大đại 明minh 三tam 藏tạng 法pháp 數số 卷quyển 第đệ 二nhị 。 昆côn 四tứ 。

上thượng 天Thiên 竺Trúc 前tiền 住trụ 持trì 沙Sa 門Môn 一nhất 如như 等đẳng 奉phụng 。 勑# 集tập 註chú 。

迹tích 本bổn 二nhị 門môn (# 出xuất 法pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 釋thích 籤# )#

門môn 即tức 能năng 通thông 之chi 義nghĩa 謂vị 由do 此thử 門môn 皆giai 能năng 通thông 至chí 實thật 相tướng 也dã 然nhiên 此thử 二nhị 門môn 惟duy 法pháp 華hoa 一nhất 經kinh 明minh 之chi 盖# 非phi 本bổn 無vô 以dĩ 垂thùy 迹tích 非phi 迹tích 無vô 以dĩ 顯hiển 本bổn 本bổn 迹tích 雖tuy 殊thù 皆giai 不bất 思tư 議nghị 。 故cố 稱xưng 為vi 妙diệu 諸chư 經kinh 但đãn 論luận 釋Thích 迦Ca 近cận 得đắc 成thành 佛Phật 之chi 迹tích 而nhi 不bất 言ngôn 久cửu 遠viễn 已dĩ 成thành 之chi 本bổn 則tắc 顯hiển 法pháp 華hoa 已dĩ 今kim 當đương 說thuyết 冣# 為vi 第đệ 一nhất 故cố 得đắc 為vi 經kinh 中trung 王vương 也dã (# 實thật 相tướng 者giả 離ly 虛hư 妄vọng 相tương/tướng 名danh 為vi 實thật 相tướng 。 即tức 中Trung 道Đạo 真chân 實thật 。 之chi 妙diệu 理lý 也dã 已dĩ 今kim 當đương 說thuyết 者giả 般Bát 若Nhã 之chi 前tiền 皆giai 為vi 已dĩ 說thuyết 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 經Kinh 。 為vi 今kim 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 經kinh 為vi 當đương 說thuyết )# 。

【# 一nhất 迹tích 門môn 】# 法Pháp 華Hoa 經Kinh 中trung 。 前tiền 十thập 四tứ 品phẩm 名danh 為vi 迹tích 門môn 迹tích 猶do 足túc 迹tích 譬thí 如như 人nhân 之chi 所sở 居cư 則tắc 有hữu 行hành 往vãng 之chi 迹tích 也dã 盖# 論luận 釋Thích 迦Ca 冣# 初sơ 成thành 道Đạo 已dĩ 來lai 及cập 中trung 間gian 施thí 化hóa 節tiết 節tiết 唱xướng 生sanh 唱xướng 滅diệt 以dĩ 至chí 于vu 今kim 成thành 佛Phật 度độ 生sanh 皆giai 是thị 從tùng 本bổn 垂thùy 迹tích 故cố 名danh 迹tích 門môn 也dã 。

【# 二nhị 本bổn 門môn 】# 法Pháp 華Hoa 經Kinh 中trung 。 後hậu 十thập 四tứ 品phẩm 名danh 為vi 本bổn 門môn 本bổn 為vi 根căn 本bổn 如như 樹thụ 木mộc 之chi 有hữu 根căn 也dã 盖# 論luận 釋Thích 迦Ca 塵trần 點điểm 刦# 前tiền 已dĩ 得đắc 成thành 佛Phật 。 故cố 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 世thế 間gian 天thiên 。 人nhân 阿a 脩tu 羅la 皆giai 謂vị 今kim 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 佛Phật 。 出xuất 釋Thích 氏Thị 宮cung 。 去khứ 伽Già 耶Da 城Thành 不bất 遠viễn 。 坐tọa 於ư 道đạo 塲# 得đắc 成thành 正chánh 覺giác 。 然nhiên 我ngã 實thật 成thành 佛Phật 以dĩ 來lai 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 那na 由do 他tha 。 刦# 從tùng 是thị 以dĩ 來lai 。 我ngã 常thường 在tại 此thử 。 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 說thuyết 法Pháp 教giáo 化hóa 。 此thử 是thị 開khai 迹tích 顯hiển 本bổn 故cố 名danh 本bổn 門môn 也dã (# 梵Phạn 語ngữ 伽già 耶da 華hoa 言ngôn 山sơn 城thành 梵Phạn 語ngữ 那na 由do 他tha 華hoa 言ngôn 萬vạn 億ức 梵Phạn 語ngữ 娑sa 婆bà 華hoa 言ngôn 能năng 忍nhẫn )# 。

二Nhị 種Chủng 一Nhất 乘Thừa (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

一Nhất 乘Thừa 者giả 謂vị 華hoa 嚴nghiêm 一Nhất 乘Thừa 圓viên 教giáo 也dã 於ư 此thử 一Nhất 乘Thừa 有hữu 同đồng 有hữu 別biệt 故cố 云vân 二nhị 種chủng 一Nhất 乘Thừa 也dã 。

【# 一nhất 同đồng 教giáo 一Nhất 乘Thừa 】# 同đồng 者giả 即tức 同đồng 於ư 終chung 頓đốn 二nhị 教giáo 也dã 然nhiên 終chung 教giáo 但đãn 詮thuyên 一nhất 性tánh 一nhất 相tương/tướng 理lý 事sự 無vô 礙ngại 頓đốn 教giáo 但đãn 詮thuyên 無vô 二nhị 無vô 三tam 。 言ngôn 思tư 斯tư 絕tuyệt 今kim 此thử 同đồng 教giáo 具cụ 詮thuyên 一nhất 性tánh 一nhất 相tương/tướng 理lý 事sự 無vô 礙ngại 無vô 二nhị 無vô 三tam 。 言ngôn 思tư 斯tư 絕tuyệt 同đồng 彼bỉ 二nhị 教giáo 俱câu 顯hiển 一Nhất 乘Thừa 故cố 名danh 同đồng 教giáo 一Nhất 乘Thừa 也dã (# 無vô 二nhị 者giả 無vô 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 也dã 無vô 三tam 者giả 兼kiêm 無vô 菩Bồ 薩Tát 也dã )# 。

【# 二nhị 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 】# 別biệt 者giả 即tức 別biệt 異dị 小tiểu 始thỉ 終chung 頓đốn 之chi 四tứ 教giáo 也dã 然nhiên 此thử 別biệt 教giáo 唯duy 辨biện 圓viên 融dung 具cụ 德đức 事sự 事sự 無vô 礙ngại 隨tùy 舉cử 一nhất 法pháp 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 無vô 盡tận 法Pháp 門môn 一nhất 一nhất 法Pháp 門môn 。 逈huýnh 異dị 餘dư 教giáo 故cố 名danh 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 也dã 。

二Nhị 種Chủng 莊Trang 嚴Nghiêm 。 (# 出Xuất 涅Niết 槃Bàn 經Kinh )#

莊trang 即tức 端đoan 莊trang 嚴nghiêm 即tức 嚴nghiêm 飾sức 謂vị 智trí 慧tuệ 福phước 德đức 二nhị 種chủng 皆giai 能năng 莊trang 嚴nghiêm 法Pháp 身thân 也dã 。

【# 一nhất 智trí 慧tuệ 莊trang 嚴nghiêm 。 】# 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 乃nãi 至chí 究cứu 竟cánh 。 無vô 明minh 淨tịnh 盡tận 佛Phật 性tánh 現hiện 前tiền 所sở 有hữu 智trí 慧tuệ 。 能năng 顯hiển 法Pháp 身thân 是thị 名danh 智trí 慧tuệ 莊trang 嚴nghiêm 。

【# 二nhị 福phước 德đức 莊trang 嚴nghiêm 。 】# 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 萬vạn 行hạnh 具cụ 足túc 所sở 有hữu 福phước 德đức 。 能năng 顯hiển 法Pháp 身thân 是thị 名danh 福phước 德đức 。 莊trang 嚴nghiêm (# 六Lục 度Độ 者giả 一nhất 布bố 施thí 二nhị 持trì 戒giới 三tam 忍nhẫn 辱nhục 四tứ 精tinh 進tấn 五ngũ 禪thiền 定định 六lục 智trí 慧tuệ 也dã )# 。

二Nhị 種Chủng 莊Trang 嚴Nghiêm 。 (# 出Xuất 金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 疏Sớ/sơ )#

金kim 剛cang 經Kinh 云vân 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 者giả 。 即tức 非phi 莊trang 嚴nghiêm 。 是thị 名danh 莊trang 嚴nghiêm 。 非phi 莊trang 嚴nghiêm 者giả 即tức 形hình 相tướng 莊trang 嚴nghiêm 也dã 是thị 名danh 莊trang 嚴nghiêm 。 者giả 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。

【# 一nhất 形hình 相tướng 莊trang 嚴nghiêm 】# 謂vị 人nhân 若nhược 分phân 別biệt 佛Phật 土độ 是thị 有hữu 為vi 形hình 相tướng 而nhi 言ngôn 我ngã 能năng 成thành 就tựu 者giả 彼bỉ 且thả 住trụ 著trước 色sắc 聲thanh 等đẳng 境cảnh 非phi 真chân 莊trang 嚴nghiêm 是thị 名danh 形hình 相tướng 莊trang 嚴nghiêm 。

【# 二nhị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 莊trang 嚴nghiêm 】# 謂vị 以dĩ 無vô 所sở 住trụ 。 著trước 清thanh 淨tịnh 之chi 心tâm 。 依y 真chân 實thật 智trí 慧tuệ 。 通thông 達đạt 自tự 性tánh 之chi 土thổ/độ 唯duy 心tâm 顯hiển 現hiện 此thử 是thị 正chánh 智Trí 成Thành 就Tựu 佛Phật 。 土thổ/độ 是thị 名danh 第đệ 一nhất 義nghĩa 莊trang 嚴nghiêm 。

二nhị 如Như 來Lai 藏tạng (# 出xuất 大Đại 乘Thừa 止Chỉ 觀Quán 法Pháp 門môn )#

如Như 來Lai 者giả 即tức 理lý 性tánh 如Như 來Lai 也dã 藏tạng 以dĩ 含hàm 攝nhiếp 為vi 義nghĩa 謂vị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 煩phiền 惱não 心tâm 中trung 具cụ 足túc 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 無vô 漏lậu 清thanh 淨tịnh 。 之chi 業nghiệp 如như 石thạch 中trung 有hữu 金kim 木mộc 中trung 有hữu 火hỏa 故cố 云vân 垢cấu 藏tạng 之chi 中trung 佛Phật 性tánh 滿mãn 足túc 是thị 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 也dã 。

【# 一nhất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 】# 謂vị 此thử 心tâm 性tánh 雖tuy 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 之chi 緣duyên 建kiến 立lập 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 等đẳng 法pháp 然nhiên 心tâm 體thể 平bình 等đẳng 離ly 性tánh 離ly 相tướng 。 非phi 唯duy 所sở 起khởi 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 法pháp 皆giai 空không 而nhi 能năng 起khởi 之chi 心tâm 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。

【# 二nhị 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 】# 謂vị 此thử 心tâm 性tánh 具cụ 足túc 無vô 漏lậu 清thanh 淨tịnh 。 功công 德đức 及cập 諸chư 有hữu 漏lậu 業nghiệp 。 惑hoặc 染nhiễm 法pháp 包bao 藏tàng 含hàm 攝nhiếp 無vô 德đức 不bất 備bị 無vô 法pháp 不bất 現hiện 故cố 名danh 。 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。

二Nhị 經Kinh 體Thể (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

【# 一nhất 文văn 是thị 所sở 依y 體thể 】# 文văn 是thị 所sở 依y 體thể 者giả 文văn 即tức 文văn 字tự 為vi 一nhất 切thiết 義nghĩa 理lý 所sở 依y 復phục 為vi 能năng 詮thuyên 契Khế 經Kinh 之chi 體thể 也dã 。

【# 二nhị 義nghĩa 是thị 能năng 依y 體thể 】# 義nghĩa 是thị 能năng 依y 體thể 者giả 謂vị 一nhất 切thiết 義nghĩa 理lý 皆giai 依y 文văn 字tự 而nhi 顯hiển 故cố 義nghĩa 是thị 能năng 依y 而nhi 與dữ 文văn 字tự 同đồng 為vi 能năng 詮thuyên 契Khế 經Kinh 之chi 體thể 也dã 。

二nhị 涅Niết 槃Bàn (# 出xuất 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 玄huyền 義nghĩa )#

梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 華hoa 言ngôn 滅diệt 度độ 。

【# 一nhất 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 】# 謂vị 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 之chi 理lý 不bất 可khả 染nhiễm 不bất 可khả 淨tịnh 不bất 染nhiễm 即tức 不bất 生sanh 不bất 淨tịnh 即tức 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 不bất 滅diệt 名danh 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn (# 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 者giả 十thập 界giới 因nhân 果quả 之chi 法pháp 本bổn 來lai 離ly 虛hư 妄vọng 相tương/tướng 相tương/tướng 相tương/tướng 皆giai 實thật 故cố 名danh 實thật 相tướng 不bất 可khả 染nhiễm 不bất 可khả 淨tịnh 者giả 謂vị 實thật 相tướng 之chi 理lý 惑hoặc 不bất 能năng 染nhiễm 智trí 不bất 能năng 淨tịnh 不bất 染nhiễm 即tức 不bất 生sanh 者giả 既ký 無vô 惑hoặc 染nhiễm 豈khởi 有hữu 法pháp 生sanh 不bất 淨tịnh 即tức 不bất 滅diệt 者giả 既ký 非phi 智trí 淨tịnh 豈khởi 有hữu 法pháp 滅diệt 是thị 故cố 名danh 為vi 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt )# 。

【# 二nhị 方phương 便tiện 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 】# 方phương 便tiện 猶do 善thiện 巧xảo 也dã 智trí 既ký 契khế 理lý 即tức 照chiếu 羣quần 機cơ 照chiếu 必tất 垂thùy 應ứng 機cơ 感cảm 即tức 生sanh 此thử 生sanh 非phi 生sanh 機cơ 緣duyên 既ký 盡tận 應ưng 身thân 即tức 滅diệt 此thử 滅diệt 非phi 滅diệt 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 名danh 方phương 便tiện 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn (# 此thử 生sanh 非phi 生sanh 者giả 謂vị 機cơ 感cảm 即tức 生sanh 心tâm 常thường 寂tịch 滅diệt 。 也dã 此thử 滅diệt 非phi 滅diệt 者giả 謂vị 緣duyên 盡tận 即tức 滅diệt 應ứng 用dụng 常thường 興hưng 也dã )# 。

二nhị 涅Niết 槃Bàn (# 出xuất 大đại 智Trí 度Độ 論luận )#

【# 一nhất 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 】# 謂vị 見kiến 思tư 煩phiền 惱não 已dĩ 斷đoạn 尚thượng 餘dư 現hiện 受thọ 色sắc 身thân 未vị 滅diệt 是thị 名danh 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 (# 見kiến 思tư 煩phiền 惱não 即tức 見kiến 思tư 二nhị 惑hoặc 意ý 識thức 起khởi 諸chư 分phân 別biệt 。 曰viết 見kiến 惑hoặc 於ư 塵trần 境cảnh 起khởi 諸chư 貪tham 愛ái 曰viết 思tư 惑hoặc )# 。

【# 二nhị 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 】# 謂vị 見kiến 思tư 二nhị 惑hoặc 與dữ 所sở 受thọ 五ngũ 眾chúng 之chi 身thân 俱câu 得đắc 滅diệt 盡tận 無vô 有hữu 遺di 餘dư 。 是thị 名danh 無vô 餘dư 。 涅Niết 槃Bàn (# 五ngũ 眾chúng 即tức 五ngũ 陰ấm 謂vị 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 也dã )# 。

二nhị 法pháp 相tương 違vi 。 (# 出xuất 瑜du 伽già 師sư 地địa 論luận )#

【# 一nhất 煩phiền 惱não 】# 昬# 煩phiền 之chi 法pháp 惱não 亂loạn 心tâm 神thần 即tức 無vô 明minh 貪tham 愛ái 之chi 惑hoặc 也dã 謂vị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 隨tùy 順thuận 煩phiền 惱não 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 故cố 違vi 涅Niết 槃Bàn 之chi 道Đạo 也dã 。

【# 二nhị 涅Niết 槃Bàn 】# 梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 華hoa 言ngôn 滅diệt 度độ 謂vị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 厭yếm 生sanh 死tử 苦khổ 。 脩tu 習tập 梵Phạm 行hạnh 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 證chứng 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 違vi 煩phiền 惱não 之chi 惑hoặc 也dã 。

二Nhị 智Trí (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao )#

【# 一nhất 如như 理lý 智trí 】# 謂vị 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 如như 實thật 之chi 智trí 徹triệt 見kiến 實thật 際tế 之chi 理lý 妙diệu 極cực 寂tịch 靜tĩnh 無vô 增tăng 無vô 减# 是thị 名danh 如như 理lý 智trí 。

【# 二nhị 如như 量lượng 智trí 】# 謂vị 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 究cứu 竟cánh 通thông 達đạt 。 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 若nhược 見kiến 眾chúng 生sanh 。 乖quai 於ư 理lý 智trí 則tắc 成thành 生sanh 死tử 若nhược 見kiến 眾chúng 生sanh 。 稱xưng 於ư 理lý 智trí 則tắc 得đắc 涅Niết 槃Bàn 是thị 名danh 如như 量lượng 智trí 。

二nhị 智trí (# 出xuất 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận )#

【# 一nhất 根căn 本bổn 智trí 】# 根căn 本bổn 智trí 亦diệc 名danh 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 謂vị 此thử 智trí 不bất 依y 於ư 心tâm 不bất 緣duyên 外ngoại 境cảnh 了liễu 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 即tức 真Chân 如Như 境cảnh 智trí 無vô 異dị 如như 人nhân 閉bế 目mục 外ngoại 無vô 分phân 別biệt 由do 此thử 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 能năng 生sanh 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 是thị 名danh 根căn 本bổn 智trí 。

【# 二nhị 後hậu 得đắc 智trí 】# 謂vị 依y 止chỉ 於ư 心tâm 。 緣duyên 於ư 外ngoại 境cảnh 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 境cảnh 智trí 有hữu 異dị 如như 人nhân 開khai 目mục 眾chúng 色sắc 顯hiển 現hiện 以dĩ 其kỳ 於ư 根căn 本bổn 智trí 後hậu 而nhi 得đắc 此thử 智trí 是thị 名danh 後hậu 得đắc 智trí 。

二Nhị 智Trí (# 出Xuất 大Đại 集Tập 經Kinh )#

【# 一nhất 盡tận 智trí 】# 謂vị 阿A 羅La 漢Hán 。 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 思tư 惑hoặc 竟cánh 即tức 知tri 我ngã 生sanh 已dĩ 盡tận 。 梵Phạm 行hạnh 清thanh 淨tịnh 是thị 名danh 盡tận 智trí (# 梵Phạn 語ngữ 阿A 羅La 漢Hán 華hoa 言ngôn 無vô 生sanh 亦diệc 云vân 無Vô 學Học )# 。

【# 二nhị 無vô 生sanh 智trí 】# 謂vị 阿A 羅La 漢Hán 。 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 思tư 煩phiền 惱não 已dĩ 盡tận 知tri 諸chư 縛phược 觧# 更cánh 不bất 三tam 界giới 受thọ 生sanh 。 是thị 名danh 無Vô 生Sanh 智Trí 。 (# 三tam 界giới 者giả 欲dục 界giới 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 也dã )# 。

二nhị 智trí (# 出xuất 觀quán 音âm 玄huyền 義nghĩa )#

【# 一nhất 一Nhất 切Thiết 智Trí 】# 謂vị 於ư 一nhất 切thiết 。 內nội 法pháp 內nội 名danh 能năng 知tri 能năng 觧# 一nhất 切thiết 外ngoại 法pháp 外ngoại 名danh 亦diệc 能năng 知tri 能năng 解giải 。 是thị 名danh 一nhất 切thiết 。 智trí 即tức 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 之chi 智trí 也dã (# 內nội 法pháp 內nội 名danh 者giả 謂vị 理lý 內nội 所sở 詮thuyên 法pháp 相tướng 及cập 能năng 詮thuyên 名danh 字tự 盖# 佛Phật 教giáo 依y 理lý 而nhi 說thuyết 故cố 名danh 理lý 內nội 也dã 外ngoại 法pháp 外ngoại 名danh 者giả 即tức 理lý 外ngoại 所sở 詮thuyên 法pháp 相tướng 及cập 能năng 詮thuyên 名danh 字tự 盖# 外ngoại 道đạo 等đẳng 違vi 理lý 橫hoạnh/hoành 計kế 故cố 名danh 理lý 外ngoại 也dã )# 。

【# 二nhị 道đạo 種chủng 智trí 】# 道đạo 種chủng 智trí 者giả 謂vị 能năng 用dụng 諸chư 佛Phật 一nhất 切thiết 道Đạo 法Pháp 發phát 起khởi 眾chúng 生sanh 一nhất 切thiết 。 善thiện 種chủng 是thị 名danh 道đạo 種chủng 智trí 即tức 菩Bồ 薩Tát 之chi 智trí 也dã 。

二Nhị 智Trí (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao )#

【# 一nhất 觀quán 察sát 智trí 】# 謂vị 以dĩ 智trí 慧tuệ 照chiếu 了liễu 人nhân 法pháp 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 真Chân 如Như 之chi 理lý 。 了liễu 知tri 能năng 證chứng 所sở 證chứng 二nhị 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 觀quán 察sát 智trí (# 能năng 證chứng 者giả 謂vị 能năng 證chứng 之chi 智trí 所sở 證chứng 者giả 謂vị 所sở 證chứng 之chi 理lý )# 。

【# 二nhị 取thủ 相tương/tướng 智trí 】# 謂vị 善thiện 取thủ 法Pháp 界Giới 之chi 相tướng 。 若nhược 事sự 若nhược 理lý 以dĩ 智trí 慧tuệ 照chiếu 了liễu 悉tất 使sử 法pháp 法pháp 圓viên 融dung 事sự 理lý 無vô 礙ngại 是thị 名danh 取thủ 相tương/tướng 智trí 也dã 。

二Nhị 真Chân 如Như (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao )#

【# 一nhất 安an 立lập 真Chân 如Như 。 】# 體thể 非phi 偽ngụy 妄vọng 曰viết 真chân 性tánh 無vô 改cải 異dị 曰viết 如như 即tức 一nhất 實thật 相tướng 之chi 體thể 也dã 謂vị 真Chân 如Như 之chi 體thể 能năng 生sanh 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 而nhi 得đắc 安an 住trú 。 故cố 名danh 安an 立lập 真Chân 如Như 。

【# 二nhị 非phi 安an 立lập 真Chân 如Như 。 】# 謂vị 真Chân 如Như 之chi 法Pháp 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 性tánh 自tự 清thanh 淨tịnh 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 寂tịch 滅diệt 無vô 為vi 。 故cố 名danh 非phi 安an 立lập 真Chân 如Như 。

二nhị 真Chân 如Như (# 出xuất 起khởi 信tín 論luận 疏sớ/sơ )#

【# 一nhất 離ly 言ngôn 真Chân 如Như 】# 謂vị 真Chân 如Như 之chi 體thể 離ly 名danh 字tự 相tương 離ly 心tâm 緣duyên 相tương 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 故cố 名danh 離ly 言ngôn 真Chân 如Như 。

【# 二nhị 依y 言ngôn 真Chân 如Như 】# 謂vị 真Chân 如Như 之chi 體thể 性tánh 本bổn 虛hư 融dung 不bất 礙ngại 言ngôn 說thuyết 以dĩ 依y 言ngôn 說thuyết 能năng 顯hiển 真Chân 如Như 故cố 名danh 依y 言ngôn 真Chân 如Như 。

二nhị 真Chân 如Như (# 出xuất 起khởi 信tín 論luận 疏sớ/sơ )#

【# 一nhất 不bất 變biến 真Chân 如Như 】# 謂vị 真Chân 如Như 之chi 體thể 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 體thể 恆hằng 寂tịch 靜tĩnh 無vô 一nhất 異dị 相tướng 故cố 名danh 不bất 變biến 真Chân 如Như 。

【# 二nhị 隨tùy 緣duyên 真Chân 如Như 】# 謂vị 真Chân 如Như 之chi 性tánh 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 然nhiên 因nhân 無vô 明minh 熏huân 動động 起khởi 一nhất 切thiết 相tương/tướng 如như 水thủy 因nhân 風phong 妄vọng 波ba 忽hốt 動động 若nhược 風phong 止chỉ 息tức 動động 相tương/tướng 元nguyên 無vô 故cố 名danh 隨tùy 緣duyên 真Chân 如Như 。

二nhị 種chủng 如như 如như (# 出xuất 佛Phật 性tánh 論luận )#

【# 一nhất 如như 如như 智trí 】# 謂vị 真Chân 如Như 妙diệu 智trí 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 無vô 明minh 不bất 能năng 覆phú 煩phiền 惱não 不bất 能năng 染nhiễm 。 照chiếu 了liễu 諸chư 法pháp 平bình 等đẳng 。 不bất 二nhị 以dĩ 其kỳ 智trí 如như 如như 境cảnh 故cố 名danh 如như 如như 智trí 。

【# 二nhị 如như 如như 境cảnh 】# 謂vị 真Chân 如Như 妙diệu 境cảnh 常thường 住trụ 一nhất 相tướng 。 量lượng 等đẳng 虛hư 空không 不bất 遷thiên 不bất 變biến 無vô 滅diệt 無vô 生sanh 。 以dĩ 其kỳ 境cảnh 如như 如như 智trí 故cố 名danh 如như 如như 境cảnh 。

二nhị 心tâm (# 出xuất 蓮liên 宗tông 寶bảo 鑑giám )#

【# 一nhất 真chân 心tâm 】# 謂vị 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 之chi 心tâm 真chân 淨tịnh 明minh 妙diệu 虛hư 徹triệt 靈linh 通thông 離ly 虛hư 妄vọng 想tưởng 故cố 曰viết 真chân 心tâm 。

【# 二nhị 妄vọng 心tâm 】# 謂vị 全toàn 真chân 成thành 妄vọng 隨tùy 境cảnh 生sanh 滅diệt 念niệm 念niệm 不bất 實thật 故cố 曰viết 妄vọng 心tâm (# 隨tùy 境cảnh 者giả 隨tùy 順thuận 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 六lục 塵trần 之chi 境cảnh 也dã )# 。

二nhị 心tâm (# 出xuất 唯duy 識thức 論luận )#

【# 一nhất 相tương 應ứng 心tâm 】# 應ưng 即tức 當đương 也dã 謂vị 一nhất 念niệm 妄vọng 心tâm 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 。 而nhi 與dữ 煩phiền 惱não 諸chư 惑hoặc 相tương 應ứng 是thị 名danh 相tướng 應ưng 心tâm 。

【# 二nhị 不bất 相tương 應ứng 心tâm 】# 謂vị 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 古cổ 今kim 一nhất 相tương/tướng 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 與dữ 煩phiền 惱não 諸chư 惑hoặc 永vĩnh 不bất 相tương 應ứng 是thị 名danh 不bất 相tương 應ứng 心tâm 。

二Nhị 種Chủng 心Tâm 相Tương/tướng (# 出Xuất 占Chiêm 察Sát 經Kinh )#

【# 一nhất 心tâm 內nội 相tương/tướng 】# 謂vị 心tâm 體thể 本bổn 相tướng 。 如như 如như 不bất 異dị 。 清thanh 淨tịnh 圓viên 滿mãn 。 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 微vi 密mật 難nan 見kiến 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 是thị 名danh 心tâm 內nội 相tương/tướng 。

【# 二nhị 心tâm 外ngoại 相tướng 】# 謂vị 心tâm 隨tùy 有hữu 所sở 念niệm 。 種chủng 種chủng 境cảnh 界giới 。 皆giai 悉tất 現hiện 前tiền 。 是thị 名danh 心tâm 外ngoại 相tướng 。

二Nhị 種Chủng 性Tánh (# 出Xuất 楞Lăng 伽Già 經Kinh )#

種chủng 即tức 能năng 生sanh 之chi 種chủng 性tánh 即tức 數số 習tập 之chi 性tánh 非phi 理lý 性tánh 之chi 性tánh 也dã 。

【# 一nhất 聖thánh 種chủng 性tánh 】# 謂vị 聲Thanh 聞Văn 觀quán 五ngũ 陰ấm 苦khổ 空không 厭yếm 惡ác 生sanh 死tử 忻hãn 求cầu 涅Niết 槃Bàn 則tắc 成thành 聲Thanh 聞Văn 種chủng 性tánh 。 緣Duyên 覺Giác 觀quán 五ngũ 陰ấm 緣duyên 起khởi 脩tu 遠viễn 離ly 行hành 則tắc 成thành 圓viên 覺giác 種chủng 性tánh 佛Phật 即tức 覺giác 了liễu 五ngũ 陰ấm 。 等đẳng 法pháp 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 三tam 惑hoặc 俱câu 遣khiển 眾chúng 德đức 悉tất 備bị 。 則tắc 成thành 佛Phật 種chủng 性tánh 經kinh 中trung 不bất 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 種chủng 性tánh 。 者giả 菩Bồ 薩Tát 所sở 脩tu 之chi 行hành 即tức 成thành 佛Phật 之chi 種chủng 性tánh 故cố 不bất 言ngôn 也dã (# 三tam 惑hoặc 者giả 見kiến 思tư 惑hoặc 塵trần 沙sa 惑hoặc 無vô 明minh 惑hoặc 也dã 五ngũ 陰ấm 者giả 色sắc 陰ấm 受thọ 陰ấm 想tưởng 陰ấm 行hành 陰ấm 識thức 陰ấm 也dã )# 。

【# 二nhị 愚ngu 夫phu 種chủng 性tánh 】# 謂vị 愚ngu 癡si 凡phàm 夫phu 。 於ư 五ngũ 陰ấm 諸chư 法pháp 及cập 世thế 間gian 事sự 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 分phân 別biệt 非phi 有hữu 為vi 有hữu 無vô 常thường 計kế 常thường 。 隨tùy 事sự 執chấp 著trước 則tắc 成thành 愚ngu 夫phu 種chủng 性tánh 也dã 。

二nhị 種chủng 性tánh (# 出xuất 大đại 智Trí 度Độ 論luận )#

【# 一nhất 総# 性tánh 】# 謂vị 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 性tánh 本bổn 空không 寂tịch 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 無vô 來lai 無vô 去khứ 。 無vô 入nhập 無vô 出xuất 故cố 名danh 総# 性tánh 。

【# 二nhị 別biệt 性tánh 】# 謂vị 人nhân 喜hỷ 作tác 惡ác 則tắc 以dĩ 惡ác 為vi 性tánh 好hảo/hiếu 集tập 善thiện 事sự 則tắc 以dĩ 善thiện 為vi 性tánh 如như 火hỏa 以dĩ 熱nhiệt 為vi 性tánh 水thủy 以dĩ 濕thấp 為vi 性tánh 故cố 名danh 別biệt 性tánh 。

二nhị 種chủng 性tánh (# 出xuất 地địa 持trì 經Kinh )#

種chủng 即tức 種chủng 子tử 有hữu 發phát 生sanh 之chi 義nghĩa 性tánh 即tức 性tánh 分phần/phân 乃nãi 自tự 分phần/phân 不bất 改cải 之chi 義nghĩa 以dĩ 由do 菩Bồ 薩Tát 根căn 性tánh 不bất 定định 故cố 有hữu 二nhị 種chủng 之chi 分phần 也dã 。

【# 一nhất 性tánh 種chủng 性tánh 】# 性tánh 種chủng 性tánh 者giả 即tức 本bổn 性tánh 為vi 性tánh 也dã 謂vị 菩Bồ 薩Tát 六lục 入nhập 殊thù 勝thắng 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 悉tất 皆giai 明minh 了liễu 。 也dã (# 六lục 入nhập 者giả 謂vị 眼nhãn 入nhập 色sắc 耳nhĩ 入nhập 聲thanh 鼻tị 入nhập 香hương 舌thiệt 入nhập 味vị 身thân 入nhập 觸xúc 意ý 入nhập 法pháp 也dã 殊thù 勝thắng 者giả 菩Bồ 薩Tát 根căn 有hữu 勝thắng 力lực 故cố 所sở 見kiến 色sắc 等đẳng 一nhất 一nhất 殊thù 勝thắng 也dã )# 。

【# 二nhị 習tập 種chủng 性tánh 】# 習tập 種chủng 性tánh 者giả 即tức 數số 習tập 為vi 性tánh 也dã 謂vị 菩Bồ 薩Tát 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 脩tu 習tập 眾chúng 善thiện 所sở 得đắc 之chi 性tánh 也dã 。

二nhị 種chủng 性tánh (# 出xuất 地địa 持trì 經Kinh )#

【# 一nhất 有hữu 性tánh 】# 謂vị 四tứ 大đại 五ngũ 陰ấm 。 六lục 根căn 六lục 塵trần 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 等đẳng 皆giai 是thị 世thế 間gian 。 假giả 名danh 施thi 設thiết 有hữu 自tự 性tánh 法pháp 是thị 名danh 有hữu 性tánh (# 四tứ 大đại 者giả 地địa 大đại 水thủy 大đại 火hỏa 大đại 。 風phong 大đại 也dã 五ngũ 陰ấm 者giả 色sắc 陰ấm 受thọ 陰ấm 想tưởng 陰ấm 行hành 識thức 陰ấm 也dã 六lục 根căn 者giả 眼nhãn 根căn 耳nhĩ 根căn 鼻tị 根căn 舌thiệt 根căn 身thân 根căn 意ý 根căn 也dã 六lục 塵trần 者giả 色sắc 塵trần 聲thanh 塵trần 香hương 塵trần 味vị 塵trần 觸xúc 塵trần 法pháp 塵trần 也dã 梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 華hoa 言ngôn 滅diệt 度độ )# 。

【# 二nhị 無vô 性tánh 】# 謂vị 四tứ 大đại 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 等đẳng 假giả 名danh 畢tất 竟cánh 空không 中trung 。 一nhất 切thiết 悉tất 無vô 。 是thị 名danh 無vô 性tánh 。

二nhị 相tương/tướng (# 出xuất 起khởi 信tín 論luận )#

【# 一nhất 智trí 淨tịnh 相tương/tướng 】# 謂vị 依y 真Chân 如Như 內nội 熏huân 之chi 力lực 及cập 教giáo 法pháp 外ngoại 熏huân 之chi 力lực 如như 實thật 脩tu 行hành 滿mãn 足túc 方phương 便tiện 破phá 識thức 心tâm 生sanh 滅diệt 之chi 相tướng 。 成thành 純thuần 淨tịnh 圓viên 常thường 之chi 智trí 是thị 名danh 智trí 淨tịnh 相tương/tướng 。

【# 二nhị 不bất 思tư 議nghị 業nghiệp 。 相tương/tướng 】# 謂vị 依y 智trí 淨tịnh 相tương/tướng 能năng 作tác 一nhất 切thiết 。 勝thắng 妙diệu 境cảnh 界giới 。 無vô 量lượng 功công 德đức 。 之chi 相tướng 常thường 無vô 斷đoạn 絕tuyệt 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 根căn 。 種chủng 種chủng 示thị 現hiện 。 令linh 得đắc 利lợi 益ích 是thị 名danh 不bất 思tư 議nghị 業nghiệp 相tương/tướng 。

二nhị 相tương/tướng (# 出xuất 起khởi 信tín 論luận )#

【# 一nhất 同đồng 相tương/tướng 】# 謂vị 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 法pháp 皆giai 同đồng 真Chân 如Như 性tánh 相tướng 譬thí 如như 種chủng 種chủng 。 瓦ngõa 器khí 皆giai 同đồng 微vi 塵trần 性tánh 相tướng 故cố 名danh 同đồng 相tương/tướng 。

【# 二nhị 異dị 相tướng 】# 謂vị 真Chân 如Như 平bình 等đẳng 。 之chi 理lý 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 顯hiển 現hiện 一nhất 切thiết 。 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 故cố 名danh 異dị 相tướng 。

二nhị 相tương/tướng (# 出xuất 大đại 智Trí 度Độ 論luận )#

【# 一nhất 総# 相tương/tướng 】# 謂vị 說thuyết 世thế 間gian 一nhất 切thiết 。 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 故cố 名danh 総# 相tương/tướng 。

【# 二nhị 別biệt 相tướng 】# 謂vị 諸chư 法pháp 雖tuy 皆giai 無vô 常thường 而nhi 各các 有hữu 別biệt 相tướng 如như 地địa 有hữu 堅kiên 相tương/tướng 水thủy 有hữu 濕thấp 相tương/tướng 火hỏa 有hữu 熱nhiệt 相tương/tướng 風phong 有hữu 動động 相tương/tướng 各các 各các 不bất 同đồng 。 故cố 名danh 別biệt 相tướng 。

二nhị 相tương/tướng (# 舊cựu 名danh 二nhị 識thức 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

【# 一nhất 所sở 緣duyên 境cảnh 相tướng 】# 謂vị 心tâm 所sở 緣duyên 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 六lục 塵trần 之chi 境cảnh 其kỳ 相tương/tướng 顯hiển 現hiện 于vu 外ngoại 。 是thị 名danh 所sở 緣duyên 境cảnh 相tướng 。

【# 二nhị 能năng 緣duyên 識thức 相tương/tướng 】# 謂vị 眼nhãn 識thức 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 能năng 緣duyên 六lục 塵trần 。 之chi 境cảnh 其kỳ 相tương/tướng 顯hiển 現hiện 于vu 內nội 是thị 名danh 能năng 緣duyên 識thức 相tương/tướng (# 眼nhãn 識thức 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 者giả 謂vị 眼nhãn 識thức 耳nhĩ 識thức 鼻tị 識thức 舌thiệt 識thức 身thân 識thức 意ý 識thức 也dã 六lục 塵trần 者giả 色sắc 塵trần 聲thanh 塵trần 香hương 塵trần 味vị 塵trần 觸xúc 塵trần 法pháp 塵trần 也dã )# 。

二nhị 相tương/tướng 別biệt (# 出xuất 析tích 玄huyền 記ký )#

【# 一nhất 自tự 相tương/tướng 別biệt 】# 相tương/tướng 即tức 相tướng 狀trạng 謂vị 如như 身thân 是thị 身thân 自tự 相tương/tướng 於ư 此thử 身thân 中trung 。 有hữu 能năng 造tạo 所sở 造tạo 根căn 塵trần 各các 別biệt 故cố 如như 受thọ 是thị 受thọ 自tự 相tương/tướng 於ư 此thử 受thọ 中trung 有hữu 苦khổ 受thọ 樂lạc 受thọ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 等đẳng 各các 別biệt 故cố 如như 心tâm 是thị 心tâm 自tự 相tương/tướng 於ư 此thử 心tâm 中trung 。 有hữu 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 各các 別biệt 故cố 如như 法Pháp 是thị 法pháp 自tự 相tương/tướng 於ư 此thử 法Pháp 中trung 。 有hữu 五ngũ 陰ấm 十thập 二nhị 入nhập 十thập 八bát 界giới 不phủ 。 同đồng 故cố 又hựu 如như 觀quán 身thân 以dĩ 不bất 淨tịnh 為vi 自tự 相tương/tướng 觀quán 受thọ 以dĩ 苦khổ 為vi 自tự 相tương/tướng 觀quán 心tâm 以dĩ 無vô 常thường 為vi 自tự 相tương/tướng 觀quán 法pháp 以dĩ 無vô 我ngã 為vi 自tự 相tương/tướng 故cố 名danh 自tự 相tương/tướng 別biệt (# 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 即tức 四tứ 念niệm 處xứ 身thân 謂vị 己kỷ 身thân 受thọ 謂vị 領lãnh 納nạp 諸chư 事sự 心tâm 謂vị 第đệ 六lục 識thức 法pháp 謂vị 善thiện 惡ác 等đẳng 法pháp 六lục 識thức 者giả 眼nhãn 識thức 耳nhĩ 識thức 鼻tị 識thức 舌thiệt 識thức 身thân 識thức 意ý 識thức 也dã 五ngũ 陰ấm 者giả 色sắc 陰ấm 受thọ 陰ấm 想tưởng 陰ấm 行hành 陰ấm 識thức 陰ấm 也dã 十thập 二nhị 入nhập 者giả 眼nhãn 入nhập 耳nhĩ 入nhập 鼻tị 入nhập 舌thiệt 入nhập 身thân 入nhập 意ý 入nhập 色sắc 入nhập 聲thanh 入nhập 香hương 入nhập 味vị 入nhập 觸xúc 入nhập 法pháp 入nhập 也dã 十thập 八bát 界giới 者giả 。 眼nhãn 界giới 色sắc 界giới 眼nhãn 識thức 界giới 耳nhĩ 界giới 聲thanh 界giới 耳nhĩ 識thức 界giới 鼻tị 界giới 香hương 界giới 鼻tị 識thức 界giới 舌thiệt 界giới 味vị 界giới 舌thiệt 識thức 界giới 身thân 界giới 觸xúc 界giới 身thân 識thức 界giới 意ý 界giới 法Pháp 界Giới 意ý 識thức 界giới 也dã )# 。

【# 二nhị 共cộng 相tương 別biệt 】# 謂vị 但đãn 約ước 苦khổ 空không 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 四tứ 種chủng 行hành 相tương/tướng 於ư 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 上thượng 共cộng 有hữu 名danh 為vi 共cộng 相tương 而nhi 言ngôn 別biệt 者giả 如như 觀quán 身thân 為vi 苦khổ 時thời 不bất 能năng 觀quán 空không 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 乃nãi 至chí 觀quán 身thân 為vi 無vô 我ngã 時thời 不bất 能năng 觀quán 苦khổ 空không 無vô 常thường 。 觀quán 身thân 既ký 尓# 觀quán 受thọ 心tâm 法pháp 行hành 相tương/tướng 亦diệc 然nhiên 故cố 名danh 共cộng 相tương 別biệt 。

二Nhị 根Căn (# 出Xuất 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 義Nghĩa 海Hải )#

【# 一nhất 浮phù 塵trần 根căn 】# 浮phù 塵trần 根căn 者giả 根căn 即tức 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 也dã 以dĩ 其kỳ 虛hư 假giả 不bất 實thật 。 故cố 名danh 浮phù 無vô 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 之chi 用dụng 故cố 名danh 塵trần 經Kinh 云vân 眼nhãn 如như 蒲bồ 萄đào 朵đóa 。 耳nhĩ 如như 新tân 卷quyển 葉diệp 。 鼻tị 如như 雙song 垂thùy 。

【# 二nhị 勝thắng 義nghĩa 根căn 】# 勝thắng 義nghĩa 根căn 者giả 謂vị 眼nhãn 等đẳng 六lục 根căn 。 有hữu 增tăng 上thượng 勝thắng 力lực 能năng 照chiếu 境cảnh 發phát 識thức 以dĩ 成thành 根căn 用dụng 故cố 名danh 勝thắng 義nghĩa 如như 眼nhãn 能năng 見kiến 色sắc 耳nhĩ 能năng 聞văn 聲thanh 鼻tị 能năng 嗅khứu 香hương 舌thiệt 能năng 嘗thường 味vị 身thân 能năng 覺giác 觸xúc 意ý 能năng 知tri 法pháp 是thị 也dã 。

二Nhị 種Chủng 根Căn 本Bổn 。 (# 出Xuất 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh )#

【# 一nhất 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 】# 謂vị 眾chúng 生sanh 經kinh 無vô 窮cùng 刦# 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 求cầu 其kỳ 初sơ 始thỉ 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 但đãn 迷mê 失thất 本bổn 性tánh 即tức 隨tùy 生sanh 死tử 故cố 名danh 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 者giả 即tức 是thị 攀phàn 緣duyên 之chi 心tâm 經Kinh 云vân 用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 。 為vi 自tự 性tánh 者giả 是thị 也dã 。

【# 二nhị 無vô 始thỉ 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。 】# 梵Phạn 語ngữ 菩Bồ 提Đề 華hoa 言ngôn 道đạo 梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 華hoa 言ngôn 滅diệt 度độ 謂vị 性tánh 淨tịnh 理lý 體thể 虛hư 融dung 寂tịch 滅diệt 不bất 遷thiên 不bất 變biến 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 故cố 名danh 無vô 始thỉ 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 染nhiễm 煩phiền 惱não 不bất 涉thiệp 生sanh 死tử 故cố 號hiệu 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。 即tức 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 清thanh 淨tịnh 之chi 根căn 本bổn 也dã 。

二nhị 種chủng 識thức (# 出xuất 顯hiển 識thức 論luận )#

【# 一nhất 顯hiển 識thức 】# 顯hiển 識thức 即tức 第đệ 八bát 識thức 謂vị 此thử 識thức 含hàm 藏tạng 一nhất 切thiết 善thiện 惡ác 。 種chủng 子tử 而nhi 能năng 顯hiển 現hiện 一nhất 切thiết 。 境cảnh 界giới 故cố 名danh 顯hiển 識thức (# 第đệ 八bát 識thức 即tức 藏tạng 識thức 也dã )# 。

【# 二nhị 分phần 別biệt 識thức 】# 分phân 別biệt 識thức 即tức 第đệ 六lục 意ý 識thức 謂vị 於ư 顯hiển 識thức 中trung 分phân 別biệt 五ngũ 塵trần 好hảo 惡ác 等đẳng 相tương/tướng 故cố 名danh 分phân 別biệt 識thức (# 五ngũ 塵trần 者giả 色sắc 塵trần 聲thanh 塵trần 香hương 塵trần 味vị 塵trần 觸xúc 塵trần 也dã )# 。

識thức 二nhị 分phần (# 出xuất 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 釋thích )#

論luận 云vân 於ư 六lục 識thức 中trung 一nhất 分phần/phân 成thành 相tương/tướng 一nhất 分phần/phân 成thành 見kiến 故cố 名danh 識thức 二nhị 分phần 。

【# 一nhất 相tương/tướng 分phần/phân 】# 謂vị 於ư 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 各các 各các 變biến 異dị 成thành 色sắc 等đẳng 種chủng 種chủng 諸chư 相tướng 。 是thị 名danh 相tướng 分phần/phân (# 六lục 識thức 者giả 眼nhãn 識thức 耳nhĩ 識thức 鼻tị 識thức 舌thiệt 識thức 身thân 識thức 意ý 識thức 也dã )# 。

【# 二nhị 見kiến 分phần/phân 】# 謂vị 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 各các 能năng 了liễu 別biệt 諸chư 塵trần 境cảnh 界giới 。 是thị 名danh 見kiến 分phần/phân 。

阿a 頼# 耶da 二nhị 義nghĩa (# 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

梵Phạn 語ngữ 阿a 頼# 耶da 華hoa 言ngôn 藏tạng 謂vị 第đệ 八bát 識thức 能năng 含hàm 藏tạng 諸chư 法pháp 種chủng 故cố 。

【# 一nhất 能năng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 法pháp 】# 攝nhiếp 謂vị 攝nhiếp 持trì 即tức 含hàm 藏tạng 之chi 義nghĩa 盖# 此thử 識thức 攝nhiếp 持trì 一nhất 切thiết 善thiện 惡ác 。 之chi 法pháp 猶do 如như 庫khố 藏tạng 含hàm 藏tạng 寶bảo 貝bối 而nhi 不bất 遺di 失thất 也dã 。

【# 二nhị 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 。 法pháp 】# 生sanh 即tức 發phát 生sanh 也dã 謂vị 此thử 識thức 既ký 含hàm 藏tạng 善thiện 惡ác 種chủng 子tử 則tắc 一nhất 切thiết 善thiện 惡ác 。 諸chư 法pháp 從tùng 此thử 出xuất 生sanh 猶do 如như 大đại 地địa 。 能năng 發phát 生sanh 草thảo 木mộc 萬vạn 物vật 也dã 。

二nhị 德đức (# 出xuất 觀quán 音âm 玄huyền 義nghĩa )#

二nhị 德đức 者giả 在tại 眾chúng 生sanh 因nhân 心tâm 所sở 具cụ 則tắc 名danh 緣duyên 了liễu 二nhị 因nhân 在tại 諸chư 佛Phật 果Quả 上thượng 所sở 顯hiển 則tắc 成thành 智trí 斷đoạn 二nhị 德đức 盖# 了liễu 因nhân 顯hiển 則tắc 成thành 智trí 德đức 緣duyên 因nhân 顯hiển 則tắc 成thành 斷đoạn 德đức 故cố 也dã 。

【# 一nhất 智trí 德đức 】# 智trí 即tức 智trí 慧tuệ 謂vị 照chiếu 了liễu 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 通thông 達đạt 無vô 礙ngại 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 機cơ 器khí 大đại 小tiểu 各các 各các 為vi 其kỳ 演diễn 說thuyết 無vô 有hữu 差sai 謬mậu 。 是thị 名danh 智trí 德đức 。

【# 二nhị 斷đoạn 德đức 】# 斷đoạn 即tức 斷đoạn 除trừ 謂vị 斷đoạn 惑hoặc 業nghiệp 淨tịnh 盡tận 隨tùy 所sở 調điều 伏phục 眾chúng 生sanh 。 之chi 處xứ 惡ác 不bất 能năng 染nhiễm 縱túng/tung 任nhậm 自tự 在tại 無vô 有hữu 累lũy/lụy/luy 縛phược 是thị 名danh 斷đoạn 德đức 。

二Nhị 行Hành (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

【# 一nhất 頓đốn 成thành 諸chư 行hành 】# 頓đốn 成thành 諸chư 行hành 者giả 即tức 依y 圓viên 融dung 法Pháp 門môn 而nhi 脩tu 行hành 也dã 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 斷đoạn 一nhất 惑hoặc 則tắc 一nhất 切thiết 惑hoặc 俱câu 斷đoạn 若nhược 行hành 一nhất 行hành 則tắc 一nhất 切thiết 行hành 具cụ 足túc 。 故cố 普phổ 賢hiền 行hành 品phẩm 云vân 一nhất 斷đoạn 一nhất 切thiết 斷đoạn 等đẳng 是thị 也dã 。

【# 二nhị 徧biến 成thành 諸chư 行hành 】# 遍biến 成thành 諸chư 行hành 者giả 即tức 依y 行hành 布bố 法Pháp 門môn 而nhi 脩tu 行hành 也dã 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 始thỉ 自tự 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 終chung 至chí 等đẳng 覺giác 位vị 中trung 次thứ 第đệ 歷lịch 諸chư 法Pháp 門môn 遍biến 脩tu 諸chư 行hành 是thị 名danh 遍biến 成thành 諸chư 行hành (# 行hành 布bố 法Pháp 門môn 者giả 謂vị 諸chư 法pháp 門môn 行hành 。 列liệt 排bài 布bố 也dã )# 。

二Nhị 行Hành (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

【# 一nhất 差sai 別biệt 行hành 】# 謂vị 遍biến 依y 諸chư 位vị 各các 別biệt 而nhi 修tu 是thị 名danh 差sai 別biệt 行hành (# 諸chư 位vị 者giả 謂vị 十thập 住trụ 十thập 住trụ 十thập 行hành 回hồi 向hướng 十Thập 地Địa 等đẳng 諸chư 位vị 也dã )# 。

【# 普phổ 賢hiền 行hành 】# 謂vị 依y 圓viên 融dung 法Pháp 門môn 隨tùy 修tu 一nhất 行hành 即tức 具cụ 一nhất 切thiết 。 諸chư 行hành 是thị 名danh 普phổ 賢hiền 行hành (# 一nhất 行hành 者giả 即tức 於ư 四tứ 十thập 二nhị 位vị 之chi 中trung 隨tùy 修tu 一nhất 行hành 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 餘dư 行hành 也dã )# 。

二nhị 觀quán 行hành (# 亦diệc 名danh 唯duy 識thức 觀quán 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

【# 一nhất 尋tầm 伺tứ 】# 謂vị 推thôi 尋tầm 伺tứ 察sát 根căn 塵trần 相tương 對đối 所sở 起khởi 一nhất 念niệm 之chi 心tâm 即tức 以dĩ 三tam 觀quán 觀quán 之chi 是thị 名danh 尋tầm 伺tứ (# 麤thô 心tâm 在tại 緣duyên 曰viết 尋tầm 細tế 心tâm 分phân 別biệt 曰viết 伺tứ 三tam 觀quán 者giả 空không 觀quán 假giả 觀quán 中trung 觀quán 也dã )# 。

【# 二nhị 真Chân 如Như 】# 真chân 名danh 不bất 偽ngụy 如như 名danh 不bất 異dị 謂vị 常thường 以dĩ 妙diệu 觀quán 觀quán 於ư 心tâm 性tánh 本bổn 具cụ 真Chân 如Như 之chi 理lý 。 速tốc 令linh 顯hiển 發phát 是thị 名danh 真Chân 如Như 。

二nhị 道đạo (# 出xuất 婆bà 娑sa 論luận 并tinh 淨tịnh 土độ 十thập 疑nghi 論luận )#

【# 一nhất 難nan 行hành 道đạo 】# 論luận 云vân 於ư 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 。 無vô 量lượng 佛Phật 所sở 。 求cầu 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 甚thậm 難nan 可khả 得đắc 。 盖# 言ngôn 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 塵trần 境cảnh 麤thô 強cường/cưỡng 五ngũ 欲dục 障chướng 蔽tế 難nan 入nhập 於ư 道đạo 故cố 名danh 難nan 行hành 道đạo (# 五ngũ 濁trược 者giả 刦# 濁trược 見kiến 濁trược 煩phiền 惱não 濁trược 眾chúng 生sanh 濁trược 命mạng 濁trược 也dã 梵Phạn 語ngữ 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 華hoa 言ngôn 不bất 退thoái 轉chuyển 梵Phạn 語ngữ 娑sa 婆bà 華hoa 言ngôn 能năng 忍nhẫn 謂vị 於ư 此thử 世thế 界giới 。 能năng 忍nhẫn 受thọ 諸chư 惡ác 也dã 五ngũ 欲dục 者giả 色sắc 欲dục 聲thanh 欲dục 香hương 欲dục 味vị 欲dục 觸xúc 欲dục 也dã )# 。

【# 二nhị 易dị 行hành 道Đạo 】# 謂vị 憑bằng 信tín 佛Phật 語ngữ 修tu 行hành 念niệm 佛Phật 。 三tam 昧muội 求cầu 生sanh 淨tịnh 土độ 復phục 乘thừa 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 願nguyện 力lực 攝nhiếp 持trì 決quyết 定định 往vãng 生sanh 。 故cố 名danh 易dị 行hành 道Đạo (# 梵Phạn 語ngữ 阿A 彌Di 陀Đà 華hoa 言ngôn 無vô 量lượng 壽thọ )# 。

二nhị 道đạo (# 出xuất 止Chỉ 觀Quán 輔phụ 行hành 記ký )#

【# 一nhất 教giáo 道đạo 】# 教giáo 道đạo 有hữu 二nhị 一nhất 謂vị 別biệt 教giáo 菩Bồ 薩Tát 於ư 十thập 住trụ 十thập 行hành 十thập 回hồi 向hướng 位vị 中trung 依y 憑bằng 佛Phật 教giáo 方phương 便tiện 修tu 行hành 是thị 名danh 約ước 行hành 教giáo 道đạo 二nhị 謂vị 如Như 來Lai 與dữ 住trụ 行hành 向hướng 諸chư 位vị 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 登đăng 十Thập 地Địa 之chi 法Pháp 。 是thị 名danh 約ước 說thuyết 教giáo 道đạo (# 十thập 住trụ 者giả 發phát 心tâm 住trụ 治trị 地địa 住trụ 修tu 行hành 住trụ 生sanh 貴quý 住trụ 方phương 便tiện 具cụ 足túc 住trụ 。 正chánh 心tâm 住trụ 不bất 退thoái 住trụ 童đồng 真chân 住trụ 法Pháp 王Vương 子Tử 住trụ 。 灌quán 頂đảnh 住trụ 也dã 十thập 行hành 者giả 歡hoan 喜hỷ 。 行hành 饒nhiêu 益ích 行hành 無vô 嗔sân 恨hận 行hành 無vô 盡tận 行hành 離ly 癡si 亂loạn 行hành 善thiện 現hiện 行hành 無vô 著trước 行hành 尊tôn 重trọng 行hành 善thiện 法Pháp 行hành 真chân 實thật 行hạnh 也dã 十thập 回hồi 向hướng 者giả 救cứu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 離ly 眾chúng 生sanh 相tướng 。 回hồi 向hướng 不bất 壞hoại 回hồi 向hướng 等đẳng 一nhất 切thiết 佛Phật 回hồi 向hướng 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 回hồi 向hướng 無vô 盡tận 功công 德đức 。 藏tạng 回hồi 向hướng 隨tùy 順thuận 平bình 等đẳng 善thiện 根căn 回hồi 向hướng 隨tùy 順thuận 等đẳng 觀quán 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 回hồi 向hướng 真Chân 如Như 相tương/tướng 回hồi 向hướng 無vô 縛phược 觧# 脫thoát 回hồi 向hướng 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 。 回hồi 向hướng 也dã 十Thập 地Địa 者giả 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 離ly 垢cấu 地địa 發phát 光quang 地địa 熖# 慧tuệ 地địa 難nan 勝thắng 地địa 現hiện 前tiền 地địa 遠viễn 行hành 地địa 不bất 動động 地địa 善thiện 慧tuệ 地địa 法pháp 雲vân 地địa 也dã )# 。

【# 二nhị 證chứng 道đạo 】# 證chứng 道đạo 亦diệc 有hữu 二nhị 一nhất 謂vị 別biệt 教giáo 菩Bồ 薩Tát 於ư 初Sơ 地Địa 位vị 中trung 破phá 無vô 明minh 微vi 細tế 之chi 惑hoặc 證chứng 中Trung 道Đạo 真chân 實thật 。 之chi 理lý 是thị 名danh 約ước 行hành 證chứng 道đạo 二nhị 謂vị 如Như 來Lai 自tự 說thuyết 此thử 十Thập 地Địa 。 法pháp 我ngã 已dĩ 親thân 證chứng 是thị 名danh 約ước 說thuyết 證chứng 道đạo 。

二nhị 道đạo (# 出xuất 析tích 玄huyền 記ký )#

【# 一nhất 無vô 間gian 道đạo 】# 謂vị 聲Thanh 聞Văn 初sơ 果quả 之chi 人nhân 依y 於ư 八bát 忍nhẫn 能năng 斷đoạn 八bát 諦đế 下hạ 迷mê 理lý 之chi 惑hoặc 此thử 八bát 忍nhẫn 不bất 被bị 見kiến 惑hoặc 之chi 所sở 間gian 隔cách 是thị 名danh 無vô 間gian 道đạo (# 八bát 忍nhẫn 者giả 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 苦khổ 類loại 忍nhẫn 集tập 法Pháp 忍Nhẫn 集tập 類loại 忍nhẫn 滅diệt 法Pháp 忍Nhẫn 滅diệt 類loại 忍nhẫn 道Đạo 法Pháp 忍nhẫn 道đạo 類loại 忍nhẫn 也dã 八bát 諦đế 者giả 欲dục 界giới 四Tứ 諦Đế 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 。 四Tứ 諦Đế 也dã 四Tứ 諦Đế 者giả 苦Khổ 諦Đế 集Tập 諦Đế 滅Diệt 諦Đế 道Đạo 諦Đế 也dã )# 。

【# 二nhị 解giải 脫thoát 道đạo 】# 謂vị 聲Thanh 聞Văn 初sơ 果quả 之chi 人nhân 依y 於ư 八bát 智trí 能năng 證chứng 八bát 諦đế 下hạ 無vô 為vi 之chi 理lý 此thử 八bát 智trí 已dĩ 離ly 惑hoặc 縛phược 是thị 名danh 解giải 脫thoát 。 道đạo (# 八bát 智trí 者giả 苦khổ 法pháp 智trí 苦khổ 類loại 智trí 集tập 法pháp 智trí 集tập 類loại 智trí 滅diệt 法pháp 智trí 滅diệt 類loại 智trí 道Đạo 法Pháp 智trí 道đạo 類loại 智trí 也dã )# 。

二Nhị 道Đạo (# 出Xuất 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 菩Bồ 薩Tát 問Vấn 菩Bồ 提Đề 經Kinh 論Luận )#

【# 一nhất 有hữu 漏lậu 道đạo 】# 謂vị 布bố 施thí 持trì 戒giới 忍nhẫn 。 辱nhục 精tinh 進tấn 禪thiền 定định 。 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 成thành 就tựu 世thế 間gian 。 有hữu 漏lậu 生sanh 死tử 之chi 果quả 是thị 名danh 有hữu 漏lậu 道đạo (# 梵Phạn 語ngữ 波Ba 羅La 蜜Mật 華hoa 言ngôn 到đáo 彼bỉ 岸ngạn )# 。

【# 二nhị 無vô 漏lậu 道Đạo 】# 謂vị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 成thành 就tựu 出xuất 世thế 間gian 無vô 漏lậu 涅Niết 槃Bàn 之chi 果quả 是thị 名danh 無vô 漏lậu 道Đạo (# 梵Phạn 語ngữ 般Bát 若Nhã 華hoa 言ngôn 智trí 慧tuệ 梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 華hoa 言ngôn 滅diệt 度độ )# 。

二nhị 諦đế (# 出xuất 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa )#

【# 一nhất 真Chân 諦Đế 】# 真Chân 諦Đế 者giả 彰chương 一nhất 性tánh 本bổn 實thật 之chi 理lý 也dã 所sở 謂vị 實thật 際tế 理lý 地địa 不bất 受thọ 一nhất 塵trần 是thị 非phi 雙song 泯mẫn 能năng 所sở 俱câu 亡vong 指chỉ 萬vạn 象tượng 為vi 真Chân 如Như 會hội 三tam 乘thừa 歸quy 實thật 際tế 也dã (# 三tam 乘thừa 者giả 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 也dã )# 。

【# 二nhị 俗tục 諦đế 】# 俗tục 諦đế 者giả 顯hiển 一nhất 性tánh 緣duyên 起khởi 之chi 事sự 也dã 所sở 謂vị 佛Phật 事sự 門môn 中trung 不bất 捨xả 一nhất 法pháp 勸khuyến 臣thần 以dĩ 忠trung 勸khuyến 子tử 以dĩ 孝hiếu 勸khuyến 國quốc 以dĩ 治trị 勸khuyến 家gia 以dĩ 和hòa 弘hoằng 善thiện 示thị 天thiên 堂đường 之chi 樂lạc 懲# 惡ác 顯hiển 地địa 獄ngục 之chi 苦khổ 也dã 。

二Nhị 門Môn (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

二nhị 門môn 者giả 盖# 言ngôn 華hoa 嚴nghiêm 一nhất 經kinh 而nhi 具cụ 顯hiển 行hành 布bố 圓viên 融dung 二nhị 門môn 皆giai 能năng 通thông 入nhập 法Pháp 界Giới 也dã 。

【# 一nhất 行hành 布bố 門môn 】# 謂vị 經kinh 中trung 廣quảng 明minh 十thập 住trụ 十thập 行hành 十thập 回hồi 向hướng 十Thập 地Địa 等đẳng 覺giác 妙diệu 覺giác 四tứ 十thập 二nhị 位vị 法Pháp 門môn 行hàng 列liệt 分phân 布bố 令linh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 脩tu 行hành 證chứng 入nhập 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 次thứ 第đệ 不bất 同đồng 故cố 名danh 行hành 布bố 門môn 也dã (# 十thập 住trụ 者giả 發phát 心tâm 住trụ 治trị 地địa 住trụ 修tu 行hành 住trụ 生sanh 貴quý 住trụ 方phương 便tiện 具cụ 足túc 住trụ 。 正chánh 心tâm 住trụ 不bất 退thoái 住trụ 童đồng 真chân 住trụ 法Pháp 王Vương 子Tử 住trụ 。 灌quán 頂đảnh 住trụ 也dã 十thập 行hành 著trước 歡hoan 喜hỷ 行hành 饒nhiêu 益ích 行hành 無vô 嗔sân 恨hận 行hành 無vô 盡tận 行hành 離ly 癡si 亂loạn 行hành 善thiện 現hiện 行hành 無vô 者giả 行hành 尊tôn 重trọng 行hành 善thiện 法Pháp 行hành 真chân 實thật 行hạnh 也dã 十thập 回hồi 向hướng 者giả 救cứu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 離ly 眾chúng 生sanh 相tướng 。 回hồi 向hướng 不bất 壞hoại 回hồi 向hướng 等đẳng 一nhất 切thiết 佛Phật 回hồi 向hướng 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 回hồi 向hướng 無vô 盡tận 功công 德đức 。 藏tạng 回hồi 向hướng 隨tùy 順thuận 平bình 等đẳng 善thiện 根căn 回hồi 向hướng 隨tùy 順thuận 等đẳng 觀quán 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 回hồi 向hướng 真Chân 如Như 相tương/tướng 回hồi 向hướng 無vô 縛phược 觧# 脫thoát 回hồi 向hướng 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 。 回hồi 向hướng 也dã 十Thập 地Địa 者giả 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 離ly 垢cấu 地địa 發phát 光quang 地địa 熖# 慧tuệ 地địa 難nan 勝thắng 地địa 現hiện 前tiền 地địa 遠viễn 行hành 地địa 不bất 動động 地địa 善thiện 慧tuệ 地địa 法pháp 雲vân 地địa 也dã 菩Bồ 薩Tát 梵Phạn 語ngữ 具cụ 云vân 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 華hoa 言ngôn 覺giác 有hữu 情tình )# 。

【# 二nhị 圓viên 融dung 門môn 】# 謂vị 經kinh 中trung 廣quảng 顯hiển 法Pháp 界Giới 之chi 理lý 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 令linh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 前tiền 四tứ 十thập 二nhị 位vị 之chi 中trung 了liễu 知tri 隨tùy 舉cử 一nhất 位vị 即tức 攝nhiếp 諸chư 位vị 功công 德đức 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 故cố 名danh 圓viên 融dung 門môn 也dã 。

二nhị 門môn (# 出xuất 大đại 智Trí 度Độ 論luận )#

【# 一nhất 福phước 德đức 門môn 】# 福phước 德đức 門môn 者giả 謂vị 布bố 施thí 持trì 戒giới 忍nhẫn 。 辱nhục 等đẳng 是thị 為vi 福phước 德đức 門môn 入nhập 福phước 德đức 門môn 則tắc 一nhất 切thiết 罪tội 業nghiệp 。 皆giai 除trừ 所sở 願nguyện 皆giai 得đắc 也dã 。

【# 二nhị 智trí 慧tuệ 門môn 】# 智trí 慧tuệ 門môn 者giả 謂vị 了liễu 知tri 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 即tức 是thị 實thật 相tướng 。 是thị 為vi 智trí 慧tuệ 。 門môn 入nhập 智trí 慧tuệ 門môn 。 則tắc 不bất 厭yếm 生sanh 死tử 。 不bất 樂nhạo 涅Niết 槃Bàn 。 也dã (# 梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 華hoa 言ngôn 滅diệt 度độ )# 。

起khởi 信tín 二nhị 門môn (# 出xuất 起khởi 信tín 論luận )#

論luận 云vân 依y 一nhất 心tâm 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 門môn 皆giai 各các 総# 攝nhiếp 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 盖# 真Chân 如Như 門môn 是thị 染nhiễm 淨tịnh 通thông 相tương 通thông 相tương/tướng 之chi 外ngoại 無vô 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 故cố 得đắc 総# 攝nhiếp 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 生sanh 滅diệt 門môn 是thị 染nhiễm 淨tịnh 別biệt 相tướng 別biệt 相tướng 之chi 中trung 無vô 所sở 不bất 該cai 故cố 亦diệc 総# 攝nhiếp 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 此thử 二nhị 門môn 所sở 以dĩ 分phần/phân 也dã 。

【# 一nhất 心tâm 真Chân 如Như 門môn 】# 謂vị 心tâm 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 非phi 染nhiễm 非phi 淨tịnh 。 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 變biến 異dị 。 惟duy 是thị 一nhất 心tâm 。 故cố 名danh 心tâm 真Chân 如Như 門môn 。

【# 二nhị 心tâm 生sanh 滅diệt 門môn 】# 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 真Chân 如Như 之chi 性tánh 因nhân 無vô 明minh 熏huân 動động 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 之chi 心tâm 此thử 即tức 覺giác 成thành 不bất 覺giác 也dã 覺giác 與dữ 不bất 覺giác 。 復phục 更cánh 互hỗ 相tương 熏huân 以dĩ 不bất 覺giác 熏huân 本bổn 覺giác 故cố 則tắc 生sanh 諸chư 染nhiễm 法pháp 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 以dĩ 本bổn 覺giác 熏huân 不bất 覺giác 故cố 則tắc 生sanh 諸chư 淨tịnh 法pháp 反phản 流lưu 出xuất 纏triền 成thành 於ư 本bổn 覺giác 故cố 名danh 心tâm 生sanh 滅diệt 門môn (# 熏huân 即tức 熏huân 發phát 擊kích 動động 之chi 義nghĩa 反phản 流lưu 出xuất 纏triền 者giả 謂vị 旋toàn 反phản 無vô 明minh 之chi 流lưu 而nhi 出xuất 離ly 惑hoặc 業nghiệp 之chi 纏triền 縛phược 也dã )# 。

二Nhị 種Chủng 神Thần 力Lực (# 出Xuất 楞Lăng 伽Già 經Kinh )#

楞lăng 伽già 經Kinh 云vân 如Như 來Lai 以dĩ 二nhị 種chủng 神thần 力lực 建kiến 立lập 菩Bồ 薩Tát 聽thính 受thọ 問vấn 義nghĩa (# 建kiến 立lập 猶do 加gia 被bị 也dã )# 。

【# 一nhất 現hiện 身thân 面diện 言ngôn 說thuyết 神thần 力lực 】# 經Kinh 云vân 初sơ 菩Bồ 薩Tát 地địa 住trụ 佛Phật 神thần 力lực 入nhập 於ư 大Đại 乘Thừa 。 照chiếu 明minh 三tam 昧muội 入nhập 是thị 三tam 昧muội 已dĩ 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 以dĩ 神thần 通thông 力lực 。 為vi 現hiện 一nhất 切thiết 身thân 。 面diện 言ngôn 說thuyết 是thị 也dã (# 初sơ 菩Bồ 薩Tát 地Địa 者giả 。 即tức 十Thập 地Địa 中trung 初sơ 懽# 喜hỷ 地địa 菩Bồ 薩Tát 也dã 住trụ 佛Phật 神thần 力lực 等đẳng 者giả 由do 佛Phật 神thần 力lực 。 加gia 被bị 故cố 能năng 入nhập 住trụ 大Đại 乘Thừa 照chiếu 明minh 三tam 昧muội 即tức 光quang 明minh 定định 也dã 梵Phạn 語ngữ 三tam 昧muội 華hoa 言ngôn 正chánh 定định 由do 此thử 定định 故cố 得đắc 見kiến 十thập 方phương 。 諸chư 佛Phật 現hiện 身thân 。 說thuyết 法Pháp 也dã )# 。

【# 二nhị 以dĩ 手thủ 灌quán 頂đảnh 神thần 力lực 】# 經Kinh 云vân 初sơ 菩Bồ 薩Tát 地địa 得đắc 三tam 昧muội 神thần 力lực 。 於ư 百bách 千thiên 刦# 積tích 集tập 善thiện 根căn 。 之chi 所sở 成thành 就tựu 。 次thứ 第đệ 入nhập 於ư 。 諸chư 地địa 乃nãi 至chí 第đệ 十thập 。 法pháp 雲vân 地địa 住trụ 大đại 蓮liên 華hoa 微vi 妙diệu 宮cung 殿điện 。 坐tọa 大đại 蓮liên 華hoa 。 寶bảo 師sư 子tử 座tòa 。 眾chúng 寶bảo 瓔anh 珞lạc 。 莊trang 嚴nghiêm 其kỳ 身thân 。 如như 黃hoàng 金kim 薝chiêm 蔔bặc 日nhật 月nguyệt 光quang 明minh 。 諸chư 最tối 勝thắng 子tử 。 從tùng 十thập 方phương 來lai 。 就tựu 大đại 蓮liên 華hoa 宮cung 殿điện 座tòa 上thượng 而nhi 灌quán 其kỳ 頂đảnh 。 是thị 也dã (# 梵Phạn 語ngữ 薝chiêm 蔔bặc 華hoa 言ngôn 黃hoàng 花hoa )# 。

二Nhị 力Lực (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

【# 一nhất 思tư 擇trạch 力lực 】# 思tư 即tức 思tư 惟duy 擇trạch 即tức 决# 擇trạch 謂vị 能năng 思tư 惟duy 决# 擇trạch 一nhất 切thiết 正chánh 行hạnh 對đối 治trị 諸chư 障chướng 。 不bất 令linh 再tái 起khởi 故cố 名danh 思tư 擇trạch 力lực 。

【# 二nhị 脩tu 習tập 力lực 】# 脩tu 即tức 修tu 治trị 習tập 即tức 數số 習tập 謂vị 因nhân 修tu 習tập 之chi 力lực 能năng 令linh 一nhất 切thiết 。 善thiện 行hành 堅kiên 固cố 决# 定định 成thành 就tựu 故cố 名danh 修tu 習tập 力lực 。

二nhị 種chủng 師Sư 子Tử 奮Phấn 迅Tấn 三Tam 昧Muội 。 (# 出xuất 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ )#

師sư 子tử 奮phấn 迅tấn 。 者giả 借tá 譬thí 以dĩ 顯hiển 法pháp 如như 世thế 師sư 子tử 奮phấn 迅tấn 。 為vi 二nhị 事sự 故cố 一nhất 為vi 奮phấn 除trừ 塵trần 土thổ/độ 二nhị 能năng 前tiền 走tẩu 卻khước 走tẩu 捷tiệp 疾tật 異dị 於ư 諸chư 獸thú 此thử 三tam 昧muội 亦diệc 如như 是thị 一nhất 則tắc 奮phấn 除trừ 障chướng 定định 之chi 惑hoặc 二nhị 能năng 出xuất 入nhập 諸chư 禪thiền 捷tiệp 疾tật 無vô 間gian 異dị 於ư 餘dư 之chi 三tam 昧muội 而nhi 具cụ 出xuất 入nhập 二nhị 義nghĩa 焉yên 。

【# 一nhất 入nhập 禪thiền 奮phấn 迅tấn 】# 入nhập 禪thiền 奮phấn 迅tấn 者giả 謂vị 離ly 欲dục 界giới 不bất 善thiện 法Pháp 有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 。 而nhi 入nhập 初sơ 禪thiền 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 入nhập 於ư 二nhị 禪thiền 三tam 禪thiền 四tứ 禪thiền 空không 處xứ 識thức 處xứ 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 非Phi 有Hữu 想Tưởng 非Phi 無Vô 想Tưởng 處Xứ 。 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 是thị 為vi 奮phấn 迅tấn 入nhập 也dã (# 有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 。 者giả 初sơ 心tâm 在tại 禪thiền 曰viết 覺giác 細tế 心tâm 分phân 別biệt 禪thiền 味vị 曰viết 觀quán 初sơ 禪thiền 二nhị 禪thiền 三tam 禪thiền 四tứ 禪thiền 皆giai 色sắc 界giới 天thiên 也dã 空không 處xứ 識thức 處xứ 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 非Phi 有Hữu 想Tưởng 非Phi 無Vô 想Tưởng 處Xứ 。 即tức 無vô 色sắc 界giới 天thiên 。 也dã 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 者giả 滅diệt 除trừ 受thọ 想tưởng 之chi 心tâm 而nhi 得đắc 定định 也dã )# 。

【# 二nhị 出xuất 禪thiền 奮phấn 迅tấn 】# 出xuất 禪thiền 奮phấn 迅tấn 者giả 從tùng 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 還hoàn 入nhập 非phi 有hữu 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 。 定định 從tùng 非phi 有hữu 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 。 定định 起khởi 還hoàn 入nhập 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 如như 是thị 識thức 處xứ 空không 處xứ 四tứ 禪thiền 三tam 禪thiền 二nhị 禪thiền 初sơ 禪thiền 乃nãi 至chí 出xuất 散tán 心tâm 中trung 是thị 為vi 奮phấn 迅tấn 出xuất 也dã 。

二nhị 種chủng 超siêu 越việt 三tam 昧muội (# 出xuất 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ )#

超siêu 越việt 者giả 謂vị 能năng 超siêu 過quá 諸chư 地địa 自tự 在tại 入nhập 出xuất 而nhi 具cụ 二nhị 義nghĩa 焉yên 。

【# 一nhất 超siêu 入nhập 三tam 昧muội 】# 超siêu 入nhập 三tam 昧muội 者giả 謂vị 離ly 欲dục 界giới 不bất 善thiện 法Pháp 有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 。 入nhập 色sắc 界giới 初sơ 禪thiền 從tùng 初sơ 禪thiền 起khởi 。 超siêu 入nhập 無vô 色sắc 界giới 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 想tưởng 處xứ 非Phi 有Hữu 想Tưởng 非Phi 無Vô 想Tưởng 處Xứ 。 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 還hoàn 入nhập 初sơ 禪thiền 從tùng 初sơ 禪thiền 起khởi 。 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 入nhập 二nhị 禪thiền 二nhị 禪thiền 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 入nhập 三tam 禪thiền 三tam 禪thiền 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 入nhập 四tứ 禪thiền 四tứ 禪thiền 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 入nhập 空không 處xứ 空không 處xứ 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 入nhập 識thức 處xứ 識thức 處xứ 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 入nhập 不Bất 用Dụng 處Xứ 。 不bất 用dụng 處xứ 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 入nhập 非phi 有hữu 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 。 非Phi 有Hữu 想Tưởng 非Phi 無Vô 想Tưởng 處Xứ 。 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 是thị 為vi 諸chư 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 超siêu 入nhập 三tam 昧muội 之chi 相tướng 若nhược 聲Thanh 聞Văn 之chi 人nhân 。 但đãn 能năng 超siêu 入nhập 一nhất 定định 而nhi 不bất 能năng 超siêu 入nhập 二nhị 定định 况# 能năng 如như 上thượng 所sở 明minh 自tự 在tại 超siêu 入nhập 也dã (# 不bất 用dụng 處xứ 即tức 無vô 所sở 有hữu 處xứ 也dã )# 。

【# 二nhị 超siêu 出xuất 三tam 昧muội 】# 超siêu 出xuất 三tam 昧muội 者giả 謂vị 從tùng 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 入nhập 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 起khởi 還hoàn 入nhập 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 非Phi 有Hữu 想Tưởng 非Phi 無Vô 想Tưởng 處Xứ 。 非Phi 有Hữu 想Tưởng 非Phi 無Vô 想Tưởng 處Xứ 。 起khởi 住trụ 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 起khởi 住trụ 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 識thức 處xứ 識thức 處xứ 起khởi 住trụ 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 空không 處xứ 空không 處xứ 起khởi 住trụ 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 四tứ 禪thiền 四tứ 禪thiền 起khởi 住trụ 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 三tam 禪thiền 三tam 禪thiền 起khởi 住trụ 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 二nhị 禪thiền 二nhị 禪thiền 起khởi 住trụ 散tán 心tâm 中trung 散tán 心tâm 中trung 起khởi 入nhập 初sơ 禪thiền 初sơ 禪thiền 起khởi 住trụ 散tán 心tâm 中trung 是thị 為vi 諸chư 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 超siêu 出xuất 三tam 昧muội 之chi 相tướng 若nhược 聲Thanh 聞Văn 之chi 人nhân 。 但đãn 能năng 超siêu 出xuất 一nhất 定định 而nhi 不bất 能năng 超siêu 出xuất 二nhị 定định 何hà 况# 如như 上thượng 所sở 明minh 自tự 在tại 超siêu 出xuất 也dã 。

精Tinh 進Tấn 二Nhị 種Chủng 相Tương/tướng (# 出Xuất 地Địa 藏Tạng 十Thập 輪Luân 經Kinh )#

【# 一nhất 世thế 間gian 精tinh 進tấn 】# 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 精tinh 進tấn 勇dũng 猛mãnh 。 勤cần 修tu 布bố 施thí 。 持trì 戒giới 等đẳng 諸chư 福phước 業nghiệp 如như 是thị 精tinh 進tấn 。 依y 諸chư 果quả 報báo 依y 諸chư 福phước 業nghiệp 有hữu 漏lậu 有hữu 取thủ 。 是thị 名danh 世thế 間gian 精tinh 進tấn 。

【# 二nhị 出xuất 世thế 間gian 精tinh 進tấn 】# 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 勇dũng 猛mãnh 精tinh 進tấn 。 於ư 諸chư 眾chúng 生sanh 。 其kỳ 心tâm 平bình 等đẳng 。 除trừ 滅diệt 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 苦khổ 如như 是thị 精tinh 進tấn 。 無vô 漏lậu 無vô 取thủ 。 無vô 所sở 依y 止chỉ 。 是thị 名danh 出xuất 世thế 間gian 精tinh 進tấn 。

二nhị 忍nhẫn (# 出xuất 大đại 智Trí 度Độ 論luận )#

【# 一nhất 眾chúng 生sanh 忍nhẫn 】# 忍nhẫn 即tức 忍nhẫn 耐nại 亦diệc 安an 忍nhẫn 也dã 謂vị 菩Bồ 薩Tát 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 瞋sân 不bất 惱não 如như 慈từ 母mẫu 愛ái 子tử 又hựu 若nhược 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 種chủng 種chủng 惡ác 而nhi 加gia 於ư 我ngã 心tâm 不bất 瞋sân 恚khuể 。 以dĩ 種chủng 種chủng 恭cung 敬kính 供cúng 養dường 。 於ư 我ngã 心tâm 亦diệc 不bất 喜hỷ 。 是thị 名danh 眾chúng 生sanh 忍nhẫn 。

【# 二nhị 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 】# 理lý 本bổn 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 今kim 但đãn 言ngôn 不bất 生sanh 故cố 名danh 無vô 生sanh 謂vị 菩Bồ 薩Tát 於ư 無vô 生sanh 之chi 法Pháp 。 忍nhẫn 可khả 忍nhẫn 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 動động 不bất 退thoái 。 是thị 名danh 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。

二nhị 忍nhẫn (# 出xuất 地địa 持trì 經Kinh )#

【# 一nhất 安an 受thọ 苦khổ 忍nhẫn 。 】# 謂vị 疾tật 病bệnh 水thủy 火hỏa 刀đao 杖trượng 等đẳng 眾chúng 苦khổ 所sở 逼bức 。 即tức 能năng 安an 心tâm 忍nhẫn 受thọ 恬điềm 然nhiên 不bất 動động 是thị 名danh 。 安an 受thọ 苦khổ 忍nhẫn 。

【# 二nhị 觀quán 察sát 法Pháp 忍Nhẫn 】# 謂vị 觀quán 察sát 諸chư 法pháp 。 體thể 性tánh 虛hư 幻huyễn 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 信tín 解giải 真chân 實thật 心tâm 無vô 妄vọng 動động 安an 然nhiên 忍nhẫn 可khả 是thị 名danh 觀quán 察sát 法Pháp 忍Nhẫn 。

忍Nhẫn 有Hữu 二Nhị 種Chủng 相Tướng 。 (# 出Xuất 地Địa 藏Tạng 十Thập 輪Luân 經Kinh )#

謂vị 菩Bồ 薩Tát 能năng 安an 忍nhẫn 世thế 間gian 有hữu 情tình 。 無vô 情tình 種chủng 種chủng 苦khổ 惱não 。 之chi 事sự 然nhiên 心tâm 有hữu 廣quảng 狹hiệp 根căn 有hữu 勝thắng 劣liệt 行hành 有hữu 淺thiển 深thâm 故cố 分phần/phân 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 。 二nhị 種chủng 之chi 別biệt 也dã (# 有hữu 情tình 惱não 謂vị 蚉# 虻manh 蚤tảo 虱sắt 等đẳng 無vô 情tình 惱não 謂vị 風phong 寒hàn 雨vũ 濕thấp 等đẳng )# 。

【# 一nhất 世thế 間gian 忍nhẫn 】# 謂vị 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 有hữu 漏lậu 心tâm 依y 諸chư 福phước 業nghiệp 安an 忍nhẫn 世thế 間gian 種chủng 種chủng 。 苦khổ 惱não 違vi 逆nghịch 等đẳng 事sự 是thị 為vi 世thế 間gian 忍nhẫn 也dã 。

【# 二nhị 出xuất 世thế 間gian 忍nhẫn 】# 謂vị 菩Bồ 薩Tát 但đãn 為vì 利lợi 益ích 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 起khởi 平bình 等đẳng 大đại 悲bi 。 之chi 心tâm 安an 忍nhẫn 種chủng 種chủng 苦khổ 樂lạc 逆nghịch 順thuận 之chi 境cảnh 而nhi 不bất 見kiến 諸chư 法pháp 。 生sanh 滅diệt 之chi 相tướng 。 是thị 為vi 出xuất 世thế 間gian 忍nhẫn 。

二nhị 方phương 便tiện (# 出xuất 無vô 着trước 論luận )#

【# 一nhất 細tế 作tác 方phương 便tiện 】# 方phương 便tiện 猶do 善thiện 巧xảo 也dã 謂vị 欲dục 破phá 眾chúng 生sanh 。 執chấp 着trước 色sắc 身thân 之chi 相tướng 故cố 佛Phật 假giả 喻dụ 微vi 細tế 分phân 析tích 善thiện 巧xảo 而nhi 說thuyết 如như 金kim 剛cang 經Kinh 云vân 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 所sở 有hữu 微vi 塵trần 。 寧ninh 為vi 多đa 不phủ 。 等đẳng 意ý 謂vị 由do 微vi 塵trần 而nhi 成thành 世thế 界giới 世thế 界giới 本bổn 來lai 不bất 實thật 因nhân 四tứ 大đại 而nhi 成thành 。 色sắc 身thân 色sắc 身thân 本bổn 來lai 是thị 假giả 是thị 名danh 細tế 作tác 方phương 便tiện (# 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 者giả 一nhất 須Tu 彌Di 山Sơn 。 一nhất 日nhật 月nguyệt 一nhất 四tứ 天thiên 下hạ 。 一nhất 帝Đế 釋Thích 名danh 為vi 一nhất 世thế 界giới 一nhất 千thiên 箇cá 世thế 界giới 名danh 小tiểu 千thiên 世thế 界giới 。 一nhất 千thiên 箇cá 小tiểu 千thiên 世thế 界giới 。 名danh 中trung 千thiên 世thế 界giới 。 一nhất 千thiên 箇cá 中trung 千thiên 世thế 界giới 。 名danh 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 即tức 釋Thích 迦Ca 佛Phật 所sở 化hóa 之chi 境cảnh 也dã 四tứ 大đại 者giả 地địa 大đại 水thủy 大đại 火hỏa 大đại 。 風phong 大đại 也dã )# 。

【# 二nhị 不bất 念niệm 方phương 便tiện 】# 謂vị 欲dục 破phá 眾chúng 生sanh 。 執chấp 着trước 色sắc 身thân 之chi 相tướng 已dĩ 為vi 假giả 喻dụ 微vi 細tế 分phân 析tích 而nhi 說thuyết 又hựu 令linh 眾chúng 生sanh 。 於ư 諸chư 微vi 塵trần 不bất 生sanh 念niệm 想tưởng 故cố 經Kinh 云vân 是thị 諸chư 微vi 塵trần 。 如Như 來Lai 說thuyết 非phi 微vi 塵trần 。 等đẳng 是thị 名danh 不bất 念niệm 方phương 便tiện 。

方Phương 便Tiện 二Nhị 種Chủng 相Tương/tướng (# 出Xuất 地Địa 藏Tạng 十Thập 輪Luân 經Kinh )#

【# 一nhất 世thế 間gian 方phương 便tiện 】# 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 或hoặc 為vi 自tự 利lợi 或hoặc 為vi 利lợi 他tha 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 。 善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 。 此thử 之chi 方phương 便tiện 依y 有hữu 所sở 得đắc 。 有hữu 所sở 執chấp 着trước 是thị 名danh 世thế 間gian 方phương 便tiện 。

【# 二nhị 出xuất 世thế 間gian 方phương 便tiện 】# 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 但đãn 為vi 利lợi 他tha 不bất 為vì 自tự 利lợi 。 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 。 善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 。 此thử 之chi 方phương 便tiện 依y 無vô 所sở 得đắc 無vô 所sở 執chấp 著trước 。 是thị 名danh 出xuất 世thế 間gian 方phương 便tiện 。

二Nhị 無Vô 我Ngã (# 出Xuất 楞Lăng 伽Già 經Kinh )#

無vô 即tức 空không 也dã 人nhân 法pháp 之chi 中trung 本bổn 無vô 有hữu 我ngã 。 但đãn 凡phàm 夫phu 不bất 了liễu 於ư 無vô 我ngã 中trung 。 計kế 我ngã 極cực 盛thịnh 所sở 謂vị 我ngã 身thân 。 我ngã 名danh 我ngã 衣y 物vật 我ngã 田điền 宅trạch 我ngã 行hành 我ngã 住trụ 坐tọa 臥ngọa 語ngữ 言ngôn 不bất 離ly 於ư 我ngã 乃nãi 至chí 我ngã 能năng 布bố 施thí 持trì 戒giới 等đẳng 。 因nhân 此thử 顛điên 倒đảo 備bị 起khởi 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 生sanh 死tử 行hành 業nghiệp 聲Thanh 聞Văn 之chi 人nhân 。 脩tu 四tứ 真Chân 諦Đế 即tức 了liễu 人nhân 法pháp 本bổn 空không 我ngã 亦diệc 無vô 有hữu 故cố 名danh 二nhị 無vô 我ngã (# 四tứ 真Chân 諦Đế 者giả 即tức 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 也dã )# 。

【# 一nhất 人nhân 無vô 我ngã 】# 謂vị 由do 攬lãm 五ngũ 陰ấm 實thật 法pháp 而nhi 成thành 假giả 名danh 之chi 人nhân 凡phàm 夫phu 不bất 了liễu 復phục 於ư 假giả 名danh 之chi 中trung 妄vọng 執chấp 為vi 我ngã 若nhược 了liễu 五ngũ 陰ấm 之chi 法pháp 本bổn 空không 假giả 名danh 之chi 人nhân 豈khởi 得đắc 定định 有hữu 假giả 名danh 既ký 不bất 定định 有hữu 則tắc 所sở 執chấp 之chi 我ngã 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 云vân 何hà 處xứ 有hữu 人nhân 。 及cập 以dĩ 眾chúng 生sanh 。 是thị 名danh 人nhân 無vô 我ngã (# 攬lãm 者giả 撮toát 持trì 也dã 五ngũ 陰ấm 者giả 色sắc 陰ấm 受thọ 陰ấm 想tưởng 陰ấm 行hành 陰ấm 識thức 陰ấm 也dã 五ngũ 陰ấm 之chi 身thân 。 實thật 有hữu 故cố 名danh 實thật 法pháp 名danh 字tự 本bổn 來lai 虛hư 假giả 故cố 名danh 假giả 名danh )# 。

【# 二nhị 法pháp 無vô 我ngã 】# 謂vị 由do 攬lãm 父phụ 母mẫu 之chi 遺di 體thể 四tứ 大đại 假giả 合hợp 。 而nhi 成thành 五ngũ 陰ấm 之chi 身thân 。 若nhược 一nhất 一nhất 分phân 別biệt 。 推thôi 求cầu 皆giai 悉tất 空không 無vô 。 所sở 有hữu 凢# 夫phu 不bất 了liễu 妄vọng 執chấp 此thử 身thân 為vi 我ngã 餘dư 身thân 非phi 我ngã 若nhược 了liễu 四tứ 大đại 本bổn 空không 五ngũ 陰ấm 非phi 有hữu 則tắc 所sở 執chấp 之chi 我ngã 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 云vân 五ngũ 陰ấm 舍xá 宅trạch 。 觀quán 悉tất 空không 寂tịch 。 是thị 名danh 法pháp 無vô 我ngã (# 四tứ 大đại 者giả 地địa 大đại 水thủy 大đại 火hỏa 大đại 。 風phong 大đại 也dã )# 。

二nhị 種chủng 我ngã 見kiến (# 出xuất 起khởi 信tín 論luận )#

【# 一nhất 人nhân 我ngã 見kiến 】# 謂vị 凡phàm 夫phu 之chi 人nhân 。 於ư 五ngũ 陰ấm 身thân 強cường/cưỡng 立lập 主chủ 宰tể 計kế 我ngã 為vi 人nhân 作tác 此thử 妄vọng 見kiến 故cố 名danh 人nhân 我ngã 見kiến (# 五ngũ 陰ấm 者giả 色sắc 陰ấm 受thọ 陰ấm 想tưởng 陰ấm 行hành 陰ấm 識thức 陰ấm 也dã )# 。

【# 二nhị 法pháp 我ngã 見kiến 】# 謂vị 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 計kế 一nhất 切thiết 法pháp 各các 有hữu 體thể 性tánh 雖tuy 得đắc 人nhân 無vô 我ngã 智trí 猶do 自tự 怖bố 畏úy 生sanh 死tử 。 妄vọng 取thủ 涅Niết 槃Bàn 之chi 法Pháp 。 於ư 法pháp 起khởi 見kiến 故cố 名danh 法pháp 我ngã 見kiến (# 二Nhị 乘Thừa 者giả 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 也dã 梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 華hoa 言ngôn 滅diệt 度độ )# 。

二Nhị 空Không (# 出Xuất 法Pháp 藏Tạng 般Bát 若Nhã 心Tâm 經Kinh 略Lược 疏Sớ/sơ )#

【# 一nhất 人nhân 空không 】# 人nhân 空không 即tức 我ngã 空không 也dã 亦diệc 曰viết 生sanh 空không 謂vị 凡phàm 夫phu 妄vọng 計kế 五ngũ 蘊uẩn 是thị 我ngã 強cường/cưỡng 立lập 主chủ 宰tể 引dẫn 生sanh 煩phiền 惱não 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 佛Phật 為vi 破phá 此thử 計kế 故cố 說thuyết 五ngũ 蘊uẩn 無vô 我ngã 二Nhị 乘Thừa 悟ngộ 之chi 入nhập 無vô 我ngã 理lý 是thị 名danh 人nhân 空không (# 五ngũ 蘊uẩn 者giả 色sắc 蘊uẩn 受thọ 蘊uẩn 想tưởng 蘊uẩn 行hành 蘊uẩn 識thức 蘊uẩn 也dã 二Nhị 乘Thừa 者giả 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 也dã )# 。

【# 二nhị 法pháp 空không 】# 謂vị 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 未vị 達đạt 法pháp 空không 之chi 理lý 猶do 計kế 五ngũ 蘊uẩn 之chi 法pháp 實thật 有hữu 佛Phật 為vi 破phá 此thử 執chấp 故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 深thâm 慧tuệ 徹triệt 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 自tự 性tánh 皆giai 空không 。 菩Bồ 薩Tát 悟ngộ 之chi 入nhập 法pháp 空không 理lý 是thị 名danh 法pháp 空không 。

二nhị 空không (# 出xuất 止Chỉ 觀Quán )#

【# 一nhất 但đãn 空không 】# 謂vị 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 悉tất 虛hư 幻huyễn 但đãn 見kiến 於ư 空không 不bất 見kiến 不bất 空không 故cố 名danh 但đãn 空không 。

【# 二nhị 不bất 但đãn 空không 】# 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 非phi 但đãn 見kiến 空không 兼kiêm 見kiến 不bất 空không 不bất 空không 即tức 中trung 道đạo 故cố 名danh 不bất 但đãn 空không 。

空Không 有Hữu 各Các 具Cụ 二Nhị 義Nghĩa (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

【# 一nhất 真chân 空không 二nhị 義nghĩa 】# 一nhất 謂vị 真chân 空không 能năng 滅diệt 幻huyễn 有hữu 若nhược 幻huyễn 有hữu 不bất 滅diệt 即tức 非phi 真chân 空không 二nhị 謂vị 真chân 空không 能năng 成thành 幻huyễn 有hữu 幻huyễn 有hữu 若nhược 礙ngại 亦diệc 非phi 真chân 空không 是thị 名danh 真chân 空không 二nhị 義nghĩa (# 幻huyễn 有hữu 者giả 以dĩ 迷mê 真chân 空không 之chi 理lý 而nhi 成thành 幻huyễn 有hữu 之chi 事sự 虛hư 假giả 不bất 實thật 。 故cố 名danh 幻huyễn 有hữu )# 。

【# 二nhị 幻huyễn 有hữu 二nhị 義nghĩa 】# 一nhất 謂vị 幻huyễn 有hữu 必tất 覆phú 真chân 空không 幻huyễn 有hữu 若nhược 現hiện 真chân 空không 則tắc 隱ẩn 二nhị 謂vị 幻huyễn 有hữu 不bất 礙ngại 真chân 空không 真chân 空không 若nhược 顯hiển 幻huyễn 有hữu 自tự 滅diệt 是thị 名danh 幻huyễn 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

二nhị 執chấp (# 出xuất 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 文văn 句cú 記ký )#

【# 一nhất 人nhân 執chấp 】# 謂vị 眾chúng 生sanh 於ư 五ngũ 陰ấm 等đẳng 法pháp 中trung 強cường/cưỡng 立lập 主chủ 宰tể 計kế 我ngã 為vi 人nhân 妄vọng 生sanh 執chấp 著trước 是thị 名danh 人nhân 執chấp (# 五ngũ 陰ấm 者giả 色sắc 陰ấm 受thọ 陰ấm 想tưởng 陰ấm 行hành 陰ấm 識thức 陰ấm 也dã )# 。

【# 二nhị 法pháp 執chấp 】# 謂vị 眾chúng 生sanh 不bất 了liễu 五ngũ 陰ấm 等đẳng 法pháp 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 計kế 為vi 我ngã 身thân 。 妄vọng 生sanh 執chấp 著trước 是thị 名danh 法pháp 執chấp 。

二nhị 法pháp 執chấp (# 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

【# 一nhất 俱câu 生sanh 法pháp 執chấp 】# 謂vị 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 虛hư 妄vọng 熏huân 習tập 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 妄vọng 生sanh 執chấp 著trước 恆hằng 與dữ 身thân 俱câu 故cố 名danh 俱câu 生sanh 法pháp 執chấp 。

【# 二nhị 分phần 別biệt 法pháp 執chấp 】# 謂vị 於ư 邪tà 教giáo 及cập 邪tà 師sư 所sở 說thuyết 之chi 法Pháp 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 執chấp 為vi 實thật 法pháp 故cố 名danh 分phân 別biệt 法pháp 執chấp 。

二nhị 我ngã 執chấp (# 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

【# 一nhất 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 】# 謂vị 於ư 五ngũ 陰ấm 等đẳng 法pháp 中trung 強cường/cưỡng 立lập 主chủ 宰tể 妄vọng 執chấp 為vi 我ngã 與dữ 身thân 俱câu 生sanh 。 是thị 名danh 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp (# 五ngũ 陰ấm 者giả 色sắc 陰ấm 受thọ 陰ấm 想tưởng 陰ấm 行hành 陰ấm 識thức 陰ấm 也dã )# 。

【# 二nhị 分phần 別biệt 我ngã 執chấp 】# 謂vị 於ư 計kế 我ngã 法pháp 中trung 分phân 別biệt 我ngã 能năng 行hành 善thiện 行hành 。 惡ác 等đẳng 事sự 而nhi 起khởi 執chấp 著trước 是thị 名danh 分phân 別biệt 我ngã 執chấp 。

空không 有hữu 二nhị 執chấp (# 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

【# 一nhất 情tình 有hữu 理lý 無vô 】# 情tình 有hữu 理lý 無vô 者giả 即tức 空không 觀quán 對đối 遣khiển 有hữu 執chấp 也dã 謂vị 觀quán 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 於ư 情tình 則tắc 有hữu 於ư 理lý 則tắc 無vô 唯duy 虛hư 妄vọng 起khởi 都đô 無vô 體thể 用dụng 正chánh 應ưng 除trừ 遣khiển 也dã 。

【# 二nhị 理lý 有hữu 情tình 無vô 】# 理lý 有hữu 情tình 無vô 者giả 即tức 有hữu 觀quán 對đối 遣khiển 空không 執chấp 也dã 謂vị 觀quán 依y 他tha 圓viên 成thành 之chi 法pháp 於ư 理lý 則tắc 有hữu 於ư 情tình 則tắc 無vô 理lý 本bổn 是thị 實thật 有hữu 體thể 有hữu 用dụng 正chánh 應ưng 存tồn 留lưu 也dã 。

二nhị 種chủng 常thường (# 出xuất 大đại 智Trí 度Độ 論luận )#

【# 一nhất 百bách 嵗# 至chí 刦# 滅diệt 名danh 常thường 】# 百bách 嵗# 至chí 刦# 滅diệt 名danh 常thường 者giả 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 住trụ 百bách 嵗# 千thiên 萬vạn 億ức 嵗# 若nhược 一nhất 刦# 乃nãi 至chí 八bát 萬vạn 刦# 後hậu 方phương 始thỉ 入nhập 滅diệt 是thị 名danh 為vi 常thường 此thử 乃nãi 久cửu 遠viễn 住trụ 世thế 為vi 常thường 非phi 不bất 遷thiên 不bất 變biến 之chi 常thường 也dã 。

【# 二nhị 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。 名danh 常thường 】# 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。 名danh 常thường 者giả 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 煩phiền 惱não 之chi 惑hoặc 已dĩ 滅diệt 則tắc 真chân 常thường 之chi 理lý 方phương 顯hiển 真chân 常thường 之chi 理lý 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 壞hoại 不bất 變biến 是thị 名danh 為vi 常thường 也dã 。

二nhị 無vô 常thường (# 出xuất 大đại 智Trí 度Độ 論luận )#

【# 一nhất 念niệm 念niệm 無vô 常thường 。 】# 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 之chi 法pháp 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 而nhi 不bất 停đình 住trụ 故cố 名danh 。 念niệm 念niệm 無vô 常thường 。

【# 二nhị 相tương 續tục 無vô 常thường 】# 謂vị 相tương 續tục 法pháp 壞hoại 名danh 為vi 無vô 常thường 如như 人nhân 欲dục 死tử 漸tiệm 漸tiệm 命mạng 盡tận 如như 火hỏa 燒thiêu 草thảo 木mộc 漸tiệm 漸tiệm 燒thiêu 盡tận 故cố 名danh 相tướng 續tục 無vô 常thường 。

二nhị 無vô 常thường (# 出xuất 析tích 玄huyền 記ký )#

【# 一nhất 剎sát 那na 無vô 常thường 】# 梵Phạn 語ngữ 剎sát 那na 華hoa 言ngôn 一nhất 念niệm 而nhi 言ngôn 無vô 常thường 者giả 謂vị 此thử 一nhất 念niệm 之chi 心tâm 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 四tứ 相tương/tướng 遷thiên 流lưu 不bất 停đình 是thị 名danh 剎sát 那na 無vô 常thường 。

【# 二nhị 一nhất 期kỳ 無vô 常thường 】# 謂vị 眾chúng 生sanh 受thọ 身thân 雖tuy 壽thọ 命mạng 長trường 短đoản 。 不bất 等đẳng 皆giai 名danh 一nhất 期kỳ 而nhi 言ngôn 無vô 常thường 者giả 謂vị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 一nhất 期kỳ 受thọ 報báo 之chi 身thân 亦diệc 為vi 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 四tứ 相tương/tướng 遷thiên 流lưu 終chung 歸quy 滅diệt 盡tận 。 是thị 名danh 一nhất 期kỳ 無vô 常thường 。

二nhị 假giả (# 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

宗tông 鏡kính 錄lục 問vấn 云vân 不bất 了liễu 唯duy 識thức 之chi 徒đồ 妄vọng 執chấp 我ngã 法pháp 聖thánh 教giáo 之chi 內nội 云vân 何hà 復phục 言ngôn 有hữu 我ngã 法pháp 等đẳng 荅# 云vân 對đối 機cơ 設thiết 假giả 非phi 同đồng 情tình 執chấp 假giả 有hữu 二nhị 種chủng 故cố 名danh 二nhị 假giả 。

【# 一nhất 無vô 體thể 隨tùy 情tình 假giả 】# 謂vị 執chấp 我ngã 之chi 法pháp 本bổn 自tự 無vô 。 體thể 但đãn 因nhân 隨tùy 順thuận 機cơ 情tình 虛hư 假giả 施thi 設thiết 亦diệc 名danh 我ngã 法pháp 故cố 名danh 無vô 體thể 隨tùy 情tình 假giả 。

【# 二nhị 有hữu 體thể 施thi 設thiết 假giả 】# 謂vị 聖thánh 教giáo 所sở 說thuyết 雖tuy 有hữu 法pháp 體thể 而nhi 非phi 我ngã 法pháp 體thể 本bổn 無vô 名danh 隨tùy 緣duyên 施thi 設thiết 假giả 名danh 我ngã 法pháp 故cố 名danh 有hữu 體thể 施thi 設thiết 假giả 。

二Nhị 因Nhân (# 出Xuất 涅Niết 槃Bàn 經Kinh )#

【# 一nhất 生sanh 因nhân 】# 生sanh 即tức 發phát 生sanh 謂vị 本bổn 具cụ 法pháp 性tánh 之chi 理lý 則tắc 能năng 發phát 生sanh 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 如như 穀cốc 麥mạch 等đẳng 種chủng 能năng 生sanh 芽nha 孽nghiệt 是thị 名danh 生sanh 因nhân 。

【# 二nhị 了liễu 因nhân 】# 了liễu 即tức 照chiếu 了liễu 謂vị 以dĩ 智trí 慧tuệ 照chiếu 了liễu 法pháp 性tánh 之chi 理lý 如như 燈đăng 照chiếu 物vật 了liễu 了liễu 可khả 見kiến 是thị 名danh 了liễu 因nhân 。

二nhị 因nhân (# 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

【# 一nhất 能năng 生sanh 因nhân 】# 謂vị 第đệ 八bát 識thức 能năng 生sanh 起khởi 眼nhãn 等đẳng 諸chư 識thức 又hựu 為vì 一nhất 切thiết 。 善thiện 惡ác 種chủng 子tử 之chi 因nhân 譬thí 如như 穀cốc 麥mạch 等đẳng 種chủng 為vi 發phát 生sanh 芽nha 孽nghiệt 之chi 因nhân 是thị 名danh 能năng 生sanh 因nhân (# 第đệ 八bát 識thức 者giả 即tức 藏tạng 識thức 也dã )# 。

【# 二nhị 方phương 便tiện 因nhân 】# 謂vị 眼nhãn 等đẳng 諸chư 識thức 能năng 為vi 方phương 便tiện 引dẫn 發phát 第đệ 八bát 識thức 善thiện 惡ác 之chi 種chủng 譬thí 如như 水thủy 土thổ/độ 以dĩ 為vi 發phát 生sanh 穀cốc 麥mạch 等đẳng 芽nha 孽nghiệt 之chi 方phương 便tiện 是thị 名danh 方phương 便tiện 因nhân 。

二nhị 因nhân (# 出xuất 天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 集tập 註chú )#

【# 一nhất 習tập 因nhân 】# 習tập 即tức 數số 習tập 之chi 義nghĩa 謂vị 如như 習tập 貪tham 欲dục 則tắc 貪tham 欲dục 增tăng 長trưởng 是thị 名danh 習tập 因nhân 。

【# 二nhị 報báo 因nhân 】# 報báo 即tức 果quả 報báo 謂vị 行hành 善thiện 惡ác 之chi 因nhân 即tức 得đắc 善thiện 惡ác 之chi 報báo 。 是thị 名danh 報báo 因nhân 。

二nhị 因nhân (# 出xuất 大đại 智Trí 度Độ 論luận )#

論luận 問vấn 曰viết 諸chư 煩phiền 惱não 是thị 惡ác 法pháp 云vân 何hà 能năng 生sanh 善thiện 業nghiệp 荅# 曰viết 有hữu 二nhị 種chủng 因nhân 。

【# 一nhất 近cận 因nhân 】# 謂vị 人nhân 為vi 求cầu 後hậu 世thế 富phú 樂lạc 故cố 修tu 布bố 施thí 等đẳng 善thiện 是thị 為vi 近cận 因nhân 。

【# 二nhị 遠viễn 因nhân 】# 謂vị 人nhân 欲dục 離ly 欲dục 界giới 衰suy 惱não 不bất 淨tịnh 之chi 身thân 故cố 修tu 禪thiền 定định 之chi 善thiện 是thị 為vi 遠viễn 因nhân 。

二Nhị 因Nhân (# 出Xuất 大Đại 涅Niết 槃Bàn 經Kinh )#

【# 一nhất 正chánh 因nhân 】# 正chánh 謂vị 中trung 正chánh 中trung 必tất 雙song 照chiếu 三tam 諦đế 具cụ 足túc 故cố 名danh 正chánh 因nhân (# 中trung 正chánh 者giả 離ly 於ư 邊biên 邪tà 也dã 雙song 照chiếu 者giả 照chiếu 空không 照chiếu 假giả 也dã 空không 謂vị 蕩đãng 一nhất 切thiết 相tương/tướng 即tức 是thị 真Chân 諦Đế 假giả 謂vị 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 是thị 俗tục 諦đế 非phi 空không 非phi 假giả 即tức 是thị 中trung 諦đế 故cố 云vân 三tam 諦đế 具cụ 足túc )# 。

【# 二nhị 緣duyên 因nhân 】# 緣duyên 即tức 緣duyên 助trợ 謂vị 一nhất 切thiết 功công 德đức 善thiện 根căn 。 資tư 助trợ 了liễu 因nhân 開khai 發phát 正chánh 因nhân 之chi 性tánh 故cố 名danh 緣duyên 因nhân (# 了liễu 因nhân 者giả 了liễu 即tức 照chiếu 了liễu 謂vị 以dĩ 智trí 慧tuệ 照chiếu 了liễu 正chánh 因nhân 也dã )# 。

二nhị 因nhân (# 出xuất 瑜du 伽già 師sư 地địa 論luận )#

【# 一nhất 牽khiên 引dẫn 因nhân 】# 謂vị 由do 無vô 明minh 之chi 惑hoặc 於ư 先tiên 世thế 時thời 造tạo 作tác 善thiện 惡ác 。 一nhất 切thiết 業nghiệp 行hành 由do 此thử 業nghiệp 行hành 為vi 因nhân 則tắc 能năng 招chiêu 引dẫn 現hiện 生sanh 果quả 報báo 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 。 牽khiên 連liên 不bất 斷đoạn 。 故cố 名danh 牽khiên 引dẫn 因nhân 。

【# 二nhị 生sanh 起khởi 因nhân 】# 謂vị 由do 無vô 明minh 之chi 惑hoặc 於ư 現hiện 世thế 時thời 造tạo 作tác 善thiện 惡ác 。 一nhất 切thiết 業nghiệp 行hành 由do 此thử 業nghiệp 行hành 為vi 因nhân 則tắc 能năng 感cảm 得đắc 後hậu 世thế 果quả 報báo 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 。 相tương 生sanh 不bất 絕tuyệt 故cố 名danh 生sanh 起khởi 因nhân 。

二nhị 果quả (# 出xuất 宗tông 鏡kính 錄lục )#

【# 一nhất 增tăng 上thượng 果quả 】# 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 。 五ngũ 根căn 皆giai 為vi 識thức 所sở 依y 根căn 即tức 增tăng 勝thắng 名danh 增tăng 上thượng 果quả 又hựu 第đệ 六lục 意ý 識thức 能năng 引dẫn 生sanh 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 亦diệc 名danh 增tăng 上thượng 果quả 又hựu 第đệ 七thất 識thức 前tiền 念niệm 為vi 後hậu 念niệm 所sở 依y 亦diệc 名danh 增tăng 上thượng 果quả 又hựu 第đệ 八bát 識thức 為vi 第đệ 七thất 識thức 之chi 所sở 依y 故cố 亦diệc 名danh 增tăng 上thượng 果quả (# 第đệ 七thất 識thức 者giả 即tức 分phân 別biệt 識thức 也dã 第đệ 八bát 識thức 者giả 即tức 藏tạng 識thức 也dã )# 。

【# 二nhị 異dị 熟thục 果quả 】# 異dị 熟thục 果quả 者giả 謂vị 果quả 報báo 異dị 時thời 成thành 熟thục 即tức 第đệ 八bát 識thức 也dã 以dĩ 此thử 識thức 能năng 含hàm 藏tạng 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 種chủng 子tử 而nhi 成thành 熟thục 諸chư 根căn 識thức 之chi 果quả 也dã 如như 眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 由do 昔tích 作tác 善thiện 惡ác 之chi 因nhân 今kim 報báo 得đắc 苦khổ 樂lạc 之chi 果quả 若nhược 今kim 作tác 善thiện 惡ác 之chi 因nhân 亦diệc 感cảm 當đương 來lai 苦khổ 樂lạc 之chi 果quả 是thị 名danh 異dị 熟thục 果quả (# 諸chư 根căn 者giả 即tức 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 六lục 根căn 也dã )# 。

二nhị 果quả (# 出xuất 阿a 毘tỳ 曇đàm 論luận )#

【# 一nhất 習tập 氣khí 果quả 】# (# 亦diệc 名danh 所sở 依y 果quả )# 謂vị 數số 習tập 宿túc 世thế 善thiện 惡ác 氣khí 分phần/phân 感cảm 於ư 果quả 報báo 也dã 如như 往vãng 世thế 修tu 善thiện 勝thắng 故cố 則tắc 今kim 世thế 為vi 善thiện 心tâm 重trọng/trùng 修tu 惡ác 勝thắng 故cố 則tắc 為vi 惡ác 心tâm 重trọng/trùng 是thị 名danh 習tập 氣khí 果quả 。

【# 二nhị 報báo 果quả 】# 謂vị 由do 宿túc 世thế 善thiện 惡ác 為vi 因nhân 感cảm 報báo 今kim 世thế 之chi 果quả 也dã 如như 往vãng 世thế 作tác 諸chư 善thiện 業nghiệp 。 之chi 因nhân 則tắc 感cảm 今kim 世thế 富phú 樂lạc 之chi 果quả 作tác 諸chư 惡ác 業nghiệp 。 之chi 因nhân 則tắc 感cảm 貧bần 苦khổ 之chi 果quả 是thị 名danh 報báo 果quả 。

二Nhị 種Chủng 無Vô 漏Lậu 因Nhân 果Quả (# 出Xuất 大Đại 涅Niết 槃Bàn 經Kinh )#

【# 一nhất 無vô 漏lậu 因nhân 】# 謂vị 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 由do 修tu 戒giới 定định 慧tuệ 。 之chi 因nhân 能năng 斷đoạn 三tam 界giới 生sanh 死tử 。 之chi 苦khổ 果quả 則tắc 戒giới 定định 慧tuệ 名danh 無vô 漏lậu 因nhân 即tức 道Đạo 諦Đế 也dã (# 二Nhị 乘Thừa 者giả 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 也dã 三tam 界giới 者giả 欲dục 界giới 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 也dã )# 。

【# 二nhị 無vô 漏lậu 果quả 】# 謂vị 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 既ký 斷đoạn 三tam 界giới 生sanh 死tử 。 逼bức 迫bách 之chi 苦khổ 證chứng 真chân 空không 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 。 之chi 樂lạc 是thị 真chân 空không 涅Niết 槃Bàn 名danh 無vô 漏lậu 果quả 即tức 滅Diệt 諦Đế 也dã (# 梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 華hoa 言ngôn 滅diệt 度độ )# 。

二Nhị 加Gia (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

加gia 即tức 加gia 被bị 佛Phật 於ư 華hoa 嚴nghiêm 會hội 上thượng 以dĩ 三tam 業nghiệp 神thần 力lực 或hoặc 冥minh 或hoặc 顯hiển 加gia 被bị 法pháp 慧tuệ 等đẳng 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 各các 各các 說thuyết 法Pháp 。 故cố 有hữu 此thử 二nhị 加gia 也dã (# 三tam 業nghiệp 者giả 身thân 業nghiệp 口khẩu 業nghiệp 。 意ý 業nghiệp 也dã )# 。

【# 一nhất 顯hiển 加gia 】# 顯hiển 加gia 者giả 謂vị 佛Phật 以dĩ 平bình 等đẳng 大đại 慈từ 。 常thường 鑑giám 眾chúng 生sanh 若nhược 有hữu 宿túc 世thế 善thiện 根căn 。 成thành 熟thục 者giả 即tức 以dĩ 神thần 力lực 。 加gia 被bị 菩Bồ 薩Tát 為vì 其kỳ 說thuyết 法Pháp 。 如như 身thân 業nghiệp 摩ma 頂đảnh 以dĩ 增tăng 其kỳ 威uy 口khẩu 業nghiệp 勸khuyến 說thuyết 以dĩ 益ích 其kỳ 辯biện 顯hiển 然nhiên 可khả 見kiến 故cố 曰viết 顯hiển 加gia (# 身thân 業nghiệp 摩ma 頂đảnh 者giả 本bổn 以dĩ 手thủ 摩ma 手thủ 属# 於ư 身thân 故cố 也dã )# 。

【# 二nhị 冥minh 加gia 】# 冥minh 加gia 者giả 謂vị 佛Phật 以dĩ 意ý 業nghiệp 神thần 力lực 加gia 被bị 。 菩Bồ 薩Tát 增tăng 其kỳ 智trí 慧tuệ 。 於ư 大đại 眾chúng 中trung 。 為vì 人nhân 演diễn 說thuyết 。 令linh 無vô 所sở 畏úy 。 隱ẩn 密mật 難nan 見kiến 故cố 曰viết 冥minh 加gia 。

二Nhị 種Chủng 顯Hiển 示Thị (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

顯hiển 即tức 顯hiển 露lộ 示thị 即tức 曉hiểu 示thị 謂vị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 本bổn 性tánh 具cụ 有hữu 因nhân 果quả 理lý 事sự 等đẳng 法pháp 但đãn 相tương/tướng 變biến 體thể 殊thù 情tình 生sanh 智trí 隔cách 不bất 能năng 顯hiển 發phát 。 故cố 談đàm 華hoa 嚴nghiêm 大đại 經kinh 令linh 其kỳ 知tri 心tâm 合hợp 體thể 智trí 顯hiển 情tình 亡vong 故cố 有hữu 二nhị 種chủng 顯hiển 示thị 也dã 。

【# 一nhất 言ngôn 顯hiển 示thị 】# 謂vị 佛Phật 以dĩ 言ngôn 說thuyết 顯hiển 示thị 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 悉tất 皆giai 知tri 有hữu 如Như 來Lai 智trí 。 慧tuệ 德đức 相tương/tướng 經Kinh 云vân 破phá 一nhất 微vi 塵trần 出xuất 大đại 經Kinh 卷quyển 等đẳng 是thị 名danh 言ngôn 顯hiển 示thị 。

【# 二nhị 使sử 修tu 行hành 顯hiển 示thị 】# 謂vị 眾chúng 生sanh 既ký 知tri 性tánh 具cụ 如Như 來Lai 之chi 法Pháp 。 令linh 其kỳ 修tu 行hành 悟ngộ 入nhập 顯hiển 現hiện 如như 法Pháp 華hoa 經Kinh 云vân 為vì 令linh 眾chúng 生sanh 。 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 。 佛Phật 之chi 知tri 見kiến 。 等đẳng 是thị 名danh 使sử 修tu 行hành 顯hiển 示thị 。

二Nhị 種Chủng 廣Quảng 利Lợi (# 出Xuất 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ )#

【# 一nhất 利lợi 今kim 】# 謂vị 佛Phật 在tại 世thế 當đương 機cơ 之chi 眾chúng 聞văn 法Pháp 悟ngộ 道đạo 獲hoạch 大đại 利lợi 益ích 。 是thị 名danh 利lợi 今kim 。

【# 二nhị 利lợi 後hậu 】# 謂vị 佛Phật 滅diệt 後hậu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 得đắc 聞văn 經Kinh 受thọ 法pháp 修tu 行hành 悟ngộ 道đạo 獲hoạch 大đại 利lợi 益ích 。 是thị 名danh 利lợi 後hậu 。

二nhị 種chủng 說thuyết 法Pháp (# 出xuất 寶bảo 性tánh 論luận )#

【# 一nhất 細tế 】# 謂vị 如Như 來Lai 為vì 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 演diễn 說thuyết 甚thậm 深thâm 。 微vi 妙diệu 之chi 法Pháp 。 以dĩ 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 而nhi 說thuyết 故cố 名danh 為vi 細tế (# 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 者giả 。 如Như 來Lai 所sở 證chứng 。 出xuất 世thế 間gian 之chi 妙diệu 理lý 也dã )# 。

【# 二nhị 麤thô 】# 謂vị 如Như 來Lai 或hoặc 時thời 為vì 諸chư 眾chúng 生sanh 。 演diễn 說thuyết 諸chư 法pháp 。 名danh 字tự 章chương 句cú 。 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 以dĩ 依y 世thế 諦đế 而nhi 說thuyết 故cố 名danh 為vi 麤thô (# 世thế 諦đế 者giả 謂vị 世thế 間gian 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 也dã )# 。

二Nhị 種Chủng 通Thông 相Tương/tướng (# 出Xuất 楞Lăng 伽Già 經Kinh )#

【# 一nhất 宗tông 通thông 相tương/tướng 】# 宗tông 即tức 心tâm 宗tông 亦diệc 要yếu 也dã 通thông 即tức 融dung 通thông 無vô 礙ngại 相tương/tướng 即tức 自tự 心tâm 所sở 得đắc 勝thắng 進tiến 之chi 相tướng 謂vị 依y 教giáo 思tư 修tu 得đắc 意ý 忘vong 言ngôn 趣thú 入nhập 自tự 覺giác 之chi 地địa 覺giác 智trí 圓viên 明minh 融dung 通thông 無vô 礙ngại 是thị 名danh 宗tông 通thông 相tương/tướng 。

【# 二nhị 說thuyết 通thông 相tương/tướng 】# 說thuyết 即tức 說thuyết 法Pháp 通thông 即tức 辯biện 說thuyết 無vô 礙ngại 相tương/tướng 即tức 起khởi 用dụng 化hóa 他tha 之chi 相tướng 謂vị 以dĩ 方phương 便tiện 隨tùy 順thuận 。 眾chúng 生sanh 根căn 器khí 淺thiển 深thâm 為vi 其kỳ 演diễn 說thuyết 無vô 有hữu 障chướng 礙ngại 。 是thị 名danh 說thuyết 通thông 相tương/tướng 。

大Đại 明Minh 三Tam 藏Tạng 法Pháp 數Số 卷quyển 第đệ 二nhị