中Trung 觀Quán 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 七thất (# 本bổn )#

釋thích 吉cát 藏tạng 撰soạn

苦Khổ 品Phẩm 第đệ 十thập 二nhị

上thượng 云vân 無vô 生sanh 死tử 及cập 無vô 本bổn 際tế 。 外ngoại 云vân 。 經kinh 言ngôn 生sanh 死tử 是thị 苦khổ 涅Niết 槃Bàn 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 今kim 既ký 有hữu 苦khổ 即tức 有hữu 生sanh 死tử 。 若nhược 有hữu 生sanh 死tử 必tất 有hữu 始thỉ 終chung 中trung 間gian 也dã 。 二nhị 者giả 明minh 如Như 來Lai 初sơ 生sanh 即tức 唱xướng 。 三tam 界giới 皆giai 苦khổ 。 故cố 知tri 此thử 說thuyết 是thị 佛Phật 教giáo 之chi 原nguyên 。 今kim 既ký 有hữu 斯tư 教giáo 。 即tức 知tri 有hữu 苦khổ 。 有hữu 苦khổ 故cố 則tắc 有hữu 生sanh 死tử 。 若nhược 無vô 生sanh 死tử 者giả 。 佛Phật 說thuyết 何hà 物vật 苦khổ 耶da 。 三tam 者giả 原nguyên 論luận 主chủ 所sở 以dĩ 破phá 者giả 。 必tất 欲dục 拔bạt 眾chúng 生sanh 。 苦khổ 與dữ 眾chúng 生sanh 樂lạc 故cố 耳nhĩ 。 若nhược 不bất 欲dục 拔bạt 苦khổ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 何hà 事sự 破phá 耶da 。 既ký 欲dục 拔bạt 眾chúng 生sanh 苦khổ 。 苦khổ 即tức 是thị 生sanh 死tử 。 不bất 應ưng 言ngôn 無vô 眾chúng 生sanh 及cập 以dĩ 生sanh 死tử 。 四tứ 者giả 欲dục 釋thích 諸chư 大Đại 乘Thừa 甚thậm 深thâm 要yếu 觀quán 如như 大đại 品phẩm 云vân 。 色sắc 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 非phi 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 如như 淨tịnh 名danh 云vân 。 五ngũ 受thọ 陰ấm 洞đỗng 達đạt 。 空không 無vô 所sở 起khởi 是thị 名danh 苦khổ 義nghĩa 。 菩Bồ 薩Tát 解giải 苦khổ 無vô 苦khổ 。 是thị 故cố 無vô 苦khổ 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 。 故cố 說thuyết 此thử 品phẩm 。 五ngũ 者giả 欲dục 拔bạt 眾chúng 生sanh 。 苦khổ 與dữ 眾chúng 生sanh 樂lạc 故cố 說thuyết 此thử 品phẩm 。 若nhược 實thật 見kiến 有hữu 苦khổ 則tắc 不bất 可khả 離ly 苦khổ 。 良lương 由do 解giải 苦khổ 無vô 苦khổ 。 方phương 能năng 離ly 苦khổ 。 問vấn 云vân 何hà 名danh 苦khổ 耶da 。 答đáp 釋Thích 迦Ca 一nhất 化hóa 略lược 有hữu 三tam 門môn 。 初sơ 明minh 一nhất 苦khổ 。 次thứ 明minh 三tam 苦khổ 。 後hậu 明minh 八bát 苦khổ 。 言ngôn 一nhất 苦khổ 者giả 佛Phật 初sơ 生sanh 墮đọa 地địa 即tức 行hành 七thất 步bộ 。 一nhất 手thủ 指chỉ 天thiên 一nhất 手thủ 指chỉ 地địa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 天thiên 上thượng 天thiên 下hạ 。 唯duy 我ngã 為vi 尊tôn 。 三tam 界giới 皆giai 苦khổ 。 何hà 可khả 樂lạc 者giả 。 此thử 即tức 一nhất 苦khổ 教giáo 也dã 。 問vấn 云vân 何hà 名danh 一nhất 苦khổ 耶da 。 答đáp 一nhất 云vân 三tam 界giới 皆giai 有hữu 苦khổ 受thọ 故cố 皆giai 是thị 苦khổ 苦khổ 。 成thành 論luận 云vân 。 三tam 界giới 皆giai 有hữu 苦khổ 受thọ 但đãn 重trọng/trùng 輕khinh 為vi 異dị 耳nhĩ 。 二nhị 云vân 三tam 界giới 皆giai 一nhất 行hành 苦khổ 成thành 。 以dĩ 行hành 苦khổ 故cố 。 一nhất 切thiết 皆giai 苦khổ 。 三tam 云vân 總tổng 說thuyết 眾chúng 苦khổ 名danh 為vi 一nhất 苦khổ 。 故cố 法pháp 華hoa 云vân 。 三tam 界giới 無vô 安an 。 猶do 如như 火hỏa 宅trạch 。 常thường 有hữu 生sanh 老lão 。 病bệnh 死tử 憂ưu 患hoạn 。 以dĩ 三tam 界giới 同đồng 有hữu 此thử 患hoạn 名danh 為vi 一nhất 苦khổ 。 眾chúng 事sự 分phần/phân 阿a 毘tỳ 曇đàm 欲dục 界giới 名danh 苦khổ 苦khổ 。 色sắc 界giới 名danh 壞hoại 苦khổ 。 無vô 色sắc 界giới 有hữu 行hành 苦khổ 。 以dĩ 三tam 界giới 具cụ 於ư 三tam 苦khổ 故cố 云vân 三tam 界giới 皆giai 苦khổ 也dã 。 問vấn 何hà 故cố 爾nhĩ 耶da 。 答đáp 依y 毘tỳ 曇đàm 義nghĩa 。 欲dục 界giới 有hữu 苦khổ 受thọ 故cố 云vân 苦khổ 苦khổ 。 色sắc 界giới 無vô 苦khổ 受thọ 但đãn 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 壞hoại 時thời 生sanh 苦khổ 。 名danh 為vi 壞hoại 苦khổ 。 無vô 色sắc 界giới 無vô 復phục 形hình 質chất 壞hoại 義nghĩa 不bất 顯hiển 。 但đãn 為vi 無vô 常thường 遷thiên 役dịch 。 故cố 云vân 行hành 苦khổ 。 此thử 一nhất 苦khổ 教giáo 也dã 。 次thứ 說thuyết 三tam 苦khổ 者giả 。 有hữu 二nhị 種chủng 三tam 苦khổ 。 一nhất 僧Tăng 佉khư 人nhân 明minh 苦khổ 如như 百bách 論luận 疏sớ/sơ 出xuất 。 二nhị 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 苦khổ 受thọ 者giả 名danh 為vi 苦khổ 苦khổ 。 餘dư 二nhị 受thọ 者giả 壞hoại 苦khổ 行hạnh 苦khổ 。 諸chư 師sư 穿xuyên 鑿tạc 異dị 論luận 紛phân 紜vân 。 竟cánh 未vị 有hữu 知tri 其kỳ 門môn 者giả 。 今kim 僅cận 依y 俱câu 舍xá 論luận 三tam 藏tạng 所sở 說thuyết 。 言ngôn 苦khổ 受thọ 生sanh 時thời 苦khổ 住trụ 時thời 苦khổ 滅diệt 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 以dĩ 苦khổ 受thọ 生sanh 住trụ 二nhị 時thời 皆giai 苦khổ 。 故cố 與dữ 苦khổ 苦khổ 之chi 名danh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 唯duy 果quả 報báo 壞hoại 時thời 苦khổ 。 是thị 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 名danh 為vi 壞hoại 苦khổ 。 捨xả 受thọ 生sanh 住trụ 壞hoại 三tam 時thời 苦khổ 義nghĩa 並tịnh 皆giai 不bất 彰chương 。 但đãn 為vi 無vô 常thường 所sở 遷thiên 。 是thị 故cố 捨xả 受thọ 稱xưng 為vi 行hành 苦khổ 。 成thành 論luận 師sư 云vân 。 隨tùy 地địa 判phán 者giả 三tam 塗đồ 是thị 苦khổ 受thọ 為vi 苦khổ 苦khổ 。 人nhân 天thiên 至chí 三tam 禪thiền 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 壞hoại 苦khổ 。 四tứ 禪thiền 至chí 悲bi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 為vi 捨xả 受thọ 。 是thị 行hành 苦khổ 。 隨tùy 義nghĩa 判phán 者giả 一nhất 一nhất 地địa 具cụ 三tam 苦khổ 。 但đãn 上thượng 二nhị 界giới 三tam 苦khổ 輕khinh 。 下hạ 界giới 苦khổ 重trọng/trùng 耳nhĩ 。 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 上thượng 界giới 死tử 苦khổ 甚thậm 於ư 人nhân 間gian 。 故cố 知tri 上thượng 界giới 亦diệc 有hữu 苦khổ 受thọ 。 不bất 同đồng 數số 人nhân 上thượng 界giới 並tịnh 無vô 苦khổ 受thọ 。 若nhược 見kiến 親thân 緣duyên 發phát 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 若nhược 覩đổ 怨oán 憎tăng 起khởi 苦khổ 受thọ 。 非phi 怨oán 非phi 親thân 生sanh 捨xả 受thọ 。 此thử 三tam 緣duyên 發phát 三tam 受thọ 也dã 。 如như 寒hàn 遇ngộ 火hỏa 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 轉chuyển 近cận 燒thiêu 則tắc 苦khổ 受thọ 。 二nhị 中trung 間gian 為vi 捨xả 受thọ 。 但đãn 一nhất 火hỏa 緣duyên 具cụ 生sanh 三tam 受thọ 。 次thứ 八bát 苦khổ 教giáo 者giả 。 十thập 月nguyệt 處xứ 於ư 胎thai 獄ngục 備bị 受thọ 煮chử 燒thiêu 。 初sơ 生sanh 之chi 時thời 。 冷lãnh 風phong 觸xúc 身thân 與dữ 地địa 獄ngục 無vô 異dị 。 名danh 為vi 生sanh 苦khổ 。 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。 髮phát 白bạch 而nhi 面diện 皺trứu 。 齒xỉ 疎sơ 形hình 枯khô 竭kiệt 。 念niệm 其kỳ 死tử 不bất 久cửu 。 名danh 為vi 老lão 苦khổ 。 一nhất 大đại 不bất 調điều 百bách 一nhất 病bệnh 。 總tổng 四tứ 大đại 乖quai 反phản 四tứ 百bách 四tứ 病bệnh 。 稱xưng 為vi 病bệnh 苦khổ 。 夫phu 死tử 者giả 天thiên 下hạ 之chi 極cực 悲bi 也dã 。 刀đao 風phong 解giải 形hình 。 身thân 離ly 神thần 逝thệ 名danh 為vi 死tử 苦khổ 。 父phụ 東đông 子tử 西tây 。 兄huynh 南nam 弟đệ 北bắc 名danh 。 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 所sở 不bất 愛ái 者giả 而nhi 共cộng 聚tụ 會hội 名danh 。 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 所sở 覓mịch 之chi 事sự 而nhi 不bất 遂toại 心tâm 名danh 。 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。 有hữu 斯tư 五ngũ 陰ấm 眾chúng 苦khổ 熾sí 盛thịnh 名danh 。 五ngũ 盛thịnh 陰ấm 苦khổ 。 又hựu 此thử 五ngũ 陰ấm 。 盛thịnh 貯trữ 眾chúng 苦khổ 名danh 。 五ngũ 盛thịnh 陰ấm 苦khổ 。 問vấn 八bát 苦khổ 云vân 何hà 攝nhiếp 三tam 苦khổ 。 答đáp 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 生sanh 具cụ 五ngũ 種chủng 則tắc 生sanh 中trung 具cụ 含hàm 三tam 苦khổ 。 老lão 病bệnh 死tử 細tế 論luận 具cụ 三tam 苦khổ 。 麁thô 判phán 有hữu 行hành 壞hoại 二nhị 苦khổ 。 死tử 與dữ 愛ái 別biệt 離ly 是thị 壞hoại 苦khổ 。 怨oán 憎tăng 會hội 是thị 苦khổ 苦khổ 。 求cầu 不bất 得đắc 有hữu 二nhị 。 一nhất 求cầu 善thiện 法Pháp 不bất 得đắc 此thử 壞hoại 苦khổ 。 二nhị 惡ác 法pháp 未vị 離ly 是thị 苦khổ 苦khổ 。 此thử 招chiêu 提đề 釋thích 也dã 。 若nhược 以dĩ 俱câu 舍xá 論luận 三tam 苦khổ 釋thích 之chi 則tắc 可khả 知tri 。 此thử 八bát 苦khổ 中trung 以dĩ 有hữu 苦khổ 受thọ 必tất 具cụ 二nhị 苦khổ 。 則tắc 知tri 八bát 苦khổ 皆giai 具cụ 三tam 苦khổ 。 但đãn 解giải 苦khổ 數số 論luận 不bất 同đồng 。 數số 人nhân 言ngôn 。 色sắc 心tâm 等đẳng 三tam 聚tụ 皆giai 苦khổ 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 之chi 法pháp 皆giai 欲dục 樂lạc 住trụ 。 今kim 為vị 無vô 常thường 切thiết 之chi 。 是thị 故cố 皆giai 苦khổ 也dã 。 若nhược 成thành 論luận 云vân 。 唯duy 心tâm 是thị 苦khổ 。 餘dư 二nhị 聚tụ 無vô 苦khổ 。 而nhi 經kinh 說thuyết 色sắc 皆giai 苦khổ 者giả 。 此thử 是thị 苦khổ 具cụ 故cố 名danh 苦khổ 耳nhĩ 。 數số 人nhân 雖tuy 云vân 色sắc 心tâm 皆giai 苦khổ 然nhiên 有hữu 漏lậu 之chi 法pháp 為vi 無vô 常thường 切thiết 故cố 苦khổ 。 以dĩ 無vô 漏lậu 為vi 無vô 常thường 切thiết 則tắc 順thuận 於ư 涅Niết 槃Bàn 故cố 不bất 苦khổ 也dã 。 成thành 論luận 明minh 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 皆giai 悉tất 苦khổ 也dã 。 依y 後hậu 文văn 外ngoại 道đạo 明minh 苦khổ 最tối 狹hiệp 。 唯duy 苦khổ 受thọ 是thị 苦khổ 。 問vấn 生sanh 死tử 為vi 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 答đáp 開khai 善thiện 云vân 。 生sanh 死tử 實thật 是thị 苦khổ 都đô 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 但đãn 於ư 苦khổ 法pháp 中trung 。 橫hoạnh 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 言ngôn 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 耳nhĩ 。 莊trang 嚴nghiêm 云vân 。 生sanh 死tử 中trung 雖tuy 無vô 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 而nhi 有hữu 虛hư 樂nhạo/nhạc/lạc 。 虛hư 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 雜tạp 行hành 苦khổ 故cố 。 取thủ 相tương/tướng 感cảm 無vô 常thường 。 善thiện 則tắc 感cảm 樂nhạo/nhạc/lạc 。 今kim 以dĩ 取thủ 相tương/tướng 善thiện 感cảm 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 是thị 虛hư 也dã 。 然nhiên 二nhị 師sư 明minh 樂nhạo/nhạc/lạc 雖tuy 異dị 同đồng 言ngôn 生sanh 死tử 有hữu 實thật 苦khổ 也dã 。 俱câu 舍xá 論luận 云vân 。 生sanh 死tử 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 但đãn 。 樂lạc 少thiểu 苦khổ 多đa 。 故cố 云vân 皆giai 苦khổ 耳nhĩ 。 迦ca 旃chiên 延diên 用dụng 此thử 義nghĩa 。 婆bà 沙sa 四tứ 十thập 二nhị 卷quyển 問vấn 云vân 。 陰ấm 中trung 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 不phủ 。 若nhược 有hữu 者giả 何hà 故cố 不bất 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 耶da 。 若nhược 無vô 者giả 云vân 何hà 佛Phật 說thuyết 三tam 受thọ 。 答đáp 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 陰ấm 中trung 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 但đãn 樂lạc 少thiểu 故cố 。 如như 毒độc 瓶bình 一nhất 渧đế 蜜mật 墮đọa 中trung 。 不bất 以dĩ 一nhất 渧đế 蜜mật 故cố 說thuyết 為vi 蜜mật 瓶bình 。 以dĩ 毒độc 多đa 故cố 說thuyết 為vi 毒độc 瓶bình 。 又hựu 解giải 。 實thật 無vô 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 但đãn 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 。 而nhi 說thuyết 有hữu 三tam 受thọ 者giả 。 受thọ 重trọng/trùng 苦khổ 時thời 望vọng 輕khinh 苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 耳nhĩ 。 如như 受thọ 地địa 獄ngục 苦khổ 。 望vọng 畜súc 生sanh 苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 此thử 二nhị 師sư 與dữ 開khai 善thiện 莊trang 嚴nghiêm 異dị 。 開khai 善thiện 莊trang 嚴nghiêm 諍tranh 虛hư 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 無vô 耳nhĩ 。 今kim 諍tranh 實thật 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 實thật 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 今kim 言ngôn 破phá 者giả 。 物vật 之chi 大đại 患hoạn 莫mạc 過quá 於ư 苦khổ 。 九cửu 十thập 六lục 術thuật 。 皆giai 競cạnh 求cầu 離ly 不bất 達đạt 其kỳ 因nhân 生sanh 四tứ 種chủng 謬mậu 。 五ngũ 百bách 異dị 部bộ 雖tuy 識thức 苦khổ 因nhân 未vị 窮cùng 其kỳ 本bổn 封phong 執chấp 定định 性tánh 。 則tắc 苦khổ 果quả 不bất 息tức 。 更cánh 造tạo 苦khổ 因nhân 。 今kim 欲dục 示thị 其kỳ 因nhân 緣duyên 之chi 苦khổ 無vô 有hữu 定định 性tánh 。 令linh 苦khổ 果quả 得đắc 息tức 不bất 起khởi 苦khổ 因nhân 。 故cố 云vân 觀quán 苦khổ 品phẩm 。 此thử 品phẩm 十thập 偈kệ 開khai 為vi 三tam 章chương 。 初sơ 一nhất 偈kệ 總tổng 非phi 四tứ 計kế 。 第đệ 二nhị 八bát 偈kệ 釋thích 破phá 四tứ 計kế 。 第đệ 三tam 一nhất 偈kệ 例lệ 破phá 諸chư 法pháp 。 初sơ 偈kệ 上thượng 半bán 牒điệp 。 下hạ 半bán 總tổng 非phi 。 但đãn 釋thích 四tứ 計kế 凡phàm 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 計kế 人nhân 四tứ 。 二nhị 計kế 法pháp 四tứ 。 人nhân 四tứ 者giả 外ngoại 道đạo 四tứ 計kế 。 一nhất 云vân 苦khổ 自tự 作tác 還hoàn 是thị 身thân 內nội 之chi 我ngã 作tác 此thử 苦khổ 。 二nhị 云vân 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 。 造tạo 作tác 六lục 道đạo 之chi 苦khổ 名danh 為vi 他tha 作tác 。 三tam 云vân 劫kiếp 初sơ 之chi 時thời 。 先tiên 有hữu 一nhất 男nam 一nhất 女nữ 。 生sanh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 是thị 共cộng 作tác 。 四tứ 云vân 自tự 然nhiên 有hữu 此thử 。 苦khổ 果quả 名danh 無vô 因nhân 作tác 。 二nhị 者giả 世thế 俗tục 人nhân 云vân 。 我ngã 自tự 作tác 罪tội 。 我ngã 自tự 受thọ 苦khổ 。 又hựu 云vân 。 我ngã 不bất 起khởi 過quá 他tha 人nhân 以dĩ 苦khổ 加gia 我ngã 名danh 為vi 他tha 作tác 。 三tam 云vân 由do 我ngã 起khởi 過quá 故cố 他tha 加gia 我ngã 苦khổ 。 名danh 為vi 共cộng 作tác 。 四tứ 云vân 不bất 覺giác 自tự 他tha 所sở 作tác 而nhi 苦khổ 無vô 端đoan 生sanh 。 名danh 無vô 因nhân 作tác 法pháp 。 四tứ 者giả 有hữu 言ngôn 。 五ngũ 陰ấm 苦khổ 自tự 體thể 從tùng 自tự 體thể 生sanh 自tự 體thể 。 如như 從tùng 火hỏa 性tánh 生sanh 火hỏa 事sự 為vi 自tự 作tác 。 有hữu 言ngôn 。 五ngũ 陰ấm 苦khổ 從tùng 前tiền 五ngũ 陰ấm 生sanh 名danh 他tha 作tác 苦khổ 。 有hữu 言ngôn 。 共cộng 作tác 從tùng 前tiền 五ngũ 陰ấm 後hậu 有hữu 自tự 體thể 。 故cố 是thị 名danh 共cộng 作tác 。 無vô 明minh 初sơ 念niệm 託thác 空không 而nhi 起khởi 。 是thị 無vô 因nhân 作tác 。 下hạ 半bán 云vân 。 於ư 果quả 皆giai 不bất 然nhiên 者giả 。 四tứ 作tác 為vi 因nhân 果quả 即tức 是thị 苦khổ 。 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。 諸chư 苦khổ 所sở 因nhân 。 貪tham 欲dục 為vi 本bổn 。 今kim 觀quán 苦khổ 從tùng 緣duyên 生sanh 則tắc 無vô 自tự 性tánh 。 便tiện 入nhập 實thật 相tướng 斷đoạn 於ư 貪tham 欲dục 。 故cố 諸chư 苦khổ 不bất 生sanh 。 問vấn 為vi 無vô 苦khổ 果quả 故cố 於ư 果quả 不bất 然nhiên 。 為vi 乖quai 苦khổ 果quả 故cố 不bất 然nhiên 耶da 。 答đáp 具cụ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 上thượng 四tứ 句cú 不bất 識thức 苦khổ 果quả 故cố 云vân 不bất 然nhiên 。 二nhị 者giả 論luận 主chủ 正chánh 因nhân 緣duyên 生sanh 苦khổ 。 因nhân 緣duyên 生sanh 苦khổ 即tức 寂tịch 滅diệt 性tánh 。 故cố 明minh 無vô 苦khổ 。 具cụ 此thử 二nhị 也dã 。 次thứ 八bát 偈kệ 釋thích 破phá 為vi 二nhị 。 初sơ 七thất 偈kệ 釋thích 不bất 自tự 不bất 他tha 。 次thứ 一nhất 偈kệ 釋thích 不bất 共cộng 不bất 無vô 因nhân 。 七thất 偈kệ 為vi 三tam 。 初sơ 兩lưỡng 偈kệ 明minh 法pháp 不bất 自tự 他tha 。 次thứ 三tam 偈kệ 明minh 人nhân 不bất 自tự 他tha 。 第đệ 三tam 兩lưỡng 偈kệ 結kết 人nhân 法pháp 不bất 自tự 他tha 。 兩lưỡng 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 偈kệ 明minh 法pháp 不bất 自tự 作tác 。 次thứ 偈kệ 明minh 法pháp 不bất 他tha 作tác 。 初sơ 偈kệ 云vân 。 苦khổ 若nhược 自tự 作tác 則tắc 失thất 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 下hạ 半bán 釋thích 云vân 。 此thử 五ngũ 陰ấm 從tùng 前tiền 五ngũ 陰ấm 生sanh 。 云vân 何hà 名danh 自tự 作tác 。 若nhược 自tự 作tác 應ưng 自tự 生sanh 。 第đệ 二nhị 偈kệ 云vân 。 若nhược 言ngôn 從tùng 前tiền 五ngũ 陰ấm 生sanh 後hậu 五ngũ 陰ấm 。 名danh 他tha 作tác 者giả 。 不bất 然nhiên 前tiền 五ngũ 陰ấm 是thị 因nhân 。 後hậu 五ngũ 陰ấm 是thị 果quả 。 因nhân 果quả 豈khởi 得đắc 言ngôn 他tha 。 故cố 非phi 他tha 作tác 。 若nhược 言ngôn 是thị 他tha 則tắc 非phi 因nhân 果quả 義nghĩa 也dã 。 問vấn 曰viết 自tự 作tác 者giả 是thị 人nhân 下hạ 。 此thử 三tam 偈kệ 明minh 人nhân 不bất 自tự 他tha 。 三tam 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 偈kệ 明minh 人nhân 不bất 自tự 。 次thứ 兩lưỡng 偈kệ 明minh 人nhân 不bất 他tha 。 前tiền 二nhị 偈kệ 破phá 法pháp 通thông 破phá 數số 論luận 。 今kim 不bất 破phá 數số 。 以dĩ 數số 不bất 計kế 人nhân 故cố 。 但đãn 破phá 外ngoại 道đạo 成thành 論luận 異dị 部bộ 明minh 人nhân 作tác 。 此thử 中trung 三tam 偈kệ 大đại 意ý 甚thậm 易dị 。 直trực 明minh 陰ấm 外ngoại 無vô 人nhân 誰thùy 自tự 作tác 誰thùy 他tha 作tác 耶da 。 若nhược 陰ấm 外ngoại 有hữu 人nhân 可khả 許hứa 此thử 人nhân 自tự 作tác 他tha 人nhân 作tác 耳nhĩ 。 問vấn 陰ấm 外ngoại 無vô 人nhân 可khả 言ngôn 不bất 自tự 他tha 作tác 。 若nhược 許hứa 即tức 陰ấm 為vi 人nhân 得đắc 有hữu 自tự 他tha 作tác 不phủ 。 答đáp 若nhược 許hứa 即tức 陰ấm 為vi 人nhân 者giả 。 此thử 猶do 是thị 陰ấm 耳nhĩ 。 上thượng 已dĩ 破phá 陰ấm 不bất 自tự 他tha 竟cánh 。 故cố 不bất 須tu 破phá 即tức 陰ấm 自tự 他tha 。 若nhược 苦khổ 他tha 人nhân 作tác 。 此thử 二nhị 偈kệ 破phá 他tha 人nhân 作tác 。 兩lưỡng 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 偈kệ 明minh 陰ấm 外ngoại 無vô 人nhân 誰thùy 受thọ 苦khổ 耶da 。 第đệ 二nhị 偈kệ 明minh 陰ấm 外ngoại 無vô 人nhân 誰thùy 授thọ 苦khổ 耶da 。

復phục 次thứ 自tự 作tác 若nhược 不bất 成thành 此thử 下hạ 。 二nhị 偈kệ 結kết 破phá 自tự 他tha 。 初sơ 偈kệ 結kết 人nhân 不bất 自tự 他tha 。 次thứ 偈kệ 結kết 法pháp 不bất 自tự 他tha 。 初sơ 偈kệ 上thượng 半bán 就tựu 相tương 待đãi 門môn 。 下hạ 半bán 就tựu 相tương/tướng 即tức 門môn 。 相tương 待đãi 門môn 者giả 待đãi 自tự 故cố 有hữu 他tha 。 自tự 既ký 不bất 成thành 他tha 亦diệc 不bất 成thành 也dã 。 相tương/tướng 即tức 者giả 他tha 於ư 他tha 即tức 是thị 自tự 。

復phục 次thứ 苦khổ 不bất 名danh 自tự 作tác 。 此thử 明minh 法pháp 不bất 自tự 他tha 。 上thượng 半bán 破phá 自tự 。 下hạ 半bán 破phá 他tha 。 法pháp 不bất 自tự 作tác 法pháp 者giả 。 舉cử 例lệ 。 如như 刀đao 不bất 自tự 割cát 眼nhãn 不bất 自tự 見kiến 。 苦khổ 豈khởi 自tự 作tác 耶da 。 下hạ 半bán 明minh 彼bỉ 無vô 自tự 體thể 者giả 。 彼bỉ 於ư 彼bỉ 即tức 是thị 自tự 。 若nhược 有hữu 彼bỉ 之chi 自tự 體thể 可khả 言ngôn 彼bỉ 。 既ký 無vô 彼bỉ 自tự 體thể 豈khởi 有hữu 彼bỉ 作tác 耶da 。 問vấn 曰viết 下hạ 此thử 生sanh 第đệ 二nhị 段đoạn 一nhất 偈kệ 。 破phá 共cộng 作tác 及cập 無vô 因nhân 作tác 易dị 見kiến 也dã 。

復phục 次thứ 非phi 但đãn 說thuyết 於ư 苦khổ 者giả 。 此thử 是thị 品phẩm 第đệ 三tam 一nhất 偈kệ 例lệ 破phá 餘dư 法pháp 也dã 。 此thử 偈kệ 不bất 破phá 數số 人nhân 苦khổ 義nghĩa 。 數số 人nhân 明minh 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 是thị 苦khổ 。 若nhược 破phá 苦khổ 竟cánh 即tức 有hữu 漏lậu 法pháp 盡tận 也dã 。 今kim 外ngoại 山sơn 木mộc 等đẳng 皆giai 有hữu 漏lậu 。 故cố 今kim 為vi 成thành 論luận 人nhân 明minh 唯duy 心tâm 是thị 苦khổ 色sắc 及cập 無vô 作tác 非phi 苦khổ 。 成thành 實thật 師sư 有hữu 二nhị 釋thích 。 一nhất 云vân 識thức 想tưởng 二nhị 心tâm 未vị 有hữu 苦khổ 。 至chí 受thọ 方phương 有hữu 苦khổ 。 次thứ 云vân 識thức 想tưởng 二nhị 心tâm 已dĩ 有hữu 苦khổ 。 但đãn 判phán 受thọ 陰ấm 在tại 第đệ 三tam 耳nhĩ 。 而nhi 二nhị 師sư 同đồng 明minh 色sắc 無vô 作tác 非phi 是thị 苦khổ 但đãn 是thị 苦khổ 具cụ 耳nhĩ 。 外ngoại 道Đạo 人Nhân 唯duy 苦khổ 受thọ 是thị 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 非phi 苦khổ 。 此thử 二nhị 人nhân 明minh 苦khổ 既ký 狹hiệp 。 是thị 故cố 破phá 苦khổ 竟cánh 。 更cánh 須tu 例lệ 破phá 餘dư 非phi 苦khổ 法pháp 也dã 。

行Hành 品Phẩm 第đệ 十thập 三tam

三tam 義nghĩa 故cố 生sanh 。 一nhất 者giả 上thượng 觀quán 苦khổ 即tức 破phá 於ư 果quả 。 今kim 破phá 行hành 謂vị 空không 其kỳ 因nhân 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 起khởi 於ư 三tam 行hành 感cảm 三tam 界giới 果quả 。 如như 起khởi 罪tội 行hành 報báo 生sanh 三tam 途đồ 。 若nhược 起khởi 福phước 行hành 生sanh 彼bỉ 人nhân 天thiên 。 作tác 不bất 動động 行hành 。 生sanh 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 知tri 行hành 是thị 因nhân 也dã 。 二nhị 者giả 釋thích 上thượng 苦khổ 義nghĩa 。 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 所sở 以dĩ 苦khổ 者giả 。 良lương 由do 流lưu 動động 起khởi 作tác 生sanh 滅diệt 所sở 遷thiên 。 是thị 故cố 為vi 苦khổ 。 今kim 既ký 有hữu 生sanh 滅diệt 之chi 行hành 當đương 知tri 有hữu 苦khổ 。 三tam 者giả 自tự 因nhân 緣duyên 品phẩm 已dĩ 來lai 破phá 實thật 有hữu 人nhân 法pháp 。 今kim 此thử 品phẩm 洗tẩy 其kỳ 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 。 外ngoại 執chấp 云vân 。 實thật 人nhân 實thật 法pháp 乃nãi 不bất 可khả 得đắc 。 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 斯tư 事sự 不bất 無vô 。 以dĩ 對đối 生sanh 死tử 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 故cố 有hữu 出xuất 世thế 真chân 實thật 人nhân 法pháp 也dã 。 問vấn 行hành 但đãn 是thị 因nhân 亦diệc 通thông 果quả 耶da 。 答đáp 具cụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 若nhược 以dĩ 流lưu 動động 起khởi 作tác 念niệm 念niệm 不bất 停đình 。 以dĩ 釋thích 行hành 義nghĩa 。 則tắc 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 莫mạc 問vấn 因nhân 果quả 並tịnh 秤xứng 為vi 行hành 。 是thị 故cố 經Kinh 云vân 。 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 是thị 生sanh 滅diệt 法pháp 也dã 。 二nhị 者giả 善thiện 惡ác 等đẳng 因nhân 。 將tương 人nhân 常thường 行hành 生sanh 死tử 故cố 名danh 為vi 行hành 。 問vấn 此thử 品phẩm 云vân 諸chư 行hành 名danh 五ngũ 陰ấm 。 為vi 是thị 因nhân 行hành 為vi 是thị 果quả 行hành 。 答đáp 五ngũ 陰ấm 名danh 行hành 具cụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 五ngũ 陰ấm 從tùng 業nghiệp 行hành 所sở 生sanh 故cố 名danh 為vi 行hành 。 二nhị 者giả 即tức 此thử 五ngũ 陰ấm 生sanh 滅diệt 起khởi 作tác 故cố 名danh 為vi 行hành 。 問vấn 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 行hành 。 支chi 五ngũ 陰ấm 內nội 行hành 陰ấm 此thử 有hữu 何hà 異dị 。 答đáp 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 行hành 。 支chi 但đãn 是thị 因nhân 行hành 。 五ngũ 陰ấm 中trung 行hành 陰ấm 具cụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 行hành 陰ấm 起khởi 作tác 善thiện 惡ác 之chi 因nhân 名danh 為vi 行hành 。 二nhị 者giả 除trừ 四tứ 陰ấm 以dĩ 外ngoại 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 皆giai 攝nhiếp 在tại 行hành 陰ấm 中trung 。 故cố 名danh 為vi 行hành 。 如như 雜tạp 心tâm 云vân 。 有hữu 為vi 法pháp 多đa 故cố 一nhất 行hành 陰ấm 非phi 餘dư 。 問vấn 觀quán 行hành 與dữ 業nghiệp 品phẩm 何hà 異dị 。 答đáp 業nghiệp 品phẩm 但đãn 破phá 其kỳ 因nhân 。 此thử 章chương 通thông 觀quán 流lưu 動động 之chi 行hành 。 是thị 故cố 異dị 也dã 。

復phục 有hữu 三tam 種chủng 行hành 。 出xuất 入nhập 息tức 為vi 身thân 行hành 。 覺giác 觀quán 為vi 口khẩu 行hành 。 受thọ 為vi 意ý 行hành 。 通thông 言ngôn 行hạnh 者giả 凡phàm 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 修tu 習tập 名danh 行hành 。 則tắc 萬vạn 行hạnh 善thiện 法Pháp 是thị 也dã 。 二nhị 造tạo 作tác 名danh 行hành 。 通thông 善thiện 惡ác 三tam 性tánh 。 三tam 無vô 常thường 起khởi 作tác 秤xứng 行hành 。 通thông 因nhân 果quả 三tam 聚tụ 三tam 性tánh 等đẳng 。 四tứ 行hành 緣duyên 名danh 行hành 。 但đãn 是thị 心tâm 用dụng 。 問vấn 有hữu 階giai 級cấp 次thứ 第đệ 不phủ 耶da 。 答đáp 影ảnh 師sư 云vân 。 行hành 有hữu 三tam 階giai 。 思tư 是thị 真chân 行hành 身thân 口khẩu 為vi 次thứ 。 以dĩ 思tư 正chánh 能năng 造tạo 故cố 名danh 行hành 。 身thân 口khẩu 由do 思tư 能năng 起khởi 作tác 業nghiệp 。 名danh 之chi 為vi 次thứ 。 餘dư 有hữu 為vi 法pháp 二nhị 因nhân 緣duyên 名danh 行hành 。 一nhất 從tùng 行hành 生sanh 。 二nhị 當đương 體thể 生sanh 滅diệt 所sở 遷thiên 。 是thị 其kỳ 末mạt 事sự 故cố 名danh 為vi 行hành 。 今kim 品phẩm 通thông 觀quán 一nhất 切thiết 行hành 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 云vân 觀quán 行hành 品phẩm 。 開khai 品phẩm 三tam 段đoạn 。 初sơ 破phá 外ngoại 人nhân 有hữu 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 。 第đệ 二nhị 破phá 外ngoại 人nhân 執chấp 有hữu 空không 義nghĩa 。 第đệ 三tam 段đoạn 空không 有hữu 非phi 空không 非phi 有hữu 。 一nhất 切thiết 皆giai 破phá 。 就tựu 初sơ 有hữu 四tứ 。 一nhất 立lập 二nhị 破phá 三tam 救cứu 四tứ 破phá 救cứu 。 就tựu 初sơ 立lập 義nghĩa 中trung 又hựu 二nhị 。 上thượng 半bán 引dẫn 經kinh 下hạ 半bán 立lập 義nghĩa 。 問vấn 虛hư 誑cuống 與dữ 妄vọng 取thủ 何hà 異dị 。 答đáp 虛hư 誑cuống 約ước 境cảnh 妄vọng 取thủ 據cứ 情tình 。 所sở 見kiến 者giả 不bất 實thật 名danh 為vi 虛hư 誑cuống 。 十thập 八bát 部bộ 內nội 有hữu 二nhị 部bộ 。 初sơ 名danh 一nhất 說thuyết 部bộ 。 謂vị 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 同đồng 是thị 假giả 名danh 不bất 實thật 故cố 名danh 一nhất 說thuyết 。 從tùng 大đại 眾chúng 部bộ 出xuất 也dã 。 二nhị 出xuất 世thế 部bộ 明minh 世thế 間gian 法pháp 從tùng 虛hư 妄vọng 因nhân 生sanh 是thị 故cố 不bất 實thật 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 不bất 從tùng 虛hư 妄vọng 因nhân 生sanh 。 名danh 為vi 真chân 實thật 。 若nhược 據cứ 即tức 時thời 人nhân 義nghĩa 約ước 四Tứ 諦Đế 論luận 之chi 。 苦khổ 集tập 是thị 虛hư 妄vọng 因nhân 果quả 故cố 名danh 虛hư 妄vọng 。 道đạo 為vi 實thật 因nhân 滅diệt 為vi 實thật 果quả 。 非phi 是thị 虛hư 妄vọng 。 若nhược 為vi 無vô 為vi 分phần/phân 者giả 。 三tam 諦đế 未vị 勉miễn 有hữu 為vi 故cố 是thị 虛hư 妄vọng 。 滅Diệt 諦Đế 無vô 為vi 非phi 虛hư 妄vọng 也dã 。 又hựu 舊cựu 地địa 論luận 師sư 以dĩ 七thất 識thức 為vi 虛hư 妄vọng 八bát 識thức 為vi 真chân 實thật 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 師sư 以dĩ 八bát 識thức 為vi 妄vọng 九cửu 識thức 為vi 真chân 實thật 。 又hựu 云vân 八bát 識thức 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 妄vọng 二nhị 真chân 。 有hữu 解giải 性tánh 義nghĩa 是thị 真chân 。 有hữu 果quả 報báo 識thức 是thị 妄vọng 用dụng 。 起khởi 信tín 論luận 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 滅diệt 合hợp 作tác 梨lê 耶da 體thể 。 楞lăng 伽già 經kinh 亦diệc 有hữu 二nhị 文văn 。 一nhất 云vân 梨lê 耶da 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 二nhị 云vân 如Như 來Lai 藏tạng 非phi 阿a 梨lê 耶da 。 此thử 一nhất 品phẩm 正chánh 是thị 破phá 地địa 論luận 人nhân 義nghĩa 。 不bất 破phá 數số 論luận 等đẳng 。 數số 論luận 等đẳng 不bất 明minh 有hữu 為vi 人nhân 法pháp 皆giai 是thị 妄vọng 謂vị 所sở 有hữu 也dã 。 下hạ 半bán 立lập 義nghĩa 如như 文văn 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 二nhị 論luận 主chủ 破phá 。 兩lưỡng 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 偈kệ 釋thích 經kinh 對đối 其kỳ 上thượng 半bán 。 第đệ 二nhị 破phá 立lập 對đối 其kỳ 下hạ 半bán 。 初sơ 偈kệ 申thân 經kinh 者giả 。 明minh 佛Phật 為vi 破phá 實thật 有hữu 人nhân 法pháp 之chi 見kiến 故cố 明minh 無vô 有hữu 實thật 。 但đãn 是thị 虛hư 妄vọng 。 相tương 謂vị 有hữu 耳nhĩ 。 此thử 意ý 在tại 無vô 實thật 不bất 在tại 有hữu 虛hư 。 汝nhữ 云vân 何hà 不bất 領lãnh 無vô 實thật 反phản 存tồn 有hữu 虛hư 耶da 。 若nhược 言ngôn 有hữu 一nhất 豪hào 可khả 取thủ 者giả 則tắc 道Đạo 理lý 是thị 有hữu 。 云vân 何hà 為vi 虛hư 妄vọng 。 以dĩ 其kỳ 名danh 為vi 虛hư 妄vọng 故cố 無vô 一nhất 豪hào 可khả 取thủ 。 既ký 無vô 一nhất 豪hào 可khả 取thủ 是thị 則tắc 為vi 空không 。 然nhiên 本bổn 對đối 妄vọng 有hữu 真chân 。 在tại 妄vọng 既ký 無vô 。 寧ninh 有hữu 真chân 實thật 。 即tức 時thời 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 師sư 等đẳng 亦diệc 聞văn 妄vọng 即tức 作tác 妄vọng 解giải 。 如như 釋thích 地địa 持trì 八bát 妄vọng 義nghĩa 等đẳng 。 今kim 詳tường 論luận 主chủ 申thân 佛Phật 說thuyết 虛hư 妄vọng 有hữu 四tứ 意ý 。 一nhất 者giả 破phá 計kế 有hữu 實thật 人nhân 法pháp 病bệnh 故cố 說thuyết 妄vọng 。 生sanh 死tử 中trung 無vô 有hữu 實thật 。 人nhân 法pháp 但đãn 是thị 妄vọng 耳nhĩ 。 二nhị 者giả 如như 十Thập 地Địa 師sư 等đẳng 。 聞văn 妄vọng 作tác 妄vọng 解giải 。 乃nãi 無vô 有hữu 實thật 人nhân 法pháp 而nhi 有hữu 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 。 論luận 主chủ 申thân 佛Phật 意ý 云vân 。 既ký 言ngôn 虛hư 誑cuống 何hà 所sở 有hữu 耶da 。 佛Phật 說thuyết 此thử 者giả 欲dục 示thị 空không 。 三tam 者giả 佛Phật 說thuyết 虛hư 誑cuống 既ký 不bất 存tồn 空không 。 四tứ 者giả 非phi 但đãn 不bất 存tồn 空không 有hữu 亦diệc 不bất 存tồn 非phi 空không 有hữu 。 一nhất 切thiết 無vô 所sở 依y 。 得đắc 令linh 悟ngộ 實thật 相tướng 。 今kim 聞văn 妄vọng 作tác 妄vọng 解giải 。 但đãn 得đắc 妄vọng 言ngôn 耳nhĩ 。 不bất 解giải 妄vọng 意ý 。 佛Phật 說thuyết 苦khổ 亦diệc 有hữu 四tứ 意ý 。 一nhất 破phá 樂nhạo/nhạc/lạc 。 二nhị 不bất 存tồn 苦khổ 。 三tam 不bất 存tồn 空không 有hữu 。 四tứ 一nhất 切thiết 無vô 依y 。 長trường/trưởng 行hành 為vi 三tam 。 一nhất 略lược 釋thích 偈kệ 二nhị 廣quảng 釋thích 三tam 總tổng 結kết 。 初sơ 如như 文văn 。 諸chư 行hành 名danh 五ngũ 陰ấm 下hạ 。 第đệ 二nhị 廣quảng 釋thích 偈kệ 本bổn 。 就tựu 文văn 為vi 二nhị 。 第đệ 一nhất 明minh 諸chư 行hành 空không 即tức 作tác 二nhị 諦đế 觀quán 。 次thứ 明minh 得đắc 益ích 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 前tiền 總tổng 明minh 所sở 觀quán 之chi 行hành 空không 。 次thứ 別biệt 觀quán 行hành 空không 。 總tổng 中trung 四tứ 義nghĩa 故cố 空không 。 一nhất 虛hư 誑cuống 故cố 空không 。 此thử 明minh 境cảnh 無vô 實thật 。 二nhị 妄vọng 取thủ 故cố 空không 。 此thử 心tâm 不bất 實thật 。 此thử 二nhị 依y 名danh 釋thích 是thị 空không 。 次thứ 一nhất 不bất 住trụ 故cố 空không 。 若nhược 有hữu 住trụ 則tắc 有hữu 物vật 無vô 住trụ 則tắc 無vô 物vật 故cố 空không 。 四tứ 無vô 自tự 體thể 。 無vô 自tự 體thể 故cố 空không 。 後hậu 兩lưỡng 約ước 義nghĩa 故cố 空không 。 初sơ 如như 文văn 。 何hà 以dĩ 故cố 第đệ 二nhị 別biệt 觀quán 五ngũ 陰ấm 行hành 空không 即tức 為vi 五ngũ 別biệt 。 就tựu 觀quán 色sắc 陰ấm 空không 為vi 二nhị 。 一nhất 正chánh 破phá 二nhị 總tổng 結kết 破phá 。 正chánh 破phá 為vi 二nhị 。 初sơ 就tựu 無vô 常thường 門môn 破phá 。 次thứ 就tựu 一nhất 異dị 門môn 破phá 。 無vô 常thường 破phá 有hữu 二nhị 。 前tiền 就tựu 麁thô 無vô 常thường 門môn 破phá 。 以dĩ 十thập 時thời 改cải 變biến 故cố 無vô 定định 性tánh 。 故cố 知tri 色sắc 空không 。 如như 色sắc 念niệm 念niệm 不bất 住trụ 下hạ 。 第đệ 二nhị 細tế 無vô 常thường 門môn 破phá 。 所sở 以dĩ 就tựu 無vô 常thường 義nghĩa 破phá 者giả 。 無vô 常thường 是thị 入nhập 空không 之chi 初sơ 門môn 破phá 病bệnh 之chi 要yếu 術thuật 也dã 。 明minh 論luận 主chủ 解giải 無vô 常thường 與dữ 他tha 異dị 。 他tha 明minh 無vô 常thường 無vô 有hữu 於ư 常thường 而nhi 有hữu 無vô 常thường 。 故cố 是thị 有hữu 物vật 不bất 空không 。 論luận 主chủ 明minh 無vô 常thường 者giả 無vô 有hữu 於ư 常thường 。 即tức 是thị 無vô 物vật 。 所sở 以dĩ 空không 也dã 。 又hựu 有hữu 物vật 暫tạm 住trụ 可khả 言ngôn 暫tạm 有hữu 。 以dĩ 不bất 住trụ 故cố 則tắc 無vô 。 是thị 故cố 空không 也dã 。 嬰anh 兒nhi 色sắc 為vi 即tức 是thị 下hạ 第đệ 二nhị 就tựu 一nhất 異dị 門môn 破phá 。 又hựu 開khai 五ngũ 別biệt 。 一nhất 破phá 。 二nhị 救cứu 。 三tam 破phá 救cứu 。 四tứ 重trọng/trùng 救cứu 。 五ngũ 重trọng/trùng 破phá 。 就tựu 初sơ 為vi 四tứ 。 初sơ 定định 開khai 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 下hạ 第đệ 二nhị 總tổng 標tiêu 有hữu 過quá 。 何hà 以dĩ 故cố 下hạ 第đệ 三tam 作tác 難nạn/nan 。 是thị 故cố 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 下hạ 第đệ 四tứ 總tổng 結kết 。 作tác 難nạn/nan 之chi 中trung 前tiền 破phá 一nhất 。 次thứ 破phá 異dị 。 大đại 意ý 為vi 言ngôn 。 若nhược 老lão 少thiếu 是thị 一nhất 。 則tắc 墮đọa 常thường 過quá 。 老lão 少thiếu 若nhược 異dị 則tắc 墮đọa 斷đoạn 過quá 。 常thường 則tắc 應ưng 恆hằng 是thị 少thiểu 遂toại 無vô 有hữu 老lão 。 無vô 老lão 亦diệc 無vô 少thiểu 。 斷đoạn 則tắc 失thất 於ư 父phụ 子tử 乖quai 世thế 俗tục 法pháp 。 問vấn 何hà 故cố 次thứ 無vô 常thường 後hậu 有hữu 一nhất 異dị 破phá 耶da 。 答đáp 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 外ngoại 人nhân 云vân 。 雖tuy 具cụ 麁thô 細tế 二nhị 種chủng 無vô 常thường 終chung 有hữu 色sắc 陰ấm 。 是thị 故cố 今kim 明minh 。 一nhất 異dị 求cầu 色sắc 不bất 得đắc 則tắc 無vô 色sắc 陰ấm 。 二nhị 者giả 無vô 常thường 。 門môn 破phá 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 。 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 言ngôn 。 色sắc 是thị 無vô 常thường 而nhi 有hữu 。 無vô 常thường 之chi 色sắc 不bất 空không 。 是thị 故cố 今kim 明minh 。 一nhất 異dị 求cầu 色sắc 不bất 得đắc 。 前tiền 舉cử 無vô 常thường 門môn 破phá 色sắc 。 明minh 色sắc 非phi 是thị 常thường 。 今kim 就tựu 一nhất 異dị 門môn 破phá 色sắc 。 明minh 色sắc 非phi 無vô 常thường 。 破phá 色sắc 是thị 常thường 破phá 外ngoại 道đạo 義nghĩa 。 破phá 色sắc 無vô 常thường 破phá 小Tiểu 乘Thừa 義nghĩa 。 故cố 般Bát 若Nhã 云vân 。 色sắc 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 如như 是thị 習tập 者giả 與dữ 波Ba 若Nhã 相tương 應ứng 。 問vấn 色sắc 一nhất 異dị 破phá 誰thùy 義nghĩa 耶da 。 答đáp 一nhất 破phá 僧Tăng 佉khư 義nghĩa 異dị 破phá 衛vệ 世thế 義nghĩa 。 又hựu 一nhất 門môn 破phá 色sắc 破phá 轉chuyển 變biến 部bộ 即tức 大đại 眾chúng 部bộ 義nghĩa 。 異dị 門môn 破phá 色sắc 破phá 上thượng 座tòa 部bộ 義nghĩa 也dã 。 問vấn 曰viết 色sắc 雖tuy 不bất 定định 下hạ 第đệ 二nhị 外ngoại 人nhân 救cứu 義nghĩa 。 救cứu 意ý 云vân 。 色sắc 具cụ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 二nhị 者giả 相tương 續tục 。 以dĩ 念niệm 念niệm 滅diệt 無vô 有hữu 一nhất 色sắc 及cập 以dĩ 常thường 過quá 。 老lão 少thiếu 始thỉ 終chung 相tương 續tục 名danh 為vi 一nhất 色sắc 。 故cố 無vô 有hữu 異dị 及cập 以dĩ 斷đoạn 過quá 。 豈khởi 失thất 父phụ 子tử 乖quai 世thế 俗tục 法pháp 耶da 。 成thành 實thật 師sư 釋thích 相tương 續tục 有hữu 二nhị 家gia 。 一nhất 接tiếp 續tục 。 二nhị 補bổ 續tục 。 接tiếp 續tục 有hữu 三tam 釋thích 。 一nhất 開khai 善thiện 云vân 。 前tiền 念niệm 應ưng 滅diệt 不bất 滅diệt 。 後hậu 念niệm 起khởi 。 續tục 於ư 前tiền 念niệm 作tác 假giả 一nhất 義nghĩa 。 故cố 名danh 為vi 續tục 。 莊trang 嚴nghiêm 云vân 。 轉chuyển 前tiền 念niệm 為vi 後hậu 念niệm 。 詺# 作tác 後hậu 念niệm 起khởi 續tục 前tiền 耳nhĩ 。 如như 想tưởng 轉chuyển 作tác 受thọ 。 故cố 言ngôn 受thọ 與dữ 想tưởng 續tục 。 實thật 無vô 別biệt 受thọ 以dĩ 續tục 想tưởng 也dã 。 次thứ 琰diêm 師sư 云vân 。 想tưởng 起khởi 懸huyền 與dữ 受thọ 作tác 一nhất 義nghĩa 故cố 云vân 續tục 耳nhĩ 。 次thứ 補bổ 續tục 假giả 。 是thị 光quang 宅trạch 用dụng 。 舊cựu 云vân 。 莊trang 嚴nghiêm 是thị 卷quyển 荷hà 假giả 。 開khai 善thiện 燈đăng 擔đảm 假giả 。 光quang 宅trạch 是thị 水thủy 渧đế 補bổ 續tục 假giả 。 此thử 中trung 通thông 是thị 三tam 家gia 義nghĩa 。 別biệt 正chánh 同đồng 開khai 善thiện 前tiền 滅diệt 後hậu 生sanh 故cố 不bất 一nhất 。 相tương 續tục 轉chuyển 作tác 故cố 不bất 異dị 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 三tam 破phá 救cứu 。 大đại 意ý 但đãn 問vấn 前tiền 念niệm 。 前tiền 念niệm 若nhược 滅diệt 則tắc 有hữu 能năng 續tục 無vô 所sở 續tục 。 若nhược 無vô 所sở 亦diệc 無vô 能năng 。 前tiền 念niệm 不bất 滅diệt 後hậu 念niệm 不bất 生sanh 。 有hữu 所sở 續tục 無vô 能năng 續tục 。 無vô 能năng 亦diệc 無vô 所sở 。 又hựu 前tiền 念niệm 不bất 滅diệt 何hà 須tu 後hậu 續tục 。 又hựu 若nhược 前tiền 念niệm 滅diệt 還hoàn 墮đọa 異dị 斷đoạn 。 如như 其kỳ 不bất 滅diệt 終chung 是thị 一nhất 常thường 。 此thử 破phá 意ý 於ư 理lý 已dĩ 足túc 。 但đãn 成thành 實thật 者giả 不bất 受thọ 斯tư 破phá 云vân 。 當đương 前tiền 念niệm 時thời 有hữu 其kỳ 兩lưỡng 力lực 有hữu 應ưng 滅diệt 力lực 有hữu 應ưng 轉chuyển 力lực 。 應ưng 滅diệt 力lực 自tự 滅diệt 。 應ưng 轉chuyển 力lực 自tự 轉chuyển 。 故cố 舉cử 體thể 滅diệt 舉cử 體thể 轉chuyển 。 今kim 作tác 三tam 節tiết 破phá 之chi 。 初sơ 問vấn 汝nhữ 識thức 乃nãi 有hữu 兩lưỡng 力lực 。 今kim 想tưởng 為vi 續tục 汝nhữ 滅diệt 為vi 續tục 汝nhữ 不bất 滅diệt 。 若nhược 滅diệt 何hà 得đắc 論luận 續tục 耶da 。 若nhược 續tục 不bất 滅diệt 者giả 識thức 既ký 不bất 滅diệt 。 想tưởng 何hà 由do 得đắc 起khởi 來lai 續tục 識thức 耶da 。 次thứ 問vấn 前tiền 一nhất 念niệm 識thức 為vi 是thị 一nhất 體thể 為vi 是thị 兩lưỡng 體thể 。 彼bỉ 答đáp 只chỉ 是thị 一nhất 體thể 。 今kim 問vấn 若nhược 只chỉ 是thị 一nhất 體thể 者giả 。 有hữu 想tưởng 既ký 其kỳ 轉chuyển 者giả 則tắc 將tương 汝nhữ 轉chuyển 去khứ 。 何hà 得đắc 有hữu 滅diệt 。 不bất 爾nhĩ 滅diệt 力lực 將tương 滅diệt 去khứ 。 那na 得đắc 有hữu 轉chuyển 耶da 。 其kỳ 云vân 轉chuyển 者giả 自tự 轉chuyển 。 滅diệt 者giả 自tự 滅diệt 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 則tắc 有hữu 兩lưỡng 體thể 便tiện 不bất 相tương 開khai 。 何hà 得đắc 是thị 一nhất 法pháp 耶da 。 三tam 者giả 汝nhữ 識thức 想tưởng 是thị 兩lưỡng 法pháp 共cộng 續tục 為vi 一nhất 假giả 。 故cố 假giả 是thị 有hữu 。 今kim 言ngôn 識thức 想tưởng 是thị 兩lưỡng 不bất 滅diệt 法pháp 。 相tương 續tục 成thành 一nhất 不bất 滅diệt 法pháp 不phủ 耶da 。 若nhược 爾nhĩ 既ký 假giả 常thường 在tại 不bất 滅diệt 也dã 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 四tứ 重trọng/trùng 救cứu 。 救cứu 意ý 云vân 。 不bất 說thuyết 滅diệt 不bất 滅diệt 則tắc 離ly 上thượng 滅diệt 不bất 滅diệt 二nhị 過quá 。 但đãn 前tiền 色sắc 不bất 住trụ 故cố 非phi 常thường 非phi 一nhất 。 復phục 相tương 似tự 相tương 續tục 。 而nhi 生sanh 故cố 非phi 斷đoạn 非phi 異dị 。 無vô 上thượng 過quá 也dã 。 又hựu 不bất 暫tạm 住trụ 故cố 非phi 不bất 滅diệt 。 能năng 生sanh 相tương 似tự 故cố 非phi 滅diệt 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 五ngũ 重trọng/trùng 破phá 救cứu 。 則tắc 有hữu 定định 色sắc 而nhi 更cánh 生sanh 者giả 。 觀quán 此thử 破phá 意ý 非phi 是thị 破phá 補bổ 續tục 義nghĩa 。 若nhược 立lập 補bổ 續tục 義nghĩa 前tiền 色sắc 去khứ 後hậu 色sắc 補bổ 。 則tắc 有hữu 二nhị 過quá 。 一nhất 者giả 墮đọa 上thượng 無vô 父phụ 子tử 失thất 。 前tiền 子tử 色sắc 去khứ 後hậu 子tử 色sắc 來lai 則tắc 非phi 復phục 前tiền 子tử 。 豈khởi 非phi 失thất 父phụ 子tử 耶da 。 二nhị 者giả 復phục 有hữu 墮đọa 千thiên 萬vạn 種chủng 色sắc 。 一nhất 色sắc 去khứ 一nhất 色sắc 來lai 豈khởi 不bất 千thiên 萬vạn 。 而nhi 今kim 乃nãi 云vân 則tắc 有hữu 定định 色sắc 而nhi 更cánh 生sanh 。 向hướng 但đãn 云vân 前tiền 色sắc 不bất 住trụ 後hậu 相tương 似tự 生sanh 不bất 住trụ 之chi 色sắc 。 此thử 言ngôn 猶do 濫lạm 。 或hoặc 可khả 轉chuyển 來lai 現hiện 在tại 。 或hoặc 可khả 謝tạ 於ư 過quá 去khứ 。 若nhược 轉chuyển 來lai 現hiện 在tại 。 豈khởi 非phi 定định 色sắc 而nhi 更cánh 生sanh 耶da 。 復phục 言ngôn 後hậu 相tương 似tự 生sanh 則tắc 有hữu 千thiên 萬vạn 種chủng 色sắc 。 以dĩ 前tiền 色sắc 不bất 住trụ 則tắc 是thị 定định 色sắc 更cánh 生sanh 。 後hậu 相tương 似tự 生sanh 則tắc 有hữu 千thiên 萬vạn 種chủng 色sắc 。 破phá 前tiền 二nhị 句cú 有hữu 此thử 二nhị 文văn 也dã 。 又hựu 既ký 有hữu 千thiên 萬vạn 種chủng 色sắc 。 即tức 千thiên 萬vạn 身thân 千thiên 萬vạn 種chủng 人nhân 。 不bất 名danh 相tướng 續tục 始thỉ 終chung 為vi 一nhất 色sắc 一nhất 身thân 一nhất 人nhân 也dã 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 處xử 下hạ 第đệ 二nhị 總tổng 結kết 。 又hựu 開khai 五ngũ 別biệt 。 一nhất 法pháp 說thuyết 門môn 結kết 。 如như 芭ba 蕉tiêu 下hạ 第đệ 二nhị 譬thí 說thuyết 門môn 結kết 。 如như 是thị 智trí 者giả 。 下hạ 第đệ 三tam 重trọng/trùng 就tựu 法pháp 說thuyết 門môn 結kết 。 如như 燈đăng 炎diễm 下hạ 第đệ 四tứ 重trọng/trùng 就tựu 譬thí 喻dụ 門môn 結kết 。 是thị 故cố 色sắc 無vô 定định 性tánh 故cố 空không 下hạ 第đệ 五ngũ 總tổng 結kết 也dã 。 世thế 俗tục 言ngôn 說thuyết 者giả 此thử 為vi 釋thích 疑nghi 故cố 來lai 。 疑nghi 云vân 。 若nhược 無vô 色sắc 者giả 經kinh 何hà 故cố 說thuyết 耶da 。 是thị 故cố 釋thích 云vân 。 隨tùy 俗tục 說thuyết 耳nhĩ 。 非phi 實thật 有hữu 也dã 。 問vấn 云vân 。 何hà 為vi 世thế 俗tục 言ngôn 說thuyết 有hữu 耶da 。 答đáp 佛Phật 說thuyết 虛hư 誑cuống 妄vọng 取thủ 實thật 無vô 此thử 物vật 。 但đãn 隨tùy 世thế 俗tục 人nhân 強cường/cưỡng 作tác 色sắc 名danh 耳nhĩ 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 世thế 諦đế 唯duy 有hữu 名danh 耶da 。 答đáp 於ư 俗tục 人nhân 有hữu 名danh 物vật 。 聖thánh 人nhân 亦diệc 無vô 有hữu 名danh 。 隨tùy 俗tục 作tác 名danh 耳nhĩ 。 受thọ 亦diệc 如như 是thị 下hạ 第đệ 二nhị 次thứ 明minh 觀quán 受thọ 陰ấm 。 還hoàn 應ưng 如như 上thượng 無vô 常thường 門môn 一nhất 異dị 門môn 破phá 相tương 續tục 門môn 說thuyết 也dã 。 但đãn 以dĩ 覺giác 故cố 說thuyết 三tam 受thọ 在tại 身thân 者giả 此thử 約ước 凡phàm 夫phu 。 有hữu 所sở 覺giác 知tri 。 假giả 違vi 順thuận 等đẳng 緣duyên 生sanh 於ư 三tam 受thọ 故cố 說thuyết 有hữu 受thọ 耳nhĩ 。 想tưởng 因nhân 名danh 相tướng 生sanh 下hạ 第đệ 三tam 次thứ 觀quán 想tưởng 陰ấm 。 又hựu 開khai 為vi 三tam 。 一nhất 法pháp 說thuyết 。 如như 影ảnh 下hạ 第đệ 二nhị 喻dụ 說thuyết 。 想tưởng 亦diệc 如như 是thị 下hạ 第đệ 三tam 合hợp 喻dụ 。 破phá 想tưởng 陰ấm 正chánh 就tựu 無vô 自tự 性tánh 門môn 。 前tiền 破phá 色sắc 陰ấm 就tựu 無vô 常thường 門môn 也dã 。 因nhân 名danh 相tướng 生sanh 者giả 。 因nhân 善thiện 惡ác 名danh 取thủ 好hảo 醜xú 相tương/tướng 。 又hựu 因nhân 耳nhĩ 聞văn 名danh 因nhân 眼nhãn 取thủ 相tương/tướng 。 假giả 緣duyên 而nhi 有hữu 。 無vô 性tánh 即tức 空không 。 識thức 因nhân 色sắc 下hạ 第đệ 四tứ 次thứ 破phá 識thức 陰ấm 。 就tựu 文văn 為vi 三tam 。 初sơ 作tác 無vô 自tự 性tánh 門môn 破phá 。 次thứ 就tựu 一nhất 異dị 門môn 破phá 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 下hạ 第đệ 三tam 總tổng 結kết 。 初sơ 如như 文văn 。 但đãn 生sanh 以dĩ 識thức 塵trần 下hạ 第đệ 二nhị 一nhất 異dị 門môn 破phá 。 識thức 此thử 人nhân 識thức 為vi 即tức 識thức 彼bỉ 人nhân 識thức 為vi 異dị 者giả 。 更cánh 開khai 二nhị 關quan 責trách 之chi 。 若nhược 識thức 此thử 人nhân 識thức 猶do 是thị 識thức 彼bỉ 人nhân 識thức 者giả 。 則tắc 始thỉ 終chung 一nhất 識thức 墮đọa 於ư 常thường 過quá 。 若nhược 識thức 此thử 人nhân 識thức 非phi 識thức 彼bỉ 人nhân 識thức 。 則tắc 今kim 日nhật 識thức 此thử 人nhân 明minh 日nhật 便tiện 不bất 識thức 。 以dĩ 其kỳ 無vô 復phục 昨tạc 日nhật 識thức 故cố 復phục 墮đọa 斷đoạn 滅diệt 。 或hoặc 言ngôn 一nhất 或hoặc 言ngôn 異dị 者giả 。 莎sa 提đề 比Bỉ 丘Khâu 言ngôn 。 六lục 道đạo 往vãng 還hoàn 常thường 是thị 一nhất 識thức 。 僧Tăng 佉khư 言ngôn 。 覺giác 諦đế 是thị 常thường 亦diệc 是thị 一nhất 識thức 。 薩tát 婆bà 多đa 等đẳng 明minh 。 前tiền 識thức 滅diệt 後hậu 識thức 生sanh 則tắc 是thị 異dị 識thức 。 成thành 實thật 具cụ 一nhất 異dị 義nghĩa 。 實thật 法pháp 滅diệt 則tắc 是thị 異dị 識thức 。 相tương 續tục 轉chuyển 變biến 名danh 為vi 一nhất 識thức 。 以dĩ 實thật 法pháp 念niệm 念niệm 滅diệt 故cố 勉miễn 常thường 一nhất 過quá 。 相tương 續tục 一nhất 故cố 勉miễn 不bất 識thức 前tiền 人nhân 過quá 。 今kim 明minh 若nhược 假giả 實thật 義nghĩa 成thành 可khả 勉miễn 二nhị 過quá 。 今kim 假giả 實thật 不bất 成thành 則tắc 俱câu 二nhị 過quá 也dã 。 實thật 法pháp 若nhược 滅diệt 則tắc 假giả 無vô 所sở 續tục 。 如như 其kỳ 假giả 續tục 則tắc 實thật 不bất 得đắc 滅diệt 。 故cố 假giả 成thành 實thật 壞hoại 實thật 成thành 假giả 壞hoại 。 假giả 壞hoại 亦diệc 無vô 實thật 實thật 壞hoại 亦diệc 無vô 假giả 。 一nhất 切thiết 不bất 立lập 也dã 。 諸chư 行hành 亦diệc 如như 是thị 。 下hạ 第đệ 五ngũ 觀quán 行hành 。 然nhiên 五ngũ 陰ấm 次thứ 第đệ 行hành 在tại 第đệ 四tứ 。 但đãn 此thử 品phẩm 既ký 稱xưng 觀quán 行hành 。 欲dục 廣quảng 破phá 之chi 故cố 迴hồi 在tại 第đệ 五ngũ 。 就tựu 文văn 為vi 三tam 。 第đệ 一nhất 明minh 身thân 口khẩu 意ý 三tam 行hành 。 有hữu 二nhị 種chủng 下hạ 第đệ 二nhị 明minh 淨tịnh 不bất 淨tịnh 二nhị 行hành 。 或hoặc 增tăng 或hoặc 減giảm 。 下hạ 第đệ 三Tam 明Minh 行hành 增tăng 減giảm 義nghĩa 。 就tựu 文văn 為vi 三tam 。 謂vị 法pháp 譬thí 合hợp 。 初sơ 是thị 法pháp 說thuyết 。 行hành 陰ấm 乃nãi 含hàm 多đa 法pháp 。 今kim 正chánh 取thủ 造tạo 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 名danh 之chi 為vi 行hành 。 業nghiệp 能năng 感cảm 果quả 故cố 名danh 為vi 增tăng 。 受thọ 報báo 極cực 則tắc 減giảm 故cố 名danh 為vi 減giảm 。 如như 人nhân 有hữu 病bệnh 下hạ 第đệ 二nhị 喻dụ 說thuyết 。 還hoàn 喻dụ 上thượng 增tăng 減giảm 之chi 義nghĩa 。 諸chư 行hành 亦diệc 如như 是thị 。 下hạ 第đệ 三tam 合hợp 喻dụ 。 以dĩ 明minh 增tăng 減giảm 不bất 定định 是thị 故cố 行hành 空không 也dã 。 因nhân 世thế 諦đế 故cố 得đắc 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 下hạ 。 自tự 上thượng 已dĩ 來lai 總tổng 明minh 觀quán 五ngũ 陰ấm 諸chư 行hành 空không 義nghĩa 作tác 二nhị 諦đế 觀quán 竟cánh 。 今kim 第đệ 二nhị 明minh 得đắc 利lợi 益ích 。 佛Phật 說thuyết 五ngũ 陰ấm 。 是thị 行hành 意ý 令linh 悟ngộ 五ngũ 陰ấm 空không 。 即tức 是thị 因nhân 俗tục 悟ngộ 真chân 生sanh 於ư 波Ba 若Nhã 得đắc 解giải 脫thoát 五ngũ 陰ấm 。 而nhi 今kim 聞văn 五ngũ 作tác 五ngũ 解giải 。 則tắc 不bất 得đắc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 不bất 生sanh 波Ba 若Nhã 。 云vân 何hà 斷đoạn 煩phiền 惱não 得đắc 脫thoát 五ngũ 陰ấm 身thân 耶da 。 又hựu 聞văn 五ngũ 作tác 五ngũ 解giải 於ư 五ngũ 上thượng 更cánh 起khởi 愛ái 見kiến 。 或hoặc 言ngôn 一nhất 時thời 或hoặc 言ngôn 前tiền 後hậu 。 互hỗ 相tương 立lập 破phá 則tắc 於ư 五ngũ 上thượng 重trọng/trùng 起khởi 煩phiền 惱não 。 煩phiền 惱não 有hữu 業nghiệp 。 業nghiệp 故cố 受thọ 苦khổ 。 此thử 人nhân 故cố 惑hoặc 不bất 除trừ 於ư 佛Phật 教giáo 上thượng 更cánh 造tạo 苦khổ 因nhân 。 如như 此thử 人nhân 不bất 及cập 不bất 學học 問vấn 田điền 舍xá 人nhân 也dã 。 就tựu 文văn 為vi 三tam 。 初sơ 雙song 標tiêu 真chân 俗tục 二nhị 章chương 門môn 。 次thứ 釋thích 二nhị 門môn 。 三tam 結kết 二nhị 門môn 。 因nhân 世thế 諦đế 故cố 者giả 標tiêu 世thế 諦đế 門môn 也dã 。 得đắc 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 標tiêu 真Chân 諦Đế 章chương 門môn 也dã 。 所sở 謂vị 無vô 明minh 。 緣duyên 諸chư 行hành 者giả 。 釋thích 二nhị 章chương 門môn 也dã 。 前tiền 明minh 十thập 二nhị 相tương 生sanh 即tức 是thị 世thế 諦đế 也dã 。 所sở 以dĩ 就tựu 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 明minh 世thế 諦đế 者giả 。 欲dục 顯hiển 十thập 二nhị 相tương 生sanh 根căn 本bổn 由do 行hành 故cố 也dã 。 經Kinh 云vân 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 即tức 是thị 十thập 二nhị 汲cấp 井tỉnh 。 以dĩ 老lão 死tử 為vi 井tỉnh 唇thần 。 無vô 明minh 為vi 井tỉnh 底để 。 無vô 明minh 下hạ 有hữu 實thật 相tướng 水thủy 。 所sở 謂vị 甚thậm 深thâm 甚thậm 深thâm 。 惑hoặc 心tâm 始thỉ 起khởi 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。 無vô 明minh 漸tiệm 次thứ 造tạo 行hành 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 從tùng 彼bỉ 極cực 深thâm 出xuất 至chí 淺thiển 處xứ 。 去khứ 水thủy 逾du 遠viễn 逾du 增tăng 枯khô 竭kiệt 。 故cố 有hữu 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 從tùng 無vô 住trụ 本bổn 。 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 聖thánh 人nhân 知tri 因nhân 繩thằng 量lượng 水thủy 因nhân 言ngôn 量lượng 理lý 。 故cố 立lập 十thập 二nhị 之chi 繩thằng 以dĩ 汲cấp 波Ba 若Nhã 水thủy 。 故cố 云vân 因nhân 世thế 諦đế 故cố 得đắc 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 問vấn 十thập 二nhị 既ký 喻dụ 井tỉnh 。 云vân 何hà 復phục 喻dụ 繩thằng 。 答đáp 取thủ 十thập 二nhị 言ngôn 教giáo 為vi 繩thằng 。 十thập 二nhị 法pháp 為vi 井tỉnh 也dã 。 問vấn 十thập 二nhị 云vân 何hà 為vi 世thế 諦đế 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 答đáp 大đại 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 所sở 得đắc 人nhân 聞văn 十thập 二nhị 作tác 十thập 二nhị 解giải 。 此thử 不bất 識thức 佛Phật 意ý 。 佛Phật 意ý 說thuyết 十thập 二nhị 令linh 悟ngộ 不bất 十thập 二nhị 。 故cố 以dĩ 不bất 十thập 二nhị 十thập 二nhị 為vi 世thế 諦đế 。 十thập 二nhị 不bất 十thập 二nhị 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã 。 若nhược 得đắc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 諦đế 下hạ 第đệ 二nhị 釋thích 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 章chương 門môn 。 既ký 用dụng 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 相tương 生sanh 名danh 為vi 世thế 諦đế 。 知tri 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 空không 即tức 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 悟ngộ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 即tức 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 便tiện 滅diệt 。 不bất 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 則tắc 是thị 無vô 明minh 。 以dĩ 無vô 明minh 故cố 便tiện 起khởi 行hành 乃nãi 至chí 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 此thử 中trung 明minh 見kiến 諦Đế 思tư 惟duy 。 可khả 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 。 釋thích 小Tiểu 乘Thừa 見kiến 思tư 三tam 師sư 不bất 同đồng 。 一nhất 者giả 依y 雜tạp 心tâm 明minh 。 十thập 五ngũ 心tâm 為vi 見kiến 道đạo 。 第đệ 十thập 六lục 心tâm 則tắc 屬thuộc 修tu 道Đạo 。 成thành 實thật 師sư 云vân 。 第đệ 十thập 六lục 心tâm 猶do 屬thuộc 見kiến 諦Đế 。

復phục 有hữu 人nhân 云vân 。 第đệ 十thập 六lục 心tâm 望vọng 前tiền 屬thuộc 前tiền 望vọng 後hậu 屬thuộc 後hậu 。 大Đại 乘Thừa 見kiến 道đạo 即tức 是thị 初Sơ 地Địa 。 二nhị 地địa 已dĩ 去khứ 名danh 為vi 修tu 道Đạo 。 就tựu 十thập 使sử 煩phiền 惱não 。 依y 毘tỳ 曇đàm 宗tông 可khả 為vi 三tam 類loại 。 五ngũ 見kiến 及cập 疑nghi 但đãn 是thị 緣duyên 理lý 煩phiền 惱não 。 貪tham 瞋sân 慢mạn 但đãn 是thị 緣duyên 事sự 煩phiền 惱não 。 無vô 明minh 二nhị 分phần 。 與dữ 五ngũ 見kiến 疑nghi 相tương 應ứng 及cập 獨độc 頭đầu 無vô 明minh 則tắc 是thị 緣duyên 理lý 煩phiền 惱não 。 與dữ 上thượng 三tam 使sử 相tương 應ứng 迷mê 事sự 無vô 明minh 。 是thị 緣duyên 事sự 煩phiền 惱não 。 斷đoạn 十thập 使sử 大đại 開khai 三tam 位vị 。 一nhất 者giả 五ngũ 見kiến 及cập 疑nghi 但đãn 見kiến 諦Đế 斷đoạn 。 餘dư 四tứ 惑hoặc 開khai 為vi 二nhị 分phần 。 若nhược 從tùng 五ngũ 見kiến 疑nghi 後hậu 生sanh 則tắc 屬thuộc 見kiến 道đạo 斷đoạn 。 緣duyên 六lục 塵trần 起khởi 者giả 屬thuộc 思tư 惟duy 斷đoạn 。 大Đại 乘Thừa 見kiến 思tư 斷đoạn 者giả 經kinh 論luận 不bất 同đồng 。 依y 地địa 持trì 論luận 明minh 二nhị 障chướng 三tam 處xứ 斷đoạn 。 初Sơ 地Địa 至chí 十Thập 地Địa 斷đoạn 惑hoặc 障chướng 盡tận 。 初Sơ 地Địa 至chí 佛Phật 地địa 斷đoạn 知tri 障chướng 盡tận 。 若nhược 約ước 見kiến 思tư 者giả 。 初Sơ 地Địa 所sở 斷đoạn 二nhị 障chướng 屬thuộc 見kiến 諦Đế 。 二nhị 地địa 去khứ 斷đoạn 二nhị 障chướng 屬thuộc 思tư 惟duy 斷đoạn 。 問vấn 今kim 作tác 此thử 釋thích 與dữ 他tha 何hà 異dị 。 答đáp 大đại 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 所sở 得đắc 人nhân 並tịnh 言ngôn 前tiền 有hữu 煩phiền 惱não 斷đoạn 之chi 令linh 無vô 。 若nhược 爾nhĩ 皆giai 是thị 罪tội 過quá 人nhân 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 。 若nhược 法pháp 先tiên 有hữu 後hậu 無vô 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 有hữu 罪tội 過quá 。 今kim 二nhị 門môn 推thôi 之chi 實thật 無vô 所sở 斷đoạn 。 煩phiền 惱não 若nhược 有hữu 自tự 體thể 。 即tức 是thị 本bổn 來lai 是thị 常thường 。 常thường 不bất 可khả 斷đoạn 。 煩phiền 惱não 若nhược 無vô 自tự 體thể 。 即tức 無vô 煩phiền 惱não 可khả 起khởi 。 何hà 所sở 斷đoạn 耶da 。 而nhi 今kim 言ngôn 斷đoạn 者giả 。 只chỉ 悟ngộ 煩phiền 惱não 本bổn 不bất 起khởi 是thị 名danh 斷đoạn 耳nhĩ 。 是thị 故cố 欲dục 示thị 空không 義nghĩa 故cố 下hạ 第đệ 三tam 總tổng 結kết 。

復phục 次thứ 下hạ 前tiền 釋thích 第đệ 一nhất 偈kệ 申thân 經kinh 意ý 竟cánh 。 此thử 下hạ 生sanh 起khởi 第đệ 二nhị 。 次thứ 明minh 破phá 立lập 。 就tựu 偈kệ 為vi 兩lưỡng 。 上thượng 半bán 借tá 異dị 相tướng 破phá 性tánh 。 下hạ 半bán 借tá 性tánh 破phá 無vô 性tánh 。 諸chư 法pháp 後hậu 時thời 變biến 異dị 故cố 知tri 無vô 性tánh 。 上thượng 偈kệ 以dĩ 妄vọng 取thủ 故cố 知tri 無vô 相tướng 。 無vô 相tướng 故cố 空không 。 今kim 以dĩ 無vô 常thường 故cố 知tri 無vô 性tánh 。 無vô 性tánh 故cố 空không 。 若nhược 有hữu 性tánh 者giả 有hữu 性tánh 是thị 本bổn 有hữu 。 體thể 即tức 是thị 常thường 不bất 應ưng 變biến 異dị 。 下hạ 半bán 借tá 性tánh 破phá 無vô 性tánh 者giả 。 本bổn 有hữu 於ư 性tánh 可khả 有hữu 無vô 性tánh 。 尚thượng 無vô 有hữu 性tánh 。 何hà 有hữu 無vô 性tánh 。 此thử 偈kệ 意ý 多đa 含hàm 。 上thượng 半bán 破phá 外ngoại 道đạo 。 如như 僧Tăng 佉khư 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 從tùng 細tế 至chí 麁thô 從tùng 麁thô 至chí 細tế 而nhi 體thể 常thường 有hữu 體thể 即tức 是thị 性tánh 。 下hạ 半bán 斥xích 內nội 學học 。 又hựu 上thượng 半bán 破phá 毘tỳ 曇đàm 之chi 性tánh 。 下hạ 半bán 斥xích 成thành 實thật 之chi 假giả 。 又hựu 上thượng 半bán 破phá 有hữu 所sở 得đắc 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 師sư 三tam 性tánh 義nghĩa 。 下hạ 半bán 破phá 三tam 無vô 性tánh 理lý 也dã 。 無vô 性tánh 法pháp 亦diệc 無vô 者giả 。 以dĩ 此thử 橫hoạnh/hoành 類loại 萬vạn 義nghĩa 。 如như 破phá 相tương/tướng 故cố 說thuyết 無vô 相tướng 相tương/tướng 既ký 無vô 。 何hà 有hữu 無vô 相tướng 理lý 耶da 。 乃nãi 至chí 破phá 生sanh 死tử 故cố 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 破phá 妄vọng 說thuyết 真chân 。 妄vọng 既ký 不bất 立lập 何hà 有hữu 真chân 耶da 。 若nhược 復phục 言ngôn 有hữu 一nhất 中trung 道đạo 非phi 真chân 非phi 妄vọng 非phi 生sanh 死tử 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 亦diệc 是thị 未vị 悟ngộ 耳nhĩ 。 如như 其kỳ 了liễu 悟ngộ 則tắc 藥dược 病bệnh 俱câu 去khứ 。 則tắc 知tri 無vô 去khứ 所sở 去khứ 。 鈍độn 根căn 之chi 流lưu 觸xúc 處xứ 皆giai 著trước 。 如như 前tiền 破phá 外ngoại 道đạo 著trước 邪tà 常thường 故cố 說thuyết 無vô 常thường 。 三tam 修tu 比Bỉ 丘Khâu 更cánh 執chấp 無vô 常thường 復phục 以dĩ 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 破phá 之chi 。 若nhược 悟ngộ 者giả 即tức 悟ngộ 。 不bất 悟ngộ 者giả 依y 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 教giáo 更cánh 復phục 保bảo 著trước 故cố 二nhị 處xứ 皆giai 禁cấm 。 前tiền 禁cấm 於ư 常thường 後hậu 禁cấm 無vô 常thường 。 前tiền 有hữu 斷đoạn 首thủ 之chi 令linh 後hậu 有hữu 舌thiệt 落lạc 之chi 言ngôn 。 故cố 不bất 應ưng 有hữu 所sở 取thủ 著trước 。 問vấn 攝nhiếp 論luận 親thân 明minh 有hữu 三tam 無vô 性tánh 。 今kim 云vân 何hà 破phá 之chi 。 答đáp 天thiên 親thân 一nhất 往vãng 對đối 破phá 性tánh 故cố 言ngôn 無vô 性tánh 耳nhĩ 。 而nhi 學học 人nhân 不bất 體thể 其kỳ 意ý 故cố 執chấp 三tam 無vô 性tánh 。 二nhị 者giả 彼bỉ 云vân 無vô 性tánh 者giả 。 明minh 其kỳ 無vô 有hữu 性tánh 。 非phi 謂vị 有hữu 無vô 性tánh 。 學học 人nhân 雖tuy 知tri 無vô 有hữu 性tánh 而nhi 謂vị 有hữu 無vô 性tánh 。 故cố 不bất 解giải 無vô 性tánh 語ngữ 也dã 。 又hựu 如như 明minh 世thế 諦đế 虛hư 假giả 無vô 性tánh 亦diệc 不bất 解giải 此thử 語ngữ 。 一nhất 者giả 佛Phật 明minh 無vô 性tánh 即tức 無vô 有hữu 體thể 無vô 有hữu 物vật 。 而nhi 人nhân 謂vị 無vô 有hữu 性tánh 實thật 有hữu 於ư 假giả 體thể 。 二nhị 者giả 佛Phật 對đối 破phá 性tánh 故cố 言ngôn 無vô 性tánh 。 此thử 是thị 對đối 治trị 說thuyết 非phi 究cứu 竟cánh 語ngữ 。 而nhi 人nhân 執chấp 為vi 究cứu 竟cánh 。 三tam 者giả 明minh 無vô 有hữu 性tánh 。 非phi 謂vị 有hữu 無vô 性tánh 。 五ngũ 句cú 不bất 依y 。 而nhi 人nhân 但đãn 住trụ 一nhất 句cú 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 三tam 外ngoại 人nhân 一nhất 偈kệ 救cứu 。 上thượng 論luận 主chủ 借tá 變biến 異dị 破phá 其kỳ 性tánh 義nghĩa 。 外ngoại 人nhân 今kim 捉tróc 破phá 作tác 立lập 反phản 難nạn/nan 論luận 主chủ 。 若nhược 其kỳ 無vô 性tánh 不bất 應ưng 有hữu 異dị 。 今kim 既ký 有hữu 異dị 則tắc 應ưng 有hữu 性tánh 。 外ngoại 人nhân 所sở 以dĩ 作tác 此thử 計kế 者giả 。 其kỳ 明minh 性tánh 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 不bất 異dị 之chi 性tánh 。 二nhị 者giả 體thể 性tánh 是thị 異dị 。 今kim 雖tuy 無vô 不bất 異dị 之chi 性tánh 而nhi 有hữu 體thể 性tánh 之chi 異dị 也dã 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 四tứ 三tam 偈kệ 破phá 救cứu 。 破phá 救cứu 大đại 意ý 但đãn 破phá 其kỳ 異dị 。 上thượng 以dĩ 虛hư 妄vọng 顯hiển 空không 而nhi 變biến 著trước 虛hư 妄vọng 。 今kim 以dĩ 後hậu 異dị 顯hiển 無vô 復phục 著trước 於ư 異dị 。 以dĩ 彼bỉ 執chấp 異dị 救cứu 性tánh 故cố 今kim 明minh 無vô 異dị 則tắc 無vô 性tánh 也dã 。 三tam 偈kệ 為vi 二nhị 。 第đệ 一nhất 偈kệ 就tựu 有hữu 性tánh 無vô 性tánh 。 門môn 以dĩ 破phá 於ư 異dị 。 次thứ 兩lưỡng 偈kệ 就tựu 老lão 壯tráng 一nhất 異dị 門môn 明minh 無vô 異dị 性tánh 。 有hữu 性tánh 無vô 性tánh 。 門môn 破phá 異dị 者giả 。 前tiền 偈kệ 借tá 異dị 破phá 性tánh 。 今kim 還hoàn 借tá 性tánh 無vô 性tánh 而nhi 破phá 於ư 異dị 。 諸chư 法pháp 有hữu 性tánh 則tắc 定định 住trụ 無vô 移di 。 不bất 可khả 令linh 異dị 。 又hựu 本bổn 有hữu 性tánh 即tức 本bổn 有hữu 體thể 。 不bất 從tùng 緣duyên 合hợp 而nhi 有hữu 。 亦diệc 不bất 假giả 緣duyên 離ly 而nhi 無vô 。 故cố 是thị 常thường 。 常thường 不bất 可khả 變biến 異dị 。 無vô 性tánh 則tắc 無vô 法pháp 體thể 。 以dĩ 何hà 為vi 異dị 復phục 次thứ 下hạ 第đệ 二nhị 就tựu 老lão 壯tráng 一nhất 異dị 門môn 破phá 無vô 有hữu 異dị 。 前tiền 是thị 奪đoạt 門môn 明minh 無vô 異dị 。 今kim 是thị 縱túng/tung 門môn 。 故cố 開khai 二nhị 關quan 責trách 之chi 。 兩lưỡng 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 偈kệ 就tựu 二nhị 門môn 破phá 無vô 異dị 。 第đệ 二nhị 偈kệ 偏thiên 破phá 其kỳ 即tức 異dị 。 初sơ 偈kệ 上thượng 半bán 開khai 二nhị 門môn 總tổng 非phi 。 下hạ 半bán 釋thích 二nhị 門môn 。 問vấn 何hà 故cố 云vân 是thị 法pháp 即tức 無vô 異dị 。 答đáp 上thượng 言ngôn 後hậu 異dị 。 老lão 時thời 即tức 是thị 異dị 故cố 名danh 是thị 法pháp 即tức 無vô 異dị 也dã 。 壯tráng 不bất 作tác 老lão 釋thích 異dị 法pháp 無vô 異dị 。 老lão 不bất 作tác 老lão 釋thích 是thị 法pháp 無vô 異dị 。 所sở 以dĩ 壯tráng 不bất 與dữ 老lão 異dị 者giả 。 壯tráng 時thời 無vô 老lão 。 與dữ 誰thùy 為vi 異dị 。 老lão 時thời 無vô 壯tráng 。 復phục 與dữ 誰thùy 異dị 。 是thị 故cố 壯tráng 老lão 不bất 得đắc 有hữu 異dị 。 此thử 偈kệ 猶do 是thị 三tam 相tương/tướng 品phẩm 中trung 是thị 法pháp 於ư 是thị 時thời 。 不bất 於ư 是thị 時thời 滅diệt 。 是thị 法pháp 於ư 異dị 時thời 不bất 於ư 異dị 時thời 滅diệt 。 亦diệc 應ưng 云vân 是thị 法pháp 於ư 是thị 時thời 。 不bất 於ư 是thị 時thời 異dị 。 是thị 法pháp 於ư 異dị 時thời 不bất 於ư 異dị 時thời 異dị 。 又hựu 如như 因nhân 緣duyên 品phẩm 不bất 自tự 生sanh 等đẳng 四tứ 句cú 。 今kim 亦diệc 不bất 自tự 異dị 不bất 從tùng 他tha 異dị 。 問vấn 曰viết 若nhược 法pháp 即tức 異dị 下hạ 此thử 生sanh 起khởi 第đệ 二nhị 偈kệ 釋thích 上thượng 二nhị 門môn 無vô 異dị 。 前tiền 問vấn 次thứ 答đáp 。 救cứu 意ý 云vân 。 眼nhãn 見kiến 少thiếu 年niên 經kinh 日nhật 月nguyệt 即tức 便tiện 變biến 異dị 。 豈khởi 非phi 是thị 法pháp 即tức 異dị 。 此thử 云vân 即tức 異dị 非phi 上thượng 即tức 異dị 。 上thượng 即tức 異dị 云vân 老lão 不bất 即tức 與dữ 老lão 異dị 。 今kim 明minh 少thiểu 經kinh 時thời 即tức 變biến 異dị 。 答đáp 曰viết 上thượng 半bán 明minh 即tức 少thiểu 無vô 異dị 。 下hạ 半bán 明minh 離ly 少thiểu 無vô 異dị 。 汝nhữ 若nhược 言ngôn 是thị 法pháp 即tức 異dị 者giả 。 乳nhũ 應ưng 即tức 是thị 酪lạc 。 米mễ 應ưng 即tức 是thị 飯phạn 也dã 。 下hạ 半bán 云vân 離ly 乳nhũ 有hữu 何hà 法pháp 者giả 。 汝nhữ 若nhược 乳nhũ 不bất 即tức 是thị 酪lạc 者giả 。 離ly 乳nhũ 外ngoại 唯duy 有hữu 於ư 酪lạc 可khả 言ngôn 酪lạc 作tác 酪lạc 耶da 。 又hựu 離ly 乳nhũ 外ngoại 語ngữ 通thông 亦diệc 得đắc 是thị 酪lạc 。 亦diệc 得đắc 言ngôn 餘dư 物vật 。 但đãn 使sử 非phi 乳nhũ 即tức 以dĩ 對đối 是thị 也dã 。 少thiểu 既ký 不bất 作tác 老lão 者giả 。 離ly 少thiểu 之chi 外ngoại 唯duy 只chỉ 有hữu 老lão 可khả 言ngôn 老lão 作tác 老lão 耶da 。 他tha 問vấn 年niên 少thiếu 經kinh 時thời 故cố 便tiện 成thành 老lão 。 何hà 故cố 言ngôn 無vô 老lão 。 答đáp 少thiểu 經kinh 時thời 者giả 。 為vi 猶do 是thị 少thiểu 為vi 非phi 復phục 少thiểu 。 若nhược 猶do 是thị 少thiểu 少thiểu 應ưng 即tức 是thị 老lão 。 若nhược 非phi 復phục 少thiểu 者giả 便tiện 應ưng 老lão 還hoàn 作tác 老lão 也dã 。 不bất 爾nhĩ 用dụng 餘dư 物vật 作tác 老lão 。 不bất 爾nhĩ 用dụng 虛hư 空không 作tác 老lão 。 又hựu 問vấn 少thiểu 滅diệt 故cố 作tác 老lão 。 不bất 滅diệt 作tác 老lão 。 滅diệt 則tắc 無vô 少thiểu 。 誰thùy 作tác 老lão 。 不bất 滅diệt 則tắc 少thiểu 在tại 。 云vân 何hà 作tác 老lão 。 問vấn 曰viết 破phá 是thị 破phá 異dị 下hạ 品phẩm 第đệ 二nhị 章chương 次thứ 破phá 空không 義nghĩa 。 所sở 以dĩ 須tu 破phá 空không 者giả 凡phàm 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 論luận 主chủ 上thượng 申thân 佛Phật 經Kinh 說thuyết 虛hư 妄vọng 此thử 欲dục 示thị 空không 。 外ngoại 人nhân 即tức 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 應ưng 有hữu 空không 也dã 。 第đệ 二nhị 外ngoại 人nhân 自tự 起khởi 此thử 迷mê 。 我ngã 本bổn 立lập 有hữu 實thật 法pháp 。 汝nhữ 既ký 破phá 云vân 。 無vô 有hữu 定định 實thật 人nhân 法pháp 。 但đãn 是thị 顛điên 倒đảo 虛hư 妄vọng 耳nhĩ 。 次thứ 又hựu 破phá 我ngã 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 明minh 無vô 人nhân 法pháp 。 若nhược 爾nhĩ 有hữu 虛hư 有hữu 實thật 。 可khả 言ngôn 是thị 有hữu 。 無vô 虛hư 無vô 實thật 。 則tắc 應ưng 是thị 空không 。 故cố 生sanh 此thử 問vấn 也dã 。 所sở 言ngôn 破phá 是thị 破phá 異dị 者giả 。 是thị 名danh 是thị 法pháp 異dị 名danh 異dị 法pháp 。 此thử 是thị 上thượng 是thị 法pháp 則tắc 無vô 異dị 異dị 法pháp 亦diệc 無vô 異dị 之chi 言ngôn 耳nhĩ 。 又hựu 解giải 云vân 。 是thị 名danh 為vi 性tánh 實thật 人nhân 法pháp 。 異dị 即tức 是thị 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 。 既ký 具cụ 破phá 實thật 之chi 與dữ 虛hư 。 故cố 知tri 應ưng 有hữu 空không 也dã 。 答đáp 曰viết 若nhược 有hữu 不bất 空không 法pháp 下hạ 一nhất 偈kệ 直trực 作tác 相tương 待đãi 破phá 之chi 。 若nhược 有hữu 不bất 空không 可khả 待đãi 之chi 說thuyết 空không 。 不bất 空không 既ký 無vô 何hà 有hữu 空không 耶da 。 如như 空không 內nội 名danh 內nội 空không 。 內nội 本bổn 不bất 有hữu 。 何hà 有hữu 空không 耶da 。 又hựu 前tiền 破phá 性tánh 故cố 說thuyết 異dị 。 而nhi 性tánh 無vô 即tức 異dị 無vô 。 今kim 亦diệc 破phá 異dị 故cố 言ngôn 空không 。 異dị 無vô 空không 即tức 無vô 。 又hựu 汝nhữ 上thượng 既ký 知tri 實thật 無vô 故cố 虛hư 即tức 無vô 。 今kim 何hà 得đắc 猶do 言ngôn 有hữu 無vô 故cố 空không 不bất 無vô 耶da 。 他tha 問vấn 論luận 主chủ 既ký 自tự 云vân 佛Phật 說thuyết 欲dục 示thị 空không 。 今kim 何hà 得đắc 言ngôn 無vô 空không 。 答đáp 佛Phật 一nhất 往vãng 對đối 有hữu 故cố 今kim 言ngôn 空không 耳nhĩ 。 一nhất 往vãng 有hữu 去khứ 空không 亦diệc 去khứ 。 故cố 不bất 相tương 違vi 也dã 。 亦diệc 應ưng 云vân 。 若nhược 有hữu 於ư 二nhị 我ngã 可khả 有hữu 二nhị 無vô 我ngã 。 竟cánh 無vô 有hữu 二nhị 我ngã 。 何hà 有hữu 二nhị 無vô 我ngã 。 若nhược 有hữu 於ư 三tam 性tánh 可khả 有hữu 三tam 無vô 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 三tam 章chương 一nhất 切thiết 破phá 也dã 。 文văn 為vi 二nhị 。 初sơ 問vấn 次thứ 答đáp 。 問vấn 有hữu 二nhị 。 一nhất 牒điệp 論luận 主chủ 前tiền 偈kệ 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 下hạ 第đệ 二nhị 外ngoại 人nhân 難nạn/nan 。 又hựu 開khai 二nhị 。 初sơ 標tiêu 無vô 待đãi 無vô 執chấp 二nhị 章chương 門môn 。 次thứ 釋thích 二nhị 門môn 。 無vô 有hữu 無vô 空không 名danh 為vi 空không 空không 。 故cố 對đối 有hữu 之chi 空không 名danh 為vi 小tiểu 空không 。 無vô 有hữu 無vô 空không 空không 有hữu 俱câu 破phá 乃nãi 是thị 大đại 空không 。 如như 撥bát 無vô 二nhị 諦đế 是thị 大đại 邪tà 見kiến 也dã 。 但đãn 無vô 相tướng 待đãi 者giả 無vô 待đãi 有hữu 之chi 空không 耳nhĩ 不bất 應ưng 有hữu 執chấp 者giả 次thứ 標tiêu 無vô 執chấp 章chương 門môn 。 實thật 有hữu 無vô 待đãi 之chi 空không 但đãn 不bất 許hứa 我ngã 執chấp 著trước 耳nhĩ 。 若nhược 有hữu 對đối 下hạ 第đệ 二nhị 釋thích 上thượng 章chương 門môn 也dã 。 前tiền 釋thích 無vô 待đãi 次thứ 釋thích 無vô 執chấp 。 有hữu 對đối 者giả 對đối 有hữu 說thuyết 空không 也dã 。 無vô 對đối 者giả 無vô 待đãi 有hữu 之chi 空không 也dã 。 相tương 待đãi 無vô 故cố 下hạ 第đệ 二nhị 釋thích 無vô 執chấp 章chương 門môn 。 以dĩ 無vô 空không 相tướng 無vô 有hữu 相tướng 故cố 。 無vô 相tướng 可khả 取thủ 著trước 也dã 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 二nhị 論luận 主chủ 破phá 。 若nhược 就tựu 單đơn 空không 及cập 以dĩ 重trọng/trùng 空không 分phần/phân 破phá 意ý 者giả 。 外ngoại 人nhân 前tiền 云vân 破phá 是thị 破phá 異dị 應ưng 有hữu 空không 在tại 。 此thử 立lập 單đơn 空không 。 論luận 主chủ 前tiền 偈kệ 破phá 單đơn 空không 也dã 。 次thứ 問vấn 曰viết 明minh 空không 與dữ 不bất 空không 二nhị 種chủng 俱câu 空không 。 則tắc 是thị 立lập 於ư 重trọng/trùng 空không 。 今kim 破phá 其kỳ 重trọng/trùng 空không 也dã 。 若nhược 就tựu 十thập 八bát 空không 及cập 獨độc 空không 義nghĩa 者giả 。 外ngoại 人nhân 前tiền 立lập 十thập 八bát 空không 。 論luận 主chủ 前tiền 偈kệ 破phá 十thập 八bát 空không 。 有hữu 十thập 八bát 不bất 空không 可khả 有hữu 十thập 八bát 空không 。 竟cánh 無vô 十thập 八bát 不bất 空không 。 云vân 何hà 有hữu 十thập 八bát 空không 。 次thứ 外ngoại 人nhân 立lập 於ư 獨độc 空không 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 十thập 八bát 空không 是thị 相tương 待đãi 空không 。 獨độc 空không 是thị 不bất 待đãi 空không 外ngoại 人nhân 前tiền 立lập 無vô 相tướng 待đãi 義nghĩa 。 故cố 知tri 立lập 於ư 獨độc 空không 。 今kim 偈kệ 即tức 是thị 破phá 於ư 獨độc 空không 。 上thượng 半bán 序tự 佛Phật 說thuyết 空không 意ý 。 明minh 佛Phật 說thuyết 單đơn 空không 及cập 與dữ 重trọng/trùng 空không 為vi 離ly 諸chư 見kiến 。 說thuyết 單đơn 空không 為vi 離ly 有hữu 見kiến 。 說thuyết 於ư 重trọng/trùng 空không 為vi 破phá 空không 見kiến 也dã 。 佛Phật 說thuyết 十thập 八bát 空không 為vi 破phá 有hữu 見kiến 。 說thuyết 於ư 獨độc 空không 破phá 於ư 相tương 待đãi 亦diệc 是thị 破phá 於ư 空không 見kiến 。 下hạ 半bán 明minh 佛Phật 不bất 化hóa 者giả 。 以dĩ 著trước 單đơn 空không 不bất 可khả 以dĩ 單đơn 空không 化hóa 之chi 。 又hựu 著trước 重trọng/trùng 空không 不bất 可khả 以dĩ 重trọng/trùng 空không 化hóa 之chi 。 著trước 十thập 八bát 空không 不bất 可khả 以dĩ 十thập 八bát 空không 化hóa 之chi 。 又hựu 著trước 獨độc 空không 不bất 可khả 以dĩ 獨độc 空không 化hóa 之chi 。 故cố 云vân 佛Phật 不bất 化hóa 之chi 。 問vấn 說thuyết 空không 云vân 何hà 離ly 愛ái 見kiến 。 答đáp 眾chúng 生sanh 計kế 有hữu 人nhân 法pháp 故cố 起khởi 愛ái 見kiến 。 諸chư 佛Phật 說thuyết 人nhân 法pháp 皆giai 空không 則tắc 無vô 起khởi 愛ái 見kiến 處xứ 也dã 。 問vấn 云vân 何hà 不bất 化hóa 。 答đáp 向hướng 於ư 有hữu 起khởi 愛ái 見kiến 。 今kim 於ư 空không 起khởi 愛ái 見kiến 。 乃nãi 至chí 於ư 絕tuyệt 四tứ 句cú 復phục 起khởi 愛ái 見kiến 。 是thị 佛Phật 不bất 化hóa 也dã 。 又hựu 序tự 此thử 偈kệ 意ý 來lai 者giả 。 從tùng 因nhân 緣duyên 品phẩm 至chí 於ư 此thử 偈kệ 凡phàm 有hữu 四tứ 節tiết 破phá 意ý 。 一nhất 者giả 外ngoại 人nhân 本bổn 立lập 有hữu 實thật 人nhân 法pháp 。 自tự 上thượng 已dĩ 來lai 求cầu 之chi 無vô 從tùng 。 二nhị 者giả 觀quán 行hành 品phẩm 初sơ 立lập 有hữu 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 。 論luận 主chủ 求cầu 之chi 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 第đệ 三tam 轉chuyển 意ý 外ngoại 人nhân 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 無vô 虛hư 。 此thử 即tức 是thị 空không 。 便tiện 應ưng 有hữu 空không 。 論luận 主chủ 答đáp 云vân 。 既ký 無vô 有hữu 法pháp 。 云vân 何hà 有hữu 空không 。 第đệ 四tứ 轉chuyển 意ý 外ngoại 人nhân 復phục 云vân 。 無vô 有hữu 無vô 空không 乃nãi 是thị 大đại 空không 。 是thị 故cố 今kim 云vân 。 大đại 聖thánh 說thuyết 空không 本bổn 離ly 諸chư 見kiến 。 若nhược 如như 此thử 而nhi 著trước 則tắc 佛Phật 不bất 能năng 化hóa 。 又hựu 有hữu 四tứ 門môn 。 借tá 異dị 破phá 性tánh 是thị 無vô 常thường 門môn 。 以dĩ 空không 門môn 破phá 異dị 是thị 名danh 空không 門môn 。 以dĩ 相tương 待đãi 破phá 空không 是thị 空không 空không 門môn 。 復phục 著trước 空không 空không 是thị 不bất 可khả 化hóa 門môn 。 以dĩ 說thuyết 此thử 不bất 可khả 化hóa 即tức 以dĩ 化hóa 外ngoại 人nhân 也dã 。 問vấn 論luận 主chủ 何hà 故cố 不bất 云vân 非phi 待đãi 非phi 絕tuyệt 非phi 伴bạn 非phi 獨độc 以dĩ 破phá 之chi 耶da 。 答đáp 彼bỉ 既ký 著trước 。 非phi 空không 非phi 有hữu 。 聞văn 說thuyết 非phi 待đãi 非phi 絕tuyệt 非phi 伴bạn 非phi 獨độc 。 彌di 復phục 是thị 空không 則tắc 轉chuyển 更cánh 生sanh 著trước 。 故cố 不bất 作tác 此thử 破phá 之chi 。 問vấn 智Trí 度Độ 論luận 釋thích 菩Bồ 薩Tát 住trụ 二nhị 諦đế 中trung 。 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 。 為vi 著trước 有hữu 者giả 說thuyết 空không 。 為vi 著trước 空không 者giả 說thuyết 有hữu 。 今kim 既ký 著trước 空không 。 何hà 故cố 不bất 說thuyết 有hữu 化hóa 之chi 。 答đáp 外ngoại 人nhân 初sơ 本bổn 著trước 有hữu 故cố 言ngôn 有hữu 實thật 人nhân 實thật 法pháp 及cập 以dĩ 虛hư 妄vọng 人nhân 法pháp 。 故cố 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 化hóa 之chi 。 今kim 復phục 著trước 空không 故cố 不bất 可khả 以dĩ 空không 化hóa 之chi 。 長trường/trưởng 行hành 前tiền 釋thích 上thượng 半bán 。 為vi 破phá 二nhị 事sự 。 是thị 故cố 說thuyết 空không 。 一nhất 破phá 諸chư 見kiến 二nhị 破phá 諸chư 愛ái 。 此thử 愛ái 見kiến 通thông 。 內nội 外ngoại 大đại 小tiểu 。 若nhược 人nhân 於ư 空không 下hạ 釋thích 下hạ 半bán 。 又hựu 開khai 四tứ 別biệt 。 初sơ 法pháp 說thuyết 譬thí 如như 下hạ 第đệ 二nhị 譬thí 說thuyết 。 如như 空không 下hạ 第đệ 三tam 合hợp 譬thí 。 若nhược 離ly 是thị 空không 下hạ 明minh 佛Phật 教giáo 用dụng 空không 之chi 意ý 也dã 。

中Trung 觀Quán 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 七thất (# 本bổn )#

中Trung 觀Quán 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 七thất (# 末mạt )#

釋thích 吉cát 藏tạng 撰soạn

合Hợp 品Phẩm 第đệ 十thập 四tứ

所sở 以dĩ 有hữu 此thử 。 品phẩm 來lai 者giả 具cụ 於ư 六lục 義nghĩa 。 一nhất 者giả 論luận 主chủ 上thượng 明minh 諸chư 法pháp 無vô 待đãi 無vô 絕tuyệt 。 外ngoại 人nhân 信tín 之chi 云vân 。 若nhược 言ngôn 有hữu 待đãi 有hữu 絕tuyệt 。 不bất 得đắc 應ưng 於ư 波Ba 若Nhã 心tâm 會hội 實thật 相tướng 。 今kim 若nhược 能năng 無vô 待đãi 無vô 絕tuyệt 。 空không 有hữu 俱câu 淨tịnh 始thỉ 得đắc 與dữ 實thật 相tướng 合hợp 。 故cố 今kim 更cánh 破phá 之chi 明minh 既ký 無vô 待đãi 絕tuyệt 豈khởi 有hữu 合hợp 散tán 。 故cố 大đại 品phẩm 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 習tập 波Ba 若Nhã 時thời 。 不bất 見kiến 合hợp 與dữ 不bất 合hợp 。 亦diệc 不bất 見kiến 應ưng 與dữ 不bất 應ưng 。 乃nãi 名danh 與dữ 波Ba 若Nhã 相tương 應ứng 也dã 。 攝nhiếp 論luận 師sư 立lập 應ưng 身thân 佛Phật 與dữ 法Pháp 身thân 相tương 應ứng 亦diệc 作tác 此thử 責trách 之chi 。 二nhị 者giả 上thượng 來lai 有hữu 四tứ 種chủng 著trước 者giả 皆giai 由do 有hữu 心tâm 作tác 解giải 。 所sở 以dĩ 故cố 破phá 著trước 。 是thị 故cố 此thử 品phẩm 更cánh 復phục 就tựu 事sự 求cầu 撿kiểm 身thân 心tâm 及cập 以dĩ 人nhân 我ngã 。 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。 誰thùy 作tác 解giải 耶da 。 復phục 以dĩ 何hà 物vật 生sanh 於ư 著trước 耶da 。 三tam 者giả 諸chư 行hành 名danh 五ngũ 陰ấm 。 五ngũ 陰ấm 品phẩm 雖tuy 觀quán 五ngũ 陰ấm 空không 義nghĩa 猶do 未vị 盡tận 。 更cánh 就tựu 行hành 門môn 而nhi 觀quán 撿kiểm 之chi 。 合hợp 義nghĩa 唯duy 是thị 六lục 情tình 。 上thượng 六lục 情tình 品phẩm 雖tuy 觀quán 六lục 情tình 不bất 可khả 得đắc 義nghĩa 亦diệc 未vị 盡tận 。 更cánh 就tựu 根căn 塵trần 和hòa 合hợp 求cầu 撿kiểm 無vô 從tùng 。 故cố 有hữu 此thử 品phẩm 。 四tứ 者giả 行hành 品phẩm 破phá 無vô 性tánh 五ngũ 陰ấm 。 今kim 破phá 緣duyên 合hợp 根căn 塵trần 。 故cố 上thượng 來lai 已dĩ 破phá 其kỳ 實thật 有hữu 。 今kim 破phá 其kỳ 假giả 有hữu 。 問vấn 何hà 故cố 觀quán 六lục 根căn 不bất 與dữ 六lục 塵trần 合hợp 耶da 。 答đáp 顛điên 倒đảo 眾chúng 生sanh 。 謂vị 根căn 塵trần 為vi 二nhị 。 故cố 根căn 與dữ 塵trần 合hợp 。 則tắc 生sanh 三tam 毒độc 煩phiền 惱não 。 煩phiền 惱não 故cố 業nghiệp 業nghiệp 則tắc 有hữu 苦khổ 果quả 。 今kim 觀quán 根căn 塵trần 本bổn 自tự 無vô 合hợp 。 則tắc 煩phiền 惱não 不bất 生sanh 。 故cố 無vô 業nghiệp 苦khổ 。 五ngũ 者giả 上thượng 行hành 品phẩm 雖tuy 破phá 異dị 義nghĩa 。 但đãn 是thị 略lược 破phá 義nghĩa 猶do 未vị 盡tận 。 此thử 品phẩm 中trung 廣quảng 破phá 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 異dị 義nghĩa 。 所sở 以dĩ 破phá 異dị 者giả 。 合hợp 起khởi 於ư 異dị 。 無vô 異dị 故cố 則tắc 無vô 合hợp 。 故cố 破phá 異dị 也dã 。 六lục 者giả 含hàm 識thức 之chi 流lưu 。 皆giai 謂vị 萬vạn 像tượng 為vi 異dị 。 起khởi 於ư 惑hoặc 障chướng 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 今kim 此thử 品phẩm 求cầu 一nhất 切thiết 法pháp 。 異dị 義nghĩa 無vô 從tùng 。 則tắc 煩phiền 惱não 不bất 起khởi 。 故cố 有hữu 此thử 品phẩm 問vấn 誰thùy 計kế 合hợp 耶da 。 答đáp 略lược 有hữu 四tứ 師sư 。 一nhất 世thế 間gian 人nhân 常thường 云vân 六lục 根căn 與dữ 六lục 塵trần 合hợp 。 二nhị 外ngoại 道đạo 情tình 神thần 意ý 塵trần 四tứ 合hợp 生sanh 知tri 。 三tam 毘tỳ 曇đàm 人nhân 云vân 別biệt 有hữu 觸xúc 數số 能năng 和hòa 會hội 根căn 塵trần 。 四tứ 成thành 論luận 義nghĩa 直trực 明minh 根căn 與dữ 塵trần 合hợp 無vô 別biệt 觸xúc 數số 。 今kim 求cầu 合hợp 義nghĩa 無vô 從tùng 。 故cố 以dĩ 目mục 品phẩm 。 品phẩm 開khai 為vi 二nhị 。 初sơ 長trường/trưởng 行hành 發phát 起khởi 。 二nhị 偈kệ 本bổn 正chánh 破phá 無vô 合hợp 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 前tiền 發phát 起khởi 品phẩm 來lai 意ý 。 次thứ 問vấn 無vô 合hợp 所sở 由do 。 此thử 品phẩm 稱xưng 說thuyết 曰viết 者giả 。 交giao 言ngôn 曰viết 論luận 。 直trực 語ngữ 名danh 說thuyết 。 此thử 品phẩm 既ký 重trọng/trùng 料liệu 簡giản 六lục 情tình 品phẩm 。 非phi 正chánh 是thị 外ngoại 人nhân 乘thừa 前tiền 問vấn 後hậu 。 故cố 稱xưng 說thuyết 曰viết 。 又hựu 上thượng 品phẩm 從tùng 虛hư 實thật 窮cùng 至chí 破phá 重trọng/trùng 空không 。 外ngoại 人nhân 口khẩu 眼nhãn 不bất 能năng 救cứu 但đãn 心tâm 下hạ 未vị 悟ngộ 。 論luận 主chủ 懸huyền 取thủ 外ngoại 心tâm 提đề 起khởi 而nhi 破phá 之chi 。 故cố 云vân 說thuyết 曰viết 八bát 偈kệ 為vi 三tam 。 初sơ 兩lưỡng 偈kệ 縱túng/tung 異dị 奪đoạt 合hợp 。 第đệ 二nhị 五ngũ 偈kệ 正chánh 破phá 無vô 異dị 。 第đệ 三tam 一nhất 偈kệ 明minh 無vô 異dị 故cố 無vô 合hợp 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 前tiền 偈kệ 明minh 見kiến 等đẳng 三tam 法pháp 異dị 故cố 無vô 合hợp 。 第đệ 二nhị 偈kệ 明minh 一nhất 切thiết 法pháp 異dị 故cố 無vô 合hợp 。 三tam 法pháp 異dị 故cố 無vô 合hợp 者giả 。 眼nhãn 色sắc 是thị 法pháp 。 見kiến 者giả 為vi 人nhân 。 人nhân 法pháp 既ký 異dị 云vân 何hà 合hợp 耶da 。 就tựu 法pháp 中trung 色sắc 為vi 其kỳ 外ngoại 眼nhãn 為vi 其kỳ 內nội 。 內nội 外ngoại 既ký 異dị 亦diệc 無vô 合hợp 也dã 。 問vấn 世thế 間gian 外ngoại 道đạo 大Đại 乘Thừa 小Tiểu 乘Thừa 但đãn 明minh 眼nhãn 色sắc 異dị 而nhi 合hợp 。 合hợp 者giả 根căn 塵trần 相tương/tướng 會hội 故cố 言ngôn 合hợp 耳nhĩ 。 今kim 言ngôn 異dị 不bất 合hợp 。 乃nãi 似tự 正chánh 是thị 外ngoại 義nghĩa 。 何hà 名danh 破phá 耶da 。 答đáp 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 根căn 塵trần 體thể 異dị 無vô 相tướng 到đáo 義nghĩa 故cố 無vô 合hợp 。 若nhược 言ngôn 懸huyền 合hợp 者giả 。 既ký 不bất 到đáo 近cận 色sắc 與dữ 近cận 合hợp 。 亦diệc 不bất 到đáo 遠viễn 應ưng 與dữ 遠viễn 合hợp 也dã 。 此thử 中trung 破phá 異dị 不bất 得đắc 合hợp 。 成thành 實thật 師sư 假giả 人nhân 與dữ 實thật 異dị 不bất 得đắc 合hợp 。 心tâm 與dữ 真Chân 諦Đế 頑ngoan 境cảnh 異dị 亦diệc 不bất 得đắc 合hợp 。 攝nhiếp 論luận 師sư 應ưng 身thân 體thể 是thị 無vô 常thường 與dữ 法Pháp 身thân 異dị 不bất 得đắc 合hợp 。 長trường/trưởng 行hành 為vi 五ngũ 。 初sơ 釋thích 偈kệ 本bổn 。 我ngã 或hoặc 在tại 內nội 或hoặc 在tại 外ngoại 者giả 。 佛Phật 法Pháp 學học 人nhân 計kế 我ngã 在tại 身thân 內nội 。 如như 樹thụ 神thần 依y 樹thụ 無vô 的đích 別biệt 處xứ 。

復phục 次thứ 下hạ 第đệ 二nhị 開khai 二nhị 關quan 責trách 之chi 。 所sở 以dĩ 開khai 二nhị 關quan 責trách 者giả 。 上thượng 明minh 三tam 事sự 異dị 故cố 無vô 合hợp 。 外ngoại 人nhân 不bất 受thọ 此thử 難nạn/nan 。 若nhược 三tam 事sự 無vô 異dị 是thị 則tắc 無vô 合hợp 。 正chánh 以dĩ 三tam 事sự 異dị 故cố 是thị 則tắc 有hữu 合hợp 。 故cố 重trọng/trùng 開khai 二nhị 關quan 責trách 之chi 。 又hựu 關quan 為vi 五ngũ 。 一nhất 牒điệp 二nhị 定định 三tam 總tổng 非phi 四tứ 正chánh 難nạn/nan 五ngũ 總tổng 結kết 。 文văn 易dị 知tri 。 問vấn 汝nhữ 眼nhãn 到đáo 方phương 見kiến 火hỏa 。 見kiến 火hỏa 應ưng 燒thiêu 眼nhãn 。 又hựu 應ưng 見kiến 淵uyên 中trung 魚ngư 石thạch 。 又hựu 應ưng 水thủy 漬tí 眼nhãn 也dã 。 又hựu 數số 論luận 云vân 眼nhãn 是thị 離ly 中trung 知tri 。 於ư 他tha 何hà 必tất 爾nhĩ 。 如như 魚ngư 等đẳng 夜dạ 不bất 因nhân 明minh 得đắc 見kiến 。 又hựu 大Đại 士Sĩ 眼nhãn 根căn 入nhập 正chánh 受thọ 。 耳nhĩ 中trung 三tam 昧muội 起khởi 。 有hữu 何hà 定định 離ly 合hợp 耶da 。 又hựu 持trì 法Pháp 華hoa 經kinh 人nhân 鼻tị 遙diêu 聞văn 香hương 。 三tam 根căn 何hà 必tất 定định 到đáo 方phương 知tri 。 又hựu 汝nhữ 言ngôn 遙diêu 合hợp 則tắc 應ưng 遙diêu 到đáo 。 不bất 可khả 遙diêu 到đáo 亦diệc 不bất 可khả 遙diêu 聞văn 也dã 。 又hựu 數số 論luận 六lục 識thức 了liễu 六lục 塵trần 者giả 。 汝nhữ 若nhược 六lục 根căn 一nhất 識thức 則tắc 一nhất 根căn 具cụ 六lục 用dụng 。 六lục 根căn 六lục 識thức 則tắc 有hữu 竝tịnh 用dụng 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 三tam 外ngoại 人nhân 救cứu 義nghĩa 明minh 四tứ 合hợp 生sanh 知tri 。 已dĩ 有hữu 知tri 生sanh 則tắc 驗nghiệm 我ngã 情tình 塵trần 意ý 合hợp 。 故cố 舉cử 果quả 證chứng 因nhân 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 四tứ 破phá 救cứu 。 就tựu 文văn 為vi 二nhị 。 初sơ 指chỉ 前tiền 破phá 。 六lục 情tình 品phẩm 中trung 明minh 三tam 法pháp 無vô 見kiến 。 一nhất 眼nhãn 不bất 能năng 見kiến 。 二nhị 色sắc 不bất 能năng 見kiến 。 三tam 人nhân 不bất 能năng 見kiến 。 以dĩ 無vô 見kiến 故cố 是thị 則tắc 無vô 合hợp 。 既ký 其kỳ 無vô 合hợp 知tri 則tắc 不bất 生sanh 。 故cố 云vân 識thức 等đẳng 四tứ 法pháp 無vô 。 此thử 則tắc 具cụ 破phá 因nhân 果quả 。 云vân 何hà 更cánh 以dĩ 果quả 證chứng 因nhân 。 又hựu 根căn 品phẩm 中trung 無vô 見kiến 無vô 見kiến 者giả 。 及cập 以dĩ 可khả 見kiến 法pháp 。 今kim 不bất 應ưng 言ngôn 有hữu 四tứ 合hợp 以dĩ 生sanh 知tri 也dã 。 今kim 當đương 更cánh 說thuyết 。 下hạ 第đệ 二nhị 縱túng/tung 破phá 。 又hựu 開khai 五ngũ 別biệt 。 一nhất 唱xướng 重trùng 說thuyết 。 次thứ 牒điệp 外ngoại 義nghĩa 。 次thứ 開khai 二nhị 關quan 定định 之chi 。 第đệ 四tứ 作tác 難nạn/nan 。 知tri 無vô 故cố 下hạ 第đệ 五ngũ 總tổng 結kết 也dã 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 中trung 幻huyễn 下hạ 長trường/trưởng 行hành 第đệ 五ngũ 舉cử 喻dụ 曉hiểu 之chi 。 染nhiễm 與dữ 於ư 可khả 染nhiễm 下hạ 第đệ 二nhị 偈kệ 明minh 萬vạn 法pháp 異dị 是thị 故cố 無vô 合hợp 。 上thượng 半bán 明minh 染nhiễm 等đẳng 三tam 法pháp 無vô 合hợp 。 所sở 以dĩ 偏thiên 破phá 染nhiễm 等đẳng 無vô 合hợp 者giả 。 由do 眼nhãn 見kiến 色sắc 故cố 起khởi 貪tham 心tâm 。 前tiền 明minh 眼nhãn 見kiến 色sắc 尚thượng 無vô 有hữu 合hợp 。 貪tham 從tùng 何hà 生sanh 。 故cố 次thứ 破phá 染nhiễm 。 又hựu 上thượng 明minh 眼nhãn 色sắc 無vô 合hợp 則tắc 五ngũ 根căn 無vô 合hợp 義nghĩa 。 今kim 染nhiễm 等đẳng 無vô 合hợp 則tắc 意ý 根căn 無vô 合hợp 義nghĩa 。 下hạ 半bán 更cánh 類loại 破phá 兩lưỡng 法pháp 。 餘dư 入nhập 者giả 謂vị 耳nhĩ 等đẳng 五ngũ 入nhập 。 餘dư 煩phiền 惱não 者giả 瞋sân 癡si 之chi 流lưu 。

復phục 次thứ 異dị 法pháp 當đương 有hữu 合hợp 者giả 第đệ 二nhị 破phá 無vô 有hữu 異dị 。 前tiền 借tá 異dị 破phá 合hợp 。 是thị 故cố 今kim 次thứ 辨biện 無vô 異dị 。 又hựu 合hợp 由do 異dị 生sanh 異dị 為vi 合hợp 本bổn 。 今kim 既ký 無vô 異dị 。 何hà 所sở 合hợp 耶da 。 又hựu 例lệ 如như 上thượng 品phẩm 。 上thượng 品phẩm 明minh 以dĩ 後hậu 異dị 破phá 性tánh 。 外ngoại 還hoàn 捉tróc 異dị 救cứu 性tánh 。 今kim 以dĩ 異dị 明minh 不bất 合hợp 。 外ngoại 還hoàn 執chấp 異dị 救cứu 合hợp 。 是thị 以dĩ 二nhị 品phẩm 俱câu 有hữu 破phá 異dị 。 五ngũ 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 二nhị 偈kệ 總tổng 標tiêu 無vô 異dị 。 第đệ 二nhị 三tam 偈kệ 別biệt 釋thích 無vô 異dị 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 前tiền 偈kệ 明minh 三tam 法pháp 無vô 異dị 。 還hoàn 對đối 上thượng 三tam 法pháp 無vô 合hợp 。 第đệ 二nhị 偈kệ 明minh 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 異dị 。 對đối 上thượng 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 合hợp 。 文văn 易dị 知tri 也dã 。 問vấn 何hà 故cố 唱xướng 萬vạn 法pháp 無vô 異dị 。 答đáp 世thế 間gian 外ngoại 道đạo 小Tiểu 乘Thừa 大Đại 乘Thừa 。 皆giai 言ngôn 眼nhãn 與dữ 色sắc 異dị 。 故cố 眼nhãn 見kiến 色sắc 生sanh 三tam 毒độc 及cập 業nghiệp 苦khổ 。 今kim 求cầu 異dị 不bất 得đắc 則tắc 三tam 毒độc 不bất 生sanh 。 此thử 是thị 大đại 益ích 也dã 。 問vấn 曰viết 何hà 故cố 無vô 異dị 下hạ 生sanh 起khởi 第đệ 二nhị 三tam 偈kệ 釋thích 無vô 異dị 。 此thử 中trung 三tam 偈kệ 其kỳ 文văn 甚thậm 易dị 知tri 。 而nhi 講giảng 者giả 多đa 有hữu 異dị 釋thích 遂toại 瞖ế 其kỳ 文văn 。 今kim 直trực 讀đọc 之chi 使sử 煥hoán 然nhiên 易dị 領lãnh 。 次thứ 三tam 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 兩lưỡng 偈kệ 明minh 無vô 捲quyển 異dị 。 次thứ 一nhất 偈kệ 辨biện 無vô 指chỉ 異dị 。 明minh 無vô 捲quyển 異dị 謂vị 無vô 總tổng 異dị 。 辨biện 無vô 指chỉ 異dị 即tức 無vô 別biệt 異dị 。 夫phu 論luận 有hữu 異dị 不bất 出xuất 總tổng 別biệt 。 總tổng 別biệt 無vô 異dị 則tắc 一nhất 切thiết 異dị 空không 。 又hựu 無vô 捲quyển 異dị 明minh 無vô 果quả 。 次thứ 無vô 指chỉ 異dị 明minh 無vô 因nhân 。 異dị 因nhân 果quả 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 也dã 。 又hựu 無vô 捲quyển 異dị 明minh 無vô 內nội 學học 所sở 計kế 異dị 。 次thứ 無vô 指chỉ 異dị 明minh 無vô 外ngoại 道đạo 所sở 計kế 異dị 。 內nội 外ngoại 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 又hựu 前tiền 亦diệc 是thị 無vô 因nhân 緣duyên 異dị 。 次thứ 明minh 無vô 非phi 因nhân 緣duyên 異dị 。 亦diệc 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 約ước 成thành 實thật 義nghĩa 者giả 。 前tiền 明minh 無vô 假giả 異dị 。 謂vị 假giả 人nhân 假giả 柱trụ 。 次thứ 明minh 無vô 實thật 異dị 。 謂vị 五ngũ 陰ấm 四tứ 微vi 。 以dĩ 假giả 實thật 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 初sơ 二nhị 偈kệ 又hựu 二nhị 。 第đệ 一nhất 偈kệ 明minh 捲quyển 不bất 與dữ 指chỉ 異dị 。 即tức 是thị 果quả 不bất 與dữ 因nhân 異dị 。 亦diệc 是thị 假giả 不bất 與dữ 實thật 異dị 也dã 。 第đệ 二nhị 偈kệ 明minh 捲quyển 不bất 與dữ 瓶bình 柱trụ 等đẳng 異dị 。 亦diệc 是thị 果quả 不bất 與dữ 非phi 因nhân 異dị 。 夫phu 論luận 捲quyển 異dị 不bất 出xuất 斯tư 二nhị 。 斯tư 二nhị 既ký 無vô 則tắc 異dị 義nghĩa 盡tận 矣hĩ 。 異dị 因nhân 異dị 有hữu 異dị 者giả 。 異dị 即tức 是thị 捲quyển 異dị 也dã 。 因nhân 異dị 者giả 因nhân 五ngũ 指chỉ 異dị 也dã 。 有hữu 異dị 者giả 有hữu 捲quyển 異dị 也dã 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 見kiến 指chỉ 五ngũ 知tri 捲quyển 一nhất 。 見kiến 指chỉ 散tán 知tri 捲quyển 合hợp 。 見kiến 指chỉ 是thị 因nhân 知tri 捲quyển 是thị 果quả 。 故cố 云vân 異dị 因nhân 異dị 有hữu 異dị 也dã 。 異dị 辭từ 異dị 無vô 異dị 者giả 。 異dị 即tức 捲quyển 異dị 也dã 。 離ly 異dị 者giả 離ly 五ngũ 指chỉ 異dị 。 無vô 異dị 者giả 無vô 捲quyển 異dị 也dã 。 若nhược 法pháp 所sở 因nhân 出xuất 是thị 法pháp 不bất 異dị 因nhân 者giả 。 上thượng 半bán 為vi 外ngoại 作tác 因nhân 果quả 義nghĩa 。 今kim 下hạ 半bán 破phá 之chi 。 若nhược 果quả 從tùng 因nhân 出xuất 則tắc 果quả 不bất 異dị 因nhân 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 若nhược 因nhân 壞hoại 果quả 存tồn 果quả 可khả 異dị 因nhân 。 今kim 因nhân 有hữu 則tắc 果quả 有hữu 因nhân 無vô 則tắc 果quả 無vô 。 寧ninh 得đắc 捲quyển 果quả 於ư 因nhân 。 就tựu 捲quyển 指chỉ 作tác 既ký 爾nhĩ 。 人nhân 望vọng 五ngũ 陰ấm 柱trụ 與dữ 四tứ 微vi 萬vạn 義nghĩa 皆giai 類loại 。 問vấn 上thượng 明minh 眼nhãn 等đẳng 三tam 法pháp 無vô 異dị 。 今kim 亦diệc 得đắc 舉cử 眼nhãn 等đẳng 三tam 法pháp 作tác 之chi 以dĩ 不phủ 。 答đáp 可khả 具cụ 二nhị 義nghĩa 。 若nhược 望vọng 成thành 實thật 。 眼nhãn 是thị 果quả 四tứ 大đại 為vi 因nhân 。 同đồng 捲quyển 指chỉ 破phá 。 若nhược 望vọng 毘tỳ 曇đàm 。 眼nhãn 亦diệc 是thị 果quả 四tứ 大đại 造tạo 之chi 。 此thử 亦diệc 是thị 因nhân 。 雖tuy 非phi 假giả 實thật 既ký 是thị 因nhân 果quả 。 亦diệc 同đồng 捲quyển 指chỉ 。 二nhị 者giả 以dĩ 眼nhãn 望vọng 色sắc 異dị 。 因nhân 色sắc 異dị 故cố 有hữu 眼nhãn 異dị 。 離ly 色sắc 異dị 無vô 眼nhãn 異dị 。 若nhược 眼nhãn 異dị 從tùng 色sắc 異dị 生sanh 。 從tùng 色sắc 生sanh 則tắc 眼nhãn 不bất 異dị 色sắc 。 以dĩ 眼nhãn 是thị 能năng 見kiến 色sắc 是thị 所sở 見kiến 。 既ký 無vô 所sở 見kiến 亦diệc 無vô 能năng 見kiến 。 能năng 所sở 之chi 法pháp 有hữu 則tắc 俱câu 有hữu 無vô 則tắc 俱câu 無vô 。 不bất 得đắc 言ngôn 所sở 見kiến 雖tuy 無vô 能năng 見kiến 猶do 有hữu 。 故cố 所sở 壞hoại 能năng 即tức 壞hoại 。 當đương 知tri 能năng 不bất 異dị 所sở 。 又hựu 問vấn 眼nhãn 色sắc 本bổn 來lai 未vị 曾tằng 同đồng 。 云vân 何hà 得đắc 說thuyết 異dị 耶da 。 又hựu 問vấn 眼nhãn 異dị 因nhân 色sắc 異dị 色sắc 異dị 因nhân 眼nhãn 異dị 。 若nhược 皆giai 異dị 即tức 皆giai 眼nhãn 皆giai 色sắc 。 彼bỉ 答đáp 良lương 由do 眼nhãn 異dị 色sắc 色sắc 異dị 眼nhãn 故cố 有hữu 眼nhãn 色sắc 耳nhĩ 。 云vân 何hà 作tác 此thử 難nạn/nan 耶da 。 問vấn 汝nhữ 眼nhãn 異dị 為vi 因nhân 色sắc 異dị 生sanh 。 為vi 因nhân 色sắc 異dị 不bất 生sanh 。 若nhược 異dị 因nhân 異dị 生sanh 。 則tắc 異dị 還hoàn 待đãi 異dị 長trường/trưởng 還hoàn 待đãi 長trường/trưởng 。 若nhược 因nhân 不bất 異dị 生sanh 。 既ký 稱xưng 眼nhãn 色sắc 。 云vân 何hà 不bất 異dị 耶da 。 又hựu 問vấn 異dị 為vi 有hữu 別biệt 體thể 。 為vi 無vô 有hữu 別biệt 體thể 。 若nhược 異dị 無vô 別biệt 體thể 還hoàn 指chỉ 色sắc 為vi 體thể 。 亦diệc 眼nhãn 無vô 別biệt 體thể 還hoàn 指chỉ 色sắc 為vi 體thể 。 若nhược 眼nhãn 自tự 以dĩ 眼nhãn 為vi 體thể 。 不bất 以dĩ 色sắc 為vi 體thể 。 則tắc 異dị 自tự 以dĩ 異dị 為vi 體thể 。 不bất 以dĩ 色sắc 為vi 體thể 。 又hựu 色sắc 有hữu 體thể 可khả 名danh 異dị 。 色sắc 竟cánh 無vô 體thể 。 云vân 何hà 有hữu 異dị 。 又hựu 異dị 指chỉ 色sắc 為vi 體thể 。 色sắc 復phục 以dĩ 誰thùy 為vi 體thể 。 體thể 復phục 有hữu 體thể 即tức 無vô 窮cùng 。 無vô 窮cùng 則tắc 無vô 體thể 。 又hựu 異dị 以dĩ 色sắc 為vi 體thể 。 只chỉ 色sắc 是thị 異dị 。 見kiến 色sắc 應ưng 見kiến 異dị 。 異dị 是thị 法pháp 塵trần 。 眼nhãn 云vân 何hà 見kiến 。 若nhược 不bất 見kiến 則tắc 色sắc 非phi 是thị 異dị 。 應ưng 離ly 色sắc 別biệt 有hữu 異dị 。 異dị 應ưng 自tự 有hữu 體thể 。 又hựu 眼nhãn 異dị 在tại 眼nhãn 為vi 在tại 色sắc 。 若nhược 在tại 眼nhãn 眼nhãn 何hà 所sở 從tùng 。 異dị 若nhược 在tại 色sắc 此thử 是thị 色sắc 異dị 。 何hà 關quan 眼nhãn 異dị 。 又hựu 眼nhãn 異dị 不bất 自tự 異dị 則tắc 一nhất 不bất 一nhất 。 於ư 瓶bình 然nhiên 一nhất 。 還hoàn 一nhất 於ư 瓶bình 不bất 一nhất 於ư 柱trụ 。 則tắc 眼nhãn 異dị 還hoàn 異dị 於ư 眼nhãn 。 何hà 得đắc 在tại 色sắc 。 又hựu 破phá 若nhược 法pháp 所sở 因nhân 出xuất 。 如như 因nhân 木mộc 生sanh 火hỏa 。 火hỏa 不bất 得đắc 還hoàn 木mộc 。 若nhược 火hỏa 還hoàn 木mộc 從tùng 木mộc 出xuất 者giả 。 火hỏa 亦diệc 還hoàn 水thủy 何hà 不bất 從tùng 水thủy 出xuất 。 如như 因nhân 柱trụ 成thành 舍xá 不bất 因nhân 空không 成thành 舍xá 。 故cố 知tri 空không 異dị 舍xá 柱trụ 不bất 異dị 舍xá 。 若nhược 俱câu 異dị 應ưng 俱câu 成thành 。 又hựu 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 凡phàm 聖thánh 等đẳng 異dị 皆giai 作tác 此thử 破phá 之chi 。 如như 因nhân 涅Niết 槃Bàn 異dị 故cố 有hữu 生sanh 死tử 異dị 。 離ly 涅Niết 槃Bàn 異dị 無vô 生sanh 死tử 異dị 。 真chân 妄vọng 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 問vấn 曰viết 若nhược 有hữu 定định 異dị 法pháp 有hữu 何hà 咎cữu 第đệ 二nhị 偈kệ 破phá 果quả 不bất 與dữ 非phi 因nhân 異dị 。 前tiền 問vấn 次thứ 答đáp 。 外ngoại 云vân 。 捲quyển 由do 指chỉ 有hữu 。 捲quyển 可khả 不bất 異dị 指chỉ 。 捲quyển 不bất 由do 柱trụ 有hữu 。 捲quyển 應ưng 與dữ 柱trụ 異dị 。 故cố 名danh 定định 異dị 法pháp 也dã 。 答đáp 中trung 上thượng 半bán 縱túng/tung 之chi 下hạ 半bán 奪đoạt 破phá 。 所sở 言ngôn 縱túng/tung 者giả 。 若nhược 離ly 五ngũ 指chỉ 異dị 有hữu 於ư 捲quyển 異dị 。 可khả 將tương 捲quyển 與dữ 瓶bình 柱trụ 等đẳng 異dị 也dã 。 下hạ 半bán 奪đoạt 者giả 。 今kim 離ly 五ngũ 指chỉ 異dị 既ký 無vô 捲quyển 異dị 。 將tương 何hà 物vật 與dữ 瓶bình 柱trụ 為vi 異dị 。 如như 是thị 五ngũ 陰ấm 。 成thành 人nhân 四tứ 微vi 成thành 柱trụ 悉tất 作tác 是thị 破phá 。 長trường/trưởng 行hành 二nhị 周chu 釋thích 。 前tiền 總tổng 就tựu 一nhất 切thiết 法pháp 釋thích 。 後hậu 別biệt 寄ký 捲quyển 指chỉ 事sự 釋thích 。 問vấn 曰viết 我ngã 經kinh 說thuyết 下hạ 第đệ 二nhị 次thứ 破phá 五ngũ 指chỉ 異dị 。 具cụ 如như 前tiền 數số 條điều 目mục 之chi 。 初sơ 問vấn 次thứ 答đáp 。 問vấn 意ý 為vi 兩lưỡng 。 初sơ 總tổng 出xuất 其kỳ 所sở 是thị 。 次thứ 別biệt 明minh 其kỳ 所sở 是thị 。 異dị 相tướng 不bất 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 者giả 總tổng 出xuất 所sở 是thị 也dã 。 前tiền 二nhị 偈kệ 並tịnh 是thị 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 義nghĩa 。 初sơ 偈kệ 捲quyển 由do 指chỉ 有hữu 捲quyển 不bất 異dị 指chỉ 。 次thứ 偈kệ 捲quyển 從tùng 指chỉ 有hữu 即tức 無vô 捲quyển 可khả 異dị 瓶bình 。 此thử 並tịnh 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 故cố 無vô 有hữu 異dị 。 今kim 外ngoại 人nhân 云vân 。 我ngã 經kinh 說thuyết 異dị 相tướng 都đô 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 此thử 應ưng 當đương 有hữu 定định 異dị 法pháp 。 無vô 上thượng 破phá 也dã 。 分phân 別biệt 總tổng 相tương/tướng 下hạ 第đệ 二nhị 別biệt 出xuất 其kỳ 所sở 是thị 。 總tổng 相tương/tướng 者giả 捲quyển 也dã 。 別biệt 相tướng 者giả 五ngũ 指chỉ 長trường 短đoản 相tương/tướng 也dã 。 異dị 法pháp 者giả 五ngũ 指chỉ 體thể 也dã 。 由do 分phân 別biệt 總tổng 捲quyển 故cố 有hữu 五ngũ 指chỉ 長trường 短đoản 別biệt 異dị 。 由do 指chỉ 長trường 短đoản 異dị 相tướng 故cố 有hữu 五ngũ 指chỉ 之chi 法pháp 。 則tắc 是thị 由do 指chỉ 長trường 短đoản 知tri 長trường 短đoản 指chỉ 。 故cố 用dụng 指chỉ 長trường 短đoản 為vi 異dị 相tướng 。 長trường 短đoản 指chỉ 名danh 異dị 法pháp 。 問vấn 外ngoại 既ký 云vân 從tùng 總tổng 相tương/tướng 有hữu 別biệt 相tướng 從tùng 異dị 相tướng 有hữu 異dị 法pháp 。 云vân 何hà 名danh 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 答đáp 曰viết 下hạ 自tự 作tác 此thử 破phá 之chi 。 但đãn 外ngoại 人nhân 義nghĩa 云vân 。 從tùng 五ngũ 指chỉ 生sanh 捲quyển 由do 別biệt 成thành 總tổng 。 故cố 總tổng 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 以dĩ 指chỉ 別biệt 既ký 壞hoại 總tổng 捲quyển 亦diệc 壞hoại 故cố 也dã 。 不bất 由do 總tổng 捲quyển 生sanh 於ư 別biệt 指chỉ 。 以dĩ 捲quyển 雖tuy 壞hoại 而nhi 指chỉ 猶do 存tồn 故cố 知tri 不bất 從tùng 總tổng 相tương/tướng 成thành 於ư 別biệt 相tướng 。 故cố 知tri 別biệt 相tướng 成thành 於ư 總tổng 相tương/tướng 。 故cố 知tri 別biệt 相tướng 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 此thử 義nghĩa 與dữ 成thành 實thật 等đẳng 假giả 實thật 義nghĩa 大đại 同đồng 。 人nhân 柱trụ 從tùng 微vi 陰ấm 成thành 。 微vi 陰ấm 壞hoại 人nhân 柱trụ 即tức 壞hoại 。 微vi 陰ấm 不bất 從tùng 人nhân 柱trụ 成thành 。 人nhân 柱trụ 雖tuy 壞hoại 猶do 有hữu 四tứ 微vi 五ngũ 陰ấm 也dã 。 偈kệ 上thượng 半bán 破phá 無vô 異dị 相tướng 。 下hạ 半bán 明minh 無vô 異dị 法pháp 上thượng 半bán 開khai 二nhị 關quan 責trách 之chi 。 汝nhữ 以dĩ 指chỉ 長trường 短đoản 為vi 異dị 相tướng 。 長trường 短đoản 指chỉ 為vi 異dị 法pháp 。 故cố 以dĩ 指chỉ 長trường 短đoản 為vi 長trường 短đoản 指chỉ 作tác 相tương/tướng 者giả 。 為vi 長trường 短đoản 指chỉ 本bổn 異dị 須tu 異dị 相tướng 相tương/tướng 之chi 。 為vi 長trường 短đoản 指chỉ 本bổn 不bất 異dị 以dĩ 異dị 相tướng 相tương/tướng 之chi 。 若nhược 長trường 短đoản 指chỉ 本bổn 異dị 。 竟cánh 何hà 須tu 異dị 相tướng 相tương/tướng 之chi 。 又hựu 若nhược 本bổn 異dị 竟cánh 更cánh 須tu 異dị 相tướng 相tương/tướng 者giả 。 則tắc 有hữu 重trọng 異dị 之chi 過quá 。 又hựu 有hữu 無vô 窮cùng 之chi 失thất 。 若nhược 長trường 短đoản 指chỉ 本bổn 不bất 異dị 將tương 異dị 相tướng 相tương/tướng 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 若nhược 本bổn 無vô 兩lưỡng 指chỉ 異dị 則tắc 無vô 二nhị 指chỉ 相tương/tướng 。 何hà 所sở 相tương/tướng 。 又hựu 汝nhữ 以dĩ 異dị 相tướng 相tương/tướng 不bất 異dị 法pháp 令linh 異dị 。 亦diệc 應ưng 以dĩ 不bất 異dị 法pháp 。 不bất 異dị 汝nhữ 異dị 相tướng 異dị 相tướng 成thành 不bất 異dị 也dã 。 又hựu 問vấn 汝nhữ 異dị 為vi 異dị 異dị 。 為vi 異dị 不bất 異dị 。 若nhược 異dị 異dị 者giả 。 異dị 已dĩ 是thị 異dị 何hà 須tu 異dị 耶da 。 若nhược 異dị 不bất 異dị 者giả 。 則tắc 無vô 復phục 不bất 異dị 。 云vân 何hà 得đắc 有hữu 異dị 。 如như 火hỏa 為vi 熱nhiệt 。 於ư 熱nhiệt 為vi 熱nhiệt 熱nhiệt 不bất 熱nhiệt 。 若nhược 熱nhiệt 於ư 熱nhiệt 。 已dĩ 是thị 熱nhiệt 竟cánh 何hà 須tu 熱nhiệt 。 若nhược 熱nhiệt 不bất 熱nhiệt 。 則tắc 無vô 不bất 熱nhiệt 。 云vân 何hà 有hữu 熱nhiệt 。 下hạ 半bán 云vân 。 因nhân 有hữu 長trường 短đoản 異dị 相tướng 故cố 有hữu 此thử 指chỉ 彼bỉ 指chỉ 異dị 法pháp 。 既ký 無vô 異dị 相tướng 。 云vân 何hà 有hữu 此thử 彼bỉ 異dị 法pháp 耶da 。 長trường/trưởng 行hành 為vi 二nhị 。 第đệ 一nhất 前tiền 逈huýnh 破phá 外ngoại 人nhân 立lập 義nghĩa 。 次thứ 釋thích 偈kệ 文văn 。 初sơ 文văn 二nhị 。 一nhất 者giả 牒điệp 外ngoại 義nghĩa 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 下hạ 第đệ 二nhị 破phá 也dã 。 既ký 言ngôn 分phân 別biệt 總tổng 相tương/tướng 故cố 有hữu 異dị 相tướng 。 當đương 知tri 異dị 相tướng 從tùng 總tổng 緣duyên 而nhi 生sanh 。 云vân 何hà 言ngôn 異dị 相tướng 不bất 從tùng 緣duyên 而nhi 生sanh 。 成thành 論luận 人nhân 云vân 。 本bổn 有hữu 色sắc 心tâm 然nhiên 後hậu 論luận 其kỳ 總tổng 別biệt 。 如như 本bổn 有hữu 兩lưỡng 柱trụ 在tại 中trung 然nhiên 後hậu 論luận 其kỳ 東đông 西tây 。 今kim 問vấn 汝nhữ 別biệt 為vi 別biệt 別biệt 。 為vi 別biệt 總tổng 。 若nhược 別biệt 別biệt 。 別biệt 已dĩ 是thị 別biệt 。 何hà 須tu 別biệt 耶da 。 若nhược 別biệt 總tổng 。 則tắc 別biệt 從tùng 總tổng 生sanh 。 又hựu 別biệt 既ký 別biệt 總tổng 則tắc 失thất 總tổng 。 總tổng 亦diệc 爾nhĩ 也dã 。 是thị 異dị 相tướng 離ly 異dị 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 者giả 。 前tiền 明minh 別biệt 從tùng 總tổng 生sanh 故cố 別biệt 是thị 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 今kim 明minh 異dị 相tướng 從tùng 異dị 法pháp 生sanh 異dị 相tướng 是thị 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 如như 指chỉ 長trường 短đoản 要yếu 從tùng 長trường 短đoản 指chỉ 生sanh 。 是thị 故cố 異dị 相tướng 即tức 是thị 因nhân 緣duyên 。 故cố 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 因nhân 緣duyên 。 若nhược 是thị 因nhân 緣duyên 已dĩ 入nhập 前tiền 二nhị 偈kệ 破phá 之chi 。 今kim 異dị 法pháp 中trung 無vô 異dị 相tướng 下hạ 第đệ 二nhị 釋thích 偈kệ 本bổn 。 文văn 易dị 見kiến 也dã 。 若nhược 異dị 相tướng 在tại 不bất 異dị 法pháp 中trung 不bất 名danh 不bất 異dị 法pháp 者giả 。 破phá 意ý 不bất 許hứa 其kỳ 異dị 在tại 不bất 異dị 中trung 。 若nhược 異dị 相tướng 在tại 不bất 異dị 中trung 則tắc 無vô 不bất 異dị 法pháp 。 尚thượng 無vô 不bất 異dị 法pháp 。 云vân 何hà 言ngôn 不bất 異dị 中trung 有hữu 異dị 相tướng 耶da 。 此thử 意ý 須tu 翻phiên 取thủ 之chi 。

復phục 次thứ 下hạ 品phẩm 第đệ 三tam 段đoạn 明minh 無vô 異dị 故cố 無vô 合hợp 。 即tức 釋thích 上thượng 破phá 異dị 之chi 意ý 。 品phẩm 稱xưng 破phá 合hợp 。 而nhi 今kim 破phá 異dị 者giả 。 意ý 欲dục 明minh 無vô 合hợp 故cố 也dã 。 上thượng 半bán 更cánh 開khai 一nhất 異dị 兩lưỡng 門môn 明minh 無vô 合hợp 。 下hạ 半bán 結kết 無vô 合hợp 義nghĩa 。 自tự 有hữu 三tam 義nghĩa 故cố 無vô 合hợp 。 若nhược 是thị 能năng 合hợp 無vô 所sở 合hợp 。 是thị 所sở 合hợp 即tức 無vô 能năng 合hợp 。 不bất 爾nhĩ 則tắc 非phi 能năng 所sở 。 無vô 有hữu 合hợp 。 異dị 法pháp 不bất 合hợp 者giả 。 異dị 則tắc 已dĩ 成thành 。 不bất 須tu 復phục 合hợp 。 假giả 使sử 合hợp 者giả 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 如như 指chỉ 一nhất 方phương 合hợp 三tam 方phương 不bất 合hợp 。 不bất 合hợp 多đa 故cố 應ưng 合hợp 為vi 不bất 合hợp 。

有Hữu 無Vô 品Phẩm 第đệ 十thập 五ngũ

此thử 品phẩm 來lai 有hữu 近cận 遠viễn 兩lưỡng 義nghĩa 者giả 。 上thượng 來lai 諸chư 品phẩm 處xứ 處xứ 已dĩ 破phá 有hữu 無vô 。 六lục 種chủng 云vân 。 若nhược 使sử 無vô 有hữu 有hữu 。 云vân 何hà 當đương 有hữu 無vô 。 乃nãi 至chí 行hành 品phẩm 云vân 。 若nhược 有hữu 不bất 空không 法pháp 應ưng 當đương 有hữu 空không 法pháp 。 如như 是thị 並tịnh 已dĩ 破phá 竟cánh 。 但đãn 上thượng 來lai 是thị 略lược 破phá 散tán 破phá 。 今kim 廣quảng 破phá 是thị 束thúc 破phá 。 所sở 以dĩ 具cụ 須tu 作tác 廣quảng 略lược 破phá 者giả 。 有hữu 無vô 是thị 諸chư 見kiến 根căn 障chướng 中trung 道đạo 本bổn 。 諸chư 見kiến 根căn 者giả 如như 因nhân 有hữu 無vô 成thành 斷đoạn 常thường 。 因nhân 斷đoạn 常thường 生sanh 。 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 故cố 有hữu 無vô 是thị 諸chư 見kiến 之chi 根căn 。 若nhược 有hữu 無vô 病bệnh 生sanh 則tắc 眾chúng 病bệnh 並tịnh 生sanh 。 有hữu 無vô 若nhược 滅diệt 諸chư 患hoạn 皆giai 滅diệt 。 障chướng 中trung 道đạo 本bổn 者giả 。 近cận 而nhi 為vi 論luận 。 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 皆giai 是thị 中trung 道đạo 。 又hựu 佛Phật 性tánh 是thị 中trung 道đạo 。 如như 佛Phật 呵ha 迦Ca 葉Diếp 。 我ngã 先tiên 不bất 說thuyết 中trung 道đạo 為vi 佛Phật 性tánh 。 汝nhữ 何hà 故cố 失thất 意ý 更cánh 問vấn 。 又hựu 中trung 道đạo 為vi 佛Phật 法Pháp 身thân 。 如như 是thị 一Nhất 乘Thừa 實thật 相tướng 皆giai 是thị 中trung 道đạo 。 今kim 起khởi 有hữu 無vô 成thành 斷đoạn 常thường 故cố 障chướng 中trung 道đạo 。 又hựu 如Như 來Lai 常thường 依y 二nhị 諦đế 說thuyết 法Pháp 。 但đãn 二nhị 諦đế 是thị 因nhân 緣duyên 空không 有hữu 。 而nhi 外ngoại 人nhân 聞văn 有hữu 作tác 有hữu 解giải 成thành 自tự 性tánh 之chi 有hữu 。 聞văn 無vô 作tác 無vô 解giải 成thành 自tự 性tánh 之chi 無vô 。 則tắc 障chướng 於ư 二nhị 諦đế 。 既ký 障chướng 二nhị 諦đế 則tắc 二nhị 智trí 不bất 生sanh 。 便tiện 無vô 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 斯tư 病bệnh 既ký 深thâm 故cố 須tu 重trọng/trùng 破phá 。 又hựu 有hữu 此thử 品phẩm 來lai 者giả 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 此thử 論luận 從tùng 始thỉ 自tự 末mạt 破phá 洗tẩy 諸chư 法pháp 者giả 。 蓋cái 是thị 拆# 有hữu 入nhập 無vô 遣khiển 俗tục 歸quy 真chân 耳nhĩ 。 今kim 謂vị 不bất 然nhiên 。 既ký 求cầu 有hữu 無vô 從tùng 。 何hà 所sở 拆# 耶da 。 撿kiểm 無vô 不bất 得đắc 。 何hà 所sở 入nhập 耶da 。 蓋cái 是thị 迷mê 者giả 執chấp 有hữu 惑hoặc 人nhân 謂vị 無vô 。 今kim 責trách 之chi 不bất 得đắc 。 故cố 云vân 破phá 有hữu 無vô 。 故cố 作tác 者giả 品phẩm 云vân 。 是thị 業nghiệp 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 假giả 名danh 為vi 有hữu 無vô 有hữu 決quyết 定định 。 非phi 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 故cố 知tri 外ngoại 人nhân 無vô 所sở 見kiến 有hữu 亦diệc 無vô 彼bỉ 所sở 見kiến 無vô 乃nãi 至chí 五ngũ 句cú 。 故cố 知tri 此thử 有hữu 無vô 非phi 二nhị 諦đế 攝nhiếp 。 不bất 得đắc 言ngôn 此thử 論luận 遣khiển 有hữu 入nhập 無vô 。 以dĩ 無vô 彼bỉ 所sở 見kiến 有hữu 無vô 。 方phương 得đắc 起khởi 因nhân 緣duyên 假giả 名danh 有hữu 無vô 始thỉ 是thị 佛Phật 真chân 俗tục 二nhị 諦đế 。 又hựu 大đại 小Tiểu 乘Thừa 學học 人nhân 聞văn 有hữu 無vô 是thị 障chướng 道đạo 本bổn 諸chư 見kiến 根căn 。 便tiện 欲dục 滅diệt 有hữu 無vô 二nhị 見kiến 。 今kim 為vi 破phá 此thử 人nhân 病bệnh 明minh 有hữu 無vô 本bổn 不bất 生sanh 今kim 何hà 所sở 滅diệt 耶da 。 汝nhữ 言ngôn 有hữu 有hữu 無vô 者giả 。 求cầu 之chi 應ưng 得đắc 。 求cầu 既ký 不bất 得đắc 云vân 何hà 有hữu 無vô 耶da 。 又hựu 一nhất 切thiết 行hành 道Đạo 坐tọa 禪thiền 學học 問vấn 人nhân 如như 言ngôn 有hữu 道đạo 可khả 求cầu 有hữu 禪thiền 可khả 坐tọa 有hữu 義nghĩa 可khả 學học 皆giai 是thị 有hữu 見kiến 。 無vô 有hữu 非phi 道đạo 乃nãi 至chí 無vô 有hữu 。 非phi 義nghĩa 即tức 是thị 無vô 見kiến 。 設thiết 言ngôn 道đạo 未vị 曾tằng 有hữu 無vô 。 終chung 有hữu 非phi 有hữu 無vô 之chi 道đạo 。 還hoàn 是thị 有hữu 見kiến 。 若nhược 無vô 此thử 非phi 有hữu 無vô 道đạo 即tức 是thị 無vô 見kiến 。 故cố 有hữu 無vô 病bệnh 難nan 捨xả 。 是thị 以dĩ 論luận 主chủ 處xứ 處xứ 品phẩm 慇ân 懃cần 破phá 之chi 也dã 。 次thứ 破phá 合hợp 品phẩm 明minh 破phá 有hữu 無vô 者giả 。 惑hoặc 者giả 云vân 。 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 。 諸chư 法pháp 便tiện 有hữu 。 眾chúng 緣duyên 若nhược 散tán 萬vạn 化hóa 便tiện 無vô 。 既ký 有hữu 有hữu 無vô 何hà 由do 無vô 合hợp 。 又hựu 上thượng 品phẩm 破phá 無vô 有hữu 異dị 。 外ngoại 人nhân 云vân 。 無vô 無vô 異dị 相tướng 有hữu 法pháp 有hữu 異dị 。 既ký 有hữu 有hữu 無vô 云vân 何hà 無vô 異dị 。 又hựu 有hữu 與dữ 無vô 異dị 無vô 與dữ 有hữu 異dị 。 既ký 有hữu 有hữu 無vô 則tắc 有hữu 異dị 也dã 。 又hựu 外ngoại 難nạn/nan 論luận 主chủ 。 若nhược 言ngôn 無vô 異dị 應ưng 無vô 二nhị 諦đế 。 既ký 有hữu 二nhị 諦đế 則tắc 有hữu 有hữu 無vô 異dị 也dã 。 問vấn 云vân 何hà 是thị 有hữu 無vô 耶da 。 答đáp 有hữu 無vô 多đa 門môn 。 若nhược 就tựu 因nhân 果quả 明minh 者giả 。 僧Tăng 佉khư 計kế 因nhân 中trung 有hữu 果quả 為vi 有hữu 。 世thế 師sư 執chấp 因nhân 中trung 無vô 果quả 為vi 無vô 。 勒lặc 沙sa 婆bà 因nhân 中trung 亦diệc 有hữu 果quả 亦diệc 無vô 果quả 。 是thị 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 佛Phật 法Pháp 內nội 薩tát 婆bà 多đa 明minh 三tam 世thế 有hữu 。 名danh 之chi 為vi 有hữu 。 曇đàm 無vô 德đức 二nhị 世thế 無vô 。 名danh 之chi 為vi 無vô 。 俱câu 舍xá 論luận 出xuất 天thiên 親thân 小Tiểu 乘Thừa 義nghĩa 云vân 。 現hiện 在tại 作tác 因nhân 未vị 來lai 則tắc 有hữu 。 現hiện 在tại 若nhược 不bất 作tác 因nhân 未vị 來lai 則tắc 無vô 。 故cố 未vị 來lai 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 迦Ca 葉Diếp 鞞bệ 義nghĩa 作tác 因nhân 便tiện 謝tạ 過quá 去khứ 。 名danh 之chi 為vi 有hữu 。 待đãi 果quả 起khởi 竟cánh 方phương 乃nãi 滅diệt 無vô 。 是thị 為vi 過quá 去khứ 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 若nhược 就tựu 人nhân 法pháp 明minh 有hữu 無vô 者giả 。 三tam 外ngoại 道đạo 並tịnh 計kế 有hữu 人nhân 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 有hữu 。 邪tà 見kiến 外ngoại 道đạo 。 撥bát 無vô 人nhân 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 無vô 。 迦ca 羅la 鳩cưu 馱đà 應ưng 物vật 起khởi 見kiến 。 人nhân 問vấn 有hữu 耶da 答đáp 言ngôn 是thị 有hữu 。 人nhân 問vấn 無vô 耶da 即tức 答đáp 云vân 無vô 。 名danh 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 佛Phật 法Pháp 內nội 亦diệc 有hữu 三tam 部bộ 。 犢độc 子tử 有hữu 人nhân 有hữu 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 有hữu 。 方Phương 廣Quảng 計kế 無vô 人nhân 無vô 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 無vô 。 薩tát 婆bà 多đa 無vô 人nhân 有hữu 法pháp 。 稱xưng 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 若nhược 就tựu 塵trần 識thức 論luận 有hữu 無vô 者giả 。 舊cựu 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 並tịnh 明minh 有hữu 塵trần 有hữu 識thức 。 若nhược 方Phương 廣Quảng 義nghĩa 明minh 無vô 塵trần 無vô 識thức 。 若nhược 心tâm 無vô 義nghĩa 有hữu 塵trần 無vô 識thức 。 若nhược 唯duy 識thức 論luận 則tắc 無vô 塵trần 有hữu 識thức 。 問vấn 眾chúng 生sanh 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 起khởi 有hữu 無vô 見kiến 。 答đáp 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 愛ái 多đa 者giả 著trước 有hữu 。 見kiến 多đa 者giả 著trước 無vô 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 唯duy 有hữu 愛ái 見kiến 。 如như 法Pháp 華hoa 明minh 毒độc 虫trùng 與dữ 惡ác 鬼quỷ 。 又hựu 四tứ 見kiến 多đa 者giả 著trước 有hữu 。 邪tà 見kiến 多đa 者giả 著trước 無vô 。 今kim 明minh 如như 此thử 等đẳng 並tịnh 是thị 麁thô 論luận 有hữu 無vô 。 學học 大Đại 乘Thừa 人nhân 。 精tinh 識thức 菩Bồ 薩Tát 微vi 細tế 礙ngại 相tương/tướng 。 若nhược 起khởi 有hữu 心tâm 則tắc 名danh 為vi 有hữu 。 纔tài 起khởi 無vô 心tâm 目mục 之chi 為vi 無vô 。 今kim 息tức 如như 此thử 等đẳng 有hữu 無vô 故cố 云vân 破phá 有hữu 無vô 品phẩm 。 品phẩm 為vi 二nhị 。 一nhất 離ly 破phá 有hữu 無vô 。 二nhị 合hợp 破phá 有hữu 無vô 。 離ly 合hợp 各các 有hữu 四tứ 。 離ly 中trung 四tứ 者giả 。 第đệ 一nhất 破phá 自tự 有hữu 。 次thứ 破phá 他tha 有hữu 。 第đệ 三tam 破phá 自tự 他tha 外ngoại 有hữu 。 第đệ 四tứ 破phá 無vô 。 初sơ 破phá 有hữu 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 初sơ 本bổn 見kiến 有hữu 。 後hậu 值trị 邪tà 師sư 方phương 起khởi 無vô 見kiến 耳nhĩ 。 又hựu 四tứ 句cú 之chi 中trung 有hữu 是thị 初sơ 句cú 。 初sơ 長trường/trưởng 行hành 立lập 明minh 有hữu 性tánh 假giả 緣duyên 得đắc 生sanh 。 如như 其kỳ 無vô 性tánh 雖tuy 復phục 假giả 緣duyên 。 終chung 不bất 得đắc 生sanh 。 答đáp 中trung 上thượng 半bán 牒điệp 總tổng 非phi 。 明minh 眾chúng 緣duyên 與dữ 性tánh 兩lưỡng 義nghĩa 相tương/tướng 乖quai 。 若nhược 有hữu 自tự 性tánh 則tắc 不bất 假giả 緣duyên 。 如như 其kỳ 假giả 緣duyên 則tắc 便tiện 失thất 性tánh 。 汝nhữ 言ngôn 有hữu 性tánh 復phục 假giả 眾chúng 緣duyên 。 則tắc 義nghĩa 成thành 鉾mâu 楯thuẫn 。 下hạ 半bán 破phá 云vân 。 泥nê 中trung 瓶bình 性tánh 非phi 眾chúng 緣duyên 作tác 。 今kim 若nhược 假giả 緣duyên 則tắc 是thị 作tác 法pháp 。 此thử 是thị 體thể 性tánh 之chi 性tánh 。 若nhược 有hữu 自tự 體thể 則tắc 不bất 假giả 緣duyên 。 假giả 緣duyên 則tắc 無vô 自tự 體thể 。 問vấn 曰viết 下hạ 生sanh 第đệ 二nhị 偈kệ 受thọ 論luận 主chủ 責trách 。 若nhược 性tánh 從tùng 眾chúng 緣duyên 作tác 。 有hữu 何hà 咎cữu 耶da 。 以dĩ 外ngoại 人nhân 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 皆giai 藉tạ 四tứ 緣duyên 。 性tánh 既ký 是thị 有hữu 為vi 。 亦diệc 假giả 眾chúng 緣duyên 所sở 作tác 答đáp 中trung 上thượng 半bán 牒điệp 而nhi 總tổng 非phi 。 下hạ 半bán 釋thích 出xuất 外ngoại 人nhân 義nghĩa 。 明minh 性tánh 非phi 因nhân 緣duyên 所sở 作tác 。 由do 如như 事sự 火hỏa 。 可khả 假giả 人nhân 功công 眾chúng 緣duyên 所sở 生sanh 。 木mộc 中trung 火hỏa 性tánh 誰thùy 造tạo 作tác 耶da 。 當đương 知tri 此thử 性tánh 本bổn 來lai 已dĩ 有hữu 非phi 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 若nhược 假giả 眾chúng 緣duyên 生sanh 則tắc 是thị 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 。 墮đọa 二nhị 世thế 無vô 義nghĩa 也dã 。 問vấn 曰viết 下hạ 生sanh 第đệ 二nhị 段đoạn 次thứ 破phá 他tha 性tánh 。 有hữu 自tự 性tánh 即tức 是thị 二nhị 世thế 有hữu 義nghĩa 。 他tha 性tánh 即tức 是thị 二nhị 世thế 無vô 義nghĩa 。 以dĩ 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 假giả 於ư 眾chúng 緣duyên 然nhiên 後hậu 得đắc 生sanh 故cố 。 自tự 性tánh 望vọng 眾chúng 緣duyên 。 眾chúng 緣duyên 於ư 自tự 即tức 是thị 他tha 也dã 。 答đáp 中trung 上thượng 半bán 以dĩ 自tự 況huống 他tha 。 下hạ 半bán 釋thích 破phá 。 釋thích 破phá 意ý 自tự 性tánh 於ư 他tha 性tánh 亦diệc 名danh 他tha 性tánh 。 既ký 無vô 自tự 即tức 無vô 他tha 性tánh 。 望vọng 長trường/trưởng 行hành 他tha 於ư 他tha 即tức 是thị 自tự 性tánh 。 既ký 無vô 自tự 性tánh 亦diệc 無vô 他tha 性tánh 。 長trường/trưởng 行hành 初sơ 以dĩ 二nhị 義nghĩa 破phá 自tự 性tánh 。 一nhất 就tựu 因nhân 成thành 門môn 破phá 。 次thứ 就tựu 相tương 待đãi 門môn 破phá 。 後hậu 亦diệc 引dẫn 二nhị 義nghĩa 破phá 於ư 他tha 性tánh 。 如như 一nhất 柱trụ 具cụ 二nhị 假giả 因nhân 四tứ 微vi 成thành 。 故cố 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 空không 。 即tức 因nhân 成thành 空không 。 縱túng/tung 有hữu 柱trụ 必tất 是thị 長trường 短đoản 短đoản 。 若nhược 有hữu 自tự 體thể 不bất 因nhân 於ư 長trường/trưởng 。 因nhân 長trường/trưởng 有hữu 短đoản 。 短đoản 無vô 自tự 體thể 。 是thị 故cố 短đoản 空không 。 然nhiên 自tự 有hữu 他tha 有hữu 。 須tu 精tinh 論luận 之chi 。 若nhược 守thủ 初sơ 章chương 作tác 解giải 者giả 云vân 。 他tha 有hữu 有hữu 可khả 有hữu 。 不bất 由do 無vô 故cố 有hữu 。 此thử 有hữu 既ký 是thị 自tự 有hữu 。 今kim 無vô 有hữu 可khả 有hữu 。 由do 無vô 故cố 有hữu 。 應ưng 是thị 他tha 有hữu 。 若nhược 今kim 由do 無vô 故cố 有hữu 非phi 他tha 有hữu 者giả 。 他tha 不bất 由do 無vô 故cố 有hữu 應ưng 不bất 自tự 有hữu 。 又hựu 他tha 不bất 由do 無vô 故cố 有hữu 。 既ký 是thị 性tánh 義nghĩa 。 今kim 由do 無vô 故cố 有hữu 。 稱xưng 為vi 假giả 義nghĩa 。 既ký 是thị 性tánh 假giả 相tương 對đối 。 亦diệc 應ưng 自tự 他tha 相tương 對đối 也dã 。 問vấn 曰viết 下hạ 生sanh 自tự 他tha 外ngoại 有hữu 。 前tiền 問vấn 意ý 云vân 。 諸chư 法pháp 乃nãi 不bất 可khả 自tự 他tha 。 終chung 應ưng 有hữu 世thế 諦đế 萬vạn 法pháp 。 又hựu 汝nhữ 乃nãi 不bất 許hứa 自tự 他tha 定định 性tánh 有hữu 。 應ưng 有hữu 不bất 自tự 不bất 他tha 因nhân 緣duyên 之chi 有hữu 。 答đáp 中trung 上thượng 半bán 明minh 離ly 自tự 他tha 外ngoại 無vô 更cánh 有hữu 法pháp 。 下hạ 半bán 舉cử 自tự 他tha 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 有hữu 自tự 有hữu 他tha 是thị 則tắc 有hữu 法pháp 。 無vô 自tự 無vô 他tha 。 是thị 則tắc 無vô 法pháp 。 所sở 言ngôn 自tự 他tha 者giả 約ước 二nhị 義nghĩa 論luận 。 一nhất 者giả 如như 五ngũ 陰ấm 中trung 人nhân 體thể 性tánh 為vi 自tự 五ngũ 陰ấm 為vi 他tha 。 二nhị 者giả 以dĩ 陰ấm 中trung 人nhân 為vi 自tự 。 自tự 陰ấm 已dĩ 外ngoại 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 並tịnh 皆giai 是thị 他tha 。 是thị 故cố 自tự 他tha 攝nhiếp 法pháp 義nghĩa 盡tận 。 又hựu 自tự 他tha 門môn 各các 攝nhiếp 法pháp 亦diệc 盡tận 。 如như 人nhân 當đương 人nhân 是thị 人nhân 自tự 。 法pháp 當đương 法pháp 是thị 法pháp 自tự 。 天thiên 下hạ 無vô 非phi 自tự 。 既ký 言ngôn 無vô 自tự 則tắc 無vô 一nhất 切thiết 法pháp 。 又hựu 他tha 門môn 相tương 望vọng 無vô 非phi 是thị 他tha 。 破phá 他tha 則tắc 一nhất 切thiết 亦diệc 盡tận 。 自tự 他tha 合hợp 亦diệc 盡tận 。 瓶bình 為vi 自tự 。 瓶bình 外ngoại 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 他tha 也dã 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 四tứ 破phá 無vô 。 亦diệc 無vô 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 者giả 本bổn 宗tông 立lập 無vô 。 如như 謂vị 世thế 諦đế 為vi 有hữu 真Chân 諦Đế 定định 無vô 。 二nhị 者giả 論luận 主chủ 上thượng 求cầu 有hữu 無vô 從tùng 。 便tiện 計kế 於ư 無vô 。 三tam 者giả 論luận 主chủ 上thượng 借tá 無vô 破phá 有hữu 。 外ngoại 捉tróc 破phá 為vi 立lập 。 是thị 故cố 計kế 無vô 。 答đáp 中trung 上thượng 半bán 正chánh 破phá 。 下hạ 半bán 釋thích 破phá 。 有hữu 無vô 一nhất 體thể 異dị 體thể 二nhị 俱câu 不bất 成thành 。 若nhược 一nhất 體thể 者giả 。 有hữu 無vô 無vô 即tức 無vô 。 有hữu 無vô 異dị 體thể 者giả 。 無vô 有hữu 可khả 待đãi 故cố 亦diệc 無vô 無vô 。 又hựu 汝nhữ 計kế 有hữu 既ký 是thị 虛hư 妄vọng 。 執chấp 無vô 亦diệc 出xuất 橫hoạnh/hoành 情tình 。 故cố 二nhị 義nghĩa 俱câu 非phi 也dã 。 又hựu 汝nhữ 本bổn 來lai 無vô 有hữu 。 何hà 所sở 論luận 無vô 。 若nhược 人nhân 見kiến 有hữu 無vô 下hạ 第đệ 二nhị 合hợp 破phá 有hữu 無vô 。 離ly 破phá 有hữu 四tứ 。 合hợp 破phá 亦diệc 四tứ 。 就tựu 初sơ 偈kệ 序tự 其kỳ 四tứ 失thất 。 而nhi 呵ha 責trách 之chi 。 第đệ 二nhị 偈kệ 引dẫn 佛Phật 說thuyết 勸khuyến 捨xả 有hữu 無vô 。 第đệ 三tam 兩lưỡng 偈kệ 重trọng/trùng 破phá 無vô 有hữu 釋thích 成thành 捨xả 義nghĩa 。 第đệ 四tứ 兩lưỡng 偈kệ 出xuất 有hữu 無vô 過quá 釋thích 破phá 有hữu 無vô 所sở 以dĩ 。 長trường/trưởng 行hành 云vân 必tất 求cầu 有hữu 見kiến 者giả 。 此thử 非phi 是thị 有hữu 。 無vô 中trung 有hữu 見kiến 。 此thử 乃nãi 是thị 深thâm 著trước 諸chư 法pháp 必tất 求cầu 有hữu 所sở 見kiến 也dã 。 佛Phật 能năng 滅diệt 有hữu 無vô 下hạ 第đệ 二nhị 引dẫn 經kinh 勸khuyến 捨xả 有hữu 無vô 。 恐khủng 外ngoại 人nhân 云vân 論luận 主chủ 自tự 破phá 有hữu 無vô 。 何hà 必tất 可khả 信tín 。 是thị 故cố 今kim 明minh 佛Phật 親thân 勸khuyến 捨xả 宜nghi 應ưng 受thọ 之chi 。 問vấn 此thử 是thị 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 耶da 大Đại 乘Thừa 經Kinh 耶da 。 答đáp 此thử 是thị 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 。 所sở 以dĩ 引dẫn 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 者giả 。 明minh 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 中trung 尚thượng 破phá 有hữu 無vô 。 何hà 況huống 大Đại 乘Thừa 。 又hựu 若nhược 就tựu 著trước 有hữu 無vô 。 非phi 但đãn 大Đại 乘Thừa 不bất 攝nhiếp 。 亦diệc 非phi 學học 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 。 故cố 引dẫn 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 也dã 。 大đại 品phẩm 經kinh 引dẫn 先tiên 尼ni 得đắc 信tín 亦diệc 引dẫn 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 況huống 大đại 。 明minh 小Tiểu 乘Thừa 尚thượng 辨biện 法pháp 空không 況huống 大Đại 乘Thừa 耶da 。 若nhược 法pháp 實thật 有hữu 。 性tánh 下hạ 第đệ 三tam 兩lưỡng 偈kệ 重trọng/trùng 破phá 有hữu 無vô 釋thích 成thành 勸khuyến 捨xả 。 若nhược 實thật 有hữu 有hữu 無vô 佛Phật 不bất 勸khuyến 捨xả 。 以dĩ 求cầu 之chi 無vô 從tùng 。 妄vọng 謂vị 為vi 有hữu 故cố 佛Phật 勸khuyến 捨xả 。 兩lưỡng 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 就tựu 有hữu 性tánh 門môn 破phá 異dị 。 第đệ 二nhị 偈kệ 俱câu 就tựu 性tánh 無vô 性tánh 門môn 破phá 異dị 。 問vấn 何hà 故cố 破phá 異dị 耶da 。 答đáp 惑hoặc 人nhân 謂vị 內nội 外ngoại 諸chư 法pháp 並tịnh 皆giai 變biến 異dị 故cố 有hữu 有hữu 法pháp 。 有hữu 有hữu 法pháp 故cố 即tức 有hữu 無vô 法pháp 。 今kim 求cầu 變biến 異dị 無vô 從tùng 即tức 無vô 有hữu 法pháp 。 有hữu 法pháp 既ký 無vô 無vô 法pháp 亦diệc 無vô 。 又hựu 破phá 異dị 者giả 。 或hoặc 人nhân 謂vị 本bổn 無vô 今kim 有hữu 為vi 生sanh 。 則tắc 無vô 變biến 為vi 有hữu 。 已dĩ 有hữu 還hoàn 無vô 為vi 滅diệt 。 有hữu 變biến 異dị 為vi 無vô 。 今kim 既ký 破phá 於ư 異dị 則tắc 具cụ 破phá 有hữu 無vô 。 第đệ 二nhị 偈kệ 上thượng 半bán 重trọng/trùng 牒điệp 前tiền 有hữu 性tánh 門môn 無vô 異dị 。 此thử 破phá 外ngoại 道đạo 毘tỳ 曇đàm 等đẳng 義nghĩa 。 下hạ 半bán 破phá 成thành 實thật 及cập 中trung 假giả 之chi 流lưu 言ngôn 有hữu 因nhân 緣duyên 無vô 性tánh 之chi 異dị 。 定định 有hữu 則tắc 著trước 常thường 下hạ 第đệ 四tứ 兩lưỡng 偈kệ 顯hiển 有hữu 無vô 過quá 釋thích 次thứ 破phá 有hữu 無vô 意ý 。 所sở 以dĩ 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 經kinh 之chi 與dữ 論luận 破phá 有hữu 無vô 者giả 。 良lương 由do 有hữu 無vô 是thị 諸chư 見kiến 之chi 根căn 障chướng 正chánh 觀quán 本bổn 。 是thị 故cố 破phá 耳nhĩ 。 又hựu 顯hiển 有hữu 無vô 過quá 勸khuyến 外ngoại 人nhân 捨xả 於ư 有hữu 無vô 。 有hữu 無vô 無vô 過quá 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 勸khuyến 捨xả 之chi 。 以dĩ 是thị 大đại 過quá 故cố 須tu 捨xả 也dã 。 初sơ 偈kệ 標tiêu 有hữu 無vô 是thị 斷đoạn 常thường 。 次thứ 偈kệ 釋thích 有hữu 無vô 是thị 斷đoạn 常thường 。 上thượng 半bán 標tiêu 有hữu 無vô 是thị 斷đoạn 常thường 。 下hạ 半bán 勸khuyến 捨xả 斷đoạn 常thường 。 是thị 十thập 四tứ 難nạn/nan 本bổn 。 為vi 六lục 十thập 二nhị 見kiến 根căn 。 有hữu 見kiến 則tắc 有hữu 愛ái 。 愛ái 見kiến 既ký 具cụ 足túc 則tắc 纏triền 垢cấu 又hựu 生sanh 。 既ký 有hữu 煩phiền 惱não 則tắc 便tiện 有hữu 業nghiệp 。 以dĩ 有hữu 惑hoặc 業nghiệp 迴hồi 流lưu 六lục 趣thú 。 有hữu 此thử 大đại 過quá 故cố 下hạ 半bán 勸khuyến 捨xả 。 長trường/trưởng 行hành 云vân 如như 說thuyết 三tam 世thế 者giả 此thử 是thị 薩tát 婆bà 多đa 義nghĩa 。 又hựu 說thuyết 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 此thử 是thị 僧Tăng 佉khư 執chấp 。 前tiền 內nội 今kim 外ngoại 皆giai 墮đọa 於ư 常thường 。 斷đoạn 滅diệt 名danh 無vô 相tướng 續tục 因nhân 者giả 。 前tiền 念niệm 為vi 因nhân 後hậu 念niệm 為vi 果quả 。 前tiền 念niệm 既ký 滅diệt 則tắc 無vô 後hậu 因nhân 。 後hậu 念niệm 果quả 起khởi 何hà 所sở 詶thù 耶da 。 前tiền 破phá 常thường 破phá 衛vệ 世thế 與dữ 僧Tăng 佉khư 。 今kim 破phá 斷đoạn 破phá 二nhị 世thế 無vô 及cập 優ưu 樓lâu 迦ca 義nghĩa 。 又hựu 前tiền 別biệt 破phá 二nhị 家gia 。 今kim 總tổng 破phá 先tiên 因nhân 後hậu 果quả 義nghĩa 也dã 。 第đệ 二nhị 偈kệ 釋thích 有hữu 無vô 是thị 斷đoạn 常thường 所sở 以dĩ 。 麁thô 論luận 斷đoạn 常thường 凡phàm 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 法pháp 斷đoạn 常thường 二nhị 人nhân 斷đoạn 常thường 。 陰ấm 滅diệt 神thần 滅diệt 此thử 是thị 人nhân 斷đoạn 。 陰ấm 滅diệt 神thần 存tồn 名danh 為vi 人nhân 常thường 。 法pháp 斷đoạn 常thường 者giả 。 如như 三tam 世thế 有hữu 部bộ 名danh 為vi 法pháp 常thường 。 二nhị 世thế 無vô 義nghĩa 即tức 是thị 法pháp 斷đoạn 。 蓋cái 並tịnh 是thị 麁thô 論luận 斷đoạn 常thường 。 問vấn 云vân 何hà 有hữu 無vô 是thị 斷đoạn 常thường 。 答đáp 且thả 約ước 人nhân 作tác 。 人nhân 因nhân 陰ấm 有hữu 則tắc 無vô 自tự 體thể 。 若nhược 有hữu 人nhân 自tự 體thể 不bất 假giả 陰ấm 成thành 。 陰ấm 雖tuy 斷đoạn 滅diệt 則tắc 人nhân 存tồn 。 故cố 是thị 常thường 。 瓶bình 柱trụ 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 有hữu 是thị 常thường 。 然nhiên 因nhân 果quả 相tương 續tục 。 名danh 為vi 不bất 斷đoạn 。 今kim 因nhân 遂toại 滅diệt 無vô 則tắc 果quả 無vô 所sở 續tục 。 故cố 無vô 即tức 是thị 斷đoạn 。 若nhược 望vọng 大Đại 乘Thừa 無vô 所sở 得đắc 觀quán 。 裁tài 起khởi 有hữu 心tâm 即tức 墮đọa 於ư 常thường 。 徵trưng 起khởi 無vô 念niệm 便tiện 入nhập 於ư 斷đoạn 。 問vấn 起khởi 何hà 等đẳng 有hữu 無vô 斷đoạn 常thường 耶da 。 答đáp 觸xúc 事sự 皆giai 得đắc 論luận 之chi 。 舉cử 其kỳ 宗tông 要yếu 正chánh 是thị 道đạo 也dã 。 若nhược 言ngôn 有hữu 道đạo 可khả 求cầu 則tắc 墮đọa 有hữu 中trung 名danh 為vi 常thường 見kiến 。 若nhược 無vô 道đạo 可khả 求cầu 則tắc 墮đọa 無vô 中trung 名danh 為vi 斷đoạn 見kiến 。 成thành 壞hoại 品phẩm 云vân 。 若nhược 有hữu 所sở 受thọ 。 法pháp 則tắc 墮đọa 於ư 斷đoạn 常thường 。

縛Phược 解Giải 品Phẩm 第đệ 十thập 六lục

此thử 一nhất 品phẩm 生sanh 有hữu 遠viễn 近cận 通thông 別biệt 。 所sở 言ngôn 遠viễn 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 大Đại 乘Thừa 。 外ngoại 道đạo 內nội 道đạo 並tịnh 言ngôn 。 有hữu 縛phược 有hữu 解giải 。 外ngoại 道đạo 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 云vân 。 眾chúng 生sanh 縛phược 解giải 。 自tự 然nhiên 而nhi 有hữu 。 無vô 有hữu 因nhân 緣duyên 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 經kinh 八bát 萬vạn 劫kiếp 生sanh 死tử 則tắc 盡tận 。 便tiện 得đắc 解giải 脫thoát 。 如như 縛phược 縷lũ 丸hoàn 於ư 高cao 山sơn 縷lũ 盡tận 則tắc 止chỉ 。 故cố 不bất 須tu 修tu 道Đạo 斷đoạn 縛phược 得đắc 解giải 。 又hựu 有hữu 外ngoại 道đạo 云vân 。 要yếu 修tu 道Đạo 斷đoạn 惑hoặc 。 方phương 得đắc 解giải 脫thoát 。 如như 僧Tăng 佉khư 云vân 知tri 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 。 即tức 得đắc 解giải 脫thoát 。 不bất 知tri 是thị 者giả 。 不bất 離ly 生sanh 死tử 。 毘tỳ 曇đàm 人nhân 云vân 有hữu 子tử 果quả 二nhị 縛phược 。 果quả 謂vị 果quả 報báo 身thân 。 子tử 縛phược 名danh 煩phiền 惱não 。 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 緣duyên 縛phược 二nhị 相tương 應ứng 縛phược 。 今kim 括quát 其kỳ 大đại 格cách 凡phàm 有hữu 四tứ 句cú 。 一nhất 緣duyên 而nhi 不bất 縛phược 。 謂vị 無vô 漏lậu 緣duyên 使sử 及cập 九cửu 上thượng 緣duyên 使sử 。 二nhị 縛phược 而nhi 不bất 緣duyên 。 謂vị 相tương 應ứng 縛phược 也dã 。 煩phiền 惱não 與dữ 心tâm 法pháp 俱câu 起khởi 。 是thị 故cố 縛phược 之chi 。 既ký 是thị 同đồng 時thời 不bất 得đắc 相tương/tướng 緣duyên 。 故cố 雜tạp 心tâm 云vân 。 不bất 自tự 緣duyên 不bất 緣duyên 相tương 應ứng 不bất 緣duyên 共cộng 有hữu 也dã 。 三tam 亦diệc 緣duyên 亦diệc 縛phược 。 即tức 有hữu 漏lậu 緣duyên 使sử 。 四tứ 非phi 緣duyên 非phi 縛phược 。 除trừ 上thượng 諸chư 句cú 。 成thành 實thật 義nghĩa 云vân 。 無vô 有hữu 二nhị 縛phược 。 以dĩ 無vô 同đồng 時thời 心tâm 數số 故cố 無vô 相tướng 應ưng 縛phược 。 煩phiền 惱não 緣duyên 境cảnh 亦diệc 不bất 縛phược 境cảnh 。 故cố 無vô 緣duyên 縛phược 。 破phá 數số 人nhân 云vân 。 貪tham 心tâm 緣duyên 壁bích 遂toại 縛phược 壁bích 者giả 。 以dĩ 識thức 識thức 壁bích 壁bích 應ưng 有hữu 識thức 。 但đãn 立lập 煩phiền 惱não 迷mê 境cảnh 障chướng 智trí 縛phược 於ư 眾chúng 生sanh 稱xưng 之chi 為vi 縛phược 。 大Đại 乘Thừa 人nhân 云vân 。 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 名danh 為vi 果quả 縛phược 。 五ngũ 住trụ 煩phiền 惱não 名danh 為vi 子tử 縛phược 。 北bắc 土thổ/độ 諸chư 大Đại 乘Thừa 師sư 亦diệc 立lập 斯tư 義nghĩa 。

復phục 有hữu 二nhị 障chướng 之chi 說thuyết 。 四tứ 住trụ 煩phiền 惱não 名danh 煩phiền 惱não 障chướng 。 即tức 二Nhị 乘Thừa 所sở 斷đoạn 。 若nhược 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 名danh 為vi 智trí 障chướng 。 菩Bồ 薩Tát 除trừ 之chi 。 所sở 言ngôn 解giải 者giả 。 毘tỳ 曇đàm 之chi 人nhân 見kiến 有hữu 得đắc 道Đạo 以dĩ 有hữu 解giải 斷đoạn 惑hoặc 。 成thành 實thật 之chi 人nhân 見kiến 空không 成thành 聖thánh 空không 解giải 斷đoạn 惑hoặc 。 大Đại 乘Thừa 斷đoạn 惑hoặc 亦diệc 同đồng 成thành 論luận 用dụng 空không 解giải 斷đoạn 。 問vấn 毘tỳ 曇đàm 何hà 故cố 明minh 凡phàm 夫phu 斷đoạn 惑hoặc 。 成thành 實thật 辨biện 凡phàm 夫phu 不bất 斷đoạn 但đãn 明minh 伏phục 耶da 。 答đáp 以dĩ 毘tỳ 曇đàm 見kiến 有hữu 得đắc 道Đạo 。 外ngoại 道đạo 亦diệc 見kiến 有hữu 。 是thị 故cố 斷đoạn 惑hoặc 。 成thành 實thật 見kiến 空không 得đắc 道Đạo 。 外ngoại 不bất 見kiến 空không 。 故cố 但đãn 伏phục 不bất 斷đoạn 。 今kim 求cầu 如như 此thử 內nội 外ngoại 縛phược 解giải 。 悉tất 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 名danh 破phá 縛phược 解giải 品phẩm 。 問vấn 何hà 故cố 無vô 此thử 縛phược 解giải 耶da 。 答đáp 外ngoại 人nhân 作tác 縛phược 解giải 義nghĩa 並tịnh 不bất 成thành 。 故cố 求cầu 之chi 不bất 得đắc 故cố 也dã 。 又hựu 見kiến 有hữu 縛phược 解giải 則tắc 名danh 為vi 縛phược 。 撿kiểm 縛phược 解giải 無vô 從tùng 乃nãi 名danh 為vi 解giải 。 又hựu 內nội 外ngoại 大đại 小tiểu 。 乘thừa 乃nãi 除trừ 於ư 縛phược 不bất 為vị 縛phược 所sở 縛phược 。 猶do 未vị 除trừ 解giải 而nhi 為vi 解giải 所sở 縛phược 。 喻dụ 如như 雖tuy 脫thoát 鐵thiết 鎖tỏa 猶do 著trước 金kim 鎖tỏa 。 論luận 主chủ 今kim 欲dục 令linh 其kỳ 具cụ 脫thoát 縛phược 解giải 二nhị 縛phược 故cố 破phá 縛phược 解giải 也dã 。 又hựu 內nội 外ngoại 大đại 小tiểu 。 乘thừa 人nhân 言ngôn 縛phược 解giải 二nhị 並tịnh 欲dục 斷đoạn 縛phược 而nhi 修tu 解giải 。 今kim 欲dục 令linh 其kỳ 了liễu 縛phược 即tức 是thị 解giải 知tri 縛phược 解giải 不bất 二nhị 故cố 破phá 縛phược 解giải 。 又hựu 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 甚thậm 深thâm 要yếu 觀quán 皆giai 明minh 。 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 如như 大đại 品phẩm 云vân 。 無vô 縛phược 無vô 脫thoát 。 為vi 大đại 莊trang 嚴nghiêm 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 毘Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 。 不bất 破phá 煩phiền 惱não 。 今kim 欲dục 釋thích 如như 此thử 等đẳng 經Kinh 。 故cố 明minh 觀quán 縛phược 解giải 。 問vấn 無vô 縛phược 無vô 脫thoát 。 云vân 何hà 為vi 大đại 莊trang 嚴nghiêm 。 答đáp 有hữu 縛phược 有hữu 脫thoát 是thị 有hữu 見kiến 故cố 不bất 端đoan 嚴nghiêm 。 今kim 離ly 此thử 諸chư 見kiến 故cố 是thị 妙diệu 嚴nghiêm 。 又hựu 有hữu 縛phược 可khả 除trừ 為vi 無vô 見kiến 。 有hữu 脫thoát 可khả 得đắc 是thị 有hữu 見kiến 。 有hữu 無vô 是thị 斷đoạn 常thường 名danh 為vi 醜xú 陋lậu 。 離ly 此thử 即tức 妙diệu 觀quán 莊trang 嚴nghiêm 。 此thử 品phẩm 近cận 生sanh 者giả 。 上thượng 明minh 無vô 有hữu 無vô 無vô 。 外ngoại 云vân 。 凡phàm 夫phu 有hữu 縛phược 無vô 解giải 。 聖thánh 人nhân 有hữu 解giải 無vô 縛phược 。 云vân 何hà 言ngôn 無vô 有hữu 無vô 耶da 。 又hựu 若nhược 起khởi 有hữu 無vô 見kiến 名danh 之chi 為vi 縛phược 。 離ly 有hữu 無vô 是thị 中trung 道đạo 正chánh 觀quán 。 稱xưng 之chi 為vi 解giải 。 有hữu 無vô 之chi 見kiến 乃nãi 息tức 縛phược 解giải 之chi 執chấp 仍nhưng 生sanh 。 故cố 次thứ 觀quán 縛phược 解giải 品phẩm 。 品phẩm 為vi 二nhị 。 第đệ 一nhất 破phá 縛phược 解giải 根căn 本bổn 。 二nhị 正chánh 破phá 縛phược 解giải 。 破phá 根căn 本bổn 中trung 為vi 二nhị 。 前tiền 破phá 縛phược 本bổn 次thứ 破phá 解giải 根căn 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 及cập 五ngũ 陰ấm 為vi 生sanh 死tử 繫hệ 縛phược 本bổn 。 滅diệt 此thử 眾chúng 生sanh 及cập 以dĩ 五ngũ 陰ấm 稱xưng 為vi 解giải 本bổn 。 本bổn 者giả 體thể 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 。 生sanh 死tử 邊biên 如như 虛hư 空không 。 眾chúng 生sanh 性tánh 邊biên 。 亦diệc 如như 虛hư 空không 。 是thị 中trung 無vô 生sanh 死tử 。 往vãng 來lai 亦diệc 無vô 解giải 脫thoát 者giả 。 即tức 是thị 明minh 二nhị 本bổn 空không 。 此thử 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 正chánh 憶ức 念niệm 之chi 大đại 宗tông 也dã 。 破phá 縛phược 本bổn 中trung 為vi 三tam 。 初sơ 作tác 常thường 無vô 常thường 破phá 。 二nhị 五ngũ 求cầu 破phá 。 三tam 者giả 有hữu 身thân 無vô 身thân 破phá 。 問vấn 曰viết 生sanh 死tử 非phi 都đô 無vô 根căn 本bổn 此thử 立lập 正chánh 縛phược 根căn 。 縛phược 根căn 者giả 。 經kinh 說thuyết 眾chúng 生sanh 及cập 五ngũ 陰ấm 是thị 也dã 。 問vấn 此thử 立lập 與dữ 上thượng 來lai 立lập 何hà 異dị 。 答đáp 上thượng 直trực 立lập 有hữu 人nhân 法pháp 。 今kim 舉cử 往vãng 來lai 證chứng 有hữu 人nhân 法pháp 。 上thượng 直trực 破phá 人nhân 法pháp 。 今kim 破phá 無vô 往vãng 來lai 故cố 無vô 人nhân 法pháp 。 問vấn 何hà 故cố 立lập 人nhân 法pháp 破phá 人nhân 法pháp 。 答đáp 楞lăng 伽già 云vân 。 眾chúng 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 所sở 見kiến 不bất 出xuất 人nhân 法pháp 。 今kim 破phá 人nhân 法pháp 則tắc 明minh 二nhị 無vô 我ngã 。 故cố 得đắc 入nhập 初Sơ 地Địa 。 乃nãi 至chí 成thành 佛Phật 也dã 。 又hựu 大đại 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 常thường 厭yếm 生sanh 死tử 往vãng 來lai 。 欲dục 求cầu 解giải 脫thoát 。 今kim 明minh 若nhược 見kiến 有hữu 往vãng 來lai 不bất 得đắc 息tức 往vãng 來lai 。 悟ngộ 往vãng 來lai 無vô 往vãng 來lai 方phương 得đắc 息tức 往vãng 來lai 耳nhĩ 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 二nhị 正chánh 作tác 常thường 無vô 常thường 破phá 。 自tự 上thượng 已dĩ 來lai 破phá 五ngũ 陰ấm 及cập 眾chúng 生sanh 竟cánh 。 今kim 縱túng/tung 有hữu 之chi 故cố 開khai 二nhị 關quan 責trách 也dã 。 問vấn 品phẩm 破phá 縛phược 解giải 。 何hà 故cố 破phá 往vãng 來lai 。 答đáp 外ngoại 人nhân 以dĩ 往vãng 來lai 即tức 是thị 縛phược 故cố 破phá 往vãng 來lai 即tức 破phá 縛phược 也dã 。 然nhiên 往vãng 來lai 之chi 本bổn 不bất 出xuất 人nhân 法pháp 。 此thử 二nhị 若nhược 實thật 要yếu 墮đọa 斷đoạn 常thường 。 常thường 則tắc 天thiên 人nhân 無vô 交giao 謝tạ 。 靜tĩnh 然nhiên 不bất 變biến 。 何hà 有hữu 往vãng 來lai 。 無vô 常thường 則tắc 體thể 盡tận 於ư 一nhất 世thế 。 誰thùy 復phục 往vãng 來lai 耶da 。 莎sa 提đề 比Bỉ 丘Khâu 計kế 有hữu 一nhất 識thức 。 往vãng 來lai 生sanh 死tử 。 自tự 餘dư 數số 論luận 及cập 大Đại 乘Thừa 人nhân 並tịnh 云vân 無vô 常thường 往vãng 來lai 。 又hựu 外ngoại 道đạo 計kế 眾chúng 生sanh 是thị 常thường 故cố 往vãng 來lai 。 內nội 學học 執chấp 無vô 常thường 是thị 故cố 往vãng 來lai 。 今kim 破phá 此thử 內nội 外ngoại 義nghĩa 也dã 。 第đệ 二nhị 偈kệ 五ngũ 求cầu 破phá 者giả 。 良lương 以dĩ 計kế 眾chúng 生sanh 是thị 諸chư 行hành 根căn 本bổn 故cố 。 今kim 偏thiên 破phá 眾chúng 生sanh 。 尚thượng 無vô 眾chúng 生sanh 。 誰thùy 往vãng 來lai 耶da 。 又hựu 惑hoặc 者giả 謂vị 。 五ngũ 陰ấm 或hoặc 捨xả 或hoặc 受thọ 。 如như 受thọ 人nhân 陰ấm 則tắc 捨xả 天thiên 陰ấm 。 眾chúng 生sanh 是thị 常thường 。 無vô 有hữu 取thủ 捨xả 。 是thị 故cố 別biệt 破phá 眾chúng 生sanh 也dã 。 長trường/trưởng 行hành 云vân 生sanh 死tử 陰ấm 界giới 。 入nhập 即tức 是thị 一nhất 義nghĩa 者giả 。 亦diệc 名danh 生sanh 死tử 亦diệc 名danh 陰ấm 界giới 入nhập 故cố 云vân 一nhất 義nghĩa 。 又hựu 同đồng 是thị 眾chúng 生sanh 之chi 一nhất 義nghĩa 。 約ước 能năng 破phá 門môn 同đồng 是thị 五ngũ 求cầu 不bất 可khả 得đắc 義nghĩa 。 如như 就tựu 陰ấm 中trung 五ngũ 求cầu 不bất 得đắc 。 就tựu 界giới 入nhập 亦diệc 然nhiên 。 第đệ 三tam 有hữu 身thân 無vô 身thân 破phá 。 所sở 以dĩ 有hữu 此thử 破phá 者giả 。 上thượng 明minh 五ngũ 種chủng 求cầu 無vô 眾chúng 生sanh 故cố 無vô 往vãng 來lai 。 外ngoại 人nhân 云vân 。 經kinh 說thuyết 眾chúng 生sanh 捨xả 一nhất 身thân 受thọ 一nhất 身thân 。 輪luân 轉chuyển 六lục 道đạo 。 云vân 何hà 言ngôn 無vô 。 眾chúng 生sanh 往vãng 來lai 耶da 。 今kim 縱túng/tung 有hữu 眾chúng 生sanh 故cố 以dĩ 有hữu 身thân 無vô 身thân 責trách 之chi 。 上thượng 半bán 云vân 。 若nhược 捨xả 人nhân 身thân 受thọ 天thiên 身thân 。 則tắc 往vãng 來lai 之chi 者giả 便tiện 無vô 身thân 。 如như 人nhân 捨xả 東đông 房phòng 入nhập 西tây 房phòng 則tắc 往vãng 來lai 者giả 無vô 房phòng 。 下hạ 半bán 云vân 。 若nhược 無vô 有hữu 身thân 。 則tắc 無vô 生sanh 死tử 。 何hà 物vật 往vãng 來lai 。 又hựu 既ký 其kỳ 無vô 身thân 則tắc 。 無vô 往vãng 來lai 者giả 。 以dĩ 有hữu 五ngũ 陰ấm 身thân 可khả 有hữu 眾chúng 生sanh 。 既ký 無vô 五ngũ 陰ấm 身thân 。 則tắc 無vô 眾chúng 生sanh 。 若nhược 無vô 眾chúng 生sanh 。 則tắc 無vô 往vãng 來lai 。 若nhược 捨xả 五ngũ 陰ấm 身thân 令linh 。 眾chúng 生sanh 往vãng 來lai 。 亦diệc 應ưng 除trừ 五ngũ 指chỉ 將tương 捲quyển 往vãng 來lai 。 又hựu 上thượng 半bán 破phá 有hữu 身thân 往vãng 來lai 。 此thử 破phá 人nhân 與dữ 陰ấm 異dị 義nghĩa 。 下hạ 半bán 破phá 無vô 身thân 往vãng 來lai 。 此thử 破phá 人nhân 與dữ 陰ấm 一nhất 義nghĩa 。 以dĩ 謂vị 無vô 五ngũ 陰ấm 亦diệc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 故cố 是thị 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 有hữu 五ngũ 陰ấm 身thân 即tức 有hữu 眾chúng 生sanh 名danh 為vi 一nhất 義nghĩa 。 次thứ 問vấn 佛Phật 法Pháp 內nội 義nghĩa 。 汝nhữ 言ngôn 從tùng 人nhân 身thân 作tác 天thiên 身thân 者giả 。 為vi 人nhân 滅diệt 故cố 作tác 天thiên 。 為vi 不bất 滅diệt 而nhi 作tác 天thiên 。 若nhược 滅diệt 則tắc 無vô 有hữu 人nhân 。 誰thùy 作tác 天thiên 身thân 。 此thử 則tắc 無vô 身thân 可khả 往vãng 來lai 。 若nhược 不bất 滅diệt 者giả 。 人nhân 身thân 猶do 在tại 。 云vân 何hà 作tác 天thiên 形hình 耶da 。 彼bỉ 不bất 受thọ 此thử 責trách 云vân 。 人nhân 身thân 有hữu 兩lưỡng 力lực 。 實thật 法pháp 舉cử 體thể 滅diệt 不bất 得đắc 作tác 天thiên 身thân 。 假giả 名danh 相tướng 續tục 力lực 轉chuyển 人nhân 作tác 天thiên 。 何hà 得đắc 作tác 此thử 難nạn/nan 耶da 。 今kim 問vấn 實thật 法pháp 滅diệt 義nghĩa 乃nãi 不bất 作tác 相tương 續tục 不bất 滅diệt 邊biên 而nhi 有hữu 作tác 者giả 。 人nhân 形hình 為vi 猶do 在tại 為vi 不bất 在tại 耶da 。 若nhược 不bất 在tại 者giả 以dĩ 何hà 物vật 轉chuyển 作tác 天thiên 身thân 。 若nhược 在tại 者giả 人nhân 身thân 猶do 在tại 云vân 何hà 作tác 天thiên 。 彼bỉ 答đáp 我ngã 人nhân 身thân 轉chuyển 作tác 天thiên 。 今kim 問vấn 為vi 前tiền 受thọ 天thiên 身thân 後hậu 方phương 轉chuyển 人nhân 。 為vi 前tiền 轉chuyển 人nhân 竟cánh 後hậu 受thọ 天thiên 身thân 。 若nhược 受thọ 天thiên 身thân 竟cánh 。 何hà 須tu 更cánh 轉chuyển 人nhân 身thân 。 若nhược 前tiền 轉chuyển 則tắc 非phi 復phục 人nhân 形hình 。 何hà 得đắc 言ngôn 從tùng 人nhân 身thân 作tác 天thiên 身thân 耶da 。 問vấn 曰viết 經kinh 說thuyết 有hữu 涅Niết 槃Bàn 下hạ 生sanh 第đệ 二nhị 章chương 次thứ 破phá 解giải 本bổn 。 問vấn 意ý 云vân 。 經kinh 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 既ký 滅diệt 人nhân 法pháp 。 當đương 知tri 必tất 有hữu 。 人nhân 法pháp 之chi 生sanh 。 何hà 得đắc 上thượng 云vân 無vô 人nhân 及cập 法pháp 。 往vãng 來lai 生sanh 死tử 。 答đáp 意ý 云vân 。 眾chúng 生sanh 及cập 諸chư 行hành 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 故cố 今kim 無vô 所sở 滅diệt 。 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 故cố 無vô 有hữu 縛phược 本bổn 。 今kim 無vô 滅diệt 則tắc 無vô 解giải 本bổn 。 無vô 縛phược 本bổn 故cố 不bất 生sanh 死tử 。 無vô 解giải 本bổn 故cố 不bất 涅Niết 槃Bàn 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 生sanh 死tử 非phi 雜tạp 亂loạn 涅Niết 槃Bàn 非phi 寂tịch 靜tĩnh 。 又hựu 如như 上thượng 求cầu 眾chúng 生sanh 及cập 諸chư 行hành 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 無vô 可khả 論luận 其kỳ 生sanh 滅diệt 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 者giả 下hạ 第đệ 二nhị 段đoạn 次thứ 破phá 縛phược 解giải 。 又hựu 開khai 三tam 別biệt 。 前tiền 總tổng 破phá 縛phược 解giải 。 次thứ 別biệt 破phá 縛phược 解giải 。 三tam 總tổng 結kết 無vô 縛phược 解giải 。 初sơ 問vấn 云vân 應ưng 無vô 縛phược 解giải 根căn 本bổn 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 外ngoại 人nhân 云vân 。 生sanh 死tử 是thị 縛phược 本bổn 涅Niết 槃Bàn 是thị 解giải 根căn 。 若nhược 如như 上thượng 破phá 無vô 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 便tiện 無vô 根căn 本bổn 。 根căn 本bổn 無vô 故cố 應ưng 無vô 縛phược 解giải 。 若nhược 無vô 縛phược 解giải 則tắc 無vô 凡phàm 無vô 聖thánh 。 無vô 因nhân 無vô 果quả 。 而nhi 實thật 有hữu 縛phược 解giải 故cố 知tri 根căn 本bổn 不bất 無vô 。 答đáp 中trung 上thượng 半bán 破phá 法pháp 無vô 縛phược 解giải 。 下hạ 半bán 破phá 人nhân 無vô 縛phược 解giải 。 上thượng 半bán 云vân 。 若nhược 五ngũ 陰ấm 得đắc 一nhất 念niệm 暫tạm 住trụ 。 可khả 得đắc 縛phược 之chi 可khả 得đắc 解giải 之chi 。 今kim 始thỉ 欲dục 縛phược 便tiện 已dĩ 謝tạ 滅diệt 。 解giải 亦diệc 如như 是thị 。 若nhược 一nhất 念niệm 得đắc 住trụ 。 則tắc 非phi 有hữu 為vi 亦diệc 無vô 縛phược 解giải 。 下hạ 半bán 明minh 眾chúng 生sanh 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 無vô 可khả 論luận 縛phược 解giải 。

復phục 次thứ 下hạ 第đệ 二nhị 別biệt 破phá 縛phược 解giải 即tức 為vi 二nhị 。 初sơ 破phá 縛phược 次thứ 破phá 解giải 。 破phá 縛phược 二nhị 偈kệ 。 前tiền 偈kệ 明minh 不bất 自tự 縛phược 。 次thứ 偈kệ 明minh 不bất 他tha 縛phược 。 凡phàm 有hữu 縛phược 者giả 不bất 出xuất 自tự 他tha 。 又hựu 初sơ 偈kệ 明minh 法pháp 無vô 有hữu 縛phược 。 次thứ 偈kệ 明minh 人nhân 無vô 有hữu 縛phược 。 凡phàm 論luận 有hữu 縛phược 不bất 出xuất 人nhân 法pháp 。 初sơ 偈kệ 明minh 無vô 果quả 縛phược 。 次thứ 偈kệ 辨biện 無vô 因nhân 縛phược 。 凡phàm 有hữu 縛phược 不bất 離ly 因nhân 果quả 。 初sơ 偈kệ 為vi 三tam 。 若nhược 身thân 名danh 為vi 縛phược 者giả 。 若nhược 言ngôn 此thử 五ngũ 陰ấm 身thân 。 是thị 繫hệ 縛phược 者giả 此thử 牒điệp 外ngoại 義nghĩa 也dã 。 有hữu 身thân 則tắc 不bất 縛phược 下hạ 第đệ 二nhị 正chánh 破phá 有hữu 身thân 縛phược 。 凡phàm 有hữu 四tứ 義nghĩa 故cố 不bất 得đắc 縛phược 。 一nhất 者giả 身thân 不bất 自tự 縛phược 。 如như 指chỉ 不bất 自tự 觸xúc 。 二nhị 若nhược 是thị 能năng 縛phược 則tắc 無vô 所sở 縛phược 。 三tam 者giả 若nhược 是thị 所sở 縛phược 則tắc 無vô 能năng 縛phược 。 四tứ 者giả 若nhược 有hữu 能năng 縛phược 所sở 縛phược 。 便tiện 有hữu 二nhị 五ngũ 陰ấm 身thân 也dã 。 次thứ 無vô 身thân 則tắc 無vô 。 能năng 縛phược 所sở 縛phược 。 下hạ 句cú 結kết 呵ha 外ngoại 人nhân 。 若nhược 可khả 縛phược 前tiền 縛phược 下hạ 第đệ 二nhị 偈kệ 次thứ 破phá 他tha 縛phược 。 所sở 以dĩ 有hữu 此thử 破phá 者giả 。 上thượng 明minh 有hữu 身thân 無vô 身thân 。 俱câu 無vô 有hữu 縛phược 。 外ngoại 今kim 救cứu 云vân 。 有hữu 身thân 故cố 論luận 縛phược 。 但đãn 縛phược 義nghĩa 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 五ngũ 陰ấm 是thị 能năng 縛phược 眾chúng 生sanh 是thị 所sở 縛phược 。 二nhị 者giả 行hành 陰ấm 中trung 煩phiền 惱não 是thị 能năng 縛phược 五ngũ 陰ấm 是thị 所sở 縛phược 。 故cố 有hữu 能năng 縛phược 所sở 縛phược 。 不bất 墮đọa 二nhị 身thân 過quá 。 上thượng 半bán 縱túng/tung 之chi 。 若nhược 可khả 縛phược 之chi 前tiền 別biệt 有hữu 能năng 縛phược 。 應ưng 將tương 能năng 縛phược 來lai 縛phược 可khả 縛phược 。 如như 離ly 眾chúng 生sanh 前tiền 別biệt 有hữu 五ngũ 陰ấm 。 應ưng 將tương 五ngũ 陰ấm 來lai 縛phược 眾chúng 生sanh 。 今kim 離ly 眾chúng 生sanh 之chi 前tiền 。 無vô 別biệt 五ngũ 陰ấm 。 云vân 何hà 將tương 五ngũ 陰ấm 以dĩ 縛phược 眾chúng 生sanh 。 所sở 以dĩ 作tác 此thử 破phá 者giả 。 正chánh 言ngôn 五ngũ 陰ấm 和hòa 合hợp 為vi 眾chúng 生sanh 。 未vị 有hữu 眾chúng 生sanh 。 不bất 得đắc 前tiền 有hữu 五ngũ 陰ấm 。 云vân 何hà 五ngũ 陰ấm 。 以dĩ 縛phược 眾chúng 生sanh 。 又hựu 眾chúng 生sanh 是thị 總tổng 五ngũ 陰ấm 之chi 名danh 。 若nhược 取thủ 眾chúng 生sanh 也dã 則tắc 無vô 別biệt 五ngũ 陰ấm 能năng 縛phược 眾chúng 生sanh 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 名danh 色sắc 縛phược 眾chúng 生sanh 眾chúng 生sanh 縛phược 名danh 色sắc 。 名danh 色sắc 成thành 眾chúng 生sanh 即tức 是thị 名danh 色sắc 縛phược 眾chúng 生sanh 。 眾chúng 生sanh 御ngự 名danh 色sắc 即tức 是thị 眾chúng 生sanh 縛phược 名danh 色sắc 。 智Trí 度Độ 論luận 亦diệc 云vân 。 名danh 色sắc 縛phược 眾chúng 生sanh 眾chúng 生sanh 縛phược 名danh 色sắc 。 只chỉ 此thử 眾chúng 生sanh 縛phược 即tức 此thử 眾chúng 生sanh 解giải 。 如như 繩thằng 結kết 繩thằng 解giải 更cánh 無vô 異dị 物vật 。 不bất 得đắc 云vân 別biệt 有hữu 名danh 色sắc 以dĩ 縛phược 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 不bất 得đắc 云vân 別biệt 有hữu 眾chúng 生sanh 受thọ 名danh 色sắc 縛phược 。 問vấn 若nhược 可khả 能năng 前tiền 能năng 。 正chánh 破phá 人nhân 縛phược 法pháp 。 正chánh 破phá 法pháp 縛phược 人nhân 。 答đáp 通thông 破phá 。 前tiền 是thị 破phá 人nhân 縛phược 法pháp 。 上thượng 既ký 云vân 五ngũ 陰ấm 身thân 不bất 得đắc 有hữu 能năng 縛phược 所sở 縛phược 。 一nhất 人nhân 有hữu 二nhị 身thân 。 是thị 故cố 今kim 取thủ 意ý 明minh 人nhân 是thị 能năng 縛phược 身thân 是thị 所sở 縛phược 。 則tắc 有hữu 能năng 所sở 。 是thị 故cố 今kim 云vân 。 離ly 五ngũ 陰ấm 可khả 縛phược 之chi 前tiền 無vô 人nhân 。 誰thùy 縛phược 五ngũ 陰ấm 。 文văn 正chánh 爾nhĩ 。 亦diệc 離ly 五ngũ 陰ấm 之chi 前tiền 無vô 別biệt 煩phiền 惱não 。 云vân 何hà 言ngôn 煩phiền 惱não 縛phược 五ngũ 陰ấm 。 長trường/trưởng 行hành 云vân 若nhược 離ly 五ngũ 陰ấm 別biệt 有hữu 眾chúng 生sanh 破phá 外ngoại 道đạo 犢độc 子tử 假giả 有hữu 體thể 義nghĩa 。 破phá 煩phiền 惱não 縛phược 五ngũ 陰ấm 破phá 毘tỳ 曇đàm 人nhân 義nghĩa 。 前tiền 破phá 有hữu 我ngã 部bộ 後hậu 破phá 無vô 我ngã 部bộ 。 計kế 縛phược 解giải 者giả 不bất 出xuất 斯tư 二nhị 。 問vấn 毘tỳ 曇đàm 人nhân 云vân 行hành 陰ấm 心tâm 起khởi 煩phiền 惱não 縛phược 餘dư 五ngũ 陰ấm 。 云vân 何hà 言ngôn 離ly 五ngũ 陰ấm 無vô 煩phiền 惱não 。 答đáp 云vân 。 彼bỉ 明minh 四tứ 陰ấm 同đồng 時thời 而nhi 起khởi 。 有hữu 能năng 縛phược 時thời 即tức 無vô 別biệt 清thanh 淨tịnh 五ngũ 陰ấm 是thị 可khả 縛phược 。 有hữu 善thiện 無vô 記ký 五ngũ 陰ấm 時thời 則tắc 無vô 有hữu 煩phiền 惱não 。 陰ấm 是thị 能năng 縛phược 。 又hựu 陰ấm 垢cấu 時thời 不bất 須tu 復phục 縛phược 。 陰ấm 淨tịnh 之chi 時thời 無vô 垢cấu 來lai 縛phược 。 又hựu 煩phiền 惱não 即tức 是thị 垢cấu 陰ấm 。 陰ấm 垢cấu 時thời 體thể 不bất 自tự 縛phược 。 陰ấm 淨tịnh 時thời 無vô 垢cấu 來lai 縛phược 。 云vân 何hà 言ngôn 有hữu 。 能năng 縛phược 及cập 所sở 縛phược 耶da 。

復phục 次thứ 亦diệc 無vô 有hữu 解giải 。 第đệ 二nhị 次thứ 破phá 解giải 。 又hựu 分phân 為vi 二nhị 。 第đệ 一nhất 偈kệ 破phá 有hữu 為vi 解giải 。 第đệ 二nhị 偈kệ 破phá 無vô 為vi 解giải 。 初sơ 破phá 有hữu 為vi 解giải 即tức 是thị 破phá 其kỳ 道Đạo 諦Đế 義nghĩa 。 第đệ 二nhị 破phá 無vô 為vi 解giải 是thị 破phá 其kỳ 滅Diệt 諦Đế 義nghĩa 。 亦diệc 是thị 破phá 有hữu 為vi 解giải 脫thoát 無vô 為vi 解giải 脫thoát 義nghĩa 。 凡phàm 有hữu 解giải 脫thoát 不bất 出xuất 斯tư 二nhị 。 問vấn 涅Niết 槃Bàn 與dữ 解giải 脫thoát 何hà 異dị 。 答đáp 涅Niết 槃Bàn 必tất 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 不bất 必tất 涅Niết 槃Bàn 。 如như 有hữu 為vi 解giải 脫thoát 無vô 為vi 解giải 脫thoát 。 故cố 解giải 脫thoát 通thông 二nhị 處xứ 。 涅Niết 槃Bàn 但đãn 是thị 無vô 為vi 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 義nghĩa 並tịnh 爾nhĩ 也dã 。 破phá 有hữu 為vi 解giải 脫thoát 中trung 即tức 是thị 對đối 縛phược 破phá 解giải 開khai 三tam 時thời 門môn 。 一nhất 者giả 已dĩ 縛phược 無vô 解giải 者giả 。 此thử 論luận 斷đoạn 惑hoặc 義nghĩa 。 已dĩ 縛phược 者giả 在tại 惑hoặc 已dĩ 謝tạ 。 何hà 所sở 斷đoạn 耶da 。 又hựu 縛phược 已dĩ 謝tạ 則tắc 無vô 縛phược 。 無vô 縛phược 云vân 何hà 有hữu 解giải 。 又hựu 當đương 在tại 我ngã 見kiến 時thời 無vô 無vô 我ngã 解giải 。 二nhị 者giả 未vị 縛phược 無vô 縛phược 可khả 待đãi 亦diệc 無vô 解giải 。 此thử 明minh 惑hoặc 在tại 未vị 來lai 解giải 云vân 何hà 斷đoạn 耶da 。 三tam 解giải 惑hoặc 一nhất 時thời 則tắc 不bất 得đắc 竝tịnh 。 如như 計kế 我ngã 見kiến 是thị 惑hoặc 無vô 我ngã 心tâm 是thị 解giải 。 正chánh 起khởi 我ngã 見kiến 時thời 無vô 有hữu 無vô 我ngã 解giải 。 有hữu 無vô 我ngã 解giải 時thời 無vô 我ngã 見kiến 惑hoặc 。 云vân 何hà 一nhất 時thời 耶da 。 又hựu 有hữu 三tam 句cú 。 一nhất 者giả 有hữu 縛phược 時thời 無vô 解giải 。 二nhị 者giả 無vô 縛phược 時thời 又hựu 無vô 解giải 。 三tam 縛phược 解giải 並tịnh 時thời 。 亦diệc 無vô 有hữu 解giải 。 他tha 義nghĩa 備bị 有hữu 此thử 三tam 。 初sơ 起khởi 惑hoặc 時thời 正chánh 縛phược 無vô 解giải 。 次thứ 無vô 礙ngại 道đạo 解giải 惑hoặc 一nhất 時thời 。 次thứ 解giải 脫thoát 道đạo 有hữu 解giải 無vô 縛phược 。 此thử 三tam 句cú 入nhập 今kim 三tam 門môn 破phá 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 二nhị 破phá 無vô 為vi 解giải 脫thoát 。 前tiền 問vấn 次thứ 答đáp 。 此thử 是thị 數số 論luận 及cập 大Đại 乘Thừa 人nhân 並tịnh 作tác 此thử 問vấn 。 如như 言ngôn 本bổn 有hữu 涅Niết 槃Bàn 始thỉ 有hữu 涅Niết 槃Bàn 性tánh 淨tịnh 方phương 便tiện 淨tịnh 皆giai 是thị 今kim 外ngoại 人nhân 問vấn 意ý 。 問vấn 何hà 以dĩ 知tri 此thử 文văn 是thị 破phá 無vô 為vi 解giải 脫thoát 。 答đáp 立lập 中trung 云vân 有hữu 人nhân 修tu 道Đạo 現hiện 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 既ký 稱xưng 為vi 入nhập 。 當đương 知tri 是thị 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 答đáp 曰viết 下hạ 正chánh 破phá 。 無vô 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 作tác 二nhị 波Ba 若Nhã 義nghĩa 。 上thượng 破phá 有hữu 為vi 波Ba 若Nhã 。 今kim 破phá 無vô 為vi 波Ba 若Nhã 。 釋thích 有hữu 為vi 波Ba 若Nhã 二nhị 師sư 。 南nam 方phương 云vân 。 十Thập 地Địa 解giải 皆giai 是thị 有hữu 為vi 。 故cố 名danh 有hữu 為vi 波Ba 若Nhã 。 攝nhiếp 論luận 師sư 云vân 。 波Ba 若Nhã 是thị 正chánh 體thể 智trí 是thị 無vô 為vi 。 此thử 與dữ 經kinh 違vi 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 此thử 常thường 法pháp 稱xưng 要yếu 是thị 如Như 來Lai 。 云vân 何hà 因nhân 中trung 已dĩ 是thị 常thường 。 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 波Ba 若Nhã 變biến 薩tát 波Ba 若Nhã 。 常thường 云vân 何hà 變biến 耶da 。 又hựu 正chánh 體thể 智trí 常thường 者giả 。 十Thập 地Địa 解giải 云vân 何hà 明minh 昧muội 耶da 。 釋thích 無vô 為vi 波Ba 若Nhã 二nhị 家gia 。 一nhất 用dụng 實thật 相tướng 境cảnh 是thị 也dã 。 二nhị 用dụng 三tam 德đức 中trung 波Ba 若Nhã 是thị 也dã 。 上thượng 半bán 牒điệp 外ngoại 人nhân 義nghĩa 。 下hạ 半bán 正chánh 破phá 之chi 。 無vô 受thọ 有hữu 二nhị 。 一nhất 以dĩ 五ngũ 陰ấm 名danh 受thọ 。 二nhị 以dĩ 取thủ 著trước 之chi 心tâm 。 名danh 之chi 為vi 受thọ 。 入nhập 無vô 餘dư 時thời 無vô 此thử 二nhị 受thọ 故cố 言ngôn 。 不bất 受thọ 諸chư 法pháp 。 此thử 人nhân 乃nãi 不bất 受thọ 於ư 受thọ 受thọ 於ư 無vô 受thọ 。 故cố 無vô 受thọ 還hoàn 成thành 受thọ 名danh 為vi 受thọ 所sở 縛phược 。 又hựu 此thử 人nhân 云vân 心tâm 無vô 所sở 受thọ 而nhi 終chung 有hữu 所sở 得đắc 。 有hữu 所sở 得đắc 則tắc 終chung 有hữu 受thọ 。 故cố 為vi 受thọ 所sở 縛phược 。 如như 是thị 離ly 凡phàm 得đắc 聖thánh 聖thánh 還hoàn 成thành 凡phàm 也dã 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 真chân 妄vọng 皆giai 爾nhĩ 。

復phục 次thứ 不bất 離ly 生sanh 死tử 。 下hạ 第đệ 三tam 一nhất 偈kệ 總tổng 結kết 無vô 縛phược 解giải 耳nhĩ 。 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 故cố 不bất 縛phược 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 生sanh 死tử 故cố 不bất 解giải 。 故cố 雙song 結kết 無vô 縛phược 解giải 也dã 。 三tam 句cú 正chánh 申thân 佛Phật 經Kinh 。 次thứ 一nhất 句cú 呵ha 責trách 外ngoại 人nhân 。 惑hoặc 者giả 多đa 謂vị 斷đoạn 縛phược 得đắc 解giải 除trừ 生sanh 死tử 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 起khởi 縛phược 解giải 二nhị 見kiến 。 如như 愚ngu 者giả 謂vị 二nhị 。 是thị 故cố 今kim 明minh 體thể 悟ngộ 生sanh 死tử 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 對đối 前tiền 偈kệ 不bất 了liễu 涅Niết 槃Bàn 翻phiên 成thành 生sanh 死tử 。 故cố 經Kinh 云vân 。 未vị 得đắc 菩Bồ 提Đề 菩Bồ 提Đề 成thành 生sanh 死tử 。 若nhược 得đắc 菩Bồ 提Đề 生sanh 死tử 。 成thành 菩Bồ 提Đề 也dã 。 問vấn 云vân 何hà 生sanh 死tử 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 答đáp 體thể 悟ngộ 生sanh 死tử 本bổn 來lai 四tứ 絕tuyệt 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 與dữ 生sanh 死tử 同đồng 是thị 四tứ 絕tuyệt 故cố 。 若nhược 迷mê 悟ngộ 論luận 者giả 。 聖thánh 人nhân 悟ngộ 生sanh 死tử 本bổn 來lai 四tứ 絕tuyệt 故cố 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 凡phàm 夫phu 謂vị 四tứ 絕tuyệt 成thành 不bất 絕tuyệt 故cố 涅Niết 槃Bàn 成thành 生sanh 死tử 也dã 。

中Trung 觀Quán 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 七thất (# 末mạt )#