圓Viên 覺Giác 經Kinh 大Đại 疏Sớ/sơ 釋Thích 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ (# 之chi 上thượng )#

終chung 南nam 山sơn 草thảo 堂đường 寺tự 沙Sa 門Môn 。 宗tông 密mật 撰soạn 。

正chánh 宗tông 分phần/phân 中trung 。 文văn 三tam 。 一nhất 開khai 章chương 。 二nhị 立lập 宗tông 。 三tam 釋thích 文văn 義nghĩa 。 初sơ 文văn 二nhị 。 一nhất 約ước 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 修tu 科khoa 。 次thứ 下hạ 亦diệc 可khả 下hạ 二nhị 約ước 信tín 解giải 行hành 證chứng 科khoa 。 言ngôn 初sơ 一nhất 信tín 者giả 。 雖tuy 有hữu 了liễu 達đạt 無vô 明minh 等đẳng 解giải 。 但đãn 成thành 信tín 家gia 之chi 解giải 。 總tổng 屬thuộc 信tín 故cố 。 如như 問vấn 明minh 品phẩm 也dã 。 次thứ 五ngũ 解giải 者giả 。 備bị 明minh 修tu 真chân (# 普phổ 賢hiền 〔# 雖tuy 〕# 幻huyễn 普phổ 服phục 二nhị 空không 法Pháp 界Giới 等đẳng 觀quán 金kim 剛cang 藏tạng 決quyết 擇trạch 三tam 疑nghi )# 斷đoạn 惑hoặc 方phương 便tiện (# 彌Di 勒Lặc 除trừ 貪tham 愛ái 。 是thị 絕tuyệt 輪luân 迴hồi 之chi 本bổn )# 證chứng 入nhập 行hành 相tương/tướng (# 清thanh 淨tịnh 慧tuệ 章chương )# 方phương 名danh 實thật 解giải 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 從tùng 第đệ 二nhị 十thập 信tín 會hội 乃nãi 至chí 第đệ 七thất 。 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 會hội 。 方phương 名danh 修tu 因nhân 契khế 果quả 生sanh 解giải 分phần/phân 也dã 。 次thứ 四tứ 行hành 者giả 。 三tam 觀quán 諸chư 輪luân 。 正chánh 是thị 修tu 習tập 行hành 體thể 。 即tức 證chứng 真chân 之chi 行hành 也dã 。 四tứ 相tương/tướng 四tứ 病bệnh 除trừ 障chướng 之chi 行hành 也dã 。 後hậu 一nhất 證chứng 者giả 。 文văn 云vân 。 靜tĩnh 極cực 覺giác 遍biến 百bách 千thiên 世thế 界giới 。 眾chúng 生sanh 起khởi 念niệm 一nhất 能năng 知tri 。 又hựu 云vân 。 乃nãi 至chí 得đắc 知tri 。 百bách 千thiên 世thế 界giới 。 一nhất 滴tích 之chi 雨vũ 。 猶do 如như 目mục 覩đổ 。 所sở 受thọ 用dụng 物vật 。 乃nãi 至chí 佛Phật 境cảnh 。 便tiện 現hiện 前tiền 故cố 。 至chí 下hạ 每mỗi 科khoa 段đoạn 盡tận 處xứ 即tức 更cánh 指chỉ 配phối 也dã 。 今kim 且thả 依y 前tiền 者giả 。 但đãn 用dụng 前tiền 科khoa 。 以dĩ 銷tiêu 經kinh 也dã 。 以dĩ 義nghĩa 意ý 深thâm 遠viễn 鈎câu 鏁tỏa 血huyết 脉mạch 。 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 委ủy 細tế 分phân 明minh 故cố 。

疏sớ/sơ 夫phu 欲dục 運vận 心tâm 下hạ 。 二nhị 立lập 宗tông 也dã 。 文văn 四tứ 。 一nhất 正chánh 立lập 。 二nhị 權quyền 宗tông 下hạ 。 簡giản 權quyền 。 三tam 若nhược 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 。 引dẫn 例lệ 。 言ngôn 彼bỉ 經kinh 者giả 。 即tức 梵Phạm 行hạnh 品phẩm 之chi 文văn 。 注chú 云vân 通thông 妨phương 者giả 。 應ưng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 成thành 佛Phật 已dĩ 。 何hà 復phục 歷lịch 位vị 修tu 行hành 。 應ưng 以dĩ 貴quý 人nhân 子tử 孫tôn 。 沒một 落lạc 成thành 賤tiện 多đa 年niên 。 已dĩ 後hậu 卻khước 論luận 得đắc 頓đốn 成thành 貴quý 人nhân 。 漸tiệm 學học 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 德đức 行hạnh 之chi 喻dụ 。 及cập 孩hài 子tử 頓đốn 生sanh 六lục 根căn 漸tiệm 漸tiệm 成thành 長trưởng 。 等đẳng 義nghĩa 通thông 之chi 。 疏sớ/sơ 故cố 此thử 下hạ 。 四tứ 指chỉ 文văn 。

疏sớ/sơ 今kim 初sơ 下hạ 。 三tam 釋thích 義nghĩa 也dã 。 文văn 二nhị 。 一nhất 釋thích 科khoa 文văn 。 二nhị 釋thích 經kinh 文văn 。 初sơ 中trung 二nhị 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 結kết 意ý 。 初sơ 二nhị 。 一nhất 釋thích 信tín 解giải 真chân 正chánh 。 於ư 中trung 二nhị 。 初sơ 引dẫn 據cứ 正chánh 釋thích 。 後hậu 今kim 則tắc 下hạ 。 指chỉ 文văn 簡giản 邪tà 。 疏sớ/sơ 復phục 云vân 下hạ 。 二nhị 釋thích 成thành 本bổn 起khởi 因nhân 。 文văn 中trung 四tứ 。 一nhất 直trực 指chỉ 。 二nhị 然nhiên 此thử 下hạ 。 立lập 意ý 。 三tam 根căn 尋tầm 本bổn 下hạ 。 標tiêu 列liệt 。 四tứ 了liễu 覺giác 性tánh 下hạ 。 牒điệp 釋thích 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 兼kiêm 所sở 起khởi 行hành 釋thích 。 二nhị 兼kiêm 所sở 成thành 果quả 釋thích 。 初sơ 中trung 三tam 。 一nhất 了liễu 性tánh 。 二nhị 發phát 心tâm 。 三tam 修tu 行hành 。 初sơ 中trung 三tam 。 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 結kết 定định 。 今kim 初sơ 文văn 二nhị 。 初sơ 順thuận 釋thích 。 於ư 中trung 。 初sơ 句cú 牒điệp 。 次thứ 句cú 遣khiển 凡phàm 迷mê 之chi 執chấp 。 已dĩ 超siêu 人nhân 天thiên 乘thừa 也dã 。 雖tuy 但đãn 舉cử 四tứ 大đại 。 意ý 兼kiêm 四tứ 蘊uẩn 亦diệc 皆giai 非phi 我ngã 。 恐khủng 二nhị 句cú 文văn 重trọng/trùng 。 故cố 不bất 云vân 蘊uẩn 。 次thứ 句cú 遣khiển 小Tiểu 乘Thừa 之chi 執chấp 。 意ý 明minh 五ngũ 蘊uẩn 一nhất 一nhất 當đương 體thể 即tức 空không 。 非phi 唯duy 蘊uẩn 中trung 無vô 我ngã 說thuyết 名danh 蘊uẩn 空không 。 此thử 則tắc 已dĩ 超siêu 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 也dã 。 次thứ 二nhị 句cú 超siêu 始thỉ 教giáo 。 始thỉ 教giáo 中trung 。 法pháp 相tướng 破phá 相tương/tướng 二nhị 宗tông 。 皆giai 未vị 顯hiển 本bổn 有hữu 真chân 覺giác 故cố 。 今kim 顯hiển 法Pháp 身thân 自tự 覺giác 聖thánh 知tri (# 如như 楞lăng 伽già 說thuyết )# 故cố 皆giai 超siêu 也dã 。 然nhiên 亦diệc 空không 之chi 言ngôn 。 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 但đãn 遣khiển 執chấp 空không 之chi 病bệnh 。 無vô 別biệt 所sở 顯hiển 。 二nhị 空không 即tức 色sắc 故cố 。 故cố 不bất 唯duy 空không 。 三tam 體thể 是thị 真Chân 如Như 本bổn 覺giác 。 無vô 不bất 是thị 空không 。 今kim 意ý 在tại 第đệ 三tam 。 故cố 超siêu 始thỉ 教giáo 。 次thứ 聖thánh 凡phàm 下hạ 四tứ 句cú 。 超siêu 終chung 教giáo 。 教giáo 教giáo 中trung 。 雖tuy 顯hiển 真chân 性tánh 。 尚thượng 有hữu 在tại 纏triền 出xuất 纏triền 之chi 異dị 。 在tại 即tức 是thị 凡phàm 。 出xuất 即tức 是thị 聖thánh 。 以dĩ 今kim 頓đốn 教giáo 顯hiển 煩phiền 惱não 之chi 纏triền 本bổn 空không 。 何hà 在tại 何hà 出xuất 。 見kiến 生sanh 可khả 度độ 。 則tắc 非phi 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 以dĩ 相tương 見kiến 。 不bất 見kiến 如Như 來Lai 。 故cố 云vân 異dị 則tắc 不bất 真chân 也dã 。 唯duy 如như 如như 及cập 如như 如như 智trí 獨độc 存tồn 。 故cố 云vân 生sanh 佛Phật 體thể 同đồng 也dã 。 此thử 上thượng 皆giai 正chánh 顯hiển 頓đốn 悟ngộ 妄vọng 空không 真chân 有hữu 之chi 行hành 相tương/tướng 也dã 。 次thứ 依y 此thử 下hạ 。 明minh 悟ngộ 後hậu 觸xúc 境cảnh 順thuận 理lý 稱xưng 性tánh 修tu 行hành 也dã 。 於ư 中trung 。 初sơ 四tứ 句cú 。 且thả 攝nhiếp 前tiền 二nhị 句cú 。 成thành 後hậu 二nhị 句cú 。 終chung 始thỉ 無vô 殊thù 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 發phát 心tâm (# 初sơ 發phát )# 畢tất 竟cánh (# 妙diệu 覺giác )# 二nhị 不bất 別biệt 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 即tức 成thành 正chánh 覺giác 。 果quả 位vị 重trọng/trùng 會hội 普phổ 光quang 。 善thiện 財tài 再tái 見kiến 大đại 聖thánh 。 皆giai 此thử 類loại 也dã 。 見kiến 聞văn 下hạ 四tứ 句cú 。 正chánh 明minh 一nhất 切thiết 時thời 中trung 。 觸xúc 境cảnh 合hợp 道đạo 。 言ngôn 影ảnh 響hưởng 者giả 。 見kiến 一nhất 切thiết 色sắc 。 皆giai 如như 影ảnh 像tượng 。 聞văn 一nhất 切thiết 聲thanh 。 皆giai 如như 谷cốc 響hưởng 。 覺giác 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 如như 幻huyễn 化hóa 。 皆giai 不bất 壞hoại 相tương/tướng 而nhi 即tức 空không 矣hĩ 。 何hà 實thật 者giả 。 無vô 生sanh 寂tịch 故cố 。 何hà 虗hư 者giả 。 應ưng 形hình 聲thanh 故cố 。 覺giác 性tánh 隨tùy 緣duyên 故cố 。 疏sớ/sơ 不bất 依y 下hạ 。 二nhị 反phản 顯hiển 也dã 。 下hạ 文văn 云vân 。 縱túng 經kinh 多đa 劫kiếp 。 勤cần 苦khổ 修tu 行hành 。 但đãn 名danh 有hữu 為vi 。 終chung 不bất 能năng 成thành 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 聖thánh 果Quả 。 又hựu 云vân 。 皆giai 輪luân 迴hồi 故cố 。 不bất 成thành 聖thánh 道Đạo 。 既ký 皆giai 云vân 不bất 成thành 聖thánh 。 即tức 不bất 離ly 業nghiệp 報báo 也dã 。 疏sớ/sơ 故cố 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 引dẫn 二nhị 證chứng 。 文văn 二nhị 。 一nhất 引dẫn 經kinh 。 唯duy 證chứng 了liễu 性tánh 。 二nhị 引dẫn 論luận 。 總tổng 證chứng 三tam 重trọng/trùng 。 初sơ 中trung 又hựu 二nhị 。 一nhất 證chứng 反phản 顯hiển 自tự 有hữu 。 文văn 二nhị 。 一nhất 證chứng 不bất 了liễu 有hữu 損tổn 。 意ý 明minh 先tiên 了liễu 自tự 心tâm 。 方phương 知tri 正Chánh 道Đạo 。 故cố 證chứng 反phản 顯hiển 。 顛điên 倒đảo 慧tuệ 者giả 。 若nhược 不bất 了liễu 心tâm 。 所sở 有hữu 見kiến 解giải 。 盡tận 是thị 倒đảo 慧tuệ 。 縱túng/tung 說thuyết 因nhân 緣duyên 無vô 生sanh 。 或hoặc 六Lục 度Độ 二nhị 空không 。 俱câu 未vị 免miễn 為vi 倒đảo 。 以dĩ 不bất 了liễu 自tự 心tâm 。 心tâm 外ngoại 解giải 法pháp 。 皆giai 為vi 邪tà 故cố 。 障chướng 於ư 頓đốn 悟ngộ 心tâm 地địa 之chi 宗tông 。 故cố 翻phiên 長trường/trưởng 惡ác 。 上thượng 明minh 不bất 了liễu 有hữu 損tổn 也dã 。 疏sớ/sơ 又hựu 云vân 下hạ 。 二nhị 明minh 迷mê 修tu 無vô 益ích 。 則tắc 出xuất 現hiện 品phẩm 具cụ 云vân 。 設thiết 有hữu 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 無vô 量lượng 百bách 千thiên 。 億ức 那na 由do 他tha 劫kiếp 。 具cụ 修tu 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 修tu 習tập 種chủng 種chủng 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 若nhược 未vị 聞văn 此thử 如Như 來Lai 。 不bất 思tư 議nghị 大đại 威uy 德đức 法Pháp 門môn 。 或hoặc 時thời 聞văn 已dĩ 。 不bất 信tín 不bất 解giải 。 不bất 順thuận 不bất 入nhập 。 不bất 得đắc 名danh 為vi 。 真chân 實thật 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 不bất 能năng 生sanh 。 如Như 來Lai 家gia 故cố 。 (# 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 若nhược 不bất 依y 此thử 法Pháp 門môn 。 縱túng/tung 多đa 劫kiếp 修tu 行hành 。 尚thượng 非phi 真chân 實thật 。 況huống 能năng 疾tật 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 此thử 中trung 設thiết 有hữu 之chi 言ngôn 。 似tự 當đương 縱túng/tung 設thiết 。 聖thánh 慈Từ 氏Thị 讚tán 善thiện 財tài 言ngôn 。 餘dư 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 。 那na 由do 他tha 劫kiếp 。 乃nãi 能năng 滿mãn 足túc 。 菩Bồ 薩Tát 願nguyện 行hành 。 今kim 善thiện 財tài 一nhất 生sanh 則tắc 能năng 淨tịnh 佛Phật 剎sát 等đẳng 。 斯tư 舉cử 權quyền 顯hiển 實thật 。 非phi 縱túng/tung 設thiết 也dã 。 若nhược 實thật 有hữu 人nhân 不bất 信tín 。 為vi 在tại 何hà 位vị 。 文văn 無vô 定định 判phán 。 義nghĩa 當đương 三tam 賢hiền 。 以dĩ 入nhập 證chứng 聖thánh 必tất 信tín 圓viên 故cố 。 若nhược 約ước 教giáo 道đạo 三tam 祇kỳ 亦diệc 未vị 入nhập 言ngôn 所sở 以dĩ 。 凡phàm 夫phu 頓đốn 信tín 者giả 。 宿túc 因nhân 聞văn 熏huân 為vi 種chủng 別biệt 故cố 。 今kim 更cánh 不bất 信tín 。 當đương 來lai 豈khởi 聞văn )# 彼bỉ 疏sớ/sơ 懸huyền 談đàm 判phán 云vân 。 良lương 以dĩ 有hữu 作tác 之chi 修tu 。 多đa 劫kiếp 修tu 成thành 敗bại 壞hoại 。 又hựu 云vân 。 (# 新tân 序tự )# 夫phu 其kỳ 旨chỉ 也dã 徒đồ 修tu 因nhân 於ư 曠khoáng 劫kiếp 。

△# 疏sớ/sơ 若nhược 聞văn 下hạ 。 二nhị 證chứng 順thuận 釋thích 。 若nhược 對đối 前tiền 速tốc 修tu 無vô 益ích 。 應ưng 云vân 悟ngộ 修tu 有hữu 益ích 也dã 。 即tức 是thị 次thứ 前tiền 之chi 文văn 也dã 。 具cụ 云vân 。 若nhược 得đắc 聞văn 此thử 。 如Như 來Lai 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 智trí 慧tuệ 法Pháp 門môn 。 聞văn 已dĩ 信tín 解giải 。 隨tùy 順thuận 悟ngộ 入nhập 。 當đương 知tri 此thử 人nhân 。 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 隨tùy 順thuận 一nhất 切thiết 。 如Như 來Lai 境cảnh 界giới 。 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 。 安an 住trụ 一nhất 切thiết 。 種chủng 智trí 境cảnh 界giới 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 諸chư 世thế 間gian 法Pháp 。 出xuất 生sanh 一nhất 切thiết 。 如Như 來Lai 所sở 行hành 。 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 。 菩Bồ 薩Tát 法pháp 性tánh 。 於ư 佛Phật 自tự 在tại 。 心tâm 無vô 疑nghi 惑hoặc 。 住trụ 無vô 師sư 法pháp 。 深thâm 入nhập 如Như 來Lai 。 無vô 礙ngại 境cảnh 界giới 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 懸huyền 談đàm 次thứ 前tiền 云vân 。 無vô 心tâm 體thể 極cực 一nhất 念niệm 彼bỉ 契khế 佛Phật 家gia 。 又hựu 云vân 。 (# 新tân 序tự )# 得đắc 其kỳ 門môn 也dã 等đẳng 諸chư 佛Phật 於ư 一nhất 朝triêu 。

▲# 疏sớ/sơ 故cố 論luận 中trung 下hạ 。 二nhị 引dẫn 論luận 總tổng 證chứng 三tam 重trọng/trùng 也dã 。 二nhị 覺giác 者giả 本bổn 始thỉ 也dã 。 論luận 云vân 。 所sở 言ngôn 覺giác 義nghĩa 者giả 。 謂vị 心tâm 體thể 離ly 念niệm 等đẳng 。 乃nãi 至chí 不bất 覺giác 心tâm 源nguyên 故cố 。 非phi 究cứu 竟cánh 覺giác 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 略lược 明minh 二nhị 覺giác 已dĩ 。 次thứ 下hạ 寄ký 對đối 反phản 流lưu 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 四tứ 位vị 。 廣quảng 說thuyết 始thỉ 覺giác 。 及cập 約ước 二nhị 種chủng 相tương/tướng 。 并tinh 四tứ 種chủng 大đại 義nghĩa 。 猶do 如như 明minh 鏡kính 。 廣quảng 說thuyết 本bổn 覺giác 。 次thứ 說thuyết 根căn 本bổn 不bất 覺giác 。 謂vị 不bất 如như 實thật 知tri 。 真Chân 如Như 法pháp 一nhất 故cố 等đẳng 次thứ 說thuyết 枝chi 末mạt 不bất 覺giác 。 謂vị 三tam 細tế 六lục 麤thô 等đẳng 。 由do 識thức 二nhị 覺giác 方phương 了liễu 不bất 覺giác 。 了liễu 不bất 覺giác 故cố 。 方phương 洞đỗng 達đạt 二nhị 覺giác 。 故cố 疏sớ/sơ 但đãn 云vân 開khai 示thị 二nhị 覺giác 也dã 。 疏sớ/sơ 發phát 三tam 心tâm 者giả 。 即tức 分phân 別biệt 發phát 趣thú 道đạo 相tương/tướng 中trung 文văn 也dã 。 有hữu 三tam 種chủng 發phát 心tâm 。 謂vị 一nhất 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 。 二nhị 解giải 行hành 發phát 心tâm 。 三tam 證chứng 發phát 心tâm 。 今kim 即tức 信tín 成thành 就tựu 中trung 發phát 三tam 種chủng 心tâm 也dã 。 一nhất 者giả 真chân 心tâm 。 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 法pháp 故cố 。 二nhị 者giả 深thâm 心tâm 。 樂nhạo/nhạc/lạc 集tập 一nhất 切thiết 諸chư 善thiện 行hành 故cố 。 三tam 者giả 大đại 悲bi 心tâm 。 欲dục 拔bạt 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 苦khổ 故cố 。 五ngũ 行hành 者giả 疏sớ/sơ 修tu 五ngũ 行hành 者giả 。 即tức 修tu 行hành 信tín 心tâm 分phần/phân 中trung 之chi 文văn 也dã 。 謂vị 於ư 六Lục 度Độ 中trung 。 合hợp 定định 慧tuệ 二nhị 度độ 。 為vi 止Chỉ 觀Quán 一nhất 門môn 故cố 。 但đãn 云vân 五ngũ 行hành 。 注chú 云vân 配phối 此thử 三tam 重trọng/trùng 者giả 。 如như 前tiền 所sở 列liệt 。 最tối 難nan 信tín 解giải 者giả 。 謂vị 今kim 時thời 人nhân 。 設thiết 有hữu 欲dục 發phát 。 大Đại 乘Thừa 之chi 心tâm 。 亦diệc 不bất 先tiên 務vụ 參tham 問vấn 求cầu 了liễu 自tự 心tâm 。 但đãn 以dĩ 法Pháp 座tòa 之chi 前tiền 胡hồ 跪quỵ 。 隨tùy 口khẩu 說thuyết 四tứ 弘hoằng 願nguyện 。 便tiện 名danh 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 不bất 知tri 欲dục 發phát 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 必tất 須tu 先tiên 頓đốn 悟ngộ 自tự 己kỷ 心tâm 性tánh 。 (# 華hoa 嚴nghiêm 中trung 海hải 雲vân 比Bỉ 丘Khâu 。 告cáo 善Thiện 財Tài 言ngôn 。 要yếu 得đắc 普phổ 門môn 。 善thiện 根căn 光quang 明minh 。 具cụ 真chân 實thật 道đạo 三tam 昧muội 智trí 光quang 。 乃nãi 至chí 恆hằng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如Như 來Lai 境cảnh 界giới 。 如như 是thị 乃nãi 能năng 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 上thượng 明minh 難nan 信tín 。 下hạ 明minh 難nan 解giải )# 設thiết 信tín 有hữu 此thử 言ngôn 。 亦diệc 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 不bất 能năng 止chỉ 息tức 一nhất 切thiết 。 求cầu 悟ngộ 自tự 心tâm 故cố 。 云vân 難nan 信tín 解giải 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 顯hiển 著trứ 下hạ 三tam 結kết 定định 也dã 。 經kinh 論luận 明minh 文văn 。 故cố 云vân 顯hiển 著trứ 。 況huống 道Đạo 理lý 昭chiêu 昭chiêu 目mục 前tiền 耶da 。 (# 昭chiêu 昭chiêu 者giả 。 謂vị 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 即tức 大đại 智trí 大đại 悲bi 大đại 願nguyện 。 既ký 未vị 領lãnh 悟ngộ 。 何hà 名danh 大đại 智trí )# 幸hạnh 不bất 踟trì 蹰trù 者giả 。 意ý 今kim 亦diệc 須tu 。 如như 救cứu 頭đầu 燃nhiên 。 便tiện 學học 心tâm 地địa 法Pháp 門môn 。 圓viên 頓đốn 之chi 宗tông 也dã 。

疏sớ/sơ 二nhị 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 下hạ 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 此thử 門môn 。 二nhị 兼kiêm 前tiền 結kết 指chỉ 。 初sơ 中trung 三tam 。 一nhất 總tổng 標tiêu 也dã 。 二nhị 千thiên 行hành 法pháp 者giả 。 即tức 彼bỉ 第đệ 八bát 一nhất 會hội 。 謂vị 普Phổ 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 發phát 二nhị 百bách 問vấn 。 普Phổ 賢Hiền 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 二nhị 千thiên 答đáp 。 問vấn 一nhất 答đáp 十thập 故cố 。 (# 古cổ 德đức 云vân 。 懸huyền 河hà 二nhị 百bách 問vấn 。 瓶bình 瀉tả 二nhị 千thiên 酬thù )# 最tối 初sơ 等đẳng 者giả 。 謂vị 普phổ 賢hiền 入nhập 佛Phật 。 華Hoa 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 十thập 方phương 地địa 動động 。 從tùng 三tam 昧muội 起khởi 。 普phổ 慧tuệ 問vấn 言ngôn 。 何hà 等đẳng 為vi 菩Bồ 薩Tát 依y 。

(# 二nhị 百bách 問vấn 中trung 第đệ 一nhất 問vấn 也dã )# 普phổ 賢hiền 答đáp 云vân 。 佛Phật 子tử 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 有hữu 十thập 種chủng 依y 。 所sở 謂vị 以dĩ 菩Bồ 提Đề 心tâm 為vi 依y 。 恆hằng 不bất 忘vong 失thất 故cố 。 (# 二nhị 千thiên 答đáp 中trung 第đệ 一nhất 句cú 也dã )# 以dĩ 善Thiện 知Tri 識Thức 為vi 依y 。 和hòa 合hợp 如như 一nhất 故cố 等đẳng 。 下hạ 文văn 又hựu 云vân 。 若nhược 忘vong 失thất 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 而nhi 修tu 諸chư 善thiện 根căn 者giả 。 魔ma 所sở 攝nhiếp 持trì 。

△# 疏sớ/sơ 有hữu 下hạ 。 二nhị 別biệt 列liệt 。

△# 三tam 言ngôn 心tâm 體thể 下hạ 。 牒điệp 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 謂vị 體thể 中trung 又hựu 二nhị 。 今kim 初sơ 直trực 釋thích 也dã 。 從tùng 發phát 心tâm 願nguyện 樂nhạo 下hạ 。 三tam 句cú 如như 次thứ 是thị 願nguyện 智trí 悲bi 三tam 心tâm 也dã 。 願nguyện 樂nhạo 二nhị 字tự 。 貫quán 通thông 悲bi 智trí 二nhị 句cú 。 故cố 云vân 總tổng 也dã 。 結kết 云vân 故cố 成thành 悲bi 智trí 者giả 。 悲bi 智trí 正chánh 是thị 所sở 願nguyện 樂nhạo 之chi 心tâm 也dã 。 願nguyện 樂nhạo 但đãn 為vi 成thành 悲bi 智trí 故cố 。 清thanh 涼lương 大đại 師sư 。 述thuật 菩Bồ 提Đề 心tâm 義nghĩa 文văn 云vân 。 言ngôn 大đại 智trí 者giả 。 凡phàm 欲dục 發phát 心tâm 。 先tiên 當đương 智trí 慧tuệ 觀quán 察sát 此thử 心tâm 。 何hà 者giả 是thị 於ư 菩Bồ 提Đề 心tâm 體thể 。 即tức 知tri 自tự 心tâm 等đẳng 諸chư 佛Phật 心tâm 。 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 。 三tam 無vô 差sai 別biệt 。 如như 此thử 心tâm 體thể 。 即tức 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 故cố 我ngã 此thử 心tâm 。 空không 無vô 一nhất 相tương/tướng 。 萬vạn 德đức 本bổn 具cụ 。 體thể 絕tuyệt 百bách 非phi 。 如như 淨tịnh 月nguyệt 輪luân 。 當đương 十thập 五ngũ 日nhật 。 圓viên 滿mãn 無vô 缺khuyết 。 浮phù 雲vân 若nhược 翳ế 。 不bất 見kiến 月nguyệt 輪luân 。 長trường/trưởng 風phong 卷quyển 雲vân 。 皎hiệu 然nhiên 明minh 白bạch 。 心tâm 亦diệc 如như 是thị 。 本bổn 來lai 圓viên 淨tịnh 。 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 體thể 無vô 生sanh 滅diệt 即tức 是thị 圓viên 寂tịch 。 惑hoặc 雲vân 所sở 覆phú 無vô 所sở 覺giác 。 方phương 便tiện 慈từ 風phong 拂phất 除trừ 妄vọng 惑hoặc 。 真chân 心tâm 本bổn 淨tịnh 。 非phi 是thị 新tân 生sanh 。 不bất 發phát 諸chư 心tâm 。 真chân 智trí 知tri 心tâm 矣hĩ 。 即tức 以dĩ 此thử 智trí 。 了liễu 物vật 同đồng 體thể 。 慨khái 物vật 同đồng 迷mê 。 而nhi 起khởi 悲bi 救cứu 。 依y 體thể 起khởi 用dụng 。 無vô 悲bi 之chi 悲bi 。 用dụng 無vô 不bất 體thể 。 無vô 緣duyên 不bất 寂tịch 。 心tâm 雖tuy 本bổn 淨tịnh 久cửu 翳ế 塵trần 勞lao 。 廣quảng 起khởi 大đại 願nguyện 。 發phát 修tu 萬vạn 行hạnh 。 行hạnh 願nguyện 相tương/tướng 資tư 。 如như 車xa 二nhị 輪luân 。 如như 鳥điểu 二nhị 翼dực 。 翔tường 空không 致trí 遠viễn 必tất 假giả 相tương/tướng 資tư 。 故cố 經Kinh 云vân 。 如như 龍long 布bố 密mật 雲vân 。 必tất 當đương 霔# 大đại 雨vũ 。 菩Bồ 薩Tát 發phát 大đại 願nguyện 。 決quyết 定định 修tu 諸chư 行hành 。 以dĩ 大đại 願nguyện 故cố 悲bi 智trí 常thường 住trụ 。 無vô 住trụ 萬vạn 行hạnh 自tự 然nhiên 成thành 就tựu 。 故cố 以dĩ 大đại 願nguyện 而nhi 為vi 其kỳ 主chủ 。 悲bi 智trí 相tương/tướng 遵tuân 。 即tức 無vô 住trụ 行hành 。 以dĩ 此thử 對đối 顯hiển 。 即tức 行hạnh 願nguyện 相tương 扶phù 。 故cố 此thử 三tam 心tâm 無vô 德đức 不bất 攝nhiếp 。 始thỉ 於ư 十thập 住trụ 。 終chung 至chí 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 果quả 若nhược 因nhân 不bất 離ly 三tam 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 是thị 故cố 論luận 下hạ 。 二nhị 引dẫn 證chứng 也dã 。 文văn 意ý 可khả 見kiến 。 每mỗi 句cú 皆giai 從tùng 。 即tức 是thị 下hạ 。 是thị 疏sớ/sơ 指chỉ 配phối 論luận 之chi 三tam 心tâm 也dã 。 故cố 慈Từ 氏Thị 云vân 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 燈đăng 。 (# 總tổng 標tiêu )# 大đại 悲bi 為vi 油du 。 大đại 願nguyện 為vi 炷chú 。 (# 上thượng 二nhị 心tâm 依y 名danh 也dã )# 光quang 照chiếu 法Pháp 界Giới (# 大đại 智trí 心tâm 也dã )# 四tứ 弘hoằng 等đẳng 者giả 。 為vi 對đối 苦Khổ 諦Đế 故cố 。 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 誓thệ 願nguyện 度độ 。 度độ 苦khổ 源nguyên 故cố 。 (# 陰ấm 入nhập 皆giai 如như 。 無vô 苦khổ 可khả 知tri )# 為vi 對đối 集Tập 諦Đế 故cố 。 煩phiền 惱não 無vô 邊biên 誓thệ 願nguyện 斷đoạn 。 斷đoạn 結kết 習tập 故cố 。 (# 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。 無vô 集tập 可khả 斷đoạn )# 為vi 對đối 道Đạo 諦Đế 故cố 。 法Pháp 門môn 無vô 邊biên 誓thệ 願nguyện 學học 。 出xuất 離ly 之chi 道Đạo 也dã 。 (# 邊biên 邪tà 皆giai 中trung 正chánh 。 無vô 道đạo 可khả 修tu 也dã )# 為vi 對đối 滅Diệt 諦Đế 故cố 。 無vô 上thượng 佛Phật 果Quả 誓thệ 願nguyện 成thành 。 成thành 佛Phật 方phương 名danh 證chứng 。 真chân 寂tịch 滅diệt 也dã (# 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 無vô 滅diệt 。 可khả 證chứng 也dã )# 。

▲# 疏sớ/sơ 心tâm 相tương/tướng 者giả 。 牒điệp 第đệ 二nhị 文văn 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 總tổng 標tiêu 。 以dĩ 一nhất 句cú 別biệt 釋thích 悲bi 心tâm 無vô 分phân 齊tề 也dã 。 華hoa 嚴nghiêm 休hưu 捨xả 優Ưu 婆Bà 夷Di 云vân 。 (# 善thiện 財tài 之chi 善thiện 友hữu 也dã )# 菩Bồ 薩Tát 不bất 為vi 調điều 一nhất 眾chúng 生sanh 故cố 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 乃nãi 至chí 調điều 伏phục 不bất 可khả 說thuyết 佛Phật 剎sát 。 塵trần 數số 眾chúng 生sanh 。 故cố 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 為vì 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 盡tận 無vô 餘dư 故cố 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 次thứ 一nhất 句cú 別biệt 釋thích 願nguyện 心tâm 無vô 分phân 齊tề 也dã 。 次thứ 上thượng 結kết 經Kinh 云vân 。 為vi 百bách 萬vạn 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 方phương 便tiện 行hành 故cố 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 故cố 其kỳ 一nhất 一nhất 行hành 皆giai 無vô 齊tề 限hạn 。 次thứ 約ước 念niệm 真chân 知tri 下hạ 。 別biệt 牒điệp 大đại 智trí 心tâm 無vô 分phân 齊tề 也dã 。 淨tịnh 名danh 下hạ 。 彼bỉ 說thuyết 。 維duy 摩ma 呵ha 彌Di 勒Lặc 受thọ 記ký 道Đạo 理lý 。 後hậu 結kết 云vân 。 當đương 令linh 此thử 諸chư 等đẳng 。 次thứ 云vân 。 菩Bồ 提Đề 者giả 不bất 可khả 以dĩ 身thân 得đắc 。 不bất 可khả 以dĩ 心tâm 得đắc 。 寂tịch 滅diệt 是thị 菩Bồ 提Đề 。 滅diệt 諸chư 相tướng 故cố 。 若nhược 融dung 上thượng 二nhị 心tâm 。 則tắc 度độ 而nhi 無vô 度độ 。 修tu 而nhi 無vô 修tu 。 故cố 經Kinh 云vân 。 若nhược 於ư 一nhất 切thiết 智trí 。 發phát 生sanh 迴hồi 向hướng 心tâm 。 見kiến 心tâm 無vô 所sở 生sanh 。 當đương 獲hoạch 大đại 名danh 稱xưng 。

疏sớ/sơ 心tâm 功công 德đức 者giả 。 文văn 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 也dã 。 言ngôn 諸chư 佛Phật 同đồng 讚tán 不bất 盡tận 者giả 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 發phát 心tâm 功công 德đức 品phẩm 中trung 。 以dĩ 一nhất 百bách 大đại 喻dụ 。 較giảo 量lượng 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 所sở 有hữu 功công 德đức 。 不bất 及cập 少thiểu 分phần 。 最tối 後hậu 一nhất 喻dụ 云vân 。 一nhất 念niệm 供cúng 養dường 無vô 邊biên 佛Phật 。 亦diệc 供cung 無vô 數số 諸chư 眾chúng 生sanh 。 悉tất 以dĩ 香hương 華hoa 及cập 妙diệu 鬘man 。 寶bảo 幢tràng 幡phan 蓋cái 上thượng 衣y 服phục 。 美mỹ 食thực 珍trân 座tòa 經kinh 行hành 處xứ 。 種chủng 種chủng 宮cung 殿điện 悉tất 嚴nghiêm 好hảo/hiếu 。 毗tỳ 盧lô 遮già 那na 妙diệu 寶bảo 殊thù 。 如như 意ý 摩ma 尼ni 發phát 光quang 曜diệu 。 念niệm 念niệm 如như 是thị 持trì 供cúng 養dường 。 經kinh 無vô 量lượng 劫kiếp 不bất 可khả 說thuyết 。 其kỳ 人nhân 福phước 聚tụ 雖tuy 復phục 多đa 。 不bất 及cập 發phát 心tâm 功công 德đức 大đại 。 所sở 說thuyết 種chủng 種chủng 眾chúng 譬thí 喻dụ 。 無vô 有hữu 能năng 及cập 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 以dĩ 諸chư 三tam 世thế 人Nhân 中Trung 尊Tôn 。 皆giai 從tùng 發phát 心tâm 而nhi 得đắc 生sanh 。 發phát 心tâm 無vô 礙ngại 無vô 齊tề 限hạn 。 欲dục 求cầu 其kỳ 量lượng 不bất 可khả 得đắc 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 誓thệ 必tất 成thành 。 所sở 有hữu 眾chúng 生sanh 皆giai 永vĩnh 度độ 。 發phát 心tâm 廣quảng 大đại 等đẳng 虗hư 空không 。 生sanh 諸chư 功công 德đức 同đồng 法Pháp 界Giới 。 所sở 有hữu 普phổ 遍biến 如như 無vô 異dị 。 永vĩnh 離ly 眾chúng 著trước 佛Phật 平bình 等đẳng 。 又hựu 云vân 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 是thị 十Thập 力Lực 本bổn 。 亦diệc 為vi 四tứ 辯biện 無vô 畏úy 本bổn 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 亦diệc 復phục 然nhiên 。 莫mạc 不bất 皆giai 從tùng 發phát 心tâm 得đắc 。 又hựu 云vân 。 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 如như 淨tịnh 日nhật 。 眾chúng 行hành 具cụ 足túc 如như 滿mãn 月nguyệt 。 功công 德đức 常thường 盈doanh 如như 巨cự 海hải 。 無vô 垢cấu 無vô 礙ngại 同đồng 虗hư 空không 。 又hựu 云vân 。 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 如Như 來Lai 。 悉tất 共cộng 讚tán 歎thán 初sơ 發phát 心tâm 。 此thử 心tâm 無vô 量lượng 德đức 所sở 嚴nghiêm 。 能năng 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 同đồng 於ư 佛Phật 。 如như 眾chúng 生sanh 數số 爾nhĩ 許hứa 劫kiếp 。 說thuyết 某mỗ 功công 德đức 不bất 可khả 盡tận 。 以dĩ 住trụ 如Như 來Lai 廣quảng 大đại 家gia 。 三tam 界giới 諸chư 法pháp 無vô 能năng 喻dụ 。 釋thích 下hạ 勸khuyến 云vân 。 欲dục 見kiến 十thập 方phương 一nhất 切thiết 佛Phật 。 欲dục 施thí 無vô 盡tận 功công 德đức 藏tạng 。 欲dục 滅diệt 眾chúng 生sanh 諸chư 苦khổ 惱não 。 宜nghi 應ưng 速tốc 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。

▲# 疏sớ/sơ 善thiện 友hữu 下hạ 。 二nhị 引dẫn 證chứng 也dã 。 禮lễ 童đồng 子tử 者giả 。 即tức 善Thiện 財Tài 童Đồng 子Tử 。 第đệ 五ngũ 善Thiện 知Tri 識Thức 彌di 伽già 大Đại 士Sĩ 。 善thiện 財tài 請thỉnh 問vấn 。 云vân 何hà 修tu 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 不bất 忘vong 失thất 菩Bồ 提Đề 心tâm 等đẳng 。 彌di 伽già 反phản 問vấn 。 汝nhữ 已dĩ 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 耶da 。 答đáp 云vân 已dĩ 發phát 。 彌di 伽già 遽cự 即tức 下hạ 座tòa 。 於ư 善thiện 財tài 所sở 。 五ngũ 體thể 投đầu 地địa 。 散tán 香hương 華hoa 珠châu 寶bảo 。 種chủng 種chủng 供cúng 養dường 。 (# 師sư 禮lễ 資tư 者giả 。 如như 人nhân 禮lễ 初sơ 月nguyệt 不bất 禮lễ 滿mãn 月nguyệt 。 以dĩ 邪tà 見kiến 故cố 。 後hậu 方phương 昇thăng 本bổn 座tòa 。 不bất 乖quai 重trọng/trùng 法pháp 。 前tiền 諸chư 知tri 識thức 而nhi 不bất 爾nhĩ 者giả 。 為vi 僧Tăng 敬kính 俗tục 事sự 不bất 便tiện 故cố )# 疏sớ/sơ 敬kính 沙Sa 彌Di 者giả 。 智Trí 度Độ 論luận 中trung 說thuyết 。 有hữu 一nhất 阿A 羅La 漢Hán 僧Tăng 。 領lãnh 一nhất 凡phàm 夫phu 沙Sa 彌Di 。 沙Sa 彌Di 隨tùy 從tùng 行hành 次thứ 。 忽hốt 作tác 念niệm 。 發phát 大Đại 乘Thừa 心tâm 。 羅La 漢Hán 觀quán 知tri 。 便tiện 於ư 沙Sa 彌Di 身thân 上thượng 。 取thủ 衣y 鉢bát 自tự 擎kình 。 令linh 沙Sa 彌Di 前tiền 行hành 。 行hành 經kinh 數số 里lý 已dĩ 。 沙Sa 彌Di 心tâm 念niệm 菩Bồ 薩Tát 苦khổ 行hạnh 。 難nạn/nan 成thành 佛Phật 果quả 。 遂toại 卻khước 擬nghĩ 修tu 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 。 羅La 漢Hán 又hựu 觀quán 知tri 。 卻khước 過quá 與dữ 衣y 鉢bát 。 還hoàn 令linh 隨tùy 後hậu 。 沙Sa 彌Di 都đô 不bất 知tri 意ý 。 而nhi 問vấn 羅La 漢Hán 。 羅La 漢Hán 方phương 與dữ 說thuyết 此thử 意ý 也dã 。 今kim 且thả 以dĩ 意ý 。 略lược 記ký 大đại 綱cương 。 待đãi 撿kiểm 論luận 文văn 具cụ 敘tự 。 終chung 始thỉ 不bất 殊thù 等đẳng 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 初sơ 發phát 已dĩ 為vi 天Thiên 人Nhân 師Sư 。 勝thắng 出xuất 聲Thanh 聞Văn 及cập 緣Duyên 覺Giác 。 發phát 心tâm 畢tất 竟cánh 二nhị 不bất 別biệt 。 如như 是thị 二nhị 心tâm 先tiên 心tâm 難nạn/nan 。 自tự 未vị 得đắc 度độ 先tiên 度độ 他tha 。 故cố 我ngã 敬kính 禮lễ 初sơ 發phát 心tâm 。 釋thích 曰viết 。 禮lễ 初sơ 心tâm 者giả 。 若nhược 敬kính 白bạch 月nguyệt 之chi 新tân 生sanh 美mỹ 青thanh 杉# 之chi 萌manh 芽nha 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 毗tỳ 盧lô 品phẩm 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 悉tất 入nhập 最tối 初sơ 菩Bồ 提Đề 心tâm 中trung 住trụ 。 (# 彼bỉ 疏sớ/sơ 三tam 義nghĩa 釋thích 。 一nhất 後hậu 因nhân 前tiền 得đắc 。 如như 脩tu 途đồ 在tại 於ư 初sơ 步bộ 。 二nhị 發phát 心tâm 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 。 真Chân 如Như 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 三tam 三tam 德đức 開khai 顯hiển 。 初sơ 後hậu 圓viên 融dung 也dã )# 先tiên 心tâm 難nạn/nan 者giả 。 汎# 取thủ 萬vạn 萬vạn 迷mê 人nhân 論luận 之chi 。 機cơ 幾kỷ 分phần/phân 信tín 佛Phật 教giáo 。 信tín 者giả 幾kỷ 分phần/phân 遇ngộ 真chân 正chánh 善thiện 友hữu 。 遇ngộ 者giả 幾kỷ 分phần/phân 信tín 。 信tín 者giả 幾kỷ 分phân 解giải 。 解giải 者giả 幾kỷ 分phần/phân 皆giai 絕tuyệt 緣duyên 。 真chân 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 即tức 萬vạn 分phần 中trung 無vô 一nhất 也dã 。 若nhược 汎# 取thủ 萬vạn 萬vạn 已dĩ 真chân 發phát 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 心tâm 人nhân 論luận 之chi 。 即tức 十thập 中trung 便tiện 有hữu 三tam 二nhị 。 決quyết 定định 成thành 佛Phật 。 不bất 妨phương 七thất 八bát 分phần/phân 退thoái 入nhập 二Nhị 乘Thừa 。 疏sớ/sơ 是thị 以dĩ 彌Di 勒Lặc 下hạ 。 華hoa 嚴nghiêm 第đệ 七thất 十thập 八bát 。 善thiện 財tài 重trùng 白bạch 彌Di 勒Lặc 言ngôn 。 我ngã 已dĩ 先tiên 發phát 。 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 而nhi 我ngã 未vị 知tri 。 云vân 何hà 學học 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 大đại 聖thánh 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 授thọ 尊tôn 者giả 記ký 。 一nhất 生sanh 當đương 得đắc 。 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 。 云vân 云vân (# 廣quảng 歎thán 等đẳng 覺giác 功công 德đức )# 爾nhĩ 時thời 彌Di 勒Lặc 。 觀quán 察sát 眾chúng 會hội 。 指chỉ 示thị 善thiện 財tài 。 而nhi 作tác 是thị 言ngôn 。 汝nhữ 等đẳng 見kiến 此thử 長trưởng 者giả 子tử 。 今kim 於ư 我ngã 所sở 。 問vấn 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 諸chư 功công 德đức 不phủ 。 此thử 長trưởng 者giả 子tử 。 勇dũng 猛mãnh 精tinh 進tấn 。 志chí 願nguyện 無vô 難nạn/nan 。 云vân 云vân (# 廣quảng 歎thán 希hy 有hữu )# 諸chư 仁nhân 者giả 。 餘dư 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 經kinh 於ư 無vô 量lượng 百bách 千thiên 。 萬vạn 億ức 那na 由do 他tha 劫kiếp 。 乃nãi 能năng 滿mãn 足túc 。 菩Bồ 薩Tát 願nguyện 行hành 。 此thử 長trưởng 者giả 子tử 。 於ư 一nhất 生sanh 內nội 。 則tắc 能năng 淨tịnh 佛Phật 剎sát 。 云vân 云vân (# 備bị 足túc 彌Di 勒Lặc 歎thán 已dĩ 告cáo 善thiện 財tài 云vân 云vân )# 廣quảng 歎thán 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 功công 德đức 。 如như 下hạ 所sở 列liệt 注chú 種chúng 田điền 等đẳng 者giả 。 略lược 記ký 三tam 十thập 餘dư 喻dụ 之chi 名danh 。 或hoặc 次thứ 不bất 次thứ 。 初sơ 二nhị 十thập 喻dụ 。 據cứ 本bổn 文văn 。 每mỗi 喻dụ 有hữu 四tứ 句cú 。 每mỗi 句cú 四tứ 字tự 。 計kế 十thập 六lục 字tự 。 於ư 中trung 。 每mỗi 初sơ 六lục 字tự 。 取thủ 後hậu 一nhất 字tự 。 相tương/tướng 計kế 七thất 字tự 。 喻dụ 喻dụ 文văn 同đồng 。 謂vị 初sơ 云vân 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 猶do 如như 。 後hậu 云vân 故cố 也dã 。 唯duy 餘dư 九cửu 字tự 。 每mỗi 喻dụ 各các 別biệt 。 然nhiên 亦diệc 文văn 勢thế 意ý 勢thế 大đại 同đồng 。 疏sớ/sơ 注chú 記ký 每mỗi 於ư 別biệt 中trung 。 又hựu 撮toát 略lược 取thủ 五ngũ 字tự 。 唯duy 有hữu 四tứ 字tự 無vô 文văn 誦tụng 者giả 。 看khán 文văn 勢thế 記ký 之chi 。 次thứ 圓viên 四tứ 句cú 別biệt 說thuyết 記ký 之chi 即tức 難nạn/nan 也dã 。 今kim 具cụ 緣duyên 本bổn 文văn 。 可khả 祥tường 覽lãm 記ký 說thuyết 。 又hựu 每mỗi 喻dụ 當đương 行hành 書thư 一nhất 字tự 為vi 號hiệu 頭đầu 。 便tiện 側trắc 注chú 具cụ 書thư 經kinh 文văn 。 於ư 中trung 初sơ 二nhị 喻dụ 令linh 寫tả 四tứ 句cú 。 餘dư 即tức 略lược 卻khước 六lục 字tự 以dĩ 一nhất 一nhất 全toàn 同đồng 故cố 。 又hựu 水thủy 喻dụ 母mẫu 喻dụ 帝đế 喻dụ 命mạng 喻dụ 。 各các 有hữu 兩lưỡng 事sự 。 師sư 喻dụ 有hữu 三tam 事sự 。 疏sớ/sơ 中trung 互hỗ 取thủ 其kỳ 一nhất 。 有hữu 能năng 因nhân 此thử 同đồng 類loại 便tiện 。 總tổng 引dẫn 說thuyết 亦diệc 得đắc 。 不bất 說thuyết 亦diệc 得đắc 。 從tùng 後hậu 無vô 畏úy 已dĩ 下hạ 。 十thập 喻dụ 文văn 廣quảng 。 不bất 可khả 具cụ 記ký 。 疏sớ/sơ 中trung 每mỗi 喻dụ 但đãn 標tiêu 兩lưỡng 事sự 字tự 為vi 號hiệu 頭đầu 。 令linh 覽lãm 文văn 取thủ 意ý 記ký 之chi 。 (# 當đương 行hành 是thị 喻dụ 號hiệu 則tắc 注chú 是thị 〔# 本bổn 住trụ 〕# 誦tụng 文văn )# 種chủng (# 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 猶do 如như 種chủng 子tử 。 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 故cố 。 )# 田điền (# 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 猶do 如như 良lương 田điền 。 能năng 長trường/trưởng 眾chúng 生sanh 白bạch 淨tịnh 法pháp 故cố )# 地địa (# 引dẫn 上thượng 云vân 云vân 大đại 地địa 能năng 持trì 一nhất 切thiết 。 諸chư 世thế 間gian 故cố 。 )# 水thủy (# 淨tịnh 水thủy 能năng 洗tẩy 一nhất 切thiết 。 煩phiền 惱não 垢cấu 故cố 清thanh 水thủy 性tánh 本bổn 澄trừng 潔khiết 無vô 垢cấu 濁trược 故cố )# 風phong (# 大đại 風phong 普phổ 於ư 世thế 間gian 。 無vô 所sở 礙ngại 故cố 。 )# 火hỏa (# 盛thịnh 火hỏa 能năng 燒thiêu 一nhất 切thiết 。 諸chư 見kiến 薪tân 故cố )# 日nhật (# 淨tịnh 日nhật 普phổ 照chiếu 一nhất 切thiết 。 諸chư 世thế 間gian 故cố 。 )# 月nguyệt (# 盛thịnh 月nguyệt 諸chư 白bạch 淨tịnh 法pháp 悉tất 圓viên 滿mãn 故cố 。 )# 燈đăng (# 明minh 燈đăng 能năng 放phóng 種chủng 種chủng 法pháp 光quang 明minh 故cố )# 目mục (# 淨tịnh 目mục 普phổ 見kiến 一nhất 切thiết 。 安an 危nguy 處xứ 故cố )# 道đạo (# 大Đại 道Đạo 普phổ 令linh 得đắc 入nhập 大đại 智trí 城thành 故cố 。 上thượng 皆giai 依y 次thứ 。 下hạ 則tắc 成thành 起khởi 。 )# 父phụ (# 慈từ 父phụ 訓huấn 導đạo 一nhất 切thiết 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 故cố )# 母mẫu (# 慈từ 母mẫu 生sanh 長trưởng 一nhất 切thiết 諸chư 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 乳nhũ 母mẫu 養dưỡng 育dục 一nhất 切thiết 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 )# 師sư (# 善thiện 友hữu 成thành 益ích 一nhất 切thiết 諸chư 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 如như 大đại 導đạo 師sư 。 善thiện 知tri 菩Bồ 薩Tát 。 出xuất 要yếu 道đạo 故cố 。 如như 善Thiện 知Tri 識Thức 。 能năng 解giải 一nhất 切thiết 。 生sanh 死tử 縛phược 故cố )# 帝đế (# 帝đế 王vương 一nhất 切thiết 願nguyện 中trung 。 得đắc 自tự 在tại 故cố 。 帝Đế 釋Thích 一nhất 切thiết 主chủ 中trung 最tối 為vi 尊tôn 故cố )# 鉗kiềm (# 鉗kiềm 鑷nhiếp 能năng 拔bạt 一nhất 切thiết 。 身thân 見kiến 刺thứ 故cố )# 命mạng (# 命mạng 根căn 住trụ 持trì 菩Bồ 薩Tát 大đại 悲bi 身thân 故cố 。 又hựu 云vân 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 命mạng 根căn 若nhược 斷đoạn 不bất 能năng 利lợi 益ích 。 父phụ 母mẫu 宗tông 親thân 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 捨xả 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 不bất 能năng 利lợi 益ích 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 能năng 成thành 就tựu 。 諸chư 佛Phật 功công 德đức 。 故cố )# 甘cam (# 甘cam 露lộ 能năng 令linh 安an 住trụ 。 不bất 死tử 界giới 故cố )# 璃ly (# 如như 淨tịnh 瑠lưu 璃ly 自tự 性tánh 明minh 潔khiết 無vô 諸chư 垢cấu 故cố )# 皷cổ (# 如như 更cánh 漏lậu 皷cổ 覺giác 諸chư 眾chúng 生sanh 。 煩phiền 惱não 睡thụy 故cố )# 無vô 畏úy (# 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 得đắc 無vô 畏úy 藥dược 。 離ly 五ngũ 恐khủng 怖bố 。 何hà 等đẳng 為vi 五ngũ 。

所sở 謂vị 火hỏa 不bất 能năng 燒thiêu 。 毒độc 不bất 能năng 中trung 。 刀đao 不bất 能năng 傷thương 。 水thủy 不bất 能năng 漂phiêu 。 煙yên 不bất 能năng 熏huân 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 藥dược 。 貪tham 火hỏa 不bất 燒thiêu 。 嗔sân 毒độc 不bất 中trung 惑hoặc 刀đao 不bất 傷thương 。 有hữu 流lưu 不bất 漂phiêu 諸chư 覺giác 觀quán 煙yên 不bất 能năng 熏huân 習tập )# 毗tỳ 笈cấp (# 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 持trì 毗tỳ 笈cấp 摩ma 藥dược 。 能năng 令linh 毒độc 箭tiễn 自tự 然nhiên 墮đọa 落lạc 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 持trì 菩Bồ 提Đề 心tâm 毗tỳ 笈cấp 摩ma 藥dược 。 令linh 〔# 其kỳ 皮bì 〕# 貪tham 恚khuể 癡si 諸chư 邪tà 見kiến 箭tiễn 自tự 然nhiên 墮đọa 落lạc )# 珊san 陀đà (# 如như 有hữu 藥dược 樹thụ 名danh 珊san 陀đà 耶da 。 有hữu 取thủ 其kỳ 皮bì 。 以dĩ 塗đồ 瘡sang 者giả 。 瘡sang 即tức 除trừ 愈dũ 。 然nhiên 其kỳ 樹thụ 皮bì 。 隨tùy 取thủ 隨tùy 生sanh 。 終chung 不bất 可khả 盡tận 。 菩Bồ 薩Tát 從tùng 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 生sanh 一Nhất 切Thiết 智Trí 樹thụ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 若nhược 有hữu 得đắc 見kiến 。 而nhi 生sanh 信tín 者giả 。 煩phiền 惱não 業nghiệp 瘡sang 。 悉tất 得đắc 消tiêu 滅diệt 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 樹thụ 。 初sơ 無vô 所sở 損tổn )# 無vô 生sanh (# 如như 有hữu 藥dược 樹thụ 。 名danh 無vô 生sanh 根căn 。 以dĩ 其kỳ 力lực 故cố 。 增tăng 長trưởng 一nhất 切thiết 。 閻Diêm 浮Phù 提đề 樹thụ 。 菩Bồ 薩Tát 菩Bồ 提Đề 。 心tâm 樹thụ 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 其kỳ 力lực 故cố 增tăng 長trưởng 一nhất 切thiết 。 學học 與dữ 無Vô 學Học 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 所sở 。 有hữu 善thiện 法Pháp )# 念niệm 力lực (# 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 得đắc 念niệm 力lực 藥dược 。 凡phàm 所sở 聞văn 事sự 。 憶ức 持trì 不bất 忘vong 。 菩Bồ 薩Tát 得đắc 菩Bồ 提Đề 心tâm 念niệm 力lực 妙diệu 藥dược 。 悉tất 能năng 聞văn 持trì 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 皆giai 無vô 忘vong 失thất )# 住trụ 水thủy (# 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 得đắc 住trụ 水thủy 寶bảo 。 繫hệ 其kỳ 身thân 上thượng 。 入nhập 大đại 海hải 中trung 。 不bất 為vi 水thủy 害hại 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 心tâm 住trụ 水thủy 妙diệu 寶bảo 入nhập 於ư 一nhất 切thiết 。 生sanh 死tử 海hải 中trung 。 終chung 不bất 沉trầm 沒một )# 日nhật 精tinh (# 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 得đắc 日nhật 精tinh 珠châu 。 持trì 向hướng 日nhật 光quang 。 而nhi 生sanh 於ư 火hỏa 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 心tâm 智trí 日nhật 寶bảo 珠châu 持trì 向hướng 智trí 光quang 而nhi 生sanh 智trí 火hỏa 。 又hựu 如như 。 有hữu 人nhân 。 得đắc 月nguyệt 精tinh 珠châu 。 持trì 向hướng 月nguyệt 光quang 而nhi 生sanh 於ư 水thủy 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 心tâm 月nguyệt 精tinh 寶bảo 珠châu 。 持trì 此thử 心tâm 珠châu 。 鑒giám 迴hồi 向hướng 光quang 。 而nhi 生sanh 一nhất 切thiết 善thiện 。 根căn 願nguyện 水thủy )# 璃ly 寶bảo (# 如như 瑠lưu 璃ly 寶bảo 。 於ư 百bách 千thiên 歲tuế 。 處xử 不bất 淨tịnh 中trung 。 不bất 為vi 臭xú 穢uế 。 之chi 所sở 染nhiễm 著trước 。 性tánh 本bổn 淨tịnh 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 菩Bồ 提Đề 心tâm 寶bảo 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 於ư 百bách 千thiên 劫kiếp 。 住trụ 欲dục 界giới 中trung 。 不bất 為vi 欲dục 界giới 過quá 患hoạn 所sở 染nhiễm 。 猶do 如như 法Pháp 界Giới 。 性tánh 清thanh 淨tịnh 故cố 。 )# 宅trạch 迦ca (# 如như 有hữu 藥dược 汁trấp 。 名danh 訶ha 宅trạch 迦ca 。 人nhân 或hoặc 得đắc 之chi 。 以dĩ 其kỳ 一nhất 兩lưỡng 變biến 千thiên 兩lưỡng 銅đồng 。 悉tất 成thành 真chân 金kim 。 非phi 千thiên 兩lưỡng 銅đồng 能năng 變biến 此thử 藥dược 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 迴hồi 向hướng 智trí 藥dược 。 普phổ 變biến 一nhất 切thiết 業nghiệp 惑hoặc 等đẳng 法pháp 。 悉tất 便tiện 成thành 於ư 一nhất 切thiết 智trí 相tương/tướng 。 非phi 業nghiệp 惑hoặc 等đẳng 能năng 變biến 其kỳ 心tâm )# 王vương 子tử (# 如như 王vương 子tử 初sơ 生sanh 。 即tức 為vi 大đại 臣thần 。 之chi 所sở 尊tôn 重trọng 。 以dĩ 種chủng 姓tánh 自tự 在tại 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 即tức 為vi 耆kỳ 宿túc 久cửu 修tu 梵Phạm 行hạnh 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 所sở 其kỳ 尊tôn 重trọng 。 以dĩ 大đại 悲bi 自tự 在tại 故cố 又hựu 如như 王vương 子tử 。 年niên 雖tuy 幼ấu 稚trĩ 。 一nhất 切thiết 大đại 臣thần 。 皆giai 悉tất 禮lễ 敬kính 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 雖tuy 初sơ 發phát 心tâm 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 二Nhị 乘Thừa 耆kỳ 舊cựu 。 皆giai 應ưng 敬kính 禮lễ 。 又hựu 如như 王vương 子tử 。 雖tuy 於ư 一nhất 切thiết 臣thần 佐tá 之chi 中trung 。 未vị 得đắc 自tự 在tại 。 已dĩ 具cụ 王vương 相tương/tướng 。 不bất 與dữ 一nhất 切thiết 。 諸chư 臣thần 佐tá 等đẳng 。 以dĩ 生sanh 處xứ 尊tôn 勝thắng 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 雖tuy 於ư 一nhất 切thiết 業nghiệp 。 煩phiền 惱não 中trung 未vị 得đắc 自tự 在tại 。 然nhiên 已dĩ 具cụ 足túc 。 菩Bồ 提Đề 之chi 相tướng 。 不bất 與dữ 一nhất 切thiết 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 。 以dĩ 種chủng 姓tánh 第đệ 一nhất 故cố 。 如như 金kim 翅sí 鳥điểu 王vương 子tử 。 初sơ 始thỉ 生sanh 時thời 。 目mục 則tắc 明minh 利lợi 。 飛phi 則tắc 勁# 揵kiền 。 一nhất 切thiết 諸chư 鳥điểu 。 雖tuy 久cửu 成thành 長trường/trưởng 。 無vô 能năng 及cập 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 為vi 佛Phật 王vương 子tử 。 智trí 慧tuệ 清thanh 淨tịnh 。 大đại 悲bi 勇dũng 猛mãnh 。 一nhất 切thiết 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 百bách 千thiên 劫kiếp 。 久cửu 修tu 道Đạo 行hạnh 。 所sở 不bất 能năng 及cập )# 。

疏sớ/sơ 懇khẩn 勸khuyến 下hạ 二nhị 句cú 。 即tức 第đệ 七thất 十thập 九cửu 中trung 。 入nhập 樓lâu 閣các 得đắc 法Pháp 門môn 竟cánh 。 彌Di 勒Lặc 告cáo 言ngôn 。 云vân 云vân (# 乃nãi 至chí )# 為vì 欲dục 教giáo 化hóa 。 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 所sở 遣khiển 來lai 者giả 。 令linh 如như 蓮liên 華hoa 悉tất 開khai 悟ngộ 故cố 。 於ư 此thử 命mạng 終chung 。 生sanh 兜Đâu 率Suất 天Thiên 。 我ngã 願nguyện 滿mãn 足túc 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 時thời 。 汝nhữ 及cập 文Văn 殊Thù 。 俱câu 得đắc 見kiến 我ngã 。

善thiện 男nam 子tử 。 汝nhữ 當đương 往vãng 詣nghệ 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 善Thiện 知Tri 識Thức 所sở 。 而nhi 問vấn 之chi 言ngôn 。 菩Bồ 薩Tát 云vân 何hà 。 入nhập 普phổ 賢hiền 行hành 門môn 云vân 云vân 。

何hà 以dĩ 故cố 。 文Văn 殊Thù 所sở 有hữu 大đại 願nguyện 。 非phi 餘dư 無vô 量lượng 百bách 千thiên 億ức 。 那na 由do 他tha 菩Bồ 薩Tát 。 之chi 所sở 能năng 有hữu 云vân 云vân 。 出xuất 生sanh 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 功công 德đức 。 無vô 有hữu 休hưu 息tức 。 常thường 為vì 無vô 量lượng 。 百bách 千thiên 億ức 那na 由do 他tha 諸chư 佛Phật 母mẫu 。 常thường 為vi 云vân 云vân (# 百bách 千thiên 例lệ 上thượng )# 菩Bồ 薩Tát 師sư 云vân 云vân 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 童Đồng 子Tử 。 是thị 汝nhữ 善Thiện 知Tri 識Thức 。 令linh 汝nhữ 得đắc 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 長trưởng 養dưỡng 一nhất 切thiết 。 善thiện 根căn 云vân 云vân 。 汝nhữ 應ưng 往vãng 詣nghệ 文Văn 殊Thù 之chi 所sở 。 莫mạc 生sanh 疲bì 厭yếm 。 文Văn 殊Thù 當đương 為vì 汝nhữ 說thuyết 。 一nhất 切thiết 功công 德đức 。

何hà 以dĩ 故cố 。 汝nhữ 先tiên 所sở 見kiến 。 諸chư 善Thiện 知Tri 識Thức 。 聞văn 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 入nhập 解giải 脫thoát 門môn 。 滿mãn 足túc 大đại 願nguyện 。 皆giai 是thị 文Văn 殊Thù 。 文Văn 殊Thù 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 成thành 得đắc 究cứu 竟cánh 。 釋thích 曰viết 。 今kim 略lược 引dẫn 之chi 。 然nhiên 經kinh 文văn 具cụ 有hữu 一nhất 紙chỉ 半bán 。 再tái 三tam 重trùng 疊điệp 。 勸khuyến 令linh 再tái 見kiến 。 故cố 云vân 懇khẩn 也dã 。 又hựu 七thất 十thập 八bát 初sơ 。 彌Di 勒Lặc 已dĩ 讚tán 善thiện 財tài 云vân 。 汝nhữ 為vi 勤cần 求cầu 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 故cố 。 發phát 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 汝nhữ 獲hoạch 善thiện 利lợi 。 汝nhữ 善thiện 得đắc 人nhân 身thân 。 汝nhữ 善thiện 住trụ 壽thọ 命mạng 。 汝nhữ 善thiện 值trị 如Như 來Lai 出xuất 現hiện 。 汝nhữ 善thiện 見kiến 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 大đại 善Thiện 知Tri 識Thức 云vân 云vân 。 所sở 有hữu 解giải 欲dục 。 悉tất 已dĩ 清thanh 淨tịnh 。 已dĩ 為vi 諸chư 佛Phật 護hộ 念niệm 。 已dĩ 為vi 善thiện 友hữu 其kỳ 所sở 攝nhiếp 受thọ 。

何hà 以dĩ 故cố 。

善thiện 男nam 子tử 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 猶do 如như 種chủng 子tử 等đẳng 。 略lược 如như 前tiền 引dẫn 。 從tùng 初sơ 至chí 末mạt 。 皆giai 指chỉ 文Văn 殊Thù 。 豈khởi 非phi 懇khẩn 矣hĩ 。 令linh 再tái 見kiến 者giả 。 以dĩ 究cứu 竟cánh 之chi 心tâm 。 即tức 所sở 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 故cố 。 故cố 清thanh 涼lương 釋thích 云vân 。 契khế 文Văn 殊Thù 之chi 妙diệu 智trí 。 (# 再tái 見kiến 時thời 名danh 知tri 照chiếu 無vô 二nhị 相tương/tướng 也dã )# 宛uyển 是thị 初sơ 心tâm 。 (# 初sơ 見kiến 時thời 也dã )# 又hựu 云vân 。 啟khải 明minh 東đông 廟miếu 智trí 滿mãn 不bất 異dị 於ư 初sơ 心tâm 。 疏sớ/sơ 此thử 上thượng 二nhị 門môn 下hạ 。 第đệ 二nhị 兼kiêm 前tiền 結kết 指chỉ 也dã 。 三tam 重trọng/trùng 因nhân 中trung 。 前tiền 了liễu 覺giác 性tánh 發phát 覺giác 心tâm 。 二nhị 門môn 總tổng 為vi 本bổn 起khởi 地địa 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 三tam 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 中trung 。 文văn 四tứ 。 初sơ 躡niếp 前tiền 釋thích 也dã 。 既ký 云vân 已dĩ 先tiên 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 而nhi 未vị 知tri 菩Bồ 薩Tát 行hành 等đẳng 。 即tức 顯hiển 發phát 心tâm 與dữ 修tu 行hành 別biệt 也dã 。 金kim 剛cang 經kinh 中trung 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 問vấn 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 亦diệc 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 發phát 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 應ưng 云vân 何hà 住trụ 等đẳng 。 亦diệc 是thị 為vi 已dĩ 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 起khởi 問vấn 。 意ý 顯hiển 未vị 發phát 者giả 不bất 堪kham 修tu 菩Bồ 薩Tát 。

▲# 疏sớ/sơ 對đối 上thượng 了liễu 下hạ 。 二nhị 總tổng 對đối 二nhị 門môn 釋thích 。 數số 他tha 寶bảo 者giả 。 大đại 經kinh 問vấn 明minh 品phẩm 云vân 。 譬thí 如như 貧bần 窮cùng 人nhân 。 日nhật 夜dạ 數số 他tha 寶bảo 。 自tự 無vô 半bán 錢tiền 分phần/phân 。 於ư 法pháp 不bất 修tu 行hành 。 多đa 聞văn 亦diệc 如như 是thị 。

▲# 疏sớ/sơ 廣quảng 有hữu 下hạ 。 三tam 出xuất 行hành 體thể 統thống 之chi 。 三tam 學học 者giả 。 施thí 忍nhẫn 助trợ 戒giới 。 進tiến 助trợ 定định 。 後hậu 四tứ 皆giai 助trợ 慧tuệ 故cố 也dã 。 則tắc 萬vạn 行hạnh 不bất 出xuất 十thập 度độ 。 十thập 度độ 攝nhiếp 歸quy 三tam 學học 。 要yếu 唯duy 定định 慧tuệ 者giả 。 防phòng 非phi 制chế 業nghiệp 者giả 。 故cố 令linh 護hộ 戒giới 。 但đãn 若nhược 定định 慧tuệ 等đẳng 修tu 。 何hà 有hữu 外ngoại 非phi 內nội 業nghiệp 而nhi 可khả 防phòng 制chế 。 故cố 持trì 護hộ 之chi 心tâm 。 非phi 絕tuyệt 跡tích 稱xưng 性tánh 。 不bất 名danh 真chân 修tu 也dã 。 所sở 依y 賴lại 者giả 。 續tục 引dẫn 問vấn 明minh 品phẩm 中trung 文văn 也dã 。 文văn 云vân 。 譬thí 如như 有hữu 力lực 。 王vương 率suất 土thổ/độ 咸hàm 戴đái 仰ngưỡng 。 定định 慧tuệ 亦diệc 如như 是thị 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 依y 賴lại 。 天thiên 台thai 宗tông 者giả 。 三tam 止chỉ 三tam 觀quán 。 是thị 其kỳ 宗tông 也dã 。 自tự 述thuật 小tiểu 止Chỉ 觀Quán 兩lưỡng 卷quyển 。 又hựu 弟đệ 子tử 灌quán 頂đảnh 。 集tập 師sư 在tại 日nhật 所sở 說thuyết 止Chỉ 觀Quán 。 勒lặc 成thành 十thập 卷quyển 。 名danh 大đại 止Chỉ 觀Quán 。 餘dư 諸chư 言ngôn 教giáo 。 其kỳ 數số 甚thậm 多đa 。 盡tận 說thuyết 止Chỉ 觀Quán 。 令linh 修tu 止Chỉ 觀Quán 者giả 。 意ý 成thành 定định 慧tuệ 也dã 。 如như 下hạ 威uy 德đức 章chương 中trung 釋thích 奢xa 摩ma 他tha 初sơ 標tiêu 本bổn 中trung 具cụ 說thuyết 。 講giảng 者giả 若nhược 有hữu 心tâm 力lực 撿kiểm 。 大đại 意ý 指chỉ 之chi 。 不bất 敘tự 亦diệc 得đắc 。

▲# 疏sớ/sơ 此thử 第đệ 三tam 下hạ 。 四tứ 指chỉ 經kinh 文văn 。 指chỉ 經kinh 文văn 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 之chi 處xứ 也dã 。

疏sớ/sơ 上thượng 三tam 重trọng/trùng 下hạ 。 大đại 文văn 第đệ 二nhị 。 兼kiêm 所sở 成thành 果quả 釋thích 。 於ư 中trung 七thất 段đoạn 。 今kim 此thử 一nhất 標tiêu 立lập 也dã 。 二nhị 故cố 我ngã 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 三tam 今kim 本bổn 下hạ 。 總tổng 配phối 此thử 經Kinh 。 四tứ 是thị 知tri 下hạ 。 印ấn 成thành 了liễu 義nghĩa 。 彼bỉ 答đáp 諸chư 經kinh 了liễu 義nghĩa 。 此thử 是thị 修tu 多đa 羅la 了liễu 義nghĩa 能năng 詮thuyên 名danh 題đề 所sở 詮thuyên 法pháp 行hành 如như 此thử 同đồng 矣hĩ (# 清thanh 涼lương 宗tông 於ư 華hoa 嚴nghiêm 。 天thiên 台thai 兼kiêm 搜sưu 諸chư 大Đại 乘Thừa 教giáo 。 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 。 成thành 此thử 四tứ 節tiết 。 故cố 冥minh 符phù 此thử 經Kinh )# 。

▲# 疏sớ/sơ 約ước 下hạ 。 五ngũ 配phối 屬thuộc 本bổn 末mạt 。 言ngôn 因nhân 因nhân 者giả 。 是thị 因nhân 家gia (# 六Lục 度Độ )# 之chi 因nhân 也dã 。 由do 此thử 本bổn 起khởi 之chi 心tâm 。 方phương 能năng 成thành 就tựu 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 故cố 。 故cố 教giáo 起khởi 因nhân 緣duyên 十thập 門môn 中trung 第đệ 一nhất 云vân 。 顯hiển 示thị 因nhân 行hành 有hữu 本bổn 。 具cụ 如như 彼bỉ 釋thích 。 果quả 果quả 者giả 。 由do 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 果quả 。 方phương 知tri 對đối 待đãi 從tùng 緣duyên 之chi 。 法pháp 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 (# 下hạ 云vân 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 如như 夢mộng )# 但đãn 是thị 本bổn 源nguyên 圓viên 明minh 覺giác 性tánh 故cố 。 故cố 此thử 圓viên 覺giác 。 又hựu 是thị 果quả 家gia 之chi 果quả 。 以dĩ 生sanh 死tử 煩phiền 惱não 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 無vô 二nhị 可khả 轉chuyển 。 為vi 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 (# 二nhị 轉chuyển 依y 義nghĩa 。 已dĩ 如như 教giáo 起khởi 因nhân 緣duyên 門môn 。 鈔sao 中trung 具cụ 之chi )# 故cố 注chú 云vân 生sanh 佛Phật 同đồng 成thành 正chánh 覺giác 。 生sanh 佛Phật 同đồng 成thành 。 方phương 名danh 圓viên 也dã 。 故cố 教giáo 起khởi 第đệ 二nhị 門môn 云vân 。 泯mẫn 絕tuyệt 果quả 相tương/tướng 成thành 圓viên 。 故cố 下hạ 之chi 經kinh 文văn 。 具cụ 如như 彼bỉ 門môn 中trung 所sở 引dẫn 。 然nhiên 此thử 所sở 用dụng 因nhân 因nhân 果quả 。 與dữ 涅Niết 槃Bàn 經kinh 意ý 旨chỉ 不bất 同đồng 。 涅Niết 槃Bàn 師sư 子tử 吼hống 品phẩm 。 佛Phật 性tánh 。 有hữu 因nhân 。 有hữu 因nhân 因nhân 。 有hữu 果quả 。 有hữu 果quả 果quả 。 因nhân 者giả 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 (# 正chánh 因nhân 佛Phật 性tánh 也dã 。 意ý 取thủ 所sở 觀quán 緣duyên 性tánh 故cố 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 即tức 是thị 佛Phật 性tánh 。 )# 因nhân 因nhân 者giả 。 即tức 是thị 智trí 慧tuệ 。 (# 觀quán 緣duyên 之chi 智trí 也dã 。 通thông 發phát 心tâm 已dĩ 去khứ 。 謂vị 雖tuy 有hữu 正chánh 因nhân 之chi 性tánh 。 若nhược 無vô 觀quán 智trí 。 不bất 能năng 成thành 果quả 。 今kim 由do 觀quán 智trí 。 令linh 彼bỉ 成thành 果quả 。 即tức 與dữ 因nhân 作tác 因nhân 。 又hựu 依y 因nhân 起khởi 因nhân 故cố 。 名danh 因nhân 因nhân 也dã )# 果quả 者giả 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 (# 對đối 前tiền 名danh 果quả )# 果quả 果quả 者giả 。 無vô 上thượng 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 (# 由do 菩Bồ 提Đề 顯hiển 故cố 。 是thị 菩Bồ 提Đề 果quả 家gia 之chi 果quả 。 故cố 云vân 果quả 果quả 。 上thượng 所sở 注chú 釋thích 。 並tịnh 是thị 清thanh 涼lương 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 也dã )# 今kim 則tắc 以dĩ 彼bỉ 第đệ 二nhị 智trí 慧tuệ 。 了liễu 彼bỉ 第đệ 一nhất 之chi 性tánh 。 方phương 名danh 因nhân 因nhân 。 (# 因nhân 因nhân 之chi 義nghĩa 。 亦diệc 異dị 於ư 彼bỉ 。 如như 前tiền 所sở 釋thích )# 以dĩ 彼bỉ 三tam 四tứ 。 總tổng 名danh 為vi 果quả 。 (# 以dĩ 彼bỉ 經kinh 宗tông 於ư 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 無vô 究cứu 竟cánh 實thật 性tánh 故cố 名danh 果quả 果quả 。 今kim 此thử 宗tông 於ư 圓viên 覺giác 果quả 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 皆giai 是thị 圓viên 覺giác 中trung 。 迷mê 悟ngộ 翻phiên 對đối 之chi 法pháp 。 故cố 如như 昨tạc 夢mộng 。 迷mê 悟ngộ 皆giai 空không 之chi 體thể 。 方phương 是thị 究cứu 竟cánh 圓viên 覺giác 故cố 。 此thử 方phương 名danh 果quả 果quả 。 若nhược 覈# 其kỳ 體thể 。 則tắc 還hoàn 是thị 彼bỉ 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 )# 同đồng 異dị 對đối 詳tường 可khả 見kiến 。 彼bỉ 經kinh 又hựu 有hữu 喻dụ 云vân 。 如như 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 諸chư 行hành 為vi 果quả 行hành 為vi 緣duyên 識thức 為vi 果quả 。 清thanh 涼lương 釋thích 云vân 。 則tắc 無vô 明minh 亦diệc 因nhân 亦diệc 因nhân 因nhân 。 識thức 亦diệc 果quả 亦diệc 果quả 果quả 。 今kim 詳tường 之chi 。 卻khước 與dữ 此thử 疏sớ/sơ 似tự 同đồng 。 謂vị 無vô 明minh 如như 本bổn 起khởi 。 因nhân 諸chư 行hành 如như 六Lục 度Độ 。 (# 諸chư 行hành 從tùng 無vô 明minh 生sanh 。 六Lục 度Độ 因nhân 本bổn 起khởi 心tâm 成thành 故cố )# 識thức 如như 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 (# 從tùng 六Lục 度Độ 成thành 。 如như 識thức 從tùng 諸chư 行hành 生sanh )# 但đãn 以dĩ 識thức 喻dụ 果quả 果quả 。 與dữ 此thử 義nghĩa 別biệt 。 (# 彼bỉ 以dĩ 諸chư 行hành 已dĩ 是thị 無vô 明minh 故cố 。 又hựu 是thị 諸chư 行hành 果quả 上thượng 之chi 果quả 故cố 。 今kim 不bất 以dĩ 六Lục 度Độ 名danh 果quả 故cố 別biệt 也dã )# 。

▲# 疏sớ/sơ 一nhất 與dữ 下hạ 。 六lục 始thỉ 終chung 皆giai 本bổn 。 言ngôn 但đãn 是thị 覺giác 性tánh 者giả 。 初sơ 信tín 如Như 來Lai 藏tạng 。 為vi 本bổn 起khởi 因nhân 。 後hậu 證chứng 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 。 為vi 究cứu 竟cánh 果quả 。 如Như 來Lai 藏tạng 及cập 法Pháp 身thân 。 皆giai 是thị 覺giác 性tánh 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 是thị 以dĩ 下hạ 。 七thất 本bổn 末mạt 融dung 攝nhiếp 也dã 。 於ư 中trung 。 初sơ 四tứ 句cú 因nhân 果quả 該cai 徹triệt 。 初sơ 二nhị 句cú 躡niếp 上thượng 以dĩ 標tiêu 。 第đệ 三tam 句cú 釋thích 初sơ 句cú 因nhân 徹triệt 果quả 也dã 。 第đệ 四tứ 句cú 即tức 釋thích 次thứ 句cú 果quả 徹triệt 因nhân 也dã 。

疏sớ/sơ 善thiện 財tài 下hạ 。 指chỉ 文văn 證chứng 成thành 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 。 即tức 此thử 童đồng 子tử 。 初sơ 遇ngộ 文Văn 殊Thù 表biểu 信tín 智trí 。 再tái 見kiến 文Văn 殊Thù 表biểu 證chứng 智trí 。 如như 前tiền 已dĩ 釋thích 。 故cố 後hậu 疏sớ/sơ 判phán 云vân 。 契khế 文Văn 殊Thù 之chi 妙diệu 智trí 。 宛uyển 是thị 初sơ 心tâm 。 (# 即tức 此thử 二nhị 文Văn 殊Thù 也dã )# 入nhập 普phổ 賢hiền 之chi 玄huyền 門môn 。 曾tằng 無vô 別biệt 體thể 。 (# 即tức 前tiền 如Như 來Lai 藏tạng 及cập 法Pháp 界Giới 二nhị 普phổ 賢hiền 也dã )# 又hựu 啟khải 明minh 東đông 廟miếu 智trí 滿mãn 不bất 異dị 於ư 初sơ 心tâm 。 (# 亦diệc 文Văn 殊Thù 也dã )# 寄ký 位vị 南nam 求cầu 因nhân 圓viên 不bất 踰du 於ư 毛mao 孔khổng 。 (# 亦diệc 普phổ 賢hiền 也dã )# 疏sớ/sơ 位vị 下hạ 二nhị 句cú 者giả 。 華hoa 嚴nghiêm 第đệ 二nhị 會hội 在tại 普Phổ 光Quang 明Minh 殿Điện 說thuyết 十thập 信tín 。 三tam 在tại 忉Đao 利Lợi 說thuyết 十thập 住trụ 。 四tứ 在tại 夜dạ 摩ma 說thuyết 十thập 行hành 。 五ngũ 在tại 兜Đâu 率Suất 說thuyết 十Thập 迴Hồi 向Hướng 。 六lục 在tại 他tha 化hóa 說thuyết 十Thập 地Địa 。 表biểu 位vị 轉chuyển 高cao 說thuyết 處xứ 轉chuyển 勝thắng 。 至chí 第đệ 七thất 會hội 。 說thuyết 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 。 據cứ 此thử 類loại 例lệ 。 只chỉ 令linh 更cánh 向hướng 上thượng 界giới 。 而nhi 乃nãi 卻khước 重trọng/trùng 會hội 普Phổ 光Quang 明Minh 殿Điện 者giả 。 表biểu 究cứu 竟cánh 證chứng 極cực 不bất 離ly 初sơ 心tâm 所sở 信tín 之chi 覺giác 性tánh 也dã 。 故cố 下hạ 云vân 皆giai 斯tư 義nghĩa 矣hĩ 。 總tổng 結kết 一nhất 段đoạn 之chi 文văn 也dã 。

疏sớ/sơ 然nhiên 本bổn 起khởi 下hạ 。 大đại 文văn 第đệ 二nhị 結kết 意ý 也dã 。 拔bạt 茅mao 連liên 茹như 者giả 。 取thủ 象tượng 言ngôn 之chi 也dã 。 即tức 周chu 易dị 泰thái 卦# 初sơ 爻hào 之chi 詞từ 。 是thị 交giao 連liên 牽khiên 引dẫn 不bất 可khả 割cát 絕tuyệt 之chi 象tượng 。 如như 茅mao 根căn 鈎câu 帶đái 相tương 連liên 。 拔bạt 即tức 牽khiên 引dẫn 俱câu 出xuất 。 不bất 可khả 獨độc 拔bạt 一nhất 根căn 。 彼bỉ 文văn 云vân 。 初sơ 九cửu 拔bạt 茅mao 茹như 。 以dĩ 其kỳ 彚# 征chinh 吉cát 。 王vương 輔phụ 嗣tự 注chú 云vân 。 茅mao 之chi 為vi 物vật 。 拔bạt 其kỳ 根căn 而nhi 相tương 牽khiên 引dẫn 者giả 也dã 。 茹như 者giả 相tương 牽khiên 引dẫn 之chi 貌mạo 也dã 。 三tam 陽dương 同đồng 志chí 。 (# 泰thái 卦# 。 下hạ 三tam 陽dương 。 上thượng 三tam 坤# 。 陽dương 氣khí 下hạ 降giáng 。 陰ấm 氣khí 上thượng 騰đằng 。 陰âm 陽dương 相tương 交giao 。 生sanh 成thành 萬vạn 物vật 。 故cố 通thông 泰thái 也dã )# 俱câu 志chí 在tại 外ngoại 。 初sơ 為vi 類loại 首thủ 。 (# 類loại 字tự 釋thích 彙vị )# 也dã 。 舉cử 則tắc 從tùng 若nhược 茅mao 茹như 上thượng 順thuận 而nhi 應ưng 。 (# 陽dương 本bổn 有hữu 上thượng 今kim 往vãng 故cố 順thuận 順thuận 故cố 同đồng 類loại 而nhi 應ưng )# 不bất 違vi 為vi 拒cự 進tiến 皆giai 得đắc 志chí 故cố 。 以dĩ 其kỳ 類loại 征chinh 吉cát (# 征chinh 今kim 觀quán 明minh 本bổn 行hạnh )# 起khởi 之chi 因nhân 。 須tu 說thuyết 了liễu 性tánh 及cập 發phát 心tâm 行hành 相tương/tướng 。 欲dục 明minh 此thử 二nhị 行hành 相tương/tướng 。 又hựu 須tu 對đối 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 言ngôn 之chi 。 既ký 說thuyết 三tam 重trọng/trùng 因nhân 義nghĩa 。 即tức 須tu 結kết 歸quy 究cứu 竟cánh 之chi 業nghiệp 。 以dĩ 圓viên 頓đốn 之chi 宗tông 。 因nhân 果quả 該cai 徹triệt 故cố 。 異dị 於ư 諸chư 教giáo 。 諸chư 教giáo 但đãn 以dĩ 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 為vi 因nhân 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 為vi 果quả 。 故cố 次thứ 云vân 實thật 籍tịch 等đẳng 也dã 。

疏sớ/sơ 次thứ 釋thích 本bổn 文văn 中trung 。 注chú 云vân 下hạ 十thập 初sơ 科khoa 者giả 。 除trừ 流lưu 通thông 分phần/phân 賢hiền 善thiện 首thủ 一nhất 章chương 也dã 。 三tam 輪luân 者giả 。 佛Phật 三tam 業nghiệp 化hóa 也dã 。 能năng 摧tồi 惑hoặc 障chướng 。 故cố 名danh 為vi 輪luân 。 一nhất 身thân 業nghiệp 神thần 通thông 輪luân 。 二nhị 語ngữ 業nghiệp 教giáo 誡giới 輪luân 。 三tam 意ý 業nghiệp 記ký 心tâm 輪luân 。 一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 者giả 。 如như 前tiền 歸quy 依y 偈kệ 中trung 已dĩ 釋thích 。 三Tam 身Thân 等đẳng 者giả 下hạ 。 三tam 觀quán 。 後hậu 文văn 具cụ 釋thích 可khả 撿kiểm 之chi 。 略lược 敘tự 本bổn 起khởi 之chi 心tâm 者giả 。 文văn 五ngũ 。 一nhất 指chỉ 前tiền 因nhân 體thể 。 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 者giả 。 前tiền 三tam 重trọng/trùng 因nhân 中trung 第đệ 一nhất 了liễu 覺giác 性tánh 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 諮tư 求cầu 下hạ 二nhị 釋thích 請thỉnh 詞từ 。 六lục 種chủng 力lực 者giả 。 增Tăng 一Nhất 阿A 含Hàm 經Kinh 云vân 。 凡phàm 常thường 之chi 力lực 。 有hữu 其kỳ 六lục 種chủng 。 何hà 等đẳng 為vi 六lục 。

謂vị 小tiểu 兒nhi 以dĩ 啼đề 為vi 力lực 。 欲dục 有hữu 所sở 說thuyết 。 要yếu 當đương 先tiên 啼đề 。 女nữ 人nhân 以dĩ 嗔sân 為vi 力lực 。 依y 嗔sân 恚khuể 已dĩ 。 然nhiên 後hậu 所sở 說thuyết 。 沙Sa 門Môn 婆Bà 羅La 門Môn 。 以dĩ 忍nhẫn 辱nhục 為vi 力lực 。 常thường 念niệm 下hạ 於ư 人nhân 。 然nhiên 後hậu 自tự 陳trần 。 國quốc 王vương 以dĩ 憍kiêu 傲ngạo 為vi 力lực 。 以dĩ 此thử 豪hào 富phú 而nhi 自tự 陳trần 說thuyết 。 阿A 羅La 漢Hán 以dĩ 精tinh 進tấn 為vi 力lực 。 而nhi 自tự 陳trần 說thuyết 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 力lực 。 弘hoằng 益ích 眾chúng 生sanh 。 疏sớ/sơ 重trọng 擔đảm 者giả 二nhị 障chướng 也dã 。 毀hủy 責trách 之chi 詞từ 。 慈từ 恩ân 唯duy 識thức 疏sớ/sơ 云vân 。 由do 煩phiền 惱não 障chướng 。 障chướng 大đại 涅Niết 槃Bàn 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 由do 所sở 知tri 障chướng 。 障chướng 大đại 菩Bồ 提Đề 。 不bất 悟ngộ 大đại 覺giác 。 一nhất 者giả 如như 金kim 剛cang 難nan 可khả 斷đoạn 故cố 。 二nhị 擔đảm 此thử 難nạn/nan 越việt 生sanh 死tử 流lưu 故cố 。 三tam 壓áp 溺nịch 有hữu 情tình 處xứ 四tứ 生sanh 故cố 。 四tứ 有hữu 情tình 墜trụy 墮đọa 沒một 三tam 界giới 故cố 。 此thử 上thượng 四tứ 義nghĩa 。 通thông 二nhị 障chướng 解giải 。 今kim 云vân 重trọng 擔đảm 。 即tức 第đệ 二nhị 也dã 。 疏sớ/sơ 住trụ 法pháp 性tánh 者giả 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 諸chư 對đối 待đãi 法pháp 。 已dĩ 於ư 一nhất 切thiết 都đô 無vô 所sở 住trụ 。 方phương 住trụ 法pháp 性tánh 。 正chánh 當đương 此thử 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 。 此thử 二nhị 義nghĩa 皆giai 明minh 悲bi 之chi 大đại 也dã 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 皆giai 是thị 有hữu 緣duyên 之chi 小tiểu 悲bi 也dã 。 無vô 緣duyên 方phương 大đại 。 然nhiên 慈từ 悲bi 喜hỷ 捨xả 。 各các 有hữu 其kỳ 三tam 。 謂vị 生sanh 緣duyên 法pháp 緣duyên (# 上thượng 二nhị 皆giai 為vi 有hữu 緣duyên )# 無vô 緣duyên 故cố 。 名danh 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 經kinh 第đệ 十thập 五ngũ 云vân 。 眾chúng 生sanh 緣duyên 者giả 。 世Thế 尊Tôn 慈từ 之chi 所sở 緣duyên 。 如như 緣duyên 父phụ 母mẫu 妻thê 子tử 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 名danh 眾chúng 生sanh 緣duyên 。 法pháp 緣duyên 者giả 。 不bất 見kiến 父phụ 母mẫu 。 妻thê 子tử 之chi 親thân 屬thuộc 。 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 從tùng 緣duyên 生sanh 。 是thị 名danh 法pháp 緣duyên 。 無vô 緣duyên 者giả 。 不bất 住trụ 法pháp 相tướng 及cập 眾chúng 生sanh 相tướng 。 (# 與dữ 十thập 住trụ 法pháp 性tánh 互hỗ 相tương 成thành 也dã )# 是thị 名danh 無vô 緣duyên 。 悲bi 喜hỷ 捨xả 心tâm 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

▲# 疏sớ/sơ 如Như 來Lai 下hạ 。 三tam 正chánh 釋thích 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 又hựu 大đại 集tập 者giả 。 別biệt 證chứng 法pháp 行hành 所sở 引dẫn 文văn 。 取thủ 意ý 撮toát 略lược 。 經kinh 文văn 具cụ 云vân 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 觀quán 世thế 眾chúng 已dĩ 。 告cáo 憍kiêu 陳trần 如như 言ngôn 。 一nhất 切thiết 大đại 眾chúng 。 甚thậm 樂lạc 聞văn 法Pháp 。 無vô 量lượng 世thế 界giới 。 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 悉tất 為vì 法Pháp 故cố 來lai 集tập 於ư 此thử 。 皆giai 願nguyện 聞văn 法Pháp 行hành 方phương 便tiện 成thành 大đại 智trí 慧tuệ 。 遠viễn 離ly 貪tham 欲dục 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 憍kiêu 陳trần 如như 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 善thiện 哉tai 世Thế 尊Tôn 。 誠thành 如như 聖thánh 教giáo 。

世Thế 尊Tôn 。 四tứ 方phương 世thế 界giới 。 無vô 量lượng 菩Bồ 薩Tát 。 悉tất 持trì 四tứ 佛Phật 所sở 與dữ 欲dục 來lai 。 并tinh 欲dục 啟khải 受thọ 虗hư 空không 目mục 法pháp 行hành 。 今kim 正chánh 是thị 時thời 。 唯duy 垂thùy 憐lân 愍mẫn 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 而nhi 宣tuyên 說thuyết 之chi 。 世Thế 尊Tôn 所sở 言ngôn 法pháp 行hành 法Pháp 行hành 比Bỉ 丘Khâu 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 法Pháp 行hành 比Bỉ 丘Khâu 。 唯duy 願nguyện 演diễn 說thuyết 。 佛Phật 言ngôn 憍kiêu 陳trần 如như 。 至chí 心tâm 諦đế 聽thính 。 當đương 為vì 汝nhữ 說thuyết 。 若nhược 有hữu 比Bỉ 丘Khâu 。 讀đọc 誦tụng 如Như 來Lai 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 是thị 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 讀đọc 。 不bất 名danh 法pháp 行hành 。

復phục 有hữu 比Bỉ 丘Khâu 。 讀đọc 誦tụng 如Như 來Lai 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 四tứ 眾chúng 敷phu 揚dương 廣quảng 說thuyết 。 是thị 名danh 樂nhạo 說thuyết 。 不bất 名danh 法pháp 行hành 。

復phục 有hữu 比Bỉ 丘Khâu 。 讀đọc 誦tụng 如Như 來Lai 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 能năng 廣quảng 宣tuyên 說thuyết 。 思tư 惟duy 其kỳ 義nghĩa 。 是thị 名danh 思tư 惟duy 。 不bất 名danh 法pháp 行hành 。

復phục 有hữu 比Bỉ 丘Khâu 。 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 如Như 來Lai 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 演diễn 說thuyết 思tư 惟duy 觀quán 察sát 義nghĩa 理lý 。 是thị 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 觀quán 。 不bất 名danh 法pháp 行hành 。 憍kiêu 陳trần 如như 。 若nhược 比Bỉ 丘Khâu 能năng 觀quán 身thân 心tâm 。 心tâm 不bất 貪tham 著trước 。 外ngoại 一nhất 切thiết 相tương/tướng 。 謙khiêm 虗hư 下hạ 意ý 。 不bất 生sanh 憍kiêu 慢mạn 。 不bất 以dĩ 愛ái 水thủy 溉cái 灌quán 業nghiệp 田điền 。 亦diệc 不bất 於ư 中trung 。 種chủng 諸chư 種chủng 子tử 。 滅diệt 覺giác 觀quán 心tâm 。 境cảnh 界giới 都đô 息tức 。 永vĩnh 離ly 煩phiền 惱não 。 其kỳ 心tâm 寂tịch 靜tĩnh 。 如như 是thị 比Bỉ 丘Khâu 。 我ngã 則tắc 說thuyết 之chi 名danh 為vi 法pháp 行hành 。 如như 是thị 比Bỉ 丘Khâu 。 若nhược 願nguyện 求cầu 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 。 緣Duyên 覺Giác 菩Bồ 提Đề 。 如Như 來Lai 菩Bồ 提Đề 。 即tức 能năng 得đắc 之chi 。 憍kiêu 陳trần 如như 。 如như 工công 陶đào 師sư 埏duyên 埴thực 調điều 泥nê 置trí 之chi 輪luân 上thượng 隨tùy 意ý 成thành 器khí 。 法Pháp 行hành 比Bỉ 丘Khâu 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 評bình 曰viết 。 彼bỉ 經kinh 之chi 意ý 。 令linh 修tu 鍊luyện 身thân 心tâm 。 即tức 名danh 法pháp 行hành 。 簡giản 於ư 筌thuyên 蹄đề 及cập 心tâm 外ngoại 求cầu 法Pháp 事sự 相tướng 造tạo 作tác 之chi 行hành 。 非phi 頓đốn 指chỉ 圓viên 通thông 覺giác 性tánh 。 為vi 最tối 初sơ 因nhân 。 今kim 所sở 引dẫn 者giả 。 但đãn 用dụng 揀giản 教giáo 揀giản 境cảnh 之chi 文văn 。 不bất 全toàn 取thủ 所sở 行hành 之chi 事sự 矣hĩ 。

▲# 疏sớ/sơ 下hạ 文văn 佛Phật 答đáp 下hạ 。 四tứ 指chỉ 佛Phật 答đáp 處xứ 。 可khả 撿kiểm 經kinh 略lược 示thị 。 疏sớ/sơ 占chiêm 察sát 亦diệc 云vân 下hạ 。 引dẫn 類loại 例lệ 。 略lược 引dẫn 二nhị 經kinh 。 初sơ 占chiêm 察sát 者giả 。 此thử 經Kinh 有hữu 兩lưỡng 卷quyển 。 題đề 云vân 占chiêm 察sát 善thiện 惡ác 業nghiệp 報báo 經kinh 。 (# 義nghĩa 當đương 上thượng 卷quyển )# 亦diệc 名danh 顯hiển 出xuất 甚thậm 深thâm 究cứu 竟cánh 實thật 義nghĩa 經kinh 。 (# 義nghĩa 當đương 下hạ 卷quyển )# 今kim 引dẫn 下hạ 卷quyển 文văn 也dã 。 最tối 初sơ 根căn 本bổn 。 正chánh 是thị 本bổn 起khởi 因Nhân 地Địa 。 其kỳ 所sở 引dẫn 行hành 業nghiệp 。 即tức 此thử 法pháp 行hành 。 眾chúng 生sanh 心tâm 體thể 。 全toàn 同đồng 論luận 文văn 。 即tức 圓viên 覺giác 妙diệu 心tâm 也dã 。 具cụ 如như 釋thích 題đề 中trung 和hòa 會hội 說thuyết 。 平bình 等đẳng 普phổ 遍biến 。 圓viên 滿mãn 十thập 方phương 文văn 。 因nhân 今kim 經kinh 也dã 。 以dĩ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 心tâm 下hạ 。 即tức 論luận 文văn 是thị 心tâm 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 相tương/tướng 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 下hạ 。 即tức 此thử 經Kinh 無vô 明minh 非phi 實thật 等đẳng 。 彼bỉ 經kinh 次thứ 下hạ 文văn 云vân 。 所sở 謂vị 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 憶ức 念niệm 緣duyên 慮lự 。 覺giác 知tri 等đẳng 法pháp 。 種chủng 種chủng 心tâm 數số 。 非phi 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 。 乃nãi 至chí 盡tận 於ư 。 十thập 方phương 虗hư 空không 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 求cầu 心tâm 形hình 無vô 一nhất 區khu 分phần 。 而nhi 可khả 得đắc 者giả 。 但đãn 以dĩ 眾chúng 生sanh 。 無vô 明minh 癡si 闇ám 。 熏huân 習tập 因nhân 緣duyên 。 現hiện 妄vọng 境cảnh 界giới 。 令linh 生sanh 念niệm 著trước 。 乃nãi 至chí 而nhi 無vô 有hữu 覺giác 知tri 之chi 相tướng 。 (# 下hạ 文văn 云vân 。 彼bỉ 知tri 覺giác 者giả 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 是thị 破phá 達đạt 空không 之chi 智trí 也dã 。 今kim 此thử 占chiêm 察sát 。 則tắc 通thông 破phá 情tình 識thức 故cố 。 彼bỉ 次thứ 云vân 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 不bất 自tự 有hữu 。 但đãn 依y 妄vọng 心tâm 。 分phân 別biệt 故cố 有hữu )# 。

疏sớ/sơ 二nhị 問vấn 發phát 心tâm 離ly 病bệnh 者giả 。 亦diệc 二nhị 。 一nhất 釋thích 同đồng 用dụng 也dã 。 中trung 間gian 者giả 。 先tiên 曾tằng 發phát 也dã 。 大đại 智trí 心tâm 者giả 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 也dã 。 據cứ 華hoa 嚴nghiêm 宗tông 。 是thị 大đại 悲bi 大đại 智trí 大đại 願nguyện 三tam 心tâm 。 以dĩ 彼bỉ 是thị 性tánh 相tướng 融dung 攝nhiếp 本bổn 末mạt 平bình 等đẳng 之chi 宗tông 故cố 。 今kim 此thử 宗tông 於ư 會hội 相tương/tướng 歸quy 性tánh 。 迥huýnh 顯hiển 真chân 覺giác 故cố 。 偏thiên 舉cử 大đại 智trí 之chi 心tâm 。 云vân 清thanh 淨tịnh 矣hĩ 。 以dĩ 大đại 智trí 為vi 本bổn 。 攝nhiếp 於ư 餘dư 二nhị 。

▲# 疏sớ/sơ 下hạ 佛Phật 答đáp 下hạ 。 二nhị 指chỉ 答đáp 處xứ 。 文văn 二nhị 。 一nhất 答đáp 初sơ 時thời 離ly 病bệnh 處xứ 。 可khả 檢kiểm 本bổn 文văn 略lược 示thị 。

△# 二nhị 若nhược 遠viễn 而nhi 下hạ 。 答đáp 畢tất 竟cánh 離ly 病bệnh 處xứ 。 於ư 中trung 又hựu 三tam 。 一nhất 正chánh 指chỉ 。 二nhị 下hạ 文văn 節tiết 節tiết 下hạ 通thông 妨phương 。 為vi 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 十thập 二nhị 章chương 經kinh 。 每mỗi 章chương 皆giai 具cụ 問vấn 答đáp 。 何hà 得đắc 將tương 說thuyết 四tứ 相tương/tướng 四tứ 病bệnh 答đáp 淨tịnh 業nghiệp 普phổ 覺giác 二nhị 菩Bồ 薩Tát 之chi 問vấn 。 以dĩ 配phối 答đáp 此thử 中trung 文Văn 殊Thù 之chi 問vấn 耶da 。 故cố 此thử 通thông 釋thích 云vân 爾nhĩ 。 三tam 如như 下hạ 引dẫn 例lệ 。 四tứ 十thập 問vấn 者giả 。 經kinh 第đệ 六lục 初sơ 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 及cập 一nhất 切thiết 世thế 主chủ 。 作tác 是thị 思tư 惟duy 。

云vân 何hà 是thị 諸chư 佛Phật (# 二nhị 十thập 句cú 中trung 皆giai 有hữu 此thử 五ngũ 字tự )# 地địa 。 (# 智trí 德đức 分phần/phân 位vị 也dã 。 此thử 句cú 為vi 總tổng )# 境cảnh 界giới (# 悲bi 智trí 所sở 緣duyên )# 加gia 持trì (# 持trì 令linh 有hữu 所sở 作tác )# 所sở 行hành (# 行hành 作tác )# 力lực (# 十Thập 力Lực )# 無vô 所sở 畏úy (# 畏úy 懼cụ )# 三tam 昧muội (# 塵trần 數số 等đẳng 持trì )# 無vô 能năng 攝nhiếp 取thủ (# 無vô 能năng 別biệt 伏phục 也dã 。 兼kiêm 含hàm 自tự 在tại 神thần 通thông 二nhị 句cú 。 以dĩ 足túc 十thập 數số )# 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 身thân 光quang 光quang 明minh 聲thanh 智trí 。 願nguyện 佛Phật 演diễn 說thuyết 。 (# 結kết 上thượng 直trực 爾nhĩ 請thỉnh 也dã 。 次thứ 下hạ 二nhị 十thập 句cú 。 引dẫn 例lệ 請thỉnh 一nhất 一nhất 云vân 海hải )# 又hựu 一nhất 切thiết 佛Phật 皆giai 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 世thế 界giới 海hải 。 (# 如như 華hoa 嚴nghiêm 經kinh )# 眾chúng 生sanh 佛Phật 。 佛Phật 波Ba 羅La 蜜Mật 。 佛Phật 解giải 脫thoát 。 佛Phật 變biến 化hóa 。 佛Phật 演diễn 說thuyết 。 佛Phật 名danh 號hiệu 。 佛Phật 壽thọ 量lượng 及cập 菩Bồ 薩Tát 誓thệ 願nguyện 。 發phát 趣thú 助trợ 道đạo 。 業nghiệp 行hành 出xuất 離ly 。 神thần 通thông 波Ba 羅La 蜜Mật 地địa 智trí 。 願nguyện 佛Phật 亦diệc 為vì 我ngã 說thuyết 。 疏sớ/sơ 近cận 則tắc 下hạ 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 此thử 四tứ 十thập 句cú 。 問vấn 有hữu 通thông 局cục 。 答đáp 亦diệc 如như 之chi 。 通thông 則tắc 諸chư 會hội 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 。 皆giai 是thị 答đáp 此thử 。 謂vị 從tùng 第đệ 二nhị 會hội 說thuyết 十thập 信tín 。 乃nãi 至chí 第đệ 七thất 。 會hội 前tiền 六lục 品phẩm 說thuyết 等đẳng 覺giác 。 答đáp 最tối 後hậu 十thập 句cú 因nhân 問vấn 。 後hậu 五ngũ 品phẩm 及cập 第đệ 八bát 會hội 末mạt 第đệ 九cửu 會hội 初sơ 。 答đáp 前tiền 二nhị 十thập 句cú 果quả 問vấn 。 餘dư 皆giai 答đáp 第đệ 三tam 節tiết 十thập 句cú 海hải 問vấn 。 若nhược 約ước 局cục 者giả 。 當đương 會hội 答đáp 盡tận 。 謂vị 現hiện 相tướng 召triệu 集tập 十thập 方phương 菩Bồ 薩Tát 。 雲vân 集tập 施thi 設thiết 法pháp 化hóa 現hiện 相tướng 答đáp 也dã 。 會hội 末mạt 三tam 品phẩm 。 言ngôn 說thuyết 答đáp 也dã 。 謂vị 成thành 就tựu 品phẩm 華hoa 藏tạng 品phẩm 答đáp 前tiền 三tam 十thập 句cú 果quả 問vấn 。 毗tỳ 盧lô 一nhất 品phẩm 答đáp 十thập 句cú 因nhân 問vấn 也dã 。

疏sớ/sơ 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 經kinh 具cụ 云vân 。 解Giải 脫Thoát 菩Bồ 薩Tát 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 尊tôn 者giả 。 若nhược 佛Phật 滅diệt 後hậu 。 正Chánh 法Pháp 去khứ 世thế 。 於ư 末mạt 劫kiếp 中trung 。 五ngũ 濁trược 眾chúng 生sanh 。 多đa 諸chư 惡ác 業nghiệp 。 輪luân 迴hồi 三tam 界giới 。 無vô 有hữu 出xuất 時thời 。 願nguyện 佛Phật 慈từ 悲bi 。 為vì 後hậu 眾chúng 生sanh 。 宣tuyên 說thuyết 一Nhất 味Vị 決Quyết 定Định 真Chân 實Thật 。 令linh 彼bỉ 眾chúng 生sanh 。 等đẳng 同đồng 一nhất 味vị 。 曉hiểu 公công 論luận 曰viết 。 令linh 彼bỉ 像tượng 法pháp 末mạt 世thế 眾chúng 生sanh 。 等đẳng 同đồng 一nhất 味vị 。 究cứu 竟cánh 解giải 脫thoát 。 由do 是thị 言ngôn 之chi 。 教giáo 者giả 四tứ 句cú 。 一nhất 正chánh 化hóa 正Chánh 法Pháp 。 兼kiêm 利lợi 後hậu 時thời 。 謂vị 前tiền 經kinh 等đẳng 。 二nhị 正chánh 化hóa 像tượng 法pháp 。 兼kiêm 利lợi 前tiền 時thời 。 謂vị 此thử 經Kinh 等đẳng 。 (# 即tức 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 經kinh 也dã 。 等đẳng 者giả 等đẳng 於ư 此thử 圓viên 覺giác 之chi 類loại )# 三tam 通thông 化hóa 前tiền 後hậu 。 謂vị 餘dư 經kinh 等đẳng 。 四tứ 不bất 利lợi 前tiền 後hậu 。 除trừ 上thượng 爾nhĩ 所sở 教giáo 。 (# 釋thích 曰viết 。 今kim 所sở 引dẫn 者giả 證chứng 為vi 末mạt 世thế 凡phàm 夫phu 直trực 宣tuyên 一nhất 味vị 。 甚thậm 深thâm 之chi 法Pháp 。 不bất 同đồng 法pháp 華hoa 涅Niết 槃Bàn 對đối 斷đoạn 悟ngộ 分phần/phân 修tu 大đại 小Tiểu 乘Thừa 行hành 滯trệ 權quyền 之chi 機cơ 也dã 。 說thuyết 〔# 義nghĩa 〕# 圓viên 頓đốn 與dữ 此thử 不bất 同đồng 故cố 。 彼bỉ 前tiền 段đoạn 經Kinh 云vân 。 可khả 化hóa 眾chúng 生sanh 。 皆giai 說thuyết 一nhất 味vị 。 彼bỉ 論luận 釋thích 曰viết 此thử 明minh 為vi 他tha 皆giai 說thuyết 深thâm 法Pháp 。 可khả 度độ 眾chúng 生sanh 者giả 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 莫mạc 非phi 一nhất 心tâm 流lưu 轉chuyển 故cố 皆giai 說thuyết 一nhất 味vị 者giả 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 一nhất 切thiết 教giáo 法pháp 。 無vô 不bất 令linh 入nhập 一nhất 覺giác 味vị 故cố 。 欲dục 明minh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 本bổn 來lai 一nhất 覺giác 。 但đãn 由do 無vô 明minh 。 隨tùy 夢mộng 流lưu 轉chuyển 。 皆giai 於ư 如Như 來Lai 。 一nhất 味vị 之chi 說thuyết 。 無vô 不bất 終chung 歸quy 一nhất 心tâm 之chi 源nguyên 。 至chí 心tâm 深thâm 時thời 。 皆giai 無vô 所sở 得đắc 。 故cố 言ngôn 一nhất 味vị 即tức 是thị 一Nhất 乘Thừa 。 )# 疏sớ/sơ 縱túng/tung 心tâm 五ngũ 欲dục 等đẳng 者giả 。 先tiên 簡giản 不bất 求cầu 大Đại 乘Thừa 。 之chi 人nhân 不bất 足túc 論luận 也dã 。 故cố 云vân 置trí 之chi 言ngôn 外ngoại 。 縱túng/tung 有hữu 下hạ 。 於ư 此thử 類loại 中trung 。 尚thượng 須tu 聞văn 此thử 法Pháp 門môn 。 信tín 解giải 隨tùy 順thuận 。 若nhược 不bất 聞văn 。 亦diệc 墮đọa 邪tà 見kiến 。 (# 亦diệc 者giả 。 以dĩ 不bất 求cầu 大Đại 乘Thừa 之chi 者giả 。 本bổn 來lai 皆giai 是thị 邪tà 見kiến 。 法Pháp 門môn 發phát 心tâm 求cầu 之chi 。 離ly 於ư 凡phàm 小tiểu 。 即tức 合hợp 免miễn 墮đọa 。 良lương 由do 未vị 聞văn 此thử 法pháp 未vị 了liễu 自tự 心tâm 故cố 。 亦diệc 同đồng 不bất 求cầu 大Đại 乘Thừa 。 之chi 者giả 墮đọa 邪tà 故cố 。 故cố 亦diệc 也dã 。 一nhất 切thiết 皆giai 邪tà 者giả 。 如như 一nhất 引dẫn 證chứng 以dĩ 釋thích )# 疏sớ/sơ 離ly 本bổn 下hạ 。 彰chương 邪tà 見kiến 行hành 相tương/tướng 故cố 。 三tam 聖thánh 觀quán 云vân 。 不bất 信tín 自tự 心tâm 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 非phi 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 非phi 菩Bồ 薩Tát 即tức 為vi 邪tà 見kiến 也dã 。 六lục 師sư 者giả 。 名danh 義nghĩa 在tại 懸huyền 談đàm 。 第đệ 三tam 門môn 中trung 。

疏sớ/sơ 故cố 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 。 引dẫn 彼bỉ 證chứng 皆giai 隨tùy 義nghĩa 也dã 。 即tức 彼bỉ 經kinh 初Sơ 地Địa 之chi 文văn 。 謂vị 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 成thành 就tựu 十thập 大đại 願nguyện 已dĩ 。 得đắc 利lợi 益ích 等đẳng 。 十thập 心tâm 能năng 信tín 如Như 來Lai 。 本bổn 行hạnh 所sở 入nhập 。 乃nãi 至chí 如Như 來Lai 。 智trí 地địa 說thuyết 力lực 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 諸chư 佛Phật 正Chánh 法Pháp 。 如như 是thị 甚thậm 深thâm 。 乃nãi 至chí 如như 是thị 廣quảng 大đại 。 而nhi 諸chư 凡phàm 夫phu 。 心tâm 墮đọa 邪tà 見kiến 。 (# 疏sớ/sơ 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 皆giai 者giả 。 以dĩ 義nghĩa 引dẫn 也dã 。 謂vị 理lý 外ngoại 謬mậu 取thủ 。 皆giai 名danh 邪tà 見kiến 。 通thông 於ư 惑hoặc 業nghiệp 。 非phi 但đãn 撥bát 無vô 因nhân 果quả 。 世thế 親thân 論luận 判phán 。 以dĩ 次thứ 經kinh 文văn 。 別biệt 有hữu 九cửu 種chủng 邪tà 見kiến )# 無vô 明minh 覆phú 翳ế 。 (# 一nhất 蔽tế 意ý 邪tà 見kiến 。 此thử 依y 遠viễn 法pháp 。 法pháp 即tức 心tâm 也dã 。 次thứ 二nhị 迷mê 義nghĩa )# 立lập 憍kiêu 慢mạn 高cao 幢tràng 。 (# 二nhị 憍kiêu 慢mạn 邪tà 見kiến )# 入nhập 渴khát 愛ái 網võng 中trung 。 (# 三tam 渴khát 愛ái 邪tà 見kiến 。 上thượng 三tam 根căn 本bổn 。 謂vị 不bất 達đạt 無vô 我ngã 。 依y 內nội 立lập 我ngã 故cố 慢mạn 。 依y 外ngoại 愛ái 念niệm 故cố 渴khát 。 如như 鹿lộc 馳trì 燄diệm 也dã )# 行hành 諂siểm 誑cuống 稠trù 林lâm 。 不bất 能năng 自tự 出xuất 。 (# 四tứ 諂siểm 誑cuống 邪tà 見kiến )# 心tâm 與dữ 慳san 嫉tật 相tương 應ứng 不bất 捨xả 。 (# 五ngũ 慳san 嫉tật 邪tà 見kiến 。 上thượng 二nhị 追truy 求cầu 時thời 過quá 。 由do 前tiền 我ngã 我ngã 所sở 故cố 。 於ư 可khả 得đắc 處xứ 諂siểm 誑cuống 。 於ư 已dĩ 得đắc 處xứ 生sanh 慳san 。 於ư 不bất 可khả 得đắc 處xứ 生sanh 嫉tật 。 上thượng 五ngũ 無vô 明minh 支chi )# 貪tham 恚khuể 愚ngu 癡si 積tích 集tập 。 (# 橫hoạnh/hoành 也dã )# 諸chư 業nghiệp 。 日nhật 夜dạ 增tăng 長trưởng 。 (# 竪thụ 也dã 六lục 集tập 業nghiệp 邪tà 見kiến )# 以dĩ 忿phẫn 恨hận 風phong 。 (# 思tư 始thỉ )# 吹xuy 心tâm 識thức 火hỏa 熾sí 燃nhiên 不bất 息tức 。 (# 思tư 終chung 也dã 。 七thất 熾sí 燃nhiên 邪tà 見kiến )# 凡phàm 所sở 作tác 業nghiệp 。 皆giai 顛điên 倒đảo 相tương 應ứng 。 (# 八bát 起khởi 業nghiệp 邪tà 見kiến 。 兼kiêm 動động 身thân 口khẩu 故cố 。 上thượng 三tam 行hành 支chi )# 欲dục 流lưu 有hữu 流lưu 無vô 明minh 流lưu 相tương 續tục 起khởi 心tâm 意ý 識thức 種chủng 子tử 。 (# 簡giản 現hiện 行hành 。 謂vị 五ngũ 果quả 種chủng 也dã )# 於ư 三tam 界giới 田điền 中trung 。 復phục 生sanh 苦khổ 芽nha 。 (# 九cửu 心tâm 意ý 識thức 支chi 也dã 。 上thượng 所sở 注chú 釋thích 。 皆giai 是thị 彼bỉ 論luận 故cố )# 釋thích 曰viết 。 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 皆giai 具cụ 此thử 九cửu 種chủng 邪tà 見kiến 根căn 本bổn 。 以dĩ 無vô 明minh 覆phú 心tâm 。 今kim 開khai 示thị 本bổn 覺giác 。 破phá 本bổn 不bất 覺giác 。 則tắc 餘dư 八bát 邪tà 見kiến 枝chi 葉diệp 。 自tự 然nhiên 漸tiệm 漸tiệm 斷đoạn 也dã 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 心tâm 隨tùy 者giả 。 以dĩ 身thân 口khẩu 行hành 業nghiệp 。 或hoặc 有hữu 歸quy 佛Phật 順thuận 教giáo 。 據cứ 其kỳ 心tâm 見kiến 。 元nguyên 屬thuộc 邪tà 見kiến 。 故cố 云vân 心tâm 隨tùy 。 然nhiên 凡phàm 夫phu 等đẳng 。 本bổn 在tại 邪tà 見kiến 中trung 。 今kim 二nhị 經kinh 皆giai 云vân 隨tùy 者giả 。 望vọng 彼bỉ 心tâm 體thể 相tướng 本bổn 是thị 佛Phật 心tâm 本bổn 具cụ 德đức 用dụng 。 迷mê 真chân 起khởi 念niệm 。 念niệm 即tức 隨tùy 邪tà 。 故cố 云vân 爾nhĩ 也dã 。

疏sớ/sơ 禮lễ 煩phiền 則tắc 亂loạn 者giả 。 禮lễ 記ký 文văn 也dã 。 疏sớ/sơ 佛Phật 雖tuy 下hạ 。 通thông 妨phương 難nạn/nan 云vân 云vân 。 心tâm 真chân 不bất 真chân 。 佛Phật 自tự 照chiếu 知tri 。 何hà 必tất 彰chương 此thử 三tam 請thỉnh 之chi 相tướng 。 故cố 為vi 此thử 通thông 也dã 。

疏sớ/sơ 針châm 芥giới 如như 序tự 中trung 釋thích 。 疏sớ/sơ 久cửu 默mặc 斯tư 要yếu 者giả 。 語ngữ 是thị 法pháp 華hoa 而nhi 文văn 義nghĩa 異dị 。 謂vị 法pháp 華hoa 以dĩ 四tứ 十thập 年niên 前tiền 未vị 說thuyết 。 為vi 久cửu 嘿mặc 。 此thử 經Kinh 既ký 是thị 淨tịnh 土độ 所sở 說thuyết 之chi 經kinh 。 不bất 必tất 拘câu 於ư 一nhất 代đại 化hóa 儀nghi 年niên 月nguyệt 。 但đãn 以dĩ 未vị 說thuyết 之chi 時thời 為vi 久cửu 。 不bất 以dĩ 要yếu 須tu 經kinh 四tứ 十thập 年niên 也dã 。 喜hỷ 會hội 者giả 。 平bình 等đẳng 法Pháp 會hội 也dã 。 疏sớ/sơ 實thật 謂vị 起khởi 予# 者giả 。 予# 我ngã 也dã 。 起khởi 謂vị 發phát 。 此thử 敘tự 佛Phật 意ý 云vân 。 我ngã 意ý 欲dục 說thuyết 。 假giả 人nhân 請thỉnh 問vấn 發phát 起khởi 。 汝nhữ 今kim 所sở 請thỉnh 。 實thật 是thị 發phát 起khởi 我ngã 教giáo 門môn 也dã 。 此thử 文văn 用dụng 論luận 語ngữ 中trung 事sự 。 彼bỉ 中trung 子tử 夏hạ 問vấn 曰viết 。 巧xảo 笑tiếu 倩thiến 兮hề (# 笑tiếu 貌mạo )# 美mỹ 目mục 盻# 兮hề (# 動động 目mục 之chi 貌mạo )# 素tố 以dĩ 為vi 絢huyến 兮hề 。 (# 文văn 貌mạo 也dã 。 此thử 上thượng 皆giai 是thị 毛mao 詩thi 文văn 也dã )# 何hà 謂vị 也dã 。 (# 子tử 夏hạ 不bất 曉hiểu 故cố 問vấn 夫phu 子tử )# 子tử 曰viết 繪hội 事sự 後hậu 素tố 。 (# 鄭trịnh 玄huyền 注chú 云vân 。 繪hội 畫họa 文văn 也dã 。 凡phàm 繪hội 畫họa 。 先tiên 布bố 眾chúng 色sắc 。 然nhiên 後hậu 以dĩ 素tố 分phân 布bố 其kỳ 間gian 。 以dĩ 成thành 其kỳ 文văn 。 喻dụ 女nữ 雖tuy 有hữu 倩thiến 盻# 美mỹ 質chất 。 亦diệc 須tu 禮lễ 以dĩ 成thành 之chi )# 曰viết (# 子tử 夏hạ 對đối 云vân )# 禮lễ 後hậu 乎hồ (# 孔khổng 安an 國quốc 注chú 云vân 。 孔khổng 子tử 言ngôn 繪hội 事sự 後hậu 素tố 。 子tử 夏hạ 聞văn 而nhi 解giải 之chi 。 以dĩ 素tố 喻dụ 禮lễ 故cố 云vân 禮lễ 後hậu 乎hồ )# 子tử 曰viết 起khởi 予# 者giả 商thương 也dã 。 (# 子tử 夏hạ 姓tánh 卜bốc 。 名danh 商thương 。 字tự 子tử 夏hạ )# 始thỉ 可khả 與dữ 言ngôn 詩thi 已dĩ 矣hĩ 。 (# 包bao 氏thị 云vân 。 予# 我ngã 也dã 。 孔khổng 子tử 言ngôn 。 子tử 夏hạ 能năng 發phát 明minh 我ngã 意ý 可khả 與dữ 共cộng 言ngôn 詩thi 也dã )# 今kim 以dĩ 文Văn 殊Thù 喻dụ 子tử 夏hạ 。 世Thế 尊Tôn 喻dụ 孔khổng 子tử 。 故cố 云vân 實thật 謂vị 起khởi 予# 。 疏sớ/sơ 誡giới 令linh 審thẩm 諦đế 者giả 。 水thủy 不bất 澄trừng 而nhi 月nguyệt 不bất 現hiện 故cố 。 諸chư 經kinh 中trung 。 佛Phật 欲dục 說thuyết 法Pháp 。 必tất 須tu 先tiên 誡giới 諦đế 聽thính 諦đế 聽thính 。 善thiện 思tư 念niệm 之chi 。 無vô 生sanh 滅diệt 等đẳng 者giả 。 說thuyết 者giả 聽thính 者giả 。 當đương 須tu 如như 法Pháp 。 (# 淨tịnh 名danh 云vân 。 夫phu 說thuyết 法Pháp 者giả 。 當đương 如như 法Pháp 說thuyết 。 今kim 例lệ 聽thính 法Pháp 亦diệc 然nhiên )# 故cố 淨tịnh 名danh 誡giới 說thuyết 者giả 云vân 。 無vô 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 行hành 。 說thuyết 實thật 相tướng 法Pháp 。 今kim 則tắc 誡giới 聽thính 者giả 。 亦diệc 令linh 依y 此thử 而nhi 聽thính 也dã 。

疏sớ/sơ 十Thập 地Địa 經Kinh 云vân 等đẳng 者giả 。 即tức 金kim 剛cang 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 十Thập 地Địa 名danh 。 而nhi 不bất 解giải 釋thích 。 解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 菩Bồ 薩Tát 三tam 請thỉnh 。 剛cang 藏tạng 二nhị 止chỉ 。 大đại 眾chúng 便tiện 一nhất 時thời 同đồng 聲thanh 。 偈kệ 請thỉnh (# 即tức 今kim 偈kệ 也dã )# 云vân 。 上thượng 妙diệu 無vô 垢cấu 智trí 。 云vân 云vân (# 乃nãi 至chí )# 此thử 眾chúng 無vô 疑nghi 念niệm 。 唯duy 願nguyện 聞văn 善thiện 說thuyết 。 如như 渴khát 思tư 冷lãnh 水thủy 等đẳng 云vân 云vân 。 (# 如như 疏sớ/sơ )# 彼bỉ 疏sớ/sơ 據cứ 論luận 釋thích 。 此thử 如như 渴khát 等đẳng 。 一nhất 偈kệ 半bán 云vân 一nhất 喻dụ 明minh 。 半bán 偈kệ 法pháp 合hợp 。 前tiền 有hữu 四tứ 喻dụ 。 喻dụ 四tứ 種chủng 義nghĩa 門môn 。 顯hiển 示thị 正chánh 受thọ 。 彼bỉ 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 一nhất 受thọ 持trì 。 謂vị 求cầu 聞văn 慧tuệ 。 初sơ 聞văn 即tức 受thọ 隨tùy 受thọ 持trì 。 如như 水thủy 下hạ 不bất 嚼tước 隨tùy 得đắc 而nhi 飲ẩm 。 二nhị 助trợ 力lực 。 謂vị 求cầu 思tư 慧tuệ 。 嚼tước 所sở 聞văn 法Pháp 。 助trợ 成thành 智trí 力lực 。 如như 食thực 咀trớ 嚼tước 以dĩ 資tư 身thân 力lực 。 三tam 遠viễn 離ly 。 謂vị 求cầu 修tu 慧tuệ 。 依y 聞văn 思tư 行hành 。 能năng 去khứ 惑hoặc 習tập 。 如như 食thực 良lương 藥dược 藥dược 行hành 除trừ 病bệnh 。 四tứ 安an 樂lạc 行hành 。 謂vị 求cầu 證chứng 智trí 。 即tức 三tam 慧tuệ 果quả 。 聖thánh 所sở 依y 處xứ 。 現hiện 法pháp 受thọ 樂lạc 行hành 故cố 。 如như 蜜mật 眾chúng 蜂phong 所sở 依y 。 故cố 云vân 依y 也dã 。 後hậu 法pháp 合hợp 。 能năng 求cầu 一nhất 向hướng 是thị 法pháp 。 所sở 求cầu 猶do 通thông 法pháp 喻dụ 。 次thứ 一nhất 甘cam 露lộ 。 總tổng 合hợp 四tứ 喻dụ 。 甘cam 露lộ 有hữu 四tứ 能năng 故cố 。 一nhất 除trừ 渴khát 。 二nhị 去khứ 飢cơ 。 三tam 愈dũ 病bệnh 。 四tứ 安an 樂lạc 故cố 。

疏sớ/sơ 一nhất 示thị 本bổn 體thể 者giả 。 四tứ 節tiết 解giải 釋thích 。 第đệ 一nhất 解giải 初sơ 句cú 。 又hựu 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 。

疏sớ/sơ 既ký 照chiếu 雖tuy 下hạ 。 二nhị 通thông 妨phương 。 妨phương 意ý 通thông 意ý 。 義nghĩa 皆giai 可khả 知tri 。 塵trần 經kinh 者giả 。 華hoa 嚴nghiêm 塵trần 合hợp 經Kinh 卷quyển 喻dụ 也dã 。 序tự 中trung 已dĩ 釋thích 。 寶bảo 藏tạng 者giả 。 如Như 來Lai 藏tạng 經Kinh 。 第đệ 五ngũ 喻dụ 也dã 。 如như 下hạ 所sở 釋thích 。 受thọ 貧bần 苦khổ 者giả 不bất 得đắc 塵trần 經kinh 。 無vô 博bác 學học 法Pháp 財tài 之chi 富phú 。 不bất 得đắc 寶bảo 藏tạng 。 無vô 福phước 慧tuệ 法Pháp 財tài 之chi 富phú 。 故cố 受thọ 貧bần 苦khổ 也dã 。 疏sớ/sơ 陀đà 羅la 尼ni 者giả 。 第đệ 二nhị 節tiết 也dã 。 文văn 五ngũ 。 一nhất 直trực 釋thích 可khả 知tri 。 注chú 云vân 有hữu 以dĩ 攝nhiếp 散tán 等đẳng 者giả 。 即tức 慈từ 恩ân 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 釋thích 。 歎thán 菩Bồ 薩Tát 德đức 中trung 。 陀đà 羅la 尼ni 樂nhạo 說thuyết 辨biện 才tài 之chi 文văn 。 云vân 總tổng 持trì 有hữu 二nhị 。 一nhất 攝nhiếp 。 二nhị 散tán 。 攝nhiếp 者giả 持trì 也dã 。 此thử 即tức 聞văn 持trì 聞văn 於ư 文văn 義nghĩa 。 任nhậm 持trì 不bất 忘vong 。 即tức 所sở 聞văn 之chi 法pháp 。 能năng 持trì 名danh 之chi 為vi 攝nhiếp 。 聞văn 即tức 總tổng 持trì 。 體thể 即tức 念niệm 思tư 十Thập 地Địa 經Kinh 云vân (# 是thị 彼bỉ 引dẫn 也dã )# 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 能năng 堪kham (# 聞văn 慧tuệ )# 能năng 思tư (# 思tư 慧tuệ )# 能năng 持trì 。 (# 修tu 慧tuệ 也dã 。 於ư 一nhất 修tu 慧tuệ 分phần/phân 三tam 用dụng 故cố )# 散tán 者giả 施thí 也dã 。 此thử 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 法pháp 。 二nhị 義nghĩa 。 三tam 能năng 得đắc 菩Bồ 薩Tát 忍nhẫn 。 四tứ 明minh 咒chú 施thí 與dữ 眾chúng 生sanh 故cố 。 此thử 中trung 二nhị 種chủng 。 初sơ 是thị 能năng 持trì 如Như 來Lai 即tức 聞văn 持trì 。 後hậu 是thị 所sở 持trì 。 餘dư 四tứ 種chủng 是thị 。 評bình 曰viết 。 彼bỉ 是thị 菩Bồ 薩Tát 德đức 行hạnh 。 約ước 因nhân 緣duyên 門môn 。 分phần/phân 位vị 而nhi 說thuyết 。 此thử 是thị 染nhiễm 淨tịnh 性tánh 相tướng 之chi 源nguyên 。 故cố 文văn 別biệt 也dã 。 恐khủng 有hữu 聞văn 彼bỉ 而nhi 疑nghi 。 是thị 故cố 略lược 注chú 而nhi 楝# 之chi 。

△# 疏sớ/sơ 然nhiên 陀đà 羅la 下hạ 。 二nhị 揀giản 持trì 。 謂vị 揀giản 多đa 字tự 一nhất 字tự 。 持trì 於ư 無vô 字tự 。 兼kiêm 釋thích 大đại 字tự 。 言ngôn 多đa 字tự 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 真chân 言ngôn 。 隨tùy 求cầu 大đại 佛Phật 頂đảnh 之chi 類loại 。 是thị 祕bí 密mật 藏tạng 。 含hàm 無vô 邊biên 威uy 德đức 神thần 用dụng 。 又hựu 諸chư 修tu 多đa 羅la 。 能năng 持trì 無vô 盡tận 之chi 義nghĩa 。 亦diệc 名danh 總tổng 持trì 。 一nhất 字tự 者giả 。 如như 唵án 字tự 等đẳng 。 即tức 一nhất 字tự 王vương 真chân 言ngôn 也dã 。 是thị 助trợ 聲thanh 故cố 。 但đãn 是thị 一nhất 字tự 。 或hoặc 如như 字tự 母mẫu 之chi 類loại 。 無vô 字tự 者giả 。 今kim 文văn 因nhân 解giải 無vô 字tự 。 便tiện 以dĩ 之chi 釋thích 經kinh 中trung 大đại 字tự 。

△# 疏sớ/sơ 故cố 大đại 寶bảo 下hạ 。 三tam 引dẫn 證chứng 。 言ngôn 攝nhiếp 諸chư 善thiện 巧xảo 。 即tức 總tổng 持trì 義nghĩa 。 言ngôn 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 可khả 得đắc 皆giai 歸quy 於ư 空không 。 即tức 無vô 字tự 義nghĩa 。

△# 疏sớ/sơ 問vấn 文văn 字tự 下hạ 。 四tứ 通thông 妨phương 可khả 解giải 。

△# 疏sớ/sơ 五ngũ 若nhược 據cứ 下hạ 。 會hội 異dị 顯hiển 同đồng 。 疏sớ/sơ 是thị 萬vạn 行hạnh 本bổn 者giả 。 證chứng 成thành 頓đốn 悟ngộ 根căn 源nguyên 之chi 義nghĩa 。 故cố 懸huyền 談đàm 云vân 顯hiển 示thị 因nhân 行hành 有hữu 本bổn 。

疏sớ/sơ 門môn 者giả 下hạ 。 第đệ 三tam 節tiết 釋thích 門môn 字tự 也dã 。 文văn 二nhị 。 一nhất 直trực 釋thích 。 注chú 云vân 出xuất 淨tịnh 如như 次thứ 文văn 者giả 。 即tức 後hậu 段đoạn 經kinh 文văn 。 流lưu 出xuất 一nhất 切thiết 。 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 及cập 波Ba 羅La 蜜Mật 等đẳng 。 出xuất 染nhiễm 如như 下hạ 文văn 。 即tức 普phổ 賢hiền 章chương 。 種chủng 種chủng 幻huyễn 化hóa 。 皆giai 生sanh 如Như 來Lai 。 圓viên 覺giác 妙diệu 心tâm 。 偈kệ 云vân 。 始thỉ 句cú 無vô 明minh 。 皆giai 從tùng 諸chư 如Như 來Lai 。 圓viên 覺giác 心tâm 建kiến 立lập 等đẳng 。

▲# 疏sớ/sơ 此thử 中trung 下hạ 。 二nhị 揀giản 體thể 。 文văn 三tam 。 一nhất 直trực 揀giản 。 謂vị 揀giản 此thử 門môn 體thể 。 非phi 門môn 庭đình 之chi 門môn 。 自tự 是thị 根căn 本bổn 之chi 門môn 。 亦diệc 是thị 揀giản 持trì 。 揀giản 門môn 庭đình 持trì 根căn 本bổn 也dã 。

△# 疏sớ/sơ 故cố 寶bảo 下hạ 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 此thử 門môn 是thị 甚thậm 深thâm 根căn 本bổn 。 又hựu 證chứng 非phi 門môn 庭đình 門môn 戶hộ 之chi 門môn 。 云vân 無vô 門môn 者giả 揀giản 卻khước 也dã 。 之chi 門môn 者giả 持trì 取thủ 也dã 。 又hựu 云vân 形hình 相tướng 非phi 門môn 者giả 。 亦diệc 下hạ 揀giản 也dã 。 所sở 言ngôn 門môn 者giả 下hạ 。 皆giai 持trì 也dã 。 既ký 言ngôn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 依y 於ư 虗hư 空không 。 豈khởi 非phi 根căn 本bổn 之chi 義nghĩa 。

△# 疏sớ/sơ 又hựu 荷hà 澤trạch 下hạ 。 三tam 引dẫn 例lệ 也dã 。 今kim 勸khuyến 學học 禪thiền 之chi 流lưu 。 欲dục 見kiến 祖tổ 師sư 心tâm 印ấn 。 但đãn 依y 上thượng 所sở 釋thích 而nhi 解giải 了liễu 。 即tức 悟ngộ 此thử 兩lưỡng 句cú 是thị 。 總tổng 持trì 之chi 門môn 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 豈khởi 可khả 知tri 之chi 一nhất 字tự 卻khước 是thị 淺thiển 近cận 門môn 戶hộ 。 從tùng 此thử 方phương 入nhập 眾chúng 妙diệu 深thâm 奧áo 堂đường 乎hồ 。 諸chư 修tu 止Chỉ 觀Quán 者giả 細tế 詳tường 之chi 。 疏sớ/sơ 名danh 為vi 下hạ 。 第đệ 四tứ 節tiết 也dã 。

疏sớ/sơ 二nhị 彰chương 德đức 用dụng 中trung 二nhị 。 一nhất 總tổng 釋thích 流lưu 出xuất 義nghĩa 。 二nhị 別biệt 釋thích 所sở 流lưu 之chi 法pháp 。 初sơ 中trung 二nhị 。 初sơ 以dĩ 義nghĩa 略lược 釋thích 。 後hậu 論luận 云vân 下hạ 。 二nhị 引dẫn 論luận 廣quảng 釋thích 。 論luận 文văn 周chu 釋thích 。 真Chân 如Như 自tự 體thể 相tướng 有hữu 大đại 智trí 慧tuệ 。 光quang 明minh 義nghĩa 故cố 。 乃nãi 至chí 具cụ 足túc 。 如như 是thị 過quá 恆Hằng 河Hà 沙sa 佛Phật 法Pháp 。 無vô 有hữu 所sở 少thiểu 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 。 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 (# 上thượng 皆giai 略lược 取thủ 意ý 引dẫn )# 便tiện 有hữu 問vấn 曰viết 。 上thượng 說thuyết 真Chân 如Như 。 其kỳ 體thể 平bình 等đẳng 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 云vân 何hà 復phục 說thuyết 。 體thể 有hữu 如như 是thị 種chủng 種chủng 功công 德đức 。

答đáp 曰viết 。

雖tuy 實thật 有hữu 此thử 諸chư 功công 德đức 義nghĩa 。 而nhi 無vô 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 等đẳng 同đồng 一nhất 味vị 。 唯duy 一nhất 真Chân 如Như 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 (# 多đa 德đức 何hà 以dĩ 唯duy 一nhất 下hạ 釋thích 云vân )# 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 (# 能năng 也dã )# 。 離ly 分phân 別biệt 相tướng 。 (# 所sở 也dã )# 是thị 故cố 無vô 二nhị 。 復phục 以dĩ 何hà 義nghĩa 。 得đắc 說thuyết 差sai 別biệt 。 以dĩ 依y 業nghiệp 識thức 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 示thị 。 (# 以dĩ 依y 生sanh 滅diệt 識thức 相tương/tướng 恆Hằng 沙sa 染nhiễm 法pháp 。 及cập 此thử 表biểu 示thị 真Chân 如Như 淨tịnh 德đức 恆Hằng 沙sa 差sai 別biệt 。 且thả 舉cử 染nhiễm 本bổn 故cố 但đãn 云vân 業nghiệp 識thức )# 此thử 云vân 何hà 示thị 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 來lai 唯duy 心tâm 實thật 無vô 於ư 念niệm (# 舉cử 所sở 迷mê 理lý )# 而nhi 有hữu 妄vọng 心tâm 。 不bất 覺giác 起khởi 念niệm 。 見kiến 諸chư 境cảnh 界giới 。 故cố 說thuyết 無vô 明minh (# 依y 真chân 起khởi 妄vọng 謂vị 細tế 麤thô 染nhiễm 心tâm 本bổn 末mạt 不bất 覺giác 也dã 。 將tương 欲dục 釋thích 淨tịnh 先tiên 舉cử 其kỳ 染nhiễm 對đối 以dĩ 顯hiển 之chi 下hạ 諸chư 句cú 例lệ 然nhiên 云vân 何hà 顯hiển 下hạ 云vân )# 心tâm 性tánh 不bất 起khởi 。 即tức 是thị 大đại 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 義nghĩa 故cố 。 (# 既ký 起khởi 念niệm 即tức 是thị 不bất 覺giác 無vô 明minh 故cố 不bất 起khởi 即tức 是thị 本bổn 覺giác 智trí 明minh )# 若nhược 心tâm 起khởi 見kiến 。 則tắc 有hữu 不bất 見kiến 之chi 相tướng 。 (# 妄vọng 見kiến 不bất 用dụng )# 心tâm 性tánh 離ly 見kiến 。 即tức 是thị 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 義nghĩa 故cố 。 (# 真chân 照chiếu 圓viên 明minh )# 若nhược 心tâm 有hữu 動động 。 非phi 真chân 識thức 知tri 。 (# 反phản 之chi 即tức 顯hiển 真Chân 如Như 無vô 動động )# 。 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 (# 明minh 妄vọng 染nhiễm 無vô 體thể 反phản 之chi 即tức 顯hiển 自tự 性tánh 淨tịnh 心tâm )# 非phi 常thường 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 非phi 我ngã 非phi 淨tịnh 。 (# 明minh 妄vọng 四tứ 體thể 倒đảo 反phản 之chi 即tức 顯hiển 真Chân 如Như 四tứ 德đức )# 熱nhiệt 惱não (# 諸chư 惑hoặc 燒thiêu 心tâm 是thị 極cực 熟thục 惱não 故cố 說thuyết 真Chân 如Như 是thị 清thanh 涼lương 也dã )# 衰suy 變biến 。 (# 妄vọng 染nhiễm 遷thiên 改cải 反phản 顯hiển 真Chân 如Như 不bất 衰suy 變biến 也dã )# 。 則tắc 不bất 自tự 在tại 。 (# 業nghiệp 果quả 繫hệ 縛phược 故cố 即tức 顯hiển 真Chân 如Như 自tự 在tại 。 上thượng 云vân 。 清thanh 淨tịnh 不bất 變biến 自tự 在tại 義nghĩa 故cố )# 乃nãi 至chí 具cụ 有hữu 過quá 恆Hằng 沙sa 等đẳng 妄vọng 染nhiễm 之chi 義nghĩa 。 對đối 此thử 義nghĩa 故cố 。 心tâm 性tánh 無vô 動động 。 則tắc 有hữu 過quá 恆Hằng 沙sa 等đẳng 諸chư 淨tịnh 功công 德đức 相tương/tướng 義nghĩa 示thị 現hiện 。 (# 一nhất 一nhất 對đối 翻phiên 故cố 染nhiễm 淨tịnh 皆giai 過quá 恆Hằng 沙sa 也dã )# 若nhược 心tâm 有hữu 起khởi 。 更cánh 見kiến 前tiền 法pháp 可khả 念niệm 者giả 。 則tắc 有hữu 所sở 少thiểu 。 (# 妄vọng 心tâm 外ngoại 念niệm 求cầu 之chi 不bất 足túc )# 如như 是thị 淨tịnh 法Pháp 。 無vô 量lượng 功công 德đức 。 即tức 是thị 一nhất 心tâm 。 更cánh 無vô 所sở 念niệm 。 是thị 故cố 滿mãn 足túc 。 (# 淨tịnh 德đức 性tánh 滿mãn 。 無vô 假giả 外ngoại 求cầu )# 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 如Như 來Lai 之chi 藏tạng 。 (# 結kết 名danh 也dã 。 上thượng 依y 義nghĩa 和hòa 尚thượng 疏sớ/sơ 。 隨tùy 文văn 法pháp 釋thích 說thuyết )# 評bình 云vân 。 彼bỉ 論luận 是thị 釋thích 所sở 示thị 大Đại 乘Thừa 三tam 大đại 之chi 義nghĩa 。 (# 二nhị 門môn 為vi 能năng 示thị 也dã )# 大đại 位vị 在tại 果quả 。 唯duy 辨biện 於ư 淨tịnh 。 (# 義nghĩa 和hòa 尚thượng 疏sớ/sơ 云vân 爾nhĩ )# 今kim 此thử 圓viên 覺giác 標tiêu 以dĩ 。 無vô 上thượng 法Pháp 王Vương 。 亦diệc 唯duy 說thuyết 果quả 。 流lưu 出xuất 淨tịnh 法pháp 。 故cố 引dẫn 證chứng 此thử 。

▲# 疏sớ/sơ 言ngôn 一nhất 切thiết 下hạ 。 別biệt 釋thích 所sở 流lưu 之chi 法pháp 也dã 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 所sở 謂vị 總tổng 別biệt 。 (# 上thượng 說thuyết 經Kinh 文văn 總tổng 別biệt 。 此thử 說thuyết 義nghĩa 門môn 總tổng 別biệt )# 總tổng 中trung 唯duy 有hữu 四tứ 字tự 。 謂vị 一nhất 切thiết 清thanh 淨tịnh 。 然nhiên 凡phàm 論luận 一nhất 切thiết 名danh 總tổng 相tương/tướng 者giả 。 有hữu 其kỳ 四tứ 種chủng 。 謂vị 下hạ 中trung 上thượng 上thượng 上thượng 。 言ngôn 下hạ 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 法pháp 皆giai 苦khổ 。 理lý 通thông 苦khổ 集tập 。 名danh 總tổng 相tương/tướng 。 不bất 通thông 無vô 漏lậu 。 目mục 之chi 為vi 下hạ 。 言ngôn 中trung 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 行hành 無vô 常thường 。 理lý 該cai 三tam 諦đế 。 通thông 漏lậu 無vô 漏lậu 。 故cố 名danh 總tổng 相tương/tướng 。 不bất 通thông 無vô 為vi 。 目mục 之chi 為vi 中trung 。 言ngôn 上thượng 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 理lý 通thông 一nhất 切thiết 名danh 總tổng 相tương/tướng 。 但đãn 是thị 真chân 詮thuyên 。 未vị 窮cùng 實thật 性tánh 。 唯duy 得đắc 名danh 上thượng 。 不bất 名danh 上thượng 上thượng 。 言ngôn 真chân 證chứng 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 能năng 詮thuyên 妄vọng 法pháp 空không 也dã 。 言ngôn 上thượng 上thượng 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 真Chân 如Như 。 真Chân 如Như 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 之chi 實thật 性tánh 。 即tức 空không 所sở 顯hiển (# 梵Phạm 云vân 舜thuấn 若nhược 。 此thử 但đãn 云vân 空không 舜thuấn 若nhã 多đa 。 此thử 云vân 空không 性tánh )# 此thử 之chi 法pháp 性tánh 。 體thể 遍biến 凡phàm 聖thánh 。 通thông 情tình 非phi 情tình 。 更cánh 無vô 能năng 過quá 。 故cố 言ngôn 上thượng 上thượng 。 攝nhiếp 俗tục 歸quy 真chân 。 簡giản 異dị 前tiền 三tam 。 故cố 論luận 中trung 云vân 大đại 總tổng 相tương/tướng 也dã 。 今kim 言ngôn 一nhất 切thiết 者giả 。 通thông 二nhị 種chủng 總tổng 相tương/tướng 。 一nhất 者giả 若nhược 約ước 義nghĩa 門môn 。 則tắc 是thị 上thượng 品phẩm 之chi 總tổng 。 未vị 是thị 上thượng 上thượng 。 謂vị 但đãn 是thị 一nhất 切thiết 清thanh 淨tịnh 。 唯duy 淨tịnh 非phi 染nhiễm 。 揀giản 有hữu 漏lậu 故cố 。 二nhị 者giả 若nhược 約ước 法pháp 體thể 。 則tắc 是thị 上thượng 上thượng 之chi 總tổng 。 謂vị 圓viên 覺giác 真Chân 如Như 之chi 外ngoại 。 無vô 別biệt 法pháp 故cố 。 染nhiễm 相tướng 本bổn 空không 。 空không 即tức 此thử 清thanh 淨tịnh 。 無vô 別biệt 淨tịnh 故cố 。 今kim 是thị 釋thích 義nghĩa 之chi 門môn 。 且thả 約ước 前tiền 說thuyết 也dã 。 清thanh 淨tịnh 二nhị 字tự 亦diệc 當đương 總tổng 者giả 。 謂vị 此thử 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 一nhất 一nhất 清thanh 淨tịnh 。 清thanh 淨tịnh 是thị 總tổng 。 真Chân 如Như 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 乃nãi 至chí 百bách 千thiên 之chi 法pháp 。 皆giai 是thị 別biệt 也dã 。

有hữu 漏lậu 章chương 。 疏sớ/sơ 揀giản 諸chư 有hữu 漏lậu 者giả 。 有hữu 漏lậu 之chi 義nghĩa 。 五ngũ 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 總tổng 名danh 。 諸chư 論luận 皆giai 云vân 。 煩phiền 惱não 現hiện 行hành 。 令linh 心tâm 連liên 注chú 。 流lưu 散tán 不bất 絕tuyệt 。 名danh 之chi 為vi 漏lậu 。 如như 漏lậu 器khí 漏lậu 舍xá 。 深thâm 可khả 厭yếm 惡ác 損tổn 朽hủ 處xứ 。 廣quảng 毀hủy 責trách 過quá 失thất 。 立lập 以dĩ 漏lậu 名danh 。 二nhị 釋thích 別biệt 名danh 。 別biệt 名danh 三tam 種chủng 。 一nhất 欲dục 漏lậu 。 二nhị 有hữu 漏lậu 。 三tam 無vô 明minh 漏lậu 。 三tam 出xuất 體thể 根căn 隨tùy 三tam 界giới 煩phiền 惱não 云vân 云vân 。 四tứ 廢phế 立lập 云vân 云vân 。 五ngũ 得đắc 名danh 所sở 從tùng 。 雖tuy 三tam 界giới 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 總tổng 應ưng 皆giai 名danh 有hữu 漏lậu 。 漏lậu 於ư 三tam 有hữu 。 有hữu 之chi 漏lậu 故cố 。 然nhiên 下hạ 界giới 煩phiền 惱não 。 多đa 緣duyên 欲dục 地địa 。 從tùng 勝thắng 為vi 名danh 。 說thuyết 為vi 欲dục 漏lậu 。 上thượng 界giới 更cánh 無vô 所sở 緣duyên 。 約ước 本bổn 具cụ 名danh 。 名danh 為vi 有hữu 漏lậu 。 無vô 明minh 不bất 以dĩ 餘dư 法pháp 。 彰chương 自tự 行hành 相tương/tướng 。 名danh 無vô 明minh 漏lậu 。 上thượng 皆giai 慈từ 恩ân 所sở 說thuyết 也dã 。 評bình 曰viết 。 唯duy 約ước 現hiện 行hành 者giả 。 彼bỉ 釋thích 法pháp 華hoa 諸chư 漏lậu 已dĩ 盡tận 之chi 句cú 。 其kỳ 種chủng 子tử 配phối 在tại 下hạ 。 無vô 復phục 煩phiền 惱não 之chi 句cú 也dã 。 又hựu 別biệt 名danh 出xuất 體thể 。 唯duy 約ước 法pháp 相tướng 一nhất 宗tông 。 若nhược 約ước 法pháp 性tánh 宗tông 出xuất 體thể 。 則tắc 根căn 本bổn 不bất 覺giác 及cập 三tam 細tế 六lục 麤thô 。 是thị 有hữu 漏lậu 法pháp 。 不bất 分phân 三tam 界giới 之chi 異dị 及cập 種chủng 現hiện 之chi 殊thù 。 以dĩ 迷mê 則tắc 全toàn 染nhiễm 。 悟ngộ 則tắc 全toàn 淨tịnh 。 無vô 體thể 性tánh 故cố 。 其kỳ 釋thích 別biệt 名danh 者giả 。 亦diệc 有hữu 三tam 。 一nhất 欲dục 。 二nhị 有hữu 。 三tam 無vô 明minh 等đẳng 殊thù 。 如như 勝thắng 鬘man 五ngũ 住trụ 地địa 之chi 惑hoặc 。 若nhược 約ước 圓viên 頓đốn 二nhị 教giáo 者giả 。 迷mê 則tắc 盡tận 法Pháp 界Giới 一nhất 切thiết 所sở 有hữu 。 情tình 非phi 情tình 等đẳng 。 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 。 悟ngộ 則tắc 如như 上thượng 皆giai 是thị 無vô 漏lậu 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 緣duyên 起khởi 平bình 等đẳng 章chương 云vân 。 初sơ 約ước 眾chúng 生sanh 門môn 中trung 。 眾chúng 生sanh 及cập 佛Phật 皆giai 是thị 生sanh 滅diệt 。 有hữu 無vô 善thiện 惡ác 境cảnh 界giới 。 良lương 以dĩ 情tình 識thức 不bất 破phá 。 故cố 所sở 見kiến 佛Phật 亦diệc 同đồng 情tình 識thức 。 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 佛Phật 清thanh 淨tịnh 解giải 脫thoát 者giả 。 是thị 故cố 識thức 倒đảo 佛Phật 亦diệc 倒đảo 。 情tình 迷mê 佛Phật 亦diệc 迷mê 故cố 。 次thứ 明minh 佛Phật 門môn 中trung 。 佛Phật 及cập 眾chúng 生sanh 。 皆giai 本bổn 空không 寂tịch 。 良lương 以dĩ 情tình 識thức 都đô 盡tận 。 名danh 相tướng 已dĩ 亡vong 。 所sở 見kiến 空không 寂tịch 。 同đồng 諸chư 佛Phật 故cố 。 未vị 嘗thường 見kiến 一nhất 眾chúng 生sanh 流lưu 轉chuyển 者giả 。 佛Phật 心tâm 淨tịnh 故cố 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 淨tịnh 。 故cố 知tri 此thử 義nghĩa 唯duy 心tâm 之chi 迴hồi 轉chuyển 也dã 。 評bình 曰viết 。 據cứ 此thử 即tức 不bất 應ưng 言ngôn 此thử 是thị 漏lậu 此thử 是thị 無vô 漏lậu 也dã 。 疏sớ/sơ 背bội 真chân 理lý 故cố 者giả 。 約ước 義nghĩa 門môn 揀giản 也dã 。 性tánh 本bổn 無vô 故cố 。 約ước 法pháp 體thể 收thu 也dã 。 其kỳ 性tánh 本bổn 無vô 。 即tức 唯duy 真chân 性tánh 故cố 。 疏sớ/sơ 真Chân 如Như 等đẳng 者giả 下hạ 。 二nhị 別biệt 也dã 。 科khoa 段đoạn 具cụ 在tại 疏sớ/sơ 文văn 。 言ngôn 四tứ 法pháp 各các 為vi 四tứ 別biệt 者giả 。 此thử 真Chân 如Như 等đẳng 四tứ 章chương 。 一nhất 一nhất 同đồng 具cụ 此thử 釋thích 名danh 等đẳng 四tứ 也dã 。 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 中trung 。 但đãn 言ngôn 一nhất 中trung 二nhị 中trung 等đẳng 。 覺giác 者giả 但đãn 見kiến 之chi 。 一nhất 中trung 即tức 智trí 是thị 釋thích 名danh 。 二nhị 中trung 即tức 知tri 是thị 出xuất 體thể 。 三tam 中trung 即tức 種chủng 類loại 。 四tứ 即tức 業nghiệp 用dụng 也dã 。

真Chân 如Như 章chương 。 一nhất 釋thích 名danh 中trung 二nhị 。 一nhất 略lược 釋thích 。 即tức 成thành 唯duy 識thức 論luận 第đệ 九cửu 之chi 文văn 。 彼bỉ 論luận 前tiền 二nhị 十thập 四tứ 偈kệ 辨biện 識thức 相tương/tướng 也dã 。 唯duy 第đệ 二nhị 十thập 五ngũ 。 偈kệ 明minh 識thức 性tánh 。 性tánh 此thử 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 。 (# 此thử 者giả 。 此thử 圓viên 成thành 性tánh 也dã 。 此thử 偈kệ 躡niếp 前tiền 三tam 性tánh 偈kệ 故cố )# 亦diệc 即tức 是thị 真Chân 如Như 常thường 如như 其kỳ 性tánh 故cố 。 即tức 唯duy 識thức 寶bảo 性tánh 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 云vân 。 此thử 性tánh 即tức 是thị 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 。 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 故cố 。 然nhiên 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 世thế 間gian 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 二nhị 道Đạo 理lý 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 苦khổ 等đẳng 四Tứ 諦Đế 。 三tam 證chứng 得đắc 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 二nhị 空không 真Chân 如Như 。 四tứ 勝thắng 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 一nhất 真Chân 如Như 法Pháp 界Giới 。 此thử 中trung 勝thắng 義nghĩa 。 依y 最tối 後hậu 勝thắng 說thuyết 。 次thứ 釋thích 三tam 句cú 云vân 。 真chân 謂vị 真chân 實thật 等đẳng 。 (# 如như 疏sớ/sơ 所sở 用dụng )# 釋thích 曰viết 。 初sơ 二nhị 句cú 揀giản 有hữu 漏lậu 。 (# 亦diệc 遍biến 計kế 也dã )# 次thứ 二nhị 揀giản 有hữu 為vi 。 (# 亦diệc 依y 他tha 也dã )# 次thứ 三tam 句cú 釋thích 偈kệ 。 第đệ 四tứ 句cú 後hậu 更cánh 有hữu 三tam 句cú 。 結kết 云vân 。 故cố 曰viết 真Chân 如Như 即tức 是thị 湛trạm 然nhiên (# 如như 也dã )# 不bất 虗hư 妄vọng 性tánh 。 (# 真chân 也dã )# 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 有hữu 一nhất 故cố 字tự 耳nhĩ 。 (# 意ý 云vân 由do 上thượng 義nghĩa 故cố 。 名danh 曰viết 真Chân 如Như 也dã 。 義nghĩa 亦diệc 不bất 闕khuyết )# 。

▲# 疏sớ/sơ 又hựu 真chân 者giả 下hạ 。 二nhị 細tế 釋thích 。 於ư 中trung 。 初sơ 二nhị 句cú 標tiêu 釋thích 。 疏sớ/sơ 偽ngụy 是thị 下hạ 。 具cụ 釋thích 不bất 真chân 不bất 如như 。 (# 意ý 欲dục 反phản 之chi 。 以dĩ 明minh 真Chân 如Như 也dã )# 鍮thâu 有hữu 其kỳ 體thể 。 不bất 是thị 虗hư 妄vọng 。 但đãn 以dĩ 非phi 金kim 。 故cố 名danh 偽ngụy 也dã 。 影ảnh 應ưng 質chất 相tương/tướng 。 不bất 是thị 詐trá 偽ngụy 。 緣duyên 無vô 實thật 體thể 。 故cố 名danh 妄vọng 也dã 。 橫hoạnh/hoành 說thuyết 云vân 各các 殊thù 者giả 。 謂vị 色sắc 塵trần 殊thù 聲thanh 香hương 等đẳng 。 色sắc 蘊uẩn 殊thù 受thọ 想tưởng 等đẳng 。 貪tham 等đẳng 殊thù 信tín 等đẳng 。 地địa 獄ngục 殊thù 鬼quỷ 畜súc 天thiên 人nhân 等đẳng 。 娑sa 婆bà 殊thù 於ư 極cực 樂lạc 等đẳng 。 聲Thanh 聞Văn 心tâm 境cảnh 殊thù 於ư 菩Bồ 薩Tát 心tâm 境cảnh 等đẳng 。 乃nãi 至chí 如như 大đại 般Bát 若Nhã 八bát 十thập 餘dư 科khoa 。 皆giai 約ước 同đồng 時thời 而nhi 異dị 也dã 。 竪thụ 云vân 變biến 易dị 者giả 。 如như 云vân 鏡kính 裏lý 今kim 年niên 老lão 去khứ 年niên 等đẳng 。 如như 九cửu 想tưởng 觀quán 云vân 云vân 。 夏hạ 異dị 於ư 春xuân 等đẳng 。 得đắc 新tân 忘vong 舊cựu 等đẳng 。 因nhân 苦khổ 果quả 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 。 疏sớ/sơ 今kim 皆giai 下hạ 。 揀giản 無vô 如như 上thượng 四tứ 過quá 。 釋thích 成thành 真Chân 如Như 義nghĩa 也dã 。 謂vị 此thử 實thật 體thể 者giả 。 真chân 實thật 心tâm 體thể 。 (# 前tiền 約ước 唯duy 識thức 。 但đãn 言ngôn 謂vị 此thử 真chân 實thật 唯duy 是thị 不bất 虗hư 妄vọng 之chi 詞từ 。 仍nhưng 未vị 出xuất 法pháp 體thể 。 今kim 指chỉ 真chân 實thật 心tâm 體thể 故cố 。 科khoa 云vân 細tế 釋thích 也dã 。 意ý 云vân 。 心tâm 體thể 是thị 有hữu 法pháp 。 定định 真chân 實thật 宗tông 法pháp 。 若nhược 但đãn 云vân 真chân 實thật 即tức 無vô 前tiền 陳trần 若nhược 云vân 真Chân 如Như 是thị 有hữu 法pháp 為vi 前tiền 陳trần 者giả 。 即tức 唯duy 是thị 重trọng/trùng 言ngôn 。 以dĩ 真Chân 如Như 亦diệc 但đãn 是thị 不bất 妄vọng 不bất 變biến 義nghĩa 。 與dữ 真chân 實thật 之chi 言ngôn 何hà 殊thù 。 又hựu 此thử 分phần/phân 橫hoạnh/hoành 竪thụ 各các 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 一nhất 各các 別biệt 。 理lý 無vô 窮cùng 義nghĩa 無vô 盡tận 。 故cố 云vân 細tế 也dã 。 )# 於ư 未vị 來lai 等đẳng 者giả 。 今kim 日nhật 虗hư 空không 。 如như 昨tạc 日nhật 虗hư 空không 也dã 。 於ư 色sắc 中trung 等đẳng 者giả 。 厨trù 裏lý 虗hư 空không 如như 廳thính 裏lý 虗hư 空không 也dã 。 真chân 實thật 相tướng 如như 非phi 為vi 妄vọng 似tự 者giả 。 正chánh 結kết 真Chân 如Như 之chi 名danh 也dã 。 謂vị 如như 者giả 是thị 相tương 似tự 義nghĩa 。 相tương/tướng 同đồng 義nghĩa 。 意ý 云vân 。 此thử 彼bỉ 相tương/tướng 如như 者giả 。 唯duy 有hữu 此thử 心tâm 性tánh 也dã 。 善thiện 人nhân 佛Phật 性tánh 。 的đích 似tự 惡ác 人nhân 佛Phật 性tánh 。 如như 今kim 佛Phật 性tánh 。 的đích 不bất 殊thù 無vô 始thỉ 來lai 佛Phật 性tánh 。 乃nãi 至chí 凡phàm 夫phu 佛Phật 性tánh 。 的đích 同đồng 二Nhị 乘Thừa 佛Phật 性tánh 。 人nhân 天thiên 菩Bồ 薩Tát 皆giai 類loại 此thử 說thuyết 。 唯duy 此thử 可khả 得đắc 真chân 實thật 相tướng 。 如như 分phần/phân 毫hào 不bất 殊thù 故cố 。 真chân 實thật 得đắc 名danh 為vi 如như 也dã 。 此thử 外ngoại 更cánh 無vô 可khả 有hữu 相tương 似tự 相tương/tướng 如như 之chi 法pháp 也dã 。 設thiết 有hữu 人nhân 觀quán 兄huynh 弟đệ 相tương 似tự 。 然nhiên 子tử 細tế 論luận 之chi 。 還hoàn 不bất 得đắc 的đích 似tự 會hội 。 有hữu 分phần/phân 毫hào 之chi 長trường 短đoản 大đại 小tiểu 殊thù 也dã 。 若nhược 不bất 然nhiên 者giả 。 豈khởi 可khả 自tự 己kỷ 妻thê 子tử 而nhi 錯thác 認nhận 乎hồ 。 乃nãi 至chí 世thế 間gian 物vật 色sắc 。 一nhất 一nhất 類loại 之chi 。 皆giai 同đồng 不bất 免miễn 有hữu 微vi 塵trần 分phần/phân 毫hào 之chi 輕khinh 重trọng 大đại 小tiểu 好hảo 惡ác 。 終chung 無vô 有hữu 全toàn 似tự 。 故cố 知tri 皆giai 是thị 妄vọng 似tự 妄vọng 如như 。 不bất 得đắc 真chân 似tự 真Chân 如Như 也dã 。 古cổ 來lai 相tương/tướng 承thừa 解giải 如như 字tự 。 但đãn 云vân 是thị 湛trạm 寂tịch 不bất 動động 之chi 義nghĩa 。 不bất 曾tằng 指chỉ 的đích 釋thích 名danh 。 且thả 如như 字tự 是thị 此thử 國quốc 之chi 字tự 。 未vị 審thẩm 說thuyết 文văn 爾nhĩ 雅nhã 玉ngọc 篇thiên 切thiết 韻vận 之chi 屬thuộc 。 何hà 處xứ 訓huấn 如như 字tự 。 為vi 湛trạm 寂tịch 不bất 動động 等đẳng 耶da 。 故cố 知tri 只chỉ 緣duyên 靈linh 覺giác 心tâm 性tánh 。 猶do 凡phàm 中trung 全toàn 如như 聖thánh 中trung 。 於ư 因nhân 中trung 全toàn 如như 果quả 中trung 。 橫hoạnh/hoành 竪thụ 皆giai 然nhiên 。 即tức 是thị 湛trạm 寂tịch 不bất 動động 之chi 義nghĩa 。 非phi 的đích 訓huấn 也dã 。 問vấn 荷hà 澤trạch 大đại 師sư 云vân 。 諸chư 人nhân 皆giai 以dĩ 兩lưỡng 物vật 相tương 似tự 為vi 如như 。 我ngã 則tắc 無vô 物vật 相tương 似tự 如như 。 今kim 以dĩ 的đích 似tự 以dĩ 釋thích 真Chân 如Như 。 豈khởi 不bất 違vi 此thử 說thuyết 。 答đáp 正chánh 與dữ 此thử 同đồng 。 故cố 上thượng 云vân 此thử 外ngoại 更cánh 無vô 相tướng 似tự 相tương/tướng 如như 之chi 法pháp 。 若nhược 更cánh 云vân 有hữu 一nhất 法pháp 對đối 真chân 性tánh 。 便tiện 成thành 兩lưỡng 物vật 。 大đại 師sư 既ký 云vân 無vô 物vật 相tương 似tự 。 即tức 知tri 唯duy 鬼quỷ 等đẳng 佛Phật 性tánh 。 與dữ 人nhân 畜súc 等đẳng 佛Phật 性tánh 。 真chân 實thật 相tướng 如như 。 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 可khả 相tương/tướng 如như 也dã 。 大đại 師sư 揀giản 諸chư 人nhân 云vân 。 兩lưỡng 物vật 相tương 似tự 。 曰viết 如như 者giả 。 正chánh 揀giản 無vô 物vật 似tự 佛Phật 性tánh 也dã 。 又hựu 亦diệc 同đồng 上thượng 說thuyết 。 親thân 兄huynh 弟đệ 相tương 似tự 者giả 。 終chung 不bất 得đắc 分phần/phân 毫hào 全toàn 似tự 也dã 。 智trí 者giả 細tế 詳tường 。 疏sớ/sơ 真Chân 如Như 無vô 為vi 者giả 。 即tức 法pháp 相tướng 宗tông 出xuất 體thể 也dã 。 謂vị 百bách 法pháp 中trung 六lục 無vô 為vi 中trung 之chi 一nhất 也dã 。 彼bỉ 六lục 無vô 為vi 。 亦diệc 是thị 一nhất 百bách 之chi 數số 。 故cố 名danh 法pháp 數số 。 言ngôn 無vô 為vi 者giả 。 為vi 之chi 言ngôn 作tác 。 即tức 是thị 一nhất 切thiết 有hữu 生sanh 滅diệt 。 皆giai 是thị 造tạo 作tác 。 稱xưng 之chi 曰viết 為vi 。 今kim 此thử 六lục 種chủng 。 寂tịch 寞mịch 冲# 虗hư 。 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。 無vô 彼bỉ 為vi 作tác 。 故cố 名danh 無vô 為vi 。 所sở 言ngôn 六lục 者giả 。 一nhất 虗hư 空không 。 (# 空không 即tức 無vô 為vi )# 二nhị 擇trạch 滅diệt 。 (# 因nhân 慧tuệ 揀giản 擇trạch 。 得đắc 惑hoặc 斷đoạn 滅diệt )# 三tam 非phi 擇trạch 滅diệt 。 (# 不bất 因nhân 慧tuệ 擇trạch )# 四tứ 不bất 動động 。 (# 出xuất 八bát 災tai 患hoạn )# 五ngũ 想tưởng 受thọ 滅diệt 。 六lục 真Chân 如Như 。 (# 此thử 六lục 別biệt 未vị 具cụ 釋thích )# 若nhược 出xuất 體thể 。 為vi 有hữu 二nhị 。 一nhất 依y 識thức 變biến 假giả 施thi 設thiết 相tương/tướng 有hữu 。 (# 謂vị 第đệ 六lục 相tương/tướng 識thức 。 曾tằng 聞văn 空không 等đẳng 名danh 。 假giả 分phân 別biệt 有hữu 作tác 空không 等đẳng 解giải 變biến 為vi 影ảnh 像tượng 。 為vi 即tức 用dụng 此thử 相tương/tướng 為vi 體thể 也dã )# 二nhị 依y 法pháp 性tánh 假giả 施thi 設thiết 有hữu 。 (# 即tức 以dĩ 法pháp 性tánh 為vi 彼bỉ 五ngũ 無vô 為vi 體thể 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 此thử 五ngũ 皆giai 依y 真Chân 如Như 假giả 立lập 。 真Chân 如Như 亦diệc 是thị 假giả 施thi 設thiết 有hữu 。 上thượng 皆giai 依y 百bách 法pháp 疏sớ/sơ 中trung 釋thích 也dã )# 疏sớ/sơ 一nhất 心tâm 為vi 體thể 者giả 。 此thử 一nhất 行hành 論luận 懸huyền 談đàm 第đệ 四tứ 門môn 已dĩ 釋thích 。 言ngôn 乃nãi 至chí 者giả 。 略lược 中trung 間gian 也dã 。 謂vị 次thứ 文văn 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 。 則tắc 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 離ly 名danh 字tự 相tương/tướng 。 離ly 心tâm 緣duyên 相tương/tướng 。 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 變biến 異dị 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 (# 疏sớ/sơ 云vân 竟cánh 無vô 變biến 壞hoại 撮toát 得đắc 此thử 上thượng 三tam 句cú )# 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 故cố 名danh 真Chân 如Như 。 此thử 下hạ 等đẳng 字tự 。 等đẳng 於ư 中trung 間gian 。 非phi 等đẳng 下hạ 文văn 。 疏sớ/sơ 如như 體thể 中trung 說thuyết 者giả 。 唯duy 一nhất 心tâm 也dã 。 非phi 安an 立lập 。 非phi 安an 立lập 者giả 。 八bát 諦đế 中trung 第đệ 七thất 八bát 也dã 。 謂vị 安an 立lập 真Chân 如Như 。 望vọng 四Tứ 諦Đế 為vi 真chân 。 望vọng 非phi 安an 立lập 為vi 俗tục 。 以dĩ 依y 識thức 假giả 施thi 設thiết 名danh 言ngôn 而nhi 安an 立lập 故cố 。 其kỳ 非phi 安an 立lập 。 即tức 唯duy 真chân 非phi 俗tục 。 (# 八bát 諦đế 如như 懸huyền 談đàm 釋thích )# 依y 言ngôn 離ly 言ngôn 故cố 者giả 。 即tức 論luận 中trung 二nhị 種chủng 也dã 。 謂vị 前tiền 顯hiển 體thể 離ly 言ngôn 。 以dĩ 明minh 顯hiển 觀quán 智trí 境cảnh 。 即tức 上thượng 所sở 引dẫn 一nhất 法Pháp 界Giới 總tổng 相tương/tướng 等đẳng 文văn 。 乃nãi 至chí 若nhược 離ly 於ư 念niệm 名danh 為vi 得đắc 入nhập 。 次thứ 後hậu 依y 言ngôn 辨biện 德đức 。 以dĩ 正chánh 明minh 生sanh 信tín 境cảnh 。 論luận 云vân 復phục 次thứ 真Chân 如Như 者giả 。 依y 言ngôn 說thuyết 分phân 別biệt 。 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 一nhất 者giả 如như 實thật 空không 。 以dĩ 能năng 究cứu 竟cánh 顯hiển 實thật 故cố 。 二nhị 者giả 如như 實thật 不bất 空không 。 以dĩ 有hữu 自tự 體thể 具cụ 足túc 無vô 漏lậu 性tánh 功công 德đức 故cố 。 下hạ 廣quảng 釋thích 云vân 。 所sở 言ngôn 空không 者giả 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 乃nãi 至chí 離ly 兩lưỡng 重trọng/trùng 四tứ 句cú 。 所sở 言ngôn 不bất 空không 者giả 。 已dĩ 顯hiển 法pháp 體thể 空không 無vô 妄vọng 故cố 。 即tức 是thị 一nhất 心tâm 。 常thường 恆hằng 不bất 變biến 。 淨tịnh 法pháp 滿mãn 足túc 等đẳng 。 疏sớ/sơ 或hoặc 說thuyết 有hữu 七thất 者giả 。 即tức 解giải 深thâm 密mật 經kinh 第đệ 二nhị 中trung 。 慈Từ 氏Thị 問vấn 修tu 止Chỉ 觀Quán 。 菩Bồ 薩Tát 云vân 何hà 。 知tri 法Pháp 知tri 義nghĩa 。 佛Phật 說thuyết 由do 五ngũ 種chủng 相tướng 。 了liễu 知tri 於ư 法pháp 。 (# 名danh 句cú 文văn 別biệt 總tổng 云vân 云vân )# 。 由do 十thập 種chủng 相tướng 。 了liễu 知tri 於ư 義nghĩa 。 一nhất 者giả 知tri 盡tận 所sở 有hữu 性tánh 。 二nhị 者giả 知tri 如như 所sở 有hữu 性tánh 。 (# 三tam 能năng 取thủ 義nghĩa 。 云vân 云vân 乃nãi 至chí 十thập 知tri 清thanh 淨tịnh 義nghĩa 。 )# 如như 所sở 有hữu 性tánh 者giả 。 謂vị 即tức 一nhất 性tánh 。 染nhiễm 法pháp 中trung 所sở 有hữu 真Chân 如Như 是thị 者giả 。 此thử 中trung 如như 所sở 有hữu 性tánh 。 此thử 復phục 七thất 種chủng 。 一nhất 者giả 流lưu 轉chuyển 真Chân 如Như 。 謂vị 一nhất 切thiết 行hành 。 無vô 先tiên 後hậu 性tánh 。 二nhị 者giả 相tương/tướng 真Chân 如Như 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 補bổ 特đặc 伽già 羅la 無vô 我ngã 性tánh 。 及cập 法pháp 無vô 我ngã 性tánh 。 三tam 者giả 了liễu 別biệt 真Chân 如Như 。 謂vị 一nhất 切thiết 唯duy 是thị 識thức 性tánh 。 四tứ 者giả 安an 立lập 真Chân 如Như 。 謂vị 我ngã 所sở 說thuyết 。 諸chư 苦Khổ 聖Thánh 諦Đế 。 五ngũ 者giả 邪tà 行hành 真Chân 如Như 。 謂vị 我ngã 所sở 說thuyết 。 諸chư 集Tập 聖Thánh 諦Đế 。 六lục 者giả 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 謂vị 我ngã 所sở 說thuyết 。 諸chư 滅Diệt 聖Thánh 諦Đế 。 七thất 者giả 正chánh 行hạnh 真Chân 如Như 。 謂vị 我ngã 所sở 說thuyết 。 諸chư 道Đạo 聖Thánh 諦Đế 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 由do 流lưu 轉chuyển 真Chân 如Như 。 安an 立lập 真Chân 如Như 。 邪tà 行hành 真Chân 如Như 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 平bình 等đẳng 平bình 等đẳng 。 由do 相tướng 真Chân 如Như 。 了liễu 別biệt 真Chân 如Như 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 平bình 等đẳng 平bình 等đẳng 。 由do 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 故cố 。 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 。 獨Độc 覺Giác 菩Bồ 提Đề 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 平bình 等đẳng 平bình 等đẳng 。 由do 正chánh 行hạnh 真Chân 如Như 故cố 。 聽thính 聞văn 正Chánh 法Pháp 。 緣duyên 總tổng 境cảnh 界giới 。 勝thắng 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 毗Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 。 所sở 攝nhiếp 受thọ 慧tuệ 。 平bình 等đẳng 平bình 等đẳng 。 釋thích 曰viết 。 既ký 具cụ 四Tứ 諦Đế 及cập 流lưu 轉chuyển 等đẳng 。 故cố 云vân 顯hiển 於ư 染nhiễm 淨tịnh 中trung 常thường 如như 其kỳ 性tánh 也dã 。 流lưu 轉chuyển 苦khổ 集tập 是thị 染nhiễm 。 滅diệt 道đạo 是thị 淨tịnh 相tương/tướng 故cố 。 及cập 了liễu 別biệt 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 。 常thường 如như 其kỳ 性tánh 。 即tức 平bình 等đẳng 也dã 。 正chánh 是thị 真Chân 如Như 之chi 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 或hoặc 立lập 十thập 種chủng 。 對đối 十thập 重trọng 障chướng 。 辨biện 其kỳ 德đức 者giả 。 一nhất 斷đoạn 異dị 生sanh 性tánh 障chướng (# 二nhị 障chướng 分phân 別biệt 起khởi 者giả 。 依y 彼bỉ 種chủng 立lập 異dị 生sanh 性tánh 故cố 。 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 。 彼bỉ 二nhị 障chướng 必tất 不bất 成thành 就tựu 。 如như 明minh 闇ám 不bất 俱câu 也dã )# 證chứng 遍biến 行hành 真Chân 如Như 。 (# 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 而nhi 不bất 在tại 故cố )# 。 住trụ 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 (# 初sơ 獲hoạch 聖thánh 性tánh 。 具cụ 證chứng 二nhị 空không 。 能năng 益ích 自tự 他tha 。 生sanh 大đại 菩Bồ 提Đề )# 餘dư 九cửu 類loại 配phối 。 今kim 旦đán 各các 列liệt 。 二nhị 邪tà 行hành 。 (# 此thử 下hạ 各các 能năng 所sở 知tri 俱câu 生sanh 一nhất 分phần/phân 也dã 。 此thử 地địa 則tắc 反phản 彼bỉ 所sở 起khởi 悞ngộ 犯phạm 三tam 業nghiệp )# 三tam 闇ám 鈍độn 。 (# 令linh 聞văn 思tư 修tu 法pháp 忘vong 失thất 故cố 也dã )# 四tứ 細tế 惑hoặc 現hiện 行hành 。 (# 第đệ 六lục 識thức 俱câu 生sanh 身thân 見kiến 等đẳng 攝nhiếp )# 五ngũ 於ư 下hạ 乘thừa 般bát 涅Niết 槃Bàn 。 (# 令linh 厭yếm 苦khổ 折chiết 減giảm 同đồng 下hạ 二nhị 業nghiệp )# 六lục 麤thô 相tương/tướng 現hiện 行hành 。 (# 染nhiễm 淨tịnh 麤thô 相tương/tướng )# 七thất 。 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 (# 生sanh 滅diệt 細tế 相tương/tướng )# 八bát 無vô 相tướng 中trung 作tác 加gia 行hành 。 (# 令linh 無vô 相tướng 觀quán 不bất 任nhậm 運vận 起khởi )# 九cửu 不bất 欲dục 利lợi 他tha 。 (# 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 己kỷ 利lợi )# 十thập 法pháp 未vị 自tự 在tại (# 障chướng 大đại 法pháp 智trí 雲vân 及cập 所sở 含hàm 藏tạng 所sở 起khởi 事sự 業nghiệp 。 然nhiên 通thông 論luận 二nhị 障chướng 有hữu 俱câu 生sanh 分phân 別biệt 。 分phân 別biệt 中trung 。 地địa 前tiền 伏phục 現hiện 行hành 。 見kiến 道đạo 斷đoạn 種chủng 子tử 。 俱câu 生sanh 中trung 煩phiền 惱não 者giả 。 現hiện 行hành 則tắc 地địa 前tiền 漸tiệm 伏phục 。 登đăng 地địa 頓đốn 伏phục 。 種chủng 則tắc 金kim 剛cang 頓đốn 斷đoạn 。 而nhi 所sở 知tri 者giả 。 現hiện 行hành 則tắc 從tùng 地địa 前tiền 漸tiệm 伏phục 。 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 方phương 盡tận 。 種chủng 則tắc 於ư 十Thập 地Địa 中trung 。 漸tiệm 次thứ 斷đoạn 滅diệt 。 金kim 剛cang 頓đốn 盡tận )# 證chứng 真Chân 如Như 者giả 。 二nhị 最tối 勝thắng 。 (# 具cụ 無vô 邊biên 德đức 。 於ư 法pháp 最tối 勝thắng )# 三tam 勝thắng 流lưu 。 (# 流lưu 出xuất 教giáo 法pháp 勝thắng 故cố )# 四tứ 無vô 攝nhiếp 故cố 。 (# 非phi 我ngã 執chấp 所sở 依y )# 五ngũ 類loại 無vô 別biệt 。 (# 非phi 如như 眼nhãn 等đẳng 類loại 異dị )# 六lục 無vô 染nhiễm 淨tịnh 。 七thất 法pháp 無vô 別biệt 。 (# 設thiết 教giáo 種chủng 種chủng 安an 立lập 而nhi 無vô 異dị 故cố )# 八bát 不bất 增tăng 減giảm 。 (# 不bất 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 故cố )# 九cửu 智trí 所sở 依y 。 (# 於ư 四tứ 辨biện 得đắc 自tự 在tại )# 十thập 業nghiệp 自tự 在tại 所sở 依y 。 (# 普phổ 於ư 神thần 通thông 等đẳng 自tự 在tại )# 住trụ 地địa 者giả 。 二nhị 離ly 垢cấu 。 (# 具cụ 淨tịnh 尸thi 羅la 。 )# 三tam 發phát 光quang 。 (# 勝thắng 定định 總tổng 持trì 發phát 慧tuệ 光quang 故cố )# 四tứ 焰diễm 慧tuệ 。 (# 住trụ 覺giác 分phần/phân 燒thiêu 惑hoặc 薪tân 慧tuệ 焰diễm 增tăng )# 五ngũ 難nan 勝thắng 。 (# 含hàm 真chân 俗tục 故cố )# 六lục 現hiện 前tiền 。 (# 觀quán 緣duyên 起khởi 般Bát 若Nhã 現hiện 故cố )# 七thất 遠viễn 行hành 。 (# 過quá 世thế 間gian 二Nhị 乘Thừa 故cố )# 八bát 不bất 動động 。 (# 相tương/tướng 用dụng 不bất 能năng 動động )# 九cửu 善thiện 慧tuệ 。 (# 成thành 就tựu 四tứ 辨biện )# 十thập 法pháp 雲vân 。 (# 大đại 法pháp 智trí 雲vân 含hàm 眾chúng 德đức 故cố )# 疏sớ/sơ 四tứ 明minh 業nghiệp 用dụng 者giả 。 文văn 義nghĩa 顯hiển 著trứ 。 詳tường 之chi 可khả 解giải 。

菩Bồ 提Đề 章chương 。 疏sớ/sơ 別biệt 境cảnh 者giả 。 於ư 一nhất 百bách 法pháp 中trung 當đương 其kỳ 慧tuệ 也dã 。 如như 下hạ 八bát 識thức 章chương 釋thích 。 疏sớ/sơ 攝nhiếp 論luận 云vân (# 第đệ 九cửu )# 二nhị 智trí (# 根căn 本bổn 後hậu 得đắc )# 二nhị 斷đoạn (# 煩phiền 惱não 所sở 知tri )# 為vi 菩Bồ 提Đề 體thể 。 法pháp 相tướng 多đa 約ước 二nhị 智trí 。 智trí 是thị 轉chuyển 識thức 所sở 成thành 。 以dĩ 藏tạng 識thức 中trung 本bổn 有hữu 無vô 漏lậu 智trí 種chủng 子tử 故cố 。 空không 宗tông 多đa 約ước 二nhị 斷đoạn 。 以dĩ 空không 宗tông 明minh 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 空không 無vô 性tánh 。 了liễu 二nhị 障chướng 本bổn 空không 。 即tức 名danh 二nhị 斷đoạn 。 斷đoạn 即tức 菩Bồ 提Đề 。 無vô 別biệt 菩Bồ 提Đề 。 疏sớ/sơ 智trí 論luận 云vân 者giả 。 亦diệc 以dĩ 能năng 所sở 斷đoạn 。 俱câu 為vi 菩Bồ 提Đề 體thể 也dã 。 與dữ 攝nhiếp 論luận 。 文văn 異dị 義nghĩa 同đồng 。 若nhược 作tác 小tiểu 異dị 解giải 者giả 。 攝nhiếp 論luận 雙song 取thủ 。 智trí 論luận 合hợp 取thủ 。 疏sớ/sơ 合hợp 本bổn 者giả 。 名danh 指chỉ 此thử 經Kinh 。 文văn 用dụng 起khởi 信tín 。 意ý 是thị 雙song 引dẫn 。 巧xảo 令linh 文văn 略lược 。 始thỉ 覺giác 即tức 前tiền 二nhị 論luận 之chi 智trí 也dã 。 約ước 實thật 教giáo 宗tông 。 斷đoạn 證chứng 對đối 待đãi 。 其kỳ 體thể 亦diệc 空không 。 無vô 別biệt 自tự 性tánh 。 無vô 能năng 所sở 斷đoạn 。 無vô 能năng 所sở 證chứng 。 然nhiên 本bổn 源nguyên 覺giác 智trí 究cứu 竟cánh 真chân 實thật 故cố 。 論luận 中trung 說thuyết 始thỉ 本bổn 不bất 二nhị 。 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 。 荷hà 澤trạch 云vân 。 覺giác 妄vọng 俱câu 滅diệt 。 又hựu 云vân 。 無vô 住trụ 體thể 上thượng 。 自tự 有hữu 本bổn 智trí 能năng 知tri 了liễu 。 是thị 實thật 菩Bồ 提Đề 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 唯duy 一nhất 下hạ 。 亦diệc 上thượng 智trí 斷đoạn 相tương/tướng 合hợp 。 或hoặc 始thỉ 本bổn 相tương/tướng 合hợp 故cố 也dã 。 但đãn 上thượng 是thị 指chỉ 體thể 。 此thử 是thị 辨biện 類loại 。 為vi 同đồng 異dị 矣hĩ 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 又hựu 如như 者giả 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 等đẳng 即tức 寂tịch 之chi 照chiếu 者giả 。 亦diệc 如như 上thượng 引dẫn 無vô 住trụ 體thể 上thượng 本bổn 智trí 也dã 。 疏sớ/sơ 大đại 品phẩm 者giả 。 疏sớ/sơ 又hựu 起khởi 信tín 者giả 。 上thượng 出xuất 體thể 。 是thị 尅khắc 實thật 故cố 。 泯mẫn 二nhị 顯hiển 出xuất 。 究cứu 竟cánh 覺giác 為vi 體thể 。 今kim 辨biện 種chủng 類loại 是thị 約ước 名danh 義nghĩa 故cố 三tam 俱câu 存tồn 。 疏sớ/sơ 涅Niết 槃Bàn 經kinh (# 已dĩ 如như 前tiền 引dẫn 釋thích )# 疏sớ/sơ 菩Bồ 提Đề 者giả 。 一nhất 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 二nhị 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 三tam 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 四tứ 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 此thử 轉chuyển 有hữu 漏lậu 八bát 七thất 六lục 及cập 前tiền 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 。 (# 心tâm 所sở 也dã 。 雖tuy 定định 〔# 各các 廿# 〕# 二nhị 法pháp 。 而nhi 智trí 用dụng 增tăng 勝thắng 。 以dĩ 智trí 名danh 顯hiển )# 如như 此thử 而nhi 得đắc 。 智trí 雖tuy 非phi 識thức 。 而nhi 依y 識thức 轉chuyển 。 識thức 為vi 主chủ 故cố 。 妙diệu 觀quán 平bình 等đẳng 二nhị 智trí 。 見kiến 道đạo 後hậu 轉chuyển 六lục 七thất 約ước 得đắc 鏡kính 智trí 。 成thành 智trí 果quả 位vị 。 方phương 轉chuyển 五ngũ 八bát 而nhi 得đắc 。 上thượng 且thả 略lược 銷tiêu 過quá 疏sớ/sơ 文văn 。 廣quảng 如như 別biệt 卷quyển 引dẫn 唯duy 識thức 第đệ 十thập 具cụ 釋thích 。 疏sớ/sơ 如như 大đại 品phẩm 智trí 論luận 說thuyết 者giả 。 論luận 釋thích 大đại 品phẩm 經kinh 也dã 。 非phi 二nhị 處xứ 別biệt 。 論luận 五ngũ 十thập 八bát 云vân 。 一nhất 發phát 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 於ư 無vô 量lượng 生sanh 死tử 中trung 。 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 故cố 。 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 。 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 。 二nhị 伏phục 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 行hành 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 三Tam 明Minh 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 觀quán 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 法pháp 本bổn 末mạt 總tổng 別biệt 相tướng 。 分phân 別biệt 得đắc 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 謂vị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 四tứ 出xuất 到đáo 菩Bồ 提Đề 。 般Bát 若Nhã 中trung 得đắc 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 不bất 著trước 般Bát 若Nhã 。 滅diệt 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 見kiến 一nhất 切thiết 十thập 方phương 佛Phật 。 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 出xuất 三tam 界giới 到đáo 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 五ngũ 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 斷đoạn 習tập 氣khí 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 准chuẩn 華hoa 嚴nghiêm 。 即tức 具cụ 十thập 也dã 。 如như 彼bỉ 五ngũ 十thập 九cửu 及cập 出xuất 現hiện 品phẩm 說thuyết 。 文văn 繁phồn 不bất 引dẫn 。 載tái 別biệt 卷quyển 中trung 。 疏sớ/sơ 現hiện 萬vạn 像tượng 者giả 。 且thả 如như 鏡kính 現hiện 影ảnh 像tượng 。 親thân 能năng 現hiện 者giả 。 是thị 名danh 真chân 性tánh 。 現hiện 於ư 諸chư 法pháp 。 親thân 能năng 現hiện 者giả 。 是thị 覺giác 智trí 故cố 。 唯duy 識thức 釋thích 鏡kính 智trí 云vân 。 能năng 現hiện 能năng 生sanh 身thân 土thổ/độ 智trí 影ảnh 。 疏sớ/sơ 印ấn 群quần 機cơ 者giả 。 大đại 經kinh 出xuất 現hiện 品phẩm 云vân 。 如như 海hải 印ấn 現hiện 眾chúng 生sanh 身thân 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 為vi 大đại 海hải 。 菩Bồ 提Đề 普phổ 印ấn 諸chư 心tâm 行hành 。 是thị 故cố 正chánh 覺giác 名danh 無vô 量lượng 。 疏sớ/sơ 該cai 動động 寂tịch 者giả 。 應ưng 現hiện 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 作tác 用dụng 。 一nhất 一nhất 普phổ 知tri 。 即tức 該cai 動động 也dã 。 萬vạn 緣duyên 俱câu 息tức 。 湛trạm 然nhiên 無vô 為vi 。 亦diệc 自tự 體thể 常thường 。 知tri 該cai 於ư 寂tịch 也dã 。 疏sớ/sơ 通thông 因nhân 果quả 者giả 。 如Như 來Lai 成thành 正chánh 覺giác 時thời 。 於ư 其kỳ 身thân 中trung 。 普phổ 見kiến 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 成thành 正chánh 覺giác 等đẳng 。

涅Niết 槃Bàn 章chương 。 此thử 章chương 多đa 用dụng 肇triệu 公công 無vô 名danh 論luận 。 故cố 鈔sao 中trung 但đãn 云vân 彼bỉ 論luận 。 彼bỉ 者giả 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 疏sớ/sơ 歸quy 宗tông 冥minh 會hội 者giả 。 總tổng 顯hiển 深thâm 廣quảng 包bao 含hàm 無vô 外ngoại 。 彼bỉ 論luận 云vân 。 (# 肇triệu 公công 涅Niết 槃Bàn 論luận )# 九cửu 流lưu 於ư 是thị 乎hồ 交giao 歸quy 。 眾chúng 聖thánh 於ư 是thị 乎hồ 冥minh 會hội 。 謂vị 三tam 乘thừa 賢hiền 聖thánh 。 心tâm 會hội 其kỳ 中trung 。 猶do 百bách 川xuyên 朝triêu 宗tông 於ư 海hải 。 故cố 智trí 論luận 云vân 。 魚ngư 歸quy 於ư 水thủy 。 鳥điểu 歸quy 於ư 林lâm 。 聖thánh 歸quy 涅Niết 槃Bàn 。 法pháp 歸quy 分phân 別biệt 。 疏sớ/sơ 寂tịch 寥liêu 無vô 為vi 者giả 。 深thâm 也dã 。 廣quảng 大đại 悉tất 備bị 者giả 。 借tá 周chu 易dị 文văn 。 以dĩ 顯hiển 廣quảng 也dã 。 形hình 名danh 下hạ 。 拂phất 深thâm 廣quảng 之chi 跡tích 。 朕trẫm 者giả 跡tích 也dã 。 彼bỉ 論luận 云vân 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 為vì 道Đạo 也dã 。 寂tịch 寥liêu 虗hư 曠khoáng 。 不bất 可khả 形hình 名danh 得đắc 。 微vi 妙diệu 無vô 相tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 心tâm 知tri 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 不bất 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 無vô 名danh 之chi 名danh 者giả 。 二nhị 十thập 一nhất 云vân 。

善thiện 男nam 子tử 。 是thị 大đại 涅Niết 槃Bàn 無vô 有hữu 名danh 字tự 。 強cường/cưỡng 立lập 名danh 字tự 。 彼bỉ 論luận 名danh 字tự 云vân 。 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 者giả 。 蓋cái 是thị 涅Niết 槃Bàn 云vân 外ngoại 稱xưng 應ưng 物vật 之chi 假giả 名danh 耳nhĩ 。 而nhi 存tồn 稱xưng 謂vị 者giả 封phong 於ư 名danh 。 志chí 器khí 像tượng 者giả 躭đam 於ư 形hình 。 名danh 也dã 極cực 於ư 題đề 目mục 。 形hình 也dã 盡tận 於ư 方phương 圓viên 。 方phương 圓viên 有hữu 所sở 不bất 寫tả 。 題đề 目mục 有hữu 所sở 不bất 傳truyền 。 焉yên 可khả 以dĩ 名danh 於ư 無vô 名danh 而nhi 形hình 於ư 無vô 形hình 者giả 哉tai 。 疏sớ/sơ 正chánh 名danh 寂tịch 滅diệt 者giả 。 彼bỉ 論luận 云vân 。 泥Nê 曰Viết 泥Nê 洹Hoàn 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 三tam 名danh 前tiền 後hậu 異dị 出xuất 。 蓋cái 是thị 楚sở 夏hạ 不bất 同đồng 。 云vân 涅Niết 槃Bàn 者giả 正chánh 也dã 。 秦tần 言ngôn 無vô 為vi 。 亦diệc 名danh 滅diệt 度độ 。 無vô 為vi 者giả 。 取thủ 乎hồ 虗hư 無vô 寂tịch 寞mịch 妙diệu 絕tuyệt 於ư 有hữu 為vi 。 滅diệt 度độ 者giả 。 言ngôn 乎hồ 大đại 患hoạn 永vĩnh 滅diệt 超siêu 度độ 四tứ 流lưu 。 斯tư 蓋cái 是thị 鏡kính 像tượng 之chi 所sở 歸quy 。 絕tuyệt 稱xưng 謂vị 之chi 幽u 宅trạch 。 今kim 但đãn 云vân 正chánh 名danh 寂tịch 滅diệt 者giả 。 寂tịch 即tức 唐đường 三tam 藏tạng 。 滅diệt 即tức 羅la 什thập 三tam 藏tạng 。 故cố 肇triệu 公công 宗tông 本bổn 論luận 云vân 。 泥Nê 洹Hoàn 盡Tận 諦Đế 者giả 。 豈khởi 直trực 結kết 盡tận 而nhi 已dĩ 。 則tắc 生sanh 死tử 永vĩnh 滅diệt 故cố 。 謂vị 之chi 盡tận 矣hĩ 。 無vô 復phục 別biệt 有hữu 一nhất 盡tận 處xứ 也dã 。 又hựu 法pháp 華hoa 云vân 。 佛Phật 於ư 中trung 夜dạ 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 次thứ 即tức 云vân 。 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 偈kệ 頌tụng 中trung 又hựu 云vân 。 佛Phật 此thử 夜dạ 滅diệt 度độ 。 又hựu 金kim 剛cang 云vân 云vân 。 故cố 肇triệu 公công 生sanh 公công 遠viễn 公công 。 皆giai 正chánh 翻phiên 為vi 滅diệt 。 又hựu 四Tứ 諦Đế 中trung 同đồng 為vi 滅Diệt 諦Đế 。 故cố 今kim 通thông 用dụng 新tân 舊cựu 三tam 藏tạng 。 故cố 云vân 寂tịch 滅diệt 也dã 。 疏sớ/sơ 多đa 名danh 者giả 。 亦diệc 生sanh 公công 遠viễn 公công 等đẳng 釋thích 。 謂vị 或hoặc 云vân 不bất 生sanh 。 或hoặc 不bất 作tác 。 或hoặc 不bất 起khởi 。 或hoặc 無vô 相tướng 。 不bất 殘tàn 。 寂tịch 靜tĩnh 。 安an 穩ổn 。 安an 樂lạc 。 解giải 脫thoát 。 皆giai 是thị 義nghĩa 翻phiên 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 總tổng 以dĩ 義nghĩa 翻phiên 者giả 。 即tức 前tiền 云vân 唐đường 三tam 藏tạng 翻phiên 者giả 正chánh 也dã 。 前tiền 但đãn 取thủ 寂tịch 字tự 。 然nhiên 彼bỉ 具cụ 云vân 圓viên 寂tịch 故cố 。 是thị 義nghĩa 翻phiên 。 在tại 義nghĩa 周chu 圓viên 矣hĩ 。 若nhược 具cụ 足túc 梵Phạm 云vân 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 般bát 涅Niết 槃Bàn 那na 。 具cụ 翻phiên 為vi 大đại 圓viên 寂tịch 入nhập 。 謂vị 那na 即tức 入nhập 義nghĩa 。 應ưng 迴hồi 在tại 上thượng 。 疏sớ/sơ 義nghĩa 充sung 法Pháp 界Giới 下hạ 。 即tức 彼bỉ 論luận 凡phàm 流lưu 支chi 歸quy 等đẳng 。 又hựu 云vân 彌di 綸luân 靡mĩ 所sở 不bất 在tại 等đẳng 。 妙diệu 絕tuyệt 相tương/tướng 累lũy/lụy/luy 者giả 。 彼bỉ 論luận 云vân 涅Niết 槃Bàn 之chi 道Đạo 。 妙diệu 盡tận 常thường 數số 。 融dung 治trị 二nhị 儀nghi 。 滌địch 蕩đãng 萬vạn 有hữu 。 均quân 天thiên 人nhân 。 同đồng 一nhất 異dị 。 內nội 視thị 不bất 己kỷ 見kiến 。 外ngoại 聽thính 不bất 我ngã 聞văn 。 未vị 嘗thường 有hữu 得đắc 。 未vị 嘗thường 無vô 得đắc 等đẳng 。

疏sớ/sơ 二nhị 中trung 者giả 。 文văn 二nhị 。 一nhất 法pháp 相tướng 唯duy 識thức 說thuyết 四tứ 涅Niết 槃Bàn 故cố 出xuất 體thể 有hữu 。 二nhị 彼bỉ 論luận 云vân 故cố 四tứ 圓viên 寂tịch 諸chư 無vô 為vi 中trung 。 初sơ 後hậu 即tức 真Chân 如Như 。 中trung 二nhị 擇trạch 滅diệt 攝nhiếp 。 若nhược 唯duy 斷đoạn 縛phược 得đắc 擇trạch 滅diệt 者giả 。 不bất 動động 等đẳng 二nhị 。 四tứ 中trung 誰thùy 攝nhiếp 。 非phi 擇trạch 滅diệt 攝nhiếp 。 說thuyết 暫tạm 離ly 故cố 。 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 唯duy 究cứu 竟cánh 滅diệt 。 有hữu 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 永vĩnh 滅diệt 故cố 。 或hoặc 無vô 住trú 處xứ 亦diệc 擇trạch 滅diệt 攝nhiếp 。 由do 真chân 擇trạch 力lực 滅diệt 障chướng 得đắc 故cố 。 擇trạch 滅diệt 有hữu 二nhị 。 一nhất 滅diệt 縛phược 得đắc 。 謂vị 斷đoạn 惑hoặc 生sanh 煩phiền 惱não 得đắc 者giả 。 二nhị 滅diệt 障chướng 得đắc 。 謂vị 斷đoạn 餘dư 障chướng 而nhi 證chứng 得đắc 者giả 。 故cố 四tứ 圓viên 寂tịch 諸chư 無vô 為vi 中trung 初sơ 一nhất 即tức 真Chân 如Như 。 後hậu 三tam 皆giai 擇trạch 滅diệt 不bất 動động 等đẳng 。 二nhị 暫tạm 伏phục 滅diệt 者giả 非phi 擇trạch 滅diệt 攝nhiếp 。 究cứu 竟cánh 滅diệt 者giả 擇trạch 滅diệt 所sở 攝nhiếp 。

▲# 疏sớ/sơ 論luận 其kỳ 下hạ 。 二nhị 法pháp 性tánh 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 正chánh 立lập 。 然nhiên 遠viễn 公công 亦diệc 以dĩ 三tam 法pháp 為vi 體thể 。 與dữ 此thử 小tiểu 別biệt 。 謂vị 一nhất 色sắc 二nhị 心tâm 三tam 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 滅diệt 無vô 常thường 色sắc 識thức 。 獲hoạch 得đắc 常thường 色sắc 識thức 故cố 。 又hựu 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 故cố 。 廣quảng 如như 別biệt 說thuyết 。

△# 疏sớ/sơ 所sở 以dĩ 三tam 下hạ 。 二nhị 出xuất 所sở 以dĩ 。 翻phiên 三tam 雜tạp 染nhiễm 者giả 。 翻phiên 煩phiền 惱não 為vi 般Bát 若Nhã 。 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。 是thị 涅Niết 槃Bàn 中trung 般Bát 若Nhã 德đức 也dã 。 翻phiên 結kết 業nghiệp 為vi 解giải 脫thoát 。 翻phiên 苦khổ 依y 身thân 。 即tức 是thị 法Pháp 身thân 。 心tâm 體thể 離ly 念niệm 本bổn 法Pháp 身thân 故cố 。 故cố 三tam 雜tạp 染nhiễm 即tức 淨tịnh 三tam 德đức 。 疏sớ/sơ 能năng 證chứng 大đại 智trí 下hạ 。 此thử 約ước 當đương 體thể 明minh 三tam 也dã 。 薦tiến 福phước 疏sớ/sơ 。 總tổng 有hữu 四tứ 釋thích 。 先tiên 總tổng 釋thích 云vân 。 身thân 是thị 能năng 證chứng 身thân 。 般Bát 若Nhã 是thị 智trí 慧tuệ 。 解giải 脫thoát 即tức 煩phiền 惱não 。 等đẳng 滅diệt 此thử 三tam 法pháp 。 合hợp 名danh 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 言ngôn 四tứ 義nghĩa 者giả 。 第đệ 一nhất 及cập 三tam 四tứ 在tại 別biệt 卷quyển 中trung 。 今kim 疏sớ/sơ 用dụng 第đệ 二nhị 。 彼bỉ 文văn 具cụ 云vân 。 身thân 即tức 法Pháp 身thân 。 法Pháp 身thân 即tức 如như 如như 。 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 即tức 如như 如như 智trí 。 解giải 脫thoát 即tức 是thị 一nhất 切thiết 。 餘dư 障chướng 究cứu 竟cánh 盡tận 故cố 。 法Pháp 身thân 為vi 所sở 證chứng 。 般Bát 若Nhã 為vi 能năng 證chứng 。 解giải 脫thoát 為vi 離ly 障chướng 。 今kim 疏sớ/sơ 唯duy 用dụng 此thử 者giả 。 欲dục 顯hiển 圓viên 具cụ 通thông 因nhân 迎nghênh 果quả 通thông 真chân 通thông 應ưng 。 應ưng 即tức 常thường 身thân 。 即tức 法Pháp 身thân 故cố 。 應ưng 即tức 是thị 法pháp 。 況huống 自tự 受thọ 用dụng 。 自tự 受thọ 用dụng 體thể 亦diệc 全toàn 法pháp 。 故cố 法pháp 性tánh 身thân 。 但đãn 約ước 在tại 結kết 出xuất 纏triền 異dị 故cố 。 能năng 證chứng 所sở 證chứng 及cập 與dữ 離ly 障chướng 。 十Thập 地Địa 分phần/phân 得đắc 故cố 得đắc 通thông 因nhân 。 故cố 舉cử 一nhất 義nghĩa 理lý 無vô 不bất 收thu 。

△# 疏sớ/sơ 然nhiên 此thử 三tam 下hạ 。 三tam 融dung 通thông 無vô 礙ngại 。 文văn 二nhị 。 一nhất 標tiêu 以dĩ 喻dụ 設thiết 。 謂vị 通thông 因nhân 通thông 果quả 。 理lý 具cụ 此thử 三tam 。 如như 文văn 可khả 解giải 。 疏sớ/sơ 故cố 此thử 下hạ 。 二nhị 准chuẩn 經kinh 總tổng 結kết 。 彼bỉ 經kinh 第đệ 三tam 云vân 。 我ngã 令linh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 及cập 以dĩ 我ngã 弟đệ 子tử 。 四tứ 部bộ 之chi 眾chúng 。 悉tất 依y 安an 住trụ 祕bí 密mật 藏tạng 中trung 。 我ngã 亦diệc 復phục 常thường 。 安an 住trụ 是thị 中trung 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 何hà 等đẳng 名danh 為vi 。 祕bí 密mật 之chi 藏tạng 。 猶do 如như 伊y 字tự 三tam 點điểm 。 若nhược 並tịnh 則tắc 不bất 成thành 伊y 。 縱túng/tung 亦diệc 不bất 成thành 。 如như 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 面diện 上thượng 三tam 目mục 。 乃nãi 得đắc 成thành 伊y 。 三tam 點điểm 若nhược 別biệt 。 亦diệc 不bất 得đắc 成thành 。 我ngã 亦diệc 如như 是thị 。 解giải 脫thoát 之chi 法Pháp 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 法pháp 各các 異dị 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 我ngã 今kim 安an 住trụ 如như 是thị 三tam 法pháp 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 名danh 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 薦tiến 福phước 釋thích 云vân 。 若nhược 將tương 喻dụ 類loại 法pháp 。 喻dụ 文văn 不bất 足túc 。 以dĩ 法pháp 云vân 。 解giải 脫thoát 之chi 法Pháp 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 喻dụ 中trung 應ưng 云vân 唯duy 一nhất 一nhất 點điểm 不bất 成thành 伊y 也dã 。 以dĩ 解giải 脫thoát 等đẳng 三tam 有hữu 一nhất 一nhất 不bất 成thành 故cố 。 夫phu 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 須tu 有hữu 能năng 證chứng 身thân 。 須tu 有hữu 智trí 慧tuệ 斷đoạn 煩phiền 惱não 等đẳng 。 此thử 三tam 法pháp 合hợp 名danh 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 唯duy 身thân 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 唯duy 般Bát 若Nhã 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 唯duy 解giải 脫thoát 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 三tam 各các 別biệt 。 未vị 有hữu 斷đoạn 證chứng 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 唯duy 喻dụ 別biệt 亦diệc 不bất 成thành 。 若nhược 天thiên 台thai 意ý 。 世thế 義nghĩa 各các 殊thù 。 東đông 西tây 曰viết 橫hoạnh/hoành 。 南nam 北bắc 曰viết 縱túng/tung 。 縱túng/tung 即tức 竪thụ 也dã 。 謂vị 若nhược 法Pháp 身thân 本bổn 有hữu 。 次thứ 修tu 般Bát 若Nhã 。 後hậu 得đắc 解giải 脫thoát 。 則tắc 是thị 縱túng/tung 義nghĩa 。 以dĩ 經kinh 生sanh 越việt 世thế 。 彌di 亘tuyên 淨tịnh 穢uế 故cố 。 如như 縱túng/tung 三tam 點điểm (# 縱túng/tung 三tam 點điểm 如như 此thử )# 橫hoạnh/hoành 者giả 三tam 法pháp 異dị 體thể 同đồng 時thời 如như 三tam 烈liệt 火hỏa (# 橫hoạnh/hoành 三tam 點điểm 如như 此thử )# 並tịnh 乃nãi 。 合hợp 為vi 一nhất 體thể 。 別biệt 乃nãi 各các 在tại 一nhất 處xứ 。 即tức 但đãn 取thủ 一nhất 法pháp 。 今kim 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 是thị 合hợp 縱túng/tung 並tịnh 。 竪thụ 明minh 此thử 三tam 曰viết 縱túng/tung 。 舉cử 一nhất 攝nhiếp 二nhị 曰viết 並tịnh 。 故cố 云vân 般Bát 若Nhã 非phi 者giả 般Bát 若Nhã 中trung 已dĩ 攝nhiếp 二nhị 故cố 。 三tam 德đức 若nhược 異dị 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 雙song 合hợp 橫hoạnh/hoành 別biệt 。 一nhất 一nhất 異dị 體thể 即tức 合hợp 於ư 別biệt 。 異dị 體thể 同đồng 時thời 即tức 合hợp 於ư 橫hoạnh/hoành 故cố 。 故cố 上thượng 云vân 三tam 點điểm 差sai 別biệt 。 亦diệc 不bất 得đắc 成thành 。 已dĩ 合hợp 橫hoạnh/hoành 別biệt 也dã 。 亦diệc 可khả 橫hoạnh/hoành 即tức 是thị 並tịnh 對đối 。 縱túng/tung 為vi 橫hoạnh/hoành 對đối 。 別biệt 為vi 並tịnh 故cố 。 經kinh 但đãn 有hữu 三tam 句cú 。 於ư 義nghĩa 成thành 四tứ 。 而nhi 總tổng 釋thích 云vân 。 今kim 三tam 俱câu 不bất 思tư 議nghị 。 焉yên 可khả 縱túng/tung 。 三tam 俱câu 不bất 思tư 議nghị 焉yên 可khả 橫hoạnh/hoành 。 俱câu 不bất 思tư 議nghị 焉yên 可khả 並tịnh 。 俱câu 不bất 思tư 議nghị 焉yên 可khả 別biệt 。 意ý 云vân 即tức 一nhất 而nhi 三tam 。 即tức 三tam 而nhi 一nhất 。 非phi 三tam 非phi 一nhất 。 雙song 照chiếu 三tam 一nhất 。 焉yên 可khả 作tác 一nhất 三tam 等đẳng 思tư 。 若nhược 作tác 體thể 一nhất 用dụng 別biệt 而nhi 明minh 。 尚thượng 未vị 必tất 於ư 並tịnh 別biệt 也dã 。 然nhiên 亦diệc 有hữu 云vân 伊y 字tự 如như 品phẩm 字tự 。 有hữu 云vân 如như 倒đảo 品phẩm 字tự 。 後hậu 義nghĩa 為vi 正chánh 。 由do 此thử 見kiến 異dị 古cổ 德đức 解giải 義nghĩa 取thủ 捨xả 不bất 同đồng 。 或hoặc 一nhất 德đức 在tại 上thượng 。 二nhị 德đức 在tại 下hạ 。 或hoặc 謂vị 二nhị 德đức 在tại 上thượng 。 一nhất 德đức 在tại 下hạ 。 並tịnh 不bất 得đắc 意ý 。 如Như 來Lai 恐khủng 人nhân 謂vị 作tác 此thử 解giải 。 故cố 以dĩ 天thiên 目mục 。 轉chuyển 喻dụ 伊y 字tự 。 則tắc 不bất 得đắc 上thượng 定định 一nhất 二nhị 。 上thượng 下hạ 俱câu 取thủ 不bất 可khả 縱tung 橫hoành 及cập 並tịnh 別biệt 耳nhĩ 。 若nhược 定định 說thuyết 言ngôn 一nhất 上thượng 二nhị 下hạ 。 非phi 唯duy 義nghĩa 理lý 不bất 得đắc 圓viên 妙diệu 。 致trí 令linh 二nhị 喻dụ 自tự 在tại 相tương 違vi 。 謂vị 梵Phạm 字tự 祿lộc 者giả 。 ∵# 此thử 西tây 方phương 伊y 字tự 。 三tam 目mục 之chi 一nhất 。 當đương 於ư 眉mi 間gian 。 ∴# 此thử 其kỳ 狀trạng 也dã 。 諸chư 諸chư 何hà 惑hoặc 。 言ngôn 祕bí 密mật 者giả 。 以dĩ 深thâm 妙diệu 故cố 。 遠viễn 公công 云vân 。 昔tích 隱ẩn 不bất 說thuyết 。 故cố 名danh 祕bí 密mật 。 權quyền 教giáo 所sở 覆phú 。 故cố 復phục 名danh 藏tạng 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 十thập 一nhất 部bộ 中trung 所sở 不bất 說thuyết 者giả 。 名danh 之chi 為vi 藏tạng 。 又hựu 於ư 其kỳ 中trung 。 包bao 含hàm 諸chư 德đức 。 亦diệc 名danh 為vi 藏tạng 。 薦tiến 福phước 云vân 。 皆giai 非phi 二Nhị 乘Thừa 境cảnh 界giới 。 故cố 名danh 祕bí 密mật 。 二nhị 賢hiền 皆giai 是thị 對đối 小tiểu 顯hiển 密mật 。 今kim 明minh 深thâm 妙diệu 當đương 體thể 祕bí 密mật 。 疏sớ/sơ 為vi 大đại 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 虗hư 空không 。 不bất 因nhân 小tiểu 空không 名danh 為vi 大đại 空không 。 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 爾nhĩ 。 不bất 因nhân 小tiểu 相tương/tướng 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 曰viết 。 因nhân 此thử 便tiện 釋thích 大đại 字tự 也dã 。 此thử 即tức 絕tuyệt 待đãi 。 當đương 體thể 受thọ 名danh 也dã 。

疏sớ/sơ 唯duy 一nhất 者giả 即tức 前tiền 具cụ 德đức 之chi 大đại 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 或hoặc 二nhị 者giả 性tánh 。 本bổn 清thanh 淨tịnh 故cố 。 方phương 便tiện 之chi 所sở 顯hiển 故cố 。 或hoặc 作tác 用dụng 善thiện 巧xảo 故cố 。 亦diệc 是thị 體thể 同đồng 。 如như 別biệt 章chương 說thuyết 。 疏sớ/sơ 三tam 者giả 若nhược 但đãn 云vân 真chân 應ưng 則tắc 自tự 性tánh 合hợp 真chân 。 二nhị 皆giai 約ước 淨tịnh 。 今kim 開khai 為vi 三tam 。 則tắc 自tự 性tánh 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 。 亦diệc 可khả 自tự 性tánh 即tức 上thượng 性tánh 淨tịnh 也dã 。 真chân 應ưng 皆giai 上thượng 方phương 便tiện 。 從tùng 方phương 便tiện 顯hiển 得đắc 性tánh 淨tịnh 。 性tánh 淨tịnh 即tức 名danh 真chân 也dã 。 證chứng 真chân 已dĩ 後hậu 。 隨tùy 機cơ 方phương 便tiện 利lợi 物vật 。 即tức 名danh 應ưng 也dã 。 故cố 真chân 應ưng 皆giai 有hữu 方phương 便tiện 之chi 義nghĩa 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 或hoặc 四tứ 者giả 。 唯duy 識thức 云vân 一nhất 所sở 顯hiển 得đắc 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 雖tuy 本bổn 有hữu 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 由do 客khách 障chướng 覆phú 令linh 不bất 顯hiển 。 真chân 聖thánh 道Đạo 生sanh 斷đoạn 彼bỉ 障chướng 故cố 。 令linh 其kỳ 相tương/tướng 顯hiển 。 名danh 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 依y 真Chân 如Như 離ly 障chướng 施thi 設thiết 故cố 。 體thể 即tức 是thị 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 利lợi 。 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 。 如như 疏sớ/sơ 所sở 列liệt 。 一nhất 即tức 諸chư 法pháp 真Chân 如Như 。 二nhị 即tức 真Chân 如Như 出xuất 煩phiền 惱não 障chướng 。 三tam 即tức 真Chân 如Như 出xuất 生sanh 死tử 苦khổ 。 四tứ 即tức 真Chân 如Như 出xuất 所sở 知tri 障chướng 。 注chú 云vân 通thông 凡phàm 等đẳng 者giả 。 論luận 云vân 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 有hữu 初sơ 一nhất 。 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 容dung 有hữu 前tiền 三tam 。 唯duy 我ngã 世Thế 尊Tôn 。 可khả 言ngôn 具cụ 四tứ 。 引dẫn 論luận 備bị 釋thích 。 在tại 別biệt 卷quyển 中trung 。 問vấn 世Thế 尊Tôn 如như 何hà 亦diệc 餘dư 生sanh 死tử 苦khổ 依y 。 答đáp 雖tuy 無vô 實thật 依y 。 而nhi 現hiện 似tự 有hữu 。 非phi 苦khổ 依y 在tại 說thuyết 有hữu 餘dư 依y 餘dư 義nghĩa 。 亦diệc 在tại 別biệt 卷quyển 。

疏sớ/sơ 四tứ 中trung 囊nang 包bao 下hạ 。 文văn 三tam 。 一nhất 通thông 顯hiển 一nhất 大đại 涅Niết 槃Bàn 之chi 用dụng 。 二nhị 別biệt 顯hiển 真chân 涅Niết 槃Bàn 實thật 益ích 之chi 用dụng 。 三tam 別biệt 顯hiển 應ưng 涅Niết 槃Bàn 權quyền 益ích 之chi 用dụng 。 初sơ 中trung 二nhị 初sơ 論luận 。 彼bỉ 論luận 之chi 至chí 能năng 囊nang 括quát 終chung 古cổ 。 導đạo 達đạt 群quần 方phương 。 亭đình 毒độc 蒼thương 生sanh 。 疎sơ 而nhi 不bất 漏lậu 。 汪uông 哉tai 洋dương 哉tai 。 何hà 莫mạc 由do 之chi 哉tai 。 故cố 梵Phạm 志Chí 曰viết 。 吾ngô 聞văn 佛Phật 道Đạo 。 厥quyết 義nghĩa 弘hoằng 深thâm 。 汪uông 洋dương 無vô 涯nhai 。 靡mĩ 不bất 成thành 就tựu 。 靡mĩ 不bất 度độ 生sanh 。 然nhiên 則tắc 三tam 乘thừa 之chi 路lộ 開khai 真chân 偽ngụy 之chi 途đồ 。 辨biện 賢hiền 聖thánh 之chi 道Đạo 。 存tồn 無vô 名danh 之chi 致trí 顯hiển 矣hĩ 。 釋thích 曰viết 。 囊nang 括quát 終chung 古cổ 者giả 。 周chu 易dị 坤# 卦# 云vân 。 括quát 囊nang 無vô 咎cữu 無vô 譽dự 。 子tử 夏hạ 傳truyền 云vân 。 括quát 結kết 也dã 。 今kim 謂vị 涅Niết 槃Bàn 之chi 道Đạo 。 包bao 括quát 終chung 古cổ 。 如như 括quát 囊nang 盛thịnh 物vật 耳nhĩ 。 今kim 緣duyên 括quát 是thị 國quốc 諱húy 。 故cố 改cải 之chi 云vân 包bao 。 包bao 是thị 含hàm 藏tạng 義nghĩa 。 亦diệc 同đồng 結kết 義nghĩa 也dã 。 終chung 古cổ 者giả 。 語ngữ 出xuất 離ly 騷# 。 離ly 騷# 九cửu 章chương 云vân 。 去khứ 終chung 古cổ 之chi 所sở 居cư 。 今kim 逍tiêu 遙diêu 而nhi 未vị 東đông 也dã 。 導đạo 者giả 引dẫn 導đạo 。 達đạt 者giả 通thông 達đạt 。 群quần 方phương 者giả 語ngữ 出xuất 周chu 易dị 。 亭đình 毒độc 者giả 。 養dưỡng 育dục 也dã 。 疎sơ 而nhi 不bất 漏lậu 者giả 。 通thông 謂vị 上thượng 三tam 句cú 法pháp 不bất 漏lậu 也dã 。 囊nang 括quát 終chung 古cổ 。 終chung 古cổ 無vô 遺di 。 導đạo 達đạt 群quần 方phương 群quần 方phương 皆giai 盡tận 。 亭đình 毒độc 蒼thương 生sanh 蒼thương 生sanh 不bất 失thất 故cố 總tổng 言ngôn 不bất 漏lậu 耳nhĩ 。 老lão 子tử 云vân 。 天thiên 網võng 恢khôi 恢khôi 疎sơ 而nhi 不bất 漏lậu 。 汪uông 哉tai 者giả 。 毛mao 詩thi 注chú 云vân 。 汪uông 汪uông 水thủy 盛thịnh 大đại 也dã 。 尚thượng 書thư 注chú 云vân 。 汪uông 汪uông 洋dương 洋dương 美mỹ 善thiện 貌mạo 。 何hà 莫mạc 由do 之chi 哉tai 者giả 。 何hà 物vật 不bất 由do 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 梵Phạm 志Chí 曰viết 者giả 。 此thử 是thị 八bát 師sư 經kinh 文văn 。 彼bỉ 經kinh 有hữu 一nhất 卷quyển 。 云vân 有hữu 外ngoại 道đạo 名danh 耶da 旬tuần 。 作tác 此thử 語ngữ 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 故cố 彼bỉ 下hạ 。 二nhị 約ước 經kinh 顯hiển 。 疏sớ/sơ 故cố 彼bỉ 經kinh 下hạ 。 二nhị 約ước 經kinh 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 第đệ 五ngũ 。 因nhân 迦Ca 葉Diếp 難nạn/nan 佛Phật 。 若nhược 久cửu 遠viễn 度độ 煩phiền 惱não 海hải 者giả 。 何hà 緣duyên 復phục 納nạp 耶da 輸du 生sanh 羅La 睺Hầu 羅La 等đẳng 。 佛Phật 說thuyết 是thị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 能năng 建kiến 大đại 義nghĩa 。 若nhược 有hữu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 須Tu 彌Di 山Sơn 。 王vương 如như 是thị 高cao 廣quảng 。 悉tất 能năng 令linh 入nhập 於ư 芥giới 子tử 中trung 。 其kỳ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 依y 須Tu 彌Di 山Sơn 者giả 。 亦diệc 不bất 迫bách 迮trách 。 無vô 往vãng 來lai 相tương/tướng 。 唯duy 應ưng 度độ 者giả 。 乃nãi 見kiến 云vân 云vân 。 乃nãi 至chí 結kết 云vân 。

善thiện 男nam 子tử 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 住trụ 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 能năng 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 無vô 量lượng 。 神thần 通thông 變biến 化hóa 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 無vô 能năng 測trắc 量lượng 。 汝nhữ 今kim 云vân 何hà 。 能năng 知tri 如Như 來Lai 。 習tập 近cận 愛ái 欲dục 生sanh 羅La 睺Hầu 羅La 等đẳng 。 疏sớ/sơ 又hựu 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 。 二nhị 別biệt 顯hiển 真chân 涅Niết 槃Bàn 實thật 益ích 之chi 用dụng 。 經kinh 具cụ 云vân 。 佛Phật 子tử 。 如Như 來Lai 不bất 為vì 。 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 諸chư 如Như 來Lai 。 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 不bất 為vị 彼bỉ 。 示thị 現hiện 其kỳ 事sự 。

何hà 以dĩ 故cố 。 為vi 欲dục 令linh 見kiến 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 常thường 住trụ 其kỳ 前tiền 。 於ư 一nhất 念niệm 中trung 。 見kiến 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 色sắc 相tướng 圓viên 滿mãn 。 皆giai 如như 現hiện 在tại 。 亦diệc 不bất 起khởi 二nhị 不bất 二nhị 相tương/tướng 。 釋thích 曰viết 此thử 是thị 出xuất 現hiện 品phẩm 。 涅Niết 槃Bàn 章chương 十thập 門môn 中trung 第đệ 二nhị 德đức 用dụng 圓viên 備bị 門môn 也dã 。 初sơ 標tiêu 舉cử 。 不bất 為vi 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 者giả 。 圓viên 備bị 色sắc 相tướng 。 常thường 現hiện 大đại 機cơ 前tiền 故cố 。 即tức 約ước 人nhân 顯hiển 實thật 也dã 。 云vân 不bất 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 明minh 說thuyết 永vĩnh 滅diệt 為vi 二Nhị 乘Thừa 。 迹tích 盡tận 雙song 林lâm 為vi 凡phàm 小tiểu 。 此thử 亦diệc 名danh 揀giản 灰hôi 斷đoạn 。 次thứ 徵trưng 釋thích 云vân 。 何hà 以dĩ 故cố 為vi 欲dục 令linh 見kiến 等đẳng 者giả 。 自tự 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 令linh 稱xưng 實thật 見kiến 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 同đồng 法Pháp 身thân 常thường 住trụ 其kỳ 前tiền 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 不bất 空không 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 謂vị 有hữu 善thiện 色sắc 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 故cố 。 因nhân 滅diệt 無vô 常thường 色sắc 獲hoạch 此thử 常thường 故cố 。 二nhị 於ư 一nhất 念niệm 下hạ 。 令linh 見kiến 三tam 際tế 應ứng 用dụng 亦diệc 即tức 是thị 常thường 故cố 。 皆giai 云vân 如như 現hiện 在tại 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 吾ngô 今kim 此thử 身thân 云vân 云vân 。 又hựu 華hoa 嚴nghiêm 法Pháp 界Giới 品phẩm 。 開khai 栴chiên 檀đàn 塔tháp 。 見kiến 三tam 世thế 佛Phật 。 無vô 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 楞lăng 伽già 云vân 。 無vô 有hữu 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 有hữu 涅Niết 槃Bàn 佛Phật 。 不bất 起khởi 二nhị 不bất 二nhị 者giả 三tam 際tế 大đại 均quân 。 無vô 生sanh 滅diệt 動động 靜tĩnh 故cố 。 不bất 起khởi 二nhị 也dã 。 亦diệc 不bất 惑hoặc 著trước 故cố 無vô 不bất 二nhị 也dã 。 疏sớ/sơ 但đãn 為vi 下hạ 三tam 別biệt 顯hiển 應ưng 涅Niết 槃Bàn 權quyền 用dụng 之chi 益ích 也dã 。 亦diệc 即tức 彼bỉ 經kinh 第đệ 三tam 第đệ 四tứ 門môn 也dã 。 初sơ 即tức 第đệ 三tam 出xuất 沒một 常thường 湛trạm 門môn 。 具cụ 云vân 。 佛Phật 子tử 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 為vì 令linh 眾chúng 生sanh 。 生sanh 忻hãn 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 欲dục 令linh 眾chúng 生sanh 。 生sanh 戀luyến 慕mộ 故cố 。 示thị 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 實thật 如Như 來Lai 。 無vô 有hữu 出xuất 世thế 。 亦diệc 無vô 涅Niết 槃Bàn 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 常thường 住trụ 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 示thị 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 曰viết 。 明minh 涅Niết 槃Bàn 無vô 為vi 無vô 不bất 為vi 也dã 。 無vô 不bất 為vi 故cố 。 能năng 建kiến 大đại 事sự 。 不bất 礙ngại 出xuất 現hiện 。 顯hiển 迹tích 為vi 生sanh 。 息tức 迹tích 為vi 滅diệt 。 以dĩ 無vô 為vi 故cố 體thể 常thường 湛trạm 然nhiên 。 顯hiển 迹tích 即tức 有hữu 餘dư 。 息tức 迹tích 即tức 無vô 餘dư 。 故cố 餘dư 無vô 餘dư 乃nãi 應ưng 物vật 之chi 假giả 號hiệu 。 豈khởi 以dĩ 見kiến 聞văn 滯trệ 殊thù 應ưng 之chi 迹tích 。 疏sớ/sơ 佛Phật 日nhật 下hạ 。 即tức 義nghĩa 引dẫn 彼bỉ 第đệ 四tứ 虧khuy 盈doanh 不bất 遷thiên 門môn 也dã 。 彼bỉ 經kinh 具cụ 云vân 。 佛Phật 子tử 。 譬thí 如như 日nhật 出xuất 。 普phổ 照chiếu 世thế 間gian 。 於ư 一nhất 切thiết 淨tịnh 水thủy 器khí 中trung 。 影ảnh 無vô 不bất 現hiện 。 普phổ 徧biến 眾chúng 處xứ 。 而nhi 無vô 來lai 往vãng 。 或hoặc 一nhất 器khí 破phá 。 便tiện 不bất 現hiện 影ảnh 。 佛Phật 子tử 。 於ư 汝nhữ 意ý 云vân 何hà 。 彼bỉ 影ảnh 不bất 現hiện 。 為vi 日nhật 咎cữu 不phủ 。 答đáp 言ngôn 不phủ 也dã 。 但đãn 由do 器khí 壞hoại 。 非phi 日nhật 有hữu 咎cữu 。 佛Phật 子tử 。 如Như 來Lai 智trí 日nhật 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 普phổ 現hiện 法Pháp 界Giới 。 無vô 前tiền 無vô 後hậu 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 心tâm 器khí 中trung 。 佛Phật 無vô 不bất 現hiện 。 心tâm 器khí 常thường 淨tịnh 。 常thường 見kiến 佛Phật 身thân 。 若nhược 心tâm 濁trược 器khí 破phá 。 則tắc 不bất 得đắc 見kiến 。 釋thích 曰viết 。 像tượng 非phi 哉tai 有hữu 。 自tự 彼bỉ 器khí 之chi 虧khuy 盈doanh 。 心tâm 非phi 哉tai 生sanh 。 豈khởi 普phổ 現hiện 之chi 前tiền 後hậu 。 持trì 戒giới 器khí 破phá 。 定định 水thủy 何hà 依y 。 菩Bồ 提Đề 器khí 破phá 。 智trí 水thủy 寧ninh 止chỉ 。 然nhiên 此thử 中trung 雖tuy 明minh 現hiện 身thân 。 即tức 是thị 三tam 德đức 涅Niết 槃Bàn 大đại 用dụng 。 亦diệc 涅Niết 槃Bàn 攝nhiếp 。 若nhược 爾nhĩ 寧ninh 殊thù 出xuất 現hiện 之chi 身thân 。 出xuất 現hiện 以dĩ 法Pháp 身thân 為vi 門môn 。 而nhi 論luận 真chân 應ưng 。 非phi 無vô 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 二nhị 德đức 。

圓Viên 覺Giác 經Kinh 大Đại 疏Sớ/sơ 釋Thích 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ (# 之chi 上thượng )#

圓Viên 覺Giác 經Kinh 大Đại 疏Sớ/sơ 釋Thích 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ (# 之chi 下hạ )#

終chung 南nam 山sơn 草thảo 堂đường 寺tự 沙Sa 門Môn 。 宗tông 密mật 撰soạn 。

波Ba 羅La 蜜Mật 章chương 。 疏sớ/sơ 波Ba 羅La 蜜Mật 下hạ 。 文văn 四tứ 在tại 疏sớ/sơ 。 一nhất 中trung 二nhị 。 疏sớ/sơ 通thông 者giả 下hạ 。 初sơ 文văn 也dã 。 又hựu 三tam 。 今kim 初sơ 。 第đệ 一nhất 總tổng 明minh 無vô 漏lậu 因nhân 果quả 。 疏sớ/sơ 此thử 者giả 此thử 大đại 唐đường 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 亦diệc 有hữu 解giải 云vân 。 蜜mật 多đa 者giả 離ly 到đáo 之chi 詞từ 。 離ly 謂vị 永vĩnh 離ly 生sanh 死tử 此thử 岸ngạn 。 到đáo 謂vị 達đạt 到đáo 涅Niết 槃Bàn 彼bỉ 岸ngạn 。 疏sớ/sơ 然nhiên 一nhất 切thiết 下hạ 。 應ưng 先tiên 難nạn/nan 云vân 。 唯duy 了liễu 義nghĩa 大Đại 乘Thừa 教giáo 。 據cứ 實thật 理lý 說thuyết 。 眾chúng 生sanh 即tức 寂tịch 滅diệt 。 元nguyên 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 復phục 更cánh 滅diệt 。 今kim 何hà 得đắc 言ngôn 離ly 此thử 到đáo 彼bỉ 。 豈khởi 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 忻hãn 厭yếm 之chi 過quá 耶da 。 故cố 今kim 會hội 之chi 。 約ước 迷mê 悟ngộ 故cố 說thuyết 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。

△# 疏sớ/sơ 若nhược 就tựu 下hạ 。 二nhị 別biệt 就tựu 因nhân 行hành 以dĩ 顯hiển 。 七thất 最tối 勝thắng 者giả 。 唯duy 識thức 云vân 。 一nhất 安an 住trụ 最tối 勝thắng 。 謂vị 要yếu 安an 住trụ 菩Bồ 薩Tát 種chủng 性tánh 。 二nhị 依y 止chỉ 最tối 勝thắng 。 謂vị 要yếu 依y 止chỉ 。 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 三tam 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 最tối 勝thắng 。 謂vị 要yếu 悲bi 愍mẫn 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 四tứ 事sự 業nghiệp 最tối 勝thắng 。 謂vị 要yếu 具cụ 行hành 。 一nhất 切thiết 事sự 業nghiệp 。 五ngũ 方phương 便tiện 最tối 勝thắng 。 謂vị 要yếu 無vô 相tướng 智trí 。 之chi 所sở 攝nhiếp 受thọ 。 六lục 迴hồi 向hướng 最tối 勝thắng 。 謂vị 要yếu 迴hồi 向hướng 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 七thất 清thanh 淨tịnh 最tối 勝thắng 。 謂vị 要yếu 不bất 為vi 二nhị 障chướng 間gian 雜tạp 。 即tức 三tam 時thời 無vô 悔hối 。 若nhược 七thất 隨tùy 闕khuyết 。 非phi 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 今kim 釋thích 曰viết 。 安an 住trụ 最tối 勝thắng 者giả 。 若nhược 依y 五ngũ 性tánh 。 則tắc 簡giản 餘dư 四tứ 性tánh 。 唯duy 取thủ 菩Bồ 薩Tát 種chủng 性tánh 。 今kim 法pháp 性tánh 宗tông 。 約ước 習tập 以dĩ 成thành 性tánh 。 非phi 約ước 本bổn 有hữu 。 本bổn 有hữu 平bình 等đẳng 故cố 。 故cố 攝nhiếp 論luận 中trung 。 但đãn 有hữu 六lục 種chủng 最tối 勝thắng 。 無vô 初sơ 安an 住trụ 。 或hoặc 云vân 菩Bồ 提Đề 心tâm 攝nhiếp 。 即tức 知tri 唯duy 約ước 習tập 成thành 要yếu 。 無vô 相tướng 智trí 者giả 。 即tức 三tam 輪luân 空không 也dã 。 故cố 離ly 世thế 間gian 品phẩm 云vân 。 三tam 輪luân 清thanh 淨tịnh 施thí 。 施thí 者giả 受thọ 者giả 。 及cập 所sở 施thí 物vật 。 正chánh 念niệm 觀quán 察sát 。 如như 虗hư 空không 故cố 。 六lục 迴hồi 向hướng 最tối 勝thắng 者giả 。 問vấn 既ký 言ngôn 迴hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 。 何hà 異dị 依y 止chỉ 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 雖tuy 依y 止chỉ 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 未vị 必tất 一nhất 切thiết 迴hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 。 此thử 乃nãi 迴hồi 向hướng 。 又hựu 依y 止chỉ 者giả 即tức 行hành 前tiền 心tâm 。 今kim 迴hồi 向hướng 者giả 乃nãi 行hành 後hậu 願nguyện 。 不bất 為vi 二nhị 障chướng 間gian 雜tạp 者giả 。 約ước 分phần/phân 說thuyết 耳nhĩ 。 遍biến 說thuyết 清thanh 淨tịnh 為vi 雜tạp 。 二nhị 障chướng 行hành 於ư 六Lục 度Độ 耳nhĩ 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 釋thích 言ngôn 。 三tam 時thời 無vô 悔hối 者giả 。 悔hối 即tức 煩phiền 惱não 。 由do 不bất 了liễu 故cố 。 即tức 是thị 所sở 知tri 。 又hựu 即tức 此thử 悔hối 心tâm 障chướng 於ư 真chân 智trí 。 亦diệc 所sở 知tri 也dã 。

疏sớ/sơ 各các 具cụ 四tứ 句cú 者giả 。 有hữu 三tam 種chủng 四tứ 句cú 。 一nhất 者giả 一nhất 一nhất 自tự 望vọng 種chủng 類loại 而nhi 為vi 四tứ 句cú 。 施thí 中trung 四tứ 者giả 。 一nhất 是thị 施thí 非phi 度độ 。 不bất 與dữ 七thất 勝thắng 相tương 應ứng 施thí 故cố 。 二nhị 是thị 度độ 非phi 施thí 。 隨tùy 喜hỷ 他tha 施thí 具cụ 七thất 勝thắng 故cố 。 三tam 亦diệc 施thí 亦diệc 度độ 。 具cụ 七thất 而nhi 施thí 故cố 。 四tứ 非phi 施thí 非phi 度độ 。 隨tùy 喜hỷ 他tha 施thí 不bất 與dữ 七thất 勝thắng 共cộng 相tương 應ưng 故cố 。 二nhị 者giả 不bất 約ước 種chủng 類loại 次thứ 第đệ 修tu 者giả 。 以dĩ 明minh 四tứ 句cú 。 唯duy 施thí 一nhất 種chủng 但đãn 有hữu 二nhị 句cú 。 未vị 有hữu 餘dư 度độ 。 故cố 闕khuyết 二nhị 句cú 。 謂vị 是thị 度độ 非phi 施thí 。 非phi 施thí 非phi 度độ 。 餘dư 戒giới 等đẳng 五ngũ 。 得đắc 有hữu 四tứ 句cú 。 前tiền 有hữu 施thí 度độ 。 得đắc 為vi 是thị 度độ 。 非phi 戒giới 等đẳng 故cố 。 謂vị 一nhất 是thị 戒giới 非phi 度độ 。 謂vị 不bất 與dữ 七thất 勝thắng 共cộng 相tương 應ưng 故cố 。 二nhị 是thị 度độ 非phi 戒giới 。 即tức 前tiền 施thí 度độ 具cụ 七thất 勝thắng 故cố 。 三tam 亦diệc 戒giới 亦diệc 度độ 。 具cụ 七thất 最tối 勝thắng 而nhi 持trì 戒giới 故cố 。 四tứ 非phi 戒giới 非phi 度độ 。 謂vị 前tiền 布bố 施thí 不bất 具cụ 七thất 故cố 。 忍nhẫn 度độ 望vọng 戒giới 。 進tiến 度độ 望vọng 忍nhẫn 。 次thứ 第đệ 如như 戒giới 。 三tam 非phi 次thứ 第đệ 脩tu 者giả 。 諸chư 度Độ 各các 得đắc 具cụ 於ư 四tứ 句cú 。 如như 施thí 得đắc 望vọng 戒giới 忍nhẫn 等đẳng 度độ 。 得đắc 有hữu 是thị 度độ 。 非phi 施thí 句cú 故cố 。 可khả 以dĩ 思tư 准chuẩn 。 此thử 上thượng 立lập 意ý 。 即tức 彼bỉ 論luận 明minh 相tướng 門môn 也dã 。 謂vị 顯hiển 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 相tương/tướng 故cố 。

△# 疏sớ/sơ 然nhiên 五ngũ 位vị 下hạ 。 三tam 料liệu 簡giản 因nhân 果quả 。 五ngũ 位vị 者giả 。 謂vị 資tư 粮# 等đẳng 。 言ngôn 佛Phật 究cứu 竟cánh 者giả 。 佛Phật 地địa 二nhị 十thập 一nhất 種chủng 功công 德đức 之chi 中trung 。 有hữu 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 成thành 滿mãn 功công 德đức 故cố 。 然nhiên 唯duy 識thức 云vân 。 五ngũ 位vị 皆giai 具cụ 。 脩tu 習tập 位vị 中trung 其kỳ 相tương/tướng 最tối 顯hiển 。 通thông 漏lậu 無vô 漏lậu 。 又hựu 云vân 。 十thập 於ư 十Thập 地Địa 。 雖tuy 實thật 皆giai 脩tu 而nhi 隨tùy 相tương/tướng 而nhi 隨tùy 相tương/tướng 增tăng 。 地địa 地địa 脩tu 一nhất 。 又hựu 云vân 。 此thử 十thập 因nhân 位vị 約ước 三tam 祇kỳ 初sơ 。 有hữu 三tam 種chủng 名danh 。 如như 別biệt 卷quyển 引dẫn 。

疏sớ/sơ 六lục 蔽tế 者giả 。 一nhất 慳san 貪tham 。 二nhị 造tạo 惡ác 。 三tam 嗔sân 恚khuể 。 四tứ 懈giải 怠đãi 。 五ngũ 散tán 亂loạn 。 六lục 愚ngu 癡si 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 前tiền 六lục 不bất 增tăng 減giảm 者giả 。 為vi 除trừ 六lục 種chủng 相tương 違vi 障chướng 故cố 。

疏sớ/sơ 漸tiệm 脩tu 下hạ 。 唯duy 識thức 云vân 漸tiệm 次thứ 脩tu 行hành 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 故cố 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 十Thập 力Lực 等đẳng 。 攝nhiếp 論luận 云vân 。 前tiền 之chi 四tứ 度độ 不bất 散tán 動động 因nhân 。 第đệ 五ngũ 不bất 散tán 動động 成thành 熟thục 。 第đệ 六lục 依y 如như 是thị 實thật 覺giác 故cố 。 疏sớ/sơ 成thành 熟thục 下hạ 。 唯duy 識thức 云vân 漸tiệm 次thứ 成thành 熟thục 。 諸chư 有hữu 情tình 故cố 。 攝nhiếp 論luận 云vân 。 由do 施thí 能năng 攝nhiếp 受thọ 。 由do 戒giới 能năng 不bất 害hại 。 由do 忍nhẫn 難nạn/nan 苦khổ 能năng 受thọ 。 由do 動động 助trợ 所sở 作tác 。 由do 定định 能năng 與dữ 安an 心tâm 。 由do 慧tuệ 已dĩ 定định 者giả 。 今kim 得đắc 解giải 脫thoát 。 疏sớ/sơ 止Chỉ 觀Quán 相tương/tướng 由do 下hạ 。 如như 起khởi 信tín 說thuyết 。 前tiền 四tứ 如như 常thường 。 第đệ 五ngũ 合hợp 名danh 止Chỉ 觀Quán 門môn 。 此thử 門môn 挍giảo 廣quảng 後hậu 三tam 觀quán 門môn 當đương 引dẫn 說thuyết 。 對đối 治trị 十thập 下hạ 。 唯duy 識thức 云vân 。 此thử 但đãn 有hữu 十thập 不bất 增tăng 減giảm 者giả 。 謂vị 十Thập 地Địa 中trung 對đối 治trị 等đẳng 。 云vân 云vân (# 如như 疏sớ/sơ 也dã 。 真Chân 如Như 章chương 中trung 已dĩ 釋thích 十thập 障chướng 十thập 如như )# 對đối 法pháp 十thập 二nhị 云vân 。 所sở 知tri 障chướng 等đẳng 皆giai 度độ 故cố 。 疏sớ/sơ 若nhược 總tổng 翻phiên 者giả 。 翻phiên 一nhất 雜tạp 染nhiễm 名danh 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 也dã 。 名danh 數số 如như 普phổ 眼nhãn 章chương 中trung 所sở 釋thích 。 義nghĩa 理lý 即tức 是thị 起khởi 信tín 翻phiên 染nhiễm 顯hiển 真chân 德đức 中trung 所sở 釋thích 。 前tiền 已dĩ 引dẫn 釋thích 。 然nhiên 起khởi 信tín 中trung 。 數số 乃nãi 過quá 恆Hằng 河Hà 沙sa 。 實thật 教giáo 稱xưng 性tánh 。 故cố 染nhiễm 淨tịnh 之chi 法pháp 。 皆giai 無vô 數số 無vô 量lượng 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 防phòng 下hạ 。 防phòng 其kỳ 未vị 非phi 。 止chỉ 起khởi 惡ác 也dã 。 為vi 忍nhẫn 者giả 約ước 生sanh 忍nhẫn 也dã 。 又hựu 忍nhẫn 即tức 忍nhẫn 可khả 。 忍nhẫn 即tức 是thị 慧tuệ 。 雙song 忍nhẫn 事sự 理lý 。 靜tĩnh 者giả 揀giản 散tán 心tâm 。 慮lự 者giả 揀giản 無vô 慧tuệ 。 止Chỉ 觀Quán 均quân 故cố 。 推thôi 者giả 推thôi 求cầu 諦đế 理lý 。 揀giản 者giả 揀giản 擇trạch 惑hoặc 染nhiễm 。 力lực 者giả 隨tùy 思tư 隨tùy 脩tu 任nhậm 運vận 成thành 就tựu 。 智trí 者giả 謂vị 如như 實thật 覺giác 了liễu 。

疏sớ/sơ 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 若nhược 菩Bồ 提Đề 心tâm 未vị 開khai 發phát 。 多đa 劫kiếp 六Lục 度Độ 非phi 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 故cố 小Tiểu 乘Thừa 雖tuy 行hành 施thí 等đẳng 。 不bất 成thành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 約ước 法pháp 相tướng 。 唯duy 菩Bồ 薩Tát 性tánh 方phương 有hữu 其kỳ 體thể 。 無vô 相tướng 宗tông 則tắc 六Lục 度Độ 俱câu 空không 無vô 體thể 。 頓đốn 教giáo 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。 不bất 施thí 不bất 慳san 。 不bất 戒giới 不bất 犯phạm 。 乃nãi 至chí 不bất 愚ngu 不bất 智trí 。 圓viên 教giáo 一nhất 一nhất 融dung 攝nhiếp 。 謂vị 一nhất 一nhất 度độ 以dĩ 一nhất 切thiết 度độ 為vi 體thể 。 疏sớ/sơ 如như 次thứ 以dĩ 無vô 貪tham 下hạ 。 具cụ 足túc 應ưng 云vân 。 施thí 以dĩ 無vô 貪tham 及cập 彼bỉ 所sở 起khởi 三tam 業nghiệp 為vi 性tánh 。 即tức 善thiện 十thập 一nhất 之chi 一nhất 也dã 。 要yếu 由do 無vô 貪tham 相tương 應ứng 理lý 。 於ư 自tự 身thân 財tài 力lực 。 能năng 惠huệ 施thí 故cố 。 然nhiên 二nhị 施thí 大đại 意ý 多đa 同đồng 戒giới 。 即tức 受thọ 學học 菩Bồ 薩Tát 戒giới 。 時thời 所sở 起khởi 三tam 業nghiệp 為vi 性tánh 。 大đại 論luận 。 律luật 儀nghi 以dĩ 七thất 眾chúng 別Biệt 解Giải 脫Thoát 戒Giới 為vi 體thể 。 在tại 家gia 出xuất 家gia 戒giới 為vi 體thể 。 即tức 唯duy 一nhất 業nghiệp 。 謂vị 表biểu 無vô 表biểu 。 不bất 說thuyết 語ngữ 故cố 。 若nhược 攝nhiếp 善thiện 法Pháp 戒giới 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 受thọ 學học 律luật 儀nghi 後hậu 。 一nhất 切thiết 為vi 大đại 菩Bồ 提Đề 。 由do 身thân 語ngữ 意ý 積tích 集tập 諸chư 善thiện 為vi 體thể 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 通thông 三tam 聚tụ 及cập 與dữ 受thọ 隨tùy 。 故cố 云vân 三tam 業nghiệp 。 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 戒giới 。 然nhiên 通thông 三tam 忍nhẫn 。 以dĩ 無vô 嗔sân 精tinh 進tấn 審thẩm 慧tuệ 及cập 彼bỉ 所sở 起khởi 三tam 業nghiệp 為vi 性tánh 。 即tức 善thiện 十thập 一nhất 中trung 之chi 二nhị 。 審thẩm 慧tuệ 即tức 別biệt 境cảnh 中trung 一nhất 。 精tinh 進tấn 以dĩ 勤cần 及cập 所sở 起khởi 三tam 業nghiệp 為vi 性tánh 。 此thử 通thông 三tam 精tinh 進tấn 也dã 。 禪thiền 以dĩ 等đẳng 持trì 為vi 性tánh 。 即tức 三tam 摩ma 地địa 。 唯duy 是thị 別biệt 境cảnh 中trung 一nhất 。 今kim 約ước 定định 說thuyết 。 不bất 通thông 散tán 心tâm 。 故cố 不bất 說thuyết 三tam 業nghiệp 。 對đối 法pháp 云vân 。 智trí 三tam 業nghiệp 自tự 在tại 用dụng 時thời 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 。 種chủng 恆hằng 安an 住trụ 。 即tức 通thông 三tam 業nghiệp 。 以dĩ 約ước 用dụng 故cố 。 疏sớ/sơ 餘dư 五ngũ 擇trạch 法pháp 者giả 。 況huống 是thị 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 智trí 故cố 。 意ý 以dĩ 根căn 本bổn 為vi 第đệ 六lục 體thể 。 後hậu 四tứ 皆giai 以dĩ 後hậu 得đắc 為vi 體thể 。 此thử 依y 勝thắng 說thuyết 。 若nhược 對đối 法pháp 及cập 瑜du 伽già 。 同đồng 以dĩ 出xuất 世thế 間gian 加gia 行hành 正chánh 智trí 後hậu 得đắc 為vi 體thể 。 唯duy 識thức 云vân 。 十Thập 地Địa 皆giai 通thông 漏lậu 無vô 漏lậu 故cố 。 願nguyện 又hựu 以dĩ 欲dục 解giải 及cập 信tín 為vi 體thể 。 前tiền 雖tuy 總tổng 出xuất 。 此thử 一nhất 有hữu 異dị 。 故cố 復phục 別biệt 用dụng 此thử 三tam 為vi 性tánh 。 三tam 法pháp 正chánh 是thị 願nguyện 之chi 性tánh 故cố 。 謂vị 願nguyện 是thị 希hy 求cầu 。 希hy 求cầu 即tức 欲dục 。 要yếu 於ư 前tiền 境cảnh 正chánh 信tín 印ấn 持trì 。 方phương 希hy 求cầu 故cố 。 其kỳ 後hậu 得đắc 智trí 但đãn 是thị 所sở 依y 。 依y 此thử 起khởi 願nguyện 耳nhĩ 。 然nhiên 上thượng 皆giai 約ước 剋khắc 實thật 體thể 性tánh 。 若nhược 兼kiêm 助trợ 伴bạn 。 一nhất 一nhất 皆giai 以dĩ 。 俱câu 行hành 功công 德đức 為vi 性tánh 。 若nhược 廣quảng 分phân 別biệt 。 如như 唯duy 識thức 疏sớ/sơ 第đệ 十thập 及cập 瑜du 伽già 四tứ 十thập 一nhất 二nhị 。 疏sớ/sơ 性tánh 者giả 下hạ 。 起khởi 信tín 云vân 。 性tánh 本bổn 無vô 貪tham 等đẳng 。 已dĩ 如như 前tiền 引dẫn 。

疏sớ/sơ 律luật 儀nghi 者giả 。 法pháp 律luật 儀nghi 式thức 。 於ư 不bất 善thiện 法pháp 。 能năng 遠viễn 離ly 防phòng 護hộ 故cố 。 攝nhiếp 論luận 名danh 為vi 依y 持trì 戒giới 。 依y 是thị 能năng 有hữu 集tập 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 無vô 罪tội 益ích 生sanh 故cố 。 疏sớ/sơ 耐nại 怨oán 者giả 。 大đại 論luận 云vân 。 自tự 無vô 憤phẫn 悖bội 。 不bất 報báo 他tha 怨oán 。 亦diệc 不bất 隨tùy 眠miên 流lưu 注chú 相tương 續tục 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 耐nại 怨oán 害hại 。 即tức 以dĩ 無vô 嗔sân 及cập 三tam 業nghiệp 為vi 性tánh 。 安an 受thọ 者giả 。 精tinh 進tấn 三tam 業nghiệp 為vi 性tánh 。 諦đế 察sát 者giả 。 審thẩm 慧tuệ 三tam 業nghiệp 。 戒giới 通thông 三tam 忍nhẫn 。 餘dư 三tam 各các 配phối 其kỳ 一nhất 。 故cố 有hữu 三tam 耳nhĩ 。 然nhiên 無vô 性tánh 云vân 。 初sơ 忍nhẫn 是thị 諸chư 有hữu 情tình 。 成thành 就tựu 轉chuyển 因nhân 。 二nhị 是thị 成thành 佛Phật 因nhân 。 寒hàn 熱nhiệt 等đẳng 皆giai 堪kham 忍nhẫn 故cố 。 三tam 是thị 前tiền 三tam 所sở 依y 所sở 堪kham 任nhậm 廣quảng 大đại 法pháp 故cố 。 疏sớ/sơ 被bị 甲giáp 下hạ 。 即tức 大đại 誓thệ 願nguyện 。 攝nhiếp 善thiện 者giả 。 即tức 方phương 便tiện 進tiến 趣thú 。 利lợi 樂lạc 者giả 。 即tức 勸khuyến 化hóa 眾chúng 生sanh 。 安an 住trụ 者giả 。 安an 住trụ 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 故cố 。 無vô 性tánh 云vân 。 離ly 見kiến 慢mạn 等đẳng 。 得đắc 清thanh 淨tịnh 故cố 。 引dẫn 發phát 者giả 。 引dẫn 六Lục 通Thông 故cố 。 辨biện 事sự 者giả 。 辨biện 利lợi 有hữu 情tình 事sự 故cố 。 疏sớ/sơ 無vô 分phân 別biệt 慧tuệ 者giả 。 攝nhiếp 論luận 。 以dĩ 加gia 行hành 正chánh 智trí 後hậu 得đắc 為vi 三tam 。 約ước 六Lục 度Độ 說thuyết 。 瓔anh 珞lạc 以dĩ 照chiếu 有hữu 照chiếu 無vô 照chiếu 中trung 為vi 三tam 者giả 。 唯duy 約ước 法pháp 空không 說thuyết 。 然nhiên 慧tuệ 導đạo 萬vạn 行hạnh 故cố 。 華hoa 嚴nghiêm 般Bát 若Nhã 度độ 云vân 。 如Như 來Lai 往vãng 脩tu 諸chư 行hành 海hải 。 具cụ 足túc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 言ngôn 具cụ 足túc 者giả 。 具cụ 上thượng 三tam 也dã 。 又hựu 智trí 論luận 云vân 。 五ngũ 度độ 如như 盲manh 人nhân 。 般Bát 若Nhã 為vi 有hữu 眼nhãn 。 故cố 能năng 明minh 見kiến 夷di 險hiểm 。 開khai 導đạo 萬vạn 行hạnh 。 御ngự 心tâm 中trung 道đạo 。 入nhập 一Nhất 切Thiết 智Trí 城thành 。 即tức 其kỳ 身thân 也dã 。 疏sớ/sơ 迴hồi 向hướng 拔bạt 濟tế 者giả 。 此thử 約ước 唯duy 識thức 也dã 。 若nhược 約ước 本bổn 業nghiệp 。 此thử 亦diệc 有hữu 三tam 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 十thập 行hành 品phẩm 疏sớ/sơ 抄sao 所sở 說thuyết 。 今kim 此thử 謂vị 由do 大đại 智trí 故cố 。 迴hồi 前tiền 六Lục 度Độ 。 向hướng 大đại 菩Bồ 提Đề 。 由do 大đại 悲bi 故cố 。 迴hồi 向hướng 前tiền 六Lục 度Độ 。 拔bạt 濟tế 有hữu 情tình 。 故cố 無vô 性tánh 云vân 。 不bất 捨xả 生sanh 死tử 。 而nhi 求cầu 菩Bồ 提Đề 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 方phương 便tiện 度độ 云vân 。 種chủng 種chủng 方phương 便tiện 化hóa 眾chúng 生sanh 。 令linh 所sở 脩tu 治trị 悉tất 成thành 就tựu 。 上thượng 句cú 拔bạt 濟tế 。 下hạ 句cú 菩Bồ 提Đề 。 疏sớ/sơ 求cầu 菩Bồ 提Đề 下hạ 。 二nhị 利lợi 同đồng 前tiền 。 前tiền 但đãn 明minh 能năng 有hữu 善thiện 巧xảo 不bất 住trụ 空không 有hữu 。 此thử 明minh 希hy 欲dục 之chi 心tâm 念niệm 念niệm 無vô 間gian 。 前tiền 解giải 此thử 行hành 也dã 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 願nguyện 度độ 文văn 云vân 。 佛Phật 昔tích 脩tu 行hành 大đại 劫kiếp 海hải 。 淨tịnh 治trị 諸chư 願Nguyện 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 故cố 出xuất 現hiện 遍biến 世thế 間gian 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 救cứu 眾chúng 生sanh 。 第đệ 三tam 句cú 求cầu 菩Bồ 提Đề 果quả 。 第đệ 四tứ 句cú 利lợi 樂lạc 他tha 之chi 果quả 。 疏sớ/sơ 思tư 擇trạch 脩tu 習tập 者giả 。 華hoa 嚴nghiêm 力lực 度độ 文văn 云vân 。 佛Phật 無vô 量lượng 劫kiếp 廣quảng 脩tu 治trị 一nhất 切thiết 法pháp 。 力Lực 波Ba 羅La 蜜Mật 。 由do 是thị 能năng 成thành 自tự 然nhiên 力lực 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 思tư 擇trạch 諸chư 法pháp 而nhi 脩tu 習tập 故cố 。 成thành 就tựu 時thời 。 不bất 習tập 無vô 不bất 利lợi 。 名danh 自tự 然nhiên 力lực 。 故cố 攝nhiếp 論luận 云vân 。 由do 此thử 二nhị 力lực 。 合hợp 前tiền 六Lục 度Độ 。 無vô 間gian 現hiện 前tiền 。 疏sớ/sơ 十thập 受thọ 用dụng 下hạ 。 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 云vân 。 (# 釋thích 攝nhiếp 論luận 也dã )# 由do 施thí 等đẳng 六Lục 度Độ 。 成thành 立lập 此thử 智trí 。 復phục 由do 此thử 智trí 。 成thành 立lập 六lục 種chủng 。 名danh 受thọ 法Pháp 樂lạc 。 由do 此thử 智trí 能năng 正chánh 了liễu 知tri 。 此thử 施thí 戒giới 等đẳng 。 饒nhiêu 益ích 有hữu 情tình 故cố 。 華hoa 嚴nghiêm 智Trí 波Ba 羅La 蜜Mật 云vân 。 佛Phật 昔tích 脩tu 治trị 普phổ 門môn 智trí 。 若nhược 天thiên 親thân 云vân 由do 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 故cố 。 成thành 立lập 後hậu 得đắc 智trí 。 復phục 由do 此thử 智trí 。 成thành 立lập 前tiền 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 由do 此thử 自tự 為vi 與dữ 同đồng 法pháp 者giả 。 受thọ 用dụng 法pháp 者giả 。 受thọ 用dụng 法Pháp 樂lạc 。 成thành 熟thục 有hữu 情tình 。 大đại 意ý 同đồng 也dã 。 瑜du 伽già 四tứ 十thập 九cửu 云vân 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 實thật 安an 立lập 清thanh 淨tịnh 妙diệu 智trí 。 名danh 智Trí 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 當đương 知tri 能năng 取thủ 勝thắng 義nghĩa 名danh 慧tuệ 。 能năng 取thủ 安an 立lập 名danh 智trí 。 又hựu 三tam 十thập 九cửu 云vân 。 謂vị 無vô 量lượng 智trí 。 當đương 知tri 方phương 便tiện 波Ba 羅La 蜜Mật 。 希hy 求cầu 後hậu 後hậu 。 殊thù 勝thắng 性tánh 名danh 願nguyện 。 一nhất 切thiết 魔ma 怨oán 。 不bất 能năng 壞hoại 名danh 力lực 。 如như 實thật 覺giác 了liễu 所sở 知tri 境cảnh 界giới 名danh 智trí 。 大đại 意ý 皆giai 同đồng 。 注chú 前tiền 前tiền 麤thô 下hạ 。 布bố 施thí 則tắc 麤thô 。 持trì 戒giới 則tắc 細tế 。 戒giới 望vọng 於ư 忍nhẫn 。 戒giới 則tắc 為vi 麤thô 。 忍nhẫn 則tắc 為vi 細tế 等đẳng 。 故cố 云vân 前tiền 前tiền 麤thô 後hậu 後hậu 細tế 。 前tiền 九cửu 總tổng 為vi 前tiền 前tiền 。 從tùng 戒giới 至chí 智trí 。 並tịnh 名danh 後hậu 後hậu 。 一nhất 一nhất 相tương 望vọng 。 故cố 致trí 重trọng/trùng 言ngôn 。 初sơ 一nhất 唯duy 前tiền 。 後hậu 一nhất 唯duy 後hậu 。 中trung 間gian 八bát 度độ 互hỗ 為vi 前tiền 後hậu 。 易dị 難nạn/nan 脩tu 習tập 下hạ 。 即tức 難nan 易dị 門môn 。 上thượng 結kết 通thông 上thượng 三tam 世thế 注chú 中trung 二nhị 門môn 。 並tịnh 如như 瑜du 伽già 對đối 法pháp 所sở 辨biện 。 疏sớ/sơ 觀quán 心tâm 者giả 。 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 云vân 。 不bất 取thủ 六lục 塵trần 。 不bất 染nhiễm 諸chư 非phi 。 忍nhẫn 可khả 非phi 有hữu 。 離ly 身thân 心tâm 相tương/tướng 。 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 決quyết 了liễu 無vô 生sanh 。 雖tuy 空không 不bất 礙ngại 。 諸chư 相tướng 希hy 齊tề 。 佛Phật 果Quả 思tư 擇trạch 不bất 動động 決quyết 斷đoán 分phân 明minh 。 一nhất 念niệm 之chi 力lực 十thập 度độ 頓đốn 圓viên 。 縱túng/tung 七thất 最tối 勝thắng 。 亦diệc 在tại 一nhất 念niệm 。 可khả 以dĩ 思tư 准chuẩn 。 注chú 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 者giả 。 文văn 云vân 。 空không 心tâm 不bất 動động 。 具cụ 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 云vân 云vân 。 別biệt 說thuyết 六Lục 度Độ 之chi 相tướng 。 心tâm 力lực 及cập 者giả 撿kiểm 經kinh 敘tự 之chi 。

疏sớ/sơ 四tứ 中trung 下hạ 。 文văn 三tam 。 一nhất 當đương 體thể 。 二nhị 引dẫn 發phát 。 三tam 相tương/tướng 攝nhiếp 。 初sơ 中trung 二nhị 一nhất 前tiền 六lục 。 二nhị 後hậu 四tứ 。 今kim 初sơ 也dã 。 前tiền 福phước 後hậu 智trí 。 生sanh 道đạo 下hạ 。 道đạo 即tức 因nhân 也dã 。 財tài 者giả 施thí 報báo 也dã 。 體thể 者giả 戒giới 報báo 也dã 。 具cụ 云vân 感cảm 大đại 財tài 大đại 體thể 。 眷quyến 屬thuộc 者giả 忍nhẫn 報báo 。

疏sớ/sơ 後hậu 三tam 下hạ 智trí 也dã 。 有hữu 此thử 三tam 德đức 。 名danh 決quyết 定định 勝thắng 。 然nhiên 諸chư 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 唯duy 有hữu 此thử 生sanh 道đạo 勝thắng 道đạo 。 若nhược 闕khuyết 一nhất 種chủng 。 道đạo 不bất 成thành 故cố 。 疏sớ/sơ 成thành 熟thục 有hữu 情tình 。 者giả 依y 此thử 發phát 通thông 。 及cập 佛Phật 法Pháp 者giả 慧tuệ 成thành 佛Phật 法pháp 。 佛Phật 法Pháp 由do 慧tuệ 故cố 。 又hựu 前tiền 三tam 饒nhiêu 益ích 有hữu 情tình 。 後hậu 三tam 對đối 治trị 煩phiền 惱não 。 此thử 即tức 悲bi 智trí 用dụng 也dã 。 益ích 有hữu 情tình 者giả 。 施thí 施thí 財tài 故cố 。 戒giới 不bất 惱não 故cố 。 忍nhẫn 忍nhẫn 彼bỉ 惱não 故cố 。 對đối 治trị 煩phiền 惱não 者giả 。 勤cần 脩tu 加gia 行hành 。 永vĩnh 伏phục 永vĩnh 滅diệt 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 雖tuy 未vị 永vĩnh 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 永vĩnh 害hại 隨tùy 眠miên 。 而nhi 能năng 勇dũng 猛mãnh 。 脩tu 諸chư 善thiện 品phẩm 。 彼bỉ 諸chư 煩phiền 惱não 。 不bất 能năng 傾khuynh 動động 。 善thiện 品phẩm 加gia 行hành 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 雖tuy 未vị 伏phục 滅diệt 。 而nhi 勤cần 脩tu 治trị 也dã 。 善thiện 品phẩm 加gia 行hành 。 由do 淨tịnh 慧tuệ 故cố 。 永vĩnh 伏phục 永vĩnh 滅diệt 。 對đối 法pháp 十thập 二nhị 亦diệc 有hữu 此thử 解giải 。 又hựu 由do 前tiền 三tam 故cố 。 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 由do 後hậu 三tam 故cố 。 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 此thử 即tức 無vô 住trụ 之chi 因nhân 也dã 。 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 大đại 悲bi 饒nhiêu 益ích 有hữu 情tình 故cố 。 不bất 住trụ 生sanh 死tử 者giả 。 大đại 智trí 斷đoạn 惑hoặc 故cố 。 第đệ 六lục 為vi 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。

△# 疏sớ/sơ 其kỳ 後hậu 下hạ 。 二nhị 釋thích 後hậu 四tứ 也dã 。 助trợ 六lục 者giả 。 四tứ 屬thuộc 六lục 攝nhiếp 。 義nghĩa 隨tùy 六lục 異dị 。 七thất 助trợ 前tiền 三tam 者giả 。 施thí 戒giới 忍nhẫn 皆giai 藉tạ 方Phương 便Tiện 波Ba 羅La 蜜Mật 也dã 。 次thứ 助trợ 者giả 。 八bát 助trợ 精tinh 進tấn 。 九cửu 助trợ 禪thiền 定định 。 十thập 助trợ 般Bát 若Nhã 。 如như 別biệt 卷quyển 釋thích 。

▲# 疏sớ/sơ 又hựu 由do 下hạ 。 二nhị 引dẫn 發phát 用dụng 也dã 。 謂vị 由do 行hành 施thí 。 引dẫn 發phát 持trì 戒giới 等đẳng 。 然nhiên 施thí 非phi 所sở 引dẫn 。 智trí 非phi 能năng 引dẫn 。 疏sớ/sơ 復phục 由do 下hạ 。 布bố 施thí 本bổn 欲dục 利lợi 他tha 。 持trì 戒giới 不bất 惱não 於ư 他tha 。 然nhiên 施thí 非phi 能năng 淨tịnh 。 智trí 非phi 所sở 淨tịnh 。 由do 彼bỉ 彌di 今kim 施thí 淨tịnh 等đẳng 。 故cố 云vân 爾nhĩ 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 又hựu 此thử 十thập 下hạ 。 三tam 相tương/tướng 攝nhiếp 文văn 二nhị 。 一nhất 總tổng 明minh 十thập 互hỗ 相tương 攝nhiếp 。 以dĩ 般Bát 若Nhã 互hỗ 相tương 顯hiển 故cố 。 疏sớ/sơ 若nhược 但đãn 說thuyết 下hạ 。 二nhị 明minh 六lục 與dữ 十thập 相tương/tướng 攝nhiếp 。 若nhược 六Lục 度Độ 攝nhiếp 十thập 。 第đệ 六lục 攝nhiếp 後hậu 四tứ 。 若nhược 十thập 度độ 攝nhiếp 六Lục 度Độ 。 第đệ 六lục 但đãn 攝nhiếp 第đệ 六lục 。 有hữu 所sở 未vị 盡tận 。 不bất 攝nhiếp 後hậu 得đắc 加gia 行hành 智trí 故cố 。 故cố 兼kiêm 後hậu 五ngũ 方phương 攝nhiếp 第đệ 六lục 。 是thị 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 若nhược 開khai 為vi 十thập 。 第đệ 六lục 唯duy 攝nhiếp 無vô 分phân 別biệt 智trí 等đẳng 。 疏sớ/sơ 無vô 相tướng 宗tông 下hạ 。 菩Bồ 提Đề 資tư 粮# 論luận 云vân 。 既ký 為vi 菩Bồ 薩Tát 母mẫu 。 亦diệc 為vi 諸chư 佛Phật 母mẫu 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 覺giác 初sơ 資tư 粮# 。 以dĩ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 母mẫu 故cố 。 為vi 菩Bồ 提Đề 初sơ 資tư 粮# 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 最tối 勝thắng 故cố 。 如như 諸chư 身thân 根căn 中trung 眼nhãn 為vi 最tối 勝thắng 。 諸chư 身thân 分phần 中trung 。 頭đầu 為vi 最tối 勝thắng 。 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 般Bát 若Nhã 最tối 勝thắng 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 最tối 勝thắng 故cố 。 為vi 初sơ 資tư 粮# 。 又hựu 前tiền 行hành 故cố 。 如như 諸chư 法pháp 中trung 信tín 為vi 前tiền 行hành 。 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 般Bát 若Nhã 前tiền 行hành 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 彼bỉ 陀đà 那na 。 (# 施thí 也dã )# 若nhược 不phủ 。 迴hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 。 則tắc 非phi 陀đà 那na 。 波Ba 羅La 蜜Mật 如như 是thị 。 尸thi 羅la 等đẳng 不phủ 。 迴hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 非phi 尸thi 羅la 等đẳng 。 波Ba 羅La 蜜Mật 迴hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 。 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 由do 般Bát 若Nhã 前tiền 行hành 。 故cố 能năng 迴hồi 向hướng 。 以dĩ 是thị 前tiền 行hành 。 故cố 為vi 菩Bồ 提Đề 初sơ 資tư 粮# 。 又hựu 是thị 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 三tam 輪luân 淨tịnh 因nhân 體thể 故cố 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 於ư 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 行hành 布bố 施thí 時thời 。 不bất 念niệm 自tự 身thân 。 以dĩ 離ly 取thủ 自tự 身thân 故cố 。 不bất 念niệm 受thọ 者giả 差sai 別biệt 。 以dĩ 斷đoạn 一nhất 切thiết 處xứ 分phân 別biệt 故cố 。 不bất 念niệm 施thí 果quả 。 以dĩ 諸chư 法pháp 不bất 來lai 不bất 出xuất 相tương/tướng 故cố 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 三tam 輪luân 淨tịnh 施thí 。 淨tịnh 戒giới 等đẳng 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 彼bỉ 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 三tam 輪luân 淨tịnh 因nhân 體thể 。 故cố 為vi 菩Bồ 提Đề 初sơ 資tư 粮# 。 又hựu 般Bát 若Nhã 大đại 果quả 。 勝thắng 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 經kinh 說thuyết 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 福phước 德đức 。 及cập 以dĩ 攝nhiếp 受thọ 法pháp 。 於ư 空không 若nhược 信tín 解giải 。 價giá 勝thắng 十thập 六lục 分phần 。 以dĩ 是thị 大đại 果quả 故cố 。 為vi 菩Bồ 提Đề 初sơ 資tư 粮# 。 疏sớ/sơ 論luận 偈kệ 者giả 。 長trường/trưởng 行hành 問vấn 曰viết 。 何hà 故cố 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 為vi 菩Bồ 薩Tát 母mẫu 。 答đáp 以dĩ 能năng 生sanh 故cố 。 方phương 便tiện 所sở 攝nhiếp 。 般Bát 若Nhã 生sanh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 令linh 。 求cầu 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 不bất 求cầu 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 以dĩ 是thị 生sanh 佛Phật 體thể 因nhân 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 母mẫu 。 又hựu 置trí 於ư 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 故cố 。 譬thí 如như 母mẫu 生sanh 子tử 時thời 。 或hoặc 置trí 床sàng 敷phu 。 或hoặc 置trí 地địa 上thượng 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 。 生sanh 彼bỉ 求cầu 菩Bồ 提Đề 菩Bồ 薩Tát 時thời 。 置trí 於ư 施thí 等đẳng 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 以dĩ 能năng 求cầu 菩Bồ 提Đề 故cố 。 故cố 說thuyết 為vi 菩Bồ 薩Tát 母mẫu 。 又hựu 如như 母mẫu 生sanh 子tử 已dĩ 。 隨tùy 時thời 籌trù 量lượng 。 如như 是thị 我ngã 子tử 。 以dĩ 此thử 食thực 故cố 身thân 增tăng 。 以dĩ 此thử 食thực 故cố 損tổn 減giảm 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 自tự 量lượng 其kỳ 身thân 。 我ngã 應ưng 如như 是thị 而nhi 施thí 。 我ngã 應ưng 如như 是thị 持trì 戒giới 等đẳng 。 以dĩ 是thị 自tự 量lượng 因nhân 緣duyên 故cố 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 母mẫu 。 故cố 毗tỳ 摩ma 羅la 經kinh 頌tụng 云vân 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 仁nhân 者giả 母mẫu 。 善thiện 方phương 便tiện 為vi 父phụ 。 慈từ 悲bi 以dĩ 為vi 女nữ 。

復phục 有hữu 餘dư 經kinh 亦diệc 如như 是thị 頌tụng 。 云vân 云vân 。 論luận 文văn 廣quảng 大đại 。 今kim 但đãn 每mỗi 節tiết 略lược 記ký 三tam 二nhị 。 餘dư 並tịnh 在tại 別biệt 卷quyển 。 疏sớ/sơ 佛Phật 母mẫu 者giả 。 長trường/trưởng 行hành 問vấn 。 何hà 故cố 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 為vi 佛Phật 母mẫu 。 答đáp 以dĩ 出xuất 生sanh 及cập 顯hiển 示thị 。 無vô 障chướng 礙ngại 智trí 故cố 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 現hiện 在tại 諸chư 佛Phật 。 由do 般Bát 若Nhã 阿a 含hàm 故cố 。 煩phiền 惱não 已dĩ 盡tận 當đương 盡tận 。 以dĩ 是thị 出xuất 生sanh 故cố 為vi 諸chư 佛Phật 母mẫu 。

復phục 有hữu 頌tụng 云vân 。 由do 得đắc 智Trí 度Độ 故cố 。 乃nãi 得đắc 成thành 佛Phật 體thể 。 故cố 為vi 諸chư 佛Phật 母mẫu 。 勝thắng 仙tiên 之chi 所sở 說thuyết 。 疏sớ/sơ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 長trường/trưởng 行hành 云vân 。 何hà 故cố 此thử 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 不bất 與dữ 聲Thanh 聞Văn 。 獨Độc 覺Giác 一nhất 故cố 。 於ư 上thượng 更cánh 無vô 。 所sở 應ưng 知tri 故cố 。 此thử 智trí 到đáo 一nhất 切thiết 彼bỉ 岸ngạn 故cố 。 餘dư 無vô 能năng 勝thắng 故cố 。 三tam 世thế 平bình 等đẳng 故cố 。 虗hư 空không 無vô 邊biên 平bình 等đẳng 故cố 。 如như 是thị 等đẳng 勝thắng 因nhân 緣duyên 。 如như 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 中trung 說thuyết 。 故cố 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 疏sớ/sơ 是thị 覺giác 初sơ 資tư 粮# 者giả 。 廣quảng 如như 前tiền 釋thích 。 疏sớ/sơ 施thí 戒giới 忍nhẫn 等đẳng 者giả 。 長trường/trưởng 行hành 問vấn 已dĩ 略lược 說thuyết 菩Bồ 提Đề 初sơ 資tư 粮# 。 第đệ 二nhị 資tư 粮# 今kim 應ưng 說thuyết 。 (# 說thuyết 偈kệ 在tại 疏sớ/sơ )# 此thử 中trung 施thí 為vi 第đệ 二nhị 資tư 粮# 。 以dĩ 般Bát 若Nhã 前tiền 行hành 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 菩Bồ 提Đề 而nhi 行hành 施thí 故cố 。 於ư 中trung 生sanh 他tha 身thân 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 因nhân 名danh 布bố 施thí 。 非phi 為vi 作tác 苦khổ 。 彼bỉ 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 財tài 施thí 法Pháp 施thí 。 財tài 施thí 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 共cộng 識thức 不bất 共cộng 識thức 。 共cộng 識thức 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 內nội (# 自tự 身thân 支chi 節tiết 若nhược 全toàn 若nhược 分phần/phân )# 及cập 外ngoại 。 (# 男nam 女nữ 妻thê 妾thiếp 二nhị 足túc 多đa 足túc 等đẳng )# 不bất 共cộng 識thức 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 可khả 食thực (# 身thân 內nội 受thọ 用dụng 飲ẩm 食thực 等đẳng 物vật 。 )# 不bất 可khả 食thực 。 (# 身thân 外ngoại 受thọ 用dụng 香hương 鬘man 金kim 寶bảo 衣y 服phục 土thổ/độ 田điền 財tài 物vật 園viên 池trì 遊du 戲hí 處xứ 等đẳng )# 法Pháp 施thí 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 世thế 間gian (# 流lưu 轉chuyển 中trung 得đắc 可khả 受thọ 身thân 根căn 境cảnh 界giới )# 出xuất 世thế 間gian 。 (# 超siêu 度độ 流lưu 轉chuyển )# 次thứ 說thuyết 尸thi 羅la 云vân 云vân 。 又hựu 安an 靜tĩnh 義nghĩa 。 能năng 建kiến 立lập 止Chỉ 觀Quán 云vân 云vân 。 此thử 戒giới 是thị 身thân 口khẩu 意ý 善thiện 。 行hành 所sở 轉chuyển 生sanh 。 於ư 中trung 遠viễn 離ly 殺sát 。 (# 十thập 惡ác 云vân 云vân )# 又hựu 略lược 說thuyết 有hữu 二nhị 種chủng 戒giới 。 謂vị 平bình 等đẳng 種chủng 蒔thi 戒giới 。 不bất 平bình 等đẳng 種chủng 蒔thi 戒giới 。 平bình 等đẳng 種chủng 蒔thi 戒giới 者giả 。 以dĩ 此thử 善thiện 身thân 口khẩu 意ý 積tích 聚tụ 故cố 。 於ư 生sanh 生sanh 中trung 種chủng 蒔thi 。 若nhược 戒giới 若nhược 富phú 樂lạc 。 若nhược 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 若nhược 相tương/tướng 報báo 。 若nhược 淨tịnh 土độ 。 若nhược 成thành 熟thục 眾chúng 生sanh 。 若nhược 正chánh 遍biến 覺giác 等đẳng 。 彼bỉ 皆giai 說thuyết 名danh 平bình 等đẳng 種chủng 蒔thi 戒giới 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 名danh 不bất 平bình 等đẳng 種chủng 蒔thi 戒giới 云vân 云vân 。 次thứ 說thuyết 孱# 提đề 波Ba 羅La 蜜Mật 云vân 云vân 。 若nhược 自tự 在tại 說thuyết 。 則tắc 施thi 設thiết 為vi 三tam 。 一nhất 身thân 住trụ 持trì 忍nhẫn 。 謂vị 身thân 所sở 遭tao 苦khổ 外ngoại 蚊văn 蛇xà 等đẳng 。 諸chư 有hữu 心tâm 等đẳng 。 無vô 量lượng 因nhân 緣duyên 。 逼bức 惱não 於ư 身thân 云vân 云vân 。 寒hàn 熱nhiệt 。 云vân 云vân 。 四tứ 百bách 四tứ 病bệnh 云vân 云vân 。 二nhị 心tâm 住trụ 持trì 忍nhẫn 。 謂vị 罵mạ 云vân 云vân 。 八bát 風phong 云vân 云vân 。 又hựu 斷đoạn 睡thụy 眠miên 嗔sân 故cố 。 無vô 結kết 恨hận 心tâm 。 無vô 鬪đấu 諍tranh 心tâm 。 無vô 訴tố 訟tụng 心tâm 。 自tự 護hộ 護hộ 他tha 。 於ư 眾chúng 生sanh 中trung 。 慈từ 心tâm 相tương 應ứng 。 與dữ 悲bi 共cộng 行hành 。 起khởi 歡hoan 喜hỷ 意ý 。 恆hằng 作tác 捨xả 心tâm 。 三tam 法pháp 住trụ 持trì 忍nhẫn 。 謂vị 於ư 內nội (# 色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 等đẳng 云vân 云vân )# 於ư 外ngoại (# 罵mạ 聲thanh 和hòa 合hợp 云vân 云vân )# 如như 實thật 觀quán 察sát 故cố 。 內nội 外ngoại 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 (# 詳tường 之chi 亦diệc 如như 唯duy 識thức 三tam 忍nhẫn )# 若nhược 於ư 身thân 心tâm 法pháp 中trung 。 作tác 自tự 性tánh 觀quán 時thời 。 即tức 是thị 順thuận 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 精Tinh 進Tấn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 乃nãi 至chí 坐tọa 菩Bồ 提Đề 座tòa 。 建kiến 立lập 一nhất 切thiết 。 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 相tương 應ứng 身thân 口khẩu 意ý 善thiện 業nghiệp 。 此thử 名danh 精Tinh 進Tấn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 又hựu 與dữ 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 不bất 共cộng 精tinh 進tấn 。 名danh 精Tinh 進Tấn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 精tinh 進tấn 有hữu 三tam 。 謂vị 身thân 口khẩu 意ý 。 以dĩ 心tâm 進tiến 而nhi 為vi 前tiền 行hành 云vân 云vân 。

復phục 有hữu 三tam 十thập 二nhị 種chủng 。 菩Bồ 薩Tát 精tinh 進tấn 。 (# 不bất 斷đoạn 三Tam 寶Bảo 種chủng 。 等đẳng )# 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 此thử 諸chư 精tinh 進tấn 。 從tùng 大đại 悲bi 出xuất 離ly 身thân 口khẩu 意ý 故cố 。 禪thiền 那na 有hữu 四tứ 種chủng 。 謂vị 覺giác 有hữu 等đẳng 云vân 云vân 四tứ 禪thiền 。 於ư 此thử 四tứ 中trung 。 離ly 證chứng 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 迴hồi 向hướng 佛Phật 地địa 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 有hữu 十thập 。 六lục 種chủng 禪thiền 那na 。 二Nhị 乘Thừa 所sở 無vô 。 謂vị 不bất 取thủ 實thật 。 不bất 著trước 味vị 。 大đại 悲bi 攀phàn 緣duyên 等đẳng 云vân 云vân 。 疏sớ/sơ 及cập 此thử 五ngũ 下hạ 。 此thử 餘dư 有hữu 四tứ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 謂vị 善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 願nguyện 力lực 智trí 。 此thử 四tứ 皆giai 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 所sở 攝nhiếp 。 若nhược 佛Phật 於ư 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 以dĩ 念niệm 相tương 應ứng 智trí 。 覺giác 了liễu 諸chư 法pháp 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 又hựu 是thị 無vô 礙ngại 相tương/tướng 。 以dĩ 無vô 身thân 故cố 云vân 云vân 。 如như 是thị 等đẳng 智trí 。 有hữu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 行hành 相tương/tướng 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 所sở 知tri 。 智Trí 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 欲dục 具cụ 演diễn 。 唯duy 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 此thử 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 總tổng 為vi 菩Bồ 提Đề 資tư 粮# 。 猶do 如như 虗hư 空không 中trung 盡tận 攝nhiếp 於ư 諸chư 物vật 。 其kỳ 餘dư 聞văn 資tư 粮# 等đẳng 諸chư 資tư 粮# 。 攝nhiếp 在tại 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 同đồng 相tương/tướng 無vô 異dị 應ưng 知tri 。

疏sớ/sơ 從tùng 此thử 依y 義nghĩa 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 文văn 中trung 二nhị 。 初sơ 釋thích 上thượng 四tứ 法pháp 。 後hậu 釋thích 餘dư 文văn 。 初sơ 中trung 又hựu 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 通thông 難nạn/nan 。 初sơ 中trung 云vân 無vô 慳san 貪tham 等đẳng 者giả 。 論luận 中trung 意ý 也dã 。 論luận 云vân 。 於ư 真Chân 如Như 法pháp 中trung 深thâm 解giải 脫thoát 現hiện 前tiền 。 (# 解giải 也dã )# 所sở 脩tu 離ly 相tương/tướng 。 (# 行hành 也dã )# 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 體thể 無vô 慳san 貪tham 故cố 。 (# 解giải 也dã )# 隨tùy 順thuận 脩tu 。 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 (# 行hành 也dã 餘dư 皆giai 爾nhĩ )# 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 染nhiễm 離ly 五ngũ 欲dục 過quá 故cố 。 隨tùy 順thuận 脩tu 行hành 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 苦khổ 離ly 嗔sân 惱não 故cố 。 隨tùy 順thuận 脩tu 行hành 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 身thân 心tâm 相tương 離ly 懈giải 怠đãi 故cố 。 隨tùy 順thuận 脩tu 行hành 毗tỳ 黎lê 那na 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 常thường 定định 體thể 無vô 亂loạn 故cố 。 隨tùy 順thuận 脩tu 行hành 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 體thể 明minh 離ly 無vô 明minh 故cố 。 隨tùy 順thuận 脩tu 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

疏sớ/sơ 餘dư 諸chư 無vô 量lượng 等đẳng 者giả 。 謂vị 圓viên 覺giác 本bổn 無vô 繫hệ 縛phược 。 即tức 名danh 解giải 脫thoát 。 本bổn 無vô 貪tham 等đẳng 則tắc 三tam 善thiện 根căn 。 本bổn 無vô 疑nghi 濁trược 即tức 淨tịnh 信tín 等đẳng 。 乃nãi 至chí 本bổn 無vô 八bát 萬vạn 塵trần 勞lao 。 即tức 是thị 八bát 萬vạn 波Ba 羅La 蜜Mật 也dã 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 乃nãi 至chí 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 一nhất 切thiết 清thanh 淨tịnh 。

△# 疏sớ/sơ 問vấn 准chuẩn 此thử 下hạ 。 二nhị 通thông 難nạn/nan 也dã 。 問vấn 意ý 可khả 知tri 。 答đáp 中trung 。 全toàn 體thể 者giả 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 中trung 稱xưng 性tánh 一nhất 塵trần 。 尚thượng 具cụ 多đa 義nghĩa 。 況huống 果quả 德đức 耶da 。 具cụ 總tổng 者giả 。 圓viên 覺giác 妙diệu 心tâm 是thị 總tổng 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 是thị 別biệt 。 謂vị 此thử 真chân 心tâm 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 。 即tức 菩Bồ 提Đề 。 照chiếu 而nhi 常thường 寂tịch 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 。 是thị 此thử 覺giác 性tánh 也dã 。 揀giản 之chi 。 下hạ 文văn 云vân 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 猶do 如như 昨tạc 夢mộng 。 又hựu 云vân 。 諸chư 佛Phật 世thế 界giới 。 如như 空không 華hoa 起khởi 滅diệt 。 又hựu 云vân 。 知tri 虗hư 空không 者giả 即tức 空không 華hoa 相tương/tướng 。 又hựu 云vân 。 依y 幻huyễn 說thuyết 覺giác 。 亦diệc 名danh 為vi 幻huyễn 。 若nhược 說thuyết 有hữu 覺giác 。 猶do 未vị 離ly 幻huyễn 。 收thu 之chi 。 下hạ 文văn 云vân 。 覺giác 性tánh 遍biến 滿mãn 。 圓viên 無vô 際tế 故cố 。 當đương 知tri 六lục 根căn 。 乃nãi 至chí 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 遍biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 。 (# 十Thập 力Lực 四Tứ 無Vô 畏Úy 等đẳng 。 皆giai 是thị 其kỳ 中trung 差sai 別biệt 法pháp 數số 也dã 。 )# 問vấn 准chuẩn 文văn 。 則tắc 六lục 根căn 皆giai 具cụ 。 上thượng 來lai 何hà 以dĩ 偏thiên 說thuyết 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 答đáp 一nhất 向hướng 稱xưng 性tánh 圓viên 融dung 義nghĩa 勢thế 雖tuy 爾nhĩ 。 其kỳ 差sai 別biệt 義nghĩa 假giả 實thật 全toàn 殊thù 。 其kỳ 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 直trực 是thị 覺giác 性tánh 出xuất 纏triền 之chi 號hiệu 。 不bất 例lệ 於ư 根căn 塵trần 等đẳng 也dã 。 又hựu 此thử 覺giác 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 但đãn 唐đường 梵Phạm 文văn 異dị 緣duyên 。 通thông 攝nhiếp 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 云vân 圓viên 也dã 。 亦diệc 如như 涅Niết 槃Bàn 。 但đãn 是thị 寂tịch 滅diệt 。 亦diệc 由do 通thông 攝nhiếp 般Bát 若Nhã 之chi 德đức 。 (# 般Bát 若Nhã 即tức 菩Bồ 提Đề 也dã )# 故cố 云vân 圓viên 寂tịch 。 是thị 知tri 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 即tức 覺giác 之chi 寂tịch 。 方Phương 廣Quảng 圓viên 覺giác 是thị 即tức 寂tịch 之chi 覺giác 。 彼bỉ 是thị 圓viên 寂tịch 經kinh 。 此thử 是thị 圓viên 覺giác 經kinh 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 中trung 間gian 下hạ 。 二nhị 釋thích 餘dư 文văn 也dã 。 理lý 果quả 者giả 。 理lý 是thị 真Chân 如Như 。 果quả 是thị 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 餘dư 皆giai 可khả 見kiến 。 疏sớ/sơ 論luận 云vân 順thuận 本bổn 性tánh 等đẳng 者giả 。 如như 上thượng 所sở 引dẫn 。 諸chư 佛Phật 師sư 法pháp 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 諸chư 佛Phật 之chi 師sư 所sở 謂vị 法pháp 也dã 。 以dĩ 法pháp 常thường 故cố 。 諸chư 佛Phật 亦diệc 常thường 。

疏sớ/sơ 未vị 曰viết 酬thù 者giả 。 問vấn 因nhân 答đáp 果quả 。 故cố 非phi 酬thù 也dã 。 然nhiên 已dĩ 是thị 標tiêu 舉cử 所sở 悟ngộ 之chi 本bổn 。 故cố 但đãn 云vân 未vị 。 不bất 言ngôn 非phi 也dã 。 意ý 明minh 未vị 名danh 為vi 酬thù 問vấn 。 故cố 言ngôn 未vị 曰viết 。 未vị 曰viết 語ngữ 勢thế 。 對đối 下hạ 句cú 方phương 名danh 也dã 。 不bất 同đồng 餘dư 處xứ 。 是thị 發phát 語ngữ 之chi 端đoan 。 發phát 語ngữ 之chi 端đoan 者giả 。 如như 解giải 曰viết 子tử 曰viết 問vấn 曰viết 之chi 類loại 。 今kim 不bất 同đồng 彼bỉ 。

無vô 明minh 章chương 。 疏sớ/sơ 經Kinh 云vân 何hà 無vô 明minh 。 文văn 二nhị 。 一nhất 釋thích 文văn 。 二nhị 然nhiên 此thử 下hạ 顯hiển 意ý 。 其kỳ 八bát 萬vạn 塵trần 勞lao 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 至chí 下hạ 當đương 釋thích 。 疏sớ/sơ 非phi 想tưởng 定định 等đẳng 者giả 。 佛Phật 名danh 經kinh 說thuyết 。 佛Phật 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。 汝nhữ 師sư 鬱uất 頭đầu 藍lam 弗phất 。 得đắc 非phi 想tưởng 定định 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 劫kiếp 滿mãn 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 不bất 免miễn 還hoàn 作tác 。 飛phi 狸li 之chi 身thân 。 (# 緣duyên 脩tu 此thử 定định 時thời 。 林lâm 間gian 被bị 鵶nha 鳥điểu 喧huyên 噪táo 。 近cận 水thủy 被bị 魚ngư 等đẳng 聲thanh 亂loạn 心tâm 。 心tâm 生sanh 嗔sân 恚khuể 。 願nguyện 入nhập 水thủy 飛phi 空không 噉đạm 之chi 。 定định 力lực 既ký 盡tận 。 便tiện 受thọ 此thử 報báo 。 待đãi 撿kiểm 經kinh 文văn 。 委ủy 細tế 示thị 之chi )# 疏sớ/sơ 無vô 為vi 坑khanh 中trung 者giả 。 即tức 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 出xuất 現hiện 品phẩm 云vân 。 如như 雪Tuyết 山Sơn 頂đảnh 上thượng 有hữu 藥dược 王vương 樹thụ 。 名danh 無vô 盡tận 根căn 云vân 云vân 。 若nhược 生sanh 根căn 時thời 。 令linh 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 一nhất 切thiết 樹thụ 根căn 生sanh 。 (# 莖hành 枝chi 葉diệp 華hoa 果quả 。 皆giai 爾nhĩ )# 唯duy 於ư 二nhị 處xứ 。 不bất 能năng 為vi 作tác 生sanh 長trưởng 利lợi 益ích 。 所sở 謂vị 地địa 獄ngục 。 深thâm 坑khanh 及cập 水thủy 輪luân 中trung 。 然nhiên 亦diệc 於ư 彼bỉ 。 初sơ 無vô 厭yếm 捨xả 。 如Như 來Lai 智trí 慧tuệ 。 大đại 藥dược 王vương 樹thụ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 云vân 云vân 。 其kỳ 根căn 生sanh 時thời 。 令linh 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 生sanh 不bất 捨xả 眾chúng 生sanh 。 大đại 慈từ 悲bi 根căn 。 (# 深thâm 心tâm 莖hành 。 波ba 羅la 密mật 枝chi 。 淨tịnh 戒giới 頭đầu 陀đà 葉diệp 。 相tướng 好hảo 莊trang 嚴nghiêm 華hoa 。 佛Phật 灌quán 頂đảnh 忍nhẫn 果quả )# 唯duy 於ư 二nhị 處xứ 。 不bất 能năng 為vi 作tác 生sanh 長trưởng 利lợi 益ích 。 所sở 謂vị 二Nhị 乘Thừa 墮đọa 於ư 無vô 為vi 廣quảng 大đại 深thâm 坑khanh 。 及cập 壞hoại 善thiện 根căn 非phi 器khí 眾chúng 生sanh 。 溺nịch 大đại 邪tà 見kiến 貪tham 愛ái 之chi 水thủy 。 然nhiên 亦diệc 於ư 彼bỉ 。 曾tằng 無vô 厭yếm 捨xả 。 釋thích 曰viết 。 疏sớ/sơ 家gia 用dụng 此thử 無vô 為vi 坑khanh 之chi 文văn 也dã 。 顯hiển 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 諸chư 漏lậu 已dĩ 盡tận 。 而nhi 未vị 斷đoạn 根căn 本bổn 無vô 明minh 。 疏sớ/sơ 病bệnh 行hành 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 無vô 明minh 章chương 。 釋thích 名danh 中trung 二nhị 。 一nhất 釋thích 本bổn 名danh 。 二nhị 釋thích 別biệt 。 初sơ 中trung 二nhị 。 一nhất 法pháp 相tướng 宗tông 。 言ngôn 明minh 是thị 擇trạch 法pháp 者giả 。 謂vị 此thử 無vô 明minh 。 六lục 釋thích 不bất 攝nhiếp 故cố 。 須tu 離ly 合hợp 釋thích 之chi 。 離ly 者giả 明minh 是thị 擇trạch 法pháp 。 擇trạch 法pháp 即tức 慧tuệ 也dã 。 無vô 是thị 不bất 有hữu 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 後hậu 合hợp 之chi 。 以dĩ 為vi 此thử 體thể 故cố 。 云vân 無vô 彼bỉ 明minh 故cố 。 (# 相tương/tướng 宗tông 以dĩ 無vô 明minh 眾chúng 生sanh 為vi 根căn 本bổn 故cố 以dĩ 收thu 法pháp 之chi 慧tuệ 為vi 彼bỉ )# 或hoặc 持trì 業nghiệp 釋thích 。 謂vị 所sở 無vô 即tức 明minh 。 名danh 曰viết 無Vô 明Minh 。 亦diệc 有hữu 說thuyết 云vân 。 無vô 他tha 受thọ 稱xưng 。 他tha 即tức 彼bỉ 也dã 。

疏sớ/sơ 又hựu 雖tuy 有hữu 本bổn 等đẳng 者giả 。 二nhị 約ước 法pháp 性tánh 宗tông 說thuyết 也dã 。 此thử 中trung 以dĩ 眾chúng 生sanh 為vi 末mạt 。 覺giác 性tánh 是thị 本bổn 。 迷mê 覺giác 性tánh 故cố 方phương 曰viết 無vô 明minh 。 故cố 云vân 無vô 始thỉ 覺giác 之chi 照chiếu 。 (# 如như 鏡kính 體thể 本bổn 明minh 離ly 塵trần 方phương 照chiếu 又hựu 禪thiền 家gia 說thuyết 反phản 照chiếu 觀quán 照chiếu )# 始thỉ 本bổn 之chi 覺giác 。 前tiền 後hậu 類loại 釋thích 。 注chú 云vân 唯duy 識thức 百bách 法pháp 者giả 。 此thử 二nhị 論luận 中trung 。 根căn 本bổn 六lục 煩phiền 惱não 之chi 一nhất 也dã 。 皆giai 是thị 心tâm 所sở 。 迷mê 者giả 。 佛Phật 頂đảnh 云vân 。 昔tích 本bổn 無vô 迷mê 。 似tự 有hữu 迷mê 覺giác 。 覺giác 迷mê 迷mê 滅diệt 。 覺giác 不bất 生sanh 迷mê 等đẳng 。 前tiền 後hậu 之chi 文văn 。 及cập 諸chư 經Kinh 云vân 迷mê 之chi 處xứ 甚thậm 多đa 。 顛điên 倒đảo 者giả 。 以dĩ 下hạ 即tức 說thuyết 。

出xuất 體thể 中trung 二nhị 。 一nhất 約ước 經kinh 。 二nhị 約ước 論luận 。 今kim 初sơ 也dã 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 等đẳng 者giả 。 然nhiên 十thập 二nhị 支chi 。 皆giai 依y 真chân 起khởi 。 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 (# 故cố 彼bỉ 偈kệ 云vân 觀quán 諸chư 因nhân 緣duyên 。 實thật 義nghĩa 空không )# 而nhi 無vô 明minh 最tối 初sơ 親thân 迷mê 諦đế 理lý 。 (# 四Tứ 諦Đế 真chân 實thật 之chi 理lý 也dã 。 故cố 十Thập 地Địa 論luận 經Kinh 云vân 。 諸chư 諦đế 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa )# 。 而nhi 起khởi 於ư 行hành 。 既ký 橫hoạnh/hoành 從tùng 空không 起khởi 。 不bất 可khả 復phục 源nguyên 。 故cố 今kim 無vô 明minh 特đặc 受thọ 迷mê 稱xưng 。 今kim 疏sớ/sơ 云vân 迷mê 自tự 者giả 。 迷mê 自tự 真chân 心tâm 也dã 。 故cố 彼bỉ 偈kệ 云vân 。 了liễu 達đạt 三tam 界giới 依y 心tâm 有hữu 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 亦diệc 復phục 然nhiên 。 彼bỉ 論luận 判phán 云vân 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 觀quán 故cố 。 彼bỉ 偈kệ 又hựu 云vân 。 不bất 知tri 真Chân 諦Đế 名danh 無vô 明minh 故cố 。

▲# 疏sớ/sơ 論luận 云vân 不bất 覺giác 下hạ 。 二nhị 約ước 論luận 也dã 。 文văn 四tứ 。 一nhất 性tánh 宗tông 論luận 。 二nhị 相tương/tướng 宗tông 論luận 。 三tam 料liệu 簡giản 深thâm 淺thiển 。 四tứ 總tổng 揀giản 具cụ 闕khuyết 。 今kim 初sơ 文văn 二nhị 。 一nhất 引dẫn 文văn 正chánh 明minh 。 詳tường 其kỳ 喻dụ 文văn 。 亦diệc 具cụ 前tiền 迷mê 真chân 執chấp 妄vọng 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 迷mê 東đông (# 東đông 如như 真chân )# 為vi 西tây 。 (# 西tây 如như 妄vọng )# 依y 方phương 故cố 迷mê 者giả 。 此thử 更cánh 有hữu 二nhị 句cú 云vân 。 若nhược 離ly 於ư 方phương 。 則tắc 無vô 有hữu 迷mê 。 疏sớ/sơ 中trung 略lược 之chi 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 釋thích 曰viết 下hạ 。 二nhị 以dĩ 論luận 例lệ 此thử 經Kinh 。 言ngôn 兩lưỡng 段đoạn 文văn 者giả 。 前tiền 引dẫn 妄vọng 認nhận 等đẳng 。 乃nãi 至chí 由do 此thử 故cố 有hữu 輪luân 轉chuyển 。 生sanh 死tử 故cố 名danh 無vô 明minh 。 即tức 出xuất 體thể 也dã 。 次thứ 云vân 此thử 無vô 明minh 者giả 。 非phi 實thật 有hữu 體thể 。 如như 夢mộng 中trung 人nhân 等đẳng 。 即tức 顯hiển 體thể 空không 也dã 。

△# 疏sớ/sơ 俱câu 舍xá 下hạ 。 二nhị 相tương/tướng 宗tông 論luận 也dã 。 文văn 二nhị 。 一nhất 對đối 真chân 出xuất 體thể 。 二nhị 對đối 用dụng 出xuất 體thể 。 今kim 初sơ 文văn 二nhị 。 一nhất 俱câu 舍xá 也dã 。 明minh 所sở 治trị 者giả 。 俱câu 舍xá 云vân 。 無vô 明minh 何hà 義nghĩa 。 謂vị 體thể 。 (# 非phi 智trí 明minh 也dã )# 若nhược 爾nhĩ 無vô 明minh 應ưng 是thị 眼nhãn 等đẳng 。 (# 難nạn/nan 也dã 。 明minh 等đẳng 五ngũ 根căn 。 亦diệc 非phi 智trí 明minh 。 應ưng 是thị 無vô 明minh )# 既ký 爾nhĩ 此thử 義nghĩa 應ưng 是thị 明minh 無vô 。 (# 此thử 更cánh 。 別biệt 釋thích 明minh 無vô 之chi 處xứ 。 名danh 無vô 明minh 也dã )# 若nhược 爾nhĩ 無vô 明minh 體thể 應ưng 非phi 有hữu 。 (# 難nạn/nan 也dã 。 若nhược 明minh 無vô 之chi 處xứ 。 名danh 無vô 明minh 者giả 。 既ký 是thị 他tha 無vô 體thể 應ưng 非phi 有hữu )# 為vi 顯hiển 有hữu 體thể 。 (# 不bất 同đồng 第đệ 二nhị 釋thích )# 義nghĩa 不bất 濫lạm 餘dư 。 (# 不bất 同đồng 初sơ 釋thích )# 頌tụng 曰viết 。 明minh 所sở 治trị 無vô 明minh 。 (# 明minh 有hữu 實thật 體thể 。 謂vị 此thử 無vô 明minh 。 不bất 了liễu 四Tứ 諦Đế 。 明minh 所sở 對đối 治trị 。 名danh 曰viết 無Vô 明Minh 。 與dữ 明minh 相tướng 違vi 。 方phương 是thị 無vô 明minh 。 非phi 是thị 離ly 明minh 之chi 外ngoại 。 皆giai 是thị 無vô 明minh 。 亦diệc 非phi 明minh 無vô 之chi 處xứ 名danh 無vô 明minh 也dã )# 如như 非phi 親thân 實thật 等đẳng 。 (# 舉cử 喻dụ 釋thích 成thành )# 長trường/trưởng 行hành 釋thích 曰viết 。 如như 諸chư 親thân 友hữu 所sở 對đối 怨oán 歒địch 與dữ 親thân 友hữu 相tương 違vi 。 名danh 非phi 親thân 友hữu 。 非phi 謂vị 異dị 親thân 友hữu 。 謂vị 說thuyết 怨oán 家gia 。 名danh 非phi 親thân 友hữu 。 非phi 異dị 親thân 友hữu 外ngoại 皆giai 名danh 非phi 親thân 友hữu 。 此thử 喻dụ 無vô 明minh 不bất 濫lạm 眼nhãn 等đẳng 也dã 。 非phi 親thân 友hữu 無vô 。 (# 不bất 是thị 親thân 友hữu 無vô 處xứ 名danh 非phi 親thân 友hữu 。 此thử 喻dụ 無vô 明minh 有hữu 體thể 也dã 。 )# 諦đế 語ngữ 名danh 實thật 。 (# 釋thích 非phi 實thật 也dã 。 此thử 所sở 對đối 治trị 虗hư 誑cuống 言ngôn 論luận 。 名danh 為vi 非phi 實thật 。 非phi 異dị 於ư 實thật 。 皆giai 名danh 非phi 實thật 。 亦diệc 非phi 實thật 無vô 名danh 為vi 非phi 實thật )# 此thử 所sở 對đối 治trị 虗hư 妄vọng 言ngôn 論luận 。 名danh 為vi 非phi 實thật 。 非phi 異dị 於ư 實thật 。 亦diệc 非phi 實thật 無vô 等đẳng 言ngôn 。 為vi 顯hiển 非phi 法pháp 。 (# 不bất 善thiện 法Pháp )# 非phi 義nghĩa (# 不bất 善thiện 義nghĩa )# 非phi 事sự (# 不bất 善thiện 事sự 此thử 等đẳng 皆giai 與dữ 善thiện 法Pháp 相tương 違vi 名danh 非phi 法pháp 等đẳng )# 等đẳng 。 性tánh 非phi 異dị 非phi 無vô 。 如như 是thị 無vô 明minh 。 別biệt 有hữu 實thật 體thể 。 是thị 明minh 所sở 治trị 非phi 異dị (# 簡giản 眼nhãn 等đẳng )# 非phi 無vô 。 (# 簡giản 明minh 無vô 處xứ )# 餘dư 如như 別biệt 卷quyển 。 疏sớ/sơ 唯duy 識thức 下hạ 。 二nhị 也dã 。 覆phú 蔽tế 真chân 實thật 者giả 。 意ý 取thủ 第đệ 七thất 識thức 中trung 恆hằng 行hành 無vô 明minh 也dã 。 彼bỉ 論luận 第đệ 七thất 心tâm 所sở 中trung 云vân 我ngã 癡si 。 然nhiên 其kỳ 廣quảng 釋thích 。 即tức 在tại 引dẫn 經kinh 證chứng 有hữu 第đệ 七thất 識thức 處xứ 文văn 云vân 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 (# 彼bỉ 疏sớ/sơ 亦diệc 不bất 出xuất 名danh )# 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 (# 不bất 共cộng 之chi 義nghĩa 次thứ 下hạ 即tức 說thuyết )# 微vi 細tế 恆hằng 行hành 。 覆phú 蔽tế 真chân 實thật 。 (# 謂vị 此thử 微vi 細tế 常thường 行hành 。 行hành 相tương/tướng 難nan 知tri 。 覆phú 無vô 我ngã 理lý 。 蔽tế 無vô 漏lậu 智trí 。 故cố 名danh 覆phú 蔽tế 真chân 實thật )# 若nhược 無vô 此thử 識thức 。 彼bỉ 應ưng 非phi 有hữu 。 謂vị 諸chư 異dị 生sanh 。 (# 餘dư 見kiến 道đạo 聖thánh 人nhân )# 。 於ư 一nhất 切thiết 分phần 。 (# 通thông 三tam 性tánh 心tâm 也dã 釋thích 經kinh 恆hằng 行hành 字tự )# 恆hằng 起khởi 迷mê 理lý 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 覆phú 真chân 實thật 義nghĩa 。 障chướng 聖thánh 慧tuệ 眼nhãn 。 (# 伽già 陀đà 云vân 云vân )# 是thị 故cố 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 諸chư 異dị 生sanh 類loại 。 恆hằng 處xứ 長trường 夜dạ 。 (# 夜dạ 是thị 闇ám 故cố 。 恆hằng 有hữu 為vi 長trường/trưởng 。 不bất 爾nhĩ 便tiện 應ưng 中trung 間gian 明minh 也dã )# 。 無vô 明minh 所sở 盲manh 。 (# 謂vị 此thử 不bất 共cộng 恆hằng 現hiện 行hành 故cố 。 盲manh 其kỳ 慧tuệ 眼nhãn 也dã )# 惛hôn (# 無vô 覺giác )# 醉túy (# 無vô 醒tỉnh )# 纏triền 心tâm 。 曾tằng 無vô 醒tỉnh 覺giác (# 即tức 惛hôn 醉túy 也dã 。 若nhược 中trung 途đồ 明minh 時thời 便tiện 有hữu 醒tỉnh 覺giác )# 此thử 依y 六lục 識thức 。 皆giai 不bất 得đắc 成thành 。 (# 證chứng 唯duy 第đệ 七thất )# 疏sớ/sơ 迷mê 於ư 理lý 事sự 者giả 。 意ý 取thủ 第đệ 六lục 識thức 中trung 根căn 本bổn 六lục 煩phiền 惱não 中trung 癡si 也dã 。 彼bỉ 文văn 云vân 。 云vân 何hà 為vi 癡si 。 於ư 諸chư 理lý 事sự 。 迷mê 闇ám 為vi 性tánh 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 曰viết 。 謂vị 獨độc 頭đầu 無vô 明minh 迷mê 理lý (# 且thả 約ước 為vi 主chủ 者giả 說thuyết 也dã 。 若nhược 約ước 非phi 主chủ 。 亦diệc 通thông 迷mê 事sự 。 主chủ 非phi 主chủ 義nghĩa 。 次thứ 下hạ 即tức 列liệt 也dã )# 相tương 應ứng 等đẳng 亦diệc 迷mê 事sự 也dã 。 疏sớ/sơ 有hữu 共cộng 不bất 共cộng 者giả 。 共cộng 謂vị 通thông 於ư 六lục 七thất 識thức 及cập 與dữ 貪tham 等đẳng 相tương 應ứng 。 不bất 共cộng 反phản 此thử 。 故cố 唯duy 識thức 證chứng 第đệ 七thất 識thức 處xứ 。 次thứ 後hậu 文văn 云vân 。 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 總tổng 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 恆hằng 行hành 不bất 共cộng 。 餘dư 識thức 所sở 無vô 。 (# 唯duy 第đệ 七thất 也dã 。 如như 佛Phật 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 依y 殊thù 勝thắng 義nghĩa 。 立lập 不bất 共cộng 名danh 。 非phi 互hỗ 所sở 無vô 皆giai 名danh 不bất 共cộng 。 謂vị 第đệ 七thất 識thức 相tương 應ứng 無vô 明minh 無vô 始thỉ 恆hằng 行hành 。 障chướng 真chân 義nghĩa 智trí 。 唯duy 此thử 識thức 有hữu 。 故cố 名danh 不bất 共cộng 。 此thử 一nhất 段đoạn 注chú 。 皆giai 是thị 論luận 文văn )# 二nhị 獨độc 行hành 不bất 共cộng 。 此thử 識thức 非phi 有hữu 。 (# 不bất 與dữ 忿phẫn 等đẳng 相tương 應ứng 起khởi 。 故cố 名danh 為vi 獨độc 行hành 。 或hoặc 不bất 與dữ 餘dư 俱câu 起khởi 無vô 明minh 獨độc 迷mê 諦đế 理lý )# 故cố 瑜du 伽già 說thuyết 。 無vô 明minh 有hữu 二nhị 。 若nhược 貪tham 等đẳng 俱câu 者giả 。 名danh 相tướng 應ưng 無vô 明minh 。 (# 即tức 上thượng 共cộng 也dã )# 非phi 貪tham 等đẳng 俱câu 者giả 。 名danh 獨độc 行hành 無vô 明minh 。 (# 但đãn 言ngôn 非phi 貪tham 俱câu 。 即tức 知tri 與dữ 第đệ 六lục 識thức 俱câu 。 非phi 謂vị 第đệ 七thất 不bất 障chướng 與dữ 忿phẫn 等đẳng 俱câu 起khởi 。 故cố 知tri 唯duy 在tại 第đệ 六lục 識thức 也dã 。 )# 是thị 主chủ 獨độc 行hành 。 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 。 (# 此thử 獨độc 行hành 中trung 。

復phục 有hữu 二nhị 也dã 。 主chủ 者giả 迷mê 諸chư 諦đế 理lý 起khởi 唯duy 分phân 別biệt 唯duy 見kiến 道đạo 斷đoạn 。 不bất 與dữ 忿phẫn 等đẳng 十thập 種chủng 相tương 應ứng 。 若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 與dữ 後hậu 五ngũ 隨tùy 無vô 慚tàm 愧quý 七thất 隨tùy 俱câu 轉chuyển 。 或hoặc 八bát 。 或hoặc 十thập 二nhị 。 或hoặc 〔# 十thập 〕# 。 如như 前tiền 四tứ 說thuyết 。 諸chư 隨tùy 煩phiền 惱não 。 遍biến 染nhiễm 相tướng 應ưng 。 此thử 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 不bất 引dẫn 證chứng 云vân )# 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 諸chư 聖thánh 有hữu 學học 。 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 已dĩ 永vĩnh 斷đoạn 故cố 。 不bất 造tạo 新tân 業nghiệp 。 (# 緣duyên 起khởi 初sơ 勝thắng 法Pháp 門môn 經kinh 第đệ 二nhị 說thuyết 也dã 。 即tức 知tri 唯duy 據cứ 此thử 一nhất 無vô 明minh 為vi 論luận 非phi 謂vị 一nhất 切thiết 也dã )# 非phi 主chủ 獨độc 行hành 。 亦diệc 脩tu 所sở 斷đoạn 。 忿phẫn 等đẳng 皆giai 通thông 。 見kiến 所sở 斷đoạn 故cố 。 (# 俱câu 通thông 見kiến 脩tu 。 故cố 云vân 亦diệc 也dã 。 以dĩ 忿phẫn 等đẳng 十thập 皆giai 通thông 見kiến 所sở 斷đoạn 故cố 。 彼bỉ 言ngôn 通thông 見kiến 。 明minh 知tri 亦diệc 脩tu 以dĩ 極cực 成thành 故cố 。 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。 以dĩ 忿phẫn 等đẳng 十thập 各các 別biệt 頭đầu 生sanh 故cố 。 與dữ 相tương 應ứng 名danh 。 非phi 主chủ 獨độc 行hành 。 此thử 十thập 亦diệc 增tăng 上thượng 。 是thị 主chủ 故cố 。 無vô 此thử 十thập 時thời 。 唯duy 無vô 明minh 增tăng 。 此thử 隨tùy 小Tiểu 乘Thừa 。 名danh 為vi 不bất 共cộng 。 然nhiên 此thử 忿phẫn 等đẳng 無vô 別biệt 有hữu 體thể 即tức 根căn 本bổn 故cố 。 從tùng 輕khinh 相tương/tướng 說thuyết 。 名danh 不bất 共cộng 也dã 。 此thử 雖tuy 二nhị 別biệt 。 仍nhưng 是thị 不bất 遍biến 三tam 性tánh 。 心tâm 起khởi 無vô 明minh 所sở 攝nhiếp )# 恆hằng 行hành 不bất 共cộng 。 餘dư 部bộ 所sở 無vô 。 獨độc 行hành 不bất 共cộng 。 此thử 彼bỉ 俱câu 有hữu 。 (# 大đại 小tiểu 異dị 也dã 。 唯duy 大Đại 乘Thừa 有hữu 也dã 。 今kim 以dĩ 聖thánh 教giáo 逼bức 之chi 。 令linh 信tín 獨độc 行hành 不bất 共cộng 大đại 小tiểu 俱câu 有hữu )# 疏sớ/sơ 若nhược 取thủ 發phát 下hạ 。 二nhị 對đối 用dụng 出xuất 體thể 也dã 。 言ngôn 發phát 業nghiệp 者giả 。 此thử 約ước 有hữu 支chi 本bổn 說thuyết 。 故cố 慈từ 恩ân 釋thích 無vô 明minh 支chi 云vân 。 以dĩ 行hành 蘊uẩn 中trung 無vô 明minh 為vi 體thể 。 (# 業nghiệp 即tức 是thị 行hành 故cố 。 發phát 業nghiệp 者giả 指chỉ 行hành 蘊uẩn 中trung )# 不bất 取thủ 餘dư 法pháp 。 又hựu 引dẫn 諸chư 論luận 。 皆giai 云vân 正chánh 發phát 業nghiệp 者giả 。 唯duy 是thị 無vô 明minh 。 餘dư 者giả 是thị 助trợ 。 故cố 不bất 取thủ 也dã 。 故cố 大đại 論luận 第đệ 九cửu 云vân 。 以dĩ 七thất 無vô 知tri 。 (# 一nhất 世thế 。 二nhị 事sự 。 三tam 移di 轉chuyển 。 四tứ 最tối 勝thắng 。 五ngũ 真chân 實thật 六lục 染nhiễm 淨tịnh 。 七thất 增tăng 上thượng 慢mạn 。 一nhất 一nhất 有hữu 愚ngu 字tự )# 為vi 無vô 明minh 支chi 。 故cố 知tri 不bất 取thủ 餘dư 法pháp 。 又hựu 云vân 。 此thử 有hữu 十thập 九cửu 無vô 知tri 。 六lục 無vô 知tri 五ngũ 無vô 知tri 等đẳng 。 如như 大đại 論luận 第đệ 九cửu 等đẳng 說thuyết 。

△# 疏sớ/sơ 此thử 等đẳng 下hạ 。 三tam 料liệu 揀giản 論luận 之chi 淺thiển 深thâm 也dã 。 於ư 中trung 。 唯duy 辨biện 大Đại 乘Thừa 論luận 也dã 。 乃nãi 是thị 六lục 七thất 心tâm 所sở 者giả 。 彼bỉ 宗tông 所sở 說thuyết 。 第đệ 八bát 識thức 無vô 覆phú 無vô 記ký 。 第đệ 六lục 七thất 識thức 方phương 有hữu 無vô 明minh 。 七thất 有hữu 恆hằng 行hành 不bất 共cộng 。 六lục 有hữu 獨độc 行hành 不bất 共cộng 。 共cộng 者giả 即tức 通thông 。 如như 上thượng 所sở 釋thích 。

△# 疏sớ/sơ 況huống 迷mê 自tự 下hạ 四tứ 總tổng 揀giản 具cụ 闕khuyết 。 謂vị 唯duy 識thức 所sở 說thuyết 。 闕khuyết 迷mê 自tự 義nghĩa 及cập 即tức 空không 義nghĩa 。 闕khuyết 迷mê 自tự 者giả 。 上thượng 云vân 迷mê 無vô 我ngã 理lý 。 及cập 云vân 迷mê 於ư 理lý 事sự 。 俱câu 是thị 所sở 迷mê 之chi 境cảnh 。 不bất 言ngôn 自tự 有hữu 法Pháp 身thân 真chân 我ngã 。 迷mê 之chi 故cố 妄vọng 執chấp 無vô 我ngã 。 為vi 邪tà 慢mạn 之chi 我ngã 。 闕khuyết 即tức 空không 者giả 。 瑜du 伽già 五ngũ 十thập 五ngũ 。 明minh 諸chư 煩phiền 惱não 假giả 實thật 之chi 中trung 。 言ngôn 五ngũ 見kiến 是thị 假giả 。 無vô 明minh 為vi 實thật 故cố 。 又hựu 五ngũ 十thập 六lục 及cập 緣duyên 起khởi 經kinh 。 皆giai 廣quảng 問vấn 答đáp 。 揀giản 諸chư 餘dư 法pháp 。 故cố 名danh 無vô 明minh 。 (# 揀giản 即tức 餘dư 法pháp 自tự 有hữu 無vô 明minh 即tức 是thị 體thể 不bất 空không 也dã )# 。

疏sớ/sơ 根căn 本bổn 者giả 。 論luận 中trung 根căn 本bổn 不bất 覺giác 也dã 。 如như 體thể 中trung 引dẫn 。 枝chi 末mạt 者giả 。 三tam 細tế 六lục 麤thô 也dã 。 共cộng 不bất 共cộng 者giả 。 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。 相tương 應ứng 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 如như 前tiền 引dẫn 瑜du 伽già 說thuyết 。 迷mê 理lý 者giả 。 六lục 七thất 皆giai 有hữu 。 迷mê 事sự 者giả 。 唯duy 第đệ 六lục 也dã 。 獨độc 頭đầu 者giả 。 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 佛Phật 名danh 經Kinh 云vân 。 獨độc 頭đầu 無vô 明minh 為vi 煩phiền 惱não 種chủng 。 此thử 但đãn 云vân 根căn 本bổn 也dã 。 無vô 因nhân 而nhi 起khởi 。 故cố 曰viết 獨độc 頭đầu 。 同đồng 起khởi 信tín 論luận 根căn 本bổn 之chi 說thuyết 。 二nhị 者giả 則tắc 前tiền 引dẫn 瑜du 伽già 主chủ 非phi 主chủ 二nhị 種chủng 獨độc 行hành 也dã 。 故cố 唯duy 識thức 疏sớ/sơ 。 釋thích 迷mê 於ư 理lý 事sự 之chi 文văn 云vân 。 謂vị 獨độc 頭đầu 無vô 明minh 迷mê 理lý 。 相tương 應ứng 等đẳng 亦diệc 迷mê 事sự 。 疏sớ/sơ 行hành 俱câu 者giả 。 造tạo 善thiện 三tam 業nghiệp 時thời 。 必tất 與dữ 無vô 明minh 俱câu 也dã 。 故cố 對đối 法pháp 云vân 。 由do 異dị 熟thục 愚ngu 。 發phát 非phi 福phước 行hành 。 由do 彼bỉ 一nhất 向hướng 。 是thị 染nhiễm 污ô 性tánh 。 無vô 明minh 合hợp 時thời 。 必tất 不bất 定định 受thọ 解giải 異dị 熟thục 正chánh 見kiến 故cố 。 疏sớ/sơ 覆phú 業nghiệp 者giả 。 令linh 無vô 漏lậu 智trí 行hành 不bất 起khởi 也dã 。 發phát 業nghiệp 者giả 。 有hữu 支chi 本bổn 故cố 。 性tánh 通thông 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 然nhiên 發phát 福phước 非phi 福phước 不bất 動động 三tam 種chủng 業nghiệp 。 (# 所sở 發phát 有hữu 三tam 。 能năng 發phát 但đãn 二nhị 。 對đối 法pháp 云vân 。 由do 異dị 熟thục 愚ngu 。 發phát 非phi 福phước 行hành 。 由do 彼bỉ 一nhất 向hướng 。 是thị 染nhiễm 污ô 姓tánh 。 由do 真chân 實thật 義nghĩa 愚ngu 。 發phát 福phước 不bất 動động 行hành 。 真chân 實thật 義nghĩa 即tức 四Tứ 諦Đế 也dã )# 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 。 而nhi 發phát 業nghiệp 位vị 無vô 明minh 力lực 增tăng 故cố 。 疏sớ/sơ 種chủng 現hiện 者giả 。 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 。 有hữu 四tứ 無vô 明minh 。 一nhất 現hiện 。 (# 現hiện 行hành )# 二nhị 種chủng 。 (# 種chủng 子tử )# 三tam 相tương 應ứng 。 四tứ 不bất 相tương 應ứng 。 (# 兼kiêm 證chứng 上thượng 相tương 應ứng 不bất 相tương 應ứng )# 此thử 說thuyết 無vô 明minh 支chi 通thông 現hiện 行hành 及cập 種chủng 為vi 體thể 。 十Thập 地Địa 經kinh 亦diệc 云vân 。 無vô 明minh 有hữu 二nhị 。 謂vị 子tử 時thời 。 (# 種chủng 也dã )# 果quả 時thời 。 (# 現hiện 也dã )# 疏sớ/sơ 宿túc 惑hoặc 者giả 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 宿túc 惑hoặc 位vị 無vô 明minh 宿túc 諸chư 業nghiệp 名danh 行hành 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 曰viết 。 於ư 宿túc 生sanh 中trung 。 諸chư 煩phiền 惱não 位vị 。 至chí 今kim 生sanh 果quả 熟thục 。 總tổng 謂vị 無vô 明minh 。 彼bỉ 與dữ 無vô 明minh 俱câu 時thời 行hành 故cố 。 由do 無vô 明minh 力lực 。 彼bỉ 現hiện 行hành 故cố 。 如như 說thuyết 王vương 行hành 非phi 無vô 導đạo 從tùng 。 以dĩ 王vương 勝thắng 故cố 。 總tổng 名danh 王vương 行hành 。 (# 次thứ 釋thích 下hạ 句cú 云vân )# 於ư 宿túc 生sanh 中trung 。 福phước 等đẳng 業nghiệp 位vị 。 至chí 合hợp 果quả 熟thục 。 總tổng 得đắc 行hành 名danh 。 云vân 云vân (# 乃nãi 至chí 老lão 死tử 故cố 。 論luận 次thứ 云vân )# 初sơ 句cú 位vị 言ngôn 流lưu 至chí 老lão 無vô 。

疏sớ/sơ 四tứ 業nghiệp 用dụng 者giả 二nhị 一nhất 別biệt 明minh 。 言ngôn 能năng 生sanh 三tam 細tế 者giả 。 論luận 云vân 。 依y 不bất 覺giác 故cố 。 生sanh 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 與dữ 彼bỉ 不bất 覺giác 。 相tương 應ứng 不bất 離ly 。 (# 相tương/tướng 不bất 離ly 體thể 故cố 。 末mạt 不bất 離ly 本bổn 故cố 。 依y 無vô 明minh 起khởi 妄vọng 心tâm 。 依y 妄vọng 心tâm 起khởi 無vô 明minh 故cố )# 。 云vân 何hà 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 無vô 明minh 業nghiệp 相tương/tướng 等đẳng 云vân 云vân 。 疏sớ/sơ 二nhị 種chủng 者giả 。 一nhất 則tắc 前tiền 獨độc 頭đầu 。 即tức 所sở 知tri 障chướng 。 二nhị 則tắc 起khởi 業nghiệp 也dã 。 即tức 煩phiền 惱não 障chướng 。 亦diệc 可khả 如như 次thứ 是thị 前tiền 覆phú 業nghiệp 發phát 業nghiệp 等đẳng 。 疏sớ/sơ 統thống 而nhi 言ngôn 下hạ 。 二nhị 總tổng 明minh 。 言ngôn 住trụ 持trì 者giả 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 俱câu 想tưởng 所sở 持trì 。 疏sớ/sơ 徵trưng 中trung 者giả 。 即tức 如như 上thượng 八bát 萬vạn 塵trần 勞lao 根căn 本bổn 等đẳng 。

疏sớ/sơ 按án 定định 其kỳ 非phi 中trung 二nhị 。 一nhất 釋thích 科khoa 文văn 。 二nhị 文văn 中trung 下hạ 釋thích 經kinh 文văn 。 言ngôn 悉tất 該cai 言ngôn 種chủng 種chủng 顛điên 倒đảo 者giả 。 二Nhị 乘Thừa 亦diệc 有hữu 無vô 我ngã 等đẳng 四tứ 倒đảo 。 權quyền 教giáo 中trung 。 積tích 行hành 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 有hữu 以dĩ 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 為vi 有hữu 以dĩ 真chân 性tánh 為vi 空không 之chi 倒đảo 。 故cố 云vân 悉tất 該cai 也dã 。 疏sớ/sơ 一nhất 法pháp 中trung 二nhị 。 一nhất 躡niếp 前tiền 標tiêu 意ý 。 二nhị 今kim 則tắc 下hạ 釋thích 科khoa 文văn 。 三tam 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 中trung 又hựu 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 故cố 肇triệu 下hạ 引dẫn 證chứng 。 形hình 㲉xác 證chứng 認nhận 身thân 。 緣duyên 慮lự 證chứng 認nhận 心tâm 。 故cố 云vân 正chánh 當đương 此thử 段đoạn 。 疏sớ/sơ 文văn 中trung 。 三tam 釋thích 經kinh 文văn 分phần/phân 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 此thử 文văn 。 二nhị 成thành 前tiền 種chủng 種chủng 。 初sơ 中trung 二nhị 。 一nhất 身thân 。 二nhị 心tâm 。 心tâm 中trung 二nhị 釋thích 者giả 。 一nhất 以dĩ 心tâm 釋thích 影ảnh 。 二nhị 以dĩ 境cảnh 釋thích 影ảnh 。 疏sớ/sơ 實thật 有hữu 乃nãi 至chí 者giả 。 中trung 間gian 文văn 云vân 。 為vi 遣khiển 執chấp 心tâm 心tâm 所sở 外ngoại 實thật 有hữu 境cảnh 故cố 。 說thuyết 唯duy 有hữu 識thức 。 若nhược 執chấp 唯duy 識thức 真chân 實thật 有hữu 者giả 。 亦diệc 是thị 法pháp 執chấp 。 疏sớ/sơ 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 若nhược 分phân 別biệt 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 經kinh 中trung 。 阿A 難Nan 先tiên 被bị 佛Phật 推thôi 徵trưng 。 心tâm 性tánh 在tại 內nội 在tại 外ngoại 。 皆giai 成thành 過quá 失thất 。 最tối 後hậu 乃nãi 云vân 世Thế 尊Tôn 今kim 徵trưng 我ngã 心tâm 。 我ngã 欲dục 推thôi 求cầu 覓mịch 心tâm 。 即tức 此thử 推thôi 求cầu 是thị 為vi 心tâm 否phủ/bĩ 。 佛Phật 言ngôn 咄đốt 哉tai 阿A 難Nan 。 此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。 此thử 是thị 前tiền 塵trần 。 分phân 別biệt 相tương/tướng 想tưởng 。 或hoặc 汝nhữ 真chân 性tánh 。 乃nãi 至chí 若nhược 離ly 前tiền 塵trần 。 有hữu 分phân 別biệt 性tánh 。 即tức 真chân 汝nhữ 心tâm 。 若nhược 分phân 別biệt 心tâm 離ly 塵trần 無vô 體thể 等đẳng 。 意ý 云vân 。 既ký 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 即tức 知tri 是thị 前tiền 塵trần 分phân 別biệt 影ảnh 事sự 也dã 。 既ký 是thị 前tiền 塵trần 之chi 影ảnh 。 塵trần 變biến 滅diệt 時thời 。 心tâm 即tức 變biến 滅diệt 。 滅diệt 時thời 即tức 無vô 心tâm 。 如như 龜quy 毛mao 等đẳng 。 誰thùy 證chứng 法Pháp 忍Nhẫn 。 據cứ 此thử 眾chúng 多đa 過quá 失thất 。 足túc 明minh 阿A 難Nan 所sở 認nhận 未vị 是thị 真chân 心tâm 矣hĩ 。 故cố 今kim 所sở 引dẫn 之chi 。 以dĩ 證chứng 妄vọng 認nhận 分phân 別biệt 而nhi 為vi 心tâm 也dã 。 疏sớ/sơ 餘dư 同đồng 前tiền 解giải 者giả 。 如như 引dẫn 唯duy 識thức 佛Phật 頂đảnh 等đẳng 文văn 所sở 證chứng 分phân 別biệt 心tâm 想tưởng 空không 無vô 之chi 義nghĩa 。 皆giai 同đồng 前tiền 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 前tiền 標tiêu 顛điên 倒đảo 下hạ 。 二nhị 成thành 前tiền 種chủng 種chủng 也dã 。 文văn 二nhị 。 一nhất 總tổng 約ước 諸chư 教giáo 。 注chú 下hạ 二nhị 空không 觀quán 初sơ 當đương 具cụ 敘tự 者giả 。 今kim 略lược 言ngôn 之chi 。 我ngã 謂vị 主chủ 宰tể 。 如như 國quốc 之chi 主chủ 。 有hữu 自tự 在tại 故cố 。 及cập 如như 宰tể 輔phụ 能năng 割cát 斷đoạn 故cố 。 主chủ 是thị 我ngã 體thể 。 宰tể 是thị 我ngã 用dụng 。 主chủ 是thị 俱câu 生sanh 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 宰tể 是thị 分phân 別biệt 有hữu 割cát 斷đoạn 故cố 。 於ư 中trung 。

復phục 有hữu 世thế 間gian 聖thánh 教giáo 。 世thế 間gian 我ngã 謂vị 有hữu 情tình 者giả 。 意ý 生sanh 者giả 。 摩ma 納nạp 縛phược 迦ca 者giả 。 養dưỡng 育dục 者giả 。 數số 取thủ 趣thú 者giả 。 命mạng 者giả 。 士sĩ 夫phu 者giả 。 作tác 者giả 。 受thọ 者giả 。 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 。 聖thánh 教giáo 我ngã 謂vị 預dự 流lưu 者giả 。 一nhất 來lai 者giả 。 不bất 來lai 者giả 。 不bất 生sanh 者giả 。 大Đại 乘Thừa 者giả 。 信tín 解giải 者giả 。 證chứng 者giả 等đẳng 。 法pháp 謂vị 軌quỹ 持trì 之chi 法pháp 。 世thế 間gian 法pháp 者giả 。 謂vị 所sở 執chấp 根căn 身thân 塵trần 境cảnh 是thị 性tánh 之chi 法pháp 。 聖thánh 教giáo 法pháp 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 。 十thập 二nhị 處xứ 。 十thập 八bát 界giới 。 緣duyên 諦đế 乘thừa 等đẳng 。 疏sớ/sơ 同đồng 有hữu 三tam 倒đảo 者giả 。 想tưởng 倒đảo 。 心tâm 倒đảo 。 見kiến 倒đảo 。 澤trạch 州châu 涅Niết 槃Bàn 疏sớ/sơ 云vân 。 七thất 識thức 心tâm 心tâm 所sở 體thể 是thị 。 其kỳ 心tâm 體thể 倒đảo 妄vọng 取thủ 法pháp 相tướng 。 (# 第đệ 七thất 妄vọng 執chấp 第đệ 八bát 見kiến 分phân 為vi 我ngã 。 第đệ 六Lục 通Thông 執chấp 內nội 外ngoại 所sở 緣duyên 。 為vi 我ngã 。 為vi 法pháp )# 名danh 為vi 想tưởng 倒đảo 。 於ư 所sở 取thủ 相tương/tướng 建kiến 。 (# 第đệ 七thất )# 五ngũ 定định 實thật 名danh 為vi 見kiến 倒đảo 。 (# 即tức 分phân 別biệt 也dã )# 亦diệc 可khả 妄vọng 想tưởng 。 謂vị 有hữu 諸chư 法pháp 。 為vi 想tưởng 倒đảo 。 重trọng/trùng 起khởi 心tâm 緣duyên 。 緣duyên 前tiền 所sở 想tưởng 。 名danh 為vi 心tâm 倒đảo 。 於ư 心tâm 所sở 緣duyên 。 執chấp 定định 分phân 明minh 。 名danh 為vi 見kiến 倒đảo 。 (# 二nhị 釋thích 皆giai 是thị 澤trạch 州châu 側trắc 注chú 即tức 是thị 鈔sao 者giả )# 言ngôn 同đồng 有hữu 者giả 。 三tam 倒đảo 名danh 同đồng 。 各các 有hữu 者giả 。 兩lưỡng 翻phiên 四tứ 倒đảo 各các 別biệt 。 二Nhị 乘Thừa 三tam 倒đảo 者giả 。 彼bỉ 亦diệc 不bất 知tri 。 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 又hựu 妄vọng 取thủ 法pháp 相tướng 。 皆giai 與dữ 凡phàm 同đồng 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 經kinh 文văn 及cập 疏sớ/sơ 。 皆giai 是thị 二Nhị 乘Thừa 倒đảo 相tương/tướng 。 四tứ 倒đảo 者giả 。 具cụ 如như 第đệ 一nhất 鈔sao 中trung 釋thích 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 處xứ 說thuyết 。 又hựu 如như 注chú 所sở 指chỉ 四tứ 念niệm 處xứ 也dã 。 問vấn 三tam 倒đảo 及cập 兩lưỡng 種chủng 四tứ 倒đảo 何hà 別biệt 。 答đáp 依y 於ư 三tam 倒đảo 。 生sanh 兩lưỡng 四tứ 倒đảo 。 澤trạch 州châu 云vân 。 三tam 倒đảo 是thị 迷mê 理lý 。 迷mê 諸chư 法pháp 如như 。 建kiến 立lập 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 法pháp 相tướng 。 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 所sở 說thuyết 三tam 倒đảo 也dã 。 (# 既ký 揀giản 異dị 小Tiểu 乘Thừa 。 即tức 知tri 非phi 彼bỉ 所sở 悟ngộ 也dã )# 其kỳ 八bát 倒đảo 者giả 。 是thị 其kỳ 迷mê 法pháp 。 謂vị 想tưởng 倒đảo 。 迷mê 前tiền 生sanh 死tử 染nhiễm 法pháp 。 建kiến 立lập 常thường 法pháp 。 迷mê 前tiền 所sở 立lập 涅Niết 槃Bàn 淨tịnh 法pháp 。 起khởi 無vô 常thường 等đẳng 。 於ư 彼bỉ 三tam 倒đảo 所sở 立lập 法pháp 中trung 。 而nhi 起khởi 八bát 倒đảo 。 (# 即tức 兩lưỡng 四tứ 也dã )# 故cố 說thuyết 依y 三tam 倒đảo 生sanh 八bát 倒đảo 也dã 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 經kinh 說thuyết 八bát 倒đảo 之chi 次thứ 。 便tiện 云vân 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 想tưởng 倒đảo 心tâm 倒đảo 見kiến 倒đảo 。 以dĩ 三tam 倒đảo 故cố 。 世thế 間gian 之chi 人nhân 。 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 見kiến 苦khổ 等đẳng (# 計kế 苦khổ 等đẳng 即tức 知tri 是thị 二Nhị 乘Thừa 迷mê 也dã )# 。

△# 疏sớ/sơ 若nhược 剋khắc 就tựu 下hạ 。 二nhị 別biệt 就tựu 此thử 經Kinh 也dã 。 文văn 理lý 甚thậm 顯hiển 然nhiên 。 須tu 是thị 智trí 眼nhãn 開khai 者giả 方phương 見kiến 之chi 照chiếu 然nhiên 。 若nhược 眼nhãn 盲manh 者giả 。 更cánh 釋thích 亦diệc 更cánh 無vô 所sở 益ích 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 初sơ 直trực 喻dụ 前tiền 文văn 者giả 。 文văn 二nhị 。 一nhất 直trực 顯hiển 喻dụ 相tương/tướng 。 二nhị 空không 華hoa 幻huyễn 月nguyệt 下hạ 。 以dĩ 之chi 法pháp 合hợp 。 文văn 二nhị 。 一nhất 通thông 。 二nhị 別biệt 。 通thông 中trung 又hựu 二nhị 。 一nhất 順thuận 合hợp 迷mê 順thuận 喻dụ 文văn 勢thế 故cố 。 應ưng 云vân 法Pháp 身thân 實thật 無vô 四tứ 大đại 。 真chân 心tâm 實thật 無vô 緣duyên 慮lự 。 迷mê 者giả 妄vọng 執chấp 。

△# 二nhị 若nhược 悟ngộ 真chân 下hạ 。 及cập 合hợp 悟ngộ 。 反phản 者giả 與dữ 喻dụ 文văn 勢thế 相tương/tướng 翻phiên 故cố 。 聞văn 復phục 者giả 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 反phản 聞văn 聞văn 自tự 性tánh 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 亦diệc 可khả 下hạ 。 二nhị 別biệt 也dã 。 文văn 二nhị 。 一nhất 合hợp 身thân 心tâm 。 二nhị 合hợp 相tương 見kiến 。 初sơ 中trung 二nhị 。 一nhất 正chánh 合hợp 。 二nhị 然nhiên 月nguyệt 下hạ 。 補bổ 闕khuyết 。

△# 疏sớ/sơ 又hựu 為vi 下hạ 。 二nhị 合hợp 相tương 見kiến 。 文văn 二nhị 。 一nhất 正chánh 合hợp 。 二nhị 世thế 親thân 下hạ 。 通thông 妨phương 。 妨phương 難nạn/nan 云vân 魏ngụy 朝triêu 譯dịch 金kim 剛cang 經kinh 末mạt 偈kệ 云vân 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 如như 星tinh 翳ế 燈đăng 幻huyễn 。 露lộ 泡bào 夢mộng 電điện 雲vân 。 應ưng 作tác 如như 是thị 觀quán 。 論luận 標tiêu 釋thích 云vân 。 星tinh 喻dụ 見kiến 分phần/phân 。 翳ế 喻dụ 相tương/tướng 分phần/phân 。 燈đăng 喻dụ 識thức 體thể 。 今kim 以dĩ 翳ế 喻dụ 見kiến 分phần/phân 。 豈khởi 不bất 違vi 彼bỉ 論luận 文văn 。 故cố 此thử 通thông 云vân 據cứ 釋thích 處xứ 等đẳng 也dã 。 謂vị 論luận 牒điệp 釋thích 曰viết 。 如như 目mục 有hữu 翳ế 則tắc 見kiến 毛mao 輪luân 等đẳng 色sắc 。 觀quán 有hữu 為vi 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 以dĩ 顛điên 倒đảo 見kiến 故cố 。 大đại 雲vân 釋thích 云vân 。 此thử 喻dụ 執chấp 若nhược 在tại 意ý 。 見kiến 實thật 我ngã 法pháp 。 此thử 翳ế 配phối 在tại 第đệ 七thất 識thức 。 以dĩ 恆hằng 行hành 故cố 。 評bình 曰viết 。 既ký 在tại 第đệ 七thất 。 即tức 知tri 是thị 見kiến 分phần/phân 。 毛mao 輪luân 喻dụ 我ngã 法pháp 。 我ngã 即tức 第đệ 七thất 家gia 相tương/tướng 分phần/phân 。 是thị 第đệ 八bát 也dã 。 毛mao 輪luân 即tức 此thử 空không 華hoa 。 故cố 知tri 取thủ 所sở 見kiến 之chi 華hoa 也dã 。 又hựu 義nghĩa 淨tịnh 三tam 藏tạng 。 頌tụng 此thử 喻dụ 云vân 。 但đãn 由do 翳ế 眼nhãn 力lực 。 遂toại 使sử 見kiến 空không 華hoa 即tức 知tri 華hoa 喻dụ 相tương/tướng 分phần/phân 。 翳ế 喻dụ 見kiến 分phần/phân 。

疏sớ/sơ 後hậu 展triển 轉chuyển 例lệ 見kiến 者giả 。 文văn 三tam 。 一nhất 釋thích 喻dụ 。 言ngôn 非phi 謂vị 真chân 實thật 之chi 華hoa 者giả 。 闇ám 席tịch 謬mậu 釋thích 。 謂vị 有hữu 疏sớ/sơ 釋thích 。 云vân 實thật 華hoa 者giả 。 謂vị 樹thụ 上thượng 之chi 華hoa 。 此thử 釋thích 實thật 可khả 哀ai 哉tai 。 今kim 存tồn 大đại 體thể 。 不bất 欲dục 指chỉ 名danh 。 又hựu 緣duyên 此thử 人nhân 身thân 上thượng 卻khước 有hữu 德đức 行hạnh 。 余dư 深thâm 重trọng 德đức 。 云vân 故cố 不bất 言ngôn 也dã 。

▲# 二nhị 若nhược 具cụ 下hạ 。 法pháp 合hợp 。

▲# 三tam 此thử 乃nãi 下hạ 。 顯hiển 意ý 。

疏sớ/sơ 由do 此thử 者giả 。 此thử 妄vọng 執chấp 身thân 心tâm 也dã 。 塵trần 數số 等đẳng 者giả 。 此thử 妄vọng 執chấp 所sở 起khởi 之chi 過quá 患hoạn 也dã 。 獄ngục 鬼quỷ 畜súc 者giả 。 三tam 塗đồ 也dã 。 八bát 苦khổ 者giả 人nhân 中trung 也dã 。 謂vị 生sanh 。 老lão 。 病bệnh 。 死tử 。 愛ái 別biệt 。 怨oán 憎tăng 會hội 。 求cầu 不bất 得đắc 。 及cập 五ngũ 盛thịnh 陰ấm 。 五ngũ 衰suy 者giả 六Lục 欲Dục 天Thiên 也dã 。 謂vị 一nhất 華hoa 萎nuy 。 二nhị 汗hãn 出xuất 。 三Tam 身Thân 光quang 滅diệt 。 四tứ 眷quyến 屬thuộc 離ly 。 五ngũ 不bất 樂nhạo 本bổn 座tòa 。

疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 定định 者giả 。 文văn 三tam 。 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 故cố 論luận 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 既ký 離ly 本bổn 覺giác 無vô 自tự 相tương/tướng 。 即tức 是thị 空không 無vô 也dã 。 三tam 了liễu 斯tư 下hạ 。 例lệ 釋thích 餘dư 義nghĩa 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 略lược 顯hiển 大Đại 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 。 夜dạ 叉xoa 為vi 雪Tuyết 山Sơn 童đồng 子tử 所sở 說thuyết 之chi 偈kệ 也dã 。 二nhị 是thị 知tri 下hạ 。 略lược 釋thích 諸chư 乘thừa 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 順thuận 迷mê 覩đổ 十thập 二nhị 支chi 。 滅diệt 處xứ 即tức 緣Duyên 覺Giác 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 肇triệu 公công 云vân 。 緣Duyên 覺Giác 覺giác 緣duyên 。 離ly 以dĩ 即tức 真chân 。 聲Thanh 聞Văn 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 滅Diệt 諦Đế 亦diệc 同đồng 十thập 二nhị 支chi 滅diệt 盡tận 之chi 義nghĩa 。 故cố 此thử 科khoa 云vân 諸chư 乘thừa 。

疏sớ/sơ 故cố 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 下hạ 。 引dẫn 經kinh 證chứng 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 亦diệc 是thị 通thông 妨phương 。 妨phương 難nạn/nan 云vân 。 既ký 無vô 輪luân 轉chuyển 之chi 法pháp 。 又hựu 無vô 受thọ 輪luân 轉chuyển 之chi 人nhân 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 何hà 以dĩ 故cố 出xuất 世thế 。 出xuất 世thế 教giáo 化hóa 誰thùy 人nhân 。 為vi 誰thùy 說thuyết 法Pháp 。 故cố 此thử 引dẫn 經kinh 。 通thông 云vân 。 化hóa 無vô 所sở 化hóa 。 曉hiểu 公công 論luận 釋thích 云vân 。 初sơ 句cú 牒điệp 能năng 所sở 化hóa 。 最tối 後hậu 一nhất 句cú 歎thán 化hóa 大đại 。 中trung 間gian 二nhị 句cú 正chánh 明minh 觀quán 相tương/tướng 。 無vô 生sanh 化hóa 者giả 。 初sơ 脩tu 觀quán 時thời 。 彼bỉ 諸chư 有hữu 相tương/tướng 。 於ư 幻huyễn 化hóa 相tương/tướng 。 滅diệt 其kỳ 生sanh 心tâm 。 故cố 不bất 生sanh 。 無vô 化hóa 者giả 。 復phục 遣khiển 於ư 空không 。 於ư 無vô 化hóa 空không 。 亦diệc 不bất 生sanh 故cố 。 如như 金kim 剛cang 經kinh 。 四tứ 生sanh 九cửu 類loại 皆giai 令linh 涅Niết 槃Bàn 。 實thật 無vô 眾chúng 生sanh 。 得đắc 滅diệt 度độ 者giả 。 亦diệc 如như 淨tịnh 名danh 。 觀quán 眾chúng 生sanh 如như 第đệ 六lục 陰ấm 等đẳng 。 為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 說thuyết 如như 斯tư 法Pháp 。 名danh 為vi 真chân 實thật 慈từ 也dã 。

疏sớ/sơ 拂phất 有hữu 四tứ 重trọng 者giả 。 一nhất 拂phất 覺giác 妄vọng 智trí 者giả 。 初sơ 二nhị 句cú 也dã 。 彼bỉ 者giả 指chỉ 前tiền 文văn 也dã 。 謂vị 彼bỉ 前tiền 段đoạn 所sở 說thuyết 。 知tri 無vô 輪luân 轉chuyển 之chi 智trí 。 亦diệc 如như 虗hư 空không 無vô 所sở 有hữu 也dã 。 二nhị 泯mẫn 其kỳ 拂phất 心tâm 者giả 。 次thứ 二nhị 句cú 也dã 。 謂vị 知tri 前tiền 覺giác 智trí 之chi 心tâm 。 亦diệc 如như 空không 華hoa 。 無vô 所sở 有hữu 也dã 。 三tam 遮già 斷đoạn 滅diệt 者giả 。 以dĩ 次thứ 二nhị 句cú 也dã 。 四tứ 結kết 離ly 過quá 者giả 。 後hậu 一nhất 句cú 也dã 。 不bất 言ngôn 有hữu 無vô 。 即tức 無vô 念niệm 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 心tâm 言ngôn 路lộ 絕tuyệt 者giả 。 所sở 思tư 之chi 相tướng 。 即tức 心tâm 之chi 道đạo 路lộ 也dã 。 心tâm 所sở 遊du 履lý 故cố 。 所sở 說thuyết 之chi 名danh 。 即tức 言ngôn 之chi 道đạo 路lộ 。 言ngôn 所sở 歷lịch 故cố 絕tuyệt 者giả 。 心tâm 將tương 緣duyên 而nhi 慮lự 亡vong 。 口khẩu 欲dục 言ngôn 而nhi 詞từ 喪táng 也dã 。 即tức 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 疏sớ/sơ 羅la 什thập 云vân 者giả 。 即tức 什thập 公công 所sở 製chế 。 悟ngộ 玄huyền 序tự 也dã 。 首thủ 云vân 。 夫phu 嘉gia 運vận 難nan 可khả 再tái 遭tao 。 云vân 云vân (# 乃nãi 至chí )# 夫phu 玄huyền 道đạo 不bất 可khả 以dĩ 設thiết 功công 得đắc 。 聖thánh 智trí 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 心tâm 知tri 。 真Chân 諦Đế 不bất 可khả 以dĩ 存tồn 我ngã 會hội 。 聖thánh 功công 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 事sự 為vi 。 唯duy 忘vong 功công 者giả 。 可khả 以dĩ 道đạo 合hợp 。 虗hư 懷hoài 者giả 。 可khả 以dĩ 理lý 冥minh 。 真chân 心tâm 者giả 。 可khả 與dữ 真chân 一nhất 。 遺di 智trí 者giả 。 可khả 與dữ 聖thánh 同đồng 。 雖tuy 云vân 道đạo 合hợp 。 無vô 心tâm 於ư 合hợp 。 合hợp 者giả 合hợp 焉yên 。 雖tuy 云vân 聖thánh 同đồng 。 不bất 求cầu 於ư 同đồng 。 同đồng 者giả 同đồng 焉yên 。 疏sớ/sơ 聚tụ 沙sa 等đẳng 者giả 。 即tức 法pháp 華hoa 經kinh 。 會hội 權quyền 歸quy 實thật 。 明minh 一nhất 切thiết 行hành 無vô 非phi 佛Phật 道Đạo 。 謂vị 過quá 去khứ 無vô 數số 佛Phật 。 皆giai 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 法Pháp 云vân 云vân 。 更canh 以dĩ 異dị 方phương 便tiện 。 助trợ 顯hiển 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 類loại 。 值trị 諸chư 過quá 去khứ 佛Phật 。 若nhược 聞văn 法Pháp 布Bố 施Thí 。 或hoặc 持Trì 戒Giới 忍Nhẫn 辱Nhục 。 精Tinh 進Tấn 禪Thiền 智Trí 等đẳng 。 如như 是thị 諸chư 人nhân 等đẳng 。 皆giai 已dĩ 成thành 佛Phật 道Đạo 。 (# 云vân 皆giai 已dĩ 者giả 。 引dẫn 昔tích 例lệ 也dã 。 云vân 云vân 乃nãi 至chí )# 。 若nhược 於ư 曠khoáng 野dã 中trung 。 積tích 土thổ 成thành 佛Phật 廟miếu 。 乃nãi 至chí 童đồng 子tử 戲hí 。 聚tụ 沙sa 為vi 佛Phật 塔tháp 云vân 云vân 。 或hoặc 以dĩ 指chỉ 爪trảo 甲giáp 。 而nhi 畫họa 作tác 佛Phật 像tượng 云vân 云vân 。 或hoặc 有hữu 人nhân 禮lễ 拜bái 。 或hoặc 復phục 但đãn 合hợp 掌chưởng 。 乃nãi 至chí 舉cử 一nhất 手thủ 。 或hoặc 復phục 少thiểu 低đê 頭đầu 。 云vân 云vân (# 乃nãi 至chí )# 。 皆giai 已dĩ 成thành 佛Phật 道Đạo 。 云vân 云vân (# 乃nãi 至chí )# 。 未vị 來lai 諸chư 世Thế 尊Tôn 。 其kỳ 數số 無vô 有hữu 量lượng 。 是thị 諸chư 如Như 來Lai 等đẳng 。 亦diệc 方phương 便tiện 說thuyết 法Pháp 云vân 云vân 。 度độ 脫thoát 諸chư 眾chúng 生sanh 。 入nhập 佛Phật 無vô 漏lậu 智trí 。 云vân 云vân (# 乃nãi 至chí )# 。 無vô 數số 諸chư 法Pháp 門môn 。 其kỳ 實thật 為vì 一Nhất 乘Thừa 。 釋thích 曰viết 。 詳tường 之chi 。 是thị 三tam 世thế 佛Phật 。 雖tuy 說thuyết 種chủng 種chủng 法Pháp 。 皆giai 為vi 一Nhất 乘Thừa 。 畢tất 竟cánh 皆giai 令linh 成thành 佛Phật 之chi 意ý 也dã 。

疏sớ/sơ 後hậu 徵trưng 拂phất 等đẳng 者giả 。 文văn 二nhị 。 初sơ 解giải 可khả 以dĩ 故cố 三tam 字tự 。 後hậu 釋thích 意ý 下hạ 解giải 虗hư 空không 性tánh 等đẳng 盡tận 一nhất 段đoạn 之chi 文văn 。 文văn 二nhị 。 一nhất 總tổng 釋thích 大đại 意ý 。 二nhị 於ư 中trung 下hạ 別biệt 釋thích 其kỳ 文văn 。 文văn 分phân 為vi 二nhị 。 初sơ 二nhị 句cú 明minh 諸chư 法pháp 。 後hậu 六lục 句cú 顯hiển 一nhất 心tâm 。 初sơ 中trung 二nhị 。 初sơ 別biệt 釋thích 引dẫn 證chứng 。 後hậu 總tổng 證chứng 二nhị 句cú 。 初sơ 中trung 二nhị 。 一nhất 以dĩ 空không 義nghĩa 不bất 生sanh 滅diệt 義nghĩa 。 釋thích 上thượng 句cú 。 言ngôn 相tương/tướng 因nhân 諸chư 相tướng 者giả 。 前tiền 展triển 轉chuyển 拂phất 迹tích 能năng 所sở 之chi 相tướng 也dã 。 非phi 謂vị 青thanh 黃hoàng 等đẳng 相tương/tướng 。 二nhị 常thường 不bất 下hạ 。 以dĩ 寂tịch 義nghĩa 不bất 來lai 去khứ 義nghĩa 。 釋thích 下hạ 句cú 。 隨tùy 其kỳ 義nghĩa 類loại 。 各các 相tương 應ứng 故cố 。 疏sớ/sơ 法pháp 句cú 云vân 者giả 。 取thủ 意ý 略lược 引dẫn 也dã 。 具cụ 云vân 。 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 無vô 是thị 亦diệc 無vô 非phi 。 是thị 非phi 性tánh 寂tịch 滅diệt 。 本bổn 來lai 無vô 所sở 動động 。 一nhất 切thiết 諸chư 眾chúng 生sanh 。 實thật 無vô 有hữu 生sanh 滅diệt 。 生sanh 滅diệt 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 本bổn 來lai 無vô 所sở 動động 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 相tướng 。 從tùng 緣duyên 無vô 起khởi 作tác 。 起khởi 作tác 性tánh 相tướng 如như 。 本bổn 來lai 無vô 所sở 動động 。 一nhất 切thiết 諸chư 文văn 字tự 。 無vô 實thật 無vô 所sở 依y 。 俱câu 同đồng 一nhất 寂tịch 滅diệt 。 本bổn 來lai 無vô 所sở 動động 。 此thử 四tứ 偈kệ 中trung 。 初sơ 及cập 第đệ 四tứ 。 皆giai 云vân 寂tịch 滅diệt 本bổn 來lai 無vô 所sở 動động 。 今kim 疏sớ/sơ 所sở 引dẫn 。 但đãn 除trừ 本bổn 來lai 二nhị 字tự 。 緣duyên 上thượng 句cú 已dĩ 云vân 本bổn 來lai 。 意ý 圖đồ 文văn 字tự 簡giản 略lược 也dã 。 但đãn 用dụng 兩lưỡng 句cú 之chi 文văn 。 攝nhiếp 得đắc 八bát 偈kệ 之chi 義nghĩa 。 此thử 前tiền 更cánh 有hữu 四tứ 句cú 。 亦diệc 皆giai 說thuyết 諸chư 法pháp 本bổn 來lai 無vô 所sở 動động 故cố 。 疏sớ/sơ 法pháp 華hoa 亦diệc 云vân 者giả 。 具cụ 云vân 。 是thị 故cố 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 我ngã 為vì 設thiết 方phương 便tiện 。 說thuyết 諸chư 盡tận 苦khổ 道đạo 。 示thị 之chi 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 。 我ngã 雖tuy 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 亦diệc 非phi 真chân 滅diệt 。 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 。

△# 疏sớ/sơ 又hựu 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 。 二nhị 總tổng 證chứng 二nhị 句cú 也dã 。 各các 依y 注chú 配phối 也dã 。 兼kiêm 配phối 前tiền 段đoạn 。 非phi 作tác 故cố 無vô 等đẳng 者giả 。 此thử 是thị 展triển 轉chuyển 拂phất 迹tích 。 之chi 根căn 本bổn 也dã 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 等đẳng 義nghĩa 。 至chí 下hạ 開khai 章chương 門môn 具cụ 釋thích 。

如Như 來Lai 藏tạng 章chương 。 初sơ 釋thích 名danh 中trung 三tam 。 一nhất 標tiêu 列liệt 。 二nhị 牒điệp 釋thích 。 牒điệp 釋thích 中trung 三tam 。 一nhất 隱ẩn 覆phú 又hựu 二nhị 。 一nhất 藏tạng 如Như 來Lai 。 二nhị 如Như 來Lai 自tự 藏tạng 。 初sơ 中trung 二nhị 。 一nhất 釋thích 。 二nhị 證chứng 。 證chứng 中trung 三tam 。 一nhất 理lý 趣thú 般Bát 若Nhã 也dã 。 次thứ 云vân 普Phổ 賢Hiền 菩Bồ 薩Tát 。 自tự 體thể 遍biến 故cố 。

疏sớ/sơ 勝thắng 鬘man 下hạ 二nhị 也dã 。 此thử 是thị 一nhất 經kinh 中trung 二nhị 處xứ 之chi 文văn 。 初sơ 云vân 。 生sanh 死tử 二nhị 法pháp 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 具cụ 云vân 。

世Thế 尊Tôn 。 生sanh 死tử 者giả 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 故cố 。 說thuyết 本bổn 際tế 不bất 可khả 知tri 。

世Thế 尊Tôn 。 有hữu 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 說thuyết 生sanh 死tử 。 是thị 名danh 善thiện 說thuyết 。

世Thế 尊Tôn 。 生sanh 死tử 者giả 。 諸chư 受thọ 根căn 沒một 。 次thứ 第đệ 諸chư 受thọ 根căn 起khởi 。 是thị 名danh 生sanh 死tử 。

世Thế 尊Tôn 。 生sanh 死tử 者giả 。 此thử 二nhị 法pháp 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 世thế 間gian 言ngôn 說thuyết 。 有hữu 死tử 有hữu 生sanh 。 死tử 者giả 諸chư 根căn 壞hoại 。 生sanh 者giả 新tân 諸chư 根căn 起khởi 。 非phi 如Như 來Lai 藏tạng 。 有hữu 生sanh 有hữu 死tử 。 如Như 來Lai 藏tạng 。 離ly 有hữu 為vi 相tướng 。 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 藏tạng 。 是thị 依y 是thị 持trì 。 云vân 云vân (# 次thứ 文văn 如như 下hạ 所sở 引dẫn 。 然nhiên 此thử 文văn 中trung 云vân 。 生sanh 死tử 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 又hựu 云vân 非phi 如Như 來Lai 藏tạng 。 有hữu 生sanh 死tử 者giả 。 乍sạ 看khán 似tự 相tương 違vi 細tế 詳tường 之chi 。 乃nãi 是thị 相tương/tướng 成thành 。 意ý 云vân 。 以dĩ 生sanh 死tử 即tức 空không 無vô 故cố 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 如Như 來Lai 藏tạng 空không 無vô 生sanh 死tử 故cố 云vân 非phi 也dã )# 疏sớ/sơ 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 下hạ 此thử 卻khước 是thị 向hướng 前tiền 之chi 文văn 。 讚tán 無vô 作tác 四tứ 聖Thánh 諦Đế 之chi 次thứ 也dã 。 具cụ 云vân 。

世Thế 尊Tôn 。 非phi 壞hoại 法pháp 故cố 。 名danh 為vi 苦khổ 滅diệt 。 所sở 言ngôn 苦khổ 滅diệt 者giả 。 名danh 無vô 始thỉ 無vô 作tác 。 無vô 起khởi 無vô 盡tận 。 離ly 盡tận 常thường 住trụ 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 離ly 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 藏tạng 。

世Thế 尊Tôn 。 過quá 於ư 恆Hằng 沙sa 。 不bất 離ly 不bất 脫thoát 不bất 異dị 。 不bất 思tư 議nghị 佛Phật 法Pháp 。 成thành 就tựu 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 是thị 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 不bất 離ly 煩phiền 惱não 藏tạng 。 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。 疏sớ/sơ 如Như 來Lai 藏tạng 經Kinh 下hạ 。 三tam 也dã 。 此thử 經Kinh 唯duy 一nhất 卷quyển 。 如Như 來Lai 成thành 道Đạo 。 十thập 年niên 時thời 說thuyết 。 此thử 是thị 表biểu 詮thuyên 顯hiển 實thật 宗tông 。 之chi 根căn 本bổn 也dã 。 疏sớ/sơ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 下hạ (# 至chí 如như 我ngã 無vô 異dị 。 )# 此thử 是thị 總tổng 相tương/tướng 說thuyết 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 有hữu 如Như 來Lai 藏tạng 也dã 。 經kinh 初sơ 發phát 起khởi 序tự 云vân 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 於ư 栴Chiên 檀Đàn 重Trùng 閣Các 。 正chánh 坐tọa 三tam 昧muội 。 而nhi 現hiện 神thần 變biến 。 有hữu 千thiên 葉diệp 蓮liên 。 大đại 如như 車xa 輪luân 。 其kỳ 數số 無vô 量lượng 。 色sắc 香hương 具cụ 足túc 。 而nhi 未vị 開khai 敷phu 。 一nhất 切thiết 華hoa 內nội 。 皆giai 有hữu 化hóa 佛Phật 。 上thượng 昇thăng 虗hư 空không 。 彌di 覆phú 世thế 界giới 。 猶do 如như 寶bảo 帳trướng 。 一nhất 一nhất 蓮liên 華hoa 。 放phóng 無vô 量lượng 光quang 。 同đồng 時thời 舒thư 榮vinh 。 佛Phật 神thần 力lực 故cố 。 須tu 臾du 之chi 間gian 。 皆giai 悉tất 萎nuy 變biến 。 其kỳ 諸chư 華hoa 內nội 。 一nhất 切thiết 化hóa 佛Phật 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 各các 放phóng 無vô 數số 。 百bách 千thiên 光quang 明minh 。 於ư 時thời 此thử 剎sát 。 莊trang 嚴nghiêm 殊thù 特đặc 。 一nhất 切thiết 大đại 眾chúng 。 歡hoan 喜hỷ 踊dũng 躍dược 。 恠# 未vị 曾tằng 有hữu 。 咸hàm 有hữu 疑nghi 念niệm 。 今kim 何hà 因nhân 緣duyên 。 無vô 數số 妙diệu 華hoa 。 忽hốt 然nhiên 毀hủy 變biến 。 萎nuy 黑hắc 臭xú 穢uế 。 甚thậm 可khả 厭yếm 惡ác 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 知tri 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 大đại 眾chúng 所sở 疑nghi 。 告cáo 金Kim 剛Cang 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。

善thiện 男nam 子tử 。 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 諸chư 有hữu 所sở 疑nghi 。 恣tứ 汝nhữ 所sở 問vấn 。 金kim 剛cang 慧tuệ 。 知tri 諸chư 大đại 眾chúng 。 咸hàm 有hữu 疑nghi 念niệm 。 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 何hà 因nhân 緣duyên 。 無vô 數số 蓮liên 華hoa 中trung 。 皆giai 有hữu 化hóa 佛Phật 。 上thượng 昇thăng 虗hư 空không 。 彌di 覆phú 世thế 界giới 。 須tu 臾du 之chi 間gian 。 皆giai 悉tất 萎nuy 變biến 。 一nhất 切thiết 化hóa 佛Phật 。 各các 放phóng 無vô 數số 。 百bách 千thiên 光quang 明minh 。 眾chúng 會hội 悉tất 見kiến 。 合hợp 掌chưởng 恭cung 敬kính 。 次thứ 正chánh 宗tông 初sơ 云vân 。

佛Phật 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 。 如như 佛Phật 所sở 化hóa 。 無vô 數số 蓮liên 華hoa 。 忽hốt 然nhiên 萎nuy 變biến 。 無vô 量lượng 化hóa 佛Phật 。 在tại 蓮liên 華hoa 內nội 。 相tướng 好hảo 莊trang 嚴nghiêm 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 放phóng 大đại 光quang 明minh 。 眾chúng 覩đổ 希hy 有hữu 。 靡mĩ 不bất 恭cung 敬kính 。 如như 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 以dĩ 佛Phật 眼nhãn 。 觀quán 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 貪tham 欲dục 恚khuể 癡si 。 諸chư 煩phiền 惱não 中trung 。 有hữu 如Như 來Lai 智trí 。 如Như 來Lai 眼nhãn 如Như 來Lai 身thân 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 儼nghiễm 然nhiên 不bất 動động 。

善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 雖tuy 在tại 諸chư 趣thú 。 煩phiền 惱não 身thân 中trung 。 有hữu 如Như 來Lai 藏tạng 。 常thường 無vô 染nhiễm 污ô 。 德đức 相tướng 備bị 足túc 。 如như 我ngã 無vô 異dị 。

疏sớ/sơ 便tiện 以dĩ 九cửu 喻dụ 喻dụ 之chi 者giả 。 寶bảo 藏tạng 性tánh 論luận 第đệ 四tứ 煩phiền 惱não 所sở 纏triền 品phẩm 。 釋thích 此thử 經Kinh 九cửu 喻dụ 。 具cụ 以dĩ 法pháp 合hợp 。 能năng 藏tạng 所sở 藏tạng 文văn 義nghĩa 俱câu 廣quảng 。 聯liên 環hoàn 總tổng 要yếu 。 今kim 恐khủng 初sơ 舉cử 離ly 撿kiểm 難nạn/nan 敘tự 。 遂toại 且thả 各các 各các 側trắc 注chú 九cửu 注chú 對đối 之chi 。 令linh 尋tầm 易dị 見kiến 。 又hựu 引dẫn 經kinh 論luận 。 次thứ 以dĩ 論luận 釋thích 之chi 。 兼kiêm 用dụng 佛Phật 性tánh 論luận 相tương/tướng 計kế 八bát 九cửu 紙chỉ 。 在tại 別biệt 卷quyển 中trung 。 欲dục 窮cùng 此thử 一nhất 門môn 者giả 。 亦diệc 須tu 備bị 覽lãm 。 然nhiên 九cửu 煩phiền 惱não 。 初sơ 三tam 三tam 毒độc 種chủng 子tử 。 第đệ 四tứ 是thị 三tam 毒độc 現hiện 行hành 。 餘dư 各các 如như 所sở 注chú 。 其kỳ 所sở 藏tạng 九cửu 種chủng 喻dụ 真chân 法pháp 。 初sơ 三tam 佛Phật 法Pháp 界giới 身thân 。 如như 次thứ 體thể 相tướng 用dụng 三tam 大đại 。 餘dư 亦diệc 依y 注chú 。

△# 一nhất 萎nuy 華hoa 佛Phật 身thân 者giả 。 經kinh 說thuyết 。 如như 天thiên 眼nhãn 人nhân 。 觀quán 未vị 敷phu 華hoa 內nội 有hữu 佛Phật 身thân 趺phu 坐tọa 。 華hoa 萎nuy 除trừ 去khứ 。 便tiện 得đắc 顯hiển 現hiện 。 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 煩phiền 惱não 覆phú 故cố 。 佛Phật 為vi 說thuyết 法Pháp 。 除trừ 滅diệt 塵trần 勞lao 。 淨tịnh 一Nhất 切Thiết 智Trí 論luận 釋thích 。 以dĩ 華hoa 喻dụ 貪tham 者giả 。 偈kệ 云vân 。 華hoa 榮vinh 時thời 則tắc 愛ái 。 萎nuy 變biến 則tắc 不bất 愛ái 。 貪tham 煩phiền 惱não 亦diệc 爾nhĩ 。 初sơ 樂nhạo/nhạc/lạc 後hậu 不bất 樂lạc 。 (# 去khứ 聲thanh 入nhập 聲thanh 總tổng 通thông 也dã 。 夫phu 所sở 貪tham 之chi 境cảnh 多đa 則tắc 易dị 厭yếm 也dã 。 使sứ 者giả 是thị 無vô 明minh 之chi 使sử 也dã 。 無vô 明minh 使sử 之chi 令linh 貪tham 求cầu 故cố 。 嗔sân 癡si 亦diệc 然nhiên )# 化hóa 佛Phật 喻dụ 法Pháp 界Giới 身thân 者giả 。 以dĩ 世thế 間gian 無vô 法pháp 可khả 喻dụ 真chân 佛Phật 故cố 。 還hoàn 將tương 化hóa 佛Phật 喻dụ 之chi 。 論luận 云vân 。 一nhất 寂tịch 靜tĩnh 法Pháp 界Giới 身thân 。 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 智trí 境cảnh 故cố 。 唯duy 自tự 內nội 身thân 能năng 證chứng 故cố 。

△# 二nhị 中trung 經kinh 說thuyết 。 淳thuần 蜜mật 在tại 巖nham 樹thụ 中trung 。 群quần 蜂phong 圍vi 遶nhiễu 守thủ 護hộ 。 有hữu 人nhân 巧xảo 智trí 先tiên 除trừ 蜂phong 。 乃nãi 取thủ 密mật 。 隨tùy 意ý 食thực 用dụng 。 (# 自tự 利lợi )# 惠huệ 及cập 一nhất 切thiết 。 (# 說thuyết 法Pháp 利lợi 他tha 也dã 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 爾nhĩ 。 佛Phật 為vi 說thuyết 法Pháp 。 滅diệt 除trừ 煩phiền 惱não 。 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 )# 論luận 喻dụ 嗔sân 者giả 。 蜂phong 護hộ 蜜mật 。 嗔sân 蠆sái 螫thích 自tự 苦khổ 。 眾chúng 生sanh 迷mê 佛Phật 性tánh 。 為vi 我ngã 護hộ 故cố 。 嗔sân 恚khuể 一nhất 切thiết 。 生sanh 種chủng 種chủng 苦khổ 。 故cố 佛Phật 性tánh 論luận 云vân 。 如như 蜂phong 若nhược 為vi 他tha 所sở 觸xúc 。 放phóng 毒độc 螫thích 人nhân 。 嗔sân 亦diệc 如như 是thị 。 若nhược 心tâm 起khởi 嗔sân 。 即tức 能năng 自tự 害hại 。 復phục 能năng 害hại 他tha 。 而nhi 有hữu 甘cam 蜜mật 云vân 云vân 。 淨tịnh 蜜mật 喻dụ 一nhất 味vị 法pháp 者giả 。 論luận 云vân 。 為vi 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 演diễn 說thuyết 甚thậm 深thâm 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 法Pháp 藏tạng 偈kệ 云vân 。 如như 美mỹ 蜜mật 一nhất 味vị 。 微vi 細tế 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 (# 此thử 明minh 法Pháp 界Giới 身thân 本bổn 有hữu 常thường 說thuyết 遍biến 說thuyết 稱xưng 生sanh 法Pháp 門môn 之chi 德đức 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 說thuyết 。 故cố 以dĩ 淳thuần 蜜mật 喻dụ 之chi 。 蜜mật 唯duy 淳thuần 甜điềm 。 云vân 一nhất 味vị 無vô 種chủng 種chủng 也dã 。 故cố 經Kinh 云vân 。 滅diệt 除trừ 煩phiền 惱não 。 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 佛Phật 知tri 見kiến 即tức 一Nhất 乘Thừa 妙diệu 法Pháp 。 無vô 二nhị 無vô 三tam 故cố )# 。

△# 三tam 中trung 如như 粳canh 粮# 米mễ 。 未vị 離ly 皮bì 檜# 。 貧bần 愚ngu 輕khinh 賤tiện 。 謂vị 為vi 可khả 棄khí 。 除trừ 蕩đãng 既ký 精tinh 。 常thường 為vi 御ngự 用dụng 。 (# 經kinh 中trung 每mỗi 喻dụ 後hậu 法pháp 合hợp 文văn 大đại 同đồng 。 故cố 此thử 後hậu 皆giai 略lược 不bất 載tái )# 論luận 喻dụ 癡si 者giả 。 (# 以dĩ 穅khang 𥢶# 不bất 同đồng 華hoa 榮vinh 後hậu 萎nuy 可khả 貪tham 。 可khả 厭yếm 。 又hựu 不bất 同đồng 蜂phong 瞋sân 但đãn 是thị 平bình 平bình 心tâm 境cảnh 亦diệc 無vô 。 故cố 變biến 之chi 相tướng 唯duy 能năng 障chướng 覆phú 珍trân 米mễ 。 故cố 與dữ 癡si 相tương/tướng 相tương 似tự 也dã )# 米mễ 喻dụ 說thuyết 種chủng 種chủng 法Pháp 者giả 。 論luận 云vân 。 名danh 字tự 章chương 句cú 。 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 依y 世thế 諦đế 故cố 。 如như 種chủng 種chủng 異dị 味vị 。 (# 此thử 以dĩ 粳canh 米mễ 。 可khả 作tác 多đa 種chủng 般bát 〔# 數số 〕# 飲ẩm 食thực 。 兼kiêm 假giả 籍tịch 諸chư 味vị 資tư 助trợ 。 有hữu 生sanh 有hữu 熟thục 。 初sơ 則tắc 香hương 美mỹ 。 停đình 則tắc 臭xú 爛lạn 。 或hoặc 增tăng 病bệnh 除trừ 病bệnh 。 或hoặc 益ích 身thân 損tổn 身thân 。 雖tuy 資tư 益ích 根căn 大đại 。 而nhi 速tốc 飽bão 速tốc 飢cơ 。 非phi 長trường 久cửu 堅kiên 實thật 。 不bất 同đồng 淳thuần 蜜mật 和hòa 合hợp 補bổ 藥dược 為vi 丸hoàn 。 因nhân 濟tế 形hình 命mạng 。 故cố 前tiền 喻dụ 一nhất 味vị 法pháp 。 此thử 喻dụ 種chủng 種chủng 法pháp 也dã )# 。

△# 四tứ 中trung 如như 真chân 金kim 。 墮đọa 不bất 淨tịnh 處xứ 。 隱ẩn 沒một 多đa 年niên 不bất 壞hoại 。 而nhi 莫mạc 能năng 知tri 。 有hữu 天thiên 眼nhãn 者giả 。 (# 如Như 來Lai )# 與dữ 說thuyết 令linh 出xuất 之chi 。 隨tùy 意ý 受thọ 用dụng 。 論luận 云vân 。 糞phẩn 穢uế (# 即tức 不bất 淨tịnh 也dã )# 喻dụ 增tăng 上thượng 貪tham 等đẳng 者giả 。 (# 三tam 毒độc 現hiện 行hành 。 相tướng 貌mạo 麤thô 惡ác 。 人nhân 所sở 惡ác 見kiến 。 故cố 如như 糞phẩn 穢uế 。 故cố 佛Phật 性tánh 論luận 云vân 。 淨tịnh 潔khiết 金kim 寶bảo 為vi 糞phẩn 所sở 塗đồ 。 違vi 逆nghịch 人nhân 心tâm 也dã )# 偈kệ 云vân 。 猶do 如như 臰# 穢uế 糞phẩn 。 智trí 觀quán 貪tham 自tự 爾nhĩ 。 (# 舉cử 貪tham 攝nhiếp 於ư 嗔sân 癡si )# 金kim 喻dụ 真Chân 如Như 者giả 。 以dĩ 性tánh 不bất 改cải 變biến 。 乃nãi 至chí 在tại 邪tà 聚tụ 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 無vô 異dị 無vô 別biệt 。 光quang 明minh 照chiếu 了liễu 。 (# 如như 金kim 入nhập 火hỏa 。 乃nãi 至chí 作tác 種chủng 種chủng 物vật 。 體thể 不bất 改cải 變biến )# 。

△# 五ngũ 中trung 如như 貧bần 家gia 。 有hữu 珍trân 寶bảo 藏tạng 。 寶bảo 不bất 能năng 言ngôn 。 我ngã 在tại 於ư 此thử 。 既ký 不bất 自tự 知tri 。 又hựu 無vô 語ngứ 者giả 。 不bất 能năng 開khai 發phát 。 云vân 云vân 。 貧bần 家gia 喻dụ 根căn 本bổn 無vô 明minh 者giả 。 論luận 云vân 。 阿A 羅La 漢Hán 身thân 。 中trung 所sở 攝nhiếp 煩phiền 惱não 。 如như 地địa 中trung 珍trân 寶bảo 。 無vô 天thiên 眼nhãn 不bất 見kiến 。 如như 是thị 自tự 在tại 智trí 。 為vi 無vô 明minh 所sở 覆phú 。 (# 凡phàm 夫phu 亦diệc 同đồng 。 但đãn 麤thô 重trọng/trùng 所sở 逼bức 。 此thử 相tương/tướng 不bất 顯hiển 。 故cố 就tựu 羅La 漢Hán 顯hiển 之chi 。 貧bần 家gia 者giả 二Nhị 乘Thừa 人nhân 。 但đãn 免miễn 熱nhiệt 惱não 等đẳng 苦khổ 。 而nhi 都đô 未vị 得đắc 諸chư 佛Phật 無vô 量lượng 福phước 智trí 寶bảo 藏tạng 。 如như 世thế 人nhân 清thanh 貧bần 無vô 事sự 不bất 得đắc 。 名danh 國quốc 王vương 長trưởng 者giả 。 故cố 云vân 貧bần 家gia 也dã 。 然nhiên 尅khắc 體thể 辨biện 。 能năng 藏tạng 寶bảo 者giả 。 乃nãi 是thị 地địa 也dã 。 故cố 上thượng 下hạ 論luận 文văn 。 皆giai 云vân 地địa 藏tạng 。 以dĩ 根căn 本bổn 無vô 明minh 未vị 有hữu 能năng 所sở 愛ái 惡ác 之chi 相tướng 。 故cố 如như 地địa 也dã )# 寶bảo 藏tạng 喻dụ 法Pháp 身thân 佛Phật 性tánh 者giả 。 (# 然nhiên 此thử 下hạ 五ngũ 喻dụ 。 皆giai 喻dụ 如Như 來Lai 性tánh 。 此thử 明minh 眾chúng 生sanh 有hữu 金kim 有hữu 無vô 漏lậu 位vị 之chi 妙diệu 果Quả 也dã 。 五ngũ 中trung 初sơ 二nhị 是thị 能năng 成thành 之chi 體thể 性tánh 。 後hậu 三tam 是thị 所sở 成thành 之chi 三Tam 身Thân )# 論luận 總tổng 顯hiển 五ngũ 喻dụ 中trung 所sở 喻dụ 之chi 法pháp 云vân (# 此thử 後hậu 五ngũ 種chủng 所sở 藏tạng 之chi 法pháp 論luận 偈kệ 熟thục 此thử 一nhất 時thời 釋thích 云vân )# 佛Phật 性tánh 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 如như 地địa 藏tạng 。 (# 此thử 第đệ 上thượng 喻dụ )# 二nhị 者giả 如như 樹thụ 果quả 。 (# 第đệ 六lục )# 無vô 始thỉ 世thế 界giới 來lai 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 脩tu 行hành 無vô 上thượng 道Đạo 。 (# 通thông 明minh 萬vạn 行hạnh 本bổn 具cụ 也dã 。 即tức 起khởi 信tín 中trung 本bổn 覺giác 內nội 薰huân 之chi 義nghĩa )# 依y 二nhị 種chủng 佛Phật 性tánh 。 (# 五ngũ 六lục 所sở 喻dụ )# 得đắc 出xuất 三tam 種chủng 身thân 。 (# 七thất 法pháp 八bát 報báo 九cửu 化hóa 也dã )# 依y 初sơ 譬thí 喻dụ 故cố 。 (# 寶bảo 藏tạng )# 知tri 有hữu 初sơ 法Pháp 身thân 。 (# 知tri 有hữu 者giả 即tức 是thị 性tánh 義nghĩa 法Pháp 身thân 萬vạn 德đức 所sở 依y 如như 寶bảo 藏tạng 是thị 衣y 食thực 家gia 產sản 萬vạn 事sự 之chi 所sở 依y )# 依y 第đệ 二nhị 譬thí 喻dụ 。 (# 菴am 羅la )# 知tri 有hữu 二nhị 佛Phật 身thân 。 (# 亦diệc 是thị 性tánh 義nghĩa 。 果quả 生sanh 熟thục 漸tiệm 等đẳng 故cố 。 喻dụ 報báo 化hóa 二nhị 身thân )# 真chân 佛Phật 法Pháp 身thân 淨tịnh 。 猶do 如như 真chân 金kim 像tượng 。 (# 七thất 金kim 像tượng 喻dụ 出xuất 纏triền 法Pháp 身thân 也dã 。 第đệ 五ngũ 寶bảo 藏tạng 喻dụ 能năng 成thành 因nhân 性tánh 。 此thử 喻dụ 所sở 成thành 果quả 相tương/tướng 故cố 。 如như 金kim 已dĩ 成thành 之chi 相tướng )# 證chứng 大đại 法Pháp 王Vương 位vị 。 如như 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 (# 八bát 輪Luân 王Vương 喻dụ 報báo 身thân 也dã 。 法Pháp 王Vương 登đăng 位vị 故cố 。 如như 輪Luân 王Vương 。 即tức 第đệ 六lục 果quả 實thật 喻dụ 能năng 成thành 二nhị 身thân 因nhân 性tánh 。 此thử 及cập 第đệ 九cửu 喻dụ 所sở 成thành 報báo 化hóa 身thân 相tướng 也dã )# 依y 止chỉ 鏡kính 像tượng 體thể 。 故cố 有hữu 化hóa 佛Phật 像tượng 。 (# 九cửu 鑄chú 像tượng 喻dụ 化hóa 身thân 也dã 。 鑄chú 者giả 。 表biểu 隨tùy 時thời 改cải 轉chuyển 。 故cố 如như 化hóa 也dã 。 論luận 云vân 鏡kính 像tượng 兼kiêm 取thủ 隨tùy 對đối 機cơ 緣duyên 。 無vô 心tâm 而nhi 現hiện 如như 影ảnh 也dã )# 。

△# 六lục 中trung 如như 菴am 羅la 菓quả 。 內nội 實thật 不bất 壞hoại 。 種chúng 之chi 於ư 地địa 。 成thành 大đại 樹thụ 王vương 。 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 在tại 無vô 明minh 㲉xác 。 如như 果quả 種chủng 在tại 核hạch 內nội 云vân 云vân 。 果quả 喻dụ 見kiến 惑hoặc 者giả 。 論luận 偈kệ 云vân 。 如như 子tử 離ly 皮bì 𥢶# 。 次thứ 第đệ 生sanh 芽nha 等đẳng 。 (# 等đẳng 於ư 莖hành 輪luân 枝chi 葉diệp 華hoa 果quả 。 )# 見kiến 道đạo 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 次thứ 第đệ 生sanh 諸chư 地địa 。 (# 內nội 實thật 喻dụ 二nhị 身thân 性tánh 。 已dĩ 如như 上thượng 說thuyết )# 。

△# 七thất 中trung 如như 人nhân 持trì 金kim 像tượng 。 行hành 詣nghệ 他tha 國quốc 。 經kinh 遊du 險hiểm 路lộ 。 懼cụ 遭tao 劫kiếp 奪đoạt 。 裹khỏa 以dĩ 弊tệ 物vật 。 此thử 人nhân 命mạng 終chung 。 像tượng 棄khí 曠khoáng 野dã 。 行hành 人nhân 踐tiễn 踏đạp 。 咸hàm 謂vị 不bất 淨tịnh 。 得đắc 天thiên 眼nhãn 者giả 。 見kiến 即tức 為vi 出xuất 之chi 。 一nhất 切thiết 禮lễ 敬kính 。 喻dụ 脩tu 惑hoặc 者giả 。 (# 弊tệ 物vật 多đa 時thời 。 必tất 自tự 然nhiên 壞hoại 滅diệt 。 如như 見kiến 道đạo 聖thánh 人nhân 。 所sở 有hữu 脩tu 惑hoặc 。 決quyết 定định 漸tiệm 斷đoạn 。 不bất 同đồng 果quả 核hạch 存tồn 〔# 之chi 〕# 。 則tắc 多đa 時thời 不bất 杇# 故cố 。 佛Phật 性tánh 論luận 云vân 。 身thân 見kiến 先tiên 來lai 已dĩ 破phá 。 生sanh 道đạo 對đối 治trị 。 數sác 數sác 習tập 故cố 。 思tư 惟duy 煩phiền 惱não 。 無vô 復phục 勢thế 力lực 。 譬thí 彼bỉ 敗bại 衣y 也dã )# 。

△# 八bát 中trung 如như 女nữ 人nhân 貧bần 賤tiện 醜xú 陋lậu 。 而nhi 懷hoài 貴quý 子tử 。 當đương 為vi 聖thánh 王vương 。 王vương 四tứ 天thiên 下hạ 。 此thử 人nhân 不bất 知tri 。 常thường 作tác 下hạ 劣liệt 。 生sanh 賤tiện 子tử 想tưởng 。 喻dụ 不bất 淨tịnh 地địa 垢cấu 者giả 。 (# 即tức 於ư 前tiền 脩tu 惑hoặc 中trung 分phần/phân 。 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 。 名danh 不bất 淨tịnh 地địa 。 由do 數sác 數sác 出xuất 觀quán 有hữu 漏lậu 心tâm 起khởi 故cố 。 第đệ 七thất 地địa 。 雖tuy 恆hằng 無vô 相tướng 。 乃nãi 作tác 意ý 加gia 功công 用dụng 故cố )# 佛Phật 性tánh 論luận 曰viết 。 輪Luân 王Vương 在tại 貧bần 女nữ 腹phúc 中trung 。 胎thai 不bất 能năng 行hành 。 七thất 地địa 已dĩ 還hoàn 煩phiền 惱não 亦diệc 爾nhĩ 。 雖tuy 名danh 煩phiền 惱não 。 而nhi 有hữu 三tam 德đức 。 (# 意ý 明minh 胎thai 雖tuy 隱ẩn 覆phú 王vương 子tử 而nhi 能năng 長trưởng 養dưỡng 。 登đăng 地địa 煩phiền 惱não 亦diệc 爾nhĩ 。 成thành 就tựu 大đại 悲bi 之chi 德đức 。 長trưởng 養dưỡng 聖thánh 胎thai )# 一nhất 無vô 染nhiễm 濁trược 。 慈từ 悲bi 智trí 慧tuệ 所sở 含hàm 養dưỡng 故cố 。 二nhị 無vô 過quá 失thất 。 不bất 損tổn 自tự 他tha 故cố 。 三tam 有hữu 功công 德đức 。 能năng 成thành 就tựu 佛Phật 法Pháp 。 及cập 眾chúng 生sanh 故cố 。 若nhược 長trường/trưởng 煩phiền 惱não 。 即tức 成thành 凡phàm 夫phu 。 不bất 能năng 成thành 就tựu 佛Phật 法Pháp 。 若nhược 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 即tức 成thành 二Nhị 乘Thừa 。 不bất 能năng 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 (# 今kim 不bất 長trường/trưởng 不bất 斷đoạn 。 故cố 成thành 二nhị 益ích )# 。

△# 九cửu 中trung 如như 鑄chú 師sư 鑄chú 金kim 像tượng 成thành 。 列liệt 置trí 於ư 地địa 。 外ngoại 現hiện 燋tiều 黑hắc 。 內nội 像tượng 不bất 變biến 。 開khai 模mô 等đẳng 像tượng 。 金kim 色sắc 晃hoảng 曜diệu 。 喻dụ 淨tịnh 地địa 垢cấu 者giả 。 (# 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 。 無vô 功công 任nhậm 運vận 。 心tâm 心tâm 寂tịch 滅diệt 自tự 然nhiên 流lưu 入nhập 佛Phật 智trí 大đại 海hải 。 故cố 名danh 淨tịnh 地địa 。 )# 偈kệ 云vân 。 金kim 剛cang 定định 智trí 斷đoạn 故cố 。 (# 意ý 云vân 。 鑄chú 像tượng 已dĩ 成thành 。 頓đốn 破phá 燋tiều 模mô 。 頓đốn 顯hiển 金kim 像tượng 。 如như 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 頓đốn 斷đoạn 二nhị 障chướng 種chủng 子tử 便tiện 成thành 佛Phật 也dã )# 佛Phật 性tánh 論luận 云vân 。 像tượng 已dĩ 成thành 熟thục 。 模mô 未vị 開khai 時thời 。 諸chư 物vật 不bất 能năng 破phá 。 唯duy 斧phủ 等đẳng 能năng 破phá 。 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 。 惑hoặc 亦diệc 爾nhĩ 。 唯duy 金kim 剛cang 心tâm 。 能năng 破phá 究cứu 竟cánh 故cố 。 然nhiên 上thượng 所sở 用dụng 經kinh 論luận 。 但đãn 撮toát 略lược 取thủ 意ý 銷tiêu 文văn 說thuyết 。 然nhiên 傳truyền 教giáo 人nhân 。 還hoàn 須tu 具cụ 見kiến 經kinh 文văn 論luận 文văn 。 方phương 盡tận 本bổn 末mạt 。 故cố 備bị 引dẫn 其kỳ 文văn 。 一nhất 一nhất 配phối 釋thích 。 在tại 補bổ 卷quyển 中trung 。

疏sớ/sơ 二nhị 者giả 下hạ 。 如Như 來Lai 自tự 藏tạng 也dã 。 注chú 云vân 隱ẩn 覆phú 文văn 者giả 。 三tam 種chủng 藏tạng 義nghĩa 中trung 。 此thử 當đương 隱ẩn 覆phú 矣hĩ 。 如như 人nhân 睡thụy 眠miên 。 自tự 是thị 心tâm 識thức 昧muội 略lược 不bất 行hành 。 便tiện 似tự 不bất 顯hiển 現hiện 。 非phi 別biệt 有hữu 睡thụy 法pháp 來lai 藏tàng 覆phú 心tâm 識thức 。 問vấn 諸chư 經kinh 論luận 皆giai 云vân 睡thụy 法pháp 如như 蓋cái 。 蓋cái 人nhân 心tâm 識thức 。 此thử 復phục 如như 何hà 。 答đáp 亦diệc 有hữu 此thử 義nghĩa 。 即tức 是thị 前tiền 藏tạng 如Như 來Lai 故cố 。 各các 如Như 來Lai 藏tạng 之chi 義nghĩa 也dã 。 法pháp 喻dụ 皆giai 有hữu 此thử 二nhị 義nghĩa 。 論luận 次thứ 更cánh 有hữu 文văn 。 在tại 別biệt 卷quyển 。

疏sớ/sơ 一nhất 體thể 含hàm 用dụng 下hạ 。 (# 含hàm 攝nhiếp 中trung 三tam 義nghĩa 。 今kim 是thị 一nhất 也dã )# 謂vị 體thể 性tánh 含hàm 於ư 相tương/tướng 用dụng 。 今kim 但đãn 略lược 云vân 體thể 用dụng 。 相tương 從tùng 攝nhiếp 耳nhĩ 。 然nhiên 此thử 含hàm 者giả 。 謂vị 即tức 體thể 之chi 用dụng 。 依y 於ư 即tức 用dụng 之chi 體thể 。 即tức 用dụng 之chi 體thể 。 持trì 於ư 即tức 體thể 之chi 用dụng 。 非phi 如như 櫃# 等đẳng 盛thịnh 貯trữ 餘dư 物vật 。 故cố 注chú 有hữu 金kim 器khí 之chi 喻dụ 。 謂vị 純thuần 一nhất 之chi 金kim 。 含hàm 於ư 萬vạn 器khí 。 緣duyên 會hội 即tức 顯hiển 。 亦diệc 如như 華hoa 嚴nghiêm 金kim 師sư 子tử 章chương 中trung 之chi 意ý 。 亦diệc 如như 明minh 鏡kính 。 含hàm 於ư 萬vạn 像tượng 故cố 唯duy 識thức 說thuyết 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 。 能năng 現hiện 能năng 生sanh 身thân 土thổ/độ 智trí 影ảnh 等đẳng 。

▲# 疏sớ/sơ 二nhị 聖thánh 含hàm 下hạ 。 (# 第đệ 二nhị 義nghĩa 也dã )# 彼bỉ 論luận 如Như 來Lai 藏tạng 品phẩm 釋thích 所sở 攝nhiếp 名danh 藏tạng 文văn 云vân 。 所sở 攝nhiếp 名danh 藏tạng 者giả 。 佛Phật 說thuyết 約ước 住trụ 自tự 性tánh 如như 如như 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 如như 如như 者giả 有hữu 二nhị 。 一nhất 如như 如như 智trí 。 二nhị 如như 如như 境cảnh 。 並tịnh 不bất 倒đảo 故cố 名danh 如như 如như 。 言ngôn 來lai 者giả 。 約ước 從tùng 自tự 性tánh 來lai 來lai 。 至chí 至chí 得đắc 是thị 名danh 如Như 來Lai 故cố 。 雖tuy 因nhân 果quả 其kỳ 體thể 不bất 二nhị 。 但đãn 在tại 因nhân 時thời 。 違vi 二nhị 空không 故cố 。 起khởi 無vô 明minh 。 而nhi 為vị 煩phiền 惱não 。 所sở 雜tạp 故cố 名danh 染nhiễm 濁trược 。 至chí 果quả 時thời 。 與dữ 二nhị 空không 合hợp 。 說thuyết 名danh 為vi 清thanh 。 如như 水thủy 體thể 非phi 清thanh 濁trược 但đãn 由do 穢uế 不bất 穢uế 故cố 有hữu 清thanh 濁trược 云vân 云vân 。 所sở 言ngôn 藏tạng 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 悉tất 在tại 如Như 來Lai 智trí 內nội 。 故cố 名danh 為vi 藏tạng 。 以dĩ 如như 如như 智trí 。 稱xưng 如như 如như 境cảnh 故cố 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 決quyết 無vô 有hữu 出xuất 如như 如như 境cảnh 者giả 。 普phổ 為vi 如Như 來Lai 之chi 所sở 攝nhiếp 持trì 。 故cố 名danh 所sở 藏tạng 眾chúng 生sanh 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 。 藏tạng 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 顯hiển 正chánh 境cảnh 無vô 此thử 。 離ly 如như 如như 境cảnh 。 無vô 別biệt 一nhất 境cảnh 出xuất 此thử 境cảnh 故cố 。 二nhị 顯hiển 正chánh 行hạnh 無vô 此thử 。 離ly 此thử 智trí 外ngoại 無vô 別biệt 勝thắng 智trí 過quá 此thử 智trí 故cố 。 三tam 顯hiển 正chánh 果quả 無vô 此thử 。 無vô 別biệt 一nhất 果quả 勝thắng 此thử 果quả 故cố 。 故cố 曰viết 無vô 此thử 。 由do 此thử 果quả 能năng 攝nhiếp 藏tạng 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 故cố 。 說thuyết 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 。 (# 此thử 意ý 云vân 。 既ký 三tam 種chủng 離ly 如Như 來Lai 無vô 有hữu 。 即tức 知tri 悉tất 從tùng 如Như 來Lai 中trung 現hiện 故cố 。 前tiền 云vân 悉tất 在tại 如Như 來Lai 智trí 內nội )# 。

△# 疏sớ/sơ 三tam 因nhân 含hàm 下hạ 。 (# 第đệ 三tam 義nghĩa 也dã )# 即tức 義nghĩa 引dẫn 彼bỉ 品phẩm 能năng 攝nhiếp 名danh 藏tạng 也dã 。 文văn 云vân 。 謂vị 名danh 能năng 持trì 藏tạng 者giả 。 謂vị 果quả 地địa 一nhất 切thiết 過quá 恆Hằng 沙sa 數số 功công 德đức 。 住trụ 如Như 來Lai 應ưng 得đắc 性tánh 時thời 。 攝nhiếp 之chi 已dĩ 盡tận 故cố 。 若nhược 至chí 果quả 時thời 。 方phương 言ngôn 得đắc 性tánh 者giả 。 此thử 性tánh 便tiện 是thị 無vô 常thường 。

何hà 以dĩ 故cố 。 非phi 始thỉ 得đắc 故cố 。 故cố 知tri 本bổn 有hữu 。 是thị 故cố 言ngôn 常thường 。

疏sớ/sơ 出xuất 生sanh 下hạ 。 大đại 段đoạn 中trung 。 第đệ 三tam 義nghĩa 注chú 云vân 。 論luận 三tam 義nghĩa 中trung 無vô 此thử 者giả 。 指chỉ 佛Phật 性tánh 論luận 也dã 。 謂vị 疏sớ/sơ 中trung 前tiền 二nhị 義nghĩa 。 已dĩ 含hàm 論luận 中trung 三tam 義nghĩa 。 三tam 義nghĩa 猶do 局cục 於ư 疏sớ/sơ 中trung 二nhị 義nghĩa 。 況huống 又hựu 今kim 闕khuyết 此thử 門môn 。 故cố 前tiền 注chú 云vân 。 局cục 於ư 此thử 也dã 。 文văn 中trung 二nhị 。 一nhất 直trực 釋thích 云vân 云vân 。

▲# 疏sớ/sơ 故cố 十Thập 地Địa 下hạ 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 又hựu 二nhị 。 一nhất 以dĩ 義nghĩa 通thông 舉cử 。 此thử 通thông 指chỉ 諸chư 教giáo 之chi 義nghĩa 。 皆giai 約ước 登đăng 地địa 。 證chứng 契khế 法Pháp 身thân 。 方phương 能năng 脩tu 成thành 種chủng 種chủng 報báo 化hóa 功công 德đức 妙diệu 用dụng 。

△# 疏sớ/sơ 是thị 以dĩ 下hạ 。 二nhị 以dĩ 文văn 證chứng 成thành 。 別biệt 引dẫn 論luận 文văn 。 釋thích 成thành 上thượng 義nghĩa 。 乃nãi 至chí 人nhân 天thiên 道Đạo 行hạnh 。 皆giai 是thị 論luận 文văn 。 其kỳ 義nghĩa 可khả 見kiến 。 即tức 起khởi 信tín 中trung 用dụng 大đại 文văn 云vân 。 能năng 生sanh 世thế 出xuất 世thế 。 間gian 善thiện 因nhân 果quả 故cố 。 亦diệc 同đồng 此thử 矣hĩ 。 此thử 乃nãi 證chứng 於ư 體thể 大đại 故cố 。 顯hiển 發phát 相tương/tướng 大đại 中trung 恆Hằng 沙sa 性tánh 德đức 。 名danh 用dụng 大đại 也dã 。 故cố 注chú 云vân 此thử 理lý 智trí 合hợp 為vi 如Như 來Lai 矣hĩ 。 如Như 來Lai 即tức 藏tạng 。 藏tạng 含hàm 無vô 漏lậu 因nhân 果quả 。 證chứng 之chi 即tức 能năng 出xuất 生sanh 。 出xuất 生sanh 故cố 即tức 知tri 本bổn 含hàm 此thử 德đức 。 故cố 以dĩ 出xuất 生sanh 。 釋thích 如Như 來Lai 藏tạng 。

疏sớ/sơ 此thử 三tam 義nghĩa 下hạ 。 三tam 配phối 屬thuộc 也dã 。 謂vị 法Pháp 身thân 本bổn 無vô 煩phiền 惱não 。 無vô 能năng 隱ẩn 覆phú 。 本bổn 具cụ 德đức 用dụng 。 不bất 待đãi 出xuất 生sanh 。 故cố 云vân 尅khắc 體thể 。

疏sớ/sơ 出xuất 體thể 下hạ 。 文văn 二nhị 。 一nhất 直trực 指chỉ 。 二nhị 會hội 異dị 。 初sơ 中trung 二nhị 。 一nhất 約ước 論luận 。 如như 前tiền 已dĩ 釋thích 。 二nhị 楞lăng 伽già 下hạ 。 約ước 經kinh 。 經kinh 文văn 可khả 解giải 。 注chú 云vân 十Thập 地Địa 經kinh 者giả 。 經Kinh 云vân 。 三tam 界giới 所sở 有hữu 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 如Như 來Lai 依y 此thử 。 演diễn 說thuyết 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 彼bỉ 論luận 釋thích 云vân 。 一nhất 心tâm 者giả 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 心tâm 也dã 。 疏sớ/sơ 勝thắng 鬘man 下hạ 。 其kỳ 文văn 具cụ 在tại 下hạ 勸khuyến 信tín 中trung 疏sớ/sơ 及cập 鈔sao 也dã 。 餘dư 此thử 經Kinh 及cập 涅Niết 槃Bàn 。 皆giai 可khả 知tri 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 唯duy 識thức 下hạ 。 會hội 異dị 也dã 。 據cứ 彼bỉ 論luận 文văn 。 名danh 義nghĩa 俱câu 異dị 。 約ước 此thử 達đạt 彼bỉ 其kỳ 體thể 非phi 二nhị 。 故cố 引dẫn 密mật 嚴nghiêm 證chứng 也dã 。

疏sớ/sơ 三tam 種chủng 類loại 者giả 。 文văn 三tam 。 一nhất 約ước 論luận 。 佛Phật 性tánh 論luận 云vân 。 如Như 來Lai 藏tạng 有hữu 五ngũ 種chủng 下hạ 。 即tức 自tự 體thể 相tướng 品phẩm 中trung 文văn 也dã 。 具cụ 云vân 。 自tự 體thể 相tướng 者giả 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 別biệt 相tướng 。 二nhị 者giả 通thông 相tương/tướng 。 別biệt 相tướng 有hữu 三tam 種chủng 。 何hà 者giả 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 如như 意ý 功công 德đức 性tánh 。 二nhị 者giả 無vô 異dị 性tánh 。 三tam 者giả 潤nhuận 滑hoạt 性tánh 。 所sở 言ngôn 如như 意ý 功công 德đức 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 。 有hữu 五ngũ 種chủng 。 何hà 等đẳng 為vi 五ngũ 。

(# 五ngũ 中trung 皆giai 有hữu 標tiêu 釋thích 。 疏sớ/sơ 中trung 撮toát 略lược 釋thích 處xứ 。 側trắc 注chú 記ký 之chi 。 今kim 但đãn 以dĩ 論luận 釋thích 處xứ 。 銷tiêu 側trắc 注chú 。 即tức 甚thậm 易dị 記ký 也dã )# 一nhất 如Như 來Lai 藏tạng 。 (# 標tiêu 也dã )# 自tự 性tánh 是thị 其kỳ 藏tạng 義nghĩa 。 (# 略lược 示thị 也dã 。 此thử 下hạ 委ủy 釋thích 。 餘dư 四tứ 皆giai 例lệ 此thử 矣hĩ )# 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 下hạ 。 出xuất 如Như 來Lai 自tự 性tánh 。 無vô 我ngã 為vi 相tương/tướng 故cố 。 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 。 二nhị 者giả 正Chánh 法Pháp 藏tạng 。 因nhân 是thị 其kỳ 義nghĩa 。 義nghĩa 以dĩ 一nhất 切thiết 聖thánh 人nhân 。 四tứ 念niệm 處xứ 等đẳng 正Chánh 法Pháp 。 皆giai 取thủ 此thử 性tánh 作tác 境cảnh 。 未vị 生sanh 得đắc 生sanh 已dĩ 生sanh 得đắc 滿mãn 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 正Chánh 法Pháp 藏tạng 。 三tam 者giả 法Pháp 身thân 藏tạng 。 至chí 得đắc 是thị 其kỳ 藏tạng 義nghĩa 。 此thử 一nhất 切thiết 聖thánh 人nhân 。 信tín 樂nhạo 正chánh 性tánh 。 信tín 樂nhạo 願nguyện 聞văn 。 由do 此thử 信tín 樂nhạo 心tâm 故cố 令linh 諸chư 聖thánh 人nhân 得đắc 於ư 四tứ 德đức 及cập 過quá 恆Hằng 沙sa 數số 等đẳng 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 功công 德đức 。 故cố 說thuyết 此thử 性tánh 。 名danh 法Pháp 身thân 藏tạng 。 四tứ 者giả 出xuất 世thế 藏tạng 。 真chân 實thật 是thị 其kỳ 藏tạng 義nghĩa 世thế 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 者giả 對đối 治trị 可khả 滅diệt 盡tận 。 故cố 名danh 為vi 世thế 。 此thử 法pháp 則tắc 無vô 對đối 治trị 。 故cố 名danh 出xuất 世thế 。 二nhị 不bất 靜tĩnh 住trụ 故cố 名danh 為vi 世thế 。 由do 虗hư 妄vọng 心tâm 果quả 報báo 念niệm 念niệm 滅diệt 不bất 住trụ 故cố 。 此thử 法pháp 不bất 爾nhĩ 。 故cố 名danh 出xuất 世thế 。 三tam 由do 有hữu 倒đảo 見kiến 故cố 。 心tâm 在tại 世thế 間gian 。 則tắc 恆hằng 倒đảo 見kiến 。 如như 人nhân 在tại 三tam 界giới 。 心tâm 中trung 決quyết 不bất 得đắc 見kiến 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 等đẳng 。 以dĩ 其kỳ 虗hư 妄vọng 。 故cố 名danh 為vi 世thế 。 此thử 法pháp 能năng 出xuất 世thế 間gian 。 故cố 名danh 真chân 實thật 。 為vi 出xuất 世thế 藏tạng 。 五ngũ 者giả 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 藏tạng 。 以dĩ 祕bí 密mật 是thị 其kỳ 藏tạng 義nghĩa 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 隨tùy 順thuận 此thử 性tánh 。 則tắc 名danh 為vi 內nội 。 是thị 正chánh 非phi 邪tà 。 則tắc 為vi 清thanh 淨tịnh 。 若nhược 諸chư 法pháp 違vi 逆nghịch 此thử 理lý 。 則tắc 名danh 為vi 外ngoại 。 是thị 邪tà 非phi 正chánh 。 名danh 為vi 染nhiễm 濁trược 故cố 。 言ngôn 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 藏tạng 者giả 。 勝thắng 鬘man 經kinh 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 佛Phật 性tánh 者giả 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 是thị 正Chánh 法Pháp 藏tạng 。 是thị 法Pháp 身thân 藏tạng 。 是thị 出xuất 世thế 藏tạng 。 是thị 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 藏tạng 。 由do 說thuyết 此thử 五ngũ 藏tạng 義nghĩa 故cố 。 如như 意ý 功công 德đức 。 而nhi 得đắc 顯hiển 現hiện 。 佛Phật 為vì 顯hiển 此thử 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 如như 意ý 寶bảo 。 譬thí 如như 人nhân 以dĩ 。 宿túc 業nghiệp 故cố 感cảm 得đắc 如như 意ý 寶bảo 珠châu 。 得đắc 此thử 珠châu 已dĩ 。 隨tùy 其kỳ 意ý 所sở 樂lạc 事sự 。 自tự 然nhiên 得đắc 成thành 。 佛Phật 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 。 由do 伏phục 事sự 善Thiện 知Tri 識Thức 。 脩tu 諸chư 福phước 慧tuệ 。 感cảm 得đắc 此thử 性tánh 。 便tiện 隨tùy 脩tu 行hành 者giả 意ý 。 各các 各các 自tự 得đắc 三tam 乘thừa 之chi 果quả 。 故cố 如như 意ý 功công 德đức 。 是thị 其kỳ 別biệt 相tướng 。 上thượng 釋thích 第đệ 一nhất 如như 意ý 功công 德đức 。 生sanh 銷tiêu 疏sớ/sơ 說thuyết 。 餘dư 二nhị 無vô 異dị 。 三tam 潤nhuận 滑hoạt 及cập 通thông 相tương/tướng 。 皆giai 在tại 別biệt 卷quyển 。

▲# 疏sớ/sơ 勝thắng 鬘man 下hạ 。 二nhị 約ước 經kinh 也dã 。 詳tường 論luận 與dữ 經kinh 義nghĩa 全toàn 同đồng 也dã 。 論luận 中trung 亦diệc 引dẫn 經kinh 為vi 勝thắng 故cố 。 故cố 疏sớ/sơ 注chú 法Pháp 界Giới 藏tạng 云vân 。 即tức 論luận 中trung 初sơ 二nhị 也dã 。 然nhiên 經kinh 唯duy 四tứ 種chủng 者giả 。 譯dịch 者giả 前tiền 後hậu 不bất 同đồng 故cố 。 而nhi 論luận 中trung 初sơ 引dẫn 。 亦diệc 有hữu 五ngũ 種chủng 。 若nhược 會hội 二nhị 譯dịch 令linh 同đồng 者giả 。 即tức 疏sớ/sơ 引dẫn 經kinh 。 標tiêu 云vân 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 便tiện 是thị 第đệ 一nhất 。 即tức 論luận 中trung 如Như 來Lai 性tánh 也dã 。 法Pháp 界Giới 者giả 即tức 是thị 第đệ 二nhị 。 即tức 論luận 中trung 正Chánh 法Pháp 藏tạng 因nhân 。 果quả 是thị 因nhân 義nghĩa 故cố 也dã 。 餘dư 三tam 全toàn 同đồng 注chú 。 華hoa 嚴nghiêm 者giả 。 即tức 妙diệu 嚴nghiêm 品phẩm 第đệ 一nhất 歎thán 菩Bồ 薩Tát 之chi 德đức 之chi 文văn 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 此thử 之chi 四tứ 名danh 下hạ 。 三tam 辨biện 其kỳ 總tổng 別biệt 。 但đãn 辨biện 經kinh 中trung 四tứ 名danh 。 自tự 然nhiên 例lệ 顯hiển 論luận 中trung 五ngũ 名danh 也dã 。 初sơ 總tổng 想tưởng 者giả 。 今kim 釋thích 四tứ 名danh 。 則tắc 以dĩ 法Pháp 界Giới 藏tạng 為vi 總tổng 相tương/tướng 。 若nhược 約ước 五ngũ 名danh 。 初sơ 二nhị 合hợp 為vi 總tổng 相tương/tướng 義nghĩa 。 亦diệc 相tương 當đương 矣hĩ 。 注chú 此thử 本bổn 下hạ 。 疏sớ/sơ 今kim 所sở 引dẫn 。 即tức 藏tạng 中trung 別biệt 行hành 一nhất 卷quyển 之chi 文văn 。 唯duy 此thử 四tứ 字tự 。 是thị 唐đường 朝triêu 三tam 藏tạng 菩Bồ 提Đề 流lưu 支chi 所sở 譯dịch 之chi 本bổn 。 在tại 寶bảo 積tích 經kinh 大đại 部bộ 中trung 。 以dĩ 加gia 此thử 四tứ 字tự 。 文văn 即tức 顯hiển 故cố 。

疏sớ/sơ 四tứ 行hành 相tương/tướng 下hạ 。 文văn 二nhị 。 一nhất 總tổng 相tương/tướng 。 二nhị 初sơ 真Chân 如Như 性tánh 下hạ 別biệt 相tướng 。 初sơ 中trung 又hựu 二nhị 。 一nhất 標tiêu 。 二nhị 然nhiên 真chân 妄vọng 下hạ 釋thích 。 具cụ 如như 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 云vân 云vân 。 別biệt 中trung 亦diệc 二nhị 。 一nhất 性tánh 。 二nhị 相tương/tướng 。 初sơ 中trung 。 標tiêu 云vân 真Chân 如Như 。 即tức 指chỉ 論luận 文văn 。 性tánh 字tự 即tức 指chỉ 經kinh 中trung 自tự 性tánh 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 一nhất 勝thắng 鬘man 下hạ 約ước 經kinh 。 (# 對đối 論luận 詳tường 之chi 。 其kỳ 意ý 可khả 解giải )# 二nhị 論luận 中trung 亦diệc 可khả 約ước 論luận 云vân 。 文văn 云vân 。 所sở 言ngôn 空không 者giả 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 謂vị 離ly 一nhất 切thiết 。 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 以dĩ 無vô 虗hư 妄vọng 心tâm 念niệm 故cố 。 (# 故cố 經Kinh 云vân 脫thoát 離ly 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 藏tạng 。 )# 所sở 言ngôn 不bất 空không 者giả 。 以dĩ 顯hiển 法pháp 體thể 空không 無vô 妄vọng 故cố 。 即tức 是thị 真chân 心tâm 常thường 恆hằng 不bất 變biến 淨tịnh 德đức 滿mãn 足túc 。 (# 故cố 經Kinh 云vân 。 具cụ 過quá 恆Hằng 河Hà 沙sa 不bất 思tư 議nghị 佛Phật 法Pháp 故cố 。 判phán 云vân 義nghĩa 全toàn 同đồng 此thử 也dã )# 疏sớ/sơ 後hậu 生sanh 滅diệt 中trung 。 又hựu 二nhị 。 一nhất 標tiêu 。 二nhị 釋thích 。 初sơ 中trung 生sanh 滅diệt 者giả 。 合hợp 於ư 差sai 別biệt 。 經kinh 論luận 皆giai 攝nhiếp 故cố 。 注chú 具cụ 如như 論luận 疏sớ/sơ 者giả 。 論luận 判phán 云vân 。 是thị 二nhị 種chủng 門môn 。 各các 皆giai 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 云vân 。 生sanh 滅diệt 必tất 賴lại 於ư 真Chân 如Như 。 真Chân 如Như 不bất 必tất 藉tạ 生sanh 滅diệt 。 故cố 不bất 動động 之chi 法pháp 亦diệc 在tại 動động 門môn 。 如như 波ba 必tất 濕thấp 濕thấp 不bất 必tất 波ba 也dã 。 餘dư 義nghĩa 可khả 知tri 。 然nhiên 無vô 為vi 法pháp 唯duy 是thị 無vô 漏lậu 。 不bất 善thiện 之chi 法pháp 。 唯duy 是thị 有hữu 漏lậu 。 善thiện 及cập 有hữu 為vi 。 皆giai 通thông 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 又hựu 無vô 為vi 不bất 善thiện 一nhất 向hướng 相tương/tướng 非phi 。 (# 不bất 善thiện 必tất 乖quai 於ư 無vô 為vi 。 無vô 為vi 必tất 非phi 不bất 善thiện )# 有hữu 為vi 及cập 善thiện 。 互hỗ 通thông 是thị 非phi 。 (# 善thiện 中trung 有hữu 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 有hữu 為vi 中trung 復phục 有hữu 善thiện 不bất 善thiện 。 故cố 言ngôn 互hỗ 通thông )# 然nhiên 此thử 展triển 轉chuyển 分phần/phân 二nhị 之chi 義nghĩa 。 作tác 看khán 似tự 頭đầu 緒tự 紛phân 然nhiên 。 細tế 詳tường 則tắc 昭chiêu 然nhiên 易dị 見kiến 。

疏sớ/sơ 五ngũ 業nghiệp 用dụng 。 文văn 二nhị 。 一nhất 標tiêu 。 二nhị 初sơ 直trực 下hạ 釋thích 。 釋thích 中trung 二nhị 。 初sơ 不bất 變biến 二nhị 義nghĩa 可khả 解giải 。 後hậu 生sanh 滅diệt 下hạ 隨tùy 緣duyên 也dã 。 又hựu 二nhị 。 一nhất 別biệt 。 二nhị 總tổng 。 別biệt 中trung 二nhị 。 一nhất 染nhiễm 緣duyên 起khởi 。 二nhị 能năng 知tri 下hạ 淨tịnh 緣duyên 起khởi 。 疏sớ/sơ 由do 後hậu 下hạ 總tổng 也dã 。 又hựu 二nhị 。 一nhất 以dĩ 論luận 引dẫn 經kinh 。 經kinh 即tức 阿a 毗tỳ 達đạt 磨ma 經kinh 。 二nhị 長trường/trưởng 行hành 下hạ 。 以dĩ 經kinh (# 勝thắng 鬘man )# 釋thích 論luận 。 (# 阿a 毗tỳ 達đạt 磨ma )# 云vân 性tánh 者giả 。 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 彼bỉ 論luận 具cụ 云vân 。 所sở 言ngôn 性tánh 者giả 。 如như 聖thánh 者giả 勝thắng 鬘man 經kinh 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 如như 是thị 說thuyết 。 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 是thị 法Pháp 界Giới 藏tạng 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 身thân 藏tạng 。 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 如Như 來Lai 藏tạng 故cố 。 注chú 唯duy 識thức 下hạ 。 彼bỉ 論luận 釋thích 云vân 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 界giới 。 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 依y 。 由do 此thử 有hữu 諸chư 趣thú 。 及cập 涅Niết 槃Bàn 證chứng 得đắc 。 言ngôn 隨tùy 自tự 宗tông 者giả 。 彼bỉ 以dĩ 賴lại 耶da 為vi 諸chư 法pháp 之chi 因nhân 故cố 。 釋thích 云vân 。 界giới 界giới 是thị 因nhân 義nghĩa 。 以dĩ 此thử 如Như 來Lai 藏tạng 。 為vi 諸chư 法pháp 之chi 本bổn 故cố 。 釋thích 云vân 。 性tánh 即tức 如Như 來Lai 自tự 性tánh 也dã 。 疏sớ/sơ 是thị 依y 者giả 。 是thị 所sở 依y 也dã 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 能năng 依y 故cố 。 是thị 持trì 者giả 。 是thị 能năng 持trì 也dã 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 所sở 持trì 故cố 。 本bổn 文văn 具cụ 云vân 。 住trụ 持trì 者giả 。 亦diệc 當đương 所sở 住trụ 也dã 。 生sanh 死tử 即tức 當đương 能năng 住trụ 。 是thị 建kiến 立lập 者giả 。 亦diệc 是thị 能năng 也dã 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 所sở 建kiến 立lập 之chi 法pháp 。 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 。 能năng 建kiến 立lập 。 能năng 持trì 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 生sanh 死tử 是thị 涅Niết 槃Bàn 所sở 依y 所sở 住trú 之chi 處xứ 也dã 。 疏sớ/sơ 諸chư 道đạo 者giả 。 六lục 道đạo 也dã 。 證chứng 涅Niết 槃Bàn 下hạ 。 具cụ 云vân 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 死tử 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 無vô 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 不bất 得đắc 厭yếm 苦khổ 。 樂nhạo 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 欲dục 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 樂nhạo 願nguyện 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 餘dư 義nghĩa 在tại 別biệt 卷quyển 。

疏sớ/sơ 六lục 勸khuyến 信tín 中trung 。 文văn 七thất 。 一nhất 明minh 相tướng 應ưng 信tín 。 二nhị 明minh 不bất 信tín 之chi 相tướng 。 三Tam 明Minh 信tín 順thuận 之chi 益ích 。 四tứ 證chứng 諸chư 行hành 之chi 本bổn 。 五ngũ 明minh 難nan 信tín 所sở 以dĩ 。 六lục 正chánh 勸khuyến 須tu 信tín 。 七thất 揀giản 信tín 器khí 。 初sơ 中trung 。 注chú 引dẫn 寶bảo 性tánh 論luận 者giả 。 即tức 是thị 為vi 何hà 說thuyết 品phẩm 中trung 文văn 也dã 。 具cụ 云vân 。 問vấn 曰viết 。 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 如Như 來Lai 藏tạng 義nghĩa 。 住trụ 無vô 障chướng 礙ngại 。 究cứu 竟cánh 地địa 菩Bồ 薩Tát 第đệ 一nhất 聖thánh 人nhân 。 亦diệc 非phi 境cảnh 界giới 。 以dĩ 是thị 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 者giả 境cảnh 界giới 故cố 。 何hà 故cố 乃nãi 為vi 愚ngu 癡si 顛điên 倒đảo 。 凡phàm 夫phu 人nhân 說thuyết 。

答đáp 曰viết 。

以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 略lược 說thuyết 四tứ 偈kệ 。 處xứ 處xứ 經kinh 中trung 說thuyết 。 內nội 外ngoại 一nhất 切thiết 。 空không 有hữu 為vi 法pháp 。 如như 雲vân 及cập 如như 夢mộng 幻huyễn 等đẳng 。 此thử 中trung 何hà 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 諸chư 眾chúng 生sanh 。 皆giai 有hữu 如Như 來Lai 性tánh 。 而nhi 不bất 說thuyết 空không 寂tịch 。 (# 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 猶do 是thị 假giả 立lập 助trợ 成thành 問vấn 意ý 也dã 下hạ 方phương 正chánh 答đáp 云vân )# 以dĩ 有hữu 怯khiếp 弱nhược 心tâm 輕khinh 慢mạn 諸chư 眾chúng 生sanh 。 執chấp 著trước 虗hư 妄vọng 法pháp 。 謗báng 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 。 計kế 身thân 為vi 有hữu 我ngã 。 為vi 令linh 如như 是thị 等đẳng 。 遠viễn 離ly 五ngũ 種chủng 過quá 。 故cố 說thuyết 有hữu 佛Phật 性tánh 。 此thử 四tứ 偈kệ 。 以dĩ 十thập 一nhất 偈kệ 略lược 釋thích 。 (# 略lược 引dẫn 六lục 偈kệ 餘dư 在tại 別biệt 卷quyển )# 以dĩ 眾chúng 生sanh 不bất 聞văn 。 (# 不bất 聞văn 如Như 來Lai 藏tạng 。 )# 不bất 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 或hoặc 有hữu 怯khiếp 弱nhược 者giả 。 欺khi 自tự 身thân 諸chư 過quá 。 (# 不bất 識thức 如Như 來Lai 藏tạng 故cố 。 自tự 謂vị 定định 實thật 是thị 梵Phạm )# 妄vọng 取thủ 眾chúng 生sanh 過quá 。 (# 自tự 欺khi 欺khi 他tha 也dã )# 不bất 知tri 客khách 染nhiễm 心tâm 。 實thật 無vô 彼bỉ 諸chư 過quá 。 (# 妄vọng 空không )# 自tự 性tánh 淨tịnh 功công 德đức 。 (# 真chân 有hữu )# 以dĩ 取thủ 虗hư 妄vọng 過quá 。 (# 認nhận 他tha )# 不bất 知tri 實thật 功công 德đức 。 (# 迷mê 自tự 也dã )# 是thị 故cố 不bất 得đắc 。 生sanh 自tự 他tha 平bình 等đẳng 慈từ 。 聞văn 彼bỉ 真Chân 如Như 性tánh 。 起khởi 大đại 勇dũng 猛mãnh 力lực 。 及cập 恭cung 敬kính 世Thế 尊Tôn 。 智trí 慧tuệ 及cập 大đại 悲bi 。 增tăng 長trưởng 五ngũ 種chủng 法pháp 。 不bất 退thoái 轉chuyển 平bình 等đẳng 。 無vô 一nhất 切thiết 諸chư 過quá 。 唯duy 有hữu 諸chư 功công 德đức 。 取thủ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 如như 我ngã 身thân 無vô 異dị 。 速tốc 疾tật 得đắc 成thành 就tựu 。 無vô 上thượng 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。

▲# 疏sớ/sơ 離ly 此thử 下hạ 。 二nhị 明minh 不bất 信tín 之chi 損tổn 。 言ngôn 墮đọa 邪tà 者giả 。 三tam 聖thánh 觀quán 云vân 。 信tín 若nhược 不bất 信tín 法Pháp 界Giới 。 信tín 則tắc 墮đọa 邪tà 。 (# 法Pháp 界Giới 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 性tánh )# 又hựu 云vân 不bất 信tín 自tự 心tâm 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 非phi 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 故cố 密mật 嚴nghiêm 下hạ 。 引dẫn 證chứng 也dã 。 文văn 云vân 。 佛Phật 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 以dĩ 為vi 阿a 賴lại 耶da 。 惡ác 慧tuệ 不bất 能năng 知tri 。 (# 不bất 知tri 即tức 不bất 信tín )# 藏tạng 即tức 賴lại 耶da 識thức 。 前tiền 後hậu 頻tần 引dẫn 。 故cố 此thử 略lược 標tiêu 。

▲# 疏sớ/sơ 必tất 須tu 了liễu 之chi 下hạ 。 三Tam 明Minh 信tín 順thuận 益ích 也dã 。 此thử 言ngôn 及cập 用dụng 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 不bất 能năng 了liễu 自tự 心tâm 。 云vân 何hà 知tri 正Chánh 道Đạo 。 彼bỉ 由do 顛điên 倒đảo 慧tuệ 。 增tăng 長trưởng 一nhất 切thiết 惡ác 。 如như 前tiền 所sở 引dẫn 。 據cứ 此thử 則tắc 了liễu 之chi 方phương 知tri 也dã 。 勝thắng 鬘man 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 此thử 同đồng 淨tịnh 名danh 觀quán 身thân 實thật 相tướng 觀quán 佛Phật 亦diệc 然nhiên 也dã 。 據cứ 比tỉ 文văn 意ý 。 反phản 明minh 若nhược 於ư 在tại 纏triền 疑nghi 惑hoặc 。 則tắc 於ư 出xuất 纏triền 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 法Pháp 身thân 功công 德đức 。 亦diệc 有hữu 疑nghi 惑hoặc 。

▲# 疏sớ/sơ 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 。 四tứ 證chứng 諸chư 行hành 本bổn 也dã 。 然nhiên 華hoa 嚴nghiêm 九cửu 會hội 。 初sơ 會hội 是thị 總tổng 是thị 本bổn 。 餘dư 會hội 是thị 別biệt 是thị 末mạt 。 故cố 此thử 三tam 昧muội 。 是thị 法pháp 根căn 本bổn 。 以dĩ 三tam 昧muội 體thể 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 故cố 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。

爾nhĩ 時thời 普Phổ 賢Hiền 。 於ư 如Như 來Lai 前tiền 。 (# 常thường 對đối 佛Phật 故cố )# 坐tọa 蓮liên 華hoa 藏tạng 。 師sư 子tử 之chi 座tòa 。 (# 表biểu 所sở 入nhập 定định 自tự 性tánh 無vô 染nhiễm 含hàm 果quả 法pháp 故cố )# 。 承thừa 佛Phật 神thần 力lực 。 入nhập 於ư 三tam 昧muội 。 (# 心tâm 境cảnh 具cụ 故cố )# 名danh 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 毗tỳ 盧lô 遮già 那na 如Như 來Lai 藏tạng 身thân 。 (# 光quang 明minh 遍biến 照chiếu 。 即tức 能năng 觀quán 大đại 智trí 。 如Như 來Lai 藏tạng 身thân 即tức 所sở 觀quán 深thâm 理lý 。 凡phàm 雖tuy 等đẳng 有hữu 佛Phật 智trí 方phương 照chiếu 又hựu 大đại 智trí 亦diệc 通thông 本bổn 有hữu 。 本bổn 有hữu 真chân 實thật 識thức 知tri 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 義nghĩa 故cố 顯hiển 於ư 依y 正chánh 離ly 如Như 來Lai 藏tạng 無vô 別biệt 自tự 體thể 。 故cố 入nhập 此thử 也dã 復phục 有hữu 釋thích 言ngôn 。 廣quảng 大đại 生sanh 息tức 。 謂vị 慈từ 悲bi 無vô 邊biên 為vi 廣quảng 。 智trí 慧tuệ 無vô 上thượng 為vi 大đại 。 生sanh 相tương/tướng 已dĩ 盡tận 為vi 生sanh 息tức 萬vạn 德đức 含hàm 攝nhiếp 是thị 謂vị 藏tạng 身thân 即tức 出xuất 纏triền 法Pháp 身thân 也dã 約ước 本bổn 性tánh 者giả 。 凡phàm 聖thánh 俱câu 成thành 藏tạng 識thức 包bao 含hàm 種chủng 子tử 建kiến 立lập 趣thú 生sanh 為vi 廣quảng 。 本bổn 覺giác 理lý 量lượng 等đẳng 佛Phật 名danh 大đại 新tân 新tân 起khởi 故cố 名danh 生sanh 染nhiễm 淨tịnh 不bất 能năng 動động 為vi 息tức 在tại 纏triền 法Pháp 身thân 名danh 藏tạng 此thử 不bất 明minh 體thể 相tướng 用dụng 有hữu 六lục 對đối 也dã )# 。 普phổ 入nhập 一nhất 切thiết 。 謂vị 佛Phật 平bình 等đẳng 性tánh 。 (# 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 入nhập 藏tạng 身thân 即tức 是thị 佛Phật 平bình 等đẳng 性tánh )# 。

▲# 疏sớ/sơ 然nhiên 雖tuy 下hạ 。 五ngũ 明minh 難nan 信tín 所sở 以dĩ 。 如như 聞văn 皇hoàng 后hậu 懷hoài 帝đế 王vương 之chi 胎thai 。 即tức 無vô 所sở 疑nghi 。 聞văn 說thuyết 貧bần 醜xú 女nữ 人nhân 懷hoài 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 之chi 孕dựng 。 (# 即tức 前tiền 喻dụ 也dã )# 則tắc 不bất 肯khẳng 信tín 。 又hựu 如như 愚ngu 癡si 孩hài 稚trĩ 見kiến 不bất 對đối 雜tạp 穢uế 色sắc 相tướng 之chi 摩ma 尼ni 。 即tức 信tín 淨tịnh 明minh 。 見kiến 現hiện 此thử 等đẳng 影ảnh 像tượng 之chi 時thời 。 即tức 不bất 肯khẳng 信tín 。

▲# 疏sớ/sơ 願nguyện 諸chư 下hạ 。 六lục 正chánh 勸khuyến 須tu 信tín 也dã 。 文văn 二nhị 。 一nhất 能năng 信tín 可khả 知tri 。 二nhị 妙diệu 理lý 下hạ 所sở 信tín 。 三tam 二nhị 法pháp 難nan 可khả 了liễu 等đẳng 者giả 。 先tiên 是thị 勝Thắng 鬘Man 夫Phu 人Nhân 對đối 佛Phật 說thuyết 。 如Như 來Lai 藏tạng 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 煩phiền 惱não 不bất 軍quân 心tâm 。 心tâm 不bất 軍quân 煩phiền 惱não 。 云vân 何hà 不bất 觸xúc 法pháp 。 而nhi 能năng 得đắc 染nhiễm 心tâm 。 然nhiên 有hữu 煩phiền 惱não 。 有hữu 煩phiền 惱não 染nhiễm 心tâm 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 而nhi 染nhiễm 者giả 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 佛Phật 即tức 隨tùy 喜hỷ 。 如như 是thị 如như 是thị 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 而nhi 有hữu 染nhiễm 污ô 。 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 有hữu 二nhị 法pháp 難nan 可khả 等đẳng 。 如như 疏sớ/sơ 所sở 引dẫn 也dã 。 次thứ 下hạ 文văn 云vân 。 如như 是thị 二nhị 法Pháp 。 汝nhữ 及cập 成thành 就tựu 。 大đại 法pháp 菩Bồ 薩Tát 。 乃nãi 能năng 聽thính 受thọ 。 諸chư 餘dư 聲Thanh 聞Văn 。 唯duy 信tín 佛Phật 語ngữ 。

▲# 疏sớ/sơ 若nhược 料liệu 揀giản 下hạ 。 七thất 揀giản 信tín 器khí 。 文văn 二nhị 。 一nhất 標tiêu 。 二nhị 非phi 器khí 下hạ 釋thích 。 釋thích 中trung 三tam 。 一nhất 釋thích 非phi 器khí 。 寶bảo 性tánh 論luận 偈kệ 云vân 。 唯duy 依y 如Như 來Lai 信tín 。 信tín 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 譬thí 如như 無vô 眼nhãn 者giả 不bất 能năng 見kiến 日nhật 輪luân 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 云vân 。 此thử 偈kệ 明minh 何hà 義nghĩa 。 略lược 說thuyết 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 界giới 中trung 。 有hữu 四tứ 種chủng 眾chúng 生sanh 。 不bất 識thức 如Như 來Lai 藏tạng 。 如như 生sanh 盲manh 人nhân 。 何hà 等đẳng 為vi 四tứ 。

一nhất 者giả 凡phàm 夫phu 。 二nhị 者giả 聲Thanh 聞Văn 。 三tam 者giả 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 四tứ 者giả 初sơ 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。 如như 聖thánh 者giả 勝thắng 鬘man 。 經Kinh 中trung 說thuyết 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 於ư 身thân 見kiến 眾chúng 生sanh 。 非phi 其kỳ 境cảnh 界giới 。

世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 於ư 取thủ 四tứ 顛điên 倒đảo 眾chúng 生sanh 。 非phi 其kỳ 境cảnh 界giới 。

世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 於ư 亂loạn 心tâm 失thất 空không 眾chúng 生sanh 。 非phi 其kỳ 境cảnh 界giới 。 故cố 此thử 明minh 何hà 義nghĩa 身thân 見kiến 眾chúng 生sanh 者giả 。 謂vị 諸chư 凡phàm 夫phu 。 以dĩ 彼bỉ 凡phàm 夫phu 。 實thật 無vô 色sắc 等đẳng 五ngũ 陰ấm 諸chư 法pháp 。 而nhi 取thủ 以dĩ 為vi 有hữu 我ngã 我ngã 所sở 。 虗hư 妄vọng 執chấp 著trước 我ngã 我ngã 所sở 慢mạn 。 於ư 離ly 身thân 見kiến 等đẳng 滅Diệt 諦Đế 無vô 漏lậu 性tánh 。 甘cam 露lộ 之chi 法Pháp 。 信tín 亦diệc 不bất 能năng 。 何hà 況huống 出xuất 世thế 間gian 一nhất 切thiết 。 智trí 境cảnh 界giới 如Như 來Lai 藏tạng 。 能năng 證chứng 能năng 解giải 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 又hựu 取thủ 四tứ 顛điên 倒đảo 。 諸chư 眾chúng 生sanh 者giả 。 所sở 謂vị 聲Thanh 聞Văn 辟Bích 支Chi 佛Phật 人nhân 。 以dĩ 彼bỉ 聲Thanh 聞Văn 辟Bích 支Chi 佛Phật 等đẳng 。 應ưng 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 常thường 。 而nhi 不bất 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 以dĩ 為vi 常thường 。 以dĩ 顛điên 倒đảo 取thủ 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 常thường 。 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 無vô 常thường 。 應ưng 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 而nhi 不bất 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 以dĩ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 以dĩ 顛điên 倒đảo 取thủ 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 苦khổ 。 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 苦khổ 。 應ưng 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 我ngã 。 而nhi 不bất 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 以dĩ 為vi 我ngã 。 以dĩ 顛điên 倒đảo 取thủ 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 無vô 我ngã 。 應ưng 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 淨tịnh 。 而nhi 不bất 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 以dĩ 為vi 淨tịnh 。 心tâm 顛điên 倒đảo 取thủ 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 淨tịnh 。 脩tu 行hành 如Như 來Lai 藏tạng 不bất 淨tịnh 。 以dĩ 不bất 知tri 不bất 覺giác 故cố 。 如như 聲Thanh 聞Văn 辟Bích 支Chi 佛Phật 等đẳng 。 一nhất 切thiết 不bất 能năng 如như 實thật 。 隨tùy 順thuận 法Pháp 身thân 脩tu 行hành 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 第đệ 一nhất 彼bỉ 岸ngạn 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 法pháp 。 非phi 彼bỉ 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 等đẳng 。 所sở 知tri 境cảnh 界giới 。 如như 是thị 之chi 義nghĩa 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 脩tu 多đa 羅la 中trung 。 池trì 水thủy 譬thí 喻dụ 廣quảng 明minh 此thử 義nghĩa 。 (# 序tự 中trung 鈔sao 文văn 已dĩ 引dẫn )# 又hựu 散tán 亂loạn 心tâm 失thất 空không 眾chúng 生sanh 者giả 。 謂vị 初sơ 發phát 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。 離ly 空không 如Như 來Lai 藏tạng 義nghĩa 。 以dĩ 失thất 變biến 壞hoại 物vật 脩tu 行hành 。 各các 為vi 空không 解giải 脫thoát 門môn 。 此thử 以dĩ 何hà 義nghĩa 。 初sơ 發phát 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。 起khởi 如như 是thị 心tâm 。 實thật 有hữu 法pháp 斷đoạn 滅diệt 。 後hậu 時thời 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 失thất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 脩tu 行hành 。 又hựu 復phục 有hữu 人nhân 。 以dĩ 空không 為vi 有hữu 物vật 。 我ngã 應ưng 得đắc 空không 。 又hựu 生sanh 如như 是thị 心tâm 。 離ly 色sắc 等đẳng 法pháp 。 別biệt 更cánh 有hữu 空không 。 我ngã 應ưng 脩tu 行hành 令linh 得đắc 彼bỉ 空không 。 彼bỉ 人nhân 不bất 知tri 空không 。 以dĩ 何hà 等đẳng 法pháp 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 偈kệ 言ngôn 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 謂vị 無vô 上thượng 佛Phật 法Pháp 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 相tương/tướng 不bất 增tăng (# 功công 德đức 法pháp 也dã )# 減giảm 。 (# 煩phiền 惱não 也dã )# 一nhất 法pháp 如Như 來Lai 無vô 為vi 身thân 。 自tự 性tánh 本bổn 來lai 淨tịnh 。 客khách 塵trần 虗hư 妄vọng 染nhiễm 。 本bổn 來lai 自tự 性tánh 空không 。 下hạ 文văn 釋thích 偈kệ 。 及cập 廣quảng 引dẫn 勝thắng 鬘man 。 悉tất 在tại 別biệt 卷quyển 。

△# 疏sớ/sơ 是thị 器khí 三tam 者giả 。 二nhị 釋thích 是thị 器khí 也dã 。 勝thắng 鬘man 經Kinh 云vân 。 勝thắng 鬘man 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 三tam 種chủng 善thiện 男nam 子tử 。 於ư 甚thậm 深thâm 義nghĩa 。 離ly 自tự 毀hủy 傷thương 。 (# 意ý 明minh 無vô 此thử 三tam 智trí 。 則tắc 不bất 信tín 如Như 來Lai 藏tạng 。 為vi 自tự 毀hủy 傷thương 。 也dã )# 生sanh 大đại 功công 德đức 。 入nhập 大Đại 乘Thừa 道Đạo 。 何hà 等đẳng 為vi 三tam 。

謂vị 自tự 成thành 就tựu 甚thậm 深thâm 云vân 云vân 。 如như 疏sớ/sơ 也dã 。 次thứ 下hạ 結kết 云vân 是thị 名danh 。 仰ngưỡng 推thôi 如Như 來Lai 。 除trừ 此thử 三tam 種chủng 諸chư 善thiện 男nam 子tử 已dĩ 。 諸chư 餘dư 眾chúng 生sanh 。 於ư 諸chư 深thâm 法Pháp 。 堅kiên 著trước 妄vọng 說thuyết 。 違vi 背bội 正Chánh 法Pháp 。 習tập 諸chư 外ngoại 道đạo 。 腐hủ 敗bại 種chủng 子tử 者giả 。 當đương 以dĩ 王vương 力lực 。 及cập 天thiên 龍long 鬼quỷ 神thần 力lực 。 而nhi 調điều 伏phục 之chi 。

佛Phật 言ngôn 。

善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 勝thắng 鬘man 。 於ư 甚thậm 深thâm 法Pháp 。 方phương 便tiện 守thủ 護hộ 。 降hàng 伏phục 非phi 法pháp 。 善thiện 得đắc 其kỳ 宜nghi 。 釋thích 曰viết 。 准chuẩn 天thiên 台thai 宗tông 。 約ước 根căn 利lợi 鈍độn 。 有hữu 隨tùy 法pháp 行hành 隨tùy 信tín 行hành 。 即tức 是thị 此thử 中trung 第đệ 一nhất 第đệ 二nhị 智trí 也dã 。 隨tùy 法pháp 即tức 自tự 力lực 增tăng 勝thắng 。 隨tùy 信tín 即tức 緣duyên 力lực 增tăng 勝thắng 。 謂vị 遇ngộ 佛Phật 了liễu 義nghĩa 教giáo 及cập 真chân 勝thắng 善Thiện 知Tri 識Thức 。 而nhi 能năng 隨tùy 順thuận 。 失thất 第đệ 三tam 智trí 者giả 。 謂vị 尋tầm 讀đọc 了liễu 義nghĩa 最tối 上thượng 頓đốn 教giáo 。 或hoặc 遇ngộ 善thiện 友hữu 所sở 說thuyết 圓viên 頓đốn 之chi 理lý 。 理lý 與dữ 情tình 違vi 。 情tình 難nan 忍nhẫn 可khả 。 不bất 以dĩ 乖quai 情tình 。 而nhi 生sanh 疑nghi 惑hoặc 。 但đãn 須tu 仰ngưỡng 推thôi 世Thế 尊Tôn 。 所sở 知tri 之chi 法Pháp 。 理lý 雖tuy 平bình 等đẳng 不bất 殊thù 。 而nhi 智trí 解giải 有hữu 凡phàm 聖thánh 勝thắng 劣liệt 。 此thử 甚thậm 深thâm 之chi 法Pháp 。 非phi 是thị 我ngã 所sở 。 知tri 之chi 分phần 齊tề 。 但đãn 當đương 慇ân 懃cần 正chánh 觀quán 矣hĩ 。 且thả 為vi 此thử 釋thích 。 未vị 敢cảm 指chỉ 南nam 。 待đãi 撿kiểm 勝thắng 鬘man 疏sớ/sơ 。 續tục 當đương 具cụ 敘tự 。

△# 疏sớ/sơ 又hựu 反phản 三tam 非phi 下hạ 。 謂vị 反phản 三tam 非phi 器khí 。 即tức 三tam 皆giai 是thị 器khí 也dã 。 反phản 者giả 。 謂vị 離ly 身thân 見kiến 。 離ly 四tứ 倒đảo 。 不bất 失thất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 等đẳng 也dã 。 及cập 三tam 是thị 器khí 即tức 三tam 非phi 器khí 者giả 。 例lệ 之chi 可khả 知tri 。 (# 謂vị 一nhất 無vô 甚thậm 深thâm 法Pháp 智trí 等đẳng 二nhị 三tam 云vân 云vân )# 。

疏sớ/sơ 釋thích 經kinh 意ý 者giả 。 文văn 三tam 。 一nhất 對đối 前tiền 指chỉ 體thể 。 二nhị 言ngôn 如Như 來Lai 下hạ 。 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 三tam 總tổng 結kết 成thành 前tiền 意ý 。 於ư 第đệ 二nhị 中trung 。 又hựu 二nhị 。 一nhất 料liệu 。 二nhị 無vô 起khởi 滅diệt 下hạ 釋thích 。 釋thích 中trung 二nhị 。 一nhất 釋thích 空không 藏tạng 。 二nhị 釋thích 不bất 空không 。 空không 中trung 又hựu 二nhị 。 一nhất 銷tiêu 文văn 。 所sở 知tri 生sanh 死tử 等đẳng 者giả 。 經Kinh 云vân 。 於ư 無vô 生sanh 中trung 。 妄vọng 見kiến 生sanh 滅diệt 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 。 輪luân 轉chuyển 生sanh 死tử 。 乃nãi 至chí 亦diệc 無vô 身thân 心tâm 。 受thọ 彼bỉ 生sanh 死tử 。 非phi 作tác 故cố 無vô 。 本bổn 性tánh 無vô 故cố 。 今kim 釋thích 意ý 云vân 。 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 本bổn 無vô 起khởi 滅diệt 故cố 。 前tiền 文văn 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 疏sớ/sơ 釋thích 上thượng 彼bỉ 知tri 覺giác 等đẳng 者giả 。 文văn 云vân 。 彼bỉ 知tri 覺giác 者giả 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 知tri 虗hư 空không 者giả 。 即tức 空không 華hoa 相tương 對đối 。 上thượng 所sở 知tri 生sanh 死tử 。 此thử 名danh 能năng 知tri 之chi 智trí 。 今kim 釋thích 意ý 中trung 。 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 本bổn 無vô 能năng 知tri 對đối 緣duyên 之chi 智trí 故cố 。 前tiền 文văn 作tác 是thị 說thuyết 也dã 。 疏sớ/sơ 能năng 執chấp 能năng 知tri 者giả 。 計kế 有hữu 生sanh 死tử 。 名danh 能năng 執chấp 。 達đạt 無vô 生sanh 死tử 。 名danh 能năng 知tri 。

△# 疏sớ/sơ 此thử 乃nãi 非phi 唯duy 下hạ 。 二nhị 顯hiển 德đức 。 於ư 中trung 。 先tiên 且thả 躡niếp 前tiền 空không 藏tạng 文văn 勢thế 。 從tùng 方phương 為vi 自tự 體thể 下hạ 。 正chánh 是thị 顯hiển 德đức 。 真chân 實thật 識thức 知tri 等đẳng 者giả 。 即tức 起khởi 信tín 之chi 文văn 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 能năng 見kiến (# 同đồng 此thử 無vô 知tri 見kiến 及cập 上thượng 彼bỉ 知tri 覺giác 者giả 。 如như 空không )# 及cập 所sở 見kiến 。 (# 同đồng 此thử 無vô 起khởi 滅diệt 也dã )# 見kiến 者giả (# 同đồng 上thượng 知tri 空không 華hoa 者giả )# 悉tất 除trừ 遣khiển 。 (# 結kết 總tổng 上thượng 文văn )# 不bất 壞hoại 於ư 真chân 法pháp 。 是thị 名danh 真chân 見kiến 者giả 。 (# 同đồng 此thử 如như 法Pháp 界Giới 等đẳng 三tam 句cú )# 。

▲# 疏sớ/sơ 如như 法Pháp 界giới 下hạ 。 二nhị 釋thích 不bất 空không 藏tạng 也dã 。 佛Phật 性tánh 法pháp 性tánh 者giả 。 彼bỉ 論luận 云vân 。 在tại 有hữu 情tình 數số 中trung 。 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 。 在tại 非phi 情tình 數số 中trung 。 名danh 為vi 法pháp 性tánh 。 前tiền 已dĩ 引dẫn 釋thích 。 如như 云vân 能năng 造tạo 等đẳng 者giả 。 楞lăng 伽già 起khởi 信tín 寶bảo 性tánh 。 皆giai 有hữu 此thử 文văn 。 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 。 疏sớ/sơ 二nhị 義nghĩa 之chi 別biệt 者giả 。 如Như 來Lai 藏tạng 法Pháp 界Giới 性tánh 也dã 。 一nhất 體thể 之chi 同đồng 者giả 。 經Kinh 云vân 。 知tri 是thị 法Pháp 界Giới 性tánh 也dã 。 如như 即tức 同đồng 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 豈khởi 須tu 等đẳng 者giả 。 滅diệt 舊cựu 惑hoặc 。 結kết 上thượng 拂phất 所sở 知tri 生sanh 死tử 空không 也dã 。 添# 新tân 生sanh 者giả 。 結kết 上thượng 拂phất 能năng 知tri 等đẳng 。 疏sớ/sơ 重trùng 宣tuyên 者giả 。 義nghĩa 重trọng/trùng 文văn 不bất 重trọng/trùng 也dã 。 應ưng 以dĩ 四tứ 句cú 揀giản 之chi 。 謂vị 文văn 重trọng/trùng 義nghĩa 不bất 重trọng/trùng 等đẳng 。

疏sớ/sơ 解giải 云vân 汎# 論luận 下hạ 。 總tổng 方phương 為vi 二nhị 。 一nhất 總tổng 明minh 諸chư 教giáo 。 二nhị 別biệt 辨biện 此thử 經Kinh 。 初sơ 中trung 四tứ 。 一nhất 立lập 四tứ 種chủng 。 第đệ 一nhất 名danh 者giả 。 慈từ 恩ân 云vân 。 室thất 盧lô 迦ca 三tam 十thập 二nhị 字tự 。 處xử 中trung 頌tụng 也dã 。 (# 西tây 方phương 五ngũ 種chủng 句cú 。 一nhất 短đoản 句cú 。 上thượng 五ngũ 字tự 下hạ 三tam 言ngôn 。 四tứ 句cú 為vi 偈kệ 。 二nhị 前tiền 句cú 。 唯duy 六lục 七thất 字tự 。 還hoàn 四tứ 句cú 為vi 偈kệ 。 三tam 中trung 句cú 。 八bát 字tự 成thành 句cú 。 四tứ 後hậu 句cú 。 後hậu 從tùng 九cửu 字tự 乃nãi 至chí 二nhị 十thập 六lục 字tự 。 五ngũ 長trường/trưởng 句cú 。 從tùng 二nhị 十thập 七thất 字tự 。 已dĩ 上thượng 不bất 限hạn )# 諸chư 論luận 指chỉ 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 皆giai 云vân 若nhược 干can 偈kệ 。 即tức 此thử 也dã 。 如như 云vân 華hoa 嚴nghiêm 十thập 萬vạn 偈kệ 等đẳng 。 其kỳ 中trung 結kết 偈kệ 處xứ 極cực 少thiểu 。 餘dư 悉tất 是thị 長trường/trưởng 行hành 。 故cố 知tri 十thập 萬vạn 之chi 數số 。 非phi 伽già 他tha 祇kỳ 夜dạ 蘊uẩn 駄đà 等đẳng 。 乃nãi 是thị 初sơ 三tam 十thập 二nhị 字tự 之chi 頌tụng 等đẳng 也dã 。 疏sớ/sơ 蘊uẩn 駄đà 南nam 頌tụng 者giả 。 瑜du 伽già 論luận 。 每mỗi 標tiêu 頌tụng 文văn 。 皆giai 云vân 蘊uẩn 駄đà 南nam 也dã 。 問vấn 偈kệ 頌tụng 以dĩ 何hà 為vi 體thể 。 答đáp 以dĩ 名danh 句cú 文văn 身thân 為vi 體thể 。 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 頌tụng 依y 於ư 文văn 及cập 文văn 士sĩ 者giả 。 此thử 乃nãi 室thất 盧lô 。 云vân 云vân (# 如như 上thượng 引dẫn 釋thích 曰viết 文văn 士sĩ 者giả 。 即tức 造tạo 頌tụng 假giả 者giả 小Tiểu 乘Thừa 凡phàm 此thử 文văn 及cập 士sĩ 。 皆giai 是thị 頌tụng 依y )# 問vấn 百bách 法pháp 中trung 。 何hà 不bất 開khai 數số 。 慈từ 恩ân 答đáp 云vân 。 進tiến 詮thuyên 體thể 義nghĩa 劣liệt 於ư 名danh 句cú 。 退thoái 為vi 所sở 依y 不bất 及cập 之chi 聲thanh 故cố 。 百bách 法pháp 中trung 不bất 別biệt 建kiến 立lập 。

△# 疏sớ/sơ 為vi 何hà 下hạ 。 二nhị 明minh 八bát 義nghĩa 。 又hựu 二nhị 。 一nhất 正chánh 述thuật 。 二nhị 今kim 此thử 下hạ 。 配phối 經kinh 。 言ngôn 正chánh 唯duy 三tam 七thất 者giả 。 謂vị 鈍độn 根căn 重trùng 說thuyết 。 (# 當đương 時thời 淨tịnh 土độ 之chi 會hội 。 皆giai 入nhập 三tam 昧muội 。 雖tuy 無vô 鈍độn 根căn 而nhi 流lưu 轉chuyển 末mạt 世thế 不bất 妨phương 有hữu 也dã 。 意ý 令linh 總tổng 覽lãm 長trường/trưởng 行hành 對đối 偈kệ 方phương 解giải 義nghĩa 理lý 。 然nhiên 後hậu 隨tùy 力lực 唯duy 誦tụng 持trì 偈kệ 頌tụng 之chi 文văn 自tự 記ký 得đắc 長trường/trưởng 行hành 義nghĩa )# 及cập 增tăng 明minh 前tiền 說thuyết 。 (# 文văn 相tương/tướng 自tự 明minh )# 。

疏sớ/sơ 兼kiêm 一nhất 五ngũ 六lục 者giả 。 謂vị 此thử 三tam 通thông 於ư 直trực 頌tụng 。 皆giai 容dung 有hữu 少thiểu 字tự 。 隨tùy 樂nhạo/nhạc/lạc 易dị 受thọ 之chi 意ý 。 意ý 令linh 一nhất 有hữu 文văn 持trì 。 文văn 持trì 者giả 習tập 長trường/trưởng 行hành 。 無vô 者giả 習tập 頌tụng 。 二nhị 樂nhạo/nhạc/lạc 備bị 覽lãm 者giả 習tập 長trường/trưởng 行hành 。 樂nhạo/nhạc/lạc 諷phúng 詠vịnh 者giả 習tập 頌tụng 。 三tam 心tâm 力lực 強cường/cưỡng 者giả 習tập 長trường/trưởng 行hành 。 心tâm 力lực 劣liệt 者giả 易dị 得đắc 受thọ 持trì 。 即tức 習tập 頌tụng 也dã 。 疏sớ/sơ 全toàn 非phi 二nhị 四tứ 八bát 者giả 。 非phi 二nhị 者giả 。 此thử 非phi 孤cô 讚tán 。 非phi 四tứ 者giả 。 淨tịnh 土độ 法pháp 眾chúng 。 同đồng 住trụ 如Như 來Lai 。 平bình 等đẳng 法Pháp 會hội 。 無vô 後hậu 來lai 之chi 徒đồ 故cố 。 如như 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 佛Phật 昔tích 日nhật 云vân 云vân 。 說thuyết 經Kinh 意ý 。

爾nhĩ 時thời 復phục 有hữu 。 利lợi 根căn 眾chúng 生sanh 。 為vì 聽thính 法Pháp 故cố 後hậu 至chí 等đẳng 。 前tiền 十thập 二nhị 分phần 中trung 已dĩ 引dẫn 。 非phi 八bát 者giả 。 長trường/trưởng 行hành 已dĩ 說thuyết 故cố 。

△# 疏sớ/sơ 又hựu 慈từ 恩ân 下hạ 。 三tam 引dẫn 十thập 義nghĩa 亦diệc 二nhị 。 准chuẩn 上thượng 雖tuy 云vân 十thập 義nghĩa 是thị 十thập 對đối 也dã 。 每mỗi 對đối 皆giai 上thượng 字tự 是thị 長trường/trưởng 行hành 。 (# 利lợi 前tiền 曲khúc 難nạn/nan 真chân 取thủ 等đẳng )# 下hạ 字tự 是thị 偈kệ 頌tụng 。 (# 鈍độn 後hậu 直trực 易dị 俗tục 捨xả 等đẳng )# 一nhất 為vi 利lợi 銳duệ 二nhị 根căn 。 二nhị 為vi 前tiền 後hậu 二nhị 眾chúng 。 三tam 為vi 曲khúc (# 屈khuất 曲khúc 顯hiển 等đẳng )# 直trực (# 直trực 言ngôn 其kỳ 事sự )# 兩lưỡng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 (# 樂nhạo/nhạc/lạc 曲khúc 樂nhạo/nhạc/lạc 直trực )# 四tứ 為vi 難nạn/nan (# 難nan 解giải 者giả 長trường/trưởng 行hành 委ủy 曲khúc 說thuyết )# 易dị (# 易dị 解giải 者giả 。 偈kệ 頌tụng 撮toát 略lược 而nhi 說thuyết 也dã )# 兩lưỡng 解giải 。 五ngũ 為vi 真chân (# 就tựu 理lý 真chân 言ngôn )# 俗tục (# 隨tùy 俗tục 文văn 飾sức )# 雨vũ 隨tùy 。 (# 隨tùy 真chân 反phản 俗tục )# 六lục 為vi 取thủ (# 取thủ 善thiện )# 捨xả (# 捨xả 惡ác )# 兩lưỡng 分phần/phân 。 七thất 為vi 標tiêu (# 標tiêu 列liệt 理lý 事sự )# 釋thích (# 釋thích 說thuyết 義nghĩa 昧muội )# 二nhị 別biệt 。 八bát 為vi 智trí 辨biện 二nhị 殊thù 。 九cửu 為vi 解giải 持trì 二nhị 異dị 。 十thập 為vi 說thuyết 行hành 二nhị 別biệt 。 疏sớ/sơ 對đối 會hội 可khả 知tri 者giả 。 配phối 此thử 即tức 對đối 前tiền 八bát 義nghĩa 也dã 。 謂vị 利lợi 鈍độn 即tức 前tiền 第đệ 三tam 。 (# 但đãn 言ngôn 為vi 鈍độn 根căn 說thuyết 煩phiền 。 即tức 知tri 利lợi 根căn 但đãn 要yếu 長trường/trưởng 行hành 也dã 。 下hạ 皆giai 例lệ 此thử 。 曉hiểu 之chi )# 前tiền 後hậu 即tức 第đệ 四tứ 。 曲khúc 直trực 即tức 第đệ 五ngũ 。 難nan 易dị 即tức 第đệ 六lục 。 真chân 俗tục 即tức 第đệ 二nhị 。 標tiêu 釋thích 即tức 第đệ 八bát 。 (# 云vân 長trường/trưởng 行hành 未vị 說thuyết 。 即tức 知tri 但đãn 是thị 標tiêu 也dã )# 智trí 辨biện 即tức 第đệ 七thất 。 (# 有hữu 利lợi 辨biện 故cố 。 增tăng 益ích 明minh 顯hiển )# 解giải 持trì 即tức 第đệ 一nhất (# 解giải 義nghĩa 即tức 須tu 長trường/trưởng 行hành 委ủy 尋tầm 。 若nhược 已dĩ 解giải 。 但đãn 要yếu 持trì 於ư 少thiểu 文văn 。 而nhi 攝nhiếp 多đa 義nghĩa 。 即tức 須tu 頌tụng 也dã )# 唯duy 取thủ 捨xả 說thuyết 行hành 前tiền 中trung 無vô 也dã 。 以dĩ 苦khổ 非phi 諦đế 當đương 故cố 。 謂vị 長trường/trưởng 行hành 與dữ 偈kệ 頌tụng 。 皆giai 容dung 互hỗ 有hữu 也dã 。 餘dư 八bát 對đối 前tiền 皆giai 具cụ 也dã 。 前tiền 以dĩ 八bát 法pháp 。 收thu 得đắc 此thử 十thập 六lục 法pháp 。 兼kiêm 便tiện 以dĩ 義nghĩa 列liệt 。 覽lãm 之chi 即tức 解giải 。 智trí 者giả 詳tường 焉yên 。

△# 疏sớ/sơ 然nhiên 長trường/trưởng 下hạ 。 四tứ 辨biện 五ngũ 例lệ 亦diệc 二nhị 。 一nhất 正chánh 述thuật 其kỳ 例lệ 。 慈từ 恩ân 加gia 文văn 質chất 一nhất 對đối 。 今kim 不bất 取thủ 者giả 。 以dĩ 長trường/trưởng 行hành 及cập 偈kệ 譯dịch 者giả 不bất 同đồng 。 文văn 質chất 在tại 於ư 譯dịch 人nhân 。 豈khởi 可khả 一nhất 文văn 一nhất 質chất 。 自tự 有hữu 人nhân 譯dịch 經kinh 。 長trường/trưởng 行hành 亦diệc 文văn 。

復phục 有hữu 人nhân 譯dịch 。 偈kệ 中trung 亦diệc 質chất 。 疏sớ/sơ 今kim 經kinh 下hạ 。 二nhị 配phối 屬thuộc 此thử 經Kinh 。

▲# 疏sớ/sơ 今kim 此thử 段đoạn 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 辨biện 此thử 經Kinh 也dã 。 名danh 少thiểu 殊thù 者giả 。 唯duy 第đệ 四tứ 結kết 牒điệp 之chi 文văn 全toàn 同đồng 。 餘dư 前tiền 三tam 皆giai 小tiểu 有hữu 開khai 合hợp 。 下hạ 更cánh 示thị 之chi 。

疏sớ/sơ 皆giai 長trường/trưởng 離ly 偈kệ 合hợp 者giả 。 初sơ 段đoạn 長trường/trưởng 行hành 中trung 。 先tiên 且thả 標tiêu 本bổn 有hữu 覺giác 心tâm 。 後hậu 明minh 悟ngộ 即tức 成thành 佛Phật 。 故cố 云vân 離ly 。 偈kệ 中trung 但đãn 云vân 。 皆giai 以dĩ 智trí 慧tuệ 覺giác 。 故cố 云vân 合hợp 由do 此thử 科khoa 文văn 不bất 全toàn 同đồng 前tiền 。 故cố 云vân 名danh 少thiểu 殊thù 矣hĩ 。 第đệ 二nhị 段đoạn 即tức 長trường/trưởng 行hành 。 先tiên 示thị 無vô 明minh 行hành 相tướng 。 後hậu 方phương 顯hiển 其kỳ 本bổn 空không 。 今kim 便tiện 了liễu 達đạt 其kỳ 空không 。 故cố 長trường/trưởng 離ly 偈kệ 合hợp 。 合hợp 者giả 。 了liễu 達đạt 二nhị 字tự 。 含hàm 於ư 達đạt 相tương/tướng 達đạt 性tánh 。 (# 達đạt 真chân 空không 即tức 性tánh 矣hĩ )# 疏sớ/sơ 長trường/trưởng 先tiên 等đẳng 者giả 。 長trường/trưởng 行hành 云vân 。 永vĩnh 斷đoạn 無vô 明minh 。 方phương 成thành 佛Phật 道Đạo 。 然nhiên 後hậu 徵trưng 釋thích 無vô 明minh 性tánh 相tướng 。 今kim 乃nãi 在tại 徵trưng 釋thích 之chi 後hậu 。 又hựu 長trường/trưởng 行hành 云vân 。 如như 眾chúng 空không 華hoa 滅diệt 於ư 虗hư 空không 等đẳng 。 然nhiên 後hậu 說thuyết 彼bỉ 知tri 覺giác 者giả 。 猶do 如như 虗hư 空không 等đẳng 。 今kim 即tức 幻huyễn 滅diệt 之chi 文văn 。 在tại 拂phất 迹tích 後hậu 。 疏sớ/sơ 長trường/trưởng 隱ẩn 等đẳng 者giả 。 長trường/trưởng 行hành 但đãn 云vân 。 發phát 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 此thử 直trực 云vân 菩Bồ 提Đề 心tâm 故cố 。 文Văn 殊Thù 章chương 竟cánh 。

圓Viên 覺Giác 經Kinh 大Đại 疏Sớ/sơ 釋Thích 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ (# 之chi 下hạ )#