圓Viên 覺Giác 疏Sớ/sơ 鈔Sao 隨Tùy 文Văn 要Yếu 解Giải 卷quyển 第đệ 八bát

沙Sa 門Môn 凊# 遠viễn 。 述thuật 。

〔# 眾chúng 生sanh 寂tịch 滅diệt 〕#

大đại 鈔sao 云vân 釋thích 亦diệc 一nhất 亦diệc 異dị 。 示thị 於ư 亦diệc 差sai 別biệt 無vô 差sai 別biệt 。 之chi 相tướng 眾chúng 生sanh 寂tịch 滅diệt 即tức 是thị 。 法Pháp 身thân 生sanh 不bất 異dị 佛Phật 法Pháp 身thân 隨tùy 緣duyên 即tức 是thị 眾chúng 生sanh 。 佛Phật 不bất 異dị 生sanh 則tắc 無vô 差sai 別biệt 矣hĩ 寂tịch 滅diệt 非phi 無vô 等đẳng 一nhất 對đối 明minh 無vô 差sai 別biệt 不bất 礙ngại 差sai 別biệt 寂tịch 滅diệt 故cố 無vô 差sai 別biệt 非phi 無vô 眾chúng 生sanh 故cố 。 不bất 礙ngại 差sai 別biệt 。

〔# 恆hằng 不bất 異dị 真chân 〕#

者giả 成thành 上thượng 寂tịch 滅diệt 。

〔# 而nhi 成thành 立lập 〕#

者giả 成thành 上thượng 非phi 無vô 眾chúng 生sanh 隨tùy 緣duyên 等đẳng 一nhất 對đối 隨tùy 隨tùy 故cố 佛Phật 不bất 異dị 生sanh 非phi 有hữu 之chi 法Pháp 身thân 則tắc 不bất 礙ngại 異dị 生sanh 。

〔# 恆hằng 不bất 異dị 事sự 〕#

者giả 成thành 上thượng 隨tùy 緣duyên 。

〔# 而nhi 顯hiển 現hiện 〕#

者giả 成thành 上thượng 非phi 有hữu 之chi 法Pháp 身thân 。

〔# 是thị 故cố 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 〕#

經kinh 前tiền 所sở 標tiêu 凡phàm 聖thánh 平bình 等đẳng 。

〔# 況huống 稱xưng 性tánh 互hỗ 收thu 〕#

大đại 鈔sao 云vân 況huống 出xuất 圓viên 融dung 上thượng 但đãn 事sự 理lý 無vô 礙ngại 已dĩ 是thị 難nan 思tư 餘dư 經kinh 容dung 有hữu 此thử 則tắc 事sự 事sự 無vô 礙ngại 唯duy 華hoa 嚴nghiêm 及cập 此thử 經Kinh 觀quán 成thành 中trung 意ý 。

〔# 疏sớ/sơ 一nhất 法pháp 性tánh 〕#

性tánh 法Pháp 身thân 土thổ/độ 文văn 出xuất 唯duy 識thức 相tương/tướng 宗tông 釋thích 之chi 唯duy 據cứ 理lý 說thuyết 理lý 智trí 不bất 即tức 今kim 家gia 用dụng 之chi 理lý 智trí 不bất 分phân 同đồng 佛Phật 地địa 論luận 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 同đồng 證chứng 此thử 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 光quang 嚴nghiêm 住trụ 持trì 。 等đẳng 三tam 土thổ/độ 三Tam 身Thân 開khai 合hợp 自tự 在tại 已dĩ 具cụ 前tiền 文văn (# 三tam 末mạt )# 。

〔# 注chú 小Tiểu 乘Thừa 八bát 微vi 〕#

地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 凡phàm 諸chư 色sắc 法pháp 乃nãi 至chí 微vi 塵trần 皆giai 具cụ 此thử 八bát 故cố 小Tiểu 乘Thừa 不bất 達đạt 唯duy 心tâm 計kế 為vi 實thật 故cố 此thử 八bát 皆giai 以dĩ 塵trần 為vi 體thể 言ngôn 其kỳ 坌bộn 污ô 難nạn/nan 覺giác 故cố 云vân 微vi 也dã 。

〔# 注chú 權quyền 教giáo 唯duy 心tâm 〕#

權quyền 教giáo 唯duy 心tâm 屬thuộc 有hữu 為vi 四tứ 土thổ/độ 中trung 法pháp 性tánh 土thổ/độ 屬thuộc 無vô 為vi 亦diệc 以dĩ 唯duy 心tâm 為vi 體thể 者giả 大đại 鈔sao 云vân 四tứ 土thổ/độ 總tổng 出xuất 體thể 故cố 若nhược 四tứ 土thổ/độ 各các 別biệt 出xuất 體thể 分phần/phân 性tánh 相tướng 之chi 別biệt 法pháp 性tánh 土thổ/độ 即tức 以dĩ 真Chân 如Như 為vi 體thể 其kỳ 自tự 他tha 受thọ 用dụng 及cập 變biến 化hóa 土thổ/độ 以dĩ 次thứ 天thiên 無vô 漏lậu 色sắc 蘊uẩn 為vi 體thể 等đẳng 。

〔# 注chú 實thật 教giáo 融dung 攝nhiếp 〕#

然nhiên 融dung 攝nhiếp 二nhị 字tự 恐khủng 誤ngộ 大đại 疏sớ/sơ 云vân 法pháp 性tánh 彼bỉ 分phần/phân 二nhị 科khoa 總tổng 初sơ 出xuất 體thể 權quyền 教giáo 唯duy 心tâm 實thật 教giáo 法pháp 性tánh 次thứ 科khoa 四tứ 土thổ/độ 各các 別biệt 出xuất 體thể 謂vị 權quyền 教giáo 性tánh 相tướng 不bất 即tức 實thật 教giáo 性tánh 相tướng 融dung 攝nhiếp 故cố 知tri 對đối 權quyền 教giáo 唯duy 心tâm 應ưng 云vân 實thật 教giáo 法pháp 性tánh 亦diệc 可khả 略lược 鈔sao 只chỉ 一nhất 科khoa 故cố 云vân 融dung 攝nhiếp 。

〔# 三tam 嚴nghiêm 之chi 方phương 便tiện 注chú 皆giai 由do 佛Phật 應ưng 統thống 之chi 故cố 〕#

有hữu 本bổn 云vân 此thử 明minh 土thổ/độ 之chi 淨tịnh 穢uế 大đại 鈔sao 云vân 方phương 便tiện 者giả 是thị 修tu 因nhân 義nghĩa 謂vị 明minh 有hữu 何hà 因nhân 緣duyên 。 而nhi 有hữu 淨tịnh 土độ 唯duy 華hoa 嚴nghiêm 世thế 界giới 成thành 就tựu 品phẩm 云vân 十thập 種chủng 因nhân 緣duyên 故cố 次thứ 四tứ 唯duy 淨tịnh 後hậu 三tam 融dung 通thông 屬thuộc 下hạ 別biệt 辨biện 今kim 明minh 初sơ 三tam 通thông 相tương/tướng 本bổn 起khởi 經kinh 標tiêu 此thử 十thập 云vân 所sở 謂vị 如Như 來Lai 。 神thần 力lực 故cố 法pháp 應ưng 爾nhĩ 故cố 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 行hành 業nghiệp 故cố 等đẳng 大đại 疏sớ/sơ 云vân 此thử 通thông 淨tịnh 穢uế 佛Phật 應ưng 統thống 之chi 故cố 皆giai 稱xưng 佛Phật 土độ 辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 佛Phật 應ưng 統thống 之chi 是thị 出xuất 穢uế 土thổ/độ 得đắc 名danh 佛Phật 土độ 之chi 所sở 以dĩ 非phi 是thị 嚴nghiêm 之chi 方phương 便tiện 正chánh 意ý 故cố 不bất 合hợp 如như 此thử 經Kinh 有hữu 本bổn 云vân 此thử 明minh 土thổ/độ 之chi 淨tịnh 穢uế 者giả 應ưng 注chú 云vân 若nhược 神thần 力lực 等đẳng 則tắc 通thông 淨tịnh 穢uế 議nghị 曰viết 固cố 如như 所sở 辨biện 但đãn 以dĩ 其kỳ 間gian 亦diệc 未vị 盡tận 善thiện 試thí 為vi 辨biện 之chi 且thả 方phương 便tiện 有hữu 十thập 種chủng 因nhân 緣duyên 次thứ 四tứ 唯duy 淨tịnh 前tiền 三tam 通thông 淨tịnh 穢uế 合hợp 應ưng 如như 是thị 注chú 但đãn 以dĩ 注chú 辭từ 太thái 簡giản 故cố 也dã 應ưng 注chú 云vân 方phương 便tiện 有hữu 十thập 種chủng 雖tuy 前tiền 三tam 通thông 淨tịnh 穢uế 皆giai 由do 佛Phật 應ưng 統thống 之chi 故cố 皆giai 稱xưng 佛Phật 土độ 。

〔# 若nhược 就tựu 行hành 則tắc 〕#

則tắc 字tự 誤ngộ 也dã 當đương 從tùng 大đại 鈔sao 致trí 字tự 為vi 正chánh 大đại 鈔sao 此thử 下hạ 正chánh 屬thuộc 別biệt 辨biện 與dữ 清thanh 涼lương 同đồng 引dẫn 生sanh 公công 云vân 行hành 致trí 淨tịnh 土độ 非phi 造tạo 之chi 也dã 謂vị 因nhân 他tha 而nhi 得đắc 故cố 名danh 為vi 致trí 因nhân 萬vạn 行hạnh 而nhi 致trí 於ư 土thổ/độ 必tất 招chiêu 淨tịnh 也dã 。

〔# 淨tịnh 有hữu 〕#

下hạ 別biệt 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 展triển 轉chuyển 開khai 之chi 乃nãi 成thành 四tứ 重trọng/trùng 皆giai 以dĩ 方phương 便tiện 。 為vi 因nhân 清thanh 淨tịnh 為vi 果quả 。

〔# 注chú 世thế 間gian 淨tịnh 〕#

大đại 鈔sao 云vân 以dĩ 六lục 行hành 為vi 方phương 便tiện 謂vị 欣hân 上thượng 淨tịnh 妙diệu 離ly 厭yếm 下hạ 苦khổ 麤thô 障chướng 故cố 以dĩ 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 而nhi 為vi 淨tịnh 土độ 等đẳng 具cụ 如như 前tiền 說thuyết (# 三tam 末mạt )# 。

〔# 注chú 出xuất 世thế 復phục 二nhị 〕#

初sơ 二Nhị 乘Thừa 淨tịnh 土độ 彼bỉ 宗tông 以dĩ 釋Thích 迦Ca 所sở 化hóa 之chi 土thổ/độ 為vi 實thật 報báo 土thổ/độ 以dĩ 十thập 方phương 佛Phật 土độ 。 為vi 方phương 便tiện 土thổ/độ (# 謂vị 此thử 方phương 佛Phật 往vãng 彼bỉ 化hóa 故cố )# 權quyền 教giáo 說thuyết 二Nhị 乘Thừa 無vô 別biệt 淨tịnh 土độ 即tức 以dĩ 變biến 化hóa 土thổ/độ 為vi 淨tịnh 土độ 若nhược 實thật 教giáo 說thuyết 二Nhị 乘Thừa 出xuất 三tam 界giới 外ngoại 。 別biệt 有hữu 淨tịnh 土độ 天thiên 台thai 指chỉ 方phương 便tiện 土thổ/độ 已dĩ 具cụ 前tiền 文văn (# 二nhị 末mạt )# 。

〔# 注chú 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 〕#

謂vị 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 。 淨tịnh 即tức 前tiền 十thập 中trung 第đệ 八bát 謂vị 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 勝thắng 解giải 自tự 在tại 印ấn 持trì 萬vạn 境cảnh 隨tùy 心tâm 改cải 變biến 故cố 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 隨tùy 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 則tắc 佛Phật 土độ 淨tịnh 。 直trực 心tâm 是thị 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 。 又hựu 觀quán 經kinh 三tam 種chủng 三tam 心tâm 是thị 淨tịnh 土độ 之chi 因nhân 等đẳng 。

〔# 注chú 菩Bồ 薩Tát 又hựu 二nhị 〕#

初sơ 真chân 極cực 佛Phật 自tự 受thọ 用dụng 相tương/tướng 累lũy/lụy/luy 兼kiêm 忘vong 。 而nhi 為vi 方phương 便tiện 。

〔# 注chú 二nhị 未vị 極cực 〕#

等đẳng 覺giác 已dĩ 還hoàn 仁nhân 王vương 經Kinh 云vân 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 住trụ 果quả 報báo 唯duy 佛Phật 一nhất 人nhân 。 居cư 淨tịnh 土độ (# 雙song 證chứng 極cực 未vị 極cực 也dã )# 未vị 極cực 之chi 中trung 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 一nhất 向hướng 清thanh 淨tịnh 。 以dĩ 永vĩnh 絕tuyệt 色sắc 累lũy/lụy/luy (# 淨tịnh 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 得đắc 色sắc 自tự 在tại 捨xả 於ư 分phân 段đoạn 故cố )# 照chiếu 體thể 獨độc 立lập (# 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 心tâm 悉tất 不bất 現hiện 前tiền 故cố )# 神thần 無vô 方phương 所sở (# 稱xưng 性tánh 普phổ 周chu 故cố )# 二nhị 七thất 地địa 已dĩ 還hoàn 未vị 出xuất 三tam 界giới 。 (# 未vị 捨xả 分phân 段đoạn 故cố )# 無vô 漏lậu 觀quán 智trí 有hữu 間gian 斷đoạn 故cố (# 即tức 六lục 地địa 已dĩ 前tiền 若nhược 至chí 七thất 地địa 觀quán 智trí 無vô 有hữu 間gián 斷đoạn 。 )# 非phi 一nhất 向hướng 淨tịnh 然nhiên 約ước 圓viên 教giáo 十thập 信tín 菩Bồ 薩Tát 即tức 有hữu 淨tịnh 土độ 始thỉ 自tự 發phát 心tâm 事sự 友hữu 終chung 至chí 成thành 佛Phật 皆giai 嚴nghiêm 淨tịnh 國quốc 土độ 。 之chi 方phương 便tiện 注chú 一nhất 權quyền 二nhị 實thật 實thật 中trung 又hựu 二nhị 法Pháp 身thân 十thập 種chủng 土thổ/độ 亦diệc 隨tùy 身thân 顯hiển 五ngũ 重trọng/trùng 即tức 大đại 疏sớ/sơ 據cứ 實thật 教giáo 廣quảng 釋thích 身thân 土thổ/độ 一nhất 異dị 問vấn 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 為vi 別biệt 不bất 別biệt 別biệt 則tắc 不bất 名danh 法pháp 性tánh 性tánh 無vô 二nhị 故cố 不bất 別biệt 則tắc 無vô 能năng 所sở 依y 耶da 答đáp 經kinh 論luận 異dị 說thuyết 統thống 收thu 法Pháp 身thân 略lược 有hữu 十thập 種chủng 。 土thổ/độ 隨tùy 身thân 顯hiển 乃nãi 有hữu 五ngũ 重trọng/trùng 一nhất 依y 佛Phật 地địa 論luận 唯duy 以dĩ 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 為vi 法Pháp 身thân 二nhị 依y 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 唯duy 以dĩ 大đại 智trí 而nhi 為vi 法Pháp 身thân 三tam 依y 梁lương 攝nhiếp 論luận 又hựu 金kim 光quang 明minh 亦diệc 智trí 亦diệc 如như 為vi 法Pháp 身thân 文văn 云vân 唯duy 如như 如như 及cập 如như 如như 智trí 獨độc 存tồn 名danh 法Pháp 身thân 故cố 土thổ/độ 則tắc 唯duy 如như 四tứ 境cảnh 智trí 雙song 泯mẫn 而nhi 為vi 法Pháp 身thân 身thân 土thổ/độ 無vô 二nhị 顯hiển 無vô 能năng 所sở 故cố 因nhân 依y 妄vọng 五ngũ 此thử 上thượng 四tứ 句cú 合hợp 為vi 一nhất 無vô 礙ngại 法Pháp 身thân 隨tùy 說thuyết 皆giai 得đắc 土thổ/độ 亦diệc 如như 之chi 六lục 此thử 上thượng 總tổng 別biệt 五ngũ 句cú 相tương/tướng 融dung 形hình 奪đoạt 泯mẫn 茲tư 五ngũ 說thuyết 逈huýnh 然nhiên 無vô 寄ký 以dĩ 為vi 法Pháp 身thân 土thổ/độ 亦diệc 如như 也dã (# 此thử 上thượng 單đơn 就tựu 境cảnh 智trí )# 七thất 通thông 攝nhiếp 五ngũ 分phần/phân 及cập 悲bi 智trí 願nguyện 等đẳng 功công 德đức 無vô 不bất 是thị 此thử 法Pháp 身thân 收thu 八bát 通thông 報báo 化hóa 色sắc 相tướng 功công 德đức 無vô 不bất 皆giai 是thị 此thử 法Pháp 身thân 收thu 故cố (# 然nhiên 有hữu 三tam 義nghĩa 一nhất 相tương/tướng 即tức 如như 故cố 歸quy 理lý 法Pháp 身thân 二nhị 智trí 所sở 現hiện 故cố 屬thuộc 智trí 法Pháp 身thân 三tam 智trí 相tương/tướng 竝tịnh 是thị 功công 德đức 法pháp 故cố 。 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 其kỳ 所sở 依y 土thổ/độ 則tắc 通thông 性tánh 相tướng 。 〔# 所sở 現hiện 故cố 屬thuộc 智trí 法Pháp 身thân 三tam 當đương 相tương 竝tịnh 是thị 功công 德đức 法pháp 此thử 土thổ/độ 淨tịnh 而nhi 汝nhữ 不bất 見kiến 。 眾chúng 生sanh 見kiến 燒thiêu 淨tịnh 土độ 〕# 淨tịnh 穢uế 無vô 礙ngại 我ngã 此thử 土độ 淨tịnh 。 而nhi 汝nhữ 不bất 見kiến 。 眾chúng 生sanh 見kiến 燒thiêu 淨tịnh 土độ 不bất 毀hủy 云vân 云vân )# 上thượng 八bát 門môn 通thông 諸chư 大Đại 乘Thừa 教giáo 即tức 同đồng 教giáo 一Nhất 乘Thừa 義nghĩa 九cửu 通thông 攝nhiếp 三tam 種chủng 世thế 間gian 皆giai 為vi 一nhất 大đại 法Pháp 身thân 如như 華hoa 嚴nghiêm 說thuyết 具cụ 十thập 佛Phật 故cố 其kỳ 三Tam 身Thân 等đẳng 竝tịnh 是thị 此thử 中trung 智trí 正chánh 覺giác 攝nhiếp 土thổ/độ 亦diệc 如như 之chi 十thập 上thượng 分phần/phân 權quyền 實thật 唯duy 以dĩ 第đệ 九cửu 屬thuộc 於ư 圓viên 教giáo 若nhược 據cứ 融dung 攝nhiếp 總tổng 前tiền 九cửu 義nghĩa 為vi 一nhất 總tổng 句cú 是thị 謂vị 如Như 來Lai 。 無vô 礙ngại 身thân 土thổ/độ 上thượng 言ngôn 土thổ/độ 有hữu 五ngũ 重trọng/trùng 者giả 一nhất 唯duy 法pháp 性tánh (# 屬thuộc 前tiền 三Tam 身Thân )# 二nhị 雙song 泯mẫn (# 屬thuộc 於ư 第đệ 四tứ )# 三tam 具cụ 性tánh 相tướng (# 五ngũ 六lục 七thất 八bát 所sở 依y )# 四tứ 融dung 攝nhiếp 三tam 世thế 間gian (# 屬thuộc 於ư 第đệ 九cửu )# 五ngũ 總tổng 前tiền 諸chư 義nghĩa (# 即tức 第đệ 十thập )# 與dữ 大đại 經kinh 疏sớ/sơ 十thập 四tứ 同đồng 。

〔# 注chú 慈từ 恩ân 釋thích 云vân 〕#

此thử 注chú 即tức 清thanh 涼lương 疏sớ/sơ 文văn (# 十thập 四tứ )# 鈔sao 云vân 謂vị 法pháp 性tánh 屬thuộc 佛Phật 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 唯duy 彼bỉ 疏sớ/sơ (# 慈từ 恩ân 論luận 疏sớ/sơ )# 云vân 佛Phật 是thị 相tương/tướng 義nghĩa 為vi 功công 德đức 法pháp 所sở 依y 止chỉ 故cố 眾chúng 德đức 聚tụ 故cố 二nhị 身thân 自tự 體thể 故cố 法pháp 是thị 性tánh 義nghĩa 功công 德đức 自tự 性tánh 故cố 能năng 持trì 自tự 性tánh 故cố 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 故cố 體thể 為vi 土thổ/độ 義nghĩa 相tương/tướng 為vi 身thân 義nghĩa 此thử 云vân 意ý 云vân 屬thuộc 佛Phật 是thị 相tương/tướng 屬thuộc 法pháp 是thị 性tánh 直trực 語ngữ 所sở 依y 名danh 土thổ/độ 故cố 云vân 體thể 為vi 土thổ/độ 義nghĩa 以dĩ 能năng 依y (# 今kim 鈔sao 於ư 此thử 多đa 亦diệc 所sở 依y 三tam 字tự 今kim 依y 大đại 鈔sao 削tước 之chi 加gia 一nhất 名danh 字tự 古cổ 本bổn 演diễn 義nghĩa 多đa 名danh 土thổ/độ 所sở 依y 四tứ 字tự 俱câu 未vị 盡tận 善thiện )# 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 故cố 云vân 相tương/tướng 為vi 身thân 義nghĩa 今kim 疏sớ/sơ 意ý 小tiểu 異dị 謂vị 佛Phật 有hữu 覺giác 義nghĩa 故cố 名danh 屬thuộc 佛Phật 土độ 無vô 覺giác 義nghĩa 但đãn 持trì 自tự 性tánh 故cố 名danh 為vi 法pháp 。

〔# 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 異dị 〕#

者giả 身thân 土thổ/độ 約ước 相tương/tướng 則tắc 有hữu 二nhị 差sai 隨tùy 所sở 依y 性tánh 則tắc 無vô 差sai 別biệt 今kim 以dĩ 無vô 差sai 別biệt 。 之chi 性tánh 隨tùy 有hữu 差sai 之chi 相tướng 故cố 云vân 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 異dị (# 上thượng 皆giai 演diễn 義nghĩa 十thập 七thất )# 今kim 謂vị 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 異dị 者giả 清thanh 涼lương 謂vị 所sở 依y 之chi 性tánh 是thị 一nhất 約ước 相tương/tướng 則tắc 有hữu 佛Phật 法Pháp 之chi 別biệt 慈từ 恩ân 之chi 意ý 云vân 性tánh 如như 所sở 依y 之chi 水thủy 相tương/tướng 如như 能năng 依y 之chi 波ba 水thủy 隨tùy 波ba 異dị 故cố 云vân 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 異dị 疏sớ/sơ 文văn 解giải 論luận 是thị 同đồng 二nhị 宗tông 釋thích 義nghĩa 意ý 趣thú 之chi 異dị 本bổn 慈từ 恩ân 疏sớ/sơ 意ý 清thanh 涼lương 用dụng 之chi 據cứ 實thật 教giáo 宗tông 釋thích 有hữu 異dị 彼bỉ 也dã 今kim 注chú 云vân 慈từ 恩ân 釋thích 云vân 者giả 足túc 見kiến 圭# 山sơn 意ý 趣thú 深thâm 奧áo 是thị 故cố 乍sạ 看khán 則tắc 似tự 違vi 二nhị 大đại 疏sớ/sơ 鈔sao 細tế 詳tường 則tắc 不bất 然nhiên 何hà 者giả 清thanh 涼lương 既ký 云vân 此thử 公công 意ý 云vân 屬thuộc 佛Phật 是thị 相tương/tướng 屬thuộc 法pháp 是thị 性tánh 豈khởi 不bất 是thị 法pháp 性tánh 為vi 佛Phật 為vi 法pháp 性tánh 身thân 法pháp 性tánh 屬thuộc 法pháp 為vi 法pháp 性tánh 土thổ/độ 耶da 此thử 公công 所sở 釋thích 是thị 也dã 但đãn 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 異dị 作tác 權quyền 宗tông 釋thích 之chi 皆giai 後hậu 人nhân 之chi 過quá 只chỉ 如như 指chỉ 屬thuộc 佛Phật 是thị 相tương/tướng 屬thuộc 法pháp 是thị 性tánh 豈khởi 是thị 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 異dị 耶da 文văn 理lý 尚thượng 不bất 知tri 決quyết 非phi 圭# 山sơn 本bổn 注chú 智trí 者giả 詳tường 焉yên 議nghị 曰viết 文văn 相tương/tướng 是thị 同đồng 二nhị 宗tông 所sở 釋thích 之chi 異dị 若nhược 非phi 圭# 山sơn 本bổn 注chú 後hậu 人nhân 焉yên 敢cảm 特đặc 違vi 二nhị 大đại 疏sớ/sơ 鈔sao 而nhi 增tăng 損tổn 耶da 。

〔# 注chú 相tương/tướng 之chi 與dữ 性tánh 豈khởi 有hữu 邊biên 耶da 〕#

此thử 佛Phật 身thân 土thổ/độ 等đẳng 文văn 連liên 前tiền 唯duy 識thức 論luận 文văn 故cố 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 釋thích 普phổ 賢hiền 身thân 相tướng 如như 虗hư 空không 云vân 身thân 相tướng 如như 空không 法pháp 性tánh 身thân 也dã 依y 真chân 而nhi 住trụ 法pháp 性tánh 土thổ/độ 也dã 於ư 是thị 廣quảng 說thuyết 十thập 種chủng 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 故cố 引dẫn 前tiền 文văn 屬thuộc 佛Phật 法Pháp 性tánh 相tướng 異dị 故cố 釋thích 已dĩ 連liên 次thứ 云vân 如như 虗hư 空không 者giả 唯duy 識thức 論luận 云vân 此thử 之chi 身thân 土thổ/độ 俱câu 非phi 色sắc 攝nhiếp (# 云vân 云vân 同đồng 今kim 鈔sao )# 結kết 云vân 如như 虗hư 空không 言ngôn 通thông 喻dụ 身thân 土thổ/độ 演diễn 義nghĩa 釋thích 云vân 三Tam 身Thân 三tam 土thổ/độ 事sự 既ký 無vô 邊biên 與dữ 之chi 為vi 性tánh 云vân 云vân 次thứ 云vân 案án 經kinh 文văn 但đãn 言ngôn 身thân 相tướng 如như 虗hư 空không 案án 唯duy 識thức 云vân 此thử 之chi 身thân 土thổ/độ 皆giai 喻dụ 如như 空không 今kim 謂vị 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 如như 空không 非phi 色sắc 身thân 攝nhiếp 難nạn/nan 說thuyết 大đại 小tiểu 也dã 變biến 化hóa 等đẳng 事sự 。 相tương/tướng 身thân 土thổ/độ 既ký 無vô 邊biên 量lượng 法Pháp 身thân 土thổ/độ 與dữ 事sự 相tướng 身thân 土thổ/độ 為vi 性tánh 亦diệc 無vô 邊biên 量lượng 故cố 云vân 隨tùy 事sự 相tướng 其kỳ 量lượng 無vô 邊biên 。 大đại 鈔sao 亦diệc 云vân 與dữ 之chi 為vi 性tánh 當đương 以dĩ 大đại 鈔sao 為vi 正chánh 辨biện 疑nghi 誤ngộ 雖tuy 不bất 出xuất 意ý 亦diệc 云vân 當đương 依y 大đại 鈔sao 成thành 就tựu 三Tam 身Thân 之chi 下hạ 三tam 箇cá 就tựu 字tự 大đại 鈔sao 皆giai 云vân 成thành 就tựu 大đại 疏sớ/sơ 亦diệc 然nhiên 彼bỉ 正chánh 依y 論luận 文văn 或hoặc 云vân 今kim 鈔sao 之chi 誤ngộ 或hoặc 云vân 大đại 疏sớ/sơ 鈔sao 約ước 權quyền 教giáo 今kim 鈔sao 約ước 實thật 教giáo 權quyền 實thật 義nghĩa 別biệt 故cố 然nhiên 大đại 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 亦diệc 用dụng 就tựu 字tự 故cố 不bất 可khả 云vân 權quyền 實thật 義nghĩa 別biệt 往vãng 往vãng 本bổn 論luận 二nhị 譯dịch 不bất 同đồng 。

〔# 注chú 初Sơ 地Địa 見kiến 三Tam 千Thiên 界Giới 〕#

脫thoát 一nhất 百bách 字tự 演diễn 義nghĩa 三tam 云vân 初Sơ 地Địa 見kiến 百bách 葉diệp 華hoa 化hóa 百bách 佛Phật 剎sát 合hợp 云vân 百bách 三Tam 千Thiên 界Giới 。

〔# 注chú 法Pháp 樂lạc 增tăng 〕#

樂nhạo/nhạc/lạc 字tự 下hạ 脫thoát 一nhất 義nghĩa 字tự 。

〔# 立lập 變biến 化hóa 名danh 〕#

下hạ 脫thoát 法Pháp 樂lạc 義nghĩa 微vi 四tứ 字tự 宜nghi 依y 大đại 鈔sao 。

〔# 開khai 三tam 為vi 四tứ 義nghĩa 如như 上thượng 疏sớ/sơ 大đại 鈔sao 〕#

上thượng 字tự 誤ngộ 也dã 當đương 云vân 大đại 疏sớ/sơ 大đại 鈔sao (# 次thứ 文văn 釋thích 文Văn 殊Thù 名danh 亦diệc 指chỉ 云vân 大đại 疏sớ/sơ 大đại 鈔sao )# 良lương 由do 今kim 鈔sao 釋thích 本bổn 疏sớ/sơ 三tam 土thổ/độ 義nghĩa 相tương/tướng 雖tuy 用dụng 唯duy 識thức 文văn 兼kiêm 用dụng 佛Phật 地địa 論luận 作tác 實thật 教giáo 釋thích 通thông 若nhược 大đại 疏sớ/sơ 開khai 為vi 四tứ 門môn 謂vị 釋thích 義nghĩa 相tương/tướng 出xuất 體thể 性tánh 嚴nghiêm 之chi 方phương 便tiện 身thân 土thổ/độ 一nhất 異dị 一nhất 異dị 中trung 又hựu 約ước 權quyền 實thật 初sơ 約ước 權quyền 教giáo 釋thích 四tứ 土thổ/độ 後hậu 約ước 實thật 教giáo 廣quảng 釋thích 十thập 種chủng 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 是thị 故cố 大đại 鈔sao 二nhị 欲dục 引dẫn 唯duy 識thức 文văn 今kim 鈔sao 不bất 釋thích 四tứ 土thổ/độ 義nghĩa 相tương/tướng 指chỉ 大đại 疏sớ/sơ 鈔sao 初sơ 約ước 權quyền 教giáo 釋thích 四tứ 土thổ/độ 義nghĩa 以dĩ 彼bỉ 唯duy 用dụng 唯duy 識thức 文văn 義nghĩa 釋thích 故cố 是thị 以dĩ 今kim 鈔sao 所sở 釋thích 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 便tiện 指chỉ 同đồng 大đại 疏sớ/sơ 鈔sao 實thật 教giáo 所sở 釋thích 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 同đồng 普phổ 賢hiền 身thân 相tướng 如như 虗hư 空không 等đẳng 與dữ 約ước 權quyền 教giáo 釋thích 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 不bất 同đồng 有hữu 云vân 多đa 上thượng 疏sớ/sơ 二nhị 字tự 辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 當đương 改cải 疏sớ/sơ 字tự 為vi 說thuyết 字tự 又hựu 多đa 大đại 鈔sao 二nhị 字tự 者giả 不bất 然nhiên 有hữu 異dị 餘dư 宗tông 本bổn 演diễn 義nghĩa 十thập 七thất 唯duy 華hoa 嚴nghiêm 有hữu 異dị 餘dư 宗tông 在tại 此thử 謂vị 華hoa 嚴nghiêm 等đẳng 及cập 此thử 經Kinh 意ý 者giả 圓viên 頓đốn 合hợp 論luận 也dã 然nhiên 有hữu 等đẳng 字tự 亦diệc 可khả 通thông 後hậu 三tam 教giáo 皆giai 云vân 融dung 攝nhiếp 。

〔# 疏sớ/sơ 一nhất 質chất 不bất 成thành 〕#

即tức 質chất 難nạn/nan 之chi 質chất 大đại 疏sớ/sơ 釋thích 文Văn 殊Thù 云vân 屢lũ 質chất 本bổn 師sư 。

〔# 東đông 安an 莊trang 公công 〕#

今kim 鈔sao 與dữ 演diễn 義nghĩa 同đồng 大đại 鈔sao 云vân 東đông 晉tấn 安an 莊trang 公công 莫mạc 知tri 取thủ 與dữ 也dã 或hoặc 云vân 即tức 東đông 安an 寺tự 莊trang 公công 耳nhĩ 。

〔# 然nhiên 釋thích 中trung 一nhất 亦diệc 約ước 理lý 〕#

其kỳ 釋thích 中trung 一nhất 者giả 指chỉ 一nhất 理lý 齊tề 平bình 之chi 一nhất 對đối 上thượng 一nhất 質chất 之chi 一nhất 故cố 云vân 亦diệc 以dĩ 俱câu 理lý 故cố 。

〔# 實thật 則tắc 〕#

下hạ 釋thích 通thông 事sự 一nhất 謂vị 難nạn/nan 約ước 理lý 言ngôn 一nhất 以dĩ 遣khiển 異dị 亦diệc 約ước 事sự 言ngôn 一nhất 諸chư 佛Phật 同đồng 有hữu 淨tịnh 土độ 事sự 亦diệc 齊tề 平bình 故cố 新tân 本bổn 大đại 鈔sao 無vô 一nhất 亦diệc 無vô 字tự (# 卻khước 顯hiển 一nhất 質chất 之chi 一nhất 是thị 事sự 一nhất 也dã )# 。

〔# 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 三tam 細tế 未vị 除trừ 〕#

大đại 疏sớ/sơ 嚴nghiêm 之chi 方phương 便tiện 中trung 云vân 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 一nhất 向hướng 清thanh 淨tịnh 。 永vĩnh 絕tuyệt 色sắc 累lũy/lụy/luy 今kim 云vân 三tam 細tế 未vị 除trừ 者giả 彼bỉ 約ước 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 無vô 漏lậu 觀quán 智trí 無vô 間gián 斷đoạn 故cố 。 七thất 地địa 已dĩ 還hoàn 觀quán 智trí 有hữu 間gian 斷đoạn 故cố 未vị 捨xả 分phân 段đoạn 故cố 今kim 云vân 未vị 除trừ 者giả 約ước 無vô 明minh 生sanh 相tương/tướng 直trực 至chí 等đẳng 覺giác 後hậu 心tâm 方phương 盡tận 故cố 又hựu 大đại 疏sớ/sơ 有hữu 三tam 一nhất 真chân 極cực 未vị 極cực 對đối 一nhất 真chân 極cực 如như 仁nhân 王vương 經Kinh 云vân 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 住trụ 果quả 報báo 唯duy 佛Phật 一nhất 人nhân 。 居cư 淨tịnh 土độ 今kim 約ước 此thử 義nghĩa 二nhị 未vị 極cực 中trung 又hựu 分phần/phân 一nhất 向hướng 淨tịnh 未vị 淨tịnh 一nhất 向hướng 清thanh 淨tịnh 。 屬thuộc 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 即tức 所sở 難nạn/nan 意ý 。

〔# 經Kinh 摩Ma 訶Ha 薩Tát 〕#

起khởi 信tín 疏sớ/sơ 云vân 雜tạp 集tập 論luận 云vân 由do 與dữ 七thất 大đại 性tánh 相tướng 應ưng 故cố 名danh 為vi 大đại 通thông 贊tán 引dẫn 顯hiển 揚dương 論luận 云vân 大Đại 乘Thừa 性tánh 者giả 菩Bồ 薩Tát 與dữ 七thất 大đại 性tánh 相tướng 應ưng 一nhất 法pháp 二nhị 發phát 心tâm 三tam 勝thắng 解giải 四tứ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 五ngũ 資tư 粮# 六lục 時thời 七thất 成thành 滿mãn 與dữ 雜tạp 集tập 名danh 小tiểu 異dị 上thượng 二nhị 論luận 約ước 揀giản 二Nhị 乘Thừa 說thuyết 問vấn 若nhược 爾nhĩ 起khởi 信tín 同đồng 始thỉ 教giáo 對đối 小tiểu 顯hiển 大đại 耶da 答đáp 且thả 約ước 大đại 小tiểu 對đối 揀giản 耳nhĩ 如như 最tối 勝thắng 業nghiệp 等đẳng 不bất 共cộng 功công 德đức 。 釋thích 論luận 亦diệc 集tập 揀giản 二Nhị 乘Thừa 雜tạp 染nhiễm 未vị 分phần/phân 權quyền 實thật 金kim 剛cang 經kinh 別biệt 譯dịch 本bổn 云vân 善thiện 付phó 曯# 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 無vô 著trước 論luận 云vân 摩ma 訶ha 者giả 大đại 也dã 具cụ 七thất 大đại 性tánh 故cố 一nhất 法pháp 二nhị 心tâm 三tam 信tín 解giải 四tứ 淨tịnh 心tâm 五ngũ 資tư 粮# 六lục 時thời 七thất 果quả 報báo (# 與dữ 顯hiển 揚dương 論luận 同đồng 此thử 云vân 淨tịnh 心tâm 即tức 彼bỉ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc )# 今kim 疏sớ/sơ 無vô 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 資tư 粮# 時thời 大đại 之chi 三tam 加gia 證chứng 大Đại 道Đạo 行hành 大đại 行hành 之chi 二nhị 唯duy 六lục 義nghĩa 耳nhĩ 問vấn 此thử 是thị 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 稱xưng 摩ma 訶ha 薩tát 金kim 剛cang 是thị 地địa 前tiền 菩Bồ 薩Tát 何hà 故cố 。 亦diệc 稱xưng 摩ma 訶ha 薩tát 耶da 答đáp 華hoa 嚴nghiêm 大đại 疏sớ/sơ 云vân 大đại 菩Bồ 薩Tát 有hữu 四tứ 義nghĩa 一nhất 願nguyện 大đại (# 求cầu 大đại 菩Bồ 提Đề 。 故cố )# 二nhị 行hành 大đại (# 二nhị 行hành 成thành 就tựu 故cố )# 三tam 時thời 大đại (# 經kinh 三tam 無vô 數số 劫kiếp 。 故cố )# 四tứ 德đức 大đại (# 具cụ 足túc 一Nhất 乘Thừa 諸chư 功công 德đức 故cố 。 )# 前tiền 二nhị 通thông 地địa 前tiền 後hậu 二nhị 唯duy 地địa 上thượng 更cánh 有hữu 諸chư 大đại 亦diệc 不bất 出xuất 此thử 義nghĩa 。

〔# 疏sớ/sơ 趣thú 大đại 果quả 〕#

約ước 淺thiển 深thâm 次thứ 第đệ 正chánh 當đương 第đệ 六lục 大đại 疏sớ/sơ 無vô 著trước 論luận 等đẳng 皆giai 然nhiên 今kim 為vi 第đệ 四tứ 者giả 約ước 躡niếp 故cố 如như 三tam 聖thánh 觀quán 此thử 下hạ 三tam 十thập 五ngũ 字tự 辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 後hậu 人nhân 妄vọng 加gia 當đương 削tước 之chi 卻khước 於ư 前tiền 文văn 起khởi 行hạnh 願nguyện 之chi 解giải 下hạ 加gia 數số 字tự 云vân 今kim 妙diệu 吉cát 祥tường 是thị 即tức 解giải 之chi 行hành 議nghị 曰viết 若nhược 如như 所sở 辨biện 則tắc 文văn 義nghĩa 宛uyển 潤nhuận 誠thành 可khả 依y 也dã 。

〔# 言ngôn 即tức 解giải 之chi 行hành 〕#

者giả 乃nãi 真Chân 諦Đế 所sở 釋thích 云vân 怨oán 親thân 平bình 等đẳng 。 是thị 行hành 也dã 乃nãi 即tức 解giải 之chi 行hành 。

〔# 次thứ 下hạ 即tức 釋thích 〕#

者giả 所sở 謂vị 二nhị 聖thánh 互hỗ 相tương 融dung 即tức 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 耳nhĩ 文Văn 殊Thù 即tức 能năng 信tín 之chi 心tâm 問vấn 前tiền 文văn 十thập 信tín 會hội 中trung 十thập 菩Bồ 薩Tát 皆giai 同đồng 名danh 首thủ 何hà 得đắc 唯duy 舉cử 文Văn 殊Thù 表biểu 能năng 信tín 耶da 答đáp 文Văn 殊Thù 居cư 於ư 東đông 方phương 是thị 羣quần 方phương 之chi 首thủ 故cố 舉cử 一nhất 例lệ 諸chư 故cố 。

〔# 注chú 智trí 照chiếu 無vô 二nhị 相tương/tướng 〕#

清thanh 涼lương 云vân 五ngũ 十thập 五ngũ 友hữu 顯hiển 五ngũ 相tương/tướng 故cố 一nhất 切thiết 初sơ 四tứ 十thập 一nhất 人nhân 名danh 寄ký 位vị 修tu 行hành 相tương 寄ký 於ư 五ngũ 位vị 顯hiển 修tu 行hành 故cố 初sơ 見kiến 文Văn 殊Thù 一nhất 人nhân 寄ký 十thập 信tín 餘dư 四tứ 十thập 寄ký 三tam 賢hiền 十Thập 地Địa 二nhị 摩ma 耶da 等đẳng 十thập 一nhất 人nhân 名danh 會hội 緣duyên 入nhập 實thật 相tướng 會hội 差sai 別biệt 緣duyên 入nhập 幻huyễn 智trí 故cố 三tam 彌Di 勒Lặc 一nhất 人nhân 名danh 稱xưng 德đức 成thành 因nhân 相tương/tướng 如như 上thượng 二nhị 義nghĩa 為vi 補bổ 處xứ 因nhân 當đương 得đắc 成thành 佛Phật 。 故cố 四tứ 文Văn 殊Thù 一nhất 人nhân 名danh 智trí 照chiếu 無vô 二nhị 相tương/tướng 般Bát 若Nhã 照chiếu 極cực 返phản 照chiếu 初sơ 心tâm 無vô 二nhị 相tướng 故cố 。 五ngũ 普phổ 賢hiền 一nhất 人nhân 名danh 顯hiển 因nhân 廣quảng 大đại 相tương/tướng 證chứng 法Pháp 界Giới 一nhất 一nhất 行hành 門môn 皆giai 稱xưng 法Pháp 界Giới 無vô 邊biên 。 涯nhai 故cố 今kim 云vân 再tái 見kiến 文Văn 殊Thù 不bất 見kiến 身thân 相tướng 。 為vi 智trí 照chiếu 無vô 二nhị 相tương/tướng 與dữ 清thanh 涼lương 不bất 別biệt 謂vị 初sơ 見kiến 文Văn 殊Thù 表biểu 信tín 由do 未vị 忘vong 能năng 所sở 故cố 見kiến 其kỳ 身thân 相tướng 後hậu 見kiến 文Văn 殊Thù 表biểu 證chứng 智trí 能năng 所sở 無vô 二nhị 故cố 。 不bất 見kiến 身thân 相tướng 。

〔# 經Kinh 彌Di 勒Lặc 〕#

補bổ 處xứ 之chi 尊tôn 位vị 居cư 等đẳng 覺giác 列liệt 於ư 第đệ 四tứ 者giả 約ước 表biểu 法pháp 次thứ 第đệ 故cố 。

〔# 疏sớ/sơ 稱xưng 性tánh 之chi 眾chúng 必tất 具cụ 主chủ 伴bạn 〕#

而nhi 此thử 十thập 萬vạn 各các 有hữu 眷quyến 屬thuộc 。 即tức 外ngoại 徒đồ 眾chúng 內nội 法pháp 行hành 也dã 內nội 法pháp 行hành 謂vị 智Trí 度Độ 菩Bồ 薩Tát 母mẫu 。 等đẳng 問vấn 探thám 玄huyền 云vân 若nhược 一Nhất 乘Thừa 初sơ 唯duy 列liệt 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 於ư 中trung 有hữu 二nhị 一nhất 雖tuy 唯duy 菩Bồ 薩Tát 主chủ 伴bạn 不bất 具cụ 是thị 同đồng 教giáo 一Nhất 乘Thừa 如như 十thập 一nhất 面diện 經kinh 辨biện 二nhị 若nhược 主chủ 伴bạn 具cụ 足túc 即tức 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 如như 此thử 經Kinh 說thuyết (# 華hoa 嚴nghiêm )# 若nhược 爾nhĩ 此thử 經Kinh 還hoàn 屬thuộc 何hà 義nghĩa 若nhược 屬thuộc 初sơ 義nghĩa 應ưng 是thị 同đồng 教giáo 若nhược 屬thuộc 次thứ 義nghĩa 是thị 別biệt 教giáo 耶da 答đáp 爾nhĩ 疏sớ/sơ 既ký 云vân 稱xưng 性tánh 之chi 眾chúng 必tất 具cụ 主chủ 伴bạn 亦diệc 可khả 知tri 疏sớ/sơ 主chủ 之chi 意ý 耳nhĩ 問vấn 或hoặc 云vân 疏sớ/sơ 指chỉ 如như 華hoa 嚴nghiêm 說thuyết 非phi 此thử 經Kinh 具cụ 主chủ 伴bạn 也dã 此thử 理lý 如như 何hà 答đáp 作tác 是thị 說thuyết 者giả 。 大đại 似tự 與dữ 圭# 山sơn 不bất 相tương 識thức (# 由do 此thử 經Kinh 義nghĩa 雖tuy 具cụ 而nhi 文văn 略lược 故cố 指chỉ 廣quảng 於ư 彼bỉ 疏sớ/sơ 鈔sao 此thử 義nghĩa 比tỉ 比tỉ 皆giai 爾nhĩ )# 問vấn 此thử 經Kinh 經kinh 既ký 具cụ 主chủ 伴bạn 與dữ 華hoa 嚴nghiêm 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 有hữu 何hà 異dị 耶da 答đáp 配phối 之chi 則tắc 同đồng 揀giản 之chi 則tắc 異dị 配phối 之chi 者giả 如như 鈔sao 云vân 良lương 由do 此thử 經Kinh 亦diệc 是thị 稱xưng 性tánh 真chân 身thân 說thuyết 圓viên 滿mãn 覺giác 性tánh 。 故cố 人nhân 法pháp 儀nghi 式thức 懸huyền 符phù 華hoa 嚴nghiêm 揀giản 之chi 者giả 此thử 經Kinh 主chủ 伴bạn 但đãn 一nhất 重trọng/trùng 而nhi 已dĩ 華hoa 嚴nghiêm 則tắc 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 彼bỉ 經kinh 每mỗi 舉cử 一nhất 法pháp 必tất 具cụ 一nhất 切thiết 即tức 以dĩ 佛Phật 剎sát 微vi 塵trần 數số 。 光quang 明minh 而nhi 為vi 眷quyến 屬thuộc 。 或hoặc 說thuyết 一nhất 脩tu 多đa 羅la 即tức 一nhất 切thiết 脩tu 多đa 羅la 為vi 眷quyến 屬thuộc 事sự 事sự 皆giai 爾nhĩ 以dĩ 性tánh 無vô 分phần/phân 限hạn 一nhất 一nhất 融dung 通thông 故cố 由do 是thị 云vân 唯duy 華hoa 嚴nghiêm 逈huýnh 異dị 餘dư 宗tông 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 耳nhĩ 。

鈔sao 第đệ 六lục

〔# 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 修tu 〕#

文Văn 殊Thù 一nhất 章chương 為vi 頓đốn 悟ngộ 即tức 是thị 信tín 解giải 普phổ 賢hiền 下hạ 十thập 章chương 為vi 漸tiệm 修tu 謂vị 依y 解giải 修tu 行hành 隨tùy 根căn 證chứng 入nhập 普phổ 賢hiền 下hạ 五ngũ 章chương 上thượng 根căn 威uy 德đức 下hạ 四tứ 中trung 根căn 圓viên 覺giác 一nhất 章chương 下hạ 根căn 問vấn 前tiền 明minh 八bát 門môn 今kim 唯duy 此thử 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 修tu 何hà 耶da 答đáp 或hoặc 云vân 前tiền 約ước 橫hoạnh/hoành 論luận 此thử 約ước 竪thụ 說thuyết 今kim 謂vị 前tiền 文văn 通thông 說thuyết 此thử 就tựu 當đương 經kinh 科khoa 節tiết 經kinh 文văn 一nhất 經kinh 大đại 槩# 不bất 出xuất 此thử 二nhị 科khoa 而nhi 已dĩ 問vấn 此thử 約ước 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 修tu 二nhị 科khoa 大đại 疏sớ/sơ 又hựu 約ước 信tín 解giải 行hành 證chứng 四tứ 科khoa 一nhất 信tín 即tức 文Văn 殊Thù 章chương 二nhị 解giải 即tức 當đương 普phổ 賢hiền 下hạ 五ngũ 章chương 三tam 行hành 即tức 威uy 德đức 下hạ 四tứ 章chương 四tứ 證chứng 即tức 圓viên 覺giác 若nhược 此thử 科khoa 經kinh 如như 何hà 消tiêu 釋thích 文văn 相tương/tướng 耶da 答đáp 大đại 鈔sao 云vân 以dĩ 經kinh 義nghĩa 意ý 深thâm 遠viễn 鈎câu 鎻# 血huyết 脉mạch 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 委ủy 細tế 分phân 明minh 故cố 如như 文Văn 殊Thù 章chương 前tiền 科khoa 云vân 信tín 解giải 今kim 約ước 此thử 解giải 乃nãi 信tín 家gia 之chi 解giải 總tổng 屬thuộc 信tín 故cố 普phổ 賢hiền 等đẳng 五ngũ 章chương 備bị 明minh 修tu 真chân 斷đoạn 惑hoặc 方phương 便tiện 證chứng 入nhập 行hành 相tương/tướng 方phương 名danh 實thật 解giải 若nhược 消tiêu 釋thích 經kinh 文văn 但đãn 用dụng 前tiền 科khoa 又hựu 復phục 機cơ 非phi 一nhất 等đẳng 故cố 大đại 疏sớ/sơ 約ước 通thông 局cục 科khoa 之chi 前tiền 約ước 通thông 說thuyết 若nhược 利lợi 根căn 於ư 普phổ 賢hiền 等đẳng 章chương 證chứng 入nhập 故cố 曰viết 隨tùy 根căn 證chứng 入nhập 此thử 約ước 局cục 說thuyết 未vị 證chứng 入nhập 者giả 前tiền 章chương 但đãn 是thị 圓viên 頓đốn 信tín 解giải 起khởi 行hành 在tại 威uy 德đức 等đẳng 章chương 證chứng 入nhập 在tại 圓viên 覺giác 章chương 是thị 故cố 勝thắng 機cơ 不bất 假giả 後hậu 後hậu 鈍độn 機cơ 必tất 歷lịch 前tiền 前tiền 由do 是thị 兩lưỡng 勢thế 科khoa 之chi 方phương 盡tận 經kinh 旨chỉ 雖tuy 約ước 兩lưỡng 勢thế 俱câu 不bất 出xuất 信tín 解giải 行hành 證chứng 或hoặc 云vân 大đại 疏sớ/sơ 是thị 竪thụ 論luận 兼kiêm 意ý 略lược 疏sớ/sơ 乃nãi 約ước 根căn 之chi 科khoa 利lợi 者giả 證chứng 入nhập 不bất 假giả 后hậu 也dã 然nhiên 知tri 見kiến 有hữu 殊thù 在tại 人nhân 取thủ 與dữ 權quyền 宗tông 多đa 云vân 先tiên 且thả 漸tiệm 修tu 此thử 約ước 頓đốn 漸tiệm 一nhất 分phần/phân 以dĩ 文văn 云vân 若nhược 華hoa 嚴nghiêm 此thử 經Kinh 教giáo 相tương/tướng 儀nghi 式thức 先tiên 須tu 頓đốn 同đồng 佛Phật 解giải 方phương 能năng 修tu 證chứng 故cố 大đại 鈔sao 次thứ 文văn 釋thích 了liễu 覺giác 性tánh 中trung 聖thánh 凡phàm 下hạ 四tứ 句cú 云vân 超siêu 終chung 教giáo 故cố 十thập 信tín 位vị 滿mãn 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 此thử 經Kinh 觀quán 成thành 同đồng 佛Phật 即tức 華hoa 嚴nghiêm 信tín 滿mãn 成thành 佛Phật 亦diệc 當đương 起khởi 信tín 根căn 成thành 就tựu 。 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 。 成thành 正chánh 覺giác 大đại 疏sớ/sơ 三tam 末mạt 大đại 鈔sao 十thập 七thất 注chú 通thông 妨phương 難nạn/nan 云vân 若nhược 成thành 佛Phật 已dĩ 何hà 復phục 歷lịch 位vị 修tu 行hành 故cố 如như 貴quý 人nhân 子tử 孫tôn 沒một 落lạc 成thành 賤tiện 多đa 年niên 已dĩ 後hậu 卻khước 還hoàn 得đắc 頓đốn 成thành 貴quý 人nhân 漸tiệm 學học 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 德đức 行hạnh 及cập 孫tôn 子tử 頓đốn 生sanh 云vân 云vân 。

〔# 疏sớ/sơ 不bất 認nhận 妄vọng 念niệm 〕#

揀giản 妄vọng 也dã 不bất 同đồng 凡phàm 夫phu 認nhận 妄vọng 念niệm 不bất 認nhận 妄vọng 念niệm 是thị 真chân 信tín 解giải 。

〔# 疏sớ/sơ 不bất 執chấp 異dị 見kiến 〕#

揀giản 邪tà 也dã 不bất 同đồng 異dị 宗tông 及cập 外ngoại 道đạo 執chấp 異dị 見kiến 不bất 執chấp 異dị 見kiến 正chánh 信tín 解giải 若nhược 約ước 究cứu 竟cánh 離ly 圓viên 覺giác 之chi 外ngoại 俱câu 是thị 異dị 見kiến 愛ái 是thị 鈍độn 使sử 即tức 前tiền 五ngũ 使sử 見kiến 是thị 利lợi 使sử 即tức 後hậu 五ngũ 使sử 。

〔# 疏sớ/sơ 成thành 本bổn 起khởi 因nhân 〕#

約ước 地địa 位vị 則tắc 是thị 十thập 信tín 位vị 。

〔# 疏sớ/sơ 最tối 初sơ 發phát 起khởi 之chi 因nhân 〕#

即tức 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 最tối 初sơ 亦diệc 即tức 十thập 萬vạn 人nhân 最tối 初sơ 。

〔# 疏sớ/sơ 頓đốn 教giáo 因Nhân 地Địa 〕#

即tức 第đệ 四tứ 頓đốn 教giáo 亦diệc 可khả 圓viên 教giáo 亦diệc 在tại 其kỳ 中trung 。 以dĩ 是thị 頓đốn 漸tiệm 一nhất 分phần/phân 故cố 大đại 疏sớ/sơ 亦diệc 引dẫn 清thanh 涼lương 頓đốn 教giáo 因Nhân 地Địa 故cố 彼bỉ 釋thích 華hoa 嚴nghiêm 正chánh 取thủ 第đệ 五ngũ 今kim 正chánh 取thủ 第đệ 四tứ 。

〔# 初sơ 謂vị 四tứ 大đại 非phi 我ngã 〕#

初sơ 謂vị 即tức 初sơ 重trọng/trùng 了liễu 覺giác 性tánh 大đại 疏sớ/sơ 云vân 了liễu 覺giác 性tánh 者giả 四tứ 大đại 非phi 我ngã 云vân 云vân 大đại 鈔sao 云vân 遣khiển 凡phàm 迷mê 之chi 執chấp 己kỷ 超siêu 人nhân 天thiên 乘thừa 雖tuy 但đãn 舉cử 四tứ 大đại 意ý 兼kiêm 四tứ 蘊uẩn 亦diệc 皆giai 非phi 我ngã 。

〔# 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 〕#

遣khiển 小Tiểu 乘Thừa 之chi 執chấp 五ngũ 蘊uẩn 當đương 體thể 即tức 空không 非phi 唯duy 蘊uẩn 中trung 無vô 我ngã 已dĩ 超siêu 小Tiểu 乘Thừa 。

〔# 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 了liễu 然nhiên 自tự 覺giác 〕#

已dĩ 超siêu 空không 相tướng 二nhị 空không 彼bỉ 皆giai 未vị 顯hiển 本bổn 有hữu 真chân 覺giác 故cố 亦diệc 空không 之chi 言ngôn 有hữu 三tam 一nhất 但đãn 遣khiển 執chấp 空không 之chi 病bệnh 無vô 別biệt 所sở 顯hiển 二nhị 空không 即tức 色sắc 故cố 不bất 唯duy 空không 三tam 體thể 是thị 真chân 知tri 本bổn 覺giác 元nguyên 不bất 是thị 空không 今kim 意ý 在tại 第đệ 三tam 聖thánh 凡phàm 下hạ 四tứ 句cú 已dĩ 超siêu 終chung 教giáo 終chung 教giáo 雖tuy 顯hiển 真chân 性tánh 尚thượng 有hữu 在tại 纏triền 出xuất 纏triền 之chi 異dị 在tại 纏triền 即tức 凡phàm 出xuất 纏triền 即tức 聖thánh 頓đốn 教giáo 顯hiển 煩phiền 惱não 之chi 纏triền 本bổn 空không 何hà 在tại 何hà 出xuất 見kiến 生sanh 可khả 度độ 即tức 非phi 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 云vân 異dị 則tắc 不bất 真chân 唯duy 如như 如như 及cập 如như 如như 智trí 獨độc 存tồn 故cố 云vân 生sanh 佛Phật 體thể 同đồng 上thượng 俱câu 大đại 鈔sao 正chánh 顯hiển 頓đốn 悟ngộ 妄vọng 空không 真chân 有hữu 之chi 行hành 相tương/tướng 終chung 始thỉ 無vô 殊thù 發phát 心tâm 畢tất 竟cánh 二nhị 不bất 別biệt 。

〔# 元nguyên 是thị 結kết 業nghiệp 〕#

返phản 顯hiển 不bất 悟ngộ 之chi 非phi 下hạ 文văn 云vân 多đa 劫kiếp 修tu 行hành 不bất 成thành 聖thánh 果Quả 。 不bất 成thành 聖thánh 不bất 離ly 業nghiệp 報báo 也dã 即tức 以dĩ 頓đốn 揀giản 漸tiệm 終chung 教giáo 亦diệc 屬thuộc 所sở 揀giản 若nhược 約ước 位vị 論luận 揀giản 終chung 教giáo 地địa 前tiền 不bất 揀giản 地địa 上thượng 。

〔# 引dẫn 二nhị 文văn 證chứng 〕#

引dẫn 華hoa 嚴nghiêm 二nhị 文văn 返phản 顯hiển 證chứng 了liễu 悟ngộ 覺giác 性tánh 一nhất 證chứng 不bất 了liễu 有hữu 損tổn 二nhị 證chứng 迷mê 修tu 無vô 益ích 若nhược 聞văn 下hạ 悟ngộ 修tu 有hữu 益ích 大đại 威uy 德đức 法Pháp 門môn 在tại 此thử 經Kinh 則tắc 云vân 若nhược 不bất 聞văn 此thử 圓viên 覺giác 。 了liễu 義nghĩa 法Pháp 門môn 。 或hoặc 時thời 聞văn 已dĩ 不bất 悟ngộ 不bất 入nhập 多đa 劫kiếp 權quyền 行hành 即tức 假giả 名danh 菩Bồ 薩Tát 。

〔# 大đại 願nguyện 是thị 總tổng 悲bi 智trí 是thị 別biệt 〕#

下hạ 文văn 以dĩ 大đại 智trí 為vi 本bổn 與dữ 此thử 不bất 同đồng 者giả 大đại 鈔sao 云vân 華hoa 嚴nghiêm 乃nãi 性tánh 相tướng 融dung 攝nhiếp 本bổn 末mạt 平bình 等đẳng 之chi 宗tông 故cố 發phát 悲bi 智trí 願nguyện 之chi 三tam 心tâm 。

〔# 然nhiên 有hữu 心tâm 體thể 心tâm 相tương/tướng 心tâm 德đức 〕#

初sơ 明minh 心tâm 體thể 云vân 願nguyện 者giả 樂nhạo 欲dục 樂nhạo 欲dục 何hà 事sự 唯duy 發phát 心tâm 願nguyện 樂nhạo 通thông 達đạt 諸chư 法pháp 。 (# 智trí 也dã )# 救cứu 度độ 眾chúng 生sanh 故cố 。 (# 悲bi 也dã )# 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 總tổng 貫quán 通thông 悲bi 智trí 悲bi 智trí 正chánh 是thị 所sở 願nguyện 樂nhạo 之chi 心tâm 也dã 次thứ 文văn 云vân 此thử 經Kinh 宗tông 於ư 會hội 相tương/tướng 歸quy 性tánh 逈huýnh 顯hiển 真chân 覺giác 故cố 偏thiên 舉cử 大đại 智trí 為vi 本bổn 以dĩ 攝nhiếp 大đại 悲bi 大đại 願nguyện 。 謂vị 雖tuy 有hữu 悲bi 願nguyện 須tu 假giả 智trí 導đạo 若nhược 無vô 智trí 導đạo 成thành 愛ái 見kiến 故cố 。

〔# 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 〕#

波Ba 羅La 蜜Mật 有hữu 三tam 翻phiên 一nhất 云vân 事sự 究cứu 竟cánh 能năng 究cứu 竟cánh 二nhị 種chủng 因nhân 果quả 二nhị 行hành 之chi 事sự 故cố 二nhị 云vân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 從tùng 二nhị 種chủng 生sanh 。 死tử 到đáo 三tam 種chủng 涅Niết 槃Bàn 故cố 三tam 云vân 度Độ 無Vô 極Cực 能năng 度độ 事sự 理lý 諸chư 法pháp 之chi 曠khoáng 遠viễn 故cố 三tam 名danh 雖tuy 別biệt 義nghĩa 意ý 同đồng 也dã 今kim 云vân 度độ 者giả 即tức 第đệ 三tam 義nghĩa 唐đường 言ngôn 之chi 略lược 稱xưng 若nhược 曉hiểu 疏sớ/sơ 云vân 度độ 是thị 略lược 梵Phạn 語ngữ 然nhiên 六Lục 度Độ 者giả 對đối 治trị 六lục 蔽tế 六lục 蔽tế 者giả 一nhất 慳san 貪tham 二nhị 造tạo 惡ác 三tam 瞋sân 恚khuể 四tứ 懈giải 怠đãi 五ngũ 散tán 亂loạn 六lục 愚ngu 癡si 或hoặc 云vân 五ngũ 行hành 合hợp 定định 慧tuệ 為vi 止Chỉ 觀Quán 一nhất 門môn 故cố 十thập 度độ 者giả 對đối 治trị 十thập 障chướng 證chứng 十thập 真Chân 如Như 故cố 於ư 六Lục 度Độ 後hậu 加gia 方phương 便tiện 願nguyện 力lực 智trí 之chi 四tứ 。

〔# 疏sớ/sơ 論luận 中trung 先tiên 開khai 示thị 二nhị 覺giác 〕#

引dẫn 論luận 總tổng 證chứng 三tam 重trọng/trùng 因nhân 解giải 釋thích 分phần/phân 略lược 明minh 二nhị 覺giác 義nghĩa 者giả 謂vị 心tâm 體thể 離ly 念niệm 等đẳng 乃nãi 至chí 不bất 覺giác 心tâm 源nguyên 故cố 非phi 究cứu 竟cánh 覺giác 次thứ 分phân 別biệt 發phát 趣thú 道đạo 相tương/tướng 中trung 明minh 發phát 三tam 心tâm 等đẳng 然nhiên 了liễu 二nhị 覺giác 即tức 此thử 經Kinh 了liễu 悟ngộ 覺giác 性tánh 俱câu 頓đốn 教giáo 故cố 修tu 證chứng 儀nghi 云vân 起khởi 信tín 信tín 門môn 還hoàn 頓đốn 攝nhiếp (# 約ước 信tín 成thành 位vị 與dữ 華hoa 嚴nghiêm 同đồng 故cố 釋thích 論luận 二nhị )# 大đại 鈔sao 二nhị 華hoa 嚴nghiêm 圓viên 覺giác 起khởi 信tín 皆giai 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 修tu 故cố 問vấn 起khởi 信tín 論luận 賢hiền 首thủ 判phán 為vi 終chung 教giáo 那na 得đắc 亦diệc 具cụ 三tam 重trọng/trùng 因nhân 耶da 答đáp 賢hiền 首thủ 唯duy 據cứ 起khởi 信tín 立lập 題đề 及cập 翻phiên 對đối 妄vọng 染nhiễm 義nghĩa 故cố (# 彼bỉ 疏sớ/sơ 云vân 兼kiêm 頓đốn 而nhi 圭# 山sơn 移di 注chú 依y 之chi )# 蓋cái 取thủ 宗tông 經kinh 深thâm 妙diệu 生sanh 滅diệt 門môn 寬khoan 通thông 終chung 頓đốn 故cố 不bất 妨phương 正chánh 終chung 兼kiêm 頓đốn 良lương 由do 經kinh 是thị 論luận 之chi 所sở 宗tông 論luận 是thị 經Kinh 之chi 能năng 解giải 既ký 宗tông 百bách 部bộ 大Đại 乘Thừa 了liễu 義nghĩa 之chi 經kinh 所sở 造tạo 茲tư 論luận 了liễu 二nhị 覺giác 發phát 三tam 心tâm 修tu 五ngũ 行hành 懸huyền 符phù 華hoa 嚴nghiêm 圓viên 覺giác 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 修tu 之chi 旨chỉ 筆bút 削tước 一nhất 云vân 兼kiêm 頓đốn 者giả (# 真Chân 如Như 門môn 顯hiển 法pháp 體thể 故cố 人nhân 多đa 不bất 從tùng 今kim 謂vị 判phán 教giáo 約ước 法pháp 體thể )# 又hựu 龍long 樹thụ 題đề 云vân 摩ma 訶ha 衍diễn 論luận 者giả 蓋cái 義nghĩa 寬khoan 通thông 故cố 如như 論luận 通thông 宗tông 不bất 二nhị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 法Pháp 。 (# 通thông 贊tán 判phán 云vân 當đương 第đệ 十thập 圓viên 明minh 具cụ 德đức 宗tông )# 別biệt 宗tông 一nhất 體thể 摩Ma 訶Ha 衍Diên 法Pháp 。 (# 當đương 第đệ 九cửu 相tương/tướng 想tưởng 俱câu 絕tuyệt 宗tông )# 彼bỉ 論luận 雖tuy 不bất 判phán 教giáo 釋thích 義nghĩa 多đa 約ước 頓đốn 門môn 古cổ 今kim 有hữu 多đa 異dị 說thuyết 或hoặc 雖tuy 然nhiên 引dẫn 證chứng 非phi 全toàn 同đồng 故cố 或hoặc 云vân 雖tuy 是thị 終chung 教giáo 纔tài 悟ngộ 性tánh 處xứ 便tiện 屬thuộc 頓đốn 教giáo 故cố 或hoặc 云vân 終chung 教giáo 直trực 進tiến 人nhân 頓đốn 悟ngộ 故cố 亦diệc 名danh 頓đốn 教giáo 或hoặc 云vân 頓đốn 漸tiệm 二nhị 機cơ 取thủ 之chi 不bất 同đồng 故cố 若nhược 漸tiệm 機cơ 取thủ 之chi 即tức 終chung 教giáo 頓đốn 機cơ 取thủ 之chi 即tức 頓đốn 教giáo 或hoặc 云vân 雖tuy 約ước 真Chân 如Như 生sanh 滅diệt 二nhị 門môn 分phần/phân 終chung 教giáo 亦diệc 大đại 分phần/phân 言ngôn 之chi 二nhị 門môn 不bất 妨phương 義nghĩa 互hỗ 通thông 故cố 生sanh 滅diệt 門môn 互hỗ 具cụ 頓đốn 教giáo 義nghĩa 然nhiên 各các 一nhất 家gia 之chi 說thuyết 耳nhĩ 。

〔# 唯duy 修tu 本bổn 性tánh 唯duy 欲dục 度độ 生sanh 方phương 名danh 發phát 心tâm 〕#

此thử 經Kinh 但đãn 有hữu 請thỉnh 問vấn 發phát 心tâm 無vô 答đáp 發phát 心tâm 之chi 文văn 疏sớ/sơ 於ư 遠viễn 離ly 諸chư 病bệnh 。 下hạ 注chú 云vân 佛Phật 答đáp 有hữu 無vô 俱câu 離ly 覺giác 照chiếu 亦diệc 泯mẫn 即tức 離ly 諸chư 病bệnh 此thử 乃nãi 不bất 發phát 一nhất 切thiết 心tâm 名danh 真chân 發phát 心tâm 也dã 鈔sao 云vân 但đãn 與dữ 覺giác 性tánh 隨tùy 順thuận 便tiện 是thị 發phát 心tâm 若nhược 義nghĩa 取thủ 者giả 即tức 此thử 章chương 有hữu 無vô 俱câu 遣khiển 。 淨tịnh 覺giác 隨tùy 順thuận 。 也dã 前tiền 一nhất 節tiết 經kinh 文văn 偈kệ 云vân 菩Bồ 薩Tát 於ư 此thử 中trung 。 能năng 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 注chú 云vân 長trường/trưởng 隱ẩn 偈kệ 顯hiển 也dã 次thứ 前tiền 鈔sao 云vân 此thử 經Kinh 說thuyết 因Nhân 地Địa 其kỳ 意ý 甚thậm 深thâm 。 其kỳ 文văn 甚thậm 略lược 若nhược 不bất 會hội 通thông 諸chư 教giáo 以dĩ 為vi 例lệ 證chứng 則tắc 管quản 見kiến 之chi 者giả 信tín 解giải 難nạn/nan 生sanh 由do 是thị 廣quảng 引dẫn 華hoa 嚴nghiêm 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 文văn 相tương/tướng 例lệ 證chứng 之chi 耳nhĩ 凡phàm 疏sớ/sơ 鈔sao 引dẫn 華hoa 嚴nghiêm 例lệ 證chứng 處xứ 極cực 多đa 實thật 緣duyên 此thử 經Kinh 義nghĩa 。 深thâm 文văn 略lược 故cố 然nhiên 今kim 人nhân 纔tài 見kiến 指chỉ 廣quảng 如như 華hoa 嚴nghiêm 說thuyết 便tiện 謂vị 自tự 是thị 華hoa 嚴nghiêm 說thuyết 不bất 干can 此thử 經Kinh 事sự 者giả 請thỉnh 詳tường 此thử 文văn 疏sớ/sơ 指chỉ 注chú 之chi 辭từ 指chỉ 前tiền 平bình 等đẳng 法Pháp 會hội 。 如như 貞trinh 元nguyên 釋thích 。

〔# 疏sớ/sơ 滅diệt 三tam 道đạo 等đẳng 諸chư 有hữu 三tam 數số 〕#

三tam 道đạo 即tức 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 言ngôn 等đẳng 者giả 迴hồi 向hướng 三tam 處xứ 成thành 就tựu 三tam 智trí (# 一Nhất 切Thiết 智Trí 道Đạo 。 種chủng 智trí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 )# 得đắc 三tam 菩Bồ 提Đề (# 實thật 相tướng 方phương 便tiện 實thật 智trí )# 證chứng 三tam 涅Niết 槃Bàn (# 性tánh 淨tịnh 方phương 便tiện 淨tịnh 圓viên 淨tịnh )# 住trụ 三tam 德đức 祕bí 藏tạng (# 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 。 法Pháp 身thân )# 鈔sao 指chỉ 威uy 德đức 三tam 觀quán 。

〔# 後hậu 疏sớ/sơ 中trung 具cụ 釋thích 〕#

然nhiên 大đại 疏sớ/sơ 有hữu 之chi 今kim 疏sớ/sơ 不bất 釋thích 辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 鈔sao 中trung 既ký 多đa 。

〔# 疏sớ/sơ 安an 危nguy 不bất 易dị 〕#

小Tiểu 乘Thừa 比Bỉ 丘Khâu 胡hồ 跪quỵ (# 右hữu 膝tất 著trước 地địa 。 )# 尼ni 及cập 耆kỳ 年niên 比Bỉ 丘Khâu 。 長trường 跪quỵ (# 兩lưỡng 膝tất 著trước 地địa 。 )# 若nhược 大Đại 乘Thừa 則tắc 互hỗ 跪quỵ 長trường 跪quỵ 其kỳ 義nghĩa 無vô 別biệt 皆giai 屬thuộc 膝tất 下hạ 地địa 至chí 敬kính 之chi 儀nghi 蘭lan 盆bồn 曲khúc 解giải 云vân 胡hồ 跪quỵ 者giả 訛ngoa 謬mậu 也dã 若nhược 大đại 疏sớ/sơ 云vân 長trường 跪quỵ 者giả 表biểu 安an 危nguy 不bất 易dị 釋thích 曰viết 謂vị 所sở 表biểu 若nhược 安an 若nhược 危nguy 順thuận 覺giác 性tánh 之chi 心tâm 不bất 易dị 故cố 所sở 表biểu 既ký 然nhiên 能năng 表biểu 之chi 儀nghi 即tức 兩lưỡng 膝tất 著trước 地địa 。 長trường 跪quỵ 不bất 易dị 也dã 又hựu 智trí 論luận 三tam 種chủng 禮lễ 之chi 中trung 品phẩm 云vân 屈khuất 膝tất 頭đầu 不bất 至chí 地địa 。 即tức 長trường 跪quỵ 也dã 此thử 二nhị 義nghĩa 除trừ 重trọng 擔đảm 即tức 離ly 過quá 住trụ 法pháp 性tánh 即tức 成thành 德đức 。

〔# 經Kinh 世Thế 尊Tôn 〕#

十thập 號hiệu 善Thiện 逝Thệ 善thiện 者giả 好hảo/hiếu 也dã 逝thệ 者giả 去khứ 也dã 謂vị 不bất 向hướng 餘dư 三tam 界giới 二Nhị 乘Thừa 去khứ 唯duy 向hướng 大đại 菩Bồ 提Đề 去khứ 即tức 直trực 往vãng 菩Bồ 提Đề 號hiệu 世Thế 間Gian 解Giải 明minh 解giải 世thế 間gian 故cố 即tức 權quyền 智trí 逾du 明minh 號hiệu 無Vô 上Thượng 士Sĩ 謂vị 士sĩ 夫phu 偏thiên 於ư 眾chúng 聖thánh 於ư 眾chúng 聖thánh 中trung 更cánh 無vô 過quá 上thượng 故cố 即tức 位vị 超siêu 諸chư 聖thánh 號hiệu 調Điều 御Ngự 丈Trượng 夫Phu 。 調điều 謂vị 調điều 練luyện 御ngự 謂vị 控khống 御ngự 即tức 巧xảo 攝nhiếp 有hữu 情tình 號hiệu 上thượng 四tứ 或hoặc 合hợp 前tiền 二nhị 為vi 一nhất 乃nãi 成thành 十thập 號hiệu 或hoặc 合hợp 後hậu 二nhị 為vi 一nhất 開khai 前tiền 為vi 二nhị 還hoàn 成thành 十thập 號hiệu 貞trinh 元nguyên 孔khổng 目mục 演diễn 義nghĩa 十thập 六lục 。

〔# 悉tất 持trì 四tứ 佛Phật 所sở 與dữ 欲dục 來lai 〕#

四tứ 方phương 菩Bồ 薩Tát 共cộng 持trì 四tứ 方phương 佛Phật 語ngữ 虗hư 空không 因nhân 法pháp 行hành 大đại 鈔sao 云vân 自tự 法pháp 行hành 或hoặc 曰viết 經kinh 本bổn 云vân 白bạch 法Pháp 行hành 今kim 謂vị 因nhân 字tự 頗phả 優ưu 。

〔# 埏duyên 埴thực 〕#

上thượng 音âm 靼đát 和hòa 也dã 下hạ 音âm 植thực 土thổ/độ 也dã 謂vị 和hòa 土thổ/độ 調điều 泥nê 置trí 之chi 輪luân 上thượng 耳nhĩ 。

〔# 經Kinh 及Cập 說Thuyết 菩Bồ 薩Tát 〕#

前tiền 云vân 如Như 來Lai 約ước 本bổn 而nhi 言ngôn 今kim 云vân 菩Bồ 薩Tát 約ước 終chung 而nhi 說thuyết 。

〔# 經Kinh 於Ư 大Đại 乘Thừa 中Trung 〕#

即tức 約ước 所sở 詮thuyên 亦diệc 揀giản 權quyền 漸tiệm 。

〔# 疏Sớ/sơ 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 經Kinh 〕#

即tức 頓đốn 教giáo 前tiền 文văn 列liệt 在tại 二nhị 十thập 餘dư 部bộ 頓đốn 經kinh 中trung 今kim 鈔sao 云vân 不bất 同đồng 漸tiệm 教giáo 事sự 須tu 先tiên 小tiểu 次thứ 權quyền 後hậu 方phương 說thuyết 實thật 大đại 鈔sao 云vân 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 經kinh 頓đốn 為vi 末mạt 世thế 凡phàm 夫phu 直trực 宣tuyên 一nhất 味vị 究cứu 竟cánh 深thâm 法Pháp 不bất 同đồng 法pháp 華hoa 涅Niết 槃Bàn 對đối 漸tiệm 悟ngộ 分phần/phân 修tu 大đại 小Tiểu 乘Thừa 行hành 滯trệ 權quyền 之chi 機cơ 也dã 說thuyết 儀nghi 圓viên 頓đốn 與dữ 此thử 宗tông 同đồng 故cố 。

〔# 疏sớ/sơ 恣tứ 心tâm 五ngũ 欲dục 〕#

色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 。 色sắc 者giả 男nam 女nữ 等đẳng 恣tứ 媚mị 之chi 態thái 及cập 金kim 寶bảo 等đẳng 珍trân 寶bảo 貴quý 之chi 物vật 紅hồng 紫tử 鮮tiên 妙diệu 之chi 色sắc 能năng 令linh 遇ngộ 癡si 凡phàm 夫phu 貪tham 愛ái 作tác 業nghiệp 聲thanh 者giả 謂vị 男nam 女nữ 歌ca 詠vịnh 等đẳng 聲thanh 如như 五ngũ 百bách 仙tiên 人nhân 。 在tại 雪Tuyết 山Sơn 住trụ 聞văn 甄chân 迦ca 羅la 女nữ 歌ca 聲thanh 起khởi 貪tham 愛ái 心tâm 即tức 失thất 禪thiền 定định 隨tùy 於ư 惡ác 道đạo 香hương 者giả 種chủng 種chủng 飲ẩm 食thực 。 及cập 一nhất 切thiết 蘭lan 芷# 等đẳng 香hương 味vị 者giả 一nhất 切thiết 美mỹ 味vị 。 如như 沙Sa 彌Di 愛ái 酪lạc 命mạng 終chung 為vi 酪lạc 中trung 虫trùng 觸xúc 者giả 男nam 女nữ 身thân 分phần/phân 柔nhu 軟nhuyễn 細tế 滑hoạt 。 此thử 五ngũ 欲dục 者giả 得đắc 之chi 轉chuyển 劇kịch 如như 火hỏa 益ích 薪tân 。 其kỳ 燄diệm 轉chuyển 盛thịnh 又hựu 欲dục 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 事sự 欲dục 即tức 所sở 貪tham 之chi 境cảnh 如như 上thượng 五ngũ 欲dục 是thị 也dã 二nhị 煩phiền 惱não 欲dục 即tức 能năng 貪tham 之chi 愛ái 心tâm 於ư 中trung 又hựu 分phần/phân 三tam 種chủng 一nhất 貪tham 欲dục 二nhị 婬dâm 欲dục 三tam 善thiện 欲dục 下hạ 文văn 愛ái 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 惡ác 愛ái 即tức 此thử 貪tham 欲dục 婬dâm 欲dục 二nhị 善thiện 愛ái 即tức 此thử 善thiện 欲dục 三tam 法pháp 愛ái 即tức 著trước 事sự 修tu 行hành 然nhiên 修tu 證chứng 儀nghi 引dẫn 智trí 論luận 云vân 五ngũ 欲dục 無vô 益ích 如như 狗cẩu 咬giảo 枯khô 骨cốt 五ngũ 欲dục 增tăng 諍tranh 如như 烏ô 兢căng 肉nhục 五ngũ 欲dục 燒thiêu 人nhân 。 如như 逆nghịch 風phong 執chấp 炬cự 五ngũ 欲dục 害hại 人nhân 如như 踐tiễn 惡ác 蛇xà 五ngũ 欲dục 傷thương 人nhân 如như 舐thỉ 刀đao 頭đầu 蜜mật 若nhược 欲dục 修tu 定định 皆giai 應ưng 棄khí 之chi 乃nãi 至chí 若nhược 貪tham 此thử 五ngũ 欲dục 與dữ 畜súc 生sanh 無vô 異dị 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 常thường 為vi 五ngũ 欲dục 所sở 使sử 然nhiên 此thử 凡phàm 夫phu 位vị 中trung 最tối 難nạn/nan 斷đoạn 者giả 即tức 修tu 行hành 之chi 大đại 魔ma 。 不bất 可khả 不bất 知tri 。

〔# 六lục 師sư 〕#

斷đoạn 見kiến 常thường 見kiến 苦khổ 行hạnh 外ngoại 道đạo 等đẳng 大đại 鈔sao 三tam 委ủy 。

〔# 疏sớ/sơ 不bất 唯duy 拜bái 手thủ 〕#

周chu 禮lễ 有hữu 九cửu 品phẩm 之chi 拜bái 一nhất 曰viết 稽khể 首thủ 拜bái 謂vị 臣thần 拜bái 君quân 之chi 拜bái 稽khể 者giả 稽khể 也dã 謂vị 以dĩ 頭đầu 至chí 地địa 稽khể 留lưu 少thiểu 久cửu 二nhị 曰viết 頓đốn 首thủ 拜bái 以dĩ 頭đầu 向hướng 下hạ 。 虗hư 搖dao 而nhi 不bất 至chí 地địa 三tam 曰viết 空không 手thủ 拜bái 此thử 君quân 答đáp 臣thần 下hạ 之chi 一nhất 拜bái 即tức 以dĩ 頭đầu 至chí 手thủ 四tứ 曰viết 振chấn 動động 拜bái 謂vị 敬kính 重trọng 之chi 戰chiến 標tiêu 動động 變biến 之chi 拜bái 五ngũ 曰viết 吉cát 祥tường 稽khể 顙tảng 顙tảng 額ngạch 也dã 以dĩ 額ngạch 觸xúc 地địa 無vô 容dung 儀nghi 也dã 六lục 曰viết 凶hung 拜bái 謂vị 先tiên 稽khể 顙tảng 而nhi 後hậu 頓đốn 首thủ 三tam 年niên 服phục 者giả 之chi 拜bái 七thất 曰viết 奇kỳ 拜bái 屈khuất 一nhất 膝tất 但đãn 一nhất 拜bái 以dĩ 答đáp 卑ty 下hạ 之chi 拜bái 八bát 曰viết 褒bao 拜bái 謂vị 今kim 時thời 持trì 節tiết 之chi 拜bái 即tức 再tái 拜bái 於ư 神thần 屍thi 也dã 九cửu 曰viết 肅túc 拜bái 謂vị 俯phủ 下hạ 手thủ 今kim 時thời 揖ấp 者giả 是thị 亦diệc 指chỉ 婦phụ 人nhân 拜bái 。

〔# 經Kinh 三Tam 請Thỉnh 〕#

疏sớ/sơ 云vân 過quá 三tam 則tắc 煩phiền 亂loạn 問vấn 十Thập 地Địa 經kinh 三tam 家gia 五ngũ 請thỉnh 清thanh 涼lương 云vân 餘dư 經kinh 只chỉ 三tam 請thỉnh 此thử 經Kinh 是thị 一Nhất 乘Thừa 圓viên 別biệt 之chi 教giáo 故cố 有hữu 五ngũ 請thỉnh 如như 何hà 和hòa 會hội 耶da 答đáp 彼bỉ 剛cang 藏tạng 說thuyết 十Thập 地Địa 名danh 已dĩ 。 默mặc 然nhiên 無vô 言ngôn 。 解giải 脫thoát 月nguyệt 三tam 請thỉnh 大đại 眾chúng 一nhất 請thỉnh 佛Phật 加gia 被bị 一nhất 請thỉnh 然nhiên 後hậu 說thuyết 之chi 表biểu 法pháp 不bất 同đồng 故cố 不bất 相tương 違vi 若nhược 解giải 脫thoát 月nguyệt 過quá 於ư 三tam 請thỉnh 亦diệc 曰viết 煩phiền 亂loạn 。

〔# 疏sớ/sơ 且thả 默mặc 斯tư 要yếu 〕#

大đại 疏sớ/sơ 鈔sao 皆giai 用dụng 久cửu 字tự 指chỉ 云vân 與dữ 法pháp 華hoa 文văn 同đồng 義nghĩa 異dị 文văn 云vân 此thử 經Kinh 但đãn 以dĩ 未vị 說thuyết 之chi 時thời 為vi 久cửu 略lược 鈔sao 亦diệc 然nhiên 若nhược 爾nhĩ 久cửu 字tự 為vi 正chánh 念niệm 疏sớ/sơ 且thả 默mặc 義nghĩa 亦diệc 可khả 通thông 不bất 同đồng 漸tiệm 宗tông 約ước 時thời 久cửu 默mặc 之chi 謂vị 故cố 云vân 且thả 默mặc 辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 既ký 略lược 疏sớ/sơ 改cải 為vi 且thả 默mặc 合hợp 應ưng 改cải 。

〔# 鈔sao 素tố 以dĩ 為vi 絢huyến 兮hề 〕#

本bổn 文văn 無vô 此thử 一nhất 句cú 即tức 逸dật 句cú 也dã 論luận 語ngữ 具cụ 之chi 碩# 人nhân 四tứ 章chương 之chi 二nhị 序tự 云vân 碩# 人nhân 閔mẫn 莊trang 姜# 色sắc 衛vệ 莊trang 公công 惑hoặc 於ư 嬖# 妾thiếp 使sử 驕kiêu 上thượng 僭# 莊trang 姜# 賢hiền 而nhi 不bất 答đáp 終chung 以dĩ 無vô 子tử 國quốc 人nhân 閔mẫn 而nhi 憂ưu 之chi 章chương 七thất 句cú 云vân 手thủ 如như 柔nhu 荑# 膚phu 如như 凝ngưng 脂chi 頷hạm 如như 蝤# 蠐# 齒xỉ 如như 瓠hoạch 犀# 螓# 首thủ 峨# 眉mi 巧xảo 笑tiếu 倩thiến 兮hề 美mỹ 目mục 盻# 兮hề 若nhược 論luận 語ngữ 具cụ 云vân 素tố 以dĩ 為vi 絢huyến 兮hề 。

〔# 我ngã 等đẳng 亦diệc 如như 是thị 。 願nguyện 聞văn 甘cam 露lộ 法Pháp 〕#

初sơ 句cú 合hợp 能năng 求cầu 次thứ 句cú 合hợp 所sở 求cầu 所sở 求cầu 通thông 法pháp 喻dụ 謂vị 法pháp 字tự 是thị 法pháp 甘cam 露lộ 是thị 喻dụ 具cụ 前tiền 四tứ 喻dụ 之chi 義nghĩa 故cố 以dĩ 此thử 總tổng 合hợp 前tiền 四tứ 喻dụ 前tiền 四tứ 句cú 是thị 喻dụ 者giả 文văn 云vân 經kinh 說thuyết 樂nhạo 聞văn 之chi 喻dụ 故cố 大đại 疏sớ/sơ 五ngũ 十thập 四tứ 大đại 鈔sao 三tam 十thập 七thất 。

〔# 宛uyển 受thọ 貧bần 苦khổ 〕#

今kim 鈔sao 云vân 大đại 富phú 長trưởng 者giả 。 窮cùng 子tử 也dã 大đại 鈔sao 云vân 受thọ 貧bần 苦khổ 者giả 不bất 得đắc 塵trần 經kinh 無vô 博bác 學học 法Pháp 財tài 之chi 富phú 不bất 得đắc 寶bảo 藏tạng 無vô 福phước 慧tuệ 法Pháp 財tài 之chi 富phú 。 故cố 受thọ 貧bần 苦khổ 。

〔# 無vô 字tự 〕#

陀đà 羅la 尼ni 圓viên 通thông 體thể 中trung 持trì 塵trần 沙sa 德đức 用dụng 名danh 曰viết 總Tổng 持Trì 。 是thị 故cố 無vô 字tự 是thị 此thử 之chi 體thể 問vấn 寶bảo 積tích 經kinh 無vô 字tự 陀đà 羅la 尼ni 其kỳ 義nghĩa 但đãn 了liễu 言ngôn 說thuyết 性tánh 空không 即tức 名danh 無vô 字tự 若nhược 爾nhĩ 隨tùy 求cầu 大đại 佛Phật 頂đảnh 之chi 類loại 何hà 妨phương 了liễu 之chi 性tánh 空không 亦diệc 名danh 無vô 字tự 多đa 字tự 一nhất 字tự 多đa 字tự 約ước 言ngôn 證chứng 而nhi 得đắc 名danh 彼bỉ 經kinh 無vô 字tự 約ước 佛Phật 智trí 攝nhiếp 諸chư 善thiện 巧xảo 即tức 總tổng 持trì 義nghĩa 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 可khả 得đắc 皆giai 歸quy 於ư 空không 。 即tức 無vô 字tự 義nghĩa 故cố 名danh 無vô 字tự 陀đà 羅la 尼ni 但đãn 以dĩ 佛Phật 智trí 為vi 體thể 無vô 形hình 無vô 相tướng 。 與dữ 覺giác 體thể 同đồng 故cố 指chỉ 之chi 也dã 與dữ 能năng 詮thuyên 言ngôn 教giáo 之chi 陀đà 羅la 尼ni 逈huýnh 然nhiên 別biệt 矣hĩ 隨tùy 求cầu 大đại 佛Phật 頂đảnh 之chi 類loại 此thử 皆giai 廣quảng 咒chú 即tức 多đa 字tự 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。

〔# 出xuất 入nhập 義nghĩa 〕#

出xuất 通thông 染nhiễm 淨tịnh 。

〔# 流lưu 出xuất 一nhất 切thiết 〕#

清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 等đẳng 出xuất 淨tịnh 法pháp 也dã 種chủng 種chủng 幻huyễn 化hóa 。 生sanh 於ư 覺giác 心tâm 出xuất 染nhiễm 法pháp 也dã 八bát 唯duy 約ước 淨tịnh 若nhược 從tùng 本bổn 起khởi 末mạt 為vi 出xuất 攝nhiếp 末mạt 歸quy 本bổn 為vi 入nhập 竝tịnh 約ước 染nhiễm 論luận 。

〔# 疏sớ/sơ 有hữu 過quá 恆Hằng 沙sa 等đẳng 〕#

翻phiên 妄vọng 染nhiễm 終chung 教giáo 義nghĩa 今kim 何hà 用dụng 之chi 者giả 但đãn 取thủ 彼bỉ 一nhất 心tâm 不bất 動động 。 則tắc 有hữu 如như 是thị 功công 德đức 。 示thị 現hiện 非phi 別biệt 有hữu 法pháp 從tùng 中trung 流lưu 出xuất 於ư 外ngoại 以dĩ 證chứng 非phi 別biệt 有hữu 法pháp 從tùng 圓viên 覺giác 流lưu 出xuất 但đãn 依y 覺giác 性tánh 顯hiển 示thị 名danh 為vi 流lưu 出xuất 不bất 用dụng 彼bỉ 翻phiên 對đối 妄vọng 染nhiễm 之chi 義nghĩa 如như 鈔sao 釋thích 題đề 處xứ 所sở 引dẫn 與dữ 此thử 無vô 別biệt (# 七thất 初sơ )# 大đại 鈔sao 評bình 曰viết 彼bỉ 論luận 是thị 釋thích 所sở 示thị 大Đại 乘Thừa 三tam 大đại 之chi 義nghĩa 大đại 位vị 在tại 果quả 唯duy 辨biện 於ư 淨tịnh 今kim 此thử 圓viên 覺giác 標tiêu 以dĩ 無vô 上thượng 法Pháp 王Vương 。 亦diệc 唯duy 說thuyết 果quả 流lưu 出xuất 淨tịnh 法pháp 故cố 有hữu 云vân 今kim 此thử 頓đốn 教giáo 點điểm 化hóa 法pháp 即tức 淨tịnh 而nhi 翻phiên 故cố 然nhiên 此thử 示thị 一nhất 說thuyết 也dã 。

〔# 注chú 彰chương 自tự 行hành 體thể 〕#

體thể 字tự 誤ngộ 也dã 大đại 鈔sao 相tương/tướng 字tự 為vi 正chánh 。

〔# 若nhược 法pháp 性tánh 宗tông 至chí 不bất 分phân 三tam 界giới 種chủng 現hiện 之chi 殊thù 〕#

教giáo 章chương 終chung 教giáo 亦diệc 分phần/phân 種chủng 現hiện 之chi 殊thù 今kim 云vân 法pháp 性tánh 宗tông 不bất 分phân 者giả 或hoặc 云vân 法pháp 性tánh 宗tông 通thông 後hậu 三tam 教giáo 今kim 就tựu 頓đốn 教giáo 說thuyết 故cố 今kim 謂vị 此thử 明minh 有hữu 漏lậu 法pháp 體thể 不bất 論luận 斷đoạn 惑hoặc 大đại 鈔sao 云vân 若nhược 約ước 法pháp 性tánh 宗tông 出xuất 體thể 則tắc 同đồng 今kim 鈔sao 云vân 云vân 即tức 指chỉ 起khởi 信tín 以dĩ 根căn 本bổn 枝chi 末mạt 不bất 覺giác 是thị 有hữu 漏lậu 法pháp 。 體thể 迷mê 則tắc 有hữu 悟ngộ 則tắc 無vô 故cố 云vân 性tánh 宗tông 不bất 分phân 三tam 界giới 之chi 異dị 有hữu 異dị 相tướng 宗tông 又hựu 大đại 鈔sao 云vân 若nhược 約ước 圓viên 頓đốn 二nhị 教giáo 者giả 云vân 云vân 故cố 知tri 如như 上thượng 所sở 釋thích 非phi 以dĩ 頓đốn 教giáo 對đối 彼bỉ 相tương/tướng 宗tông 矣hĩ 。

〔# 疏sớ/sơ 圓viên 覺giác 自tự 性tánh 云vân 云vân 〕#

此thử 下hạ 十thập 四tứ 字tự 辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 大đại 疏sớ/sơ 本bổn 無vô 此thử 疏sớ/sơ 多đa 卻khước 真chân 謂vị 下hạ 方phương 是thị 略lược 釋thích 對đối 下hạ 細tế 釋thích 以dĩ 經kinh 意ý 指chỉ 合hợp 應ưng 別biệt 為vi 一nhất 科khoa 此thử 既ký 科khoa 在tại 略lược 釋thích 中trung 不bất 應ưng 細tế 釋thích 中trung 揀giản 云vân 但đãn 真chân 實thật 未vị 出xuất 心tâm 體thể 又hựu 略lược 釋thích 中trung 標tiêu 云vân 偽ngụy 妄vọng 牒điệp 云vân 虗hư 妄vọng 細tế 釋thích 既ký 揀giản 偽ngụy 妄vọng 別biệt 於ư 虗hư 妄vọng 則tắc 三tam 處xứ 文văn 各các 不bất 相tương 管quản 議nghị 曰viết 今kim 疏sớ/sơ 此thử 十thập 四tứ 字tự 正chánh 不bất 多đa 也dã 何hà 者giả 若nhược 大đại 疏sớ/sơ 既ký 列liệt 四tứ 科khoa 此thử 當đương 釋thích 名danh 不bất 當đương 便tiện 出xuất 體thể 略lược 疏sớ/sơ 但đãn 直trực 釋thích 經kinh 文văn 義nghĩa 含hàm 四tứ 科khoa 是thị 故cố 於ư 釋thích 名danh 科khoa 便tiện 以dĩ 經kinh 意ý 直trực 指chỉ 即tức 指chỉ 心tâm 體thể 亦diệc 名danh 略lược 釋thích 以dĩ 真Chân 如Như 即tức 是thị 圓viên 覺giác 不bất 同đồng 相tương/tướng 宗tông 分phần/phân 能năng 所sở 流lưu 故cố 卻khước 以dĩ 唯duy 識thức 義nghĩa 附phụ 於ư 略lược 釋thích 科khoa 中trung 若nhược 大đại 鈔sao 獨độc 以dĩ 唯duy 識thức 義nghĩa 為vi 略lược 釋thích 隨tùy 疏sớ/sơ 主chủ 便tiện 也dã 若nhược 約ước 能năng 所sở 者giả 圓viên 覺giác 是thị 能năng 流lưu 真Chân 如Như 等đẳng 是thị 所sở 流lưu 圓viên 覺giác 是thị 法pháp 真Chân 如Như 等đẳng 是thị 義nghĩa 用dụng 今kim 以dĩ 實thật 教giáo 會hội 釋thích 便tiện 云vân 圓viên 覺giác 自tự 性tánh 。 常thường 如như 其kỳ 性tánh 等đẳng 。

〔# 真chân 謂vị 真chân 實thật 〕#

下hạ 約ước 法pháp 相tướng 釋thích 名danh 若nhược 性tánh 宗tông 釋thích 名danh 則tắc 不bất 變biến 曰viết 真chân 隨tùy 緣duyên 曰viết 如như 也dã 問vấn 既ký 取thủ 彼bỉ 常thường 如như 其kỳ 性tánh 即tức 圓viên 覺giác 自tự 性tánh 。 注chú 中trung 那na 云vân 仍nhưng 未vị 出xuất 體thể 耶da 答đáp 卻khước 不bất 取thủ 此thử 義nghĩa 約ước 彼bỉ 唯duy 識thức 真chân 謂vị 真chân 實thật 等đẳng 文văn 不bất 出xuất 體thể 耳nhĩ 。

〔# 此thử 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 〕#

大đại 鈔sao 云vân 前tiền 諸chư 偈kệ 辨biện 識thức 相tương/tướng 已dĩ 此thử 偈kệ 明minh 識thức 性tánh 云vân 此thử 諸chư 法pháp 實thật 性tánh 。 此thử 者giả 此thử 圓viên 成thành 性tánh 也dã 長trường/trưởng 行hành 釋thích 云vân 此thử 經Kinh 即tức 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 故cố 。 然nhiên 勝thắng 義nghĩa 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 一nhất 世thế 間gian 勝thắng 義nghĩa 謂vị 蘊uẩn 處xứ 界giới 。 等đẳng 二nhị 道Đạo 理lý 勝thắng 義nghĩa 謂vị 苦khổ 等đẳng 四Tứ 諦Đế 。 三tam 證chứng 得đắc 勝thắng 義nghĩa 謂vị 二nhị 空không 真Chân 如Như 四tứ 勝thắng 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 謂vị 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 此thử 中trung 勝thắng 義nghĩa 依y 最tối 後hậu 說thuyết 議nghị 曰viết 彼bỉ 長trường/trưởng 行hành 所sở 釋thích 勝thắng 義nghĩa 即tức 證chứng 得đắc 勝thắng 義nghĩa 亦diệc 即tức 是thị 真Chân 如Như 也dã 所sở 釋thích 真Chân 如Như 謂vị 安an 立lập 真Chân 如Như 。 真chân 謂vị 真chân 實thật 等đẳng 大đại 鈔sao 復phục 就tựu 疏sớ/sơ 外ngoại 依y 勝thắng 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 非phi 安an 立lập 真Chân 如Như 。 作tác 性tánh 宗tông 義nghĩa 釋thích 彼bỉ 偈kệ 之chi 初sơ 二nhị 句cú 清thanh 涼lương 云vân 彼bỉ 亦diệc 說thuyết 真Chân 如Như 是thị 識thức 體thể 性tánh 釋thích 義nghĩa 者giả 定định 言ngôn 不bất 變biến 過quá 歸quy 後hậu 輩bối 耳nhĩ 具cụ 如như 前tiền 文văn (# 七thất 中trung )# 。

〔# 九cửu 相tương/tướng 觀quán 〕#

一nhất 脹trướng 二nhị 青thanh 瘀ứ 三tam 壞hoại 四tứ 血huyết 塗đồ 五ngũ 膿nùng 爛lạn 六lục 噉đạm 七thất 散tán 八bát 骨cốt 九cửu 燒thiêu 然nhiên 大đại 鈔sao 云vân 九cửu 想tưởng 觀quán 孔khổng 目mục 及cập 智trí 者giả 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 亦diệc 同đồng 評bình 曰viết 想tưởng 約ước 能năng 觀quán 相tương/tướng 約ước 所sở 觀quán 。

〔# 注chú 前tiền 約ước 唯duy 識thức 至chí 仍nhưng 未vị 出xuất 體thể 〕#

以dĩ 性tánh 揀giản 相tương/tướng 故cố 云vân 未vị 出xuất 體thể 文văn 云vân 但đãn 提đề 虗hư 妄vọng 是thị 彼bỉ 論luận 所sở 釋thích 也dã 疏sớ/sơ 云vân 本bổn 無vô 偽ngụy 妄vọng 改cải 異dị 約ước 性tánh 宗tông 顯hiển 覺giác 性tánh 本bổn 離ly 四tứ 過quá 故cố 。 與dữ 細tế 釋thích 離ly 四tứ 過quá 義nghĩa 同đồng 若nhược 你nễ 各các 不bất 相tương 管quản 之chi 疑nghi 何hà 有hữu 哉tai 。

〔# 注chú 前tiền 陳trần 〕#

是thị 有hữu 法pháp 三tam 支chi 比tỉ 量lượng 具cụ 如như 前tiền 文văn (# 三tam 初sơ )# 。

〔# 注chú 分phần/phân 此thử 橫hoạnh/hoành 竪thụ 各các 有hữu 二nhị 義nghĩa 〕#

將tương 橫hoạnh/hoành 竪thụ 約ước 改cải 異dị 各các 分phần/phân 橫hoạnh/hoành 竪thụ 二nhị 義nghĩa 。

〔# 疏sớ/sơ 云vân 未vị 來lai 常thường 如như 過quá 去khứ 〕#

即tức 約ước 三tam 世thế 竪thụ 論luận 無vô 改cải 不bất 妨phương 通thông 色sắc 中trung 常thường 如như 受thọ 中trung 亦diệc 是thị 多đa 物vật 橫hoạnh/hoành 論luận 無vô 改cải 色sắc 中trung 常thường 如như 受thọ 中trung 即tức 約ước 多đa 物vật 橫hoạnh/hoành 說thuyết 無vô 異dị 不bất 妨phương 通thông 未vị 來lai 常thường 如như 過quá 去khứ 亦diệc 是thị 三tam 世thế 竪thụ 說thuyết 無vô 異dị 即tức 是thị 百bách 法pháp 中trung 六lục 無vô 為vi 六lục 無vô 為vi 不bất 若nhược 大đại 疏sớ/sơ 云vân 真Chân 如Như 無vô 為vi 。 頗phả 切thiết 當đương 無vô 為vi 者giả 大đại 鈔sao 云vân 為vi 之chi 言ngôn 作tác 一nhất 切thiết 有hữu 生sanh 滅diệt 法pháp 皆giai 是thị 造tạo 作tác 稱xưng 之chi 曰viết 為vi 今kim 此thử 六lục 種chủng 寂tịch 寞mịch 冲# 虗hư 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。 無vô 彼bỉ 為vi 作tác 故cố 名danh 無vô 為vi 所sở 言ngôn 六lục 者giả 一nhất 虗hư 空không (# 空không 即tức 無vô 為vi )# 二nhị 擇trạch 滅diệt (# 因nhân 慧tuệ 揀giản 擇trạch 得đắc 惑hoặc 斷đoạn 滅diệt 謂vị 無vô 漏lậu 智trí 起khởi 斷đoạn 諸chư 障chướng 染nhiễm 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 名danh 擇trạch 滅diệt )# 三tam 非phi 擇trạch 滅diệt (# 不bất 因nhân 慧tuệ 擇trạch )# 四tứ 不bất 動động (# 出xuất 八bát 灾# 患hoạn )# 五ngũ 想tưởng 受thọ 滅diệt 六lục 真Chân 如Như 。

〔# 依y 起khởi 信tín 一nhất 心tâm 為vi 體thể 懸huyền 談đàm 第đệ 四tứ 門môn 已dĩ 釋thích 〕#

辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 前tiền 文văn 竟cánh 無vô 大đại 鈔sao 有hữu 之chi 略lược 鈔sao 應ưng 亦diệc 有hữu 之chi 恐khủng 後hậu 人nhân 削tước 去khứ 議nghị 曰viết 略lược 鈔sao 第đệ 四tứ 云vân 心tâm 真Chân 如Như 者giả 乃nãi 至chí 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 故cố 名danh 真Chân 如Như 文văn 相tương/tướng 與dữ 此thử 是thị 同đồng 何hà 謂vị 竟cánh 無vô 。

〔# 注chú 文văn 云vân 或hoặc 唯duy 一nhất 〕#

大đại 疏sớ/sơ 云vân 或hoặc 唯duy 一nhất 如như 體thể 中trung 說thuyết 或hoặc 唯duy 二nhị 謂vị 安an 立lập 非phi 安an 立lập 等đẳng 。

〔# 七thất 種chủng 十thập 種chủng 真Chân 如Như 〕#

深thâm 密mật 經kinh 七thất 種chủng 真Chân 如Như 一nhất 流lưu 轉chuyển 真Chân 如Như 。 二nhị 相tương/tướng 真Chân 如Như 三tam 了liễu 別biệt 真Chân 如Như 。 四tứ 安an 立lập 真Chân 如Như 。 五ngũ 邪tà 見kiến 真Chân 如Như 六lục 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 七thất 正chánh 行hạnh 真Chân 如Như 。 大đại 鈔sao 具cụ 釋thích (# 九cửu 末mạt )# 十thập 種chủng 者giả 對đối 十thập 重trọng 障chướng 辨biện 其kỳ 德đức 一nhất 斷đoạn 異dị 生sanh 性tánh 障chướng 證chứng 遍biến 行hành 真Chân 如Như 住trụ 初sơ 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 二nhị 斷đoạn 邪tà 行hành 障chướng 證chứng 最tối 勝thắng 真Chân 如Như 住trụ 離Ly 垢Cấu 地Địa 等đẳng 。

〔# 空không 宗tông 〕#

謂vị 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。 前tiền 文văn 性tánh 宗tông 引dẫn 此thử 文văn 謂vị 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。 今kim 空không 宗tông 亦diệc 引dẫn 者giả 文văn 出xuất 智trí 論luận 隨tùy 空không 性tánh 二nhị 宗tông 用dụng 空không 宗tông 用dụng 則tắc 了liễu 煩phiền 惱não 本bổn 空không 即tức 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 空không 故cố 名danh 即tức 但đãn 就tựu 空không 說thuyết 與dữ 性tánh 宗tông 逈huýnh 異dị 無vô 所sở 濫lạm 矣hĩ 如như 次thứ 文văn 引dẫn 是thị 也dã 攝nhiếp 論luận 雙song 取thủ 相tương/tướng 宗tông 智trí 論luận 合hợp 取thủ 大đại 鈔sao 云vân 文văn 異dị 義nghĩa 同đồng 若nhược 作tác 小tiểu 異dị 解giải 者giả 攝nhiếp 論luận 雙song 取thủ 智trí 論luận 合hợp 取thủ 雙song 取thủ 可khả 見kiến 即tức 相tương/tướng 宗tông 合hợp 取thủ 者giả 以dĩ 能năng 所sở 俱câu 為vi 菩Bồ 提Đề 體thể 不bất 開khai 二nhị 智trí 二nhị 斷đoạn 故cố 即tức 空không 宗tông 法pháp 性tánh 宗tông 如như 理lý 如như 量lượng 智trí 即tức 本bổn 始thỉ 二nhị 覺giác 為vi 菩Bồ 提Đề 體thể 依y 今kim 經kinh 即tức 始thỉ 覺giác 為vi 菩Bồ 提Đề 體thể 合hợp 本bổn 始thỉ 本bổn 不bất 二nhị 究cứu 竟cánh 覺giác 為vi 體thể 大đại 鈔sao 說thuyết 前tiền 二nhị 論luận 之chi 智trí 但đãn 是thị 今kim 之chi 始thỉ 覺giác 以dĩ 相tương/tướng 宗tông 根căn 本bổn 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 親thân 證chứng 真Chân 如Như 之chi 理lý 。 二nhị 智trí 是thị 轉chuyển 識thức 所sở 成thành 故cố 既ký 屬thuộc 有hữu 為vi 與dữ 無vô 為vi 之chi 理lý 不bất 即tức 性tánh 宗tông 則tắc 斷đoạn 證chứng 對đối 待đãi 其kỳ 體thể 亦diệc 空không 無vô 能năng 所sở 證chứng 本bổn 源nguyên 覺giác 智trí 究cứu 竟cánh 真chân 實thật 。 故cố 是thị 故cố 論luận 云vân 始thỉ 本bổn 不bất 二nhị 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 以dĩ 見kiến 道đạo 之chi 智trí 即tức 是thị 真Chân 如Như 不bất 分phân 能năng 所sở 故cố 云vân 始thỉ 本bổn 不bất 二nhị 。

〔# 三tam 乘thừa 人nhân 各các 有hữu 其kỳ 智trí 〕#

大đại 鈔sao 云vân 如như 十Thập 地Địa 論luận 說thuyết 或hoặc 云vân 聲Thanh 聞Văn 一Nhất 切Thiết 智Trí 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 種chủng 智trí 佛Phật 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 是thị 為vi 二nhị 智trí 菩Bồ 提Đề 若nhược 無vô 著trước 金kim 剛cang 論luận 云vân 何hà 故cố 唯duy 問vấn 菩Bồ 薩Tát 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 耶da 心tâm 為vi 三tam 種chủng 菩Bồ 提Đề 。 差sai 別biệt 故cố 謂vị 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 通thông 三tam 乘thừa 今kim 問vấn 菩Bồ 薩Tát 揀giản 異dị 二Nhị 乘Thừa 。

〔# 起khởi 信tín 本bổn 覺giác 始thỉ 覺giác 究cứu 竟cánh 覺giác 〕#

前tiền 云vân 唯duy 一nhất 究cứu 竟cánh 覺giác 是thị 菩Bồ 提Đề 今kim 分phần/phân 三tam 種chủng 者giả 大đại 鈔sao 云vân 上thượng 是thị 出xuất 體thể 是thị 克khắc 實thật 故cố 泯mẫn 二nhị 顯hiển 出xuất 究cứu 竟cánh 覺giác 為vi 體thể 今kim 辨biện 種chủng 類loại 是thị 約ước 名danh 義nghĩa 故cố 三tam 種chủng 俱câu 存tồn 。

〔# 發phát 心tâm 等đẳng 五ngũ 種chủng 菩Bồ 提Đề 〕#

智trí 論luận 云vân 一nhất 發phát 心tâm 菩Bồ 提Đề 即tức 十thập 信tín 二nhị 伏phục 心tâm 菩Bồ 提Đề 即tức 三tam 賢hiền 三Tam 明Minh 心tâm 菩Bồ 提Đề 即tức 初Sơ 地Địa 四tứ 出xuất 到đáo 菩Bồ 提Đề 即tức 八bát 九cửu 十Thập 地Địa 五ngũ 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 即tức 佛Phật 地địa 華hoa 嚴nghiêm 十thập 種chủng 菩Bồ 提Đề 出xuất 現hiện 品phẩm 疏sớ/sơ (# 八bát 十thập )# 。

〔# 印ấn 羣quần 機cơ 〕#

出xuất 現hiện 品phẩm 云vân 如như 海hải 印ấn 現hiện 眾chúng 生sanh 身thân 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 。 為vi 大đại 海hải 菩Bồ 提Đề 普phổ 印ấn (# 云vân 云vân 如như 鈔sao )# 。

〔# 現hiện 萬vạn 像tượng 〕#

大đại 鈔sao 云vân 且thả 如như 鏡kính 現hiện 影ảnh 像tượng 親thân 能năng 現hiện 者giả 是thị 名danh 真chân 性tánh 。 現hiện 於ư 諸chư 法pháp 親thân 能năng 現hiện 者giả 是thị 覺giác 智trí 故cố 唯duy 識thức 釋thích 鏡kính 智trí 云vân 能năng 現hiện 能năng 生sanh 身thân 土thổ/độ 智trí 影ảnh 。

〔# 該cai 動động 寂tịch 〕#

應ưng 現hiện 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 作tác 用dụng 一nhất 一nhất 皆giai 如như 。 即tức 該cai 動động 也dã 萬vạn 緣duyên 俱câu 息tức 湛trạm 然nhiên 無vô 為vi 亦diệc 自tự 體thể 常thường 如như 即tức 該cai 寂tịch 也dã 。

〔# 通thông 因nhân 果quả 〕#

大đại 經Kinh 云vân 如Như 來Lai 成thành 正chánh 覺giác 。 時thời 於ư 其kỳ 身thân 中trung 。 普phổ 見kiến 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 成thành 正chánh 覺giác 等đẳng 問vấn 既ký 通thông 因nhân 果quả 何hà 故cố 前tiền 云vân 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 果quả 法pháp 耶da 等đẳng 前tiền 云vân 是thị 果quả 法pháp 對đối 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 。 因nhân 故cố 今kim 約ước 克khắc 體thể 因nhân 果quả 覺giác 智trí 同đồng 一nhất 體thể 故cố 。

〔# 妙diệu 絕tuyệt 於ư 有hữu 為vi 〕#

心tâm 言ngôn 罔võng 及cập 曰viết 妙diệu 故cố 絕tuyệt 作tác 為vi 。

〔# 大đại 患hoạn 永vĩnh 滅diệt 超siêu 度độ 四tứ 流lưu 〕#

大đại 患hoạn 永vĩnh 死tử 滅diệt 超siêu 度độ 煩phiền 惱não 四tứ 流lưu 。 四tứ 流lưu 者giả 一nhất 欲dục 流lưu 謂vị 貪tham 欲dục 流lưu 注chú 即tức 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 。 二nhị 有hữu 流lưu 謂vị 依y 彼bỉ 有hữu 身thân 而nhi 度độ 流lưu 轉chuyển 即tức 上thượng 二nhị 界giới 煩phiền 惱não 三tam 謂vị 邪tà 慧tuệ 推thôi 求cầu 名danh 之chi 為vi 見Kiến 。 即tức 遍biến 三tam 界giới 煩phiền 惱não 。 四tứ 無vô 明minh 流lưu 謂vị 自tự 惱não 愚ngu 癡si 於ư 境cảnh 不bất 了liễu 名danh 曰viết 無Vô 明Minh 。 亦diệc 通thông 三tam 界giới 一nhất 分phần/phân 通thông 界giới 外ngoại 。

〔# 鏡kính 像tượng 之chi 所sở 歸quy 絕tuyệt 稱xưng 之chi 幽u 宅trạch 也dã 〕#

鏡kính 喻dụ 涅Niết 槃Bàn 像tượng 喻dụ 生sanh 死tử 生sanh 死tử 本bổn 空không 涅Niết 槃Bàn 離ly 相tương/tướng 故cố 絕tuyệt 稱xưng 也dã 冲# 深thâm 包bao 博bác 曰viết 幽u 眾chúng 聖thánh 所sở 歸quy 曰viết 宅trạch 。

〔# 泥Nê 洹Hoàn 盡Tận 諦Đế 乃nãi 至chí 盡tận 矣hĩ 〕#

泥Nê 洹Hoàn 義nghĩa 翻phiên 圓viên 寂tịch 盡Tận 諦Đế 即tức 滅Diệt 諦Đế 。

〔# 結kết 盡tận 〕#

者giả 謂vị 九cửu 結kết 滅diệt 盡tận 方phương 顯hiển 圓viên 寂tịch 。

〔# 生sanh 死tử 永vĩnh 滅diệt 〕#

者giả 謂vị 煩phiền 惱não 所sở 知tri 亡vong 則tắc 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 果quả 滅diệt 豈khởi 字tự 寂tịch 字tự 宗tông 本bổn 論luận 無vô 豈khởi 字tự 加gia 之chi 頗phả 當đương 寂tịch 字tự 多đa 卻khước 九cửu 結kết 者giả 謂vị 愛ái 恚khuể 慢mạn 無vô 明minh 疑nghi 見kiến 邪tà 慳san 嫉tật 。

〔# 即tức 寂tịch 之chi 照chiếu 為vi 般Bát 若Nhã 〕#

如như 珠châu 之chi 明minh 。

〔# 即tức 照chiếu 之chi 寂tịch 為vi 解giải 脫thoát 〕#

如như 珠châu 之chi 淨tịnh 。

〔# 寂tịch 照chiếu 之chi 體thể 為vi 法Pháp 身thân 〕#

如như 珠châu 之chi 圓viên 體thể 即tức 此thử 三tam 德đức 是thị 涅Niết 槃Bàn 體thể 故cố 大đại 疏sớ/sơ 云vân 然nhiên 此thử 三tam 德đức 不bất 離ly 一nhất 如như 如như 一nhất 明minh 淨tịnh 圓viên 珠châu 矣hĩ 即tức 約ước 融dung 通thông 無vô 礙ngại 然nhiên 此thử 經Kinh 涅Niết 槃Bàn 但đãn 是thị 體thể 非phi 別biệt 有hữu 可khả 證chứng 是thị 故cố 下hạ 文văn 云vân 了liễu 知tri 如Như 來Lai 。 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 是thị 我ngã 相tương 生sanh 是thị 證chứng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 不bất 忘vong 能năng 所sở 故cố 云vân 亦diệc 是thị 我ngã 相tương/tướng 。

〔# 不bất 縱túng/tung 不bất 橫hoạnh/hoành 不bất 竝tịnh 不bất 別biệt 如như 梵Phạm 伊y 字tự 〕#

大đại 鈔sao (# 九cửu 末mạt )# 引dẫn 天thiên 台thai 釋thích 云vân 縱túng/tung 即tức 竪thụ 謂vị 法Pháp 身thân 本bổn 有hữu 次thứ 修tu 般Bát 若Nhã 後hậu 得đắc 解giải 脫thoát 則tắc 是thị 縱túng/tung 義nghĩa (# 縱túng/tung 三tam 點điểm 如như 此thử )# 橫hoạnh/hoành 者giả 三tam 法pháp 異dị 體thể 同đồng 時thời 如như 三tam 烈liệt 火hỏa 竝tịnh 乃nãi 合hợp 為vi 一nhất 體thể 。 別biệt 乃nãi 各các 在tại 一nhất 處xứ 。 即tức 但đãn 取thủ 一nhất 法pháp 圭# 山sơn 意ý 云vân 經Kinh 云vân 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 此thử 通thông 縱túng/tung 竝tịnh 謂vị 竪thụ 明minh 此thử 三tam 曰viết 縱túng/tung 舉cử 一nhất 攝nhiếp 二nhị 曰viết 竝tịnh 經Kinh 云vân 三tam 德đức 若nhược 異dị 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 此thử 通thông 橫hoạnh/hoành 別biệt 謂vị 二nhị 異dị 體thể 曰viết 別biệt 異dị 體thể 同đồng 時thời 曰viết 橫hoạnh/hoành 亦diệc 可khả 橫hoạnh/hoành 即tức 是thị 竝tịnh 對đối 縱túng/tung 為vi 橫hoạnh/hoành 對đối 別biệt 為vi 竝tịnh 故cố 經kinh 但đãn 有hữu 三tam 句cú 於ư 義nghĩa 成thành 四tứ 今kim 三tam 俱câu 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 焉yên 可khả 縱tung 橫hoành 竝tịnh 別biệt 意ý 云vân 即tức 一nhất 而nhi 三tam 即tức 三tam 而nhi 一nhất 非phi 三tam 為vi 正chánh 由do 此thử 見kiến 異dị 古cổ 德đức 解giải 義nghĩa 取thủ 捨xả 不bất 同đồng 或hoặc 一nhất 德đức 在tại 上thượng 二nhị 德đức 在tại 下hạ 或hoặc 二nhị 德đức 在tại 上thượng 一nhất 德đức 在tại 下hạ 竝tịnh 不bất 得đắc 意ý 如Như 來Lai 恐khủng 人nhân 謂vị 作tác 此thử 解giải 故cố 以dĩ 天thiên 目mục 轉chuyển 喻dụ 伊y 字tự 則tắc 不bất 得đắc 定định 二nhị 上thượng 下hạ 但đãn 取thủ 不bất 可khả 縱tung 橫hoành 及cập 竝tịnh 別biệt 耳nhĩ 若nhược 定định 說thuyết 言ngôn 一nhất 上thượng 二nhị 下hạ 非phi 唯duy 義nghĩa 理lý 不bất 得đắc 圓viên 妙diệu 致trí 令linh 二nhị 喻dụ 自tự 互hỗ 相tương 違vi 謂vị 伊y 字tự 樣# 者giả ∵# 天thiên 目mục 樣# 者giả ∴# 此thử 其kỳ 狀trạng 也dã 諸chư 公công 何hà 惑hoặc 故cố 經kinh 具cụ 云vân 猶do 如như 伊y 字tự 三tam 點điểm 若nhược 竝tịnh 則tắc 不bất 成thành 伊y 縱túng/tung 亦diệc 不bất 成thành 伊y 縱túng/tung 亦diệc 不bất 成thành 如như 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 面diện 上thượng 三tam 目mục 。 乃nãi 得đắc 成thành 伊y 。

〔# 翻phiên 三tam 雜tạp 染nhiễm 〕#

大đại 鈔sao 云vân 出xuất 所sở 以dĩ 所sở 以dĩ 三tam 者giả 翻phiên 三tam 雜tạp 染nhiễm 故cố 翻phiên 煩phiền 惱não 為vi 般Bát 若Nhã 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。 是thị 涅Niết 槃Bàn 中trung 般Bát 若Nhã 德đức 餘dư 二nhị 同đồng 鈔sao 然nhiên 翻phiên 三tam 雜tạp 染nhiễm 成thành 涅Niết 槃Bàn 三tam 德đức 者giả 此thử 三tam 雜tạp 染nhiễm 即tức 性tánh 淨tịnh 三tam 德đức 但đãn 迷mê 悟ngộ 似tự 異dị 故cố 云vân 相tương/tướng 翻phiên 法Pháp 身thân 即tức 如như 如như 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 即tức 是thị 一nhất 切thiết 。 餘dư 障chướng 究cứu 竟cánh 盡tận 故cố 。 法Pháp 身thân 為vi 所sở 證chứng 般Bát 若Nhã 為vi 能năng 證chứng 解giải 脫thoát 為vi 離ly 障chướng 能năng 證chứng 所sở 證chứng 及cập 與dữ 離ly 障chướng 十Thập 地Địa 分phần/phân 得đắc 故cố 得đắc 通thông 因nhân 也dã 。

〔# 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 注chú 中trung 通thông 染nhiễm 淨tịnh 〕#

等đẳng 者giả 如như 大đại 鈔sao 云vân 若nhược 但đãn 云vân 真chân 應ưng 則tắc 自tự 性tánh 合hợp 真chân 二nhị 皆giai 約ước 淨tịnh 今kim 開khai 為vi 三tam 則tắc 自tự 性tánh 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 亦diệc 可khả 自tự 性tánh 即tức 上thượng 性tánh 淨tịnh 真chân 應ưng 皆giai 上thượng 方phương 便tiện 淨tịnh 從tùng 方phương 便tiện 顯hiển 得đắc 性tánh 淨tịnh 性tánh 淨tịnh 即tức 名danh 真chân 也dã 證chứng 真chân 已dĩ 後hậu 隨tùy 機cơ 方phương 便tiện 利lợi 物vật 即tức 名danh 應ưng 也dã 故cố 真chân 應ưng 皆giai 有hữu 方phương 便tiện 之chi 義nghĩa 。

〔# 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 〕#

大đại 疏sớ/sơ 注chú 云vân 通thông 凡phàm 者giả 約ước 至chí 聖thánh 有hữu 之chi 亦diệc 通thông 凡phàm 故cố 唯duy 識thức 論luận 云vân 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 有hữu 初sơ 一nhất 故cố 今kim 鈔sao 云vân 通thông 凡phàm 聖thánh 者giả 約ước 凡phàm 聖thánh 真Chân 如Như 平bình 等đẳng 故cố 。

〔# 無vô 餘dư 依y 〕#

大đại 疏sớ/sơ 注chú 通thông 二Nhị 乘Thừa 約ước 大Đại 乘Thừa 無vô 餘dư 通thông 二Nhị 乘Thừa 故cố 今kim 鈔sao 云vân 通thông 三tam 乘thừa 約ước 通thông 相tương/tướng 說thuyết 故cố 又hựu 約ước 佛Phật 無vô 餘dư 通thông 三tam 乘thừa 故cố 又hựu 云vân 上thượng 二nhị 者giả 有hữu 餘dư 亦diệc 通thông 三tam 乘thừa 故cố 金kim 剛cang 經kinh 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 餘dư 既ký 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 故cố 圭# 山sơn 以dĩ 無vô 住trú 處xứ 揀giản 異dị 小Tiểu 乘Thừa 無vô 餘dư 意ý 云vân 是thị 大Đại 乘Thừa 無vô 住trú 處xứ 之chi 無vô 餘dư 又hựu 顯hiển 是thị 佛Phật 之chi 無vô 餘dư 同đồng 本bổn 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 之chi 意ý 故cố 通thông 論luận 破phá 之chi 智trí 解giải 有hữu 殊thù 故cố 。

〔# 無vô 住trú 處xứ 〕#

大đại 鈔sao 引dẫn 唯duy 識thức 云vân 一nhất 所sở 顯hiển 得đắc 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 此thử 雖tuy 本bổn 有hữu 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 由do 客khách 障chướng 覆phú 令linh 不bất 顯hiển 真chân 聖thánh 道Đạo 生sanh 斷đoạn 彼bỉ 障chướng 故cố 令linh 其kỳ 相tương/tướng 顯hiển 名danh 得đắc 涅Niết 槃Bàn 此thử 依y 真Chân 如Như 離ly 障chướng 施thi 設thiết 故cố 體thể 即tức 是thị 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 然nhiên 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 別biệt 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 如như 上thượng 所sở 列liệt 一nhất 即tức 諸chư 法pháp 真Chân 如Như 。 二nhị 即tức 真Chân 如Như 出xuất 煩phiền 惱não 障chướng 三tam 即tức 真Chân 如Như 出xuất 生sanh 死tử 苦khổ 。 四tứ 即tức 真Chân 如Như 出xuất 所sở 知tri 障chướng 言ngôn 無vô 住trú 處xứ 者giả 。 即tức 悲bi 之chi 智trí 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 智trí 之chi 悲bi 故cố 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 故cố 云vân 無vô 住trú 處xứ 問vấn 唯duy 識thức 不bất 許hứa 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 有hữu 佛Phật 性tánh 何hà 故cố 云vân 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 有hữu 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 涅Niết 槃Bàn 耶da 答đáp 彼bỉ 宗tông 雖tuy 不bất 許hứa 一nhất 切thiết 成thành 佛Phật 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 不bất 離ly 此thử 性tánh 故cố 又hựu 唯duy 識thức 亦diệc 說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 佛Phật 性tánh 過quá 歸quy 後hậu 輩bối 故cố 。

〔# 注chú 唯duy 佛Phật 具cụ 四tứ 〕#

問vấn 與dữ 無vô 住trú 處xứ 唯duy 佛Phật 自tự 具cụ 如như 何hà 和hòa 會hội 耶da 答đáp 佛Phật 總tổng 具cụ 四tứ 三tam 乘thừa 前tiền 三tam 亦diệc 顯hiển 唯duy 佛Phật 有hữu 第đệ 四tứ 問vấn 何hà 故cố 孔khổng 目mục 第đệ 四tứ 云vân 無vô 住trú 處xứ 通thông 因nhân 果quả 耶da 答đáp 此thử 約ước 究cứu 竟cánh 說thuyết 故cố 唯duy 佛Phật 具cụ 之chi 彼bỉ 約ước 智trí 悲bi 相tương/tướng 導đạo 無vô 住trụ 著trước 故cố 亦diệc 通thông 因nhân 位vị 次thứ 前tiền 云vân 十Thập 地Địa 分phần/phân 得đắc 故cố 得đắc 通thông 因nhân 即tức 是thị 此thử 義nghĩa 問vấn 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 及cập 佛Phật 知tri 何hà 說thuyết 耶da 答đáp 小Tiểu 乘Thừa 義nghĩa 者giả 結kết 惑hoặc 已dĩ 除trừ 苦khổ 依y 在tại 名danh 有hữu 餘dư 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 名danh 無vô 餘dư 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 者giả 尚thượng 餘dư 變biến 易dị 生sanh 死tử 名danh 有hữu 餘dư 無vô 二Nhị 乘Thừa 餘dư 說thuyết 過quá 患hoạn 名danh 無vô 餘dư 又hựu 智trí 論luận 云vân 四tứ 住trụ 地địa 煩phiền 惱não 盡tận 名danh 有hữu 餘dư 依y 五ngũ 住trụ 地địa 煩phiền 惱não 盡tận 名danh 無vô 餘dư 依y 刊# 定định 四tứ 云vân 耳nhĩ 佛Phật 者giả 雖tuy 無vô 實thật 依y 而nhi 現hiện 似tự 有hữu 名danh 曰viết 有hữu 餘dư 然nhiên 非phi 苦khổ 依y 在tại 說thuyết 有hữu 餘dư 依y 又hựu 示thị 現hiện 故cố 非phi 實thật 有hữu 餘dư 故cố 孔khổng 目mục 分phần/phân 三tam 種chủng 一nhất 小Tiểu 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 有hữu 餘dư 者giả 有hữu 餘dư 身thân 智trí 無vô 餘dư 者giả 無vô 餘dư 身thân 智trí 二nhị 三tam 乘thừa 涅Niết 槃Bàn 有hữu 五ngũ 種chủng 如như 鈔sao 所sở 列liệt 之chi 四tứ 加gia 方phương 便tiện 淨tịnh 為vi 五ngũ 總tổng 攝nhiếp 今kim 之chi 種chủng 類loại 但đãn 盡tận 前tiền 之chi 二nhị 三tam 不bất 出xuất 此thử 五ngũ 故cố 三tam 一Nhất 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 謂vị 別biệt 教giáo 具cụ 十thập 門môn 一nhất 體thể 性tánh 真chân 常thường 門môn 二nhị 德đức 用dụng 圓viên 備bị 門môn 三tam 出xuất 沒một 常thường 湛trạm 門môn 四tứ 虗hư 盈doanh 不bất 遷thiên 門môn 五ngũ 示thị 滅diệt 妙diệu 存tồn 門môn 六lục 隨tùy 緣duyên 起khởi 盡tận 門môn 云vân 云vân 具cụ 如như 大đại 鈔sao (# 八bát 十thập 三tam )# 。

〔# 注chú 不bất 為vi 說thuyết 永vĩnh 滅diệt 〕#

彼bỉ 疏sớ/sơ 云vân 約ước 人nhân 顯hiển 實thật 不bất 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 明minh 說thuyết 永vĩnh 滅diệt 乃nãi 為vi 二Nhị 乘Thừa 。

〔# 注chú 迹tích 盡tận 雙song 林lâm 〕#

不bất 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 示thị 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。 乃nãi 為vi 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 以dĩ 彼bỉ 認nhận 前tiền 永vĩnh 滅diệt 為vi 灰hôi 斷đoạn 故cố 不bất 知tri 此thử 乃nãi 示thị 現hiện 迹tích 盡tận 非phi 是thị 灰hôi 斷đoạn 故cố 云vân 揀giản 灰hôi 斷đoạn 何hà 以dĩ 故cố 徵trưng 釋thích 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 令linh 菩Bồ 薩Tát 稱xưng 實thật 見kiến 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 同đồng 法Pháp 身thân 常thường 在tại 。 其kỳ 前tiền 即tức 合hợp 自tự 受thọ 用dụng 歸quy 法Pháp 身thân 二nhị 令linh 菩Bồ 薩Tát 見kiến 三tam 際tế 應ứng 用dụng 亦diệc 即tức 是thị 常thường 故cố 如như 現hiện 在tại 乃nãi 合hợp 他tha 受thọ 用dụng 歸quy 化hóa 身thân 化hóa 見kiến 法Pháp 身thân 常thường 彼bỉ 疏sớ/sơ 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 云vân 吾ngô 今kim 此thử 身thân 即tức 是thị 。 常thường 身thân 法Pháp 身thân 后hậu 義nghĩa 例lệ 前tiền 應ưng 云vân 令linh 菩Bồ 薩Tát 實thật 見kiến 化hóa 同đồng 他tha 受thọ 用dụng 等đẳng 今kim 注chú 云vân 令linh 見kiến 三tam 際tế 等đẳng 者giả 謂vị 三tam 際tế 化hóa 及cập 受thọ 用dụng 身thân 同đồng 法Pháp 身thân 皆giai 如như 現hiện 在tại 問vấn 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 不bất 容dung 機cơ 見kiến 何hà 故cố 云vân 見kiến 邪tà 答đáp 法pháp 性tánh 宗tông 即tức 化hóa 顯hiển 法pháp 無vô 施thí 不bất 可khả 故cố 三Tam 身Thân 皆giai 通thông 機cơ 見kiến 今kim 見kiến 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 約ước 普phổ 賢hiền 行hành 成thành 滿mãn 故cố 見kiến 或hoặc 云vân 約ước 勝thắng 機cơ 普phổ 眼nhãn 所sở 見kiến 自tự 己kỷ 受thọ 用dụng 身thân 非phi 見kiến 佛Phật 之chi 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 然nhiên 亦diệc 是thị 一nhất 說thuyết 。

〔# 能năng 建kiến 大đại 事sự 〕#

前tiền 云vân 能năng 建kiến 大đại 義nghĩa 。 具cụ 如như 前tiền 文văn (# 七thất 初sơ )# 經kinh 及cập 以dĩ 前tiền 疏sớ/sơ 照chiếu 之chi 應ưng 云vân 一nhất 簡giản 因nhân 果quả 義nghĩa 別biệt 二nhị 集tập 義nghĩa 非phi 但đãn 等đẳng (# 云vân 云vân 如như 疏sớ/sơ )# 前tiền 文văn 已dĩ 具cụ 今kim 從tùng 略lược 耳nhĩ 。

〔# 經Kinh 波Ba 羅La 蜜Mật 〕#

大đại 疏sớ/sơ 云vân 若nhược 就tựu 修tu 習tập 分phần/phân 位vị 說thuyết 者giả 要yếu 七thất 最tối 勝thắng 之chi 所sở 攝nhiếp 受thọ 。 大đại 鈔sao 引dẫn 唯duy 識thức 云vân 一nhất 安an 住trụ 最tối 勝thắng 。 要yếu 安an 住trụ 菩Bồ 薩Tát 。 種chủng 性tánh 二nhị 依y 止chỉ 最tối 勝thắng 要yếu 依y 止chỉ 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 三tam 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 最tối 勝thắng 要yếu 悲bi 愍mẫn 一nhất 切thiết 。 有hữu 情tình 四tứ 事sự 業nghiệp 最tối 勝thắng 要yếu 具cụ 行hành 一nhất 切thiết 事sự 業nghiệp 。 五ngũ 方phương 便tiện 最tối 勝thắng 。 要yếu 無vô 相tướng 智trí 之chi 所sở 攝nhiếp 受thọ 。 六lục 迴hồi 向hướng 最tối 勝thắng 要yếu 迴hồi 向hướng 無vô 上thượng 。 菩Bồ 提Đề 七thất 清thanh 淨tịnh 最tối 勝thắng 要yếu 不bất 為vi 二nhị 障chướng 間gian 雜tạp 即tức 三tam 時thời 無vô 悔hối 。 若nhược 七thất 隨tùy 闕khuyết 非phi 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 今kim 釋thích 曰viết 安an 住trụ 最tối 勝thắng 。 若nhược 依y 五ngũ 性tánh 則tắc 簡giản 餘dư 四tứ 性tánh 唯duy 取thủ 菩Bồ 薩Tát 種chủng 性tánh 。 今kim 法pháp 性tánh 宗tông 約ước 習tập 以dĩ 成thành 性tánh 非phi 約ước 本bổn 有hữu 平bình 等đẳng 故cố 故cố 攝nhiếp 論luận 中trung 但đãn 有hữu 六lục 種chủng 最tối 勝thắng 或hoặc 云vân 菩Bồ 提Đề 心tâm 攝nhiếp 即tức 知tri 唯duy 約ước 習tập 成thành (# 上thượng 智trí 鈔sao 文văn )# 。

〔# 般Bát 若Nhã 是thị 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 三tam 輪luân 淨tịnh 因nhân 體thể 故cố 注chú 云vân 不bất 念niệm 自tự 身thân 不bất 念niệm 受thọ 者giả 。 不bất 念niệm 施thí 果quả 皆giai 由do 慧tuệ 故cố 〕#

若nhược 大đại 鈔sao 云vân 無vô 相tướng 智trí 者giả 。 即tức 三tam 輪luân 空không 也dã 故cố 離ly 世thế 間gian 品phẩm 云vân 三tam 輪luân 清thanh 淨tịnh 。 施thí 施thí 者giả 受thọ 者giả 。 所sở 施thí 物vật 正chánh 念niệm 觀quán 察sát 。 如như 虗hư 空không 故cố 然nhiên 今kim 約ước 慧tuệ 是thị 三tam 輪luân 淨tịnh 因nhân 體thể 大đại 鈔sao 約ước 因nhân 說thuyết 三tam 輪luân 清thanh 淨tịnh 。 因nhân 能năng 感cảm 無vô 為vi 果quả 故cố 。

〔# 十thập 障chướng 十thập 如như 如như 常thường 所sở 釋thích 後hậu 亦diệc 有hữu 之chi 〕#

者giả 通thông 相tương/tướng 而nhi 指chỉ 辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 略lược 鈔sao 不bất 釋thích 不bất 當đương 如như 是thị 指chỉ 也dã 。

〔# 疏sớ/sơ 無vô 佛Phật 不bất 爾nhĩ 〕#

釋thích 諸chư 佛Phật 皆giai 依y 之chi 義nghĩa 相tương/tướng 唯duy 問vấn 如Như 來Lai 本bổn 起khởi 因Nhân 地Địa 。 答đáp 云vân 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 皆giai 依y 圓viên 照chiếu 。 等đẳng 顯hiển 佛Phật 佛Phật 道Đạo 同đồng 故cố 。

〔# 疏sớ/sơ 但đãn 以dĩ 初sơ 悟ngộ 能năng 所sở 未vị 忘vong 故cố 云vân 相tương/tướng 也dã 〕#

或hoặc 曰viết 大đại 疏sớ/sơ 唯duy 約ước 能năng 所sở 釋thích 故cố 有hữu 此thử 文văn 今kim 疏sớ/sơ 作tác 三tam 科khoa 次thứ 直trực 約ước 就tựu 法pháp 體thể 釋thích 何hà 必tất 此thử 此thử 十thập 二nhị 字tự 今kim 謂vị 相tương/tướng 字tự 初sơ 作tác 能năng 所sở 之chi 相tướng 釋thích 次thứ 作tác 淨tịnh 覺giác 之chi 相tướng 釋thích 非phi 關quan 能năng 所sở 三tam 引dẫn 例lệ 雙song 證chứng 塵trần 勞lao 因nhân 緣duyên 至chí 下hạ 當đương 釋thích 。

〔# 八bát 萬vạn 塵trần 勞lao 〕#

略lược 鈔sao 八bát 釋thích 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 大đại 鈔sao 十thập 七thất 釋thích 略lược 鈔sao 不bất 釋thích 今kim 云vân 至chí 下hạ 當đương 釋thích 亦diệc 通thông 相tương/tướng 指chỉ 也dã 辨biện 疑nghi 悞ngộ 點điểm 之chi 。

〔# 明minh 是thị 擇trạch 法pháp 〕#

謂vị 擇trạch 法pháp 之chi 慧tuệ 明minh 也dã 至chí 登đăng 地địa 方phương 顯hiển 。

〔# 注chú 前tiền 對đối 眾chúng 生sanh 自tự 己kỷ 〕#

然nhiên 彼bỉ 以dĩ 無vô 明minh 。 妄vọng 染nhiễm 為vi 自tự 己kỷ 今kim 以dĩ 本bổn 覺giác 為vi 自tự 己kỷ 故cố 云vân 所sở 對đối 不bất 同đồng 。

〔# 疏sớ/sơ 迷mê 自tự 認nhận 他tha 〕#

華hoa 嚴nghiêm 起khởi 信tín 云vân 迷mê 自tự 此thử 經Kinh 云vân 認nhận 他tha 。

〔# 二nhị 文văn 互hỗ 舉cử 〕#

此thử 經Kinh 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 中trung 已dĩ 明minh 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 者giả 彼bỉ 云vân 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 諦đế 不bất 了liễu 故cố 云vân 無vô 明minh 疏sớ/sơ (# 六lục 十thập 二nhị )# 云vân 十thập 二nhị 支chi 皆giai 因nhân 真chân 起khởi 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 迷mê 東đông 為vi 西tây 也dã 辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 當đương 於ư 也dã 字tự 下hạ 注chú 不bất 當đương 注chú 於ư 西tây 字tự 下hạ 又hựu 疑nghi 也dã 字tự 皆giai 注chú 語ngữ 云vân 妄vọng 即tức 是thị 他tha 也dã 傳truyền 寫tả 誤ngộ 作tác 大đại 字tự 盡tận 之chi 耳nhĩ 今kim 謂vị 凡phàm 取thủ 義nghĩa 注chú 之chi 間gian 隔cách 文văn 句cú 處xứ 頗phả 多đa 只chỉ 如như 當đương 文văn 引dẫn 起khởi 信tín 不bất 了liễu 真Chân 如Như 法pháp 一nhất 故cố 其kỳ 故cố 字tự 義nghĩa 屬thuộc 上thượng 句cú 本bổn 疏sớ/sơ 於ư 故cố 字tự 下hạ 注chú 今kim 於ư 故cố 字tự 上thượng 注chú 又hựu 如như 今kim 鈔sao 如Như 來Lai 藏tạng 九cửu 喻dụ 之chi 末mạt 舉cử 論luận 云vân 無vô 始thỉ 世thế 界giới 來lai 亦diệc 於ư 來lai 字tự 之chi 上thượng 注chú 其kỳ 例lệ 是thị 同đồng 何hà 不bất 疑nghi 耶da 況huống 也dã 字tự 若nhược 是thị 注chú 語ngữ 者giả 下hạ 文văn 所sở 注chú 寧ninh 不bất 紊# 亂loạn 今kim 既ký 上thượng 下hạ 注chú 之chi 已dĩ 有hữu 備bị 理lý 不bất 必tất 疑nghi 也dã 。

〔# 約ước 大đại 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 相tướng 宗tông 〕#

出xuất 體thể 前tiền 科khoa 約ước 性tánh 相tướng 釋thích 名danh 此thử 科khoa 出xuất 體thể 性tánh 宗tông 以dĩ 覺giác 性tánh 為vi 無vô 明minh 體thể 今kim 大đại 小Tiểu 乘Thừa 依y 俱câu 舍xá 論luận 云vân 明minh 有hữu 實thật 體thể 謂vị 不bất 了liễu 四Tứ 諦Đế 明minh 所sở 對đối 治trị 故cố 名danh 無vô 明minh 。 與dữ 明minh 相tướng 違vi 方phương 是thị 無vô 明minh 非phi 離ly 明minh 外ngoại 皆giai 是thị 無vô 明minh 。 亦diệc 非phi 明minh 無vô 之chi 處xứ 名danh 無vô 明minh 揀giản 濫lạm 云vân 若nhược 離ly 明minh 外ngoại 皆giai 是thị 無vô 明minh 。 者giả 如như 耳nhĩ 鼻tị 等đẳng 應ưng 是thị 無vô 明minh 耶da 又hựu 如như 不bất 善thiện 法Pháp 名danh 非phi 法pháp 不bất 善thiện 義nghĩa 名danh 非phi 義nghĩa 此thử 與dữ 善thiện 法Pháp 等đẳng 相tương 違vi 名danh 非phi 法pháp 等đẳng 皆giai 明minh 有hữu 體thể 非phi 無vô 故cố 論luận 結kết 云vân 別biệt 有hữu 實thật 體thể 若nhược 無vô 有hữu 體thể 。 何hà 能năng 與dữ 行hành 為vi 緣duyên 經kinh 說thuyết 無vô 明minh 能năng 染nhiễm 於ư 慧tuệ 等đẳng 即tức 別biệt 有hữu 闇ám 法pháp 名danh 為vi 無vô 明minh 。 非phi 但đãn 遮già 證chứng 無vô 明minh 無vô 而nhi 已dĩ 是thị 故cố 無vô 明minh 體thể 是thị 不bất 了liễu 知tri 其kỳ 三Tam 寶Bảo 四Tứ 諦Đế 善thiện 惡ác 業nghiệp 果quả 。 良lương 由do 即tức 是thị 了liễu 知tri 所sở 治trị 差sái 別biệt 法pháp 問vấn 義nghĩa 今kim 鈔sao 約ước 大đại 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 相tướng 說thuyết 以dĩ 俱câu 舍xá 為vi 小Tiểu 乘Thừa 出xuất 體thể 引dẫn 唯duy 識thức 與dữ 法pháp 相tướng 宗tông 出xuất 體thể 若nhược 大đại 鈔sao 於ư 俱câu 舍xá 下hạ 云vân 二nhị 相tương/tướng 宗tông 論luận 文văn 二nhị 一nhất 對đối 真chân 出xuất 體thể 二nhị 對đối 用dụng 出xuất 體thể 初sơ 對đối 真chân 出xuất 體thể 又hựu 二nhị 初sơ 約ước 俱câu 舍xá 出xuất 體thể 次thứ 約ước 唯duy 識thức 出xuất 體thể 其kỳ 次thứ 對đối 用dụng 出xuất 體thể 依y 慈từ 恩ân 云vân 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 以dĩ 行hành 蘊uẩn 中trung 無vô 明minh 為vi 體thể 與dữ 今kim 鈔sao 釋thích 義nghĩa 大đại 同đồng 不bất 知tri 何hà 故cố 。 指chỉ 俱câu 舍xá 為vi 相tương/tướng 宗tông 論luận 耶da 答đáp 或hoặc 云vân 恐khủng 大đại 鈔sao 之chi 誤ngộ 今kim 謂vị 俱câu 舍xá 以dĩ 四Tứ 諦Đế 為vi 明minh 能năng 對đối 治trị 諸chư 法pháp 故cố 無vô 明minh 者giả 不bất 了liễu 所sở 治trị 諸chư 法pháp 故cố 謂vị 明minh 治trị 者giả 是thị 無vô 明minh 體thể 雖tuy 曰viết 小Tiểu 乘Thừa 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 通thông 是thị 故cố 大đại 鈔sao 作tác 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 釋thích 也dã 如như 大đại 經Kinh 云vân 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 諦đế 不bất 了liễu 故cố 名danh 無vô 明minh 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 云vân 十thập 二nhị 支chi 皆giai 因nhân 真chân 起khởi 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 故cố 下hạ 偈kệ 云vân 觀quán 諸chư 因nhân 緣duyên 。 實thật 義nghĩa 空không 也dã 而nhi 無vô 明minh 最tối 初sơ 親thân 迷mê 諦đế 理lý 而nhi 起khởi 於ư 行hành 。 (# 即tức 行hành 支chi 也dã )# 即tức 橫hoạnh/hoành 從tùng 空không 起khởi 不bất 可khả 復phục 源nguyên 故cố 令linh 無vô 明minh 特đặc 受thọ 迷mê 稱xưng 論luận 經Kinh 云vân 諸chư 諦đế 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 即tức 四Tứ 諦Đế 也dã 故cố 對đối 法pháp 云vân 真chân 實thật 愚ngu 者giả 謂vị 迷mê 四tứ 聖Thánh 諦Đế 所sở 迷mê 即tức 是thị 實thật 義nghĩa 能năng 迷mê 即tức 愚ngu (# 愚ngu 即tức 無vô 明minh )# 鈔sao 四tứ 十thập 三tam 云vân 上thượng 云vân 實thật 義nghĩa 空không 則tắc 以dĩ 真chân 空không 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 準chuẩn 論luận 經kinh 意ý 乃nãi 是thị 四Tứ 諦Đế 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 即tức 四tứ 重trọng/trùng 勝thắng 義nghĩa 中trung 道Đạo 理lý 勝thắng 義nghĩa 故cố 次thứ 引dẫn 對đối 法pháp 證chứng 成thành 論luận 經kinh 亦diệc 順thuận 涅Niết 槃Bàn 我ngã 昔tích 與dữ 汝nhữ 。 等đẳng 不bất 識thức 四tứ 真Chân 諦Đế 是thị 故cố 久cửu 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 大đại 苦khổ 海hải 故cố 。 瑜du 伽già 中trung 廣quảng 說thuyết 無vô 知tri (# 智trí 論luận 說thuyết 七thất 無vô 知tri 亦diệc 云vân 七thất 愚ngu 真chân 實thật 愚ngu 七thất 愚ngu 之chi 一nhất 也dã 大đại 鈔sao 列liệt 名danh 竝tịnh 是thị 無vô 明minh 支chi )# 歷lịch 一nhất 切thiết 法pháp 相tướng 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 若nhược 業nghiệp 若nhược 果quả 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 等đẳng 。 皆giai 是thị 無vô 明minh 。 今kim 略lược 舉cử 四Tứ 諦Đế 則tắc 無vô 所sở 不bất 攝nhiếp 。 議nghị 曰viết 親thân 迷mê 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 為vi 無vô 明minh 者giả 同đồng 今kim 性tánh 宗tông 以dĩ 覺giác 性tánh 為vi 無vô 明minh 體thể 次thứ 引dẫn 對đối 法pháp 瑜du 伽già 又hựu 引dẫn 俱câu 舍xá 通thông 釋thích 四Tứ 諦Đế 明minh 所sở 治trị 者giả 為vi 無vô 明minh 即tức 通thông 約ước 大Đại 乘Thừa 而nhi 說thuyết 今kim 鈔sao 云vân 無vô 明minh 體thể 是thị 不bất 了liễu 知tri 等đẳng 不bất 妨phương 亦diệc 約ước □# □# □# □# 故cố 知tri 俱câu 舍xá 等đẳng 義nghĩa 通thông 約ước 大Đại 乘Thừa 非phi 大đại 鈔sao 之chi 誤ngộ 。

〔# 三Tam 寶Bảo 四Tứ 諦Đế 〕#

或hoặc 云vân 若nhược 約ước 大Đại 乘Thừa 三Tam 寶Bảo 四Tứ 諦Đế 皆giai 了liễu 知tri 所sở 治trị 之chi 法pháp 若nhược 約ước 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 以dĩ 四Tứ 諦Đế 明minh 所sở 對đối 治trị 為vi 無vô 明minh 體thể 今kim 謂vị 此thử 正chánh 約ước 小Tiểu 乘Thừa 而nhi 說thuyết 故cố 云vân 四Tứ 諦Đế 明minh 所sở 對đối 治trị 為vi 無vô 明minh 體thể 。

〔# 諸chư 有hữu 情tình 〕#

即tức 諸chư 異dị 生sanh 大đại 鈔sao 揀giản 見kiến 道đạo 聖thánh 人nhân 即tức 地địa 前tiền 通thông 名danh 異dị 生sanh 。

〔# 恃thị 我ngã 類loại 性tánh 至chí 覆phú 蔽tế 真chân 實thật 〕#

恃thị 我ngã 類loại 性tánh 即tức 六lục 七thất 識thức 中trung 無vô 明minh 第đệ 七thất 識thức 中trung 恆hằng 行hành 無vô 明minh 亦diệc 云vân 不bất 共cộng 無vô 明minh 不bất 與dữ 六lục 識thức 相tương 應ứng 故cố 微vi 細tế 常thường 行hàng 行hàng 相tương/tướng 難nan 知tri 故cố 曰viết 恆hằng 行hành 覆phú 無vô 我ngã 理lý 蔽tế 無vô 漏lậu 智trí 故cố 云vân 覆phú 蔽tế 真chân 實thật 若nhược 無vô 此thử 識thức 彼bỉ 應ưng 非phi 有hữu 恆hằng 行hành 通thông 四tứ 惑hoặc 謂vị 我ngã 癡si 我ngã 見kiến 我ngã 慢mạn 我ngã 愛ái 俱câu 為vi 我ngã 執chấp 第đệ 七thất 識thức 有hữu 此thử 俱câu 生sanh 中trung 四tứ 惑hoặc 四tứ 中trung 唯duy 取thủ 我ngã 癡si 為vi 無vô 明minh 體thể 即tức 迷mê 理lý 無vô 明minh 迷mê 於ư 理lý 事sự 。

〔# 第đệ 六lục 識thức 中trung 根căn 本bổn 六lục 煩phiền 惱não 〕#

者giả 謂vị 貪tham 瞋sân 癡si 。 慢mạn 疑nghi 不bất 正chánh 見kiến 於ư 中trung 取thủ 癡si 為vi 無vô 明minh 體thể 謂vị 獨độc 頭đầu 無vô 明minh 迷mê 理lý 者giả 令linh 無vô 漏lậu 智trí 行hành 不bất 起khởi 故cố 亦diệc 名danh 覆phú 業nghiệp 無vô 明minh 獨độc 頭đầu 者giả 無vô 因nhân 而nhi 起khởi 故cố 同đồng 起khởi 信tín 根căn 本bổn 無vô 明minh 演diễn 義nghĩa 云vân 此thử 無vô 明minh 約ước 人nhân 迷mê 理lý 橫hoạnh/hoành 從tùng 空không 起khởi 亦diệc 名danh 獨độc 行hành 無vô 明minh 不bất 與dữ 貪tham 等đẳng 俱câu 故cố 或hoặc 不bất 與dữ 餘dư 俱câu 起khởi 無vô 明minh 獨độc 迷mê 諦đế 理lý 故cố 亦diệc 名danh 不bất 相tương 應ứng 。 無vô 明minh 亦diệc 不bất 共cộng 無vô 明minh 此thử 即tức 獨độc 行hành 不bất 共cộng 通thông 小Tiểu 乘Thừa 前tiền 即tức 恆hằng 行hành 不bất 共cộng 唯duy 大Đại 乘Thừa 上thượng 即tức 迷mê 理lý 無vô 明minh 言ngôn 。

〔# 相tương 應ứng 等đẳng 亦diệc 迷mê 事sự 〕#

者giả 由do 迷mê 理lý 故cố 與dữ 貪tham 等đẳng 相tương 應ứng 故cố 云vân 亦diệc 迷mê 事sự 亦diệc 名danh 共cộng 無vô 明minh 。

〔# 若nhược 取thủ 發phát 業nghiệp 〕#

即tức 對đối 用dụng 出xuất 體thể 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 以dĩ 行hành 蘊uẩn 中trung 無vô 明minh 為vi 體thể 者giả 大đại 鈔sao 十thập 注chú 云vân 業nghiệp 即tức 是thị 行hành 故cố 發phát 業nghiệp 者giả 指chỉ 行hành 蘊uẩn 中trung 然nhiên 性tánh 宗tông 以dĩ 真chân 心tâm 不bất 覺giác 為vi 因nhân 餘dư 十thập 一nhất 支chi 竝tịnh 為vi 果quả 是thị 故cố 行hành 支chi 即tức 無vô 明minh 所sở 作tác 。 之chi 業nghiệp 果quả 相tương/tướng 宗tông 釋thích 行hành 支chi 云vân 即tức 造tạo 作tác 也dã 謂vị 起khởi 善thiện 惡ác 業nghiệp 能năng 發phát 是thị 無vô 明minh 支chi 所sở 發phát 是thị 行hành 支chi 然nhiên 發phát 福phước 非phi 福phước 不bất 動động 三tam 種chủng 業nghiệp 由do 無vô 明minh 發phát 業nghiệp 故cố 即tức 以dĩ 無vô 明minh 為vi 十thập 二nhị 支chi 之chi 本bổn 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 業nghiệp 依y 無vô 明minh 力lực 增tăng 故cố 正chánh 取thủ 所sở 發phát 行hạnh 支chi 位vị 中trung 無vô 明minh 為vi 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 體thể 起khởi 信tín 依y 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 方phương 生sanh 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 性tánh 宗tông 根căn 本bổn 無vô 明minh 在tại 八bát 識thức 之chi 前tiền 謂vị 生sanh 滅diệt 與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 。 和hòa 合hợp 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 名danh 阿a 梨lê 耶da 識thức 。 有hữu 覺giác 不bất 覺giác 依y 不bất 覺giác 生sanh 三tam 細tế 故cố 云vân 方phương 生sanh 阿a 賴lại 耶da 即tức 以dĩ 三tam 細tế 六lục 麤thô 為vi 枝chi 末mạt 無vô 明minh 若nhược 相tương/tướng 宗tông 依y 六lục 七thất 二nhị 識thức 方phương 有hữu 無vô 明minh 以dĩ 彼bỉ 說thuyết 第đệ 八bát 無vô 覆phú 故cố 。

〔# 疏sớ/sơ 其kỳ 業nghiệp 用dụng 〕#

大đại 疏sớ/sơ 更cánh 有hữu 種chủng 類loại 一nhất 科khoa 又hựu 釋thích 論luận 云vân 根căn 本bổn 無vô 明minh 有hữu 六lục 一nhất 明minh 無vô 明minh 二nhị 暗ám 無vô 明minh 三tam 俱câu 是thị 無vô 明minh 四tứ 俱câu 非phi 無vô 明minh 五ngũ 空không 無vô 明minh 六lục 具cụ 足túc 無vô 明minh 不bất 如như 實thật 知tri 。 是thị 暗ám 無vô 明minh 業nghiệp 用dụng 是thị 具cụ 足túc 無vô 明minh 顯hiển 無vô 明minh 本bổn 空không 是thị 空không 無vô 明minh 。

〔# 科khoa 顯hiển 意ý 〕#

辨biện 疑nghi 誤ngộ 云vân 此thử 一nhất 科khoa 合hợp 應ưng 於ư 按án 定định 其kỳ 非phi 之chi 下hạ 作tác 二nhị 科khoa 初sơ 顯hiển 意ý 二nhị 釋thích 文văn 與dữ 次thứ 科khoa 正chánh 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 文văn 勢thế 全toàn 同đồng 故cố 然nhiên 此thử 所sở 評bình 頗phả 有hữu 理lý 應ưng 傳truyền 寫tả 之chi 誤ngộ 也dã 。

〔# 經Kinh 一Nhất 切Thiết 眾Chúng 生Sanh 。 疏Sớ/sơ 云Vân 除Trừ 了Liễu 圓Viên 覺Giác 性Tánh 者Giả 其Kỳ 餘Dư 悉Tất 該Cai 〕#

除trừ 了liễu 悟ngộ 覺giác 性tánh 者giả 其kỳ 餘dư 悉tất 該cai 謂vị 二Nhị 乘Thừa 權quyền 教giáo 菩Bồ 薩Tát 皆giai 曰viết 眾chúng 生sanh 亦diệc 通thông 終chung 教giáo 地địa 前tiền 以dĩ 未vị 了liễu 覺giác 性tánh 故cố 登đăng 地địa 證chứng 真chân 方phương 不bất 屬thuộc 揀giản 此thử 約ước 地địa 證chứng 分phân 齊tề 說thuyết 或hoặc 云vân 此thử 經Kinh 唯duy 揀giản 地địa 前tiền 華hoa 嚴nghiêm 地địa 上thượng 俱câu 揀giản 今kim 謂vị 不bất 然nhiên 探thám 玄huyền 判phán 假giả 名danh 菩Bồ 薩Tát 云vân 文văn 無vô 定định 判phán 義nghĩa 當đương 三tam 賢hiền 若nhược 揀giản 前tiền 四tứ 約ước 教giáo 道đạo 說thuyết 耳nhĩ 。

〔# 注chú 四tứ 種chủng 倒đảo 〕#

二Nhị 乘Thừa 有hữu 無vô 我ngã 等đẳng 四tứ 種chủng 顛điên 倒đảo 。 以dĩ 不bất 了liễu 無vô 我ngã 。 等đẳng 法pháp 中trung 有hữu 真chân 我ngã 等đẳng 故cố 大đại 鈔sao 云vân 權quyền 教giáo 中trung 積tích 行hành 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 有hữu 以dĩ 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 為vi 有hữu 以dĩ 真chân 性tánh 為vi 空không 之chi 倒đảo 故cố 云vân 悉tất 該cai 然nhiên 此thử 四tứ 倒đảo 終chung 教giáo 方phương 離ly 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 四tứ 德đức 正chánh 是thị 漸tiệm 中trung 終chung 極cực 故cố 彼bỉ 是thị 漸tiệm 修tu 取thủ 頓đốn 悟ngộ 入nhập 圓viên 故cố 若nhược 約ước 圓viên 頓đốn 合hợp 論luận 亦diệc 可khả 揀giản 終chung 教giáo 地địa 前tiền 以dĩ 未vị 聞văn 此thử 圓viên 頓đốn 稱xưng 性tánh 之chi 教giáo 故cố 又hựu 以dĩ 真chân 性tánh 為vi 空không 是thị 地địa 前tiền 故cố 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 真chân 住trụ 唯duy 識thức 者giả 是thị 也dã 。

〔# 我ngã 執chấp 〕#

舊cựu 云vân 人nhân 執chấp 生sanh 執chấp 過quá 猶do 不bất 及cập 新tân 云vân 我ngã 執chấp 三tam 名danh 雖tuy 通thông 我ngã 執chấp 最tối 親thân 今kim 家gia 多đa 用dụng 能năng 執chấp 是thị 我ngã 見kiến 即tức 六lục 七thất 識thức 所sở 執chấp 是thị 我ngã 體thể 具cụ 主chủ 宰tể 義nghĩa 主chủ 即tức 我ngã 體thể 宰tể 即tức 我ngã 用dụng 又hựu 主chủ 是thị 俱câu 生sanh 宰tể 是thị 分phân 別biệt 能năng 執chấp 我ngã 見kiến 有hữu 即tức 蘊uẩn 離ly 蘊uẩn 非phi 即tức 非phi 離ly 計kế 我ngã 三tam 種chủng 不bất 同đồng 一nhất 即tức 蘊uẩn 計kế 我ngã 如như 金kim 剛cang 多đa 云vân 四tứ 我ngã 智trí 論luận 說thuyết 十thập 一nhất 我ngã 我ngã 是thị 總tổng 有hữu 情tình 等đẳng 為vi 別biệt 謂vị 有hữu 情tình 者giả 意ý 生sanh 者giả 摩ma 納nạp 縛phược 迦ca 者giả 數số 取thủ 趣thú 者giả 命mạng 者giả 生sanh 者giả 士sĩ 夫phu 者giả 受thọ 者giả 知tri 者giả 見kiến 者giả 大đại 疏sớ/sơ (# 三tam 初sơ )# 或hoặc 加gia 養dưỡng 盲manh 者giả 為vi 十thập 二nhị 種chủng 以dĩ 有hữu 情tình 者giả 為vi 總tổng 十thập 一nhất 為vi 別biệt 或hoặc 十thập 七thất 我ngã 等đẳng 皆giai 能năng 。 執chấp 之chi 人nhân 華hoa 嚴nghiêm 一nhất 一nhất 云vân 想tưởng 謂vị 有hữu 情tình 想tưởng 等đẳng 有hữu 情tình 即tức 眾chúng 生sanh 意ý 生sanh 者giả 是thị 意ý 種chủng 類loại 能năng 有hữu 思tư 量lượng 勝thắng 作tác 用dụng 故cố 作tác 者giả 手thủ 足túc 能năng 有hữu 所sở 作tác 。 故cố 受thọ 者giả 受thọ 報báo 計kế 受thọ 罪tội 福phước 果quả 報báo 。 故cố 知tri 者giả 分phân 別biệt 見kiến 者giả 能năng 覩đổ 士sĩ 夫phu 即tức 人nhân 摩ma 納nạp 迦ca 此thử 云vân 儒nho 童đồng 一nhất 一nhất 有hữu 者giả 字tự 取thủ 者giả 字tự 為vi 主chủ 宰tể 義nghĩa 以dĩ 釋thích 我ngã 具cụ 如như 大đại 鈔sao (# 十thập 二nhị )# 離ly 蘊uẩn 計kế 我ngã 自tự 有hữu 三tam 宗tông 一nhất 數số 論luận 勝thắng 論luận 二nhị 種chủng 外ngoại 道đạo 計kế 我ngã 體thể 常thường 住trụ 謂vị 我ngã 有hữu 偏thiên 之chi 義nghĩa 不bất 斷đoạn 相tương 續tục 遍biến 五ngũ 趣thú 居cư 止chỉ 不bất 定định 造tạo 業nghiệp 受thọ 苦khổ 等đẳng 二nhị 無vô 慚tàm 外ngoại 道đạo 即tức 尼ni 健kiện 子tử 此thử 云vân 離ly 繫hệ 以dĩ 露lộ 形hình 不bất 恥sỉ 故cố 名danh 為vi 無vô 慚tàm 本bổn 師sư 稱xưng 繫hệ 是thị 彼bỉ 之chi 子tử 計kế 我ngã 量lượng 不bất 定định 大đại 小tiểu 無vô 恆hằng 如như 牛ngưu 皮bì 乾can/kiền/càn 濕thấp 卷quyển 舒thư 等đẳng 三tam 獸thú 主chủ 及cập 遍biến 出xuất 外ngoại 道đạo 即tức 出xuất 家gia 外ngoại 道đạo 計kế 我ngã 體thể 極cực 微vi 潛tiềm 轉chuyển 身thân 中trung 作tác 諸chư 事sự 業nghiệp 。 隨tùy 我ngã 勝thắng 用dụng 三tam 非phi 即tức 非phi 離ly 計kế 我ngã 即tức 犢độc 子tử 部bộ 立lập 五ngũ 法Pháp 藏tạng 為vi 我ngã 雖tuy 勝thắng 前tiền 有hữu 情tình 等đẳng 所sở 計kế 我ngã 相tương/tướng 未vị 盡tận 故cố 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 則tắc 離ly 此thử 三tam 種chủng 故cố 我ngã 相tương/tướng 已dĩ 盡tận 。

〔# 聖thánh 教giáo 謂vị 預dự 流lưu 等đẳng 〕#

聖thánh 教giáo 下hạ 脫thoát 我ngã 字tự 大đại 鈔sao 有hữu 之chi 又hựu 彼bỉ 云vân 謂vị 預dự 流lưu 者giả 一nhất 來lai 者giả 不bất 來lai 者giả 不bất 生sanh 者giả 大Đại 乘Thừa 者giả 信tín 解giải 者giả 證chứng 者giả 等đẳng 又hựu 云vân 聖thánh 教giáo 我ngã 者giả 謂vị 預dự 流lưu 等đẳng 三tam 乘thừa 聖thánh 者giả 問vấn 預dự 流lưu 等đẳng 三tam 乘thừa 聖thánh 人nhân 豈khởi 當đương 有hữu 我ngã 耶da 答đáp 於ư 蘊uẩn 中trung 假giả 建kiến 立lập 故cố 稱xưng 之chi 為vi 我ngã 唯duy 識thức 云vân 世thế 間gian 聖thánh 教giáo 說thuyết 有hữu 我ngã 法pháp 但đãn 由do 假giả 立lập 非phi 實thật 有hữu 情tình 假giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 無vô 體thể 隨tùy 情tình 假giả 自tự 執chấp 情tình 名danh 我ngã 法pháp 故cố 即tức 世thế 間gian 我ngã 二nhị 有hữu 體thể 施thi 設thiết 假giả 隨tùy 位vị 隨tùy 緣duyên 強cường/cưỡng 施thi 設thiết 故cố 即tức 聖thánh 教giáo 所sở 說thuyết 我ngã 又hựu 瑜du 伽già 釋thích 云vân 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 此thử 云vân 數số 取thủ 趣thú 謂vị 能năng 數sổ 數số 往vãng 取thủ 諸chư 趣thú 受thọ 生sanh 而nhi 無vô 厭yếm 故cố 諸chư 賢hiền 亦diệc 名danh 此thử 者giả 從tùng 未vị 得đắc 道Đạo 舊cựu 身thân 上thượng 說thuyết 故cố 。

〔# 翳ế 喻dụ 見kiến 分phần/phân 〕#

問vấn 世thế 親thân 般Bát 若Nhã 論luận 標tiêu 釋thích 云vân 星tinh 喻dụ 見kiến 分phần/phân 翳ế 喻dụ 相tương/tướng 分phần/phân 燈đăng 喻dụ 識thức 體thể 今kim 以dĩ 翳ế 喻dụ 見kiến 分phần/phân 豈khởi 不bất 違vi 彼bỉ 耶da 答đáp 今kim 據cứ 彼bỉ 論luận 釋thích 處xứ 意ý 然nhiên 彼bỉ 標tiêu 中trung 以dĩ 翳ế 喻dụ 相tương/tướng 分phần/phân 者giả 同đồng 於ư 毛mao 輪luân 無vô 體thể 故cố 竝tịnh 喻dụ 有hữu 為vi 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。 即tức 彼bỉ 經kinh 論luận 正chánh 意ý 古cổ 德đức 釋thích 義nghĩa 竝tịnh 以dĩ 翳ế 喻dụ 見kiến 分phần/phân 故cố 清thanh 涼lương 破phá 云vân 不bất 順thuận 天thiên 親thân 意ý 唯duy 大đại 雲vân 所sở 釋thích 以dĩ 翳ế 喻dụ 相tương/tướng 分phần/phân 清thanh 涼lương 許hứa 之chi 然nhiên 本bổn 論luận 次thứ 文văn 以dĩ 翳ế 與dữ 毛mao 輪luân 作tác 能năng 所sở 釋thích 結kết 配phối 法pháp 喻dụ 云vân 如như 目mục 有hữu 翳ế 則tắc 見kiến 毛mao 輪luân 等đẳng 色sắc 觀quán 有hữu 為vi 法pháp 。 亦diệc 爾nhĩ 以dĩ 顛điên 倒đảo 見kiến 故cố 然nhiên 此thử 釋thích 意ý 不bất 妨phương 還hoàn 以dĩ 翳ế 為vi 能năng 見kiến 以dĩ 毛mao 輪luân 等đẳng 為vi 所sở 見kiến 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 今kim 疏sớ/sơ 云vân 。

〔# 據cứ 彼bỉ 論luận 釋thích 處xứ 之chi 意ý 取thủ 所sở 見kiến 之chi 華hoa 為vi 相tương/tướng 分phần/phân 次thứ 大đại 雲vân 云vân 此thử 喻dụ 執chấp 若nhược 在tại 意ý 見kiến 實thật 我ngã 法pháp 亦diệc 以dĩ 翳ế 配phối 第đệ 七thất 識thức 〕#

為vi 見kiến 分phần/phân 故cố 今kim 引dẫn 彼bỉ 為vi 例lệ 證chứng 義nghĩa 無vô 舛suyễn 也dã 只chỉ 如như 今kim 經Kinh 云vân 譬thí 如như 病bệnh 眼nhãn 見kiến 空không 中trung 華hoa 。 豈khởi 非phi 翳ế 喻dụ 見kiến 分phần/phân 耶da 故cố 知tri 圭# 山sơn 之chi 釋thích 不bất 妨phương 各các 順thuận 經kinh 意ý 刊# 定định 以dĩ 三tam 意ý 出xuất 彼bỉ 所sở 標tiêu 翳ế 喻dụ 相tương/tướng 分phân 之chi 意ý 意ý 亦diệc 唯duy 取thủ 翳ế 喻dụ 見kiến 分phần/phân 此thử 亦diệc 古cổ 德đức 之chi 謂vị 也dã 清thanh 涼lương 引dẫn 無vô 著trước 釋thích 云vân 一nhất 自tự 性tánh 相tướng 即tức 星tinh 喻dụ 見kiến 分phần/phân 翳ế 喻dụ 相tương/tướng 分phần/phân 燈đăng 喻dụ 自tự 證chứng 分phần/phân 又hựu 云vân 眼nhãn 若nhược 有hữu 翳ế 妄vọng 見kiến 空không 華hoa 心tâm 有hữu 妄vọng 見kiến 妄vọng 取thủ 我ngã 法pháp 若nhược 爾nhĩ 與dữ 此thử 疏sớ/sơ 鈔sao 義nghĩa 意ý 無vô 別biệt 正chánh 不bất 相tương 違vi 不bất 須tu 異dị 說thuyết 。

〔# 執chấp 若nhược 在tại 意ý 〕#

即tức 第đệ 七thất 意ý 識thức 是thị 第đệ 八bát 也dã 第đệ 八bát 即tức 識thức 體thể 謂vị 自tự 證chứng 分phân 第đệ 七thất 意ý 識thức 即tức 第đệ 八bát 見kiến 分phần/phân 毛mao 輪luân 等đẳng 即tức 第đệ 八bát 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 相tương 見kiến 二nhị 分phần 皆giai 第đệ 八bát 之chi 用dụng 由do 是thị 指chỉ 云vân 是thị 第đệ 八bát 也dã 。

〔# 經Kinh 非Phi 唯Duy 惑Hoặc 此Thử 。 虗Hư 空Không 自Tự 性Tánh 〕#

大đại 疏sớ/sơ 云vân 非phi 唯duy 惑hoặc 此thử 。 者giả 帖# 義nghĩa 牒điệp 前tiền 成thành 其kỳ 轉chuyển 倒đảo (# 今kim 疏sớ/sơ 削tước 之chi 以dĩ 從tùng 略lược 故cố )# 惑hoặc 空không 性tánh 者giả 虗hư 空không 自tự 性tánh 乃nãi 至chí 妄vọng 見kiến 虗hư 空không 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 今kim 疏sớ/sơ 云vân 妄vọng 見kiến 空không 華hoa 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 然nhiên 空không 華hoa 是thị 能năng 生sanh 虗hư 空không 是thị 所sở 生sanh 能năng 所sở 互hỗ 舉cử 顯hiển 疏sớ/sơ 文văn 之chi 巧xảo 妙diệu 非phi 誤ngộ 也dã 。

〔# 逆nghịch 順thuận 觀quán 十thập 二nhị 支chi 滅diệt 處xứ 即tức 緣Duyên 覺Giác 涅Niết 槃Bàn 〕#

通thông 流lưu 轉chuyển 還hoàn 滅diệt 。 二nhị 義nghĩa 於ư 中trung 各các 具cụ 逆nghịch 順thuận 初sơ 順thuận 觀quán 十thập 二nhị 流lưu 轉chuyển 門môn 謂vị 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 行hành 緣duyên 識thức 等đẳng 次thứ 逆nghịch 觀quán 十thập 二nhị 流lưu 轉chuyển 門môn 謂vị 老lão 死tử 緣duyên 生sanh 生sanh 緣duyên 有hữu 有hữu 緣duyên 取thủ 等đẳng 上thượng 二nhị 門môn 約ước 染nhiễm 說thuyết 順thuận 生sanh 死tử 故cố 名danh 流lưu 轉chuyển 門môn 二nhị 順thuận 觀quán 十thập 二nhị 支chi 還hoàn 滅diệt 門môn 謂vị 無vô 明minh 滅diệt 則tắc 行hành 滅diệt 。 行hành 滅diệt 則tắc 識thức 滅diệt 。 等đẳng 次thứ 逆nghịch 觀quán 十thập 二nhị 還hoàn 滅diệt 門môn 謂vị 老lão 死tử 滅diệt 則tắc 生sanh 滅diệt 生sanh 滅diệt 則tắc 有hữu 滅diệt 有hữu 滅diệt 則tắc 取thủ 滅diệt 等đẳng 上thượng 二nhị 門môn 約ước 淨tịnh 說thuyết 逆nghịch 生sanh 死tử 故cố 名danh 還hoàn 滅diệt 門môn 問vấn 二Nhị 乘Thừa 不bất 能năng 。 了liễu 無vô 明minh 空không 觀quán 十thập 二nhị 支chi 滅diệt 盡tận 得đắc 道Đạo 應ưng 了liễu 無vô 明minh 空không 耶da 答đáp 了liễu 枝chi 末mạt 無vô 明minh 未vị 了liễu 根căn 本bổn 無vô 明minh 根căn 本bổn 。 無vô 明minh 不bất 潤nhuận 生sanh 死tử 故cố 又hựu 行hạnh 願nguyện 鈔sao 唯duy 觀quán 後hậu 十thập 一nhất 支chi 空không 即tức 斯tư 意ý 也dã 以dĩ 根căn 本bổn 無vô 明minh 未vị 斷đoạn 故cố 又hựu 十thập 二nhị 支chi 通thông 諸chư 乘thừa 所sở 觀quán 故cố 。

〔# 聲Thanh 聞Văn 涅Niết 槃Bàn 是thị 滅Diệt 諦Đế 〕#

小Tiểu 乘Thừa 觀quán 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 逼bức 迫bách 名danh 苦khổ 即tức 有hữu 漏lậu 色sắc 心tâm 增tăng 長trưởng 名danh 集tập 即tức 業nghiệp 煩phiền 惱não 寂tịch 靜tĩnh 為vi 滅diệt 即tức 涅Niết 槃Bàn 出xuất 離ly 名danh 道đạo 謂vị 止Chỉ 觀Quán 等đẳng 竝tịnh 上thượng 句cú 釋thích 名danh 下hạ 句cú 出xuất 體thể 已dĩ 具cụ 前tiền 文văn (# 四tứ 初sơ )# 。

〔# 經Kinh 如Như 來Lai 因Nhân 地Địa 。 修Tu 圓Viên 覺Giác 者Giả 〕#

亦diệc 可khả 通thông 當đương 機cơ 。 及cập 末mạt 世thế 眾chúng 生sanh 。

〔# 疏sớ/sơ 還hoàn 丹đan 一nhất 粒lạp 點điểm 鐵thiết 成thành 金kim 〕#

神thần 仙tiên 會hội 液dịch 還hoàn 丹đan 太thái 上thượng 所sở 服phục 歌ca 云vân 七thất 還hoàn 七thất 反phản 三tam 五ngũ 一nhất 龍long 虎hổ 相tương 交giao 入nhập 鬼quỷ 室thất 灰hôi 池trì 焰diễm 灼chước 天thiên 地địa 精tinh 金kim 液dịch 還hoàn 丹đan 功công 了liễu 畢tất 六lục 門môn 成thành 佛Phật 當đương 第đệ 五ngũ 頓đốn 悟ngộ 無vô 妄vọng 成thành 佛Phật 之chi 義nghĩa 。 亦diệc 當đương 第đệ 六lục 門môn 圓viên 教giáo 無vô 迷mê 悟ngộ 本bổn 來lai 成thành 佛Phật 。 之chi 義nghĩa 疏sớ/sơ 亦diệc 釋thích 因nhân 不bất 異dị 果quả 約ước 位vị 言ngôn 之chi 即tức 十thập 信tín 滿mãn 心tâm 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 云vân 云vân 。

〔# 如như 第đệ 六lục 陰ấm 等đẳng 〕#

止chỉ 五ngũ 陰ấm 第đệ 六lục 陰ấm 是thị 無vô 也dã 等đẳng 者giả 謂vị 十thập 九cửu 界giới 等đẳng 。

〔# 拂phất 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 〕#

鈔sao 一nhất 中trung 乃nãi 至chí 前tiền 段đoạn 所sở 知tri 無vô 輪luân 轉chuyển 之chi 智trí 亦diệc 如như 空không 無vô 有hữu 大đại 鈔sao 云vân 前tiền 段đoạn 所sở 說thuyết 知tri 無vô 輪luân 轉chuyển 之chi 智trí 亦diệc 如như 虗hư 空không 無vô 有hữu 或hoặc 云vân 今kim 鈔sao 闕khuyết 說thuyết 虗hư 二nhị 字tự 以dĩ 大đại 鈔sao 為vi 正chánh 謂vị 今kim 鈔sao 義nghĩa 亦diệc 不bất 闕khuyết 。

圓Viên 覺Giác 疏Sớ/sơ 鈔Sao 隨Tùy 文Văn 要Yếu 解Giải 卷quyển 第đệ 八bát