大Đại 佛Phật 頂Đảnh 如Như 來Lai 密Mật 因Nhân 修Tu 證Chứng 了Liễu 義Nghĩa 諸Chư 菩Bồ 薩Tát 萬Vạn 行Hạnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 卷quyển 第đệ 八bát

師sư 子tử 林lâm 沙Sa 門Môn 。 惟duy 則tắc 。 會hội 解giải 。

天thiên 台thai 山sơn 沙Sa 門Môn 。 傳truyền 燈đăng 圓viên 通thông 疏sớ/sơ 。

○# (# 二nhị 明minh 反phản 妄vọng 歸quy 真chân 立lập 淺thiển 深thâm 次thứ 位vị 三tam 初sơ 總tổng 明minh 漸tiệm 次thứ 為vi 入nhập 位vị 之chi 法pháp 二nhị 初sơ 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 二nhị 初sơ 結kết 顛điên 倒đảo 因nhân 阿A 難Nan 如như 是thị 眾chúng 生sanh 。 一nhất 一nhất 類loại 中trung 。 亦diệc 各các 各các 具cụ 。 十thập 二nhị 顛điên 倒đảo 。 猶do 如như 揑niết 目mục 亂loạn 華hoa 發phát 生sanh 。 顛điên 倒đảo 妙diệu 圓viên 。 真chân 淨tịnh 明minh 心tâm 。 具cụ 足túc 如như 斯tư 。 虗hư 妄vọng 亂loạn 想tưởng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 十thập 二nhị 顛điên 倒đảo 。 即tức 動động 顛điên 倒đảo 欲dục 顛điên 倒đảo 至chí 殺sát 顛điên 倒đảo 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 各các 具cụ 即tức 互hỗ 具cụ 也dã 。 以dĩ 一nhất 一nhất 類loại 心tâm 妄vọng 種chủng 皆giai 具cụ 。 一nhất 則tắc 現hiện 起khởi 名danh 事sự 造tạo 。 餘dư 則tắc 冥minh 伏phục 名danh 理lý 具cụ 。 以dĩ 妄vọng 本bổn 無vô 體thể 元nguyên 是thị 真chân 心tâm 。 是thị 故cố 妄vọng 具cụ 元nguyên 是thị 真chân 具cụ 。 具cụ 無vô 具cụ 相tương/tướng 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 如như 是thị 了liễu 知tri 。 始thỉ 可khả 議nghị 道đạo 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 上thượng 猶do 如như 揑niết 目mục 亂loạn 華hoa 發phát 生sanh 。 喻dụ 妄vọng 而nhi 不bất 喻dụ 真chân 。 下hạ 妙diệu 圓viên 真chân 淨tịnh 明minh 心tâm 。 明minh 真chân 而nhi 不bất 明minh 妄vọng 蓋cái 。 經kinh 文văn 言ngôn 簡giản 意ý 周chu 。 以dĩ 喻dụ 影ảnh 互hỗ 乎hồ 法pháp 以dĩ 法pháp 影ảnh 互hỗ 乎hồ 喻dụ 。 若nhược 取thủ 法pháp 以dĩ 足túc 喻dụ 則tắc 妙diệu 圓viên 真chân 淨tịnh 明minh 心tâm 。 猶do 如như 睛tình 空không 。 應ưng 取thủ 色sắc 陰ấm 中trung 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 清thanh 明minh 眼nhãn 見kiến 晴tình 明minh 空không 惟duy 一nhất 晴tình 虗hư 。 迥huýnh 無vô 所sở 有hữu 。 即tức 名danh 為vi 妙diệu 空không 圓viên 空không 真chân 空không 淨tịnh 空không 明minh 空không 無vô 所sở 而nhi 不bất 可khả 。 及cập 乎hồ 其kỳ 人nhân 無vô 故cố 。 不bất 動động 目mục 睛tình 。 瞪trừng 以dĩ 發phát 勞lao 。 則tắc 見kiến 狂cuồng 華hoa 無vô 端đoan 亂loạn 起khởi 。 則tắc 先tiên 之chi 睛tình 空không 麤thô 而nhi 非phi 妙diệu 偏thiên 而nhi 非phi 圓viên 妄vọng 而nhi 非phi 真chân 染nhiễm 而nhi 非phi 淨tịnh 暗ám 而nhi 非phi 明minh 矣hĩ 。 若nhược 以dĩ 喻dụ 足túc 法pháp 則tắc 眾chúng 生sanh 亦diệc 然nhiên 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 。 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 等đẳng 。 則tắc 彼bỉ 寶bảo 覺giác 真chân 空không 不bất 得đắc 其kỳ 妙diệu 圓viên 真chân 淨tịnh 明minh 矣hĩ 。 故cố 曰viết 顛điên 倒đảo 妙diệu 圓viên 。 真chân 淨tịnh 明minh 心tâm 。 具cụ 足túc 如như 斯tư 。 虗hư 妄vọng 亂loạn 想tưởng 。

○# (# 二nhị 生sanh 漸tiệm 次thứ 法pháp 汝nhữ 今kim 修tu 證chứng 。 佛Phật 三tam 摩ma 地địa 。 於ư 是thị 本bổn 因nhân 。 元nguyên 所sở 亂loạn 想tưởng 。 立lập 三tam 漸tiệm 次thứ 。 方phương 得đắc 除trừ 滅diệt 。 如như 淨tịnh 器khí 中trung 。 除trừ 去khứ 毒độc 蜜mật 。 以dĩ 諸chư 湯thang 水thủy 。 并tinh 雜tạp 灰hôi 香hương 洗tẩy 滌địch 其kỳ 器khí 。 後hậu 貯trữ 甘cam 露lộ 。

○# (# 二nhị 標tiêu 列liệt 正chánh 明minh 二nhị 初sơ 標tiêu 列liệt 云vân 何hà 名danh 為vi 三tam 。 種chủng 漸tiệm 次thứ 一nhất 者giả 修tu 習tập 除trừ 其kỳ 助trợ 因nhân 。 二nhị 者giả 真chân 修tu 刳khô 其kỳ 正chánh 性tánh 。 三tam 者giả 增tăng 進tiến 違vi 其kỳ 現hiện 業nghiệp 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 除trừ 去khứ 毒độc 蜜mật 。 喻dụ 除trừ 其kỳ 助trợ 因nhân 。 及cập 刳khô 其kỳ 正chánh 性tánh 也dã 。 湯thang 水thủy 如như 正chánh 行hạnh 灰hôi 香hương 如như 助trợ 行hành 甘cam 露lộ 譬thí 所sở 證chứng 之chi 理lý 。 孤cô 山sơn 曰viết 言ngôn 漸tiệm 次thứ 者giả 事sự 漸tiệm 理lý 圓viên 不bất 同đồng 偏thiên 教giáo 之chi 漸tiệm 也dã 。 問vấn 此thử 三tam 漸tiệm 次thứ 於ư 天thiên 台thai 六lục 即tức 中trung 屬thuộc 何hà 位vị 邪tà 。 答đáp 名danh 字tự 中trung 修tu 能năng 成thành 觀quán 行hành 及cập 發phát 真chân 似tự 也dã 。 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 前tiền 問vấn 至chí 何hà 漸tiệm 次thứ 。 得đắc 修tu 行hành 目mục 。 今kim 此thử 第đệ 二nhị 正chánh 名danh 修tu 行hành 故cố 云vân 真chân 修tu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 或hoặc 問vấn 三tam 漸tiệm 次thứ 淺thiển 深thâm 之chi 相tướng 何hà 如như 。 答đáp 曰viết 若nhược 一nhất 往vãng 觀quan 其kỳ 三tam 節tiết 工công 夫phu 。 修tu 習tập 位vị 但đãn 在tại 名danh 字tự 。 真chân 修tu 位vị 在tại 乾can/kiền/càn 慧tuệ 觀quán 行hành 純thuần 熟thục 。 增tăng 進tiến 位vị 在tại 初sơ 信tín 已dĩ 去khứ 。 再tái 往vãng 觀quan 後hậu 總tổng 結kết 如như 是thị 皆giai 以dĩ 。 三tam 增tăng 進tiến 故cố 。 善thiện 能năng 成thành 就tựu 。 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 是thị 則tắc 三tam 種chủng 淺thiển 深thâm 皆giai 具cụ 。 蓋cái 位vị 位vị 之chi 中trung 皆giai 有hữu 伏phục 道đạo 解giải 脫thoát 道Đạo 。 無vô 論luận 前tiền 位vị 至chí 如như 等đẳng 覺giác 後hậu 心tâm 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 為vi 妙diệu 覺giác 伏phục 道đạo 。 準chuẩn 瓔anh 珞lạc 經Kinh 云vân 等đẳng 覺giác 性tánh 中trung 有hữu 一nhất 人nhân 。 名danh 金Kim 剛Cang 幢Tràng 。 慧tuệ 以dĩ 大đại 願nguyện 力lực 。 住trụ 壽thọ 百bách 劫kiếp 倒đảo 修tu 。 凡phàm 夫phu 之chi 行hành 。 豈khởi 不bất 工công 夫phu 亦diệc 有hữu 微vi 著trước 淺thiển 深thâm 修tu 習tập 真chân 修tu 增tăng 進tiến 三tam 種chủng 之chi 差sai 別biệt 乎hồ 。 若nhược 論luận 三tam 種chủng 所sở 斷đoạn 。 初sơ 除trừ 助trợ 因nhân 先tiên 斷đoạn 五ngũ 辛tân 。 此thử 名danh 字tự 初sơ 心tâm 即tức 能năng 永vĩnh 斷đoạn 。 若nhược 餘dư 之chi 助trợ 因nhân 恐khủng 亦diệc 多đa 種chủng 。 如như 下hạ 文văn 云vân 以dĩ 火hỏa 淨tịnh 食thực 。 無vô 噉đạm 生sanh 氣khí 。 則tắc 凡phàm 助trợ 三tam 毒độc 之chi 因nhân 悉tất 宜nghi 敕sắc 斷đoạn 。 若nhược 第đệ 二nhị 刳khô 其kỳ 正chánh 性tánh 。 夫phu 身thân 婬dâm 易dị 制chế 而nhi 正chánh 性tánh 難nạn/nan 刳khô 必tất 須tu 婬dâm 機cơ 俱câu 斷đoạn 。 斷đoạn 性tánh 亦diệc 無vô 。 然nhiên 觀quán 下hạ 文văn 父phụ 母mẫu 肉nhục 身thân 。 不bất 須tu 天thiên 眼nhãn 。 之chi 言ngôn 亦diệc 位vị 在tại 內nội 外ngoại 從tùng 可khả 知tri 也dã 。 第đệ 三tam 違vi 其kỳ 現hiện 業nghiệp 。 若nhược 觀quán 現hiện 文văn 則tắc 始thỉ 於ư 乾can/kiền/càn 慧tuệ 終chung 於ư 初sơ 住trụ 。 以dĩ 此thử 而nhi 知tri 業nghiệp 豈khởi 易dị 違vi 哉tai 。 至chí 於ư 菩Bồ 薩Tát 有hữu 廣quảng 求cầu 佛Phật 法Pháp 之chi 貪tham 誓thệ 斷đoạn 無vô 明minh 之chi 嗔sân 不bất 了liễu 佛Phật 性tánh 之chi 癡si 。 聲Thanh 聞Văn 聞văn 大đại 樹thụ 琴cầm 音âm 而nhi 不bất 安an 迦Ca 葉Diếp 見kiến 法pháp 性tánh 五ngũ 塵trần 而nhi 起khởi 舞vũ 。 以dĩ 初sơ 諒# 末mạt 豈khởi 能năng 無vô 之chi 。 則tắc 刳khô 正chánh 性tánh 違vi 現hiện 業nghiệp 亦diệc 直trực 齊tề 乎hồ 等đẳng 覺giác 也dã 。 於ư 是thị 本bổn 因nhân 。 元nguyên 所sở 亂loạn 想tưởng 。 者giả 明minh 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 也dã 。 立lập 三tam 漸tiệm 次thứ 。 者giả 明minh 能năng 觀quán 之chi 觀quán 也dã 。 論luận 今kim 經kinh 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 同đồng 天thiên 台thai 止Chỉ 觀Quán 所sở 明minh 有hữu 妄vọng 有hữu 真chân 。 妄vọng 則tắc 陰ấm 入nhập 界giới 境cảnh 真chân 則tắc 三tam 諦đế 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 。 蓋cái 此thử 經Kinh 以dĩ 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 而nhi 為vi 力lực 用dụng 。 雖tuy 曰viết 破phá 妄vọng 意ý 在tại 即tức 真chân 。 前tiền 經kinh 所sở 明minh 莫mạc 非phi 其kỳ 事sự 。 今kim 但đãn 云vân 元nguyên 所sở 亂loạn 想tưởng 。 立lập 三tam 漸tiệm 次thứ 。 者giả 順thuận 文văn 勢thế 約ước 所sở 破phá 而nhi 言ngôn 之chi 也dã 。 元nguyên 所sở 亂loạn 想tưởng 。 不bất 外ngoại 六lục 種chủng 識thức 心tâm 。 此thử 又hựu 與dữ 天thiên 台thai 初sơ 觀quán 六lục 識thức 是thị 同đồng 。 豈khởi 非phi 元nguyên 所sở 亂loạn 想tưởng 。 立lập 三tam 漸tiệm 次thứ 。 之chi 語ngữ 該cai 括quát 一nhất 經kinh 備bị 詳tường 始thỉ 末mạt 乎hồ 。 然nhiên 若nhược 玄huyền 會hội 同đồng 歸quy 固cố 不bất 必tất 於ư 重trọng/trùng 明minh 。 苟cẩu 執chấp 筌thuyên 為vi 魚ngư 恐khủng 未vị 究cứu 乎hồ 本bổn 指chỉ 。 是thị 故cố 釋thích 茲tư 二nhị 句cú 不bất 避tị 繁phồn 冗# 博bác 蒐# 全toàn 經kinh 用dụng 天thiên 台thai 十thập 乘thừa 觀quán 法pháp 通thông 之chi 。 庶thứ 令linh 增tăng 進tiến 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 者giả 有hữu 以dĩ 憑bằng 焉yên 。 言ngôn 十thập 乘thừa 者giả 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 。 若nhược 去khứ 丈trượng 就tựu 尺xích 去khứ 尺xích 就tựu 寸thốn 言ngôn 之chi 則tắc 以dĩ 耳nhĩ 根căn 為vi 事sự 境cảnh 以dĩ 圓viên 通thông 常thường 為vi 理lý 境cảnh 。 事sự 理lý 相tương/tướng 即tức 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 作tác 如như 此thử 觀quán 於ư 耳nhĩ 識thức 元nguyên 所sở 亂loạn 想tưởng 。 得đắc 以dĩ 滅diệt 除trừ 。 一nhất 根căn 既ký 返phản 源nguyên 。 六lục 根căn 成thành 解giải 脫thoát 。 是thị 為vi 第đệ 一nhất 。 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 若nhược 觀quán 此thử 境cảnh 想tưởng 不bất 得đắc 滅diệt 理lý 不bất 得đắc 入nhập 。 應ưng 當đương 悲bi 己kỷ 悲bi 人nhân 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 。 何hà 者giả 行hành 人nhân 觀quán 此thử 境cảnh 時thời 知tri 由do 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 故cố 必tất 沉trầm 惡ác 道đạo 有hữu 苦khổ 可khả 悲bi 。 即tức 圓viên 通thông 常thường 故cố 當đương 成thành 佛Phật 道Đạo 。 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 可khả 仰ngưỡng 。 悲bi 己kỷ 故cố 發phát 一nhất 誓thệ 願nguyện 銷tiêu 我ngã 億ức 劫kiếp 顛điên 倒đảo 想tưởng 。 希hy 更cánh 審thẩm 除trừ 微vi 細tế 惑hoặc 。 悲bi 人nhân 故cố 發phát 一nhất 誓thệ 願nguyện 如như 一nhất 眾chúng 生sanh 未vị 成thành 佛Phật 。 終chung 不bất 於ư 此thử 取thủ 泥Nê 洹Hoàn 。 慈từ 己kỷ 故cố 發phát 一nhất 誓thệ 願nguyện 。 願nguyện 今kim 得đắc 果Quả 成thành 寶Bảo 王Vương 。 慈từ 人nhân 故cố 發phát 一nhất 誓thệ 願nguyện 還hoàn 度độ 如như 是thị 恆Hằng 沙sa 眾chúng 。 由do 發phát 此thử 四Tứ 弘Hoằng 誓Thệ 願Nguyện 。 故cố 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 得đắc 以dĩ 滅diệt 除trừ 。 華hoa 嚴nghiêm 所sở 謂vị 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 是thị 為vi 第đệ 二nhị 。 真chân 正chánh 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 第đệ 三tam 善thiện 巧xảo 安an 心tâm 定định 慧tuệ 者giả 。 若nhược 真chân 正chánh 發phát 心tâm 於ư 三tam 摩ma 地địa 。 猶do 不bất 能năng 入nhập 。 當đương 一nhất 一nhất 觀quán 察sát 今kim 於ư 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 何hà 想tưởng 為vi 多đa 。 然nhiên 六lục 想tưởng 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 昏hôn 動động 。 若nhược 動động 念niệm 多đa 應ứng 用dụng 三tam 止chỉ 而nhi 止chỉ 息tức 之chi 。 若nhược 昏hôn 沉trầm 多đa 應ưng 以dĩ 三tam 觀quán 而nhi 照chiếu 了liễu 之chi 。 夫phu 昏hôn 動động 病bệnh 也dã 止Chỉ 觀Quán 藥dược 也dã 。 服phục 藥dược 身thân 安an 醫y 則tắc 奏tấu 効hiệu 。 苟cẩu 不bất 得đắc 所sở 而nhi 藥dược 反phản 為vi 病bệnh 。 寂tịch 寂tịch 多đa 則tắc 易dị 生sanh 昏hôn 睡thụy 。 惺tinh 惺tinh 多đa 則tắc 易dị 生sanh 亂loạn 想tưởng 。 宜nghi 調điều 停đình 適thích 候hậu 。 故cố 曰viết 寂tịch 寂tịch 惺tinh 惺tinh 是thị 亂loạn 想tưởng 惺tinh 惺tinh 非phi 。 惺tinh 惺tinh 寂tịch 寂tịch 是thị 無vô 記ký 寂tịch 寂tịch 非phi 。 如như 是thị 安an 心tâm 得đắc 所sở 則tắc 淨tịnh 極cực 光quang 通thông 達đạt 。 寂tịch 照chiếu 含hàm 虗hư 空không 。 是thị 為vi 第đệ 三tam 。 善thiện 巧xảo 安an 心tâm 止Chỉ 觀Quán 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 第đệ 四tứ 破phá 法pháp 遍biến 者giả 。 前tiền 乘thừa 止Chỉ 觀Quán 向hướng 上thượng 向hướng 下hạ 。 向hướng 上thượng 應ưng 入nhập 三tam 摩ma 。 向hướng 下hạ 應ưng 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 若nhược 不bất 入nhập 不bất 破phá 何hà 物vật 為vi 妨phương 蓋cái 破phá 法pháp 有hữu 所sở 不bất 遍biến 。 又hựu 須tu 研nghiên 破phá 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 三tam 諦đế 之chi 境cảnh 。 本bổn 不bất 即tức 十thập 法pháp 那na 忽hốt 即tức 十thập 法pháp 是thị 故cố 須tu 破phá 以dĩ 妙diệu 明minh 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 十thập 界giới 俱câu 非phi 以dĩ 破phá 法pháp 遍biến 本bổn 不bất 離ly 十thập 法pháp 那na 忽hốt 離ly 十thập 法pháp 是thị 故cố 須tu 即tức 。 以dĩ 妙diệu 明minh 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 十thập 界giới 俱câu 即tức 要yếu 須tu 即tức 即tức 而nhi 離ly 即tức 離ly 而nhi 即tức 。 以dĩ 妙diệu 明minh 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 十thập 界giới 離ly 即tức 離ly 非phi 。 是thị 即tức 非phi 即tức 。 以dĩ 破phá 法pháp 遍biến 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 菩Bồ 提Đề 道Đạo 成thành 是thị 為vi 第đệ 四tứ 。 破phá 法pháp 遍biến 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 第đệ 五ngũ 識thức 通thông 塞tắc 者giả 。 三tam 止chỉ 既ký 破phá 六lục 亂loạn 此thử 心tâm 應ưng 與dữ 理lý 會hội 那na 猶do 不bất 會hội 。 當đương 更cánh 細tế 檢kiểm 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 中trung 。 皆giai 有hữu 安an 樂lạc 性tánh 那na 忽hốt 併tinh 彼bỉ 。 故cố 曰viết 知tri 見kiến 無vô 見kiến 。 斯tư 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 中trung 。 皆giai 是thị 魔ma 羅la 網võng 那na 忽hốt 併tinh 取thủ 。 故cố 曰viết 知tri 見kiến 立lập 知tri 。 即tức 無vô 明minh 本bổn 。 又hựu 曰viết 為vị 物vật 所sở 轉chuyển 。 故cố 於ư 是thị 中trung 。 觀quan 大đại 觀quan 小tiểu 。 即tức 通thông 而nhi 塞tắc 也dã 。 若nhược 能năng 轉chuyển 物vật 。 即tức 同đồng 如Như 來Lai 即tức 塞tắc 而nhi 通thông 也dã 。 是thị 為vi 第đệ 五ngũ 。 識thức 通thông 塞tắc 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 第đệ 六lục 善thiện 修tu 道Đạo 品phẩm 者giả 。 行hành 者giả 既ký 識thức 通thông 塞tắc 云vân 何hà 於ư 坦thản 途đồ 中trung 而nhi 修tu 道Đạo 品phẩm 。 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 定Định 。 有hữu 正chánh 有hữu 助trợ 。 正chánh 即tức 密mật 因nhân 奢Xa 摩Ma 他Tha 等đẳng 是thị 也dã 。 助trợ 即tức 萬vạn 行hạnh 圓viên 頓đốn 四Tứ 念Niệm 處Xứ 等đẳng 是thị 也dã 。 經Kinh 云vân 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 名danh 大Đại 佛Phật 頂Đảnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 王Vương 具Cụ 足Túc 萬Vạn 行Hạnh 。 因nhân 善thiện 修tu 故cố 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 得đắc 滅diệt 。 是thị 為vi 第đệ 六lục 。 善thiện 修tu 道Đạo 品phẩm 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 第đệ 七thất 對đối 治trị 助trợ 開khai 者giả 。 既ký 能năng 善thiện 修tu 道Đạo 品phẩm 必tất 能năng 流lưu 入nhập 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 若nhược 未vị 入nhập 而nhi 難nạn/nan 起khởi 方phương 救cứu 他tha 而nhi 難nạn/nan 起khởi 云vân 何hà 對đối 治trị 。 若nhược 慳san 弊tệ 難nạn/nan 起khởi 當đương 觀quán 慳san 即tức 菩Bồ 提Đề 受thọ 不bất 受thọ 亦diệc 受thọ 亦diệc 不bất 受thọ 乃nãi 至chí 五ngũ 不bất 受thọ 。 不bất 受thọ 即tức 檀đàn 。 檀đàn 義nghĩa 含hàm 於ư 六lục 。 資tư 生sanh 無vô 畏úy 法pháp 此thử 中trung 一nhất 二nhị 三tam 。 餘dư 弊tệ 亦diệc 如như 是thị 。 又hựu 若nhược 婬dâm 弊tệ 宿túc 習tập 難nạn/nan 防phòng 佛Phật 令linh 專chuyên 誦tụng 神thần 咒chú 。 是thị 為vi 第đệ 七thất 。 對đối 治trị 助trợ 開khai 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 第đệ 八bát 善thiện 知tri 次thứ 位vị 者giả 。 行hành 人nhân 若nhược 不bất 知tri 位vị 次thứ 則tắc 有hữu 未vị 得đắc 謂vị 得đắc 。 未vị 證chứng 謂vị 證chứng 。 增tăng 上thượng 慢mạn 之chi 失thất 。 當đương 知tri 生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 理lý 即tức 也dã 。 能năng 如như 此thử 解giải 名danh 字tự 即tức 也dã 。 所sở 觀quán 契khế 理lý 觀quán 行hành 即tức 也dã 。 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 。 相tương 似tự 即tức 也dã 。 常thường 心tâm 分phần/phân 顯hiển 分phần/phân 真chân 即tức 也dã 。 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 究cứu 竟cánh 即tức 也dã 。 是thị 為vi 第đệ 八bát 。 知tri 位vị 次thứ 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 第đệ 九cửu 安an 忍nhẫn 成thành 就tựu 者giả 。 行hành 人nhân 行hành 道Đạo 時thời 熟thục 未vị 熟thục 多đa 動động 障chướng 難nạn 每mỗi 須tu 安an 忍nhẫn 。 如Như 來Lai 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 明minh 五ngũ 十thập 重trọng/trùng 陰ấm 境cảnh 即tức 示thị 以dĩ 安an 忍nhẫn 之chi 法pháp 。 故cố 曰viết 成thành 就tựu 破phá 亂loạn 。 由do 汝nhữ 陰ấm 心tâm 。 主chủ 人nhân 若nhược 迷mê 。 客khách 得đắc 其kỳ 便tiện 。 當đương 處xứ 禪thiền 那na 。 覺giác 悟ngộ 無vô 咎cữu 。 則tắc 彼bỉ 魔ma 事sự 。 無vô 奈nại 汝nhữ 何hà 。 是thị 為vi 第đệ 九cửu 能năng 安an 忍nhẫn 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 第đệ 十thập 離ly 法pháp 愛ái 者giả 。 能năng 修tu 諸chư 乘thừa 安an 於ư 強cường/cưỡng 輭nhuyễn 。 必tất 於ư 常thường 心tâm 有hữu 所sở 相tương 應ứng 若nhược 生sanh 法pháp 愛ái 住trụ 而nhi 不bất 前tiền 是thị 為vi 將tương 登đăng 而nhi 崩băng 將tương 過quá 而nhi 墜trụy 。 故cố 曰viết 眾chúng 生sanh 狂cuồng 迷mê 。 不bất 自tự 忖thốn 量lượng 。 各các 以dĩ 先tiên 習tập 迷mê 心tâm 。 而nhi 自tự 休hưu 息tức 。 將tương 為vi 畢tất 竟cánh 。 所sở 歸quy 寧ninh 地địa 。 自tự 言ngôn 滿mãn 足túc 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 不bất 成thành 增tăng 進tiến 。 汝nhữ 等đẳng 存tồn 心tâm 。 秉bỉnh 如Như 來Lai 道Đạo 。 將tương 此thử 法Pháp 門môn 。 於ư 我ngã 滅diệt 末mạt 傳truyền 示thị 末Mạt 法Pháp 。 令linh 其kỳ 身thân 心tâm 。 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 歸quy 無vô 所sở 得đắc 。 是thị 為vi 離ly 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 顛điên 倒đảo 不bất 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 也dã 。 又hựu 元nguyên 所sở 亂loạn 想tưởng 。 即tức 首thủ 卷quyển 第đệ 一nhất 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 。 為vi 自tự 性tánh 者giả 。 修tu 習tập 真chân 修tu 增tăng 進tiến 即tức 第đệ 二nhị 根căn 本bổn 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。 緣duyên 所sở 遺di 者giả 。 是thị 則tắc 今kim 文văn 元nguyên 所sở 亂loạn 想tưởng 。 乃nãi 廣quảng 上thượng 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 所sở 生sanh 諸chư 緣duyên 緣duyên 色sắc 緣duyên 聲thanh 等đẳng 六lục 亂loạn 而nhi 無vô 緒tự 也dã 。 至chí 於ư 真chân 修tu 之chi 方phương 正chánh 指chỉ 六lục 根căn 圓viên 通thông 。 返phản 聞văn 聞văn 乎hồ 自tự 性tánh 復phục 此thử 元nguyên 明minh 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。

○# (# 二nhị 正chánh 明minh 三tam 初sơ 修tu 習tập 除trừ 其kỳ 助trợ 因nhân 。 三tam 初sơ 徵trưng 云vân 何hà 助trợ 因nhân 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 總tổng 明minh 四tứ 食thực 阿A 難Nan 如như 是thị 世thế 界giới 。 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 不bất 能năng 自tự 全toàn 。 依y 四tứ 食thực 住trụ 。 所sở 謂vị 段đoạn 食thực 。 觸xúc 食thực 思tư 食thực 識thức 食thực 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 依y 食thực 住trụ 。

○# (# 二nhị 別biệt 斷đoạn 五ngũ 辛tân 二nhị 初sơ 述thuật 意ý 阿A 難Nan 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 食thực 甘cam 故cố 生sanh 。 食thực 毒độc 故cố 死tử 。

○# (# 二nhị 正Chánh 斷Đoạn 二nhị 初sơ 勸khuyến 斷đoạn 顯hiển 助trợ 開khai 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 求cầu 三tam 摩ma 地địa 。 當đương 斷đoạn 世thế 間gian 。 五ngũ 種chủng 辛tân 菜thái 。 是thị 五ngũ 種chủng 辛tân 。 熟thục 食thực 發phát 婬dâm 。 生sanh 噉đạm 增tăng 恚khuể 。

○# (# 二nhị 約ước 人nhân 明minh 過quá 患hoạn 二nhị 初sơ 說thuyết 法Pháp 人nhân 過quá 患hoạn 如như 是thị 世thế 界giới 。 食thực 辛tân 之chi 人nhân 。 縱tung 能năng 宣tuyên 說thuyết 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 十thập 方phương 天thiên 僊tiên 嫌hiềm 其kỳ 臭xú 穢uế 。 咸hàm 皆giai 遠viễn 離ly 。 諸chư 餓ngạ 鬼quỷ 等đẳng 。 因nhân 彼bỉ 食thực 次thứ 。 舐thỉ 其kỳ 唇thần 吻vẫn 。 常thường 與dữ 鬼quỷ 住trụ 。 福phước 德đức 日nhật 消tiêu 。 長trưởng 無vô 利lợi 益ích 。

○# (# 二nhị 坐tọa 禪thiền 人nhân 過quá 患hoạn 是thị 食thực 辛tân 人nhân 。 修tu 三tam 摩ma 地địa 。 菩Bồ 薩Tát 天thiên 僊tiên 十thập 方phương 善thiện 神thần 。 不bất 來lai 守thủ 護hộ 。 大đại 力lực 魔ma 王vương 。 得đắc 其kỳ 方phương 便tiện 。 現hiện 作tác 佛Phật 身thân 。 來lai 為vi 說thuyết 法Pháp 。 非phi 毀hủy 禁cấm 戒giới 。 讚tán 婬dâm 怒nộ 癡si 。 命mạng 終chung 自tự 為vi 。 魔ma 王vương 眷quyến 屬thuộc 。 受thọ 魔ma 福phước 盡tận 。 墮đọa 無Vô 間Gián 獄Ngục 。

○# (# 三tam 結kết 阿A 難Nan 修tu 菩Bồ 提Đề 者giả 。 永vĩnh 斷đoạn 五ngũ 辛tân 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第Đệ 一Nhất 增Tăng 進Tiến 修Tu 行Hành 漸Tiệm 次Thứ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 四tứ 食thực 者giả 人nhân 間gian 段đoạn 食thực 謂vị 所sở 餐xan 必tất 有hữu 分phân 段đoạn 。 鬼quỷ 神thần 觸xúc 食thực 但đãn 歆# 觸xúc 而nhi 飽bão 。 禪thiền 天thiên 思tư 食thực 食thực 至chí 或hoặc 但đãn 思tư 之chi 而nhi 飽bão 。 識thức 天thiên 識thức 食thực 既ký 無vô 形hình 色sắc 但đãn 以dĩ 識thức 想tưởng 。 此thử 直trực 明minh 眾chúng 生sanh 。 皆giai 依y 食thực 住trụ 。 而nhi 因nhân 食thực 戒giới 斷đoạn 五ngũ 辛tân 不bất 必tất 他tha 引dẫn 也dã 。 五ngũ 辛tân 內nội 發phát 婬dâm 恚khuể 外ngoại 引dẫn 邪tà 魅mị 故cố 名danh 助trợ 因nhân 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 食thực 甘cam 等đẳng 舉cử 段đoạn 食thực 之chi 損tổn 益ích 欲dục 除trừ 五ngũ 辛tân 之chi 助trợ 因nhân 也dã 。 以dĩ 五ngũ 辛tân 能năng 發phát 婬dâm 恚khuể 猶do 毒độc 死tử 之chi 食thực 焉yên 。 孤cô 山sơn 曰viết 五ngũ 辛tân 者giả 楞lăng 伽già 經Kinh 云vân 葱thông 蒜toán 韭# 薤# 興hưng 渠cừ 也dã 。 應ưng 法Pháp 師sư 云vân 興hưng 渠cừ 梵Phạm 音âm 訛ngoa 也dã 正chánh 云vân 興hưng 宜nghi 。 慈từ 愍mẫn 三Tam 藏Tạng 云vân 根căn 如như 蘿# 蔔bặc 出xuất 土thổ 辛tân 臭xú 。 慈từ 愍mẫn 冬đông 至chí 彼bỉ 土độ 不bất 見kiến 其kỳ 苗miêu 則tắc 此thử 方phương 無vô 故cố 不bất 翻phiên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雲vân 間gian 補bổ 遺di 云vân 成thành 唯duy 識thức 論luận 一nhất 者giả 段đoạn 食thực 變biến 壞hoại 為vi 相tương/tướng 。 二nhị 者giả 觸xúc 食thực 觸xúc 境cảnh 為vi 相tương/tướng 。 三tam 者giả 思tư 食thực 希hy 望vọng 為vi 相tương/tướng 。 四tứ 者giả 識thức 食thực 執chấp 持trì 為vi 相tương/tướng 。 段đoạn 食thực 香hương 味vị 觸xúc 三tam 。 於ư 變biến 壞hoại 時thời 能năng 為vi 食thực 事sự 。 以dĩ 變biến 壞hoại 時thời 色sắc 無vô 用dụng 故cố 。 觸xúc 食thực 謂vị 有hữu 漏lậu 觸xúc 。 裁tài 取thủ 境cảnh 時thời 能năng 為vi 食thực 事sự 。 思tư 食thực 謂vị 有hữu 漏lậu 思tư 。 希hy 可khả 愛ái 境cảnh 能năng 為vi 食thực 事sự 。 識thức 食thực 謂vị 有hữu 漏lậu 識thức 。 由do 段đoạn 觸xúc 思tư 勢thế 力lực 增tăng 長trưởng 能năng 為vi 食thực 事sự 。 擕# 李# 云vân 四tứ 食thực 皆giai 取thủ 資tư 益ích 為vi 義nghĩa 。 段đoạn 謂vị 形hình 段đoạn 以dĩ 香hương 味vị 觸xúc 三tam 塵trần 為vi 體thể 。 入nhập 腹phúc 變biến 壞hoại 。 資tư 益ích 諸chư 根căn 。 古cổ 翻phiên 經kinh 律luật 多đa 云vân 摶đoàn 食thực 其kỳ 義nghĩa 則tắc 局cục 。 如như 漿tương 飲ẩm 等đẳng 不bất 可khả 摶đoàn 故cố 。 觸xúc 謂vị 觸xúc 對đối 取thủ 六lục 識thức 中trung 相tương 應ứng 觸xúc 對đối 前tiền 境cảnh 時thời 生sanh 喜hỷ 樂lạc 故cố 。 思tư 謂vị 意ý 思tư 取thủ 第đệ 六lục 識thức 相tương 應ứng 思tư 於ư 可khả 意ý 境cảnh 生sanh 希hy 望vọng 故cố 。 相tương 應ứng 觸xúc 及cập 相tương 應ứng 思tư 皆giai 心tâm 所sở 徧biến 行hành 中trung 法pháp 。 思tư 想tưởng 飲ẩm 食thực 令linh 人nhân 不bất 死tử 亦diệc 名danh 思tư 食thực 。 冷lãnh 暖noãn 等đẳng 觸xúc 亦diệc 名danh 觸xúc 食thực 。 此thử 乃nãi 分phần/phân 通thông 非phi 正chánh 食thực 義nghĩa 。 識thức 即tức 第đệ 八bát 執chấp 持trì 之chi 相tướng 。 由do 前tiền 三tam 食thực 勢thế 分phần/phân 所sở 資tư 。 令linh 此thử 識thức 增tăng 長trưởng 勝thắng 能năng 執chấp 持trì 諸chư 根căn 大đại 種chủng 故cố 。 若nhược 約ước 三tam 界giới 辨biện 之chi 段đoạn 食thực 惟duy 在tại 欲dục 界giới 。 以dĩ 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 無vô 香hương 味vị 二nhị 塵trần 。 餘dư 之chi 三tam 食thực 徧biến 通thông 三tam 界giới 。 長trường/trưởng 水thủy 之chi 釋thích 義nghĩa 亦diệc 大đại 同đồng 。 天thiên 台thai 曰viết 四tứ 食thực 之chi 說thuyết 本bổn 因nhân 佛Phật 破phá 外ngoại 道đạo 不bất 知tri 食thực 有hữu 幾kỷ 種chủng 故cố 為vi 說thuyết 此thử 四tứ 食thực 。 而nhi 惟duy 識thức 論luận 又hựu 發phát 明minh 之chi 。 擕# 李# 等đẳng 又hựu 解giải 釋thích 之chi 業nghiệp 有hữu 定định 論luận 。 若nhược 如như 溫ôn 陵lăng 師sư 說thuyết 其kỳ 義nghĩa 甚thậm 局cục 故cố 不bất 可khả 依y 。 食thực 甘cam 故cố 生sanh 。 食thực 毒độc 故cố 死tử 者giả 。 吳ngô 興hưng 所sở 謂vị 凡phàm 一nhất 切thiết 食thực 有hữu 資tư 益ích 故cố 皆giai 名danh 為vi 甘cam 。 不bất 正chánh 消tiêu 變biến 能năng 壞hoại 身thân 心tâm 皆giai 名danh 為vi 毒độc 。 辛tân 菜thái 甚thậm 多đa 但đãn 云vân 五ngũ 種chủng 者giả 。 然nhiên 有hữu 辛tân 而nhi 非phi 葷huân 者giả 如như 薑khương 椒tiêu 之chi 屬thuộc 。 今kim 云vân 辛tân 而nhi 又hựu 葷huân 惟duy 此thử 五ngũ 種chủng 。 食thực 五ngũ 辛tân 人nhân 有hữu 二nhị 種chủng 大đại 過quá 。 一nhất 者giả 內nội 招chiêu 滅diệt 善thiện 生sanh 惡ác 過quá 。 蓋cái 此thử 五ngũ 辛tân 其kỳ 性tánh 大đại 熱nhiệt 。 熟thục 食thực 熱nhiệt 毒độc 攻công 之chi 於ư 內nội 故cố 發phát 婬dâm 。 生sanh 噉đạm 熱nhiệt 毒độc 發phát 宣tuyên 於ư 外ngoại 故cố 增tăng 恚khuể 。 二nhị 者giả 外ngoại 招chiêu 滅diệt 善thiện 生sanh 惡ác 過quá 。 蓋cái 此thử 五ngũ 辛tân 極cực 大đại 臭xú 穢uế 。 若nhược 說thuyết 法Pháp 者giả 。 食thực 之chi 天thiên 僊tiên 嫌hiềm 臭xú 遠viễn 離ly 餓ngạ 鬼quỷ 舐thỉ 吻vẫn 親thân 近cận 。 若nhược 修tu 禪thiền 者giả 食thực 之chi 善thiện 神thần 嫌hiềm 穢uế 不bất 護hộ 魔ma 王vương 乘thừa 便tiện 說thuyết 法Pháp 。 凡phàm 有hữu 如như 此thử 過quá 患hoạn 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 殷ân 勤cần 敕sắc 斷đoạn 。 嗟ta 夫phu 世thế 間gian 人nhân 為vi 不bất 急cấp 事sự 罹li 大đại 罪tội 愆khiên 莫mạc 甚thậm 於ư 食thực 。 五ngũ 種chủng 辛tân 菜thái 。 清thanh 淨tịnh 好hảo 潔khiết 之chi 士sĩ 尚thượng 宜nghi 戒giới 之chi 。 況huống 三tam 昧muội 真chân 修tu 之chi 士sĩ 。 可khả 食thực 之chi 耶da 。

○# (# 二nhị 真chân 修tu 刳khô 其kỳ 正chánh 性tánh 。 三tam 初sơ 徵trưng 云vân 何hà 正chánh 性tánh 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 以dĩ 戒giới 刳khô 性tánh 二nhị 初sơ 持trì 小Tiểu 乘Thừa 戒giới 二nhị 初sơ 正chánh 唱xướng 令linh 斷đoạn 阿A 難Nan 如như 是thị 眾chúng 生sanh 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 。 要yếu 先tiên 嚴nghiêm 持trì 。 清thanh 淨tịnh 戒giới 律luật 。 永vĩnh 斷đoạn 婬dâm 心tâm 。 不bất 餐xan 酒tửu 肉nhục 。 以dĩ 火hỏa 淨tịnh 食thực 。 無vô 噉đạm 生sanh 氣khí 。

○# (# 二nhị 反phản 顯hiển 勸khuyến 持trì 阿A 難Nan 是thị 。 修tu 行hành 人nhân 若nhược 不bất 斷đoạn 婬dâm 。 及cập 與dữ 殺sát 生sanh 。 出xuất 三tam 界giới 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 當đương 觀quán 婬dâm 欲dục 。 猶do 如như 毒độc 蛇xà 。 如như 見kiến 怨oán 賊tặc 。

○# (# 二nhị 持trì 大Đại 乘Thừa 戒giới 先tiên 持trì 聲Thanh 聞Văn 。 四tứ 棄khí 八bát 棄khí 。 執chấp 身thân 不bất 動động 。 後hậu 行hành 菩Bồ 薩Tát 。 清thanh 淨tịnh 律luật 儀nghi 。 執chấp 心tâm 不bất 起khởi 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 欲dục 刳khô 婬dâm 殺sát 正chánh 性tánh 必tất 持trì 戒giới 律luật 。 不bất 飲ẩm 酒tửu 防phòng 亂loạn 之chi 至chí 也dã 。 不bất 噉đạm 生sanh 防phòng 殺sát 之chi 至chí 也dã 。 律luật 中trung 五ngũ 果quả 皆giai 須tu 火hỏa 淨tịnh 示thị 不bất 噉đạm 生sanh 氣khí 也dã 。 婬dâm 如như 毒độc 蛇xà 怨oán 賊tặc 。 者giả 能năng 害hại 法Pháp 身thân 殺sát 慧tuệ 命mạng 故cố 也dã 。 執chấp 身thân 使sử 無vô 犯phạm 也dã 。 執chấp 心tâm 使sử 無vô 思tư 犯phạm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 正chánh 性tánh 者giả 欲dục 界giới 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 婬dâm 欲dục 而nhi 正chánh 性tánh 命mạng 也dã 。 故cố 前tiền 文văn 明minh 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 。 以dĩ 欲dục 貪tham 而nhi 為vi 之chi 始thỉ 。 次thứ 繼kế 之chi 以dĩ 食thực 眾chúng 生sanh 肉nhục 之chi 盜đạo 貪tham 。 又hựu 進tiến 之chi 以dĩ 戕# 害hại 生sanh 靈linh 之chi 殺sát 貪tham 。 此thử 又hựu 食thực 噉đạm 相tương/tướng 酬thù 殺sát 傷thương 相tương/tướng 報báo 牽khiên 生sanh 欲dục 界giới 之chi 業nghiệp 因nhân 皆giai 足túc 以dĩ 資tư 生sanh 死tử 之chi 正chánh 性tánh 。 故cố 真chân 脩tu 之chi 士sĩ 要yếu 先tiên 嚴nghiêm 持trì 。 清thanh 淨tịnh 戒giới 律luật 。 於ư 戒giới 律luật 中trung 最tối 所sở 當đương 斷đoạn 者giả 又hựu 莫mạc 先tiên 於ư 永vĩnh 斷đoạn 婬dâm 心tâm 。 次thứ 之chi 以dĩ 不bất 餐xan 酒tửu 肉nhục 。 蓋cái 酒tửu 雖tuy 不bất 係hệ 於ư 四tứ 重trọng/trùng 而nhi 能năng 為vi 亂loạn 性tánh 之chi 本bổn 犯phạm 重trọng/trùng 之chi 原nguyên 。 而nhi 又hựu 云vân 以dĩ 火hỏa 淨tịnh 食thực 。 無vô 噉đạm 生sanh 氣khí 者giả 。 以dĩ 杜đỗ 致trí 婬dâm 之chi 漸tiệm 傷thương 慈từ 之chi 微vi 耳nhĩ 。 故cố 律luật 制chế 比Bỉ 丘Khâu 凡phàm 五ngũ 果quả 皆giai 須tu 火hỏa 淨tịnh 而nhi 然nhiên 後hậu 食thực 之chi 。 意ý 在tại 乎hồ 此thử 。 律luật 中trung 更cánh 有hữu 爪trảo 淨tịnh 揉nhu 淨tịnh 。 今kim 舉cử 一nhất 途đồ 且thả 言ngôn 火hỏa 爾nhĩ 。 當đương 觀quán 婬dâm 欲dục 。 猶do 如như 毒độc 蛇xà 。 如như 見kiến 怨oán 賊tặc 者giả 。 正chánh 言ngôn 害hại 法Pháp 身thân 殺sát 慧tuệ 命mạng 之chi 賊tặc 有hữu 強cường/cưỡng 軟nhuyễn 之chi 不bất 同đồng 。 強cường/cưỡng 者giả 易dị 防phòng 而nhi 軟nhuyễn 者giả 難nan 制chế 。 清thanh 淨tịnh 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 先tiên 觀quán 破phá 。 如như 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 觀quán 愛ái 有hữu 九cửu 種chủng 過quá 患hoạn 。 此thử 即tức 當đương 第đệ 三tam 種chủng 如như 妙diệu 華hoa 莖hành 有hữu 毒độc 蛇xà 。 又hựu 當đương 準chuẩn 立lập 云vân 如như 巧xảo 言ngôn 令linh 色sắc 人nhân 為vi 怨oán 賊tặc 。 能năng 如như 此thử 觀quán 破phá 自tự 當đương 畏úy 罪tội 遠viễn 離ly 也dã 。 先tiên 持trì 小tiểu 戒giới 執chấp 身thân 後hậu 持trì 大đại 戒giới 執chấp 心tâm 。 以dĩ 示thị 比Bỉ 丘Khâu 之chi 戒giới 進tiến 不bất 躐# 等đẳng 也dã 。 故cố 十thập 輪luân 經Kinh 云vân 若nhược 不bất 先tiên 受thọ 小Tiểu 乘Thừa 即tức 學học 大Đại 乘Thừa 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 乃nãi 至chí 云vân 無vô 力lực 飲ẩm 河hà 池trì 詎cự 能năng 吞thôn 大đại 海hải 。 猶do 此thử 方phương 儒nho 宗tông 先tiên 小tiểu 學học 而nhi 後hậu 大đại 學học 亦diệc 必tất 然nhiên 之chi 理lý 也dã 。

○# (# 二nhị 戒giới 淨tịnh 獲hoạch 益ích 二nhị 初sơ 觀quán 行hành 成thành 就tựu 禁cấm 戒giới 。 成thành 就tựu 則tắc 於ư 世thế 間gian 。 永vĩnh 無vô 相tương 生sanh 。 相tương 殺sát 之chi 業nghiệp 。 偷thâu 劫kiếp 不bất 行hành 。 無vô 相tướng 負phụ 累lụy 。 亦diệc 於ư 世thế 間gian 。 不bất 還hoàn 宿túc 債trái 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 不bất 婬dâm 故cố 無vô 相tướng 生sanh 。 乃nãi 至chí 不bất 妄vọng 故cố 。 不bất 還hoàn 宿túc 債trái 。 以dĩ 大đại 妄vọng 語ngữ 貪tham 其kỳ 供cúng 養dường 故cố 。 約ước 位vị 言ngôn 之chi 此thử 應ưng 在tại 外ngoại 凡phàm 觀quán 行hành 之chi 中trung 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 相tương 生sanh 即tức 欲dục 貪tham 相tương 殺sát 即tức 殺sát 貪tham 偷thâu 劫kiếp 即tức 盜đạo 貪tham 包bao 得đắc 妄vọng 語ngữ 。 三tam 者giả 不bất 行hành 復phục 何hà 負phụ 累lũy/lụy/luy 之chi 有hữu 。 而nhi 云vân 禁cấm 戒giới 成thành 就tựu 者giả 。 始thỉ 雖tuy 執chấp 身thân 莫mạc 犯phạm 未vị 得đắc 。 名danh 為vi 成thành 就tựu 。 必tất 至chí 於ư 執chấp 心tâm 不bất 起khởi 。 斯tư 名danh 成thành 就tựu 禁cấm 戒giới 也dã 。

○# (# 二nhị 因nhân 發phát 似tự 解giải 是thị 清thanh 淨tịnh 人nhân 。 修tu 三tam 摩ma 地địa 。 父phụ 母mẫu 肉nhục 身thân 。 不bất 須tu 天thiên 眼nhãn 。 自tự 然nhiên 觀quán 見kiến 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 覩đổ 佛Phật 聞văn 法Pháp 親thân 奉phụng 聖thánh 旨chỉ 。 得đắc 大đại 神thần 通thông 。 遊du 十thập 方phương 界giới 。 宿túc 命mạng 清thanh 淨tịnh 。 得đắc 無vô 艱gian 險hiểm 。

○# (# 三tam 結kết 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第Đệ 二Nhị 增Tăng 進Tiến 修Tu 行Hành 漸Tiệm 次Thứ 。

【# 觧# 】# 資tư 中trung 曰viết 此thử 如như 法Pháp 華hoa 現hiện 身thân 所sở 得đắc 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 。 即tức 相tương 似tự 位vị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 五ngũ 根căn 為vi 身thân 根căn 之chi 所sở 具cụ 。 四tứ 眼nhãn 又hựu 為vi 肉nhục 眼nhãn 之chi 所sở 具cụ 。 肉nhục 眼nhãn 礙ngại 非phi 通thông 天thiên 眼nhãn 通thông 非phi 礙ngại 。 父phụ 母mẫu 肉nhục 身thân 。 不bất 須tu 天thiên 眼nhãn 者giả 。 由do 其kỳ 持trì 戒giới 清thanh 淨tịnh 。 即tức 礙ngại 能năng 通thông 也dã 。 蓋cái 破phá 戒giới 能năng 為vi 神thần 通thông 障chướng 。 今kim 戒giới 根căn 清thanh 淨tịnh 。 故cố 即tức 身thân 能năng 獲hoạch 神thần 通thông 。 觀quán 見kiến 十thập 方phương 。 即tức 天thiên 眼nhãn 通thông 。 覩đổ 佛Phật 聞văn 法Pháp 即tức 天thiên 耳nhĩ 通thông 。 遊du 十thập 方phương 界giới 。 即tức 身thân 如như 意ý 通thông 。 宿túc 命mạng 清thanh 淨tịnh 。 即tức 宿Túc 命Mạng 通Thông 。 惟duy 無vô 他tha 心tâm 與dữ 無vô 漏lậu 通thông 以dĩ 其kỳ 未vị 破phá 惑hoặc 故cố 也dã 。

○# (# 三tam 增tăng 進tiến 違vi 其kỳ 現hiện 業nghiệp 。 三tam 初sơ 徵trưng 云vân 何hà 現hiện 業nghiệp 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 正chánh 違vi 現hiện 業nghiệp 阿A 難Nan 如như 是thị 清thanh 淨tịnh 。 持trì 禁cấm 戒giới 人nhân 。 心tâm 無vô 貪tham 婬dâm 。 於ư 外ngoại 六lục 塵trần 。 不bất 多đa 流lưu 逸dật 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 流lưu 逸dật 奔bôn 塵trần 起khởi 現hiện 前tiền 業nghiệp 。 由do 戒giới 禁cấm 制chế 得đắc 不bất 流lưu 逸dật 斯tư 能năng 違vi 遠viễn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 三tam 業nghiệp 運vận 用dụng 由do 根căn 與dữ 塵trần 偶ngẫu 起khởi 。 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 今kim 此thử 行hành 者giả 由do 心tâm 無vô 貪tham 婬dâm 。 返phản 照chiếu 自tự 性tánh 旋toàn 元nguyên 自tự 歸quy 。 根căn 無vô 所sở 偶ngẫu 。 故cố 能năng 違vi 其kỳ 現hiện 業nghiệp 。

○# (# 二nhị 因nhân 違vi 入nhập 證chứng 二nhị 初sơ 明minh 由do 違vi 證chứng 似tự 因nhân 不bất 流lưu 逸dật 。 旋toàn 元nguyên 自tự 歸quy 。 塵trần 既ký 不bất 緣duyên 。 根căn 無vô 所sở 偶ngẫu 。 返phản 流lưu 全toàn 一nhất 。 六lục 用dụng 不bất 行hành 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 因nhân 不bất 流lưu 逸dật 。 由do 斷đoạn 客khách 塵trần 煩phiền 惱não 也dã 。 旋toàn 元nguyên 自tự 歸quy 。 漸tiệm 入nhập 如Như 來Lai 藏tạng 理lý 也dã 。 塵trần 既ký 不bất 緣duyên 。 下hạ 此thử 又hựu 進tiến 破phá 根căn 本bổn 無vô 明minh 也dã 。 前tiền 屬thuộc 似tự 位vị 但đãn 云vân 。 不bất 多đa 流lưu 逸dật 。 今kim 取thủ 真chân 證chứng 乃nãi 是thị 根căn 塵trần 泯mẫn 亡vong 逆nghịch 無vô 明minh 流lưu 純thuần 一nhất 真chân 性tánh 微vi 細tế 生sanh 滅diệt 。 六lục 用dụng 不bất 行hành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 偶ngẫu 者giả 對đối 偶ngẫu 。 世thế 間gian 之chi 相tướng 皆giai 有hữu 對đối 偶ngẫu 。 如như 陽dương 以dĩ 陰ấm 偶ngẫu 天thiên 以dĩ 地địa 偶ngẫu 君quân 以dĩ 臣thần 偶ngẫu 父phụ 以dĩ 子tử 偶ngẫu 夫phu 以dĩ 妻thê 偶ngẫu 。 此thử 人nhân 情tình 之chi 所sở 共cộng 知tri 者giả 也dã 。 獨độc 根căn 以dĩ 塵trần 偶ngẫu 為vi 庸dong 人nhân 之chi 所sở 略lược 。 生sanh 死tử 法pháp 中trung 若nhược 父phụ 失thất 其kỳ 母mẫu 夫phu 失thất 其kỳ 妻thê 人nhân 必tất 以dĩ 喪táng 偶ngẫu 為vi 苦khổ 。 惟duy 涅Niết 槃Bàn 之chi 法Pháp 。 則tắc 以dĩ 塵trần 既ký 不bất 緣duyên 。 根căn 無vô 所sở 偶ngẫu 。 返phản 流lưu 全toàn 一nhất 六lục 用dụng 不bất 行hành 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 此thử 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 所sở 以dĩ 異dị 也dã 。

○# (# 二nhị 明minh 由do 似tự 證chứng 真chân 三tam 初sơ 明minh 德đức 十thập 方phương 國quốc 土độ 。 皎hiệu 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。 譬thí 如như 琉lưu 璃ly 。 內nội 懸huyền 明minh 月nguyệt 。 身thân 心tâm 快khoái 然nhiên 。 妙diệu 圓viên 平bình 等đẳng 。 獲hoạch 大đại 安an 隱ẩn 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 密mật 圓viên 淨tịnh 妙diệu 。 皆giai 現hiện 其kỳ 中trung 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 先tiên 顯hiển 依y 報báo 淨tịnh 有hữu 法pháp 有hữu 喻dụ 。 次thứ 顯hiển 正chánh 報báo 淨tịnh 有hữu 自tự 有hữu 他tha 。 自tự 則tắc 三tam 德đức 圓viên 證chứng 他tha 則tắc 諸chư 佛Phật 同đồng 體thể 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 密mật 理lý 也dã 圓viên 智trí 也dã 淨tịnh 妙diệu 行hạnh 也dã 。 即tức 法Pháp 身thân 等đẳng 三tam 德đức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 上thượng 文văn 雖tuy 云vân 無vô 偶ngẫu 猶do 有hữu 乎hồ 根căn 。 未vị 足túc 以dĩ 臻trăn 乎hồ 涅Niết 槃Bàn 安an 隱ẩn 之chi 至chí 樂nhạo/nhạc/lạc 。 必tất 至chí 於ư 亡vong 前tiền 塵trần 盡tận 內nội 根căn 空không 觀quán 智trí 滅Diệt 諦Đế 理lý 生sanh 滅diệt 既ký 滅diệt 。 寂tịch 滅diệt 現hiện 前tiền 。 斯tư 證chứng 乎hồ 三tam 德đức 之chi 涅Niết 槃Bàn 樂lạc 。 故cố 曰viết 十thập 方phương 國quốc 土độ 。 皎hiệu 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。 譬thí 如như 琉lưu 璃ly 。 內nội 懸huyền 明minh 月nguyệt 。 身thân 心tâm 快khoái 然nhiên 。 妙diệu 圓viên 平bình 等đẳng 。 獲hoạch 大đại 安an 隱ẩn 。 琉lưu 璃ly 譬thí 國quốc 土độ 。 明minh 月nguyệt 譬thí 正chánh 報báo 。 安an 隱ẩn 即tức 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 言ngôn 平bình 等đẳng 者giả 眾chúng 生sanh 未vị 證chứng 涅Niết 槃Bàn 時thời 。 依y 報báo 則tắc 事sự 理lý 淨tịnh 穢uế 彼bỉ 此thử 俱câu 不bất 平bình 等đẳng 。 正chánh 報báo 則tắc 真chân 妄vọng 生sanh 佛Phật 身thân 心tâm 俱câu 不bất 平bình 等đẳng 。 今kim 證chứng 涅Niết 槃Bàn 故cố 此thử 一nhất 切thiết 俱câu 得đắc 妙diệu 圓viên 平bình 等đẳng 。 而nhi 獲hoạch 大đại 安an 隱ẩn 。 惟duy 其kỳ 如như 此thử 故cố 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 密mật 圓viên 淨tịnh 妙diệu 。 三tam 德đức 祕bí 藏tạng 。 皆giai 現hiện 其kỳ 中trung 。 前tiền 不bất 云vân 乎hồ 。 今kim 汝nhữ 諸chư 根căn 。 若nhược 圓viên 拔bạt 已dĩ 。 內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。 如như 是thị 浮phù 塵trần 。 及cập 器khí 世thế 間gian 。 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 如như 湯thang 銷tiêu 氷băng 。 應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。 正chánh 此thử 謂vị 也dã 。 一nhất 切thiết 之chi 言ngôn 該cai 於ư 自tự 他tha 。 如Như 來Lai 二nhị 字tự 。 正chánh 言ngôn 本bổn 覺giác 。

○# (# 二nhị 明minh 位vị 是thị 人nhân 即tức 獲hoạch 。 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。

○# (# 三tam 顯hiển 功công 從tùng 是thị 漸tiệm 修tu 。 隨tùy 所sở 發phát 行hạnh 。 安an 立lập 聖thánh 位vị 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 華hoa 嚴nghiêm 十thập 忍nhẫn 第đệ 三tam 曰viết 。 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 謂vị 不bất 見kiến 有hữu 少thiểu 法pháp 生sanh 不bất 見kiến 有hữu 少thiểu 法pháp 滅diệt 。 離ly 諸chư 情tình 垢cấu 無vô 作tác 無vô 願nguyện 安an 住trụ 是thị 道đạo 名danh 之chi 曰viết 忍nhẫn 。 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 中trung 別biệt 指chỉ 初sơ 住trụ 以dĩ 上thượng 名danh 為vi 聖thánh 位vị 。 若nhược 下hạ 文văn 云vân 以dĩ 三tam 增tăng 進tiến 故cố 。 能năng 成thành 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 則tắc 通thông 取thủ 十thập 信tín 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 吳ngô 興hưng 熏huân 聞văn 記ký 云vân 忍nhẫn 謂vị 忍nhẫn 可khả 印ấn 持trì 決quyết 定định 無vô 繆mâu 即tức 能năng 證chứng 智trí 也dã 。 無vô 生sanh 法pháp 從tùng 所sở 斷đoạn 惑hoặc 得đắc 名danh 。 若nhược 約ước 所sở 證chứng 亦diệc 名danh 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 。 雲vân 間gian 補bổ 遺di 云vân 法pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 明minh 圓viên 位vị 斷đoạn 伏phục 中trung 云vân 就tựu 事sự 為vi 無vô 生sanh 就tựu 理lý 為vi 寂tịch 滅diệt 。 又hựu 方phương 證chứng 為vi 寂tịch 滅diệt 讓nhượng 果quả 為vi 無vô 生sanh 。 記ký 云vân 惑hoặc 是thị 事sự 法pháp 故cố 約ước 惑hoặc 滅diệt 得đắc 無vô 生sanh 名danh 名danh 為vi 就tựu 事sự 。 此thử 惑hoặc 若nhược 滅diệt 必tất 證chứng 實thật 理lý 故cố 約ước 所sở 證chứng 名danh 為vi 寂tịch 滅diệt 。 當đương 知tri 始thỉ 從tùng 初sơ 住trụ 終chung 至chí 妙diệu 覺giác 一nhất 一nhất 無vô 非phi 惑hoặc 滅diệt 證chứng 理lý 。 維duy 摩ma 疏sớ/sơ 因nhân 經kinh 初sơ 歎thán 菩Bồ 薩Tát 逮đãi 無vô 所sở 得đắc 。 不Bất 起Khởi 法Pháp 忍Nhẫn 。 釋thích 云vân 不Bất 起Khởi 法Pháp 忍Nhẫn 。 即tức 是thị 大đại 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 亦diệc 名danh 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 。 問vấn 下hạ 歎thán 淨tịnh 名danh 但đãn 言ngôn 無vô 生sanh 。 當đương 知tri 不Bất 起Khởi 法Pháp 忍Nhẫn 。 秪# 是thị 無vô 生sanh 。 何hà 用dụng 寂tịch 滅diệt 釋thích 。 不Bất 起Khởi 法Pháp 忍Nhẫn 。 答đáp 在tại 因nhân 讓nhượng 果quả 說thuyết 名danh 無vô 生sanh 。 若nhược 通thông 論luận 無vô 生sanh 秪# 是thị 寂tịch 滅diệt 之chi 異dị 名danh 也dã 。

○# (# 三tam 結kết 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第Đệ 三Tam 增Tăng 進Tiến 修Tu 行Hành 漸Tiệm 次Thứ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 上thượng 三tam 漸tiệm 次thứ 且thả 約ước 麤thô 細tế 前tiền 後hậu 分phân 別biệt 。 若nhược 圓viên 修tu 者giả 豈khởi 不bất 以dĩ 違vi 其kỳ 現hiện 業nghiệp 。 為vi 創sáng/sang 心tâm 發phát 觀quán 之chi 本bổn 歟# 。 故cố 第đệ 一nhất 漸tiệm 次thứ 即tức 云vân 修tu 菩Bồ 提Đề 者giả 。 永vĩnh 斷đoạn 五ngũ 辛tân 也dã 。 當đương 知tri 菩Bồ 提Đề 無vô 漸tiệm 次thứ 漸tiệm 次thứ 取thủ 菩Bồ 提Đề 。 譬thí 如như 滄thương 溟minh 太thái 霄tiêu 詎cự 有hữu 涯nhai 量lượng 。 由do 操thao 舟chu 舉cử 翮cách 之chi 異dị 而nhi 里lý 數số 生sanh 焉yên 。 此thử 下hạ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 等đẳng 即tức 後hậu 二nhị 漸tiệm 次thứ 之chi 所sở 階giai 也dã 。 孤cô 山sơn 以dĩ 瓔anh 珞lạc 五ngũ 十thập 二nhị 位vị 對đối 今kim 辨biện 之chi 有hữu 一nhất 合hợp 三tam 開khai 之chi 相tướng 。 一nhất 合hợp 者giả 合hợp 十thập 信tín 為vi 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 也dã 。 三tam 開khai 者giả 開khai 初sơ 住trụ 為vi 十thập 信tín 心tâm 開khai 十thập 向hướng 為vi 四tứ 加gia 行hành 開khai 等đẳng 覺giác 出xuất 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 也dã 。 今kim 詳tường 此thử 說thuyết 惟duy 四tứ 加gia 行hành 開khai 相tương/tướng 則tắc 顯hiển 餘dư 不bất 應ưng 然nhiên 。 至chí 下hạ 銷tiêu 文văn 當đương 見kiến 其kỳ 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 三tam 漸tiệm 次thứ 文văn 有hữu 正chánh 傍bàng 。 正chánh 在tại 除trừ 助trợ 因nhân 刳khô 正chánh 性tánh 違vi 現hiện 業nghiệp 。 傍bàng 則tắc 約ước 能năng 解giải 脫thoát 世thế 間gian 。 三tam 障chướng 能năng 深thâm 入nhập 地địa 位vị 而nhi 讚tán 美mỹ 之chi 。 意ý 在tại 舉cử 力lực 用dụng 以dĩ 寓# 勸khuyến 修tu 。 然nhiên 三tam 種chủng 工công 夫phu 極cực 要yếu 者giả 在tại 違vi 現hiện 業nghiệp 。 極cực 致trí 意ý 者giả 在tại 。 四tứ 種chủng 律luật 儀nghi 。 於ư 四tứ 種chủng 中trung 又hựu 極cực 致trí 意ý 者giả 在tại 婬dâm 戒giới 。 謂vị 果quả 能năng 如như 此thử 除trừ 助trợ 因nhân 刳khô 正chánh 性tánh 違vi 現hiện 業nghiệp 可khả 謂vị 世thế 間gian 極cực 清thanh 淨tịnh 人nhân 。 由do 清thanh 淨tịnh 故cố 。 即tức 於ư 此thử 身thân 。 獲hoạch 神thần 通thông 而nhi 無vô 障chướng 隔cách 。 於ư 進tiến 道đạo 而nhi 無vô 阻trở 礙ngại 。 於ư 入nhập 位vị 而nhi 無vô 雍ung 滯trệ 。 故cố 於ư 初sơ 漸tiệm 次thứ 彰chương 其kỳ 過quá 則tắc 云vân 天thiên 僊tiên 善thiện 神thần 不bất 來lai 守thủ 護hộ 。 魔ma 王vương 鬼quỷ 神thần 。 而nhi 得đắc 其kỳ 便tiện 。 二nhị 漸tiệm 次thứ 顯hiển 其kỳ 德đức 云vân 是thị 清thanh 淨tịnh 人nhân 。 即tức 肉nhục 身thân 而nhi 。 具cụ 足túc 神thần 通thông 。 三tam 漸tiệm 次thứ 顯hiển 其kỳ 德đức 云vân 因nhân 不bất 流lưu 逸dật 。 旋toàn 元nguyên 自tự 歸quy 等đẳng 。 皆giai 言ngôn 如như 是thị 具cụ 德đức 可khả 以dĩ 即tức 生sanh 深thâm 入nhập 圓viên 位vị 。 刳khô 正chánh 性tánh 入nhập 位vị 功công 用dụng 猶do 淺thiển 但đãn 可khả 階giai 信tín 而nhi 已dĩ 。 惟duy 違vi 業nghiệp 功công 用dụng 甚thậm 深thâm 一nhất 生sanh 可khả 階giai 初sơ 住trụ 。 此thử 皆giai 總tổng 說thuyết 不bất 必tất 拘câu 拘câu 配phối 釋thích 是thị 何hà 等đẳng 位vị 也dã 。 孤cô 山sơn 開khai 初sơ 住trụ 為vi 十thập 信tín 心tâm 吳ngô 興hưng 非phi 之chi 。 交giao 光quang 復phục 是thị 之chi 云vân 乾can/kiền/càn 慧tuệ 一nhất 位vị 分phân 明minh 朿# 前tiền 漸tiệm 次thứ 中trung 所sở 含hàm 十thập 信tín 總tổng 成thành 一nhất 位vị 而nhi 孤cô 山sơn 說thuyết 合hợp 十thập 信tín 為vi 乾can/kiền/càn 慧tuệ 理lý 在tại 不bất 疑nghi 。 舊cựu 疏sớ/sơ 非phi 之chi 者giả 秪# 因nhân 彼bỉ 見kiến 通thông 教giáo 乾can/kiền/càn 慧tuệ 名danh 同đồng 務vụ 欲dục 同đồng 之chi 。 不bất 知tri 此thử 名danh 若nhược 同đồng 通thông 教giáo 餘dư 名danh 當đương 同đồng 別biệt 教giáo 。 今kim 餘dư 位vị 既ký 皆giai 借tá 別biệt 名danh 圓viên 此thử 位vị 亦diệc 應ưng 借tá 通thông 名danh 圓viên 。 何hà 得đắc 名danh 實thật 皆giai 同đồng 於ư 通thông 教giáo 乎hồ 。 當đương 知tri 通thông 教giáo 乾can/kiền/càn 慧tuệ 在tại 於ư 信tín 前tiền 但đãn 對đối 五ngũ 品phẩm 。 此thử 圓viên 乾can/kiền/càn 慧tuệ 乃nãi 在tại 信tín 後hậu 圓viên 收thu 十thập 信tín 。 豈khởi 惟duy 於ư 文văn 為vi 順thuận 而nhi 實thật 於ư 理lý 大đại 通thông 也dã 。 交giao 光quang 此thử 說thuyết 凡phàm 墮đọa 三tam 種chủng 過quá 。 一nhất 不bất 知tri 總tổng 別biệt 略lược 廣quảng 過quá 。 蓋cái 三Tam 種Chủng 漸Tiệm 次Thứ 。 是thị 總tổng 說thuyết 入nhập 位vị 功công 能năng 。 地địa 位vị 是thị 別biệt 明minh 所sở 歷lịch 階giai 級cấp 。 而nhi 交giao 光quang 乃nãi 聯liên 翩# 解giải 說thuyết 。 故cố 其kỳ 有hữu 曰viết 分phân 明minh 束thúc 前tiền 十thập 信tín 成thành 今kim 一nhất 位vị 一nhất 不bất 可khả 也dã 。 二nhị 不bất 知tri 名danh 實thật 不bất 同đồng 過quá 。 蓋cái 此thử 經Kinh 地địa 位vị 借tá 三tam 教giáo 名danh 名danh 圓viên 教giáo 位vị 。 如như 初sơ 信tín 前tiền 借tá 通thông 教giáo 乾can/kiền/càn 慧tuệ 名danh 名danh 五ngũ 品phẩm 位vị 。 十thập 向hướng 後hậu 借tá 藏tạng 教giáo 四tứ 加gia 行hành 名danh 名danh 初Sơ 地Địa 伏phục 道đạo 位vị 。 等đẳng 覺giác 後hậu 心tâm 借tá 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 名danh 名danh 妙diệu 覺giác 伏phục 道đạo 位vị 。 名danh 雖tuy 借tá 之chi 而nhi 義nghĩa 無vô 不bất 圓viên 。 而nhi 乃nãi 反phản 誣vu 吳ngô 興hưng 名danh 實thật 皆giai 同đồng 於ư 通thông 教giáo 二nhị 不bất 可khả 也dã 。 三tam 不bất 知tri 名danh 同đồng 義nghĩa 異dị 過quá 。 蓋cái 此thử 經Kinh 信tín 信tín 之chi 下hạ 皆giai 約ước 住trụ 名danh 而nhi 結kết 。 其kỳ 實thật 名danh 同đồng 義nghĩa 異dị 。 如như 吳ngô 興hưng 所sở 引dẫn 無vô 著trước 立lập 一nhất 十thập 八bát 住trụ 判phán 金kim 剛cang 經kinh 地địa 位vị 何hà 必tất 初sơ 住trụ 方phương 受thọ 住trụ 名danh 以dĩ 破phá 孤cô 山sơn 此thử 說thuyết 甚thậm 當đương 。 交giao 光quang 乃nãi 左tả 袒đản 孤cô 山sơn 仍nhưng 同đồng 其kỳ 判phán 三tam 不bất 可khả 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 明minh 諸chư 位vị 顯hiển 菩Bồ 提Đề 之chi 漸tiệm 八bát 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 地địa 體thể 二nhị 初sơ 明minh 所sở 滅diệt 之chi 惡ác 阿A 難Nan 是thị 。 善thiện 男nam 子tử 欲dục 愛ái 乾can 枯khô 。 根căn 境cảnh 不bất 偶ngẫu 。 現hiện 前tiền 殘tàn 質chất 。 不bất 復phục 續tục 生sanh 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 指chỉ 圓viên 教giáo 外ngoại 凡phàm 之chi 人nhân 也dã 。 不bất 可khả 躡niếp 上thượng 安an 立lập 聖thánh 位vị 。 而nhi 為vi 次thứ 第đệ 。 以dĩ 漸tiệm 次thứ 是thị 通thông 明minh 修tu 行hành 從tùng 微vi 至chí 著trước 。 地địa 位vị 是thị 別biệt 示thị 凡phàm 聖thánh 自tự 下hạ 升thăng 高cao 。 人nhân 未vị 審thẩm 之chi 便tiện 將tương 此thử 地địa 作tác 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 釋thích 之chi 者giả 誤ngộ 矣hĩ 。 欲dục 愛ái 乾can 枯khô 。 者giả 且thả 從tùng 麤thô 惑hoặc 言ngôn 之chi 。 若nhược 通thông 說thuyết 者giả 即tức 圓viên 修tu 三tam 觀quán 頓đốn 伏phục 五ngũ 住trụ 乃nãi 觀quán 行hành 成thành 相tương/tướng 也dã 。 根căn 境cảnh 不bất 偶ngẫu 者giả 。 此thử 與dữ 上thượng 文văn 塵trần 既ký 不bất 緣duyên 。 等đẳng 名danh 義nghĩa 雖tuy 同đồng 麤thô 細tế 誠thành 異dị 。 現hiện 前tiền 下hạ 謂vị 由do 欲dục 愛ái 乾can 枯khô 。 則tắc 於ư 世thế 間gian 。 永vĩnh 無vô 相tương 生sanh 。 相tương 殺sát 之chi 業nghiệp 。 故cố 此thử 身thân 若nhược 謝tạ 來lai 報báo 不bất 生sanh 。 準chuẩn 天thiên 台thai 以dĩ 五ngũ 濁trược 輕khinh 重trọng 分phần/phân 同đồng 居cư 淨tịnh 穢uế 。 今kim 五ngũ 濁trược 既ký 輕khinh 即tức 當đương 捨xả 穢uế 而nhi 趣thú 淨tịnh 矣hĩ 。

○# (# 二nhị 明minh 所sở 生sanh 之chi 善thiện )# 執chấp 心tâm 虗hư 明minh 純thuần 是thị 智trí 慧tuệ 。 慧tuệ 性tánh 明minh 圓viên 。 鎣oánh 十thập 方phương 界giới 。 乾can 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 名danh 乾can 慧tuệ 地địa 。 欲dục 習tập 初sơ 乾can 。 未vị 與dữ 如Như 來Lai 。 法Pháp 流lưu 水thủy 接tiếp 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 人nhân 法pháp 二nhị 執chấp 了liễu 無vô 實thật 性tánh 故cố 曰viết 執chấp 心tâm 虗hư 明minh 。 即tức 惑hoặc 成thành 智trí 體thể 具cụ 寂tịch 照chiếu 故cố 曰viết 。 鎣oánh 十thập 方phương 界giới 。 大đại 品phẩm 十Thập 地Địa 初sơ 名danh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 天thiên 台thai 於ư 圓viên 教giáo 十thập 信tín 前tiền 立lập 五ngũ 品phẩm 位vị 。 且thả 曰viết 義nghĩa 推thôi 如như 大đại 品phẩm 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 也dã 。 噫# 智trí 者giả 隋tùy 時thời 此thử 經Kinh 未vị 至chí 。 而nhi 所sở 立lập 名danh 位vị 懸huyền 契khế 佛Phật 心tâm 。 非phi 聖thánh 人nhân 孰thục 能năng 是thị 哉tai 。 沇# 師sư 亦diệc 謂vị 此thử 經Kinh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 是thị 天thiên 台thai 五ngũ 品phẩm 位vị 但đãn 不bất 合hợp 兼kiêm 通thông 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 耳nhĩ 。 問vấn 既ký 云vân 未vị 與dữ 如Như 來Lai 。 法Pháp 流lưu 水thủy 接tiếp 。 豈khởi 非phi 須tu 指chỉ 初sơ 住trụ 分phần/phân 真chân 為vi 法pháp 流lưu 邪tà 。 答đáp 信tín 之chi 與dữ 住trụ 俱câu 預dự 法pháp 流lưu 。 請thỉnh 以dĩ 喻dụ 觀quán 自tự 明minh 兩lưỡng 相tương/tướng 。 故cố 前tiền 文văn 云vân 如như 澄trừng 濁trược 水thủy 。 貯trữ 於ư 靜tĩnh 器khí 。 靜tĩnh 深thâm 不bất 動động 。 沙sa 土thổ 自tự 沉trầm 。 清thanh 水thủy 現hiện 前tiền 。 名danh 為vi 初Sơ 伏Phục 客Khách 塵Trần 煩Phiền 惱Não 。 去khứ 泥nê 純thuần 水thủy 。 名danh 為vi 永Vĩnh 斷Đoạn 根Căn 本Bổn 無Vô 明Minh 。 斯tư 則tắc 顯hiển 以dĩ 通thông 別biệt 二nhị 惑hoặc 為vi 濁trược 流lưu 真chân 中trung 二nhị 理lý 為vi 清thanh 水thủy 。 驗nghiệm 今kim 乾can/kiền/càn 慧tuệ 未vị 入nhập 信tín 心tâm 。

○# (# 二nhị 依y 此thử 進tiến 功công 即tức 以dĩ 此thử 心tâm 。 中trung 中trung 流lưu 入nhập 。

○# (# 二nhị 十thập 信tín 十thập 初sơ 信tín 心tâm 圓viên 妙diệu 開khai 敷phu 。 從tùng 真chân 妙diệu 圓viên 。 重trùng 發phát 真chân 妙diệu 。 妙diệu 信tín 常thường 住trụ 。 一nhất 切thiết 妄vọng 想tưởng 。 滅diệt 盡tận 無vô 餘dư 。 中Trung 道Đạo 純thuần 真chân 。 名danh 信tín 心tâm 住trụ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 以dĩ 觀quán 行hành 心tâm 緣duyên 中trung 道Đạo 理lý 。 相tương 續tục 無vô 間gián 。 流lưu 入nhập 初sơ 信tín 。 圓viên 師sư 云vân 此thử 下hạ 十thập 信tín 雖tuy 與dữ 諸chư 經kinh 名danh 同đồng 而nhi 於ư 名danh 下hạ 皆giai 結kết 住trụ 名danh 。 故cố 知tri 即tức 是thị 初sơ 住trụ 分phần/phân 開khai 也dã 。 況huống 云vân 中Trung 道Đạo 純thuần 真chân 。 豈khởi 是thị 相tương 似tự 位vị 邪tà 。 此thử 說thuyết 不bất 然nhiên 。 夫phu 如Như 來Lai 設thiết 教giáo 被bị 機cơ 不bất 同đồng 。 此thử 經Kinh 以dĩ 前tiền 權quyền 實thật 未vị 融dung 地địa 位vị 多đa 別biệt 。 如như 瓔anh 珞lạc 所sở 說thuyết 先tiên 空không 次thứ 假giả 後hậu 中trung 之chi 相tướng 也dã 。 今kim 既ký 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 豈khởi 以dĩ 昔tích 經kinh 而nhi 為vi 校giảo 量lượng 乎hồ 。 所sở 以dĩ 原nguyên 始thỉ 要yếu 終chung 莫mạc 不bất 皆giai 用dụng 中trung 道đạo 妙diệu 觀quán 觀quán 常thường 住trụ 妙diệu 理lý 。 苟cẩu 不bất 如như 是thị 將tương 何hà 以dĩ 顯hiển 此thử 經Kinh 純thuần 圓viên 邪tà 。 但đãn 依y 一nhất 家gia 六lục 即tức 之chi 義nghĩa 銷tiêu 諸chư 圓viên 妙diệu 之chi 文văn 無vô 相tướng 濫lạm 矣hĩ 。 言ngôn 圓viên 妙diệu 開khai 敷phu 。 者giả 即tức 見kiến 惑hoặc 先tiên 落lạc 三tam 諦đế 似tự 顯hiển 也dã 。 從tùng 真chân 妙diệu 圓viên 。 等đẳng 釋thích 成thành 上thượng 句cú 。 謂vị 從tùng 乾can/kiền/càn 慧tuệ 真chân 妙diệu 圓viên 心tâm 重trọng/trùng 發phát 此thử 位vị 真chân 妙diệu 信tín 心tâm 。 心tâm 與dữ 理lý 冥minh 故cố 曰viết 。 妙diệu 信tín 常thường 住trụ 。 涅Niết 槃Bàn 明minh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 所sở 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 如như 四tứ 十thập 里lý 水thủy 。 其kỳ 餘dư 在tại 者giả 。 如như 一nhất 毛mao 渧đế 。 今kim 約ước 此thử 義nghĩa 云vân 一nhất 切thiết 妄vọng 想tưởng 。 滅diệt 盡tận 無vô 餘dư 也dã 。 名danh 信tín 心tâm 住trụ 者giả 。 信tín 為vi 能năng 住trụ 理lý 為vi 所sở 住trụ 。 如như 無vô 著trước 立lập 一nhất 十thập 八bát 住trụ 判phán 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 始thỉ 終chung 地địa 位vị 。 亦diệc 何hà 必tất 初sơ 住trụ 方phương 受thọ 住trụ 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 即tức 以dĩ 此thử 心tâm 者giả 。 依y 耳nhĩ 根căn 圓viên 通thông 用dụng 三tam 止chỉ 大đại 定định 圓viên 伏phục 五ngũ 住trú 煩phiền 惱não 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 觀quán 行hành 現hiện 前tiền 之chi 心tâm 也dã 。 此thử 心tâm 以dĩ 常thường 住trụ 中trung 道đạo 而nhi 為vi 之chi 體thể 。 雖tuy 未vị 接tiếp 初sơ 住trụ 中trung 道Đạo 理lý 水thủy 已dĩ 與dữ 相tương 似tự 真chân 理lý 相tương 接tiếp 。 亦diệc 可khả 名danh 為vi 預dự 於ư 法pháp 流lưu 。 從tùng 此thử 法pháp 流lưu 遡# 源nguyên 以dĩ 歸quy 故cố 曰viết 即tức 以dĩ 此thử 心tâm 。 中trung 中trung 流lưu 入nhập 。 猶do 言ngôn 從tùng 中trung 道đạo 之chi 中trung 而nhi 流lưu 入nhập 。 亦diệc 可khả 云vân 以dĩ 中trung 觀quán 觀quán 中trung 道đạo 而nhi 流lưu 入nhập 也dã 。 與dữ 前tiền 初sơ 於ư 聞văn 中trung 。 入nhập 流lưu 亡vong 所sở 。 義nghĩa 同đồng 而nhi 位vị 別biệt 。 彼bỉ 兼kiêm 名danh 字tự 此thử 專chuyên 觀quán 行hành 故cố 也dã 。 因nhân 此thử 流lưu 入nhập 破phá 去khứ 見kiến 惑hoặc 而nhi 常thường 住trụ 圓viên 妙diệu 之chi 理lý 如như 蓮liên 華hoa 之chi 開khai 敷phu 。 此thử 乃nãi 從tùng 觀quán 行hành 真chân 妙diệu 圓viên 理lý 重trọng/trùng 發phát 相tương 似tự 真chân 妙diệu 名danh 見kiến 道đạo 位vị 。 相tương 似tự 見kiến 乎hồ 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 決quyết 然nhiên 可khả 信tín 故cố 云vân 。 妙diệu 信tín 常thường 住trụ 。 八bát 十thập 八bát 使sử 悉tất 皆giai 淨tịnh 盡tận 故cố 一nhất 切thiết 妄vọng 想tưởng 。 滅diệt 盡tận 無vô 餘dư 。 中Trung 道Đạo 純thuần 真chân 。 名danh 信tín 心tâm 住trụ 。 者giả 正chánh 結kết 成thành 惑hoặc 滅diệt 理lý 顯hiển 受thọ 初sơ 信tín 名danh 也dã 。 餘dư 如như 舊cựu 說thuyết 。

○# (# 二nhị 念niệm 心tâm 真chân 信tín 明minh 了liễu 。 一nhất 切thiết 圓viên 通thông 。 陰ấm 處xứ 界giới 三tam 。 不bất 能năng 為vi 礙ngại 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 無vô 數số 劫kiếp 中trung 。 捨xả 身thân 受thọ 身thân 。 一nhất 切thiết 習tập 氣khí 。 皆giai 現hiện 在tại 前tiền 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 皆giai 能năng 憶ức 念niệm 。 得đắc 無vô 遺di 忘vong 。 名Danh 念Niệm 心Tâm 住Trụ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 捨xả 身thân 受thọ 身thân 。 即tức 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 也dã 。 一nhất 切thiết 習tập 氣khí 。 即tức 思tư 惑hoặc 正chánh 使sử 也dã 。 故cố 下hạ 文văn 明minh 五ngũ 不Bất 還Hoàn 天Thiên 。 所sở 斷đoạn 欲dục 惑hoặc 亦diệc 名danh 習tập 氣khí 。 又hựu 應ưng 通thông 指chỉ 二nhị 死tử 為vi 捨xả 身thân 。 總tổng 名danh 五ngũ 住trụ 為vi 習tập 氣khí 。 以dĩ 上thượng 文văn 云vân 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 無vô 數số 劫kiếp 中trung 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 習tập 氣khí 之chi 義nghĩa 不bất 可khả 取thủ 大đại 論luận 垢cấu 衣y 香hương 器khí 為ví 喻dụ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 真chân 信tín 者giả 指chỉ 上thượng 初sơ 信tín 心tâm 也dã 。 明minh 了liễu 者giả 此thử 位vị 進tiến 斷đoạn 思tư 惑hoặc 故cố 所sở 有hữu 信tín 心tâm 更cánh 加gia 明minh 了liễu 。 惟duy 其kỳ 明minh 了liễu 則tắc 。 一nhất 切thiết 圓viên 通thông 。 陰ấm 處xứ 界giới 三tam 。 不bất 能năng 為vi 礙ngại 。 秪# 釋thích 成thành 一nhất 切thiết 明minh 了liễu 之chi 相tướng 耳nhĩ 。 捨xả 身thân 受thọ 身thân 。 習tập 氣khí 即tức 思tư 惑hoặc 法pháp 執chấp 也dã 。 此thử 既ký 現hiện 前tiền 故cố 能năng 憶ức 念niệm 無vô 遺di 。 名Danh 念Niệm 心Tâm 住Trụ 也dã 。

○# (# 三tam 精tinh 進tấn 心tâm )# 妙diệu 圓viên 鈍độn 真chân 真chân 精tinh 發phát 化hóa 。 無vô 始thỉ 習tập 氣khí 。 通thông 一nhất 精tinh 明minh 。 惟duy 以dĩ 精tinh 明minh 進tiến 趣thú 真chân 淨tịnh 。 名danh 精Tinh 進Tấn 心Tâm 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 化hóa 變biến 也dã 。 變biến 諸chư 妄vọng 習tập 純thuần 成thành 真chân 明minh 言ngôn 其kỳ 精tinh 也dã 。 惟duy 以dĩ 下hạ 示thị 其kỳ 進tiến 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 妙diệu 圓viên 指chỉ 初sơ 信tín 心tâm 也dã 。 純thuần 真chân 指chỉ 二nhị 信tín 心tâm 也dã 。 蓋cái 言ngôn 向hướng 之chi 妙diệu 圓viên 純thuần 真chân 。 至chí 此thử 而nhi 真chân 精tinh 發phát 化hóa 也dã 。 惟duy 其kỳ 所sở 證chứng 之chi 理lý 發phát 化hóa 故cố 無vô 始thỉ 習tập 氣khí 。 現hiện 前tiền 者giả 通thông 一nhất 精tinh 明minh 。 言ngôn 全toàn 惑hoặc 成thành 智trí 惟duy 以dĩ 精tinh 明minh 之chi 智trí 而nhi 進tiến 趣thú 後hậu 之chi 真chân 淨tịnh 妙diệu 理lý 。 以dĩ 是thị 名danh 為vi 。 精tinh 進tấn 心tâm 焉yên 。

○# (# 四tứ 慧tuệ 心tâm 心tâm 精tinh 現hiện 前tiền 。 純thuần 以dĩ 智trí 慧tuệ 。 名danh 慧Tuệ 心Tâm 住Trụ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 妄vọng 習tập 既ký 盡tận 故cố 心tâm 精tinh 現hiện 前tiền 。 而nhi 進tiến 趣thú 云vân 為vi 純thuần 智trí 無vô 無vô 習tập 矣hĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 既ký 以dĩ 精tinh 明minh 而nhi 進tiến 趣thú 乎hồ 真chân 淨tịnh 則tắc 心tâm 精tinh 者giả 得đắc 現hiện 於ư 前tiền 。 則tắc 向hướng 之chi 全toàn 惑hoặc 成thành 智trí 者giả 無vô 惑hoặc 惟duy 智trí 。 無vô 惑hoặc 惟duy 智trí 則tắc 純thuần 以dĩ 智trí 慧tuệ 。 名danh 為vi 慧tuệ 心tâm 住trụ 焉yên 。

○# (# 五ngũ 定định 心tâm 執chấp 持trì 智trí 明minh 。 周chu 徧biến 寂tịch 湛trạm 寂tịch 妙diệu 常thường 凝ngưng 。 名danh 定Định 心Tâm 住Trụ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 慧tuệ 既ký 純thuần 明minh 須tu 定định 以dĩ 持trì 之chi 。 吳ngô 興hưng 曰viết 周chu 徧biến 寂tịch 湛trạm 謂vị 定định 之chi 用dụng 。 寂tịch 妙diệu 常thường 凝ngưng 。 謂vị 定định 之chi 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 向hướng 之chi 純thuần 以dĩ 智trí 慧tuệ 者giả 。 始thỉ 獲hoạch 此thử 智trí 慧tuệ 多đa 而nhi 定định 少thiểu 。 今kim 則tắc 執chấp 持trì 此thử 之chi 智trí 明minh 使sử 其kỳ 周chu 徧biến 寂tịch 湛trạm 久cửu 之chi 則tắc 寂tịch 妙diệu 者giả 常thường 凝ngưng 深thâm 契khế 首thủ 楞lăng 大đại 定định 名danh 為vi 定định 心tâm 住trụ 焉yên 。

○# (# 六lục 不bất 退thoái 心tâm 。 定định 光quang 發phát 明minh 。 明minh 性tánh 深thâm 入nhập 。 惟duy 進tiến 無vô 退thoái 。 名danh 不Bất 退Thoái 心Tâm 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 以dĩ 定định 持trì 慧tuệ 至chí 於ư 寂tịch 湛trạm 。 故cố 性tánh 光quang 發phát 明minh 而nhi 深thâm 入nhập 於ư 道đạo 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 之chi 五ngũ 心tâm 名danh 為vi 五ngũ 根căn 而nhi 以dĩ 慧tuệ 定định 為vi 之chi 主chủ 。 一nhất 經kinh 所sở 說thuyết 雖tuy 稱xưng 大đại 定định 而nhi 定định 即tức 是thị 慧tuệ 。 修tu 此thử 定định 慧tuệ 非phi 信tín 莫mạc 入nhập 故cố 首thủ 之chi 以dĩ 信tín 心tâm 。 非phi 念niệm 不bất 成thành 故cố 次thứ 之chi 以dĩ 念niệm 心tâm 。 非phi 精tinh 進tấn 不bất 獲hoạch 故cố 次thứ 之chi 以dĩ 精tinh 進tấn 心tâm 。 三tam 者giả 既ký 備bị 而nhi 定định 慧tuệ 可khả 階giai 故cố 次thứ 之chi 以dĩ 慧tuệ 心tâm 定định 心tâm 。 五ngũ 根căn 生sanh 成thành 五Ngũ 力Lực 排bài 五ngũ 障chướng 。 入nhập 三tam 解giải 脫thoát 。 門môn 永vĩnh 無vô 退thoái 轉chuyển 。 故cố 曰viết 定định 光quang 發phát 明minh 。 明minh 性tánh 深thâm 入nhập 。 惟duy 進tiến 無vô 退thoái 。 名danh 不Bất 退Thoái 心Tâm 。 此thử 後hậu 位vị 次thứ 一nhất 以dĩ 定định 慧tuệ 為vi 之chi 本bổn 。 但đãn 有hữu 先tiên 後hậu 之chi 不bất 同đồng 。 如như 曰viết 等đẳng 覺giác 照chiếu 寂tịch 妙diệu 覺giác 寂tịch 照chiếu 。 即tức 前tiền 五ngũ 心tâm 先tiên 慧tuệ 後hậu 定định 亦diệc 是thị 此thử 意ý 。 能năng 知tri 乎hồ 此thử 斯tư 會hội 經kinh 意ý 焉yên 。

○# (# 七thất 護hộ 法Pháp 心tâm 心tâm 進tiến 安an 然nhiên 。 保bảo 持trì 不bất 失thất 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 氣khí 分phần 交giao 接tiếp 。 名danh 護Hộ 法Pháp 心Tâm 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 按án 圓viên 位vị 至chí 此thử 斷đoạn 三tam 界giới 思tư 盡tận 即tức 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 。 之chi 正chánh 位vị 也dã 。 配phối 瓔anh 珞lạc 屬thuộc 七thất 住trụ 。 對đối 大đại 品phẩm 當đương 佛Phật 地địa 。 約ước 婆bà 沙sa 齊tề 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 智trí 者giả 云vân 三Tam 藏Tạng 佛Phật 位vị 望vọng 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 。 位vị 有hữu 齊tề 有hữu 劣liệt 。 同đồng 除trừ 四tứ 住trụ 此thử 處xứ 為vi 齊tề 。 若nhược 伏phục 無vô 明minh 三Tam 藏Tạng 即tức 劣liệt 。 既ký 是thị 發phát 真chân 斷đoạn 惑hoặc 之chi 大đại 節tiết 故cố 特đặc 示thị 云vân 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 氣khí 分phần 交giao 接tiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 菩Bồ 薩Tát 為vi 心tâm 志chí 存tồn 護hộ 法Pháp 。 雖tuy 有hữu 其kỳ 心tâm 無vô 法pháp 可khả 護hộ 不bất 足túc 稱xưng 為vi 真chân 護hộ 法Pháp 也dã 。 惟duy 定định 慧tuệ 現hiện 前tiền 惟duy 進tiến 無vô 退thoái 而nhi 此thử 心tâm 進tiến 者giả 又hựu 安an 然nhiên 保bảo 持trì 不bất 失thất 。 與dữ 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 氣khí 分phần/phân 相tương 接tiếp 方phương 得đắc 名danh 為vi 真chân 護hộ 法Pháp 焉yên 。 前tiền 觀quán 行hành 位vị 中trung 圓viên 伏phục 五ngũ 住trụ 乾can 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 故cố 未vị 與dữ 如Như 來Lai 。 法Pháp 流lưu 水thủy 接tiếp 。 今kim 階giai 七thất 信tín 見kiến 思tư 俱câu 盡tận 見kiến 相tương 似tự 中Trung 道Đạo 之chi 理lý 。 故cố 與dữ 如Như 來Lai 氣khí 分phần/phân 相tương 接tiếp 也dã 。

○# (# 八bát 迴hồi 向hướng 心tâm 。 覺giác 明minh 保bảo 持trì 。 能năng 以dĩ 妙diệu 力lực 。 迴hồi 佛Phật 慈từ 光quang 。 向hướng 佛Phật 安an 住trụ 。 猶do 如như 雙song 鏡kính 。 光quang 明minh 相tương 對đối 。 其kỳ 中trung 妙diệu 影ảnh 。 重trùng 重trùng 相tương 入nhập 。 名danh 迴Hồi 向Hướng 心Tâm 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 覺giác 明minh 保bảo 持trì 。 即tức 護hộ 法Pháp 心tâm 也dã 。 上thượng 氣khí 分phần 交giao 接tiếp 。 則tắc 自tự 他tha 心tâm 佛Phật 相tương 應ứng 相tương/tướng 冥minh 。 今kim 迴hồi 佛Phật 慈từ 光quang 。 向hướng 于vu 佛Phật 境cảnh 則tắc 與dữ 智trí 明minh 相tướng 對đối 相tương/tướng 照chiếu 故cố 曰viết 猶do 如như 雙song 鏡kính 等đẳng 。 又hựu 約ước 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 對đối 照chiếu 亦diệc 然nhiên 故cố 曰viết 其kỳ 中trung 妙diệu 影ảnh 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 上thượng 言ngôn 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 氣khí 分phần/phân 相tương 接tiếp 者giả 。 此thử 位vị 已dĩ 破phá 見kiến 思tư 進tiến 破phá 塵trần 沙sa 深thâm 伏phục 無vô 明minh 與dữ 初sơ 住trụ 本bổn 覺giác 相tương/tướng 去khứ 無vô 幾kỷ 故cố 得đắc 氣khí 分phần/phân 相tương 接tiếp 。 今kim 言ngôn 能năng 以dĩ 妙diệu 力lực 。 回hồi 佛Phật 慈từ 光quang 等đẳng 者giả 。 前tiền 則tắc 氣khí 分phần/phân 來lai 接tiếp 今kim 則tắc 迴hồi 而nhi 歸quy 之chi 。 特đặc 言ngôn 慈từ 光quang 者giả 以dĩ 是thị 出xuất 假giả 利lợi 他tha 位vị 有hữu 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 義nghĩa 故cố 。 猶do 如như 雙song 鏡kính 。 等đẳng 者giả 鏡kính 喻dụ 體thể 影ảnh 喻dụ 用dụng 。 妙diệu 用dụng 無vô 盡tận 。 功công 德đức 藏tạng 現hiện 前tiền 故cố 喻dụ 妙diệu 影ảnh 。 重trùng 重trùng 相tương 入nhập 。 然nhiên 此thử 特đặc 回hồi 向hướng 而nhi 已dĩ 猶do 未vị 真chân 得đắc 其kỳ 體thể 也dã 。 至chí 下hạ 戒giới 心tâm 住trụ 心tâm 光quang 密mật 迴hồi 。 獲hoạch 佛Phật 常thường 凝ngưng 無vô 上thượng 妙diệu 淨tịnh 。 安an 住trụ 無vô 為vi 。 得đắc 無vô 遺di 失thất 。 斯tư 真chân 得đắc 其kỳ 體thể 矣hĩ 。 又hựu 覺giác 明minh 即tức 七thất 信tín 所sở 護hộ 之chi 法pháp 也dã 。 保bảo 持trì 即tức 能năng 護hộ 之chi 心tâm 也dã 。 能năng 以dĩ 妙diệu 力lực 。 回hồi 佛Phật 慈từ 光quang 向hướng 佛Phật 安an 住trụ 者giả 。 即tức 向hướng 來lai 全toàn 本bổn 覺giác 以dĩ 起khởi 始thỉ 覺giác 之chi 修tu 者giả 今kim 則tắc 回hồi 始thỉ 覺giác 之chi 修tu 以dĩ 向hướng 本bổn 覺giác 之chi 性tánh 而nhi 安an 住trụ 之chi 。 言ngôn 慈từ 光quang 者giả 蓋cái 八bát 信tín 菩Bồ 薩Tát 修tu 出xuất 假giả 之chi 智trí 期kỳ 拔bạt 苦khổ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 猶do 如như 雙song 鏡kính 。 光quang 明minh 相tương 對đối 者giả 。 即tức 始thỉ 本bổn 二nhị 覺giác 一nhất 合hợp 俱câu 忘vong 故cố 使sử 修tu 性tánh 所sở 具cụ 之chi 理lý 重trùng 重trùng 相tương 入nhập 。 而nhi 無vô 盡tận 焉yên 。

○# (# 九cửu 戒giới 心tâm 心tâm 光quang 密mật 迴hồi 。 獲hoạch 佛Phật 常thường 凝ngưng 無vô 上thượng 妙diệu 淨tịnh 。 安an 住trụ 無vô 為vi 。 得đắc 無vô 遺di 失thất 。 名danh 戒Giới 心Tâm 住Trụ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 迴hồi 向hướng 既ký 成thành 同đồng 佛Phật 常thường 寂tịch 。 常thường 寂tịch 之chi 體thể 即tức 是thị 無vô 上thượng 妙diệu 淨tịnh 明minh 心tâm 。 安an 住trụ 此thử 心tâm 正chánh 防phòng 無vô 明minh 微vi 細tế 之chi 患hoạn 故cố 得đắc 戒giới 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 因nhân 上thượng 始thỉ 覺giác 心tâm 光quang 密mật 迴hồi 。 而nhi 獲hoạch 本bổn 覺giác 常thường 凝ngưng 。 無vô 上thượng 妙diệu 淨tịnh 。 安an 住trụ 此thử 無vô 為vi 之chi 覺giác 。 得đắc 無vô 遺di 失thất 。 以dĩ 是thị 名danh 為vi 。 戒giới 心tâm 住trụ 焉yên 。

○# (# 十thập 願nguyện 心tâm 住trụ 戒giới 自tự 在tại 。 能năng 遊du 十thập 方phương 。 所sở 去khứ 隨tùy 願nguyện 。 名danh 願Nguyện 心Tâm 住Trụ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 準chuẩn 天thiên 台thai 圓viên 教giáo 未vị 斷đoạn 無vô 明minh 生sanh 同đồng 居cư 者giả 名danh 為vi 願nguyện 生sanh 正chánh 符phù 此thử 文văn 也dã 。 又hựu 說thuyết 十thập 信tín 出xuất 假giả 。 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 今kim 遊du 十thập 方phương 。 亦diệc 合hợp 其kỳ 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 住trụ 戒giới 成thành 就tựu 而nhi 中trung 道đạo 本bổn 覺giác 雖tuy 未vị 分phần/phân 顯hiển 。 然nhiên 而nhi 假giả 理lý 既ký 已dĩ 現hiện 前tiền 。 得đắc 乘thừa 此thử 假giả 而nhi 導đạo 利lợi 羣quần 生sanh 。 則tắc 僧Tăng 那na 始thỉ 心tâm 稍sảo 得đắc 以dĩ 赴phó 故cố 名danh 願Nguyện 心Tâm 住Trụ 焉yên 。

○# (# 三tam 十thập 住trụ 十thập 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 阿A 難Nan 是thị 。 善thiện 男nam 子tử 以dĩ 真chân 方phương 便tiện 。 發phát 此thử 十thập 心tâm 。 心tâm 精tinh 發phát 輝huy 。 十thập 用dụng 涉thiệp 入nhập 。 圓viên 成thành 一nhất 心tâm 。 名danh 發Phát 心Tâm 住Trụ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 瓔anh 珞lạc 初sơ 住trụ 增tăng 修tu 十thập 心tâm 彼bỉ 乃nãi 別biệt 教giáo 之chi 相tướng 也dã 。 智trí 者giả 以dĩ 瓔anh 珞lạc 十thập 心tâm 對đối 十thập 乘thừa 觀quán 法pháp 約ước 圓viên 初sơ 住trụ 具cụ 明minh 十thập 德đức 。 章chương 安an 云vân 應ưng 是thị 轉chuyển 似tự 為vi 真chân 一nhất 住trụ 具cụ 十thập 也dã 。 今kim 云vân 真chân 方phương 便tiện 者giả 謂vị 真chân 家gia 之chi 方phương 便tiện 。 又hựu 真chân 即tức 方phương 便tiện 皆giai 以dĩ 中trung 道Đạo 心tâm 修tu 故cố 十thập 用dụng 涉thiệp 入nhập 。 圓viên 成thành 一nhất 心tâm 。 豈khởi 非phi 智trí 者giả 章chương 安an 之chi 意ý 乎hồ 。 橫hoạnh/hoành 開khai 之chi 說thuyết 因nhân 無vô 此thử 理lý 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 指chỉ 十thập 種chủng 信tín 心tâm 成thành 就tựu 之chi 人nhân 也dã 。 以dĩ 真chân 方phương 便tiện 。 者giả 即tức 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 依y 耳nhĩ 根căn 入nhập 流lưu 亡vong 所sở 。 乃nãi 通thông 別biệt 兼kiêm 修tu 正chánh 助trợ 並tịnh 行hành 。 皆giai 全toàn 性tánh 以dĩ 起khởi 修tu 全toàn 修tu 而nhi 在tại 性tánh 。 所sở 謂vị 真chân 即tức 方phương 便tiện 皆giai 以dĩ 中trung 道Đạo 心tâm 修tu 故cố 。 發phát 此thử 十thập 心tâm 者giả 。 此thử 雖tuy 在tại 信tín 位vị 亦diệc 可khả 稱xưng 之chi 為vi 發phát 。 發phát 此thử 十thập 心tâm 。 已dĩ 更cánh 進tiến 破phá 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 則tắc 向hướng 之chi 十thập 心tâm 而nhi 。 心tâm 精tinh 發phát 輝huy 。 輝huy 即tức 光quang 也dã 。 十thập 用dụng 涉thiệp 入nhập 者giả 。 因nhân 發phát 輝huy 故cố 一nhất 一nhất 互hỗ 相tương 涉thiệp 入nhập 。 如như 帝đế 網võng 珠châu 。 重trùng 重trùng 相tương 入nhập 。 即tức 向hướng 之chi 十thập 信tín 心tâm 每mỗi 一nhất 心tâm 各các 各các 具cụ 足túc 十thập 心tâm 。 轉chuyển 似tự 為vi 真chân 圓viên 成thành 初sơ 住trụ 之chi 一nhất 心tâm 。 名danh 發Phát 心Tâm 住Trụ 。 可khả 見kiến 登đăng 住trụ 已dĩ 去khứ 別biệt 無vô 他tha 法pháp 莫mạc 不bất 以dĩ 十thập 信tín 心tâm 。 而nhi 為vi 根căn 本bổn 。 十thập 信tín 心tâm 又hựu 以dĩ 定định 慧tuệ 而nhi 為vi 之chi 根căn 本bổn 。 智trí 者giả 於ư 法pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 中trung 釋thích 初sơ 住trụ 位vị 功công 德đức 大đại 略lược 有hữu 二nhị 。 一nhất 明minh 入nhập 住trụ 之chi 因nhân 二nhị 明minh 發phát 心tâm 之chi 相tướng 。 入nhập 住trụ 之chi 因nhân 即tức 以dĩ 從tùng 相tương 似tự 十thập 信tín 能năng 入nhập 十thập 住trụ 真chân 中trung 之chi 智trí 。 此thử 同đồng 今kim 文văn 以dĩ 真chân 方phương 便tiện 。 發phát 此thử 十thập 心tâm 。 心tâm 精tinh 發phát 輝huy 。 十thập 用dụng 涉thiệp 入nhập 。 圓viên 成thành 一nhất 心tâm 。 名danh 發Phát 心Tâm 住Trụ 。 發phát 心tâm 之chi 相tướng 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 有hữu 三tam 種chủng 心tâm 發phát 。 一nhất 緣duyên 因nhân 善thiện 心tâm 發phát 即tức 是thị 住trụ 不bất 思tư 議nghị 解giải 脫thoát 。 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 定Định 。 二nhị 了liễu 因nhân 慧tuệ 心tâm 發phát 即tức 是thị 住trụ 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 畢tất 竟cánh 之chi 空không 。 三tam 正chánh 因nhân 理lý 心tâm 發phát 即tức 是thị 住trụ 實thật 相tướng 法Pháp 身thân 中trung 道đạo 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 正chánh 因nhân 心tâm 發phát 即tức 一nhất 經kinh 所sở 明minh 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 實thật 相tướng 理lý 體thể 。 緣duyên 了liễu 二nhị 因nhân 即tức 一nhất 經kinh 所sở 明minh 定định 慧tuệ 。 至chí 於ư 初sơ 住trụ 三tam 皆giai 現hiện 前tiền 故cố 。 名danh 發Phát 心Tâm 住Trụ 也dã 。 又hựu 云vân 舉cử 要yếu 言ngôn 之chi 。 即tức 是thị 住trụ 三tam 德đức 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 又hựu 住trụ 清thanh 淨tịnh 圓viên 滿mãn 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 無vô 緣duyên 慈từ 悲bi 。 無vô 作tác 誓thệ 願nguyện 普phổ 覆phú 法Pháp 界Giới 。 又hựu 住trụ 一nhất 念niệm 中trung 成thành 就tựu 一nhất 切thiết 。 萬vạn 行hạnh 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 又hựu 住trụ 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 圓viên 斷đoạn 法Pháp 界Giới 見kiến 思tư 無vô 明minh 。 又hựu 住trụ 得đắc 佛Phật 眼nhãn 。 圓viên 見kiến 十thập 法Pháp 界Giới 三tam 諦đế 之chi 法pháp 。 又hựu 住trụ 圓viên 入nhập 一nhất 切thiết 法Pháp 門môn 。 所sở 謂vị 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 王vương 三tam 昧muội 冥minh 益ích 眾chúng 生sanh 。 又hựu 住trụ 菩Bồ 薩Tát 圓viên 滿mãn 業nghiệp 能năng 顯hiển 一nhất 切thiết 神thần 通thông 謂vị 三tam 輪luân 不bất 思tư 議nghị 化hóa 彌di 滿mãn 法Pháp 界Giới 顯hiển 益ích 眾chúng 生sanh 。 又hựu 能năng 成thành 就tựu 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 。 入nhập 一Nhất 乘Thừa 道Đạo 。 又hựu 能năng 嚴nghiêm 淨tịnh 一nhất 切thiết 。 佛Phật 土độ 能năng 起khởi 三tam 業nghiệp 供cúng 養dường 一nhất 切thiết 十thập 方phương 佛Phật 。 得đắc 圓viên 滿mãn 陀đà 羅la 尼ni 受thọ 持trì 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 如như 雲vân 持trì 雨vũ 。 又hựu 住trụ 能năng 從tùng 一nhất 地địa 具cụ 足túc 諸chư 地địa 功công 德đức 心tâm 心tâm 寂tịch 滅diệt 自tự 然nhiên 。 流lưu 入nhập 薩Tát 婆Bà 若Nhã 海hải 。 荊kinh 溪khê 云vân 證chứng 不bất 思tư 議nghị 名danh 住trụ 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 乃nãi 至chí 證chứng 無vô 法pháp 愛ái 名danh 住trụ 諸chư 地địa 功công 德đức 。 即tức 是thị 圓viên 證chứng 十thập 乘thừa 觀quán 法pháp 也dã 。 然nhiên 此thử 初sơ 住trụ 文văn 猶do 總tổng 略lược 。 若nhược 一nhất 一nhất 顯hiển 示thị 其kỳ 相tương 當đương 如như 觀quán 音âm 所sở 敘tự 。 生sanh 滅diệt 既ký 滅diệt 。 寂tịch 滅diệt 現hiện 前tiền 。 即tức 是thị 住trụ 三tam 德đức 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 十thập 方phương 圓viên 明minh 。 獲hoạch 二nhị 殊thù 勝thắng 。 上thượng 合hợp 諸chư 佛Phật 同đồng 一nhất 慈từ 力lực 。 下hạ 合hợp 眾chúng 生sanh 同đồng 一nhất 悲bi 仰ngưỡng 。 即tức 是thị 住trụ 清thanh 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 。 心tâm 無vô 緣duyên 慈từ 悲bi 。 無vô 作tác 誓thệ 願nguyện 普phổ 覆phú 法Pháp 界Giới 。 亦diệc 是thị 住trụ 得đắc 佛Phật 眼nhãn 圓viên 見kiến 十thập 法Pháp 界Giới 三tam 諦đế 之chi 法pháp 。 忽hốt 然nhiên 超siêu 越việt 。 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 即tức 是thị 住trụ 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 圓viên 斷đoạn 法Pháp 界Giới 見kiến 思tư 無vô 明minh 。 與dữ 佛Phật 同đồng 慈từ 力lực 故cố 。 令linh 我ngã 身thân 成thành 。 三tam 十thập 二nhị 應ứng 。 入nhập 國quốc 土độ 身thân 即tức 是thị 住trụ 菩Bồ 薩Tát 圓viên 滿mãn 業nghiệp 能năng 顯hiển 一nhất 切thiết 神thần 通thông 三tam 輪luân 不bất 思tư 議nghị 化hóa 彌di 滿mãn 法Pháp 界Giới 顯hiển 益ích 眾chúng 生sanh 。 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 同đồng 悲bi 仰ngưỡng 故cố 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 於ư 我ngã 身thân 心tâm 。 獲hoạch 十thập 四Tứ 無Vô 畏Úy 功công 德đức 即tức 是thị 住trụ 圓viên 入nhập 一nhất 切thiết 法Pháp 門môn 。 二nhị 十thập 五ngũ 王vương 三tam 昧muội 冥minh 益ích 眾chúng 生sanh 。 不bất 動động 道Đạo 場Tràng 。 涉thiệp 入nhập 世thế 間gian 。 不bất 壞hoại 世thế 界giới 。 能năng 徧biến 十thập 方phương 供cúng 養dường 微vi 塵trần 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 又hựu 云vân 六lục 根căn 圓viên 明minh 明minh 照chiếu 無vô 二nhị 。 含hàm 十thập 方phương 界giới 。 立lập 大đại 圓viên 鏡kính 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 承thừa 順thuận 十thập 方phương 。 如Như 來Lai 祕bí 密mật 。 法Pháp 門môn 受thọ 領lãnh 無vô 失thất 。 即tức 是thị 住trụ 能năng 嚴nghiêm 淨tịnh 一nhất 切thiết 。 佛Phật 土độ 能năng 起khởi 三tam 業nghiệp 供cúng 養dường 如Như 來Lai 。 得đắc 圓viên 滿mãn 陀đà 羅la 尼ni 受thọ 持trì 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 如như 雲vân 持trì 雨vũ 。 若nhược 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 。 進tiến 修tu 無vô 漏lậu 。 勝thắng 解giải 現hiện 圓viên 。 我ngã 現hiện 佛Phật 身thân 。 而nhi 為vì 說thuyết 法Pháp 。 令linh 其kỳ 解giải 脫thoát 。 即tức 是thị 能năng 成thành 就tựu 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 。 入nhập 一Nhất 乘Thừa 道Đạo 。 總tổng 前tiền 功công 德đức 即tức 是thị 能năng 從tùng 一nhất 地địa 具cụ 足túc 諸chư 地địa 功công 德đức 心tâm 心tâm 寂tịch 滅diệt 自tự 然nhiên 。 流lưu 入nhập 薩Tát 婆Bà 若Nhã 海hải 。 亦diệc 是thị 住trụ 一nhất 念niệm 中trung 成thành 就tựu 一nhất 切thiết 。 萬vạn 行hạnh 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 但đãn 觀quán 音âm 所sở 證chứng 不bất 局cục 初sơ 住trụ 。 然nhiên 亦diệc 不bất 妨phương 以dĩ 初sơ 住trụ 解giải 釋thích 。 初sơ 住trụ 既ký 爾nhĩ 下hạ 去khứ 大đại 定định 現hiện 前tiền 無vô 功công 用dụng 心tâm 斷đoạn 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 品phẩm 無vô 明minh 。 所sở 有hữu 功công 德đức 。 不bất 可khả 稱xưng 計kế 。 大đại 分phần/phân 略lược 為vi 十thập 品phẩm 智trí 斷đoạn 明minh 十thập 住trụ 位vị 也dã 。

○# (# 二nhị 治trị 地địa 住trụ 心tâm 中trung 發phát 明minh 。 如như 淨tịnh 琉lưu 璃ly 。 內nội 現hiện 精tinh 金kim 。 以dĩ 前tiền 妙diệu 心tâm 。 履lý 以dĩ 成thành 地địa 。 名danh 治Trị 地Địa 住Trụ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 能năng 證chứng 心tâm 如như 琉lưu 璃ly 所sở 顯hiển 理lý 如như 精tinh 金kim 。 履lý 治trị 也dã 。 依y 前tiền 心tâm 地địa 以dĩ 觀quán 治trị 之chi 。

○# (# 三tam 修tu 行hành 住trụ 心tâm 地địa 涉thiệp 知tri 。 俱câu 得đắc 明minh 了liễu 。 遊du 履lý 十thập 方phương 。 得đắc 無vô 留lưu 礙ngại 。 名danh 修Tu 行Hành 住Trụ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 上thượng 治trị 地địa 由do 境cảnh 得đắc 名danh 。 此thử 修tu 行hành 從tùng 智trí 受thọ 稱xưng 。 境cảnh 發phát 於ư 智trí 故cố 云vân 心tâm 地địa 涉thiệp 知tri 等đẳng 。 以dĩ 智trí 徧biến 修tu 故cố 云vân 遊du 履lý 十thập 方phương 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 竊thiết 原nguyên 從tùng 凡phàm 入nhập 聖thánh 地địa 位vị 雖tuy 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 。 要yếu 而nhi 歸quy 之chi 不bất 出xuất 始thỉ 覺giác 契khế 乎hồ 本bổn 覺giác 。 而nhi 此thử 始thỉ 本bổn 二nhị 覺giác 有hữu 一nhất 合hợp 俱câu 忘vong 之chi 義nghĩa 。 蓋cái 始thỉ 不bất 合hợp 本bổn 不bất 稱xưng 圓viên 修tu 。 合hợp 而nhi 不bất 忘vong 猶do 存tồn 兩lưỡng 相tương/tướng 又hựu 不bất 足túc 以dĩ 契khế 菩Bồ 提Đề 。 教giáo 門môn 有hữu 函hàm 蓋cái 相tương 應ứng 水thủy 乳nhũ 相tương/tướng 冥minh 之chi 喻dụ 意ý 在tại 乎hồ 此thử 。 今kim 登đăng 住trụ 已dĩ 來lai 所sở 辨biện 之chi 相tướng 不bất 過quá 將tương 前tiền 乾can/kiền/càn 慧tuệ 與dữ 夫phu 十thập 信tín 所sở 有hữu 相tương 似tự 始thỉ 本bổn 境cảnh 智trí 轉chuyển 為vi 分phần/phân 真chân 始thỉ 本bổn 境cảnh 智trí 。 故cố 自tự 登đăng 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 所sở 發phát 本bổn 覺giác 以dĩ 為vi 所sở 觀quán 。 以dĩ 起khởi 分phần/phân 真chân 始thỉ 覺giác 而nhi 為vi 能năng 觀quán 。 故cố 二nhị 地địa 云vân 以dĩ 前tiền 妙diệu 心tâm 。 履lý 以dĩ 成thành 地địa 。 名danh 治Trị 地Địa 住Trụ 。 三tam 住trụ 云vân 心tâm 地địa 涉thiệp 知tri 。 俱câu 得đắc 明minh 了liễu 。 遊du 履lý 十thập 方phương 。 得đắc 無vô 留lưu 礙ngại 。 名danh 修Tu 行Hành 住Trụ 。 心tâm 豈khởi 非phi 初sơ 住trụ 所sở 發phát 始thỉ 覺giác 之chi 智trí 乎hồ 。 地địa 豈khởi 非phi 二nhị 住trụ 所sở 發phát 本bổn 覺giác 之chi 境cảnh 乎hồ 。 心tâm 地địa 涉thiệp 知tri 。 豈khởi 非phi 始thỉ 覺giác 境cảnh 智trí 一nhất 合hợp 俱câu 忘vong 乎hồ 。 以dĩ 此thử 充sung 擴# 豎thụ 窮cùng 橫hoạnh/hoành 亘tuyên 遊du 履lý 十thập 方phương 。 得đắc 無vô 留lưu 礙ngại 。 方phương 得đắc 名danh 為vi 修tu 行hành 住trụ 。 方phương 得đắc 與dữ 佛Phật 同đồng 受thọ 佛Phật 氣khí 分phần 。 入nhập 如Như 來Lai 種chủng 。 生sanh 諸chư 法pháp 家gia 。 故cố 自tự 此thử 已dĩ 還hoàn 。 無vô 復phục 他tha 法pháp 。 惟duy 以dĩ 此thử 始thỉ 本bổn 二nhị 覺giác 長trường/trưởng 之chi 養dưỡng 之chi 為vi 方phương 便tiện 具cụ 足túc 為vi 正chánh 心tâm 為vi 不bất 退thoái 為vi 童đồng 真chân 為vi 法Pháp 王Vương 子Tử 。 為vi 灌quán 頂đảnh 住trụ 。 譬thí 如như 國quốc 王vương 世thế 子tử 。 既ký 正chánh 號hiệu 儲trữ 貳nhị 。 嗣tự 後hậu 一nhất 惟duy 以dĩ 明minh 德đức 新tân 民dân 之chi 功công 立lập 十thập 妙diệu 行hạnh 修tu 十Thập 回Hồi 向Hướng 更cánh 修tu 四tứ 種chủng 妙diệu 圓viên 加gia 行hạnh 。 以dĩ 登đăng 十Thập 地Địa 然nhiên 後hậu 可khả 稱xưng 亞# 聖thánh 。 名danh 為vi 等Đẳng 覺Giác 。 然nhiên 猶do 未vị 可khả 以dĩ 正chánh 大đại 號hiệu 也dã 。 以dĩ 其kỳ 還hoàn 有hữu 微vi 細tế 無vô 明minh 緣duyên 影ảnh 在tại 。 更cánh 須tu 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 以dĩ 始thỉ 本bổn 二nhị 覺giác 破phá 之chi 斷đoạn 之chi 。 如như 是thị 重trùng 重trùng 。 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 方phương 盡tận 妙Diệu 覺Giác 。 成thành 無vô 上thượng 道Đạo 也dã 。 先tiên 知tri 乎hồ 此thử 庶thứ 不bất 墮đọa 算toán 砂sa 之chi 誚tiếu 。 即tức 種chủng 種chủng 玄huyền 妙diệu 千thiên 徑kính 萬vạn 岐kỳ 皆giai 不bất 失thất 其kỳ 本bổn 也dã 。

○# (# 四tứ 生sanh 貴quý 住trụ 行hành 與dữ 佛Phật 同đồng 。 受thọ 佛Phật 氣khí 分phần 。 如như 中trung 陰ấm 身thân 。 自tự 求cầu 父phụ 母mẫu 。 陰ấm 信tín 冥minh 通thông 。 入nhập 如Như 來Lai 種chủng 。 名danh 生Sanh 貴Quý 住Trụ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 妙diệu 行hạnh 密mật 契khế 則tắc 妙diệu 理lý 冥minh 感cảm 將tương 生sanh 佛Phật 家gia 為vi 法Pháp 王Vương 子Tử 。 故cố 名danh 生sanh 貴quý 。 中trung 陰ấm 喻dụ 冥minh 感cảm 之chi 理lý 也dã 。 現hiện 陰ấm 已dĩ 謝tạ 後hậu 陰ấm 未vị 生sanh 之chi 中trung 名danh 曰viết 中trung 陰ấm 。 孤cô 山sơn 曰viết 分phần/phân 真chân 智trí 與dữ 究cứu 竟cánh 智trí 等đẳng 名danh 。 行hành 與dữ 佛Phật 同đồng 。 分phần/phân 證chứng 理lý 與dữ 究cứu 竟cánh 理lý 等đẳng 名danh 。 受thọ 佛Phật 氣khí 分phần 。 如như 中trung 陰ấm 下hạ 以dĩ 喻dụ 顯hiển 之chi 。 究cứu 竟cánh 權quyền 智trí 如như 父phụ 實thật 智trí 如như 母mẫu 。 任nhậm 運vận 相tương/tướng 合hợp 名danh 。 自tự 求cầu 父phụ 母mẫu 。 密mật 齊tề 果quả 德đức 如như 。 陰ấm 信tín 冥minh 通thông 。 斯tư 即tức 稟bẩm 佛Phật 遺di 體thể 初sơ 託thác 聖thánh 胎thai 也dã 。

○# (# 五ngũ 具cụ 足túc 方phương 便tiện 。 住trụ 既ký 遊du 道đạo 胎thai 。 親thân 奉phụng 覺giác 胤dận 。 如như 胎thai 已dĩ 成thành 。 人nhân 相tướng 不bất 缺khuyết 。 名danh 方Phương 便Tiện 具Cụ 足Túc 住Trụ 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 此thử 喻dụ 雖tuy 在tại 真chân 因nhân 而nhi 自tự 行hành 利lợi 他tha 之chi 相tướng 同đồng 佛Phật 不bất 缺khuyết 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 同đồng 妙diệu 行hạnh 之chi 氣khí 分phần/phân 冥minh 妙diệu 理lý 之chi 中trung 陰ấm 是thị 遊du 道đạo 胎thai 奉phụng 覺giác 胤dận 也dã 。 道đạo 胎thai 既ký 成thành 故cố 妙diệu 相tướng 不bất 缺khuyết 而nhi 修tu 行hành 方phương 便tiện 具cụ 矣hĩ 。

○# (# 六lục 正chánh 心tâm 住trụ 容dung 貌mạo 如như 佛Phật 。 心tâm 相tướng 亦diệc 同đồng 。 名danh 正Chánh 心Tâm 住Trụ 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 容dung 貌mạo 喻dụ 應ứng 用dụng 。 心tâm 相tương/tướng 喻dụ 理lý 智trí 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 容dung 貌mạo 外ngoại 同đồng 心tâm 相tương/tướng 內nội 異dị 非phi 正chánh 心tâm 也dã 。

○# (# 七thất 不bất 退thoái 住trụ 身thân 心tâm 合hợp 成thành 。 日nhật 益ích 增tăng 長trưởng 。 名danh 不Bất 退Thoái 住Trụ 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 色sắc 心tâm 互hỗ 融dung 不bất 相tương 妨phương 礙ngại 。 故cố 曰viết 合hợp 成thành 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 同đồng 佛Phật 之chi 德đức 有hữu 進tiến 無vô 退thoái 。

○# (# 八bát 童đồng 真chân 住trụ 十thập 身thân 靈linh 相tướng 。 一nhất 時thời 具cụ 足túc 。 名danh 童Đồng 真Chân 住Trụ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 具cụ 體thể 而nhi 微vi 故cố 以dĩ 童đồng 稱xưng 。 十thập 身thân 者giả 菩Bồ 提Đề 身thân 願nguyện 身thân 化hóa 身thân 力lực 身thân 莊trang 嚴nghiêm 身thân 威uy 勢thế 身thân 意ý 生sanh 身thân 福phước 身thân 法Pháp 身thân 智trí 身thân 也dã 。 資tư 中trung 曰viết 十thập 身thân 靈linh 相tướng 。 即tức 盧lô 舍xá 那na 也dã 。 聲Thanh 聞Văn 身thân 緣Duyên 覺Giác 身thân 菩Bồ 薩Tát 身thân 如Như 來Lai 身thân 法Pháp 身thân 智trí 身thân 國quốc 土độ 身thân 業nghiệp 報báo 身thân 眾chúng 生sanh 身thân 虗hư 空không 身thân 。 此thử 十thập 種chủng 身thân 如như 隨tùy 色sắc 珠châu 顯hiển 現hiện 自tự 在tại 。 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 未vị 如như 佛Phật 分phần/phân 得đắc 此thử 相tương/tướng 。 吳ngô 興hưng 曰viết 準chuẩn 華hoa 嚴nghiêm 八bát 地địa 方phương 現hiện 十thập 身thân 。 今kim 八bát 住trụ 具cụ 足túc 者giả 正chánh 顯hiển 今kim 圓viên 已dĩ 齊tề 彼bỉ 別biệt 也dã 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 溫ôn 陵lăng 所sở 解giải 菩Bồ 提Đề 身thân 等đẳng 。 即tức 是thị 資tư 中trung 所sở 解giải 如Như 來Lai 身thân 中trung 。 之chi 所sở 開khai 出xuất 者giả 也dã 。

○# (# 九cửu 法Pháp 王Vương 子Tử 住trụ 形hình 成thành 出xuất 胎thai 。 親thân 為vi 佛Phật 子tử 。 名danh 法Pháp 王Vương 子Tử 住Trụ 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 出xuất 胎thai 者giả 喻dụ 破phá 第đệ 九cửu 住trụ 無vô 明minh 。 又hựu 從tùng 理lý 起khởi 用dụng 亦diệc 如như 出xuất 胎thai 。 紹thiệu 隆long 佛Phật 種chủng 故cố 云vân 。 親thân 為vi 佛Phật 子tử 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 自tự 發phát 心tâm 至chí 生sanh 貴quý 名danh 入nhập 聖thánh 胎thai 。 自tự 方phương 便tiện 具cụ 足túc 至chí 童đồng 真chân 名danh 長trưởng 養dưỡng 聖thánh 胎thai 至chí 此thử 長trưởng 養dưỡng 功công 終chung 故cố 喻dụ 出xuất 胎thai 王vương 子tử 。

○# (# 十thập 灌quán 頂đảnh 住trụ 表biểu 以dĩ 成thành 人nhân 。 如như 國quốc 大đại 王vương 。 以dĩ 諸chư 國quốc 事sự 。 分phân 委ủy 太thái 子tử 。 彼bỉ 剎sát 利lợi 王vương 。 世thế 子tử 長trưởng 成thành 。 陳trần 列liệt 灌quán 頂đảnh 。 名danh 灌Quán 頂Đảnh 住Trụ 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 表biểu 以dĩ 成thành 人nhân 。 堪kham 行hành 佛Phật 事sự 也dã 。 太thái 子tử 世thế 子tử 異dị 其kỳ 文văn 耳nhĩ 。 春xuân 秋thu 曰viết 會hội 太thái 子tử 于vu 首thủ 止chỉ 。 禮lễ 云vân 文văn 王vương 世thế 子tử 。 皆giai 天thiên 子tử 之chi 子tử 也dã 。 陳trần 列liệt 灌quán 頂đảnh 者giả 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 所sở 生sanh 太thái 子tử 。 母mẫu 是thị 正chánh 后hậu 。 身thân 相tướng 具cụ 足túc 。 坐tọa 白bạch 象tượng 寶bảo 妙diệu 金kim 之chi 座tòa 。 張trương 大đại 網võng 縵man 。 奏tấu 諸chư 音âm 樂nhạc 。 取thủ 四tứ 大đại 海hải 。 水thủy 置trí 金kim 瓶bình 內nội 。 王vương 執chấp 此thử 瓶bình 。 灌quán 太thái 子tử 頂đảnh 。 是thị 時thời 即tức 名danh 受thọ 王vương 職chức 位vị 。 菩Bồ 薩Tát 受thọ 職chức 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 諸chư 佛Phật 智trí 水thủy 灌quán 其kỳ 頂đảnh 故cố 名danh 為vi 受thọ 。 大đại 智trí 職chức 菩Bồ 薩Tát 。 彼bỉ 第đệ 十thập 法Pháp 雲Vân 地Địa 名danh 灌quán 頂đảnh 菩Bồ 薩Tát 。 今kim 此thử 十thập 住trụ 亦diệc 分phần/phân 得đắc 也dã 。 然nhiên 圓viên 教giáo 分phần/phân 真chân 以dĩ 來lai 悉tất 有hữu 應ứng 用dụng 。 論luận 其kỳ 智trí 力lực 不bất 無vô 優ưu 劣liệt 。 故cố 初sơ 住trụ 百bách 佛Phật 世thế 界giới 。 現hiện 十thập 界giới 像tượng 利lợi 祐hựu 眾chúng 生sanh 。 位vị 位vị 豎thụ 入nhập 倍bội 倍bội 增tăng 勝thắng 。 經kinh 中trung 所sở 明minh 各các 就tựu 一nhất 義nghĩa 。 若nhược 論luận 一nhất 位vị 具cụ 諸chư 位vị 功công 德đức 則tắc 十thập 義nghĩa 俱câu 徧biến 。 十thập 住trụ 既ký 爾nhĩ 下hạ 去khứ 皆giai 然nhiên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 初sơ 住trụ 已dĩ 先tiên 名danh 為vi 緣duyên 修tu 以dĩ 未vị 見kiến 佛Phật 性tánh 故cố 。 登đăng 住trụ 已dĩ 來lai 名danh 為vi 真chân 修tu 以dĩ 真chân 見kiến 佛Phật 性tánh 故cố 。 初sơ 住trụ 名danh 發phát 心tâm 此thử 由do 第đệ 十thập 願nguyện 心tâm 住trụ 破phá 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 之chi 功công 以dĩ 發phát 三tam 德đức 佛Phật 性tánh 之chi 心tâm 。 此thử 住trụ 但đãn 言ngôn 其kỳ 佛Phật 性tánh 現hiện 前tiền 而nhi 已dĩ 猶do 未vị 加gia 真chân 修tu 功công 行hành 也dã 。 至chí 第đệ 二nhị 住trụ 以dĩ 前tiền 妙diệu 心tâm 。 履lý 以dĩ 成thành 地địa 方phương 以dĩ 分phần/phân 真chân 始thỉ 覺giác 照chiếu 乎hồ 分phần/phân 真chân 本bổn 覺giác 。 修tu 之chi 治trị 之chi 。 名danh 治Trị 地Địa 住Trụ 。 至chí 第đệ 三tam 住trụ 心tâm 地địa 涉thiệp 知tri 。 俱câu 得đắc 明minh 了liễu 。 則tắc 始thỉ 本bổn 一nhất 合hợp 始thỉ 本bổn 俱câu 忘vong 方phương 得đắc 遊du 履lý 十thập 方phương 。 得đắc 無vô 留lưu 礙ngại 。 名danh 修Tu 行Hành 住Trụ 。 此thử 之chi 二nhị 住trụ 方phương 是thị 真chân 修tu 上thượng 次thứ 第đệ 功công 夫phu 。 猶do 如như 世thế 人nhân 。 先tiên 世thế 行hành 業nghiệp 既ký 備bị 然nhiên 後hậu 入nhập 父phụ 母mẫu 胎thai 。 入nhập 胎thai 之chi 後hậu 不bất 過quá 長trường/trưởng 之chi 養dưỡng 之chi 充sung 擴# 前tiền 功công 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 故cố 四tứ 住trụ 名danh 生sanh 貴quý 五ngũ 住trụ 名danh 具cụ 足túc 六lục 住trụ 名danh 正chánh 心tâm 七thất 住trụ 名danh 不bất 退thoái 八bát 住trụ 名danh 童đồng 真chân 九cửu 住trụ 名danh 法Pháp 王Vương 子tử 皆giai 言ngôn 增tăng 長trưởng 之chi 功công 。 不bất 復phục 更cánh 言ngôn 進tiến 修tu 之chi 事sự 。 即tức 使sử 有hữu 之chi 亦diệc 不bất 外ngoại 乎hồ 二nhị 住trụ 三tam 住trụ 始thỉ 本bổn 境cảnh 智trí 而nhi 已dĩ 。 既ký 出xuất 聖thánh 胎thai 。 表biểu 以dĩ 成thành 人nhân 。 分phần/phân 委ủy 化hóa 道đạo 。 名danh 灌Quán 頂Đảnh 住Trụ 。 譬thí 如như 世thế 人nhân 。 承thừa 先tiên 世thế 行hành 業nghiệp 得đắc 感cảm 為vi 人nhân 。 表biểu 表biểu 丈trượng 夫phu 堪kham 付phó 家gia 業nghiệp 。 至chí 十thập 行hành 去khứ 方phương 明minh 法Pháp 王Vương 子Tử 所sở 作tác 之chi 事sự 也dã 。

○# (# 四tứ 十thập 行hành 十thập 初sơ 歡hoan 喜hỷ 行hành 。 阿A 難Nan 是thị 善thiện 男nam 子tử 成thành 佛Phật 子tử 已dĩ 。 具cụ 足túc 無vô 量lượng 。 如Như 來Lai 妙diệu 德đức 。 十thập 方phương 隨tùy 順thuận 。 名danh 歡Hoan 喜Hỷ 行Hạnh 。

○# (# 二nhị 饒nhiêu 益ích 行hành 。 善thiện 能năng 利lợi 益ích 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 名danh 饒Nhiêu 益Ích 行Hạnh 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 具cụ 佛Phật 妙diệu 德đức 故cố 能năng 十thập 方phương 。 隨tùy 順thuận 無vô 適thích 不bất 可khả 。 自tự 他tha 利lợi 備bị 機cơ 應ưng 俱câu 喜hỷ 故cố 名danh 歡hoan 喜hỷ 。 善thiện 推thôi 妙diệu 德đức 益ích 以dĩ 利lợi 人nhân 故cố 名danh 饒nhiêu 益ích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 十thập 住trụ 位vị 明minh 法Pháp 王Vương 子Tử 。 自tự 覺giác 已dĩ 圓viên 。 十thập 行hành 去khứ 明minh 導đạo 利lợi 羣quần 生sanh 也dã 。 或hoặc 問vấn 曰viết 據cứ 天thiên 台thai 所sở 明minh 三tam 觀quán 。 從tùng 名danh 字tự 來lai 修tu 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 。 至chí 七thất 信tín 位vị 破phá 見kiến 思tư 惑hoặc 為vi 自tự 利lợi 行hành 。 從tùng 八bát 信tín 去khứ 修tu 從tùng 空không 出xuất 假giả 觀quán 破phá 塵trần 沙sa 惑hoặc 為vi 利lợi 他tha 行hành 。 從tùng 十thập 信tín 去khứ 修tu 中trung 道đạo 觀quán 破phá 無vô 明minh 惑hoặc 登đăng 初sơ 住trụ 去khứ 名danh 自tự 利lợi 利lợi 人nhân 。 覺giác 行hành 圓viên 滿mãn 行hành 。 今kim 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 明minh 地địa 位vị 至chí 十thập 行hành 位vị 方phương 饒nhiêu 益ích 眾chúng 生sanh 。 為vi 出xuất 假giả 行hành 何hà 也dã 。 答đáp 曰viết 三tam 觀quán 破phá 惑hoặc 以dĩ 分phần/phân 自tự 覺giác 覺giác 他tha 。 乃nãi 一nhất 往vãng 之chi 說thuyết 。 況huống 是thị 次thứ 第đệ 之chi 義nghĩa 非phi 究cứu 竟cánh 之chi 談đàm 。 何hà 者giả 蓋cái 圓viên 頓đốn 行hành 人nhân 三tam 觀quán 一nhất 心tâm 中trung 修tu 三tam 惑hoặc 一nhất 心tâm 中trung 破phá 三tam 覺giác 一nhất 心tâm 中trung 顯hiển 。 何hà 有hữu 如như 此thử 次thứ 第đệ 。 如như 五ngũ 品phẩm 初sơ 心tâm 隨tùy 喜hỷ 讀đọc 誦tụng 雖tuy 是thị 自tự 利lợi 。 中trung 心tâm 說thuyết 法Pháp 後hậu 心tâm 兼kiêm 行hành 正chánh 行hạnh 兩lưỡng 種chủng 六Lục 度Độ 豈khởi 非phi 利lợi 他tha 覺giác 人nhân 乎hồ 。 雖tuy 然nhiên 而nhi 圓viên 頓đốn 教giáo 中trung 不bất 無vô 次thứ 第đệ 。 如như 曰viết 理lý 雖tuy 頓đốn 悟ngộ 乘thừa 悟ngộ 併tinh 消tiêu 。 則tắc 圓viên 修tu 圓viên 破phá 之chi 道đạo 彰chương 。 事sự 非phi 頓đốn 除trừ 。 因nhân 次thứ 第đệ 盡tận 。 則tắc 漸tiệm 修tu 漸tiệm 破phá 之chi 義nghĩa 顯hiển 。 非phi 漸tiệm 無vô 以dĩ 階giai 頓đốn 。 非phi 頓đốn 無vô 以dĩ 融dung 漸tiệm 。 二nhị 者giả 兼kiêm 盡tận 而nhi 圓viên 頓đốn 之chi 道đạo 始thỉ 備bị 。 然nhiên 而nhi 有hữu 觀quán 行hành 之chi 次thứ 序tự 焉yên 五ngũ 品phẩm 是thị 也dã 。 相tương 似tự 之chi 次thứ 序tự 焉yên 七thất 信tín 已dĩ 還hoàn 破phá 見kiến 思tư 惑hoặc 以dĩ 證chứng 空không 理lý 。 八bát 九cửu 信tín 破phá 塵trần 沙sa 惑hoặc 以dĩ 證chứng 俗tục 理lý 。 十thập 信tín 破phá 無vô 明minh 惑hoặc 入nhập 初sơ 住trụ 位vị 證chứng 中trung 理lý 是thị 也dã 。 分phần/phân 真chân 之chi 次thứ 第đệ 焉yên 。 十thập 住trụ 位vị 破phá 十thập 品phẩm 無vô 明minh 住trụ 真Chân 諦Đế 理lý 。 十thập 行hành 位vị 破phá 二nhị 十thập 品phẩm 無vô 明minh 出xuất 俗tục 諦đế 理lý 。 十thập 迴hồi 向hướng 破phá 三tam 十thập 品phẩm 無vô 明minh 更cánh 修tu 四tứ 種chủng 妙diệu 圓viên 加gia 行hạnh 。 登đăng 十Thập 地Địa 位vị 證chứng 中trung 道Đạo 理lý 是thị 也dã 。 究cứu 竟cánh 之chi 次thứ 第đệ 焉yên 。 等Đẳng 覺Giác 菩Bồ 薩Tát 。 證chứng 真chân 理lý 已dĩ 更cánh 住trụ 千thiên 劫kiếp 倒đảo 修tu 凡phàm 夫phu 之chi 行hành 。 破phá 斷đoạn 微vi 細tế 塵trần 沙sa 緣duyên 影ảnh 。 一nhất 切thiết 法Pháp 門môn 。 無vô 所sở 不bất 盡tận 。 更cánh 破phá 一nhất 品phẩm 根căn 本bổn 微vi 細tế 無vô 明minh 入nhập 於ư 如Như 來Lai 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 海hải 。 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 歸quy 無vô 所sở 得đắc 。 方phương 為vi 究cứu 竟cánh 。 今kim 是thị 分phần/phân 真chân 中trung 不bất 次thứ 中trung 之chi 次thứ 序tự 論luận 。 初sơ 住trụ 菩Bồ 薩Tát 便tiện 能năng 百bách 界giới 作tác 佛Phật 導đạo 利lợi 羣quần 生sanh 豈khởi 至chí 十thập 行hành 方phương 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 耶da 。 成thành 佛Phật 子tử 已dĩ 。 具cụ 足túc 無vô 量lượng 。 如Như 來Lai 妙diệu 德đức 。 結kết 上thượng 灌quán 頂đảnh 住trụ 之chi 功công 德đức 也dã 。 十thập 方phương 隨tùy 順thuận 。 正chánh 明minh 歡hoan 喜hỷ 行hành 之chi 相tương/tướng 也dã 。 如như 國quốc 之chi 儲trữ 君quân 己kỷ 德đức 既ký 備bị 。 率suất 天thiên 之chi 下hạ 莫mạc 不bất 仰ngưỡng 德đức 餐xan 風phong 隨tùy 之chi 順thuận 之chi 。 非phi 惟duy 人nhân 喜hỷ 己kỷ 亦diệc 歡hoan 之chi 。 故cố 如như 是thị 之chi 行hành 。 名danh 歡Hoan 喜Hỷ 行Hạnh 。 即tức 以dĩ 是thị 德đức 用dụng 新tân 其kỳ 民dân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 咸hàm 受thọ 利lợi 益ích 。 名danh 饒Nhiêu 益Ích 行Hạnh 。

○# (# 三tam 無vô 瞋sân 恨hận 行hành 自tự 覺giác 覺giác 他tha 。 得đắc 無vô 違vi 拒cự 。 名danh 無vô 嗔sân 恨hận 行hành 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 瞋sân 恨hận 生sanh 於ư 違vi 拒cự 。 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 自tự 覺giác 故cố 無vô 明minh 不bất 能năng 違vi 智trí 。 覺giác 他tha 故cố 有hữu 情tình 不bất 能năng 拒cự 化hóa 。 二nhị 利lợi 兼kiêm 成thành 故cố 無vô 瞋sân 恨hận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 歡hoan 喜hỷ 行hành 自tự 覺giác 也dã 。 饒nhiêu 益ích 行hành 覺giác 他tha 也dã 。 始thỉ 雖tuy 自tự 覺giác 而nhi 無vô 明minh 未vị 必tất 不bất 違vi 其kỳ 智trí 。 次thứ 雖tuy 覺giác 他tha 有hữu 情tình 未vị 必tất 不bất 拒cự 其kỳ 化hóa 。 今kim 則tắc 不bất 違vi 不bất 拒cự 無vô 瞋sân 恨hận 矣hĩ 。

○# (# 四tứ 無vô 盡tận 行hành 種chủng 類loại 出xuất 生sanh 。 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 三tam 世thế 平bình 等đẳng 。 十thập 方phương 通thông 達đạt 。 名danh 無Vô 盡Tận 行Hạnh 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 種chủng 類loại 出xuất 生sanh 。 者giả 化hóa 十thập 界giới 身thân 化hóa 復phục 作tác 化hóa 。 也dã 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 益ích 物vật 無vô 盡tận 竪thụ 徧biến 三tam 世thế 橫hoạnh/hoành 周chu 十thập 方phương 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 種chủng 類loại 出xuất 生sanh 。 者giả 證chứng 性tánh 具cụ 之chi 體thể 德đức 也dã 。 乃nãi 從tùng 是thị 體thể 以dĩ 起khởi 用dụng 。 如như 摩ma 尼ni 珠châu 。 王vương 雨vũ 實thật 不bất 窮cùng 。 十thập 方phương 處xứ 三tam 際tế 時thời 無vô 非phi 菩Bồ 薩Tát 應ứng 化hóa 之chi 所sở 在tại 。 化hóa 復phục 作tác 化hóa 名danh 無Vô 盡Tận 行Hạnh 也dã 。

○# (# 五ngũ 離ly 癡si 亂loạn 行hành 一nhất 切thiết 合hợp 同đồng 。 種chủng 種chủng 法Pháp 門môn 。 得đắc 無vô 差sai 誤ngộ 。 名danh 離Ly 癡Si 亂Loạn 行Hạnh 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 妙diệu 智trí 了liễu 達đạt 塵trần 沙sa 法Pháp 門môn 異dị 名danh 別biệt 說thuyết 同đồng 歸quy 一nhất 理lý 故cố 離ly 癡si 亂loạn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 上thượng 則tắc 從tùng 一nhất 體thể 以dĩ 起khởi 萬vạn 用dụng 。 自tự 不bất 同đồng 觀quán 之chi 似tự 有hữu 差sai 誤ngộ 。 今kim 則tắc 合hợp 一nhất 切thiết 以dĩ 歸quy 體thể 同đồng 。 自tự 俱câu 同đồng 言ngôn 之chi 則tắc 無vô 癡si 亂loạn 矣hĩ 。

○# (# 六lục 善thiện 現hiện 行hành 則tắc 於ư 同đồng 中trung 。 顯hiển 現hiện 羣quần 異dị 一nhất 一nhất 異dị 相tướng 。 各các 各các 見kiến 同đồng 。 名danh 善Thiện 現Hiện 行Hạnh 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 同đồng 中trung 現hiện 異dị 達đạt 理lý 即tức 事sự 故cố 。 異dị 相tướng 見kiến 同đồng 達đạt 事sự 即tức 理lý 故cố 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 由do 無vô 癡si 亂loạn 故cố 能năng 於ư 種chủng 種chủng 法Pháp 門môn 。 互hỗ 現hiện 隨tùy 應ứng 圓viên 融dung 自tự 在tại 所sở 謂vị 善thiện 現hiện 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 無vô 盡tận 行hành 可khả 謂vị 於ư 同đồng 中trung 顯hiển 現hiện 羣quần 異dị 矣hĩ 。 然nhiên 雖tuy 現hiện 異dị 未vị 能năng 現hiện 同đồng 。 次thứ 離ly 癡si 亂loạn 行hành 可khả 謂vị 一nhất 一nhất 異dị 相tướng 。 各các 各các 見kiến 同đồng 矣hĩ 。 然nhiên 而nhi 現hiện 同đồng 未vị 必tất 現hiện 異dị 。 今kim 則tắc 既ký 於ư 同đồng 而nhi 現hiện 異dị 復phục 於ư 異dị 而nhi 現hiện 同đồng 可khả 謂vị 即tức 同đồng 而nhi 現hiện 異dị 即tức 異dị 而nhi 現hiện 同đồng 。 於ư 異dị 於ư 同đồng 無vô 相tướng 妨phương 礙ngại 故cố 名danh 善Thiện 現Hiện 行Hạnh 焉yên 。

○# (# 七thất 無vô 著trước 行hành 如như 是thị 。 乃nãi 至chí 十thập 方phương 。 虗hư 空không 滿mãn 足túc 微vi 塵trần 一nhất 一nhất 塵trần 中trung 。 現hiện 十thập 方phương 界giới 。 現hiện 塵trần 現hiện 界giới 。 不bất 相tương 留lưu 礙ngại 。 名danh 無Vô 著Trước 行Hạnh 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 此thử 由do 善thiện 現hiện 行hành 充sung 擴# 圓viên 融dung 也dã 。 塵trần 中trung 現hiện 剎sát 名danh 現hiện 界giới 。 不bất 壞hoại 塵trần 相tương/tướng 名danh 現hiện 塵trần 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 無vô 盡tận 行hành 以dĩ 事sự 法Pháp 界Giới 言ngôn 之chi 也dã 。 離ly 癡si 亂loạn 行hành 以dĩ 理lý 法Pháp 界Giới 言ngôn 之chi 也dã 。 善thiện 現hiện 行hành 以dĩ 理lý 事sự 法Pháp 界Giới 言ngôn 之chi 也dã 。 今kim 無vô 著trước 行hành 於ư 十thập 界giới 依y 報báo 現hiện 界giới 現hiện 塵trần 不bất 相tương 留lưu 礙ngại 。 以dĩ 事sự 事sự 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 言ngôn 之chi 也dã 。 此thử 四tứ 種chủng 法Pháp 界Giới 約ước 天thiên 台thai 三tam 諦đế 對đối 之chi 。 理lý 法Pháp 界Giới 當đương 真Chân 諦Đế 。 事sự 法Pháp 界Giới 當đương 俗tục 諦đế 。 事sự 理lý 法Pháp 界Giới 事sự 事sự 法Pháp 界Giới 當đương 中trung 道đạo 雙song 遮già 雙song 照chiếu 二nhị 邊biên 。 忘vong 緣duyên 時thời 千thiên 如như 炳bỉnh 現hiện 。 應ưng 物vật 處xứ 百bách 界giới 互hỗ 融dung 也dã 。

○# (# 八bát 尊tôn 重trọng 行hành 種chủng 種chủng 現hiện 前tiền 。 咸hàm 是thị 第đệ 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 名danh 尊Tôn 重Trọng 行Hạnh 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 種chủng 種chủng 所sở 現hiện 皆giai 是thị 般Bát 若Nhã 性tánh 德đức 無vô 作tác 妙diệu 力lực 。 自tự 在tại 成thành 就tựu 。 故cố 名danh 尊tôn 重trọng 。 金kim 剛cang 稱xưng 第đệ 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 般Bát 若Nhã 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 智trí 慧tuệ 輕khinh 薄bạc 般Bát 若Nhã 尊tôn 重trọng 故cố 此thử 名danh 焉yên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 種chủng 種chủng 現hiện 前tiền 。 即tức 上thượng 四tứ 種chủng 示thị 現hiện 。 以dĩ 無vô 非phi 法pháp 界giới 故cố 咸hàm 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 名danh 尊Tôn 重Trọng 行Hạnh 焉yên 。

○# (# 九cửu 善thiện 法Pháp 行hành 如như 是thị 。 圓viên 融dung 能năng 成thành 十thập 方phương 。 諸chư 佛Phật 軌quỹ 則tắc 。 名danh 善Thiện 法Pháp 行Hạnh 。

○# (# 十thập 真chân 實thật 行hạnh 一nhất 一nhất 皆giai 是thị 。 清thanh 淨tịnh 無vô 漏lậu 。 一nhất 真chân 無vô 為vi 。 性tánh 本bổn 然nhiên 故cố 。 名danh 真Chân 實Thật 行Hạnh 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 上thượng 善thiện 法Pháp 行hành 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 故cố 成thành 法pháp 則tắc 。 此thử 真chân 實thật 行hạnh 全toàn 修tu 是thị 性tánh 故cố 皆giai 無vô 為vi 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 總tổng 括quát 前tiền 行hành 無vô 非phi 真chân 性tánh 本bổn 然nhiên 妙diệu 用dụng 。 相tương/tướng 雖tuy 萬vạn 殊thù 體thể 性tánh 一nhất 真chân 故cố 名danh 真chân 實thật 。 如như 是thị 十thập 行hành 。 乃nãi 至chí 後hậu 位vị 不bất 離ly 前tiền 法pháp 。 而nhi 皆giai 相tương/tướng 躡niếp 別biệt 設thiết 者giả 一nhất 使sử 行hành 人nhân 隨tùy 位vị 增tăng 進tiến 開khai 擴# 性tánh 覺giác 淨tịnh 治trị 惑hoặc 障chướng 而nhi 成thành 熟thục 佛Phật 果Quả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 軌quỹ 則tắc 即tức 善thiện 法Pháp 也dã 。 蓋cái 出xuất 生sanh 有hữu 盡tận 則tắc 不bất 足túc 以dĩ 為vi 。 諸chư 佛Phật 軌quỹ 則tắc 。 不bất 能năng 善thiện 現hiện 亦diệc 不bất 足túc 以dĩ 為vi 。 諸chư 佛Phật 軌quỹ 則tắc 。 現hiện 塵trần 現hiện 界giới 。 有hữu 所sở 留lưu 礙ngại 亦diệc 不bất 足túc 以dĩ 為vi 。 諸chư 佛Phật 軌quỹ 則tắc 。 種chủng 種chủng 現hiện 前tiền 。 一nhất 落lạc 輕khinh 薄bạc 智trí 慧tuệ 亦diệc 不bất 足túc 以dĩ 為vi 。 諸chư 佛Phật 軌quỹ 則tắc 。 惟duy 其kỳ 如như 是thị 圓viên 融dung 。 然nhiên 後hậu 可khả 為vi 成thành 佛Phật 之chi 善thiện 法Pháp 焉yên 。 若nhược 觀quán 四tứ 種chủng 法Pháp 界Giới 不bất 達đạt 性tánh 具cụ 動động 成thành 有hữu 作tác 則tắc 不bất 得đắc 以dĩ 為vi 真chân 實thật 之chi 行hành 。 惟duy 其kỳ 深thâm 證chứng 一nhất 一nhất 皆giai 是thị 。 清thanh 淨tịnh 無vô 漏lậu 。 一nhất 真chân 無vô 為vi 。 性tánh 本bổn 然nhiên 故cố 。 故cố 得đắc 名danh 為vi 真chân 實thật 行hành 也dã 。 此thử 十thập 種chủng 行hành 應ưng 有hữu 橫hoạnh/hoành 竪thụ 二nhị 論luận 。 竪thụ 如như 經kinh 之chi 所sở 說thuyết 前tiền 後hậu 次thứ 第đệ 位vị 位vị 增tăng 勝thắng 。 不bất 相tương 踰du 越việt 。 橫hoạnh/hoành 則tắc 十thập 法pháp 位vị 位vị 皆giai 具cụ 。 然nhiên 非phi 行hành 布bố 不bất 足túc 以dĩ 盡tận 法pháp 相tướng 。 非phi 圓viên 融dung 不bất 足túc 以dĩ 彰chương 性tánh 具cụ 。 故cố 一nhất 一nhất 行hành 相tương/tướng 如như 連liên 環hoàn 之chi 不bất 可khả 解giải 。 如như 列liệt 宿túc 之chi 不bất 可khả 虧khuy 也dã 。

○# (# 五ngũ 十thập 迴hồi 向hướng 二nhị 初sơ 十thập 向hướng 正chánh 位vị 十thập 初sơ 救cứu 護hộ 眾chúng 生sanh 。 離ly 眾chúng 生sanh 相tướng 迴hồi 向hướng 阿A 難Nan 是thị 。 善thiện 男nam 子tử 滿mãn 足túc 神thần 通thông 。 成thành 佛Phật 事sự 已dĩ 。 純thuần 潔khiết 精tinh 真chân 。 遠viễn 諸chư 留lưu 患hoạn 。 當đương 度độ 眾chúng 生sanh 。 滅diệt 除trừ 度độ 相tướng 。 回hồi 無vô 為vi 心tâm 向hướng 涅Niết 槃Bàn 路lộ 。 名danh 救cứu 護hộ 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 離ly 眾chúng 生sanh 相tướng 回hồi 向hướng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 前tiền 十thập 住trụ 十thập 行hành 出xuất 俗tục 心tâm 多đa 大đại 悲bi 行hành 劣liệt 。 此thử 須tu 濟tế 以dĩ 悲bi 願nguyện 處xứ 俗tục 利lợi 生sanh 。 回hồi 真chân 向hướng 俗tục 回hồi 智trí 向hướng 悲bi 使sử 真chân 俗tục 圓viên 融dung 悲bi 智trí 不bất 二nhị 。 是thị 名danh 十Thập 回Hồi 向Hướng 亦diệc 名danh 十thập 願nguyện 也dã 。 滿mãn 足túc 神thần 通thông 。 至chí 遠viễn 諸chư 留lưu 患hoạn 。 牒điệp 前tiền 現hiện 塵trần 現hiện 界giới 。 不bất 相tương 留lưu 礙ngại 等đẳng 事sự 。 謂vị 此thử 行hành 滿mãn 足túc 當đương 修tu 回hồi 向hướng 行hành 也dã 。 回hồi 向hướng 之chi 行hành 悲bi 願nguyện 最tối 深thâm 故cố 職chức 在tại 度độ 生sanh 。 然nhiên 見kiến 有hữu 可khả 度độ 即tức 涉thiệp 有hữu 為vi 背bối/bội 涅Niết 槃Bàn 路lộ 。 故cố 須tu 滅diệt 除trừ 度độ 相tướng 。 回hồi 無vô 為vi 心tâm 向hướng 涅Niết 槃Bàn 路lộ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 十thập 行hành 雖tuy 說thuyết 種chủng 種chủng 妙diệu 用dụng 要yếu 之chi 皆giai 菩Bồ 薩Tát 將tương 度độ 人nhân 而nhi 先tiên 辦biện 度độ 人nhân 之chi 具cụ 度độ 故cố 雖tuy 有hữu 度độ 生sanh 但đãn 云vân 善thiện 能năng 利lợi 益ích 。 名danh 饒Nhiêu 益Ích 行Hạnh 而nhi 已dĩ 。 今kim 則tắc 滿mãn 足túc 神thần 通thông 。 成thành 佛Phật 事sự 已dĩ 。 而nhi 所sở 有hữu 佛Phật 事sự 。 莫mạc 不bất 純thuần 潔khiết 精tinh 真chân 。 遠viễn 諸chư 留lưu 患hoạn 。 然nhiên 後hậu 可khả 曰viết 當đương 度độ 眾chúng 生sanh 也dã 。 然nhiên 若nhược 不bất 達đạt 眾chúng 生sanh 四tứ 相tương/tướng 本bổn 空không 有hữu 眾chúng 生sanh 之chi 可khả 度độ 墮đọa 於ư 有hữu 相tương/tướng 與dữ 無vô 為vi 性tánh 乖quai 。 涅Niết 槃Bàn 路lộ 遠viễn 。 必tất 須tu 雖tuy 度độ 眾chúng 生sanh 。 滅diệt 除trừ 度độ 相tướng 。 而nhi 又hựu 回hồi 此thử 無vô 為vi 之chi 心tâm 以dĩ 向hướng 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 路lộ 。 能năng 如như 是thị 修tu 。 名danh 救cứu 護hộ 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 離ly 眾chúng 生sanh 相tướng 回hồi 向hướng 也dã 。 思tư 大đại 禪thiền 師sư 云vân 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 被bị 我ngã 一nhất 口khẩu 吞thôn 盡tận 有hữu 何hà 眾chúng 生sanh 可khả 度độ 正chánh 此thử 意ý 也dã 。

○# (# 二nhị 不bất 壞hoại 迴hồi 向hướng 壞hoại 其kỳ 可khả 壞hoại 。 遠viễn 離ly 諸chư 離ly 。 名danh 不bất 壞hoại 回hồi 向hướng 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 壞hoại 其kỳ 可khả 壞hoại 。 從tùng 所sở 壞hoại 境cảnh 說thuyết 。 遠viễn 離ly 諸chư 離ly 。 約ước 能năng 壞hoại 智trí 論luận 。 不bất 見kiến 可khả 壞hoại 之chi 相tướng 是thị 名danh 不bất 壞hoại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 壞hoại 其kỳ 可khả 壞hoại 。 者giả 有hữu 眾chúng 生sanh 可khả 度độ 之chi 情tình 也dã 。 其kỳ 不bất 可khả 壞hoại 者giả 當đương 度độ 眾chúng 生sanh 之chi 法pháp 也dã 。 遠viễn 離ly 諸chư 離ly 。 者giả 住trụ 無vô 為vi 心tâm 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 之chi 執chấp 也dã 。 其kỳ 不bất 可khả 離ly 者giả 回hồi 無vô 為vi 心tâm 向hướng 涅Niết 槃Bàn 路lộ 之chi 行hành 也dã 。 始thỉ 則tắc 回hồi 理lý 而nhi 向hướng 事sự 。 終chung 則tắc 回hồi 事sự 而nhi 向hướng 理lý 。 存tồn 然nhiên 亡vong 然nhiên 不bất 可khả 得đắc 而nhi 名danh 焉yên 。 名danh 不bất 壞hoại 回hồi 向hướng 。

○# (# 二nhị 等đẳng 一nhất 切thiết 佛Phật 迴hồi 向hướng 本bổn 覺giác 湛trạm 然nhiên 。 覺giác 齊tề 佛Phật 覺giác 。 名danh 等đẳng 一nhất 切thiết 佛Phật 回hồi 向hướng 。

○# (# 四tứ 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 迴hồi 向hướng 精tinh 真chân 發phát 明minh 。 地địa 如như 佛Phật 地Địa 。 名danh 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 回hồi 向hướng 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 上thượng 覺giác 言ngôn 智trí 此thử 地địa 言ngôn 理lý 。 皆giai 因nhân 果quả 體thể 同đồng 故cố 云vân 等đẳng 也dã 至chí 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 第đệ 十thập 住trụ 灌quán 頂đảnh 菩Bồ 薩Tát 自tự 正chánh 儲trữ 位vị 以dĩ 來lai 以dĩ 無vô 功công 用dụng 。 行hành 修tu 一nhất 切thiết 法Pháp 門môn 。 既ký 已dĩ 成thành 就tựu 當đương 度độ 眾chúng 生sanh 。 則tắc 自tự 利lợi 利lợi 人nhân 之chi 道đạo 備bị 。 已dĩ 破phá 二nhị 十thập 二nhị 品phẩm 無vô 明minh 所sở 證chứng 本bổn 覺giác 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。 此thử 覺giác 與dữ 佛Phật 相tương/tướng 齊tề 名danh 等đẳng 一nhất 切thiết 佛Phật 回hồi 向hướng 。 此thử 約ước 能năng 證chứng 之chi 智trí 而nhi 言ngôn 之chi 也dã 。 所sở 覺giác 之chi 覺giác 而nhi 精tinh 真chân 發phát 明minh 。 則tắc 地địa 如như 佛Phật 地Địa 。 名danh 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 回hồi 向hướng 。 此thử 約ước 所sở 證chứng 之chi 理lý 以dĩ 言ngôn 之chi 也dã 。

○# (# 五ngũ 無vô 盡tận 功công 德đức 。 藏tạng 迴hồi 向hướng 世thế 界giới 如Như 來Lai 。 互hỗ 相tương 涉thiệp 入nhập 。 得đắc 無vô 罣quái 礙ngại 。 名danh 無vô 盡tận 功công 德đức 藏tạng 回hồi 向hướng 。

【# 觧# 】# 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 準chuẩn 吳ngô 興hưng 解giải 則tắc 世thế 界giới 即tức 理lý 如Như 來Lai 即tức 智trí 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 世thế 界giới 之chi 理lý 如Như 來Lai 之chi 智trí 。 互hỗ 相tương 涉thiệp 入nhập 。 則tắc 智trí 照chiếu 於ư 境cảnh 境cảnh 照chiếu 於ư 智trí 。 境cảnh 智trí 互hỗ 融dung 得đắc 無vô 罣quái 礙ngại 。 譬thí 如như 雙song 鏡kính 影ảnh 像tượng 光quang 明minh 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 。 故cố 名danh 無vô 盡tận 功công 德đức 藏tạng 回hồi 向hướng 。

○# (# 六lục 隨tùy 順thuận 平bình 等đẳng 善thiện 根căn 迴hồi 向hướng 。 於ư 同đồng 佛Phật 地Địa 。 地địa 中trung 各các 各các 。 生sanh 清thanh 淨tịnh 因nhân 。 依y 因nhân 發phát 揮huy 取thủ 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 。 名danh 隨tùy 順thuận 平bình 等đẳng 善thiện 根căn 回hồi 向hướng 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 於ư 諸chư 佛Phật 理lý 地địa 起khởi 萬vạn 行hạnh 真chân 因nhân 。 依y 此thử 真chân 因nhân 發phát 越việt 揮huy 散tán 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 以dĩ 取thủ 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 之chi 道đạo 。 行hành 從tùng 理lý 起khởi 名danh 隨tùy 順thuận 平bình 等đẳng 。 能năng 生sanh 道Đạo 果Quả 名danh 為vi 善thiện 根căn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 地địa 中trung 各các 生sanh 清thanh 淨tịnh 因nhân 。 即tức 自tự 證chứng 真chân 已dĩ 來lai 於ư 一nhất 性tánh 中trung 所sở 發phát 萬vạn 行hạnh 功công 德đức 。 經Kinh 云vân 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 是thị 也dã 。 天thiên 台thai 明minh 初sơ 住trụ 緣duyên 因nhân 開khai 發phát 時thời 一nhất 切thiết 萬vạn 行hạnh 。 功công 德đức 一nhất 時thời 顯hiển 現hiện 。 今kim 於ư 回hồi 向hướng 位vị 中trung 追truy 敘tự 言ngôn 之chi 。 依y 因nhân 發phát 揮huy 取thủ 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 。 故cố 名danh 隨tùy 順thuận 平bình 等đẳng 善thiện 根căn 回hồi 向hướng 。

○# (# 七thất 隨tùy 順thuận 等đẳng 觀quán 眾chúng 生sanh 。 迴hồi 向hướng 真chân 根căn 既ký 成thành 。 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 皆giai 我ngã 本bổn 性tánh 。 性tánh 圓viên 成thành 就tựu 。 不bất 失thất 眾chúng 生sanh 。 名danh 隨tùy 順thuận 等đẳng 觀quán 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 回hồi 向hướng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 平bình 等đẳng 善thiện 根căn 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 故cố 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 皆giai 我ngã 本bổn 性tánh 。 我ngã 善thiện 既ký 成thành 故cố 能năng 成thành 就tựu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 善thiện 根căn 無vô 有hữu 遺di 失thất 無vô 有hữu 高cao 下hạ 。 故cố 名danh 隨tùy 順thuận 等đẳng 觀quán 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 真chân 根căn 既ký 成thành 。 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 皆giai 我ngã 本bổn 性tánh 。 可khả 見kiến 前tiền 地địa 中trung 各các 生sanh 清thanh 淨tịnh 之chi 因nhân 一nhất 惟duy 性tánh 具cụ 。 天thiên 台thai 明minh 性tánh 具cụ 法Pháp 門môn 有hữu 自tự 有hữu 他tha 。 前tiền 平bình 等đẳng 前tiền 根căn 且thả 言ngôn 其kỳ 自tự 。 今kim 云vân 眾chúng 生sanh 皆giai 我ngã 本bổn 性tánh 。 正chánh 言ngôn 其kỳ 他tha 。 性tánh 圓viên 成thành 就tựu 。 所sở 以dĩ 不bất 失thất 眾chúng 生sanh 。 不bất 失thất 眾chúng 生sanh 。 則tắc 於ư 自tự 於ư 他tha 平bình 等đẳng 而nhi 觀quán 名danh 隨tùy 順thuận 等đẳng 觀quán 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 回hồi 向hướng 。

○# (# 八bát 真Chân 如Như 相tương/tướng 迴hồi 向hướng 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 惟duy 即tức 與dữ 離ly 二nhị 無vô 所sở 著trước 。 名danh 真Chân 如Như 相tương/tướng 回hồi 向hướng 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 假giả 也dã 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 空không 也dã 。 二nhị 無vô 所sở 著trước 中trung 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 者giả 千thiên 如như 炳bỉnh 現hiện 也dã 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 者giả 。 百bách 界giới 互hỗ 融dung 也dã 。 惟duy 即tức 與dữ 離ly 二nhị 無vô 所sở 著trước 。 者giả 無vô 非phi 妙diệu 性tánh 也dã 。 故cố 如Như 來Lai 彰chương 自tự 證chứng 中trung 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。 等đẳng 一nhất 切thiết 俱câu 非phi 一nhất 切thiết 俱câu 即tức 離ly 即tức 離ly 非phi 。 是thị 即tức 非phi 即tức 。 意ý 同đồng 乎hồ 此thử 。

○# (# 九cửu 無vô 縛phược 解giải 脫thoát 迴hồi 向hướng 真chân 得đắc 所sở 如như 。 十thập 方phương 無vô 礙ngại 。 名danh 無vô 縛phược 解giải 脫thoát 回hồi 向hướng 。

○# (# 十thập 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 迴hồi 向hướng 性tánh 德đức 圓viên 成thành 。 法Pháp 界Giới 量lượng 滅diệt 。 名danh 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 回hồi 向hướng 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 三tam 德đức 妙diệu 性tánh 於ư 此thử 圓viên 成thành 不bất 見kiến 十thập 界giới 高cao 下hạ 差sai 別biệt 故cố 云vân 。 法Pháp 界Giới 量lượng 滅diệt 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 初sơ 證chứng 性tánh 德đức 以dĩ 為vi 齊tề 佛Phật 以dĩ 為vi 如như 佛Phật 以dĩ 為vi 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 等đẳng 。 皆giai 存tồn 量lượng 見kiến 則tắc 法Pháp 界Giới 性tánh 未vị 離ly 有hữu 量lượng 。 及cập 乎hồ 性tánh 德đức 圓viên 成thành 。 乃nãi 滅diệt 量lượng 見kiến 乃nãi 得đắc 無vô 量lượng 。 此thử 總tổng 治trị 前tiền 位vị 限hạn 量lượng 情tình 見kiến 。 此thử 性tánh 圓viên 成thành 可khả 入nhập 十Thập 地Địa 矣hĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 惟duy 即tức 與dữ 離ly 二nhị 無vô 所sở 著trước 。 可khả 謂vị 真chân 得đắc 所sở 如như 。 尚thượng 復phục 何hà 礙ngại 何hà 縛phược 是thị 真chân 解giải 脫thoát 者giả 也dã 。 夫phu 至chí 於ư 無vô 礙ngại 無vô 縛phược 得đắc 真chân 解giải 脫thoát 則tắc 三tam 德đức 之chi 性tánh 圓viên 成thành 法Pháp 界Giới 之chi 量lượng 銷tiêu 滅diệt 矣hĩ 。 必tất 至chí 於ư 法Pháp 界Giới 。 量lượng 滅diệt 然nhiên 後hậu 初Sơ 地Địa 可khả 登đăng 矣hĩ 。

○# (# 二nhị 四tứ 種chủng 加gia 行hành 。 二nhị 初sơ 總tổng 標tiêu 阿A 難Nan 是thị 。 善thiện 男nam 子tử 盡tận 是thị 清thanh 淨tịnh 。 四tứ 十thập 一nhất 心tâm 。 次thứ 成thành 四tứ 種chủng 。 妙diệu 圓viên 加gia 行hạnh 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 四tứ 十thập 一nhất 心tâm 者giả 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 一nhất 信tín 住trụ 行hành 向hướng 各các 十thập 。 小Tiểu 乘Thừa 通thông 教giáo 皆giai 有hữu 四tứ 加gia 而nhi 非phi 妙diệu 非phi 圓viên 。 故cố 此thử 特đặc 標tiêu 。 妙diệu 圓viên 加gia 行hạnh 。 [橘-矛+隹]# 李# 曰viết 據cứ 瓔anh 珞lạc 等đẳng 經kinh 皆giai 不bất 別biệt 列liệt 。 四tứ 加gia 行hành 位vị 。 若nhược 惟duy 識thức 等đẳng 論luận 則tắc 以dĩ 地địa 前tiền 四tứ 十thập 心tâm 為vi 外ngoại 凡phàm 資tư 糧lương 位vị 。 十Thập 回Hồi 向Hướng 後hậu 別biệt 明minh 煖noãn 等đẳng 為vi 內nội 凡phàm 加gia 行hành 位vị 。 吳ngô 興hưng 曰viết 今kim 四tứ 加gia 行hành 正chánh 如như 惟duy 識thức 所sở 說thuyết 也dã 。 而nhi 彼bỉ 於ư 地địa 前tiền 分phần/phân 內nội 外ngoại 凡phàm 位vị 者giả 乃nãi 別biệt 教giáo 一nhất 塗đồ 之chi 義nghĩa 。 以dĩ 登đăng 地địa 是thị 菩Bồ 薩Tát 聖thánh 位vị 。 聖thánh 位vị 難nan 入nhập 故cố 開khai 此thử 加gia 行hành 耳nhĩ 。 問vấn 今kim 經kinh 圓viên 教giáo 何hà 用dụng 別biệt 位vị 乎hồ 。 答đáp 借tá 別biệt 名danh 圓viên 斯tư 有hữu 其kỳ 例lệ 。 如như 仁nhân 王vương 云vân 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 住trụ 果quả 報báo 是thị 也dã 。 敏mẫn 師sư 謂vị 此thử 經Kinh 未vị 必tất 純thuần 圓viên 應ưng 兼kiêm 別biệt 義nghĩa 其kỳ 失thất 甚thậm 哉tai 。

○# (# 二nhị 別biệt 示thị 四tứ 初sơ 煖noãn 位vị 即tức 以dĩ 佛Phật 覺giác 。 用dụng 為vi 己kỷ 心tâm 。 若nhược 出xuất 未vị 出xuất 。 猶do 如như 鑽toàn 火hỏa 。 欲dục 然nhiên 其kỳ 木mộc 。 名danh 為vi 煖Noãn 地Địa 。

【# 觧# 】# 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 佛Phật 覺giác 果quả 智trí 也dã 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 前tiền 之chi 佛Phật 覺giác 雖tuy 曰viết 能năng 齊tề 未vị 能năng 正chánh 證chứng 。 今kim 將tương 趨xu 聖thánh 果Quả 。 故cố 即tức 用dụng 佛Phật 覺giác 為vì 己kỷ 因nhân 心tâm 復phục 加gia 功công 行hành 以dĩ 求cầu 正chánh 證chứng 。 初sơ 入nhập 因nhân 位vị 未vị 即tức 得đắc 果quả 故cố 譬thí 鑽toàn 火hỏa 方phương 得đắc 煖noãn 相tương/tướng 。

○# (# 二nhị 頂đảnh 位vị 又hựu 以dĩ 己kỷ 心tâm 。 成thành 佛Phật 所sở 履lý 。 若nhược 依y 非phi 依y 。 如như 登đăng 高cao 山sơn 。 身thân 入nhập 虗hư 空không 下hạ 有hữu 微vi 礙ngại 。 名danh 為vi 頂Đảnh 地Địa 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 依y 煖noãn 地địa 心tâm 修tu 佛Phật 果Quả 智trí 智trí 觀quán 於ư 心tâm 故cố 如như 足túc 履lý 地địa 。 心tâm 相tương/tướng 垂thùy 盡tận 故cố 。 若nhược 依y 非phi 依y 。 高cao 山sơn 喻dụ 當đương 位vị 之chi 心tâm 虗hư 空không 喻dụ 所sở 依y 之chi 理lý 。 無vô 明minh 未vị 盡tận 故cố 下hạ 有hữu 微vi 礙ngại 。

○# (# 三tam 忍nhẫn 位vị 心tâm 佛Phật 二nhị 同đồng 。 善thiện 得đắc 中Trung 道Đạo 。 如như 忍nhẫn 事sự 人nhân 。 非phi 懷hoài 非phi 出xuất 。 名danh 為vi 忍Nhẫn 地Địa 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 己kỷ 心tâm 佛Phật 覺giác 融dung 為vi 一nhất 體thể 曰viết 二nhị 同đồng 。 因nhân 果quả 兩lưỡng 忘vong 二nhị 邊biên 不bất 立lập 曰viết 中trung 道đạo 。 而nhi 此thử 中trung 道đạo 將tương 證chứng 未vị 證chứng 。 故cố 如như 忍nhẫn 事sự 人nhân 。 非phi 懷hoài 非phi 出xuất 。 吳ngô 興hưng 曰viết 忍nhẫn 取thủ 信tín 順thuận 之chi 義nghĩa 。 今kim 心tâm 佛Phật 二nhị 同đồng 。 等đẳng 即tức 信tín 順thuận 也dã 。 如như 僧Tăng 中trung 辦biện 事sự 忍nhẫn 則tắc 默mặc 然nhiên 。 既ký 不bất 懷hoài 疑nghi 亦diệc 不bất 出xuất 說thuyết 也dã 。

○# (# 四tứ 世thế 第đệ 一nhất 位vị 。 數số 量lượng 銷tiêu 滅diệt 。 迷mê 覺giác 中Trung 道Đạo 。 二nhị 無vô 所sở 目mục 。 名danh 世Thế 第Đệ 一Nhất 地Địa 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 若nhược 迷mê 中trung 道đạo 及cập 覺giác 中trung 道đạo 皆giai 是thị 數số 量lượng 即tức 世thế 間gian 義nghĩa 也dã 。 今kim 既ký 消tiêu 滅diệt 二nhị 無vô 所sở 目mục 。 當đương 出xuất 世thế 間gian 。 然nhiên 猶do 未vị 入nhập 初Sơ 地Địa 故cố 名danh 世thế 第đệ 一nhất 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 若nhược 進tiến 十Thập 地Địa 極cực 乎hồ 妙diệu 覺giác 乃nãi 出xuất 世thế 第đệ 一nhất 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 盡tận 是thị 四tứ 十thập 一nhất 心tâm 。 等đẳng 者giả 明minh 登đăng 地địa 要yếu 先tiên 以dĩ 此thử 諸chư 心tâm 為vi 正chánh 因nhân 也dã 。 又hựu 須tu 次thứ 成thành 四tứ 種chủng 。 妙diệu 圓viên 之chi 行hành 為vi 加gia 行hành 方phương 可khả 圓viên 成thành 十Thập 地Địa 之chi 果quả 。 如như 三Tam 藏Tạng 教giáo 人nhân 已dĩ 修tu 三tam 種chủng 資tư 糧lương 可khả 謂vị 至chí 矣hĩ 。 然nhiên 而nhi 欲dục 登đăng 見kiến 道đạo 以dĩ 凡phàm 聖thánh 隔cách 絕tuyệt 為vi 難nạn/nan 要yếu 須tu 更cánh 修tu 。 四tứ 種chủng 加gia 行hành 。 今kim 之chi 四tứ 心tâm 萬vạn 萬vạn 非phi 小Tiểu 乘Thừa 比tỉ 。 其kỳ 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 地địa 位vị 懸huyền 遠viễn 意ý 多đa 似tự 之chi 。 蓋cái 此thử 四tứ 心tâm 即tức 以dĩ 初Sơ 地Địa 佛Phật 覺giác 用dụng 為vi 十thập 向hướng 始thỉ 覺giác 己kỷ 心tâm 以dĩ 為vi 煖noãn 。 又hựu 以dĩ 始thỉ 覺giác 己kỷ 心tâm 成thành 佛Phật 本bổn 覺giác 以dĩ 為vi 所sở 履lý 。 於ư 下hạ 地địa 無vô 明minh 若nhược 依y 非phi 依y 以dĩ 為vi 頂đảnh 。 又hựu 以dĩ 始thỉ 覺giác 之chi 心tâm 本bổn 覺giác 之chi 佛Phật 二nhị 者giả 相tương/tướng 同đồng 善thiện 得đắc 中Trung 道Đạo 。 將tương 證chứng 未vị 證chứng 如như 忍nhẫn 事sự 人nhân 以dĩ 為vi 忍nhẫn 。 又hựu 以dĩ 向hướng 之chi 迷mê 覺giác 中Trung 道Đạo 。 種chủng 種chủng 數số 量lượng 悉tất 皆giai 銷tiêu 滅diệt 。 二nhị 無vô 所sở 目mục 。 以dĩ 為vi 世thế 間gian 第đệ 一nhất 之chi 地địa 。 過quá 此thử 四tứ 心tâm 則tắc 初Sơ 地Địa 可khả 階giai 菩Bồ 提Đề 可khả 通thông 矣hĩ 。 然nhiên 此thử 四tứ 心tâm 有hữu 法pháp 有hữu 喻dụ 。 第đệ 一nhất 加gia 行hành 即tức 以dĩ 佛Phật 覺giác 。 用dụng 為vi 己kỷ 心tâm 。 若nhược 出xuất 未vị 出xuất 法pháp 也dã 。 以dĩ 法pháp 合hợp 喻dụ 則tắc 初Sơ 地Địa 佛Phật 覺giác 菩Bồ 提Đề 以dĩ 為vi 之chi 火hỏa 。 今kim 則tắc 用dụng 為vi 己kỷ 心tâm 。 以dĩ 本bổn 覺giác 為vi 始thỉ 覺giác 研nghiên 之chi 究cứu 之chi 。 而nhi 彼bỉ 之chi 覺giác 火hỏa 將tương 出xuất 未vị 出xuất 猶do 如như 近cận 火hỏa 先tiên 得đắc 煖noãn 氣khí 。 故cố 喻dụ 之chi 猶do 如như 鑽toàn 火hỏa 。 欲dục 然nhiên 其kỳ 木mộc 。 名danh 為vi 煖Noãn 地Địa 。 若nhược 以dĩ 喻dụ 尋tầm 法pháp 則tắc 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 能năng 鑽toàn 之chi 鑽toàn 以dĩ 喻dụ 即tức 以dĩ 佛Phật 覺giác 。 用dụng 為vi 己kỷ 心tâm 之chi 智trí 。 二nhị 所sở 鎻# 之chi 木mộc 以dĩ 喻dụ 障chướng 初Sơ 地Địa 第đệ 三tam 十thập 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 。 三tam 木mộc 中trung 具cụ 有hữu 火hỏa 性tánh 以dĩ 喻dụ 無vô 明minh 即tức 是thị 初Sơ 地Địa 佛Phật 覺giác 。 所sở 謂vị 雖tuy 昏hôn 盲manh 倒đảo 惑hoặc 其kỳ 理lý 即tức 焉yên 。 四tứ 先tiên 得đắc 煖noãn 氣khí 以dĩ 喻dụ 真chân 覺giác 將tương 顯hiển 先tiên 得đắc 似tự 覺giác 。 而nhi 法pháp 中trung 正chánh 意ý 惟duy 在tại 菩Bồ 提Đề 餘dư 義nghĩa 助trợ 成thành 而nhi 已dĩ 。 第đệ 二nhị 加gia 行hành 又hựu 以dĩ 己kỷ 心tâm 。 成thành 佛Phật 所sở 履lý 。 若nhược 依y 非phi 依y 法pháp 也dã 。 以dĩ 法pháp 合hợp 喻dụ 則tắc 以dĩ 初Sơ 地Địa 所sở 障chướng 生sanh 死tử 以dĩ 為vi 之chi 頂đảnh 。 解giải 之chi 脫thoát 之chi 。 而nhi 彼bỉ 之chi 生sanh 死tử 若nhược 依y 非phi 依y 。 猶do 如như 登đăng 山sơn 已dĩ 至chí 其kỳ 頂đảnh 。 故cố 喻dụ 之chi 如như 登đăng 高cao 山sơn 。 身thân 入nhập 虗hư 空không 下hạ 有hữu 微vi 礙ngại 。 名danh 為vi 頂Đảnh 地Địa 。 若nhược 以dĩ 喻dụ 尋tầm 法pháp 亦diệc 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 能năng 登đăng 之chi 人nhân 以dĩ 喻dụ 又hựu 以dĩ 己kỷ 心tâm 。 成thành 佛Phật 所sở 履lý 之chi 智trí 。 二nhị 所sở 登đăng 之chi 山sơn 通thông 喻dụ 分phân 段đoạn 變biến 易dị 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 。 三tam 下hạ 有hữu 微vi 礙ngại 。 之chi 頂đảnh 別biệt 喻dụ 障chướng 初Sơ 地Địa 一nhất 分phần/phân 微vi 細tế 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 四tứ 身thân 入nhập 虗hư 空không 以dĩ 喻dụ 初Sơ 地Địa 所sở 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 然nhiên 平bình 地địa 高cao 山sơn 身thân 常thường 依y 空không 可khả 喻dụ 生sanh 死tử 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 所sở 謂vị 雖tuy 五ngũ 無vô 間gian 皆giai 解giải 脫thoát 相tướng 是thị 也dã 。 而nhi 法pháp 中trung 正chánh 意ý 惟duy 在tại 涅Niết 槃Bàn 餘dư 皆giai 助trợ 顯hiển 而nhi 已dĩ 。 第đệ 三tam 加gia 行hành 。 心tâm 佛Phật 二nhị 同đồng 。 善thiện 得đắc 中Trung 道Đạo 法pháp 也dã 。 以dĩ 法pháp 合hợp 喻dụ 則tắc 以dĩ 將tương 證chứng 初Sơ 地Địa 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 為vi 所sở 忍nhẫn 之chi 事sự 。 惟duy 其kỳ 己kỷ 心tâm 佛Phật 覺giác 二nhị 俱câu 合hợp 同đồng 則tắc 善thiện 得đắc 乎hồ 中trung 道đạo 。 既ký 無vô 煩phiền 惱não 之chi 懷hoài 疑nghi 亦diệc 無vô 生sanh 死tử 之chi 出xuất 說thuyết 。 故cố 喻dụ 之chi 如như 忍nhẫn 事sự 人nhân 。 非phi 懷hoài 非phi 出xuất 。 名danh 為vi 忍Nhẫn 地Địa 。 若nhược 以dĩ 喻dụ 尋tầm 法pháp 亦diệc 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 所sở 忍nhẫn 之chi 事sự 以dĩ 喻dụ 初Sơ 地Địa 所sở 證chứng 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 所sở 懷hoài 之chi 疑nghi 以dĩ 喻dụ 障chướng 初Sơ 地Địa 之chi 煩phiền 惱não 。 三tam 出xuất 說thuyết 之chi 言ngôn 以dĩ 喻dụ 縛phược 初Sơ 地Địa 之chi 生sanh 死tử 。 四tứ 非phi 懷hoài 非phi 出xuất 。 以dĩ 喻dụ 心tâm 佛Phật 二nhị 同đồng 。 善thiện 得đắc 中Trung 道Đạo 。 得đắc 者giả 忍nhẫn 也dã 。 言ngôn 忍nhẫn 可khả 於ư 心tâm 惟duy 己kỷ 獨độc 悟ngộ 難nạn/nan 向hướng 他tha 人nhân 說thuyết 也dã 。 而nhi 法pháp 中trung 正chánh 意ý 惟duy 在tại 非phi 懷hoài 非phi 出xuất 。 餘dư 皆giai 助trợ 顯hiển 而nhi 已dĩ 。 第đệ 四tứ 加gia 行hành 數số 量lượng 銷tiêu 滅diệt 。 迷mê 覺giác 中Trung 道Đạo 。 二nhị 無vô 所sở 目mục 法pháp 也dã 。 以dĩ 法pháp 合hợp 喻dụ 則tắc 以dĩ 頂đảnh 位vị 以dĩ 前tiền 為vi 迷mê 中trung 道đạo 之chi 數số 量lượng 。 登đăng 忍nhẫn 位vị 善thiện 得đắc 中Trung 道Đạo 。 為vi 覺giác 中trung 道đạo 之chi 數số 量lượng 。 皆giai 世thế 間gian 中trung 下hạ 之chi 流lưu 輩bối 也dã 。 今kim 則tắc 迷mê 覺giác 中Trung 道Đạo 。 之chi 數số 量lượng 悉tất 皆giai 銷tiêu 滅diệt 。 而nhi 二nhị 無vô 所sở 目mục 。 乃nãi 世thế 間gian 第đệ 一nhất 流lưu 人nhân 故cố 喻dụ 之chi 世thế 第đệ 一nhất 也dã 。 若nhược 以dĩ 喻dụ 尋tầm 法pháp 義nghĩa 亦diệc 有hữu 三tam 。 一nhất 世thế 間gian 第đệ 三tam 流lưu 人nhân 可khả 喻dụ 迷mê 乎hồ 中trung 道đạo 。 二nhị 世thế 間gian 第đệ 二nhị 流lưu 人nhân 可khả 喻dụ 覺giác 乎hồ 中trung 道đạo 。 三tam 世thế 間gian 上thượng 上thượng 流lưu 人nhân 可khả 喻dụ 迷mê 覺giác 中Trung 道Đạo 。 二nhị 無vô 所sở 目mục 。 此thử 為vi 沒một 量lượng 好hảo 漢hán 故cố 。 名danh 世Thế 第Đệ 一Nhất 地Địa 。 惟duy 其kỳ 沒một 量lượng 斯tư 可khả 以dĩ 發phát 初Sơ 地Địa 也dã 。 是thị 則tắc 四tứ 種chủng 加gia 行hành 。 第đệ 一nhất 煖noãn 地địa 約ước 菩Bồ 提Đề 為ví 喻dụ 。 第đệ 二nhị 頂đảnh 地địa 約ước 涅Niết 槃Bàn 為ví 喻dụ 。 第đệ 三tam 忍nhẫn 地địa 約ước 二nhị 法pháp 合hợp 明minh 為ví 喻dụ 。 第đệ 四tứ 世thế 第đệ 一nhất 地địa 約ước 二nhị 法pháp 俱câu 無vô 所sở 目mục 為ví 喻dụ 。 菩Bồ 提Đề 即tức 始thỉ 覺giác 涅Niết 槃Bàn 即tức 本bổn 覺giác 。 始thỉ 則tắc 即tức 以dĩ 佛Phật 覺giác 。 用dụng 為vi 己kỷ 心tâm 。 全toàn 本bổn 為vi 始thỉ 也dã 。 次thứ 則tắc 又hựu 以dĩ 己kỷ 心tâm 。 成thành 佛Phật 所sở 履lý 。 全toàn 始thỉ 在tại 本bổn 也dã 。 三tam 則tắc 心tâm 佛Phật 二nhị 同đồng 。 善thiện 得đắc 中Trung 道Đạo 。 始thỉ 本bổn 一nhất 合hợp 也dã 。 四tứ 則tắc 迷mê 覺giác 中Trung 道Đạo 。 二nhị 無vô 所sở 目mục 。 如như 本bổn 俱câu 忘vong 也dã 。 惟duy 其kỳ 如như 是thị 方phương 能năng 於ư 大đại 菩Bồ 提Đề 。 善thiện 得đắc 通thông 達đạt 。 覺giác 通thông 如Như 來Lai 。 盡tận 佛Phật 境cảnh 界giới 。 名danh 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 也dã 。

○# (# 六lục 十Thập 地Địa 十thập 初sơ 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 阿A 難Nan 是thị 善thiện 男nam 子tử 於ư 大đại 菩Bồ 提Đề 。 善thiện 得đắc 通thông 達đạt 。 覺giác 通thông 如Như 來Lai 。 盡tận 佛Phật 境cảnh 界giới 。 名danh 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 覺giác 通thông 如Như 來Lai 。 智trí 同đồng 佛Phật 智trí 也dã 。 盡tận 佛Phật 境cảnh 界giới 。 理lý 齊tề 佛Phật 理lý 也dã 。 三tam 諦đế 圓viên 融dung 名danh 佛Phật 境cảnh 界giới 。 比tỉ 前tiền 曰viết 盡tận 其kỳ 實thật 未vị 盡tận 。 以dĩ 初sơ 得đắc 法Pháp 喜hỷ 故cố 名danh 歡hoan 喜hỷ 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 十Thập 地Địa 者giả 。 蘊uẩn 積tích 前tiền 法pháp 至chí 於ư 成thành 實thật 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 依y 此thử 發phát 生sanh 故cố 謂vị 之chi 地địa 也dã 。 自tự 十thập 信tín 已dĩ 還hoàn 位vị 皆giai 躡niếp 迹tích 相tương/tướng 資tư 直trực 趨xu 妙diệu 覺giác 。 於ư 中trung 不bất 無vô 斷đoạn 證chứng 是thị 皆giai 不bất 斷đoạn 而nhi 斷đoạn 不bất 證chứng 而nhi 證chứng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 指chỉ 第đệ 十Thập 回Hồi 向Hướng 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 更cánh 修tu 四tứ 種chủng 加gia 行hành 。 故cố 能năng 於ư 大đại 菩Bồ 提Đề 。 善thiện 得đắc 通thông 達đạt 。 大đại 菩Bồ 提Đề 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 能năng 覺giác 之chi 智trí 即tức 智trí 德đức 菩Bồ 提Đề 故cố 曰viết 。 覺giác 通thông 如Như 來Lai 。 一nhất 所sở 覺giác 之chi 理lý 即tức 斷đoạn 德đức 涅Niết 槃Bàn 故cố 曰viết 盡tận 佛Phật 境cảnh 界giới 。 智trí 德đức 如như 月nguyệt 之chi 光quang 明minh 斷đoạn 德đức 如như 所sở 滅diệt 之chi 昏hôn 暗ám 。 光quang 生sanh 處xứ 即tức 暗ám 滅diệt 處xứ 暗ám 滅diệt 處xứ 即tức 光quang 生sanh 處xứ 。 是thị 則tắc 菩Bồ 提Đề 即tức 涅Niết 槃Bàn 涅Niết 槃Bàn 即tức 菩Bồ 提Đề 無vô 二nhị 境cảnh 界giới 。 今kim 文văn 但đãn 云vân 於ư 大đại 菩Bồ 提Đề 。 善thiện 得đắc 通thông 達đạt 。 下hạ 文văn 但đãn 云vân 慈từ 陰ấm 妙diệu 雲vân 。 覆phú 涅Niết 槃Bàn 海hải 。 前tiền 後hậu 互hỗ 見kiến 二nhị 法pháp 必tất 俱câu 也dã 。

○# (# 二nhị 離Ly 垢Cấu 地Địa 。 異dị 性tánh 入nhập 同đồng 。 同đồng 性tánh 亦diệc 滅diệt 。 名danh 離Ly 垢Cấu 地Địa 。

【# 觧# 】# 真chân 際tế 曰viết 由do 前tiền 於ư 大đại 菩Bồ 提Đề 。 善thiện 得đắc 通thông 達đạt 。 名danh 異dị 性tánh 入nhập 同đồng 。 同đồng 性tánh 亦diệc 滅diệt 。 者giả 若nhược 見kiến 於ư 同đồng 即tức 為vi 垢cấu 矣hĩ 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 譬thí 如như 真chân 金kim 。 置trí 礬phàn 石thạch 中trung 。 如như 法Pháp 鍊luyện 已dĩ 離ly 一nhất 切thiết 垢cấu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 未vị 登đăng 地địa 時thời 不bất 免miễn 有hữu 生sanh 佛Phật 性tánh 相tướng 之chi 差sai 別biệt 名danh 為vi 異dị 性tánh 。 既ký 登đăng 初Sơ 地Địa 則tắc 會hội 差sai 別biệt 以dĩ 歸quy 乎hồ 同đồng 故cố 獲hoạch 無vô 量lượng 歡hoan 喜hỷ 。 名danh 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 然nhiên 而nhi 妙diệu 覺giác 之chi 體thể 本bổn 非phi 同đồng 異dị 。 是thị 則tắc 不bất 惟duy 異dị 性tánh 為vi 垢cấu 。 而nhi 同đồng 亦diệc 垢cấu 。 今kim 則tắc 同đồng 性tánh 亦diệc 滅diệt 。 方phương 能năng 離ly 垢cấu 。 名danh 離Ly 垢Cấu 地Địa 。 又hựu 不bất 獨độc 此thử 也dã 。 即tức 有hữu 歡hoan 喜hỷ 是thị 亦diệc 垢cấu 也dã 。 是thị 垢cấu 亦diệc 離ly 復phục 名danh 離ly 垢cấu 。

○# (# 三tam 發Phát 光Quang 地Địa 。 淨tịnh 極cực 明minh 生sanh 。 名danh 發Phát 光Quang 地Địa 。

○# (# 四tứ 燄diệm 慧tuệ 地địa 明minh 極cực 覺giác 滿mãn 。 名danh 燄Diệm 慧Tuệ 地Địa 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 發phát 光quang 者giả 情tình 見kiến 之chi 垢cấu 淨tịnh 則tắc 妙diệu 覺giác 之chi 明minh 生sanh 也dã 。 燄diệm 慧tuệ 者giả 明minh 極cực 覺giác 滿mãn 。 如như 大đại 火hỏa 聚tụ 。 一nhất 切thiết 緣duyên 影ảnh 悉tất 皆giai 爍thước 絕tuyệt 故cố 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 既ký 得đắc 離ly 垢cấu 則tắc 涅Niết 槃Bàn 之chi 淨tịnh 極cực 而nhi 菩Bồ 提Đề 之chi 明minh 生sanh 。 惟duy 其kỳ 明minh 生sanh 故cố 名danh 發phát 光quang 。 至chí 於ư 明minh 極cực 而nhi 菩Bồ 提Đề 之chi 覺giác 滿mãn 譬thí 如như 金kim 之chi 離ly 垢cấu 又hựu 發phát 其kỳ 光quang 。 光quang 明minh 圓viên 滿mãn 。 則tắc 燄diệm 慧tuệ 生sanh 故cố 名danh 燄Diệm 慧Tuệ 地Địa 也dã 。

○# (# 五ngũ 難Nan 勝Thắng 地Địa 。 一nhất 切thiết 同đồng 異dị 。 所sở 不bất 能năng 至chí 。 名danh 難Nan 勝Thắng 地Địa 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 發phát 地địa 智trí 名danh 同đồng 地địa 前tiền 智trí 名danh 異dị 。 至chí 猶do 及cập 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 由do 前tiền 燄diệm 慧tuệ 爍thước 絕tuyệt 故cố 一nhất 切thiết 同đồng 異dị 。 所sở 不bất 能năng 至chí 。 至chí 尚thượng 不bất 能năng 孰thục 能năng 勝thắng 哉tai 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 初sơ 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 雖tuy 離ly 異dị 性tánh 二nhị 離Ly 垢Cấu 地Địa 雖tuy 離ly 同đồng 性tánh 似tự 猶do 有hữu 乎hồ 異dị 同đồng 緣duyên 影ảnh 者giả 在tại 。 至chí 於ư 發phát 光quang 焰diễm 慧tuệ 之chi 後hậu 則tắc 同đồng 異dị 緣duyên 影ảnh 悉tất 皆giai 銷tiêu 滅diệt 。 故cố 一nhất 切thiết 所sở 不bất 能năng 至chí 。 前tiền 之chi 四tứ 位vị 豈khởi 能năng 勝thắng 之chi 名danh 難Nan 勝Thắng 地Địa 也dã 。

○# (# 六lục 現Hiện 前Tiền 地Địa 。 無vô 為vi 真Chân 如Như 。 性tánh 淨tịnh 明minh 露lộ 。 名danh 現Hiện 前Tiền 地Địa 。

○# (# 七thất 遠Viễn 行Hành 地Địa 。 盡tận 真Chân 如Như 際tế 。 名danh 遠Viễn 行Hành 地Địa 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 同đồng 異dị 不bất 至chí 則tắc 真Chân 如Như 淨tịnh 性tánh 明minh 露lộ 現hiện 前tiền 矣hĩ 。 真Chân 如Như 現hiện 前tiền 分phần/phân 證chứng 則tắc 局cục 盡tận 際tế 乃nãi 遠viễn 。 迥huýnh 超siêu 極cực 造tạo 故cố 名danh 遠viễn 行hành 。 吳ngô 興hưng 曰viết 盡tận 真Chân 如Như 際tế 。 者giả 斯tư 是thị 無vô 際tế 之chi 際tế 。 理lý 既ký 無vô 際tế 行hành 豈khởi 近cận 乎hồ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 同đồng 異dị 緣duyên 影ảnh 既ký 滅diệt 則tắc 無vô 為vi 真Chân 如Như 。 性tánh 露lộ 名danh 現Hiện 前Tiền 地Địa 。 然nhiên 雖tuy 露lộ 矣hĩ 。 猶do 未vị 能năng 盡tận 。 更cánh 加gia 功công 以dĩ 盡tận 之chi 名danh 遠Viễn 行Hành 地Địa 也dã 。

○# (# 八bát 不Bất 動Động 地Địa 。 一nhất 真Chân 如Như 心tâm 。 名danh 不Bất 動Động 地Địa 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 既ký 盡tận 其kỳ 際tế 乃nãi 全toàn 得đắc 其kỳ 體thể 一nhất 真chân 凝ngưng 常thường 。 故cố 名danh 不bất 動động 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 真Chân 如Như 性tánh 露lộ 之chi 後hậu 復phục 以dĩ 遠viễn 行hành 之chi 行hành 而nhi 盡tận 之chi 則tắc 惟duy 一nhất 真Chân 如Như 妙diệu 心tâm 。 真chân 得đắc 所sở 如như 。 孰thục 能năng 動động 之chi 。 名danh 不Bất 動Động 地Địa 。

○# (# 九cửu 善Thiện 慧Tuệ 地Địa 二nhị 初sơ 正chánh 釋thích 本bổn 名danh 發phát 真Chân 如Như 用dụng 。 名danh 善Thiện 慧Tuệ 地Địa 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 既ký 得đắc 真chân 體thể 斯tư 發phát 真chân 用dụng 。 凡phàm 所sở 照chiếu 應ưng 無vô 所sở 不bất 真chân 無vô 所sở 不bất 如như 故cố 名danh 善thiện 慧tuệ 。 資tư 中trung 曰viết 華hoa 嚴nghiêm 名danh 此thử 菩Bồ 薩Tát 具cụ 四Tứ 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 作tác 大đại 法Pháp 師sư 。 演diễn 說thuyết 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 句cú 義nghĩa 無vô 有hữu 窮cùng 盡tận 。 故cố 名danh 發phát 真Chân 如Như 用dụng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 從tùng 真Chân 如Như 不bất 動động 之chi 體thể 以dĩ 起khởi 真Chân 如Như 不bất 動động 之chi 用dụng 。 體thể 用dụng 相tương/tướng 即tức 其kỳ 慧tuệ 善thiện 矣hĩ 。 名danh 善Thiện 慧Tuệ 地Địa 。

○# (# 二nhị 更cánh 出xuất 異dị 名danh 阿A 難Nan 。 是thị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 此thử 已dĩ 往vãng 。 修tu 習tập 畢tất 功công 。 功công 德đức 圓viên 滿mãn 。 亦diệc 目mục 此thử 地địa 。 名danh 修Tu 習Tập 位Vị 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 此thử 結kết 前tiền 顯hiển 後hậu 也dã 。 自tự 初sơ 發phát 信tín 至chí 于vu 登đăng 地địa 皆giai 修tu 習tập 之chi 事sự 。 而nhi 此thử 善thiện 慧tuệ 已dĩ 超siêu 八bát 地địa 。 無vô 功công 用dụng 道đạo 。 智trí 悲bi 並tịnh 圓viên 則tắc 修tu 習tập 之chi 功công 終chung 畢tất 於ư 此thử 故cố 名danh 修tu 習tập 以dĩ 結kết 十Thập 地Địa 之chi 因nhân 。 次thứ 後hậu 乃nãi 十Thập 地Địa 之chi 果quả 無vô 復phục 修tu 習tập 矣hĩ 。 華hoa 嚴nghiêm 十Thập 地Địa 以dĩ 金kim 剛cang 藏tạng 表biểu 因nhân 解giải 脫thoát 月nguyệt 表biểu 果quả 。 亦diệc 以dĩ 因Nhân 地Địa 有hữu 修tu 果quả 地địa 無vô 修tu 也dã 。 問vấn 後hậu 位vị 既ký 無vô 修tu 習tập 復phục 有hữu 斷đoạn 障chướng 之chi 事sự 何hà 邪tà 。 答đáp 此thử 明minh 智trí 悲bi 功công 終chung 得đắc 十Thập 地Địa 果quả 而nhi 已dĩ 。 若nhược 論luận 斷đoạn 障chướng 則tắc 等đẳng 覺giác 之chi 位vị 猶do 是thị 修tu 習tập 。 故cố 至chí 妙diệu 覺giác 乃nãi 名danh 無Vô 學Học 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 此thử 一nhất 節tiết 諸chư 師sư 有hữu 以dĩ 連liên 下hạ 法Pháp 雲Vân 地Địa 說thuyết 。 今kim 詳tường 文văn 義nghĩa 且thả 順thuận 環hoàn 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 準chuẩn 環hoàn 師sư 所sở 說thuyết 既ký 云vân 以dĩ 結kết 十Thập 地Địa 之chi 因nhân 則tắc 從tùng 此thử 已dĩ 往vãng 。 宜nghi 但đãn 指chỉ 前tiền 之chi 九cửu 地địa 。 蓋cái 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 皆giai 有hữu 四Tứ 果Quả 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 之chi 義nghĩa 。 如như 初sơ 住trụ 以dĩ 十thập 信tín 為vi 因nhân 十thập 信tín 以dĩ 初sơ 住trụ 為vi 果quả 。 初Sơ 地Địa 以dĩ 四tứ 十thập 四tứ 心tâm 。 為vi 因nhân 四tứ 十thập 四tứ 心tâm 。 以dĩ 初Sơ 地Địa 為vi 果quả 皆giai 其kỳ 事sự 也dã 。 又hựu 修tu 習tập 與dữ 斷đoạn 障chướng 之chi 義nghĩa 一nhất 往vãng 則tắc 相tương/tướng 齊tề 。 再tái 往vãng 則tắc 九cửu 地địa 以dĩ 前tiền 有hữu 即tức 修tu 習tập 即tức 斷đoạn 障chướng 之chi 義nghĩa 。 十Thập 地Địa 已dĩ 往vãng 則tắc 惟duy 斷đoạn 障chướng 而nhi 無vô 修tu 習tập 。 蓋cái 智trí 悲bi 功công 終chung 惟duy 在tại 利lợi 人nhân 。 而nhi 利lợi 人nhân 之chi 用dụng 未vị 圓viên 名danh 為vi 微vi 細tế 無vô 明minh 障chướng 蓋cái 。 所sở 以dĩ 第đệ 十thập 法Pháp 雲Vân 地Địa 惟duy 以dĩ 慈từ 陰ấm 妙diệu 雲vân 。 覆phú 涅Niết 槃Bàn 海hải 。 者giả 正chánh 在tại 乎hồ 此thử 。

○# (# 十thập 法Pháp 雲Vân 地Địa 。 慈từ 陰ấm 妙diệu 雲vân 。 覆phú 涅Niết 槃Bàn 海hải 。 名danh 法Pháp 雲Vân 地Địa 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 以dĩ 無vô 緣duyên 慈từ 。 普phổ 蔭ấm 眾chúng 生sanh 本bổn 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 。 如như 雲vân 覆phú 海hải 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 慈từ 陰ấm 妙diệu 雲vân 。 十Thập 地Địa 果quả 德đức 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 海hải 妙diệu 覺giác 果quả 海hải 也dã 。 十Thập 地Địa 果quả 滿mãn 智trí 悲bi 功công 圓viên 無vô 復phục 自tự 利lợi 純thuần 是thị 利lợi 他tha 。 故cố 大đại 慈từ 之chi 陰ấm 充sung 徧biến 法Pháp 界Giới 無vô 心tâm 無vô 緣duyên 而nhi 應ưng 彼bỉ 心tâm 緣duyên 施thi 作tác 利lợi 潤nhuận 。 而nhi 本bổn 寂tịch 無vô 作tác 稱xưng 合hợp 如Như 來Lai 大đại 寂tịch 滅diệt 海hải 。 故cố 云vân 覆phú 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 岳nhạc 師sư 所sở 解giải 涅Niết 槃Bàn 海hải 義nghĩa 在tại 生sanh 因nhân 。 環hoàn 師sư 所sở 解giải 涅Niết 槃Bàn 海hải 義nghĩa 在tại 果quả 德đức 。 二nhị 解giải 雖tuy 俱câu 通thông 而nhi 岳nhạc 解giải 所sở 得đắc 居cư 多đa 。 蓋cái 菩Bồ 薩Tát 向hướng 以dĩ 利lợi 人nhân 為vi 心tâm 。 惟duy 智trí 悲bi 未vị 圓viên 不bất 遂toại 大đại 願nguyện 。 今kim 修tu 習tập 既ký 畢tất 則tắc 惟duy 在tại 利lợi 人nhân 。 故cố 純thuần 以dĩ 慈từ 陰ấm 妙diệu 雲vân 。 以dĩ 覆phú 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 海hải 與dữ 性tánh 樂nhạo/nhạc/lạc 而nhi 拔bạt 性tánh 苦khổ 也dã 。

○# (# 七thất 等đẳng 覺giác 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 等đẳng 覺giác 如Như 來Lai 逆nghịch 流lưu 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 順thuận 行hành 而nhi 至chí 。 覺giác 際tế 入nhập 交giao 。 名danh 為vi 等Đẳng 覺Giác 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 理lý 無vô 逆nghịch 順thuận 由do 權quyền 實thật 智trí 而nhi 得đắc 二nhị 名danh 。 如Như 來Lai 權quyền 智trí 下hạ 隨tùy 機cơ 感cảm 故cố 謂vị 之chi 逆nghịch 。 菩Bồ 薩Tát 實thật 智trí 上thượng 合hợp 覺giác 心tâm 故cố 謂vị 之chi 順thuận 。 瓔anh 珞lạc 云vân 等đẳng 覺giác 照chiếu 寂tịch 妙diệu 覺giác 寂tịch 照chiếu 即tức 其kỳ 義nghĩa 焉yên 。 至chí 此thử 位vị 時thời 當đương 二nhị 智trí 相tương 交giao 之chi 際tế 故cố 名danh 等đẳng 覺giác 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 混hỗn 俗tục 利lợi 生sanh 與dữ 如Như 來Lai 同đồng 。 但đãn 所sở 趨xu 逆nghịch 順thuận 與dữ 如Như 來Lai 異dị 。 蓋cái 如Như 來Lai 逆nghịch 流lưu 。 出xuất 同đồng 萬vạn 物vật 。 菩Bồ 薩Tát 順thuận 流lưu 入nhập 趨xu 妙diệu 覺giác 。 已dĩ 至chí 覺giác 際tế 故cố 名danh 入nhập 交giao 。 與dữ 佛Phật 無vô 間gian 故cố 名danh 等đẳng 覺giác 。 即tức 解giải 脫thoát 道Đạo 前tiền 無vô 間gian 道đạo 也dã 。 此thử 雖tuy 齊tề 等đẳng 未vị 極cực 於ư 妙diệu 。 蓋cái 能năng 順thuận 能năng 入nhập 而nhi 巳tị 。 須tu 於ư 大đại 寂tịch 滅diệt 海hải 。 逆nghịch 流lưu 而nhi 出xuất 妙diệu 同đồng 萬vạn 物vật 乃nãi 名danh 妙diệu 覺giác 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 論luận 覺giác 海hải 源nguyên 流lưu 乃nãi 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 真chân 流lưu 二nhị 者giả 妄vọng 流lưu 。 約ước 妄vọng 流lưu 為vi 言ngôn 則tắc 菩Bồ 薩Tát 逆nghịch 生sanh 死tử 流lưu 。 而nhi 入nhập 眾chúng 生sanh 。 順thuận 生sanh 死tử 流lưu 而nhi 出xuất 。 約ước 真chân 流lưu 為vi 言ngôn 則tắc 如Như 來Lai 逆nghịch 涅Niết 槃Bàn 流lưu 而nhi 出xuất 菩Bồ 薩Tát 順thuận 涅Niết 槃Bàn 流lưu 而nhi 入nhập 。 如Như 來Lai 初sơ 入nhập 而nhi 方phương 出xuất 菩Bồ 薩Tát 欲dục 入nhập 而nhi 將tương 入nhập 。 一nhất 出xuất 一nhất 入nhập 覺giác 際tế 恰kháp 好hảo 入nhập 交giao 則tắc 始thỉ 本bổn 二nhị 覺giác 與dữ 之chi 相tướng 等đẳng 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 名danh 等đẳng 覺giác 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 而nhi 菩Bồ 薩Tát 之chi 入nhập 也dã 必tất 自tự 淺thiển 而nhi 之chi 深thâm 。 如Như 來Lai 之chi 出xuất 也dã 必tất 自tự 深thâm 而nhi 之chi 淺thiển 。 是thị 則tắc 圓viên 人nhân 位vị 位vị 皆giai 有hữu 等đẳng 覺giác 之chi 義nghĩa 。 今kim 獨độc 於ư 此thử 而nhi 名danh 之chi 者giả 乃nãi 始thỉ 本bổn 皆giai 約ước 究cứu 竟cánh 而nhi 說thuyết 也dã 。

○# (# 二nhị 金kim 剛cang 後hậu 心tâm 阿A 難Nan 從tùng 乾can 慧tuệ 心tâm 。 至chí 等Đẳng 覺Giác 已dĩ 。 是thị 覺giác 始thỉ 獲hoạch 。 金kim 剛cang 心tâm 中trung 。 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 此thử 明minh 等đẳng 覺giác 後hậu 心tâm 妙diệu 覺giác 伏phục 道đạo 。 妙diệu 覺giác 之chi 道đạo 無vô 別biệt 行hành 相tương/tướng 。 但đãn 從tùng 初sơ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 至chí 等Đẳng 覺Giác 已dĩ 。 復phục 起khởi 金kim 剛cang 心tâm 從tùng 初sơ 重trọng/trùng 歷lịch 諸chư 位vị 破phá 斷đoạn 微vi 細tế 緣duyên 影ảnh 最tối 後hậu 無vô 明minh 使sử 纖tiêm 塵trần 不bất 立lập 乃nãi 可khả 入nhập 妙diệu 。 為vi 其kỳ 復phục 從tùng 初sơ 位vị 以dĩ 始thỉ 故cố 名danh 金Kim 剛Cang 心tâm 中trung 。 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 識thức 陰ấm 盡tận 者giả 能năng 入nhập 菩Bồ 薩Tát 。 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 即tức 此thử 也dã 。 前tiền 名danh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 以dĩ 未vị 與dữ 如Như 來Lai 。 法Pháp 流lưu 水thủy 接tiếp 。 此thử 名danh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 以dĩ 未vị 與dữ 如Như 來Lai 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 海hải 接tiếp 。 名danh 雖tuy 乍sạ 同đồng 義nghĩa 乃nãi 逈huýnh 異dị 。 吳ngô 興hưng 曰viết 興hưng 福phước 於ư 等đẳng 覺giác 後hậu 別biệt 目mục 此thử 地địa 以dĩ 為vi 一nhất 位vị 。 資tư 中trung 科khoa 此thử 在tại 妙diệu 覺giác 中trung 。 真chân 際tế 判phán 屬thuộc 前tiền 等đẳng 覺giác 位vị 。 [橘-矛+隹]# 李# 亦diệc 然nhiên 。 至chí 于vu 孤cô 山sơn 復phục 同đồng 興hưng 福phước 。 惟duy 長trường/trưởng 水thủy 所sở 說thuyết 節tiết 文văn 有hữu 殊thù 。 從tùng 阿A 難Nan 至chí 金kim 剛cang 心tâm 中trung 。 屬thuộc 等đẳng 覺giác 位vị 。 以dĩ 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 連liên 下hạ 如như 是thị 重trùng 重trùng 。 等đẳng 攝nhiếp 為vi 妙diệu 覺giác 位vị 也dã 。 意ý 謂vị 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 但đãn 是thị 牒điệp 示thị 前tiền 文văn 耳nhĩ 。 諸chư 說thuyết 相tương/tướng 戾lệ 人nhân 到đáo 于vu 今kim 莫mạc 知tri 適thích 從tùng 。 余dư 嘗thường 覈# 之chi 當đương 取thủ 節tiết 敏mẫn 二nhị 師sư 所sở 說thuyết 為vi 善thiện 。 如như 瓔anh 珞lạc 云vân 等đẳng 覺giác 性tánh 中trung 有hữu 一nhất 人nhân 。 名danh 金Kim 剛Cang 幢Tràng 慧tuệ 。 故cố 知tri 不bất 可khả 別biệt 開khai 此thử 地địa 也dã 。 言ngôn 初sơ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 者giả 由do 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 大đại 願nguyện 力lực 。 住trụ 壽thọ 百bách 劫kiếp 修tu 千thiên 三tam 昧muội 。 今kim 既ký 始thỉ 獲hoạch 豈khởi 非phi 初sơ 邪tà 。 若nhược 疑nghi 乾can/kiền/càn 慧tuệ 之chi 名danh 但đãn 在tại 信tín 前tiền 不bất 合hợp 通thông 後hậu 。 只chỉ 如như 伏phục 忍nhẫn 之chi 名danh 亦diệc 在tại 外ngoại 凡phàm 何hà 人nhân 故cố 王vương 通thông 金kim 剛cang 定định 。 應ưng 知tri 彼bỉ 之chi 伏phục 忍nhẫn 即tức 今kim 之chi 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 以dĩ 障chướng 妙diệu 覺giác 無vô 明minh 初sơ 乾can/kiền/càn 未vị 與dữ 究cứu 竟cánh 如Như 來Lai 法Pháp 流lưu 水thủy 接tiếp 故cố 也dã 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 宜nghi 依y 岳nhạc 師sư 所sở 取thủ 判phán 屬thuộc 等đẳng 覺giác 。 且thả 詳tường 味vị 經kinh 文văn 云vân 至chí 等Đẳng 覺Giác 已dĩ 。 是thị 覺giác 始thỉ 獲hoạch 。 金kim 剛cang 心tâm 中trung 。 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 既ký 云vân 是thị 覺giác 始thỉ 獲hoạch 。 則tắc 知tri 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 定định 屬thuộc 等đẳng 覺giác 。 雖tuy 屬thuộc 等đẳng 覺giác 亦diệc 乃nãi 入nhập 妙diệu 之chi 方phương 也dã 。 如như 環hoàn 師sư 所sở 謂vị 至chí 等Đẳng 覺Giác 已dĩ 。 復phục 起khởi 金kim 剛cang 心tâm 重trọng/trùng 歷lịch 諸chư 位vị 破phá 斷đoạn 緣duyên 影ảnh 乃nãi 可khả 入nhập 妙diệu 此thử 亦diệc 可khả 取thủ 。 然nhiên 此thử 但đãn 是thị 等đẳng 覺giác 位vị 中trung 復phục 起khởi 此thử 心tâm 而nhi 已dĩ 。 不bất 可khả 目mục 為vi 後hậu 心tâm 別biệt 開khai 一nhất 位vị 。 若nhược 據cứ 別biệt 開khai 則tắc 下hạ 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 乃nãi 至chí 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 恐khủng 難nạn 配phối 合hợp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 自tự 古cổ 至chí 今kim 。 諸chư 師sư 皆giai 無vô 一nhất 定định 之chi 論luận 。 余dư 謂vị 當đương 依y 環hoàn 師sư 別biệt 開khai 一nhất 位vị 為vi 是thị 。 蓋cái 經kinh 文văn 既ký 云vân 。 至chí 等Đẳng 覺Giác 已dĩ 。 等đẳng 覺giác 豈khởi 不bất 是thị 一nhất 位vị 。 是thị 覺giác 始thỉ 獲hoạch 。 金kim 剛cang 心tâm 中trung 。 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 豈khởi 不bất 又hựu 是thị 一nhất 位vị 。 天thiên 如như 師sư 只chỉ 為vì 下hạ 文văn 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 與dữ 夫phu 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 恐khủng 難nạn 配phối 合hợp 故cố 不bất 取thủ 之chi 。 不bất 知tri 別biệt 開khai 一nhất 位vị 配phối 合hợp 極cực 易dị 。 此thử 須tu 以dĩ 理lý 融dung 情tình 弗phất 以dĩ 情tình 礙ngại 理lý 可khả 也dã 。 配phối 合hợp 之chi 義nghĩa 具cụ 見kiến 下hạ 文văn 。 即tức 復phục 起khởi 金kim 剛cang 心tâm 重trọng/trùng 歷lịch 諸chư 位vị 以dĩ 破phá 緣duyên 影ảnh 。 不bất 惟duy 厥quyết 義nghĩa 甚thậm 正chánh 乃nãi 亦diệc 證chứng 據cứ 非phi 虗hư 。 如như 地địa 持trì 明minh 九cửu 種chủng 大đại 禪thiền 第đệ 九cửu 離ly 一nhất 切thiết 見kiến 清thanh 淨tịnh 淨tịnh 禪thiền 。 佛Phật 證chứng 此thử 禪thiền 一nhất 切thiết 通thông 別biệt 惑hoặc 累lũy/lụy/luy 若nhược 正chánh 若nhược 習tập 悉tất 皆giai 淨tịnh 盡tận 故cố 言ngôn 清thanh 淨tịnh 淨tịnh 禪thiền 。 自tự 下hạ 地địa 去khứ 皆giai 有hữu 餘dư 習tập 。 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 云vân 如Như 來Lai 遊du 於ư 無vô 量lượng 。 甚thậm 深thâm 法Pháp 性tánh 。 過quá 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 行hành 清thanh 淨tịnh 。 正chánh 在tại 乎hồ 此thử 。 又hựu 如như 天thiên 台thai 大đại 師sư 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 云vân 圓viên 教giáo 始thỉ 從tùng 初sơ 住trụ 終chung 至chí 法pháp 雲vân 圓viên 斷đoạn 諸chư 見kiến 猶do 有hữu 習tập 在tại 。 等đẳng 覺giác 入nhập 重trọng/trùng 玄huyền 門môn 千thiên 萬vạn 億ức 劫kiếp 。 重trọng/trùng 修tu 凡phàm 事sự 。 見kiến 理lý 分phân 明minh 習tập 氣khí 猶do 薄bạc 事sự 等đẳng 微vi 烟yên 。 疏sớ/sơ 引dẫn 地địa 持trì 故cố 但đãn 明minh 見kiến 習tập 。 若nhược 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 經kinh 十Thập 地Địa 斷đoạn 愛ái 習tập 。 十Thập 地Địa 即tức 等đẳng 覺giác 豈khởi 不bất 入nhập 重trọng/trùng 玄huyền 耶da 。 故cố 知tri 等đẳng 覺giác 後hậu 心tâm 重trọng/trùng 歷lịch 諸chư 位vị 破phá 通thông 別biệt 見kiến 思tư 正chánh 之chi 與dữ 習tập 理lý 在tại 不bất 疑nghi 。

○# (# 八bát 妙diệu 覺giác 如như 是thị 重trùng 重trùng 。 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 方phương 盡tận 妙Diệu 覺Giác 。 成thành 無vô 上thượng 道Đạo 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 由do 獨độc 由do 信tín 心tâm 以dĩ 歷lịch 諸chư 位vị 曰viết 單đơn 。 兼kiêm 金kim 剛cang 心tâm 重trọng/trùng 歷lịch 諸chư 位vị 曰viết 複phức 。 十thập 二nhị 者giả 乾can/kiền/càn 信tín 住trụ 行hành 向hướng 煖noãn 頂đảnh 忍nhẫn 世thế 地địa 等đẳng 金kim 是thị 也dã 。 十thập 二nhị 為vi 因nhân 妙diệu 覺giác 為vi 果quả 。 故cố 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 方phương 盡tận 妙Diệu 覺Giác 。 吳ngô 興hưng 曰viết 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 謂vị 單đơn 十thập 複phức 十thập 有hữu 二nhị 也dã 。 十thập 信tín 十thập 住trụ 十thập 行hành 十Thập 地Địa 即tức 單đơn 十thập 。 十Thập 回Hồi 向Hướng 即tức 複phức 十thập 。 以dĩ 四tứ 加gia 行hành 只chỉ 是thị 十Thập 回Hồi 向Hướng 後hậu 心tâm 耳nhĩ 。 并tinh 前tiền 乾can/kiền/càn 慧tuệ 及cập 等đẳng 覺giác 位vị 故cố 有hữu 二nhị 也dã 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 環hoàn 師sư 既ký 謂vị 以dĩ 金kim 剛cang 心tâm 。 重trọng/trùng 歷lịch 諸chư 位vị 。 然nhiên 則tắc 金kim 乃nãi 能năng 歷lịch 位vị 乃nãi 所sở 歷lịch 。 而nhi 又hựu 列liệt 金kim 於ư 十thập 二nhị 位vị 中trung 此thử 其kỳ 容dung 有hữu 議nghị 也dã 。 故cố 知tri 重trọng/trùng 歷lịch 之chi 說thuyết 理lý 宜nghi 有hữu 焉yên 。 但đãn 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 及cập 下hạ 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 則tắc 當đương 以dĩ 岳nhạc 解giải 為vi 順thuận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 溫ôn 陵lăng 師sư 之chi 說thuyết 長trường/trưởng 。 蓋cái 單đơn 如như 衣y 之chi 一nhất 重trọng/trùng 複phức 如như 衣y 之chi 兩lưỡng 重trọng/trùng 。 獨độc 由do 信tín 心tâm 以dĩ 歷lịch 諸chư 位vị 為vi 單đơn 。 兼kiêm 金kim 剛cang 心tâm 重trọng/trùng 歷lịch 諸chư 位vị 為vi 複phức 。 豈khởi 非phi 訓huấn 詁# 與dữ 釋thích 義nghĩa 指chỉ 數số 俱câu 明minh 乎hồ 。 天thiên 如như 師sư 反phản 以dĩ 吳ngô 興hưng 為vi 是thị 溫ôn 陵lăng 為vi 非phi 。 秪# 因nhân 以dĩ 能năng 歷lịch 之chi 金kim 又hựu 為vi 所sở 歷lịch 之chi 數số 為vi 礙ngại 。 不bất 知tri 溫ôn 陵lăng 長trường/trưởng 多đa 而nhi 短đoản 少thiểu 吳ngô 興hưng 長trường/trưởng 少thiểu 而nhi 短đoản 多đa 。 短đoản 多đa 者giả 一nhất 以dĩ 十thập 為vi 複phức 則tắc 訓huấn 詁# 不bất 明minh 。 二nhị 以dĩ 信tín 住trụ 行hành 地địa 為vi 單đơn 以dĩ 回hồi 向hướng 為vi 複phức 。 如Như 來Lai 說thuyết 此thử 。 了liễu 無vô 義nghĩa 味vị 則tắc 釋thích 義nghĩa 不bất 切thiết 。 三tam 除trừ 去khứ 四tứ 加gia 行hành 則tắc 取thủ 數số 不bất 周chu 。 況huống 如Như 來Lai 立lập 單đơn 複phức 之chi 意ý 正chánh 如như 溫ôn 陵lăng 師sư 重trọng/trùng 歷lịch 諸chư 位vị 破phá 斷đoạn 微vi 細tế 緣duyên 影ảnh 。 即tức 以dĩ 能năng 歷lịch 為vi 所sở 歷lịch 亦diệc 無vô 大đại 過quá 。 何hà 必tất 拘câu 拘câu 捨xả 大đại 義nghĩa 而nhi 尋tầm 小tiểu 數số 哉tai 。 近cận 時thời 講giảng 者giả 作tác 者giả 其kỳ 說thuyết 猶do 謬mậu 不bất 能năng 枚mai 舉cử 知tri 大đại 義nghĩa 者giả 自tự 別biệt 乎hồ 薰huân 蕕# 也dã 。

○# (# 三tam 總tổng 結kết 諸chư 位vị 由do 三tam 漸tiệm 次thứ 而nhi 成thành 三tam 初sơ 以dĩ 止Chỉ 觀Quán 結kết 是thị 種chủng 種chủng 地địa 。 皆giai 以dĩ 金kim 剛cang 。 觀quán 察sát 如như 幻huyễn 。 十thập 種chủng 深thâm 喻dụ 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 中trung 。 用dụng 諸chư 如Như 來Lai 。 毗Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 。 清thanh 淨tịnh 修tu 證chứng 。 漸tiệm 次thứ 深thâm 入nhập 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 此thử 教giáo 其kỳ 用dụng 金kim 剛cang 心tâm 成thành 就tựu 妙diệu 覺giác 之chi 方phương 也dã 。 種chủng 種chủng 地địa 單đơn 複phức 十thập 二nhị 位vị 也dã 。 十thập 喻dụ 者giả 幻huyễn 人nhân 陽dương 燄diệm 水thủy 月nguyệt 空không 華hoa 谷cốc 響hưởng 乾can/kiền/càn 城thành 夢mộng 影ảnh 像tượng 化hóa 也dã 。 了liễu 法pháp 如như 此thử 則tắc 頓đốn 忘vong 情tình 解giải 纖tiêm 塵trần 不bất 立lập 故cố 曰viết 。 清thanh 淨tịnh 修tu 證chứng 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 毗Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 云vân 止Chỉ 觀Quán 。 言ngôn 如Như 來Lai 者giả 。 揀giản 異dị 小Tiểu 乘Thừa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 奢xa 摩ma 地địa 此thử 云vân 止chỉ 。 毗Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 此thử 云vân 觀quán 。 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 所sở 謂vị 法pháp 性tánh 寂tịch 然nhiên 名danh 為vi 止chỉ 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 名danh 為vi 觀quán 是thị 也dã 。 而nhi 特đặc 云vân 奢Xa 摩Ma 他Tha 中trung 。 者giả 豈khởi 無vô 意ý 乎hồ 。 蓋cái 此thử 經Kinh 行hành 門môn 雖tuy 曰viết 定định 慧tuệ 均quân 等đẳng 。 而nhi 當đương 機cơ 既ký 以dĩ 多đa 聞văn 小tiểu 慧tuệ 為vi 自tự 咎cữu 宜nghi 以dĩ 楞lăng 嚴nghiêm 大đại 定định 為vi 請thỉnh 。 孤cô 山sơn 以dĩ 三tam 止chỉ 消tiêu 文văn 誠thành 得đắc 大đại 旨chỉ 。 蓋cái 雖tuy 定định 體thể 融dung 通thông 止chỉ 即tức 是thị 觀quán 乃nãi 是thị 止chỉ 中trung 之chi 觀quán 。 故cố 於ư 明minh 位vị 之chi 後hậu 結kết 成thành 特đặc 云vân 用dụng 諸chư 如Như 來Lai 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 中trung 。 毗Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 。 言ngôn 用dụng 諸chư 如Như 來Lai 者giả 。 正chánh 以dĩ 此thử 經Kinh 三tam 止chỉ 雖tuy 通thông 初sơ 心tâm 所sở 修tu 乃nãi 全toàn 用dụng 究cứu 竟cánh 佛Phật 智trí 。 以dĩ 為vi 其kỳ 本bổn 。 所sở 謂vị 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 全toàn 修tu 在tại 性tánh 是thị 也dã 。 言ngôn 清thanh 淨tịnh 修tu 證chứng 者giả 。 所sở 謂vị 皆giai 以dĩ 金kim 剛cang 。 觀quán 察sát 如như 幻huyễn 。 十thập 種chủng 深thâm 喻dụ 而nhi 修tu 。 蓋cái 止chỉ 乃nãi 伏phục 結kết 之chi 初sơ 門môn 復phục 為vi 愛ái 養dưỡng 心tâm 識thức 之chi 善thiện 資tư 。 故cố 以dĩ 如như 幻huyễn 十thập 種chủng 深thâm 喻dụ 而nhi 譬thí 之chi 。 圓viên 覺giác 所sở 謂vị 知tri 幻huyễn 即tức 離ly 。 不bất 作tác 方phương 便tiện 。 又hựu 云vân 知tri 是thị 空không 華hoa 。 即tức 無vô 輪luân 轉chuyển 。 以dĩ 例lệ 知tri 是thị 鏡kính 像tượng 乾can/kiền/càn 城thành 等đẳng 則tắc 無vô 取thủ 著trước 。 非phi 以dĩ 十thập 喻dụ 以dĩ 譬thí 止chỉ 能năng 伏phục 結kết 養dưỡng 心tâm 乎hồ 。 觀quán 是thị 斷đoạn 惑hoặc 之chi 正chánh 要yếu 復phục 為vi 策sách 發phát 神thần 解giải 之chi 妙diệu 術thuật 。 故cố 以dĩ 金kim 剛cang 觀quán 察sát 以dĩ 譬thí 之chi 。 金kim 剛cang 略lược 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 能năng 摧tồi 壞hoại 一nhất 能năng 雨vũ 寶bảo 。 非phi 以dĩ 金kim 剛cang 以dĩ 譬thí 觀quán 能năng 斷đoạn 惑hoặc 發phát 解giải 乎hồ 。 以dĩ 止chỉ 例lệ 觀quán 應ưng 亦diệc 有hữu 多đa 喻dụ 。 如như 師sư 子tử 筋cân 絃huyền 如như 師sư 子tử 乳nhũ 如như 金kim 剛cang 槌chùy 如như 那Na 羅La 延Diên 箭tiễn 。 經kinh 文văn 略lược 舉cử 故cố 以dĩ 一nhất 金kim 剛cang 當đương 之chi 。 又hựu 若nhược 合hợp 止Chỉ 觀Quán 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 又hựu 當đương 如như 五ngũ 卷quyển 是thị 名danh 妙diệu 蓮liên 華hoa 。 六lục 卷quyển 佛Phật 母mẫu 真chân 三tam 昧muội 。 以dĩ 譬thí 中trung 道đạo 雙song 遮già 雙song 照chiếu 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 也dã 。 而nhi 言ngôn 漸tiệm 次thứ 者giả 位vị 不bất 躐# 等đẳng 也dã 。 深thâm 入nhập 者giả 直trực 階giai 妙diệu 覺giác 也dã 。 又hựu 漸tiệm 次thứ 者giả 六lục 即tức 不bất 紊# 也dã 。 深thâm 入nhập 者giả 佛Phật 性tánh 不bất 異dị 也dã 。 六lục 不bất 妨phương 即tức 即tức 不bất 妨phương 六lục 故cố 曰viết 清thanh 淨tịnh 修tu 證chứng 。 漸tiệm 次thứ 深thâm 入nhập 。 或hoặc 問vấn 十thập 種chủng 深thâm 喻dụ 。 云vân 何hà 觀quán 察sát 。 為vi 即tức 喻dụ 而nhi 觀quán 乎hồ 。 為vi 合hợp 法pháp 而nhi 觀quán 乎hồ 。 對đối 曰viết 觀quán 經kinh 大đại 意ý 正chánh 須tu 約ước 法pháp 。 約ước 法pháp 修tu 觀quán 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。 通thông 則tắc 直trực 觀quán 諸chư 法pháp 悉tất 如như 幻huyễn 。 燄diệm 水thủy 月nguyệt 空không 華hoa 似tự 有hữu 實thật 無vô 了liễu 無vô 所sở 得đắc 。 則tắc 分phân 別biệt 之chi 心tâm 自tự 止chỉ 。 別biệt 則tắc 各các 有hữu 配phối 屬thuộc 。 應ưng 觀quán 一nhất 切thiết 業nghiệp 如như 幻huyễn 一nhất 切thiết 法pháp 如như 。 燄diệm 一nhất 切thiết 性tánh 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 。 妙diệu 色sắc 如như 空không 中trung 華hoa 妙diệu 音âm 如như 谷cốc 中trung 響hưởng 。 諸chư 佛Phật 國quốc 土độ 。 如như 乾càn 闥thát 婆bà 城thành 。 一nhất 切thiết 佛Phật 事sự 。 如như 夢mộng 佛Phật 身thân 如như 影ảnh 報báo 身thân 如như 像tượng 法pháp 佛Phật 如như 化hóa 。 何hà 則tắc 不bất 可khả 取thủ 。 捨xả 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 若nhược 以dĩ 喻dụ 為vi 法pháp 亦diệc 有hữu 理lý 焉yên 。 蓋cái 凡phàm 所sở 分phân 別biệt 皆giai 因nhân 著trước 相tương/tướng 。 著trước 相tương/tướng 之chi 病bệnh 在tại 於ư 謂vị 實thật 。 若nhược 對đối 鏡kính 觀quán 像tượng 及cập 觀quán 水thủy 中trung 月nguyệt 時thời 而nhi 謂vị 實thật 之chi 心tâm 自tự 無vô 著trước 相tương/tướng 之chi 心tâm 亦diệc 息tức 。 是thị 以dĩ 正chánh 對đối 境cảnh 而nhi 分phân 別biệt 義nghĩa 疎sơ 。 過quá 去khứ 時thời 而nhi 亦diệc 。 了liễu 罔võng 陳trần 習tập 。 即tức 未vị 對đối 時thời 而nhi 心tâm 無vô 預dự 緣duyên 。 如như 是thị 了liễu 知tri 。 三tam 際tế 本bổn 平bình 等đẳng 。 雖tuy 有hữu 心tâm 念niệm 如như 虗hư 空không 。 此thử 可khả 與dữ 觀quán 像tượng 得đắc 意ý 者giả 言ngôn 。 難nạn/nan 與dữ 心tâm 麤thô 浮phù 者giả 說thuyết 也dã 。

○# (# 二nhị 以dĩ 漸tiệm 次thứ 結kết 阿A 難Nan 如như 是thị 皆giai 以dĩ 。 三tam 增tăng 進tiến 故cố 。 善thiện 能năng 成thành 就tựu 。 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 信tín 住trụ 行hành 向hướng 地địa 為vi 五ngũ 十thập 。 并tinh 金kim 剛cang 心tâm 四tứ 加gia 等đẳng 妙diệu 有hữu 五ngũ 十thập 七thất 位vị 。 獨độc 指chỉ 五ngũ 十thập 五ngũ 為vi 菩Bồ 提Đề 路lộ 者giả 。 等đẳng 妙diệu 乃nãi 菩Bồ 提Đề 之chi 果Quả 。 由do 是thị 路lộ 以dĩ 趣thú 證chứng 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 三tam 增tăng 進tiến 者giả 即tức 漸tiệm 次thứ 也dã 。 前tiền 三tam 文văn 下hạ 皆giai 結kết 示thị 云vân 是thị 名danh 增tăng 進tiến 修tu 行hành 漸tiệm 次thứ 。 又hựu 云vân 從tùng 是thị 漸tiệm 修tu 。 隨tùy 所sở 發phát 行hạnh 。 安an 立lập 聖thánh 位vị 。 或hoặc 指chỉ 金kim 剛cang 奢xa 摩ma 毗tỳ 婆bà 為vi 三tam 者giả 非phi 也dã 。 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 者giả 除trừ 前tiền 乾can/kiền/càn 慧tuệ 由do 信tín 至chí 等đẳng 覺giác 是thị 也dã 。 問vấn 何hà 故cố 除trừ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 而nhi 又hựu 不bất 取thủ 妙diệu 覺giác 邪tà 。 答đáp 既ký 言ngôn 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 則tắc 顯hiển 乾can/kiền/càn 慧tuệ 非phi 真chân 妙diệu 覺giác 非phi 路lộ 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 環hoàn 師sư 前tiền 解giải 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 既ký 云vân 十thập 二nhị 為vi 因nhân 妙diệu 覺giác 為vi 果quả 。 今kim 解giải 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 乃nãi 兼kiêm 等đẳng 覺giác 為vi 果quả 。 而nhi 又hựu 以dĩ 金kim 剛cang 心tâm 。 路lộ 插sáp 於ư 等đẳng 妙diệu 之chi 間gian 。 故cố 余dư 所sở 謂vị 難nạn/nan 配phối 合hợp 者giả 此thử 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 當đương 以dĩ 岳nhạc 解giải 為vi 正chánh 。 環hoàn 師sư 以dĩ 金kim 兼kiêm 等đẳng 妙diệu 為vi 果quả 誠thành 如như 則tắc 師sư 所sở 駁bác 。 然nhiên 而nhi 前tiền 取thủ 金kim 為vi 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 數số 者giả 重trọng/trùng 在tại 功công 用dụng 有hữu 單đơn 之chi 與dữ 複phức 而nhi 不bất 在tại 地địa 位vị 也dã 。 今kim 不bất 取thủ 金kim 者giả 重trọng/trùng 在tại 地địa 位vị 之chi 定định 數số 而nhi 不bất 在tại 單đơn 複phức 之chi 功công 用dụng 也dã 。 是thị 則tắc 單đơn 以dĩ 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 為vi 功công 用dụng 複phức 以dĩ 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 為vi 功công 用dụng 。 如như 天thiên 台thai 之chi 明minh 圓viên 位vị 初sơ 信tín 以dĩ 前tiền 先tiên 修tu 五ngũ 品phẩm 一nhất 隨tùy 喜hỷ 品phẩm 二nhị 讀đọc 誦tụng 品phẩm 三tam 說thuyết 法Pháp 品phẩm 四tứ 兼kiêm 行hành 六Lục 度Độ 品phẩm 五ngũ 正chánh 行hạnh 六Lục 度Độ 品phẩm 。 前tiền 之chi 二nhị 品phẩm 其kỳ 用dụng 雖tuy 淺thiển 。 後hậu 之chi 三tam 品phẩm 其kỳ 功công 至chí 深thâm 。 即tức 信tín 住trụ 行hành 向hướng 孰thục 有hữu 不bất 以dĩ 六Lục 度Độ 為vi 舟chu 航# 乎hồ 。 經Kinh 云vân 如như 是thị 皆giai 以dĩ 。 三tam 增tăng 進tiến 故cố 。 善thiện 能năng 成thành 就tựu 。 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 正chánh 此thử 義nghĩa 也dã 。

○# (# 三tam 以dĩ 邪tà 正chánh 結kết 作tác 是thị 觀quán 者giả 。 名danh 為vi 正chánh 觀quán 。 若nhược 他tha 觀quán 者giả 。 名danh 為vi 邪tà 觀quán 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 既ký 由do 三tam 增tăng 進tiến 故cố 。 而nhi 得đắc 成thành 就tựu 。 今kim 簡giản 邪tà 正chánh 所sở 以dĩ 約ước 觀quán 言ngôn 之chi 。 須tu 知tri 圓viên 教giáo 之chi 外ngoại 三tam 乘thừa 所sở 修tu 皆giai 屬thuộc 邪tà 觀quán 。 孤cô 山sơn 曰viết 圓viên 教giáo 地địa 位vị 以dĩ 六lục 即tức 配phối 之chi 。 則tắc 十thập 信tín 為vi 相tương 似tự 即tức 初sơ 住trụ 以dĩ 後hậu 為vi 分phần/phân 真chân 即tức 妙diệu 覺giác 為vi 究cứu 竟cánh 即tức 。 問vấn 六lục 即tức 之chi 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 請thỉnh 以dĩ 鏡kính 喻dụ 。 一nhất 理lý 即tức 如như 銅đồng 性tánh 本bổn 明minh 塵trần 故cố 不bất 見kiến 。 愚ngu 人nhân 不bất 了liễu 。 惟duy 謂vị 塵trần 暗ám 。 二nhị 名danh 字tự 即tức 知tri 塵trần 非phi 實thật 有hữu 暗ám 體thể 本bổn 明minh 。 三tam 觀quán 行hành 即tức 由do 知tri 本bổn 明minh 方phương 事sự 磨ma 瑩oánh 也dã 。 四tứ 相tương 似tự 即tức 惟duy 求cầu 明minh 性tánh 而nhi 麤thô 垢cấu 先tiên 落lạc 也dã 。 五ngũ 分phần/phân 真chân 即tức 者giả 明minh 性tánh 已dĩ 現hiện 也dã 。 六lục 究cứu 竟cánh 即tức 者giả 明minh 性tánh 雖tuy 現hiện 更cánh 假giả 四tứ 十thập 二nhị 番phiên 磨ma 瑩oánh 然nhiên 後hậu 本bổn 明minh 之chi 性tánh 乃nãi 得đắc 究cứu 竟cánh 顯hiển 也dã 。 四tứ 十thập 二nhị 番phiên 謂vị 由do 分phần/phân 真chân 初sơ 住trụ 進tiến 至chí 妙diệu 覺giác 共cộng 有hữu 四tứ 十thập 二nhị 位vị 。 蓋cái 從tùng 初sơ 住trụ 至chí 妙diệu 覺giác 共cộng 破phá 四tứ 十thập 二nhị 品phẩm 無vô 明minh 顯hiển 四tứ 十thập 二nhị 分phần/phân 中trung 道đạo 而nhi 真chân 明minh 之chi 性tánh 得đắc 究cứu 竟cánh 顯hiển 也dã 。 問vấn 今kim 經kinh 開khai 位vị 既ký 多đa 則tắc 其kỳ 所sở 破phá 無vô 明minh 為vi 只chỉ 四tứ 十thập 二nhị 品phẩm 為vi 更cánh 多đa 邪tà 。 答đáp 大đại 分phần/phân 只chỉ 四tứ 十thập 二nhị 也dã 。 如như 第đệ 十Thập 回Hồi 向Hướng 雖tuy 開khai 四tứ 加gia 亦diệc 只chỉ 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 細tế 開khai 為vi 五ngũ 耳nhĩ 。 問vấn 既ký 從tùng 初sơ 住trụ 進tiến 破phá 無vô 明minh 以dĩ 至chí 妙diệu 覺giác 則tắc 其kỳ 間gian 力lực 用dụng 無vô 優ưu 劣liệt 邪tà 。 答đáp 圓viên 教giáo 分phần/phân 真chân 始thỉ 自tự 初sơ 住trụ 終chung 乎hồ 妙diệu 覺giác 悉tất 能năng 現hiện 十thập 界giới 像tượng 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 論luận 其kỳ 力lực 用dụng 不bất 無vô 優ưu 劣liệt 。 故cố 初sơ 住trụ 止chỉ 能năng 百bách 佛Phật 世thế 界giới 。 分phân 身thân 散tán 影ảnh 。 作tác 十thập 界giới 像tượng 利lợi 祐hựu 眾chúng 生sanh 。 由do 此thử 倍bội 倍bội 轉chuyển 深thâm 矣hĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 作tác 是thị 觀quán 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 真chân 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 皆giai 以dĩ 三tam 增tăng 進tiến 而nhi 修tu 是thị 為vi 正chánh 觀quán 。 外ngoại 此thử 皆giai 邪tà 觀quán 也dã 。 二nhị 者giả 當đương 知tri 菩Bồ 提Đề 無vô 漸tiệm 次thứ 漸tiệm 次thứ 取thủ 菩Bồ 提Đề 。 即tức 菩Bồ 提Đề 而nhi 漸tiệm 次thứ 即tức 漸tiệm 次thứ 而nhi 菩Bồ 提Đề 。 如như 天thiên 台thai 約ước 六lục 即tức 明minh 位vị 。 即tức 不bất 妨phương 六lục 不bất 生sanh 上thượng 慢mạn 。 六lục 不bất 妨phương 即tức 不bất 生sanh 退thoái 屈khuất 。 若nhược 撥bát 無vô 地địa 位vị 一nhất 向hướng 崇sùng 理lý 此thử 永vĩnh 嘉gia 所sở 謂vị 不bất 依y 地địa 位vị 修tu 行hành 總tổng 屬thuộc 。 天thiên 魔ma 外ngoại 道đạo 。 故cố 曰viết 若nhược 他tha 觀quán 者giả 。 名danh 為vi 邪tà 觀quán 。

○# (# 四tứ 承thừa 三tam 法pháp 既ký 備bị 問vấn 名danh 受thọ 持trì 二nhị 初sơ 文Văn 殊Thù 問vấn 爾nhĩ 時thời 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 法Pháp 王Vương 子Tử 。 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 即tức 從tùng 座tòa 起khởi 。 頂đảnh 禮lễ 佛Phật 足túc 。 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 當đương 何hà 名danh 是thị 經Kinh 。 我ngã 及cập 眾chúng 生sanh 。 云vân 何hà 奉phụng 持trì 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 此thử 經Kinh 發phát 起khởi 為vi 救cứu 阿A 難Nan 。 是thị 故cố 先tiên 開khai 圓viên 解giải 次thứ 顯hiển 圓viên 行hành 。 行hành 成thành 入nhập 位vị 極cực 乎hồ 妙diệu 覺giác 。 垂thùy 範phạm 來lai 世thế 。 有hữu 始thỉ 有hữu 終chung 。 於ư 是thị 文Văn 殊Thù 請thỉnh 問vấn 經kinh 名danh 及cập 奉phụng 持trì 法Pháp 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 上thượng 明minh 證chứng 果Quả 竟cánh 。 自tự 此thử 以dĩ 下hạ 名danh 結kết 經kinh 分phần/phân 。 正chánh 宗tông 未vị 終chung 而nhi 遽cự 結kết 經kinh 者giả 由do 初sơ 示thị 密mật 因nhân 次thứ 開khai 修tu 證chứng 而nhi 卒thốt 乎hồ 極cực 果quả 則tắc 經kinh 之chi 正chánh 範phạm 畢tất 矣hĩ 。 結kết 經kinh 後hậu 文văn 尚thượng 屬thuộc 正chánh 宗tông 。 而nhi 名danh 助trợ 道đạo 分phần/phân 者giả 特đặc 助trợ 道đạo 而nhi 已dĩ 。 故cố 於ư 後hậu 別biệt 列liệt 乃nãi 正chánh 助trợ 之chi 辨biện 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 大đại 科khoa 第đệ 三tam 依y 顯hiển 密mật 二nhị 行hành 以dĩ 分phần/phân 圓viên 位vị 竟cánh 。 第đệ 四tứ 承thừa 三tam 法pháp 既ký 備bị 問vấn 名danh 受thọ 持trì 中trung 。 夫phu 散tán 說thuyết 多đa 門môn 似tự 難nạn/nan 荷hà 負phụ 。 總tổng 名danh 歸quy 一nhất 易dị 可khả 受thọ 持trì 。 況huống 名danh 者giả 實thật 之chi 賓tân 無vô 名danh 無vô 以dĩ 顯hiển 實thật 。 實thật 者giả 名danh 之chi 體thể 無vô 實thật 無vô 以dĩ 當đương 名danh 。 名danh 下hạ 之chi 實thật 已dĩ 蒙mông 開khai 示thị 。 實thật 上thượng 之chi 名danh 請thỉnh 乞khất 標tiêu 揚dương 。 庶thứ 因nhân 總tổng 而nhi 提đề 別biệt 尋tầm 名danh 而nhi 得đắc 體thể 也dã 。 言ngôn 我ngã 及cập 眾chúng 生sanh 。 云vân 何hà 奉phụng 持trì 。 者giả 問vấn 受thọ 持trì 之chi 方phương 。 謂vị 此thử 法pháp 為vi 眾chúng 生sanh 奉phụng 持trì 乎hồ 而nhi 我ngã 奉phụng 持trì 乎hồ 。 準chuẩn 下hạ 佛Phật 答đáp 而nhi 云vân 。 汝nhữ 當đương 奉phụng 持trì 。 豈khởi 非phi 欲dục 令linh 末mạt 代đại 受thọ 持trì 此thử 經Kinh 者giả 。 顧cố 名danh 而nhi 思tư 義nghĩa 見kiến 賢hiền 而nhi 思tư 齊tề 乎hồ 。 蓋cái 此thử 經Kinh 文văn 玄huyền 理lý 奧áo 關quan 涉thiệp 多đa 門môn 。 徹triệt 性tánh 海hải 之chi 淵uyên 源nguyên 括quát 修tu 途đồ 之chi 顯hiển 密mật 。 非phi 多đa 聞văn 而nhi 莫mạc 能năng 啟khải 教giáo 非phi 智trí 德đức 而nhi 莫mạc 能năng 受thọ 持trì 。 是thị 以dĩ 假giả 慶khánh 喜hỷ 之chi 多đa 聞văn 無vô 功công 。 而nhi 扣khấu 發phát 畢tất 踐tiễn 殊thù 勳huân 。 藉tạ 文Văn 殊Thù 之chi 大đại 智trí 妙diệu 德đức 而nhi 提đề 携huề 終chung 歸quy 大Đại 道Đạo 。 故cố 受thọ 持trì 此thử 經Kinh 者giả 。 要yếu 以dĩ 大đại 智trí 而nhi 為vi 擇trạch 法pháp 之chi 眼nhãn 妙diệu 德đức 而nhi 為vi 造tạo 就tựu 之chi 機cơ 。 而nhi 文Văn 殊Thù 問vấn 云vân 我ngã 及cập 眾chúng 生sanh 。 云vân 何hà 奉phụng 持trì 。 如Như 來Lai 答đáp 云vân 汝nhữ 當đương 奉phụng 持trì 。 碪# 槌chùy 相tương/tướng 扣khấu 豈khởi 無vô 意ý 乎hồ 。

○# 二nhị 如Như 來Lai 。 答đáp 五ngũ 初sơ 兩lưỡng 從tùng 體thể 用dụng 立lập 名danh 佛Phật 告cáo 文Văn 殊Thù 。 師sư 利lợi 是thị 經Kinh 名danh 大đại 佛Phật 頂đảnh 悉Tất 怛Đát 多Đa 般Bát 怛Đát 囉Ra 。 無vô 上thượng 寶bảo 印ấn 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 海hải 眼nhãn 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 大đại 佛Phật 頂đảnh 白bạch 傘tản 蓋cái 無vô 上thượng 實thật 印ấn 者giả 。 體thể 極cực 含hàm 覆phú 超siêu 情tình 離ly 見kiến 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 之chi 心tâm 印ấn 也dã 。 證chứng 佛Phật 心tâm 要yếu 必tất 契khế 於ư 此thử 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 海hải 眼nhãn 者giả 。 照chiếu 窮cùng 剎sát 海hải 淨tịnh 絕tuyệt 纖tiêm 塵trần 即tức 爍thước 迦ca 羅la 之chi 法Pháp 眼nhãn 也dã 。 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 必tất 資tư 於ư 此thử 。 實thật 大đại 事sự 因nhân 緣duyên 。 非phi 小tiểu 智trí 之chi 法pháp 故cố 以dĩ 文Văn 殊Thù 請thỉnh 問vấn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 名danh 二nhị 十thập 一nhất 字tự 。 大đại 佛Phật 頂đảnh 三tam 字tự 今kim 題đề 所sở 存tồn 者giả 也dã 。 餘dư 十thập 八bát 字tự 皆giai 隱ẩn 。 以dĩ 隱ẩn 彰chương 存tồn 則tắc 悉Tất 怛Đát 多Đa 般Bát 怛Đát 囉Ra 。 無vô 上thượng 寶bảo 印ấn 正chánh 以dĩ 密mật 咒chú 所sở 詮thuyên 之chi 體thể 。 大đại 白bạch 傘tản 蓋cái 。 量lượng 周chu 沙sa 界giới 體thể 絕tuyệt 妄vọng 染nhiễm 用dụng 覆phú 一nhất 切thiết 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 。 以dĩ 為vi 無vô 上thượng 寶bảo 。 印ấn 印ấn 定định 諸chư 法pháp 相tướng 相tương/tướng 皆giai 實thật 法pháp 法pháp 全toàn 真chân 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 莫mạc 不bất 以dĩ 此thử 而nhi 為vi 清thanh 淨tịnh 。 海hải 眼nhãn 鑒giám 定định 諸chư 法pháp 。 此thử 即tức 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 全toàn 體thể 大đại 用dụng 之chi 根căn 源nguyên 以dĩ 為vi 一nhất 經kinh 體thể 宗tông 力lực 用dụng 之chi 都đô 召triệu 。 則tắc 下hạ 文văn 所sở 稱xưng 如Như 來Lai 密mật 因nhân 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 行hạnh 莫mạc 不bất 以dĩ 此thử 而nhi 為vi 綱cương 格cách 而nhi 為vi 指chỉ 南nam 也dã 。 是thị 則tắc 大đại 佛Phật 頂đảnh 三tam 字tự 的đích 不bất 可khả 牽khiên 強cường/cưỡng 約ước 喻dụ 以dĩ 明minh 。 應ưng 當đương 直trực 就tựu 現hiện 事sự 而nhi 辨biện 。 指chỉ 釋Thích 迦Ca 為vi 大đại 佛Phật 。 而nhi 從tùng 頂đảnh 發phát 揮huy 化hóa 佛Phật 說thuyết 咒chú 以dĩ 為vi 大đại 佛Phật 頂đảnh 如Như 來Lai 。 以dĩ 之chi 而nhi 為vi 無vô 見kiến 頂đảnh 相tướng 。 以dĩ 之chi 而nhi 為vi 無vô 為vi 心tâm 佛Phật 。 理lý 因nhân 事sự 表biểu 事sự 假giả 理lý 彰chương 昭chiêu 昭chiêu 手thủ 如như 挈# 左tả 券khoán 而nhi 行hành 。 即tức 以dĩ 之chi 為vi 三tam 止chỉ 之chi 密mật 因nhân 神thần 咒chú 之chi 密mật 因nhân 亦diệc 無vô 所sở 而nhi 不bất 可khả 。 此thử 一nhất 名danh 乃nãi 從tùng 理lý 體thể 力lực 用dụng 而nhi 立lập 稱xưng 也dã 。

○# (# 二nhị 單đơn 從tùng 力lực 用dụng 立lập 名danh )# 亦diệc 名danh 救cứu 護hộ 親thân 因nhân 度độ 脫thoát 阿A 難Nan 及cập 此thử 會hội 中trung 。 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 心tâm 入nhập 徧biến 知tri 海hải 。

○# (# 三tam 單đơn 從tùng 宗tông 要yếu 立lập 名danh )# 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 密mật 因nhân 修tu 證chứng 了liễu 義nghĩa 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 阿A 難Nan 為vi 親thân 摩ma 登đăng 為vi 因nhân 。 舉cử 斯tư 二nhị 者giả 明minh 有hữu 緣duyên 皆giai 度độ 也dã 。 無Vô 上Thượng 正Chánh 覺Giác 。 由do 此thử 經Kinh 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 海hải 由do 此thử 經Kinh 入nhập 。 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 下hạ 謂vị 如Như 來Lai 正chánh 果quả 藉tạ 此thử 為vi 因nhân 。 權quyền 乘thừa 修tu 證chứng 皆giai 不bất 了liễu 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 名danh 共cộng 二nhị 十thập 四tứ 字tự 。 於ư 今kim 題đề 則tắc 全toàn 隱ẩn 而nhi 不bất 存tồn 。 此thử 從tùng 經kinh 之chi 力lực 用dụng 而nhi 立lập 名danh 。 救cứu 護hộ 親thân 因nhân 總tổng 標tiêu 也dã 。 慶khánh 喜hỷ 既ký 是thị 堂đường 弟đệ 又hựu 為vi 侍thị 者giả 故cố 為vi 親thân 。 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 以dĩ 婬dâm 術thuật 而nhi 啟khải 教giáo 故cố 為vi 因nhân 。 於ư 親thân 於ư 因nhân 皆giai 救cứu 皆giai 護hộ 。 即tức 勑# 命mạng 文Văn 殊Thù 將tương 咒chú 往vãng 護hộ 惡ác 咒chú 銷tiêu 滅diệt 提đề 獎tưởng 阿A 難Nan 。 及cập 摩Ma 登Đăng 伽Già 。 歸quy 來lai 佛Phật 所sở 是thị 也dã 。 度độ 脫thoát 阿A 難Nan 去khứ 乃nãi 別biệt 明minh 。 度độ 脫thoát 明minh 滅diệt 惡ác 之chi 功công 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 心tâm 入nhập 徧biến 知tri 海hải 明minh 生sanh 善thiện 之chi 力lực 。 滅diệt 惡ác 極cực 至chí 於ư 破phá 戒giới 墮đọa 獄ngục 之chi 苦khổ 。 生sanh 善thiện 極cực 至chí 於ư 菩Bồ 提Đề 徧biến 知tri 之chi 果quả 。 經kinh 之chi 力lực 用dụng 豈khởi 不bất 大đại 乎hồ 。 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 密mật 因nhân 修tu 證chứng 了liễu 義nghĩa 此thử 八bát 字tự 則tắc 今kim 題đề 全toàn 存tồn 。 如Như 來Lai 密mật 因nhân 者giả 無vô 為vi 心tâm 佛Phật 。 之chi 顯hiển 密mật 二nhị 因nhân 也dã 。 神thần 咒chú 則tắc 以dĩ 祕bí 密mật 為vi 密mật 。 大đại 定định 則tắc 以dĩ 微vi 妙diệu 為vi 密mật 。 菩Bồ 薩Tát 依y 此thử 而nhi 修tu 因nhân 如Như 來Lai 依y 此thử 而nhi 證chứng 果Quả 。 即tức 前tiền 文văn 之chi 大đại 白bạch 傘tản 蓋cái 。 清thanh 淨tịnh 海hải 眼nhãn 為vi 因nhân 果quả 之chi 所sở 依y 。 教giáo 詮thuyên 圓viên 頓đốn 理lý 無vô 不bất 顯hiển 行hành 無vô 不bất 彰chương 。 無vô 惑hoặc 不bất 破phá 無vô 果quả 不bất 臻trăn 。 可khả 謂vị 大Đại 乘Thừa 中trung 之chi 大Đại 乘Thừa 了liễu 義nghĩa 中trung 之chi 了liễu 義nghĩa 此thử 從tùng 宗tông 要yếu 而nhi 立lập 名danh 兼kiêm 圓viên 詮thuyên 而nhi 歎thán 美mỹ 也dã 。

○# (# 四tứ 兩lưỡng 從tùng 體thể 宗tông 立lập 名danh )# 亦diệc 名danh 大đại 方Phương 廣Quảng 妙diệu 蓮liên 華hoa 王vương 十thập 方phương 佛Phật 母mẫu 陀đà 羅la 尼ni 咒chú 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 大đại 方Phương 廣Quảng 所sở 說thuyết 之chi 法Pháp 也dã 。 大đại 方phương 是thị 體thể 廣quảng 是thị 其kỳ 用dụng 。 即tức 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 具cụ 不bất 空không 之chi 用dụng 也dã 。 又hựu 常thường 徧biến 曰viết 大đại 軌quỹ 持trì 曰viết 方phương 包bao 博bác 曰viết 廣quảng 。 如như 次thứ 配phối 法Pháp 身thân 。 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 。 亦diệc 如Như 來Lai 藏tạng 之chi 三tam 德đức 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 因nhân 果quả 同đồng 彰chương 染nhiễm 淨tịnh 不bất 滯trệ 於ư 法pháp 自tự 在tại 。 名danh 妙diệu 蓮liên 華hoa 王vương 。 出xuất 生sanh 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 總tổng 一nhất 切thiết 法pháp 持trì 無vô 量lượng 義nghĩa 名danh 十thập 方phương 佛Phật 母mẫu 陀đà 羅la 尼ni 咒chú 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 名danh 十thập 五ngũ 字tự 今kim 題đề 則tắc 全toàn 隱ẩn 。 大đại 方Phương 廣Quảng 法pháp 也dã 。 即tức 大đại 白bạch 傘tản 蓋cái 之chi 異dị 稱xưng 。 亦diệc 可khả 得đắc 云vân 常thường 徧biến 曰viết 大đại 軌quỹ 持trì 曰viết 白bạch 包bao 博bác 曰viết 傘tản 蓋cái 如như 次thứ 配phối 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 三tam 德đức 祕bí 藏tạng 三tam 諦đế 等đẳng 。 妙diệu 蓮liên 華hoa 王vương 喻dụ 也dã 。 因nhân 果quả 同đồng 彰chương 喻dụ 包bao 博bác 之chi 廣quảng 。 染nhiễm 淨tịnh 不bất 滯trệ 喻dụ 軌quỹ 持trì 之chi 方phương 。 於ư 法pháp 自tự 在tại 。 喻dụ 常thường 徧biến 之chi 大đại 。 已dĩ 上thượng 法pháp 喻dụ 皆giai 顯hiển 佛Phật 母mẫu 陀đà 羅la 尼ni 咒chú 之chi 體thể 。 即tức 前tiền 文văn 十thập 種chủng 咒chú 心tâm 因nhân 此thử 執chấp 此thử 得đắc 成thành 無vô 上thượng 。 正Chánh 徧Biến 知Tri 覺giác 降hàng 伏phục 諸chư 魔ma 。 制chế 諸chư 外ngoại 道đạo 等đẳng 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 名danh 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 之chi 母mẫu 。 此thử 從tùng 體thể 德đức 宗tông 要yếu 二nhị 法pháp 而nhi 立lập 稱xưng 也dã 。

○# (# 五ngũ 單đơn 從tùng 宗tông 要yếu 立lập 名danh )# 亦diệc 名danh 灌quán 頂đảnh 章chương 句cú 諸chư 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 行hạnh 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 。 汝nhữ 當đương 奉phụng 持trì 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 經Kinh 從tùng 天Thiên 竺Trúc 灌quán 頂đảnh 部bộ 中trung 流lưu 出xuất 。 蓋cái 約ước 密mật 言ngôn 名danh 灌quán 頂đảnh 章chương 句cú 。 有hữu 誦tụng 持trì 者giả 則tắc 如Như 來Lai 智trí 水thủy 灌quán 其kỳ 心tâm 頂đảnh 亦diệc 如như 剎sát 利lợi 之chi 受thọ 職chức 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 行hạnh 以dĩ 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 為vi 本bổn 。 又hựu 修tu 此thử 定định 者giả 於ư 一nhất 心tâm 中trung 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 首thủ 楞lăng 者giả 一nhất 切thiết 事sự 竟cánh 。 嚴nghiêm 者giả 堅kiên 固cố 。 一nhất 切thiết 畢tất 竟cánh 而nhi 得đắc 堅kiên 固cố 名danh 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 菩Bồ 薩Tát 由do 此thử 。 受thọ 佛Phật 職chức 位vị 。 故cố 名danh 灌quán 頂đảnh 章chương 句cú 也dã 。 結kết 經kinh 分phần/phân 竟cánh 。 下hạ 為vi 助trợ 道đạo 分phần/phân 而nhi 有hữu 二nhị 科khoa 。 一nhất 曰viết 別biệt 明minh 諸chư 趣thú 戒giới 備bị 失thất 錯thác 。 始thỉ 於ư 下hạ 文văn 而nhi 終chung 于vu 第đệ 九cửu 卷quyển 中trung 。 二nhị 曰viết 詳tường 辨biện 魔ma 境cảnh 深thâm 防phòng 邪tà 誤ngộ 。 始thỉ 於ư 第đệ 九cửu 卷quyển 中trung 如Như 來Lai 將tương 罷bãi 法Pháp 座tòa 。 處xử 而nhi 終chung 于vu 第đệ 十thập 卷quyển 末mạt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 名danh 共cộng 十thập 二nhị 字tự 。 灌quán 頂đảnh 章chương 句cú 四tứ 字tự 今kim 題đề 則tắc 隱ẩn 餘dư 八bát 字tự 則tắc 存tồn 。 灌quán 頂đảnh 章chương 句cú 者giả 中trung 天Thiên 竺Trúc 國quốc 大Đại 乘Thừa 祕bí 典điển 而nhi 有hữu 五ngũ 部bộ 。 東đông 方phương 金kim 剛cang 部bộ 阿A 閦Súc 鞞Bệ 佛Phật 。 以dĩ 為vi 部bộ 主chủ 。 南nam 方phương 寶bảo 生sanh 部bộ 寶bảo 生sanh 佛Phật 以dĩ 為vi 部bộ 主chủ 。 西tây 方phương 蓮liên 華hoa 部bộ 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 以dĩ 為vi 部bộ 主chủ 。 北bắc 方phương 羯yết 磨ma 部bộ 不bất 空không 成thành 就tựu 佛Phật 以dĩ 為vi 部bộ 主chủ 。 中trung 央ương 灌quán 頂đảnh 部bộ 毗tỳ 盧lô 遮già 那na 佛Phật 以dĩ 為vi 部bộ 主chủ 。 此thử 經Kinh 從tùng 灌quán 頂đảnh 部bộ 中trung 流lưu 出xuất 一nhất 如như 吳ngô 興hưng 師sư 之chi 所sở 釋thích 。 此thử 雖tuy 從tùng 密mật 咒chú 而nhi 立lập 稱xưng 而nhi 密mật 與dữ 顯hiển 等đẳng 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 心tâm 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 如Như 來Lai 密mật 因nhân 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 行hạnh 莫mạc 不bất 資tư 始thỉ 乎hồ 此thử 。 而nhi 歸quy 極cực 乎hồ 此thử 。 資tư 始thỉ 乎hồ 此thử 則tắc 因nhân 超siêu 果quả 海hải 。 歸quy 極cực 乎hồ 此thử 則tắc 果quả 徹triệt 因nhân 源nguyên 。 一nhất 切thiết 事sự 法pháp 無vô 不bất 究cứu 竟cánh 堅kiên 固cố 故cố 號hiệu 之chi 為vi 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 。 此thử 單đơn 從tùng 宗tông 要yếu 而nhi 立lập 稱xưng 也dã 。 今kim 題đề 則tắc 存tồn 三tam 隱ẩn 二nhị 撮toát 略lược 成thành 題đề 。 言ngôn 有hữu 方phương 分phân 。 理lý 亦diệc 具cụ 焉yên 。 譯dịch 經kinh 家gia 之chi 善thiện 巧xảo 也dã 。 但đãn 吳ngô 興hưng 云vân 修tu 此thử 定định 者giả 一nhất 心tâm 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 隱ẩn 而nhi 未vị 彰chương 。 今kim 為vi 引dẫn 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 釋thích 明minh 此thử 義nghĩa 。 彼bỉ 經kinh 佛Phật 告cáo 堅kiên 意ý 云vân 何hà 於ư 一nhất 念niệm 中trung 。 行hành 於ư 六Lục 度Độ 。 答đáp 曰viết 是thị 菩Bồ 薩Tát 一nhất 切thiết 悉tất 捨xả 心tâm 無vô 貪tham 著trước 名danh 檀đàn 。 心tâm 善thiện 寂tịch 滅diệt 畢tất 竟cánh 無vô 惡ác 名danh 尸thi 。 知tri 法pháp 盡tận 相tương/tướng 於ư 諸chư 塵trần 中trung 而nhi 無vô 所sở 傷thương 名danh 羼sằn 提đề 。 勤cần 觀quán 擇trạch 心tâm 能năng 知tri 離ly 相tương/tướng 名danh 毗tỳ 梨lê 耶da 。 畢tất 竟cánh 善thiện 寂tịch 調điều 伏phục 其kỳ 心tâm 名danh 禪thiền 那na 。 知tri 心tâm 無vô 心tâm 。 通thông 達đạt 心tâm 相tương/tướng 名danh 般Bát 若Nhã 。 是thị 則tắc 今kim 之chi 大đại 定định 如như 耳nhĩ 門môn 三tam 昧muội 前tiền 塵trần 內nội 根căn 觀quán 智trí 諦đế 理lý 一nhất 切thiết 悉tất 捨xả 即tức 檀đàn 度độ 。 所sở 入nhập 既ký 寂tịch 。 動động 靜tĩnh 二nhị 相tướng 。 了liễu 然nhiên 不bất 生sanh 。 即tức 心tâm 善thiện 寂tịch 滅diệt 畢tất 竟cánh 無vô 惡ác 名danh 尸thi 度độ 。 了liễu 達đạt 陰ấm 入nhập 處xứ 界giới 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。 即tức 知tri 法pháp 盡tận 相tương/tướng 於ư 諸chư 塵trần 中trung 而nhi 無vô 所sở 傷thương 名danh 忍nhẫn 度độ 。 了liễu 達đạt 圓viên 通thông 不bất 為vi 根căn 塵trần 所sở 染nhiễm 念niệm 念niệm 流lưu 入nhập 即tức 勤cần 觀quán 擇trạch 心tâm 能năng 知tri 離ly 相tương/tướng 名danh 精tinh 進tấn 度độ 。 生sanh 滅diệt 既ký 滅diệt 。 寂tịch 滅diệt 現hiện 前tiền 。 即tức 畢tất 竟cánh 善thiện 寂tịch 調điều 伏phục 其kỳ 心tâm 名danh 禪thiền 度độ 。 了liễu 知tri 耳nhĩ 根căn 非phi 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。 即tức 知tri 心tâm 無vô 心tâm 。 通thông 達đạt 心tâm 相tương/tướng 名danh 智trí 度độ 。 六Lục 度Độ 為vi 萬vạn 行hạnh 之chi 本bổn 。 六Lục 度Độ 既ký 具cụ 則tắc 萬vạn 行hạnh 自tự 該cai 。 論luận 一nhất 經kinh 大đại 途đồ 。 當đương 機cơ 首thủ 以dĩ 大đại 定định 為vi 請thỉnh 。 如Như 來Lai 先tiên 示thị 之chi 以dĩ 依y 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 以dĩ 開khai 圓viên 解giải 。 次thứ 示thị 之chi 以dĩ 依y 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 以dĩ 修tu 圓viên 行hành 。 三tam 示thị 之chi 以dĩ 依y 顯hiển 密mật 二nhị 因nhân 以dĩ 分phần/phân 圓viên 位vị 。 則tắc 解giải 行hành 相tương/tướng 資tư 目mục 足túc 兼kiêm 備bị 直trực 道đạo 而nhi 進tiến 入nhập 清thanh 涼lương 池trì 。 一nhất 經kinh 大đại 旨chỉ 有hữu 始thỉ 有hữu 卒thốt 。 當đương 機cơ 所sở 請thỉnh 能năng 事sự 畢tất 矣hĩ 。 故cố 文Văn 殊Thù 問vấn 名danh 受thọ 持trì 可khả 謂vị 名danh 體thể 盡tận 善thiện 而nhi 筌thuyên 魚ngư 盡tận 美mỹ 矣hĩ 。 今kim 第đệ 五ngũ 又hựu 繼kế 之chi 以dĩ 廣quảng 辯biện 七thất 趣thú 者giả 。 所sở 以dĩ 戒giới 備bị 失thất 錯thác 使sử 不bất 迷mê 乎hồ 岐kỳ 逕kính 也dã 。 但đãn 岐kỳ 逕kính 有hữu 二nhị 一nhất 沉trầm 墜trụy 即tức 三tam 惡ác 道đạo 二nhị 清thanh 昇thăng 即tức 四tứ 善thiện 道đạo 。 三tam 惡ác 而nhi 亦diệc 謂vị 之chi 修tu 行hành 岐kỳ 逕kính 者giả 。 如như 寶Bảo 蓮Liên 香Hương 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 私tư 行hành 婬dâm 欲dục 。 而nhi 妄vọng 言ngôn 無vô 罪tội 則tắc 見kiến 戒giới 俱câu 破phá 。 豈khởi 非phi 大Đại 乘Thừa 受thọ 菩Bồ 薩Tát 戒giới 。 者giả 因nhân 一nhất 見kiến 之chi 邪tà 一nhất 行hành 之chi 汙ô 即tức 為vi 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 之chi 岐kỳ 逕kính 乎hồ 。 又hựu 如như 善Thiện 星Tinh 比Bỉ 丘Khâu 。 妄vọng 言ngôn 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。 無vô 罪tội 無vô 福phước 。 但đãn 因nhân 一nhất 念niệm 之chi 錯thác 一nhất 見kiến 之chi 邪tà 即tức 為vi 無Vô 間Gián 地Địa 獄Ngục 。 之chi 岐kỳ 逕kính 乎hồ 。 循tuần 轍triệt 以dĩ 求cầu 。 獄ngục 畢tất 而nhi 為vi 鬼quỷ 鬼quỷ 畢tất 而nhi 為vi 畜súc 畜súc 畢tất 而nhi 為vi 人nhân 皆giai 乘thừa 宿túc 習tập 以dĩ 為vi 類loại 。 雖tuy 得đắc 為vi 人nhân 。 要yếu 非phi 止chỉ 因nhân 此thử 修tu 途đồ 失thất 錯thác 之chi 龜quy 鑑giám 也dã 。 圓viên 頓đốn 行hành 者giả 可khả 不bất 慎thận 諸chư 。 次thứ 清thanh 昇thăng 四tứ 善thiện 道đạo 者giả 。 第đệ 一nhất 墮đọa 僊tiên 道đạo 之chi 岐kỳ 逕kính 。 如như 受thọ 陰ấm 已dĩ 破phá 想tưởng 陰ấm 現hiện 前tiền 。 三tam 摩ma 地địa 中trung 。 心tâm 愛ái 長trường 壽thọ 。 辛tân 苦khổ 研nghiên 幾kỷ 。 貪tham 求cầu 永vĩnh 歲tuế 。 棄khí 分phần 段đoạn 生sanh 。 頓đốn 希hy 變biến 易dị 。 細tế 相tướng 常thường 住trụ 。 又hựu 如như 行hành 陰ấm 已dĩ 滅diệt 識thức 陰ấm 現hiện 前tiền 。 若nhược 於ư 圓viên 常thường 。 固cố 身thân 常thường 住trụ 。 同đồng 於ư 精tinh 圓viên 。 長trưởng 不bất 傾khuynh 逝thệ 。 諸chư 阿A 斯Tư 陀Đà 。 求cầu 長trường 命mạng 者giả 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 豈khởi 非phi 圓viên 修tu 者giả 墮đọa 僊tiên 道đạo 之chi 岐kỳ 逕kính 乎hồ 。 至chí 於ư 天thiên 道đạo 又hựu 為vi 圓viên 頓đốn 行hành 者giả 豎thụ 出xuất 三tam 界giới 次thứ 第đệ 陞thăng 高cao 在tại 所sở 不bất 免miễn 之chi 階giai 級cấp 。 苟cẩu 於ư 此thử 一nhất 生sanh 取thủ 著trước 豈khởi 非phi 墮đọa 天thiên 道đạo 之chi 岐kỳ 逕kính 乎hồ 。 至chí 於ư 懷hoài 猜# 忌kỵ 而nhi 行hành 十Thập 善Thiện 好hảo 鬬đấu 諍tranh 以dĩ 修tu 三tam 學học 。 豈khởi 不bất 墮đọa 阿a 修tu 羅la 。 道đạo 之chi 岐kỳ 逕kính 乎hồ 。 以dĩ 是thị 而nhi 言ngôn 則tắc 釋thích 經kinh 者giả 科khoa 為vi 戒giới 備bị 失thất 錯thác 深thâm 有hữu 得đắc 乎hồ 言ngôn 外ngoại 之chi 意ý 也dã 。 然nhiên 則tắc 別biệt 明minh 諸chư 趣thú 戒giới 備bị 失thất 錯thác 詳tường 辯biện 魔ma 境cảnh 深thâm 防phòng 邪tà 誤ngộ 乃nãi 正chánh 修tu 之chi 急cấp 務vụ 。 直trực 與dữ 前tiền 見kiến 道đạo 修tu 道Đạo 證chứng 果Quả 結kết 經kinh 而nhi 列liệt 為vi 六lục 大đại 科khoa 可khả 也dã 。 總tổng 為vi 助trợ 道đạo 恐khủng 非phi 其kỳ 然nhiên 。 如như 天thiên 台thai 止Chỉ 觀Quán 十thập 乘thừa 中trung 第đệ 九cửu 能năng 安an 忍nhẫn 十thập 境cảnh 中trung 煩phiền 惱não 業nghiệp 相tương/tướng 禪thiền 定định 諸chư 見kiến 四tứ 境cảnh 悉tất 為vi 止Chỉ 觀Quán 之chi 所sở 策sách 發phát 不bất 預dự 明minh 之chi 多đa 致trí 失thất 錯thác 邪tà 誤ngộ 。 彼bỉ 為vi 正chánh 修tu 之chi 大đại 節tiết 。 今kim 經kinh 何hà 可khả 異dị 乎hồ 。

○# (# 五ngũ 廣quảng 辨biện 七thất 趣thú 戒giới 備bị 失thất 錯thác 二nhị 初sơ 疑nghi 問vấn 二nhị 初sơ 聞văn 法Pháp 增tăng 道đạo 說thuyết 是thị 語ngữ 已dĩ 。 即tức 時thời 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 得đắc 蒙mông 如Như 來Lai 。 開khai 示thị 密mật 印ấn 。 般bát 怛đát 囉ra 義nghĩa 。 兼kiêm 聞văn 此thử 經Kinh 。 了liễu 義nghĩa 名danh 目mục 。 頓đốn 悟ngộ 禪thiền 那na 。 修tu 進tiến 聖thánh 位vị 。 增tăng 上thượng 妙diệu 理lý 。 心tâm 慮lự 虗hư 凝ngưng 斷đoạn 除trừ 三tam 界giới 。 修tu 心tâm 六lục 品phẩm 。 微vi 細tế 煩phiền 惱não 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 此thử 結kết 敘tự 時thời 眾chúng 獲hoạch 益ích 下hạ 乃nãi 讚tán 謝tạ 也dã 。 開khai 示thị 密mật 印ấn 。 至chí 增tăng 上thượng 妙diệu 理lý 。 通thông 指chỉ 前tiền 經kinh 奧áo 義nghĩa 也dã 。 修tu 道Đạo 所sở 斷đoạn 之chi 惑hoặc 小Tiểu 乘Thừa 於ư 三tam 界giới 分phần/phân 九cửu 地địa 地địa 各các 九cửu 品phẩm 。 斷đoạn 欲dục 界giới 前tiền 六lục 品phẩm 而nhi 證chứng 二nhị 果quả 。 斷đoạn 後hậu 三tam 品phẩm 而nhi 證chứng 三tam 果quả 。 斷đoạn 上thượng 二nhị 界giới 各các 九cửu 品phẩm 而nhi 證chứng 無Vô 學Học 。 今kim 此thử 增tăng 上thượng 頓đốn 斷đoạn 故cố 言ngôn 三tam 界giới 六lục 品phẩm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 得đắc 蒙mông 如Như 來Lai 。 開khai 示thị 密mật 印ấn 。 般bát 怛đát 囉ra 義nghĩa 。 者giả 此thử 敘tự 建kiến 壇đàn 聞văn 咒chú 以dĩ 來lai 之chi 開khai 示thị 也dã 。 今kim 經kinh 有hữu 顯hiển 密mật 二nhị 印ấn 。 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 名danh 為vi 顯hiển 印ấn 。 大đại 白bạch 傘tản 蓋cái 。 名danh 為vi 密mật 印ấn 。 此thử 之chi 二nhị 法pháp 皆giai 以dĩ 實thật 相tướng 而nhi 為vi 心tâm 印ấn 。 兼kiêm 聞văn 了liễu 義nghĩa 名danh 目mục 。 此thử 超siêu 敘tự 蒙mông 示thị 五ngũ 種chủng 經kinh 名danh 之chi 益ích 也dã 。 頓đốn 悟ngộ 禪thiền 那na 。 進tiến 修tu 聖thánh 位vị 此thử 追truy 敘tự 蒙mông 示thị 地địa 位vị 之chi 益ích 也dã 。 實thật 相tướng 密mật 印ấn 禪thiền 那na 聖thánh 位vị 皆giai 理lý 極cực 果quả 人nhân 超siêu 情tình 躐# 等đẳng 名danh 增tăng 上thượng 妙diệu 理lý 。 此thử 所sở 入nhập 之chi 理lý 也dã 。 隨tùy 聞văn 獲hoạch 證chứng 妙diệu 定định 現hiện 前tiền 故cố 曰viết 心tâm 慮lự 虗hư 凝ngưng 此thử 能năng 入nhập 之chi 定định 也dã 。 始thỉ 本bổn 相tương/tướng 符phù 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 契khế 厥quyết 利lợi 如như 金kim 厥quyết 堅kiên 如như 鋼cương 能năng 頓đốn 斷đoạn 根căn 本bổn 無vô 明minh 。 今kim 且thả 約ước 示thị 迹tích 頓đốn 斷đoạn 枝chi 末mạt 思tư 惑hoặc 故cố 曰viết 斷đoạn 除trừ 三tam 界giới 。 修tu 心tâm 六lục 品phẩm 。 微vi 細tế 煩phiền 惱não 。 溫ôn 陵lăng 師sư 所sở 謂vị 增tăng 上thượng 頓đốn 斷đoạn 。 此thử 如như 斬trảm 一nhất 握ác 絲ti 一nhất 斷đoạn 一nhất 切thiết 斷đoạn 。 不bất 惟duy 斷đoạn 欲dục 界giới 前tiền 之chi 六lục 品phẩm 即tức 上thượng 二nhị 界giới 前tiền 各các 六lục 品phẩm 一nhất 時thời 俱câu 斷đoạn 。 故cố 言ngôn 三tam 界giới 六lục 品phẩm 。

○# (# 二nhị 起khởi 禮lễ 踈sơ 疑nghi 二nhị 初sơ 起khởi 禮lễ 述thuật 益ích 即tức 從tùng 座tòa 起khởi 。 頂đảnh 禮lễ 佛Phật 足túc 。 合hợp 掌chưởng 恭cung 敬kính 而nhi 白bạch 。 佛Phật 言ngôn 大đại 威uy 德đức 世Thế 尊Tôn 。 慈từ 音âm 無vô 遮già 。 善thiện 開khai 眾chúng 生sanh 。 微vi 細tế 沉trầm 惑hoặc 。 令linh 我ngã 今kim 日nhật 。 身thân 心tâm 快khoái 然nhiên 。 得đắc 大đại 饒nhiêu 益ích 。

○# (# 二nhị 對đối 佛Phật 踈sơ 疑nghi 二nhị 初sơ 正chánh 踈sơ 疑nghi 二nhị 初sơ 總tổng 疑nghi 諸chư 趣thú 世Thế 尊Tôn 若nhược 此thử 妙diệu 明minh 。 真chân 淨tịnh 妙diệu 心tâm 。 本bổn 來lai 徧biến 圓viên 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 大đại 地địa 草thảo 木mộc 。 蝡nhuyễn 動động 含hàm 靈linh 。 本bổn 元nguyên 真Chân 如Như 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 成thành 佛Phật 真chân 體thể 。 佛Phật 體thể 真chân 實thật 。 云vân 何hà 復phục 有hữu 。 地địa 獄ngục 餓ngạ 鬼quỷ 畜súc 生sanh 。 修tu 羅la 人nhân 天thiên 等đẳng 道đạo 世Thế 尊Tôn 此thử 道đạo 為vi 復phục 。 本bổn 來lai 自tự 有hữu 。 為vì 是thị 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 習tập 生sanh 起khởi 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 前tiền 說thuyết 真chân 淨tịnh 妙diệu 心tâm 。 本bổn 來lai 徧biến 圓viên 則tắc 法Pháp 界Giới 一nhất 真chân 萬vạn 動động 一nhất 體thể 宜nghi 無vô 諸chư 趣thú 之chi 異dị 。 其kỳ 如như 方phương 今kim 現hiện 有hữu 乃nãi 常thường 情tình 所sở 疑nghi 。 故cố 或hoặc 執chấp 諸chư 趣thú 而nhi 迷mê 妙diệu 圓viên 之chi 體thể 。 或hoặc 執chấp 妙diệu 圓viên 而nhi 撥bát 諸chư 趣thú 之chi 業nghiệp 以dĩ 至chí 失thất 錯thác 墮đọa 落lạc 。 故cố 特đặc 請thỉnh 問vấn 冀ký 行hành 人nhân 詳tường 明minh 而nhi 知tri 所sở 戒giới 備bị 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 前tiền 阿A 難Nan 問vấn 位vị 後hậu 佛Phật 言ngôn 妙diệu 性tánh 圓viên 明minh 。 離ly 諸chư 名danh 相tướng 。 本bổn 來lai 無vô 有hữu 。 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 因nhân 妄vọng 有hữu 生sanh 。 因nhân 生sanh 有hữu 滅diệt 。 生sanh 滅diệt 名danh 妄vọng 。 滅diệt 妄vọng 名danh 真chân 等đẳng 。 於ư 是thị 先tiên 約ước 因nhân 妄vọng 有hữu 生sanh 。 明minh 二nhị 種chủng 顛điên 倒đảo 。 後hậu 約ước 滅diệt 妄vọng 名danh 真chân 。 明minh 漸tiệm 次thứ 諸chư 位vị 。 然nhiên 於ư 世thế 界giới 顛điên 倒đảo 。 中trung 所sở 說thuyết 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 一nhất 往vãng 且thả 示thị 欲dục 界giới 因nhân 果quả 之chi 相tướng 。 其kỳ 實thật 界giới 趣thú 說thuyết 而nhi 未vị 周chu 。 今kim 答đáp 位vị 既ký 終chung 故cố 躡niếp 前tiền 妙diệu 性tánh 之chi 義nghĩa 領lãnh 其kỳ 庶thứ 彚# 皆giai 是thị 真Chân 如Như 。 發phát 起khởi 如Như 來Lai 。 委ủy 談đàm 諸chư 趣thú 。 以dĩ 此thử 觀quán 之chi 。 猶do 是thị 正chánh 宗tông 之chi 餘dư 也dã 。 慤# 節tiết 二nhị 師sư 從tùng 文Văn 殊Thù 問vấn 名danh 以dĩ 來lai 判phán 入nhập 流lưu 通thông 固cố 未vị 可khả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 二nhị 師sư 之chi 解giải 溫ôn 陵lăng 則tắc 約ước 當đương 文văn 釋thích 義nghĩa 吳ngô 興hưng 則tắc 約ước 躡niếp 前tiền 為vi 解giải 。 雖tuy 二nhị 說thuyết 相tương/tướng 成thành 缺khuyết 一nhất 不bất 可khả 。 而nhi 吳ngô 興hưng 所sở 得đắc 似tự 復phục 居cư 多đa 。 然nhiên 而nhi 不bất 特đặc 前tiền 說thuyết 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 界giới 趣thú 未vị 周chu 。 即tức 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 果quả 報báo 未vị 彰chương 。 今kim 於ư 地địa 獄ngục 備bị 約ước 十thập 習tập 因nhân 六lục 交giao 報báo 明minh 之chi 其kỳ 六lục 亂loạn 之chi 義nghĩa 因nhân 果quả 相tương/tướng 符phù 。 如như 影ảnh 隨tùy 形hình 。 如như 響hưởng 應ứng 聲thanh 。 略lược 無vô 差sai 忒thất 。 世thế 間gian 好hảo 事sự 佛Phật 說thuyết 盡tận 非phi 虗hư 語ngữ 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 問vấn 地địa 獄ngục 世Thế 尊Tôn 如như 寶Bảo 蓮Liên 香Hương 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 持trì 菩Bồ 薩Tát 戒giới 。 私tư 行hành 婬dâm 欲dục 。 妄vọng 言ngôn 行hạnh 婬dâm 非phi 殺sát 非phi 偷thâu 。 無vô 有hữu 業nghiệp 報báo 。 發phát 是thị 語ngữ 已dĩ 。 先tiên 於ư 女nữ 根căn 。 生sanh 大đại 猛mãnh 火hỏa 。 後hậu 於ư 節tiết 節tiết 。 猛mãnh 火hỏa 燒thiêu 然nhiên 。 墮đọa 無Vô 間Gián 獄Ngục 。 琉Lưu 璃Ly 大Đại 王Vương 。 善Thiện 星Tinh 比Bỉ 丘Khâu 。 琉Lưu 璃Ly 為vì 誅tru 瞿Cù 曇Đàm 族tộc 姓tánh 。 善Thiện 星Tinh 妄vọng 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 生sanh 身thân 陷hãm 入nhập 。 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 此thử 諸chư 地địa 獄ngục 。 為vi 有hữu 定định 處xứ 。 為vi 復phục 自tự 然nhiên 。 彼bỉ 彼bỉ 發phát 業nghiệp 。 各các 各các 私tư 受thọ 。

○# (# 二nhị 請thỉnh 聞văn 法Pháp 惟duy 垂thùy 大đại 慈từ 。 發phát 開khai 童đồng 蒙mông 令linh 諸chư 一nhất 切thiết 。 持trì 戒giới 眾chúng 生sanh 。 聞văn 決quyết 定định 義nghĩa 。 歡hoan 喜hỷ 頂đảnh 戴đái 。 謹cẩn 潔khiết 無vô 犯phạm 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 琉lưu 璃ly 匿nặc 王vương 太thái 子tử 。 廢phế 父phụ 自tự 立lập 。 挾hiệp 宿túc 嫌hiềm 誅tru 釋Thích 種chủng 。 佛Phật 記ký 其kỳ 七thất 日nhật 。 當đương 入nhập 地địa 獄ngục 。 王vương 泛phiếm 海hải 以dĩ 避tị 水thủy 中trung 自tự 然nhiên 燒thiêu 滅diệt 。 善Thiện 星Tinh 比Bỉ 丘Khâu 。 能năng 說thuyết 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 獲hoạch 四tứ 禪thiền 果quả 。 因nhân 狎hiệp 邪tà 友hữu 妄vọng 言ngôn 無vô 佛Phật 無vô 法pháp 無vô 有hữu 涅Niết 槃Bàn 故cố 生sanh 陷hãm 無vô 間gian 。 此thử 皆giai 謬mậu 執chấp 妙diệu 圓viên 撥bát 無vô 業nghiệp 趣thú 者giả 。 吳ngô 興hưng 曰viết 問vấn 意ý 有hữu 二nhị 謂vị 別biệt 業nghiệp 同đồng 報báo 別biệt 業nghiệp 別biệt 報báo 。 初sơ 問vấn 婬dâm 殺sát 妄vọng 三tam 即tức 別biệt 業nghiệp 也dã 。 為vi 有hữu 定định 處xứ 。 即tức 同đồng 報báo 也dã 。 為vi 復phục 自tự 然nhiên 。 下hạ 次thứ 問vấn 別biệt 業nghiệp 別biệt 報báo 。 據cứ 下hạ 答đáp 意ý 皆giai 是thị 別biệt 業nghiệp 同đồng 報báo 耳nhĩ 。 文văn 云vân 循tuần 造tạo 惡ác 業nghiệp 。 雖tuy 則tắc 自tự 招chiêu 。 眾chúng 同đồng 分phần 中trung 。 兼kiêm 有hữu 元nguyên 地địa 。 乃nãi 至chí 云vân 不bất 斷đoạn 三tam 業nghiệp 。 各các 各các 有hữu 私tư 。 因nhân 各các 各các 私tư 。 眾chúng 私tư 同đồng 分phần 。 非phi 無vô 定định 處xứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 中trung 兼kiêm 前tiền 凡phàm 致trí 兩lưỡng 問vấn 。 一nhất 則tắc 通thông 問vấn 六lục 道đạo 為vi 復phục 本bổn 來lai 自tự 有hữu 。 為vì 是thị 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 習tập 生sanh 起khởi 。 此thử 則tắc 標tiêu 一nhất 理lý 而nhi 為vi 發phát 端đoan 故cố 曰viết 若nhược 此thử 妙diệu 明minh 等đẳng 。 乃nãi 以dĩ 理lý 真chân 不bất 應ưng 有hữu 事sự 妄vọng 為vi 問vấn 。 一nhất 則tắc 別biệt 問vấn 地địa 獄ngục 為vi 有hữu 定định 處xứ 。 為vi 復phục 自tự 然nhiên 。 彼bỉ 彼bỉ 發phát 業nghiệp 。 各các 各các 私tư 受thọ 。 此thử 則tắc 據cứ 現hiện 事sự 而nhi 為vi 發phát 端đoan 故cố 曰viết 寶bảo 蓮liên 香hương 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 等đẳng 。 乃nãi 以dĩ 事sự 妄vọng 中trung 別biệt 業nghiệp 同đồng 報báo 別biệt 業nghiệp 別biệt 報báo 為vi 問vấn 。 而nhi 特đặc 舉cử 三tam 人nhân 者giả 乃nãi 以dĩ 貪tham 嗔sân 癡si 根căn 本bổn 三tam 毒độc 而nhi 為vi 罪tội 魁khôi 者giả 以dĩ 為vi 問vấn 端đoan 也dã 。 如như 寶bảo 蓮liên 香hương 以dĩ 貪tham 琉Lưu 璃Ly 王Vương 以dĩ 嗔sân 善thiện 星tinh 以dĩ 癡si 。 皆giai 以dĩ 上thượng 品phẩm 惑hoặc 造tạo 上thượng 品phẩm 業nghiệp 。 所sở 以dĩ 生sanh 身thân 陷hãm 入nhập 。 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 言ngôn 生sanh 身thân 者giả 餘dư 罪tội 輕khinh 惟duy 神thần 識thức 墜trụy 落lạc 此thử 罪tội 重trọng 故cố 不bất 待đãi 捨xả 身thân 。 論luận 寶bảo 蓮liên 香hương 則tắc 見kiến 戒giới 俱câu 破phá 。 善thiện 星tinh 則tắc 但đãn 破phá 其kỳ 見kiến 不bất 聞văn 破phá 戒giới 。 豈khởi 非phi 破phá 戒giới 之chi 罪tội 。 輕khinh 而nhi 破phá 戒giới 之chi 罪tội 重trọng/trùng 乎hồ 。 若nhược 琉lưu 璃ly 者giả 則tắc 非phi 見kiến 非phi 戒giới 。 直trực 以dĩ 宿túc 憾hám 一nhất 念niệm 之chi 嗔sân 畜súc 多đa 年niên 所sở 恣tứ 威uy 力lực 以dĩ 興hưng 殺sát 害hại 。 以dĩ 下hạ 國quốc 而nhi 憑bằng 陵lăng 上thượng 國quốc 。 以dĩ 不bất 善thiện 而nhi 加gia 諸chư 善thiện 人nhân 。 以dĩ 區khu 區khu 凡phàm 愚ngu 而nhi 害hại 諸chư 三Tam 寶Bảo 弟đệ 子tử 。 殺sát 兼kiêm 乎hồ 弑# 而nhi 。 罪tội 莫mạc 大đại 焉yên 。 今kim 之chi 世thế 人nhân 多đa 有hữu 不bất 明minh 至chí 理lý 而nhi 恣tứ 意ý 訕san 謗báng 聖thánh 道Đạo 謂vị 言ngôn 。 無vô 罪tội 無vô 福phước 。 與dữ 夫phu 輕khinh 信tín 佛Phật 理lý 謂vị 犯phạm 戒giới 無vô 罪tội 讀đọc 經kinh 至chí 此thử 能năng 無vô 寒hàn 心tâm 。

○# (# 二nhị 開khai 示thị 二nhị 初sơ 讚tán 許hứa 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 快khoái 哉tai 此thử 問vấn 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 不bất 入nhập 邪tà 見kiến 。 汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。 當đương 為vì 汝nhữ 說thuyết 。

○# (# 二nhị 正chánh 說thuyết 二nhị 初sơ 總tổng 別biệt 開khai 示thị 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 總tổng 別biệt 二nhị 初sơ 約ước 情tình 想tưởng 總tổng 明minh 二nhị 初sơ 總tổng 明minh 二nhị 分phần 二nhị 初sơ 約ước 迷mê 真chân 雙song 標tiêu 阿A 難Nan 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 實thật 本bổn 真chân 淨tịnh 。 因nhân 彼bỉ 妄vọng 見kiến 。 有hữu 妄vọng 習tập 生sanh 。 因nhân 此thử 分phân 開khai 。 內nội 分phần 外ngoại 分phần 。

○# (# 二nhị 約ước 內nội 外ngoại 別biệt 示thị 二nhị 初sơ 內nội 分phần/phân 二nhị 初sơ 釋thích 相tương/tướng 阿A 難Nan 內nội 分phần 即tức 是thị 。 眾chúng 生sanh 分phần 內nội 。 因nhân 諸chư 愛ái 染nhiễm 。 發phát 起khởi 妄vọng 情tình 。 情tình 積tích 不bất 休hưu 。 能năng 生sanh 愛ái 水thủy 。 是thị 故cố 眾chúng 生sanh 。 心tâm 憶ức 珍trân 羞tu 口khẩu 中trung 水thủy 出xuất 。 心tâm 憶ức 前tiền 人nhân 。 或hoặc 憐lân 或hoặc 恨hận 。 目mục 中trung 淚lệ 盈doanh 。 貪tham 求cầu 財tài 寶bảo 。 心tâm 發phát 愛ái 涎tiên 。 舉cử 體thể 光quang 潤nhuận 。 心tâm 著trước 行hành 婬dâm 。 男nam 女nữ 二nhị 根căn 。 自tự 然nhiên 流lưu 液dịch 。

○# (# 二nhị 結kết 示thị 阿A 難Nan 諸chư 愛ái 雖tuy 別biệt 。 流lưu 結kết 是thị 同đồng 。 潤nhuận 濕thấp 不bất 升thăng 。 自tự 然nhiên 從tùng 墜trụy 。 此thử 名danh 內Nội 分Phần 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 問vấn 憐lân 由do 情tình 愛ái 生sanh 水thủy 可khả 然nhiên 恨hận 由do 怨oán 憎tăng 何hà 以dĩ 流lưu 淚lệ 。 答đáp 此thử 中trung 內nội 分phần/phân 悉tất 約ước 情tình 論luận 。 以dĩ 愛ái 為vi 情tình 且thả 言ngôn 少thiểu 分phần 。 如như 喜hỷ 怒nộ 哀ai 樂nhạo/nhạc/lạc 愛ái 惡ác 六lục 者giả 皆giai 人nhân 之chi 情tình 也dã 。 是thị 故cố 怨oán 恨hận 亦diệc 屬thuộc 于vu 情tình 。 情tình 重trọng/trùng 則tắc 悲bi 悲bi 乃nãi 成thành 淚lệ 。 內nội 分phân 之chi 義nghĩa 當đương 文văn 難nan 曉hiểu 須tu 取thủ 下hạ 文văn 外ngoại 分phần/phân 顯hiển 之chi 。 且thả 外ngoại 分phần/phân 云vân 心tâm 持trì 禁cấm 戒giới 。 舉cử 身thân 輕khinh 清thanh 。 心tâm 欲dục 生sanh 天thiên 。 夢mộng 想tưởng 飛phi 舉cử 等đẳng 。 應ưng 知tri 從tùng 持trì 戒giới 善thiện 及cập 修tu 禪thiền 定định 有hữu 人nhân 天thiên 乘thừa 者giả 。 即tức 屬thuộc 外ngoại 分phần/phân 。 降giáng/hàng 斯tư 已dĩ 還hoàn 皆giai 屬thuộc 內nội 分phần/phân 。 問vấn 下hạ 文văn 云vân 情tình 想tưởng 均quân 等đẳng 。 生sanh 於ư 人nhân 間gian 。 若nhược 謂vị 人nhân 乘thừa 即tức 屬thuộc 外ngoại 分phần/phân 合hợp 是thị 純thuần 想tưởng 何hà 得đắc 均quân 情tình 邪tà 。 答đáp 只chỉ 緣duyên 人nhân 間gian 持trì 毀hủy 相tương/tướng 紛phân 善thiện 惡ác 猶do 雜tạp 故cố 言ngôn 均quân 等đẳng 。 至chí 若nhược 情tình 想tưởng 多đa 少thiểu 並tịnh 隨tùy 善thiện 惡ác 升thăng 沉trầm 。 惟duy 純thuần 想tưởng 生sanh 天thiên 方phương 越việt 內nội 分phần/phân 也dã 。 沇# 師sư 以dĩ 緣duyên 身thân 起khởi 愛ái 為vi 內nội 欣hân 彼bỉ 勝thắng 事sự 為vi 外ngoại 何hà 其kỳ 近cận 哉tai 。

○# (# 二nhị 外ngoại 分phần/phân 二nhị 初sơ 釋thích 相tương/tướng 阿A 難Nan 外ngoại 分phần 即tức 是thị 。 眾chúng 生sanh 分phần 外ngoại 。 因nhân 諸chư 渴khát 仰ngưỡng 。 發phát 明minh 虗hư 想tưởng 想tưởng 積tích 不bất 休hưu 。 能năng 生sanh 勝thắng 氣khí 。 是thị 故cố 眾chúng 生sanh 。 心tâm 持trì 禁cấm 戒giới 。 舉cử 身thân 輕khinh 清thanh 。 心tâm 持trì 咒chú 印ấn 顧cố 盼phán 雄hùng 毅nghị 。 心tâm 欲dục 生sanh 天thiên 。 夢mộng 想tưởng 飛phi 舉cử 。 心tâm 存tồn 佛Phật 國quốc 。 聖thánh 境cảnh 冥minh 現hiện 。 事sự 善Thiện 知Tri 識Thức 。 自tự 輕khinh 身thân 命mạng 。

○# (# 二nhị 結kết 示thị 阿A 難Nan 諸chư 想tưởng 雖tuy 別biệt 。 輕khinh 舉cử 是thị 同đồng 。 飛phi 動động 不bất 沉trầm 。 自tự 然nhiên 超siêu 越việt 。 此thử 名danh 外Ngoại 分Phần 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 想tưởng 能năng 生sanh 勝thắng 而nhi 卵noãn 以dĩ 想tưởng 生sanh 者giả 由do 染nhiễm 淨tịnh 異dị 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 且thả 指chỉ 人nhân 天thiên 想tưởng 心tâm 名danh 為vi 外ngoại 分phần/phân 非phi 出xuất 世thế 三tam 乘thừa 之chi 智trí 也dã 。 何hà 者giả 前tiền 文văn 因nhân 阿A 難Nan 問vấn 於ư 地địa 獄ngục 乃nãi 至chí 人nhân 天thiên 等đẳng 道đạo 。 於ư 是thị 佛Phật 說thuyết 。 妄vọng 習tập 開khai 為vi 二nhị 分phần 。 次thứ 約ước 二nhị 分phần 以dĩ 辨biện 諸chư 趣thú 。 諸chư 趣thú 之chi 後hậu 總tổng 結kết 示thị 云vân 此thử 等đẳng 眾chúng 生sanh 。 不bất 識thức 本bổn 心tâm 。 受thọ 此thử 輪luân 迴hồi 等đẳng 。 故cố 知tri 外ngoại 分phần/phân 不bất 出xuất 三tam 界giới 也dã 。 文văn 中trung 雖tuy 云vân 心tâm 存tồn 佛Phật 國quốc 。 聖thánh 境cảnh 冥minh 現hiện 。 斯tư 蓋cái 汎# 舉cử 勝thắng 氣khí 之chi 相tướng 。 若nhược 約ước 修tu 論luận 乃nãi 是thị 十thập 方phương 同đồng 居cư 事sự 想tưởng 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 經Kinh 云vân 內nội 分phần 即tức 是thị 。 眾chúng 生sanh 分phần 內nội 者giả 。 謂vị 世thế 之chi 情tình 欲dục 皆giai 眾chúng 生sanh 一nhất 身thân 所sở 受thọ 用dụng 物vật 。 沇# 師sư 所sở 謂vị 緣duyên 身thân 起khởi 愛ái 是thị 也dã 。 如như 下hạ 例lệ 明minh 心tâm 憶ức 珍trân 羞tu 心tâm 憶ức 前tiền 人nhân 。 貪tham 求cầu 財tài 寶bảo 。 心tâm 著trước 行hành 婬dâm 。 非phi 身thân 受thọ 用dụng 乎hồ 。 然nhiên 雖tuy 為vi 諸chư 內nội 而nhi 實thật 緣duyên 諸chư 外ngoại 。 趣thú 外ngoại 奔bôn 逸dật 。 即tức 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 論luận 其kỳ 緣duyên 外ngoại 亦diệc 可khả 謂vị 之chi 分phần 外ngoại 。 想tưởng 心tâm 因nhân 情tình 又hựu 無vô 非phi 情tình 之chi 內nội 分phần/phân 。 是thị 故cố 情tình 欲dục 之chi 分phần 內nội 外ngoại 者giả 常thường 相tương 反phản 。 為vi 諸chư 內nội 而nhi 反phản 求cầu 諸chư 外ngoại 。 求cầu 諸chư 外ngoại 而nhi 反phản 成thành 乎hồ 內nội 。 故cố 情tình 想tưởng 俱câu 情tình 而nhi 外ngoại 內nội 俱câu 內nội 故cố 謂vị 之chi 分phần 內nội 外ngoại 分phần/phân 。 即tức 是thị 眾chúng 生sanh 。 分phần/phân 外ngoại 者giả 謂vị 修tu 行hành 慕mộ 道đạo 皆giai 眾chúng 生sanh 身thân 外ngoại 之chi 事sự 沇# 師sư 所sở 謂vị 欣hân 彼bỉ 勝thắng 事sự 為vi 外ngoại 是thị 也dã 。 如như 下hạ 例lệ 明minh 心tâm 持trì 禁cấm 戒giới 。 心tâm 持trì 印ấn 咒chú 心tâm 欲dục 生sanh 天thiên 。 心tâm 存tồn 佛Phật 國quốc 。 非phi 身thân 外ngoại 事sự 乎hồ 。 然nhiên 雖tuy 緣duyên 諸chư 外ngoại 而nhi 實thật 存tồn 諸chư 內nội 。 發phát 明minh 虗hư 想tưởng 即tức 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 論luận 其kỳ 內nội 緣duyên 。 亦diệc 可khả 謂vị 之chi 分phần 內nội 。 緣duyên 境cảnh 而nhi 生sanh 又hựu 無vô 非phi 身thân 之chi 分phần 外ngoại 。 是thị 故cố 想tưởng 心tâm 之chi 分phần 內nội 外ngoại 者giả 常thường 相tương 反phản 。 為vi 諸chư 外ngoại 而nhi 反phản 得đắc 之chi 內nội 。 得đắc 之chi 內nội 而nhi 反phản 成thành 乎hồ 外ngoại 。 故cố 情tình 化hóa 為vi 想tưởng 而nhi 內nội 外ngoại 俱câu 外ngoại 故cố 謂vị 之chi 分phần 外ngoại 。

○# (# 二nhị 別biệt 示thị 趣thú 生sanh 二nhị 初sơ 總tổng 明minh 二nhị 習tập 阿A 難Nan 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 生sanh 從tùng 順thuận 習tập 。 死tử 從tùng 變biến 流lưu 。 臨lâm 命mạng 終chung 時thời 。 未vị 捨xả 煖noãn 觸xúc 。 一nhất 生sanh 善thiện 惡ác 。 俱câu 時thời 頓đốn 現hiện 。 死tử 逆nghịch 生sanh 順thuận 。 二nhị 習tập 相tương 交giao 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 生sanh 從tùng 順thuận 習tập 。 死tử 從tùng 變biến 流lưu 。 者giả 以dĩ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 愛ái 生sanh 而nhi 惡ác 死tử 也dã 。 是thị 故cố 生sanh 則tắc 順thuận 其kỳ 習tập 死tử 則tắc 逆nghịch 其kỳ 習tập 。 故cố 復phục 云vân 死tử 逆nghịch 生sanh 順thuận 。 二nhị 習tập 相tương 交giao 。 此thử 乃nãi 文văn 辭từ 互hỗ 略lược 耳nhĩ 。 只chỉ 是thị 生sanh 從tùng 存tồn 住trụ 故cố 順thuận 習tập 死tử 從tùng 變biến 流lưu 。 故cố 逆nghịch 習tập 也dã 。 未vị 捨xả 煖noãn 觸xúc 。 謂vị 現hiện 陰ấm 之chi 末mạt 中trung 陰ấm 之chi 初sơ 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 逆nghịch 順thuận 相tương 交giao 謂vị 方phương 死tử 方phương 生sanh 之chi 間gian 也dã 。 一nhất 切thiết 善thiện 惡ác 。 之chi 業nghiệp 即tức 於ư 是thị 時thời 。 隨tùy 其kỳ 情tình 想tưởng 輕khinh 重trọng 而nhi 感cảm 變biến 焉yên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 臨lâm 命mạng 終chung 時thời 。 未vị 捨xả 煖noãn 觸xúc 者giả 。 人nhân 秉bỉnh 識thức 息tức 煖noãn 三tam 法pháp 為vi 命mạng 。 生sanh 時thời 識thức 先tiên 投đầu 胎thai 摶đoàn 父phụ 精tinh 母mẫu 血huyết 而nhi 為vi 種chủng 子tử 。 次thứ 有hữu 息tức 而nhi 後hậu 有hữu 煖noãn 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 而nhi 有hữu 生sanh 三tam 事sự 別biệt 離ly 而nhi 有hữu 死tử 。 死tử 時thời 先tiên 捨xả 煖noãn 而nhi 後hậu 捨xả 息tức 捨xả 息tức 而nhi 後hậu 識thức 去khứ 。 所sở 謂vị 去khứ 後hậu 來lai 先tiên 作tác 主chủ 翁ông 者giả 識thức 也dã 。 今kim 云vân 未vị 捨xả 煖noãn 觸xúc 。 則tắc 是thị 將tương 死tử 未vị 死tử 之chi 間gian 而nhi 一nhất 生sanh 所sở 作tác 善thiện 惡ác 。 俱câu 時thời 頓đốn 現hiện 。 夫phu 貪tham 生sanh 怖bố 死tử 人nhân 之chi 常thường 情tình 故cố 。 死tử 逆nghịch 生sanh 順thuận 。 二nhị 習tập 相tương 交giao 。 而nhi 死tử 者giả 不bất 能năng 為vi 之chi 計kế 。 如như 人nhân 負phụ 債trái 強cường/cưỡng 者giả 先tiên 牽khiên 。 故cố 隨tùy 其kỳ 情tình 想tưởng 多đa 少thiểu 以dĩ 判phán 乎hồ 昇thăng 沉trầm 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 受thọ 生sanh 五ngũ 初sơ 純thuần 想tưởng 純thuần 想tưởng 即tức 飛phi 。 必tất 生sanh 天thiên 上thượng 。 若nhược 飛phi 心tâm 中trung 。 兼kiêm 福phước 兼kiêm 慧tuệ 。 及cập 與dữ 淨tịnh 願nguyện 。 自tự 然nhiên 心tâm 開khai 。 見kiến 十thập 方phương 佛Phật 。 一nhất 切thiết 淨tịnh 土độ 。 隨tùy 願nguyện 往vãng 生sanh 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 必tất 生sanh 天thiên 上thượng 。 者giả 據cứ 下hạ 情tình 少thiểu 想tưởng 多đa 。 但đãn 在tại 四tứ 天thiên 之chi 下hạ 。 驗nghiệm 今kim 純thuần 想tưởng 所sở 生sanh 應ưng 是thị 忉Đao 利lợi 以dĩ 上thượng 。 若nhược 單đơn 修tu 善thiện 禪thiền 則tắc 惟duy 生sanh 上thượng 界giới 。 若nhược 兼kiêm 諸chư 福phước 慧tuệ 則tắc 隨tùy 往vãng 十thập 方phương 。 於ư 飛phi 心tâm 中trung 旁bàng 論luận 福phước 慧tuệ 故cố 皆giai 云vân 兼kiêm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 純thuần 想tưởng 中trung 有hữu 二nhị 路lộ 一nhất 生sanh 天thiên 一nhất 生sanh 淨tịnh 土độ 。 生sanh 天thiên 之chi 想tưởng 乃nãi 以dĩ 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 而nhi 為vi 業nghiệp 。 準chuẩn 經kinh 則tắc 惟duy 想tưởng 而nhi 無vô 福phước 慧tuệ 與dữ 願nguyện 。 據cứ 理lý 生sanh 兜Đâu 率Suất 內nội 院viện 亦diệc 有hữu 禪thiền 慧tuệ 及cập 以dĩ 淨tịnh 願nguyện 。 若nhược 生sanh 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 亦diệc 兼kiêm 乎hồ 禪thiền 定định 之chi 福phước 。 生sanh 淨tịnh 土độ 者giả 則tắc 四tứ 義nghĩa 俱câu 備bị 而nhi 云vân 隨tùy 願nguyện 往vãng 生sanh 者giả 。 蓋cái 淨tịnh 土độ 法Pháp 門môn 要yếu 以dĩ 信tín 行hạnh 願nguyện 三tam 法pháp 為vi 之chi 主chủ 。 而nhi 三tam 法pháp 中trung 又hựu 以dĩ 淨tịnh 願nguyện 為vi 之chi 約ước 。 若nhược 藥dược 師sư 彌di 陀đà 二nhị 種chủng 淨tịnh 土độ 皆giai 有hữu 勸khuyến 勉miễn 求cầu 生sanh 之chi 方phương 。 惟duy 極cực 樂lạc 所sở 宗tông 者giả 多đa 。 苟cẩu 有hữu 純thuần 想tưởng 福phước 慧tuệ 淨tịnh 願nguyện 臨lâm 終chung 淨tịnh 土độ 自tự 然nhiên 現hiện 前tiền 。 莫mạc 不bất 隨tùy 願nguyện 得đắc 往vãng 生sanh 也dã 。

○# (# 二nhị 情tình 少thiểu 想tưởng 多đa 。 情tình 小tiểu 想tưởng 多đa 輕khinh 舉cử 非phi 遠viễn 。 即tức 為vi 飛phi 僊tiên 大đại 力lực 鬼quỷ 王vương 。 飛phi 行hành 夜dạ 叉xoa 。 地địa 行hành 羅la 剎sát 。 遊du 於ư 四tứ 天thiên 。 所sở 去khứ 無vô 礙ngại 。 其kỳ 中trung 若nhược 有hữu 。 善thiện 願nguyện 善thiện 心tâm 。 護hộ 持trì 我ngã 法Pháp 。 或hoặc 護hộ 禁cấm 戒giới 。 隨tùy 持trì 戒giới 人nhân 。 或hoặc 護hộ 神thần 咒chú 隨tùy 持trì 咒chú 者giả 或hoặc 護hộ 禪thiền 定định 。 保bảo 綏tuy 法Pháp 忍Nhẫn 。 是thị 等đẳng 親thân 住trụ 。 如Như 來Lai 座tòa 下hạ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 勝thắng 想tưởng 不bất 純thuần 少thiểu 滯trệ 邪tà 情tình 故cố 感cảm 此thử 類loại 。 其kỳ 中trung 下hạ 謂vị 雖tuy 滯trệ 邪tà 情tình 而nhi 有hữu 善thiện 願nguyện 斯tư 感cảm 善thiện 緣duyên 即tức 天thiên 龍long 八bát 部bộ 類loại 也dã 。 真chân 際tế 曰viết 情tình 少thiểu 想tưởng 多đa 。 此thử 通thông 舉cử 也dã 。 理lý 宜nghi 等đẳng 降giáng/hàng 四tứ 類loại 分phân 之chi 。 一nhất 情tình 九cửu 想tưởng 即tức 為vi 飛phi 僊tiên 。 二nhị 情tình 八bát 想tưởng 為vi 大đại 力lực 鬼quỷ 王vương 。 三tam 情tình 七thất 想tưởng 為vi 。 飛phi 行hành 夜dạ 叉xoa 。 四tứ 情tình 六lục 想tưởng 為vi 。 地địa 行hành 羅la 剎sát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 情tình 少thiểu 想tưởng 多đa 。 四Tứ 等Đẳng 中trung 亦diệc 分phần/phân 二nhị 路lộ 。 一nhất 無vô 善thiện 願nguyện 善thiện 心tâm 。 者giả 但đãn 以dĩ 下hạ 品phẩm 十Thập 善Thiện 為vi 行hành 。 一nhất 有hữu 善thiện 願nguyện 善thiện 心tâm 。 者giả 多đa 是thị 乘thừa 急cấp 戒giới 緩hoãn 之chi 人nhân 。 故cố 得đắc 親thân 住trụ 如Như 來Lai 座tòa 下hạ 。 聽thính 聞văn 大đại 法pháp 也dã 。

○# (# 三tam 情tình 想tưởng 均quân 等đẳng 。 情tình 想tưởng 均quân 等đẳng 。 不bất 飛phi 不bất 墜trụy 。 生sanh 於ư 人nhân 間gian 。 想tưởng 明minh 斯tư 聰thông 。 情tình 幽u 斯tư 鈍độn 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 由do 昔tích 情tình 想tưởng 感cảm 今kim 聰thông 鈍độn 。 是thị 知tri 言ngôn 均quân 等đẳng 者giả 總tổng 報báo 之chi 業nghiệp 也dã 。 言ngôn 幽u 明minh 者giả 別biệt 報báo 之chi 業nghiệp 也dã 。 由do 所sở 習tập 情tình 想tưởng 各các 在tại 強cường 弱nhược 致trí 有hữu 聰thông 鈍độn 之chi 異dị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 情tình 想tưởng 均quân 等đẳng 。 亦diệc 分phần/phân 二nhị 路lộ 。 想tưởng 雖tuy 五ngũ 分phân 明minh 暗ám 不bất 同đồng 。 明minh 者giả 斯tư 聰thông 故cố 多đa 睿# 智trí 。 情tình 雖tuy 五ngũ 分phần/phân 亦diệc 分phần/phân 輕khinh 重trọng 。 重trọng/trùng 者giả 斯tư 鈍độn 故cố 多đa 愚ngu 蒙mông 。 想tưởng 暗ám 雖tuy 近cận 於ư 情tình 情tình 猶do 想tưởng 也dã 。 情tình 輕khinh 雖tuy 近cận 於ư 想tưởng 想tưởng 猶do 情tình 也dã 。

○# (# 四tứ 情tình 多đa 想tưởng 少thiểu 。 情tình 多đa 想tưởng 少thiểu 。 流lưu 入nhập 橫hoạnh 生sanh 。 重trọng/trùng 為vi 毛mao 羣quần 輕khinh 為vi 羽vũ 族tộc 。 七thất 情tình 三tam 想tưởng 。 沉trầm 下hạ 水thủy 輪luân 。 生sanh 於ư 火hỏa 際tế 。 受thọ 氣khí 猛mãnh 火hỏa 。 身thân 為vi 餓ngạ 鬼quỷ 。 常thường 被bị 焚phần 燒thiêu 。 水thủy 能năng 害hại 己kỷ 。 無vô 食thực 無vô 飲ẩm 。 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 九cửu 情tình 一nhất 想tưởng 。 下hạ 洞đỗng 火hỏa 輪luân 。 身thân 入nhập 風phong 火hỏa 。 二nhị 交giao 過quá 地địa 。 輕khinh 生sanh 有hữu 間gián 。 重trọng 生sanh 無vô 間gián 。 二nhị 種chủng 地địa 獄ngục 。

【# 觧# 】# 真chân 際tế 曰viết 情tình 多đa 想tưởng 少thiểu 。 亦diệc 合hợp 分phần/phân 四tứ 。 六lục 情tình 四tứ 想tưởng 。 流lưu 入nhập 橫hoạnh 生sanh 。 七thất 情tình 三tam 想tưởng 。 墜trụy 為vi 餓ngạ 鬼quỷ 。 八bát 情tình 二nhị 想tưởng 生sanh 有hữu 間gian 獄ngục 。 九cửu 情tình 一nhất 想tưởng 。 生sanh 無Vô 間Gián 獄Ngục 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 橫hoạnh 生sanh 者giả 情tình 多đa 故cố 淪luân 變biến 帶đái 想tưởng 故cố 飛phi 舉cử 。 而nhi 業nghiệp 重trọng 不bất 能năng 但đãn 為vi 毛mao 羣quần 耳nhĩ 。 俱câu 舍xá 說thuyết 大đại 地địa 最tối 下hạ 有hữu 金kim 水thủy 風phong 輪luân 有hữu 八bát 寒hàn 八bát 熱nhiệt 。 地địa 獄ngục 在tại 三tam 輪luân 之chi 上thượng 。 此thử 文văn 說thuyết 沉trầm 下hạ 水thủy 火hỏa 風phong 輪luân 又hựu 似tự 地địa 獄ngục 在tại 三tam 輪luân 之chi 下hạ 。 疑nghi 此thử 所sở 指chỉ 非phi 地địa 下hạ 三tam 輪luân 乃nãi 地địa 獄ngục 三tam 輪luân 也dã 。 言ngôn 水thủy 輪luân 火hỏa 際tế 即tức 寒hàn 獄ngục 第đệ 八bát 也dã 。 受thọ 氣khí 猛mãnh 火hỏa 。 謂vị 受thọ 火hỏa 氣khí 以dĩ 為vi 身thân 故cố 常thường 被bị 火hỏa 燒thiêu 。 或hoặc 得đắc 水thủy 飲ẩm 亦diệc 化hóa 為vi 火hỏa 故cố 曰viết 水thủy 能năng 害hại 己kỷ 也dã 。 下hạ 洞đỗng 火hỏa 輪luân 。 即tức 八bát 熱nhiệt 獄ngục 也dã 。 身thân 入nhập 風phong 火hỏa 。 二nhị 交giao 過quá 地địa 。 謂vị 超siêu 寒hàn 獄ngục 入nhập 熱nhiệt 獄ngục 也dã 。 熱nhiệt 獄ngục 第đệ 八bát 名danh 五ngũ 無vô 間gian 。 有hữu 間gian 即tức 餘dư 七thất 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 只chỉ 就tựu 七thất 熱nhiệt 地địa 獄ngục 自tự 有hữu 輕khinh 重trọng 。 而nhi 此thử 無vô 間gian 非phi 五ngũ 無vô 間gian 。 下hạ 文văn 阿A 鼻Tỳ 方phương 是thị 第đệ 八bát 熱nhiệt 獄ngục 名danh 五ngũ 無vô 間gian 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 情tình 多đa 想tưởng 少thiểu 分phần/phân 四tứ 類loại 。 論luận 其kỳ 趣thú 生sanh 但đãn 有hữu 三tam 種chủng 。 於ư 三tam 種chủng 中trung 各các 分phần/phân 輕khinh 重trọng 以dĩ 論luận 受thọ 報báo 。 二nhị 則tắc 明minh 開khai 一nhất 則tắc 義nghĩa 隱ẩn 。 若nhược 分phân 別biệt 者giả 則tắc 輕khinh 為vi 有hữu 財tài 重trọng/trùng 為vi 無vô 財tài 也dã 。 孤cô 山sơn 又hựu 云vân 七thất 熱nhiệt 地địa 獄ngục 謂vị 八bát 大đại 獄ngục 中trung 第đệ 七thất 獄ngục 也dã 。 長Trường 阿A 含Hàm 云vân 此thử 四tứ 天thiên 下hạ 。 有hữu 八bát 千thiên 天thiên 下hạ 圍vi 繞nhiễu 。 其kỳ 外ngoại 復phục 有hữu 大đại 海hải 。 周chu 匝táp 圍vi 繞nhiễu 。 八bát 千thiên 天thiên 下hạ 復phục 有hữu 大đại 金Kim 剛Cang 山Sơn 。 繞nhiễu 大đại 海hải 水thủy 。 金Kim 剛Cang 山Sơn 外ngoại 復phục 有hữu 第đệ 二nhị 。 大đại 金Kim 剛Cang 山Sơn 。 樓lâu 炭thán 經Kinh 云vân 二nhị 金Kim 剛Cang 山Sơn 亦diệc 名danh 鐵Thiết 圍Vi 山sơn 。 二nhị 山sơn 中trung 間gian 。 窈yểu 窈yểu 冥minh 冥minh 。 日nhật 月nguyệt 天thiên 神thần 。 所sở 不bất 能năng 照chiếu 。 彼bỉ 有hữu 八bát 熱nhiệt 地địa 獄ngục 。 每mỗi 一nhất 地địa 獄ngục 有hữu 。 十thập 六lục 地địa 獄ngục 。 第đệ 一nhất 大đại 獄ngục 名danh 想tưởng 二nhị 名danh 黑hắc 繩thằng 三tam 名danh 堆đôi 壓áp 四tứ 名danh 叫khiếu 喚hoán 五ngũ 名danh 大Đại 叫Khiếu 喚Hoán 。 六lục 名danh 燒thiêu 煑chử 七thất 者giả 大đại 燒thiêu 煑chử 八bát 名danh 無vô 間gian 。 分phân 別biệt 其kỳ 相tương/tướng 具cụ 如như 第đệ 十thập 九cửu 卷quyển 。 又hựu 新tân 譯dịch 婆bà 娑sa 論luận 問vấn 曰viết 地địa 獄ngục 在tại 何hà 處xứ 。 答đáp 曰viết 多đa 分phần 在tại 此thử 贍Thiệm 部Bộ 洲Châu 下hạ 。 云vân 何hà 安an 立lập 。 有hữu 說thuyết 從tùng 此thử 洲châu 下hạ 四tứ 萬vạn 踰du 繕thiện 那na 至chí 無Vô 間Gián 地Địa 獄Ngục 底để 。 無vô 間gian 縱tung 廣quảng 高cao 下hạ 各các 二nhị 萬vạn 踰du 繕thiện 那na 。 次thứ 上thượng 一nhất 萬vạn 九cửu 千thiên 踰du 繕thiện 那na 。 中trung 安an 立lập 餘dư 七thất 地địa 獄ngục 。 謂vị 次thứ 上thượng 有hữu 極cực 熱nhiệt 次thứ 上thượng 有hữu 熱nhiệt 次thứ 上thượng 有hữu 大đại 叫khiếu 次thứ 上thượng 有hữu 嘷hào 叫khiếu 次thứ 上thượng 有hữu 眾chúng 合hợp 次thứ 上thượng 有hữu 黑hắc 繩thằng 次thứ 上thượng 有hữu 等đẳng 活hoạt 。 此thử 七thất 地địa 獄ngục 一nhất 一nhất 縱tung 廣quảng 萬vạn 踰du 繕thiện 那na 。 有hữu 說thuyết 無Vô 間Gián 地Địa 獄Ngục 。 周chu 回hồi 圍vi 繞nhiễu 如như 今kim 聚tụ 落lạc 圍vi 繞nhiễu 大đại 城thành (# 云vân 云vân )# 。 秪# 就tựu 此thử 獄ngục 自tự 有hữu 輕khinh 重trọng 。 而nhi 此thử 無vô 間gian 非phi 五ngũ 無vô 間gian 。 亦diệc 應ưng 以dĩ 第đệ 六lục 為vi 有hữu 間gian 第đệ 七thất 為vi 無vô 間gian 。 是thị 則tắc 風phong 火hỏa 二nhị 交giao 過quá 地địa 。 通thông 於ư 六lục 七thất 也dã 。 天thiên 台thai 曰viết 地địa 獄ngục 處xứ 所sở 。 非phi 所sở 說thuyết 不bất 同đồng 但đãn 是thị 彼bỉ 此thử 互hỗ 出xuất 。 應ưng 是thị 金kim 剛cang 兩lưỡng 山sơn 之chi 間gian 。 者giả 輕khinh 大đại 地địa 之chi 下hạ 者giả 重trọng/trùng 。 又hựu 不bất 獨độc 此thử 也dã 。 即tức 曠khoáng 野dã 深thâm 山sơn 。 亦diệc 有hữu 鬼quỷ 神thần 治trị 罪tội 人nhân 處xứ 。 如như 四tứ 川xuyên 鄷# 都đô 東đông 嶽nhạc 泰thái 山sơn 是thị 也dã 。 又hựu 如như 城thành 隍hoàng 社xã 令linh 亦diệc 有hữu 如như 人nhân 間gian 牢lao 獄ngục 世thế 人nhân 往vãng 往vãng 見kiến 之chi 。 不bất 知tri 者giả 便tiện 言ngôn 曾tằng 見kiến 閻diêm 王vương 及cập 以dĩ 地địa 獄ngục 。 又hựu 說thuyết 某mỗ 人nhân 死tử 後hậu 得đắc 做tố 閻diêm 王vương 。 須tu 知tri 閻Diêm 摩Ma 法Pháp 王Vương 。 自tự 有hữu 住trú 處xứ 在tại 鐵thiết 圍vi 。 兩lưỡng 山sơn 之chi 間gian 。 人nhân 不bất 易dị 見kiến 亦diệc 不bất 易dị 做tố 。 所sở 見kiến 所sở 做tố 者giả 但đãn 是thị 陰ấm 間gian 分phần/phân 司ty 耳nhĩ 。

○# (# 五ngũ 純thuần 情tình 純thuần 情tình 即tức 沉trầm 。 入nhập 阿A 鼻Tỳ 獄Ngục 。 若nhược 沉trầm 心tâm 中trung 。 有hữu 謗báng 大Đại 乘Thừa 。 毀hủy 佛Phật 禁cấm 戒giới 。 誑cuống 妄vọng 說thuyết 法Pháp 。 虗hư 貪tham 信tín 施thí 濫lạm 膺ưng 恭cung 敬kính 。 五ngũ 逆nghịch 十thập 重trọng 。 更cánh 生sanh 十thập 方phương 。 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。

○# (# 二nhị 約ước 業nghiệp 報báo 別biệt 示thị 七thất 初Sơ 地Địa 獄ngục 趣thú 三tam 初sơ 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 二nhị 初sơ 結kết 前tiền 循tuần 造tạo 惡ác 業nghiệp 。 雖tuy 則tắc 自tự 招chiêu 。 眾chúng 同đồng 分phần 中trung 。 兼kiêm 有hữu 元nguyên 地địa 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 阿A 鼻Tỳ 此thử 云vân 無vô 間gian 謂vị 受thọ 罪tội 苦khổ 具cụ 身thân 量lượng 劫kiếp 數số 壽thọ 命mạng 五ngũ 者giả 皆giai 無vô 遮già 間gian 名danh 五ngũ 無vô 間gian 。 此thử 惟duy 情tình 業nghiệp 最tối 重trọng 者giả 墜trụy 入nhập 至chí 劫kiếp 壞hoại 乃nãi 出xuất 。 若nhược 兼kiêm 謗báng 大Đại 乘Thừa 等đẳng 罪tội 則tắc 此thử 劫kiếp 雖tuy 壞hoại 更cánh 入nhập 十thập 方phương 阿A 鼻Tỳ 。 無vô 有hữu 出xuất 期kỳ 。 以dĩ 謗báng 法pháp 毀hủy 戒giới 令linh 無vô 窮cùng 人nhân 墮đọa 邪tà 見kiến 故cố 。 前tiền 問vấn 地địa 獄ngục 為vi 有hữu 定định 處xứ 。 為vi 復phục 自tự 然nhiên 。 故cố 答đáp 純thuần 情tình 以dĩ 造tạo 。 雖tuy 則tắc 自tự 招chiêu 。 同đồng 業nghiệp 所sở 感cảm 不bất 無vô 定định 處xứ 。 元nguyên 地địa 者giả 各các 隨tùy 元nguyên 由do 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 純thuần 情tình 無vô 間gian 亦diệc 分phần/phân 二nhị 類loại 。 一nhất 不bất 謗báng 大Đại 乘Thừa 。 等đẳng 至chí 劫kiếp 壞hoại 出xuất 可khả 盡tận 之chi 無vô 間gian 也dã 。 一nhất 若nhược 謗báng 大Đại 乘Thừa 等đẳng 劫kiếp 壞hoại 不bất 出xuất 不bất 可khả 盡tận 之chi 無vô 間gian 也dã 。 謗báng 大Đại 乘Thừa 五ngũ 逆nghịch 十thập 惡ác 。 之chi 為vi 罪tội 則tắc 事sự 兼kiêm 道đạo 俗tục 。 毀hủy 佛Phật 禁cấm 戒giới 。 去khứ 四tứ 罪tội 則tắc 惟duy 在tại 於ư 道đạo 。 故cố 在tại 道đạo 之chi 士sĩ 未vị 空không 乎hồ 想tưởng 宜nghi 先tiên 空không 乎hồ 情tình 。 一nhất 涉thiệp 乎hồ 情tình 便tiện 為vi 失thất 足túc 之chi 階giai 漸tiệm 。 況huống 純thuần 情tình 至chí 於ư 不bất 可khả 盡tận 之chi 無vô 間gian 乎hồ 。 又hựu 情tình 想tưởng 應ưng 作tác 四tứ 句cú 分phân 別biệt 。 純thuần 想tưởng 無vô 情tình 則tắc 生sanh 天thiên 宮cung 佛Phật 國quốc 。 純thuần 情tình 無vô 想tưởng 則tắc 墮đọa 地địa 獄ngục 阿A 鼻Tỳ 。 亦diệc 情tình 亦diệc 想tưởng 則tắc 分phân 為vi 九cửu 類loại 。 非phi 情tình 非phi 想tưởng 則tắc 為vi 出xuất 世thế 真chân 修tu 。 若nhược 首thủ 楞lăng 大đại 定định 此thử 又hựu 真chân 修tu 中trung 之chi 最Tối 上Thượng 乘Thừa 者giả 也dã 。 故cố 知tri 純thuần 想tưởng 猶do 未vị 出xuất 乎hồ 凡phàm 聖thánh 同đồng 居cư 淨tịnh 土độ 也dã 。 又hựu 情tình 即tức 惡ác 也dã 想tưởng 即tức 善thiện 也dã 。 不bất 言ngôn 善thiện 惡ác 而nhi 言ngôn 情tình 想tưởng 者giả 。 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 。 多đa 約ước 身thân 口khẩu 。 故cố 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 。 身thân 口khẩu 居cư 七thất 心tâm 業nghiệp 但đãn 居cư 其kỳ 三tam 然nhiên 而nhi 心tâm 為vi 其kỳ 總tổng 身thân 口khẩu 為vi 別biệt 。 總tổng 能năng 兼kiêm 別biệt 而nhi 別biệt 或hoặc 不bất 兼kiêm 總tổng 。 今kim 云vân 情tình 則tắc 無vô 惡ác 而nhi 不bất 收thu 。 云vân 想tưởng 則tắc 無vô 善thiện 而nhi 不bất 攝nhiếp 。 故cố 約ước 十thập 一nhất 情tình 想tưởng 以dĩ 明minh 多đa 少thiểu 則tắc 舉cử 其kỳ 總tổng 而nhi 別biệt 可khả 知tri 矣hĩ 。 前tiền 九cửu 情tình 一nhất 想tưởng 。 之chi 無vô 間gian 乃nãi 舉cử 其kỳ 輕khinh 者giả 而nhi 言ngôn 之chi 。 今kim 阿A 鼻Tỳ 之chi 稱xưng 無vô 間gian 乃nãi 因nhân 純thuần 情tình 以dĩ 造tạo 是thị 極cực 重trọng 之chi 無vô 間gian 也dã 。 是thị 則tắc 無vô 間gian 之chi 獄ngục 有hữu 三tam 曰viết 輕khinh 曰viết 重trùng 曰viết 極cực 重trọng 。 極cực 重trọng 者giả 兼kiêm 謗báng 大Đại 乘Thừa 等đẳng 罪tội 之chi 所sở 感cảm 也dã 。

○# (# 二nhị 生sanh 後hậu 阿A 難Nan 此thử 等đẳng 皆giai 是thị 。 彼bỉ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 自tự 業nghiệp 所sở 感cảm 。 造tạo 十thập 習tập 因nhân 。 受thọ 六lục 交giao 報báo 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 前tiền 略lược 明minh 情tình 想tưởng 感cảm 變biến 此thử 詳tường 明minh 根căn 境cảnh 搆câu 造tạo 也dã 。 十thập 習tập 本bổn 於ư 十thập 惑hoặc 以dĩ 習tập 成thành 惡ác 業nghiệp 。 六lục 交giao 因nhân 乎hồ 六lục 根căn 而nhi 交giao 起khởi 惡ác 報báo 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 六lục 交giao 者giả 如như 造tạo 業nghiệp 因nhân 眼nhãn 而nhi 餘dư 五ngũ 為vi 助trợ 。 至chí 受thọ 報báo 時thời 亦diệc 徧biến 及cập 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 十thập 習tập 因nhân 者giả 別biệt 指chỉ 惡ác 業nghiệp 。 即tức 由do 十thập 使sử 煩phiền 惱não 於ư 六lục 根căn 門môn 發phát 識thức 造tạo 業nghiệp 。 洎kịp 受thọ 其kỳ 報báo 。 從tùng 六lục 根căn 出xuất 。 道đạo 欽khâm 手thủ 濫lạm 引dẫn 惟duy 識thức 云vân 能năng 招chiêu 第đệ 八bát 引dẫn 異dị 熟thục 果quả 故cố 名danh 引dẫn 業nghiệp 。 能năng 招chiêu 第đệ 六lục 滿mãn 異dị 熟thục 果quả 名danh 為vi 滿mãn 業nghiệp 。 俱câu 舍xá 亦diệc 云vân 一nhất 引dẫn 業nghiệp 一nhất 生sanh 多đa 業nghiệp 純thuần 圓viên 滿mãn 。 猶do 如như 繪hội 畫họa 先tiên 圖đồ 形hình 狀trạng 後hậu 填điền 眾chúng 彩thải 等đẳng 。 荊kinh 公công 釋thích 要yếu 云vân 牽khiên 生sanh 地địa 獄ngục 是thị 引dẫn 業nghiệp 後hậu 受thọ 有hữu 輕khinh 重trọng 是thị 滿mãn 業nghiệp 。 俱câu 是thị 眾chúng 生sanh 妄vọng 情tình 習tập 造tạo 耳nhĩ 。 天thiên 台thai 曰viết 準chuẩn 止Chỉ 觀Quán 發phát 心tâm 簡giản 非phi 顯hiển 是thị 中trung 明minh 十thập 種chủng 非phi 心tâm 。 一nhất 一nhất 類loại 中trung 。 有hữu 心tâm 有hữu 行hành 。 如như 地địa 獄ngục 道đạo 若nhược 其kỳ 心tâm 念niệm 念niệm 專chuyên 貪tham 嗔sân 癡si 即tức 心tâm 也dã 。 起khởi 上thượng 品phẩm 十thập 惡ác 即tức 行hành 也dã 。 今kim 文văn 亦diệc 然nhiên 。 上thượng 明minh 情tình 想tưởng 多đa 少thiểu 即tức 心tâm 也dã 。 此thử 去khứ 明minh 十thập 習tập 因nhân 即tức 行hành 也dã 。 下hạ 之chi 六lục 道đạo 亦diệc 然nhiên 。 十thập 因nhân 皆giai 言ngôn 習tập 者giả 一nhất 一nhất 皆giai 約ước 習tập 以dĩ 成thành 性tánh 為vi 義nghĩa 。 苟cẩu 惟duy 一nhất 於ư 是thị 不bất 足túc 以dĩ 發phát 明minh 其kỳ 事sự 。 必tất 其kỳ 所sở 習tập 於ư 是thị 者giả 熟thục 故cố 垂thùy 終chung 吸hấp 攬lãm 墮đọa 獄ngục 者giả 成thành 也dã 。

○# (# 二nhị 指chỉ 相tương/tướng 別biệt 示thị 二nhị 初sơ 明minh 十thập 習tập 因nhân 二nhị 初sơ 總tổng 徵trưng 。 云vân 何hà 十thập 因nhân 。

○# (# 二nhị 別biệt 示thị 十thập 初sơ 婬dâm 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân 阿A 難Nan 一nhất 者giả 婬dâm 習tập 交giao 接tiếp 。 發phát 於ư 相tương 磨ma 。 研nghiên 磨ma 不bất 休hưu 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 大đại 猛mãnh 火hỏa 光quang 。 於ư 中trung 發phát 動động 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 人nhân 以dĩ 手thủ 。 自tự 相tương 摩ma 觸xúc 。 煖noãn 相tướng 現hiện 前tiền 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 然nhiên 。 故cố 有hữu 鐵thiết 牀sàng 。 銅đồng 柱trụ 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 行hành 婬dâm 。 同đồng 名danh 欲Dục 火Hỏa 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 欲dục 。 如như 避tị 火hỏa 坑khanh 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 惡ác 業nghiệp 起khởi 於ư 情tình 惑hoặc 而nhi 婬dâm 為vi 情tình 惑hoặc 之chi 最tối 故cố 前tiền 後hậu 皆giai 首thủ 明minh 之chi 。 十thập 習tập 之chi 業nghiệp 皆giai 先tiên 言ngôn 所sở 感cảm 之chi 境cảnh 次thứ 言ngôn 所sở 報báo 之chi 事sự 。 婬dâm 感cảm 火hỏa 業nghiệp 由do 惑hoặc 心tâm 熾sí 盛thịnh 相tương 摩ma 而nhi 發phát 也dã 。 故cố 所sở 感cảm 之chi 境cảnh 見kiến 大đại 猛mãnh 火hỏa 。 舒thư 王vương 云vân 婬dâm 習tập 研nghiên 磨ma 不bất 休hưu 。 自tự 耗hao 其kỳ 精tinh 則tắc 火hỏa 界giới 熾sí 然nhiên 。 於ư 其kỳ 生sanh 也dã 尚thượng 有hữu 痟tiêu 渴khát 內nội 熱nhiệt 等đẳng 疾tật 。 則tắc 其kỳ 死tử 也dã 見kiến 大đại 猛mãnh 火hỏa 宜nghi 矣hĩ 。 能năng 所sở 交giao 熾sí 名danh 。 二nhị 習tập 相tương 然nhiên 。 故cố 有hữu 鐵thiết 牀sàng 銅đồng 柱trụ 之chi 報báo 乃nãi 應ứng 其kỳ 習tập 業nghiệp 也dã 。 如Như 來Lai 為vi 導đạo 師sư 故cố 色sắc 目mục 以dĩ 警cảnh 之chi 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 行hành 人nhân 故cố 深thâm 怖bố 以dĩ 避tị 之chi 。 色sắc 目mục 猶do 詺# 目mục 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 發phát 業nghiệp 有hữu 二nhị 一nhất 正chánh 發phát 即tức 無vô 明minh 。 二nhị 助trợ 發phát 即tức 餘dư 惑hoặc 俱câu 分phân 別biệt 也dã 。 今kim 此thử 十thập 因nhân 除trừ 婬dâm 習tập 是thị 所sở 發phát 之chi 業nghiệp 餘dư 九cửu 皆giai 是thị 能năng 發phát 之chi 惑hoặc 。 天thiên 台thai 曰viết 準chuẩn 此thử 則tắc 所sở 發phát 之chi 業nghiệp 應ưng 具cụ 。 身thân 三tam 口khẩu 四tứ 。 今kim 於ư 婬dâm 業nghiệp 則tắc 顯hiển 餘dư 業nghiệp 則tắc 隱ẩn 。 略lược 如như 貪tham 習tập 交giao 計kế 。 則tắc 具cụ 足túc 婬dâm 殺sát 盜đạo 等đẳng 餘dư 可khả 類loại 推thôi 矣hĩ 。 婬dâm 業nghiệp 偏thiên 顯hiển 者giả 為vi 生sanh 死tử 之chi 本bổn 發phát 起khởi 之chi 由do 也dã 。 雲vân 間gian 曰viết 內nội 分phần/phân 婬dâm 生sanh 愛ái 水thủy 。 今kim 十thập 習tập 中trung 婬dâm 生sanh 火hỏa 而nhi 貪tham 生sanh 水thủy 者giả 。 婬dâm 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 貪tham 愛ái 故cố 亦diệc 生sanh 水thủy 。 二nhị 者giả 男nam 女nữ 二nhị 根căn 。 相tương/tướng 磨ma 生sanh 煖noãn 故cố 受thọ 火hỏa 報báo 。 上thượng 文văn 內nội 分phần/phân 通thông 取thủ 愛ái 義nghĩa 故cố 婬dâm 生sanh 愛ái 水thủy 。 今kim 十thập 習tập 義nghĩa 婬dâm 取thủ 研nghiên 磨ma 則tắc 生sanh 火hỏa 報báo 。

○# (# 二nhị 食thực 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 二nhị 者giả 貪tham 習tập 交giao 計kế 。 發phát 於ư 相tương 吸hấp 。 吸hấp 攬lãm 不bất 止chỉ 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 積tích 寒hàn 堅kiên 冰băng 。 於ư 中trung 凍đống 冽liệt 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 人nhân 以dĩ 口khẩu 。 吸hấp 縮súc 風phong 氣khí 。 有hữu 冷lãnh 觸xúc 生sanh 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 陵lăng 。 故cố 有hữu 吒tra 吒tra 。 波ba 波ba 羅la 羅la 青thanh 赤xích 白bạch 蓮liên 。 寒hàn 冰băng 等đẳng 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 多đa 求cầu 。 同đồng 名danh 貪Tham 水Thủy 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 貪tham 。 如như 避tị 瘴chướng 海hải 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 貪tham 習tập 感cảm 水thủy 由do 愛ái 心tâm 計kế 著trước 吸hấp 取thủ 而nhi 發phát 也dã 。 吸hấp 積tích 風phong 為vi 塞tắc 風phong 結kết 水thủy 為vi 冰băng 故cố 有hữu 積tích 寒hàn 凍đống 冽liệt 之chi 事sự 。 吒tra 吒tra 等đẳng 寒hàn 冰băng 之chi 報báo 即tức 寒hàn 冰băng 獄ngục 也dã 。 俱câu 舍xá 云vân 吒tra 波ba 羅la 等đẳng 忍nhẫn 寒hàn 聲thanh 青thanh 赤xích 白bạch 蓮liên 。 寒hàn 冰băng 色sắc 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 吒tra 波ba 羅la 三tam 青thanh 赤xích 白bạch 三tam 更cánh 有hữu 疱pháo 裂liệt 二nhị 相tương/tướng 即tức 八bát 寒hàn 地địa 獄ngục 。

○# (# 三tam 慢mạn 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 三tam 者giả 慢mạn 習tập 交giao 陵lăng 。 發phát 於ư 相tương 恃thị 。 馳trì 流lưu 不bất 息tức 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 騰đằng 逸dật 奔bôn 波ba 。 積tích 波ba 為vi 水thủy 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 人nhân 口khẩu 舌thiệt 。 自tự 相tương 綿miên 味vị 。 因nhân 而nhi 水thủy 發phát 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 鼓cổ 。 故cố 有hữu 血huyết 河hà 。 灰hôi 河hà 熱nhiệt 沙sa 毒độc 海hải 融dung 銅đồng 。 灌quán 吞thôn 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 我ngã 慢mạn 。 名danh 飲Ẩm 癡Si 水Thủy 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 慢mạn 。 如như 避tị 巨cự 溺nịch 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 慢mạn 習tập 驕kiêu 逸dật 由do 輕khinh 陵lăng 恃thị 己kỷ 而nhi 發phát 。 以dĩ 騰đằng 逸dật 馳trì 流lưu 故cố 感cảm 騰đằng 逸dật 奔bôn 波ba 之chi 境cảnh 。 積tích 致trí 惡ác 毒độc 故cố 有hữu 血huyết 河hà 。 灌quán 吞thôn 之chi 報báo 。 孤cô 山sơn 曰viết 癡si 水thủy 者giả 或hoặc 云vân 西tây 土thổ 有hữu 水thủy 飲ẩm 之chi 則tắc 癡si 。 如như 此thử 方phương 之chi 貪tham 泉tuyền 也dã 。

○# (# 四tứ 瞋sân 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 四tứ 者giả 瞋sân 習tập 交giao 衝xung 。 發phát 於ư 相tương 忤ngỗ 。 忤ngỗ 結kết 不bất 息tức 。 心tâm 熱nhiệt 發phát 火hỏa 。 鑄chú 氣khí 為vi 金kim 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 刀đao 山sơn 鐵thiết 梱# 劒kiếm 樹thụ 劒kiếm 輪luân 斧phủ 鉞việt 鎗thương 鋸cứ 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 人nhân 銜hàm 冤oan 。 殺sát 氣khí 飛phi 動động 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 擊kích 。 故cố 有hữu 宮cung 割cát 。 斬trảm 斫chước 剉tỏa 刺thứ 。 槌chùy 擊kích 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 瞋sân 恚khuể 。 名danh 利lợi 刀đao 劒kiếm 菩Bồ 薩Tát 見kiến 瞋sân 。 如như 避tị 誅tru 戮lục 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 心tâm 屬thuộc 火hỏa 氣khí 屬thuộc 金kim 。 瞋sân 者giả 由do 心tâm 作tác 氣khí 而nhi 反phản 動động 其kỳ 心tâm 。 加gia 之chi 衝xung 擊kích 抵để 忤ngỗ 則tắc 心tâm 火hỏa 轉chuyển 盛thịnh 氣khí 金kim 轉chuyển 剛cang 。 故cố 曰viết 心tâm 熱nhiệt 發phát 火hỏa 。 鑄chú 氣khí 為vi 金kim 也dã 。 斷đoạn 刑hình 曰viết 宮cung 肉nhục 刑hình 曰viết 割cát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 孤cô 山sơn 曰viết 宮cung 割cát 古cổ 五ngũ 刑hình 之chi 一nhất 。 吳ngô 興hưng 曰viết 五ngũ 刑hình 謂vị 墨mặc 劓tị 剕# 宮cung 大đại 辟tịch 。 墨mặc 謂vị 刺thứ 其kỳ 額ngạch 而nhi 涅niết 之chi 以dĩ 墨mặc 。 劓tị 謂vị 截tiệt 其kỳ 鼻tị 。 剕# 謂vị 刖# 其kỳ 足túc 。 宮cung 謂vị 男nam 子tử 則tắc 割cát 去khứ 其kỳ 勢thế 。 女nữ 子tử 則tắc 幽u 閉bế 之chi 。 大đại 辟tịch 即tức 死tử 刑hình 。 斬trảm 斫chước 剉tỏa 皆giai 新tân 之chi 死tử 刑hình 。 刺thứ 即tức 古cổ 之chi 墨mặc 刑hình 槌chùy 擊kích 皆giai 新tân 刑hình 之chi 笞si 杖trượng 類loại 。

○# (# 五ngũ 詐trá 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 五ngũ 者giả 詐trá 習tập 交giao 誘dụ 。 發phát 於ư 相tương 調điều 。 引dẫn 起khởi 不bất 住trụ 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 繩thằng 木mộc 絞giảo 校giáo 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 水thủy 浸tẩm 田điền 。 草thảo 木mộc 生sanh 長trưởng 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 延diên 。 故cố 有hữu 杻nữu 械giới 。 枷già 鎖tỏa 鞭tiên 杖trượng 。 撾qua 棒bổng 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 奸gian 偽ngụy 。 同đồng 名danh 讒Sàm 賊Tặc 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 詐trá 。 如như 畏úy 豺sài 狼lang 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 詐trá 習tập 依y 奸gian 智trí 起khởi 惡ác 而nhi 漸tiệm 滋tư 蔓mạn 故cố 如như 水thủy 浸tẩm 田điền 。 草thảo 木mộc 生sanh 長trưởng 。 由do 調điều 引dẫn 相tương/tướng 延diên 故cố 感cảm 繩thằng 木mộc 延diên 引dẫn 之chi 事sự 。 讒sàm 賊tặc 奸gian 詐trá 敗bại 正chánh 者giả 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 校giáo 枷già 也dã 。 易dị 云vân 屨lũ 校giáo 滅diệt 趾chỉ 荷hà 校giáo 滅diệt 耳nhĩ 。

○# (# 六lục 誑cuống 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 六lục 者giả 誑cuống 習tập 交giao 欺khi 。 發phát 於ư 相tương 罔võng 。 誣vu 罔võng 不bất 止chỉ 。 飛phi 心tâm 造tạo 奸gian 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 塵trần 土thổ 屎thỉ 尿niệu 。 穢uế 污ô 不bất 淨tịnh 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 塵trần 隨tùy 風phong 。 各các 無vô 所sở 見kiến 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 加gia 。 故cố 有hữu 沒một 溺nịch 。 騰đằng 擲trịch 飛phi 墜trụy 。 漂phiêu 淪luân 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 欺khi 誑cuống 。 同đồng 名danh 劫Kiếp 殺Sát 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 誑cuống 。 如như 踐tiễn 蛇xà 虺hủy 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 誑cuống 者giả 以dĩ 狂cuồng 言ngôn 欺khi 人nhân 其kỳ 志chí 誣vu 罔võng 其kỳ 心tâm 飛phi 揚dương 。 如như 風phong 鼓cổ 塵trần 使sử 人nhân 無vô 見kiến 。 故cố 感cảm 塵trần 土thổ 穢uế 惡ác 之chi 境cảnh 沒một 溺nịch 騰đằng 墜trụy 之chi 報báo 。

○# (# 七thất 冤oan 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 七thất 者giả 冤oan 習tập 交giao 嫌hiềm 。 發phát 於ư 銜hàm 恨hận 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 飛phi 石thạch 投đầu 礰lịch 匣hạp 貯trữ 車xa 檻hạm 甕úng 盛thịnh 囊nang 撲phác 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 陰ấm 毒độc 人nhân 。 懷hoài 抱bão 畜súc 惡ác 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 吞thôn 。 故cố 有hữu 投đầu 擲trịch 。 擒cầm 捉tróc 擊kích 射xạ 。 拋phao 撮toát 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 冤oan 家gia 名danh 違Vi 害Hại 鬼Quỷ 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 冤oan 如như 飲ẩm 鴆chậm 酒tửu 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 冤oan 習tập 銜hàm 恨hận 陰ấm 隱ẩn 為vi 傷thương 故cố 如như 陰ấm 毒độc 畜súc 惡ác 。 而nhi 感cảm 飛phi 石thạch 囊nang 撲phác 之chi 境cảnh 投đầu 擲trịch 拋phao 撮toát 之chi 報báo 。 飛phi 石thạch 投đầu 擲trịch 車xa 匣hạp 牢lao 柵# 皆giai 陰ấm 隱ẩn 事sự 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 囊nang 撲phác 者giả 囊nang 貯trữ 而nhi 撲phác 殺sát 之chi 。 史sử 記ký 秦tần 始thỉ 皇hoàng 囊nang 撲phác 兩lưỡng 弟đệ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 孤cô 山sơn 又hựu 曰viết 鴆chậm 鳥điểu 名danh 其kỳ 羽vũ 有hữu 毒độc 以dĩ 畫họa 酒tửu 飲ẩm 之chi 則tắc 死tử 。 其kỳ 鳥điểu 如như 鴞# 食thực 蛇xà 蝮phúc 雄hùng 名danh 運vận 目mục 雌thư 名danh 陰ấm 諧hài 。

○# (# 八bát 見kiến 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 八bát 者giả 見kiến 習tập 交giao 明minh 。 如như 薩tát 迦ca 耶da 。 見kiến 戒giới 禁cấm 取thủ 。 邪tà 悟ngộ 諸chư 業nghiệp 。 發phát 於ư 違vi 拒cự 。 出xuất 生sanh 相tương 反phản 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 王vương 使sử 主chủ 吏lại 。 證chứng 執chấp 文văn 籍tịch 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 行hành 路lộ 人nhân 。 來lai 往vãng 相tương 見kiến 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 交giao 。 故cố 有hữu 勘khám 問vấn 。 權quyền 詐trá 考khảo 訊tấn 推thôi 鞠cúc 察sát 訪phỏng 披phi 究cứu 照chiếu 明minh 善thiện 惡ác 童đồng 子tử 。 手thủ 執chấp 文văn 簿bộ 。 辭từ 辯biện 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 惡ác 見kiến 。 同đồng 名danh 見Kiến 坑Khanh 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 諸chư 。 虗hư 妄vọng 徧biến 執chấp 。 如như 臨lâm 毒độc 壑hác 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 見kiến 習tập 有hữu 五ngũ 一nhất 薩tát 迦ca 耶da 此thử 云vân 身thân 見kiến 。 謂vị 執chấp 身thân 有hữu 我ngã 種chủng 種chủng 計kế 著trước 。 二nhị 邊biên 見kiến 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 執chấp 斷đoạn 執chấp 常thường 。 三tam 邪tà 見kiến 。 邪tà 悟ngộ 錯thác 解giải 。 撥bát 無vô 因nhân 果quả 。 四tứ 見kiến 取thủ 。 非phi 果quả 計kế 果quả 如như 以dĩ 無vô 想tưởng 為vi 涅Niết 槃Bàn 之chi 類loại 。 五Ngũ 戒Giới 禁cấm 取thủ 。 非phi 因nhân 計kế 因nhân 如như 持trì 牛ngưu 狗cẩu 等đẳng 戒giới 為vi 生sanh 天thiên 因nhân 之chi 類loại 。 此thử 五ngũ 總tổng 名danh 惡ác 見kiến 。 順thuận 邪tà 反phản 正chánh 故cố 云vân 發phát 於ư 違vi 拒cự 。 出xuất 生sanh 相tương 反phản 。 由do 其kỳ 違vi 反phản 故cố 感cảm 王vương 吏lại 證chứng 執chấp 之chi 境cảnh 權quyền 詐trá 鞠cúc 推thôi 之chi 報báo 。 路lộ 人nhân 相tương 見kiến 一nhất 往vãng 一nhất 回hồi 喻dụ 所sở 見kiến 違vi 反phản 也dã 。 是thị 五ngũ 惡ác 見kiến 能năng 陷hãm 法Pháp 身thân 故cố 名danh 見kiến 坑khanh 。 能năng 致trí 業nghiệp 苦khổ 故cố 名danh 毒độc 壑hác 行hành 人nhân 。 當đương 疾tật 滅diệt 之chi 。

○# (# 九cửu 枉uổng 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 九cửu 者giả 枉uổng 習tập 交giao 加gia 。 發phát 於ư 誣vu 謗báng 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 合hợp 山sơn 合hợp 石thạch 碾niễn 磑ngại 耕canh 磨ma 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 讒sàm 賊tặc 人nhân 。 逼bức 枉uổng 良lương 善thiện 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 排bài 。 故cố 有hữu 押áp 捺nại 。 槌chùy 按án 蹙túc/xúc 漉lộc 。 衡hành 度độ 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 怨oán 謗báng 。 同đồng 名danh 讒Sàm 虎Hổ 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 枉uổng 。 如như 遭tao 霹phích 靂lịch 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 於ư 不bất 宜nghi 曲khúc 而nhi 曲khúc 之chi 曰viết 枉uổng 。 枉uổng 非phi 真chân 情tình 由do 誣vu 誘dụ 發phát 逼bức 壓áp 於ư 人nhân 故cố 感cảm 報báo 如như 之chi 。 排bài 擠# 挫tỏa 也dã 。 押áp 捺nại 亦diệc 其kỳ 義nghĩa 也dã 。 漉lộc 瀝lịch 也dã 。 衡hành 橫hoạnh/hoành 也dã 。 謂vị 迫bách 蹙túc/xúc 其kỳ 體thể 瀝lịch 漉lộc 其kỳ 血huyết 。 又hựu 於ư 迫bách 隘ải 苦khổ 具cụ 橫hoạnh/hoành 衝xung 而nhi 度độ 所sở 謂vị 下hạ 透thấu 桂quế 網võng 倒đảo 懸huyền 其kỳ 頭đầu 。 者giả 皆giai 衡hành 度độ 類loại 也dã 。 讒sàm 能năng 傷thương 人nhân 故cố 名danh 讒sàm 虎hổ 以dĩ 可khả 驚kinh 怖bố 故cố 名danh 霹phích 靂lịch 。

○# (# 十thập 訟tụng 習tập 二nhị 初sơ 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 二nhị 初sơ 造tạo 因nhân )# 十thập 者giả 訟tụng 習tập 交giao 諠huyên 。 發phát 於ư 藏tàng 覆phú 。

○# (# 二nhị 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 自tự 感cảm 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 如như 是thị 故cố 有hữu 。 鑑giám 見kiến 照chiếu 燭chúc 。

○# (# 二nhị 類loại 顯hiển 如như 於ư 日nhật 中trung 。 不bất 能năng 藏tàng 影ảnh 。

○# (# 二nhị 共cộng 感cảm 二nhị 習tập 相tương 陳trần 。 故cố 有hữu 惡ác 友hữu 。 業nghiệp 鏡kính 火hỏa 珠châu 。 披phi 露lộ 宿túc 業nghiệp 。 對đối 驗nghiệm 諸chư 事sự 。

○# (# 二nhị 聖thánh 賢hiền 訶ha 棄khí 是thị 故cố 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 色sắc 目mục 覆phú 藏tàng 。 同đồng 名danh 陰Ấm 賊Tặc 。 菩Bồ 薩Tát 觀quán 覆phú 。 如như 戴đái 高cao 山sơn 。 履lý 於ư 巨cự 海hải 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 訟tụng 非phi 官quan 訟tụng 。 公công 發phát 其kỳ 覆phú 之chi 謂vị 也dã 。 此thử 正chánh 覆phú 習tập 也dã 。 此thử 覆phú 彼bỉ 訟tụng 曰viết 交giao 諠huyên 。 故cố 感cảm 鑑giám 見kiến 照chiếu 燭chúc 。 之chi 境cảnh 惡ác 友hữu 對đối 驗nghiệm 之chi 報báo 。 陰ấm 賊tặc 覆phú 藏tàng 發phát 則tắc 自tự 害hại 。 覆phú 罪tội 適thích 足túc 以dĩ 自tự 壓áp 自tự 墜trụy 故cố 如như 戴đái 山sơn 履lý 海hải 也dã 。 十thập 習tập 發phát 於ư 十thập 惑hoặc 。 通thông 根căn 本bổn 而nhi 兼kiêm 隨tùy 。 隨tùy 煩phiền 惱não 二nhị 十thập 初sơ 曰viết 忿phẫn 恨hận 惱não 覆phú 誑cuống 諂siểm 憍kiêu 害hại 。 今kim 詐trá 習tập 即tức 諂siểm 也dã 。 冤oan 即tức 恨hận 也dã 。 枉uổng 即tức 害hại 也dã 。 訟tụng 即tức 覆phú 也dã 。 略lược 例lệ 而nhi 已dĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 十thập 習tập 配phối 屬thuộc 根căn 隨tùy 煩phiền 惱não 。 根căn 本bổn 有hữu 六lục 謂vị 貪tham 瞋sân 癡si 。 慢mạn 疑nghi 不bất 正chánh 見kiến 。 或hoặc 開khai 為vi 五ngũ 。 隨tùy 有hữu 二nhị 十thập 謂vị 忿phẫn 恨hận 惱não 覆phú 誑cuống 諂siểm 憍kiêu 害hại 嫉tật 慳san 無vô 慚tàm 無vô 愧quý 。 不bất 信tín 懈giải 怠đãi 放phóng 逸dật 。 昏hôn 沉trầm 掉trạo 舉cử 失thất 念niệm 不bất 正chánh 知tri 散tán 亂loạn 。 今kim 婬dâm 習tập 即tức 所sở 發phát 之chi 業nghiệp 具cụ 足túc 貪tham 癡si 。 詐trá 習tập 諂siểm 。 怨oán 習tập 即tức 恨hận 。 見kiến 即tức 五ngũ 見kiến 。 枉uổng 謂vị 逼bức 壓áp 良lương 善thiện 害hại 所sở 攝nhiếp 亦diệc 慎thận 類loại 。 訟tụng 謂vị 相tương/tướng 論luận 得đắc 失thất 恨hận 為vi 先tiên 。 惱não 之chi 一nhất 法pháp 性tánh 相tướng 應ưng 故cố 。

○# (# 二nhị 明minh 六lục 交giao 報báo 二nhị 初sơ 總tổng 明minh 云vân 何hà 六lục 報báo 。 阿A 難Nan 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 六lục 識thức 造tạo 業nghiệp 。 所sở 招chiêu 惡ác 報báo 。 從tùng 六lục 根căn 出xuất 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 造tạo 業nghiệp 招chiêu 報báo 根căn 識thức 必tất 俱câu 。 今kim 以dĩ 識thức 為vi 業nghiệp 而nhi 報báo 從tùng 根căn 者giả 。 蓋cái 業nghiệp 並tịnh 由do 心tâm 報báo 多đa 約ước 色sắc 故cố 也dã 。 所sở 名danh 六lục 交giao 報báo 者giả 。 璿# 師sư 云vân 因nhân 與dữ 果quả 交giao 。 今kim 則tắc 不bất 爾nhĩ 。 但đãn 是thị 果quả 時thời 六lục 根căn 與dữ 惡ác 報báo 相tương 涉thiệp 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 六lục 識thức 造tạo 業nghiệp 。 所sở 招chiêu 惡ác 報báo 。 從tùng 六lục 根căn 出xuất 。 此thử 固cố 然nhiên 也dã 。 而nhi 下hạ 文văn 一nhất 一nhất 各các 明minh 中trung 一nhất 根căn 受thọ 報báo 而nhi 五ngũ 根căn 與dữ 之chi 同đồng 受thọ 者giả 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 使sử 之chi 然nhiên 也dã 。 前tiền 不bất 云vân 乎hồ 。 是thị 故cố 世thế 界giới 。 因nhân 動động 有hữu 聲thanh 。 因nhân 聲thanh 有hữu 色sắc 。 因nhân 色sắc 有hữu 聲thanh 因nhân 聲thanh 有hữu 香hương 因nhân 香hương 有hữu 味vị 因nhân 味vị 有hữu 觸xúc 因nhân 觸xúc 知tri 法pháp 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 成thành 業nghiệp 性tánh 故cố 。 十thập 二nhị 區khu 分phần 。 由do 此thử 輪luân 轉chuyển 。 彼bỉ 明minh 成thành 十thập 二nhị 類loại 。 生sanh 之chi 根căn 本bổn 。 故cố 曰viết 是thị 故cố 世thế 界giới 。 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 。 窮cùng 十thập 二nhị 變biến 。 為vi 一nhất 旋toàn 復phục 。 今kim 六lục 交giao 報báo 乃nãi 彼bỉ 化hóa 生sanh 之chi 一nhất 類loại 。 方phương 其kỳ 造tạo 十thập 習tập 因nhân 。 時thời 必tất 一nhất 根căn 造tạo 罪tội 而nhi 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 趣thú 外ngoại 奔bôn 逸dật 。 而nhi 與dữ 之chi 同đồng 造tạo 。 故cố 一nhất 根căn 受thọ 報báo 而nhi 五ngũ 根căn 與dữ 之chi 同đồng 受thọ 。 但đãn 互hỗ 為vi 主chủ 賓tân 不bất 同đồng 以dĩ 明minh 六lục 交giao 差sai 別biệt 。 今kim 且thả 總tổng 釋thích 下hạ 當đương 各các 明minh 。 俾tỉ 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 路lộ 者giả 識thức 其kỳ 岐kỳ 逕kính 以dĩ 為vi 簡giản 非phi 顯hiển 是thị 之chi 水thủy 鏡kính 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 示thị 二nhị 初sơ 徵trưng 云vân 何hà 惡ác 報báo 。 從tùng 六lục 根căn 出xuất 。

○# (# 二nhị 示thị 六lục 初sơ 見kiến 報báo 二nhị 初sơ 標tiêu 一nhất 者giả 見kiến 報báo 。 招chiêu 引dẫn 惡ác 果quả 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 臨lâm 終chung 見kiến 相tương/tướng 此thử 見kiến 業nghiệp 交giao 。 則tắc 臨lâm 終chung 時thời 。 先tiên 見kiến 猛mãnh 火hỏa 。 滿mãn 十thập 方phương 界giới 。

○# (# 二nhị 乘thừa 業nghiệp 受thọ 生sanh 二nhị 初sơ 明minh 入nhập 獄ngục 初sơ 相tương/tướng 亡vong 者giả 神thần 識thức 。 飛phi 墜trụy 乘thừa 烟yên 。 入nhập 無Vô 間Gián 獄Ngục 。

○# (# 二nhị 明minh 入nhập 獄ngục 後hậu 相tương/tướng 二nhị 初sơ 發phát 二nhị 相tương/tướng 發phát 明minh 二nhị 相tướng 。 一nhất 者giả 明minh 見kiến 。 則tắc 能năng 徧biến 見kiến 種chủng 種chủng 惡ác 物vật 。 生sanh 無vô 量lượng 畏úy 。 二nhị 者giả 暗ám 見kiến 。 寂tịch 然nhiên 不bất 見kiến 。 生sanh 無vô 量lượng 恐khủng 。

○# (# 二nhị 交giao 六lục 根căn 如như 是thị 見kiến 火hỏa 。 燒thiêu 聽thính 能năng 為vi 鑊hoạch 湯thang 。 洋dương 銅đồng 燒thiêu 息tức 能năng 為vi 黑hắc 烟yên 紫tử 燄diệm 燒thiêu 味vị 能năng 為vi 焦tiêu 丸hoàn 。 鐵thiết 糜mi 燒thiêu 觸xúc 能năng 為vi 熱nhiệt 灰hôi 。 爐lô 炭thán 燒thiêu 心tâm 能năng 生sanh 星tinh 火hỏa 迸bính 洒sái 。 煽phiến 鼓cổ 空không 界giới 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 見kiến 覺giác 屬thuộc 火hỏa 故cố 感cảm 猛mãnh 火hỏa 。 畏úy 見kiến 於ư 境cảnh 恐khủng 藏tạng 於ư 心tâm 。 六lục 交giao 皆giai 直trực 入nhập 無vô 間gian 者giả 就tựu 重trọng/trùng 言ngôn 耳nhĩ 。 成thành 論luận 云vân 極cực 善thiện 極cực 惡ác 皆giai 無vô 中trung 陰ấm 所sở 以dĩ 直trực 入nhập 。 聞văn 聽thính 屬thuộc 水thủy 故cố 燒thiêu 聽thính 能năng 為vi 鑊hoạch 湯thang 洋dương 銅đồng 。 鼻tị 嗅khứu 主chủ 氣khí 故cố 燒thiêu 息tức 能năng 為vi 黑hắc 烟yên 紫tử 燄diệm 。 舌thiệt 主chủ 味vị 丸hoàn 糜mi 味vị 類loại 也dã 。 身thân 主chủ 觸xúc 灰hôi 炭thán 觸xúc 類loại 也dã 。 心tâm 正chánh 屬thuộc 火hỏa 燒thiêu 之chi 轉chuyển 熾sí 故cố 迸bính 洒sái 煽phiến 鼓cổ 。 吳ngô 興hưng 曰viết 一nhất 者giả 下hạ 標tiêu 示thị 。 臨lâm 終chung 下hạ 釋thích 相tương/tướng 。 先tiên 見kiến 猛mãnh 火hỏa 。 等đẳng 即tức 現hiện 報báo 也dã 。 亡vong 者giả 神thần 識thức 。 等đẳng 即tức 生sanh 報báo 也dã 。 發phát 明minh 下hạ 就tựu 眼nhãn 根căn 明minh 二nhị 相tương/tướng 。 如như 是thị 下hạ 對đối 諸chư 根căn 明minh 交giao 報báo 。 他tha 皆giai 放phóng 此thử 。 然nhiên 一nhất 根căn 惡ác 報báo 而nhi 五ngũ 根căn 徧biến 受thọ 者giả 。 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 理lý 而nhi 推thôi 之chi 必tất 由do 六lục 識thức 造tạo 業nghiệp 。 之chi 時thời 性tánh 中trung 相tương 知tri 。 用dụng 中trung 相tương 背bội 。 從tùng 業nghiệp 受thọ 報báo 法pháp 爾nhĩ 如như 斯tư 。 以dĩ 相tương 知tri 故cố 六lục 報báo 互hỗ 通thông 。 以dĩ 相tương 背bội 故cố 諸chư 相tướng 差sai 別biệt 。 惟duy 識thức 發phát 現hiện 信tín 其kỳ 不bất 誣vu 。 問vấn 下hạ 五ngũ 報báo 中trung 悉tất 有hữu 當đương 根căn 受thọ 報báo 之chi 相tướng 。 今kim 眼nhãn 根căn 見kiến 火hỏa 後hậu 便tiện 云vân 燒thiêu 聽thính 者giả 何hà 邪tà 。 答đáp 以dĩ 燒thiêu 見kiến 易dị 明minh 故cố 。 況huống 下hạ 黑hắc 烟yên 紫tử 燄diệm 星tinh 火hỏa 迸bính 洒sái 等đẳng 皆giai 眼nhãn 根căn 所sở 交giao 之chi 報báo 故cố 不bất 別biệt 云vân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 約ước 眼nhãn 根căn 見kiến 色sắc 造tạo 罪tội 為vi 之chi 主chủ 。 牽khiên 引dẫn 餘dư 五ngũ 同đồng 造tạo 為vi 之chi 賓tân 。 若nhược 約ước 眼nhãn 緣duyên 色sắc 塵trần 造tạo 。 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 則tắc 以dĩ 因nhân 動động 見kiến 色sắc 為vi 本bổn 然nhiên 後hậu 因nhân 色sắc 聞văn 香hương 因nhân 香hương 嘗thường 味vị 因nhân 味vị 覺giác 觸xúc 因nhân 觸xúc 知tri 法pháp 因nhân 法pháp 聞văn 聲thanh 。 且thả 約ước 造tạo 一nhất 殺sát 業nghiệp 為vi 言ngôn 。 如như 因nhân 畜súc 動động 而nhi 見kiến 畜súc 即tức 妄vọng 想tưởng 緣duyên 畜súc 可khả 食thực 而nhi 行hành 殺sát 為vi 因nhân 動động 有hữu 色sắc 。 或hoặc 又hựu 緣duyên 畜súc 有hữu 香hương 而nhi 行hành 殺sát 為vi 。 因nhân 色sắc 有hữu 香hương 。 或hoặc 又hựu 緣duyên 畜súc 有hữu 味vị 而nhi 行hành 殺sát 為vi 因nhân 香hương 有hữu 味vị 。 或hoặc 又hựu 緣duyên 畜súc 乘thừa 熱nhiệt 可khả 食thực 而nhi 行hành 殺sát 為vi 因nhân 味vị 有hữu 觸xúc 。 或hoặc 又hựu 緣duyên 畜súc 內nội 心tâm 思tư 惟duy 。 而nhi 行hành 殺sát 為vi 因nhân 觸xúc 有hữu 法pháp 。 或hoặc 又hựu 緣duyên 畜súc 炮bào 炙chích 割cát 截tiệt 之chi 聲thanh 而nhi 行hành 殺sát 為vi 因nhân 法pháp 有hữu 聲thanh 。 故cố 受thọ 地địa 獄ngục 惡ác 報báo 時thời 有hữu 正chánh 受thọ 有hữu 傍bàng 受thọ 不bất 同đồng 。 眼nhãn 根căn 屬thuộc 火hỏa 故cố 臨lâm 終chung 時thời 先tiên 見kiến 猛mãnh 火hỏa 。 滿mãn 十thập 方phương 界giới 。 發phát 明minh 二nhị 相tướng 。 此thử 當đương 根căn 正chánh 報báo 也dã 。 燒thiêu 聽thính 燒thiêu 息tức 等đẳng 餘dư 根căn 傍bàng 報báo 也dã 。 一nhất 根căn 之chi 報báo 如như 此thử 餘dư 根căn 之chi 報báo 例lệ 然nhiên 。 下hạ 文văn 云vân 由do 是thị 眾chúng 生sanh 。 別biệt 作tác 別biệt 造tạo 。 於ư 世thế 界giới 中trung 。 入nhập 同đồng 分phân 地địa 。 妄vọng 想tưởng 發phát 生sanh 。 非phi 本bổn 來lai 有hữu 。 信tín 六lục 亂loạn 妄vọng 想tưởng 。 之chi 所sở 發phát 非phi 本bổn 來lai 有hữu 也dã 。

○# (# 二nhị 聞văn 報báo 二nhị 初sơ 標tiêu 二nhị 者giả 聞văn 報báo 。 招chiêu 引dẫn 惡ác 果quả 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 臨lâm 終chung 見kiến 相tương/tướng 此thử 聞văn 業nghiệp 交giao 。 則tắc 臨lâm 終chung 時thời 。 先tiên 見kiến 波ba 濤đào 。 沒một 溺nịch 天thiên 地địa 。

○# (# 二nhị 乘thừa 業nghiệp 受thọ 生sanh 二nhị 初sơ 明minh 入nhập 獄ngục 初sơ 相tương/tướng 亡vong 者giả 神thần 識thức 。 降giáng 注chú 乘thừa 流lưu 。 入nhập 無Vô 間Gián 獄Ngục 。

○# (# 二nhị 明minh 入nhập 獄ngục 後hậu 相tương/tướng 二nhị 初sơ 發phát 二nhị 相tương/tướng 發phát 明minh 二nhị 相tướng 。 一nhất 者giả 開khai 聽thính 。 聽thính 種chủng 種chủng 閙náo 精tinh 神thần 愗mậu 亂loạn 。 二nhị 者giả 閉bế 聽thính 。 寂tịch 無vô 所sở 聞văn 。 幽u 魄phách 沉trầm 沒một 。

○# (# 二nhị 交giao 六lục 根căn 如như 是thị 聞văn 波ba 。 注chú 聞văn 則tắc 能năng 為vi 責trách 為vi 詰cật 。 注chú 見kiến 則tắc 能năng 為vi 雷lôi 為vi 吼hống 。 為vi 惡ác 毒độc 氣khí 。 注chú 息tức 則tắc 能năng 為vi 雨vũ 為vi 霧vụ 。 洒sái 諸chư 毒độc 蟲trùng 周chu 滿mãn 身thân 體thể 。 注chú 味vị 則tắc 能năng 為vi 膿nùng 為vi 血huyết 。 種chủng 種chủng 雜tạp 穢uế 。 注chú 觸xúc 則tắc 能năng 為vi 畜súc 為vi 鬼quỷ 。 為vi 糞phẩn 為vi 尿niệu 。 注chú 意ý 則tắc 能năng 為vi 電điện 為vi 雹bạc 。 摧tồi 碎toái 心tâm 魄phách 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 上thượng 云vân 見kiến 火hỏa 此thử 云vân 聞văn 波ba 。 今kim 以dĩ 近cận 義nghĩa 詳tường 之chi 。 如như 易dị 云vân 離ly 為vi 目mục 為vi 火hỏa 坎khảm 為vi 耳nhĩ 為vi 水thủy 。 將tương 恐khủng 見kiến 聞văn 本bổn 乎hồ 水thủy 火hỏa 之chi 性tánh 故cố 發phát 燒thiêu 注chú 之chi 相tướng 也dã 。 又hựu 其kỳ 聞văn 波ba 所sở 注chú 諸chư 根căn 循tuần 業nghiệp 各các 變biến 難nan 盡tận 銷tiêu 會hội 。 如như 注chú 見kiến 則tắc 能năng 為vi 雷lôi 為vi 吼hống 。 等đẳng 似tự 非phi 眼nhãn 根căn 所sở 入nhập 之chi 相tướng 。 乃nãi 至chí 下hạ 文văn 多đa 此thử 義nghĩa 例lệ 。 聖thánh 言ngôn 叵phả 測trắc 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 聞văn 聽thính 屬thuộc 水thủy 故cố 觀quán 聽thính 旋toàn 復phục 。 則tắc 水thủy 不bất 能năng 溺nịch 。 依y 之chi 造tạo 業nghiệp 則tắc 能năng 感cảm 波ba 濤đào 。 注chú 聞văn 發phát 聲thanh 故cố 為vi 責trách 罪tội 詰cật 情tình 之chi 事sự 。 注chú 見kiến 能năng 為vi 雷lôi 吼hống 者giả 聞văn 波ba 屬thuộc 陰ấm 見kiến 火hỏa 為vi 陽dương 陰âm 陽dương 相tương/tướng 薄bạc 而nhi 成thành 雷lôi 故cố 也dã 。 注chú 息tức 為vi 雨vũ 霧vụ 水thủy 隨tùy 氣khí 變biến 也dã 。 注chú 味vị 為vi 膿nùng 血huyết 水thủy 隨tùy 味vị 變biến 也dã 。 注chú 觸xúc 為vi 畜súc 鬼quỷ 水thủy 隨tùy 形hình 變biến 也dã 。 注chú 意ý 為vi 電điện 雹bạc 意ý 出xuất 於ư 心tâm 水thủy 火hỏa 交giao 感cảm 也dã 。 一nhất 切thiết 物vật 理lý 莫mạc 不bất 因nhân 五ngũ 行hành 乘thừa 陰âm 陽dương 以dĩ 變biến 化hóa 。 故cố 此thử 隨tùy 根căn 轉chuyển 變biến 之chi 事sự 皆giai 不bất 出xuất 此thử 。

○# (# 三tam 齅khứu 報báo 二nhị 初sơ 標tiêu 三tam 者giả 齅khứu 報báo 。 招chiêu 引dẫn 惡ác 果quả 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 臨lâm 終chung 見kiến 相tương/tướng 此thử 齅khứu 業nghiệp 交giao 。 則tắc 臨lâm 終chung 時thời 。 先tiên 見kiến 毒độc 氣khí 。 充sung 塞tắc 遠viễn 近cận 。

○# (# 二nhị 乘thừa 業nghiệp 受thọ 生sanh 二nhị 初sơ 明minh 入nhập 獄ngục 初sơ 相tương/tướng 亡vong 者giả 神thần 識thức 。 從tùng 地địa 涌dũng 出xuất 。 入nhập 無Vô 間Gián 獄Ngục 。

○# (# 二nhị 明minh 入nhập 獄ngục 後hậu 相tương/tướng 二nhị 初sơ 發phát 二nhị 相tương/tướng 發phát 明minh 二nhị 相tướng 。 一nhất 者giả 通thông 聞văn 。 被bị 諸chư 惡ác 氣khí 。 熏huân 極cực 心tâm 擾nhiễu 。 二nhị 者giả 塞tắc 聞văn 。 氣khí 掩yểm 不bất 通thông 。 悶muộn 絕tuyệt 於ư 地địa 。

○# (# 二nhị 交giao 六lục 根căn 如như 是thị 齅khứu 氣khí 。 衝xung 息tức 則tắc 能năng 為vi 質chất 為vi 履lý 。 衝xung 見kiến 則tắc 能năng 為vi 火hỏa 為vi 炬cự 。 衝xung 聽thính 則tắc 能năng 為vi 沒một 為vi 溺nịch 。 為vi 洋dương 為vi 沸phí 衝xung 味vị 則tắc 能năng 為vi 餒nỗi 為vi 爽sảng 。 衝xung 觸xúc 則tắc 能năng 為vi 綻trán 為vi 爛lạn 。 為vi 大đại 肉nhục 山sơn 。 有hữu 百bách 千thiên 眼nhãn 。 無vô 量lượng 咂táp 食thực 。 衝xung 思tư 則tắc 能năng 為vi 灰hôi 為vi 瘴chướng 。 為vi 飛phi 沙sa 礰lịch 。 擊kích 碎toái 身thân 體thể 。

【# 觧# 】# 資tư 中trung 曰viết 鼻tị 根căn 造tạo 業nghiệp 貪tham 齅khứu 諸chư 香hương 故cố 招chiêu 毒độc 氣khí 以dĩ 受thọ 其kỳ 報báo 。 孤cô 山sơn 曰viết 魚ngư 敗bại 曰viết 餒nỗi 羮# 敗bại 曰viết 爽sảng 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 質chất 礙ngại 也dã 。 履lý 通thông 也dã 。 齅khứu 業nghiệp 所sở 依y 不bất 離ly 通thông 塞tắc 故cố 衝xung 息tức 能năng 為vi 質chất 履lý 也dã 。 衝xung 見kiến 為vi 火hỏa 炬cự 。 衝xung 聽thính 為vi 沒một 溺nịch 洋dương 沸phí 。 則tắc 見kiến 覺giác 屬thuộc 火hỏa 聞văn 聽thính 屬thuộc 水thủy 明minh 矣hĩ 。 饑cơ 餒nỗi 乖quai 爽sảng 由do 味vị 隨tùy 氣khí 變biến 也dã 。 綻trán 折chiết 爛lạn 壞hoại 由do 體thể 隨tùy 氣khí 變biến 也dã 。 衝xung 思tư 為vi 灰hôi 沙sa 依y 土thổ 感cảm 也dã 。

○# (# 四tứ 味vị 報báo 二nhị 初sơ 標tiêu 四tứ 者giả 味vị 報báo 。 招chiêu 引dẫn 惡ác 果quả 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 臨lâm 終chung 見kiến 相tương/tướng 此thử 味vị 業nghiệp 交giao 。 則tắc 臨lâm 終chung 時thời 。 先tiên 見kiến 鐵thiết 網võng 。 猛mãnh 燄diệm 熾sí 烈liệt 。 周chu 覆phú 世thế 界giới 。

○# (# 二nhị 乘thừa 業nghiệp 受thọ 生sanh 二nhị 初sơ 明minh 入nhập 獄ngục 初sơ 相tương/tướng 亡vong 者giả 神thần 識thức 。 下hạ 透thấu 挂quải 網võng 倒đảo 懸huyền 其kỳ 頭đầu 。 入nhập 無Vô 間Gián 獄Ngục 。

○# (# 二nhị 明minh 入nhập 獄ngục 後hậu 相tương/tướng 二nhị 初sơ 發phát 二nhị 相tương/tướng 發phát 明minh 二nhị 相tướng 。 一nhất 者giả 吸hấp 氣khí 。 結kết 成thành 塞tắc 冰băng 凍đống 裂liệt 身thân 肉nhục 二nhị 者giả 吐thổ 氣khí 。 飛phi 為vi 猛mãnh 火hỏa 。 焦tiêu 爛lạn 骨cốt 髓tủy 。

○# (# 二nhị 交giao 六lục 根căn )# 如như 是thị 嘗thường 味vị 歷lịch 嘗thường 則tắc 能năng 為vi 承thừa 為vi 忍nhẫn 。 歷lịch 見kiến 則tắc 能năng 為vi 然nhiên 金kim 石thạch 。 歷lịch 聽thính 則tắc 能năng 為vi 利lợi 兵binh 刃nhận 。 歷lịch 息tức 則tắc 能năng 為vi 大đại 鐵thiết 籠lung 。 彌di 覆phú 國quốc 土độ 。 歷lịch 觸xúc 則tắc 能năng 為vi 弓cung 為vi 箭tiễn 。 為vi 弩nỗ 為vi 射xạ 。 歷lịch 思tư 則tắc 能năng 為vi 飛phi 熱nhiệt 鐵thiết 。 從tùng 空không 雨vũ 下hạ 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 準chuẩn 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 云vân 見kiến 聞văn 齅khứu 此thử 應ưng 云vân 嘗thường 報báo 。 言ngôn 味vị 報báo 者giả 從tùng 所sở 嘗thường 為vi 名danh 也dã 。 貪tham 味vị 則tắc 網võng 捕bộ 燒thiêu 野dã 以dĩ 取thủ 禽cầm 獸thú 故cố 見kiến 鐵thiết 網võng 猛mãnh 燄diệm 之chi 相tướng 。 為vi 承thừa 為vi 忍nhẫn 謂vị 發phát 言ngôn 承thừa 領lãnh 忍nhẫn 聲thanh 甘cam 受thọ 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 舌thiệt 噉đạm 生sanh 命mạng 使sử 彼bỉ 承thừa 忍nhẫn 故cố 歷lịch 嘗thường 發phát 苦khổ 使sử 己kỷ 承thừa 忍nhẫn 。 依y 見kiến 貪tham 味vị 故cố 能năng 為vi 然nhiên 金kim 石thạch 。 依y 聽thính 發phát 惡ác 故cố 能năng 為vi 利lợi 兵binh 刃nhận 。 依y 齅khứu 恣tứ 貪tham 籠lung 取thủ 羣quần 味vị 故cố 能năng 為vi 大đại 鐵thiết 籠lung 。 觸xúc 味vị 傷thương 物vật 故cố 感cảm 弓cung 箭tiễn 以dĩ 自tự 傷thương 。 緣duyên 味vị 思tư 物vật 故cố 感cảm 飛phi 鐵thiết 以dĩ 充sung 味vị 。

○# (# 五ngũ 觸xúc 報báo 二nhị 初sơ 標tiêu 五ngũ 者giả 觸xúc 報báo 。 招chiêu 引dẫn 惡ác 果quả 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 臨lâm 終chung 見kiến 相tương/tướng 此thử 觸xúc 業nghiệp 交giao 。 則tắc 臨lâm 終chung 時thời 。 先tiên 見kiến 大đại 山sơn 。 四tứ 面diện 來lai 合hợp 。 無vô 復phục 出xuất 路lộ 。

○# (# 二nhị 乘thừa 業nghiệp 受thọ 生sanh 二nhị 初sơ 明minh 入nhập 獄ngục 初sơ 相tương/tướng 亡vong 者giả 神thần 識thức 。 見kiến 大đại 鐵thiết 城thành 。 火hỏa 蛇xà 火hỏa 狗cẩu 。 虎hổ 狼lang 獅sư 子tử 。 牛ngưu 頭đầu 獄ngục 卒tốt 。 馬mã 頭đầu 羅la 剎sát 。 手thủ 執chấp 鎗thương 矟sáo 。 驅khu 入nhập 城thành 門môn 。 向hướng 無Vô 間Gián 獄Ngục 。

○# (# 二nhị 明minh 入nhập 獄ngục 後hậu 相tương/tướng 二nhị 初sơ 發phát 二nhị 相tương/tướng 發phát 明minh 二nhị 相tướng 。 一nhất 者giả 合hợp 觸xúc 。 合hợp 山sơn 逼bức 體thể 。 骨cốt 肉nhục 血huyết 潰hội 。 二nhị 者giả 離ly 觸xúc 。 刀đao 劒kiếm 觸xúc 身thân 。 心tâm 肝can 屠đồ 裂liệt 。

○# (# 二nhị 交giao 六lục 根căn 如như 是thị 合hợp 觸xúc 。 歷lịch 觸xúc 則tắc 能năng 為vi 道đạo 為vi 觀quán 為vi 廳thính 為vi 桉# 歷lịch 見kiến 則tắc 能năng 為vi 燒thiêu 為vi 熱nhiệt 歷lịch 聽thính 則tắc 能năng 為vi 撞chàng 為vi 擊kích 。 為vi 剚chí 為vi 射xạ 。 歷lịch 息tức 則tắc 能năng 為vi 括quát 為vi 袋đại 。 為vi 考khảo 為vi 縛phược 。 歷lịch 嘗thường 則tắc 能năng 為vi 耕canh 為vi 鉗kiềm 。 為vi 斬trảm 為vi 截tiệt 。 歷lịch 思tư 則tắc 能năng 為vi 墜trụy 為vi 飛phi 。 為vi 煎tiễn 為vi 炙chích 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 合hợp 山sơn 刀đao 劒kiếm 並tịnh 由do 貪tham 著trước 男nam 女nữ 身thân 分phần/phân 而nhi 感cảm 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 大đại 山sơn 來lai 合hợp 及cập 鐵thiết 城thành 火hỏa 狗cẩu 等đẳng 皆giai 惡ác 觸xúc 雜tạp 感cảm 也dã 。 觸xúc 業nghiệp 所sở 依y 不bất 出xuất 離ly 合hợp 。 屠đồ 裂liệt 即tức 離ly 相tương/tướng 也dã 。 道đạo 趣thú 獄ngục 路lộ 也dã 。 觀quán 獄ngục 王vương 門môn 闕khuyết 兩lưỡng 觀quán 也dã 。 廳thính 桉# 皆giai 治trị 罪tội 之chi 處xứ 皆giai 身thân 觸xúc 所sở 依y 也dã 。 括quát 袋đại 所sở 以dĩ 收thu 氣khí 也dã 。 思tư 業nghiệp 飄phiêu 蕩đãng 故cố 感cảm 飛phi 墜trụy 之chi 事sự 。 剚chí 插sáp 刀đao 於ư 肉nhục 也dã 。 剚chí 射xạ 考khảo 縛phược 則tắc 相tương/tướng 因nhân 旁bàng 舉cử 也dã 。

○# (# 六lục 思tư 報báo 二nhị 初sơ 標tiêu )# 六lục 者giả 思tư 報báo 。 招chiêu 引dẫn 惡ác 果quả 。

○# (# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 臨lâm 終chung 見kiến 相tương/tướng 此thử 思tư 業nghiệp 交giao 。 則tắc 臨lâm 終chung 時thời 。 先tiên 見kiến 惡ác 風phong 。 吹xuy 壞hoại 國quốc 土độ 。

○# (# 二nhị 乘thừa 業nghiệp 受thọ 生sanh 二nhị 初sơ 明minh 入nhập 獄ngục 初sơ 相tương/tướng 亡vong 者giả 神thần 識thức 。 被bị 吹xuy 上thượng 空không 。 旋toàn 落lạc 乘thừa 風phong 。 墮đọa 無Vô 間Gián 獄Ngục 。

○# (# 二nhị 明minh 入nhập 獄ngục 後hậu 相tương/tướng 二nhị 初sơ 發phát 二nhị 相tương/tướng 發phát 明minh 二nhị 相tướng 。 一nhất 者giả 不bất 覺giác 。 迷mê 極cực 則tắc 荒hoang 。 奔bôn 走tẩu 不bất 息tức 二nhị 者giả 不bất 迷mê 。 覺giác 知tri 則tắc 苦khổ 。 無vô 量lượng 煎tiễn 燒thiêu 。 痛thống 深thâm 難nan 忍nhẫn 。

○# (# 二nhị 交giao 六lục 根căn 如như 是thị 邪tà 思tư 。 結kết 思tư 則tắc 能năng 為vi 方phương 為vi 所sở 。 結kết 見kiến 則tắc 能năng 為vi 鑑giám 為vi 證chứng 。 結kết 聽thính 則tắc 能năng 為vi 大đại 合hợp 石thạch 。 為vi 冰băng 為vi 霜sương 。 為vi 土thổ 為vi 霧vụ 。 結kết 息tức 則tắc 能năng 為vi 大đại 火hỏa 車xa 。 火hỏa 船thuyền 火hỏa 檻hạm 。 結kết 嘗thường 則tắc 能năng 為vi 大đại 呌khiếu 喚hoán 為vi 悔hối 為vi 泣khấp 。 結kết 觸xúc 則tắc 能năng 為vi 大đại 為vi 小tiểu 。 為vi 一nhất 日nhật 中trung 萬vạn 生sanh 萬vạn 死tử 。 為vi 偃yển 為vi 仰ngưỡng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 思tư 屬thuộc 土thổ 而nhi 飄phiêu 蕩đãng 故cố 先tiên 見kiến 惡ác 風phong 。 吹xuy 壞hoại 國quốc 土độ 等đẳng 事sự 。 思tư 業nghiệp 所sở 依y 不bất 出xuất 迷mê 覺giác 。 荒hoang 奔bôn 迷mê 思tư 也dã 。 知tri 苦khổ 覺giác 思tư 也dã 。 思tư 必tất 有hữu 所sở 故cố 結kết 思tư 則tắc 為vi 受thọ 罪tội 方phương 所sở 。 見kiến 能năng 鑑giám 證chứng 故cố 結kết 見kiến 則tắc 為vi 證chứng 罪tội 人nhân 事sự 。 結kết 聽thính 則tắc 能năng 為vi 大đại 合hợp 名danh 等đẳng 水thủy 土thổ 交giao 感cảm 也dã 。 車xa 船thuyền 檻hạm 乃nãi 息tức 氣khí 乘thừa 亂loạn 思tư 所sở 變biến 也dã 。 嘗thường 即tức 舌thiệt 根căn 聲thanh 所sở 自tự 發phát 也dã 。 大đại 小tiểu 已dĩ 下hạ 皆giai 言ngôn 其kỳ 身thân 乃nãi 觸xúc 業nghiệp 乘thừa 亂loạn 思tư 所sở 變biến 也dã 。

○# (# 三tam 總tổng 結kết 顯hiển 妄vọng 二nhị 初sơ 由do 妄vọng 所sở 成thành 二nhị 初sơ 總tổng 結kết 妄vọng 由do 阿A 難Nan 是thị 。 名danh 地địa 獄ngục 十thập 因nhân 六lục 果quả 皆giai 是thị 眾chúng 生sanh 。 迷mê 妄vọng 所sở 造tạo 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 輕khinh 重trọng 五ngũ 初sơ 無Vô 間Gián 地Địa 獄Ngục 。 因nhân 若nhược 諸chư 眾chúng 生sanh 。 惡ác 業nghiệp 圓viên 造tạo 入nhập 阿A 鼻Tỳ 獄Ngục 。 受thọ 無vô 量lượng 苦khổ 。 經kinh 無vô 量lượng 劫kiếp 。

【# 觧# 】# 資tư 中trung 曰viết 六lục 根căn 十thập 因nhân 具cụ 足túc 同đồng 造tạo 。 入nhập 阿A 鼻Tỳ 獄Ngục 。 大đại 無vô 間gian 也dã 。

○# (# 二nhị 八bát 無Vô 間Gián 獄Ngục 。 因nhân 六lục 根căn 各các 造tạo 。 及cập 彼bỉ 所sở 作tác 。 兼kiêm 境cảnh 兼kiêm 根căn 。 是thị 人nhân 則tắc 入nhập 。 八bát 無Vô 間Gián 獄Ngục 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 亦diệc 六lục 根căn 具cụ 造tạo 十thập 因nhân 。 但đãn 前tiền 後hậu 異dị 時thời 故cố 云vân 各các 耳nhĩ 。 如như 一nhất 根căn 對đối 境cảnh 必tất 與dữ 意ý 識thức 同đồng 起khởi 是thị 名danh 各các 造tạo 。 若nhược 加gia 二nhị 三tam 等đẳng 則tắc 名danh 兼kiêm 境cảnh 兼kiêm 根căn 也dã 。 入nhập 無Vô 間Gián 獄Ngục 。 應ưng 同đồng 前tiền 獄ngục 。 既ký 非phi 經kinh 無vô 量lượng 劫kiếp 。 故cố 知tri 此thử 罪tội 次thứ 重trọng/trùng 於ư 前tiền 。 復phục 恐khủng 通thông 舉cử 八bát 獄ngục 以dĩ 輕khinh 從tùng 重trọng/trùng 總tổng 云vân 無vô 間gian 。 是thị 則tắc 十thập 因nhân 或hoặc 不bất 具cụ 者giả 當đương 墮đọa 前tiền 七thất 也dã 。

○# 三tam 十thập 八bát 。 地địa 獄ngục 因nhân 身thân 口khẩu 意ý 三tam 。 作tác 殺sát 盜đạo 婬dâm 。 是thị 人nhân 則tắc 入nhập 。 十thập 八bát 地địa 獄ngục 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 十thập 惡ác 業nghiệp 中trung 。 惟duy 犯phạm 殺sát 盜đạo 婬dâm 罪tội 雖tuy 云vân 口khẩu 意ý 蓋cái 助trợ 成thành 身thân 業nghiệp 也dã 。 十thập 八bát 泥nê 犁lê 。 經Kinh 云vân 火hỏa 獄ngục 有hữu 八bát 寒hàn 獄ngục 有hữu 十thập 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 大đại 獄ngục 只chỉ 有hữu 。 八bát 寒hàn 八bát 熱nhiệt 。 而nhi 有hữu 十thập 八bát 鬲lịch 子tử 地địa 獄ngục 及cập 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 眷quyến 屬thuộc 等đẳng 獄ngục 皆giai 大đại 獄ngục 所sở 分phần/phân 者giả 也dã 。

○# (# 四tứ 三tam 十thập 六lục 地địa 獄ngục 。 因nhân 三tam 業nghiệp 不bất 兼kiêm 。 中trung 間gian 或hoặc 為vi 。 一nhất 殺sát 一nhất 盜đạo 。 是thị 人nhân 則tắc 入nhập 。 三tam 十thập 六lục 地địa 獄ngục 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 三tam 業nghiệp 不bất 兼kiêm 。 謂vị 具cụ 二nhị 闕khuyết 一nhất 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 三tam 十thập 六lục 獄ngục 并tinh 下hạ 一nhất 百bách 八bát 獄ngục 未vị 詳tường 名danh 數số 。

○# (# 五ngũ 一nhất 百bách 八bát 地địa 獄ngục 。 因nhân 見kiến 見kiến 一nhất 根căn 。 單đơn 犯phạm 一nhất 業nghiệp 。 是thị 人nhân 則tắc 入nhập 。 一nhất 百bách 八bát 地địa 獄ngục 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 上thượng 具cụ 二nhị 闕khuyết 一nhất 此thử 犯phạm 一nhất 闕khuyết 二nhị 故cố 又hựu 輕khinh 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 能năng 見kiến 所sở 見kiến 單đơn 境cảnh 單đơn 根căn 於ư 殺sát 盜đạo 婬dâm 單đơn 犯phạm 一nhất 業nghiệp 。 故cố 罪tội 從tùng 輕khinh 。 然nhiên 經kinh 文văn 甚thậm 略lược 罪tội 相tương/tướng 多đa 品phẩm 。 如như 身thân 業nghiệp 三tam 罪tội 各các 有hữu 根căn 本bổn 方phương 便tiện 不bất 同đồng 。 豈khởi 可khả 一nhất 例lệ 判phán 入nhập 諸chư 獄ngục 。 今kim 應ưng 且thả 約ước 根căn 本bổn 示thị 之chi 。 其kỳ 諸chư 方phương 便tiện 若nhược 同đồng 此thử 獄ngục 必tất 有hữu 劫kiếp 數số 長trường 短đoản 差sai 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 諸chư 少thiểu 乘thừa 經kinh 多đa 談đàm 事sự 相tướng 故cố 一nhất 一nhất 獄ngục 各các 有hữu 主chủ 執chấp 典điển 獄ngục 之chi 人nhân 。 如như 閻Diêm 摩Ma 羅La 王Vương 。 牛ngưu 頭đầu 阿a 旁bàng 諸chư 鬼quỷ 卒thốt 等đẳng 。 不bất 知tri 者giả 以dĩ 為vi 輕khinh 重trọng 諸chư 獄ngục 皆giai 閻diêm 王vương 所sở 設thiết 以dĩ 之chi 而nhi 苦khổ 治trị 罪tội 人nhân 若nhược 今kim 陛bệ 牢lao 之chi 為vi 然nhiên 。 此thử 經Kinh 多đa 談đàm 理lý 性tánh 故cố 地địa 獄ngục 種chủng 種chủng 諸chư 相tướng 從tùng 罪tội 人nhân 六lục 根căn 出xuất 。 不bất 知tri 者giả 以dĩ 為vi 閻diêm 王vương 治trị 罪tội 皆giai 佛Phật 經Kinh 故cố 為vi 此thử 說thuyết 以dĩ 恐khủng 畏úy 下hạ 愚ngu 。 若nhược 合hợp 此thử 二nhị 說thuyết 又hựu 將tương 以dĩ 事sự 而nhi 攻công 乎hồ 理lý 以dĩ 理lý 而nhi 乎hồ 攻công 事sự 總tổng 置trí 之chi 於ư 虗hư 無vô 。 而nhi 天thiên 堂đường 地địa 獄ngục 。 一nhất 皆giai 為vi 荒hoang 唐đường 而nhi 不bất 信tín 。 不bất 知tri 事sự 乃nãi 即tức 理lý 之chi 事sự 理lý 乃nãi 即tức 事sự 之chi 理lý 。 二nhị 說thuyết 相tương/tướng 須tu 偏thiên 廢phế 不bất 可khả 。 秪# 如như 見kiến 習tập 交giao 明minh 。 故cố 有hữu 王vương 使sử 主chủ 吏lại 。 證chứng 執chấp 文văn 籍tịch 。 訟tụng 習tập 交giao 諠huyên 。 故cố 有hữu 惡ác 友hữu 。 業nghiệp 鏡kính 火hỏa 珠châu 。 披phi 露lộ 宿túc 業nghiệp 。 對đối 驗nghiệm 諸chư 事sự 。 非phi 即tức 理lý 之chi 事sự 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 所sở 說thuyết 同đồng 乎hồ 。 無vô 論luận 地địa 獄ngục 即tức 諸chư 天thiên 感cảm 報báo 見kiến 有hữu 精tinh 麤thô 。 飯phạn 色sắc 不bất 同đồng 以dĩ 分phần/phân 勝thắng 劣liệt 。 以dĩ 例lệ 六lục 道đạo 。 莫mạc 不bất 皆giai 然nhiên 。 謂vị 之chi 天thiên 設thiết 可khả 也dã 謂vị 之chi 自tự 取thủ 可khả 也dã 。 即tức 今kim 文văn 獄ngục 數số 名danh 目mục 亦diệc 與dữ 他tha 經kinh 不bất 同đồng 。 他tha 如như 新tân 婆bà 沙sa 論luận 所sở 出xuất 八bát 寒hàn 八bát 熱nhiệt 。 十thập 六lục 遊du 增tăng 等đẳng 。 今kim 文văn 所sở 出xuất 則tắc 於ư 大đại 無vô 間gian 外ngoại 有hữu 八bát 無vô 間gian 十thập 八bát 三tam 十thập 六lục 一nhất 百bách 八bát 之chi 稱xưng 。 若nhược 約ước 義nghĩa 為vi 言ngôn 將tương 是thị 準chuẩn 八bát 邪tà 十thập 八bát 界giới 六lục 根căn 各các 六lục 及cập 百bách 八bát 煩phiền 惱não 。 以dĩ 至chí 他tha 經kinh 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 鬲lịch 子tử 地địa 獄ngục 亦diệc 是thị 準chuẩn 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 塵trần 勞lao 門môn 而nhi 立lập 。 世thế 間gian 孰thục 有hữu 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 眾chúng 生sanh 惟duy 心tâm 所sở 造tạo 而nhi 成thành 。 如như 一nhất 根căn 造tạo 罪tội 餘dư 根căn 助trợ 成thành 至chí 感cảm 報báo 時thời 牽khiên 連liên 受thọ 苦khổ 亦diệc 六lục 根căn 也dã 。 一nhất 根căn 返phản 聞văn 六lục 根căn 解giải 脫thoát 一nhất 一nhất 圓viên 通thông 互hỗ 用dụng 清thanh 淨tịnh 。 亦diệc 六lục 根căn 也dã 。 嗚ô 呼hô 因nhân 之chi 而nhi 倒đảo 因nhân 之chi 而nhi 起khởi 可khả 不bất 知tri 所sở 擇trạch 從tùng 哉tai 。

○# (# 二nhị 非phi 真chân 本bổn 有hữu 由do 是thị 眾chúng 生sanh 。 別biệt 作tác 別biệt 造tạo 。 於ư 世thế 界giới 中trung 。 入nhập 同đồng 分phân 地địa 。 妄vọng 想tưởng 發phát 生sanh 。 非phi 本bổn 來lai 有hữu 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 上thượng 文văn 五ngũ 節tiết 惡ác 業nghiệp 不bất 同đồng 即tức 別biệt 作tác 別biệt 造tạo 也dã 。 所sở 感cảm 獄ngục 報báo 各các 從tùng 其kỳ 類loại 。 即tức 入nhập 同đồng 分phân 地địa 也dã 。 妄vọng 想tưởng 發phát 生sanh 。 等đẳng 並tịnh 酬thù 阿A 難Nan 前tiền 所sở 疑nghi 問vấn 。

○# (# 二nhị 鬼quỷ 趣thú 三tam 初sơ 總tổng 標tiêu 復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 非phi 破phá 律luật 儀nghi 。 犯phạm 菩Bồ 薩Tát 戒giới 。 毀hủy 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 。 諸chư 餘dư 雜tạp 業nghiệp 。 歷lịch 劫kiếp 燒thiêu 然nhiên 。 後hậu 還hoàn 罪tội 畢tất 。 受thọ 諸chư 鬼quỷ 形hình 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 非phi 破phá 律luật 儀nghi 。 無vô 正chánh 範phạm 也dã 。 犯phạm 菩Bồ 薩Tát 戒giới 。 無vô 正chánh 因nhân 也dã 。 毀hủy 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 正chánh 果quả 也dã 。 三tam 者giả 不bất 正chánh 諸chư 餘dư 皆giai 邪tà 。 故cố 墮đọa 獄ngục 罪tội 畢tất 即tức 入nhập 鬼quỷ 趣thú 。 此thử 類loại 乃nãi 惑hoặc 習tập 雜tạp 相tương/tướng 所sở 謂vị 諸chư 餘dư 雜tạp 業nghiệp 。 不bất 必tất 局cục 配phối 十thập 因nhân 文văn 義nghĩa 不bất 循tuần 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 若nhược 於ư 本bổn 因nhân 。 貪tham 物vật 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 物vật 成thành 形hình 。 名danh 為vi 恠# 鬼quỷ 貪tham 色sắc 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 風phong 成thành 形hình 。 名danh 為vi 魃bạt 鬼quỷ 。 貪tham 惑hoặc 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 畜súc 成thành 形hình 。 名danh 為vi 魅mị 鬼quỷ 。 貪tham 恨hận 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 蟲trùng 成thành 形hình 。 名danh 蠱cổ 毒độc 鬼quỷ 。 貪tham 憶ức 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 衰suy 成thành 形hình 。 名danh 為vi 癘lệ 鬼quỷ 。 貪tham 傲ngạo 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 氣khí 成thành 形hình 。 名danh 為vi 餓ngạ 鬼quỷ 。 貪tham 罔võng 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 幽u 為vi 形hình 。 名danh 為vi 魘yểm 鬼quỷ 。 貪tham 明minh 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 精tinh 為vi 形hình 。 名danh 魍vọng 魎lượng 鬼quỷ 。 貪tham 成thành 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 明minh 為vi 形hình 。 名danh 役dịch 使sử 鬼quỷ 。 貪tham 黨đảng 為vi 罪tội 。 是thị 人nhân 罪tội 畢tất 。 遇ngộ 人nhân 為vi 形hình 。 名danh 傳truyền 送tống 鬼quỷ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 貪tham 物vật 則tắc 吝lận 著trước 不bất 釋thích 故cố 附phụ 物vật 為vi 恠# 。 貪tham 色sắc 則tắc 惑hoặc 於ư 妖yêu 邪tà 故cố 墮đọa 妖yêu 魃bạt 。 貪tham 惑hoặc 為vi 魅mị 貪tham 恨hận 為vi 毒độc 固cố 其kỳ 理lý 也dã 。 魅mị 精tinh 魅mị 也dã 。 憶ức 者giả 常thường 懷hoài 奸gian 虐ngược 故cố 遇ngộ 災tai 衰suy 處xứ 為vi 癘lệ 虐ngược 鬼quỷ 。 傲ngạo 者giả 虗hư 驕kiêu 恃thị 氣khí 故cố 乘thừa 饑cơ 虗hư 氣khí 為vi 餓ngạ 鬼quỷ 。 貪tham 罔võng 者giả 潛tiềm 心tâm 陰ấm 昧muội 遇ngộ 幽u 為vi 魘yểm 皆giai 陰ấm 昧muội 事sự 也dã 。 貪tham 明minh 者giả 妄vọng 意ý 高cao 明minh 故cố 陰ấm 附phụ 精tinh 明minh 為vi 魍vọng 魎lượng 鬼quỷ 。 貪tham 成thành 者giả 希hy 意ý 曲khúc 從tùng 故cố 影ảnh 附phụ 明minh 靈linh 為vi 役dịch 使sử 鬼quỷ 。 即tức 依y 靈linh 廟miếu 為vi 驅khu 使sứ 者giả 。 貪tham 黨đảng 者giả 阿a 附phụ 邪tà 佞nịnh 故cố 遇ngộ 人nhân 成thành 形hình 為vi 傳truyền 送tống 。 即tức 附phụ 巫# 祝chúc 而nhi 傳truyền 吉cát 凶hung 者giả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 王vương 荊kinh 公công 補bổ 遺di 曰viết 傳truyền 云vân 惟duy 是thị 風phong 馬mã 牛ngưu 不bất 相tương 及cập 也dã 。 曰viết 馬mã 牛ngưu 其kỳ 風phong 。 注chú 云vân 風phong 放phóng 也dã 。 牡# 牝tẫn 相tương/tướng 誘dụ 謂vị 之chi 風phong 。 然nhiên 則tắc 牛ngưu 馬mã 風phong 佚# 因nhân 牡# 牝tẫn 相tương/tướng 逐trục 而nhi 遂toại 至chí 放phóng 佚# 。 今kim 婬dâm 習tập 之chi 餘dư 言ngôn 遇ngộ 風phong 成thành 形hình 。 者giả 乃nãi 遇ngộ 放phóng 佚# 成thành 形hình 故cố 受thọ 魃bạt 鬼quỷ 。 魃bạt 乃nãi 女nữ 鬼quỷ 亦diệc 曰viết 女nữ 妖yêu 。 女nữ 子tử 多đa 婬dâm 故cố 成thành 魃bạt 。 然nhiên 則tắc 此thử 鬼quỷ 感cảm 婬dâm 佚# 受thọ 身thân 故cố 曰viết 遇ngộ 風phong 成thành 形hình 耳nhĩ 。 天thiên 台thai 曰viết 七thất 趣thú 生sanh 起khởi 自tự 下hạ 以dĩ 昇thăng 高cao 。 鬼quỷ 道đạo 報báo 輕khinh 於ư 獄ngục 故cố 承thừa 餘dư 習tập 以dĩ 為vi 之chi 報báo 。 然nhiên 有hữu 神thần 道đạo 有hữu 鬼quỷ 道đạo 。 申thân 者giả 為vi 神thần 故cố 於ư 字tự 從tùng 示thị 從tùng 申thân 。 人nhân 死tử 精tinh 神thần 不bất 散tán 英anh 烈liệt 者giả 以dĩ 示thị 其kỳ 靈linh 故cố 謂vị 之chi 神thần 。 合hợp 情tình 而nhi 言ngôn 同đồng 於ư 鬼quỷ 道đạo 。 合hợp 想tưởng 而nhi 言ngôn 則tắc 八bát 想tưởng 二nhị 情tình 為vi 大đại 力lực 鬼quỷ 王vương 。 七thất 想tưởng 三tam 情tình 為vi 。 飛phi 行hành 夜dạ 叉xoa 。 四tứ 情tình 六lục 想tưởng 為vi 。 地địa 行hành 羅la 剎sát 。 方phương 今kim 天thiên 下hạ 稱xưng 五ngũ 岳nhạc 四tứ 瀆độc 凡phàm 是thị 一nhất 切thiết 。 土thổ 谷cốc 神thần 祇kỳ 城thành 隍hoàng 社xã 稷tắc 或hoặc 王vương 或hoặc 臣thần 或hoặc 民dân 或hoặc 役dịch 使sử 之chi 屬thuộc 皆giai 其kỳ 類loại 也dã 。 屈khuất 者giả 為vi 鬼quỷ 於ư 字tự 從tùng 甶# 音âm 勃bột 。 從tùng 几kỉ 音âm 人nhân 。 古cổ 稱xưng 田điền 神thần 為vi 鬼quỷ 即tức 附phụ 土thổ 而nhi 有hữu 神thần 者giả 是thị 也dã 。 故cố 凡phàm 鬼quỷ 類loại 自tự 無vô 色sắc 質chất 必tất 附phụ 物vật 而nhi 為vi 之chi 質chất 。 近cận 見kiến 一nhất 漁ngư 者giả 網võng 一nhất 鯉lý 重trọng/trùng 數số 斤cân 持trì 歸quy 則tắc 化hóa 為vi 棺quan 木mộc 板bản 劈phách 之chi 有hữu 鮮tiên 血huyết 。 蓋cái 水thủy 鬼quỷ 附phụ 木mộc 而nhi 厭yếm 人nhân 久cửu 故cố 有hữu 生sanh 氣khí 。 今kim 文văn 十thập 鬼quỷ 或hoặc 遇ngộ 物vật 遇ngộ 風phong 以dĩ 至chí 。 遇ngộ 人nhân 為vi 形hình 。 皆giai 附phụ 物vật 為vi 之chi 質chất 也dã 。 此thử 猶do 鬼quỷ 報báo 之chi 輕khinh 者giả 。 若nhược 其kỳ 重trọng/trùng 者giả 則tắc 七thất 情tình 三tam 想tưởng 。 沉trầm 下hạ 水thủy 輪luân 。 生sanh 於ư 火hỏa 際tế 。 受thọ 氣khí 猛mãnh 火hỏa 。 身thân 為vi 餓ngạ 鬼quỷ 。 常thường 被bị 焚phần 燒thiêu 。 水thủy 能năng 害hại 己kỷ 。 無vô 食thực 無vô 飲ẩm 。 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 則tắc 為vi 餓ngạ 鬼quỷ 趣thú 攝nhiếp 也dã 。 溫ôn 陵lăng 師sư 謂vị 十thập 鬼quỷ 諸chư 餘dư 雜tạp 業nghiệp 。 之chi 所sở 召triệu 感cảm 不bất 必tất 局cục 配phối 十thập 因nhân 乃nãi 云vân 文văn 義nghĩa 不bất 循tuần 。 而nhi 資tư 中trung 師sư 又hựu 嘗thường 配phối 之chi 矣hĩ 。 彼bỉ 云vân 由do 前tiền 十thập 因nhân 餘dư 報báo 不bất 同đồng 故cố 下hạ 鬼quỷ 趣thú 分phần/phân 成thành 十thập 類loại 。 今kim 為vi 釋thích 而nhi 明minh 之chi 。 第đệ 一nhất 恠# 鬼quỷ 貪tham 物vật 為vi 罪tội 。 為vi 盜đạo 習tập 者giả 。 蓋cái 盜đạo 必tất 竊thiết 人nhân 之chi 物vật 故cố 貪tham 物vật 是thị 第đệ 二nhị 盜đạo 習tập 。 第đệ 二nhị 魃bạt 鬼quỷ 貪tham 色sắc 為vi 罪tội 。 為vi 婬dâm 習tập 恰kháp 與dữ 相tương 當đương 。 第đệ 三tam 魅mị 鬼quỷ 貪tham 惑hoặc 為vi 罪tội 。 為vi 詐trá 習tập 者giả 。 蓋cái 詐trá 習tập 依y 奸gian 智trí 起khởi 惡ác 惑hoặc 人nhân 故cố 貪tham 惑hoặc 是thị 第đệ 五ngũ 許hứa 習tập 。 第đệ 四tứ 蠱cổ 毒độc 鬼quỷ 貪tham 恨hận 為vi 罪tội 。 為vi 恐khủng 習tập 者giả 。 蓋cái 冤oan 習tập 交giao 嫌hiềm 發phát 於ư 䘖# 恨hận 故cố 貪tham 恨hận 是thị 第đệ 七thất 怨oán 習tập 也dã 。 第đệ 五ngũ 癘lệ 鬼quỷ 貪tham 憶ức 為vi 罪tội 。 為vi 嗔sân 習tập 者giả 。 蓋cái 嗔sân 習tập 交giao 衝xung 發phát 於ư 相tương 忤ngỗ 。 忤ngỗ 結kết 不bất 息tức 。 忤ngỗ 結kết 即tức 懷hoài 憶ức 不bất 忘vong 故cố 貪tham 憶ức 是thị 第đệ 四tứ 嗔sân 習tập 也dã 。 第đệ 六lục 餓ngạ 鬼quỷ 貪tham 傲ngạo 為vi 罪tội 。 為vi 慢mạn 習tập 者giả 。 蓋cái 慢mạn 習tập 交giao 陵lăng 。 發phát 於ư 相tương 恃thị 。 恃thị 己kỷ 傲ngạo 慢mạn 故cố 貪tham 傲ngạo 是thị 第đệ 三tam 慢mạn 習tập 也dã 。 第đệ 七thất 魘yểm 鬼quỷ 貪tham 罔võng 為vi 罪tội 。 為vi 誑cuống 習tập 者giả 。 蓋cái 誑cuống 習tập 交giao 欺khi 。 發phát 於ư 相tương 罔võng 。 故cố 貪tham 罔võng 是thị 第đệ 六lục 誑cuống 習tập 也dã 。 第đệ 八bát 魍vọng 魎lượng 鬼quỷ 貪tham 明minh 為vi 罪tội 。 為vi 見kiến 習tập 者giả 。 蓋cái 見kiến 習tập 交giao 明minh 。 發phát 於ư 違vi 拒cự 。 出xuất 生sanh 相tương 反phản 。 著trước 邪tà 智trí 明minh 故cố 貪tham 明minh 是thị 第đệ 八bát 見kiến 習tập 也dã 。 第đệ 九cửu 役dịch 使sử 鬼quỷ 貪tham 成thành 為vi 罪tội 。 為vi 枉uổng 習tập 者giả 。 蓋cái 枉uổng 則tắc 以dĩ 曲khúc 而nhi 措thố 他tha 人nhân 之chi 直trực 而nhi 枉uổng 使sử 人nhân 從tùng 。 故cố 為vi 鬼quỷ 亦diệc 希hy 意ý 曲khúc 從tùng 於ư 人nhân 。 故cố 貪tham 成thành 是thị 第đệ 九cửu 枉uổng 習tập 也dã 。 第đệ 十thập 傳truyền 送tống 鬼quỷ 貪tham 黨đảng 為vi 罪tội 。 為vi 訟tụng 習tập 者giả 。 蓋cái 公công 發phát 人nhân 之chi 覆phú 藏tàng 必tất 樹thụ 黨đảng 固cố 。 是thị 以dĩ 為vi 鬼quỷ 亦diệc 朋bằng 黨đảng 於ư 人nhân 為vi 傳truyền 送tống 鬼quỷ 故cố 貪tham 黨đảng 成thành 是thị 第đệ 十thập 訟tụng 習tập 也dã 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 阿A 難Nan 是thị 。 人nhân 皆giai 以dĩ 純thuần 情tình 墜trụy 落lạc 。 業nghiệp 火hỏa 燒thiêu 乾can 。 上thượng 出xuất 為vi 鬼quỷ 。 此thử 等đẳng 皆giai 是thị 。 自tự 妄vọng 想tưởng 業nghiệp 。 之chi 所sở 招chiêu 引dẫn 。 若nhược 悟ngộ 菩Bồ 提Đề 。 則tắc 妙diệu 圓viên 明minh 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。

○# (# 三tam 畜súc 趣thú 三tam 初sơ 總tổng 標tiêu 復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 鬼quỷ 業nghiệp 既ký 盡tận 。 則tắc 情tình 與dữ 想tưởng 。 二nhị 俱câu 成thành 空không 。 方phương 於ư 世thế 間gian 。 與dữ 元nguyên 負phụ 人nhân 。 冤oan 對đối 相tương 值trị 。 身thân 為vi 畜súc 生sanh 。 酬thù 其kỳ 宿túc 債trái 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 情tình 即tức 地địa 獄ngục 之chi 純thuần 情tình 想tưởng 即tức 鬼quỷ 趣thú 之chi 妄vọng 想tưởng 。 此thử 想tưởng 亦diệc 情tình 非phi 前tiền 文văn 外ngoại 分phân 之chi 想tưởng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 本bổn 鬼quỷ 趣thú 而nhi 結kết 云vân 是thị 人nhân 者giả 展triển 轉chuyển 推thôi 原nguyên 感cảm 報báo 之chi 所sở 自tự 也dã 。 蓋cái 鬼quỷ 從tùng 獄ngục 來lai 獄ngục 又hựu 從tùng 人nhân 道đạo 之chi 所sở 來lai 。 豈khởi 非phi 人nhân 道đạo 既ký 為vi 清thanh 昇thăng 之chi 善thiện 首thủ 又hựu 為vi 訟tụng 墜trụy 之chi 元nguyên 魁khôi 乎hồ 。 自tự 其kỳ 心tâm 而nhi 言ngôn 之chi 如như 繪hội 事sự 後hậu 素tố 。 繪hội 而nhi 為vi 地địa 獄ngục 為vi 餓ngạ 鬼quỷ 為vi 畜súc 生sanh 為vi 修tu 羅la 亦diệc 此thử 素tố 也dã 。 繪hội 而nhi 為vi 僊tiên 為vi 天thiên 為vì 聲Thanh 聞Văn 為vi 緣Duyên 覺Giác 為vi 菩Bồ 薩Tát 為vi 如Như 來Lai 亦diệc 此thử 素tố 也dã 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 心tâm 如như 工công 畵họa 師sư 造tạo 種chủng 種chủng 五ngũ 陰ấm 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 中trung 。 無vô 不bất 從tùng 心tâm 造tạo 。 自tự 其kỳ 形hình 骸hài 而nhi 言ngôn 之chi 。 頭đầu 圓viên 法pháp 天thiên 足túc 方phương 法pháp 地địa 五ngũ 根căn 法pháp 五ngũ 臟tạng 五ngũ 藏tạng 法pháp 五ngũ 行hành 。 故cố 頭đầu 頂đảnh 天thiên 而nhi 足túc 履lý 地địa 。 以dĩ 奇kỳ 數số 而nhi 有hữu 之chi 者giả 四tứ 。 頭đầu 也dã 鼻tị 也dã 舌thiệt 也dã 身thân 生sanh 也dã 。 偶ngẫu 數số 而nhi 有hữu 之chi 者giả 四tứ 。 目mục 也dã 耳nhĩ 也dã 手thủ 也dã 足túc 也dã 。 自tự 人nhân 而nhi 昇thăng 之chi 僊tiên 同đồng 此thử 形hình 骸hài 也dã 。 自tự 僊tiên 而nhi 昇thăng 之chi 天thiên 昇thăng 之chi 出xuất 世thế 間gian 曰viết 聲Thanh 聞Văn 曰viết 緣Duyên 覺Giác 曰viết 菩Bồ 薩Tát 曰viết 佛Phật 。 大đại 小tiểu 相tướng 好hảo 雖tuy 勝thắng 劣liệt 不bất 同đồng 其kỳ 所sở 法pháp 於ư 奇kỳ 偶ngẫu 凡phàm 為vi 形hình 骸hài 之chi 內nội 者giả 無vô 以dĩ 異dị 也dã 。 不bất 幸hạnh 而nhi 為vi 三tam 毒độc 為vi 五ngũ 逆nghịch 為vi 十thập 惡ác 。 墮đọa 之chi 獄ngục 墮đọa 之chi 鬼quỷ 墮đọa 之chi 畜súc 。 為vi 大đại 身thân 八bát 萬vạn 由do 旬tuần 。 多đa 人nhân 亦diệc 滿mãn 。 一nhất 人nhân 亦diệc 滿mãn 。 為vi 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 萬vạn 生sanh 萬vạn 死tử 。 為vi 偃yển 為vi 仰ngưỡng 。 為vi 大đại 肉nhục 山sơn 。 有hữu 百bách 千thiên 眼nhãn 。 無vô 量lượng 咂táp 食thực 。 為vi 合hợp 山sơn 逼bức 潰hội 。 為vi 刀đao 劒kiếm 屠đồ 裂liệt 。 為vi 青thanh 蓮liên 華hoa 白bạch 蓮liên 華hoa 。 為vi 腹phúc 如như 泰thái 山sơn 。 咽yến/ế/yết 似tự 針châm 鋒phong 。 為vi 頭đầu 東đông 尾vĩ 西tây 背bối/bội 駝đà 日nhật 月nguyệt 。 為vi 多đa 頭đầu 多đa 眼nhãn 。 為vi 四tứ 足túc 多đa 足túc 。 為vi 一nhất 足túc 無vô 足túc 。 為vi 蚯# 蚓# 蟋# 蟀# 蠛# 蠓# 蠮# 螉ông 。 小tiểu 而nhi 身thân 殆đãi 鄰lân 虗hư 。 其kỳ 醜xú 陋lậu 之chi 狀trạng 卑ty 污ô 之chi 形hình 不bất 可khả 殫đàn 述thuật 。 嗚ô 呼hô 昔tích 為vi 清thanh 昇thăng 之chi 善thiện 首thủ 一nhất 失thất 足túc 於ư 此thử 便tiện 為vi 沉trầm 墜trụy 之chi 元nguyên 魁khôi 。 一nhất 入nhập 永vĩnh 入nhập 而nhi 卒thốt 莫mạc 能năng 出xuất 。 古cổ 德đức 所sở 謂vị 一nhất 失thất 人nhân 身thân 萬vạn 劫kiếp 難nạn/nan 復phục 。 又hựu 云vân 莫mạc 教giáo 一nhất 日nhật 換hoán 了liễu 皮bì 總tổng 令linh 千thiên 佛Phật 難nạn/nan 救cứu 汝nhữ 。 興hưng 言ngôn 及cập 此thử 能năng 無vô 寒hàn 心tâm 。 故cố 諸chư 佛Phật 現hiện 身thân 。 說thuyết 法Pháp 多đa 於ư 人nhân 道đạo 之chi 中trung 。 若nhược 能năng 背bối/bội 塵trần 合hợp 覺giác 便tiện 可khả 齊tề 聖thánh 齊tề 賢hiền 。 所sở 謂vị 人nhân 道đạo 不bất 修tu 他tha 道đạo 難nạn/nan 修tu 。 又hựu 云vân 此thử 身thân 不bất 向hướng 今kim 生sanh 度độ 更cánh 向hướng 何hà 生sanh 度độ 此thử 身thân 。 皆giai 先tiên 賢hiền 之chi 格cách 言ngôn 後hậu 人nhân 之chi 龜quy 鑑giám 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển )# 物vật 恠# 之chi 鬼quỷ 物vật 銷tiêu 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 梟kiêu 類loại 。 風phong 魃bạt 之chi 鬼quỷ 。 風phong 銷tiêu 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 咎cữu 徵trưng 。 一nhất 切thiết 異dị 類loại 。 畜súc 魅mị 之chi 鬼quỷ 。 畜súc 死tử 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 狐hồ 類loại 。 蟲trùng 蠱cổ 之chi 鬼quỷ 。 蠱cổ 滅diệt 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 毒độc 類loại 。 衰suy 癘lệ 之chi 鬼quỷ 。 衰suy 窮cùng 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 蛔hồi 類loại 。 受thọ 氣khí 之chi 鬼quỷ 。 氣khí 銷tiêu 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 食thực 類loại 。 綿miên 幽u 之chi 鬼quỷ 。 幽u 銷tiêu 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 服phục 類loại 。 和hòa 精tinh 之chi 鬼quỷ 。 和hòa 銷tiêu 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 應ứng 類loại 。 明minh 靈linh 之chi 鬼quỷ 。 明minh 滅diệt 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 休hưu 徵trưng 。 一nhất 切thiết 諸chư 類loại 。 依y 人nhân 之chi 鬼quỷ 。 人nhân 亡vong 報báo 盡tận 。 生sanh 於ư 世thế 間gian 。 多đa 為vi 循tuần 類loại 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 二nhị 初sơ 正chánh 結kết 虗hư 妄vọng 阿A 難Nan 是thị 。 等đẳng 皆giai 以dĩ 業nghiệp 火hỏa 乾can 枯khô 。 酬thù 其kỳ 宿túc 債trái 。 旁bàng 為vi 畜súc 生sanh 。 此thử 等đẳng 亦diệc 皆giai 。 自tự 虗hư 妄vọng 業nghiệp 之chi 所sở 招chiêu 引dẫn 。 若nhược 悟ngộ 菩Bồ 提Đề 。 則tắc 此thử 妄vọng 緣duyên 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。

○# (# 二nhị 引dẫn 向hướng 重trọng/trùng 示thị 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 寶bảo 連liên 香hương 等đẳng 及cập 琉Lưu 璃Ly 王VƯơng 。 善Thiện 星Tinh 比Bỉ 丘Khâu 。 如như 是thị 惡ác 業nghiệp 。 本bổn 自tự 發phát 明minh 。 非phi 從tùng 天thiên 降giáng 。 亦diệc 非phi 地địa 出xuất 。 亦diệc 非phi 人nhân 與dữ 。 自tự 妄vọng 所sở 招chiêu 。 還hoàn 自tự 來lai 受thọ 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 中trung 。 皆giai 為vi 浮phù 虗hư 。 妄vọng 想tưởng 凝ngưng 結kết 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 土thổ 梟kiêu 附phụ 塊khối 即tức 邪tà 著trước 餘dư 習tập 也dã 。 魃bạt 鬼quỷ 昔tích 為vi 妖yêu 孽nghiệt 故cố 餘dư 習tập 復phục 為vi 咎cữu 徵trưng 。 咎cữu 徵trưng 者giả 凶hung 事sự 前tiền 驗nghiệm 。 如như 鼯# 鼠thử 呼hô 人nhân 啇# 羊dương 舞vũ 水thủy 類loại 也dã 。 為vi 魅mị 憑bằng 畜súc 故cố 餘dư 習tập 為vi 狐hồ 。 蛇xà 虺hủy 蝮phúc 蠍yết 皆giai 名danh 毒độc 類loại 。 蛔hồi 者giả 昔tích 為vi 癘lệ 鬼quỷ 襲tập 人nhân 今kim 為vi 蟯nhiêu 蛔hồi 附phụ 人nhân 。 昔tích 於ư 鬼quỷ 中trung 饑cơ 虗hư 今kim 為vi 充sung 饋quỹ 之chi 畜súc 曰viết 食thực 類loại 也dã 。 服phục 者giả 昔tích 著trước 幽u 魘yểm 人nhân 今kim 亦diệc 綿miên 著trước 於ư 人nhân 即tức 蚕# 虫trùng 牛ngưu 馬mã 類loại 也dã 。 應ưng 者giả 以dĩ 合hợp 精tinh 餘dư 習tập 能năng 應ưng 節tiết 序tự 即tức 社xã 燕yên 寒hàn 鴻hồng 蟋# 蟀# 類loại 也dã 。 明minh 而nhi 不bất 幽u 故cố 為vi 休hưu 徵trưng 即tức 嘉gia 鳳phượng 祥tường 麟lân 類loại 也dã 。 昔tích 依y 人nhân 故cố 循tuần 服phục 於ư 人nhân 即tức 猫miêu 犬khuyển 鷄kê 豚đồn 類loại 也dã 。 凡phàm 諸chư 異dị 物vật 性tánh 妙diệu 乎hồ 神thần 靈linh 邁mại 於ư 人nhân 。 若nhược 龜quy 善thiện 考khảo 祥tường 馬mã 能năng 知tri 道đạo 乃nãi 至chí 寒hàn 鴈nhạn 蟋# 蟀# 之chi 類loại 不bất 假giả 曆lịch 數số 冥minh 知tri 節tiết 序tự 皆giai 餘dư 習tập 也dã 。 各các 言ngôn 多đa 者giả 約ước 業nghiệp 習tập 多đa 分phần 言ngôn 之chi 未vị 必tất 盡tận 然nhiên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 右hữu 曰viết 眾chúng 生sanh 自tự 無vô 始thỉ 造tạo 業nghiệp 蘊uẩn 於ư 八bát 識thức 藏tạng 海hải 中trung 。 若nhược 有hữu 狀trạng 貌mạo 其kỳ 積tích 聚tụ 也dã 不bất 啻# 山sơn 高cao 海hải 深thâm 。 此thử 用dụng 煩phiền 惱não 火hỏa 以dĩ 厝thố 業nghiệp 薪tân 之chi 下hạ 。 苟cẩu 非phi 地địa 獄ngục 猛mãnh 火hỏa 。 之chi 所sở 燒thiêu 然nhiên 。 則tắc 此thử 業nghiệp 薪tân 何hà 由do 而nhi 盡tận 。 故cố 此thử 猛mãnh 火hỏa 非phi 從tùng 天thiên 降giáng 。 亦diệc 非phi 地địa 出xuất 。 亦diệc 非phi 人nhân 與dữ 。 自tự 煩phiền 惱não 火hỏa 以dĩ 燒thiêu 業nghiệp 薪tân 從tùng 後hậu 受thọ 稱xưng 故cố 謂vị 之chi 業nghiệp 火hỏa 。 若nhược 悟ngộ 菩Bồ 提Đề 。 則tắc 轉chuyển 煩phiền 惱não 火hỏa 而nhi 為vị 智trí 慧tuệ 火hỏa 。 以dĩ 燒thiêu 業nghiệp 薪tân 。 乃nãi 以dĩ 悟ngộ 空không 而nhi 為vi 燒thiêu 。 故cố 曰viết 則tắc 此thử 妄vọng 緣duyên 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 則tắc 迷mê 之chi 則tắc 以dĩ 無vô 相tướng 之chi 業nghiệp 火hỏa 燒thiêu 無vô 相tướng 之chi 業nghiệp 薪tân 。 悟ngộ 之chi 則tắc 以dĩ 無vô 相tướng 之chi 智trí 火hỏa 燒thiêu 無vô 相tướng 之chi 業nghiệp 薪tân 。 等đẳng 一nhất 無vô 相tướng 為vi 用dụng 不bất 同đồng 而nhi 昇thăng 沈trầm 苦khổ 樂lạc 若nhược 天thiên 淵uyên 之chi 相tướng 隔cách 。 清thanh 修tu 之chi 士sĩ 以dĩ 悟ngộ 為vi 本bổn 。 寧ninh 容dung 以dĩ 瞬thuấn 息tức 間gian 乎hồ 。

○# (# 四tứ 人nhân 趣thú 三tam 初sơ 總tổng 標tiêu 分phần/phân 行hành 初sơ 反phản 徵trưng 其kỳ 剩thặng 。 復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 從tùng 是thị 畜súc 生sanh 。 酬thù 償thường 先tiên 債trái 。 若nhược 彼bỉ 酬thù 者giả 。 分phân 越việt 所sở 酬thù 。 此thử 等đẳng 眾chúng 生sanh 。 還hoàn 復phục 為vi 人nhân 。 反phản 徵trưng 其kỳ 剩thặng 。 如như 彼bỉ 有hữu 力lực 。 兼kiêm 有hữu 福phước 德đức 。 則tắc 於ư 人nhân 中trung 。 不bất 捨xả 人nhân 身thân 。 酬thù 還hoàn 彼bỉ 力lực 。 若nhược 無vô 福phước 者giả 。 還hoàn 為vi 畜súc 生sanh 。 償thường 彼bỉ 餘dư 直trực 。

【# 疏sớ/sơ 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 為vi 畜súc 正chánh 酬thù 。 酬thù 過quá 其kỳ 分phần/phân 則tắc 為vi 人nhân 反phản 徵trưng 過quá 分phần/phân 。 謂vị 非phi 理lý 苦khổ 役dịch 食thực 噉đạm 無vô 度độ 悉tất 皆giai 反phản 徵trưng 。 然nhiên 則tắc 凡phàm 所sở 食thực 取thủ 宜nghi 無vô 過quá 分phần/phân 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 如như 彼bỉ 有hữu 力lực 。 謂vị 修tu 定định 學học 慧tuệ 之chi 力lực 。 不bất 捨xả 人nhân 身thân 。 則tắc 為vi 彼bỉ 奴nô 婢tỳ 或hoặc 遭tao 其kỳ 劫kiếp 殺sát 等đẳng 。

○# (# 二nhị 償thường 報báo 難nạn/nan 息tức 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 若nhược 用dụng 錢tiền 物vật 。 或hoặc 役dịch 其kỳ 力lực 。 償thường 足túc 自tự 停đình 。 如như 於ư 中trung 間gian 殺sát 彼bỉ 身thân 命mạng 。 或hoặc 食thực 其kỳ 肉nhục 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 經kinh 微vi 塵trần 劫kiếp 。 相tương 食thực 相tương 誅tru 。 猶do 如như 轉chuyển 輪luân 。 互hỗ 為vi 高cao 下hạ 。 無vô 有hữu 休hưu 息tức 。 除trừ 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 及cập 佛Phật 出xuất 世thế 。 不bất 可khả 停đình 寢tẩm 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 償thường 足túc 自tự 停đình 。 則tắc 無vô 交giao 讎thù 。 償thường 足túc 不bất 停đình 則tắc 交giao 讎thù 不bất 已dĩ 。 自tự 非phi 正chánh 修tu 正chánh 力lực 莫mạc 之chi 遏át 絕tuyệt 。 吳ngô 興hưng 曰viết 奢Xa 摩Ma 他Tha 及cập 佛Phật 出xuất 世thế 。 此thử 約ước 修tu 定định 破phá 惑hoặc 見kiến 佛Phật 得đắc 道Đạo 方phương 免miễn 相tương/tướng 害hại 。 縱túng/tung 有hữu 宿túc 業nghiệp 所sở 作tác 不bất 亡vong 。 至chí 果quả 償thường 之chi 若nhược 幻huyễn 化hóa 之chi 非phi 實thật 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 負phụ 錢tiền 償thường 足túc 自tự 停đình 。 則tắc 業nghiệp 識thức 所sở 記ký 兩lưỡng 皆giai 釋thích 然nhiên 。 似tự 默mặc 默mặc 有hữu 主chủ 宰tể 不bất 期kỳ 然nhiên 而nhi 然nhiên 也dã 。 若nhược 不bất 期kỳ 然nhiên 而nhi 不bất 然nhiên 。 或hoặc 殺sát 命mạng 則tắc 塵trần 劫kiếp 相tương/tướng 誅tru 。 或hoặc 食thực 肉nhục 則tắc 長trường 時thời 相tương/tướng 食thực 。 爾nhĩ 高cao 我ngã 下hạ 若nhược 汲cấp 井tỉnh 輪luân 之chi 為vi 然nhiên 。 苟cẩu 非phi 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 悟ngộ 道đạo 之chi 力lực 賈cổ 勇dũng 出xuất 於ư 塵trần 界giới 。 又hựu 非phi 得đắc 值trị 佛Phật 世thế 仗trượng 神thần 通thông 之chi 力lực 。 提đề 拔bạt 離ly 於ư 畏úy 途đồ 。 則tắc 生sanh 死tử 何hà 由do 可khả 息tức 業nghiệp 報báo 何hà 由do 可khả 停đình 哉tai 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 汝nhữ 今kim 應ưng 知tri 。 彼bỉ 梟kiêu 倫luân 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 合hợp 頑ngoan 類loại 。 彼bỉ 咎cữu 徵trưng 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 合hợp 異dị 類loại 。 彼bỉ 狐hồ 倫luân 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 於ư 庸dong 類loại 。 彼bỉ 毒độc 倫luân 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 合hợp 狠ngận 類loại 。 彼bỉ 蛔hồi 倫luân 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 合hợp 微vi 類loại 。 彼bỉ 食thực 倫luân 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 合hợp 柔nhu 類loại 。 彼bỉ 服phục 倫luân 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 合hợp 勞lao 類loại 。 彼bỉ 應ứng 倫luân 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 於ư 文văn 類loại 。 彼bỉ 休hưu 徵trưng 者giả 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 合hợp 明minh 類loại 。 彼bỉ 諸chư 循tuần 倫luân 。 酬thù 足túc 復phục 形hình 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。 參tham 於ư 達đạt 類loại 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 阿A 難Nan 是thị 。 等đẳng 皆giai 以dĩ 宿túc 債trái 畢tất 酬thù 復phục 形hình 人nhân 道đạo 。 皆giai 無vô 始thỉ 來lai 。 業nghiệp 計kế 顛điên 倒đảo 。 相tương 生sanh 相tương 殺sát 。 不bất 遇ngộ 如Như 來Lai 。 不bất 聞văn 正Chánh 法Pháp 。 於ư 塵trần 勞lao 中trung 。 法pháp 爾nhĩ 輪luân 轉chuyển 。 此thử 輩bối 名danh 為vi 。 可khả 憐lân 愍mẫn 者giả 。

【# 觧# 】# 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 梟kiêu 以dĩ 附phụ 塊khối 相tương/tướng 食thực 故cố 餘dư 習tập 頑ngoan 嚚ngân 不bất 義nghĩa 。 咎cữu 徵trưng 本bổn 於ư 妖yêu 婬dâm 故cố 餘dư 習tập 復phục 為vi 妖yêu 異dị 。 狐hồ 以dĩ 宿túc 因nhân 貪tham 惑hoặc 乃nãi 遇ngộ 畜súc 成thành 魅mị 。 魅mị 盡tận 為vi 狐hồ 故cố 今kim 為vi 人nhân 則tắc 庸dong 鄙bỉ 無vô 識thức 。 毒độc 倫luân 為vi 狠ngận 亦diệc 其kỳ 習tập 之chi 餘dư 也dã 。 蛔hồi 以dĩ 衰suy 氣khí 附phụ 物vật 故cố 衰suy 微vi 不bất 齒xỉ 。 食thực 倫luân 出xuất 於ư 餓ngạ 噉đạm 故cố 柔nhu 怯khiếp 不bất 勇dũng 。 服phục 倫luân 出xuất 於ư 綿miên 著trước 故cố 勞lao 役dịch 不bất 息tức 。 應ưng 倫luân 出xuất 於ư 精tinh 明minh 故cố 文văn 物vật 不bất 陋lậu 。 休hưu 徵trưng 出xuất 於ư 靈linh 知tri 故cố 聰thông 明minh 不bất 昏hôn 。 循tuần 倫luân 宿túc 涉thiệp 世thế 事sự 故cố 曉hiểu 達đạt 不bất 昧muội 。 是thị 等đẳng 皆giai 非phi 正chánh 報báo 乃nãi 餘dư 習tập 所sở 偶ngẫu 故cố 云vân 參tham 合hợp 。 後hậu 三tam 皆giai 便tiện 巧xảo 雜tạp 伎kỹ 世thế 智trí 辯biện 聰thông 者giả 。 非phi 賢hiền 達đạt 文văn 明minh 之chi 事sự 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 夫phu 人nhân 道đạo 者giả 夙túc 昔tích 以dĩ 五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 。 為vi 因nhân 此thử 世thế 以dĩ 三tam 綱cương 五ngũ 常thường 為vi 道đạo 。 進tiến 之chi 可khả 以dĩ 昇thăng 濟tế 神thần 明minh 出xuất 超siêu 生sanh 死tử 。 苟cẩu 獨độc 持trì 此thử 而nhi 弗phất 失thất 則tắc 生sanh 生sanh 居cư 於ư 中trung 國quốc 世thế 世thế 不bất 失thất 人nhân 身thân 。 此thử 得đắc 彛# 倫luân 之chi 正chánh 者giả 也dã 。 若nhược 今kim 文văn 之chi 明minh 十thập 類loại 不bất 過quá 皆giai 以dĩ 宿túc 債trái 畢tất 酬thù 復phục 形hình 人nhân 道đạo 。 要yếu 知tri 皆giai 非phi 正chánh 報báo 。 惟duy 後hậu 之chi 三tam 種chủng 碔# 砆# 美mỹ 玉ngọc 似tự 是thị 而nhi 非phi 。 第đệ 觀quán 其kỳ 於ư 是thị 而nhi 三tam 綱cương 正chánh 五ngũ 常thường 全toàn 是thị 真chân 再tái 來lai 人nhân 。 不bất 然nhiên 則tắc 如như 溫ôn 陵lăng 師sư 所sở 謂vị 皆giai 便tiện 巧xảo 雜tạp 伎kỹ 世thế 智trí 辯biện 聰thông 。 非phi 賢hiền 達đạt 文văn 明minh 之chi 事sự 。 以dĩ 此thử 而nhi 為vi 鶴hạc 睫tiệp 以dĩ 驗nghiệm 舉cử 世thế 間gian 人nhân 乎hồ 非phi 人nhân 乎hồ 而nhi 無vô 遺di 策sách 矣hĩ 。

○# (# 五ngũ 僊tiên 趣thú 三tam 初sơ 總tổng 標tiêu 阿A 難Nan 復phục 有hữu 從tùng 人nhân 。 不bất 依y 正Chánh 覺Giác 。 修tu 三tam 摩ma 地địa 。 別biệt 修tu 妄vọng 念niệm 。 存tồn 想tưởng 固cố 形hình 。 遊du 於ư 山sơn 林lâm 。 人nhân 不bất 及cập 處xứ 。 有hữu 十thập 種chủng 僊tiên 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 僊tiên 遷thiên 也dã 。 人nhân 之chi 形hình 神thần 能năng 遷thiên 而nhi 不bất 死tử 者giả 也dã 。 故cố 曰viết 存tồn 想tưởng 固cố 形hình 。 然nhiên 終chung 歸quy 敗bại 壞hoại 。 比tỉ 天thiên 為vi 劣liệt 比tỉ 人nhân 為vi 優ưu 故cố 別biệt 開khai 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 抱bão 朴phác 子tử 云vân 求cầu 僊tiên 者giả 要yếu 當đương 以dĩ 忠trung 孝hiếu 和hòa 順thuận 仁nhân 信tín 為vi 本bổn 。 若nhược 德đức 不bất 修tu 而nhi 但đãn 務vụ 方phương 術thuật 終chung 不bất 得đắc 長trường 生sanh 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 阿A 難Nan 彼bỉ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 堅kiên 固cố 服phục 餌nhị 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 食thực 道đạo 圓viên 成thành 。 名danh 地địa 行hành 僊tiên 堅kiên 固cố 草thảo 木mộc 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 藥dược 道đạo 圓viên 成thành 。 名danh 飛phi 行hành 僊tiên 堅kiên 固cố 金kim 石thạch 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 化hóa 道đạo 圓viên 成thành 。 名danh 遊du 行hành 僊tiên 堅kiên 固cố 動động 止chỉ 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 氣khí 精tinh 圓viên 成thành 。 名danh 空không 行hành 僊tiên 堅kiên 固cố 津tân 液dịch 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 潤nhuận 德đức 圓viên 成thành 。 名danh 天thiên 行hành 僊tiên 堅kiên 固cố 精tinh 色sắc 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 吸hấp 粹túy 圓viên 成thành 。 名danh 通thông 行hành 僊tiên 堅kiên 固cố 咒chú 禁cấm 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 術thuật 法pháp 圓viên 成thành 。 名danh 道Đạo 行hạnh 僊tiên 堅kiên 固cố 思tư 念niệm 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 思tư 憶ức 圓viên 成thành 。 名danh 照chiếu 行hành 僊tiên 堅kiên 固cố 交giao 遘cấu 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 感cảm 應ứng 圓viên 成thành 。 名danh 精tinh 行hành 僊tiên 堅kiên 固cố 變biến 化hóa 。 而nhi 不bất 休hưu 息tức 。 覺giác 悟ngộ 圓viên 成thành 。 名danh 絕tuyệt 行hành 僊tiên 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 以dĩ 藥dược 餌nhị 駐trú 一nhất 期kỳ 之chi 壽thọ 而nhi 不bất 能năng 輕khinh 舉cử 者giả 地địa 行hành 僊tiên 也dã 。 行hành 去khứ 聲thanh 功công 行hành 也dã 。 餐xan 黃hoàng 精tinh 松tùng 栢# 之chi 類loại 久cửu 而nhi 身thân 輕khinh 者giả 飛phi 行hành 僊tiên 也dã 。 煉luyện 金kim 石thạch 還hoàn 丹đan 之chi 類loại 化hóa 骨cốt 易dị 形hình 撮toát 土thổ 點điểm 石thạch 以dĩ 遊du 戲hí 人nhân 間gian 者giả 遊du 行hành 僊tiên 也dã 。 乘thừa 陰âm 陽dương 運vận 止chỉ 以dĩ 調điều 氣khí 固cố 精tinh 遺di 形hình 涉thiệp 空không 者giả 空không 行hành 僊tiên 也dã 。 鼓cổ 天thiên 池trì 嚥# 津tân 液dịch 冰băng 雪tuyết 婥# 約ước 不bất 交giao 世thế 欲dục 與dữ 天thiên 無vô 異dị 。 者giả 天thiên 行hành 僊tiên 也dã 。 吞thôn 吸hấp 精tinh 色sắc 服phục 虹hồng 飲ẩm 霧vụ 粹túy 氣khí 潛tiềm 通thông 者giả 通thông 行hành 僊tiên 也dã 。 能năng 以dĩ 術thuật 法pháp 述thuật 道đạo 自tự 然nhiên 者giả 道Đạo 行hạnh 僊tiên 也dã 。 澄trừng 凝ngưng 精tinh 思tư 久cửu 能năng 照chiếu 應ưng 者giả 照chiếu 行hành 僊tiên 也dã 。 或hoặc 存tồn 想tưởng 頂đảnh 門môn 而nhi 出xuất 神thần 繫hệ 心tâm 臍tề 輪luân 而nhi 煉luyện 丹đan 皆giai 思tư 憶ức 圓viên 成thành 也dã 。 內nội 以dĩ 坎khảm 男nam 離ly 女nữ 匹thất 配phối 夫phu 妻thê 外ngoại 即tức 采thải 陰ấm 助trợ 陽dương 攝nhiếp 衛vệ 精tinh 氣khí 者giả 精tinh 行hành 僊tiên 也dã 。 存tồn 想tưởng 化hóa 理lý 心tâm 隨tùy 邪tà 悟ngộ 能năng 大đại 變biến 化hóa 其kỳ 行hành 絕tuyệt 世thế 者giả 絕tuyệt 行hành 僊tiên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 真chân 際tế 云vân 地địa 行hành 者giả 以dĩ 服phục 餌nhị 丹đan 砂sa 存tồn 形hình 久cửu 固cố 。 道đạo 雖tuy 成thành 就tựu 身thân 不bất 能năng 飛phi 。 飛phi 行hành 者giả 䬸# 松tùng 啖đạm 栢# 閑nhàn 澹đạm 冲# 和hòa 。 其kỳ 體thể 輕khinh 清thanh 故cố 能năng 飛phi 舉cử 。 遊du 行hành 者giả 精tinh 窮cùng 變biến 化hóa 察sát 物vật 性tánh 元nguyên 。 點điểm 石thạch 為vi 金kim 恤tuất 貧bần 哀ai 苦khổ 遊du 於ư 人nhân 世thế 。 空không 行hành 者giả 運vận 用dụng 神thần 氣khí 想tưởng 化hóa 為vi 功công 。 其kỳ 德đức 圓viên 成thành 履lý 空không 自tự 在tại 。 天thiên 行hành 者giả 嚥# 津tân 固cố 質chất 攝nhiếp 衛vệ 持trì 精tinh 。 欲dục 境cảnh 不bất 交giao 如như 天thiên 無vô 異dị 。 沇# 疏sớ/sơ 云vân 此thử 天thiên 不bất 是thị 六Lục 欲Dục 天Thiên 如như 張trương 騫khiên 至chí 崑# 崙lôn 山sơn 上thượng 得đắc 見kiến 天thiên 是thị 也dã 。 通thông 行hành 者giả 吸hấp 乎hồ 日nhật 氣khí 潤nhuận 益ích 姿tư 容dung 。 吞thôn 彼bỉ 霞hà 光quang 將tương 延diên 世thế 表biểu 。 其kỳ 道đạo 玄huyền 著trước 故cố 曰viết 通thông 行hành 。 道Đạo 行hạnh 者giả 習tập 諸chư 咒chú 術thuật 禁cấm 彼bỉ 異dị 緣duyên 。 術thuật 力lực 既ký 成thành 流lưu 功công 益ích 物vật 。 照chiếu 行hành 者giả 用dụng 其kỳ 思tư 念niệm 審thẩm 度độ 境cảnh 心tâm 。 憶ức 想tưởng 功công 成thành 能năng 知tri 彼bỉ 境cảnh 即tức 世thế 間gian 他tha 心tâm 宿Túc 命Mạng 通Thông 耳nhĩ 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 阿A 難Nan 是thị 。 等đẳng 皆giai 於ư 人nhân 中trung 煉luyện 心tâm 。 不bất 修tu 正Chánh 覺Giác 。 別biệt 得đắc 生sanh 理lý 。 壽thọ 千thiên 萬vạn 歲tuế 。 休hưu 止chỉ 深thâm 山sơn 。 或hoặc 大đại 海hải 島đảo 。 絕tuyệt 於ư 人nhân 境cảnh 。 斯tư 亦diệc 輪luân 迴hồi 。 妄vọng 想tưởng 流lưu 轉chuyển 。 不bất 修tu 三tam 昧muội 。 報báo 盡tận 還hoàn 來lai 。 散tán 入nhập 諸chư 趣thú 。

【# 觧# 】# 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 言ngôn 人nhân 中trung 者giả 以dĩ 僊tiên 趣thú 無vô 別biệt 總tổng 報báo 。 即tức 於ư 人nhân 身thân 總tổng 報báo 之chi 上thượng 加gia 於ư 前tiền 來lai 十thập 種chủng 修tu 煉luyện 轉chuyển 成thành 僊tiên 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 前tiền 文văn 情tình 少thiểu 想tưởng 多đa 。 輕khinh 舉cử 非phi 遠viễn 。 即tức 為vi 風phong 僊tiên 。 蓋cái 約ước 命mạng 終chung 隨tùy 業nghiệp 受thọ 生sanh 而nhi 說thuyết 。 下hạ 文văn 云vân 精tinh 研nghiên 七thất 趣thú 。 皆giai 是thị 昏hôn 沉trầm 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 妄vọng 想tưởng 受thọ 生sanh 。 妄vọng 想tưởng 隨tùy 業nghiệp 。 而nhi 云vân 僊tiên 趣thú 無vô 別biệt 總tổng 報báo 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 況huống 復phục 今kim 云vân 深thâm 山sơn 海hải 島đảo 絕tuyệt 於ư 人nhân 境cảnh 。 豈khởi 非phi 別biệt 乎hồ 。 應ưng 知tri 人nhân 中trung 煉luyện 心tâm 。 者giả 非phi 止chỉ 服phục 餌nhị 養dưỡng 生sanh 而nhi 已dĩ 。 必tất 兼kiêm 戒giới 善thiện 方phương 曰viết 煉luyện 心tâm 。 別biệt 得đắc 生sanh 理lý 。 者giả 正chánh 由do 人nhân 中trung 之chi 業nghiệp 別biệt 感cảm 僊tiên 趣thú 之chi 報báo 也dã 。 以dĩ 其kỳ 業nghiệp 種chủng 之chi 性tánh 經kinh 生sanh 不bất 失thất 故cố 曰viết 生sanh 理lý 。 縱túng/tung 於ư 人nhân 間gian 現hiện 得đắc 長trường 生sanh 久cửu 視thị 之chi 理lý 。 其kỳ 數số 幾kỷ 何hà 。 若nhược 生sanh 僊tiên 趣thú 則tắc 千thiên 萬vạn 歲tuế 信tín 有hữu 之chi 矣hĩ 。 如như 山sơn 海hải 經Kinh 云vân 崑# 崙lôn 之chi 山sơn 廣quảng 都đô 之chi 埜# 軒hiên 轅viên 之chi 丘khâu 不bất 死tử 之chi 國quốc 氣khí 不bất 塞tắc 暑thử 人nhân 皆giai 數sổ 千thiên 歲tuế 。 此thử 亦diệc 眾chúng 私tư 同đồng 分phần 。 非phi 無vô 定định 處xứ 。 若nhược 但đãn 固cố 形hình 而nhi 不bất 煉luyện 心tâm 便tiện 希hy 千thiên 歲tuế 。 是thị 猶do 見kiến 卵noãn 而nhi 求cầu 時thời 夜dạ 不bất 太thái 早tảo 計kế 乎hồ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 六lục 趣thú 之chi 文văn 業nghiệp 有hữu 定định 論luận 。 故cố 見kiến 如Như 來Lai 金kim 口khẩu 宣tuyên 敡# 莫mạc 不bất 信tín 受thọ 奉phụng 行hành 。 惟duy 僊tiên 趣thú 一nhất 門môn 與dữ 道Đạo 教giáo 近cận 。 而nhi 道đạo 之chi 為vi 教giáo 舊cựu 與dữ 二nhị 氏thị 抗kháng 衡hành 。 而nhi 神thần 僊tiên 既ký 附phụ 之chi 為vi 宗tông 不bất 獨độc 同đồng 之chi 且thả 欲dục 勝thắng 之chi 。 故cố 今kim 釋thích 此thử 凡phàm 立lập 二nhị 科khoa 以dĩ 辨biện 其kỳ 旨chỉ 趣thú 別biệt 其kỳ 是thị 否phủ/bĩ 。 庶thứ 令linh 入nhập 佛Phật 道Đạo 。 者giả 有hữu 所sở 適thích 從tùng 不bất 為vi 僊tiên 宗tông 所sở 惑hoặc 。 云vân 辨biện 其kỳ 旨chỉ 趣thú 者giả 。 文văn 中trung 備bị 明minh 因nhân 果quả 各các 有hữu 抑ức 揚dương 。 初sơ 明minh 因nhân 中trung 人nhân 中trung 煉luyện 心tâm 揚dương 也dã 。 論luận 前tiền 明minh 種chủng 類loại 中trung 云vân 堅kiên 固cố 服phục 餌nhị 。 堅kiên 固cố 草thảo 木mộc 。 等đẳng 是thị 皆giai 煉luyện 形hình 。 而nhi 言ngôn 煉luyện 心tâm 者giả 。 以dĩ 堅kiên 固cố 於ư 服phục 餌nhị 等đẳng 則tắc 志chí 趣thú 不bất 移di 而nhi 心tâm 無vô 異dị 念niệm 雖tuy 煉luyện 形hình 而nhi 實thật 煉luyện 心tâm 。 況huống 有hữu 堅kiên 固cố 思tư 念niệm 等đẳng 者giả 在tại 。 即tức 舉cử 多đa 分phần 為vi 言ngôn 亦diệc 無vô 不bất 可khả 。 然nhiên 不bất 云vân 修tu 而nhi 特đặc 云vân 煉luyện 者giả 。 此thử 正chánh 神thần 僊tiên 家gia 所sở 謂vị 修tu 煉luyện 也dã 。 不bất 修tu 正Chánh 覺Giác 者giả 抑ức 也dã 。 人nhân 心tâm 雖tuy 妄vọng 而nhi 有hữu 正chánh 覺giác 佛Phật 菩Bồ 提Đề 者giả 在tại 。 修tu 之chi 可khả 以dĩ 作tác 佛Phật 。 彼bỉ 則tắc 捨xả 正chánh 覺giác 而nhi 不bất 修tu 。 徒đồ 安an 其kỳ 臭xú 身thân 悅duyệt 其kỳ 癡si 心tâm 以dĩ 性tánh 命mạng 雙song 修tu 為vi 自tự 負phụ 。 故cố 抑ức 之chi 曰viết 。 不bất 修tu 正Chánh 覺Giác 。 次thứ 明minh 果quả 中trung 別biệt 得đắc 生sanh 理lý 下hạ 揚dương 也dã 。 生sanh 理lý 者giả 即tức 世thế 間gian 生sanh 生sanh 之chi 理lý 儒nho 門môn 所sở 稱xưng 理lý 氣khí 是thị 也dã 。 如như 云vân 天thiên 以dĩ 五ngũ 行hành 陰âm 陽dương 化hóa 生sanh 萬vạn 物vật 氣khí 以dĩ 成thành 形hình 而nhi 理lý 亦diệc 賦phú 焉yên 是thị 也dã 。 論luận 佛Phật 教giáo 雖tuy 不bất 云vân 天thiên 生sanh 即tức 氣khí 以dĩ 成thành 形hình 。 豈khởi 能năng 異dị 之chi 。 是thị 以dĩ 人nhân 之chi 。 有hữu 生sanh 壽thọ 數số 脩tu 短đoản 必tất 隨tùy 理lý 氣khí 之chi 盛thịnh 衰suy 。 如như 劫kiếp 初sơ 人nhân 心tâm 淳thuần 朴phác 並tịnh 修tu 十Thập 善Thiện 。 氣khí 運vận 也dã 盛thịnh 故cố 有hữu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 之chi 壽thọ 。 自tự 後hậu 日nhật 就tựu 澆kiêu 漓# 漸tiệm 淪luân 於ư 不bất 善thiện 。 釋Thích 迦Ca 化hóa 世thế 時thời 當đương 減giảm 劫kiếp 之chi 將tương 末mạt 而nhi 八bát 十thập 歸quy 真chân 。 古cổ 人nhân 云vân 人nhân 生sanh 七thất 十thập 古cổ 來lai 稀# 。 而nhi 人nhân 之chi 生sanh 理lý 止chỉ 是thị 而nhi 已dĩ 。 今kim 於ư 人nhân 中trung 煉luyện 心tâm 。 獲hoạch 現hiện 果quả 報báo 壽thọ 千thiên 萬vạn 歲tuế 。 非phi 別biệt 得đắc 生sanh 理lý 乎hồ 。 故cố 訓huấn 詁# 者giả 曰viết 僊tiên 者giả 遷thiên 也dã 。 或hoặc 遷thiên 短đoản 壽thọ 為vi 長trường/trưởng 齡linh 。 或hoặc 遷thiên 地địa 行hành 為vi 飛phi 行hành 。 或hoặc 遷thiên 人nhân 界giới 為vi 瓊# 居cư 。 此thử 理lý 之chi 固cố 然nhiên 事sự 之chi 不bất 妄vọng 故cố 曰viết 壽thọ 千thiên 萬vạn 歲tuế 。 休hưu 止chỉ 山sơn 林lâm 或hoặc 大đại 海hải 島đảo 。 絕tuyệt 於ư 人nhân 境cảnh 。 斯tư 亦diệc 輪luân 迴hồi 下hạ 抑ức 也dã 。 所sở 以dĩ 輪luân 迴hồi 。 者giả 由do 逐trục 妄vọng 想tưởng 之chi 所sở 流lưu 轉chuyển 。 不bất 修tu 正Chánh 覺Giác 。 三tam 昧muội 故cố 也dã 。 前tiền 文văn 所sở 謂vị 別biệt 修tu 妄vọng 想tưởng 。 存tồn 想tưởng 固cố 形hình 。 不bất 過quá 內nội 存tồn 忠trung 孝hiếu 和hòa 順thuận 仁nhân 信tín 為vi 之chi 本bổn 外ngoại 以dĩ 妄vọng 想tưởng 固cố 形hình 為vi 之chi 末mạt 懲# 私tư 慾dục 歷lịch 清thanh 苦khổ 以dĩ 感cảm 報báo 。 心tâm 非phi 常thường 住trụ 寧ninh 能năng 不bất 盡tận 。 行hành 非phi 寂tịch 滅diệt 豈khởi 獲hoạch 無vô 生sanh 。 故cố 長trường 生sanh 者giả 對đối 短đoản 壽thọ 為vi 言ngôn 。 如như 張trương 弓cung 射xạ 空không 力lực 盡tận 則tắc 墜trụy 。 報báo 盡tận 還hoàn 來lai 。 隨tùy 先tiên 所sở 造tạo 諸chư 業nghiệp 。 而nhi 散tán 入nhập 諸chư 趣thú 矣hĩ 。 二nhị 別biệt 其kỳ 是thị 否phủ/bĩ 者giả 。 若nhược 尅khắc 論luận 主chủ 教giáo 於ư 人nhân 間gian 世thế 。 者giả 厥quyết 品phẩm 有hữu 三tam 。 曰viết 生sanh 生sanh 之chi 教giáo 長trường 生sanh 之chi 教giáo 無vô 生sanh 之chi 教giáo 。 生sanh 生sanh 之chi 教giáo 中trung 天Thiên 竺Trúc 國quốc 四tứ 輪luân 十Thập 善Thiện 是thị 也dã 。 與dữ 此thử 方phương 儒nho 教giáo 同đồng 。 以dĩ 生sanh 生sanh 不bất 絕tuyệt 為vi 之chi 本bổn 故cố 曰viết 五ngũ 刑hình 之chi 屬thuộc 三tam 千thiên 而nhi 罪tội 莫mạc 大đại 於ư 不bất 孝hiếu 。 又hựu 曰viết 不bất 孝hiếu 有hữu 三tam 無vô 後hậu 為vi 大đại 。 以dĩ 養dưỡng 生sanh 為vi 之chi 主chủ 故cố 曰viết 有hữu 土thổ 此thử 有hữu 財tài 有hữu 財tài 此thử 有hữu 用dụng 。 又hựu 曰viết 五ngũ 畝mẫu 之chi 宅trạch 樹thụ 之chi 以dĩ 桑tang 百bách 畝mẫu 之chi 田điền 勿vật 奪đoạt 其kỳ 時thời 。 謹cẩn 庠tường 序tự 之chi 教giáo 申thân 之chi 以dĩ 孝hiếu 悌đễ 。 黎lê 民dân 不bất 饑cơ 不bất 寒hàn 然nhiên 而nhi 不bất 王vương 者giả 。 未vị 之chi 有hữu 也dã 。 長trường 生sanh 之chi 教giáo 十thập 僊tiên 是thị 也dã 。 與dữ 此thử 方phương 道Đạo 教giáo 同đồng 。 以dĩ 長trường 生sanh 為vi 之chi 本bổn 故cố 曰viết 天thiên 長trường/trưởng 地địa 久cửu 天thiên 地địa 所sở 以dĩ 能năng 長trường/trưởng 且thả 久cửu 者giả 以dĩ 其kỳ 不bất 自tự 生sanh 故cố 能năng 長trường 生sanh 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 後hậu 其kỳ 身thân 而nhi 身thân 先tiên 外ngoại 其kỳ 身thân 而nhi 身thân 存tồn 。 非phi 以dĩ 其kỳ 無vô 私tư 耶da 故cố 能năng 成thành 其kỳ 私tư 。 以dĩ 攝nhiếp 生sanh 為vi 之chi 主chủ 故cố 曰viết 。 出xuất 生sanh 入nhập 死tử 。 生sanh 之chi 徒đồ 十thập 有hữu 三tam 。 死tử 之chi 徒đồ 亦diệc 十thập 有hữu 三tam 。 民dân 之chi 生sanh 動động 之chi 死tử 地địa 亦diệc 十thập 有hữu 三tam 。 夫phu 何hà 故cố 以dĩ 其kỳ 生sanh 生sanh 之chi 厚hậu 。 蓋cái 聞văn 善thiện 攝nhiếp 生sanh 者giả 陸lục 行hành 不bất 遇ngộ 兕hủy 虎hổ 入nhập 軍quân 不bất 被bị 甲giáp 兵binh 。 兕hủy 無vô 所sở 投đầu 其kỳ 角giác 虎hổ 無vô 所sở 措thố 其kỳ 瓜qua 兵binh 無vô 所sở 容dung 其kỳ 刃nhận 。 夫phu 何hà 故cố 以dĩ 其kỳ 無vô 死tử 地địa 耶da 。 無vô 生sanh 之chi 教giáo 即tức 吾ngô 佛Phật 道Đạo 是thị 也dã 。 以dĩ 無vô 生sanh 為vi 之chi 本bổn 故cố 曰viết 諸chư 法pháp 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 宣tuyên 。 又hựu 曰viết 諸chư 法pháp 不bất 自tự 生sanh 亦diệc 不bất 從tùng 他tha 生sanh 。 不bất 共cộng 不bất 無vô 因nhân 是thị 故cố 說thuyết 無vô 生sanh 。 又hựu 曰viết 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 生sanh 死tử 。 相tương 續tục 皆giai 由do 不bất 知tri 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。 以dĩ 融dung 生sanh 為vi 之chi 主chủ 故cố 曰viết 見kiến 與dữ 見kiến 緣duyên 。 并tinh 所sở 想tưởng 相tương/tướng 如như 虗hư 空không 華hoa 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 此thử 見kiến 及cập 緣duyên 。 元nguyên 是thị 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 淨tịnh 明minh 體thể 。 云vân 何hà 於ư 中trung 。 有hữu 是thị 非phi 是thị 。 故cố 養dưỡng 生sanh 者giả 必tất 厚hậu 其kỳ 生sanh 。 攝nhiếp 生sanh 者giả 必tất 薄bạc 其kỳ 生sanh 。 融dung 生sanh 者giả 必tất 輕khinh 其kỳ 生sanh 。 故cố 三tam 教giáo 之chi 設thiết 施thí 於ư 人nhân 間gian 世thế 。 不bất 能năng 無vô 養dưỡng 惟duy 厚hậu 薄bạc 之chi 不bất 同đồng 爾nhĩ 。 然nhiên 則tắc 生sanh 生sanh 者giả 命mạng 也dã 。 有hữu 生sanh 者giả 性tánh 也dã 。 猶do 形hình 聲thanh 之chi 於ư 影ảnh 響hưởng 不bất 能năng 相tương 遠viễn 也dã 。 夫phu 聲thanh 和hòa 則tắc 響hưởng 順thuận 形hình 直trực 則tắc 影ảnh 端đoan 。 觀quán 夫phu 世thế 之chi 為vi 教giáo 者giả 徒đồ 於ư 濁trược 響hưởng 以dĩ 求cầu 夫phu 聲thanh 。 曲khúc 影ảnh 以dĩ 求cầu 夫phu 形hình 。 其kỳ 於ư 性tánh 命mạng 之chi 學học 亦diệc 以dĩ 遠viễn 矣hĩ 。 今kim 之chi 談đàm 僊tiên 宗tông 者giả 務vụ 為vi 高cao 遠viễn 不bất 甘cam 列liệt 名danh 于vu 十thập 僊tiên 之chi 數số 。 謂vị 楞lăng 嚴nghiêm 之chi 十thập 僊tiên 非phi 吾ngô 道đạo 之chi 天thiên 僊tiên 。 至chí 欲dục 憑bằng 陵lăng 釋thích 教giáo 而nhi 上thượng 之chi 。 謂vị 釋Thích 氏thị 修tu 性tánh 不bất 修tu 命mạng 。 吾ngô 教giáo 則tắc 性tánh 命mạng 雙song 修tu 稱xưng 為vi 形hình 神thần 俱câu 妙diệu 。 嗚ô 呼hô 形hình 神thần 俱câu 妙diệu 惟duy 佛Phật 能năng 之chi 。 除trừ 佛Phật 已dĩ 還hoàn 孰thục 無vô 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 況huống 學học 僊tiên 者giả 欲dục 於ư 父phụ 母mẫu 所sở 。 生sanh 之chi 身thân 不bất 淨tịnh 分phân 段đoạn 種chủng 子tử 。 縱túng/tung 使sử 獲hoạch 一nhất 二nhị 還hoàn 丹đan 點điểm 化hóa 輕khinh 舉cử 延diên 年niên 別biệt 有hữu 生sanh 理lý 信tín 固cố 是thị 之chi 。 不bất 過quá 暫tạm 為vi 守thủ 尸thi 之chi 鬼quỷ 終chung 落lạc 空không 亡vong 之chi 果quả 。 欲dục 過quá 大Đại 道Đạo 不bất 亦diệc 謬mậu 乎hồ 。 因nhân 曉hiểu 之chi 曰viết 有hữu 真chân 性tánh 真chân 命mạng 焉yên 妄vọng 性tánh 妄vọng 命mạng 焉yên 。 真chân 性tánh 真chân 命mạng 之chi 階giai 一nhất 。 妄vọng 性tánh 妄vọng 命mạng 之chi 階giai 五ngũ 。 真chân 性tánh 真chân 命mạng 之chi 階giai 一nhất 者giả 佛Phật 也dã 。 佛Phật 有hữu 三Tam 身Thân 。 一nhất 法Pháp 身thân 。 梵Phạn 語ngữ 毗tỳ 盧lô 遮già 那na 此thử 云vân 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 非phi 佛Phật 法Pháp 。 窮cùng 三tam 際tế 時thời 。 亘tuyên 十thập 方phương 處xứ 。 迎nghênh 之chi 不bất 見kiến 其kỳ 首thủ 隨tùy 之chi 不bất 得đắc 其kỳ 後hậu 。 此thử 生sanh 佛Phật 均quân 有hữu 之chi 妙diệu 性tánh 也dã 。 尅khắc 論luận 真chân 證chứng 惟duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。 此thử 即tức 所sở 謂vị 真chân 性tánh 也dã 。 惟duy 論luận 證chứng 悟ngộ 不bất 假giả 修tu 為vi 。 謂vị 之chi 素tố 法Pháp 身thân 佛Phật 未vị 有hữu 莊trang 嚴nghiêm 。 以dĩ 常thường 寂tịch 光quang 淨tịnh 土độ 為vi 依y 報báo 。 二nhị 報báo 身thân 如Như 來Lai 。 從tùng 無vô 量lượng 劫kiếp 廣quảng 行hành 六Lục 度Độ 備bị 修tu 萬vạn 行hạnh 。 行hành 真chân 實thật 因nhân 稱xưng 實thật 感cảm 報báo 。 此thử 身thân 與dữ 法Pháp 身thân 稱xưng 。 身thân 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 相tương/tướng 有hữu 無vô 量lượng 好hảo 好hảo 。 有hữu 無vô 量lượng 光quang 明minh 。 一nhất 一nhất 相tướng 好hảo 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 此thử 即tức 所sở 謂vị 真chân 命mạng 也dã 。 然nhiên 雖tuy 論luận 修tu 乃nãi 稱xưng 性tánh 而nhi 修tu 修tu 即tức 無vô 修tu 。 以dĩ 實thật 報báo 無vô 障chướng 礙ngại 淨tịnh 土độ 而nhi 為vi 依y 報báo 。 色sắc 心tâm 不bất 相tương 妨phương 身thân 土thổ 不bất 相tương 礙ngại 。 亦diệc 謂vị 之chi 命mạng 者giả 隨tùy 俗tục 而nhi 立lập 名danh 也dã 。 此thử 以dĩ 報báo 智trí 為vi 識thức 以dĩ 有hữu 去khứ 來lai 運vận 止chỉ 為vi 息tức 以dĩ 和hòa 暢sướng 為vi 煖noãn 。 所sở 謂vị 因nhân 滅diệt 是thị 色sắc 獲hoạch 得đắc 常thường 色sắc 等đẳng 是thị 也dã 。 三tam 應ưng 身thân 。 應ưng 同đồng 眾chúng 生sanh 而nhi 有hữu 身thân 也dã 。 此thử 隨tùy 國quốc 土độ 淨tịnh 穢uế 所sở 應ưng 身thân 相tướng 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 壽thọ 命mạng 延diên 促xúc 有hữu 異dị 。 如như 彌di 陀đà 之chi 應ưng 極cực 樂lạc 淨tịnh 土độ 身thân 高cao 六lục 十thập 萬vạn 億ức 。 那na 由do 他tha 恆Hằng 河Hà 沙sa 由do 旬tuần 。 具cụ 足túc 八bát 萬vạn 。 四tứ 千thiên 相tướng 好hảo 光quang 明minh 。 所sở 有hữu 壽thọ 命mạng 。 無vô 央ương 數số 劫kiếp 。 是thị 故cố 稱xưng 為vi 。 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 以dĩ 彼bỉ 國quốc 土độ 眾chúng 生sanh 。 生sanh 者giả 壽thọ 命mạng 無vô 量lượng 。 皆giai 具cụ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 故cố 也dã 。 又hựu 如như 釋Thích 迦Ca 之chi 應ưng 此thử 娑sa 婆bà 穢uế 土thổ 但đãn 丈trượng 六lục 紫tử 金kim 之chi 身thân 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 隨tùy 形hình 好hảo 而nhi 已dĩ 。 及cập 其kỳ 壽thọ 命mạng 。 亦diệc 但đãn 八bát 十thập 一nhất 歲tuế 即tức 示thị 歸quy 真chân 際tế 。 以dĩ 此thử 穢uế 土thổ 人nhân 身thân 麤thô 劣liệt 壽thọ 命mạng 短đoản 促xúc 故cố 也dã 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 應ưng 滅diệt 一nhất 者giả 機cơ 薪tân 既ký 盡tận 應ưng 火hỏa 當đương 亡vong 。 二nhị 者giả 秉bỉnh 遺di 體thể 於ư 父phụ 母mẫu 返phản 四tứ 大đại 於ư 本bổn 原nguyên 是thị 故cố 應ưng 亡vong 。 夫phu 法pháp 報báo 者giả 本bổn 也dã 。 應ưng 同đồng 者giả 迹tích 也dã 。 達đạt 者giả 知tri 本bổn 而nhi 略lược 迹tích 昧muội 者giả 執chấp 迹tích 以dĩ 疑nghi 本bổn 。 謂vị 釋Thích 迦Ca 雖tuy 成thành 正chánh 覺giác 亦diệc 同đồng 灰hôi 斷đoạn 。 以dĩ 此thử 訕san 佛Phật 性tánh 妙diệu 而nhi 形hình 不bất 妙diệu 何hà 其kỳ 惑hoặc 哉tai 。 妄vọng 性tánh 妄vọng 命mạng 之chi 階giai 有hữu 五ngũ 者giả 。 一nhất 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 二nhị 二nhị 乘thừa 道đạo 三tam 天thiên 道đạo 四tứ 僊tiên 道đạo 五ngũ 人nhân 道đạo 而nhi 三tam 途đồ 惡ác 道đạo 弗phất 與dữ 焉yên 。 一nhất 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 者giả 。 論luận 圓viên 別biệt 登đăng 住trụ 地địa 者giả 亦diệc 證chứng 三Tam 身Thân 。 今kim 判phán 為vi 妄vọng 者giả 以dĩ 其kỳ 還hoàn 源nguyên 未vị 臻trăn 於ư 妙diệu 覺giác 斷đoạn 惑hoặc 未vị 盡tận 乎hồ 無vô 明minh 雖tuy 無vô 分phân 段đoạn 麤thô 重trọng/trùng 生sanh 死tử 猶do 有hữu 變biến 易dị 微vi 細tế 生sanh 滅diệt 。 若nhược 除trừ 此thử 少thiểu 妄vọng 餘dư 者giả 皆giai 真chân 亦diệc 可khả 稱xưng 為vi 真chân 性tánh 真chân 命mạng 也dã 。 二nhị 二nhị 乘thừa 道đạo 者giả 即tức 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 小Tiểu 乘Thừa 之chi 人nhân 。 此thử 有hữu 二nhị 種chủng 。 若nhược 未vị 出xuất 三tam 界giới 。 者giả 性tánh 雖tuy 證chứng 乎hồ 空không 寂tịch 身thân 同đồng 分phân 段đoạn 凡phàm 夫phu 畢tất 竟cánh 歸quy 於ư 灰hôi 斷đoạn 。 雖tuy 未vị 證chứng 乎hồ 真chân 空không 與dữ 而nhi 言ngôn 之chi 亦diệc 可khả 稱xưng 為vi 性tánh 妙diệu 。 身thân 灰hôi 斷đoạn 故cố 形hình 則tắc 非phi 妙diệu 。 若nhược 已dĩ 出xuất 三tam 界giới 生sanh 法pháp 性tánh 土thổ 受thọ 法pháp 性tánh 身thân 。 雖tuy 無vô 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 尚thượng 有hữu 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 以dĩ 未vị 臻trăn 極cực 果quả 故cố 亦diệc 判phán 為vi 妄vọng 性tánh 妄vọng 命mạng 。 雖tuy 有hữu 變biến 易dị 生sanh 死tử 非phi 如như 分phân 段đoạn 實thật 有hữu 生sanh 滅diệt 。 但đãn 於ư 法pháp 性tánh 身thân 變biến 麤thô 形hình 為vi 細tế 質chất 易dị 短đoản 壽thọ 為vi 長trường/trưởng 齡linh 故cố 其kỳ 壽thọ 命mạng 無vô 有hữu 邊biên 量lượng 。 三tam 天thiên 道đạo 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 無vô 色sắc 界giới 四tứ 。 天thiên 二nhị 色sắc 界giới 四tứ 天thiên 三tam 。 欲dục 界giới 六lục 天thiên 。 各các 有hữu 壽thọ 量lượng 增tăng 減giảm 不bất 同đồng 如như 下hạ 天thiên 趣thú 中trung 明minh 之chi 。 四tứ 僊tiên 道đạo 即tức 今kim 經kinh 十thập 僊tiên 。 是thị 等đẳng 皆giai 於ư 。 人nhân 中trung 煉luyện 心tâm 。 不bất 修tu 正Chánh 覺Giác 。 別biệt 得đắc 生sanh 理lý 。 壽thọ 千thiên 萬vạn 歲tuế 。 休hưu 止chỉ 深thâm 山sơn 。 或hoặc 大đại 海hải 島đảo 。 絕tuyệt 於ư 人nhân 境cảnh 。 如như 山sơn 海hải 經Kinh 云vân 崑# 崙lôn 之chi 山sơn 廣quảng 都đô 之chi 埜# 軒hiên 轅viên 之chi 丘khâu 不bất 死tử 之chi 國quốc 氣khí 不bất 寒hàn 暑thử 人nhân 皆giai 千thiên 歲tuế 。 又hựu 如như 莊trang 子tử 藐miệu 姑cô 射xạ 之chi 山sơn 有hữu 神thần 人nhân 居cư 焉yên 。 肌cơ 膚phu 若nhược 氷băng 雪tuyết 婥# 約ước 如như 處xứ 子tử 。 不bất 食thực 五ngũ 穀cốc 吸hấp 風phong 飲ẩm 露lộ (# 云vân 云vân )# 。 又hựu 如như 道đạo 書thư 所sở 載tái 人nhân 間gian 有hữu 三tam 十thập 六lục 洞đỗng 天thiên 皆giai 神thần 僊tiên 所sở 居cư 壽thọ 千thiên 萬vạn 歲tuế 有hữu 之chi 。 此thử 類loại 既ký 無vô 別biệt 總tổng 報báo 即tức 於ư 人nhân 身thân 總tổng 報báo 之chi 上thượng 而nhi 受thọ 用dụng 有hữu 別biệt 。 而nhi 經Kinh 云vân 別biệt 有hữu 生sanh 理lý 良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。 五ngũ 人nhân 道đạo 有hữu 四tứ 洲châu 不bất 同đồng 。 一nhất 須Tu 彌Di 山Sơn 。 南nam 有hữu 天thiên 下hạ 。 名danh 閻Diêm 浮Phù 即tức 今kim 所sở 居cư 是thị 也dã 。 人nhân 壽thọ 百bách 歲tuế 。 中trung 夭yểu 者giả 多đa 。 身thân 長trường 七thất 八bát 尺xích 減giảm 五ngũ 六lục 尺xích 。 飲ẩm 食thực 衣y 服phục 。 隨tùy 富phú 貴quý 貧bần 賤tiện 不bất 同đồng 。 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 等đẳng 八bát 苦khổ 皆giai 所sở 不bất 免miễn 。 二nhị 須Tu 彌Di 山Sơn 東đông 。 有hữu 天thiên 下hạ 名danh 弗Phất 于Vu 逮Đãi 。 人nhân 壽thọ 二nhị 百bách 歲tuế 。 食thực 自tự 死tử 魚ngư 肉nhục 不bất 殺sát 生sanh 身thân 量lượng 同đồng 南nam 洲châu 。 須Tu 彌Di 山Sơn 西tây 。 有hữu 天thiên 下hạ 名danh 俱câu 邪tà 尼ni 。 人nhân 壽thọ 三tam 百bách 歲tuế 。 同đồng 南nam 洲châu 食thực 肉nhục 殺sát 生sanh 。 三tam 須Tu 彌Di 山Sơn 北bắc 。 有hữu 天thiên 下hạ 名danh 鬱uất 單đơn 越việt 。 其kỳ 地địa 比tỉ 餘dư 三tam 洲châu 。 最tối 為vi 勝thắng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 諸chư 寰# 浴dục 池trì 華hoa 果quả 豐phong 茂mậu 。 眾chúng 鳥điểu 和hòa 鳴minh 。 無vô 有hữu 溝câu 坑khanh 。 荊kinh 棘cức 蚊văn 蝱manh 毒độc 蟲trùng 。 自tự 然nhiên 秔canh 米mễ 。 眾chúng 味vị 具cụ 足túc 。 有hữu 摩ma 尼ni 珠châu 。 名danh 曰viết 燄diệm 光quang 。 置trí 自tự 然nhiên 釜phủ 鍑phúc 下hạ 飯phạn 熟thục 光quang 滅diệt 。 有hữu 樹thụ 名danh 曲khúc 躬cung 。 葉diệp 葉diệp 相tương 次thứ 。 天thiên 雨vũ 不bất 漏lậu 。 彼bỉ 諸chư 男nam 女nữ 。 止chỉ 宿túc 其kỳ 下hạ 。 有hữu 諸chư 樹thụ 果quả 熟thục 之chi 時thời 自tự 然nhiên 裂liệt 出xuất 身thân 衣y 或hoặc 器khí 或hoặc 食thực 。 河hà 中trung 寶bảo 船thuyền 乘thừa 載tải 娛ngu 樂lạc 。 入nhập 中trung 浴dục 時thời 脫thoát 衣y 岸ngạn 上thượng 。 乘thừa 船thuyền 渡độ 水thủy 遇ngộ 衣y 便tiện 著trước 不bất 求cầu 本bổn 衣y 。 次thứ 至chí 香hương 樹thụ 手thủ 取thủ 樂nhạc 器khí 並tịnh 以dĩ 妙diệu 聲thanh 和hòa 絃huyền 而nhi 行hành 。 其kỳ 人nhân 無vô 有hữu 眾chúng 病bệnh 顏nhan 貌mạo 同đồng 等đẳng 。 髮phát 紺cám 青thanh 色sắc 。 齊tề 眉mi 而nhi 止chỉ 。 人nhân 起khởi 欲dục 時thời 熟thục 視thị 女nữ 人nhân 彼bỉ 女nữ 隨tùy 詣nghệ 園viên 林lâm 。 若nhược 是thị 父phụ 親thân 母mẫu 親thân 不bất 應ưng 行hành 欲dục 者giả 樹thụ 不bất 曲khúc 蔭ấm 。 各các 自tự 散tán 去khứ 。 若nhược 非phi 親thân 者giả 。 樹thụ 則tắc 曲khúc 蔭ấm 隨tùy 意ý 娛ngu 樂lạc 一nhất 日nhật 至chí 七thất 日nhật 。 爾nhĩ 乃nãi 捨xả 去khứ 。 彼bỉ 人nhân 懷hoài 姙nhâm 七thất 八bát 日nhật 便tiện 產sản 。 隨tùy 生sanh 男nam 女nữ 置trí 於ư 四tứ 衢cù 。 有hữu 諸chư 行hành 人nhân 出xuất 指chỉ 含hàm 𠻳# 。 指chỉ 出xuất 甘cam 乳nhũ 允duẫn 遍biến 兒nhi 身thân 。 過quá 七thất 日nhật 已dĩ 。 其kỳ 兒nhi 長trưởng 成thành 與dữ 彼bỉ 人nhân 等đẳng 。 男nam 向hướng 男nam 眾chúng 女nữ 向hướng 女nữ 眾chúng 。 彼bỉ 人nhân 命mạng 終chung 。 不bất 相tương 哭khốc 泣khấp 。 以dĩ 人nhân 壽thọ 定định 千thiên 歲tuế 故cố 不bất 吊điếu 死tử 。 莊trang 嚴nghiêm 死tử 屍thi 。 置trí 四tứ 衢cù 道đạo 。 有hữu 鳥điểu 名danh 憂ưu 尉úy 禪thiền 伽già 接tiếp 置trí 他tha 方phương 。 其kỳ 地địa 柔nhu 軟nhuyễn 。 隨tùy 足túc 隱ẩn 起khởi 。 大đại 小tiểu 便tiện 時thời 。 地địa 為vi 開khai 坼sách 利lợi 已dĩ 還hoàn 合hợp 。 其kỳ 人nhân 前tiền 世thế 修tu 十Thập 善Thiện 行hành 來lai 生sanh 此thử 洲châu 。 壽thọ 命mạng 千thiên 歲tuế 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 生sanh 天thiên 善thiện 處xứ 。 人nhân 定định 千thiên 歲tuế 故cố 死tử 不bất 哭khốc 吊điếu 。 佛Phật 不bất 出xuất 生sanh 故cố 不bất 聞văn 佛Phật 法Pháp 此thử 所sở 以dĩ 為vi 八bát 難nạn 之chi 一nhất 也dã 。 南nam 洲châu 有hữu 佛Phật 法Pháp 可khả 學học 。 故cố 大Đại 乘Thừa 根căn 器khí 多đa 生sanh 其kỳ 中trung 。 以dĩ 壽thọ 命mạng 短đoản 促xúc 。 眾chúng 苦khổ 逼bức 迫bách 。 故cố 怖bố 畏úy 發phát 心tâm 。 勤cần 修tu 道Đạo 行hành 。 此thử 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 四tứ 洲châu 之chi 勝thắng 也dã 。 如như 上thượng 所sở 引dẫn 上thượng 至chí 於ư 佛Phật 下hạ 至chí 於ư 色sắc 界giới 四tứ 禪thiền 天thiên 。 雖tuy 真chân 妄vọng 有hữu 殊thù 皆giai 務vụ 修tu 性tánh 而nhi 不bất 修tu 命mạng 。 雖tuy 不bất 修tu 命mạng 而nhi 諸chư 報báo 命mạng 壽thọ 量lượng 長trường 久cửu 身thân 相tướng 殊thù 好hảo 。 蓋cái 性tánh 猶do 形hình 聲thanh 。 命mạng 猶do 影ảnh 響hưởng 。 性tánh 之chi 形hình 聲thanh 既ký 端đoan 且thả 和hòa 。 而nhi 命mạng 之chi 影ảnh 響hưởng 目mục 直trực 而nhi 順thuận 。 若nhược 欲dục 界giới 諸chư 大đại 但đãn 修tu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 其kỳ 所sở 感cảm 報báo 亦diệc 超siêu 勝thắng 諸chư 僊tiên 。 豈khởi 假giả 修tu 命mạng 之chi 所sở 得đắc 耶da 。 至chí 於ư 北bắc 鬱uất 單đơn 越việt 本bổn 為vi 人nhân 道đạo 。 論luận 品phẩm 位vị 在tại 諸chư 僊tiên 之chi 下hạ 。 而nhi 報báo 命mạng 勝thắng 樂nhạo/nhạc/lạc 反phản 乃nãi 過quá 之chi 。 因nhân 修tu 十Thập 善Thiện 之chi 所sở 感cảm 亦diệc 修tu 命mạng 之chi 所sở 致trí 乎hồ 。 故cố 知tri 欲dục 冀ký 形hình 神thần 俱câu 妙diệu 者giả 莫mạc 貴quý 乎hồ 佛Phật 之chi 真chân 性tánh 真chân 命mạng 。 欲dục 證chứng 真chân 性tánh 真chân 命mạng 者giả 莫mạc 先tiên 乎hồ 明minh 心tâm 見kiến 性tánh 。 其kỳ 次thứ 莫mạc 大đại 乎hồ 稱xưng 性tánh 而nhi 修tu 。 又hựu 其kỳ 次thứ 莫mạc 要yếu 乎hồ 功công 德đức 資tư 成thành 。 此thử 之chi 三tam 法pháp 修tu 佛Phật 道Đạo 者giả 缺khuyết 一nhất 而nhi 不bất 可khả 。 謂vị 之chi 務vụ 修tu 性tánh 而nhi 不bất 修tu 命mạng 。 雖tuy 不bất 修tu 命mạng 而nhi 真chân 命mạng 自tự 然nhiên 果quả 報báo 不bất 忒thất 。 猶do 響hưởng 之chi 應ứng 聲thanh 。 影ảnh 之chi 隨tùy 形hình 。 有hữu 智trí 之chi 者giả 惟duy 務vụ 乎hồ 形hình 端đoan 聲thanh 和hòa 而nhi 已dĩ 。 何hà 必tất 區khu 區khu 以dĩ 煉luyện 精tinh 氣khí 神thần 而nhi 謂vị 之chi 性tánh 命mạng 雙song 修tu 形hình 神thần 俱câu 妙diệu 哉tai 。 或hoặc 問vấn 曰viết 精tinh 氣khí 命mạng 也dã 。 神thần 性tánh 也dã 。 釋Thích 氏thị 雖tuy 修tu 性tánh 不bất 修tu 命mạng 而nhi 神thần 之chi 為vi 性tánh 亦diệc 修tu 之chi 。 何hà 總tổng 排bài 斥xích 三tam 者giả 俱câu 非phi 乎hồ 。 況huống 曰viết 成thành 佛Phật 形hình 神thần 俱câu 妙diệu 。 苟cẩu 不bất 煉luyện 神thần 何hà 以dĩ 臻trăn 乎hồ 。 對đối 曰viết 所sở 言ngôn 成thành 佛Phật 性tánh 命mạng 兼kiêm 美mỹ 形hình 神thần 俱câu 妙diệu 者giả 乃nãi 就tựu 神thần 僊tiên 之chi 言ngôn 以dĩ 為vi 超siêu 勝thắng 之chi 說thuyết 。 其kỳ 實thật 佛Phật 果Quả 不bất 可khả 以dĩ 性tánh 命mạng 名danh 形hình 神thần 召triệu 。 蓋cái 凡phàm 可khả 言ngôn 形hình 神thần 性tánh 命mạng 者giả 以dĩ 有hữu 精tinh 氣khí 神thần 故cố 也dã 。 佛Phật 之chi 法pháp 報báo 二nhị 身thân 不bất 從tùng 父phụ 母mẫu 胞bào 胎thai 生sanh 。 故cố 不bất 可khả 言ngôn 精tinh 。 從tùng 胞bào 胎thai 精tinh 氣khí 之chi 所sở 生sanh 則tắc 秉bỉnh 形hình 於ư 氣khí 。 既ký 不bất 秉bỉnh 此thử 故cố 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 氣khí 。 夫phu 秉bỉnh 精tinh 氣khí 者giả 以dĩ 有hữu 識thức 神thần 故cố 也dã 。 佛Phật 久cửu 轉chuyển 人nhân 識thức 以dĩ 成thành 四Tứ 智Trí 故cố 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 神thần 。 神thần 僊tiên 家gia 之chi 言ngôn 性tánh 命mạng 者giả 不bất 過quá 以dĩ 識thức 神thần 為vi 性tánh 以dĩ 精tinh 氣khí 為vi 命mạng 。 佛Phật 無vô 此thử 三tam 寄ký 世thế 俗tục 以dĩ 談đàm 性tánh 命mạng 亦diệc 寄ký 世thế 俗tục 以dĩ 言ngôn 形hình 神thần 。 豈khởi 世thế 間gian 精tinh 氣khí 神thần 之chi 所sở 形hình 容dung 哉tai 。 或hoặc 又hựu 問vấn 曰viết 僊tiên 家gia 談đàm 性tánh 命mạng 。 命mạng 固cố 精tinh 氣khí 神thần 也dã 。 其kỳ 所sở 修tu 性tánh 亦diệc 與dữ 釋Thích 氏thị 同đồng 何hà 總tổng 排bài 為vi 神thần 識thức 耶da 。 對đối 曰viết 據cứ 彼bỉ 所sở 談đàm 情tình 性tánh 極cực 妙diệu 者giả 而nhi 曰viết 東đông 三tam 南nam 二nhị 同đồng 成thành 五ngũ 。 北bắc 一nhất 西tây 方phương 四tứ 共cộng 之chi 。 戊# 巳tị 還hoàn 從tùng 生sanh 數số 五ngũ 。 三tam 家gia 相tương 見kiến 結kết 嬰anh 兒nhi 。 謂vị 東đông 三tam 木mộc 也dã 我ngã 之chi 性tánh 也dã 。 西tây 四tứ 金kim 也dã 我ngã 之chi 情tình 也dã 。 南nam 二nhị 火hỏa 也dã 我ngã 之chi 神thần 也dã 。 北bắc 一nhất 水thủy 也dã 我ngã 之chi 精tinh 也dã 。 性tánh 乃nãi 心tâm 之chi 主chủ 心tâm 乃nãi 神thần 之chi 主chủ (# 云vân 云vân )# 。 是thị 皆giai 不bất 出xuất 五ngũ 行hành 非phi 識thức 神thần 而nhi 何hà 。 又hựu 問vấn 曰viết 據cứ 南nam 嶽nhạc 思tư 大đại 禪thiền 師sư 發phát 願nguyện 文văn 欲dục 學học 五ngũ 通thông 僊tiên 人nhân 延diên 壽thọ 以dĩ 弘hoằng 末Mạt 法Pháp 。 夫phu 思tư 大đại 乃nãi 台thai 宗tông 一nhất 大đại 祖tổ 師sư 。 現hiện 生sanh 證chứng 入nhập 圓viên 家gia 十thập 信tín 與dữ 佛Phật 地địa 位vị 相tương/tướng 去khứ 非phi 遙diêu 尚thượng 欲dục 學học 僊tiên 。 則tắc 知tri 僊tiên 道đạo 位vị 同đồng 於ư 佛Phật 。 何hà 乃nãi 反phản 云vân 僊tiên 不bất 及cập 之chi 。 對đối 曰viết 南nam 嶽nhạc 大đại 師sư 深thâm 入nhập 圓viên 位vị 。 不bất 可khả 測trắc 量lượng 。 以dĩ 迹tích 求cầu 之chi 具cụ 兩lưỡng 種chủng 心tâm 。 一nhất 丈trượng 夫phu 心tâm 一nhất 老lão 婆bà 心tâm 。 志chí 公công 和hòa 尚thượng 寄ký 聲thanh 於ư 南nam 嶽nhạc 云vân 。 老lão 和hòa 尚thượng 終chung 日nhật 間gian 灰hôi 頭đầu 土thổ 面diện 何hà 不bất 向hướng 紅hồng 塵trần 中trung 度độ 眾chúng 生sanh 去khứ 。 南nam 嶽nhạc 答đáp 云vân 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 被bị 我ngã 一nhất 口khẩu 吞thôn 盡tận 有hữu 何hà 眾chúng 生sanh 可khả 度độ 。 此thử 丈trượng 夫phu 心tâm 也dã 。 若nhược 發phát 願nguyện 文văn 願nguyện 學học 五ngũ 通thông 神thần 僊tiên 。 者giả 乃nãi 南nam 嶽nhạc 老lão 婆bà 心tâm 切thiết 。 冀ký 延diên 壽thọ 命mạng 在tại 於ư 末mạt 劫kiếp 佛Phật 法Pháp 將tương 滅diệt 之chi 時thời 流lưu 通thông 般Bát 若Nhã 。 使sử 佛Phật 法Pháp 慧tuệ 命mạng 不bất 絕tuyệt 度độ 諸chư 剛cang 強cường 濁trược 惡ác 眾chúng 生sanh 。 蓋cái 此thử 婆bà 心tâm 有hữu 所sở 感cảm 激kích 而nhi 發phát 。 因nhân 當đương 時thời 諸chư 惡ác 論luận 師sư 見kiến 大đại 師sư 道Đạo 德đức 隆long 盛thịnh 孜tư 孜tư 流lưu 通thông 般Bát 若Nhã 橫hoạnh 生sanh 嫉tật 妬đố 。 以dĩ 種chủng 種chủng 毒độc 藥dược 數sác 來lai 害hại 命mạng 。 以dĩ 道Đạo 力lực 故cố 絕tuyệt 而nhi 復phục 甦tô 。 故cố 發phát 心tâm 造tạo 金kim 字tự 般Bát 若Nhã 畢tất 而nhi 。 發phát 弘hoằng 誓thệ 願nguyện 。 有hữu 正chánh 意ý 別biệt 意ý 。 正chánh 意ý 願nguyện 留lưu 經kinh 及cập 身thân 以dĩ 待đãi 彌Di 勒Lặc 。 別biệt 意ý 欲dục 求cầu 五ngũ 通thông 延diên 壽thọ 。 然nhiên 雖tuy 有hữu 其kỳ 心tâm 而nhi 無vô 其kỳ 事sự 。 是thị 以dĩ 報báo 滿mãn 亦diệc 取thủ 圓viên 寂tịch 。 黃hoàng 金kim 鎖tỏa 子tử 骨cốt 尚thượng 留lưu 南nam 嶽nhạc 山sơn 三tam 生sanh 塔tháp 下hạ 。 蓋cái 可khả 驗nghiệm 也dã 。 今kim 之chi 學học 者giả 帶đái 異dị 事sự 佛Phật 。 每mỗi 援viện 此thử 以dĩ 為vi 口khẩu 實thật 。 因nhân 誡giới 之chi 曰viết 有hữu 南nam 嶽nhạc 兩lưỡng 種chủng 心tâm 則tắc 可khả 。 一nhất 丈trượng 夫phu 心tâm 上thượng 求cầu 佛Phật 道Đạo 心tâm 也dã 。 尚thượng 不bất 見kiến 一nhất 眾chúng 生sanh 。 可khả 度độ 即tức 佛Phật 道Đạo 在tại 南nam 嶽nhạc 有hữu 所sở 不bất 取thủ 況huống 僊tiên 道đạo 乎hồ 。 一nhất 老lão 婆bà 心tâm 下hạ 化hóa 眾chúng 生sanh 心tâm 也dã 。 尚thượng 欲dục 垂thùy 形hình 九cửu 界giới 雖tuy 三tam 途đồ 有hữu 所sở 不bất 避tị 矧# 僊tiên 道đạo 乎hồ 。 若nhược 此thử 兩lưỡng 心tâm 或hoặc 闕khuyết 一nhất 種chủng 皆giai 名danh 半bán 邊biên 漢hán 。 若nhược 擇trạch 其kỳ 宜nghi 所sở 從tùng 事sự 寧ninh 可khả 具cụ 於ư 前tiền 心tâm 不bất 可khả 有hữu 於ư 後hậu 意ý 。 蓋cái 今kim 末Mạt 法Pháp 道Đạo 心tâm 難nan 得đắc 其kỳ 正chánh 。 一nhất 涉thiệp 此thử 念niệm 便tiện 為vi 貪tham 生sanh 怕phạ 死tử 漢hán 墮đọa 落lạc 見kiến 愛ái 邪tà 魔ma 之chi 網võng 。 如như 是thị 師sư 僧Tăng 吾ngô 見kiến 之chi 矣hĩ 。 一nhất 萌manh 此thử 念niệm 則tắc 無vô 所sở 而nhi 不bất 至chí 。 僊tiên 道đạo 既ký 無vô 所sở 成thành 。 佛Phật 道Đạo 又hựu 所sở 不bất 收thu 。 竟cánh 墮đọa 魔ma 羅la 之chi 網võng 泥nê 犂lê 劫kiếp 壽thọ 何hà 辭từ 。 學học 佛Phật 道Đạo 者giả 。 其kỳ 誡giới 之chi 哉tai 其kỳ 慎thận 之chi 哉tai 。 或hoặc 又hựu 問vấn 曰viết 僊tiên 宗tông 云vân 精tinh 有hữu 真chân 精tinh 非phi 交giao 遘cấu 之chi 精tinh 。 氣khí 有hữu 真chân 氣khí 非phi 血huyết 氣khí 之chi 氣khí 。 神thần 有hữu 真chân 神thần 非phi 神thần 識thức 之chi 神thần 。 故cố 三tam 家gia 相tương 見kiến 結kết 嬰anh 兒nhi 者giả 蓋cái 化hóa 精tinh 氣khí 神thần 三tam 者giả 以dĩ 為vi 大đại 丹đan 。 所sở 謂vị 鍊luyện 精tinh 化hóa 氣khí 鍊luyện 氣khí 化hóa 神thần 鍊luyện 神thần 還hoàn 虗hư 。 乃nãi 以dĩ 天thiên 地địa 為vi [日/析]# 爐lô 日nhật 月nguyệt 為vi 水thủy 火hỏa 陰âm 陽dương 為vi 化hóa 機cơ 。 取thủ 後hậu 天thiên 坎khảm 男nam 離ly 女nữ 互hỗ 相tương 交giao 遘cấu 復phục 還hoàn 先tiên 天thiên 乾can/kiền/càn 坤# 父phụ 母mẫu 。 謂vị 之chi 乾can/kiền/càn 宮cung 交giao 點điểm 落lạc 黃hoàng 庭đình 豈khởi 可khả 以dĩ 精tinh 氣khí 神thần 為vi 言ngôn 乎hồ 。 對đối 曰viết 據cứ 爾nhĩ 所sở 言ngôn 任nhậm 談đàm 玄huyền 妙diệu 。 灼chước 然nhiên 未vị 離ly 乾can/kiền/càn 坤# 陰âm 陽dương 造tạo 化hóa 五ngũ 行hành 。 不bất 過quá 煅# 煉luyện 識thức 神thần 。 堅kiên 固cố 妄vọng 想tưởng 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 妄vọng 想tưởng 為vi 因nhân 焉yên 能năng 契khế 合hợp 真chân 常thường 性tánh 命mạng 哉tai 。 又hựu 曰viết 釋Thích 氏thị 修tu 性tánh 不bất 修tu 命mạng 但đãn 煉luyện 陰ấm 神thần 。 如như 捕bộ 風phong 捉tróc 影ảnh 。 無vô 有hữu 真chân 實thật 。 神thần 僊tiên 家gia 性tánh 命mạng 雙song 修tu 是thị 煉luyện 陽dương 神thần 形hình 神thần 兼kiêm 妙diệu 。 如như 青thanh 天thiên 白bạch 日nhật 無vô 所sở 不bất 麗lệ 。 昔tích 者giả 一nhất 僧Tăng 一nhất 僊tiên 同đồng 約ước 出xuất 神thần 。 去khứ 賞thưởng 瓊# 華hoa 各các 各các 袖tụ 華hoa 而nhi 歸quy 以dĩ 為vi 之chi 驗nghiệm 。 僧Tăng 則tắc 袖tụ 取thủ 無vô 華hoa 僊tiên 則tắc 華hoa 在tại 非phi 虗hư 。 以dĩ 此thử 為vi 證chứng 則tắc 僊tiên 勝thắng 於ư 釋thích 多đa 矣hĩ 何hà 乃nãi 斥xích 之chi 以dĩ 為vi 虗hư 妄vọng 乎hồ 。 對đối 曰viết 入nhập 定định 出xuất 神thần 佛Phật 門môn 呵ha 為vi 播bá 弄lộng 精tinh 魂hồn 鬼quỷ 家gia 活hoạt 計kế 。 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 中trung 尚thượng 所sở 不bất 取thủ 況huống 大Đại 乘Thừa 乎hồ 。 若nhược 果quả 有hữu 此thử 僧Tăng 乃nãi 釋thích 門môn 外ngoại 道đạo 。 高cao 尚thượng 之chi 人nhân 以dĩ 涕thế 唾thóa 視thị 之chi 不bất 足túc 掛quải 人nhân 齒xỉ 牙nha 。 不bất 則tắc 乃nãi 道đạo 流lưu 妄vọng 為vi 此thử 說thuyết 以dĩ 誣vu 僧Tăng 爾nhĩ 。 或hoặc 又hựu 問vấn 曰viết 近cận 見kiến 道đạo 書thư 合hợp 三tam 教giáo 以dĩ 為vi 一nhất 家gia 。 謂vị 神thần 僊tiên 之chi 金kim 丹đan 同đồng 釋Thích 氏thị 之chi 圓viên 覺giác 。 則tắc 何hà 彼bỉ 何hà 此thử 而nhi 苦khổ 斥xích 之chi 。 對đối 曰viết 彼bỉ 果quả 能năng 會hội 金kim 丹đan 為vi 圓viên 覺giác 以dĩ 圓viên 覺giác 為vi 所sở 宗tông 捨xả 神thần 僊tiên 而nhi 為vi 金kim 僊tiên 。 此thử 余dư 菩Bồ 薩Tát 願nguyện 之chi 本bổn 心tâm 也dã 又hựu 何hà 拒cự 之chi 。 但đãn 恐khủng 此thử 說thuyết 有hữu 言ngôn 無vô 旨chỉ 。 不bất 過quá 援viện 圓viên 覺giác 以dĩ 為vì 己kỷ 助trợ 。 雖tuy 曰viết 同đồng 之chi 實thật 欲dục 勝thắng 之chi 。 還hoàn 以dĩ 形hình 器khí 上thượng 下hạ 為vi 辭từ 形hình 神thần 俱câu 妙diệu 為vi 說thuyết 。 不bất 徒đồ 以dĩ 劣liệt 均quân 勝thắng 且thả 將tương 以dĩ 勝thắng 為vi 劣liệt 。 所sở 謂vị 無vô 上thượng 醍đề 醐hồ 遇ngộ 此thử 等đẳng 人nhân 翻phiên 成thành 砒# 霜sương 鴆chậm 毒độc 者giả 也dã 。

○# (# 六lục 天thiên 趣thú 二nhị 初sơ 別biệt 示thị 諸chư 天thiên 三tam 初sơ 欲dục 界giới 二nhị 初sơ 正chánh 標tiêu 六lục 初sơ 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 阿A 難Nan 諸chư 世thế 間gian 人nhân 。 不bất 求cầu 常thường 住trụ 。 未vị 能năng 捨xả 諸chư 。 妻thê 妾thiếp 恩ân 愛ái 。 於ư 邪tà 婬dâm 中trung 。 心tâm 不bất 流lưu 逸dật 。 澄trừng 瑩oánh 生sanh 明minh 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 鄰lân 於ư 日nhật 月nguyệt 。 如như 是thị 一nhất 類loại 。 名danh 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 未vị 能năng 離ly 欲dục 。 且thả 能năng 窒# 欲dục 使sử 愛ái 水thủy 不bất 流lưu 則tắc 湛trạm 性tánh 澄trừng 瑩oánh 故cố 能năng 初sơ 天thiên 託thác 生sanh 也dã 。 六lục 天thiên 由do 修tu 五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 而nhi 致trí 。 今kim 但đãn 約ước 欲dục 微vi 增tăng 勝thắng 者giả 。 愛ái 欲dục 為vi 輪luân 迴hồi 根căn 本bổn 。 前tiền 明minh 淪luân 墜trụy 亦diệc 始thỉ 於ư 此thử 。 此thử 明minh 超siêu 騰đằng 亦diệc 始thỉ 於ư 此thử 。 意ý 使sử 初sơ 心tâm 未vị 能năng 成thành 就tựu 。 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 。 且thả 疾tật 斷đoạn 根căn 本bổn 則tắc 輪luân 迴hồi 可khả 出xuất 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 經kinh 明minh 諸chư 天thiên 位vị 次thứ 有hữu 旁bàng 正chánh 二nhị 意ý 。 正chánh 則tắc 備bị 明minh 天thiên 趣thú 以dĩ 為vi 圓viên 修tu 行hành 人nhân 豎thụ 出xuất 三tam 界giới 失thất 錯thác 之chi 戒giới 備bị 。 蓋cái 生sanh 天thiên 受thọ 福phước 雖tuy 非phi 本bổn 意ý 惑hoặc 之chi 伏phục 斷đoạn 厚hậu 薄bạc 而nhi 報báo 有hữu 精tinh 麤thô 。 苟cẩu 未vị 出xuất 三tam 界giới 。 而nhi 清thanh 昇thăng 焉yên 免miễn 。 一nhất 不bất 知tri 此thử 則tắc 隨tùy 禪thiền 生sanh 著trước 中trung 途đồ 因nhân 依y 未vị 證chứng 謂vị 證chứng 。 成thành 增tăng 上thượng 慢mạn 失thất 。 且thả 三tam 禪thiền 之chi 樂lạc 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 央ương 。 認nhận 為vi 涅Niết 槃Bàn 住trụ 而nhi 不bất 前tiền 。 小Tiểu 乘Thừa 之chi 極cực 果quả 尚thượng 無vô 大Đại 乘Thừa 之chi 實thật 報báo 何hà 在tại 。 是thị 不bất 可khả 不bất 知tri 。 故cố 備bị 明minh 之chi 也dã 。 旁bàng 則tắc 寄ký 勗úc 圓viên 修tu 行hành 人nhân 要yếu 須tu 三tam 學học 畢tất 備bị 。 如như 清thanh 昇thăng 元nguyên 首thủ 已dĩ 云vân 心tâm 不bất 邪tà 婬dâm 。 忉Đao 利Lợi 天thiên 人nhân 。 加gia 以dĩ 正chánh 婬dâm 微vi 薄bạc 。 以dĩ 至chí 六lục 天thiên 乃nãi 云vân 。 了liễu 然nhiên 超siêu 越việt 。 非phi 以dĩ 四tứ 重trọng/trùng 之chi 初sơ 分phần/phân 輕khinh 重trọng 以dĩ 階giai 麤thô 妙diệu 乎hồ 。 至chí 于vu 空không 居cư 四tứ 天thiên 必tất 修tu 未vị 到đáo 之chi 定định 。 矧# 四tứ 禪thiền 四tứ 空không 從tùng 定định 得đắc 名danh 。 而nhi 無vô 欲dục 無vô 染nhiễm 。 乃nãi 出xuất 欲dục 界giới 。 圓viên 修tu 行hành 者giả 其kỳ 可khả 以dĩ 無vô 戒giới 定định 破phá 惑hoặc 能năng 出xuất 三tam 界giới 乎hồ 。 此thử 二nhị 則tắc 意ý 在tại 言ngôn 外ngoại 者giả 也dã 。 若nhược 其kỳ 明minh 勗úc 則tắc 曰viết 諸chư 世thế 間gian 人nhân 。 不bất 假giả 禪thiền 那na 。 無vô 有hữu 智trí 慧tuệ 。 合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 豈khởi 非phi 三tam 學học 缺khuyết 一nhất 而nhi 不bất 可khả 乎hồ 。 今kim 之chi 言ngôn 大Đại 乘Thừa 者giả 則tắc 一nhất 以dĩ 慧tuệ 學học 為vi 高cao 尚thượng 。 而nhi 曰viết 定định 不bất 必tất 修tu 戒giới 不bất 必tất 急cấp 。 請thỉnh 以dĩ 經kinh 意ý 試thí 著trước 思tư 之chi 。 經kinh 文văn 凡phàm 為vi 兩lưỡng 科khoa 。 初sơ 別biệt 示thị 諸chư 天thiên 二nhị 總tổng 結kết 虗hư 妄vọng 。 別biệt 示thị 為vi 三tam 。 初sơ 欲dục 界giới 二nhị 色sắc 界giới 三tam 無vô 色sắc 界giới 。 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 云vân 天thiên 者giả 天thiên 然nhiên 。 自tự 然nhiên 勝thắng 樂nhạo/nhạc/lạc 勝thắng 身thân 勝thắng 。 故cố 論luận 云vân 清thanh 淨tịnh 光quang 潔khiết 。 最tối 勝thắng 最tối 尊tôn 。 故cố 名danh 為vi 天thiên 。 苟cẩu 非phi 最tối 勝thắng 之chi 因nhân 豈khởi 生sanh 。 最tối 勝thắng 之chi 處xứ 。 言ngôn 最tối 勝thắng 因nhân 者giả 所sở 謂vị 十Thập 善Thiện 。 由do 其kỳ 三tam 業nghiệp 防phòng 止chỉ 過quá 非phi 。 有hữu 順thuận 理lý 義nghĩa 即tức 名danh 十Thập 善Thiện 。 以dĩ 茲tư 十Thập 善Thiện 運vận 出xuất 五ngũ 道đạo 。 故cố 此thử 十thập 戒giới 名danh 曰viết 天thiên 乘thừa 。 若nhược 單đơn 修tu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 乃nãi 欲dục 界giới 二nhị 天thiên 。 一nhất 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 天thiên 二nhị 忉Đao 利Lợi 天Thiên 。 若nhược 修tu 十Thập 善Thiện 兼kiêm 坐tọa 未vị 到đáo 定định 乃nãi 生sanh 三tam 夜Dạ 摩Ma 天Thiên 四tứ 兜Đâu 率Suất 天Thiên 五ngũ 化Hóa 樂Lạc 天Thiên 六lục 。 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。 由do 禪thiền 定định 力lực 故cố 使sử 四tứ 天thiên 皆giai 悉tất 居cư 空không 不bất 依y 於ư 地địa 。 若nhược 修tu 根căn 本bổn 四tứ 禪thiền 離ly 欲dục 麤thô 散tán 則tắc 生sanh 色sắc 界giới 。 若nhược 厭yếm 色sắc 籠lung 修tu 四tứ 空không 定định 生sanh 四tứ 空không 天thiên 。 名danh 無vô 色sắc 界giới 。 今kim 初sơ 欲dục 界giới 一nhất 天thiên 為vi 清thanh 昇thăng 之chi 元nguyên 首thủ 。 居cư 須Tu 彌Di 山Sơn 半bán 。 去khứ 地địa 高cao 四tứ 萬vạn 二nhị 千thiên 由do 旬tuần 。 東đông 方phương 黃hoàng 金kim 埵đóa 城thành 名danh 上thượng 賢hiền 持Trì 國Quốc 天Thiên 王Vương 所sở 居cư 。 南nam 方phương 琉lưu 璃ly 埵đóa 城thành 名danh 善Thiện 見Kiến 增Tăng 長Trưởng 天Thiên 王Vương 所sở 居cư 。 西tây 方phương 白bạch 銀ngân 埵đóa 城thành 名danh 周chu 羅la 廣Quảng 目Mục 天Thiên 王Vương 所sở 居cư 。 北bắc 方phương 水thủy 晶tinh 埵đóa 城thành 名danh 天thiên 敬kính 多Đa 聞Văn 天Thiên 王Vương 所sở 居cư 。 身thân 長trường 半bán 里lý 衣y 重trọng 半bán 兩lưỡng 。 壽thọ 五ngũ 百bách 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 五ngũ 十thập 歲tuế 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 今kim 經kinh 則tắc 惟duy 以dĩ 十Thập 善Thiện 中trung 持trì 邪tà 婬dâm 戒giới 心tâm 不bất 流lưu 逸dật 。 澄trừng 瑩oánh 生sanh 明minh 為vi 因nhân 。 以dĩ 居cư 鄰lân 日nhật 月nguyệt 為vi 果quả 。 夫phu 日nhật 月nguyệt 人nhân 間gian 世thế 之chi 光quang 明minh 至chí 圓viên 滿mãn 者giả 也dã 。 苟cẩu 無vô 戒giới 明minh 焉yên 能năng 與dữ 鄰lân 。 慶khánh 喜hỷ 以dĩ 邪tà 婬dâm 致trí 墮đọa 而nhi 啟khải 教giáo 蓋cái 有hữu 由do 也dã 。

○# (# 二nhị 忉Đao 利Lợi 天Thiên 。 於ư 己kỷ 妻thê 房phòng 。 婬dâm 愛ái 微vi 薄bạc 於ư 淨tịnh 居cư 時thời 。 不bất 得đắc 全toàn 味vị 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 超siêu 日nhật 月nguyệt 明minh 。 居cư 人nhân 間gian 頂đảnh 。 如như 是thị 人nhân 類loại 名danh 忉Đao 利Lợi 天Thiên 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 忉Đao 利lợi 此thử 云vân 三tam 十thập 三tam 帝Đế 釋Thích 統thống 焉yên 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 此thử 愛ái 薄bạc 於ư 前tiền 故cố 報báo 居cư 其kỳ 上thượng 。 後hậu 遞đệ 然nhiên 也dã 。 淨tịnh 居cư 謂vị 清thanh 淨tịnh 自tự 居cư 之chi 時thời 。 未vị 全toàn 清thanh 淨tịnh 之chi 味vị 為vi 有hữu 微vi 愛ái 故cố 也dã 。 日nhật 月nguyệt 居cư 須Tu 彌Di 腰yêu 忉Đao 利lợi 居cư 頂đảnh 。 以dĩ 澄trừng 瑩oánh 增tăng 明minh 故cố 能năng 超siêu 之chi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 名danh 地địa 居cư 初sơ 天thiên 此thử 名danh 地địa 居cư 二nhị 天thiên 。 蓋cái 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 居cư 須Tu 彌Di 之chi 極cực 頂đảnh 去khứ 地địa 。 高cao 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 由do 旬tuần 。 善thiện 見kiến 大đại 城thành 周chu 萬vạn 由do 旬tuần 。 極cực 世thế 間gian 之chi 莊trang 嚴nghiêm 。 身thân 長trường 一nhất 里lý 衣y 重trọng/trùng 六lục 銖thù 壽thọ 一nhất 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 百bách 歲tuế 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 今kim 經kinh 以dĩ 正chánh 婬dâm 微vi 薄bạc 為vi 因nhân 以dĩ 超siêu 日nhật 月nguyệt 明minh 為vi 果quả 。 前tiền 適thích 與dữ 鄰lân 今kim 則tắc 超siêu 之chi 。 可khả 見kiến 婬dâm 欲dục 之chi 情tình 為vi 沉trầm 墜trụy 之chi 本bổn 。 淨tịnh 戒giới 之chi 想tưởng 為vi 昇thăng 濟tế 之chi 因nhân 也dã 。

○# (# 三tam 須Tu 燄Diệm 摩Ma 天Thiên 。 逢phùng 欲dục 暫tạm 交giao 。 去khứ 無vô 思tư 憶ức 。 於ư 人nhân 間gian 世thế 。 動động 少thiểu 靜tĩnh 多đa 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 於ư 虗hư 空không 中trung 朗lãng 然nhiên 安an 住trụ 。 日nhật 月nguyệt 光quang 明minh 。 上thượng 照chiếu 不bất 及cập 。 是thị 諸chư 人nhân 等đẳng 。 自tự 有hữu 光quang 明minh 。 如như 是thị 一nhất 類loại 。 名danh 須Tu 燄Diệm 摩Ma 天Thiên 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 欲dục 心tâm 不bất 作tác 故cố 動động 少thiểu 靜tĩnh 多đa 也dã 。 六lục 欲dục 下hạ 二nhị 名danh 地địa 居cư 天thiên 上thượng 四tứ 名danh 空không 居cư 天thiên 。 不bất 須tu 日nhật 月nguyệt 而nhi 常thường 明minh 以dĩ 蓮liên 華hoa 開khai 合hợp 分phần/phân 晝trú 夜dạ 故cố 名danh 時thời 分phần/phân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 天thiên 為vi 空không 居cư 之chi 首thủ 。 身thân 長trường 一nhất 里lý 半bán 衣y 重trọng/trùng 三tam 銖thù 壽thọ 二nhị 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 百bách 歲tuế 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 今kim 經kinh 以dĩ 逢phùng 欲dục 暫tạm 交giao 。 去khứ 無vô 思tư 憶ức 。 動động 少thiểu 靜tĩnh 多đa 為vi 因nhân 。 身thân 有hữu 光quang 明minh 。 不bất 假giả 日nhật 月nguyệt 為vi 果quả 。 謂vị 欲dục 情tình 又hựu 薄bạc 於ư 前tiền 也dã 。 此thử 天thiên 加gia 修tu 未vị 到đáo 定định 由do 其kỳ 未vị 入nhập 根căn 本bổn 定định 故cố 。 如như 止Chỉ 觀Quán 云vân 若nhược 端đoan 坐tọa 攝nhiếp 身thân 調điều 和hòa 氣khí 息tức 泯mẫn 然nhiên 澄trừng 靜tĩnh 。 身thân 如như 雲vân 影ảnh 虗hư 豁hoát 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 猶do 見kiến 有hữu 身thân 心tâm 之chi 相tướng 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 欲dục 界giới 定định 也dã 。 從tùng 此thử 已dĩ 去khứ 。 忽hốt 然nhiên 不bất 見kiến 。 欲dục 界giới 定định 中trung 身thân 首thủ 衣y 服phục 牀sàng 舖# 等đẳng 事sự 。 猶do 如như 虗hư 空không 冏# 冏# 安an 隱ẩn 。 身thân 是thị 事sự 障chướng 事sự 障chướng 未vị 來lai 。 障chướng 去khứ 身thân 空không 未vị 來lai 得đắc 發phát 。 如như 是thị 名danh 為vi 。 未vị 到đáo 定định 相tương/tướng 。 以dĩ 此thử 而nhi 言ngôn 。 則tắc 前tiền 之chi 二nhị 天thiên 已dĩ 有hữu 欲dục 界giới 之chi 定định 。 故cố 初sơ 天thiên 云vân 。 澄trừng 瑩oánh 生sanh 明minh 。 次thứ 天thiên 云vân 於ư 淨tịnh 居cư 時thời 。 不bất 得đắc 全toàn 味vị 。 豈khởi 非phi 約ước 一nhất 分phần/phân 俗tục 人nhân 好hiếu 修tu 禪thiền 者giả 漸tiệm 漸tiệm 窒# 欲dục 而nhi 然nhiên 乎hồ 。 今kim 天thiên 則tắc 云vân 動động 少thiểu 靜tĩnh 多đa 。 豈khởi 非phi 欲dục 界giới 定định 已dĩ 成thành 兼kiêm 坐tọa 未vị 到đáo 定định 將tương 成thành 之chi 相tướng 乎hồ 。 第đệ 四tứ 天thiên 云vân 一nhất 切thiết 時thời 靜tĩnh 。 則tắc 兼kiêm 下hạ 二nhị 天thiên 已dĩ 成thành 未vị 到đáo 定định 而nhi 根căn 本bổn 之chi 禪thiền 亦diệc 兼kiêm 修tu 之chi 也dã 。

○# (# 四tứ 兜Đâu 率Suất 天Thiên 。 一nhất 切thiết 時thời 靜tĩnh 。 有hữu 應ứng 觸xúc 來lai 。 未vị 能năng 違vi 戾lệ 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 上thượng 昇thăng 精tinh 微vi 。 不bất 接tiếp 下hạ 界giới 。 諸chư 人nhân 天thiên 境cảnh 。 乃nãi 至chí 劫kiếp 壞hoại 。 三tam 灾# 不bất 及cập 如như 是thị 一nhất 類loại 。 名danh 兜Đâu 率Suất 陀Đà 天Thiên 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 雖tuy 靜tĩnh 心tâm 愈dũ 多đa 亦diệc 未vị 免miễn 應ưng 觸xúc 。 此thử 能năng 少thiểu 欲dục 未vị 能năng 無vô 心tâm 也dã 。 兜Đâu 率Suất 天Thiên 有hữu 內nội 院viện 外ngoại 院viện 。 三tam 灾# 至chí 三tam 禪thiền 而nhi 此thử 言ngôn 不bất 及cập 者giả 約ước 內nội 院viện 言ngôn 之chi 。 精tinh 微vi 不bất 接tiếp 皆giai 內nội 院viện 之chi 事sự 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 為vi 空không 居cư 二nhị 天thiên 。 身thân 長trường 二nhị 里lý 衣y 重trọng 一nhất 銖thù 。 半bán 壽thọ 四tứ 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 四tứ 百bách 歲tuế 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 今kim 經kinh 則tắc 以dĩ 一nhất 切thiết 時thời 靜tĩnh 。 有hữu 應ứng 觸xúc 來lai 。 未vị 能năng 違vi 戾lệ 為vi 因nhân 。 以dĩ 上thượng 昇thăng 精tinh 微vi 。 不bất 接tiếp 下hạ 界giới 為vi 果quả 。 有hữu 內nội 院viện 外ngoại 院viện 宜nghi 是thị 約ước 求cầu 生sanh 內nội 院viện 者giả 言ngôn 之chi 也dã 。 若nhược 然nhiên 則tắc 凡phàm 求cầu 生sanh 內nội 院viện 者giả 不bất 可khả 單đơn 約ước 事sự 善thiện 。 應ưng 修tu 禪thiền 定định 至chí 未vị 到đáo 定định 然nhiên 後hậu 可khả 生sanh 。 故cố 求cầu 生sanh 內nội 院viện 欲dục 見kiến 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 。 者giả 當đương 修tu 三tam 法pháp 。 一nhất 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 二nhị 大Đại 乘Thừa 禪thiền 定định 三tam 發phát 往vãng 生sanh 深thâm 願nguyện 。 如như 此thử 三tam 法pháp 缺khuyết 一nhất 不bất 可khả 。 苟cẩu 以dĩ 片phiến 善thiện 而nhi 欲dục 往vãng 生sanh 是thị 猶do 見kiến 彈đàn 而nhi 求cầu 鶚# 炙chích 也dã 。 或hoặc 問vấn 何hà 必tất 禪thiền 定định 及cập 以dĩ 發phát 願nguyện 。 答đáp 曰viết 若nhược 無vô 未vị 到đáo 或hoặc 恐khủng 不bất 及cập 。 不bất 及cập 則tắc 或hoặc 生sanh 下hạ 天thiên 及cập 以dĩ 外ngoại 院viện 若nhược 無vô 深thâm 願nguyện 或hoặc 恐khủng 過quá 之chi 生sanh 於ư 上thượng 天thiên 。

○# 五ngũ 樂lạc 變biến 化hóa 天thiên 我ngã 無vô 欲dục 心tâm 。 應ứng 汝nhữ 行hành 事sự 。 於ư 橫hoành 陳trần 時thời 。 味vị 如như 嚼tước 蠟lạp 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 生sanh 越việt 化hóa 地địa 。 如như 是thị 一nhất 類loại 。 名danh 樂Lạc 變Biến 化Hóa 天Thiên 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 此thử 無vô 心tâm 而nhi 境cảnh 自tự 至chí 曰viết 橫hoạnh/hoành 陳trần 。 嚼tước 蠟lạp 言ngôn 味vị 甚thậm 薄bạc 也dã 。 諸chư 天thiên 皆giai 有hữu 報báo 境cảnh 而nhi 此thử 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 自tự 變biến 化hóa 以dĩ 受thọ 用dụng 。 越việt 於ư 下hạ 天thiên 故cố 名danh 越việt 化hóa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 為vi 空không 居cư 三tam 天thiên 。 身thân 長trường 二nhị 里lý 半bán 衣y 重trọng 一nhất 銖thù 。 壽thọ 八bát 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 八bát 百bách 歲tuế 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 此thử 經Kinh 以dĩ 欲dục 情tình 味vị 如như 嚼tước 蠟lạp 。 為vi 因nhân 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 境cảnh 自tự 變biến 化hóa 受thọ 用dụng 為vi 果quả 。 蓋cái 欲dục 情tình 更cánh 薄bạc 定định 力lực 轉chuyển 勝thắng 故cố 因nhân 果quả 皆giai 越việt 於ư 下hạ 天thiên 也dã 。 橫hoạnh/hoành 陳trần 字tự 乃nãi 譯dịch 經kinh 者giả 用dụng 宋tống 玉ngọc 諷phúng 賦phú 而nhi 潤nhuận 色sắc 之chi 。 彼bỉ 云vân 怵truật 惕dịch 之chi 心tâm 兮hề 徂# 之chi 牀sàng 橫hoạnh/hoành 自tự 陳trần 兮hề 君quân 之chi 傍bàng 。

○# (# 六lục 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。 無vô 世thế 間gian 心tâm 。 同đồng 世thế 行hành 事sự 。 於ư 行hành 事sự 交giao 。 了liễu 然nhiên 超siêu 越việt 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 徧biến 能năng 出xuất 超siêu 化hóa 無vô 化hóa 境cảnh 。 如như 是thị 一nhất 類loại 。 名danh 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 了liễu 然nhiên 超siêu 越việt 。 言ngôn 全toàn 無vô 味vị 也dã 。 化hóa 即tức 第đệ 五ngũ 天thiên 無vô 化hóa 即tức 下hạ 天thiên 也dã 。 諸chư 欲dục 樂lạc 境cảnh 不bất 勞lao 自tự 化hóa 皆giai 由do 他tha 化hóa 而nhi 自tự 在tại 受thọ 用dụng 。 名danh 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 準chuẩn 天thiên 台thai 說thuyết 六Lục 欲Dục 天Thiên 業nghiệp 皆giai 以dĩ 十Thập 善Thiện 為vi 本bổn 。 若nhược 兼kiêm 護hộ 法Pháp 心tâm 是thị 四Tứ 天Thiên 王Vương 業nghiệp 。 若nhược 兼kiêm 慈từ 化hóa 人nhân 是thị 忉Đao 利Lợi 天Thiên 業nghiệp 。 若nhược 兼kiêm 不bất 惱não 眾chúng 生sanh 。 善thiện 巧xảo 純thuần 熟thục 是thị 燄diệm 摩ma 天thiên 業nghiệp 。 若nhược 兼kiêm 修tu 禪thiền 定định 麤thô 住trụ 細tế 住trụ 是thị 兜Đâu 率Suất 天Thiên 業nghiệp 。 欲dục 界giới 定định 是thị 變biến 化hóa 天thiên 業nghiệp 。 未vị 到đáo 定định 是thị 他tha 化hóa 天thiên 業nghiệp 。 今kim 經kinh 止chỉ 約ước 欲dục 事sự 輕khinh 重trọng 而nhi 分phần/phân 六lục 天thiên 者giả 。 應ưng 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 是thị 阿A 難Nan 發phát 起khởi 之chi 緣duyên 故cố 二nhị 是thị 欲dục 界giới 受thọ 生sanh 之chi 本bổn 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 為vi 空không 居cư 四tứ 天thiên 。 身thân 長trường 三tam 里lý 衣y 重trọng 半bán 銖thù 。 壽thọ 一nhất 萬vạn 六lục 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 一nhất 千thiên 六lục 百bách 歲tuế 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 此thử 經Kinh 以dĩ 欲dục 情tình 於ư 行hành 事sự 交giao 。 了liễu 然nhiên 超siêu 越việt 。 為vi 因nhân 謂vị 超siêu 越việt 其kỳ 蠟lạp 味vị 也dã 。 以dĩ 徧biến 能năng 超siêu 化hóa 無vô 化hóa 境cảnh 為vi 果quả 。 前tiền 三tam 天thiên 皆giai 坐tọa 未vị 到đáo 定định 或hoặc 深thâm 或hoặc 淺thiển 俱câu 未vị 成thành 就tựu 。 至chí 於ư 此thử 天thiên 方phương 乃nãi 成thành 之chi 。 此thử 中trung 應ưng 有hữu 二nhị 天thiên 。 一nhất 正chánh 一nhất 邪tà 。 正chánh 則tắc 未vị 到đáo 定định 成thành 更cánh 加gia 修tu 根căn 本bổn 能năng 生sanh 色sắc 界giới 初sơ 禪thiền 。 邪tà 則tắc 魔ma 羅la 波Ba 旬Tuần 壽thọ 三tam 萬vạn 二nhị 千thiên 歲tuế 。 耽đam 著trước 欲dục 境cảnh 住trụ 而nhi 不bất 前tiền 報báo 盡tận 還hoàn 來lai 。 散tán 入nhập 諸chư 趣thú 。 或hoặc 問vấn 諸chư 天thiên 壽thọ 命mạng 長trường 短đoản 。 定định 耶da 不bất 定định 耶da 報báo 盡tận 定định 散tán 入nhập 諸chư 趣thú 耶da 。 答đáp 曰viết 經kinh 論luận 多đa 約ước 一nhất 分phần/phân 住trụ 果quả 報báo 不bất 更cánh 進tiến 修tu 者giả 而nhi 言ngôn 。 若nhược 進tiến 修tu 者giả 隨tùy 禪thiền 上thượng 生sanh 壽thọ 應ưng 無vô 定định 。 若nhược 不bất 上thượng 生sanh 散tán 入nhập 諸chư 趣thú 何hà 疑nghi 。

○# (# 二nhị 結kết 示thị 阿A 難Nan 如như 是thị 六lục 天thiên 。 形hình 雖tuy 出xuất 動động 。 心tâm 迹tích 尚thượng 交giao 自tự 此thử 以dĩ 還hoàn 。 名danh 為vi 欲dục 界giới 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 形hình 雖tuy 出xuất 動động 。 此thử 對đối 人nhân 僊tiên 二nhị 趣thú 得đắc 出xuất 動động 之chi 名danh 。 心tâm 迹tích 尚thượng 交giao 謂vị 欲dục 心tâm 事sự 迹tích 猶do 有hữu 交giao 合hợp 之chi 相tướng 。 故cố 俱câu 舍xá 頌tụng 曰viết 六lục 受thọ 欲dục 交giao 抱bão 執chấp 手thủ 笑tiếu 視thị 婬dâm 。 此thử 言ngôn 地địa 居cư 兩lưỡng 天thiên 則tắc 形hình 交giao 燄diệm 摩ma 則tắc 勾# 抱bão 兜Đâu 率Suất 則tắc 執chấp 手thủ 變biến 化hóa 則tắc 對đối 笑tiếu 他tha 化hóa 則tắc 相tương 視thị 。 須tu 知tri 彼bỉ 文văn 各các 據cứ 六lục 天thiên 受thọ 欲dục 而nhi 說thuyết 。 今kim 經kinh 只chỉ 就tựu 人nhân 中trung 辨biện 欲dục 事sự 輕khinh 重trọng 用dụng 顯hiển 六lục 天thiên 感cảm 報báo 不bất 同đồng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 吳ngô 興hưng 又hựu 曰viết 應ưng 作tác 四tứ 句cú 料liệu 簡giản 。 一nhất 形hình 交giao 心tâm 不bất 交giao 即tức 此thử 經Kinh 第đệ 六lục 亦diệc 通thông 第đệ 五ngũ 也dã 。 二nhị 心tâm 交giao 形hình 不bất 交giao 即tức 俱câu 舍xá 後hậu 二nhị 也dã 。 三tam 心tâm 形hình 俱câu 交giao 即tức 經kinh 俱câu 舍xá 皆giai 前tiền 四tứ 也dã 。 四tứ 心tâm 形hình 俱câu 不bất 交giao 如như 初sơ 禪thiền 以dĩ 上thượng 也dã 。 道đạo 歡hoan 法Pháp 師sư 引dẫn 樓lâu 炭thán 經Kinh 云vân 欲dục 界giới 諸chư 天thiên 。 具cụ 有hữu 十thập 法pháp 。 一nhất 飛phi 來lai 無vô 限hạn 數số 。 二nhị 飛phi 去khứ 無vô 限hạn 數số 。 三tam 去khứ 無vô 礙ngại 。 四tứ 來lai 無vô 礙ngại 。 五ngũ 天thiên 身thân 無vô 有hữu 皮bì 膚phu 筋cân 脉mạch 血huyết 肉nhục 。 六lục 身thân 無vô 不bất 淨tịnh 大đại 小tiểu 便tiện 利lợi 。 七thất 身thân 無vô 疲bì 極cực 。 八bát 天thiên 女nữ 不bất 產sản 。 九cửu 天thiên 目mục 不bất 睡thụy 。 十thập 身thân 心tâm 隨tùy 意ý 好hảo 青thanh 則tắc 青thanh 好hảo 黃hoàng 則tắc 黃hoàng 餘dư 色sắc 皆giai 然nhiên 。

大Đại 佛Phật 頂Đảnh 如Như 來Lai 密Mật 因Nhân 修Tu 證Chứng 了Liễu 義Nghĩa 諸Chư 菩Bồ 薩Tát 萬Vạn 行Hạnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 卷quyển 第đệ 八bát