維Duy 摩Ma 經Kinh 疏Sớ/sơ 記Ký 卷quyển 下hạ

天thiên 台thai 沙Sa 門Môn 。 湛trạm 然nhiên 。 述thuật 。

淨Tịnh 名Danh 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 十thập 七thất

為vi 從tùng 下hạ 約ước 生sanh 滅diệt 者giả 生sanh 滅diệt 是thị 行hàng 行hàng 即tức 智trí 斷đoạn 就tựu 此thử 雙song 定định 亦diệc 云vân 玄huyền 作tác 三tam 意ý 者giả 亦diệc 三tam 教giáo 也dã 所sở 以dĩ 此thử 中trung 但đãn 三tam 教giáo 者giả 大đại 破phá 小tiểu 故cố 若nhược 以dĩ 如như 生sanh 。 下hạ 次thứ 雙song 難nạn/nan 中trung 就tựu 能năng 破phá 三tam 教giáo 一nhất 一nhất 皆giai 先tiên 立lập 當đương 教giáo 理lý 以dĩ 為vi 得đắc 記ký 之chi 情tình 執chấp 也dã 一nhất 一nhất 皆giai 為vi 淨tịnh 名danh 難nạn/nan 破phá 初sơ 難nạn/nan 破phá 通thông 中trung 先tiên 約ước 如như 體thể 次thứ 復phục 次thứ 下hạ 約ước 四tứ 句cú 破phá 體thể 乃nãi 約ước 理lý 四tứ 句cú 從tùng 事sự 事sự 理lý 雖tuy 二nhị 推thôi 使sử 不bất 二nhị 也dã 事sự 理lý 即tức 是thị 智trí 境cảnh 相tướng 依y 隨tùy 理lý 偏thiên 圓viên 皆giai 有hữu 事sự 理lý 通thông 教giáo 一nhất 往vãng 其kỳ 事sự 則tắc 同đồng 而nhi 理lý 異dị 者giả 理lý 一nhất 向hướng 異dị 何hà 須tu 置trí 疑nghi 事sự 雖tuy 云vân 同đồng 仍nhưng 有hữu 小tiểu 別biệt 是thị 故cố 文văn 致trí 一nhất 往vãng 之chi 言ngôn 言ngôn 小tiểu 別biệt 者giả 界giới 內nội 外ngoại 殊thù 復phục 次thứ 若nhược 由do 等đẳng 者giả 前tiền 以dĩ 理lý 約ước 行hành 今kim 以dĩ 事sự 約ước 行hành 今kim 問vấn 何hà 意ý 通thông 別biệt 緣duyên 修tu 為vi 自tự 圓viên 教giáo 則tắc 以dĩ 真chân 為vi 自tự 耶da 乃nãi 此thử 準chuẩn 前tiền 釋thích 文văn 為vi 問vấn 問vấn 法pháp 華hoa 玄huyền 文văn 明minh 車xa 體thể 中trung 藏tạng 別biệt 二nhị 教giáo 以dĩ 緣duyên 為vi 自tự 通thông 圓viên 二nhị 教giáo 以dĩ 真chân 為vi 自tự 與dữ 此thử 不bất 同đồng 其kỳ 義nghĩa 何hà 耶da 答đáp 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。 但đãn 意ý 各các 別biệt 法pháp 華hoa 玄huyền 文văn 且thả 在tại 權quyền 理lý 界giới 內nội 界giới 外ngoại 權quyền 實thật 各các 別biệt 故cố 使sử 內nội 外ngoại 各các 有hữu 即tức 離ly 即tức 者giả 初sơ 心tâm 即tức 得đắc 真chân 理lý 乘thừa 理lý 至chí 故cố 故cố 用dụng 真chân 理lý 為vi 自tự 為vi 體thể 非phi 實thật 理lý 故cố 不bất 得đắc 為vi 自tự 故cố 藏tạng 通thông 理lý 並tịnh 皆giai 為vi 他tha 由do 此thử 因nhân 緣duyên 。 依y 之chi 問vấn 起khởi 問vấn 通thông 教giáo 等đẳng 真chân 既ký 未vị 極cực 故cố 曰viết 斷đoạn 無vô 還hoàn 從tùng 智trí 生sanh 故cố 云vân 他tha 耳nhĩ 然nhiên 復phục 別biệt 教giáo 應ưng 須tu 縱túng/tung 容dung 更cánh 云vân 二nhị 義nghĩa 以dĩ 申thân 其kỳ 旨chỉ 地địa 前tiền 一nhất 向hướng 以dĩ 真chân 為vi 他tha 登đăng 地địa 亦diệc 容dung 以dĩ 真chân 為vi 自tự 但đãn 別biệt 得đắc 名danh 多đa 非phi 登đăng 地địa 是thị 故cố 今kim 文văn 不bất 以dĩ 為vi 自tự 故cố 大đại 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 者giả 佛Phật 即tức 真chân 智trí 法pháp 即tức 真chân 理lý 此thử 證chứng 證chứng 道đạo 無vô 復phục 自tự 他tha 故cố 教giáo 道đạo 中trung 真chân 非phi 實thật 說thuyết 亦diệc 真chân 為vi 自tự 須tu 有hữu 二nhị 義nghĩa 者giả 從tùng 理lý 二nhị 者giả 破phá 計kế 言ngôn 從tùng 理lý 者giả 智trí 尚thượng 本bổn 有hữu 況huống 復phục 境cảnh 耶da 故cố 修tu 性tánh 合hợp 時thời 必tất 從tùng 本bổn 說thuyết 故cố 從tùng 本bổn 說thuyết 名danh 為vi 自tự 生sanh 乃nãi 至chí 雙song 非phi 理lý 性tánh 本bổn 無vô 自tự 他tha 故cố 也dã 二nhị 破phá 計kế 者giả 還hoàn 須tu 依y 理lý 理lý 非phi 自tự 他tha 何hà 得đắc 計kế 四tứ 前tiền 之chi 二nhị 教giáo 唯duy 有hữu 破phá 計kế 故cố 後hậu 二nhị 教giáo 皆giai 依y 遠viễn 理lý 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 如như 。 至chí 無vô 情tình 之chi 法pháp 佛Phật 不bất 授thọ 記ký 者giả 此thử 乃nãi 引dẫn 異dị 而nhi 難nạn/nan 於ư 同đồng 況huống 復phục 此thử 中trung 且thả 從tùng 破phá 說thuyết 若nhược 從tùng 立lập 義nghĩa 無vô 非phi 授thọ 記ký 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 得đắc 記ký 何hà 爽sảng 依y 尚thượng 可khả 記ký 正chánh 何hà 所sở 論luận 淨tịnh 名danh 今kim 且thả 寄ký 衍diễn 權quyền 教giáo 以dĩ 不bất 記ký 法pháp 而nhi 難nạn/nan 於ư 記ký 純thuần 依y 圓viên 教giáo 何hà 所sở 難nạn/nan 耶da 故cố 圓viên 教giáo 中trung 在tại 果quả 既ký 其kỳ 依y 正chánh 不bất 二nhị 事sự 理lý 不bất 二nhị 理lý 既ký 圓viên 具cụ 記ký 亦diệc 何hà 疑nghi 果quả 有hữu 因nhân 無vô 無vô 常thường 果quả 耳nhĩ 況huống 大đại 涅Niết 槃Bàn 下hạ 引dẫn 證chứng 者giả 大đại 旨chỉ 亦diệc 然nhiên 故cố 亦diệc 且thả 從tùng 權quyền 教giáo 以dĩ 說thuyết 三tam 次thứ 約ước 賢hiền 聖thánh 如như 並tịnh 者giả 小Tiểu 乘Thừa 賢hiền 聖thánh 權quyền 無vô 記ký 義nghĩa 實thật 教giáo 具cụ 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 也dã 故cố 四tứ 味vị 中trung 著trước 諸chư 法pháp 如như 及cập 記ký 小Tiểu 乘Thừa 則tắc 為vi 如Như 來Lai 。 綺ỷ 語ngữ 之chi 過quá 故cố 知tri 淨tịnh 名danh 不bất 可khả 即tức 用dụng 法pháp 華hoa 經kinh 意ý 故cố 且thả 還hoàn 依y 方Phương 等Đẳng 部bộ 難nạn/nan 問vấn 若nhược 爾nhĩ 何hà 不bất 用dụng 於ư 方Phương 等Đẳng 中trung 圓viên 反phản 以dĩ 諸chư 法pháp 無vô 如như 為vi 並tịnh 答đáp 還hoàn 是thị 方Phương 等Đẳng 帶đái 別biệt 之chi 圓viên 故cố 亦diệc 未vị 得đắc 彰chương 灼chước 向hướng 說thuyết 華hoa 嚴nghiêm 初sơ 頓đốn 理lý 無vô 餘dư 說thuyết 尋tầm 此thử 結kết 文văn 正chánh 用dụng 圓viên 教giáo 釋thích 者giả 初sơ 總tổng 釋thích 中trung 雖tuy 有hữu 多đa 意ý 或hoặc 三tam 訶ha 一nhất 或hoặc 一nhất 訶ha 三tam 故cố 今kim 收thu 之chi 明minh 文văn 正chánh 意ý 問vấn 何hà 以dĩ 破phá 約ước 三tam 教giáo 亦diệc 可khả 應ưng 云vân 那na 用dụng 四tứ 教giáo 但đãn 三tam 藏tạng 教giáo 生sanh 門môn 破phá 竟cánh 故cố 此thử 文văn 中trung 不bất 復phục 重trùng 述thuật 問vấn 只chỉ 應ưng 更cánh 約ước 通thông 別biệt 二nhị 教giáo 何hà 以dĩ 破phá 圓viên 答đáp 前tiền 總tổng 釋thích 中trung 已dĩ 料liệu 簡giản 竟cánh 圓viên 人nhân 破phá 於ư 語ngữ 見kiến 等đẳng 三tam 今kim 文văn 答đáp 中trung 但đãn 通thông 云vân 執chấp 答đáp 大đại 論luận 等đẳng 者giả 佛Phật 雖tuy 復phục 說thuyết 性tánh 常thường 離ly 著trước 今kim 恐khủng 有hữu 著trước 是thị 故cố 須tu 破phá 若nhược 以dĩ 誘dụ 論luận 佛Phật 亦diệc 自tự 誘dụ 何hà 但đãn 彌Di 勒Lặc 然nhiên 佛Phật 必tất 無vô 能năng 化hóa 想tưởng 著trước 雖tuy 訶ha 彌Di 勒Lặc 能năng 化hóa 想tưởng 著trước 意ý 令linh 天thiên 子tử 執chấp 記ký 念niệm 祛khư 若nhược 捨xả 執chấp 心tâm 轉chuyển 權quyền 歸quy 實thật 大đại 經kinh 者giả 執chấp 得đắc 權quyền 記ký 執chấp 即tức 名danh 邪tà 此thử 義nghĩa 具cụ 為vi 智trí 論luận 破phá 者giả 廣quảng 破phá 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 因nhân 果quả 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 破phá 如như 金kim 剛cang 等đẳng 者giả 經kinh 雖tuy 具cụ 三tam 今kim 且thả 通thông 破phá 是thị 故cố 今kim 文văn 以dĩ 別biệt 圓viên 破phá 皆giai 云vân 不bất 可khả 以dĩ 身thân 。 心tâm 得đắc 言ngôn 不bất 可khả 身thân 心tâm 得đắc 者giả 身thân 聲thanh 是thị 色sắc 舉cử 色sắc 例lệ 心tâm 復phục 次thứ 下hạ 以dĩ 前tiền 未vị 立lập 故cố 更cánh 立lập 之chi 故cố 前tiền 等đẳng 者giả 重trọng/trùng 將tương 前tiền 破phá 以dĩ 示thị 此thử 立lập 即tức 破phá 中trung 立lập 四tứ 種chủng 相tương/tướng 融dung 十thập 六lục 相tương/tướng 者giả 只chỉ 是thị 四tứ 教giáo 一nhất 十thập 六lục 門môn 執chấp 異dị 成thành 機cơ 故cố 以dĩ 門môn 逗đậu 元nguyên 知tri 實thật 相tướng 本bổn 無vô 十thập 六lục 不bất 觀quán 不bất 行hành 等đẳng 者giả 此thử 望vọng 下hạ 文văn 斷đoạn 德đức 釋thích 義nghĩa 乃nãi 是thị 反phản 名danh 而nhi 用dụng 釋thích 義nghĩa 何hà 者giả 觀quán 名danh 智trí 德đức 不bất 觀quán 名danh 斷đoạn 不bất 行hành 亦diệc 爾nhĩ 例lệ 之chi 可khả 知tri 亦diệc 可khả 應ưng 云vân 不bất 斷đoạn 名danh 斷đoạn 不bất 智trí 名danh 智trí 凡phàm 諸chư 釋thích 義nghĩa 皆giai 有hữu 其kỳ 勢thế 若nhược 立lập 中trung 破phá 即tức 從tùng 反phản 釋thích 若nhược 破phá 中trung 立lập 應ưng 從tùng 順thuận 說thuyết 正chánh 明minh 有hữu 智trí 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 即tức 是thị 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 者giả 此thử 從tùng 三tam 德đức 中trung 般Bát 若Nhã 立lập 有hữu 名danh 於ư 二nhị 因nhân 中trung 即tức 名danh 為vi 了liễu 於ư 二nhị 嚴nghiêm 中trung 即tức 名danh 為vi 智trí 餘dư 一nhất 切thiết 法pháp 準chuẩn 之chi 可khả 知tri 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 不bất 行hành 者giả 以dĩ 證chứng 真chân 空không 為vi 行hành 般Bát 若Nhã 者giả 以dĩ 證chứng 不bất 行hành 四tứ 教giáo 明minh 至chí 及cập 一nhất 切thiết 法pháp 。 者giả 若nhược 準chuẩn 四tứ 教giáo 二nhị 嚴nghiêm 之chi 外ngoại 則tắc 無vô 復phục 法pháp 今kim 以dĩ 人nhân 天thiên 及cập 一nhất 毫hào 等đẳng 得đắc 名danh 一nhất 切thiết 下hạ 去khứ 例lệ 爾nhĩ 離ly 四tứ 門môn 等đẳng 者giả 既ký 云vân 緣duyên 修tu 即tức 三tam 教giáo 之chi 四tứ 門môn 也dã 言ngôn 一nhất 切thiết 妄vọng 想tưởng 。 者giả 具cụ 如như 前tiền 文văn 滅diệt 諸chư 相tướng 中trung 障chướng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 等đẳng 者giả 凡phàm 云vân 障chướng 者giả 不bất 過quá 此thử 二nhị 。 即tức 是thị 上thượng 求cầu 及cập 以dĩ 下hạ 化hóa 上thượng 求cầu 兼kiêm 自tự 下hạ 化hóa 唯duy 他tha 平bình 等đẳng 法Pháp 界Giới 。 菩Bồ 提Đề 理lý 也dã 諸chư 佛Phật 不bất 行hành 此thử 破phá 方phương 便tiện 教giáo 中trung 自tự 行hành 佛Phật 不bất 度độ 生sanh 者giả 即tức 破phá 方phương 便tiện 教giáo 中trung 化hóa 他tha 少thiểu 說thuyết 斷đoạn 者giả 菩Bồ 提Đề 名danh 智trí 今kim 釋thích 菩Bồ 提Đề 不bất 多đa 言ngôn 斷đoạn 故cố 二nhị 十thập 九cửu 中trung 但đãn 有hữu 今kim 斷đoạn 由do 少thiểu 復phục 雜tạp 故cố 不bất 分phân 章chương 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 欲dục 明minh 圓viên 文văn 智trí 斷đoạn 不bất 二nhị 若nhược 有hữu 方phương 便tiện 。 偏thiên 教giáo 所sở 明minh 至chí 對đối 內nội 意ý 根căn 即tức 是thị 二nhị 者giả 權quyền 教giáo 初sơ 心tâm 不bất 離ly 情tình 想tưởng 不bất 知tri 意ý 根căn 是thị 菩Bồ 提Đề 以dĩ 有hữu 能năng 對đối 及cập 所sở 對đối 故cố 圓viên 教giáo 至chí 非phi 智trí 來lai 會hội 理lý 者giả 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 智trí 與dữ 理lý 俱câu 由do 智trí 從tùng 理lý 因nhân 果quả 義nghĩa 同đồng 豈khởi 從tùng 智trí 因nhân 來lai 契khế 理lý 果quả 而nhi 不bất 與dữ 合hợp 者giả 一nhất 者giả 無vô 明minh 不bất 盡tận 二nhị 者giả 無vô 明minh 體thể 如như 次thứ 下hạ 七thất 番phiên 即tức 是thị 不bất 可khả 以dĩ 。 身thân 心tâm 得đắc 等đẳng 者giả 前tiền 文văn 已dĩ 破phá 身thân 心tâm 得đắc 竟cánh 今kim 復phục 言ngôn 者giả 前tiền 一nhất 向hướng 破phá 今kim 明minh 相tướng 即tức 得đắc 而nhi 不bất 得đắc 不bất 得đắc 而nhi 得đắc 下hạ 去khứ 諸chư 句cú 一nhất 切thiết 悉tất 然nhiên 言ngôn 無vô 處xứ 者giả 方phương 便tiện 教giáo 中trung 心tâm 為vi 能năng 依y 依y 於ư 身thân 土thổ/độ 是thị 故cố 以dĩ 色sắc 名danh 之chi 為vi 處xứ 亦diệc 可khả 身thân 心tâm 俱câu 名danh 為vi 處xứ 觀quán 智trí 即tức 是thị 能năng 依y 法pháp 也dã 離ly 所sở 依y 外ngoại 無vô 別biệt 能năng 依y 假giả 名danh 等đẳng 者giả 觀quán 假giả 即tức 理lý 理lý 攝nhiếp 一nhất 切thiết 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 觀quán 無vô 我ngã 等đẳng 次thứ 命mạng 光quang 嚴nghiêm 童đồng 子tử 中trung 至chí 即tức 其kỳ 事sự 也dã 者giả 如như 云vân 非phi 青thanh 見kiến 青thanh 等đẳng 也dã 藏tạng 別biệt 但đãn 有hữu 色sắc 心tâm 之chi 光quang 者giả 方phương 便tiện 教giáo 中trung 不bất 說thuyết 理lý 具cụ 是thị 故cố 不bất 云vân 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 光quang 言ngôn 色sắc 心tâm 者giả 光quang 既ký 即tức 是thị 色sắc 從tùng 色sắc 放phóng 光quang 但đãn 可khả 云vân 色sắc 心tâm 即tức 偏thiên 真chân 由do 偏thiên 真chân 故cố 故cố 無vô 心tâm 光quang 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 光quang 即tức 圓viên 真chân 也dã 然nhiên 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 非phi 不bất 由do 色sắc 全toàn 色sắc 是thị 心tâm 從tùng 心tâm 為vi 本bổn 小Tiểu 乘Thừa 不bất 即tức 致trí 分phần/phân 色sắc 心tâm 應ưng 細tế 約ước 教giáo 一nhất 一nhất 分phân 別biệt 。 別biệt 教giáo 不bất 與dữ 前tiền 二nhị 合hợp 明minh 仍nhưng 云vân 亦diệc 爾nhĩ 者giả 地địa 同đồng 於ư 未vị 見kiến 心tâm 光quang 不bất 無vô 小tiểu 異dị 故cố 別biệt 言ngôn 之chi 故cố 唯duy 有hữu 之chi 言ngôn 簡giản 於ư 三tam 教giáo 童đồng 子tử 至chí 名danh 童đồng 真chân 者giả 若nhược 約ước 別biệt 教giáo 且thả 在tại 七thất 住trụ 今kim 從tùng 圓viên 文văn 必tất 不bất 全toàn 爾nhĩ 但đãn 是thị 且thả 借tá 童đồng 真chân 名danh 耳nhĩ 故cố 圓viên 初sơ 住trụ 即tức 得đắc 無vô 染nhiễm 童đồng 真chân 位vị 也dã 初sơ 明minh 出xuất 入nhập 相tương 逢phùng 者giả 先tiên 約ước 事sự 釋thích 次thứ 若nhược 約ước 內nội 行hành 解giải 下hạ 即tức 約ước 理lý 解giải 若nhược 迷mê 若nhược 悟ngộ 無vô 異dị 路lộ 故cố 如như 人nhân 迷mê 故cố 以dĩ 東đông 為vi 西tây 。 迷mê 悟ngộ 人nhân 殊thù 理lý 路lộ 一nhất 也dã 若nhược 從tùng 示thị 迹tích 以dĩ 為vi 解giải 者giả 光quang 嚴nghiêm 從tùng 實thật 而nhi 示thị 權quyền 不bất 出xuất 而nhi 出xuất 淨tịnh 名danh 從tùng 權quyền 以dĩ 示thị 實thật 不bất 入nhập 而nhi 入nhập 為vi 欲dục 說thuyết 圓viên 教giáo 至chí 事sự 迹tích 者giả 唯duy 欲dục 說thuyết 於ư 圓viên 理lý 故cố 耳nhĩ 故cố 圓viên 教giáo 中trung 能năng 表biểu 之chi 事sự 亦diệc 破phá 皆giai 令linh 入nhập 實thật 故cố 也dã 天thiên 衣y 七thất 寶bảo 虗hư 空không 等đẳng 座tòa 並tịnh 出xuất 勝thắng 天thiên 王vương 經kinh (# 檢kiểm )# 燋tiều 炷chú 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 中trung 意ý 明minh 燋tiều 炷chú 但đãn 是thị 斷đoạn 位vị 今kim 則tắc 非phi 果quả 理lý 不bất 離ly 果quả 理lý 雖tuy 非phi 因nhân 理lý 不bất 離ly 因nhân 理lý 為vi 道Đạo 場Tràng 也dã 是thị 故cố 斷đoạn 非phi 初sơ 後hậu 不bất 離ly 初sơ 後hậu 依y 之chi 任nhậm 運vận 自tự 得đắc 道Đạo 場tràng 答đáp 諸chư 方phương 便tiện 教giáo 一nhất 往vãng 約ước 觀quán 者giả 觀quán 義nghĩa 猶do 疎sơ 但đãn 是thị 附phụ 理lý 方phương 便tiện 至chí 為vi 例lệ 者giả 仍nhưng 約ước 當đương 分phần/phân 初sơ 四tứ 番phiên 一nhất 往vãng 豎thụ 等đẳng 者giả 所sở 以dĩ 不bất 與dữ 。 後hậu 二nhị 十thập 五ngũ 番phiên 總tổng 名danh 廣quảng 者giả 橫hoạnh/hoành 豎thụ 別biệt 故cố 此thử 三tam 心tâm 如như 磁từ 石thạch 等đẳng 者giả 任nhậm 運vận 意ý 也dã 顯hiển 住trụ 任nhậm 運vận 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 華hoa 嚴nghiêm 等đẳng 者giả 引dẫn 成thành 正chánh 覺giác 以dĩ 證chứng 直trực 心tâm 云vân 是thị 道Đạo 場Tràng 及cập 真chân 實thật 性tánh 證chứng 無vô 虗hư 假giả 法pháp 華hoa 經kinh 歎thán 五ngũ 品phẩm 等đẳng 者giả 至chí 五ngũ 品phẩm 位vị 必tất 至chí 六lục 根căn 隣lân 於ư 初sơ 住trụ 分phần/phân 真chân 道Đạo 場Tràng 具cụ 發phát 萬vạn 行hạnh 等đẳng 者giả 自tự 行hành 化hóa 他tha 俱câu 得đắc 名danh 行hành 自tự 然nhiên 流lưu 入nhập 者giả 海hải 亦diệc 證chứng 深thâm 具cụ 如như 前tiền 釋thích 淨tịnh 土độ 中trung 分phân 別biệt 者giả 同đồng 是thị 取thủ 土thổ/độ 利lợi 物vật 道Đạo 場Tràng 豈khởi 非phi 當đương 得đắc 成thành 佛Phật 。 之chi 處xứ 六Lục 度Độ 中trung 一nhất 一nhất 皆giai 云vân 法Pháp 身thân 者giả 六Lục 度Độ 悉tất 能năng 滿mãn 法Pháp 身thân 故cố 然nhiên 但đãn 用dụng 對đối 治trị 以dĩ 為vi 能năng 依y 故cố 一nhất 一nhất 句cú 皆giai 是thị 所sở 依y 所sở 依y 即tức 是thị 真chân 法Pháp 身thân 也dã 又hựu 智trí 中trung 但đãn 四tứ 者giả 智trí 無vô 世thế 間gian 耳nhĩ 亦diệc 且thả 從tùng 於ư 出xuất 世thế 智trí 說thuyết 故cố 可khả 例lệ 前tiền 通thông 用dụng 五ngũ 也dã 慈từ 等đẳng 四Tứ 等Đẳng 已dĩ 下hạ 一nhất 一nhất 皆giai 須tu 從tùng 圓viên 以dĩ 釋thích 語ngữ 似tự 方phương 便tiện 釋thích 成thành 圓viên 顯hiển 出xuất 法pháp 性tánh 真chân 淨tịnh 六lục 根căn 者giả 入nhập 初sơ 住trụ 時thời 六lục 根căn 俱câu 十thập 六lục 根căn 即tức 是thị 六Lục 通Thông 故cố 也dã 乃nãi 能năng 出xuất 等đẳng 者giả 除trừ 入nhập 勝thắng 處xứ 也dã 言ngôn 能năng 出xuất 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 者giả 小tiểu 從tùng 大đại 出xuất 大đại 必tất 具cụ 小tiểu 故cố 今kim 開khai 之chi 皆giai 令linh 成thành 大đại 以dĩ 其kỳ 因nhân 中trung 等đẳng 者giả 因nhân 中trung 用dụng 於ư 小Tiểu 乘Thừa 八bát 解giải 脫thoát 後hậu 轉chuyển 入nhập 大đại 見kiến 八bát 解giải 理lý 一nhất 一nhất 地địa 中trung 具cụ 足túc 佛Phật 性tánh 是thị 故cố 轉chuyển 名danh 解giải 脫thoát 也dã 後hậu 用dụng 利lợi 物vật 還hoàn 依y 本bổn 習tập 隨tùy 宜nghi 設thiết 化hóa 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 得đắc 入nhập 中trung 已dĩ 悉tất 具cụ 難nan 思tư 化hóa 他tha 之chi 行hành 心tâm 之chi 與dữ 法pháp 俱câu 名danh 行hành 也dã 故cố 成thành 二nhị 十thập 五ngũ 三tam 昧muội 中trung 勝thắng 妙diệu 解giải 脫thoát 也dã 方phương 便tiện 是thị 道Đạo 場Tràng 。 等đẳng 者giả 方phương 便tiện 即tức 實thật 道đạo 道đạo 存tồn 焉yên 多đa 聞văn 是thị 道Đạo 場Tràng 。 者giả 自tự 治trị 治trị 他tha 俱câu 得đắc 名danh 為vi 如như 聞văn 行hành 也dã 除trừ 倒đảo 顯hiển 性tánh 悉tất 破phá 八bát 也dã 言ngôn 顯hiển 發phát 者giả 即tức 於ư 文văn 字tự 而nhi 達đạt 至chí 理lý 釋thích 道Đạo 場Tràng 義nghĩa 一nhất 一nhất 皆giai 云vân 初sơ 心tâm 菩Bồ 薩Tát 者giả 道Đạo 場Tràng 即tức 是thị 從tùng 果quả 立lập 名danh 今kim 通thông 於ư 因nhân 故cố 並tịnh 云vân 初sơ 發phát 心tâm 發phát 心tâm 畢tất 竟cánh 二nhị 不bất 別biệt 故cố 亦diệc 可khả 以dĩ 六lục 即tức 而nhi 分phân 別biệt 之chi 。 然nhiên 此thử 四tứ 菩Bồ 薩Tát 。 初sơ 二nhị 約ước 果quả 後hậu 二nhị 因nhân 者giả 亦diệc 表biểu 初sơ 後hậu 不bất 二nhị 故cố 耳nhĩ 第đệ 三tam 結kết 成thành 者giả 初sơ 文văn 開khai 章chương 即tức 云vân 結kết 釋thích 此thử 中trung 從tùng 便tiện 即tức 云vân 結kết 成thành 結kết 只chỉ 是thị 成thành 耳nhĩ 。

淨Tịnh 名Danh 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 十thập 八bát

次thứ 命mạng 持trì 世thế 中trung 云vân 大đại 論luận 明minh 帝Đế 釋Thích 多đa 著trước 欲dục 為vi 說thuyết 十thập 五ngũ 種chủng 觀quán 門môn 既ký 破phá 欲dục 巳tị 仍nhưng 令linh 轉chuyển 教giáo 說thuyết 於ư 般Bát 若Nhã 亦diệc 是thị 三tam 德đức 者giả 常thường 依y 法Pháp 身thân 般Bát 若Nhã 慧tuệ 命mạng 解giải 脫thoát 法Pháp 財tài 五ngũ 種chủng 三tam 堅kiên 未vị 知tri 說thuyết 何hà 也dã 者giả 既ký 破phá 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 只chỉ 應ưng 為vi 說thuyết 三tam 藏tạng 三tam 堅kiên 但đãn 天thiên 主chủ 機cơ 難nan 可khả 定định 判phán 破phá 欲dục 之chi 後hậu 豈khởi 必tất 藏tạng 耶da 俱câu 通thông 四tứ 機cơ 故cố 未vị 定định 判phán 魔ma 即tức 自tự 等đẳng 者giả 自tự 照chiếu 一nhất 理lý 具cụ 足túc 三tam 千thiên 故cố 令linh 魔ma 及cập 女nữ 機cơ 熟thục 至chí 持trì 世thế 所sở 覩đổ 淨tịnh 名danh 譏cơ 即tức 是thị 調điều 他tha 界giới 內nội 外ngoại 魔ma 也dã 空không 聲thanh 三tam 釋thích 並tịnh 無vô 去khứ 取thủ 者giả 已dĩ 如như 前tiền 文văn 阿A 難Nan 中trung 釋thích 降hàng 魔ma 伏phục 眾chúng 魔ma 者giả 淨tịnh 名danh 寄ký 此thử 潛tiềm 譏cơ 魔ma 眾chúng 以dĩ 示thị 天thiên 女nữ 住trụ 宮cung 之chi 儀nghi 樂nhạo 淨tịnh 佛Phật 國quốc 土độ 。 者giả 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 佛Phật 土độ 之chi 行hành 此thử 中trung 別biệt 示thị 淨tịnh 土độ 言ngôn 者giả 即tức 此thử 別biệt 示thị 是thị 通thông 示thị 也dã 恐khủng 諸chư 天thiên 女nữ 未vị 有hữu 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 佛Phật 土độ 緣duyên 樂nhạo/nhạc/lạc 成thành 就tựu 相tướng 好hảo 。 者giả 相tướng 好hảo 即tức 是thị 取thủ 土thổ/độ 之chi 身thân 諸chư 方phương 便tiện 教giáo 行hành 時thời 非phi 證chứng 時thời 前tiền 二nhị 人nhân 二nhị 教giáo 行hành 證chứng 可khả 知tri 別biệt 教giáo 地địa 前tiền 名danh 為vi 行hành 時thời 未vị 見kiến 中trung 道đạo 不bất 名danh 證chứng 時thời 若nhược 小tiểu 證chứng 者giả 通thông 教giáo 七thất 地địa 及cập 兩lưỡng 二Nhị 乘Thừa 亦diệc 可khả 粗thô 通thông 兩lưỡng 教giáo 學học 地địa 次thứ 命mạng 善thiện 得đắc 中trung 云vân 關quan 河hà 舊cựu 解giải 者giả 觀quán 今kim 文văn 意ý 不bất 取thủ 此thử 解giải 釋thích 弟đệ 子tử 中trung 前tiền 訶ha 弟đệ 子tử 已dĩ 久cửu 除trừ 邪tà 今kim 訶ha 菩Bồ 薩Tát 須tu 與dữ 異dị 小tiểu 此thử 乃nãi 以dĩ 圓viên 而nhi 訶ha 於ư 偏thiên 或hoặc 圓viên 訶ha 藏tạng 是thị 故cố 不bất 取thủ 其kỳ 行hành 淫dâm 祀tự 善thiện 得đắc 既ký 是thị 等đẳng 者giả 今kim 但đãn 云vân 菩Bồ 薩Tát 不bất 分phân 教giáo 別biệt 準chuẩn 諸chư 文văn 意ý 故cố 唯duy 須tu 圓viên 四tứ 別biệt 問vấn 法Pháp 施thí 之chi 會hội 等đẳng 者giả 文văn 但đãn 略lược 法Pháp 施thí 而nhi 已dĩ 經kinh 但đãn 對đối 財tài 而nhi 云vân 法Pháp 施thí 其kỳ 旨chỉ 難nạn/nan 辨biện 故cố 須tu 問vấn 起khởi 然nhiên 向hướng 疏sớ/sơ 文văn 雖tuy 說thuyết 財tài 中trung 有hữu 法pháp 之chi 理lý 未vị 是thị 彰chương 灼chước 示thị 其kỳ 觀quán 門môn 今kim 欲dục 雙song 明minh 故cố 亦diệc 須tu 問vấn 答đáp 中trung 云vân 備bị 有hữu 兩lưỡng 義nghĩa 義nghĩa 通thông 於ư 四tứ 即tức 理lý 唯duy 圓viên 故cố 約ước 法pháp 論luận 財tài 用dụng 施thí 一nhất 切thiết 。 受thọ 者giả 無vô 不bất 咸hàm 沾triêm 法Pháp 門môn 法pháp 既ký 無vô 涯nhai 施thí 亦diệc 無vô 限hạn 以dĩ 此thử 傳truyền 化hóa 如như 無vô 盡tận 故cố 燈đăng 此thử 非phi 正chánh 意ý 義nghĩa 立lập 而nhi 已dĩ 故cố 云vân 亦diệc 有hữu 以dĩ 三tam 教giáo 心tâm 不bất 能năng 即tức 故cố 故cố 三tam 教giáo 理lý 理lý 外ngoại 論luận 事sự 事sự 不bất 見kiến 理lý 不bất 稱xưng 圓viên 宗tông 及cập 但đãn 約ước 觀quán 以dĩ 為vi 解giải 釋thích 出xuất 沒một 者giả 有hữu 無vô 也dã 只chỉ 圓viên 教giáo 中trung 於ư 諸chư 經kinh 論luận 有hữu 無vô 不bất 定định 何hà 但đãn 前tiền 之chi 三tam 教giáo 文văn 耶da 故cố 四tứ 教giáo 文văn 並tịnh 得đắc 名danh 為vi 出xuất 沒một 不bất 定định 十thập 法Pháp 界Giới 至chí 一nhất 切thiết 法pháp 。 者giả 問vấn 雙song 照chiếu 即tức 是thị 施thí 十thập 法Pháp 界Giới 然nhiên 施thí 十thập 界giới 有hữu 何hà 功công 德đức 。 九cửu 界giới 若nhược 非phi 何hà 以dĩ 施thí 彼bỉ 九cửu 界giới 若nhược 是thị 用dụng 佛Phật 界giới 為vi 答đáp 若nhược 事sự 若nhược 理lý 皆giai 有hữu 勝thắng 益ích 所sở 言ngôn 事sự 者giả 斷đoạn 六lục 界giới 法pháp 與dữ 其kỳ 四tứ 界giới 與dữ 其kỳ 斷đoạn 法pháp 故cố 名danh 為vi 施thí 後hậu 四tứ 界giới 中trung 卷quyển 權quyền 歸quy 實thật 漸tiệm 與dữ 不bất 定định 事sự 理lý 皆giai 然nhiên 所sở 言ngôn 理lý 者giả 十thập 界giới 之chi 理lý 同đồng 在tại 一nhất 心tâm 不bất 一nhất 不bất 多đa 不bất 無vô 不bất 有hữu 。 十thập 即tức 是thị 百bách 百bách 即tức 是thị 千thiên 千thiên 即tức 三tam 千thiên 而nhi 空không 假giả 中trung 故cố 空không 假giả 中trung 咸hàm 名danh 理lý 法pháp 法pháp 不bất 出xuất 事sự 故cố 號hiệu 法Pháp 財tài 以dĩ 法pháp 融dung 財tài 以dĩ 財tài 引dẫn 法pháp 用dụng 施thí 於ư 彼bỉ 名danh 為vi 法Pháp 施thí 故cố 法pháp 在tại 財tài 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 意ý 珠châu 譬thí 思tư 之chi 可khả 知tri 復phục 次thứ 下hạ 亦diệc 令linh 用dụng 權quyền 助trợ 不bất 思tư 議nghị 即tức 如như 法Pháp 華hoa 異dị 方phương 便tiện 等đẳng 通thông 望vọng 眾chúng 人nhân 亦diệc 名danh 一nhất 切thiết 。 迹tích 中trung 善thiện 得đắc 等đẳng 者giả 若nhược 爾nhĩ 本bổn 地địa 善thiện 得đắc 此thử 會hội 自tự 知tri 法Pháp 施thí 之chi 理lý 但đãn 為vi 受thọ 者giả 其kỳ 心tâm 未vị 融dung 故cố 重trọng/trùng 請thỉnh 之chi 成thành 受thọ 者giả 解giải 符phù 成thành 之chi 義nghĩa 其kỳ 理lý 宛uyển 然nhiên 淨tịnh 名danh 元nguyên 示thị 財tài 中trung 之chi 法pháp 意ý 令linh 後hậu 代đại 行hành 者giả 說thuyết 者giả 觀quán 文văn 對đối 境cảnh 皆giai 須tu 約ước 財tài 論luận 法pháp 故cố 也dã 若nhược 離ly 財tài 等đẳng 者giả 三tam 教giáo 於ư 財tài 必tất 無vô 其kỳ 法pháp 以dĩ 財tài 施thí 人nhân 至chí 一nhất 切thiết 法pháp 。 者giả 問vấn 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 深thâm 位vị 之chi 人nhân 何hà 嘗thường 離ly 於ư 以dĩ 財tài 導đạo 法pháp 眾chúng 生sanh 受thọ 用dụng 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 任nhậm 運vận 常thường 蒙mông 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 益ích 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 可khả 數sổ 知tri 。 受thọ 用dụng 時thời 長trường/trưởng 眾chúng 生sanh 久cửu 益ích 如như 何hà 更cánh 令linh 凡phàm 夫phu 假giả 想tưởng 如như 是thị 作tác 者giả 。 所sở 益ích 幾kỷ 何hà 況huống 復phục 反phản 隱ẩn 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 術thuật 答đáp 其kỳ 義nghĩa 實thật 爾nhĩ 然nhiên 須tu 曉hiểu 宗tông 先tiên 荷hà 聖thánh 恩ân 兼kiêm 蒙mông 凡phàm 益ích 但đãn 化hóa 物vật 之chi 式thức 譬thí 若nhược 征chinh 夫phu 大đại 陣trận 難nạn/nan 當đương 理lý 藉tạ 多đa 戰chiến 良lương 將tương 雖tuy 強cường/cưỡng 不bất 容dung 獨độc 致trí 傍bàng 資tư 散tán 健kiện 併tinh 力lực 共cộng 攻công 散tán 健kiện 獲hoạch 勳huân 功công 由do 將tương 術thuật 況huống 設thiết 未vị 破phá 賊tặc 教giáo 練luyện 何hà 嫌hiềm 卒thốt 急cấp 施thí 兵binh 拔bạt 健kiện 為vi 將tương 縱túng/tung 未vị 全toàn 可khả 勉miễn 強cường/cưỡng 礪# 器khí 方phương 堪kham 不bất 難nan 故cố 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 無vô 始thỉ 運vận 慈từ 而nhi 諸chư 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 無vô 始thỉ 沾triêm 化hóa 以dĩ 是thị 得đắc 知tri 眾chúng 生sanh 。 難nan 化hóa 常thường 處xử 生sanh 死tử 。 受thọ 苦khổ 時thời 長trường/trưởng 忽hốt 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 乃nãi 彼bỉ 此thử 兼kiêm 益ích 況huống 復phục 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 有hữu 先tiên 修tu 淨tịnh 土độ 行hành 者giả 彼bỉ 彼bỉ 弘hoằng 願nguyện 更cánh 互hỗ 相tương 熏huân 彼bỉ 彼bỉ 相tương/tướng 資tư 至chí 果quả 方phương 益ích 即tức 受thọ 化hóa 者giả 共cộng 別biệt 不bất 同đồng 彼bỉ 我ngã 悉tất 然nhiên 深thâm 可khả 思tư 也dã 故cố 一nhất 佛Phật 出xuất 世thế 。 眾chúng 聖thánh 咸hàm 臻trăn 須tu 達đạt 老lão 婢tỳ 例lệ 之chi 可khả 見kiến 生sanh 功công 德đức 智trí 慧tuệ 。 之chi 法Pháp 身thân 也dã 者giả 法Pháp 施thí 緣duyên 了liễu 即tức 顯hiển 同đồng 體thể 之chi 法Pháp 身thân 也dã 無vô 施thí 無vô 受thọ 。 等đẳng 者giả 意ý 明minh 大đại 捨xả 等đẳng 無vô 緣duyên 慈từ 是thị 故cố 彼bỉ 此thử 皆giai 云vân 無vô 也dã 故cố 以dĩ 四tứ 種chủng 不bất 可khả 說thuyết 法Pháp 。 名danh 為vi 平bình 等đẳng 。 即tức 是thị 大đại 捨xả 之chi 體thể 理lý 也dã 平bình 等đẳng 真chân 法Pháp 界Giới 。 佛Phật 不bất 度độ 眾chúng 生sanh 。 等đẳng 者giả 於ư 此thử 捨xả 中trung 慈từ 悲bi 喜hỷ 三tam 即tức 是thị 度độ 心tâm 捨xả 中trung 無vô 著trước 即tức 是thị 不bất 度độ 然nhiên 四tứ 與dữ 六lục 及cập 諸chư 雜tạp 行hành 一nhất 一nhất 皆giai 是thị 。 獨độc 頭đầu 法Pháp 施thí 為vi 欲dục 相tương 成thành 故cố 並tịnh 列liệt 耳nhĩ 二nhị 約ước 六Lục 度Độ 正chánh 行hạnh 者giả 前tiền 四tứ 及cập 雜tạp 無vô 非phi 正chánh 行hạnh 然nhiên 在tại 諸chư 教giáo 多đa 皆giai 列liệt 六lục 故cố 六lục 攝nhiếp 諸chư 六lục 為vi 菩Bồ 薩Tát 之chi 正chánh 行hạnh 也dã 約ước 四Tứ 等Đẳng 者giả 四tứ 若nhược 得đắc 六lục 方phương 稱xưng 兼kiêm 懷hoài 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 去khứ 約ước 三tam 脫thoát 者giả 即tức 以dĩ 空không 等đẳng 對đối 化hóa 生sanh 等đẳng 既ký 是thị 圓viên 行hành 應ưng 具cụ 一nhất 切thiết 對đối 雖tuy 只chỉ 爾nhĩ 不bất 必tất 全toàn 然nhiên 互hỗ 對đối 亦diệc 成thành 圓viên 行hành 故cố 也dã 用dụng 互hỗ 對đối 意ý 一nhất 一nhất 釋thích 之chi 令linh 成thành 圓viên 義nghĩa 方phương 稱xưng 教giáo 旨chỉ 起khởi 於ư 慧tuệ 業nghiệp 。 者giả 此thử 亦diệc 復phục 與dữ 諸chư 文văn 不bất 等đẳng 諸chư 智trí 文văn 對đối 或hoặc 云vân 因nhân 果quả 今kim 乃nãi 以dĩ 慧tuệ 而nhi 蕩đãng 於ư 智trí 如như 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 者giả 如như 前tiền 諸chư 句cú 一nhất 一nhất 皆giai 須tu 約ước 圓viên 施thí 心tâm 細tế 辨biện 相tướng 狀trạng 具cụ 如như 前tiền 章chương 明minh 諸chư 教giáo 意ý 來lai 入nhập 此thử 中trung 。 寄ký 法pháp 華hoa 說thuyết 述thuật 其kỳ 觀quán 旨chỉ 悉tất 入nhập 法Pháp 門môn 觀quán 財tài 如như 法Pháp 方phương 稱xưng 此thử 中trung 諸chư 科khoa 文văn 旨chỉ 若nhược 唯duy 消tiêu 法pháp 相tướng 何hà 能năng 涉thiệp 於ư 財tài 中trung 法pháp 耶da 法Pháp 施thí 既ký 迷mê 亦diệc 不bất 達đạt 於ư 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。 場tràng 及cập 法Pháp 樂lạc 等đẳng 如như 今kim 消tiêu 釋thích 方phương 表biểu 其kỳ 事sự 是thị 故cố 不bất 與dữ 貪tham 等đẳng 相tương 應ứng 乃nãi 至chí 不bất 與dữ 。 無vô 量lượng 相tương 應ứng 唯duy 與dữ 一nhất 實thật 不bất 受thọ 冥minh 合hợp 波ba 羅la 門môn 發phát 心tâm 者giả 此thử 最tối 利lợi 根căn 是thị 故cố 於ư 中trung 。 別biệt 標tiêu 其kỳ 發phát 。

淨Tịnh 名Danh 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 十thập 九cửu

前tiền 明minh 淨tịnh 名danh 託thác 疾tật 等đẳng 者giả 即tức 指chỉ 前tiền 來lai 兩lưỡng 節tiết 文văn 也dã 方phương 便tiện 品phẩm 中trung 廣quảng 為vì 諸chư 來lai 問vấn 疾tật 者giả 說thuyết 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 近cận 為vi 俗tục 眾chúng 當đương 座tòa 之chi 益ích 遠viễn 為vi 後hậu 時thời 印ấn 定định 成thành 經kinh 即tức 方phương 便tiện 品phẩm 初sơ 料liệu 簡giản 文văn 是thị 次thứ 弟đệ 子tử 品phẩm 初sơ 云vân 自tự 念niệm 寢tẩm 疾tật 于vu 床sàng 。 等đẳng 具cụ 如như 前tiền 文văn 五ngũ 種chủng 利lợi 益ích 今kim 欲dục 總tổng 以dĩ 前tiền 二nhị 處xứ 文văn 而nhi 為vi 室thất 外ngoại 室thất 外ngoại 彈đàn 訶ha 者giả 問vấn 何hà 以dĩ 不bất 云vân 世thế 界giới 悉tất 耶da 答đáp 二nhị 門môn 各các 須tu 先tiên 歡hoan 喜hỷ 已dĩ 方phương 可khả 為vi 說thuyết 二nhị 門môn 共cộng 有hữu 是thị 故cố 不bất 論luận 問vấn 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 理lý 亦diệc 是thị 共cộng 有hữu 何hà 以dĩ 明minh 之chi 。 答đáp 雖tuy 即tức 共cộng 有hữu 有hữu 入nhập 不bất 入nhập 而nhi 於ư 求cầu 入nhập 者giả 故cố 須tu 說thuyết 之chi 又hựu 世thế 界giới 一nhất 種chủng 有hữu 則tắc 不bất 定định 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 一nhất 向hướng 須tu 有hữu 是thị 故cố 須tu 說thuyết 權quyền 謀mưu 者giả 明minh 方phương 便tiện 品phẩm 處xứ 處xứ 現hiện 身thân 。 即tức 其kỳ 事sự 也dã 問vấn 應ưng 云vân 無vô 謀mưu 之chi 權quyền 何hà 以dĩ 更cánh 得đắc 云vân 權quyền 謀mưu 耶da 答đáp 無vô 謀mưu 即tức 是thị 大đại 權quyền 謀mưu 也dã 大đại 像tượng 無vô 形hình 大đại 音âm 希hy 聲thanh 故cố 知tri 不bất 思tư 議nghị 之chi 權quyền 謀mưu 即tức 希hy 聲thanh 無vô 形hình 云vân 大đại 形hình 聲thanh 也dã 前tiền 已dĩ 用dụng 一nhất 四tứ 教giáo 等đẳng 者giả 言ngôn 凡phàm 夫phu 者giả 指chỉ 方phương 便tiện 品phẩm 言ngôn 二Nhị 乘Thừa 者giả 指chỉ 弟đệ 子tử 品phẩm 諸chư 偏thiên 菩Bồ 薩Tát 者giả 指chỉ 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 問vấn 只chỉ 應ưng 合hợp 云vân 以dĩ 圓viên 折chiết 伏phục 而nhi 云vân 四tứ 者giả 何hà 耶da 答đáp 訶ha 凡phàm 用dụng 藏tạng 訶ha 小tiểu 用dụng 衍diễn 斥xích 大đại 用dụng 圓viên 或hoặc 展triển 轉chuyển 訶ha 故cố 須tu 用dụng 四tứ 今kim 歎thán 等đẳng 者giả 即tức 指chỉ 文Văn 殊Thù 稱xưng 歎thán 淨tịnh 名danh 令linh 修tu 等đẳng 者giả 即tức 指chỉ 調điều 伏phục 慰úy 喻dụ 之chi 文văn 及cập 下hạ 四tứ 品phẩm 人nhân 不bất 思tư 議nghị 指chỉ 不bất 思tư 議nghị 品phẩm 得đắc 見kiến 淨tịnh 剎sát 即tức 指chỉ 香hương 積tích 阿a 閦súc 佛Phật 品phẩm 言ngôn 及cập 下hạ 五ngũ 品phẩm 者giả 至chí 文văn 中trung 各các 隨tùy 其kỳ 品phẩm 不bất 出xuất 折chiết 攝nhiếp 此thử 又hựu 為vi 五ngũ 者giả 亦diệc 與dữ 前tiền 品phẩm 五ngũ 義nghĩa 意ý 同đồng 而nhi 但đãn 與dữ 前tiền 名danh 異dị 義nghĩa 別biệt 亦diệc 可khả 應ưng 云vân 名danh 同đồng 義nghĩa 異dị 以dĩ 文Văn 殊Thù 受thọ 命mạng 亦diệc 依y 文Văn 殊Thù 各các 隨tùy 五ngũ 別biệt 於ư 此thử 須tu 與dữ 前tiền 文văn 辨biện 別biệt 親thân 承thừa 者giả 向hướng 雖tuy 聞văn 述thuật 被bị 訶ha 之chi 事sự 但đãn 可khả 罔võng 像tượng 纔tài 信tín 而nhi 已dĩ 若nhược 見kiến 神thần 變biến 并tinh 聞văn 智trí 辯biện 得đắc 益ích 不bất 輕khinh 故cố 須tu 隨tùy 從tùng 隨tùy 障chướng 盡tận 者giả 緣duyên 謂vị 緣duyên 集tập 障chướng 即tức 宿túc 障chướng 緣duyên 集tập 但đãn 二nhị 障chướng 必tất 具cụ 三tam 以dĩ 同đồng 居cư 中trung 分phần/phân 淨tịnh 穢uế 故cố 是thị 故cố 於ư 障chướng 必tất 須tu 分phần/phân 三tam 若nhược 二Nhị 乘Thừa 人nhân 已dĩ 入nhập 位vị 者giả 亦diệc 可khả 從tùng 於ư 顯hiển 露lộ 教giáo 說thuyết 復phục 亦diệc 須tu 云vân 令linh 顯hiển 入nhập 位vị 者giả 成thành 於ư 生sanh 蘇tô 在tại 第đệ 四tứ 意ý 中trung 為vi 後hậu 弄lộng 引dẫn 者giả 是thị 各các 生sanh 淨tịnh 國quốc 者giả 具cụ 如như 前tiền 文văn 佛Phật 國quốc 品phẩm 中trung 爾nhĩ 前tiền 等đẳng 者giả 前tiền 據cứ 未vị 轉chuyển 者giả 也dã 亦diệc 容dung 已dĩ 有hữu 根căn 轉chuyển 之chi 人nhân 及cập 秘bí 密mật 悟ngộ 上thượng 下hạ 文văn 相tương/tướng 一nhất 切thiết 皆giai 然nhiên 。 言ngôn 不bất 累lũy/lụy/luy 施thí 文văn 偏thiên 事sự 具cụ 故cố 且thả 從tùng 顯hiển 一nhất 往vãng 以dĩ 說thuyết 若nhược 至chí 大đại 品phẩm 等đẳng 者giả 此thử 文văn 亦diệc 依y 次thứ 第đệ 以dĩ 說thuyết 不bất 可khả 準chuẩn 前tiền 轉chuyển 教giáo 觀quán 等đẳng 前tiền 既ký 總tổng 撮toát 大đại 旨chỉ 已dĩ 竟cánh 下hạ 去khứ 處xứ 處xứ 一nhất 切thiết 且thả 別biệt 復phục 須tu 述thuật 意ý 故cố 云vân 利lợi 根căn 發phát 時thời 不bất 定định 具cụ 如như 前tiền 說thuyết 五ngũ 為vi 還hoàn 佛Phật 所sở 結kết 定định 成thành 經kinh 者giả 不bất 云vân 印ấn 定định 而nhi 云vân 結kết 者giả 結kết 即tức 印ấn 也dã 所sở 言ngôn 結kết 者giả 大Đại 士Sĩ 化hóa 事sự 其kỳ 功công 方phương 畢tất 收thu 束thúc 機cơ 宜nghi 理lý 在tại 成thành 教giáo 故cố 云vân 結kết 也dã 對đối 佛Phật 印ấn 定định 前tiền 後hậu 等đẳng 者giả 問vấn 印ấn 前tiền 可khả 爾nhĩ 何hà 須tu 云vân 後hậu 答đáp 非phi 菴am 園viên 後hậu 名danh 之chi 為vi 後hậu 前tiền 雖tuy 聞văn 述thuật 而nhi 嘿mặc 印ấn 之chi 未vị 知tri 嘿mặc 意ý 其kỳ 旨chỉ 何hà 在tại 至chí 後hậu 入nhập 室thất 累lũy/lụy/luy 聞văn 勝thắng 因nhân 復phục 見kiến 大Đại 士Sĩ 施thí 多đa 權quyền 變biến 入nhập 室thất 之chi 後hậu 故cố 云vân 後hậu 耳nhĩ 如như 是thị 等đẳng 事sự 。 理lý 不bất 容dung 易dị 故cố 藉tạ 如Như 來Lai 對đối 眾chúng 印ấn 可khả 復phục 假giả 天thiên 帝đế 發phát 誓thệ 願nguyện 弘hoằng 通thông 佛Phật 復phục 述thuật 成thành 令linh 傳truyền 後hậu 代đại 準chuẩn 此thử 必tất 須tu 重trọng/trùng 至chí 菴am 園viên 諸chư 菩Bồ 薩Tát 至chí 如như 兩lưỡng 磓# 云vân 二Nhị 乘Thừa 但đãn 云vân 菩Bồ 薩Tát 者giả 亦diệc 是thị 互hỗ 為vi 砧# 磓# 而nhi 已dĩ 以dĩ 力lực 等đẳng 故cố 得đắc 兩lưỡng 磓# 名danh 必tất 不bất 可khả 云vân 兩lưỡng 砧# 故cố 也dã 言ngôn 互hỗ 為vi 者giả 如như 初sơ 入nhập 室thất 文Văn 殊Thù 設thiết 問vấn 而nhi 淨tịnh 名danh 答đáp 至chí 觀quán 眾chúng 生sanh 淨tịnh 名danh 乃nãi 令linh 文Văn 殊Thù 說thuyết 法Pháp 及cập 不bất 二nhị 門môn 更cánh 互hỗ 說thuyết 嘿mặc 為vi 二nhị 聖thánh 利lợi 物vật 之chi 式thức 亦diệc 可khả 得đắc 云vân 文Văn 殊Thù 以dĩ 言ngôn 說thuyết 之chi 。 磓# 扣khấu 於ư 淨tịnh 名danh 真chân 理lý 之chi 砧# 乃nãi 成thành 中trung 間gian 稱xưng 教giáo 之chi 益ích 始thỉ 會hội 砧# 磓# 理lý 教giáo 之chi 用dụng 瘵sái 亦diệc 病bệnh 也dã 貪tham 欲dục 至chí 一nhất 身thân 者giả 前tiền 之chi 三tam 分phần/phân 引dẫn 經kinh 義nghĩa 立lập 等đẳng 分phần/phân 對đối 身thân 者giả 稍sảo 似tự 身thân 耳nhĩ 雖tuy 乃nãi 從tùng 義nghĩa 義nghĩa 通thông 於ư 實thật 實thật 由do 於ư 心tâm 理lý 必tất 然nhiên 也dã 夷di 平bình 也dã 經Kinh 云vân 等đẳng 者giả 如như 瑞thụy 應ứng 經kinh 也dã 問vấn 何hà 不bất 云vân 生sanh 答đáp 三tam 由do 於ư 生sanh 生sanh 亦diệc 由do 三tam 故cố 不bất 別biệt 出xuất 通thông 今kim 一nhất 往vãng 等đẳng 者giả 通thông 別biệt 二nhị 義nghĩa 於ư 理lý 方phương 成thành 何hà 者giả 由do 此thử 三tam 毒độc 通thông 感cảm 於ư 身thân 別biệt 對đối 非phi 無vô 通thông 造tạo 為vi 善thiện 引dẫn 通thông 文văn 以dĩ 成thành 別biệt 也dã 若nhược 因nhân 中trung 下hạ 云vân 強cường 弱nhược 者giả 重trọng/trùng 強cường/cưỡng 輕khinh 弱nhược 四tứ 約ước 云vân 等đẳng 者giả 雖tuy 復phục 橫hoạnh/hoành 論luận 又hựu 更cánh 豎thụ 攝nhiếp 如như 有hữu 餘dư 土thổ/độ 雖tuy 有hữu 藏tạng 通thông 五ngũ 人nhân 生sanh 彼bỉ 至chí 彼bỉ 復phục 無vô 藏tạng 通thông 之chi 名danh 其kỳ 教giáo 既ký 謝tạ 位vị 名danh 亦diệc 失thất 終chung 未vị 見kiến 別biệt 理lý 即tức 別biệt 地địa 前tiền 彼bỉ 土độ 尅khắc 實thật 但đãn 有hữu 別biệt 圓viên 二nhị 種chủng 人nhân 也dã 從tùng 漸tiệm 教giáo 說thuyết 藏tạng 通thông 初sơ 轉chuyển 或hoặc 且thả 入nhập 別biệt 初sơ 轉chuyển 豈khởi 容dung 全toàn 不bất 入nhập 圓viên 但đãn 是thị 附phụ 文văn 而nhi 從tùng 別biệt 說thuyết 答đáp 分phần/phân 無vô 為vi 緣duyên 集tập 等đẳng 者giả 名danh 同đồng 體thể 別biệt 即tức 與dữ 界giới 內nội 三tam 界giới 愛ái 見kiến 四tứ 名danh 分phần/phân 同đồng 其kỳ 體thể 則tắc 與dữ 界giới 內nội 永vĩnh 別biệt 況huống 復phục 界giới 外ngoại 方phương 便tiện 說thuyết 耶da 答đáp 曰viết 亦diệc 有hữu 變biến 易dị 等đẳng 者giả 唯duy 輕khinh 無vô 重trọng/trùng 故cố 但đãn 云vân 通thông 言ngôn 具cụ 有hữu 地địa 等đẳng 四tứ 大đại 及cập 生sanh 等đẳng 四tứ 苦khổ 但đãn 彼bỉ 苦khổ 果quả 與dữ 心tâm 體thể 同đồng 以dĩ 從tùng 貪tham 等đẳng 得đắc 四tứ 大đại 名danh 故cố 便tiện 生sanh 等đẳng 念niệm 念niệm 變biến 易dị 故cố 以dĩ 變biến 易dị 故cố 名danh 為vi 生sanh 。 死tử 以dĩ 有hữu 生sanh 死tử 任nhậm 運vận 老lão 病bệnh 問vấn 曰viết 至chí 有hữu 之chi 者giả 所sở 以dĩ 不bất 問vấn 生sanh 死tử 苦khổ 者giả 變biến 易dị 生sanh 死tử 諸chư 教giáo 盛thịnh 談đàm 所sở 以dĩ 但đãn 疑nghi 老lão 病bệnh 苦khổ 耳nhĩ 亦diệc 名danh 因nhân 緣duyên 者giả 但đãn 未vị 見kiến 理lý 故cố 屬thuộc 因nhân 緣duyên 故cố 與dữ 界giới 內nội 名danh 同đồng 體thể 異dị 即tức 法pháp 性tánh 為vi 因nhân 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 答đáp 既ký 有hữu 等đẳng 者giả 既ký 許hứa 生sanh 死tử 何hà 妨phương 四tứ 大đại 四tứ 大đại 既ký 別biệt 故cố 引dẫn 大đại 品phẩm 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 及cập 以dĩ 不bất 為vi 老lão 死tử 所sở 遷thiên 此thử 明minh 等đẳng 覺giác 分phần/phân 尚thượng 云vân 得đắc 不bất 遷thiên 之chi 理lý 而nhi 猶do 名danh 為vi 界giới 外ngoại 四tứ 大đại 同đồng 體thể 別biệt 其kỳ 理lý 不bất 疑nghi 古cổ 來lai 不bất 知tri 此thử 文văn 難nan 會hội 若nhược 不bất 得đắc 今kim 意ý 如như 何hà 能năng 釋thích 觀quán 音âm 品phẩm 中trung 果quả 報báo 煩phiền 惱não 火hỏa 水thủy 風phong 別biệt 既ký 云vân 名danh 同đồng 下hạ 之chi 二nhị 土thổ/độ 不bất 名danh 因nhân 緣duyên 者giả 從tùng 麤thô 從tùng 別biệt 別biệt 受thọ 名danh 耳nhĩ 若nhược 從tùng 因nhân 緣duyên 。 理lý 無vô 不bất 通thông 從tùng 癡si 有hữu 愛ái 。 等đẳng 者giả 故cố 等đẳng 覺giác 中trung 一nhất 分phần/phân 無vô 明minh 亦diệc 名danh 癡si 愛ái 從tùng 此thử 癡si 愛ái 感cảm 等đẳng 覺giác 地địa 前tiền 一nhất 品phẩm 生sanh 死tử 乃nãi 能năng 為vi 物vật 受thọ 癡si 愛ái 生sanh 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 感cảm 應ứng 之chi 道đạo 不bất 同đồng 設thiết 化hóa 之chi 儀nghi 未vị 普phổ 故cố 金kim 剛cang 下hạ 引dẫn 證chứng 無vô 明minh 亦diệc 名danh 癡si 愛ái 此thử 取thủ 無vô 有hữu 等đẳng 者giả 。 此thử 中trung 唯duy 取thủ 此thử 之chi 兩lưỡng 位vị 以dĩ 為vi 中trung 下hạ 所sở 言ngôn 或hoặc 者giả 一nhất 由do 等đẳng 覺giác 有hữu 無vô 不bất 定định 若nhược 有hữu 即tức 取thủ 以dĩ 為vi 無vô 後hậu 若nhược 無vô 即tức 指chỉ 十Thập 地Địa 之chi 位vị 雖tuy 名danh 有hữu 後hậu 若nhược 無vô 等đẳng 覺giác 家gia 之chi 十Thập 地Địa 終chung 名danh 無vô 後hậu 並tịnh 取thủ 無vô 後hậu 一nhất 位vị 為vi 常thường 寂Tịch 光Quang 菩Bồ 薩Tát 。 居cư 也dã 若nhược 依y 仁nhân 王vương 於ư 無vô 等đẳng 覺giác 位vị 中trung 以dĩ 立lập 二nhị 生sanh 既ký 不bất 立lập 等đẳng 覺giác 但đãn 云vân 十Thập 地Địa 位vị 中trung 。 有hữu 三tam 生sanh 也dã 則tắc 立lập 法pháp 雲vân 而nhi 為vi 始thỉ 生sanh 準chuẩn 此thử 但đãn 取thủ 住trụ 生sanh 終chung 生sanh 以dĩ 為vi 寂tịch 光quang 以dĩ 始thỉ 生sanh 者giả 讓nhượng 為vi 實thật 報báo 故cố 云vân 因nhân 緣duyên 此thử 別biệt 教giáo 為vi 便tiện 者giả 以dĩ 依y 仁nhân 王vương 故cố 不bất 立lập 三tam 十thập 心tâm 為vi 斷đoạn 無vô 明minh 位vị 又hựu 法pháp 雲vân 一nhất 地địa 而nhi 分phần/phân 三tam 品phẩm 故cố 成thành 別biệt 也dã 況huống 有hữu 教giáo 無vô 人nhân 未vị 可khả 依y 用dụng 今kim 對đối 寂tịch 光quang 依y 圓viên 教giáo 故cố 圓viên 教giáo 三tam 十thập 心tâm 皆giai 是thị 因nhân 緣duyên 雖tuy 作tác 此thử 解giải 亦diệc 未vị 可khả 定định 用dụng 者giả 向hướng 來lai 雖tuy 對đối 別biệt 圓viên 兩lưỡng 教giáo 及cập 等đẳng 覺giác 有hữu 無vô 以dĩ 立lập 中trung 下hạ 寂tịch 光quang 之chi 義nghĩa 未vị 若nhược 唯duy 立lập 上thượng 品phẩm 為vi 定định 況huống 復phục 暫tạm 借tá 攝nhiếp 師sư 之chi 名danh 問vấn 龍long 樹thụ 等đẳng 者giả 此thử 問vấn 意ý 者giả 由do 用dụng 有hữu 後hậu 生sanh 死tử 等đẳng 言ngôn 是thị 攝nhiếp 師sư 義nghĩa 是thị 故cố 且thả 推thôi 以dĩ 屬thuộc 天thiên 親thân 答đáp 意ý 雖tuy 爾nhĩ 然nhiên 一nhất 家gia 所sở 用dụng 龍long 樹thụ 為vi 宗tông 從tùng 聖thánh 行hành 生sanh 天thiên 梵Phạm 等đẳng 者giả 由do 因nhân 證chứng 理lý 從tùng 理lý 起khởi 用dụng 用dụng 又hựu 指chỉ 因nhân 故cố 云vân 聖thánh 行hành 乃nãi 至chí 而nhi 起khởi 問vấn 天thiên 既ký 是thị 證chứng 何hà 名danh 為vi 行hành 答đáp 從tùng 天thiên 起khởi 行hành 故cố 名danh 天thiên 行hành 故cố 天thiên 行hành 位vị 在tại 於ư 地địa 住trụ 驗nghiệm 知tri 從tùng 於ư 別biệt 圓viên 二nhị 種chủng 聖thánh 行hành 而nhi 生sanh 嬰anh 兒nhi 行hành 下hạ 釋thích 於ư 病bệnh 嬰anh 二nhị 行hành 所sở 以dĩ 若nhược 此thử 下hạ 明minh 於ư 二nhị 行hành 息tức 之chi 由do 也dã 隨tùy 諸chư 眾chúng 生sanh 。 下hạ 明minh 二nhị 行hành 生sanh 之chi 所sở 以dĩ 機cơ 生sanh 曰viết 興hưng 若nhược 約ước 物vật 病bệnh 何hà 時thời 不bất 興hưng 今kim 淨tịnh 名danh 下hạ 約ước 法pháp 從tùng 人nhân 前tiền 雖tuy 通thông 辦biện 意ý 出xuất 今kim 文văn 文văn 意ý 亦diệc 在tại 通thông 被bị 諸chư 土thổ/độ 一nhất 同đồng 居cư 土thổ/độ 等đẳng 者giả 然nhiên 且thả 四tứ 土thổ/độ 皆giai 有hữu 權quyền 實thật 之chi 兩lưỡng 疾tật 也dã 若nhược 約ước 後hậu 有hữu 於ư 現hiện 權quyền 疾tật 唯duy 有hữu 實thật 報báo 則tắc 位vị 位vị 中trung 一nhất 實thật 一nhất 權quyền 若nhược 方phương 便tiện 中trung 亦diệc 有hữu 神thần 通thông 得đắc 名danh 權quyền 疾tật 但đãn 不bất 得đắc 名danh 應ứng 化hóa 權quyền 耳nhĩ 是thị 則tắc 二nhị 土thổ/độ 亦diệc 權quyền 亦diệc 實thật 二nhị 同đồng 居cư 土thổ/độ 一nhất 向hướng 唯duy 實thật 同đồng 居cư 中trung 得đắc 實thật 益ích 者giả 亦diệc 可khả 隨tùy 義nghĩa 判phán 釋thích 不bất 同đồng 但đãn 有hữu 人nhân 天thiên 等đẳng 者giả 人nhân 天thiên 并tinh 四tứ 故cố 名danh 六lục 界giới 然nhiên 淨tịnh 土độ 中trung 雖tuy 無vô 藏tạng 教giáo 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 亦diệc 可khả 得đắc 有hữu 通thông 教giáo 二Nhị 乘Thừa 并tinh 後hậu 二nhị 教giáo 菩Bồ 薩Tát 及cập 佛Phật 。 破phá 成thành 六lục 也dã 由do 是thị 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 六lục 界giới 權quyền 同đồng 四tứ 土thổ/độ 者giả 實thật 報báo 方phương 便tiện 及cập 二nhị 同đồng 居cư 問vấn 淨tịnh 名danh 既ký 是thị 等đẳng 覺giác 等đẳng 者giả 作tác 此thử 問vấn 者giả 以dĩ 土thổ/độ 望vọng 人nhân 其kỳ 人nhân 既ký 其kỳ 猶do 有hữu 實thật 疾tật 何hà 能năng 自tự 於ư 無vô 障chướng 礙ngại 中trung 現hiện 等đẳng 覺giác 地địa 之chi 實thật 疾tật 耶da 答đáp 中trung 先tiên 以dĩ 本bổn 迹tích 高cao 下hạ 四tứ 句cú 不bất 可khả 測trắc 答đáp 次thứ 但đãn 權quyền 疾tật 下hạ 從tùng 實thật 位vị 辨biện 約ước 觀quán 心tâm 者giả 義nghĩa 通thông 初sơ 心tâm 是thị 故cố 云vân 也dã 如như 無vô 貪tham 人nhân 權quyền 現hiện 貪tham 等đẳng 故cố 置trí 無vô 疾tật 現hiện 疾tật 等đẳng 言ngôn 或hoặc 自tự 行hành 等đẳng 者giả 明minh 示thị 現hiện 權quyền 疾tật 之chi 所sở 以dĩ 也dã 自tự 行hành 精tinh 進tấn 。 只chỉ 可khả 示thị 為vi 懈giải 怠đãi 之chi 權quyền 不bất 可khả 實thật 惰nọa 而nhi 示thị 精tinh 進tấn 化hóa 益ích 不bất 定định 意ý 在tại 隨tùy 宜nghi 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 。 者giả 一nhất 切thiết 鬼quỷ 神thần 。 亦diệc 有hữu 權quyền 變biến 假giả 設thiết 之chi 相tướng 事sự 通thông 意ý 局cục 五ngũ 源nguyên 等đẳng 者giả 古cổ 人nhân 意ý 云vân 問vấn 疾tật 一nhất 品phẩm 因nhân 於ư 文Văn 殊Thù 至chí 淨tịnh 名danh 室thất 除trừ 去khứ 所sở 有hữu 。 為vi 下hạ 五ngũ 品phẩm 之chi 源nguyên 本bổn 也dã 八bát 始thỉ 者giả 至chí 法pháp 供cúng 養dường 猶do 是thị 正chánh 經kinh 故cố 問vấn 疾tật 初sơ 為vi 下hạ 正chánh 經kinh 八bát 品phẩm 之chi 始thỉ 三tam 由do 等đẳng 者giả 因nhân 於ư 古cổ 釋thích 今kim 亦diệc 立lập 三tam 亦diệc 名danh 為vi 由do 而nhi 義nghĩa 少thiểu 別biệt 但đãn 從tùng 疾tật 生sanh 非phi 全toàn 一nhất 品phẩm 而nhi 為vi 初sơ 由do 但đãn 三tam 處xứ 由do 疾tật 故cố 曰viết 三tam 由do 一nhất 俗tục 眾chúng 二nhị 聲Thanh 聞Văn 三tam 菩Bồ 薩Tát 六lục 源nguyên 者giả 意ý 明minh 示thị 疾tật 為vi 六lục 品phẩm 之chi 源nguyên 問vấn 疾tật 初sơ 文văn 亦diệc 為vi 此thử 品phẩm 調điều 伏phục 慰úy 喻dụ 之chi 源nguyên 始thỉ 也dã 并tinh 下hạ 五ngũ 品phẩm 故cố 為vi 六lục 源nguyên 若nhược 權quyền 智trí 說thuyết 至chí 故cố 言ngôn 非phi 要yếu 者giả 二nhị 智trí 體thể 同đồng 並tịnh 得đắc 名danh 為vi 說thuyết 權quyền 說thuyết 實thật 今kim 從tùng 泛phiếm 爾nhĩ 隨tùy 情tình 之chi 權quyền 且thả 作tác 此thử 說thuyết 耳nhĩ 四tứ 句cú 分phân 別biệt 者giả 前tiền 之chi 二nhị 句cú 即tức 前tiền 三tam 教giáo 後hậu 二nhị 是thị 圓viên 四tứ 辯biện 赴phó 緣duyên 說thuyết 三tam 教giáo 等đẳng 者giả 既ký 云vân 赴phó 緣duyên 理lý 須tu 說thuyết 四tứ 今kim 從tùng 用dụng 權quyền 且thả 云vân 三tam 耳nhĩ 非phi 但đãn 等đẳng 者giả 意ý 云vân 悉tất 知tri 之chi 言ngôn 猶do 濫lạm 未vị 證chứng 故cố 以dĩ 成thành 就tựu 未vị 證chứng 而nhi 對đối 說thuyết 之chi 十thập 方Phương 等Đẳng 者giả 義nghĩa 通thông 橫hoạnh/hoành 豎thụ 八bát 方phương 橫hoạnh/hoành 也dã 即tức 是thị 同đồng 居cư 淨tịnh 穢uế 二nhị 土thổ/độ 上thượng 下hạ 豎thụ 也dã 即tức 是thị 有hữu 餘dư 果quả 報báo 二nhị 土thổ/độ 常thường 寂tịch 光quang 究cứu 竟cánh 等đẳng 者giả 以dĩ 表biểu 究cứu 竟cánh 若nhược 約ước 自tự 行hành 現hiện 此thử 相tương/tướng 者giả 正chánh 言ngôn 我ngã 與dữ 文Văn 殊Thù 俱câu 除trừ 微vi 煙yên 故cố 用dụng 表biểu 之chi 為vi 他tha 亦diệc 然nhiên 理lý 須tu 從tùng 極cực 表biểu 果quả 報báo 之chi 末mạt 者giả 亦diệc 指chỉ 等đẳng 覺giác 故cố 地địa 持trì 等đẳng 上thượng 句cú 釋thích 其kỳ 所sở 以dĩ 次thứ 離ly 一nhất 切thiết 下hạ 正chánh 示thị 斷đoạn 障chướng 名danh 禪thiền 明minh 是thị 等đẳng 覺giác 若nhược 表biểu 等đẳng 者giả 具cụ 如như 前tiền 釋thích 權quyền 實thật 二nhị 疾tật 各các 隨tùy 己kỷ 之chi 所sở 有hữu 明minh 其kỳ 權quyền 實thật 不bất 同đồng 何hà 者giả 下hạ 釋thích 生sanh 後hậu 所sở 以dĩ 心tâm 安an 不bất 動động 等đẳng 者giả 智trí 契khế 極cực 境cảnh 斷đoạn 所sở 以dĩ 滿mãn 自tự 非phi 元nguyên 品phẩm 永vĩnh 除trừ 至chí 於ư 究cứu 竟cánh 智trí 斷đoạn 豈khởi 令linh 三tam 事sự 具cụ 足túc 俱câu 得đắc 滿mãn 名danh 淨tịnh 名danh 雖tuy 居cư 等đẳng 覺giác 所sở 現hiện 終chung 成thành 究cứu 竟cánh 安an 穩ổn 眠miên 等đẳng 者giả 引dẫn 此thử 偈kệ 意ý 安an 眠miên 即tức 是thị 真chân 性tánh 軌quỹ 也dã 實thật 慧tuệ 慈từ 悲bi 即tức 是thị 方phương 便tiện 。 解giải 脫thoát 故cố 也dã 今kim 解giải 淨tịnh 名danh 等đẳng 者giả 勸khuyến 捨xả 執chấp 耳nhĩ 言ngôn 罔võng 象tượng 者giả 用dụng 莊trang 周chu 言ngôn 託thác 興hưng 假giả 設thiết 立lập 此thử 人nhân 名danh 名danh 之chi 為vi 罔võng 象tượng 意ý 明minh 乍sạ 可khả 得đắc 珠châu 過quá 若nhược 窮cùng 研nghiên 只chỉ 恐khủng 失thất 寶bảo 況huống 復phục 轉chuyển 譬thí 成thành 有hữu 所sở 憑bằng 表biểu 土thổ/độ 表biểu 身thân 者giả 對đối 向hướng 四tứ 不bất 可khả 說thuyết 文văn 應ưng 云vân 可khả 表biểu 四tứ 土thổ/độ 三Tam 身Thân 又hựu 文Văn 殊Thù 尚thượng 知tri 欲dục 說thuyết 法Pháp 華hoa 等đẳng 者giả 若nhược 以dĩ 淨tịnh 名danh 望vọng 於ư 如Như 來Lai 誠thành 為vi 不bất 易dị 況huống 法pháp 華hoa 方Phương 等Đẳng 難nan 易dị 可khả 知tri 信tín 知tri 何hà 經kinh 不bất 有hữu 天thiên 華hoa 地địa 動động 放phóng 眉mi 間gian 光quang 。 文Văn 殊Thù 纔tài 觀quán 知tri 異dị 一nhất 代đại 便tiện 憶ức 往vãng 世thế 曾tằng 有hữu 見kiến 聞văn 故cố 見kiến 瑞thụy 時thời 乃nãi 引dẫn 燈đăng 明minh 釋thích 彌Di 勒Lặc 疑nghi 即tức 懸huyền 知tri 今kim 欲dục 說thuyết 妙diệu 法Pháp 此thử 事sự 尚thượng 識thức 況huống 方Phương 等Đẳng 耶da 終chung 求cầu 無vô 餘dư 等đẳng 者giả 無vô 餘dư 等đẳng 言ngôn 本bổn 在tại 三tam 藏tạng 通thông 雖tuy 稍sảo 巧xảo 及cập 以dĩ 斷đoạn 惑hoặc 然nhiên 所sở 求cầu 果quả 不bất 出xuất 無vô 餘dư 果quả 是thị 所sở 期kỳ 故cố 云vân 終chung 求cầu 轉chuyển 心tâm 轉chuyển 觀quán 者giả 心tâm 即tức 期kỳ 心tâm 次thứ 第đệ 觀quán 即tức 初Sơ 地Địa 雙song 流lưu 所sở 以dĩ 彈đàn 訶ha 菩Bồ 薩Tát 多đa 在tại 三tam 教giáo 及cập 失thất 圓viên 意ý 者giả 那na 得đắc 第đệ 七thất 云vân 是thị 圓viên 教giáo 後hậu 心tâm 人nhân 耶da 答đáp 圓viên 教giáo 失thất 意ý 定định 在tại 初sơ 心tâm 與dữ 物vật 無vô 緣duyên 者giả 簡giản 第đệ 六lục 七thất 若nhược 被bị 彈đàn 者giả 簡giản 於ư 前tiền 四tứ 今kim 總tổng 言ngôn 之chi 得đắc 作tác 此thử 說thuyết 應ưng 歎thán 二Nhị 乘Thừa 者giả 二nhị 諦đế 語ngữ 通thông 責trách 同đồng 異dị 耳nhĩ 若nhược 爾nhĩ 者giả 淨tịnh 名danh 皆giai 應ưng 歎thán 諸chư 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 地địa 住trụ 已dĩ 上thượng 皆giai 有hữu 法pháp 應ưng 即tức 列liệt 眾chúng 中trung 不bất 無vô 其kỳ 人nhân 唯duy 有hữu 語ngữ 見kiến 須tu 在tại 博bác 地địa 皆giai 言ngôn 表biểu 諸chư 通thông 於ư 三tam 萬vạn 二nhị 千thiên 。 故cố 也dã 但đãn 諸chư 圓viên 菩Bồ 薩Tát 至chí 不bất 稱xưng 歎thán 者giả 此thử 中trung 釋thích 前tiền 圓viên 不bất 應ưng 斥xích 但đãn 通thông 云vân 圓viên 不bất 云vân 位vị 者giả 故cố 知tri 前tiền 文văn 理lý 合hợp 通thông 取thủ 第đệ 六lục 第đệ 七thất 但đãn 為vi 無vô 緣duyên 而nhi 不bất 堪kham 耳nhĩ 故cố 於ư 高cao 位vị 最tối 藉tạ 有hữu 緣duyên 所sở 以dĩ 唯duy 在tại 文Văn 殊Thù 一nhất 耳nhĩ 皆giai 是thị 四tứ 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 有hữu 機cơ 之chi 人nhân 理lý 亦diệc 無vô 說thuyết 理lý 不bất 自tự 顯hiển 然nhiên 由do 說thuyết 成thành 文Văn 殊Thù 扣khấu 機cơ 不bất 說thuyết 而nhi 說thuyết 。 若nhược 入nhập 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 。 至chí 亦diệc 如như 是thị 者giả 通thông 辨biện 不bất 見kiến 而nhi 見kiến 之chi 位vị 非phi 專chuyên 所sở 歎thán 之chi 人nhân 從tùng 今kim 文Văn 殊Thù 本bổn 迹tích 去khứ 位vị 既ký 齊tề 等đẳng 今kim 此thử 大đại 會hội 。 豈khởi 無vô 齊tề 人nhân 故cố 亦diệc 須tu 以dĩ 有hữu 緣duyên 簡giản 之chi 準chuẩn 前tiền 歎thán 德đức 悉tất 歎thán 等đẳng 覺giác 故cố 也dã 下hạ 去khứ 對đối 釋thích 但đãn 皆giai 少thiểu 於ư 有hữu 緣duyên 一nhất 事sự 故cố 須tu 節tiết 節tiết 添# 其kỳ 有hữu 緣duyên 何hà 者giả 見kiến 既ký 釋thích 來lai 須tu 稱xưng 來lai 義nghĩa (# 云vân 云vân )# 次thứ 問vấn 中trung 可khả 見kiến 答đáp 中trung 意ý 先tiên 分phân 別biệt 異dị 次thứ 引dẫn 法pháp 華hoa 二nhị 文văn 者giả 意ý 明minh 知tri 見kiến 必tất 不bất 相tương 離ly 不bất 同đồng 三tam 教giáo 知tri 見kiến 相tương/tướng 別biệt 復phục 次thứ 因nhân 圓viên 教giáo 至chí 果quả 報báo 者giả 亦diệc 是thị 通thông 出xuất 知tri 見kiến 之chi 位vị 表biểu 因nhân 至chí 果quả 皆giai 是thị 不bất 來lai 而nhi 來lai 故cố 也dã 然nhiên 於ư 文Văn 殊Thù 無vô 趣thú 果quả 義nghĩa 正chánh 當đương 不bất 來lai 而nhi 來lai 義nghĩa 也dã 不bất 同đồng 眾chúng 生sanh 來lai 故cố 云vân 不bất 來lai 相tướng 而nhi 來lai 。 見kiến 亦diệc 如như 是thị 前tiền 五ngũ 等đẳng 者giả 故cố 知tri 善thiện 來lai 取thủ 後hậu 二nhị 也dã 以dĩ 有hữu 緣duyên 簡giản 故cố 不bất 取thủ 之chi 自tự 此thử 已dĩ 下hạ 。 不bất 能năng 煩phiền 述thuật 準chuẩn 例lệ 可khả 知tri 若nhược 以dĩ 果quả 望vọng 因nhân 等đẳng 者giả 亦diệc 如như 前tiền 文văn 以dĩ 事sự 表biểu 理lý 故cố 大đại 品phẩm 等đẳng 者giả 須tu 云vân 二nhị 種chủng 三tam 界giới 意ý 也dã 又hựu 大đại 論luận 等đẳng 者giả 即tức 先tiên 以dĩ 佛Phật 依y 理lý 不bất 來lai 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 而nhi 來lai 而nhi 去khứ 故cố 文Văn 殊Thù 答đáp 亦diệc 依y 此thử 理lý 。

淨Tịnh 名Danh 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 二nhị 十thập

賓tân 主chủ 相tương 見kiến 之chi 儀nghi 者giả 若nhược 二nhị 大Đại 士Sĩ 俱câu 是thị 法Pháp 身thân 有hữu 何hà 賓tân 主chủ 而nhi 欲dục 設thiết 儀nghi 若nhược 約ước 化hóa 事sự 今kim 此thử 淨tịnh 名danh 本bổn 雖tuy 妙diệu 喜hỷ 妙diệu 喜hỷ 亦diệc 是thị 中trung 間gian 迹tích 耳nhĩ 但đãn 約ước 此thử 迹tích 先tiên 處xứ 毗tỳ 耶da 使sử 文Văn 殊Thù 仍nhưng 為vi 遊du 客khách 況huống 復phục 問vấn 疾tật 親thân 詣nghệ 所sở 居cư 故cố 有hữu 賓tân 主chủ 設thiết 儀nghi 何hà 咎cữu 大đại 品phẩm 諸chư 佛Phật 自tự 相tương/tướng 慰úy 問vấn 智trí 論luận 委ủy 釋thích (# 檢kiểm )# 今kim 即tức 約ước 四tứ 土thổ/độ 者giả 夫phu 不bất 可khả 忍nhẫn 惡ác 中trung 之chi 極cực 內nội 心tâm 既ký 惡ác 相tướng 必tất 外ngoại 彰chương 故cố 可khả 忍nhẫn 者giả 有hữu 損tổn 之chi 理lý 即tức 是thị 易dị 治trị 之chi 人nhân 故cố 也dã 果quả 疾tật 是thị 一nhất 因nhân 疾tật 有hữu 九cửu 者giả 果quả 一nhất 者giả 六lục 道đạo 隨tùy 一nhất 三tam 善thiện 隨tùy 一nhất 三tam 途đồ 隨tùy 一nhất 以dĩ 三tam 途đồ 中trung 亦diệc 可khả 宿túc 習tập 能năng 生sanh 三tam 界giới 及cập 六lục 道đạo 因nhân 故cố 云vân 因nhân 九cửu 於ư 九cửu 因nhân 中trung 三tam 乘thừa 可khả 忍nhẫn 六lục 道đạo 不bất 可khả 忍nhẫn 但đãn 不bất 如như 前tiền 有hữu 餘dư 等đẳng 者giả 若nhược 以dĩ 地địa 地địa 而nhi 為vi 相tương 待đãi 待đãi 上thượng 不bất 可khả 忍nhẫn 待đãi 下hạ 可khả 忍nhẫn 有hữu 何hà 不bất 可khả 。 但đãn 不bất 如như 橫hoạnh/hoành 一nhất 時thời 相tương 望vọng 可khả 對đối 不bất 可khả 義nghĩa 則tắc 易dị 見kiến 此thử 並tịnh 果quả 報báo 土thổ/độ 中trung 義nghĩa 立lập 無vô 實thật 權quyền 之chi 疾tật 等đẳng 者giả 問vấn 既ký 無vô 實thật 疾tật 何hà 以dĩ 無vô 權quyền 答đáp 今kim 約ước 自tự 行hành 當đương 土thổ/độ 不bất 須tu 故cố 云vân 無vô 也dã 若nhược 望vọng 三tam 土thổ/độ 應ưng 云vân 無vô 實thật 而nhi 得đắc 有hữu 權quyền 佛Phật 止chỉ 一nhất 句cú 等đẳng 者giả 乃nãi 成thành 如Như 來Lai 。 一nhất 音âm 普phổ 應ưng 故cố 一nhất 家gia 解giải 釋thích 深thâm 窮cùng 佛Phật 心tâm 答đáp 至chí 實thật 疾tật 也dã 者giả 固cố 勸khuyến 學học 者giả 順thuận 大đại 師sư 意ý 見kiến 諸chư 經kinh 論luận 不bất 須tu 違vi 拒cự 幸hạnh 通thông 二nhị 義nghĩa 教giáo 復phục 無vô 違vi 故cố 以dĩ 寂tịch 光quang 與dữ 三tam 土thổ/độ 體thể 體thể 恆hằng 相tương/tướng 即tức 復phục 順thuận 三tam 品phẩm 寂tịch 光quang 之chi 文văn 疾tật 有hữu 三tam 種chủng 等đẳng 者giả 至chí 此thử 不bất 云vân 有hữu 為vi 等đẳng 三tam 但đãn 云vân 見kiến 思tư 塵trần 沙sa 等đẳng 三tam 者giả 何hà 耶da 意ý 明minh 疾tật 相tương/tướng 此thử 三tam 義nghĩa 顯hiển 故cố 有hữu 為vi 等đẳng 暫tạm 用dụng 非phi 極cực 為vi 破phá 滯trệ 有hữu 著trước 有hữu 為vi 名danh 無vô 為vi 破phá 著trước 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 又hựu 無vô 為vi 者giả 傍bàng 涉thiệp 塵trần 沙sa 及cập 以dĩ 無vô 明minh 其kỳ 體thể 混hỗn 濫lạm 故cố 義nghĩa 非phi 乖quai 又hựu 立lập 見kiến 等đẳng 為vi 欲dục 對đối 下hạ 三tam 觀quán 四tứ 教giáo 調điều 伏phục 慰úy 喻dụ 其kỳ 文văn 便tiện 故cố 二nhị 從tùng 空không 至chí 傍bàng 治trị 同đồng 居cư 塵trần 沙sa 無vô 知tri 者giả 以dĩ 界giới 內nội 塵trần 沙sa 不bất 障chướng 界giới 外ngoại 之chi 生sanh 故cố 雖tuy 生sanh 彼bỉ 有hữu 而nhi 須tu 斷đoạn 既ký 生sanh 界giới 外ngoại 界giới 外ngoại 為vi 正chánh 縱túng/tung 未vị 出xuất 界giới 惑hoặc 終chung 非phi 正chánh 於ư 外ngoại 破phá 內nội 內nội 則tắc 別biệt 易dị 壞hoại 三tam 中trung 道đạo 正chánh 觀quán 治trị 有hữu 餘dư 土thổ/độ 至chí 塵trần 沙sa 無vô 明minh 者giả 有hữu 餘dư 土thổ/độ 中trung 無vô 明minh 全toàn 在tại 果quả 報báo 土thổ/độ 中trung 餘dư 無vô 明minh 在tại 雖tuy 復phục 有hữu 餘dư 及cập 以dĩ 全toàn 在tại 並tịnh 為vi 中trung 治trị 言ngôn 利lợi 根căn 至chí 傍bàng 治trị 者giả 通thông 教giáo 利lợi 根căn 具cụ 界giới 內nội 惑hoặc 但đãn 修tu 中trung 觀quán 細tế 惑hoặc 未vị 破phá 麤thô 雖tuy 前tiền 除trừ 亦diệc 非phi 正chánh 意ý 故cố 云vân 傍bàng 也dã 又hựu 非phi 正chánh 障chướng 中trung 故cố 亦diệc 云vân 傍bàng 若nhược 就tựu 等đẳng 者giả 言ngôn 無vô 明minh 永vĩnh 不bất 損tổn 者giả 一nhất 往vãng 雖tuy 爾nhĩ 然nhiên 又hựu 應ưng 云vân 三tam 乘thừa 相tướng 形hình 大đại 小tiểu 既ký 別biệt 亦diệc 可khả 義nghĩa 立lập 俱câu 彼bỉ 土độ 無vô 執chấp 教giáo 之chi 惑hoặc 是thị 故cố 無vô 有hữu 。 不bất 損tổn 之chi 理lý 若nhược 約ước 初sơ 心tâm 宿túc 業nghiệp 等đẳng 者giả 若nhược 已dĩ 生sanh 彼bỉ 無vô 復phục 重trùng 惡ác 遮già 障chướng 宿túc 業nghiệp 約ước 在tại 此thử 土thổ/độ 修tu 圓viên 觀quán 人nhân 未vị 破phá 無vô 明minh 或hoặc 復phục 當đương 破phá 而nhi 云vân 有hữu 遮già 義nghĩa 同đồng 彼bỉ 土độ 故cố 寄ký 言ngôn 之chi 但đãn 有hữu 損tổn 損tổn 增tăng 損tổn 也dã 而nhi 三tam 乘thừa 至chí 約ước 行hành 退thoái 念niệm 退thoái 故cố 有hữu 三tam 者giả 五ngũ 人nhân 位vị 別biệt 稟bẩm 教giáo 不bất 同đồng 故cố 云vân 利lợi 鈍độn 以dĩ 無vô 位vị 退thoái 者giả 若nhược 約ước 三tam 土thổ/độ 明minh 三tam 不bất 退thoái 即tức 其kỳ 土thổ/độ 中trung 猶do 有hữu 二nhị 退thoái 若nhược 破phá 塵trần 沙sa 得đắc 行hành 不bất 退thoái 若nhược 破phá 無vô 明minh 得đắc 念niệm 不bất 退thoái 即tức 入nhập 果quả 報báo 果quả 報báo 一nhất 向hướng 是thị 念niệm 不bất 退thoái 況huống 餘dư 二nhị 耶da 約ước 土thổ/độ 既ký 然nhiên 從tùng 位vị 可khả 識thức 皆giai 有hữu 損tổn 損tổn 者giả 若nhược 此thử 言ngôn 之chi 方phương 便tiện 亦diệc 應ưng 唯duy 有hữu 損tổn 損tổn 文văn 且thả 寄ký 於ư 二nhị 種chủng 退thoái 義nghĩa 名danh 損tổn 增tăng 耳nhĩ 其kỳ 實thật 不bất 可khả 更cánh 為vi 增tăng 疾tật 若nhược 為vì 眾chúng 生sanh 。 至chí 意ý 在tại 此thử 也dã 者giả 若nhược 皆giai 非phi 近cận 須tu 論luận 悲bi 體thể 體thể 即tức 實thật 理lý 理lý 與dữ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 共cộng 同đồng 別biệt 論luận 發phát 心tâm 者giả 前tiền 自tự 從tùng 初sơ 發phát 四tứ 弘hoằng 誓thệ 來lai 有hữu 疾tật 而nhi 眾chúng 生sanh 疾tật 亦diệc 無vô 始thỉ 本bổn 有hữu 但đãn 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 未vị 發phát 心tâm 前tiền 及cập 以dĩ 未vị 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 來lai 無vô 疾tật 可khả 爾nhĩ 況huống 發phát 心tâm 已dĩ 大đại 願nguyện 始thỉ 張trương 至Chí 真Chân 位vị 初sơ 疾tật 方phương 分phần/phân 現hiện 未vị 審thẩm 淨tịnh 名danh 證chứng 來lai 幾kỷ 時thời 其kỳ 所sở 現hiện 疾tật 未vị 知tri 久cửu 近cận 約ước 所sở 度độ 物vật 緣duyên 會hội 機cơ 成thành 機cơ 成thành 應ưng 興hưng 其kỳ 疾tật 乃nãi 現hiện 故cố 關quan 初sơ 心tâm 結kết 緣duyên 多đa 少thiểu 生sanh 熟thục 偏thiên 圓viên 淨tịnh 土độ 因nhân 成thành 權quyền 疾tật 方phương 現hiện 自tự 爾nhĩ 已dĩ 後hậu 生sanh 生sanh 成thành 就tựu 生sanh 生sanh 願nguyện 行hành 剎sát 那na 剎sát 那na 。 三tam 業nghiệp 四tứ 儀nghi 未vị 曾tằng 剎sát 那na 闕khuyết 於ư 行hạnh 願nguyện 故cố 知tri 悲bi 疾tật 後hậu 後hậu 隨tùy 興hưng 據cứ 此thử 言ngôn 之chi 則tắc 淨tịnh 名danh 疾tật 近cận 眾chúng 生sanh 疾tật 久cửu 今kim 約ước 理lý 說thuyết 有hữu 何hà 久cửu 近cận 久cửu 近cận 之chi 義nghĩa 節tiết 節tiết 委ủy 論luận 同đồng 居cư 癡si 愛ái 盡tận 等đẳng 者giả 道Đạo 理lý 有hữu 餘dư 果quả 報báo 二nhị 處xứ 之chi 病bệnh 只chỉ 是thị 未vị 斷đoạn 不bất 名danh 為vi 生sanh 今kim 云vân 生sanh 者giả 寄ký 於ư 麤thô 破phá 細tế 法pháp 方phương 現hiện 義nghĩa 當đương 於ư 生sanh 如như 四tứ 正chánh 勤cần 中trung 未vị 生sanh 者giả 是thị 若nhược 約ước 眾chúng 生sanh 等đẳng 者giả 此thử 問vấn 意ý 者giả 以dĩ 理lý 難nạn/nan 事sự 事sự 有hữu 久cửu 近cận 理lý 無vô 久cửu 近cận 答đáp 中trung 意ý 者giả 欲dục 分phần/phân 事sự 理lý 先tiên 理lý 次thứ 事sự 所sở 言ngôn 理lý 者giả 只chỉ 此thử 癡si 愛ái 即tức 是thị 明minh 脫thoát 癡si 愛ái 明minh 脫thoát 悉tất 是thị 本bổn 有hữu 乃nãi 與dữ 淨tịnh 名danh 本bổn 理lý 悲bi 同đồng 所sở 言ngôn 事sự 者giả 眾chúng 生sanh 尚thượng 迷mê 淨tịnh 名danh 久cửu 悟ngộ 淨tịnh 名danh 久cửu 以dĩ 大đại 悲bi 熏huân 真chân 性tánh 眾chúng 生sanh 機cơ 發phát 對đối 淨tịnh 名danh 悲bi 機cơ 感cảm 相tương 應ứng 乃nãi 成thành 疾tật 相tương/tướng 是thị 故cố 淨tịnh 名danh 權quyền 疾tật 則tắc 近cận 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 實thật 疾tật 則tắc 久cửu 從tùng 發phát 心tâm 後hậu 雖tuy 有hữu 大đại 悲bi 仍nhưng 未vị 堪kham 同đồng 眾chúng 生sanh 之chi 病bệnh 。 所sở 以dĩ 能năng 度độ 所sở 度độ 皆giai 非phi 久cửu 近cận 而nhi 論luận 久cửu 近cận 若nhược 知tri 此thử 意ý 可khả 以dĩ 立lập 願nguyện 可khả 以dĩ 修tu 行hành 可khả 以dĩ 赴phó 機cơ 可khả 以dĩ 施thí 教giáo 若nhược 依y 理lý 等đẳng 者giả 理lý 本bổn 有hữu 故cố 即tức 無vô 明minh 是thị 故cố 云vân 久cửu 也dã 即tức 此thử 無vô 明minh 復phục 名danh 為vi 事sự 故cố 事sự 亦diệc 久cửu 石thạch 異dị 於ư 吸hấp 等đẳng 者giả 一nhất 往vãng 觀quan 之chi 二nhị 句cú 無vô 別biệt 細tế 尋tầm 文văn 旨chỉ 不bất 無vô 少thiểu 殊thù 先tiên 問vấn 石thạch 異dị 於ư 吸hấp 意ý 問vấn 法pháp 體thể 不bất 關quan 用dụng 耶da 次thứ 問vấn 吸hấp 異dị 於ư 石thạch 意ý 問vấn 法pháp 不bất 關quan 體thể 耶da 體thể 即tức 法Pháp 身thân 用dụng 即tức 悲bi 疾tật 答đáp 中trung 意ý 者giả 必tất 不bất 相tương 異dị 方phương 名danh 體thể 用dụng 問vấn 別biệt 有hữu 常thường 寂tịch 光quang 土thổ/độ 耶da 者giả 若nhược 如như 前tiền 釋thích 已dĩ 知tri 不bất 別biệt 猶do 恐khủng 不bất 了liễu 故cố 重trùng 問vấn 之chi 若nhược 答đáp 中trung 意ý 者giả 三tam 土thổ/độ 即tức 是thị 何hà 須tu 別biệt 求cầu 若nhược 爾nhĩ 三tam 尚thượng 遍biến 有hữu 三tam 外ngoại 虗hư 通thông 何hà 得đắc 不bất 有hữu 若nhược 爾nhĩ 虗hư 通thông 之chi 有hữu 為vi 與dữ 太thái 虗hư 同đồng 耶da 異dị 耶da 答đáp 若nhược 同đồng 太thái 虗hư 那na 遍biến 三tam 土thổ/độ 若nhược 異dị 太thái 虗hư 豈khởi 得đắc 通thông 三tam 內nội 外ngoại 虗hư 知tri 遍biến 而nhi 非phi 遍biến 四tứ 句cú 推thôi 檢kiểm 通thông 教giáo 顯hiển 真chân 問vấn 三tam 土thổ/độ 之chi 外ngoại 何hà 殊thù 太thái 虗hư 答đáp 遍biến 理lý 同đồng 別biệt 問vấn 約ước 理lý 云vân 遍biến 為vi 復phục 常thường 遍biến 為vi 或hoặc 在tại 無vô 答đáp 法pháp 體thể 恆hằng 遍biến 常thường 在tại 情tình 無vô 但đãn 可khả 推thôi 之chi 不bất 可khả 思tư 之chi 但đãn 可khả 思tư 之chi 不bất 可khả 推thôi 之chi 不bất 可khả 觀quán 之chi 但đãn 可khả 會hội 之chi 不bất 可khả 會hội 之chi 但đãn 可khả 觀quán 之chi 如như 螺loa 髻kế 等đẳng 者giả 舉cử 淺thiển 況huống 深thâm 淺thiển 尚thượng 相tương/tướng 在tại 況huống 復phục 深thâm 耶da 故cố 云vân 等đẳng 者giả 且thả 寄ký 相tương/tướng 在tại 以dĩ 表biểu 相tương/tướng 即tức 故cố 將tương 相tương/tướng 即tức 酬thù 前tiền 問vấn 於ư 有hữu 無vô 之chi 旨chỉ 言ngôn 皆giai 空không 者giả 意ý 明minh 遍biến 空không 顯hiển 非phi 壃cương 畔bạn 亦diệc 顯hiển 壃cương 外ngoại 理lý 必tất 不bất 無vô 以dĩ 不bất 無vô 故cố 亦diệc 名danh 非phi 有hữu 天thiên 器khí 即tức 離ly 方phương 之chi 可khả 見kiến 問vấn 以dĩ 何hà 為vi 空không 。 者giả 初sơ 分phân 段đoạn 下hạ 約ước 餘dư 三tam 土thổ/độ 對đối 法pháp 性tánh 問vấn 又hựu 聲Thanh 聞Văn 經kinh 去khứ 約ước 大đại 斥xích 小tiểu 問vấn 明minh 空không 三tam 昧muội 者giả 小Tiểu 乘Thừa 唯duy 但đãn 明minh 空không 若nhược 衍diễn 門môn 明minh 十thập 八bát 空không 中trung 即tức 有hữu 空không 空không 下hạ 七thất 問vấn 答đáp 皆giai 須tu 兩lưỡng 消tiêu 答đáp 中trung 云vân 若nhược 約ước 境cảnh 智trí 明minh 等đẳng 者giả 重trọng/trùng 空không 之chi 言ngôn 互hỗ 對đối 境cảnh 智trí 境cảnh 空không 於ư 智trí 智trí 空không 於ư 境cảnh 今kim 言ngôn 下hạ 釋thích 意ý 者giả 雖tuy 開khai 境cảnh 智trí 別biệt 相tướng 難nạn/nan 分phần/phân 一nhất 者giả 從tùng 證chứng 不bất 可khả 分phần/phân 故cố 二nhị 者giả 居cư 因nhân 淺thiển 深thâm 莫mạc 測trắc 文Văn 殊Thù 所sở 以dĩ 更cánh 進tiến 問vấn 者giả 問vấn 中trung 雙song 申thân 兩lưỡng 問vấn 之chi 勢thế 若nhược 通thông 約ước 理lý 性tánh 對đối 智trí 以dĩ 辨biện 況huống 又hựu 若nhược 去khứ 別biệt 約ước 真Chân 諦Đế 以dĩ 斯tư 空không 名danh 近cận 真Chân 諦Đế 故cố 一nhất 往vãng 且thả 從tùng 隣lân 近cận 為vi 問vấn 問vấn 空không 何hà 用dụng 空không 者giả 亦diệc 約ước 兩lưỡng 解giải 細tế 意ý 作tác 之chi 不bất 得đắc 不bất 但đãn 空không 及cập 不bất 可khả 得đắc 空không 。 問vấn 二nhị 空không 何hà 別biệt 答đáp 約ước 理lý 二nhị 空không 不bất 可khả 分phần/phân 異dị 但đãn 對đối 不bất 但đãn 空không 即tức 是thị 對đối 於ư 不bất 可khả 得đắc 空không 。 今kim 重trọng/trùng 云vân 者giả 所sở 對đối 別biệt 耳nhĩ 何hà 用dụng 空không 者giả 先tiên 正chánh 難nạn/nan 次thứ 若nhược 以dĩ 下hạ 引dẫn 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 夫phu 云vân 空không 者giả 應ưng 空không 分phân 別biệt 今kim 那na 更cánh 云vân 空không 不bất 空không 耶da 答đáp 意ý 者giả 分phân 別biệt 尚thượng 空không 況huống 不bất 分phân 別biệt 豈khởi 不bất 空không 耶da 若nhược 所sở 觀quán 分phân 別biệt 等đẳng 者giả 雖tuy 約ước 境cảnh 智trí 相tương 對đối 以dĩ 辨biện 無vô 分phân 別biệt 相tướng 。 而nhi 須tu 互hỗ 作tác 自tự 他tha 等đẳng 性tánh 及cập 以dĩ 破phá 性tánh 而nhi 辨biện 二nhị 空không 圓viên 教giáo 等đẳng 者giả 以dĩ 是thị 而nhi 觀quán 三tam 教giáo 境cảnh 智trí 境cảnh 智trí 猶do 二nhị 是thị 故cố 未vị 名danh 分phân 別biệt 亦diệc 空không 故cố 須tu 唯duy 指chỉ 圓viên 境cảnh 智trí 也dã 今kim 眾chúng 生sanh 未vị 悟ngộ 。 至chí 常thường 寂tịch 光quang 之chi 土thổ/độ 者giả 文văn 中trung 乃nãi 以dĩ 悟ngộ 未vị 悟ngộ 為vi 言ngôn 者giả 且thả 以dĩ 因nhân 果quả 相tương 望vọng 易dị 見kiến 耳nhĩ 若nhược 未vị 入nhập 圓viên 不bất 名danh 悟ngộ 故cố 以dĩ 未vị 入nhập 圓viên 非phi 善thiện 行hành 故cố 故cố 只chỉ 應ưng 云vân 圓viên 與dữ 三tam 教giáo 所sở 明minh 不bất 同đồng 亦diệc 可khả 得đắc 云vân 即tức 與dữ 不bất 即tức 分phân 別biệt 之chi 盛thịnh 豈khởi 過quá 諸chư 見kiến 諸chư 見kiến 即tức 是thị 何hà 以dĩ 別biệt 求cầu 中trung 論luận 觀quán 法pháp 品phẩm 亦diệc 有hữu 此thử 說thuyết 者giả 當đương 知tri 四tứ 教giáo 既ký 皆giai 觀quán 於ư 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 見kiến 體thể 不bất 別biệt 求cầu 者giả 於ư 中trung 推thôi 檢kiểm 不bất 同đồng 若nhược 圓viên 求cầu 者giả 乃nãi 全toàn 體thể 見kiến 以dĩ 窮cùng 真chân 極cực 雖tuy 巧xảo 拙chuyết 不bất 等đẳng 漸tiệm 頓đốn 差sai 殊thù 皆giai 於ư 見kiến 處xứ 而nhi 入nhập 空không 也dã 如như 大đại 經kinh 乳nhũ 譬thí 佛Phật 性tánh 從tùng 緣duyên 生sanh 乳nhũ 四tứ 句cú 叵phả 得đắc 佛Phật 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 執chấp 成thành 四tứ 見kiến 體thể 之chi 見kiến 理lý 二nhị 無vô 我ngã 者giả 亦diệc 是thị 人nhân 法pháp 二nhị 無vô 我ngã 也dã 見kiến 是thị 悉tất 是thị 我ngã 體thể 之chi 全toàn 空không 即tức 是thị 諸chư 教giáo 破phá 見kiến 入nhập 空không 能năng 空không 不bất 同đồng 故cố 分phần/phân 教giáo 別biệt 若nhược 從tùng 凡phàm 夫phu 等đẳng 者giả 向hướng 雖tuy 一nhất 途đồ 但đãn 似tự 豎thụ 耳nhĩ 今kim 更cánh 約ước 教giáo 即tức 成thành 橫hoạnh/hoành 論luận 應ưng 云vân 具cụ 足túc 橫hoạnh/hoành 豎thụ 二nhị 行hành 已dĩ 如như 前tiền 釋thích 不bất 染nhiễm 而nhi 染nhiễm 等đẳng 者giả 理lý 本bổn 不bất 染nhiễm 無vô 始thỉ 恆hằng 昧muội 豈khởi 染nhiễm 不bất 染nhiễm 而nhi 能năng 觀quán 之chi 故cố 起khởi 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 至chí 之chi 源nguyên 者giả 如như 窮cùng 無vô 明minh 源nguyên 者giả 是thị 也dã 氷băng 者giả 理lý 同đồng 義nghĩa 異dị 不bất 別biệt 而nhi 別biệt 同đồng 一nhất 真chân 土thổ/độ 眾chúng 生sanh 所sở 依y 。 唯duy 一nhất 法Pháp 身thân 為vi 諸chư 身thân 體thể 所sở 依y 不bất 二nhị 能năng 依y 自tự 殊thù 所sở 既ký 不bất 殊thù 能năng 亦diệc 何hà 異dị 無vô 始thỉ 妄vọng 習tập 謂vị 依y 正chánh 殊thù 問vấn 求cầu 真chân 性tánh 等đẳng 者giả 舉cử 心tâm 修tu 觀quán 惑hoặc 相tương/tướng 無vô 體thể 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 一nhất 真Chân 如Như 若nhược 爾nhĩ 為vi 復phục 更cánh 有hữu 餘dư 二nhị 脫thoát 不bất 答đáp 中trung 意ý 者giả 眼nhãn 性tánh 雖tuy 一nhất 一nhất 體thể 猶do 三tam 惑hoặc 體thể 既ký 三tam 而nhi 不bất 三tam 解giải 脫thoát 亦diệc 即tức 三tam 而nhi 一nhất 終chung 從tùng 此thử 出xuất 者giả 意ý 明minh 雖tuy 有hữu 三tam 觀quán 及cập 以dĩ 通thông 別biệt 根căn 本bổn 皆giai 從tùng 空không 室thất 生sanh 也dã 所sở 言ngôn 侍thị 者giả 不bất 出xuất 四tứ 教giáo 大đại 經kinh 佛Phật 為vi 師sư 子tử 吼hống 。 說thuyết 十Thập 力Lực 是thị 也dã (# 檢kiểm )# 初sơ 問vấn 云vân 何hà 慰úy 喻dụ 等đẳng 者giả 準chuẩn 下hạ 五ngũ 品phẩm 既ký 從tùng 此thử 生sanh 下hạ 之chi 五ngũ 品phẩm 復phục 能năng 成thành 上thượng 須tu 以dĩ 通thông 相tương/tướng 三tam 觀quán 釋thích 之chi 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 國quốc 王vương 長trưởng 者giả 。 亦diệc 樂nhạo/nhạc/lạc 佛Phật 身thân 諸chư 大đại 弟đệ 子tử 。 用dụng 三tam 教giáo 斥xích 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 用dụng 三tam 教giáo 為vi 訶ha 雖tuy 多đa 用dụng 圓viên 義nghĩa 歸quy 於ư 衍diễn 故cố 須tu 通thông 相tương/tướng 別biệt 在tại 其kỳ 中trung 是thị 故cố 上thượng 文văn 但đãn 云vân 從tùng 別biệt 故cố 此thử 文văn 意ý 用dụng 上thượng 為vi 基cơ 空không 既ký 通thông 已dĩ 豈khởi 有hữu 中trung 假giả 而nhi 不bất 通thông 耶da 故cố 準chuẩn 往vãng 復phục 以dĩ 論luận 所sở 表biểu 次thứ 從tùng 空không 中trung 生sanh 一nhất 切thiết 法pháp 為vi 存tồn 方Phương 等Đẳng 通thông 對đối 諸chư 土thổ/độ 及cập 以dĩ 三tam 惑hoặc 因nhân 果quả 不bất 同đồng 故cố 須tu 別biệt 辨biện 觀quán 眾chúng 生sanh 等đẳng 及cập 以dĩ 別biệt 訶ha 弟đệ 子tử 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 至chí 法pháp 華hoa 方phương 純thuần 一nhất 味vị 未vị 入nhập 室thất 明minh 四tứ 教giáo 等đẳng 俗tục 眾chúng 未vị 即tức 見kiến 思tư 之chi 惑hoặc 須tu 加gia 三tam 藏tạng 而nhi 對đối 治trị 之chi 以dĩ 三tam 藏tạng 教giáo 治trị 欲dục 勝thắng 故cố 若nhược 爾nhĩ 俗tục 眾chúng 豈khởi 無vô 斷đoạn 無vô 為vi 者giả 答đáp 若nhược 依y 小tiểu 斷đoạn 已dĩ 在tại 小tiểu 數số 若nhược 依y 大đại 斷đoạn 已dĩ 在tại 大đại 數số 故cố 且thả 別biệt 引dẫn 具cụ 惑hoặc 為vi 俗tục 三tam 藏tạng 助trợ 通thông 者giả 故cố 經Kinh 云vân 說thuyết 身thân 無vô 常thường 。 元nguyên 是thị 三tam 藏tạng 不bất 說thuyết 厭yếm 離ly 即tức 用dụng 通thông 門môn 故cố 知tri 通thông 人nhân 用dụng 三tam 藏tạng 者giả 知tri 無vô 常thường 已dĩ 無vô 常thường 即tức 空không 若nhược 助trợ 別biệt 圓viên 對đối 轉chuyển 兼kiêm 具cụ 準chuẩn 例lệ 可khả 知tri 今kim 且thả 消tiêu 經kinh 未vị 通thông 圓viên 別biệt 問vấn 答đáp 即tức 是thị 經Kinh 之chi 正chánh 意ý 四tứ 種chủng 正chánh 命mạng 者giả 非phi 唯duy 離ly 於ư 四tứ 邪tà 五ngũ 邪tà 正chánh 顯hiển 住trụ 於ư 四tứ 教giáo 慧tuệ 命mạng 四tứ 五ngũ 具cụ 在tại 止Chỉ 觀Quán 記ký 中trung 楞lăng 嚴nghiêm 者giả 入nhập 假giả 勇dũng 健kiện 之chi 心tâm 名danh 為vi 健kiện 相tương/tướng 。

淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 一nhất

通thông 相tương/tướng 一nhất 心tâm 的đích 在tại 圓viên 者giả 問vấn 那na 云vân 斷đoạn 惑hoặc 終chung 成thành 前tiền 後hậu 耶da 答đáp 行hành 相tương/tướng 無vô 殊thù 從tùng 教giáo 前tiền 後hậu 故cố 前tiền 文văn 云vân 恐khủng 是thị 方Phương 等Đẳng 中trung 意ý 也dã 當đương 知tri 猶do 是thị 方phương 便tiện 之chi 說thuyết 問vấn 我ngã 與dữ 眾chúng 生sanh 。 何hà 別biệt 答đáp 我ngã 計kế 宰tể 主chủ 眾chúng 生sanh 攬lãm 陰ấm 分phân 別biệt 法pháp 者giả 。 法pháp 者giả 只chỉ 是thị 陰ấm 界giới 入nhập 耳nhĩ 亦diệc 是thị 十thập 法Pháp 界Giới 法pháp 也dã 者giả 後hậu 四tứ 法Pháp 界Giới 只chỉ 是thị 六lục 中trung 空không 假giả 中trung 耳nhĩ 此thử 四tứ 法Pháp 界Giới 既ký 亦diệc 名danh 法pháp 故cố 知tri 法pháp 空không 義nghĩa 長trường 遠viễn 他tha 云vân 二Nhị 乘Thừa 不bất 得đắc 法Pháp 空không 不bất 明minh 所sở 空không 法pháp 之chi 長trường 短đoản 今kim 空không 四tứ 界giới 入nhập 實thật 相tướng 中trung 二nhị 邊biên 法pháp 者giả 前tiền 既ký 二nhị 解giải 即tức 有hữu 兩lưỡng 種chủng 二nhị 邊biên 不bất 同đồng 如như 下hạ 文văn 云vân 若nhược 依y 前tiền 解giải 即tức 我ngã 我ngã 所sở 為vi 二nhị 。 邊biên 也dã 若nhược 約ước 後hậu 解giải 即tức 約ước 十thập 界giới 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 為vi 內nội 外ngoại 二nhị 邊biên 也dã 即tức 是thị 兩lưỡng 種chủng 平bình 等đẳng 空không 也dã 九cửu 百bách 七thất 十thập 二nhị 者giả 。 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 品phẩm 品phẩm 各các 有hữu 一nhất 十thập 二nhị 故cố 問vấn 何hà 故cố 破phá 見kiến 一nhất 番phiên 四tứ 十thập 八bát 句cú 破phá 思tư 一nhất 品phẩm 各các 一nhất 十thập 二nhị 耶da 答đáp 斷đoạn 雖tuy 一nhất 番phiên 諸chư 見kiến 各các 別biệt 每mỗi 於ư 一nhất 見kiến 皆giai 防phòng 轉chuyển 計kế 故cố 四tứ 十thập 八bát 思tư 無vô 轉chuyển 計kế 唯duy 一nhất 三tam 假giả 故cố 但đãn 十thập 二nhị 若nhược 存tồn 平bình 等đẳng 等đẳng 者giả 兼kiêm 破phá 古cổ 人nhân 釋thích 平bình 等đẳng 空không 具cụ 如như 前tiền 文văn 目Mục 連Liên 章chương 中trung 以dĩ 辨biện 大đại 小tiểu 三tam 空không 不bất 同đồng 此thử 如như 大đại 論luận 至chí 解giải 使sử 也dã 者giả 彼bỉ 論luận 中trung 辨biện 有hữu 緣duyên 無vô 為vi 而nhi 生sanh 惑hoặc 使sử 此thử 引dẫn 毗tỳ 曇đàm 證chứng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 亦diệc 須tu 空không 之chi 如như 雖tuy 平bình 等đẳng 復phục 言ngôn 平bình 等đẳng 以dĩ 為vi 有hữu 者giả 。 亦diệc 須tu 空không 故cố 如như 無vô 為vi 無vô 使sử 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 緣duyên 之chi 生sanh 使sử 滅Diệt 諦Đế 下hạ 惑hoặc 即tức 其kỳ 相tương/tướng 也dã 別biệt 圓viên 不bất 爾nhĩ 等đẳng 者giả 異dị 偏thiên 真chân 等đẳng 雖tuy 以dĩ 別biệt 圓viên 一nhất 時thời 共cộng 說thuyết 釋thích 義nghĩa 必tất 須tu 分phân 別biệt 圓viên 相tương/tướng 如như 前tiền 屬thuộc 對đối 三tam 種chủng 三tam 觀quán 既ký 云vân 別biệt 相tướng 以dĩ 屬thuộc 別biệt 教giáo 通thông 相tương/tướng 一nhất 心tâm 屬thuộc 於ư 圓viên 又hựu 云vân 通thông 相tương/tướng 雖tuy 圓viên 然nhiên 帶đái 方Phương 等Đẳng 乃nãi 成thành 圓viên 中trung 之chi 別biệt 相tướng 耳nhĩ 故cố 此thử 三tam 空không 通thông 屬thuộc 別biệt 圓viên 自tự 此thử 已dĩ 下hạ 。 但đãn 尋tầm 此thử 中trung 一nhất 段đoạn 經kinh 文văn 若nhược 云vân 空không 即tức 空không 於ư 涅Niết 槃Bàn 及cập 以dĩ 中trung 道đạo 結kết 釋thích 即tức 云vân 終chung 是thị 從tùng 假giả 入nhập 空không 而nhi 已dĩ 故cố 知tri 空không 三tam 諦đế 故cố 故cố 在tại 於ư 中trung 終chung 在tại 入nhập 空không 故cố 但đãn 似tự 別biệt 故cố 初sơ 雙song 標tiêu 圓viên 別biệt 二nhị 教giáo 所sở 以dĩ 此thử 經Kinh 若nhược 分phần/phân 教giáo 釋thích 理lý 具cụ 別biệt 圓viên 統thống 消tiêu 經kinh 文văn 復phục 依y 通thông 相tương/tướng 若nhược 爾nhĩ 為vi 定định 別biệt 圓viên 答đáp 既ký 云vân 方Phương 等Đẳng 適thích 機cơ 為vi 宗tông 圓viên 別biệt 二nhị 人nhân 隨tùy 聞văn 各các 異dị 故cố 從tùng 宗tông 釋thích 須tu 辨biện 別biệt 圓viên 名danh 分phần/phân 義nghĩa 通thông 隨tùy 機cơ 恆hằng 別biệt 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 準chuẩn 例lệ 可khả 知tri 故cố 上thượng 文văn 云vân 下hạ 之chi 三tam 品phẩm 從tùng 此thử 中trung 生sanh 若nhược 爾nhĩ 始thỉ 末mạt 俱câu 是thị 一nhất 音âm 之chi 教giáo 何hà 異dị 流lưu 支chi 答đáp 顯hiển 秘bí 既ký 殊thù 一nhất 音âm 冥minh 契khế 亦diệc 名danh 平bình 等đẳng 者giả 且thả 依y 瓔anh 珞lạc 作tác 此thử 說thuyết 耳nhĩ 出xuất 假giả 有hữu 三tam 等đẳng 者giả 即tức 三tam 根căn 也dã 上thượng 根căn 煩phiền 惱não 未vị 斷đoạn 斷đoạn 字tự 都đô 管quản 反phản 此thử 約ước 三tam 教giáo 同đồng 從tùng 此thử 空không 故cố 通thông 三tam 根căn 俱câu 名danh 有hữu 疾tật 以dĩ 下hạ 根căn 人nhân 尚thượng 有hữu 習tập 氣khí 故cố 。 通thông 教giáo 意ý 無vô 有hữu 不bất 留lưu 餘dư 殘tàn 習tập 者giả 故cố 三tam 根căn 人nhân 並tịnh 有hữu 實thật 疾tật 此thử 中trung 初sơ 列liệt 通thông 位vị 次thứ 若nhược 別biệt 下hạ 引dẫn 別biệt 辨biện 異dị 三tam 但đãn 別biệt 圓viên 下hạ 明minh 於ư 兩lưỡng 教giáo 寄ký 位vị 之chi 意ý 非phi 是thị 用dụng 通thông 等đẳng 者giả 前tiền 約ước 通thông 教giáo 三tam 根căn 斷đoạn 者giả 意ý 明minh 別biệt 教giáo 三tam 根căn 亦diệc 然nhiên 故cố 先tiên 辨biện 通thông 意ý 令linh 識thức 別biệt 又hựu 後hậu 復phục 空không 通thông 故cố 得đắc 借tá 辨biện 此thử 空không 雖tuy 即tức 不bất 空không 於ư 空không 乃nãi 有hữu 假giả 中trung 二nhị 觀quán 在tại 故cố 若nhược 下hạ 二nhị 觀quán 三tam 俱câu 假giả 中trung 以dĩ 漸tiệm 深thâm 故cố 通thông 教giáo 留lưu 習tập 尚thượng 名danh 有hữu 疾tật 況huống 本bổn 圓viên 別biệt 仍nhưng 有hữu 塵trần 沙sa 無vô 明minh 惑hoặc 在tại 故cố 方Phương 等Đẳng 教giáo 且thả 對đối 所sở 出xuất 三tam 根căn 欲dục 同đồng 若nhược 論luận 所sở 入nhập 長trường 短đoản 大đại 異dị 故cố 使sử 有hữu 疾tật 多đa 少thiểu 不bất 同đồng 故cố 別biệt 教giáo 等đẳng 覺giác 唯duy 有hữu 一nhất 品phẩm 尚thượng 名danh 有hữu 疾tật 故cố 使sử 菩Bồ 薩Tát 無vô 有hữu 無vô 疾tật 之chi 者giả 然nhiên 此thử 中trung 既ký 其kỳ 多đa 約ước 次thứ 第đệ 三tam 觀quán 故cố 知tri 非phi 是thị 不bất 思tư 議nghị 假giả 故cố 使sử 別biệt 圓viên 約ước 地địa 住trụ 前tiền 若nhược 止Chỉ 觀Quán 中trung 三tam 根căn 出xuất 假giả 意ý 別biệt 不bất 爾nhĩ (# 云vân 云vân )# 雖tuy 不bất 次thứ 第đệ 者giả 第đệ 一nhất 當đương 前tiền 第đệ 三tam 第đệ 二nhị 當đương 第đệ 五ngũ 第đệ 三tam 當đương 第đệ 一nhất 第đệ 四tứ 當đương 第đệ 二nhị 第đệ 五ngũ 當đương 第đệ 四tứ 所sở 以dĩ 有hữu 此thử 。 兩lưỡng 次thứ 第đệ 者giả 各các 有hữu 其kỳ 旨chỉ 前tiền 次thứ 第đệ 者giả 教giáo 門môn 必tất 須tu 大đại 悲bi 居cư 首thủ 依y 悲bi 起khởi 誓thệ 其kỳ 根căn 須tu 利lợi 乃nãi 以dĩ 勇dũng 進tiến 今kim 次thứ 第đệ 者giả 內nội 觀quán 任nhậm 運vận 即tức 是thị 根căn 利lợi 是thị 故cố 居cư 初sơ 利lợi 根căn 須tu 進tiến 重trọng/trùng 起khởi 大đại 悲bi 弘hoằng 誓thệ 勇dũng 猛mãnh 屬thuộc 愛ái 善thiện 受thọ 至chí 善thiện 受thọ 也dã 者giả 善thiện 惡ác 各các 三tam 故cố 合hợp 脩tu 羅la 為vi 下hạ 十Thập 善Thiện 然nhiên 於ư 而nhi 受thọ 諸chư 受thọ 。 之chi 中trung 具cụ 足túc 廣quảng 約ước 節tiết 目mục 階giai 位vị 作tác 相tướng 狀trạng 者giả 意ý 欲dục 略lược 明minh 出xuất 假giả 菩Bồ 薩Tát 委ủy 悉tất 受thọ 相tương/tướng 令linh 後hậu 學học 者giả 作tác 出xuất 假giả 因nhân 先tiên 具cụ 照chiếu 之chi 而nhi 為vi 方phương 便tiện 。 滅diệt 三tam 心tâm 涅Niết 槃Bàn 者giả 三tam 空không 也dã 答đáp 觀quán 此thử 等đẳng 者giả 然nhiên 此thử 通thông 相tương/tướng 三tam 觀quán 之chi 圓viên 但đãn 前tiền 二nhị 觀quán 唯duy 云vân 空không 假giả 未vị 有hữu 一nhất 中trung 一nhất 切thiết 中trung 故cố 故cố 須tu 更cánh 明minh 圓viên 教giáo 四tứ 門môn 以dĩ 圓viên 四tứ 門môn 始thỉ 末mạt 皆giai 悉tất 入nhập 中trung 故cố 也dã 是thị 故cố 更cánh 須tu 說thuyết 第đệ 三tam 觀quán 華hoa 嚴nghiêm 明minh 七thất 地địa 欲dục 沈trầm 空không 等đẳng 具cụ 如như 前tiền 引dẫn 華hoa 嚴nghiêm 文văn 也dã 菩Bồ 薩Tát 於ư 諸chư 不bất 善thiện 。 至chí 通thông 達đạt 佛Phật 道Đạo 。 者giả 於ư 惡ác 中trung 以dĩ 知tri 惡ác 故cố 而nhi 為vi 所sở 觀quán 於ư 能năng 觀quán 中trung 具cụ 有hữu 四tứ 種chủng 分phần/phân 於ư 藥dược 病bệnh 成thành 八bát 不bất 同đồng 各các 分phần/phân 因nhân 果quả 為vi 十thập 六lục 諦đế 所sở 觀quán 惡ác 境cảnh 不bất 同đồng 既ký 爾nhĩ 善thiện 境cảnh 乃nãi 至chí 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 節tiết 級cấp 減giảm 之chi 知tri 病bệnh 識thức 藥dược 。 藥dược 治trị 減giảm 故cố 隨tùy 減giảm 說thuyết 之chi 道Đạo 品Phẩm 下hạ 去khứ 一nhất 一nhất 皆giai 云vân 自tự 他tha 以dĩ 有hữu 疾tật 故cố 以dĩ 習tập 假giả 須tu 自tự 行hành 也dã 五ngũ 明minh 工công 巧xảo 醫y 方phương 伎kỹ 術thuật 因nhân 聲thanh 六lục 藝nghệ 者giả 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 書thư 筭# 射xạ 御ngự 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 若nhược 薄bạc 若nhược 盡tận 等đẳng 者giả 對đối 於ư 三tam 根căn 伏phục 見kiến 侵xâm 思tư 並tịnh 名danh 薄bạc 地địa 約ước 初sơ 出xuất 位vị 故cố 云vân 稍sảo 破phá 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 悉tất 具cụ 十thập 界giới 者giả 此thử 從tùng 實thật 理lý 談đàm 其kỳ 意ý 也dã 既ký 云vân 十thập 法pháp 不bất 同đồng 是thị 則tắc 凡phàm 聖thánh 事sự 理lý 因nhân 果quả 行hành 位vị 俱câu 十thập 十thập 界giới 百bách 界giới 三tam 千thiên 世thế 間gian 俱câu 在tại 一nhất 念niệm 若nhược 凡phàm 夫phu 人nhân 。 迷mê 中trung 三tam 千thiên 若nhược 兼kiêm 圓viên 別biệt 應ưng 知tri 次thứ 與dữ 不bất 次thứ 有hữu 除trừ 不bất 除trừ 若nhược 唯duy 圓viên 者giả 理lý 性tánh 三tam 千thiên 一nhất 向hướng 不bất 除trừ 故cố 云vân 而nhi 不bất 除trừ 法pháp 。 言ngôn 除trừ 病bệnh 者giả 次thứ 第đệ 應ưng 知tri 。 除trừ 九cửu 界giới 病bệnh 不bất 次thứ 第đệ 者giả 但đãn 云vân 體thể 達đạt 以dĩ 達đạt 為vi 除trừ 麤thô 細tế 前tiền 後hậu 以dĩ 分phần/phân 次thứ 位vị 則tắc 無vô 諸chư 界giới 減giảm 少thiểu 之chi 名danh 言ngôn 溫ôn 身thân 者giả 溫ôn 法Pháp 身thân 照chiếu 惑hoặc 暗ám 成thành 行hành 食thực 照chiếu 暗ám 般Bát 若Nhã 成thành 食thực 解giải 脫thoát 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 但đãn 破phá 執chấp 病bệnh 法pháp 何hà 所sở 除trừ 三tam 道đạo 之chi 法pháp 本bổn 三tam 德đức 故cố 亦diệc 如như 治trị 眼nhãn 者giả 猶do 是thị 分phần/phân 喻dụ 可khả 喻dụ 次thứ 第đệ 今kim 謂vị 至chí 無vô 明minh 取thủ 相tương/tướng 者giả 界giới 內nội 無vô 明minh 名danh 為vi 取thủ 相tương/tướng 過quá 去khứ 攀phàn 緣duyên 等đẳng 者giả 因nhân 是thị 果quả 病bệnh 之chi 根căn 本bổn 也dã 。 現hiện 未vị 悉tất 然nhiên 修tu 此thử 觀quán 位vị 約ước 教giáo 有hữu 三tam 種chủng 者giả 別biệt 教giáo 接tiếp 通thông 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 并tinh 於ư 別biệt 圓viên 地địa 前tiền 住trụ 前tiền 初sơ 列liệt 通thông 教giáo 欲dục 出xuất 別biệt 接tiếp 之chi 位vị 耳nhĩ 七thất 地địa 破phá 塵trần 沙sa 至chí 名danh 眼nhãn 見kiến 者giả 。 七thất 地địa 被bị 接tiếp 八bát 地địa 雙song 流lưu 九cửu 地địa 聞văn 中trung 十Thập 地Địa 方phương 證chứng 故cố 云vân 眼nhãn 見kiến 且thả 約ước 一nhất 途đồ 不bất 必tất 全toàn 爾nhĩ 隨tùy 三tam 根căn 故cố 此thử 但đãn 屬thuộc 下hạ 斷đoạn 見kiến 自tự 體thể 此thử 同đồng 體thể 見kiến 是thị 故cố 爾nhĩ 耳nhĩ 圓viên 教giáo 等đẳng 者giả 雖tuy 屬thuộc 通thông 相tương/tướng 復phục 以dĩ 教giáo 分phần/phân 圓viên 教giáo 永vĩnh 興hưng 故cố 以dĩ 空không 觀quán 多đa 屬thuộc 於ư 通thông 入nhập 假giả 屬thuộc 別biệt 入nhập 中trung 屬thuộc 圓viên 或hoặc 圓viên 接tiếp 別biệt 或hoặc 圓viên 接tiếp 通thông 以dĩ 方Phương 等Đẳng 中trung 不bất 定định 判phán 故cố 故cố 云vân 菩Bồ 薩Tát 觀quán 照chiếu 等đẳng 也dã 即tức 淨tịnh 名danh 病bệnh 與dữ 物vật 理lý 同đồng 既ký 專chuyên 後hậu 心tâm 驗nghiệm 知tri 即tức 是thị 本bổn 修tu 圓viên 人nhân 前tiền 之chi 二nhị 觀quán 成thành 既ký 前tiền 後hậu 雖tuy 復phục 亦diệc 云vân 三tam 空không 三tam 假giả 三tam 空không 但đãn 破phá 見kiến 思tư 之chi 惑hoặc 三tam 假giả 但đãn 破phá 塵trần 沙sa 之chi 惑hoặc 虗hư 解giải 疎sơ 通thông 未vị 成thành 實thật 益ích 今kim 之chi 中trung 觀quán 定định 空không 假giả 並tịnh 中trung 進tiến 退thoái 消tiêu 之chi 依y 教giáo 準chuẩn 部bộ 無vô 令linh 失thất 旨chỉ 初sơ 言ngôn 下hạ 約ước 見kiến 愛ái 簡giản 非phi 者giả 既ký 約ước 觀quán 中trung 簡giản 此thử 見kiến 愛ái 位vị 在tại 初sơ 心tâm 修tu 中trung 觀quán 耳nhĩ 故cố 云vân 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 與dữ 其kỳ 菩Bồ 薩Tát 俱câu 非phi 有hữu 無vô 復phục 云vân 法pháp 愛ái 生sanh 不bất 得đắc 入nhập 菩Bồ 薩Tát 。 位vị 菩Bồ 薩Tát 位vị 者giả 即tức 初sơ 住trụ 也dã 故cố 知tri 愛ái 見kiến 復phục 屬thuộc 無vô 明minh 言ngôn 慈từ 悲bi 者giả 正chánh 當đương 二nhị 邊biên 之chi 慈từ 悲bi 耳nhĩ 作tác 此thử 說thuyết 者giả 。 斥xích 二nhị 邊biên 位vị 令linh 入nhập 中trung 耳nhĩ 故cố 知tri 即tức 是thị 同đồng 體thể 見kiến 愛ái 名danh 為vi 順thuận 道đạo 解giải 釋thích 除trừ 失thất 顯hiển 得đắc 者giả 愛ái 見kiến 下hạ 除trừ 失thất 若nhược 能năng 下hạ 顯hiển 得đắc 若nhược 貪tham 著trước 有hữu 漏lậu 根căn 本bổn 等đẳng 者giả 世thế 人nhân 若nhược 但đãn 作tác 此thử 釋thích 者giả 何hà 能năng 釋thích 於ư 中trung 道đạo 實thật 慧tuệ 小Tiểu 乘Thừa 尚thượng 離ly 根căn 本bổn 之chi 著trước 況huống 菩Bồ 薩Tát 耶da 故cố 今kim 文văn 中trung 乃nãi 至chí 漸tiệm 深thâm 以dĩ 釋thích 諸chư 土thổ/độ 釋thích 前tiền 四tứ 章chương 門môn 者giả 慧tuệ 即tức 實thật 慧tuệ 方phương 便tiện 是thị 權quyền 故cố 方phương 便tiện 與dữ 實thật 更cánh 互hỗ 相tương 成thành 闕khuyết 一nhất 則tắc 俱câu 失thất 故cố 互hỗ 明minh 之chi 故cố 前tiền 兩lưỡng 句cú 約ước 權quyền 論luận 實thật 辨biện 權quyền 有hữu 無vô 明minh 實thật 縛phược 解giải 後hậu 之chi 二nhị 句cú 約ước 實thật 論luận 權quyền 辨biện 實thật 有hữu 無vô 明minh 權quyền 縛phược 解giải 故cố 上thượng 二nhị 句cú 中trung 莊trang 嚴nghiêm 等đẳng 是thị 權quyền 權quyền 無vô 故cố 實thật 縛phược 解giải 則tắc 反phản 此thử 下hạ 二nhị 句cú 者giả 植thực 本bổn 是thị 實thật 實thật 無vô 故cố 權quyền 縛phược 解giải 則tắc 反phản 此thử 不bất 加gia 修tu 真chân 慧tuệ 者giả 真chân 者giả 實thật 也dã 正chánh 明minh 無vô 實thật 故cố 使sử 無vô 權quyền 若nhược 俱câu 破phá 者giả 則tắc 權quyền 實thật 並tịnh 顯hiển 答đáp 愛ái 見kiến 是thị 順thuận 道đạo 者giả 以dĩ 順thuận 實thật 道đạo 而nhi 起khởi 於ư 愛ái 令linh 方phương 便tiện 闕khuyết 故cố 經Kinh 云vân 無vô 方phương 便tiện 慧tuệ 。 縛phược 故cố 云vân 以dĩ 愛ái 見kiến 心tâm 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 。 等đẳng 後hậu 三tam 毒độc 等đẳng 者giả 妄vọng 依y 正chánh 者giả 經Kinh 云vân 無vô 慧tuệ 方phương 便tiện 縛phược 。 故cố 云vân 住trụ 於ư 貪tham 欲dục 。 邪tà 見kiến 煩phiền 惱não 。 而nhi 殖thực 眾chúng 德đức 本bổn 。 初sơ 觀quán 法Pháp 身thân 實thật 疾tật 是thị 實thật 智trí 者giả 觀quán 法Pháp 身thân 故cố 名danh 為vi 實thật 慧tuệ 有hữu 實thật 疾tật 故cố 須tu 觀quán 無vô 常thường 故cố 知tri 亦diệc 約ước 具cụ 足túc 三tam 惑hoặc 者giả 而nhi 修tu 中trung 觀quán 須tu 作tác 是thị 觀quán 即tức 事sự 不bất 實thật 者giả 謂vị 無vô 常thường 等đẳng 事sự 即tức 是thị 真Chân 如Như 如như 常thường 照chiếu 事sự 故cố 於ư 實thật 疾tật 事sự 中trung 觀quán 常thường 法Pháp 身thân 理lý 境cảnh 故cố 云vân 雙song 遊du 是thị 病bệnh 是thị 身thân 。 等đẳng 者giả 菩Bồ 薩Tát 自tự 觀quán 實thật 疾tật 身thân 病bệnh 即tức 約ước 實thật 慧tuệ 以dĩ 明minh 實thật 境cảnh 境cảnh 即tức 實thật 體thể 與dữ 悲bi 意ý 同đồng 故cố 悲bi 與dữ 生sanh 俱câu 非phi 新tân 故cố 於ư 餘dư 眾chúng 生sanh 。 者giả 還hoàn 待đãi 有hữu 緣duyên 單đơn 明minh 雙song 流lưu 者giả 如như 云vân 過quá 魔ma 伏phục 魔ma 只chỉ 是thị 一nhất 邊biên 而nhi 無vô 示thị 魔ma 同đồng 魔ma 一nhất 邊biên 故cố 也dã 雖tuy 但đãn 一nhất 邊biên 任nhậm 運vận 具cụ 二nhị 故cố 出xuất 一nhất 邊biên 亦diệc 名danh 雙song 流lưu 又hựu 如như 求cầu 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 及cập 不bất 非phi 時thời 求cầu 亦diệc 只chỉ 一nhất 邊biên 對đối 於ư 而nhi 示thị 現hiện 人nhân 假giả 方phương 是thị 雙song 流lưu 下hạ 去khứ 準chuẩn 知tri 不bất 能năng 委ủy 釋thích 而nhi 隨tùy 禪thiền 生sanh 中trung 云vân 隨tùy 於ư 解giải 脫thoát 生sanh 五ngũ 淨Tịnh 居Cư 。 者giả 修tu 八Bát 解Giải 脫Thoát 。 具cụ 足túc 事sự 禪thiền 不bất 隨tùy 兩lưỡng 字tự 冠quan 下hạ 三tam 句cú 不bất 同đồng 凡phàm 夫phu 者giả 問vấn 何hà 故cố 不bất 云vân 不bất 隨tùy 實thật 報báo 入nhập 無vô 功công 用dụng 答đáp 通thông 釋thích 無vô 妨phương 但đãn 是thị 文văn 略lược 雖tuy 行hành 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 者giả 正chánh 觀quán 相tương 應ứng 四tứ 字tự 並tịnh 冠quan 下hạ 七thất 科khoa 照chiếu 俗tục 云vân 十Thập 力Lực 等đẳng 者giả 以dĩ 力lực 望vọng 理lý 十thập 用dụng 皆giai 俗tục 止Chỉ 觀Quán 助trợ 道đạo 者giả 道Đạo 品Phẩm 必tất 且thả 據cứ 空không 邊biên 以dĩ 對đối 於ư 助trợ 廣quảng 簡giản 正chánh 助trợ 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 皆giai 異dị 二Nhị 乘Thừa 者giả 二nhị 破phá 二nhị 入nhập 故cố 也dã 。

淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 二nhị

淨tịnh 名danh 空không 室thất 至chí 所sở 表biểu 者giả 空không 表biểu 寂tịch 光quang 寂tịch 光quang 亦diệc 有hữu 本bổn 迹tích 之chi 別biệt 身thân 居cư 空không 室thất 迹tích 也dã 本bổn 因nhân 感cảm 果quả 本bổn 也dã 身thân 亦diệc 有hữu 二nhị 望vọng 土thổ/độ 可khả 知tri 現hiện 疾tật 表biểu 迹tích 亦diệc 是thị 迹tích 用dụng 四tứ 教giáo 皆giai 明minh 三tam 種chủng 之chi 理lý 者giả 前tiền 二nhị 各các 以dĩ 真Chân 諦Đế 之chi 理lý 為vi 真chân 性tánh 也dã 各các 以dĩ 二nhị 智trí 而nhi 為vi 餘dư 二nhị 得đắc 此thử 意ý 已dĩ 後hậu 兩lưỡng 自tự 明minh 待đãi 絕tuyệt 即tức 應ưng 三tam 一nhất 相tương 對đối 不bất 思tư 議nghị 二nhị 種chủng 者giả 即tức 三tam 一nhất 相tương 對đối 若nhược 玄huyền 文văn 中trung 從tùng 理lý 相tương 對đối 前tiền 二nhị 教giáo 約ước 思tư 議nghị 理lý 論luận 生sanh 無vô 生sanh 後hậu 二nhị 約ước 不bất 思tư 議nghị 理lý 論luận 生sanh 無vô 生sanh 今kim 待đãi 絕tuyệt 相tương 對đối 不bất 思tư 議nghị 中trung 。 猶do 有hữu 教giáo 道đạo 此thử 絕tuyệt 仍nhưng 待đãi 今kim 除trừ 別biệt 教giáo 是thị 故cố 須tu 以dĩ 待đãi 絕tuyệt 簡giản 之chi 若nhược 三tam 教giáo 所sở 明minh 即tức 是thị 相tương 對đối 者giả 竝tịnh 三tam 道đạo 之chi 外ngoại 有hữu 三tam 解giải 脫thoát 圓viên 人nhân 三tam 道đạo 約ước 即tức 可khả 知tri 如như 文văn 廣quảng 釋thích 集tập 在tại 一nhất 國quốc 。 者giả 且thả 在tại 此thử 經Kinh 若nhược 從tùng 此thử 理lý 亦diệc 可khả 一nhất 塵trần 具cụ 一nhất 切thiết 剎sát 當đương 於ư 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 章chương 中trung 求cầu (# 檢kiểm )# 即tức 有hữu 三tam 失thất 者giả 第đệ 一nhất 責trách 違vi 心tâm 失thất 此thử 取thủ 答đáp 時thời 然nhiên 身thân 子tử 本bổn 來lai 非phi 全toàn 求cầu 座tòa 但đãn 責trách 現hiện 在tại 不bất 能năng 。 亡vong 軀khu 義nghĩa 當đương 求cầu 座tòa 以dĩ 成thành 身thân 失thất 為vi 責trách 之chi 法pháp 道Đạo 理lý 如như 然nhiên 念niệm 座tòa 居cư 懷hoài 口khẩu 稱xưng 為vi 法pháp 豈khởi 不bất 正chánh 當đương 心tâm 口khẩu 相tương 違vi 。 第đệ 二nhị 約ước 法pháp 責trách 訶ha 不bất 稱xưng 理lý 者giả 準chuẩn 次thứ 第đệ 教giáo 承thừa 前tiền 已dĩ 來lai 未vị 曾tằng 求cầu 大đại 雖tuy 云vân 被bị 屈khuất 復phục 聞văn 文Văn 殊Thù 稱xưng 歎thán 難nạn/nan 酬thù 然nhiên 亦diệc 未vị 作tác 慕mộ 大đại 之chi 想tưởng 信tín 知tri 爾nhĩ 時thời 雖tuy 云vân 為vi 法pháp 但đãn 欲dục 樂lạc 聞văn 所sở 行hành 小tiểu 法pháp 此thử 則tắc 正chánh 當đương 違vi 所sở 求cầu 理lý 第đệ 三tam 興hưng 念niệm 失thất 者giả 但đãn 於ư 小Tiểu 乘Thừa 尚thượng 乃nãi 成thành 失thất 況huống 復phục 大đại 耶da 又hựu 知tri 法pháp 名danh 佛Phật 等đẳng 者giả 於ư 中trung 能năng 知tri 即tức 佛Phật 義nghĩa 也dã 離ly 相tương/tướng 名danh 法pháp 者giả 即tức 向hướng 所sở 知tri 體thể 全toàn 是thị 法pháp 境cảnh 既ký 云vân 離ly 令linh 知tri 無vô 著trước 無vô 為vi 即tức 僧Tăng 者giả 法pháp 體thể 既ký 離ly 故cố 得đắc 遍biến 和hòa 若nhược 不bất 和hòa 者giả 由do 法pháp 非phi 離ly 事sự 和hòa 尚thượng 爾nhĩ 況huống 理lý 和hòa 耶da 乃nãi 是thị 行hành 生sanh 滅diệt 者giả 界giới 外ngoại 生sanh 滅diệt 亦diệc 是thị 以dĩ 界giới 內nội 生sanh 滅diệt 而nhi 反phản 責trách 之chi 大đại 涅Niết 槃Bàn 愛ái 有hữu 九cửu 種chủng (# 檢kiểm )# 即tức 生sanh 七thất 識thức 者giả 此thử 內nội 執chấp 識thức 小tiểu 教giáo 不bất 明minh 既ký 取thủ 滅Diệt 諦Đế 即tức 是thị 內nội 執chấp 名danh 生sanh 七thất 識thức 今kim 推thôi 此thử 文văn 等đẳng 者giả 觀quán 前tiền 彈đàn 訶ha 四tứ 段đoạn 經kinh 文văn 無vô 別biệt 圓viên 相tương/tướng 而nhi 多đa 似tự 通thông 又hựu 復phục 訶ha 小tiểu 不bất 應ưng 但đãn 通thông 故cố 知tri 只chỉ 是thị 以dĩ 中trung 人nhân 空không 故cố 使sử 聞văn 者giả 亦diệc 得đắc 小Tiểu 乘Thừa 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 也dã 即tức 斷đoạn 見kiến 位vị 若nhược 準chuẩn 下hạ 文văn 等đẳng 者giả 下hạ 文văn 為vi 成thành 彼bỉ 世thế 菩Bồ 薩Tát 雙song 流lưu 之chi 行hành 須tu 先tiên 傳truyền 白bạch 動động 彼bỉ 機cơ 情tình 來lai 彼bỉ 菩Bồ 薩Tát 發phát 問vấn 之chi 端đoan 即tức 應ưng 先tiên 遣khiển 化hóa 菩Bồ 薩Tát 。 往vãng 今kim 無vô 斯tư 事sự 須tu 使sử 義nghĩa 希hy 即tức 表biểu 果quả 報báo 土thổ/độ 者giả 問vấn 何hà 以dĩ 不bất 云vân 下hạ 之chi 三tam 土thổ/độ 答đáp 果quả 報báo 具cụ 三tam 何hà 須tu 更cánh 別biệt 列liệt 況huống 小tiểu 能năng 容dung 大đại 尚thượng 在tại 一nhất 塵trần 身thân 子tử 及cập 諸chư 等đẳng 者giả 身thân 子tử 內nội 心tâm 未vị 證chứng 此thử 理lý 燈đăng 王vương 之chi 座tòa 由do 證chứng 而nhi 成thành 淨tịnh 名danh 亦diệc 是thị 證chứng 故cố 能năng 借tá 身thân 子tử 未vị 證chứng 二nhị 人nhân 所sở 證chứng 此thử 稱xưng 理lý 事sự 事sự 高cao 難nạn/nan 昇thăng 正chánh 由do 即tức 理lý 之chi 事sự 高cao 廣quảng 故cố 使sử 無vô 理lý 之chi 事sự 靡mĩ 昇thăng 以dĩ 過quá 一nhất 切thiết 七thất 方phương 便tiện 人nhân 事sự 理lý 之chi 外ngoại 故cố 令linh 此thử 等đẳng 皆giai 不bất 能năng 昇thăng 。 所sở 以dĩ 新tân 發phát 意ý 者giả 。 能năng 昇thăng 菩Bồ 薩Tát 不bất 一nhất 故cố 比tỉ 決quyết 之chi 故cố 將tương 諸chư 賢hiền 位vị 展triển 轉chuyển 不bất 同đồng 別biệt 圓viên 新tân 發phát 意ý 尚thượng 自tự 不bất 及cập 況huống 復phục 前tiền 二nhị 初sơ 心tâm 是thị 人nhân 身thân 子tử 雖tuy 是thị 前tiền 教giáo 後hậu 心tâm 仍nhưng 是thị 小Tiểu 乘Thừa 方phương 須tu 禮lễ 座tòa 既ký 被bị 加gia 已dĩ 昇thăng 亦diệc 何hà 難nạn/nan 又hựu 解giải 小Tiểu 乘Thừa 歸quy 向hướng 等đẳng 者giả 此thử 彈đàn 訶ha 中trung 亦diệc 生sanh 蘇tô 益ích 故cố 今kim 昇thăng 意ý 預dự 表biểu 後hậu 昇thăng 故cố 至chí 法pháp 華hoa 究cứu 竟cánh 昇thăng 也dã 初sơ 云vân 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 者giả 若nhược 云vân 理lý 者giả 眾chúng 生sanh 共cộng 之chi 。 既ký 云vân 諸chư 佛Phật 及cập 菩Bồ 薩Tát 。 則tắc 表biểu 已dĩ 證chứng 不bất 思tư 議nghị 理lý 下hạ 文văn 復phục 云vân 若nhược 菩Bồ 薩Tát 住trụ 。 是thị 解giải 脫thoát 者giả 。 即tức 是thị 已dĩ 契khế 真chân 性tánh 之chi 理lý 驗nghiệm 前tiền 所sở 契khế 亦diệc 真chân 性tánh 也dã 智trí 境cảnh 合hợp 時thời 理lý 應ưng 有hữu 用dụng 此thử 乃nãi 修tu 性tánh 合hợp 論luận 故cố 真chân 性tánh 唯duy 一nhất 古cổ 釋thích 此thử 品phẩm 隨tùy 事sự 多đa 云vân 未vị 應ưng 經kinh 旨chỉ 今kim 疏sớ/sơ 一nhất 釋thích 用dụng 冠quan 十thập 雙song 遂toại 使sử 古cổ 今kim 諸chư 師sư 撰soạn 拱củng 手thủ 歎thán 云vân 未vị 曾tằng 有hữu 者giả 。 自tự 普phổ 集tập 來lai 罕# 覩đổ 斯tư 迹tích 大Đại 乘Thừa 三tam 無vô 漏lậu 根căn 者giả 即tức 以dĩ 住trụ 前tiền 對đối 於ư 登đăng 住trụ 為vi 無vô 漏lậu 道Đạo 望vọng 小tiểu 比tỉ 擬nghĩ 亦diệc 應ưng 可khả 見kiến 法Pháp 眼nhãn 根căn 壞hoại 者giả 且thả 對đối 事sự 論luận 不bất 能năng 盡tận 理lý 究cứu 竟cánh 應ưng 云vân 佛Phật 眼nhãn 根căn 壞hoại 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 。 等đẳng 者giả 準chuẩn 此thử 亦diệc 是thị 佛Phật 及cập 淨tịnh 名danh 大đại 聖thánh 加gia 之chi 方phương 有hữu 此thử 說thuyết 故cố 。 云vân 迦Ca 葉Diếp 此thử 意ý 等đẳng 也dã 。

淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 三tam

成thành 上thượng 果quả 義nghĩa 者giả 即tức 成thành 近cận 遠viễn 二nhị 處xứ 果quả 用dụng 故cố 耳nhĩ 近cận 而nhi 為vi 論luận 已dĩ 下hạ 文văn 是thị 室thất 外ngoại 四tứ 品phẩm 者giả 理lý 須tu 兼kiêm 於ư 佛Phật 國quốc 半bán 品phẩm 通thông 總tổng 論luận 之chi 故cố 且thả 云vân 四tứ 故cố 方phương 便tiện 下hạ 三tam 正chánh 當đương 三tam 觀quán 方phương 便tiện 品phẩm 約ước 所sở 用dụng 法pháp 正chánh 多đa 屬thuộc 空không 弟đệ 子tử 菩Bồ 薩Tát 。 約ước 能năng 訶ha 法pháp 而nhi 弟đệ 子tử 多đa 屬thuộc 假giả 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 多đa 屬thuộc 中trung 佛Phật 國quốc 具cụ 三tam 三tam 觀quán 既ký 爾nhĩ 四tứ 教giáo 準chuẩn 知tri 而nhi 云vân 成thành 者giả 即tức 釋thích 成thành 也dã 上thượng 所sở 明minh 假giả 空không 既ký 空không 一nhất 切thiết 即tức 是thị 皆giai 空không 故cố 也dã 應ưng 具cụ 假giả 中trung 但đãn 云vân 空không 者giả 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 者giả 通thông 途đồ 虗hư 照chiếu 三tam 諦đế 雖tuy 三tam 而nhi 空không 二nhị 者giả 由do 在tại 方Phương 等Đẳng 教giáo 中trung 雖tuy 三tam 而nhi 通thông 故cố 使sử 通thông 相tương/tướng 復phục 異dị 次thứ 第đệ 未vị 是thị 獨độc 顯hiển 但đãn 是thị 通thông 知tri 若nhược 爾nhĩ 空không 尚thượng 未vị 委ủy 況huống 今kim 於ư 空không 加gia 四tứ 無vô 量lượng 及cập 廣quảng 上thượng 等đẳng 故cố 云vân 小tiểu 異dị 是thị 故cố 今kim 以dĩ 三tam 品phẩm 釋thích 上thượng 觀quán 眾chúng 生sanh 中trung 有hữu 假giả 有hữu 中trung 故cố 云vân 約ước 空không 起khởi 四tứ 無vô 量lượng 義nghĩa 當đương 假giả 觀quán 含hàm 於ư 空không 中trung 故cố 云vân 約ước 空không 若nhược 準chuẩn 此thử 文văn 窮cùng 眾chúng 生sanh 源nguyên 義nghĩa 當đương 中trung 在tại 空không 中trung 意ý 也dã 次thứ 佛Phật 道Đạo 品phẩm 既ký 辨biện 假giả 中trung 任nhậm 運vận 變biến 成thành 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 之chi 假giả 中trung 也dã 文văn 中trung 雖tuy 不bất 彰chương 灼chước 言ngôn 之chi 道Đạo 理lý 應ưng 爾nhĩ 雖tuy 然nhiên 此thử 乃nãi 從tùng 於ư 教giáo 旨chỉ 以dĩ 說thuyết 顯hiển 機cơ 乃nãi 須tu 依y 附phụ 方Phương 等Đẳng 教giáo 分phần/phân 三tam 品phẩm 以dĩ 屬thuộc 三tam 觀quán 淨tịnh 名danh 答đáp 等đẳng 者giả 源nguyên 者giả 即tức 是thị 無vô 明minh 。 源nguyên 本bổn 即tức 是thị 無vô 住trụ 之chi 源nguyên 本bổn 也dã 尚thượng 至chí 無vô 住trụ 豈khởi 但đãn 空không 耶da 如như 我ngã 病bệnh 者giả 等đẳng 者giả 能năng 見kiến 斯tư 病bệnh 與dữ 空không 同đồng 體thể 故cố 中trung 雙song 非phi 病bệnh 亦diệc 雙song 非phi 非phi 俗tục 故cố 非phi 有hữu 非phi 真chân 故cố 非phi 無vô 此thử 則tắc 正chánh 當đương 中trung 道đạo 義nghĩa 也dã 自tự 之chi 與dữ 他tha 等đẳng 者giả 應ưng 先tiên 了liễu 心tâm 方phương 知tri 生sanh 佛Phật 初sơ 既ký 了liễu 矣hĩ 及cập 後hậu 照chiếu 時thời 但đãn 一nhất 邊biên 無vô 不bất 具cụ 足túc 故cố 。 今kim 但đãn 云vân 觀quán 眾chúng 生sanh 耳nhĩ 此thử 意ý 正chánh 顯hiển 空không 之chi 與dữ 中trung 先tiên 引dẫn 華hoa 嚴nghiêm 自tự 他tha 雙song 顯hiển 還hoàn 依y 方Phương 等Đẳng 且thả 從tùng 於ư 通thông 故cố 釋thích 觀quán 達đạt 觀quán 穿xuyên 之chi 文văn 皆giai 空không 三tam 諦đế 慈từ 悲bi 接tiếp 物vật 者giả 即tức 眾chúng 生sanh 以dĩ 從tùng 利lợi 他tha 故cố 觀quán 他tha 也dã 利lợi 他tha 之chi 法pháp 指chỉ 四tứ 無vô 量lượng 言ngôn 觀quán 穿xuyên 者giả 不bất 依y 止Chỉ 觀Quán 作tác 貫quán 穿xuyên 者giả 貫quán 字tự 亦diệc 與dữ 觀quán 義nghĩa 大đại 同đồng 彼bỉ 用dụng 貫quán 字tự 釋thích 觀quán 字tự 也dã 菩Bồ 薩Tát 照chiếu 了liễu 者giả 先tiên 約ước 利lợi 根căn 人nhân 從tùng 慈từ 得đắc 入nhập 故cố 法pháp 華hoa 等đẳng 者giả 雖tuy 用dụng 三tam 空không 但đãn 是thị 借tá 彼bỉ 法pháp 華hoa 之chi 譬thí 譬thí 三tam 根căn 人nhân 觀quán 於ư 眾chúng 生sanh 。 入nhập 三tam 諦đế 空không 然nhiên 今kim 見kiến 中trung 理lý 與dữ 法pháp 華hoa 等đẳng 兼kiêm 帶đái 約ước 部bộ 小tiểu 為vi 不bất 等đẳng 言ngôn 眾chúng 生sanh 者giả 。 等đẳng 者giả 觀quán 字tự 兩lưỡng 向hướng 釋thích 觀quán 字tự 雖tuy 兼kiêm 眾chúng 生sanh 但đãn 是thị 能năng 觀quán 通thông 總tổng 而nhi 說thuyết 今kim 此thử 別biệt 釋thích 眾chúng 生sanh 兩lưỡng 字tự 眾chúng 生sanh 即tức 是thị 所sở 觀quán 境cảnh 也dã 故cố 此thử 兩lưỡng 字tự 竝tịnh 約ước 小Tiểu 乘Thừa 諸chư 部bộ 以dĩ 釋thích 部bộ 屬thuộc 方Phương 等Đẳng 宜nghi 從tùng 小tiểu 宗tông 若nhược 大Đại 乘Thừa 中trung 但đãn 論luận 觀quán 別biệt 釋thích 名danh 何hà 殊thù 於ư 三tam 論luận 中trung 名danh 有hữu 小Tiểu 乘Thừa 中trung 之chi 二nhị 名danh 智Trí 度Độ 論luận 中trung 破phá 失thất 衍diễn 意ý 者giả 無vô 三tam 假giả 故cố 彼bỉ 是thị 小tiểu 宗tông 濫lạm 大đại 名danh 而nhi 無vô 大đại 旨chỉ 故cố 云vân 失thất 也dã 況huống 今kim 衍diễn 幻huyễn 化hóa 本bổn 通thông 通thông 於ư 佛Phật 性tánh 中trung 道đạo 言ngôn 戲hí 論luận 者giả 彼bỉ 執chấp 幻huyễn 化hóa 破phá 他tha 析tích 法pháp 而nhi 自tự 全toàn 無vô 入nhập 空không 之chi 門môn 況huống 復phục 入nhập 中trung 不bất 思tư 議nghị 理lý 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 不bất 離ly 等đẳng 者giả 空không 通thông 於ư 中trung 得đắc 作tác 此thử 說thuyết 此thử 中trung 所sở 說thuyết 與dữ 餘dư 文văn 異dị 此thử 證chứng 三tam 諦đế 皆giai 約ước 眾chúng 生sanh 故cố 云vân 不bất 離ly 中trung 道đạo 佛Phật 性tánh 佛Phật 性tánh 亦diệc 名danh 眾chúng 生sanh 。 故cố 也dã 若nhược 對đối 不bất 即tức 通thông 途đồ 明minh 者giả 假giả 不bất 即tức 故cố 即tức 是thị 真chân 俗tục 二nhị 眾chúng 生sanh 故cố 也dã 。 不bất 離ly 者giả 空không 假giả 眾chúng 生sanh 體thể 即tức 中trung 故cố 又hựu 不bất 即tức 者giả 三tam 皆giai 非phi 故cố 又hựu 不bất 離ly 者giả 三tam 皆giai 道đạo 故cố 故cố 觀quán 眾chúng 生sanh 義nghĩa 通thông 一nhất 切thiết 問vấn 等đẳng 者giả 正chánh 意ý 欲dục 擬nghĩ 三tam 諦đế 即tức 空không 故cố 以dĩ 諸chư 土thổ/độ 而nhi 問vấn 於ư 觀quán 約ước 觀quán 非phi 但đãn 唯duy 空không 於ư 有hữu 亦diệc 空không 假giả 中trung 雖tuy 無vô 空không 於ư 變biến 易dị 之chi 文văn 義nghĩa 當đương 空không 於ư 二nhị 土thổ/độ 之chi 惑hoặc 故cố 引dẫn 菩Bồ 薩Tát 觀quán 空không 例lệ 之chi 又hựu 云vân 至chí 亦diệc 空không 者giả 信tín 三tam 諦đế 空không 既ký 是thị 虗hư 解giải 雖tuy 未vị 能năng 見kiến 若nhược 假giả 若nhược 中trung 能năng 破phá 執chấp 假giả 執chấp 中trung 之chi 病bệnh 所sở 以dĩ 有hữu 時thời 等đẳng 者giả 非phi 但đãn 虗hư 解giải 破phá 執chấp 而nhi 已dĩ 亦diệc 能năng 實thật 破phá 二nhị 邊biên 之chi 惑hoặc 不bất 同đồng 虗hư 解giải 故cố 云vân 有hữu 時thời 若nhược 空không 二nhị 邊biên 即tức 顯hiển 中trung 道đạo 故cố 云vân 空không 於ư 生sanh 死tử 等đẳng 也dã 若nhược 計kế 等đẳng 者giả 為vi 破phá 二nhị 觀quán 之chi 人nhân 計kế 中trung 道đạo 者giả 說thuyết 之chi 一nhất 心tâm 具cụ 萬vạn 行hạnh 者giả 此thử 為vi 因nhân 茲tư 入nhập 圓viên 中trung 者giả 而nhi 說thuyết 之chi 也dã 即tức 空không 假giả 但đãn 空không 而nhi 入nhập 中trung 空không 中trung 空không 任nhậm 運vận 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 若nhược 據cứ 名danh 者giả 準chuẩn 入nhập 空không 時thời 只chỉ 可khả 得đắc 名danh 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 耳nhĩ 此thử 一Nhất 切Thiết 智Trí 無vô 其kỳ 理lý 既ký 通thông 即tức 此thử 一nhất 切thiết 亦diệc 通thông 三tam 諦đế 如như 此thử 品phẩm 所sở 明minh 者giả 空không 中trung 即tức 具cụ 慈từ 等đẳng 三tam 義nghĩa 三tam 義nghĩa 當đương 於ư 假giả 捨xả 者giả 義nghĩa 當đương 於ư 中trung 由do 即tức 此thử 品phẩm 內nội 所sở 明minh 也dã 問vấn 意ý 者giả 中trung 體thể 須tu 立lập 何hà 須tu 更cánh 空không 以dĩ 中trung 破phá 真chân 中trung 體thể 理lý 極cực 更cánh 將tương 何hà 法pháp 而nhi 空không 中trung 耶da 答đáp 中trung 意ý 者giả 中trung 體thể 性tánh 空không 何hà 須tu 用dụng 空không 不bất 同đồng 空không 假giả 而nhi 事sự 猶do 有hữu 滯trệ 具cụ 如như 前tiền 文văn 妄vọng 計kế 下hạ 說thuyết 故cố 知tri 空không 中trung 亦diệc 為vi 計kế 者giả 破phá 計kế 見kiến 理lý 二nhị 俱câu 空không 也dã 復phục 次thứ 下hạ 重trọng/trùng 釋thích 出xuất 之chi 若nhược 更cánh 等đẳng 者giả 釋thích 前tiền 中trung 道đạo 不bất 須tu 更cánh 空không 之chi 所sở 以dĩ 也dã 故cố 云vân 自tự 性tánh 無vô 無vô 窮cùng 過quá 故cố 復phục 說thuyết 之chi 文văn 即tức 為vi 四tứ 者giả 更cánh 加gia 無vô 量lượng 及cập 以dĩ 窮cùng 源nguyên 天thiên 女nữ 散tán 華hoa 而nhi 明minh 別biệt 惑hoặc 文văn 乃nãi 表biểu 於ư 三tam 諦đế 悉tất 空không 華hoa 著trước 小Tiểu 乘Thừa 空không 之chi 失thất 也dã 自tự 有hữu 體thể 等đẳng 者giả 即tức 性tánh 計kế 也dã 故cố 云vân 性tánh 空không 等đẳng 若nhược 論luận 體thể 假giả 即tức 空không 者giả 體thể 假giả 名danh 假giả 猶do 有hữu 實thật 法pháp 故cố 空không 假giả 實thật 方phương 見kiến 實thật 體thể 皆giai 是thị 幻huyễn 者giả 假giả 實thật 皆giai 幻huyễn 言ngôn 隨tùy 理lý 者giả 理lý 即tức 是thị 空không 假giả 即tức 空không 故cố 故cố 云vân 隨tùy 理lý 又hựu 觀quán 此thử 假giả 假giả 立lập 生sanh 名danh 以dĩ 為vi 觀quán 境cảnh 故cố 云vân 觀quán 生sanh 此thử 下hạ 十thập 譬thí 正chánh 觀quán 實thật 法pháp 令linh 成thành 法pháp 空không 故cố 云vân 觀quán 眾chúng 生sanh 也dã 此thử 下hạ 釋thích 中trung 欲dục 以dĩ 下hạ 四tứ 同đồng 如như 幻huyễn 故cố 先tiên 委ủy 釋thích 幻huyễn 次thứ 以dĩ 此thử 四tứ 例lệ 後hậu 五ngũ 譬thí 譬thí 隨tùy 情tình 者giả 問vấn 此thử 品phẩm 隨tùy 理lý 通thông 空không 何hà 須tu 更cánh 立lập 隨tùy 情tình 五ngũ 譬thí 答đáp 既ký 計kế 陰ấm 實thật 雖tuy 亦diệc 知tri 假giả 假giả 未vị 即tức 真chân 故cố 立lập 隨tùy 情tình 以dĩ 助trợ 隨tùy 理lý 對đối 幻huyễn 判phán 之chi 故cố 屬thuộc 析tích 法pháp 菩Bồ 薩Tát 自tự 知tri 。 等đẳng 者giả 此thử 通thông 相tương/tướng 空không 不bất 關quan 二Nhị 乘Thừa 一nhất 切thiết 皆giai 應ưng 。 云vân 是thị 菩Bồ 薩Tát 非phi 但đãn 此thử 中trung 此thử 中trung 且thả 取thủ 異dị 體thể 為vi 譬thí 故cố 以dĩ 天thiên 月nguyệt 譬thí 於ư 無vô 明minh 若nhược 論luận 正chánh 意ý 正chánh 取thủ 觀quán 時thời 於ư 法pháp 性tánh 處xứ 而nhi 觀quán 眾chúng 生sanh 即tức 見kiến 眾chúng 生sanh 遍biến 於ư 法pháp 性tánh 亦diệc 見kiến 法pháp 性tánh 全toàn 是thị 眾chúng 生sanh 故cố 水thủy 中trung 月nguyệt 本bổn 自tự 無vô 月nguyệt 今kim 不bất 除trừ 之chi 意ý 令linh 即tức 於ư 眾chúng 生sanh 。 而nhi 見kiến 法pháp 性tánh 此thử 下hạ 三tam 譬thí 意ý 亦diệc 不bất 同đồng 但đãn 熱nhiệt 燄diệm 二nhị 法pháp 稍sảo 似tự 不bất 即tức 今kim 亦diệc 於ư 熱nhiệt 而nhi 觀quán 於ư 燄diệm 全toàn 熱nhiệt 是thị 燄diệm 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 八bát 譬thí 依y 梨lê 耶da 者giả 論luận 既ký 譬thí 別biệt 方Phương 等Đẳng 意ý 同đồng 然nhiên 欲dục 通thông 圓viên 亦diệc 何hà 所sở 隔cách 無vô 有hữu 定định 性tánh 者giả 隨tùy 彼bỉ 諸chư 譬thí 若nhược 空không 假giả 中trung 名danh 假giả 宛uyển 然nhiên 故cố 云vân 不bất 妨phương 假giả 智trí 雖tuy 毛mao 角giác 不bất 同đồng 三tam 藏tạng 但đãn 破phá 我ngã 人nhân 亦diệc 譬thí 毛mao 角giác 其kỳ 實thật 毛mao 角giác 須tu 求cầu 於ư 幻huyễn 處xứ 以dĩ 見kiến 空không 空không 故cố 下hạ 中trung 空không 亦diệc 非phi 餘dư 境cảnh 若nhược 不bất 了liễu 者giả 逐trục 語ngữ 流lưu 移di 失thất 三tam 諦đế 空không 將tương 何hà 合hợp 譬thí 舍Xá 利Lợi 弗Phất 毗tỳ 曇đàm 明minh 無vô 色sắc 有hữu 色sắc (# 檢kiểm )# 如như 燋tiều 穀cốc 芽nha 者giả 若nhược 引dẫn 法pháp 華hoa 非phi 專chuyên 今kim 意ý 但đãn 約ước 菩Bồ 薩Tát 通thông 方phương 述thuật 之chi 時thời 小tiểu 宗tông 未vị 有hữu 斯tư 見kiến 次thứ 引dẫn 大đại 經kinh 意ý 亦diệc 同đồng 爾nhĩ 以dĩ 密mật 斥xích 之chi 意ý 令linh 尚thượng 發phát 次thứ 三tam 果quả 譬thí 大đại 意ý 亦diệc 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 無vô 界giới 外ngoại 生sanh 死tử 雖tuy 於ư 大Đại 乘Thừa 會hội 中trung 聞văn 之chi 亦diệc 未vị 能năng 有hữu 曉hiểu 了liễu 之chi 信tín 藏tạng 通thông 菩Bồ 薩Tát 尚thượng 未vị 盡tận 知tri 以dĩ 其kỳ 教giáo 意ý 入nhập 無vô 餘dư 故cố 得đắc 忍nhẫn 菩Bồ 薩Tát 此thử 約ước 通thông 教giáo 入nhập 無vô 生sanh 者giả 如như 佛Phật 煩phiền 惱não 習tập 。 者giả 指chỉ 應ứng 化hóa 佛Phật 示thị 有hữu 煩phiền 惱não 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 中trung 亦diệc 明minh 示thị 故cố 訶ha 調Điều 達Đạt 譏cơ 責trách 身thân 子tử 者giả 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 從tùng 盲manh 者giả 見kiến 色sắc 。 去khứ 譬thí 事sự 則tắc 可khả 通thông 於ư 小Tiểu 乘Thừa 滅diệt 度độ 受thọ 身thân 義nghĩa 猶do 隔cách 小tiểu 所sở 以dĩ 出xuất 沒một 不bất 同đồng 者giả 以dĩ 此thử 諸chư 譬thí 多đa 在tại 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 兼kiêm 小tiểu 故cố 如như 滅diệt 度độ 者giả 受thọ 身thân 。 者giả 此thử 既ký 衍diễn 門môn 復phục 在tại 菩Bồ 薩Tát 仍nhưng 兼kiêm 斥xích 小tiểu 得đắc 作tác 此thử 說thuyết 四tứ 句cú 破phá 火hỏa 云vân 無vô 因nhân 者giả 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 故cố 云vân 無vô 因nhân 還hoàn 從tùng 因nhân 生sanh 故cố 云vân 之chi 火hỏa 上thượng 來lai 諸chư 譬thí 或hoặc 用dụng 衍diễn 門môn 或hoặc 依y 小tiểu 教giáo 所sở 以dĩ 小tiểu 大đại 相tương/tướng 兼kiêm 者giả 以dĩ 由do 方Phương 等Đẳng 諸chư 機cơ 雜tạp 故cố 維duy 摩ma 詰cật 言ngôn 下hạ 答đáp 意ý 者giả 所sở 言ngôn 慈từ 者giả 利lợi 物vật 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 以dĩ 為vi 其kỳ 本bổn 。 故cố 知tri 為vi 說thuyết 即tức 是thị 利lợi 他tha 即tức 說thuyết 三tam 諦đế 與dữ 究cứu 竟cánh 樂nhạo/nhạc/lạc 拔bạt 究cứu 竟cánh 苦khổ 故cố 諸chư 慈từ 中trung 具cụ 有hữu 智trí 斷đoạn 聖thánh 德đức 等đẳng 相tương/tướng 故cố 說thuyết 行hành 相tương/tướng 資tư 四tứ 段đoạn 明minh 益ích 即tức 是thị 三tam 德đức 者giả 無vô 緣duyên 法Pháp 身thân 法pháp 緣duyên 般Bát 若Nhã 生sanh 緣duyên 解giải 脫thoát 及cập 以dĩ 三tam 諦đế 對đối 於ư 三tam 德đức 如như 常thường 所sở 聞văn 法Pháp 華hoa 云vân 雖tuy 未vị 得đắc 等đẳng 者giả 雖tuy 通thông 引dẫn 彼bỉ 正chánh 取thủ 未vị 得đắc 無vô 漏lậu 。 為vi 證chứng 內nội 外ngoại 八bát 風phong 者giả 外ngoại 無vô 八bát 相tương/tướng 只chỉ 是thị 違vi 順thuận 真chân 中trung 不bất 同đồng 故cố 與dữ 內nội 別biệt 阿A 羅La 漢Hán 下hạ 六lục 句cú 乃nãi 借tá 大đại 小tiểu 因nhân 果quả 等đẳng 名danh 者giả 圓viên 慈từ 則tắc 與dữ 大đại 小tiểu 因nhân 果quả 其kỳ 名danh 雖tuy 異dị 同đồng 入nhập 無vô 緣duyên 一nhất 實thật 慈từ 義nghĩa 故cố 竝tịnh 用dụng 釋thích 無vô 緣duyên 慈từ 也dã 釋thích 經kinh 等đẳng 者giả 智trí 人nhân 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 及cập 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 。 羅La 漢Hán 下hạ 餘dư 三tam 名danh 同đồng 故cố 引dẫn 大đại 品phẩm 四tứ 事sự 以dĩ 證chứng 六lục 句cú 有hữu 師sư 云vân 下hạ 破phá 他tha 釋thích 者giả 具cụ 如như 前tiền 文văn 菩Bồ 提Đề 道Đạo 場Tràng 。 法Pháp 施thí 等đẳng 義nghĩa 一nhất 一nhất 皆giai 是thị 。 獨độc 頭đầu 法Pháp 門môn 但đãn 欲dục 事sự 依y 法pháp 相tướng 次thứ 第đệ 以dĩ 一nhất 法pháp 中trung 收thu 一nhất 切thiết 故cố 雖tuy 攝nhiếp 一nhất 切thiết 然nhiên 須tu 遍biến 行hành 以dĩ 遍biến 行hành 故cố 理lý 須tu 遍biến 列liệt 若nhược 如như 是thị 者giả 。 何hà 但đãn 釋Thích 迦Ca 一nhất 代đại 佛Phật 法Pháp 十thập 方phương 佛Phật 法Pháp 若nhược 依y 若nhược 正chánh 收thu 在tại 一nhất 念niệm 慈từ 等đẳng 心tâm 中trung 今kim 施thí 至chí 方phương 便tiện 略lược 列liệt 七thất 名danh 豈khởi 用dụng 古cổ 師sư 專chuyên 對đối 地địa 位vị 四tứ 弘hoằng 成thành 四Tứ 無Vô 量Lượng 者giả 。 然nhiên 今kim 此thử 文văn 與dữ 餘dư 稍sảo 別biệt 若nhược 準chuẩn 餘dư 處xứ 四Tứ 無Vô 量Lượng 中trung 。 雖tuy 加gia 喜hỷ 捨xả 喜hỷ 捨xả 為vi 成thành 慈từ 悲bi 而nhi 已dĩ 若nhược 無vô 喜hỷ 心tâm 三tam 諦đế 不bất 滿mãn 若nhược 無vô 捨xả 心tâm 於ư 諦đế 生sanh 染nhiễm 故cố 知tri 其kỳ 名danh 雖tuy 四tứ 但đãn 成thành 二nhị 種chủng 此thử 二nhị 即tức 是thị 四tứ 弘hoằng 所sở 用dụng 雖tuy 有hữu 此thử 法pháp 若nhược 不bất 加gia 誓thệ 慈từ 悲bi 不bất 固cố 安an 令linh 自tự 佗tha 得đắc 至chí 所sở 在tại 故cố 須tu 立lập 誓thệ 以dĩ 制chế 慈từ 悲bi 今kim 此thử 從tùng 義nghĩa 以dĩ 四tứ 無vô 量lượng 的đích 對đối 四tứ 弘hoằng 法Pháp 門môn 離ly 合hợp 不bất 可khả 一nhất 準chuẩn 或hoặc 如như 六lục 念niệm 者giả 著trước 或hoặc 言ngôn 者giả 不bất 專chuyên 定định 指chỉ 故cố 非phi 定định 義nghĩa 一nhất 切thiết 當đương 修tu 念Niệm 佛Phật 三Tam 昧Muội 。 正chánh 緣duyên 如Như 來Lai 三Tam 身Thân 功công 德đức 若nhược 六lục 念niệm 者giả 立lập 對đối 治trị 法pháp 以dĩ 修tu 事sự 觀quán 未vị 稱xưng 今kim 文văn 下hạ 去khứ 正chánh 釋thích 慈từ 童đồng 女nữ 緣duyên 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 次thứ 淨tịnh 名danh 答đáp 所sở 除trừ 中trung 經Kinh 云vân 所sở 作tác 等đẳng 者giả 功công 德đức 之chi 大đại 豈khởi 過quá 於ư 慈từ 還hoàn 將tương 此thử 慈từ 令linh 斷đoạn 煩phiền 惱não 故cố 。 云vân 施thí 之chi 當đương 知tri 前tiền 慈từ 已dĩ 具cụ 拔bạt 苦khổ 重trọng/trùng 明minh 悲bi 者giả 令linh 識thức 別biệt 相tướng 即tức 是thị 大đại 慈từ 家gia 之chi 大đại 悲bi 也dã 後hậu 喜hỷ 捨xả 心tâm 同đồng 異dị 亦diệc 爾nhĩ 又hựu 若nhược 自tự 有hữu 縛phược 。 能năng 解giải 彼bỉ 縛phược 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 故cố 令linh 先tiên 除trừ 除trừ 苦khổ 因nhân 也dã 問vấn 欲dục 除trừ 煩phiền 惱não 。 等đẳng 者giả 言ngôn 為vi 成thành 喜hỷ 心tâm 者giả 義nghĩa 如như 向hướng 釋thích 答đáp 中trung 當đương 行hành 正chánh 念niệm 等đẳng 者giả 若nhược 無vô 無vô 作tác 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 。 見kiến 於ư 他tha 陰ấm 界giới 法pháp 性tánh 安an 能năng 令linh 他tha 離ly 苦khổ 得đắc 樂lạc 。 而nhi 生sanh 中trung 道đạo 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 喜hỷ 故cố 無vô 上thượng 道Đạo 諦đế 即tức 中trung 道Đạo 法Pháp 喜hỷ 故cố 下hạ 捨xả 心tâm 即tức 指chỉ 果quả 理lý 果quả 理lý 必tất 定định 遍biến 有hữu 慈từ 悲bi 二nhị 法pháp 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 者giả 大đại 捨xả 也dã 若nhược 三tam 諦đế 者giả 是thị 有hữu 生sanh 滅diệt 捨xả 愛ái 憎tăng 三tam 心tâm 者giả 只chỉ 是thị 慈từ 等đẳng 三tam 心tâm 之chi 中trung 道đạo 違vi 順thuận 等đẳng 境cảnh 以dĩ 無vô 緣duyên 心tâm 行hành 於ư 慈từ 等đẳng 不bất 為vi 境cảnh 轉chuyển 故cố 云vân 捨xả 也dã 世thế 諦đế 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 者giả 。 以dĩ 對đối 顯hiển 中trung 二nhị 諦đế 即tức 是thị 善thiện 惡ác 二nhị 境cảnh 世thế 諦đế 即tức 是thị 真Chân 諦Đế 中trung 之chi 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 耳nhĩ 或hoặc 言ngôn 離ly 心tâm 出xuất 色sắc 等đẳng 者giả 準chuẩn 婆bà 沙sa 文văn 從tùng 於ư 色sắc 界giới 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 是thị 離ly 色sắc 出xuất 心tâm 從tùng 無vô 色sắc 界giới 生sanh 於ư 色sắc 界giới 。 是thị 不bất 離ly 心tâm 出xuất 色sắc 今kim 正chánh 明minh 色sắc 云vân 無vô 色sắc 者giả 相tương 從tùng 來lai 耳nhĩ 故cố 二nhị 界giới 往vãng 來lai 皆giai 由do 妄vọng 計kế 二nhị 處xứ 定định 實thật 若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 亦diệc 計kế 色sắc 心tâm 不bất 如như 二nhị 界giới 所sở 計kế 最tối 強cường/cưỡng 如như 貪tham 通thông 上thượng 界giới 從tùng 下hạ 得đắc 名danh 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 等đẳng 者giả 論luận 云vân 是thị 識thức 無vô 始thỉ 時thời 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 。 依y 十thập 住trụ 見kiến 終chung 等đẳng 者giả 但đãn 以dĩ 最tối 後hậu 得đắc 名danh 為vi 終chung 由do 斷đoạn 一nhất 分phần/phân 見kiến 一nhất 分phần/phân 終chung 故cố 云vân 見kiến 終chung 其kỳ 實thật 無vô 明minh 不bất 可khả 云vân 終chung 佛Phật 斷đoạn 最tối 後hậu 後hậu 相tương/tướng 如như 初sơ 故cố 云vân 見kiến 始thỉ 其kỳ 實thật 無vô 明minh 不bất 可khả 云vân 始thỉ 若nhược 定định 終chung 始thỉ 何hà 名danh 無vô 住trụ 若nhược 計kế 無vô 明minh 有hữu 始thỉ 終chung 者giả 是thị 故cố 法pháp 性tánh 有hữu 始thỉ 終chung 也dã 以dĩ 全toàn 法pháp 性tánh 是thị 無vô 明minh 故cố 亦diệc 全toàn 無vô 明minh 體thể 是thị 法pháp 性tánh 問vấn 若nhược 爾nhĩ 過quá 在tại 大đại 經kinh 答đáp 曰viết 不bất 然nhiên 有hữu 事sự 有hữu 理lý 若nhược 從tùng 事sự 說thuyết 若nhược 見kiến 法pháp 性tánh 始thỉ 即tức 見kiến 無vô 明minh 終chung 從tùng 見kiến 法pháp 性tánh 終chung 名danh 見kiến 無vô 明minh 始thỉ 無vô 始thỉ 之chi 始thỉ 名danh 無vô 明minh 始thỉ 無vô 終chung 之chi 終chung 名danh 法pháp 性tánh 終chung 若nhược 從tùng 理lý 者giả 應ưng 知tri 二nhị 法pháp 俱câu 始thỉ 竝tịnh 終chung 況huống 此thử 二nhị 法pháp 自tự 無vô 二nhị 法pháp 俱câu 無vô 始thỉ 終chung 若nhược 從tùng 事sự 理lý 相tương 待đãi 以dĩ 說thuyết 從tùng 理lý 故cố 即tức 從tùng 事sự 故cố 離ly 始thỉ 終chung 亦diệc 爾nhĩ 約ước 非phi 事sự 理lý 而nhi 論luận 事sự 理lý 於ư 無vô 始thỉ 終chung 而nhi 云vân 始thỉ 終chung 大đại 經kinh 之chi 文văn 帶đái 別biệt 論luận 圓viên 從tùng 事sự 相tướng 待đãi 故cố 作tác 此thử 說thuyết 次thứ 窮cùng 源nguyên 中trung 唯duy 約ước 五ngũ 住trụ 不bất 云vân 恆Hằng 沙sa 者giả 以dĩ 恆Hằng 沙sa 惑hoặc 不bất 障chướng 於ư 理lý 四tứ 住trụ 障chướng 真chân 無vô 明minh 障chướng 中trung 是thị 故cố 且thả 從tùng 二nhị 障chướng 邊biên 說thuyết 況huống 無vô 明minh 無vô 知tri 但đãn 成thành 離ly 合hợp 具cụ 如như 餘dư 文văn 廣quảng 簡giản 同đồng 異dị 是thị 故cố 不bất 可khả 。 更cánh 以dĩ 四tứ 住trụ 依y 於ư 無vô 知tri 無vô 知tri 非phi 依y 是thị 故cố 不bất 立lập 若nhược 言ngôn 無vô 知tri 依y 於ư 無vô 明minh 能năng 依y 亦diệc 失thất 今kim 欲dục 令linh 於ư 四tứ 住trụ 見kiến 中trung 故cố 指chỉ 無vô 明minh 全toàn 四tứ 住trụ 是thị 法pháp 性tánh 復phục 指chỉ 無vô 明minh 為vi 心tâm 窮cùng 源nguyên 既ký 然nhiên 修tu 觀quán 準chuẩn 說thuyết 但đãn 觀quán 現hiện 在tại 一nhất 念niệm 見kiến 思tư 徹triệt 無vô 明minh 源nguyên 窮cùng 法pháp 性tánh 底để 法pháp 性tánh 即tức 無vô 住trụ 無vô 住trụ 即tức 無vô 明minh 無vô 明minh 亦diệc 無vô 住trụ 若nhược 斷đoạn 若nhược 窮cùng 雖tuy 分phần/phân 前tiền 後hậu 然nhiên 其kỳ 住trú 處xứ 不bất 合hợp 不bất 離ly 說thuyết 自tự 住trụ 即tức 別biệt 教giáo 意ý 者giả 是thị 說thuyết 煩phiền 惱não 法pháp 性tánh 體thể 別biệt 則tắc 是thị 煩phiền 惱não 法pháp 性tánh 自tự 住trụ 俱câu 名danh 為vi 自tự 亦diệc 可khả 云vân 離ly 煩phiền 惱não 外ngoại 別biệt 有hữu 法pháp 性tánh 法pháp 性tánh 為vi 他tha 亦diệc 可khả 法pháp 性tánh 為vi 自tự 離ly 法pháp 性tánh 外ngoại 別biệt 有hữu 煩phiền 惱não 煩phiền 惱não 為vi 他tha 故cố 二nhị 自tự 他tha 竝tịnh 非phi 圓viên 義nghĩa 以dĩ 其kỳ 惑hoặc 性tánh 定định 為vi 能năng 障chướng 破phá 障chướng 方phương 乃nãi 定định 能năng 顯hiển 理lý 依y 他tha 即tức 圓viên 者giả 更cánh 互hỗ 相tương 依y 更cánh 互hỗ 相tương 即tức 以dĩ 體thể 同đồng 故cố 依y 而nhi 復phục 即tức 故cố 別biệt 圓viên 教giáo 俱câu 云vân 自tự 他tha 由do 體thể 同đồng 異dị 而nhi 判phán 二nhị 教giáo 今kim 從tùng 各các 說thuyết 別biệt 自tự 圓viên 他tha 此thử 見kiến 因nhân 無vô 明minh 等đẳng 者giả 見kiến 為vi 能năng 住trụ 無vô 明minh 是thị 地địa 此thử 依y 別biệt 教giáo 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 界giới 內nội 四tứ 住trụ 如như 常thường 所sở 聞văn 。

淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 四tứ

隱ẩn 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。 等đẳng 者giả 今kim 既ký 現hiện 身thân 不bất 名danh 為vi 隱ẩn 然nhiên 未vị 現hiện 時thời 理lý 亦diệc 非phi 隱ẩn 今kim 從tùng 事sự 釋thích 立lập 隱ẩn 顯hiển 名danh 故cố 知tri 事sự 顯hiển 已dĩ 來lai 從tùng 機cơ 為vi 語ngữ 理lý 本bổn 無vô 生sanh 非phi 今kim 始thỉ 顯hiển 又hựu 解giải 去khứ 向hướng 文văn 約ước 事sự 非phi 無vô 此thử 義nghĩa 若nhược 欲dục 更cánh 作tác 以dĩ 事sự 表biểu 理lý 即tức 是thị 事sự 理lý 雙song 明minh 之chi 義nghĩa 若nhược 單đơn 事sự 理lý 化hóa 迹tích 不bất 成thành 如như 大đại 品phẩm 諸chư 天thiên 子tử 等đẳng 。 者giả 諸chư 天thiên 子tử 云vân 從tùng 心tâm 樹thụ 生sanh 須Tu 菩Bồ 提Đề 云vân 不bất 從tùng 心tâm 樹thụ 生sanh 者giả 即tức 表biểu 俱câu 非phi 世thế 俗tục 所sở 生sanh 皆giai 從tùng 心tâm 生sanh 但đãn 所sở 計kế 別biệt 竝tịnh 依y 理lý 生sanh 而nhi 非phi 生sanh 也dã 即tức 是thị 果quả 報báo 等đẳng 者giả 此thử 明minh 迦Ca 葉Diếp 曾tằng 聞văn 方Phương 等Đẳng 不bất 思tư 議nghị 事sự 。 此thử 事sự 未vị 嘗thường 不bất 與dữ 理lý 合hợp 不bất 得đắc 界giới 外ngoại 解giải 脫thoát 神thần 力lực 不bất 大đại 證chứng 難nan 思tư 理lý 方phương 有hữu 勝thắng 通thông 非phi 是thị 世thế 間gian 。 思tư 議nghị 華hoa 即tức 以dĩ 界giới 外ngoại 而nhi 為vi 難nan 思tư 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 豈khởi 知tri 界giới 外ngoại 更cánh 有hữu 妙diệu 欲dục 又hựu 以dĩ 如như 法Pháp 心tâm 等đẳng 者giả 事sự 則tắc 大đại 小tiểu 俱câu 散tán 理lý 乃nãi 遍biến 於ư 法Pháp 界Giới 方phương 名danh 如như 法Pháp 名danh 大đại 平bình 等đẳng 不bất 能năng 斷đoạn 別biệt 惑hoặc 即tức 非phi 童đồng 真chân 既ký 非phi 童đồng 真chân 未vị 住trụ 諦đế 理lý 汝nhữ 自tự 有hữu 染nhiễm 何hà 關quan 我ngã 非phi 是thị 故cố 訶ha 云vân 仁Nhân 者Giả 自tự 生sanh 。 分phân 別biệt 想tưởng 耳nhĩ 。 分phân 別biệt 即tức 是thị 染nhiễm 著trước 故cố 也dã 身thân 子tử 起khởi 教giáo 之chi 端đoan 教giáo 由do 斯tư 啟khải 故cố 名danh 為vi 端đoan 為vì 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 作tác 生sanh 蘇tô 之chi 首thủ 下hạ 文văn 天thiên 女nữ 訶ha 文văn 是thị 也dã 二Nhị 乘Thừa 至chí 涅Niết 槃Bàn 生sanh 死tử 。 者giả 言ngôn 文văn 字tự 者giả 未vị 必tất 全toàn 指chỉ 文văn 字tự 教giáo 法pháp 通thông 云vân 世thế 間gian 一nhất 切thiết 。 名danh 言ngôn 皆giai 名danh 文văn 字tự 小Tiểu 乘Thừa 則tắc 指chỉ 界giới 內nội 之chi 法pháp 縱túng/tung 指chỉ 教giáo 相tương/tướng 亦diệc 非phi 所sở 證chứng 若nhược 非phi 所sở 證chứng 還hoàn 屬thuộc 生sanh 死tử 故cố 於ư 其kỳ 中trung 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 解giải 脫thoát 等đẳng 者giả 文văn 存tồn 兩lưỡng 釋thích 初sơ 釋thích 先tiên 舉cử 解giải 脫thoát 文văn 字tự 俱câu 無vô 內nội 外ngoại 者giả 正chánh 指chỉ 文văn 字tự 及cập 以dĩ 解giải 脫thoát 。 二nhị 俱câu 無vô 得đắc 所sở 以dĩ 先tiên 破phá 解giải 脫thoát 者giả 恐khủng 人nhân 不bất 曉hiểu 執chấp 解giải 脫thoát 相tương 次thứ 釋thích 者giả 恐khủng 人nhân 謂vị 在tại 文văn 字tự 之chi 外ngoại 故cố 指chỉ 名danh 字tự 是thị 解giải 脫thoát 也dã 言ngôn 不bất 思tư 議nghị 者giả 。 即tức 形hình 前tiền 釋thích 仍nhưng 通thông 通thông 教giáo 故cố 重trọng/trùng 釋thích 中trung 即tức 云vân 別biệt 也dã 何hà 但đãn 解giải 脫thoát 者giả 仍nhưng 恐khủng 唯duy 指chỉ 教giáo 法pháp 文văn 字tự 故cố 指chỉ 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 無vô 非phi 文văn 字tự 此thử 等đẳng 文văn 字tự 皆giai 解giải 脫thoát 也dã 言ngôn 二nhị 處xứ 者giả 法pháp 華hoa 簡giản 眾chúng 及cập 小Tiểu 乘Thừa 中trung 此thử 中trung 兩lưỡng 解giải 者giả 初sơ 約ước 執chấp 情tình 濫lạm 大đại 俱câu 是thị 未vị 得đắc 謂vị 得đắc 。 次thứ 又hựu 圓viên 下hạ 復phục 從tùng 理lý 說thuyết 理lý 本bổn 無vô 斷đoạn 稱xưng 理lý 名danh 脫thoát 是thị 則tắc 圓viên 乘thừa 而nhi 為vi 不bất 斷đoạn 卻khước 自tự 執chấp 其kỳ 小Tiểu 乘Thừa 合hợp 斷đoạn 由do 此thử 自tự 謂vị 成thành 增tăng 上thượng 慢mạn 前tiền 解giải 大đại 小tiểu 相tương 對đối 後hậu 解giải 偏thiên 圓viên 相tương 對đối 濫lạm 謂vị 同đồng 於ư 諸chư 佛Phật 所sở 。 得đắc 者giả 如như 法Pháp 華hoa 云vân 我ngã 等đẳng 同đồng 入nhập 法Pháp 性tánh 。 乃nãi 至chí 世thế 間gian 。 六lục 大đại 羅La 漢Hán 三tam 人nhân 同đồng 坐tọa 解giải 脫thoát 之chi 牀sàng 三tam 同đồng 入nhập 無vô 言ngôn 說thuyết 道Đạo 故cố 未vị 轉chuyển 時thời 無vô 不bất 謂vị 佛Phật 與dữ 己kỷ 同đồng 等đẳng 若nhược 於ư 法pháp 華hoa 不bất 名danh 等đẳng 者giả 釋thích 出xuất 慢mạn 異dị 準chuẩn 向hướng 天thiên 女nữ 所sở 說thuyết 之chi 意ý 以dĩ 望vọng 法pháp 華hoa 何hà 但đãn 於ư 小tiểu 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 於ư 大đại 亦diệc 非phi 若nhược 至chí 法pháp 華hoa 與dữ 天thiên 女nữ 齊tề 當đương 知tri 法pháp 華hoa 起khởi 去khứ 之chi 人nhân 於ư 大đại 小Tiểu 乘Thừa 竝tịnh 成thành 上thượng 慢mạn 佛Phật 雖tuy 令linh 去khứ 意ý 待đãi 後hậu 時thời 或hoặc 約ước 三tam 藏tạng 問vấn 或hoặc 約ước 通thông 問vấn 者giả 二nhị 教giáo 俱câu 有hữu 三tam 乘thừa 故cố 也dã 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 人nhân 於ư 方Phương 等Đẳng 中trung 同đồng 聞văn 通thông 教giáo 三tam 乘thừa 之chi 法Pháp 。 故cố 以dĩ 為vi 問vấn 志chí 求cầu 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 者giả 意ý 明minh 三tam 別biệt 是thị 三tam 藏tạng 教giáo 此thử 即tức 約ước 於ư 化hóa 他tha 說thuyết 也dã 自tự 行hành 受thọ 道đạo 者giả 自tự 行hành 不bất 可khả 更cánh 稟bẩm 權quyền 乘thừa 分phần/phân 得đắc 法Pháp 身thân 仍nhưng 須tu 道đạo 進tiến 道đạo 故cố 法pháp 華hoa 等đẳng 者giả 以dĩ 入nhập 圓viên 圓viên 以dĩ 人nhân 顯hiển 成thành 此thử 義nghĩa 但đãn 以dĩ 大đại 悲bi 等đẳng 者giả 他tha 釋thích 大Đại 乘Thừa 功công 只chỉ 齊tề 此thử 有hữu 言ngôn 寄ký 十thập 二nhị 年niên 在tại 室thất 等đẳng 者giả 但đãn 斥xích 彼bỉ 時thời 於ư 今kim 亦diệc 復phục 何hà 所sở 嫌hiềm 耶da 但đãn 恐khủng 於ư 今kim 聞văn 而nhi 不bất 受thọ 況huống 復phục 往vãng 日nhật 在tại 方Phương 等Đẳng 前tiền 爾nhĩ 前tiền 者giả 方Phương 等Đẳng 前tiền 也dã 故cố 知tri 所sở 訶ha 亦diệc 在tại 十thập 二nhị 年niên 前tiền 。 也dã 是thị 故cố 得đắc 與dữ 方Phương 等Đẳng 義nghĩa 同đồng 此thử 中trung 正chánh 破phá 古cổ 師sư 釋thích 也dã 今kim 言ngôn 下hạ 表biểu 十thập 二nhị 年niên 等đẳng 者giả 正chánh 指chỉ 天thiên 女nữ 己kỷ 之chi 所sở 證chứng 此thử 即tức 無vô 久cửu 近cận 之chi 久cửu 近cận 者giả 無vô 始thỉ 為vi 久cửu 至chí 今kim 為vi 近cận 三tam 脫thoát 亦diệc 爾nhĩ 法pháp 性tánh 本bổn 有hữu 名danh 之chi 為vi 久cửu 方phương 始thỉ 修tu 得đắc 名danh 之chi 為vi 近cận 故cố 知tri 三tam 道đạo 三tam 脫thoát 皆giai 非phi 久cửu 近cận 而nhi 論luận 久cửu 近cận 故cố 以dĩ 止chỉ 室thất 而nhi 用dụng 表biểu 之chi 此thử 中trung 約ước 事sự 論luận 修tu 性tánh 也dã 豈khởi 知tri 根căn 本bổn 無vô 明minh 者giả 若nhược 觀quán 三tam 道đạo 即tức 三tam 脫thoát 故cố 知tri 三tam 脫thoát 為vi 無vô 明minh 障chướng 障chướng 三tam 脫thoát 者giả 即tức 是thị 根căn 本bổn 無vô 明minh 故cố 也dã 當đương 知tri 因nhân 緣duyên 至chí 諸chư 佛Phật 之chi 法Pháp 。 者giả 言ngôn 一nhất 切thiết 者giả 通thông 界giới 內nội 外ngoại 意ý 云vân 從tùng 初sơ 皆giai 依y 頓đốn 教giáo 發phát 心tâm 故cố 云vân 初sơ 不bất 聞văn 等đẳng 如như 界giới 內nội 界giới 外ngoại 有hữu 犯phạm 重trọng/trùng 等đẳng 者giả 重trọng/trùng 能năng 遠viễn 礙ngại 界giới 內nội 外ngoại 理lý 來lai 會hội 也dã 者giả 以dĩ 不bất 絕tuyệt 義nghĩa 似tự 漸tiệm 深thâm 也dã 轉chuyển 不bất 轉chuyển 俱câu 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 者giả 佛Phật 答đáp 意ý 者giả 前tiền 之chi 二nhị 教giáo 不bất 轉chuyển 方phương 得đắc 名danh 為vi 。 不bất 退thoái 後hậu 之chi 二nhị 教giáo 以dĩ 得đắc 理lý 故cố 從tùng 理lý 為vi 名danh 理lý 性tánh 本bổn 無vô 轉chuyển 與dữ 不bất 轉chuyển 轉chuyển 者giả 退thoái 義nghĩa 故cố 不bất 退thoái 也dã 。 但đãn 與dữ 上thượng 文văn 小tiểu 不bất 次thứ 第đệ 者giả 第đệ 一nhất 在tại 第đệ 二nhị 第đệ 二nhị 在tại 第đệ 一nhất 以dĩ 不bất 次thứ 第đệ 故cố 不bất 相tương 應ứng 雖tuy 次thứ 不bất 次thứ 義nghĩa 理lý 必tất 等đẳng 天thiên 以dĩ 正chánh 觀quán 義nghĩa 顯hiển 者giả 先tiên 明minh 正chánh 觀quán 故cố 云vân 十thập 二nhị 年niên 來lai 求cầu 女nữ 人nhân 相tướng 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 於ư 三tam 德đức 中trung 無vô 男nam 女nữ 相tương/tướng 譬thí 顯hiển 亦diệc 須tu 依y 於ư 三tam 德đức 譬thí 如như 下hạ 譬thí 顯hiển 也dã 天thiên 陽dương 地địa 陰ấm 等đẳng 亦diệc 可khả 云vân 晝trú 陽dương 夜dạ 陰ấm 等đẳng 不bất 可khả 說thuyết 盡tận 。 一nhất 切thiết 莫mạc 不phủ 。 皆giai 在tại 陰âm 陽dương 以dĩ 女nữ 業nghiệp 在tại 等đẳng 者giả 以dĩ 未vị 償thường 故cố 故cố 未vị 酬thù 生sanh 必tất 不bất 可khả 轉chuyển 然nhiên 未vị 償thường 者giả 亦diệc 有hữu 可khả 轉chuyển 非phi 此thử 所sở 引dẫn 故cố 不bất 列liệt 來lai 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 妄vọng 等đẳng 者giả 非phi 但đãn 世thế 法pháp 有hữu 可khả 轉chuyển 義nghĩa 出xuất 世thế 之chi 法Pháp 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 若nhược 謂vị 有hữu 定định 悉tất 是thị 妄vọng 計kế 我ngã 入nhập 不bất 思tư 議nghị 。 至chí 那na 得đắc 八bát 相tương/tướng 等đẳng 者giả 此thử 約ước 教giáo 門môn 當đương 分phần/phân 以dĩ 釋thích 別biệt 圓viên 無vô 生sanh 那na 得đắc 作tác 於ư 藏tạng 通thông 八bát 相tương/tướng 映ánh 望vọng 上thượng 下hạ 皆giai 須tu 此thử 釋thích 雖tuy 有hữu 此thử 意ý 等đẳng 者giả 小Tiểu 乘Thừa 云vân 無vô 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 意ý 不bất 彰chương 顯hiển 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 中trung 亦diệc 有hữu 許hứa 有hữu 十thập 方phương 佛Phật 。 者giả 雖tuy 即tức 許hứa 有hữu 豈khởi 如như 華hoa 嚴nghiêm 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 耶da 華hoa 嚴nghiêm 十thập 方phương 互hỗ 為vi 主chủ 伴bạn 一nhất 佛Phật 尚thượng 爾nhĩ 況huống 他tha 佛Phật 耶da 故cố 此thử 中trung 無vô 義nghĩa 不bất 彰chương 顯hiển 。

淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 五ngũ

正chánh 成thành 問vấn 疾tật 品phẩm 明minh 別biệt 教giáo 等đẳng 者giả 問vấn 通thông 相tương/tướng 三tam 觀quán 義nghĩa 在tại 圓viên 者giả 今kim 那na 云vân 別biệt 答đáp 對đối 出xuất 假giả 邊biên 義nghĩa 立lập 別biệt 耳nhĩ 前tiền 文văn 三tam 教giáo 慰úy 喻dụ 中trung 文văn 通thông 相tương/tướng 仍nhưng 存tồn 次thứ 第đệ 意ý 者giả 良lương 由do 此thử 也dã 有hữu 三tam 種chủng 非phi 道đạo 之chi 理lý 等đẳng 者giả 文văn 雖tuy 在tại 假giả 意ý 復phục 通thông 中trung 故cố 云vân 之chi 理lý 乃nãi 至chí 佛Phật 道Đạo 功công 德đức 智trí 慧tuệ 。 復phục 是thị 假giả 攝nhiếp 所sở 言ngôn 理lý 者giả 即tức 指chỉ 三tam 道đạo 本bổn 是thị 三tam 德đức 體thể 復phục 全toàn 是thị 中trung 道Đạo 法Pháp 性tánh 出xuất 沒một 釋thích 之chi 是thị 通thông 是thị 極cực 方Phương 等Đẳng 之chi 教giáo 故cố 使sử 爾nhĩ 耳nhĩ 。 言ngôn 佛Phật 道Đạo 者giả 佛Phật 是thị 不bất 二nhị 之chi 智trí 道đạo 以dĩ 能năng 通thông 為vi 名danh 二nhị 義nghĩa 竝tịnh 稱xưng 故cố 名danh 為vi 道đạo 一nhất 者giả 所sở 踐tiễn 則tắc 無vô 虗hư 通thông 不bất 至chí 極cực 故cố 通thông 而nhi 不bất 虗hư 是thị 故cố 今kim 云vân 從tùng 因nhân 至chí 果quả 俱câu 名danh 佛Phật 道Đạo 兼kiêm 二nhị 故cố 也dã 諸chư 佛Phật 實thật 相tướng 智trí 慧tuệ 者giả 苦khổ 即tức 實thật 相tướng 惑hoặc 即tức 智trí 慧tuệ 業nghiệp 即tức 功công 德đức 此thử 三tam 皆giai 理lý 故cố 云vân 之chi 理lý 問vấn 此thử 品phẩm 不bất 約ước 十thập 二nhị 等đẳng 者giả 下hạ 八bát 段đoạn 中trung 無vô 十thập 二nhị 名danh 答đáp 意ý 者giả 雖tuy 無vô 別biệt 標tiêu 卻khước 成thành 通thông 具cụ 豈khởi 非phi 八bát 段đoạn 十thập 二nhị 緣duyên 耶da 所sở 言ngôn 一nhất 切thiết 非phi 道đạo 等đẳng 者giả 如như 此thử 所sở 列liệt 豈khởi 過quá 三tam 道đạo 對đối 文văn 點điểm 出xuất 其kỳ 義nghĩa 自tự 彰chương 況huống 復phục 九cửu 道đạo 收thu 界giới 內nội 外ngoại 一nhất 切thiết 。 三tam 道đạo 以dĩ 令linh 非phi 道đạo 即tức 佛Phật 道Đạo 故cố 云vân 九cửu 界giới 者giả 具cụ 如như 下hạ 列liệt 以dĩ 為vi 下hạ 四tứ 教giáo 明minh 菩Bồ 薩Tát 不bất 定định 者giả 前tiền 二nhị 菩Bồ 薩Tát 但đãn 是thị 二Nhị 乘Thừa 之chi 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 故cố 。 不bất 云vân 也dã 別biệt 教giáo 正chánh 當đương 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 也dã 圓viên 教giáo 或hoặc 佛Phật 或hoặc 菩Bồ 薩Tát 也dã 今kim 云vân 別biệt 圓viên 修tu 中trung 道đạo 者giả 以dĩ 別biệt 初sơ 心tâm 亦diệc 修tu 中trung 故cố 故cố 且thả 得đắc 云vân 修tu 佛Phật 道Đạo 耳nhĩ 復phục 次thứ 方phương 便tiện 下hạ 指chỉ 藏tạng 通thông 也dã 進tiến 暫tạm 取thủ 之chi 終chung 結kết 其kỳ 非phi 復phục 次thứ 此thử 品phẩm 下hạ 舉cử 淺thiển 例lệ 深thâm 一nhất 切thiết 諸chư 道đạo 。 皆giai 屬thuộc 方phương 便tiện 方phương 便tiện 。 既ký 遍biến 豈khởi 隔cách 藏tạng 通thông 遍biến 入nhập 復phục 斷đoạn 故cố 圓viên 為vi 正chánh 然nhiên 道đạo 對đối 非phi 道đạo 非phi 道đạo 具cụ 十thập 故cố 知tri 十thập 界giới 或hoặc 從tùng 名danh 攝nhiếp 或hoặc 從tùng 體thể 分phần/phân 或hoặc 因nhân 果quả 相tướng 形hình 或hoặc 與dữ 奪đoạt 暫tạm 設thiết 故cố 佛Phật 法Pháp 界giới 或hoặc 唯duy 在tại 圓viên 或hoặc 退thoái 取thủ 別biệt 或hoặc 俱câu 取thủ 地địa 住trụ 或hoặc 沒một 地địa 唯duy 住trụ 或hoặc 復phục 通thông 因nhân 或hoặc 唯duy 在tại 果quả 究cứu 竟cánh 而nhi 論luận 圓viên 果quả 為vi 正chánh 義nghĩa 通thông 從tùng 體thể 攝nhiếp 圓viên 初sơ 心tâm 大đại 經kinh 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 等đẳng 者giả 問vấn 佛Phật 性tánh 之chi 名danh 豈khởi 獨độc 緣duyên 了liễu 縱túng/tung 通thông 緣duyên 了liễu 義nghĩa 涉thiệp 生sanh 死tử 生sanh 死tử 何hà 故cố 名danh 緣duyên 了liễu 因nhân 若nhược 云vân 唯duy 正chánh 非phi 緣duyên 了liễu 者giả 生sanh 死tử 三tam 道đạo 何hà 名danh 正chánh 耶da 三tam 俱câu 不bất 成thành 經kinh 意ý 何hà 在tại 故cố 須tu 依y 此thử 三tam 道đạo 三tam 德đức 三tam 種chủng 佛Phật 性tánh 。 之chi 正chánh 種chủng 也dã 故cố 重trọng/trùng 引dẫn 大đại 經kinh 以dĩ 立lập 中trung 道đạo 中trung 道đạo 若nhược 立lập 緣duyên 了liễu 可khả 成thành 況huống 十thập 界giới 一nhất 心tâm 具cụ 多đa 十thập 二nhị 百bách 界giới 一nhất 一nhất 無vô 非phi 道Đạo 場Tràng 故cố 知tri 此thử 中trung 莫mạc 非phi 二nhị 身thân 之chi 正chánh 因nhân 法Pháp 身thân 之chi 緣duyên 了liễu 剎sát 那na 之chi 三tam 性tánh 生sanh 死tử 之chi 三tam 德đức 能năng 如như 是thị 了liễu 方phương 釋thích 今kim 經kinh 今kim 此thử 大đại 方Phương 等Đẳng 等đẳng 者giả 兼kiêm 斥xích 古cổ 也dã 今kim 此thử 經Kinh 中trung 部bộ 無vô 十thập 二nhị 豈khởi 無vô 佛Phật 性tánh 意ý 明minh 大Đại 乘Thừa 無vô 有hữu 不bất 具cụ 。 廣quảng 問vấn 記ký 者giả 此thử 意ý 正chánh 明minh 有hữu 三tam 定định 大đại 無vô 三tam 定định 小tiểu 不bất 必tất 十thập 二nhị 方phương 乃nãi 名danh 大đại 唯duy 涅Niết 槃Bàn 法pháp 華hoa 具cụ 而nhi 復phục 大đại 自tự 餘dư 諸chư 部bộ 盈doanh 縮súc 不bất 恆hằng 問vấn 此thử 經Kinh 何hà 文văn 正chánh 當đương 三tam 部bộ 答đáp 皆giai 不bất 思tư 議nghị 。 豈khởi 非phi 方Phương 廣Quảng 無vô 別biệt 記ký 而nhi 有hữu 通thông 記ký 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 三tam 道đạo 故cố 無vô 有hữu 不bất 具cụ 。 當đương 成thành 之chi 理lý 記ký 豈khởi 過quá 此thử 而nhi 云vân 無vô 耶da 前tiền 方phương 便tiện 品phẩm 即tức 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 初sơ 雖tuy 居cư 士sĩ 印ấn 竟cánh 何hà 殊thù 況huống 復phục 涅Niết 槃Bàn 指chỉ 十thập 二nhị 部bộ 望vọng 十thập 二nhị 部bộ 以dĩ 定định 大đại 小tiểu 故cố 但đãn 有hữu 方Phương 廣Quảng 十thập 二nhị 善thiện 成thành 無vô 問vấn 及cập 記ký 猶do 通thông 大đại 小tiểu 故cố 無vô 此thử 二nhị 義nghĩa 亦diệc 善thiện 成thành 種chủng 性tánh 即tức 是thị 眼nhãn 目mục 異dị 名danh 雖tuy 是thị 異dị 名danh 非phi 無vô 別biệt 義nghĩa 若nhược 說thuyết 能năng 生sanh 應ưng 從tùng 種chủng 立lập 若nhược 說thuyết 不bất 改cải 以dĩ 性tánh 為vi 名danh 但đãn 隨tùy 便tiện 標tiêu 義nghĩa 理lý 咸hàm 具cụ 今kim 經kinh 且thả 從tùng 能năng 生sanh 為vi 名danh 是thị 故cố 文văn 中trung 多đa 從tùng 種chủng 立lập 應ưng 知tri 種chủng 是thị 性tánh 家gia 之chi 種chủng 性tánh 是thị 種chủng 家gia 之chi 性tánh 不bất 變biến 故cố 能năng 生sanh 能năng 生sanh 故cố 不bất 變biến 此thử 二nhị 一nhất 切thiết 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 久cửu 遠viễn 常thường 存tồn 足túc 為vi 良lương 信tín 問vấn 若nhược 佛Phật 性tánh 有hữu 三tam 種chủng 等đẳng 者giả 意ý 欲dục 明minh 同đồng 先tiên 從tùng 異dị 問vấn 前tiền 文văn 雖tuy 云vân 道đạo 即tức 是thị 性tánh 此thử 但đãn 通thông 途đồ 消tiêu 品phẩm 題đề 目mục 今kim 問vấn 品phẩm 內nội 種chủng 有hữu 三tam 不bất 答đáp 意ý 可khả 知tri 種chủng 相tướng 體thể 性tánh 。 者giả 此thử 中trung 意ý 列liệt 四tứ 名danh 名danh 異dị 義nghĩa 同đồng 今kim 之chi 種chủng 性tánh 即tức 令linh 永vĩnh 異dị 相tướng 彰chương 於ư 外ngoại 尚thượng 與dữ 性tánh 同đồng 種chủng 從tùng 內nội 生sanh 理lý 符phù 於ư 性tánh 問vấn 種chủng 以dĩ 能năng 生sanh 為vi 義nghĩa 等đẳng 者giả 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 二nhị 義nghĩa 為vi 本bổn 故cố 知tri 真Chân 如Như 法Pháp 界Giới 。 法pháp 性tánh 秘bí 藏tạng 皆giai 應ưng 對đối 種chủng 而nhi 為vi 問vấn 也dã 答đáp 中trung 無vô 取thủ 緣duyên 了liễu 而nhi 為vi 種chủng 義nghĩa 從tùng 內nội 求cầu 者giả 方phương 便tiện 比tỉ 說thuyết 方phương 出xuất 正chánh 性tánh 亦diệc 名danh 為vi 種chủng 故cố 知tri 三tam 道đạo 能năng 生sanh 三tam 性tánh 何hà 必tất 專chuyên 執chấp 外ngoại 生sanh 長trưởng 耶da 況huống 復phục 亦diệc 應ưng 以dĩ 類loại 釋Thích 種chủng 具cụ 如như 法Pháp 華hoa 疏sớ/sơ 中trung 所sở 明minh 故cố 非phi 但đãn 正chánh 種chủng 非phi 因nhân 而nhi 因nhân 業nghiệp 惑hoặc 緣duyên 了liễu 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 是thị 則tắc 如như 下hạ 顯hiển 有hữu 種chủng 義nghĩa 故cố 翻phiên 對đối 正chánh 緣duyên 了liễu 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 性tánh 也dã 是thị 則tắc 三tam 名danh 俱câu 種chủng 竝tịnh 性tánh 義nghĩa 同đồng 名danh 異dị 善thiện 須tu 思tư 之chi 心tâm 境cảnh 不bất 殊thù 義nghĩa 理lý 自tự 合hợp 答đáp 中trung 云vân 若nhược 如như 所sở 問vấn 乃nãi 是thị 通thông 義nghĩa 者giả 通thông 別biệt 只chỉ 是thị 離ly 合hợp 之chi 義nghĩa 具cụ 知tri 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 中trung 及cập 不bất 二nhị 門môn 法pháp 性tánh 五ngũ 陰ấm 有hữu 無vô 明minh 不bất 善thiện 等đẳng 者giả 無vô 明minh 惑hoặc 也dã 不bất 善thiện 業nghiệp 也dã 無vô 記ký 五ngũ 陰ấm 本bổn 名danh 法pháp 性tánh 由do 加gia 惑hoặc 業nghiệp 計kế 陰ấm 成thành 迷mê 亦diệc 是thị 法pháp 性tánh 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 故cố 使sử 三tam 種chủng 迷mê 則tắc 俱câu 迷mê 迷mê 理lý 本bổn 淨tịnh 因nhân 果quả 對đối 說thuyết 故cố 云vân 有hữu 無vô 明minh 不bất 善thiện 即tức 成thành 生sanh 死tử 轉chuyển 即tức 名danh 淨tịnh 十Thập 地Địa 論luận 師sư 等đẳng 者giả 七thất 識thức 是thị 一nhất 所sở 計kế 成thành 異dị 由do 此thử 見kiến 識thức 是thị 了liễu 因nhân 種chủng 從tùng 了liễu 名danh 智trí 從tùng 迷mê 曰viết 見kiến 古cổ 人nhân 不bất 用dụng 互hỗ 執chấp 成thành 諍tranh 六lục 識thức 為vi 緣duyên 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 觀quán 心tâm 者giả 前tiền 雖tuy 已dĩ 約ước 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 十thập 界giới 三tam 道đạo 未vị 云vân 此thử 等đẳng 則tắc 是thị 觀quán 境cảnh 今kim 云vân 十thập 界giới 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 只chỉ 是thị 一nhất 念niệm 與dữ 前tiền 何hà 別biệt 恐khủng 人nhân 不bất 了liễu 故cố 別biệt 明minh 之chi 於ư 向hướng 事sự 此thử 更cánh 無vô 異dị 轍triệt 一nhất 心tâm 一nhất 色sắc 無vô 非phi 十thập 界giới 即tức 空không 假giả 中trung 況huống 復phục 舉cử 心tâm 惑hoặc 已dĩ 成thành 智trí 業nghiệp 隨tùy 觀quán 轉chuyển 自tự 得đắc 脫thoát 名danh 究cứu 竟cánh 而nhi 論luận 苦khổ 為vi 正chánh 境cảnh 業nghiệp 惑hoặc 之chi 上thượng 苦khổ 亦diệc 灼chước 然nhiên 故cố 苦khổ 色sắc 心tâm 三tam 義nghĩa 具cụ 足túc 是thị 則tắc 至chí 不bất 彰chương 三tam 德đức 者giả 能năng 通thông 至chí 極cực 故cố 名danh 不bất 障chướng 如như 伊y 字tự 者giả 因nhân 果quả 事sự 理lý 俱câu 得đắc 譬thí 伊y 準chuẩn 他tha 所sở 明minh 理lý 一nhất 修tu 二nhị 因nhân 之chi 與dữ 果quả 皆giai 不bất 成thành 伊y 常thường 無vô 常thường 等đẳng 理lý 須tu 顯hiển 說thuyết 若nhược 覺giác 至chí 如Như 來Lai 者giả 然nhiên 此thử 三tam 道đạo 俱câu 有hữu 能năng 生sanh 緣duyên 了liễu 之chi 義nghĩa 能năng 生sanh 緣duyên 了liễu 之chi 義nghĩa 能năng 生sanh 已dĩ 如như 前tiền 立lập 更cánh 應ưng 問vấn 云vân 正chánh 豈khởi 非phi 種chủng 自tự 行hành 至chí 功công 德đức 者giả 從tùng 自tự 行hành 說thuyết 但đãn 由do 二nhị 智trí 能năng 顯hiển 法Pháp 身thân 及cập 解giải 脫thoát 用dụng 二nhị 智trí 權quyền 實thật 般Bát 若Nhã 契khế 境cảnh 不bất 名danh 功công 德đức 化hóa 他tha 二nhị 智trí 是thị 名danh 一nhất 權quyền 維duy 摩ma 詰cật 言ngôn 等đẳng 者giả 應ưng 知tri 答đáp 意ý 具cụ 於ư 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 出xuất 假giả 二nhị 者giả 即tức 理lý 若nhược 不bất 出xuất 假giả 無vô 由do 顯hiển 於ư 通thông 相tương 次thứ 第đệ 若nhược 不bất 即tức 理lý 無vô 由do 顯hiển 於ư 理lý 假giả 通thông 因nhân 下hạ 去khứ 七thất 段đoạn 深thâm 了liễu 其kỳ 意ý 方phương 稱xưng 此thử 品phẩm 文văn 之chi 大đại 旨chỉ 復phục 次thứ 下hạ 重trùng 更cánh 分phân 別biệt 出xuất 假giả 非phi 道đạo 約ước 事sự 佛Phật 道Đạo 具cụ 指chỉ 假giả 智trí 為vi 非phi 道đạo 等đẳng 約ước 五ngũ 重trọng/trùng 三tam 途đồ 之chi 果quả 者giả 問vấn 無vô 間gian 之chi 果quả 那na 感cảm 鬼quỷ 畜súc 而nhi 總tổng 云vân 三tam 途đồ 耶da 答đáp 餘dư 二nhị 即tức 是thị 無vô 間gian 眷quyến 屬thuộc 以dĩ 造tạo 因nhân 時thời 自tự 有hữu 相tương 從tùng 二nhị 惡ác 趣thú 業nghiệp 亦diệc 可khả 餘dư 報báo 通thông 於ư 餘dư 二nhị 此thử 明minh 菩Bồ 薩Tát 。 利lợi 物vật 之chi 門môn 亦diệc 由do 初sơ 觀quán 逆nghịch 心tâm 願nguyện 力lực 故cố 成thành 觀quán 因nhân 任nhậm 運vận 契khế 機cơ 故cố 何hà 者giả 下hạ 釋thích 出xuất 初sơ 觀quán 以dĩ 為vi 假giả 因nhân 業nghiệp 待đãi 入nhập 時thời 方phương 乃nãi 名danh 順thuận 何hà 況huống 下hạ 以dĩ 因nhân 況huống 果quả 即tức 阿a 字tự 等đẳng 既ký 是thị 通thông 相tương/tướng 入nhập 假giả 之chi 觀quán 故cố 得đắc 通thông 用dụng 無vô 生sanh 觀quán 門môn 及cập 無vô 垢cấu 等đẳng 以dĩ 為vi 其kỳ 行hành 若nhược 爾nhĩ 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 不bất 思tư 議nghị 假giả 但đãn 於ư 別biệt 教giáo 猶do 名danh 次thứ 第đệ 及cập 鈍độn 菩Bồ 薩Tát 仍nhưng 名danh 生sanh 蘇tô 於ư 利lợi 根căn 者giả 即tức 名danh 入nhập 中trung 此thử 會hội 得đắc 入nhập 既ký 名danh 上thượng 上thượng 於ư 上thượng 上thượng 中trung 不bất 無vô 初sơ 後hậu 處xứ 處xứ 結kết 其kỳ 得đắc 道Đạo 之chi 相tướng 從tùng 若nhược 知tri 下hạ 至chí 通thông 達đạt 佛Phật 道Đạo 。 即tức 其kỳ 文văn 也dã 逆nghịch 心tâm 下hạ 以dĩ 觀quán 心tâm 者giả 種chủng 性tánh 不bất 周chu 遍biến 在tại 諸chư 教giáo 味vị 諸chư 行hành 諸chư 道đạo 言ngôn 漸tiệm 頓đốn 等đẳng 者giả 具cụ 騰đằng 始thỉ 末mạt 令linh 知tri 一nhất 化hóa 無vô 非phi 佛Phật 道Đạo 不bất 思tư 議nghị 假giả 故cố 知tri 通thông 相tương/tướng 具cụ 含hàm 三tam 種chủng 菩Bồ 薩Tát 之chi 假giả 及cập 以dĩ 地địa 住trụ 不bất 思tư 議nghị 。 假giả 準chuẩn 義nghĩa 亦diệc 含hàm 三tam 祗chi 之chi 假giả 但đãn 約ước 顯hiển 教giáo 非phi 從tùng 空không 出xuất 是thị 故cố 此thử 中trung 。 不bất 得đắc 論luận 之chi 今kim 取thủ 最tối 惡ác 等đẳng 者giả 以dĩ 居cư 其kỳ 初sơ 惡ác 中trung 之chi 極cực 所sở 以dĩ 具cụ 示thị 二nhị 種chủng 相tương/tướng 者giả 若nhược 唯duy 示thị 可khả 懺sám 恐khủng 人nhân 謂vị 言ngôn 逆nghịch 罪tội 無vô 果quả 若nhược 唯duy 不bất 懺sám 恐khủng 人nhân 謂vị 言ngôn 罪tội 不bất 可khả 滅diệt 為vi 除trừ 邪tà 計kế 及cập 生sanh 二nhị 善thiện 故cố 隨tùy 其kỳ 根căn 立lập 斯tư 二nhị 也dã 我ngã 受thọ 等đẳng 者giả 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 今kim 從tùng 內nội 實thật 灼chước 然nhiên 不bất 失thất 楞lăng 嚴nghiêm 之chi 樂lạc 豈khởi 但đãn 獨độc 云vân 三tam 禪thiền 而nhi 已dĩ 若nhược 從tùng 迹tích 論luận 乃nãi 示thị 現hiện 抗kháng 慚tàm 之chi 極cực 故cố 今kim 從tùng 其kỳ 出xuất 假giả 邊biên 說thuyết 三tam 禪thiền 乃nãi 是thị 開khai 迹tích 之chi 言ngôn 所sở 以dĩ 得đắc 作tác 本bổn 迹tích 釋thích 者giả 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 唯duy 除trừ 如Như 來Lai 。 久cửu 本bổn 之chi 秘bí 及cập 以dĩ 記ký 小tiểu 成thành 佛Phật 之chi 言ngôn 調Điều 達Đạt 開khai 文văn 經kinh 論luận 共cộng 有hữu 方Phương 等Đẳng 婆bà 藪tẩu 即tức 其kỳ 例lệ 也dã 此thử 中trung 諸chư 文văn 皆giai 用dụng 二nhị 十thập 五ngũ 三tam 昧muội 中trung 諸chư 三tam 昧muội 者giả 以dĩ 王vương 三tam 昧muội 只chỉ 是thị 三tam 諦đế 三tam 三tam 昧muội 故cố 耳nhĩ 以dĩ 依y 次thứ 第đệ 但đãn 唯duy 用dụng 俗tục 故cố 云vân 佛Phật 法Pháp 未vị 滿mãn 等đẳng 也dã 未vị 滿mãn 名danh 亦diệc 通thông 三tam 諦đế 補bổ 處xứ 尚thượng 乃nãi 更cánh 入nhập 重trọng/trùng 玄huyền 故cố 一nhất 一nhất 文văn 皆giai 云vân 自tự 行hành 等đẳng 也dã 下hạ 去khứ 諸chư 句cú 一nhất 一nhất 悉tất 然nhiên 婆bà 藪tẩu 具cụ 釋thích 籤# 中trung 明minh 象tượng 等đẳng 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 中trung 請thỉnh 觀quán 音âm 偈kệ 如như 止Chỉ 觀Quán 引dẫn 此thử 十thập 多đa 有hữu 等đẳng 者giả 既ký 不bất 別biệt 分phần/phân 多đa 分phần 通thông 說thuyết 然nhiên 準chuẩn 破phá 戒giới 定định 屬thuộc 業nghiệp 道đạo 餘dư 者giả 多đa 分phần 皆giai 是thị 煩phiền 惱não 故cố 云vân 多đa 也dã 故cố 知tri 若nhược 內nội 起khởi 者giả 即tức 屬thuộc 煩phiền 惱não 不bất 可khả 制chế 者giả 。 多đa 屬thuộc 業nghiệp 道đạo 以dĩ 無vô 所sở 受thọ 。 而nhi 受thọ 諸chư 受thọ 。 者giả 雖tuy 即tức 翻phiên 於ư 十thập 蔽tế 成thành 度độ 於ư 一nhất 一nhất 蔽tế 皆giai 達đạt 於ư 中trung 如như 身thân 子tử 善thiện 吉cát 等đẳng 者giả 當đương 知tri 受thọ 彈đàn 及cập 以dĩ 加gia 被bị 但đãn 是thị 從tùng 迹tích 示thị 次thứ 第đệ 行hành 今kim 據cứ 本bổn 說thuyết 云vân 不bất 受thọ 等đẳng 示thị 入nhập 至chí 受thọ 四tứ 天thiên 下hạ 等đẳng 者giả 經kinh 無vô 四tứ 名danh 應ưng 從tùng 義nghĩa 立lập 何hà 者giả 若nhược 準chuẩn 下hạ 賤tiện 醜xú 陋lậu 之chi 言ngôn 多đa 在tại 南nam 洲châu 老lão 病bệnh 妻thê 妾thiếp 事sự 通thông 餘dư 三tam 北bắc 洲châu 復phục 應ưng 不bất 通thông 於ư 病bệnh 訥nột 鈍độn 亦diệc 可khả 通thông 於ư 四tứ 洲châu 故cố 得đắc 總tổng 云vân 四tứ 天thiên 下hạ 也dã 經kinh 無vô 脩tu 羅la 及cập 六lục 欲dục 者giả 脩tu 羅la 離ly 合hợp 有hữu 無vô 可khả 知tri 六lục 欲dục 或hoặc 是thị 例lệ 上thượng 故cố 略lược 文văn 中trung 次thứ 第đệ 略lược 出xuất 六lục 欲dục 斷đoạn 於ư 因nhân 緣duyên 約ước 四tứ 教giáo 者giả 別biệt 圓viên 因nhân 位vị 猶do 屬thuộc 諸chư 道đạo 未vị 純thuần 淨tịnh 故cố 故cố 斷đoạn 通thông 諸chư 除trừ 圓viên 玅# 覺giác 等đẳng 者giả 他tha 明minh 非phi 道đạo 其kỳ 事sự 太thái 近cận 今kim 明minh 唯duy 餘dư 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 在tại 者giả 尚thượng 是thị 非phi 道đạo 故cố 唯duy 除trừ 佛Phật 究cứu 盡tận 佛Phật 道Đạo 此thử 二nhị 大Đại 士Sĩ 。 更cánh 相tương 問vấn 答đáp 正chánh 當đương 二nhị 磓# 更cánh 扣khấu 之chi 相tướng 如như 法Pháp 相tương/tướng 解giải 等đẳng 者giả 如như 彼bỉ 非phi 道đạo 即tức 是thị 佛Phật 道Đạo 法Pháp 相tương 生sanh 解giải 還hoàn 依y 彼bỉ 說thuyết 方phương 稱xưng 如Như 來Lai 能năng 依y 此thử 觀quán 即tức 如Như 來Lai 行hạnh 。 是thị 故cố 引dẫn 之chi 通thông 於ư 說thuyết 行hành 種chủng 以dĩ 能năng 生sanh 類loại 性tánh 三tam 義nghĩa 者giả 前tiền 已dĩ 和hòa 會hội 今kim 更cánh 對đối 辨biện 故cố 更cánh 論luận 之chi 其kỳ 實thật 能năng 生sanh 生sanh 於ư 種chủng 類loại 此thử 生sanh 類loại 永vĩnh 無vô 改cải 也dã 若nhược 無vô 苦khổ 道đạo 何hà 有hữu 一nhất 相tương/tướng 若nhược 無vô 業nghiệp 道đạo 何hà 有hữu 彈đàn 指chỉ 若nhược 無vô 煩phiền 惱não 。 何hà 有hữu 智trí 慧tuệ 順thuận 方phương 便tiện 教giáo 猶do 名danh 不bất 類loại 故cố 諸chư 餘dư 經kinh 皆giai 悉tất 別biệt 立lập 今kim 明minh 有hữu 類loại 生sanh 義nghĩa 可khả 成thành 生sanh 必tất 無vô 理lý 直trực 至chí 於ư 果quả 故cố 今kim 立lập 之chi 共cộng 成thành 化hóa 相tương/tướng 故cố 釋Thích 種chủng 類loại 乃nãi 附phụ 時thời 情tình 由do 約ước 類loại 明minh 恐khủng 人nhân 不bất 了liễu 謂vị 滅diệt 種chủng 非phi 類loại 故cố 附phụ 時thời 情tình 簡giản 出xuất 餘dư 教giáo 識thức 方phương 便tiện 教giáo 不bất 明minh 真chân 種chủng 故cố 大đại 經kinh 至chí 善thiện 根căn 人nhân 無vô 者giả 顯hiển 非phi 道đạo 可khả 滅diệt 善thiện 道đạo 可khả 成thành 復phục 將tương 此thử 無vô 以dĩ 入nhập 後hậu 句cú 善thiện 人nhân 有hữu 者giả 是thị 也dã 又hựu 善thiện 人nhân 有hữu 指chỉ 有hữu 漏lậu 善thiện 至chí 後hậu 開khai 時thời 堪kham 成thành 緣duyên 因nhân 故cố 此thử 緣duyên 初sơ 已dĩ 名danh 為vi 種chủng 言ngôn 俱câu 無vô 者giả 即tức 指chỉ 了liễu 因nhân 何hà 妨phương 無vô 始thỉ 全toàn 無vô 一nhất 句cú 故cố 今kim 從tùng 於ư 無vô 者giả 說thuyết 或hoặc 是thị 了liễu 從tùng 顯hiển 了liễu 者giả 說thuyết 若nhược 爾nhĩ 緣duyên 亦diệc 容dung 無vô 何hà 獨độc 於ư 了liễu 為vi 成thành 四tứ 句cú 故cố 緣duyên 從tùng 有hữu 說thuyết 了liễu 因nhân 且thả 從tùng 覆phú 相tương/tướng 而nhi 說thuyết 無vô 八bát 識thức 則tắc 無vô 生sanh 死tử 。 涅Niết 槃Bàn 者giả 八bát 是thị 異dị 熟thục 故cố 云vân 生sanh 死tử 即tức 此thử 生sanh 死tử 體thể 是thị 涅Niết 槃Bàn 又hựu 此thử 識thức 性tánh 體thể 含hàm 此thử 二nhị 若nhược 爾nhĩ 六lục 七thất 亦diệc 是thị 生sanh 死tử 識thức 何hà 不bất 得đắc 名danh 即tức 涅Niết 槃Bàn 耶da 答đáp 若nhược 通thông 對đối 者giả 義nghĩa 亦diệc 可khả 爾nhĩ 若nhược 地địa 論luận 用dụng 七thất 識thức 斷đoạn 六lục 識thức 智trí 障chướng 滅diệt 者giả 謂vị 第đệ 七thất 識thức 能năng 取thủ 八bát 中trung 清thanh 淨tịnh 之chi 相tướng 。 真chân 修tu 未vị 顯hiển 皆giai 屬thuộc 六lục 也dã 故cố 今kim 六lục 中trung 智trí 障chướng 滅diệt 者giả 即tức 顯hiển 八bát 中trung 清thanh 淨tịnh 真chân 修tu 須tu 取thủ 中trung 論luận 等đẳng 者giả 地địa 師sư 以dĩ 八bát 為vi 自tự 攝nhiếp 師sư 以dĩ 八bát 為vi 他tha 故cố 為vi 中trung 論luận 之chi 所sở 破phá 也dã 此thử 經Kinh 以dĩ 身thân 識thức 煩phiền 惱não 不bất 善thiện 等đẳng 用dụng 中trung 論luận 破phá 已dĩ 方phương 顯hiển 今kim 經kinh 三tam 道đạo 之chi 言ngôn 身thân 等đẳng 者giả 身thân 中trung 六lục 七thất 自tự 有hữu 報báo 法pháp 俱câu 屬thuộc 苦khổ 道đạo 起khởi 煩phiền 惱não 者giả 即tức 屬thuộc 煩phiền 惱não 結kết 業nghiệp 成thành 就tựu 即tức 屬thuộc 不bất 善thiện 三tam 即tức 三tam 因nhân 何hà 徒đồ 紛phân 諍tranh 此thử 三tam 種chủng 性tánh 非phi 前tiền 後hậu 等đẳng 者giả 只chỉ 三tam 道đạo 時thời 自tự 非phi 縱tung 橫hoành 豈khởi 得đắc 至chí 果quả 方phương 如như 伊y 字tự 種chủng 若nhược 縱tung 橫hoành 果quả 非phi 本bổn 有hữu 理lý 性tánh 伊y 者giả 深thâm 觀quán 三tam 道đạo 為vi 在tại 何hà 處xứ 。 既ký 在tại 一nhất 念niệm 不bất 可khả 縱tung 橫hoành 故cố 知tri 因nhân 果quả 悉tất 如như 伊y 也dã 三tam 門môn 不bất 同đồng 苦khổ 門môn 通thông 門môn 別biệt 門môn 下hạ 文văn 一nhất 一nhất 次thứ 第đệ 。 出xuất 之chi 初sơ 若nhược 就tựu 苦khổ 門môn 明minh 義nghĩa 者giả 三tam 道đạo 相tương 從tùng 皆giai 是thị 苦khổ 攝nhiếp 通thông 相tương/tướng 既ký 云vân 一nhất 一nhất 皆giai 三tam 對đối 本bổn 苦khổ 門môn 故cố 有hữu 離ly 念niệm 三tam 道đạo 復phục 別biệt 不bất 可khả 專chuyên 通thông 初sơ 有hữu 身thân 等đẳng 者giả 前tiền 文văn 已dĩ 將tương 身thân 為vi 苦khổ 道đạo 即tức 是thị 正chánh 因nhân 六lục 為vi 緣duyên 因nhân 七thất 為vi 了liễu 因nhân 今kim 復phục 合hợp 之chi 而nhi 為vi 正chánh 因nhân 又hựu 身thân 為vi 種chủng 者giả 能năng 生sanh 福phước 德đức 智trí 慧tuệ 。 者giả 對đối 三tam 可khả 知tri 此thử 是thị 三tam 種chủng 經kinh 之chi 文văn 恐khủng 猶do 執chấp 權quyền 勤cần 勤cần 示thị 耳nhĩ 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 及cập 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 六lục 法pháp 不bất 即tức 不bất 離ly 。 中trung 明minh 如như 人nhân 翳ế 眼nhãn 等đẳng 者giả 正chánh 約ước 方Phương 等Đẳng 形hình 於ư 二Nhị 乘Thừa 而nhi 作tác 譬thí 也dã 亦diệc 是thị 三tam 佛Phật 如Như 來Lai 種chủng 者giả 意ý 亦diệc 如như 前tiền 苦khổ 道đạo 明minh 之chi 貪tham 愛ái 雖tuy 即tức 已dĩ 屬thuộc 煩phiền 惱não 依y 身thân 藉tạ 業nghiệp 亦diệc 具cụ 有hữu 三tam 豈khởi 獨độc 觀quán 惑hoặc 能năng 壞hoại 惑hoặc 耶da 必tất 觀quán 惑hoặc 具cụ 及cập 以dĩ 惑hoặc 由do 業nghiệp 苦khổ 故cố 也dã 煩phiền 惱não 既ký 爾nhĩ 於ư 五ngũ 葢# 中trung 睡thụy 掉trạo 二nhị 葢# 猶do 是thị 報báo 法pháp 以dĩ 相tương/tướng 帶đái 故cố 故cố 亦diệc 同đồng 苦khổ 所sở 以dĩ 皆giai 須tu 云vân 三tam 故cố 也dã 若nhược 離ly 取thủ 我ngã 者giả 別biệt 列liệt 於ư 三tam 別biệt 通thông 有hữu 我ngã 故cố 但đãn 成thành 三tam 若nhược 離ly 出xuất 我ngã 我ngã 遍biến 有hữu 三tam 乃nãi 成thành 等đẳng 分phân 別biệt 門môn 明minh 義nghĩa 者giả 倒đảo 計kế 於ư 陰ấm 故cố 總tổng 屬thuộc 身thân 常thường 等đẳng 別biệt 故cố 故cố 於ư 苦khổ 門môn 苦khổ 道đạo 之chi 中trung 離ly 出xuất 四tứ 倒đảo 別biệt 門môn 即tức 是thị 別biệt 相tướng 念niệm 處xứ 加gia 能năng 觀quán 念niệm 故cố 處xứ 名danh 生sanh 若nhược 從tùng 相tương 生sanh 身thân 等đẳng 復phục 受thọ 正chánh 勤cần 如như 意ý 乃nãi 至chí 覺giác 道đạo 等đẳng 名danh 故cố 知tri 身thân 等đẳng 文văn 亦diệc 轉chuyển 入nhập 下hạ 之chi 六lục 門môn 此thử 等đẳng 皆giai 應ưng 無vô 作tác 釋thích 之chi 當đương 知tri 四tứ 倒đảo 非phi 道đạo 出xuất 生sanh 三tam 十thập 七thất 。 品phẩm 之chi 佛Phật 道Đạo 能năng 生sanh 根căn 本bổn 等đẳng 者giả 問vấn 葢# 能năng 覆phú 禪thiền 與dữ 禪thiền 相tương 違vi 葢# 去khứ 禪thiền 發phát 能năng 生sanh 何hà 在tại 答đáp 若nhược 約ước 小Tiểu 乘Thừa 葢# 是thị 相tương 違vi 若nhược 從tùng 大đại 教giáo 達đạt 葢# 成thành 定định 故cố 約ước 大đại 教giáo 名danh 相tướng 生sanh 也dã 若nhược 爾nhĩ 何hà 故cố 生sanh 於ư 根căn 本bổn 禪thiền 耶da 答đáp 事sự 理lý 竝tịnh 明minh 故cố 兼kiêm 發phát 事sự 或hoặc 是thị 元nguyên 以dĩ 小tiểu 助trợ 於ư 大đại 此thử 於ư 別biệt 於ư 通thông 無vô 妨phương 以dĩ 由do 葢# 中trung 亦diệc 具cụ 三tam 道đạo 故cố 約ước 通thông 說thuyết 華hoa 嚴nghiêm 十thập 種chủng 六lục 根căn (# 檢kiểm )# 七thất 識thức 住trụ 者giả 處xứ 是thị 所sở 住trụ 住trụ 是thị 能năng 住trụ 若nhược 依y 什thập 公công 但đãn 在tại 於ư 苦khổ 隨tùy 所sở 住trú 處xứ 。 三tam 道đạo 具cụ 足túc 亦diệc 成thành 通thông 相tương/tướng 三tam 道đạo 之chi 相tướng 約ước 小Tiểu 乘Thừa 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 挫tỏa 成thành 無vô 種chủng 雖tuy 云vân 不bất 樂nhạo 理lý 非phi 全toàn 無vô 生sanh 善thiện 之chi 緣duyên 者giả 且thả 從tùng 對đối 治trị 通thông 為vi 觀quán 境cảnh 何hà 種chủng 不bất 成thành 因nhân 惡ác 生sanh 善thiện 等đẳng 者giả 此thử 引dẫn 可khả 轉chuyển 以dĩ 為vi 況huống 例lệ 一nhất 切thiết 大đại 惡ác 無vô 不bất 轉chuyển 理lý 既ký 轉chuyển 為vi 善thiện 生sanh 三tam 不bất 護hộ 當đương 知tri 惡ác 體thể 是thị 不bất 護hộ 體thể 如như 濕thấp 土thổ/độ 能năng 生sanh 乾can/kiền/càn 土thổ/độ 成thành 乾can/kiền/càn 土thổ/độ 已dĩ 即tức 成thành 塼chuyên 瓦ngõa 故cố 知tri 濕thấp 土thổ/độ 是thị 塼chuyên 瓦ngõa 體thể 能năng 生sanh 三tam 種chủng 。 法Pháp 身thân 者giả 諸chư 身thân 竝tịnh 得đắc 名danh 法Pháp 身thân 者giả 即tức 如như 三tam 法pháp 在tại 苦khổ 故cố 也dã 大đại 品phẩm 植thực 種chủng 於ư 空không 等đẳng 者giả 無vô 糞phẩn 曰viết 空không 非phi 太thái 虗hư 也dã 慈từ 與dữ 悲bi 相tương/tướng 符phù 等đẳng 者giả 女nữ 性tánh 柔nhu 和hòa 不bất 與dữ 物vật 諍tranh 。 如như 慈từ 與dữ 悲bi 易dị 可khả 合hợp 集tập 若nhược 似tự 若nhược 真chân 者giả 似tự 賢hiền 真chân 聖thánh 如như 是thị 約ước 別biệt 圓viên 教giáo 等đẳng 但đãn 要yếu 先tiên 須tu 約ước 前tiền 二nhị 教giáo 消tiêu 釋thích 竟cánh 已dĩ 次thứ 約ước 後hậu 二nhị 然nhiên 前tiền 二nhị 教giáo 但đãn 斷đoạn 界giới 內nội 若nhược 依y 別biệt 教giáo 界giới 內nội 界giới 外ngoại 見kiến 思tư 除trừ 處xứ 皆giai 有hữu 前tiền 後hậu 易dị 可khả 相tương/tướng 例lệ 登đăng 地địa 同đồng 體thể 理lý 非phi 前tiền 後hậu 於ư 別biệt 教giáo 中trung 雖tuy 復phục 入nhập 地địa 仍nhưng 分phần/phân 見kiến 修tu 前tiền 後hậu 之chi 別biệt 圓viên 教giáo 一nhất 向hướng 初sơ 後hậu 不bất 二nhị 是thị 則tắc 不bất 可khả 。 分phần/phân 於ư 見kiến 修tu 之chi 異dị 且thả 約ước 界giới 內nội 見kiến 盡tận 之chi 位vị 名danh 為vi 見kiến 淨tịnh 及cập 度độ 疑nghi 淨tịnh 約ước 思tư 盡tận 邊biên 名danh 分phân 別biệt 淨tịnh 及cập 以dĩ 行hành 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 須tu 指chỉ 究cứu 竟cánh 佛Phật 果Quả 若nhược 於ư 真chân 位vị 立lập 七thất 淨tịnh 者giả 不bất 分phân 而nhi 分phần/phân 以dĩ 為vi 七thất 淨tịnh 準chuẩn 四tứ 依y 位vị 作tác 之chi 可khả 見kiến 菩Bồ 薩Tát 在tại 因nhân 等đẳng 者giả 以dĩ 七thất 淨tịnh 中trung 有hữu 無Vô 學Học 道đạo 非phi 究cứu 竟cánh 果quả 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 無Vô 學Học 因nhân 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 涅Niết 槃Bàn 故cố 也dã 更cánh 修tu 八bát 解giải 為vi 除trừ 垢cấu 者giả 即tức 斷đoạn 諸chư 禪thiền 障chướng 通thông 無vô 知tri 及cập 修tu 九cửu 種chủng 大đại 禪thiền 等đẳng 也dã 亦diệc 可khả 得đắc 云vân 於ư 諸chư 禪thiền 中trung 。 皆giai 除trừ 無vô 知tri 。

淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 六lục

第đệ 一nhất 四tứ 句cú 中trung 以dĩ 第đệ 三tam 句cú 簡giản 二Nhị 乘Thừa 者giả 此thử 意ý 正chánh 當đương 方Phương 等Đẳng 意ý 也dã 亦diệc 可khả 應ưng 云vân 通thông 教giáo 二Nhị 乘Thừa 義nghĩa 同đồng 三tam 藏tạng 別biệt 教giáo 地địa 前tiền 名danh 為vi 偏thiên 門môn 若nhược 初Sơ 地Địa 名danh 入nhập 圓viên 理lý 但đãn 初sơ 異dị 後hậu 不bất 同đồng 圓viên 教giáo 或hoặc 云vân 教giáo 道đạo 地địa 前tiền 非phi 圓viên 入nhập 從tùng 證chứng 說thuyết 方phương 名danh 圓viên 理lý 第đệ 四tứ 四tứ 句cú 即tức 是thị 簡giản 前tiền 第đệ 三tam 四tứ 句cú 前tiền 雖tuy 理lý 教giáo 相tương 對đối 為vi 門môn 未vị 知tri 為vi 是thị 何hà 教giáo 教giáo 理lý 須tu 簡giản 即tức 離ly 能năng 所sở 圓viên 別biệt 更cánh 對đối 藏tạng 顯hiển 前tiền 理lý 教giáo 次thứ 第đệ 五ngũ 四tứ 句cú 即tức 是thị 對đối 前tiền 四tứ 四tứ 句cú 簡giản 前tiền 皆giai 從tùng 法pháp 雖tuy 對đối 理lý 辨biện 未vị 論luận 入nhập 者giả 嘿mặc 與dữ 非phi 嘿mặc 今kim 更cánh 從tùng 行hành 立lập 此thử 門môn 重trọng/trùng 簡giản 前tiền 四tứ 第đệ 六lục 四tứ 句cú 者giả 今kim 昔tích 因nhân 人nhân 果quả 人nhân 相tương 對đối 顯hiển 前tiền 圓viên 教giáo 亦diệc 應ưng 更cánh 約ước 二nhị 教giáo 簡giản 之chi 第đệ 七thất 四tứ 句cú 者giả 約ước 得đắc 失thất 辨biện 得đắc 失thất 由do 行hành 顯hiển 前tiền 皆giai 得đắc 今kim 此thử 帶đái 失thất 第đệ 八bát 四tứ 句cú 者giả 約ước 一nhất 代đại 教giáo 以dĩ 論luận 今kim 昔tích 相tương 對đối 出xuất 入nhập 得đắc 否phủ/bĩ 之chi 相tướng 前tiền 七thất 四tứ 句cú 中trung 通thông 述thuật 今kim 昔tích 以dĩ 論luận 得đắc 失thất 亦diệc 是thị 偏thiên 圓viên 相tương 對đối 以dĩ 辨biện 唯duy 第đệ 四tứ 門môn 是thị 圓viên 是thị 得đắc 次thứ 第đệ 九cửu 四tứ 句cú 約ước 大đại 觀quán 小tiểu 果quả 相tương 對đối 辨biện 者giả 初sơ 句cú 小tiểu 果quả 後hậu 三tam 大đại 觀quán 亦diệc 名danh 大đại 因nhân 此thử 如như 法Pháp 華hoa 相tương 待đãi 論luận 玅# 第đệ 十thập 四tứ 句cú 者giả 純thuần 約ước 觀quán 門môn 雖tuy 復phục 多đa 門môn 意ý 在tại 於ư 觀quán 故cố 使sử 觀quán 門môn 最tối 在tại 後hậu 說thuyết 二nhị 不bất 二nhị 者giả 如như 向hướng 十thập 門môn 簡giản 入nhập 不bất 入nhập 入nhập 者giả 偏thiên 圓viên 圓viên 者giả 不bất 二nhị 偏thiên 者giả 則tắc 二nhị 不bất 二nhị 方phương 是thị 今kim 所sở 入nhập 門môn 二nhị 者giả 不bất 定định 或hoặc 邪tà 或hoặc 正chánh 或hoặc 小tiểu 或hoặc 大đại 唯duy 事sự 唯duy 理lý 但đãn 別biệt 一nhất 義nghĩa 或hoặc 存tồn 或hoặc 沒một 如như 下hạ 具cụ 簡giản 當đương 知tri 為vi 簡giản 不bất 入nhập 之chi 二nhị 若nhược 得đắc 入nhập 者giả 無vô 向hướng 諸chư 失thất 是thị 則tắc 還hoàn 是thị 一nhất 法pháp 等đẳng 者giả 不bất 二nhị 及cập 門môn 只chỉ 是thị 一nhất 法pháp 但đãn 法pháp 從tùng 處xứ 立lập 門môn 從tùng 用dụng 生sanh 立lập 名danh 雖tuy 殊thù 法pháp 體thể 無vô 別biệt 故cố 云vân 不bất 二nhị 約ước 此thử 諸chư 門môn 有hữu 二nhị 不bất 二nhị 雙song 捨xả 二nhị 邊biên 等đẳng 者giả 捨xả 中trung 著trước 也dã 中Trung 道Đạo 之chi 理lý 。 名danh 之chi 為vi 門môn 者giả 顯hiển 教giáo 即tức 是thị 所sở 入nhập 之chi 理lý 法pháp 華hoa 云vân 其kỳ 智trí 慧tuệ 門môn 。 等đẳng 者giả 理lý 即tức 是thị 門môn 此thử 門môn 中trung 智trí 稱xưng 理lý 故cố 難nạn/nan 故cố 借tá 開khai 文văn 以dĩ 顯hiển 於ư 難nạn/nan 亦diệc 是thị 境cảnh 智trí 相tương 稱xứng 之chi 謂vị 如như 人nhân 知tri 彼bỉ 家gia 等đẳng 者giả 此thử 約ước 住trụ 前tiền 知tri 圓viên 為vi 譬thí 顯hiển 住trụ 分phần/phân 真chân 名danh 之chi 為vi 入nhập 復phục 次thứ 進tiến 論luận 者giả 更cánh 辨biện 果quả 用dụng 故cố 云vân 進tiến 論luận 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 引dẫn 即tức 表biểu 此thử 中trung 具cụ 如như 前tiền 釋thích 謂vị 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 十thập 四tứ 般Bát 若Nhã 四tứ 十thập 二nhị 字tự 答đáp 若nhược 作tác 一nhất 一nhất 門môn 等đẳng 者giả 此thử 緣duyên 前tiền 文văn 對đối 文Văn 殊Thù 淨tịnh 名danh 判phán 三tam 十thập 二nhị 人nhân 例lệ 別biệt 竟cánh 今kim 更cánh 問vấn 答đáp 顯hiển 圓viên 耳nhĩ 不bất 可khả 專chuyên 判phán 以dĩ 為vi 別biệt 教giáo 若nhược 於ư 一nhất 門môn 攝nhiếp 三tam 十thập 二nhị 諸chư 門môn 亦diệc 然nhiên 則tắc 權quyền 實thật 至chí 無vô 縛phược 者giả 如như 問vấn 疾tật 中trung 慧tuệ 與dữ 方phương 便tiện 對đối 論luận 縛phược 解giải 今kim 云vân 自tự 在tại 即tức 是thị 二nhị 用dụng 慧tuệ 即tức 實thật 慧tuệ 故cố 云vân 二nhị 慧tuệ 權quyền 慧tuệ 自tự 在tại 實thật 慧tuệ 無vô 縛phược 所sở 以dĩ 於ư 初sơ 法pháp 自tự 在tại 文văn 廣quảng 料liệu 簡giản 者giả 在tại 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 之chi 首thủ 故cố 耳nhĩ 下hạ 去khứ 大đại 旨chỉ 悉tất 須tu 準chuẩn 此thử 故cố 下hạ 諸chư 釋thích 文văn 相tương/tướng 竝tịnh 略lược 五ngũ 星tinh 二nhị 十thập 八bát 宿tú 。 者giả 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 是thị 動động 念niệm 等đẳng 者giả 念niệm 動động 故cố 所sở 以dĩ 境cảnh 動động 今kim 但đãn 通thông 以dĩ 不bất 動động 之chi 心tâm 對đối 於ư 動động 境cảnh 故cố 三tam 教giáo 境cảnh 智trí 名danh 之chi 為vi 二nhị 唯duy 圓viên 教giáo 境cảnh 為vi 方phương 名danh 不bất 二nhị 名danh 無vô 動động 念niệm 善thiện 眼nhãn 者giả 慧tuệ 眼nhãn 也dã 即tức 是thị 分phần/phân 得đắc 世Thế 尊Tôn 慧tuệ 眼nhãn 一nhất 相tướng 無vô 相tướng 。 等đẳng 者giả 大Đại 乘Thừa 三tam 解giải 小tiểu 宗tông 一nhất 解giải 竝tịnh 不bất 分phân 別biệt 一nhất 相tướng 無vô 相tướng 。 之chi 深thâm 淺thiển 也dã 。 又hựu 若nhược 待đãi 明minh 一nhất 明minh 無vô 則tắc 不bất 用dụng 也dã 今kim 取thủ 釋thích 論luận 等đẳng 者giả 非phi 異dị 是thị 一nhất 非phi 一nhất 。 是thị 無vô 又hựu 非phi 此thử 一nhất 無vô 方phương 名danh 不bất 二nhị 次thứ 亦diệc 如như 下hạ 且thả 先tiên 將tương 一nhất 以dĩ 破phá 於ư 數số 次thứ 一nhất 相tướng 無vô 相tướng 。 下hạ 雙song 破phá 一nhất 無vô 方phương 名danh 不bất 二nhị 更cánh 有hữu 三tam 法pháp 開khai 心tâm 為vi 四tứ 者giả 文văn 語ngữ 稍sảo 略lược 應ưng 云vân 更cánh 有hữu 三tam 法pháp 色sắc 及cập 心tâm 數số 更cánh 有hữu 四tứ 法pháp 開khai 心tâm 為vi 三tam 王vương 數số 同đồng 時thời 及cập 色sắc 為vi 四tứ 更cánh 有hữu 五ngũ 法pháp 開khai 心tâm 為vi 四tứ 對đối 色sắc 為vi 五ngũ 如như 此thử 但đãn 是thị 阿a 含hàm 小tiểu 教giáo 開khai 合hợp 色sắc 心tâm 以dĩ 釋thích 一nhất 多đa 暫tạm 寄ký 顯hiển 相tương/tướng 非phi 永vĩnh 用dụng 之chi 若nhược 不bất 下hạ 正chánh 明minh 觀quán 相tương/tướng 事sự 中trung 妙diệu 者giả 同đồng 體thể 權quyền 也dã 不bất 思tư 議nghị 實thật 與dữ 權quyền 理lý 同đồng 菩Bồ 薩Tát 心tâm 聲Thanh 聞Văn 心tâm 者giả 此thử 則tắc 兩lưỡng 教giáo 菩Bồ 薩Tát 對đối 兩lưỡng 教giáo 二Nhị 乘Thừa 弗phất 沙sa 者giả 先tiên 解giải 泯mẫn 此thử 下hạ 斥xích 舊cựu 今kim 取thủ 下hạ 正chánh 釋Thích 師Sư 子Tử 吼hống 中trung 先tiên 約ước 世thế 兩lưỡng 名danh 以dĩ 辨biện 同đồng 異dị 若nhược 取thủ 下hạ 斥xích 舊cựu 今kim 達đạt 下hạ 正chánh 釋Thích 師Sư 子Tử 意ý 中trung 無vô 漏lậu 故cố 健kiện 漏lậu 言ngôn 下hạ 先tiên 泛phiếm 舉cử 漏lậu 無vô 漏lậu 相tương/tướng 又hựu 漏lậu 名danh 下hạ 正chánh 釋thích 淨tịnh 解giải 中trung 先tiên 分phần/phân 名danh 體thể 意ý 云vân 前tiền 文văn 已dĩ 作tác 漏lậu 與dữ 無vô 漏lậu 名danh 竟cánh 今kim 復phục 更cánh 立lập 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 名danh 者giả 以dĩ 門môn 別biệt 故cố 故cố 更cánh 以dĩ 有hữu 為vi 對đối 三tam 無vô 為vi 今kim 將tương 離ly 一nhất 切thiết 數số 。 等đẳng 者giả 以dĩ 有hữu 為vi 中trung 數số 對đối 三tam 無vô 為vi 中trung 數số 緣duyên 滅diệt 名danh 之chi 為vi 二nhị 若nhược 無vô 彼bỉ 數số 及cập 數số 滅diệt 者giả 是thị 則tắc 不bất 二nhị 那Na 羅La 延Diên 中trung 初sơ 出xuất 到đáo 下hạ 正chánh 當đương 通thông 意ý 現hiện 見kiến 名danh 文văn 中trung 不bất 釋thích 已dĩ 覩đổ 中trung 道đạo 故cố 名danh 現hiện 見kiến 癡si 是thị 無vô 明minh 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 此thử 中trung 具cụ 指chỉ 十thập 二nhị 緣duyên 也dã 此thử 用dụng 經kinh 意ý 成thành 今kim 觀quán 也dã 今kim 觀quán 不bất 盡tận 是thị 空không 者giả 是thị 中trung 道đạo 空không 從tùng 非phi 盡tận 下hạ 釋thích 出xuất 中trung 空không 名danh 為vi 不bất 盡tận 此thử 盡tận 不bất 盡tận 則tắc 非phi 盡tận 非phi 不bất 盡tận 普phổ 守thủ 引dẫn 八bát 自tự 在tại 我ngã 。 及cập 云vân 又hựu 於ư 我ngã 無vô 我ngã 。 等đẳng 者giả 二nhị 名danh 俱câu 在tại 中trung 道Đạo 法Pháp 性tánh 故cố 須tu 引dẫn 之chi 以dĩ 防phòng 名danh 同đồng 義nghĩa 同đồng 之chi 失thất 故cố 以dĩ 名danh 同đồng 義nghĩa 異dị 釋thích 之chi 電điện 天thiên 中trung 明minh 無vô 明minh 為vi 二nhị 。 者giả 此thử 是thị 界giới 內nội 不bất 即tức 無vô 明minh 故cố 與dữ 界giới 內nội 明minh 為vi 二nhị 耳nhĩ 無vô 明minh 即tức 明minh 下hạ 正chánh 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 即tức 是thị 相tương/tướng 即tức 之chi 無vô 明minh 也dã 無vô 明minh 即tức 明minh 無vô 明minh 。 之chi 體thể 尚thượng 自tự 不bất 二nhị 何hà 況huống 於ư 明minh 故cố 云vân 佛Phật 性tánh 即tức 是thị 明minh 也dã 明minh 有hữu 三tam 種chủng 者giả 泛phiếm 出xuất 之chi 耳nhĩ 喜hỷ 見kiến 中trung 先tiên 斥xích 拙chuyết 次thứ 今kim 即tức 下hạ 正chánh 釋thích 者giả 如như 幻huyễn 有hữu 即tức 空không 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 空không 不bất 空không 是thị 真chân 空không 也dã 明minh 相tướng 中trung 四tứ 種chủng 空không 種chủng 等đẳng 者giả 亦diệc 先tiên 立lập 次thứ 四tứ 種chủng 乃nãi 至chí 不bất 二nhị 正chánh 釋thích 也dã 言ngôn 內nội 外ngoại 皆giai 空không 即tức 空không 體thể 也dã 者giả 即tức 是thị 中trung 道đạo 空không 也dã 具cụ 如như 前tiền 釋thích 妙diệu 意ý 無vô 盡tận 意ý 可khả 知tri 深thâm 慧tuệ 名danh 文văn 中trung 不bất 釋thích 見kiến 底để 之chi 慧tuệ 故cố 名danh 為vi 深thâm 底để 即tức 實thật 相tướng 寂tịch 根căn 中trung 釋thích 名danh 云vân 三tam 無vô 漏lậu 根căn 者giả 此thử 是thị 大Đại 乘Thừa 。 三tam 無vô 漏lậu 根căn 從tùng 於ư 寂tịch 滅diệt 實thật 相tướng 而nhi 生sanh 境cảnh 智trí 相tương 稱xứng 者giả 不bất 稱xưng 則tắc 不bất 和hòa 既ký 約ước 境cảnh 智trí 以dĩ 明minh 三Tam 寶Bảo 而nhi 云vân 境cảnh 法pháp 佛Phật 智trí 相tương 稱xứng 者giả 境cảnh 亦diệc 稱xưng 智trí 故cố 名danh 相tướng 稱xưng 與dữ 理lý 相tương 應ứng 。 者giả 智trí 應ưng 於ư 理lý 如như 前tiền 約ước 理lý 即tức 是thị 理lý 應ưng 於ư 智trí 三Tam 寶Bảo 義nghĩa 既ký 爾nhĩ 諸chư 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 諸chư 法pháp 無vô 非phi 一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 之chi 實thật 相tướng 也dã 心tâm 無vô 礙ngại 中trung 云vân 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 即tức 是thị 色sắc 者giả 空không 即tức 是thị 色sắc 。 此thử 空không 亦diệc 是thị 中trung 道đạo 之chi 空không 中trung 道đạo 之chi 中trung 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 。 色sắc 空không 故cố 也dã 上thượng 善thiện 中trung 色sắc 心tâm 為vi 二nhị 者giả 小Tiểu 乘Thừa 入nhập 空không 猶do 見kiến 有hữu 二nhị 於ư 實thật 相tướng 中trung 。 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 得đắc 一nhất 法pháp 。 豈khởi 分phần/phân 色sắc 心tâm 故cố 云vân 不bất 二nhị 福phước 田điền 中trung 釋thích 無vô 動động 者giả 釋thích 有hữu 進tiến 退thoái 初sơ 以dĩ 四tứ 禪thiền 皆giai 名danh 無vô 動động 次thứ 以dĩ 第đệ 四tứ 禪thiền 及cập 以dĩ 四tứ 空không 乃nãi 名danh 無vô 動động 此thử 中trung 但đãn 是thị 他tha 人nhân 所sở 解giải 今kim 明minh 如như 上thượng 所sở 明minh 無vô 動động 但đãn 屬thuộc 於ư 福phước 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 故cố 皆giai 屬thuộc 動động 對đối 理lý 無vô 漏lậu 方phương 名danh 不bất 動động 經Kinh 云vân 從tùng 我ngã 起khởi 二nhị 者giả 意ý 明minh 破phá 我ngã 見kiến 於ư 無vô 我ngã 故cố 云vân 起khởi 二nhị 未vị 達đạt 我ngã 性tánh 故cố 起khởi 二nhị 也dã 德đức 藏tạng 月nguyệt 上thượng 印ấn 手thủ 竝tịnh 可khả 見kiến 珠châu 頂đảnh 名danh 文văn 中trung 不bất 釋thích 譬thí 如như 輪Luân 王Vương 。 頂đảnh 上thượng 明minh 珠châu 是thị 珠châu 居cư 頂đảnh 故cố 云vân 珠châu 頂đảnh 樂nhạo/nhạc/lạc 實thật 中trung 云vân 若nhược 約ước 別biệt 教giáo 為vi 語ngữ 正chánh 觀quán 中trung 道đạo 為vi 慧tuệ 眼nhãn 者giả 於ư 十thập 住trụ 中trung 遠viễn 所sở 期kỳ 耳nhĩ 從tùng 十thập 行hành 去khứ 從tùng 空không 出xuất 假giả 故cố 云vân 照chiếu 於ư 二nhị 諦đế 故cố 從tùng 假giả 邊biên 名danh 為vi 法Pháp 眼nhãn 三tam 諦đế 同đồng 觀quán 即tức 入nhập 初Sơ 地Địa 亦diệc 是thị 別biệt 擬nghĩ 圓viên 教giáo 者giả 上thượng 已dĩ 判phán 諸chư 菩Bồ 薩Tát 屬thuộc 別biệt 教giáo 竟cánh 故cố 不bất 可khả 說thuyết 屬thuộc 圓viên 教giáo 釋thích 也dã 此thử 亦diệc 一nhất 往vãng 隨tùy 文văn 判phán 耳nhĩ 若nhược 三tam 十thập 二nhị 人nhân 從tùng 遠viễn 意ý 說thuyết 所sở 入nhập 亦diệc 是thị 不bất 可khả 說thuyết 。 也dã 若nhược 得đắc 意ý 者giả 者giả 上thượng 來lai 亦diệc 判phán 三tam 十thập 二nhị 人nhân 一nhất 一nhất 相tương 通thông 即tức 成thành 圓viên 教giáo 義nghĩa 故cố 今kim 此thử 中trung 得đắc 作tác 此thử 釋thích 不bất 可khả 說thuyết 門môn 亦diệc 如như 是thị 者giả 別biệt 圓viên 四tứ 門môn 各các 有hữu 第đệ 五ngũ 不bất 可khả 說thuyết 故cố 故cố 不bất 可khả 說thuyết 故cố 故cố 不bất 可khả 說thuyết 其kỳ 門môn 亦diệc 通thông 遍biến 攝nhiếp 一nhất 切thiết 方phương 屬thuộc 圓viên 門môn 。

淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 七thất

菩Bồ 薩Tát 在tại 俗tục 非phi 僧Tăng 數số 攝nhiếp 者giả 若nhược 藏tạng 通thông 三tam 乘thừa 不bất 別biệt 立lập 戒giới 具cụ 如như 法Pháp 華hoa 玄huyền 中trung 料liệu 簡giản 若nhược 但đãn 戒giới 急cấp 而nhi 無vô 乘thừa 者giả 明minh 無vô 大Đại 乘Thừa 表biểu 淨tịnh 名danh 所sở 作tác 三tam 界giới 結kết 斷đoạn 者giả 非phi 為vi 竝tịnh 斷đoạn 應ưng 令linh 除trừ 去khứ 早tảo 已dĩ 除trừ 竟cánh 故cố 云vân 七thất 日nhật 下hạ 用dụng 前tiền 七thất 日nhật 為vi 方phương 便tiện 者giả 即tức 用dụng 前tiền 來lai 事sự 解giải 七thất 日nhật 之chi 文văn 為vi 理lý 解giải 中trung 之chi 前tiền 方phương 便tiện 名danh 異dị 義nghĩa 同đồng 者giả 此thử 述thuật 與dữ 前tiền 說thuyết 別biệt 之chi 名danh 名danh 為vi 異dị 也dã 大đại 旨chỉ 不bất 殊thù 法pháp 華hoa 三tam 周chu 開khai 權quyền 不bất 別biệt 若nhược 毗tỳ 曇đàm 至chí 大Đại 乘Thừa 圓viên 教giáo 諸chư 法pháp 者giả 豈khởi 可khả 將tương 此thử 毗tỳ 曇đàm 以dĩ 難nạn/nan 法pháp 華hoa 信tín 知tri 但đãn 是thị 不bất 了liễu 之chi 教giáo 定định 不bất 可khả 依y 又hựu 今kim 毗tỳ 曇đàm 師sư 若nhược 聞văn 斯tư 語ngữ 豈khởi 不bất 撫phủ 掌chưởng 光quang 明minh 作tác 佛Phật 為vi 事sự 者giả 此thử 土thổ/độ 尚thượng 有hữu 光quang 明minh 為vi 正chánh 何hà 況huống 餘dư 土thổ/độ 正chánh 用dụng 光quang 明minh 但đãn 小Tiểu 乘Thừa 中trung 或hoặc 言ngôn 光quang 到đáo 觸xúc 者giả 到đáo 而nhi 方phương 觸xúc 也dã 不bất 到đáo 觸xúc 者giả 謂vị 不bất 到đáo 不bất 觸xúc 縱túng/tung 非phi 不bất 到đáo 亦diệc 非phi 益ích 相tương/tướng 化hóa 人nhân 對đối 根căn 塵trần 者giả 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 屬thuộc 起khởi 根căn 夢mộng 幻huyễn 十thập 喻dụ 者giả 亦diệc 皆giai 如như 空không 故cố 也dã 況huống 復phục 十thập 喻dụ 本bổn 喻dụ 於ư 空không 蜫# 蟲trùng 者giả 蜫# 是thị 蟲trùng 之chi 總tổng 名danh 亦diệc 是thị 眾chúng 也dã 華hoa 嚴nghiêm 中trung 女nữ 人nhân 者giả 即tức 和hòa 須tu 蜜mật 具cụ 止Chỉ 觀Quán 記ký 引dẫn 凡phàm 夫phu 為vi 此thử 墮đọa 落lạc 者giả 總tổng 云vân 世thế 人nhân 多đa 分phần 之chi 相tướng 豈khởi 可khả 和hòa 須tu 蜜mật 令linh 人nhân 墮đọa 耶da 此thử 女nữ 唯duy 益ích 故cố 云vân 出xuất 世thế 婆Bà 羅La 門Môn 者giả 。 即tức 勝thắng 熱nhiệt 也dã 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 及cập 釋thích 籤# 此thử 之chi 身thân 土thổ/độ 等đẳng 者giả 既ký 可khả 以dĩ 土thổ/độ 釋thích 身thân 即tức 可khả 以dĩ 身thân 釋thích 土thổ/độ 若nhược 是thị 化hóa 他tha 等đẳng 者giả 或hoặc 說thuyết 權quyền 為vi 實thật 者giả 即tức 是thị 藏tạng 通thông 三tam 種chủng 真chân 也dã 或hoặc 說thuyết 實thật 為vi 權quyền 者giả 含hàm 中trung 入nhập 真chân 也dã 此thử 等đẳng 對đối 圓viên 亦diệc 名danh 化hóa 佗tha 故cố 云vân 約ước 此thử 判phán 思tư 議nghị 不bất 思tư 議nghị 不bất 思tư 議nghị 此thử 通thông 教giáo 及cập 二nhị 入nhập 中trung 之chi 真chân 俗tục 也dã 若nhược 通thông 別biệt 教giáo 圓viên 教giáo 等đẳng 者giả 別biệt 教giáo 有hữu 時thời 屬thuộc 於ư 化hóa 他tha 有hữu 時thời 亦diệc 得đắc 為vi 自tự 行hành 有hữu 時thời 名danh 為vi 自tự 他tha 亦diệc 是thị 開khai 真chân 出xuất 俗tục 者giả 以dĩ 中trung 為vi 真chân 故cố 云vân 開khai 也dã 真chân 俗tục 為vi 俗tục 故cố 云vân 含hàm 也dã 。

淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 八bát

涅Niết 槃Bàn 三tam 世thế 偈kệ 具cụ 如như 法Pháp 華hoa 疏sớ/sơ 記ký 華hoa 嚴nghiêm 住trụ 十thập 不bất 思tư 議nghị 。 法Pháp 門môn (# 檢kiểm )# 於ư 實thật 下hạ 生sanh 了liễu 二nhị 因nhân 互hỗ 比tỉ 決quyết 者giả 此thử 約ước 無vô 生sanh 之chi 緣duyên 當đương 分phần/phân 各các 說thuyết 豈khởi 有hữu 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 者giả 獨độc 有hữu 緣duyên 因nhân 而nhi 無vô 了liễu 耶da 獨độc 於ư 了liễu 而nhi 無vô 緣duyên 耶da 若nhược 獨độc 有hữu 者giả 彼bỉ 此thử 不bất 成thành 對đối 緣duyên 而nhi 了liễu 了liễu 方phương 成thành 了liễu 緣duyên 亦diệc 如như 是thị 供cúng 養dường 。 生sanh 身thân 名danh 生sanh 因nhân 者giả 此thử 約ước 唯duy 供cung 色sắc 身thân 之chi 佛Phật 不bất 聞văn 法Pháp 者giả 或hoặc 見kiến 生sanh 身thân 唯duy 說thuyết 小tiểu 法pháp 竝tịnh 名danh 福phước 不bất 趣thú 菩Bồ 提Đề 。 也dã 復phục 次thứ 大đại 品phẩm 下hạ 至chí 為vi 諸chư 佛Phật 怨oán 者giả 以dĩ 小tiểu 教giáo 中trung 所sở 不bất 說thuyết 故cố 故cố 無vô 生sanh 於ư 罪tội 福phước 之chi 緣duyên 。 聞văn 思tư 前tiền 行hành 者giả 住trụ 前tiền 修tu 於ư 果quả 地địa 功công 德đức 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 涅Niết 槃Bàn 般Bát 若Nhã 者giả 涅Niết 槃Bàn 解giải 脫thoát 也dã 即tức 對đối 般Bát 若Nhã 而nhi 為vi 二nhị 也dã 取thủ 於ư 實thật 相tướng 中trung 。 道đạo 故cố 也dã 圓viên 頓đốn 是thị 圓viên 漸tiệm 是thị 三tam 教giáo 三tam 種chủng 生sanh 死tử 者giả 於ư 變biến 易dị 中trung 分phần/phân 出xuất 因nhân 緣duyên 示thị 百bách 句cú 解giải 脫thoát 者giả 至chí 於ư 極cực 果quả 方phương 具cụ 百bách 句cú 若nhược 具cụ 百bách 句cú 豈khởi 唯duy 百bách 耶da 若nhược 具cụ 一nhất 切thiết 何hà 獨độc 果quả 耶da 優ưu 婆bà 毱cúc 多đa 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 記ký 言ngôn 深thâm 經Kinh 者giả 引dẫn 無vô 行hành 經kinh 文văn 中trung 有hữu 說thuyết 貪tham 欲dục 即tức 是thị 道đạo 者giả 是thị 也dã 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 與dữ 此thử 三tam 俱câu 動động 勸khuyến 眾chúng 生sanh 於ư 茲tư 取thủ 悟ngộ 故cố 云vân 即tức 是thị 一nhất 切thiết 。 諸chư 經kinh 大đại 旨chỉ 悉tất 然nhiên 深thâm 不bất 得đắc 意ý 者giả 以dĩ 三tam 為vi 是thị 恐khủng 人nhân 誤ngộ 解giải 故cố 更cánh 引dẫn 彼bỉ 經kinh 深thâm 達đạt 此thử 法pháp 者giả 亦diệc 不bất 破phá 於ư 戒giới 等đẳng 此thử 是thị 往vãng 日nhật 沙Sa 彌Di 者giả 是thị 和hòa 上thượng 阿A 難Nan 是thị 阿a 闍xà 梨lê 如như 二nhị 時thời 三tam 四tứ 五ngũ 者giả 二nhị 半bán 滿mãn 也dã 三tam 漸tiệm 等đẳng 也dã 四tứ 四tứ 時thời 也dã 於ư 漸tiệm 等đẳng 三tam 更cánh 加gia 常thường 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 也dã 五ngũ 即tức 五ngũ 時thời 如như 常thường 所sở 聞văn 及cập 破phá 斥xích 等đẳng 三tam 教giáo 二nhị 教giáo 一nhất 教giáo 等đẳng 者giả 三tam 亦diệc 是thị 漸tiệm 等đẳng 三tam 教giáo 二nhị 即tức 頓đốn 漸tiệm 一nhất 謂vị 一nhất 音âm 無vô 教giáo 者giả 無vô 言ngôn 說thuyết 也dã 乃nãi 至chí 八bát 教giáo 隨tùy 宜nghi 用dụng 一nhất 而nhi 以dĩ 諸chư 教giáo 用dụng 兼kiêm 於ư 觀quán 更cánh 互hỗ 融dung 通thông 意ý 令linh 無vô 滯trệ 方phương 便tiện 入nhập 道đạo 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 理lý 與dữ 外ngoại 何hà 殊thù 故cố 令linh 於ư 教giáo 以dĩ 起khởi 於ư 行hàng 行hàng 教giáo 相tương/tướng 修tu 以dĩ 悟ngộ 為vi 本bổn 。

維Duy 摩Ma 經Kinh 疏Sớ/sơ 記Ký 卷quyển 下hạ (# 終chung )#