大Đại 毗Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 成Thành 佛Phật 神Thần 變Biến 加Gia 持Trì 經Kinh 義Nghĩa 釋Thích 演Diễn 密Mật 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam

燕yên 京kinh 圓viên 福phước 寺tự 崇sùng 祿lộc 大đại 夫phu 撿kiểm 校giảo 太thái 保bảo 行hành 崇sùng

祿lộc 卿khanh 總tổng 秘bí 大đại 師sư 賜tứ 紫tử 沙Sa 門Môn 。 覺giác 菀# 。 撰soạn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 例lệ 如như 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 。 等đẳng 者giả 即tức 法pháp 華hoa 序tự 品phẩm 之chi 意ý 彼bỉ 云vân 爾nhĩ 時thời 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 。 欲dục 自tự 決quyết 疑nghi 。 又hựu 觀quán 四tứ 眾chúng 。 比Bỉ 丘Khâu 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 優Ưu 婆Bà 夷Di 及cập 諸chư 天thiên 龍long 鬼quỷ 神thần 等đẳng 。 眾chúng 會hội 之chi 心tâm 。 而nhi 問vấn 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 以dĩ 何hà 因nhân 緣duyên 。 而nhi 有hữu 此thử 瑞thụy 。 神thần 通thông 之chi 相tướng 。 放phóng 大đại 光quang 明minh 。 照chiếu 於ư 東đông 方phương 。 萬vạn 八bát 千thiên 土độ 。 悉tất 見kiến 彼bỉ 佛Phật 。 國quốc 界giới 莊trang 嚴nghiêm 。 乃nãi 至chí 偈kệ 云vân 佛Phật 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 所sở 得đắc 妙diệu 法Pháp 。 為vi 欲dục 說thuyết 此thử 。 為vi 當đương 受thọ 記ký 最tối 後hậu 文Văn 殊Thù 答đáp 云vân 我ngã 見kiến 燈Đăng 明Minh 佛Phật 。 本bổn 光quang 瑞thụy 如như 此thử 。 以dĩ 是thị 知tri 今kim 佛Phật 。 欲dục 說thuyết 法Pháp 華Hoa 經Kinh 。 若nhược 例lệ 此thử 者giả 謂vị 如Như 來Lai 將tương 演diễn 此thử 平bình 等đẳng 句cú 法Pháp 門môn 先tiên 現hiện 瑞thụy 相tướng 。 因nhân 彼bỉ 金kim 剛cang 手thủ 疑nghi 問vấn 而nhi 演diễn 說thuyết 之chi 。 配phối 合hợp 易dị 知tri 言ngôn 憤phẫn 憤phẫn 悱# 悱# 者giả 子tử 曰viết 不bất 憤phẫn 不bất 啟khải 不bất 悱# 不bất 發phát 舉cử 一nhất 隅ngung 不bất 以dĩ 三tam 隅ngung 反phản 則tắc 不bất 復phục 也dã (# 鄭trịnh 曰viết 孔khổng 子tử 與dữ 人nhân 言ngôn 必tất 待đãi 其kỳ 人nhân 心tâm 慣quán 憤phẫn 口khẩu 悱# 悱# 乃nãi 後hậu 啟khải 發phát 為vi 說thuyết 之chi 如như 此thử 則tắc 識thức 思tư 之chi 深thâm 也dã 說thuyết 則tắc 舉cử 一nhất 隅ngung 以dĩ 語ngữ 之chi 其kỳ 人nhân 不bất 思tư 其kỳ 類loại 則tắc 不bất 復phục 重trùng 教giáo 也dã )# 言ngôn 文Văn 殊Thù 發phát 揮huy 者giả 發phát 謂vị 發phát 明minh 揮huy 謂vị 揮huy 揚dương 即tức 文Văn 殊Thù 發phát 揮huy 為vi 遣khiển 彌Di 勒Lặc 之chi 疑nghi 言ngôn 令linh 動động 執chấp 等đẳng 者giả 動động 者giả 隨tùy 也dã 徒đồ 眾chúng 也dã 隨tùy 執chấp 之chi 徒đồ 眾chúng 即tức 如Như 來Lai 演diễn 說thuyết 。 為vi 破phá 二Nhị 乘Thừa 之chi 執chấp 人nhân 彼bỉ 徒đồ 經Kinh 云vân 我ngã 本bổn 著trước 邪tà 見kiến 。 為vi 諸chư 梵Phạm 志Chí 師sư 。 世Thế 尊Tôn 知tri 我ngã 心tâm 。 拔bạt 邪tà 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 我ngã 悉tất 除trừ 邪tà 見kiến 。 於ư 空không 法pháp 得đắc 證chứng 。 爾nhĩ 時thời 心tâm 自tự 謂vị 。 得đắc 至chí 於ư 滅diệt 度độ 。 而nhi 今kim 乃nãi 自tự 覺giác 。 非phi 是thị 實thật 滅diệt 度độ 。 乃nãi 至chí 云vân 其kỳ 心tâm 安an 如như 海hải 。 我ngã 聞văn 疑nghi 網võng 斷đoạn 。 言ngôn 譬thí 如như 春xuân 陽dương 等đẳng 者giả 禮lễ 記ký 月nguyệt 令linh 云vân 孟# 春xuân 之chi 月nguyệt 天thiên 氣khí 下hạ 降giáng 地địa 氣khí 上thượng 騰đằng 天thiên 地địa 和hòa 同đồng 草thảo 木mộc 萌manh 動động 季quý 春xuân 之chi 月nguyệt 生sanh 氣khí 漸tiệm 盛thịnh 陽dương 氣khí 發phát 洩duệ 勾# 者giả 畢tất 出xuất 萌manh 者giả 盡tận 達đạt (# 注chú 云vân 屈khuất 而nhi 生sanh 者giả 曰viết 勾# 芒mang 而nhi 直trực 者giả 曰viết 萌manh )# 又hựu 易dị 曰viết 天thiên 地địa 解giải 而nhi 雷lôi 雨vũ 作tác 雷lôi 雨vũ 作tác 而nhi 百bách 果quả 草thảo 木mộc 皆giai 甲giáp 坼sách 言ngôn 雷lôi 風phong 鼓cổ 動động 等đẳng 者giả 雷lôi 風phong 者giả 雷lôi 者giả 陰âm 陽dương 相tương/tướng 激kích 出xuất 聲thanh 之chi 謂vị 也dã 穀cốc 梁lương 傳truyền 云vân 陰âm 陽dương 相tương/tướng 薄bạc 感cảm 而nhi 為vi 雷lôi 風phong 者giả 氣khí 也dã 莊trang 子tử 云vân 大đại 塊khối 噫# (# 依y 界giới 反phản )# 氣khí 其kỳ 名danh 曰viết 風phong (# 注chú 曰viết 言ngôn 天thiên 地địa 噫# 氣khí 則tắc 萬vạn 竅khiếu 怒nộ 號hiệu 而nhi 為vi 風phong )# 又hựu 雷lôi 即tức 風phong 也dã 楊dương 泉tuyền 物vật 理lý 論luận 曰viết 積tích 風phong 成thành 雷lôi 鼓cổ 動động 等đẳng 者giả 易dị 曰viết 雷lôi 以dĩ 鼓cổ 之chi 風phong 以dĩ 動động 之chi 雨vũ 以dĩ 潤nhuận 之chi 得đắc 離ly 莩# 殻# 者giả 莩# 者giả 苞bao 中trung 白bạch 皮bì 殻# 即tức 甲giáp 也dã 油du 然nhiên 者giả 生sanh 長trưởng 之chi 皃# 孟# 子tử 曰viết 油du 然nhiên 作tác 雲vân 霈# 然nhiên 作tác 雨vũ 謂vị 由do 雷lôi 風phong 鼓cổ 動động 時thời 雨vũ 潤nhuận 洒sái 遂toại 令linh 萌manh 芽nha 離ly 於ư 莩# 皮bì 甲giáp 殻# 油du 然nhiên 出xuất 生sanh 增tăng 長trưởng 。 也dã 此thử 上thượng 皆giai 喻dụ 動động 執chấp 之chi 徒đồ 得đắc 離ly 疑nghi 網võng 言ngôn 若nhược 無vô 機cơ 之chi 人nhân 等đẳng 者giả 無vô 機cơ 即tức 闡xiển 提đề 五ngũ 千thiên 之chi 輩bối 雖tuy 遇ngộ 靈linh 山sơn 法pháp 華hoa 際tế 會hội 由do 無vô 佛Phật 種chủng 性tánh 故cố 而nhi 不bất 能năng 發phát 。 起khởi 深thâm 固cố 大đại 菩Bồ 提Đề 願nguyện 。 二nhị 利lợi 之chi 益ích 故cố 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 無vô 種chủng 性tánh 人nhân 無vô 種chủng 性tánh 故cố 雖tuy 復phục 勤cần 行hành 精tinh 進tấn 。 終chung 不bất 能năng 得đắc 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 譬thí 如như 地địa 中trung 宿túc 無vô 根căn 種chủng 雖tuy 遇ngộ 春xuân 陽dương 雷lôi 雨vũ 作tác 解giải 終chung 無vô 勾# 萌manh 甲giáp 坼sách 之chi 理lý 故cố 曰viết 若nhược 無vô 機cơ 之chi 人nhân 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 汝nhữ 當đương 諦đế 聽thính 。 極cực 善thiện 作tác 意ý 。 者giả 深thâm 心tâm 曰viết 諦đế 屬thuộc 耳nhĩ 曰viết 聽thính 聆linh 音âm 察sát 理lý 名danh 善thiện 作tác 意ý 。

【# 疏sớ/sơ 】# 用dụng 心tâm 聽thính 法Pháp 有hữu 二nhị 十thập 種chủng 功công 德đức 者giả 。 疏sớ/sơ 指chỉ 無vô 盡tận 意ý 經kinh 未vị 見kiến 其kỳ 文văn 如như 智Trí 度Độ 論luận 云vân 有hữu 人nhân 若nhược 聞văn 若nhược 受thọ 阿a 字tự 印ấn 教giáo 時thời 當đương 得đắc 二nhị 十thập 種chủng 。 功công 德đức 何hà 等đẳng 二nhị 十thập 。 初sơ 得đắc 強cường 識thức 念niệm 者giả 謂vị 菩Bồ 薩Tát 得đắc 是thị 。 陀đà 羅la 尼ni 常thường 觀quán 諸chư 字tự 相tương/tướng 修tu 習tập 憶ức 念niệm 故cố 得đắc 慚tàm 愧quý 者giả 謂vị 集tập 諸chư 善thiện 法Pháp 厭yếm 諸chư 惡ác 法pháp 生sanh 大đại 慚tàm 愧quý 。 心tâm 故cố 得đắc 堅kiên 固cố 者giả 謂vị 集tập 諸chư 福phước 德đức 。 智trí 慧tuệ 故cố 心tâm 得đắc 堅kiên 固cố 猶do 如như 金kim 剛cang 。 乃nãi 至chí 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 事sự 尚thượng 不bất 退thoái 於ư 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 何hà 況huống 餘dư 苦khổ 耶da 得đắc 經kinh 旨chỉ 趣thú 者giả 謂vị 知tri 佛Phật 五ngũ 種chủng 方phương 便tiện 說thuyết 法Pháp 。 一nhất 者giả 知tri 作tác 種chủng 種chủng 門môn 說thuyết 法Pháp 二nhị 者giả 知tri 為vi 何hà 事sự 故cố 。 說thuyết 三tam 者giả 知tri 以dĩ 方phương 便tiện 故cố 。 說thuyết 四tứ 者giả 知tri 示thị 理lý 趣thú 故cố 說thuyết 五ngũ 者giả 知tri 以dĩ 大đại 悲bi 心tâm 故cố 。 說thuyết 得đắc 智trí 慧tuệ 者giả 謂vị 菩Bồ 薩Tát 因nhân 是thị 陀đà 羅la 尼ni 。 分phân 別biệt 破phá 散tán 諸chư 字tự 言ngôn 語ngữ 名danh 義nghĩa 悉tất 皆giai 空không 故cố 得đắc 畢tất 竟cánh 空không 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 波Ba 羅La 蜜Mật 智trí 。 慧tuệ 得đắc 樂lạc 說thuyết 者giả 謂vị 既ký 得đắc 如như 是thị 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 無vô 礙ngại 智trí 慧tuệ 。 以dĩ 本bổn 願nguyện 大đại 悲bi 心tâm 廣quảng 度độ 眾chúng 生sanh 故cố 。 得đắc 樂lạc 說thuyết 易dị 得đắc 陀đà 羅la 尼ni 者giả 。 謂vị 譬thí 如như 折chiết 竹trúc 初sơ 節tiết 既ký 破phá 餘dư 者giả 皆giai 易dị 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 得đắc 是thị 文văn 字tự 陀đà 羅la 尼ni 諸chư 陀đà 羅la 尼ni 。 自tự 然nhiên 而nhi 得đắc 。 得đắc 無vô 疑nghi 悔hối 心tâm 者giả 謂vị 入nhập 諸chư 法pháp 。 實thật 相tướng 中trung 雖tuy 未vị 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 慧Tuệ 。 於ư 一nhất 切thiết 深thâm 法Pháp 中trung 無vô 疑nghi 無vô 悔hối 。 故cố 得đắc 聞văn 善thiện 不bất 喜hỷ 。 聞văn 惡ác 不bất 怒nộ 。 者giả 謂vị 各các 各các 分phân 別biệt 。 諸chư 字tự 無vô 讚tán 歎thán 無vô 毀hủy 呰tử 故cố 得đắc 不bất 高cao 不bất 下hạ 。 住trụ 心tâm 者giả 謂vị 憎tăng 愛ái 斷đoạn 故cố 。 得đắc 善thiện 巧xảo 知tri 眾chúng 生sanh 語ngữ 者giả 謂vị 得đắc 解Giải 一Nhất 切Thiết 眾Chúng 生Sanh 語Ngữ 言Ngôn 三Tam 昧Muội 。 故cố 得đắc 巧xảo 分phân 別biệt 蘊uẩn 處xứ 界giới 十thập 二nhị 支chi 四tứ 緣duyên 四Tứ 諦Đế 等đẳng 法pháp 行hành 相tương/tướng 頗phả 多đa 不bất 及cập 繁phồn 引dẫn 得đắc 巧xảo 分phân 別biệt 眾chúng 生sanh 。 諸chư 根căn 利lợi 鈍độn 。 者giả 謂vị 一nhất 切thiết 根căn 有hữu 同đồng 鈍độn 同đồng 利lợi 有hữu 一nhất 切thiết 根căn 不bất 同đồng 根căn 不bất 同đồng 利lợi 乃nãi 至chí 是thị 人nhân 。 欲dục 縛phược 而nhi 得đắc 解giải 是thị 人nhân 欲dục 解giải 而nhi 得đắc 縛phược 譬thí 如như 鴦ương 群quần 梨lê 摩ma 羅la 欲dục 殺sát 母mẫu 害hại 佛Phật 而nhi 得đắc 解giải 脫thoát 。 如như 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 。 得đắc 四tứ 禪thiền 增tăng 上thượng 慢mạn 故cố 。 還hoàn 入nhập 地địa 獄ngục 。 知tri 是thị 人nhân 必tất 墮đọa 惡ác 道đạo 。 是thị 人nhân 難nan 出xuất 易dị 出xuất 疾tật 出xuất 久cửu 久cửu 出xuất 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 上thượng 下hạ 根căn 相tướng 皆giai 悉tất 遍biến 知tri 得đắc 巧xảo 知tri 他tha 心tâm 者giả 謂vị 能năng 知tri 一nhất 切thiết 。 有hữu 情tình 心tâm 行hành 差sai 別biệt 。 故cố 得đắc 巧xảo 分phân 別biệt 日nhật 月nguyệt 歲tuế 節tiết 者giả 謂vị 日nhật 名danh 從tùng 旦đán 至chí 旦đán 初sơ 分phần/phân 中trung 分phần/phân 後hậu 分phần/phân 夜dạ 亦diệc 三tam 分phần/phân 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 有hữu 三tam 十thập 時thời 等đẳng 得đắc 巧xảo 分phân 別biệt 天thiên 耳nhĩ 通thông 者giả 謂vị 能năng 聞văn 若nhược 遠viễn 若nhược 近cận 。 一nhất 切thiết 聲thanh 等đẳng 得đắc 巧xảo 分phân 別biệt 宿túc 命mạng 通thông 者giả 謂vị 宿túc 命mạng 有hữu 三tam 種chủng 有hữu 通thông 有hữu 明minh 有hữu 力lực 凡phàm 夫phu 人nhân 但đãn 得đắc 通thông 聲Thanh 聞Văn 人nhân 亦diệc 通thông 亦diệc 明minh 佛Phật 全toàn 具cụ 此thử 三tam 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 凡phàm 夫phu 人nhân 但đãn 知tri 宿túc 命mạng 所sở 經kinh 不bất 知tri 業nghiệp 因nhân 緣duyên 相tương 續tục 以dĩ 是thị 故cố 有hữu 通thông 無vô 明minh 聲Thanh 聞Văn 人nhân 知tri 集Tập 諦Đế 故cố 了liễu 了liễu 知tri 業nghiệp 因nhân 緣duyên 相tương 續tục 生sanh 以dĩ 是thị 故cố 聲Thanh 聞Văn 。 亦diệc 有hữu 其kỳ 明minh 問vấn 曰viết 通thông 明minh 之chi 義nghĩa 如như 是thị 云vân 何hà 。 名danh 力lực 耶da 答đáp 曰viết 佛Phật 用dụng 是thị 明minh 知tri 己kỷ 身thân 及cập 眾chúng 生sanh 無vô 量lượng 。 無vô 邊biên 世thế 中trung 宿túc 命mạng 因nhân 緣duyên 。 所sở 更cánh 種chủng 種chủng 之chi 中trung 事sự 悉tất 能năng 遍biến 知tri 。 是thị 名danh 為vi 力lực 也dã 得đắc 巧xảo 分phân 別biệt 生sanh 死tử 通thông 者giả 謂vị 佛Phật 用dụng 天thiên 眼nhãn 見kiến 眾chúng 生sanh 生sanh 死tử 。 之chi 處xứ 凡phàm 夫phu 人nhân 用dụng 是thị 天thiên 眼nhãn 極cực 多đa 者giả 見kiến 四tứ 天thiên 下hạ 聲Thanh 聞Văn 人nhân 極cực 多đa 傍bàng 見kiến 小tiểu 千thiên 世thế 界giới 。 乃nãi 至chí 佛Phật 入nhập 餘dư 三tam 昧muội 天thiên 眼nhãn 不bất 滅diệt 是thị 故cố 遍biến 知tri 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 生sanh 死tử 。 所sở 趣thú 得đắc 巧xảo 說thuyết 是thị 處xứ 非phi 處xứ 。 者giả 謂vị 修tu 善thiện 行hành 生sanh 人nhân 天thiên 若nhược 造tạo 惡ác 業nghiệp 。 生sanh 三tam 塗đồ 等đẳng 因nhân 果quả 相tương 當đương 名danh 是thị 處xứ 因nhân 果quả 不bất 相tương 應ứng 名danh 非phi 處xứ 又hựu 善thiện 名danh 為vi 是thị 處xứ 不bất 善thiện 等đẳng 名danh 非phi 處xứ 故cố 得đắc 巧xảo 知tri 往vãng 來lai 坐tọa 起khởi 威uy 儀nghi 者giả 謂vị 出xuất 入nhập 去khứ 來lai 坐tọa 臥ngọa 行hành 住trụ 常thường 念niệm 一nhất 心tâm 舉cử 足túc 下hạ 足túc 。 安an 隱ẩn 庠tường 序tự 。 一nhất 心tâm 視thị 地địa 而nhi 行hành 。 等đẳng 是thị 名danh 聞văn 法Pháp 所sở 獲hoạch 二nhị 十thập 種chủng 功công 德đức 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 得đắc 深thâm 信tín 力lực 。 者giả 謂vị 深thâm 心tâm 淨tịnh 信tín 此thử 信tín 有hữu 力lực 得đắc 離ly 疑nghi 惑hoặc 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 且thả 三tam 乘thừa 實thật 相tướng 無vô 不bất 離ly 於ư 文văn 字tự 。 而nhi 真chân 言ngôn 者giả 要yếu 須tu 口khẩu 誦tụng 梵Phạm 文văn 心tâm 亦diệc 觀quán 之chi 或hoặc 屈khuất 申thân 支chi 節tiết 猶do 如như 戲hí 弄lộng 或hoặc 修tu 三tam 昧muội 乃nãi 觀quán 女nữ 人nhân 之chi 像tượng 。 或hoặc 忿phẫn 怒nộ 等đẳng 形hình 或hoặc 以dĩ 水thủy 灌quán 頂đảnh 。 或hoặc 造tạo 作tác 火hỏa 壇đàn 若nhược 欲dục 以dĩ 心tâm 識thức 籌trù 量lượng 則tắc 加gia 持trì 之chi 迹tích 又hựu 不bất 可khả 見kiến 。 自tự 非phi 具cụ 淨tịnh 信tín 者giả 安an 得đắc 不bất 疑nghi 惑hoặc 耶da 即tức 當đương 思tư 惟duy 幻huyễn 喻dụ 如như 藥dược 物vật 和hòa 合hợp 而nhi 得đắc 昇thăng 空không 住trụ 壽thọ 亦diệc 非phi 利lợi 根căn 智trí 慧tuệ 。 所sở 能năng 思tư 議nghị 但đãn 能năng 妙diệu 解giải 其kỳ 術thuật 無vô 不bất 成thành 者giả 以dĩ 此thử 深thâm 心tâm 離ly 疑nghi 故cố 又hựu 若nhược 人nhân 聞văn 是thị 。 經kinh 以dĩ 宿túc 殖thực 善thiện 本bổn 神thần 情tình 明minh 利lợi 知tri 眾chúng 生sanh 心tâm 。 中trung 決quyết 有hữu 此thử 理lý 雖tuy 不bất 可khả 比tỉ 量lượng 籌trù 度độ 處xứ 即tức 能năng 信tín 解giải 故cố 。 曰viết 深thâm 信tín 此thử 信tín 有hữu 力lực 故cố 曰viết 信tín 力lực 言ngôn 離ly 業nghiệp 受thọ 生sanh 等đẳng 者giả 謂vị 以dĩ 無vô 明minh 故cố 造tạo 作tác 諸chư 業nghiệp 。 乘thừa 業nghiệp 受thọ 生sanh 謂vị 離ly 如như 是thị 業nghiệp 受thọ 生sanh 故cố 而nhi 得đắc 真chân 實thật 菩Bồ 提Đề 性tánh 生sanh 故cố 曰viết 離ly 業nghiệp 受thọ 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 是thị 白bạch 淨tịnh 信tín 心tâm 者giả 即tức 前tiền 深thâm 信tín 離ly 疑nghi 垢cấu 故cố 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 譬thí 如như 弊tệ 衣y 垢cấu 膩nị 滋tư 甚thậm 則tắc 不bất 可khả 頓đốn 加gia 染nhiễm 色sắc 先tiên 當đương 教giáo 令linh 。 澣# 濯trạc 然nhiên 後hậu 可khả 以dĩ 施thí 彩thải 繪hội 之chi 功công 眾chúng 生sanh 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 先tiên 習tập 垢cấu 深thâm (# 疑nghi 也dã )# 則tắc 不bất 染nhiễm 諸chư 法Pháp 界Giới 之chi 色sắc 若nhược 以dĩ 信tín 水thủy 澣# 令linh 噄# 白bạch 則tắc 堪kham 受thọ 染nhiễm 又hựu 根căn 力lực 雖tuy 五ngũ 信tín 為vi 其kỳ 初sơ 色sắc 類loại 有hữu 五ngũ 白bạch 當đương 其kỳ 首thủ 故cố 曰viết 白bạch 淨tịnh 信tín 心tâm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 方phương 便tiện 為vi 究cứu 竟cánh 等đẳng 者giả 一nhất 言ngôn 方phương 便tiện 而nhi 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 自tự 利lợi 二nhị 利lợi 他tha 謂vị 萬vạn 行hạnh 圓viên 極cực 不bất 可khả 復phục 增tăng 自tự 利lợi 也dã 應ưng 物vật 之chi 權quyền 究cứu 盡tận 能năng 事sự 利lợi 他tha 也dã 言ngôn 醍đề 醐hồ 妙diệu 果Quả 三tam 密mật 之chi 源nguyên 者giả 醍đề 醐hồ 即tức 果quả 德đức 之chi 稱xưng 從tùng 喻dụ 為vi 名danh 也dã 醍đề 醐hồ 於ư 五ngũ 味vị 之chi 中trung 極cực 最tối 精tinh 者giả 出xuất 乎hồ 乳nhũ 中trung 以dĩ 乳nhũ 為vi 本bổn 謂vị 諸chư 如Như 來Lai 。 因nhân 位vị 身thân 中trung 本bổn 有hữu 大đại 淨tịnh 心tâm 之chi 乳nhũ 依y 大đại 悲bi 萬vạn 行hạnh 以dĩ 三tam 密mật 方phương 便tiện 次thứ 第đệ 鑽toàn 搖dao 經kinh 歷lịch 眾chúng 味vị 至chí 於ư 妙diệu 覺giác 醍đề 醐hồ 不bất 可khả 變biến 異dị 之chi 相tướng 自tự 利lợi 果quả 滿mãn 也dã 依y 此thử 而nhi 起khởi 利lợi 他tha 加gia 持trì 三tam 密mật 之chi 身thân 故cố 曰viết 醍đề 醐hồ 妙diệu 果Quả 三tam 密mật 之chi 源nguyên 也dã 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 如như 從tùng 種chủng 子tử 生sanh 果quả 果quả 還hoàn 成thành 種chủng 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 規quy 製chế 中trung 權quyền 者giả 規quy 矩củ 也dã 作tác 也dã 中trung (# 去khứ 聲thanh )# 者giả 不bất 失thất 之chi 義nghĩa 權quyền 宜nghi 也dã 謂vị 如như 巧xảo 藝nghệ 成thành 就tựu 有hữu 所sở 造tạo 作tác 。 隨tùy 意ý 皆giai 成thành 所sở 有hữu 規quy 矩củ 製chế 作tác 不bất 失thất 於ư 權quyền 宜nghi 爾nhĩ 言ngôn 得đắc 意ý 之chi 妙diệu 等đẳng 者giả 得đắc 意ý 者giả 莊trang 子tử 云vân 言ngôn 者giả 所sở 以dĩ 在tại 意ý 得đắc 意ý 而nhi 亡vong 言ngôn 吾ngô 安an 得đắc 夫phu 亡vong 言ngôn 之chi 人nhân 而nhi 與dữ 之chi 言ngôn 哉tai 夫phu 言ngôn 以dĩ 利lợi 人nhân 順thuận 天thiên 下hạ 之chi 望vọng 雖tuy 終chung 日nhật 常thường 說thuyết 即tức 是thị 亡vong 言ngôn 故cố 知tri 亡vong 言ngôn 非phi 杜đỗ 口khẩu 而nhi 不bất 言ngôn 但đãn 在tại 乎hồ 得đắc 意ý 可khả 謂vị 妙diệu 矣hĩ 今kim 借tá 用dụng 之chi 謂vị 阿a 字tự 菩Bồ 提Đề 有hữu 類loại 真chân 金kim 阿a (# 長trường/trưởng )# 字tự 大đại 悲bi 如như 習tập 藝nghệ 者giả 暗ám 字tự 方phương 便tiện 如như 權quyền 巧xảo 之chi 果quả 譬thí 如như 有hữu 真chân 金kim 隨tùy 諸chư 工công 巧xảo 方phương 便tiện 之chi 意ý 相tương/tướng 皆giai 成thành 所sở 有hữu 規quy 矩củ 製chế 作tác 盡tận 乎hồ 秘bí 密mật 中trung 道đạo 深thâm 權quyền 出xuất 過quá 眾chúng 乘thừa 之chi 淺thiển 巧xảo 故cố 其kỳ 即tức 心tâm 得đắc 意ý 之chi 妙diệu 不bất 從tùng 於ư 他tha 又hựu 豈khởi 同đồng 手thủ 中trung 菴am 摩ma 勒lặc 果quả 。 轉chuyển 以dĩ 授thọ 人nhân 古cổ 人nhân 云vân 法pháp 向hướng 師sư 邊biên 得đắc 能năng 從tùng 意ý 上thượng 生sanh 即tức 不bất 可khả 授thọ 人nhân 之chi 義nghĩa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三tam 昧muội 道Đạo 品Phẩm 等đẳng 者giả 謂vị 三tam 三tam 昧muội 乃nãi 至chí 百bách 八bát 三tam 昧muội 道đạo 即tức 八Bát 正Chánh 道Đạo 。 品phẩm 即tức 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 復phục 指chỉ 言ngôn 如như 上thượng 等đẳng 者giả 前tiền 標tiêu 要yếu 令linh 生sanh 信tín 此thử 間gian 要yếu 如như 實thật 知tri 謂vị 此thử 甚thậm 深thâm 微vi 妙diệu 。 之chi 法pháp 非phi 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 人nhân 則tắc 不bất 能năng 解giải 。 此thử 法pháp 從tùng 何hà 處xứ 得đắc 。 耶da 即tức 是thị 行hành 者giả 自tự 心tâm 耳nhĩ 今kim 疏sớ/sơ 復phục 指chỉ 意ý 要yếu 信tín 智trí 具cụ 足túc 寶bảo 藏tạng 疾tật 得đắc 現hiện 前tiền 謂vị 信tín 故cố 不bất 謗báng 為vi 無vô 智trí 故cố 如như 實thật 了liễu 知tri 。 又hựu 若nhược 無vô 信tín 則tắc 高cao 推thôi 望vọng 境cảnh 非phi 己kỷ 智trí 分phân 。 若nhược 無vô 智trí 則tắc 起khởi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 謂vị 己kỷ 均quân 佛Phật 為vì 此thử 事sự 故cố 。 兩lưỡng 處xứ 安an 之chi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạm 云vân 阿a 耨nậu 等đẳng 者giả 阿a 耨nậu 之chi 言ngôn 或hoặc 云vân 阿a 拏noa 此thử 云vân 極cực 微vi 言ngôn 即tức 是thị 七thất 微vi 合hợp 成thành 者giả 謂vị 四tứ 方phương 上thượng 下hạ 。 及cập 於ư 中trung 間gian 各các 一nhất 極cực 微vi 名danh 為vi 七thất 微vi 謂vị 七thất 極cực 微vi 互hỗ 相tương 觸xúc 著trước 不bất 相tương 離ly 散tán 名danh 為vi 合hợp 成thành 言ngôn 彼bỉ 法pháp 等đẳng 者giả 即tức 彼bỉ 從tùng 緣duyên 生sanh 也dã 最tối 微vi 小tiểu 法pháp 也dã 謂vị 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 但đãn 是thị 自tự 心tâm 若nhược 離ly 自tự 心tâm 之chi 外ngoại 更cánh 無vô 有hữu 似tự 彼bỉ 七thất 微vi 合hợp 成thành 微vi 小tiểu 之chi 法pháp 而nhi 可khả 得đắc 者giả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經kinh 中trung 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 云vân 者giả 因nhân 緣duyên 者giả 所sở 以dĩ 義nghĩa 也dã 謂vị 次thứ 前tiền 經kinh 說thuyết 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 心tâm 外ngoại 更cánh 無vô 一nhất 法pháp 也dã 次thứ 徵trưng 釋thích 所sở 以dĩ 云vân 何hà 以dĩ 故cố 虗hư 空không 無vô 相tướng 是thị 菩Bồ 提Đề 等đẳng 此thử 則tắc 經kinh 中trung 喻dụ 顯hiển 所sở 以dĩ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 譬thí 如như 虗hư 空không 等đẳng 者giả 疏sớ/sơ 釋thích 喻dụ 也dã 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 者giả 謂vị 無vô 邊biên 際tế 故cố 。 畢tất 竟cánh 故cố 者giả 一nhất 切thiết 色sắc 像tượng 。 無vô 能năng 染nhiễm 污ô 。 故cố 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 者giả 。 離ly 明minh 暗ám 方phương 圓viên 去khứ 來lai 一nhất 異dị 等đẳng 故cố 無vô 動động 者giả 假giả 使sử 旋toàn 嵐lam 等đẳng 風phong 不bất 能năng 動động 。 故cố 無vô 分phân 別biệt 者giả 。 無vô 知tri 解giải 相tương/tướng 無vô 開khai 曉hiểu 相tương/tướng 故cố 不bất 可khả 變biến 易dị 者giả 不bất 隨tùy 晝trú 夜dạ 四tứ 時thời 有hữu 遷thiên 改cải 故cố 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 者giả 世thế 界giới 壞hoại 時thời 虗hư 空không 在tại 故cố 以dĩ 如như 是thị 等đẳng 。 者giả 謂vị 無vô 相tướng 菩Bồ 提Đề 。 心tâm 中trung 有hữu 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 秘bí 密mật 等đẳng 事sự 非phi 世thế 間gian 虗hư 空không 之chi 所sở 能năng 喻dụ 但đãn 取thủ 其kỳ 離ly 相tương/tướng 不bất 動động 等đẳng 少thiểu 分phần 相tương 似tự 故cố 以dĩ 為ví 喻dụ 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 是thị 心tâm 自tự 證chứng 心tâm 等đẳng 者giả 謂vị 諸chư 佛Phật 自tự 證chứng 三tam 菩Bồ 提Đề 在tại 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 相tướng 。 續tục 中trung 法pháp 爾nhĩ 成thành 就tựu 無vô 有hữu 缺khuyết 減giảm 。 要yếu 由do 自tự 證chứng 自tự 覺giác 非phi 他tha 傳truyền 授thọ 若nhược 從tùng 他tha 言ngôn 語ngữ 而nhi 受thọ 得đắc 者giả 釋Thích 迦Ca 佛Phật 蒙mông 定định 光quang 授thọ 決quyết 即tức 應ưng 成thành 佛Phật 何hà 故cố 具cụ 修tu 萬vạn 行hạnh 要yếu 待đãi 無vô 師sư 自tự 覺giác 方phương 名danh 佛Phật 耶da 譬thí 如như 目mục 覩đổ 。 世thế 人nhân 為vi 刀đao 杖trượng 所sở 傷thương 雖tuy 信tín 其kỳ 受thọ 苦khổ 不bất 疑nghi 然nhiên 種chủng 種chủng 令linh 說thuyết 終chung 不bất 證chứng 知tri 苦khổ 自tự 觸xúc 受thọ 乃nãi 明minh 了liễu 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 分phân 別biệt 少thiểu 分phần 等đẳng 者giả 若nhược 於ư 諸chư 佛Phật 自tự 證chứng 三tam 菩Bồ 提Đề 虗hư 空không 之chi 上thượng 分phân 別biệt 少thiểu 分phần 能năng 所sở 者giả 即tức 是thị 取thủ 著trước 法pháp 非phi 法pháp 等đẳng 豈khởi 得đắc 名danh 為vi 金kim 剛cang 慧tuệ 耶da 金kim 剛cang 慧tuệ 者giả 即tức 般Bát 若Nhã 也dã 言ngôn 不bất 離ly 我ngã 人nhân 等đẳng 者giả 執chấp 取thủ 自tự 體thể 為vi 我ngã 計kế 我ngã 展triển 轉chuyển 趣thú 於ư 餘dư 趣thú 為vi 人nhân 計kế 我ngã 盛thịnh 衰suy 苦khổ 樂lạc 種chủng 種chủng 變biến 異dị 相tướng 續tục 為vi 眾chúng 生sanh 計kế 我ngã 一nhất 報báo 命mạng 根căn 不bất 斷đoạn 而nhi 住trụ 為vi 壽thọ 者giả 故cố 金kim 剛cang 經Kinh 云vân 須Tu 菩Bồ 提Đề 可khả 以dĩ 身thân 相tướng 。 見kiến 如Như 來Lai 不phủ 。 乃nãi 至chí 云vân 若nhược 心tâm 取thủ 相tướng 。 若nhược 取thủ 法pháp 相tướng 。 若nhược 取thủ 非phi 法pháp 相tướng 。 即tức 著trước 我ngã 人nhân 眾chúng 生sanh 。 壽thọ 者giả 汝nhữ 等đẳng 比Bỉ 丘Khâu 。 知tri 我ngã 說thuyết 法Pháp 。 如như 筏phiệt 喻dụ 者giả 。 法Pháp 尚thượng 應ưng 捨xả 。 何hà 況huống 非phi 法pháp 。 等đẳng 故cố 下hạ 轉chuyển 釋thích 云vân 何hà 以dĩ 故cố 。 菩Bồ 提Đề 無vô 相tướng 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 復phục 離ly 諸chư 至chí 成thành 就tựu 者giả 謂vị 如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 。 離ly 諸chư 因nhân 緣duyên 。 今kim 言ngôn 若nhược 瑜du 伽già 行hành 者giả 。 正chánh 觀quán 三tam 法pháp 心tâm 虗hư 空không 菩Bồ 提Đề 與dữ 實thật 相tướng 等đẳng 豈khởi 非phi 因nhân 緣duyên 耶da 然nhiên 前tiền 說thuyết 離ly 諸chư 因nhân 緣duyên 。 即tức 是thị 離ly 執chấp 取thủ 心tâm 外ngoại 妄vọng 想tưởng 之chi 因nhân 緣duyên 而nhi 非phi 無vô 法Pháp 界Giới 無vô 分phân 別biệt 之chi 因nhân 緣duyên 故cố 。 云vân 雖tuy 復phục 離ly 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 開khai 發phát 心tâm 明minh 道đạo 者giả 開khai 謂vị 開khai 顯hiển 發phát 謂vị 發phát 生sanh 心tâm 即tức 自tự 心tâm 明minh 即tức 光quang 明minh 道đạo 即tức 遊du 履lý 之chi 處xứ 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 以dĩ 覺giác 心tâm 本bổn 不bất 生sanh 。 際tế 其kỳ 心tâm 淨tịnh 住trụ 生sanh 大đại 慧tuệ 光quang 明minh 。 普phổ 照chiếu 無vô 量lượng 。 法pháp 性tánh 見kiến 諸chư 佛Phật 所sở 行hành 。 之chi 道đạo 故cố 云vân 開khai 發phát 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 非phi 想tưởng 處xứ 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 者giả 謂vị 一nhất 類loại 外ngoại 道đạo 得đắc 彼bỉ 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 定định 計kế 此thử 最tối 極cực 清thanh 淨tịnh 。 處xử 以dĩ 為vi 涅Niết 槃Bàn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 犢độc 子tử 阿a 毗tỳ 曇đàm 者giả 犢độc 子tử 即tức 附phụ 佛Phật 法Pháp 外ngoại 道đạo 也dã 此thử 外ngoại 道đạo 以dĩ 聰thông 明minh 讀đọc 佛Phật 經Kinh 書thư 而nhi 生sanh 一nhất 見kiến 附phụ 佛Phật 法Pháp 起khởi 故cố 得đắc 此thử 名danh 。 犢độc 子tử 讀đọc 舍Xá 利Lợi 弗Phất 毗tỳ 曇đàm 自tự 製chế 別biệt 義nghĩa 言ngôn 我ngã 在tại 餘dư 師sư 四tứ 句cú 外ngoại 不bất 可khả 說thuyết 藏tạng 中trung 收thu 云vân 何hà 為vi 四tứ 。 句cú 外ngoại 道đạo 計kế 色sắc 即tức 是thị 我ngã 。 離ly 色sắc 有hữu 我ngã 色sắc 中trung 有hữu 我ngã 我ngã 中trung 有hữu 色sắc 四tứ 陰ấm 亦diệc 如như 是thị 合hợp 二nhị 十thập 身thân 見kiến 今kim 犢độc 子tử 計kế 我ngã 異dị 於ư 六lục 師sư 乃nãi 是thị 非phi 即tức 非phi 離ly 我ngã 復phục 非phi 佛Phật 法Pháp 諸chư 論luận 皆giai 推thôi 不bất 受thọ 便tiện 是thị 附phụ 佛Phật 法Pháp 邪tà 人nhân 也dã 此thử 師sư 立lập 五ngũ 法Pháp 藏tạng 謂vị 三tam 世thế 無vô 為vi 及cập 不bất 可khả 說thuyết 藏tạng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 見kiến 非phi 顯hiển 現hiện 者giả 心tâm 體thể 向hướng 外ngoại 名danh 能năng 見kiến 相tương/tướng 變biến 似tự 外ngoại 境cảnh 名danh 能năng 現hiện 相tướng 反phản 此thử 名danh 非phi 見kiến 非phi 顯hiển 現hiện 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 長trường/trưởng 爪trảo 至chí 是thị 見kiến 者giả 言ngôn 長trường/trưởng 爪trảo 者giả 非phi 本bổn 名danh 也dã 本bổn 即tức 摩ma 訶ha 俱câu 瑟sắt 耻sỉ 羅la 此thử 云vân 大đại 膝tất 膝tất 蓋cái 大đại 故cố 是thị 舍Xá 利Lợi 子Tử 外ngoại 舅cữu 以dĩ 舍Xá 利Lợi 子Tử 在tại 母mẫu 腹phúc 時thời 俱câu 瑟sắt 耻sỉ 羅la 論luận 義nghĩa 常thường 不bất 如như 姉# 遂toại 往vãng 南nam 天Thiên 竺Trúc 誓thệ 願nguyện 不bất 剪tiễn 爪trảo 甲giáp 不bất 洗tẩy 身thân 垢cấu 學học 得đắc 十thập 八bát 圍vi 陀đà 論luận 已dĩ 頂đảnh 戴đái 火hỏa 盆bồn 鐵thiết 鍱diệp 鍱diệp 腹phúc 歸quy 來lai 擬nghĩ 攝nhiếp 外ngoại 甥# 以dĩ 為vi 弟đệ 子tử 。 其kỳ 姉# 告cáo 曰viết 汝nhữ 外ngoại 甥# 已dĩ 與dữ 佛Phật 為vì 弟đệ 子tử 。 遂toại 來lai 求cầu 佛Phật 論luận 義nghĩa 世Thế 尊Tôn 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 宗tông 若nhược 何hà 答đáp 我ngã 不bất 受thọ 一nhất 切thiết 。 法pháp 為vi 宗tông 世Thế 尊Tôn 返phản 問vấn 汝nhữ 還hoàn 不bất 受thọ 一nhất 切thiết 。 法pháp 不bất 梵Phạm 志Chí 而nhi 語ngữ 佛Phật 言ngôn 瞿Cù 曇Đàm 我ngã 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 受thọ 。 佛Phật 問vấn 長trường/trưởng 爪trảo 汝nhữ 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 受thọ 。 是thị 見kiến 受thọ 不bất 佛Phật 所sở 質chất 義nghĩa 汝nhữ 已dĩ 飲ẩm 邪tà 見kiến 毒độc 今kim 出xuất 是thị 毒độc 氣khí 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 受thọ 是thị 見kiến 汝nhữ 受thọ 不bất 爾nhĩ 時thời 長trường/trưởng 爪trảo 如như 好hảo/hiếu 馬mã 見kiến 鞭tiên 影ảnh 即tức 覺giác 便tiện 著trước 正Chánh 道Đạo 長trường/trưởng 爪trảo 得đắc 佛Phật 語ngữ 鞭tiên 影ảnh 入nhập 心tâm 即tức 棄khí 貢cống 高cao 。 慚tàm 愧quý 低đê 頭đầu 如như 是thị 思tư 惟duy 。 佛Phật 置trí 我ngã 兩lưỡng 處xứ 負phụ 門môn 中trung 若nhược 我ngã 說thuyết 是thị 。 見kiến 我ngã 受thọ 是thị 負phụ 處xứ 門môn 麤thô 故cố 眾chúng 人nhân 所sở 共cộng 知tri 云vân 何hà 自tự 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 受thọ 今kim 受thọ 是thị 見kiến 此thử 現hiện 前tiền 妄vọng 語ngữ 是thị 麤thô 負phụ 處xứ 門môn 多đa 人nhân 所sở 知tri 第đệ 二nhị 負phụ 處xứ 門môn 細tế 我ngã 欲dục 受thọ 之chi 以dĩ 少thiểu 人nhân 知tri 故cố 作tác 是thị 念niệm 。 已dĩ 答đáp 佛Phật 言ngôn 瞿Cù 曇Đàm 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 受thọ 。 是thị 見kiến 受thọ 不bất 受thọ 佛Phật 語ngữ 。 梵Phạm 志Chí 汝nhữ 不bất 受thọ 一nhất 切thiết 。 法pháp 是thị 見kiến 亦diệc 不bất 受thọ 則tắc 無vô 所sở 受thọ 與dữ 眾chúng 人nhân 無vô 異dị 何hà 用dụng 自tự 高cao 而nhi 生sanh 憍kiêu 慢mạn 。 長trường/trưởng 爪trảo 不bất 能năng 得đắc 答đáp 自tự 知tri 墮đọa 負phụ 處xứ 即tức 於ư 佛Phật 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 中trung 起khởi 恭cung 敬kính 信tín 心tâm 自tự 思tư 惟duy 。 我ngã 墮đọa 負phụ 處xử 世thế 尊tôn 不bất 彰chương 我ngã 負phụ 不bất 言ngôn 是thị 非phi 。 乃nãi 至chí 出xuất 家gia 。 作tác 沙Sa 門Môn 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 等đẳng 出xuất 智Trí 度Độ 論luận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 猶do 未vị 能năng 遠viễn 離ly 。 心tâm 之chi 影ảnh 像tượng 者giả 謂vị 餘dư 遠viễn 離ly 方phương 便tiện 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 種chủng 種chủng 門môn 。 觀quán 人nhân 法pháp 二nhị 空không 修tu 對đối 治trị 之chi 道đạo 漸tiệm 除trừ 心tâm 垢cấu 設thiết 經kinh 多đa 劫kiếp 。 未vị 得đắc 遠viễn 離ly 。 心tâm 之chi 影ảnh 像tượng 今kim 此thử 真chân 言ngôn 行hạnh 者giả 直trực 以dĩ 真chân 言ngôn 為vi 乘thừa 超siêu 入nhập 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 心tâm 門môn 。 直trực 觀quán 心tâm 之chi 實thật 相tướng 了liễu 知tri 本bổn 不bất 生sanh 。 故cố 即tức 是thị 見kiến 於ư 初sơ 法pháp 明minh 道Đạo 心tâm 之chi 影ảnh 像tượng 淨tịnh 若nhược 虗hư 空không 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 譬thí 如như 世thế 人nhân 。 以dĩ 舟chu 車xa 跋bạt 涉thiệp 經kinh 險hiểm 難nạn 惡ác 道đạo 。 更cánh 有hữu 一nhất 人nhân 直trực 乘thừa 神thần 通thông 飛phi 空không 而nhi 度độ 其kỳ 所sở 經kinh 過quá 及cập 所sở 至chí 到đáo 之chi 處xứ 雖tuy 則tắc 無vô 異dị 而nhi 所sở 乘thừa 法pháp 有hữu 殊thù 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 少thiểu 用dụng 功công 力lực 。 者giả 少thiểu 者giả 不bất 假giả 多đa 時thời 多đa 行hàng 行hàng 多đa 對đối 治trị 即tức 上thượng 云vân 如như 餘dư 遠viễn 離ly 方phương 便tiện 諸chư 菩Bồ 薩Tát 漸tiệm 次thứ 修tu 習tập 。 戒giới 定định 智trí 慧tuệ 。 於ư 無vô 量lượng 劫kiếp 。 以dĩ 種chủng 種chủng 門môn 。 觀quán 人nhân 法pháp 二nhị 空không 猶do 未vị 能năng 遠viễn 離ly 。 心tâm 之chi 影ảnh 像tượng 又hựu 如như 餘dư 菩Bồ 薩Tát 。 志chí 求cầu 無vô 上thượng 。 菩Bồ 提Đề 種chủng 種chủng 勤cần 苦khổ 不bất 惜tích 身thân 命mạng 。 經kinh 無vô 數số 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 或hoặc 有hữu 成thành 者giả 或hoặc 不bất 成thành 者giả 今kim 此thử 真chân 言ngôn 門môn 菩Bồ 薩Tát 若nhược 能năng 。 不bất 虧khuy 法pháp 則tắc 方phương 便tiện 修tu 行hành 乃nãi 至chí 於ư 此thử 。 生sanh 中trung 逮đãi 見kiến 無vô 盡tận 莊trang 嚴nghiêm 加gia 持trì 境cảnh 界giới 非phi 但đãn 現hiện 前tiền 而nhi 已dĩ 若nhược 欲dục 超siêu 昇thăng 佛Phật 地địa 同đồng 大Đại 日Nhật 如Như 來Lai 。 亦diệc 可khả 致trí 也dã 故cố 云vân 。 少thiểu 用dụng 功công 力lực 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 。 乃nãi 至chí 八bát 萬vạn 等đẳng 者giả 根căn 本bổn 即tức 貪tham 瞋sân 癡si 。 慢mạn 疑nghi 此thử 五ngũ 是thị 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 之chi 根căn 本bổn 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 以dĩ 眾chúng 生sanh 煩phiền 惱não 。 心tâm 常thường 依y 二nhị 法pháp 不bất 得đắc 中trung 道đạo 故cố 隨tùy 事sự 異dị 名danh 輙triếp 分phân 為vi 二nhị 就tựu 此thử 二nhị 中trung 復phục 更cánh 展triển 轉chuyển 細tế 分phần/phân 約ước 上thượng 中trung 下hạ 九cửu 品phẩm 等đẳng 乃nãi 至chí 成thành 八bát 萬vạn 塵trần 勞lao 廣quảng 則tắc 無vô 量lượng 。 言ngôn 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 者giả 如như 俱câu 舍xá 云vân 如như 實thật 行hạnh 對đối 治trị 所sở 治trị 貪tham 等đẳng 八bát 萬vạn 行hạnh 別biệt 能năng 對đối 治trị 道đạo 其kỳ 數số 亦diệc 然nhiên 。 謂vị 貪tham 瞋sân 等đẳng 十thập 種chủng 煩phiền 惱não 一nhất 一nhất 皆giai 以dĩ 。 九cửu 為vi 方phương 便tiện 足túc 成thành 一nhất 百bách 前tiền 分phần/phân 一nhất 百bách 後hậu 分phần/phân 一nhất 百bách 合hợp 成thành 三tam 百bách 置trí 本bổn 一nhất 百bách 就tựu 前tiền 分phần/phân 一nhất 百bách 一nhất 一nhất 皆giai 以dĩ 。 九cửu 為vi 方phương 便tiện 合hợp 成thành 一nhất 千thiên 後hậu 分phần/phân 亦diệc 然nhiên 復phục 成thành 一nhất 千thiên 兼kiêm 本bổn 一nhất 百bách 成thành 二nhị 千thiên 一nhất 百bách 。 已dĩ 起khởi 未vị 起khởi 各các 有hữu 二nhị 千thiên 一nhất 百bách 。 足túc 滿mãn 四tứ 千thiên 二nhị 百bách 約ước 彼bỉ 多đa 貪tham 多đa 瞋sân 多đa 癡si 著trước 我ngã 思tư 覺giác 五ngũ 人nhân 一nhất 一nhất 皆giai 有hữu 。 四tứ 千thiên 二nhị 百bách 成thành 二nhị 萬vạn 一nhất 千thiên 對đối 治trị 三tam 毒độc 等đẳng 分phân 。 四tứ 人nhân 一nhất 一nhất 皆giai 有hữu 。 二nhị 萬vạn 一nhất 千thiên 遂toại 成thành 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 今kim 真chân 言ngôn 行hạnh 者giả 由do 得đắc 除trừ 蓋cái 障chướng 三tam 昧muội 見kiến 此thử 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 煩phiền 惱não 真chân 實thật 相tướng 成thành 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 功công 德đức 寶bảo 聚tụ 矣hĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 非phi 究cứu 竟cánh 等đẳng 者giả 皆giai 通thông 妨phương 也dã 謂vị 有hữu 妨phương 云vân 既ký 言ngôn 自tự 覺giác 心tâm 故cố 便tiện 名danh 為vi 佛Phật 佛Phật 者giả 覺giác 滿mãn 義nghĩa 既ký 稱xưng 覺giác 滿mãn 何hà 不bất 作tác 諸chư 神thần 變biến 。 普phổ 現hiện 莊trang 嚴nghiêm 。 耶da 通thông 釋thích 云vân 然nhiên 非phi 究cứu 竟cánh 妙diệu 覺giác 如như 初sơ 日nhật 至chí 十thập 四tứ 日nhật 月nguyệt 光quang 垂thùy 圓viên 暗ám 垂thùy 盡tận 未vị 能năng 動động 大đại 海hải 潮triều 從tùng 此thử 一nhất 轉chuyển 入nhập 於ư 妙diệu 覺giác 智trí 光quang 圓viên 滿mãn 不bất 復phục 可khả 增tăng 如như 十thập 五ngũ 日nhật 月nguyệt 。 方phương 能năng 動động 大đại 海hải 潮triều 不bất 應ưng 未vị 得đắc 謂vị 得đắc 。 執chấp 初sơ 心tâm 為vi 究cứu 竟cánh 故cố 云vân 然nhiên 非phi 究cứu 竟cánh 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 制chế 止chỉ 八bát 到đáo 者giả 行hành 者giả 得đắc 住trụ 無vô 為vi 戒giới 故cố 逮đãi 見kiến 不bất 思tư 議nghị 。 中trung 道đạo 甚thậm 深thâm 緣duyên 起khởi 即tức 能năng 制chế 止chỉ 八bát 到đáo 八bát 者giả 外ngoại 道đạo 謂vị 世thế 間gian 為vi 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 為vi 四tứ 二Nhị 乘Thừa 謂vị 永vĩnh 寂tịch 為vi 涅Niết 槃Bàn 則tắc 無vô 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 復phục 為vi 四tứ 倒đảo 若nhược 謂vị 二Nhị 乘Thừa 無vô 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 之chi 四tứ 德đức 此thử 約ước 與dữ 之chi 若nhược 奪đoạt 二Nhị 乘Thừa 既ký 不bất 如như 實thật 以dĩ 其kỳ 漫mạn 該cai 如như 虫trùng 食thực 木mộc 偶ngẫu 得đắc 成thành 字tự 故cố 況huống 不bất 了liễu 生sanh 死tử 實thật 相tướng 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 安an 能năng 離ly 於ư 八bát 倒đảo 哉tai 。

【# 疏sớ/sơ 】# 迦Ca 葉Diếp 亦diệc 云vân 至chí 邪tà 見kiến 人nhân 者giả 此thử 涅Niết 槃Bàn 經kinh 佛Phật 告cáo 迦Ca 葉Diếp 。 善thiện 男nam 子tử 謂vị 四tứ 倒đảo 者giả 於ư 非phi 苦khổ 中trung 生sanh 於ư 苦khổ 想tưởng 。 苦khổ 生sanh 樂lạc 想tưởng 無vô 常thường 常thường 想tưởng 。 常thường 無vô 常thường 想tưởng 無vô 我ngã 我ngã 想tưởng 。 我ngã 無vô 我ngã 想tưởng 淨tịnh 不bất 淨tịnh 想tưởng 。 不bất 淨tịnh 淨tịnh 想tưởng 。 是thị 名danh 顛điên 倒đảo 乃nãi 至chí 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 我ngã 從tùng 今kim 日nhật 始thỉ 。 得đắc 正chánh 見kiến 世Thế 尊Tôn 自tự 是thị 之chi 前tiền 我ngã 等đẳng 悉tất 名danh 邪tà 見kiến 之chi 人nhân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 無vô 量lượng 天thiên 魔ma 等đẳng 者giả 問vấn 無vô 量lượng 天thiên 魔ma 皆giai 悉tất 化hóa 作tác 。 佛Phật 身thân 各các 說thuyết 相tương 似tự 波Ba 羅La 蜜Mật 。 智Trí 度Độ 論luận 云vân 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 願nguyện 欲dục 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 魔ma 來lai 欲dục 壞hoại 作tác 是thị 言ngôn 是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 空không 。 無vô 所sở 有hữu 但đãn 諸chư 師sư 誑cuống 汝nhữ 耳nhĩ 如như 虗hư 空không 無vô 所sở 有hữu 。 無vô 色sắc 無vô 形hình 。 不bất 可khả 知tri 薩Tát 婆Bà 若Nhã 亦diệc 如như 是thị 是thị 故cố 說thuyết 與dữ 虗hư 空không 等đẳng 諸chư 法pháp 者giả 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 等đẳng 趣thú 薩Tát 婆Bà 若Nhã 是thị 法pháp 亦diệc 空không 薩Tát 婆Bà 若Nhã 亦diệc 空không 無vô 所sở 有hữu 。 相tương/tướng 是thị 中trung 無vô 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 者giả 。 汝nhữ 唐đường 受thọ 辛tân 苦khổ 乃nãi 至chí 汝nhữ 今kim 疾tật 悔hối 捨xả 是thị 邪tà 心tâm 等đẳng 天thiên 魔ma 既ký 作tác 是thị 說thuyết 云vân 何hà 不bất 能năng 。 動động 其kỳ 疑nghi 網võng 耶da 故cố 今kim 通thông 曰viết 謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 照chiếu 見kiến 心tâm 明minh 道đạo 故cố 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 悉tất 現hiện 前tiền 。 通thông 達đạt 無vô 有hữu 錯thác 謬mậu 。 故cố 魔ma 不bất 能năng 動động 故cố 。 云vân 雖tuy 無vô 量lượng 天thiên 魔ma 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 信tín 解giải 力lực 者giả 謂vị 行hành 者giả 明minh 見kiến 此thử 中trung 事sự 理lý 必tất 無vô 疑nghi 慮lự 猶do 如như 鑒giám 井tỉnh 已dĩ 見kiến 濕thấp 埿nê 雖tuy 未vị 得đắc 水thủy 知tri 水thủy 必tất 近cận 。 故cố 曰viết 信tín 解giải 轉chuyển 加gia 精tinh 進tấn 。 故cố 名danh 為vi 力lực 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 略lược 有hữu 七thất 義nghĩa 故cố 名danh 大Đại 乘Thừa 者giả 此thử 與dữ 瑜du 伽già 雜tạp 集tập 等đẳng 說thuyết 或hoặc 同đồng 或hoặc 異dị 隨tùy 教giáo 施thi 設thiết 不bất 須tu 和hòa 會hội 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 最tối 初sơ 開khai 發phát 金kim 剛cang 寶bảo 藏tạng 。 等đẳng 者giả 謂vị 金kim 剛cang 手thủ 問vấn 佛Phật 如như 是thị 智trí 慧tuệ 。 以dĩ 何hà 為vi 因nhân 。 云vân 何hà 為vi 根căn 。 云vân 何hà 為vi 究cứu 竟cánh 世Thế 尊Tôn 答đáp 云vân 菩Bồ 提Đề 心tâm 為vi 因nhân 大đại 悲bi 為vi 根căn 方phương 便tiện 為vi 究cứu 竟cánh 世Thế 尊Tôn 雖tuy 如như 是thị 遂toại 金kim 剛cang 手thủ 所sở 問vấn 略lược 已dĩ 答đáp 竟cánh 然nhiên 未vị 開khai 示thị 其kỳ 相tương 次thứ 又hựu 徵trưng 釋thích 云vân 秘bí 密mật 主chủ 云vân 何hà 菩Bồ 提Đề 。 徵trưng 也dã 謂vị 如như 實thật 知tri 。 自tự 心tâm 釋thích 也dã 猶do 如như 貧bần 女nữ 。 雖tuy 聞văn 家gia 中trung 親thân 有hữu 寶bảo 藏tạng 若nhược 不bất 開khai 示thị 無vô 由do 發phát 取thủ 故cố 最tối 初sơ 開khai 發phát 顯hiển 示thị 自tự 此thử 已dĩ 後hậu 。 方phương 能năng 發phát 起khởi 殊thù 勝thắng 加gia 行hành 名danh 為vi 最tối 初sơ 言ngôn 離ly 因nhân 業nghiệp 生sanh 等đẳng 者giả 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 由do 無vô 明minh 等đẳng 為vi 因nhân 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 受thọ 種chủng 種chủng 生sanh 今kim 離ly 是thị 生sanh 而nhi 佛Phật 樹thụ 芽nha 生sanh 即tức 是thị 大đại 空không 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 八bát 方phương 大đại 風phong 者giả 按án 易dị 緯# 曰viết 東đông 北bắc 方phương 條điều 風phong 東đông 方phương 明minh 風phong 東đông 南nam 方phương 清thanh 明minh 風phong 南nam 方phương 景cảnh 風phong 西tây 南nam 方phương 涼lương 風phong 西tây 方phương 颼# 風phong 西tây 北bắc 方phương 不bất 周chu 風phong 北bắc 方Phương 廣Quảng 莫mạc 風phong 是thị 為vi 八bát 方phương 風phong 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 寂tịch 光quang 者giả 寂tịch 謂vị 心tâm 之chi 實thật 相tướng 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 永vĩnh 寂tịch 無vô 相tướng 光quang 者giả 即tức 此thử 心tâm 相tương/tướng 靈linh 知tri 不bất 昧muội 又hựu 寂tịch 是thị 三tam 昧muội 光quang 是thị 大đại 慧tuệ 行hành 者giả 得đắc 除trừ 一nhất 切thiết 蓋cái 障chướng 。 三tam 昧muội 生sanh 大đại 慧tuệ 光quang 明minh 。 即tức 能năng 普phổ 照chiếu 無vô 量lượng 。 法pháp 性tánh 故cố 曰viết 寂tịch 光quang 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 所sở 有hữu 說thuyết 言ngôn 等đẳng 者giả 此thử 下hạ 十thập 三tam 行hành 疏sớ/sơ 是thị 形hình 一nhất 類loại 執chấp 禪thiền 者giả 依y 本bổn 智trí 性tánh 無vô 作tác 無vô 修tu 鏡kính 本bổn 自tự 明minh 不bất 拂phất 不bất 瑩oánh 即tức 禪thiền 門môn 泯mẫn 絕tuyệt 無vô 寄ký 宗tông 說thuyết 凡phàm 聖thánh 等đẳng 法pháp 皆giai 如như 夢mộng 幻huyễn 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 非phi 今kim 始thỉ 無vô 即tức 此thử 達đạt 無vô 之chi 智trí 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 平bình 等đẳng 法Pháp 界Giới 。 無vô 佛Phật 無vô 眾chúng 生sanh 法Pháp 界Giới 。 亦diệc 是thị 假giả 名danh 心tâm 既ký 不bất 有hữu 誰thùy 言ngôn 法Pháp 界Giới 無vô 修tu 不bất 修tu 無vô 佛Phật 不bất 佛Phật 設thiết 有hữu 一nhất 法pháp 勝thắng 過quá 涅Niết 槃Bàn 我ngã 亦diệc 說thuyết 為vi 如như 夢mộng 幻huyễn 無vô 法pháp 可khả 拘câu 無vô 佛Phật 可khả 作tác 凡phàm 有hữu 所sở 作tác 。 皆giai 是thị 迷mê 妄vọng 如như 此thử 了liễu 達đạt 本bổn 來lai 無vô 事sự 心tâm 無vô 所sở 寄ký 方phương 免miễn 顛điên 倒đảo 始thỉ 名danh 解giải 脫thoát 石thạch 頭đầu 牛ngưu 頭đầu 皆giai 示thị 此thử 理lý 便tiện 令linh 心tâm 行hành 與dữ 此thử 相tương 應ứng 不bất 令linh 滯trệ 情tình 於ư 一nhất 法pháp 上thượng 日nhật 久cửu 功công 至chí 塵trần 習tập 自tự 亡vong 則tắc 於ư 怨oán 親thân 苦khổ 樂lạc 一nhất 切thiết 無vô 礙ngại 。 因nhân 此thử 便tiện 有hữu 一nhất 類loại 道Đạo 士sĩ 儒nho 生sanh 閑nhàn 僧Tăng 汎# 參tham 禪thiền 理lý 者giả 皆giai 說thuyết 此thử 言ngôn 。 便tiện 為vi 臻trăn 極cực 不bất 知tri 至chí 理lý 亡vong 機cơ 但đãn 是thị 守thủ 默mặc 癡si 禪thiền 今kim 所sở 破phá 者giả 即tức 其kỳ 人nhân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 愚ngu 童đồng 義nghĩa 如như 先tiên 說thuyết 者giả 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 謂vị 六lục 道đạo 凡phàm 夫phu 不bất 知tri 實thật 諦đế 因nhân 果quả 心tâm 行hành 邪tà 道đạo 修tu 習tập 苦khổ 因nhân 戀luyến 著trước 三tam 界giới 堅kiên 執chấp 不bất 捨xả 。 故cố 以dĩ 為vi 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 十thập 六lục 知tri 見kiến 等đẳng 者giả 謂vị 外ngoại 道đạo 雖tuy 有hữu 九cửu 十thập 五ngũ 種chủng 。 大đại 意ý 莫mạc 過quá 十thập 六lục 異dị 論luận 故cố 顯hiển 揚dương 頌tụng 曰viết 執chấp 因nhân 中trung 有hữu 果quả 顯hiển 了liễu 有hữu 去khứ 來lai 我ngã 常thường 宿túc 作tác 因nhân 自tự 在tại 等đẳng 害hại 法pháp 邊biên 無vô 邊biên 矯kiểu 亂loạn 計kế 無vô 因nhân 斷đoạn 空không 最tối 勝thắng 淨tịnh 吉cát 祥tường 由do 十thập 六lục 異dị 論luận 次thứ 第đệ 列liệt 者giả 一nhất 因nhân 中trung 有hữu 果quả 宗tông 雨vũ 眾chúng 外ngoại 道đạo 二nhị 從tùng 緣duyên 顯hiển 了liễu 宗tông 僧Tăng 伽già 論luận 師sư 三tam 去khứ 來lai 實thật 有hữu 宗tông 勝thắng 論luận 四tứ 計kế 我ngã 實thật 有hữu 宗tông 獸thú 主chủ 等đẳng 五ngũ 諸chư 法pháp 皆giai 常thường 宗tông 伊y 師sư 迦ca 六lục 諸chư 因nhân 宿túc 作tác 宗tông 離ly 繫hệ 子tử 七thất 自tự 在tại 等đẳng 因nhân 宗tông 不bất 平bình 等đẳng 因nhân 者giả 八bát 害hại 為vi 正Chánh 法Pháp 宗tông 諍tranh 竟cánh 劫kiếp 起khởi 諸chư 婆Bà 羅La 門Môn 。 為vi 欲dục 食thực 肉nhục 妄vọng 起khởi 此thử 計kế 九cửu 邊biên 無vô 邊biên 等đẳng 宗tông 得đắc 世thế 間gian 靜tĩnh 慮lự 。 邊biên 無vô 邊biên 外ngoại 道đạo 十thập 不bất 死tử 矯kiểu 亂loạn 。 宗tông 矯kiểu 亂loạn 外ngoại 道đạo 十thập 一nhất 諸chư 法pháp 無vô 因nhân 宗tông 無vô 因nhân 外ngoại 道đạo 十thập 二nhị 七thất 事sự 斷đoạn 滅diệt 宗tông 斷đoạn 滅diệt 外ngoại 道đạo 十thập 三tam 因nhân 果quả 皆giai 空không 宗tông 邪tà 見kiến 外ngoại 道đạo 。 十thập 四tứ 妄vọng 計kế 最tối 勝thắng 宗tông 計kế 婆Bà 羅La 門Môn 是thị 最tối 勝thắng 種chủng 者giả 十thập 五ngũ 妄vọng 計kế 清thanh 淨tịnh 宗tông 現hiện 法pháp 涅Niết 槃Bàn 者giả 十thập 六lục 妄vọng 計kế 吉cát 祥tường 宗tông 曆lịch 算toán 外ngoại 道đạo 如như 是thị 十thập 六lục 種chủng 各các 各các 自tự 謂vị 。 大đại 師sư 薄bạc 伽già 梵Phạm 一nhất 切thiết 知tri 者giả 。 一nhất 切thiết 見kiến 者giả 。 故cố 名danh 如như 十thập 六lục 知tri 見kiến 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 是thị 那Na 羅La 延Diên 等đẳng 。 者giả 此thử 有hữu 多đa 說thuyết 謂vị 圍vi 陀đà 論luận 師sư 計kế 那Na 羅La 延Diên 天Thiên 。 能năng 生sanh 四tứ 姓tánh 計kế 梵Phạm 天Thiên 能năng 生sanh 萬vạn 物vật 。 提đề 婆bà 云vân 從tùng 那Na 羅La 延Diên 天Thiên 。 臍tề 中trung 生sanh 大đại 蓮liên 華hoa 蓮liên 華hoa 上thượng 有hữu 梵Phạm 天Thiên 祖tổ 翁ông 謂vị 此thử 梵Phạm 天Thiên 為vi 萬vạn 物vật 之chi 祖tổ 從tùng 梵Phạm 天Thiên 口khẩu 臂tý 髀bễ 脚cước 生sanh 四tứ 姓tánh 等đẳng 又hựu 云vân 那Na 羅La 延Diên 天Thiên 。 能năng 生sanh 梵Phạm 王Vương 梵Phạm 王Vương 為vi 萬vạn 物vật 之chi 祖tổ 復phục 有hữu 安an 荼đồ 論luận 師sư 計kế 本bổn 際tế 等đẳng 不bất 煩phiền 具cụ 引dẫn 今kim 此thử 尊tôn 貴quý 者giả 即tức 是thị 那Na 羅La 延Diên 天Thiên 。 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。 如như 彼bỉ 人nhân 君quân 無vô 為vi 而nhi 治trị 輔phụ 相tướng 造tạo 成thành 萬vạn 化hóa 如như 有hữu 司ty 受thọ 令linh 行hành 之chi 更cánh 有hữu 所sở 尊tôn 貴quý 者giả 即tức 指chỉ 那Na 羅La 延Diên 天Thiên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 失thất 佛Phật 三tam 種chủng 法pháp 印ấn 者giả 義nghĩa 林lâm 第đệ 一nhất 云vân 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 靜tĩnh 。 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 若nhược 加gia 有hữu 漏lậu 皆giai 苦khổ 成thành 四tứ 法pháp 印ấn 今kim 謂vị 波ba 宗tông 計kế 神thần 我ngã 三tam 世thế 法pháp 為vi 常thường 則tắc 失thất 如Như 來Lai 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 等đẳng 法pháp 印ấn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 復phục 有hữu 計kế 能năng 見kiến 者giả 即tức 是thị 真chân 我ngã 等đẳng 者giả 謂vị 有hữu 外ngoại 道đạo 計kế 能năng 見kiến 者giả 而nhi 為vi 真chân 我ngã 是thị 一nhất 是thị 常thường 復phục 有hữu 外ngoại 道đạo 而nhi 於ư 六lục 根căn 隨tùy 事sự 異dị 名danh 皆giai 生sanh 我ngã 計kế 故cố 今kim 難nạn/nan 云vân 汝nhữ 言ngôn 能năng 見kiến 我ngã 而nhi 彼bỉ 能năng 聞văn 等đẳng 五ngũ 為vi 是thị 我ngã 不bất 設thiết 爾nhĩ 何hà 失thất 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 其kỳ 過quá 者giả 何hà 若nhược 言ngôn 餘dư 五ngũ 各các 是thị 我ngã 者giả 我ngã 則tắc 有hữu 六lục 乖quai 是thị 一nhất 義nghĩa 汝nhữ 執chấp 見kiến 者giả 是thị 一nhất 我ngã 故cố 此thử 見kiến 不bất 可khả 聞văn 覺giác 知tri 故cố 既ký 此thử 六lục 根căn 互hỗ 不bất 相tương 知tri 。 是thị 故cố 汝nhữ 執chấp 一nhất 見kiến 為vi 我ngã 不bất 可khả 作tác 六lục 也dã 若nhược 言ngôn 餘dư 五ngũ 同đồng 是thị 一nhất 我ngã 者giả 我ngã 則tắc 雖tuy 一nhất 乖quai 六lục 根căn 故cố 以dĩ 眼nhãn 見kiến 耳nhĩ 聞văn 。 各các 別biệt 用dụng 故cố 既ký 此thử 六lục 根căn 互hỗ 不bất 相tương 知tri 。 是thị 故cố 六lục 根căn 不bất 可khả 作tác 一nhất 也dã 若nhược 言ngôn 有hữu 非phi 我ngã 者giả 故cố 疏sớ/sơ 難nạn/nan 云vân 是thị 亦diệc 同đồng 疑nghi 且thả 徵trưng 例lệ 云vân 餘dư 五ngũ 根căn 等đẳng 既ký 是thị 非phi 我ngã 其kỳ 能năng 見kiến 我ngã 應ưng 亦diệc 非phi 我ngã 為vi 立lập 量lượng 云vân 汝nhữ 言ngôn 能năng 見kiến 是thị 有hữu 法pháp 應ưng 是thị 非phi 我ngã 故cố 宗tông 因nhân 云vân 六lục 根căn 之chi 中trung 。 隨tùy 一nhất 攝nhiếp 故cố 同đồng 喻dụ 如như 五ngũ 根căn 等đẳng 反phản 難nan 可khả 知tri 故cố 彼bỉ 所sở 立lập 是thị 不bất 極cực 成thành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經Kinh 云vân 若nhược 摩ma 奴nô 闍xà 等đẳng 者giả 問vấn 有hữu 唐đường 三tam 藏tạng 既ký 成thành 譯dịch 悞ngộ 何hà 故cố 今kim 時thời 。 摩ma 奴nô 闍xà 不bất 云vân 人nhân 執chấp 摩ma 納nạp 婆bà 不bất 云vân 勝thắng 我ngã 還hoàn 置trí 意ý 生sanh 儒nho 童đồng 有hữu 何hà 異dị 耶da 答đáp 為vi 順thuận 古cổ 譯dịch 不bất 欲dục 違vi 之chi 其kỳ 間gian 是thị 非phi 從tùng 疏sớ/sơ 取thủ 捨xả 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 六lục 齊tề 日nhật 等đẳng 者giả 准chuẩn 智Trí 度Độ 論luận 云vân 此thử 六lục 齊tề 日nhật 惡ác 鬼quỷ 害hại 人nhân 惱não 亂loạn 一nhất 切thiết 。 若nhược 所sở 在tại 丘khâu 聚tụ 群quần 國quốc 縣huyện 邑ấp 有hữu 持trì 齊tề 受thọ 戒giới 行hạnh 善thiện 人nhân 者giả 以dĩ 此thử 因nhân 緣duyên 。 惡ác 鬼quỷ 遠viễn 去khứ 住trú 處xứ 安an 隱ẩn 。 以dĩ 是thị 故cố 六lục 日nhật 持trì 齊tề 受thọ 戒giới 得đắc 福phước 增tăng 多đa 問vấn 曰viết 何hà 以dĩ 故cố 諸chư 惡ác 鬼quỷ 輩bối 以dĩ 此thử 六lục 日nhật 惱não 害hại 於ư 人nhân 答đáp 曰viết 天thiên 地địa 本bổn 起khởi 經kinh 說thuyết 劫kiếp 初sơ 成thành 時thời 有hữu 異dị 梵Phạm 天Thiên 王vương 子tử 。 諸chư 鬼quỷ 神thần 父phụ 修tu 梵Phạm 志Chí 行hành 滿mãn 天thiên 上thượng 十thập 二nhị 歲tuế 於ư 此thử 六lục 日nhật 割cát 肉nhục 出xuất 血huyết 以dĩ 著trước 火hỏa 中trung 。 以dĩ 是thị 故cố 諸chư 惡ác 鬼quỷ 神thần 。 於ư 此thử 六lục 日nhật 輙triếp 有hữu 勢thế 力lực 問vấn 曰viết 諸chư 鬼quỷ 神thần 父phụ 何hà 以dĩ 於ư 此thử 六lục 日nhật 割cát 身thân 肉nhục 血huyết 以dĩ 著trước 火hỏa 中trung 。 答đáp 曰viết 諸chư 神thần 中trung 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 神thần 最tối 大đại 第đệ 一nhất 諸chư 神thần 皆giai 有hữu 日nhật 分phần/phân 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 天Thiên 。 一nhất 月nguyệt 有hữu 四tứ 日nhật 分phần/phân 八bát 日nhật 二nhị 十thập 三tam 日nhật 。 十thập 四tứ 日nhật 二nhị 十thập 九cửu 日nhật 。 餘dư 神thần 一nhất 月nguyệt 有hữu 二nhị 日nhật 分phần/phân 月nguyệt 一nhất 日nhật 十thập 六lục 日nhật 月nguyệt 二nhị 日nhật 十thập 七thất 日nhật 十thập 五ngũ 日nhật 三tam 十thập 日nhật 屬thuộc 一nhất 切thiết 神thần 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 為vi 諸chư 神thần 主chủ 又hựu 復phục 得đắc 日nhật 多đa 故cố 數số 其kỳ 四tứ 日nhật 為vi 齊tề 二nhị 日nhật 是thị 一nhất 切thiết 諸chư 神thần 日nhật 亦diệc 數số 以dĩ 為vi 齋trai 是thị 故cố 諸chư 鬼quỷ 神thần 於ư 此thử 六lục 齊tề 日nhật 輙triếp 有hữu 勢thế 力lực 復phục 次thứ 諸chư 鬼quỷ 神thần 父phụ 於ư 此thử 六lục 日nhật 割cát 肉nhục 出xuất 血huyết 以dĩ 著trước 火hỏa 中trung 。 過quá 十thập 二nhị 歲tuế 已dĩ 天thiên 王vương 來lai 下hạ 語ngữ 其kỳ 子tử 言ngôn 汝nhữ 求cầu 何hà 願nguyện 答đáp 曰viết 我ngã 求cầu 有hữu 子tử 天thiên 王vương 言ngôn 仙tiên 人nhân 供cúng 養dường 法pháp 以dĩ 燒thiêu 香hương 甘cam 果quả 諸chư 清thanh 淨tịnh 事sự 汝nhữ 云vân 何hà 肉nhục 血huyết 以dĩ 著trước 火hỏa 中trung 。 如như 罪tội 惡ác 法pháp 汝nhữ 破phá 善thiện 法Pháp 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 惡ác 事sự 令linh 汝nhữ 生sanh 惡ác 子tử 噉đạm 肉nhục 飲ẩm 血huyết 。 當đương 說thuyết 是thị 時thời 。 火hỏa 中trung 有hữu 八bát 大đại 鬼quỷ 出xuất 身thân 黑hắc 如như 墨mặc 髮phát 黃hoàng 眼nhãn 赤xích 有hữu 火hỏa 光quang 明minh 一nhất 切thiết 鬼quỷ 神thần 。 皆giai 從tùng 此thử 八bát 鬼quỷ 生sanh 以dĩ 是thị 故cố 於ư 此thử 。 六lục 日nhật 割cát 肉nhục 出xuất 血huyết 以dĩ 著trước 火hỏa 中trung 。 而nhi 得đắc 勢thế 力lực 如như 佛Phật 法Pháp 中trung 日nhật 無vô 好hảo 惡ác 隨tùy 世thế 惡ác 日nhật 因nhân 緣duyên 故cố 教giáo 持trì 齋trai 受thọ 戒giới 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 而nhi 與dữ 六lục 親thân 者giả 一nhất 父phụ 之chi 親thân 內nội 族tộc 也dã 二nhị 母mẫu 之chi 親thân 外ngoại 族tộc 也dã 三Tam 身Thân 之chi 親thân 兄huynh 弟đệ 等đẳng 也dã 四tứ 妻thê 之chi 親thân 妻thê 之chi 眷quyến 屬thuộc 也dã 五ngũ 男nam 之chi 親thân 男nam 兄huynh 弟đệ 也dã 六lục 男nam 妻thê 之chi 親thân 是thị 他tha 內nội 外ngoại 族tộc 也dã 又hựu 菩Bồ 薩Tát 戒giới 抄sao 云vân 兄huynh 弟đệ 姉# 妹muội 妻thê 子tử 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 畏úy 依y 者giả 言ngôn 無vô 畏úy 者giả 畏úy 是thị 怖bố 畏úy 謂vị 凡phàm 夫phu 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 以dĩ 十thập 不bất 善thiện 感cảm 生sanh 惡ác 趣thú 是thị 最tối 怖bố 畏úy 處xứ 後hậu 遇ngộ 善thiện 友hữu 得đắc 聞văn 世thế 間gian 三Tam 寶Bảo 歡hoan 喜hỷ 歸quy 依y 。 修tu 行hành 十Thập 善Thiện 。 漸tiệm 近cận 涅Niết 槃Bàn 更cánh 不bất 復phục 怖bố 畏úy 三tam 塗đồ 之chi 苦khổ 。 名danh 為vi 無vô 畏úy 言ngôn 依y 者giả 依y 謂vị 依y 止chỉ 即tức 十Thập 善Thiện 道Đạo 是thị 諸chư 凡phàm 夫phu 。 所sở 依y 止chỉ 處xứ 。 無vô 畏úy 之chi 依y 名danh 無vô 畏úy 依y 。

【# 疏sớ/sơ 】# 隨tùy 彼bỉ 所sở 說thuyết 中trung 至chí 解giải 脫thoát 慧tuệ 生sanh 者giả 即tức 於ư 第đệ 八bát 生sanh 死tử 無vô 畏úy 依y 中trung 開khai 出xuất 也dã 謂vị 此thử 愚ngu 童đồng 凡phàm 夫phu 於ư 彼bỉ 前tiền 來lai 善thiện 友hữu 所sở 說thuyết 此thử 是thị 天thiên 大đại 天thiên 與dữ 一nhất 切thiết 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 遂toại 於ư 四tứ 類loại 天thiên 等đẳng 世thế 間gian 三Tam 寶Bảo 隨tùy 於ư 何hà 類loại 之chi 中trung 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 由do 此thử 生sanh 起khởi 希hy 求cầu 出xuất 離ly 解giải 脫thoát 之chi 慧tuệ 此thử 心tâm 殊thù 妙diệu 勝thắng 過quá 已dĩ 前tiền 依y 之chi 不bất 動động 故cố 曰viết 隨tùy 彼bỉ 所sở 說thuyết 至chí 解giải 脫thoát 慧tuệ 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 以dĩ 未vị 知tri 等đẳng 者giả 此thử 然nhiên 字tự 義nghĩa 含hàm 縱túng/tung 奪đoạt 縱túng/tung 云vân 雖tuy 於ư 隨tùy 彼bỉ 說thuyết 法Pháp 中trung 得đắc 殊thù 勝thắng 住trụ 有hữu 求cầu 解giải 脫thoát 慧tuệ 生sanh 奪đoạt 云vân 然nhiên 以dĩ 未vị 知tri 乃nãi 至chí 不bất 離ly 。 斷đoạn 常thường 謂vị 佛Phật 法Pháp 中trung 以dĩ 知tri 因nhân 緣duyên 有hữu 故cố 。 則tắc 離ly 無vô 見kiến 以dĩ 觀quán 因nhân 緣duyên 自tự 性tánh 空không 故cố 。 不bất 生sanh 有hữu 見kiến 謂vị 彼bỉ 未vị 知tri 此thử 因nhân 緣duyên 有hữu 無vô 故cố 雖tuy 有hữu 觀quán 空không 智trí 慧tuệ 故cố 不bất 離ly 於ư 斷đoạn 常thường 。 又hựu 此thử 言ngôn 智trí 慧tuệ 但đãn 是thị 不bất 正chánh 分phân 別biệt 。 非phi 是thị 真chân 實thật 。 智trí 慧tuệ 故cố 智Trí 度Độ 論luận 云vân 問vấn 云vân 外ngoại 道đạo 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 。 云vân 何hà 答đáp 曰viết 外ngoại 道đạo 以dĩ 我ngã 心tâm 逐trục 禪thiền 故cố 多đa 愛ái 見kiến 慢mạn 故cố 不bất 捨xả 一nhất 切thiết 。 法pháp 故cố 無vô 有hữu 實thật 智trí 慧tuệ 問vấn 曰viết 汝nhữ 言ngôn 外ngoại 道đạo 觀quán 空không 觀quán 空không 則tắc 捨xả 一nhất 切thiết 法pháp 云vân 何hà 言ngôn 不bất 捨xả 一nhất 切thiết 。 法pháp 故cố 無vô 有hữu 實thật 智trí 慧tuệ 答đáp 曰viết 外ngoại 道đạo 雖tuy 觀quán 空không 而nhi 取thủ 空không 相tướng 雖tuy 知tri 諸chư 法pháp 。 空không 而nhi 不bất 自tự 知tri 。 我ngã 空không 愛ái 著trước 觀quán 空không 智trí 慧tuệ 故cố 不bất 離ly 常thường 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 彼bỉ 能năng 知tri 涅Niết 槃Bàn 者giả 謂vị 外ngoại 道đạo 不bất 了liễu 因nhân 緣duyên 空không 義nghĩa 設thiết 爾nhĩ 一nhất 心tâm 精tinh 進tấn 。 勤cần 求cầu 解giải 脫thoát 。 覈# 其kỳ 果quả 證chứng 只chỉ 到đáo 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 定Định 。 更cánh 無vô 歸quy 處xứ 以dĩ 彼bỉ 計kế 此thử 為vì 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 非phi 彼bỉ 能năng 知tri 佛Phật 法Pháp 大đại 涅Niết 槃Bàn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 其kỳ 八bát 正chánh 心tâm 等đẳng 者giả 謂vị 雖tuy 從tùng 初sơ 種chủng 子tử 心tâm 乃nãi 至chí 第đệ 八bát 嬰anh 童đồng 心tâm 中trung 生sanh 起khởi 希hy 求cầu 解giải 脫thoát 之chi 慧tuệ 若nhược 不bất 遇ngộ 善thiện 緣duyên 還hoàn 從tùng 斷đoạn 常thường 空không 退thoái 入nhập 邪tà 見kiến 然nhiên 其kỳ 八bát 種chủng 正chánh 心tâm 種chủng 子tử 熏huân 在tại 藏tạng 識thức 終chung 不bất 能năng 令linh 。 破phá 敗bại 消tiêu 亡vong 若nhược 聞văn 佛Phật 法Pháp 。 為vi 緣duyên 即tức 入nhập 八bát 正chánh 心tâm 種chủng 子tử 之chi 道đạo 又hựu 釋thích 八bát 正chánh 心tâm 種chủng 子tử 者giả 即tức 正chánh 見kiến 正chánh 思tư 惟duy 等đẳng 八Bát 聖Thánh 道Đạo 支Chi 。 也dã 在tại 於ư 眾chúng 生sanh 。 本bổn 覺giác 地địa 中trung 未vị 遇ngộ 善thiện 友hữu 因nhân 緣duyên 發phát 起khởi 終chung 不bất 敗bại 亡vong 。 以dĩ 是thị 堅kiên 固cố 性tánh 故cố 故cố 曰viết 然nhiên 其kỳ 八bát 正chánh 心tâm 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 無vô 機cơ 之chi 人nhân 等đẳng 者giả 謂vị 未vị 至chí 生sanh 八bát 心tâm 種chủng 子tử 無vô 信tín 根căn 之chi 人nhân 但đãn 說thuyết 世thế 間gian 苦khổ 樂lạc 。 乃nãi 至chí 以dĩ 時thời 為vi 因nhân 設thiết 為vi 說thuyết 八bát 齊tề 少thiểu 分phần 安an 靜tĩnh 尚thượng 不bất 能năng 信tín 何hà 況huống 佛Phật 法Pháp 甚thậm 深thâm 之chi 事sự 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 自tự 心tâm 實thật 相tướng 熏huân 習tập 者giả 自tự 心tâm 者giả 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 此thử 心tâm 實thật 相tướng 能năng 熏huân 眾chúng 生sanh 無vô 明minh 。 染nhiễm 心tâm 還hoàn 成thành 淨tịnh 用dụng 起khởi 信tín 論luận 云vân 無vô 明minh 染nhiễm 法pháp 實thật 無vô 淨tịnh 業nghiệp 但đãn 以dĩ 真Chân 如Như 而nhi 熏huân 習tập 故cố 則tắc 有hữu 淨tịnh 用dụng 彼bỉ 疏sớ/sơ 云vân 淨tịnh 熏huân 染nhiễm 者giả 此thử 是thị 生sanh 滅diệt 。 門môn 中trung 本bổn 覺giác 真Chân 如Như 故cố 有hữu 熏huân 義nghĩa 真Chân 如Như 門môn 中trung 則tắc 無vô 此thử 義nghĩa 由do 此thử 本bổn 覺giác 內nội 熏huân 不bất 覺giác 令linh 成thành 厭yếm 求cầu 返phản 流lưu 順thuận 真chân 故cố 云vân 用dụng 也dã 故cố 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 闡xiển 提đề 之chi 人nhân 未vị 來lai 佛Phật 性tánh 力lực 故cố 還hoàn 生sanh 善thiện 根căn 彼bỉ 言ngôn 佛Phật 性tánh 力lực 者giả 即tức 此thử 本bổn 覺giác 內nội 熏huân 力lực 耳nhĩ 此thử 中trung 明minh 義nghĩa 謂vị 由do 世thế 間gian 自tự 久cửu 遠viễn 已dĩ 來lai 。 有hữu 善thiện 法Pháp 之chi 名danh 即tức 是thị 不bất 空không 本bổn 覺giác 熏huân 令linh 眾chúng 生sanh 節tiết 食thực 自tự 誡giới 生sanh 起khởi 種chủng 子tử 芽nha 等đẳng 八bát 心tâm 及cập 殊thù 勝thắng 決quyết 定định 等đẳng 心tâm 厭yếm 生sanh 死tử 苦khổ 。 求cầu 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 名danh 自tự 心tâm 實thật 相tướng 熏huân 習tập 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 最tối 上thượng 大Đại 乘Thừa 。 句cú 等đẳng 者giả 此thử 結kết 歎thán 金kim 剛cang 手thủ 所sở 問vấn 云vân 何hà 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 此thử 心tâm 菩Bồ 提Đề 生sanh 等đẳng 十thập 句cú 大Đại 乘Thừa 之chi 法Pháp 。 於ư 諸chư 教giáo 中trung 猶do 如như 醍đề 醐hồ 。 醇thuần 味vị 第đệ 一nhất 故cố 名danh 最tối 上thượng 大Đại 乘Thừa 。 句cú 言ngôn 心tâm 續tục 生sanh 之chi 相tướng 者giả 此thử 心tâm 雖tuy 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 猶do 如như 虗hư 空không 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 然nhiên 亦diệc 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 起khởi 而nhi 有hữu 生sanh 起khởi 之chi 相tướng 。 故cố 曰viết 心tâm 續tục 生sanh 之chi 相tướng 言ngôn 諸chư 佛Phật 大đại 秘bí 密mật 等đẳng 者giả 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 秘bí 密mật 之chi 藏tạng 而nhi 有hữu 淺thiển 深thâm 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 今kim 是thị 秘bí 中trung 之chi 秘bí 密mật 中trung 之chi 密mật 故cố 名danh 為vi 大đại 外ngoại 道đạo 不bất 能năng 知tri 者giả 外ngoại 道đạo 謂vị 凡phàm 夫phu 及cập 與dữ 二Nhị 乘Thừa 。 此thử 二nhị 種chủng 外ngoại 道đạo 皆giai 未vị 識thức 實thật 相tướng 心tâm 故cố 且thả 如Như 來Lai 藏tạng 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 成thành 阿a 梨lê 耶da 識thức 。 彼bỉ 等đẳng 非phi 但đãn 不bất 識thức 無vô 生sanh 滅diệt 心tâm 亦diệc 復phục 不bất 識thức 。 生sanh 滅diệt 之chi 心tâm 故cố 名danh 外ngoại 道đạo 不bất 能năng 知tri 法pháp 華hoa 藥dược 草thảo 等đẳng 者giả 疏sớ/sơ 主chủ 指chỉ 此thử 意ý 者giả 欲dục 顯hiển 權quyền 實thật 之chi 設thiết 差sai 別biệt 無vô 量lượng 。 覈# 其kỳ 定định 趣thú 終chung 歸quy 一nhất 實thật 故cố 彼bỉ 經Kinh 云vân 如Như 來Lai 知tri 是thị 一nhất 相tướng 。 一nhất 味vị 之chi 法Pháp 。 所sở 謂vị 解giải 脫thoát 相tương 離ly 相tương/tướng 滅diệt 相tương/tướng 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 常thường 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 終chung 歸quy 於ư 空không 。 以dĩ 況huống 此thử 中trung 雖tuy 開khai 順thuận 世thế 違vi 世thế 八bát 心tâm 乃nãi 至chí 各các 各các 。 求cầu 於ư 解giải 脫thoát 。 究cứu 其kỳ 所sở 歸quy 不bất 出xuất 阿a 字tự 又hựu 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 乃nãi 至chí 三tam 乘thừa 。 一nhất 一nhất 地địa 皆giai 具cụ 十thập 心tâm 迄hất 至chí 第đệ 十Thập 地Địa 。 亦diệc 具cụ 種chủng 子tử 芽nha 疱pháo 葉diệp 華hoa 果quả 等đẳng 有hữu 求cầu 佛Phật 地địa 智trí 生sanh 觀quán 畢tất 竟cánh 空không 得đắc 至chí 金kim 剛cang 實thật 際tế 故cố 云vân 法pháp 華hoa 藥dược 草thảo 喻dụ 品phẩm 意ý 。 在tại 於ư 此thử 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 觀quán 畢tất 竟cánh 空không 者giả 謂vị 於ư 第đệ 十Thập 地Địa 。 中trung 次thứ 第đệ 至chí 八bát 心tâm 得đắc 最tối 後hậu 無vô 畏úy 依y 時thời 有hữu 求cầu 佛Phật 地địa 智trí 生sanh 得đắc 此thử 微vi 細tế 慧tuệ 時thời 畢tất 竟cánh 空không 得đắc 到đáo 等đẳng 覺giác 金kim 剛cang 際tế 心tâm 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 行hành 者giả 得đắc 如như 是thị 微vi 細tế 慧tuệ 時thời 觀quán 一nhất 切thiết 染nhiễm 淨tịnh 諸chư 法pháp 乃nãi 至chí 少thiểu 分phần 。 猶do 如như 隣lân 虗hư 無vô 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 者giả 若nhược 從tùng 緣duyên 生sanh 即tức 無vô 自tự 性tánh 若nhược 無vô 自tự 性tánh 即tức 是thị 心tâm 本bổn 不bất 生sanh 。 心tâm 本bổn 不bất 生sanh 。 即tức 心tâm 之chi 實thật 際tế 心tâm 之chi 實thật 際tế 亦diệc 復phục 不bất 可khả 得đắc 。 名danh 為vi 畢tất 竟cánh 空không 。

【# 經kinh 】# 說thuyết 彼bỉ 心tâm 者giả 即tức 指chỉ 彼bỉ 六lục 十thập 心tâm 也dã 謂vị 上thượng 問vấn 云vân 心tâm 諸chư 相tướng 與dữ 時thời 願nguyện 佛Phật 廣quảng 開khai 演diễn 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 多đa 以dĩ 順thuận 修tu 明minh 義nghĩa 者giả 此thử 六lục 十thập 心tâm 多đa 分phần 將tương 以dĩ 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 之chi 者giả 明minh 其kỳ 心tâm 性tánh 之chi 義nghĩa 或hoặc 染nhiễm 汙ô 心tâm 或hoặc 清thanh 淨tịnh 心tâm 問vấn 云vân 何hà 是thị 清thanh 淨tịnh 貪tham 心tâm 答đáp 真chân 言ngôn 行hạnh 者giả 但đãn 觀quán 貪tham 心tâm 實thật 相tướng 自tự 然nhiên 貪tham 不bất 染nhiễm 心tâm 即tức 是thị 清thanh 淨tịnh 貪tham 心tâm 如như 下hạ 經kinh 明minh 十thập 六lục 大đại 菩Bồ 薩Tát 第đệ 三tam 。 名danh 金kim 剛cang 貪tham 染nhiễm 菩Bồ 薩Tát 即tức 經Kinh 云vân 毗tỳ 盧lô 遮già 那na 佛Phật 內nội 心tâm 證chứng 得đắc 金kim 剛cang 欲dục 箭tiễn 大đại 悲bi 三tam 摩ma 地địa 智trí 從tùng 此thử 智trí 中trung 流lưu 出xuất 金kim 剛cang 箭tiễn 光quang 明minh 遍biến 照chiếu 十thập 方phương 。 世thế 界giới 射xạ 害hại 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 於ư 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 厭yếm 離ly 心tâm 者giả 亦diệc 是thị 此thử 中trung 貪tham 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 行hành 者giả 善thiện 識thức 真chân 偽ngụy 等đẳng 者giả 謂vị 觀quán 貪tham 之chi 實thật 性tánh 善thiện 能năng 了liễu 知tri 。 或hoặc 貪tham 為vi 真chân 而nhi 不bất 貪tham 為vi 偽ngụy 或hoặc 不bất 貪tham 為vi 真chân 而nhi 貪tham 為vi 偽ngụy 猶do 如như 農nông 夫phu 務vụ 除trừ 穢uế 草thảo 以dĩ 輔phụ 嘉gia 苗miêu 不bất 可khả 一nhất 向hướng 謂vị 是thị 因nhân 緣duyên 事sự 相tướng 之chi 迹tích 輕khinh 忽hốt 如Như 來Lai 至chí 實thật 之chi 言ngôn 令linh 心tâm 沒một 在tại 於ư 常thường 教giáo 之chi 中trung 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 但đãn 觀quán 貪tham 心tâm 實thật 相tướng 等đẳng 者giả 如như 經kinh 偈kệ 云vân 三tam 界giới 極cực 重trọng 罪tội 不bất 過quá 於ư 厭yếm 離ly 汝nhữ 於ư 貪tham 欲dục 處xứ 莫mạc 生sanh 厭yếm 離ly 心tâm 。 不bất 應ưng 如như 彼bỉ 二Nhị 乘Thừa 厭yếm 離ly 眾chúng 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 但đãn 於ư 此thử 眾chúng 緣duyên 中trung 者giả 若nhược 行hành 者giả 覺giác 知tri 如như 是thị 。 瞋sân 心tâm 相tương/tướng 起khởi 之chi 時thời 但đãn 當đương 於ư 此thử 。 眾chúng 多đa 緣duyên 生sanh 句cú 中trung 而nhi 觀quán 察sát 之chi 。 則tắc 不bất 為vi 障chướng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 譬thí 如như 觀quán 岐kỳ 路lộ 等đẳng 者giả 謂vị 如như 人nhân 求cầu 利lợi 須tu 審thẩm 觀quán 岐kỳ 路lộ 利lợi 好hảo/hiếu 處xứ 應ưng 便tiện 馳trì 逐trục 若nhược 疑nghi 惑hoặc 不bất 進tiến 則tắc 有hữu 所sở 失thất 此thử 好hảo/hiếu 字tự 上thượng 聲thanh 讀đọc 之chi 謂vị 利lợi 有hữu 好hảo/hiếu 弱nhược 好hảo/hiếu 利lợi 者giả 逐trục 之chi 弱nhược 利lợi 者giả 棄khí 之chi 故cố 智Trí 度Độ 論luận 云vân 如như 人nhân 在tại 岐kỳ 路lộ 疑nghi 惑hoặc 無vô 所sở 趣thú 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 中trung 疑nghi 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 乃nãi 至chí 在tại 世thế 。 雖tuy 有hữu 疑nghi 當đương 隨tùy 妙diệu 善thiện 法Pháp 譬thí 如như 觀quán 岐kỳ 道đạo 利lợi 好hảo/hiếu 者giả 應ưng 逐trục 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 於ư 決quyết 定định 法pháp 印ấn 等đẳng 者giả 印ấn 謂vị 三tam 法pháp 印ấn 或hoặc 四tứ 法pháp 印ấn 是thị 決quyết 定định 法pháp 若nhược 過quá 若nhược 不phủ 。 及cập 者giả 過quá 則tắc 為vi 增tăng 不bất 及cập 為vi 減giảm 失thất 於ư 處xứ 中trung 之chi 慧tuệ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 少thiểu 欲dục 知tri 足túc 。 者giả 行hành 者giả 一nhất 向hướng 願nguyện 求cầu 世thế 間gian 果quả 報báo 。 悉tất 地địa 障chướng 於ư 出xuất 世thế 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 心tâm 應ưng 當đương 思tư 惟duy 減giảm 省tỉnh 諸chư 欲dục 於ư 資tư 財tài 悉tất 地địa 障chướng 道đạo 因nhân 緣duyên 。 善thiện 知tri 止chỉ 足túc 故cố 老lão 子tử 云vân 知tri 足túc 不bất 辱nhục 注chú 云vân 知tri 足túc 之chi 人nhân 。 絕tuyệt 利lợi 去khứ 欲dục 不bất 辱nhục 於ư 身thân 又hựu 古cổ 人nhân 云vân 達đạt 人nhân 知tri 止chỉ 足túc 遺di 榮vinh 忽hốt 如như 無vô 抽trừu 簪# 解giải 朝triêu 衣y 散tán 髮phát 歸quy 海hải 隅ngung 世thế 俗tục 尚thượng 爾nhĩ 況huống 行hành 者giả 乎hồ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 修tu 此thử 法pháp 者giả 等đẳng 者giả 此thử 法pháp 即tức 真chân 言ngôn 者giả 即tức 行hành 人nhân 亦diệc 者giả 相tương 似tự 如như 前tiền 外ngoại 道đạo 所sở 事sự 名danh 為vi 自tự 在tại 行hành 者giả 所sở 事sự 即tức 是thị 本bổn 尊tôn 以dĩ 此thử 類loại 彼bỉ 故cố 曰viết 亦diệc 常thường 若nhược 真chân 言ngôn 行hạnh 人nhân 數sác 數sác 係hệ 念niệm 如như 是thị 本bổn 尊tôn 及cập 悉tất 地địa 事sự 當đương 知tri 亦diệc 是thị 。 自tự 在tại 之chi 心tâm 。 應ưng 當đương 觀quán 察sát 。 悉tất 地địa 之chi 法pháp 悉tất 屬thuộc 因nhân 緣duyên 遠viễn 離ly 自tự 心tâm 本bổn 尊tôn 之chi 相tướng 則tắc 無vô 有hữu 自tự 在tại 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 龜quy 藏tạng 六lục 者giả 謂vị 此thử 心tâm 守thủ 護hộ 身thân 心tâm 六lục 根căn 等đẳng 如như 龜quy 藏tạng 護hộ 四tứ 足túc 頭đầu 尾vĩ 六lục 事sự 不bất 令linh 他tha 損tổn 故cố 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 龜quy 有hữu 頭đầu 尾vĩ 四tứ 足túc 名danh 為vi 六lục 處xứ 若nhược 侵xâm 惱não 則tắc 藏tạng 入nhập 殻# 中trung 眾chúng 生sanh 六lục 根căn 馳trì 流lưu 外ngoại 境cảnh 塵trần 賊tặc 來lai 侵xâm 自tự 守thủ 根căn 門môn 如như 龜quy 藏tạng 六lục 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 人nhân 亦diệc 爾nhĩ 遇ngộ 聞văn 種chủng 種chủng 法Pháp 。 等đẳng 者giả 問vấn 此thử 人nhân 聞văn 種chủng 種chủng 法Pháp 。 要yếu 領lãnh 受thọ 不bất 忘vong 冀ký 望vọng 時thời 處xứ 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 則tắc 勤cần 而nhi 行hành 之chi 。 即tức 為vi 是thị 也dã 何hà 乃nãi 為vi 非phi 豈khởi 不bất 佛Phật 說thuyết 因nhân 緣duyên 啐# 啄trác 俗tục 云vân 待đãi 時thời 而nhi 動động 乎hồ 答đáp 誠thành 如như 所sở 難nạn/nan 此thử 取thủ 意ý 別biệt 為vi 以dĩ 時thời 不bất 待đãi 人nhân 雖tuy 當đương 有hữu 資tư 糧lương 或hoặc 無vô 常thường 倐thúc 至chí 不bất 得đắc 受thọ 用dụng 又hựu 如như 身thân 被bị 毒độc 箭tiễn 宜nghi 當đương 速tốc 拔bạt 若nhược 問vấn 日nhật 時thời 通thông 否phủ/bĩ 遂toại 令linh 毒độc 氣khí 深thâm 入nhập 。 或hoặc 致trí 殞vẫn 斃# 今kim 取thủ 此thử 意ý 故cố 不bất 相tương 違vi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 所sở 有hữu 繫hệ 屬thuộc 等đẳng 者giả 謂vị 行hành 者giả 見kiến 他tha 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 繫hệ 眷quyến 屬thuộc 及cập 他tha 人nhân 。 成thành 辦biện 之chi 事sự 憘hỉ 好hảo/hiếu 離ly 間gian 當đương 知tri 鼠thử 心tâm 使sử 然nhiên 也dã 此thử 中trung 不bất 說thuyết 對đối 治trị 若nhược 對đối 治trị 者giả 行hành 人nhân 或hoặc 見kiến 眷quyến 屬thuộc 不bất 和hòa 。 宜nghi 勸khuyến 令linh 和hòa 見kiến 他tha 成thành 辦biện 種chủng 種chủng 。 善thiện 事sự 遞đệ 相tương 讚tán 成thành 是thị 所sở 對đối 治trị 下hạ 准chuẩn 此thử 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 當đương 念niệm 我ngã 當đương 得đắc 內nội 證chứng 等đẳng 者giả 此thử 則tắc 對đối 治trị 一nhất 類loại 唯duy 攻công 言ngôn 說thuyết 不bất 修tu 理lý 觀quán 之chi 者giả 也dã 聲Thanh 聞Văn 宿túc 習tập 者giả 以dĩ 不bất 修tu 自tự 然nhiên 佛Phật 慧tuệ 故cố 若nhược 行hành 者giả 直trực 以dĩ 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 心tâm 為vi 門môn 住trụ 此thử 門môn 故cố 覺giác 心tâm 本bổn 不bất 生sanh 。 際tế 其kỳ 心tâm 淨tịnh 住trụ 生sanh 大đại 慧tuệ 光quang 明minh 。 普phổ 照chiếu 無vô 量lượng 。 法pháp 性tánh 故cố 曰viết 我ngã 當đương 內nội 證chứng 自tự 然nhiên 之chi 慧tuệ 。 當đương 念niệm 得đắc 此thử 慧tuệ 已dĩ 然nhiên 後hậu 普phổ 現hiện 色sắc 身thân 。 等đẳng 是thị 彼bỉ 對đối 治trị 也dã 又hựu 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 除trừ 一nhất 切thiết 蓋cái 障chướng 。 三tam 昧muội 若nhược 得đắc 此thử 者giả 。 則tắc 與dữ 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 同đồng 等đẳng 住trụ 當đương 發phát 五ngũ 神thần 通thông 獲hoạch 無vô 量lượng 語ngữ 言ngôn 陀đà 羅la 尼ni 乃nãi 至chí 滿mãn 足túc 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 等đẳng 即tức 是thị 行hành 者giả 所sở 得đắc 之chi 法Pháp 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 畏úy 辨biện 戈qua 者giả 無vô 畏úy 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 也dã 此thử 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 佛Phật 四Tứ 無Vô 畏Úy 二nhị 菩Bồ 薩Tát 四Tứ 無Vô 畏Úy 今kim 取thủ 菩Bồ 薩Tát 一nhất 聞văn 持trì 無vô 畏úy 於ư 聞văn 持trì 中trung 得đắc 自tự 在tại 故cố 。 二nhị 解giải 說thuyết 無vô 畏úy 三tam 處xứ 眾chúng 無vô 畏úy 。 四tứ 答đáp 難nạn/nan 無vô 畏úy 言ngôn 辨biện 才tài 者giả 七thất 辨biện 才tài 也dã 一nhất 據cứ 辨biện 須tu 言ngôn 即tức 言ngôn 無vô 謇kiển 吃cật 故cố 二nhị 迅tấn 辨biện 懸huyền 河hà [泳-永+疌]# 泠# 不bất 遲trì 疏sớ/sơ 故cố 三tam 應ưng 辨biện 應ứng 時thời 應ưng 根căn 不bất 增tăng 減giảm 故cố 。 四tứ 無vô 疎sơ 謬mậu 辨biện 凡phàm 說thuyết 契khế 理lý 不bất 邪tà 錯thác 故cố 五ngũ 無vô 斷đoạn 盡tận 辨biện 相tương 續tục 連liên 環hoàn 無vô 終chung 竭kiệt 故cố 六lục 凡phàm 所sở 演diễn 說thuyết 豐phong 義nghĩa 味vị 辨biện 一nhất 一nhất 言ngôn 句cú 多đa 事sự 理lý 故cố 七thất 一nhất 切thiết 世thế 間gian 最tối 。 上thượng 妙diệu 辨biện 具cụ 足túc 甚thậm 深thâm 如như 雷lôi 等đẳng 故cố 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 具cụ 種chủng 種chủng 無vô 畏úy 辨biện 才tài 能năng 擊kích 法pháp 皷cổ 不bất 應ưng 滯trệ 著trước 妨phương 大đại 事sự 因nhân 緣duyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 當đương 念niệm 救cứu 護hộ 等đẳng 者giả 謂vị 當đương 安an 住trụ 慈từ 悲bi 救cứu 護hộ 一nhất 切thiết 。 故cố 法pháp 華hoa 經kinh 如Như 來Lai 室thất 者giả 。 大đại 慈từ 悲bi 是thị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 云vân 何hà 羅la 剎sát 心tâm 者giả 梵Phạn 語ngữ 羅la 剎sát 此thử 云vân 破phá 壞hoại 謂vị 此thử 心tâm 好hảo/hiếu 破phá 壞hoại 一nhất 切thiết 。 功công 德đức 故cố 名danh 為vi 羅la 剎sát 心tâm 頗phả 見kiến 今kim 時thời 寡quả 聞văn 之chi 人nhân 隨tùy 聞văn 一nhất 事sự 便tiện 撥bát 餘dư 非phi 或hoặc 順thuận 自tự 慳san 心tâm 如như 斯tư 等đẳng 輩bối 世thế 多đa 有hữu 之chi 此thử 來lai 佛Phật 說thuyết 蓋cái 寺tự 造tạo 像tượng 得đắc 種chủng 種chủng 功công 德đức 。 而nhi 返phản 非phi 之chi 是thị 則tắc 謗báng 於ư 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 哀ai 哉tai 不bất 曉hiểu 如Như 來Lai 之chi 意ý 。 或hoặc 慳san 心tâm 使sử 然nhiên 自tự 不bất 作tác 功công 德đức 。 教giáo 人nhân 不bất 作tác 功công 德đức 。 自tự 懷hoài 懷hoài 他tha 豈khởi 不bất 同đồng 於ư 羅la 剎sát 婆bà 耶da 賢hiền 此thử 文văn 者giả 深thâm 宜nghi 自tự 誠thành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 治trị 法pháp 等đẳng 者giả 謂vị 對đối 治trị 上thượng 來lai 追truy 悔hối 慚tàm 懼cụ 若nhược 作tác 惡ác 事sự 速tốc 務vụ 悔hối 除trừ 所sở 為vi 善thiện 事sự 。 生sanh 慶khánh 辛tân 心tâm 勿vật 生sanh 掉trạo 悔hối 掉trạo 謂vị 掉trạo 舉cử 令linh 心tâm 於ư 境cảnh 不bất 寂tịch 靜tĩnh 為vi 性tánh 能năng 障chướng 行hành 捨xả 奢xa 摩ma 他tha 為vi 業nghiệp 悔hối 為vi 惡ác 作tác 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 追truy 悔hối 為vi 性tánh 障chướng 止chỉ 為vi 業nghiệp 尤vưu 宜nghi 覺giác 察sát 則tắc 不bất 障chướng 淨tịnh 心tâm 矣hĩ 言ngôn 速tốc 務vụ 懺sám 除trừ 者giả 如như 人nhân 身thân 中trung 有hữu 刺thứ 若nhược 不bất 速tốc 拔bạt 為vi 害hại 斯tư 甚thậm 故cố 以dĩ 為ví 喻dụ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 石thạch 田điền 不bất 毛mao 者giả 謂vị 不bất 生sanh 草thảo 木mộc 不bất 可khả 耕canh 耨nậu 之chi 地địa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 但đãn 當đương 觀quán 心tâm 實thật 相tướng 等đẳng 者giả 謂vị 行hành 者giả 常thường 欲dục 發phát 露lộ 懺sám 洗tẩy 六lục 塵trần 三tam 業nghiệp 垢cấu 惡ác 眾chúng 罪tội 以dĩ 見kiến 此thử 垢cấu 此thử 淨tịnh 故cố 則tắc 障chướng 淨tịnh 心tâm 是thị 故cố 應ưng 當đương 。 觀quán 察sát 心tâm 之chi 實thật 相tướng 以dĩ 為vi 對đối 治trị 此thử 亦diệc 有hữu 顯hiển 密mật 顯hiển 者giả 如như 中trung 論luận 以dĩ 種chủng 種chủng 門môn 。 推thôi 求cầu 且thả 如như 眼nhãn 見kiến 色sắc 法pháp 若nhược 見kiến 法pháp 無vô 有hữu 見kiến 者giả 。 若nhược 無vô 見kiến 者giả 。 誰thùy 能năng 用dụng 見kiến 法pháp 分phân 別biệt 外ngoại 色sắc 見kiến 可khả 見kiến 無vô 故cố 分phân 別biệt 亦diệc 無vô 是thị 故cố 眼nhãn 見kiến 色sắc 時thời 。 即tức 是thị 實thật 相tướng 。 若nhược 以dĩ 字tự 門môn 密mật 釋thích 者giả 囉ra 者giả 塵trần 垢cấu 義nghĩa 塵trần 是thị 妄vọng 情tình 所sở 行hành 處xứ 故cố 。 說thuyết 眼nhãn 等đẳng 六lục 情tình 行hành 色sắc 等đẳng 六lục 塵trần 行hành 者giả 若nhược 見kiến 此thử 字tự 門môn 時thời 則tắc 知tri 一nhất 切thiết 。 見kiến 聞văn 觸xúc 知tri 法pháp 皆giai 是thị 塵trần 相tương/tướng 猶do 如như 遊du 塵trần 紛phân 動động 使sử 太thái 虗hư 昏hôn 濁trược 日nhật 月nguyệt 不bất 明minh 是thị 為vi 字tự 相tương/tướng 若nhược 以dĩ 阿a 字tự 門môn 本bổn 不bất 生sanh 觀quán 之chi 當đương 知tri 所sở 見kiến 聞văn 觸xúc 知tri 之chi 法pháp 悉tất 是thị 淨tịnh 法Pháp 界Giới 豈khởi 更cánh 以dĩ 淨tịnh 法Pháp 界Giới 染nhiễm 污ô 淨tịnh 法Pháp 界Giới 耶da 如như 上thượng 即tức 是thị 顯hiển 密mật 二nhị 種chủng 觀quán 觀quán 心tâm 實thật 相tướng 對đối 治trị 心tâm 障chướng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 當đương 一nhất 向hướng 安an 心tâm 等đẳng 者giả 謂vị 此thử 人nhân 心tâm 於ư 所sở 思tư 事sự 復phục 加gia 思tư 念niệm 乃nãi 至chí 觀quán 此thử 未vị 決quyết 復phục 念niệm 此thử 推thôi 求cầu 之chi 慮lự 有hữu 何hà 因nhân 緣duyên 。 如như 是thị 則tắc 無vô 窮cùng 已dĩ 是thị 故cố 當đương 念niệm 一nhất 向hướng 安an 心tâm 於ư 四Tứ 諦Đế 之chi 理lý 務vụ 令linh 貫quán 穿xuyên 窮cùng 徹triệt 所sở 謂vị 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 無vô 量lượng 無vô 作tác 從tùng 淺thiển 之chi 深thâm 以dĩ 盡tận 因nhân 果quả 離ly 此thử 之chi 上thượng 更cánh 生sanh 推thôi 求cầu 則tắc 但đãn 增tăng 心tâm 數số 徒đồ 令linh 發phát 狂cuồng 終chung 無vô 其kỳ 理lý 故cố 云vân 當đương 一nhất 向hướng 安an 心tâm 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 三tam 毒độc 之chi 根căn 者giả 謂vị 三tam 毒độc 從tùng 無vô 明minh 住trụ 地địa 生sanh 。 增tăng 長trưởng 名danh 三tam 毒độc 根căn 若nhược 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 壞hoại 時thời 彼bỉ 亦diệc 隨tùy 壞hoại 。 如như 世thế 間gian 樹thụ 根căn 若nhược 壞hoại 時thời 枝chi 葉diệp 寧ninh 存tồn 唯duy 識thức 疏sớ/sơ 云vân 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 種chủng 謂vị 住trụ 地địa 煩phiền 惱não 。 及cập 起khởi 煩phiền 惱não 。 住trụ 地địa 有hữu 四tứ 謂vị 見kiến 一nhất 處xứ 住trụ 地địa 。 欲dục 愛ái 住trụ 地địa 。 色sắc 愛ái 住trụ 地địa 。 有hữu 愛ái 住trụ 地địa 。 起khởi 煩phiền 惱não 者giả 勝thắng 鬘man 經kinh 說thuyết 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 名danh 起khởi 煩phiền 惱não 謂vị 剎sát 那na 剎sát 那na 。 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 是thị 故cố 無vô 明minh 名danh 起khởi 煩phiền 惱não 又hựu 云vân 世Thế 尊Tôn 於ư 起khởi 煩phiền 惱não 剎sát 那na 心tâm 相tương 應ứng 等đẳng 乃nãi 至chí 若nhược 復phục 過quá 於ư 恆Hằng 沙sa 如Như 來Lai 菩Bồ 薩Tát 。 智trí 所sở 應ưng 斷đoạn 法pháp 。 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 所sở 持trì 建kiến 立lập 如như 諸chư 種chủng 子tử 皆giai 依y 地địa 生sanh 。 建kiến 立lập 增tăng 長trưởng 。 若nhược 地địa 壞hoại 者giả 。 彼bỉ 亦diệc 隨tùy 壞hoại 。 若nhược 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 斷đoạn 諸chư 所sở 應ưng 斷đoạn 皆giai 亦diệc 隨tùy 斷đoạn 。 等đẳng 故cố 云vân 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 三tam 毒độc 之chi 根căn 若nhược 能năng 剃thế 此thử 是thị 真chân 出xuất 家gia 。 疏sớ/sơ 不bất 可khả 屈khuất 撓nạo (# 奴nô 教giáo 切thiết )# 者giả 撓nạo 字tự 切thiết 韻vận 注chú 云vân 曲khúc 木mộc 也dã 即tức 是thị 不bất 可khả 拗# 屈khuất 令linh 其kỳ 曲khúc 直trực 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 平bình 治trị 心tâm 地địa 等đẳng 者giả 謂vị 阿a 闍xà 梨lê 為vi 弟đệ 子tử 作tác 漫mạn 荼đồ 羅la 擇trạch 地địa 之chi 時thời 地địa 中trung 一nhất 切thiết 惡ác 物vật 一nhất 一nhất 擇trạch 去khứ 要yếu 令linh 平bình 淨tịnh 乃nãi 至chí 地địa 中trung 毛mao 髮phát 若nhược 不bất 擇trạch 去khứ 不bất 名danh 淨tịnh 地địa 言ngôn 毛mao 髮phát 者giả 謂vị 是thị 六lục 十thập 心tâm 等đẳng 與dữ 善thiện 種chủng 八bát 心tâm 間gian 雜tạp 而nhi 生sanh 未vị 得đắc 出xuất 世thế 。 間gian 心tâm 已dĩ 來lai 雜tạp 起khởi 紛phân 亂loạn 難nan 可khả 條điều 結kết 宜nghi 覺giác 察sát 已dĩ 而nhi 揀giản 去khứ 之chi 乃nãi 名danh 淨tịnh 地địa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。 五ngũ 見kiến 等đẳng 者giả 此thử 通thông 妨phương 也dã 謂vị 有hữu 妨phương 云vân 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 有hữu 六lục 。 有hữu 何hà 所sở 以dĩ 但đãn 言ngôn 由do 有hữu 無vô 明minh 故cố 。 生sanh 五ngũ 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 。 不bất 說thuyết 生sanh 五ngũ 見kiến 豈khởi 五ngũ 見kiến 不bất 從tùng 無vô 明minh 生sanh 。 耶da 故cố 今kim 通thông 云vân 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。 五ngũ 見kiến 者giả 多đa 在tại 六lục 十thập 心tâm 中trung 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 以dĩ 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 心tâm 等đẳng 者giả 若nhược 者giả 不bất 定định 之chi 意ý 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 謂vị 若nhược 以dĩ 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 心tâm 為vi 出xuất 世thế 間gian 心tâm 。 即tức 是thị 超siêu 越việt 三tam 劫kiếp 瑜du 祇kỳ 之chi 行hành 則tắc 出xuất 世thế 間gian 心tâm 。 生sanh 出xuất 世thế 間gian 心tâm 。 生sanh 即tức 是thị 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 心tâm 生sanh 。 此thử 心tâm 出xuất 於ư 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 故cố 若nhược 以dĩ 佛Phật 慧tuệ 初sơ 心tâm 為vi 出xuất 世thế 間gian 心tâm 。 即tức 是thị 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 成thành 佛Phật 亦diệc 名danh 出xuất 世thế 間gian 。 心tâm 生sanh 今kim 言ngôn 三tam 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 即tức 三tam 種chủng 妄vọng 執chấp 行hành 者giả 若nhược 一nhất 生sanh 越việt 此thử 三tam 妄vọng 執chấp 即tức 一nhất 生sanh 成thành 佛Phật 何hà 見kiến 有hữu 時thời 分phần/phân 耶da 故cố 云vân 若nhược 以dĩ 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 已dĩ 度độ 百bách 六lục 十thập 心tâm 至chí 一nhất 重trọng/trùng 極cực 細tế 妄vọng 執chấp 者giả 謂vị 行hành 者giả 初sơ 觀quán 聚tụ 沫mạt 浮phù 泡bào 陽dương 燄diệm 芭ba 蕉tiêu 幻huyễn 事sự 五ngũ 種chủng 譬thí 喻dụ 從tùng 無vô 性tánh 門môn 達đạt 諸chư 法pháp 即tức 空không 得đắc 離ly 一nhất 重trọng/trùng 法pháp 倒đảo 是thị 名danh 越việt 一nhất 重trọng/trùng 麤thô 妄vọng 執chấp 行hành 者giả 復phục 觀quán 幻huyễn 事sự 陽dương 燄diệm 影ảnh 響hưởng 火hỏa 輪luân 乾can/kiền/càn 城thành 六lục 種chủng 譬thí 喻dụ 解giải 諸chư 薀# 唯duy 心tâm 照chiếu 有hữu 空không 不bất 二nhị 而nhi 人nhân 法pháp 二nhị 空không 之chi 相tướng 亦diệc 不bất 當đương 心tâm 是thị 越việt 一nhất 重trọng/trùng 細tế 妄vọng 執chấp 復phục 次thứ 行hành 者giả 。 觀quán 幻huyễn 燄diệm 夢mộng 影ảnh 城thành 響hưởng 月nguyệt 泡bào 華hoa 輪luân 等đẳng 十thập 喻dụ 雖tuy 解giải 脫thoát 一nhất 切thiết 。 業nghiệp 煩phiền 惱não 網võng 而nhi 業nghiệp 煩phiền 惱não 具cụ 存tồn 至chí 此thử 不bất 思tư 議nghị 地địa 是thị 越việt 百bách 六lục 十thập 心tâm 等đẳng 極cực 細tế 妄vọng 執chấp 也dã 若nhược 一nhất 生sanh 度độ 此thử 等đẳng 者giả 此thử 宗tông 明minh 義nghĩa 但đãn 除trừ 妄vọng 執chấp 名danh 為vi 瑜du 祇kỳ 若nhược 一nhất 生sanh 度độ 此thử 三tam 重trọng/trùng 妄vọng 執chấp 名danh 一nhất 生sanh 成thành 佛Phật 又hựu 就tựu 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 內nội 復phục 有hữu 三tam 種chủng 。 三tam 妄vọng 執chấp 謂vị 行hành 者giả 初sơ 得đắc 出xuất 世thế 心tâm 時thời 此thử 當đương 信tín 位vị 爾nhĩ 時thời 諦đế 觀quán 陰ấm 界giới 入nhập 等đẳng 悉tất 從tùng 緣duyên 生sanh 無vô 常thường 變biến 易dị 。 是thị 中trung 都đô 無vô 有hữu 我ngã 如như 此thử 推thôi 求cầu 度độ 無vô 量lượng 見kiến 網võng 即tức 除trừ 我ngã 倒đảo 下hạ 貪tham 瞋sân 癡si 三tam 。 妄vọng 執chấp 也dã 問vấn 言ngôn 十thập 信tín 位vị 斷đoạn 我ngã 執chấp 者giả 准chuẩn 起khởi 信tín 文văn 三tam 賢hiền 離ly 執chấp 取thủ 計kế 名danh 即tức 斷đoạn 我ngã 執chấp 云vân 何hà 今kim 說thuyết 十thập 信tín 乃nãi 除trừ 答đáp 教giáo 門môn 施thi 設thiết 義nghĩa 有hữu 異dị 故cố 又hựu 此thử 所sở 斷đoạn 據cứ 一nhất 分phần/phân 麤thô 者giả 三tam 賢hiền 位vị 滿mãn 斷đoạn 細tế 一nhất 分phần/phân 何hà 以dĩ 故cố 如như 後hậu 三tam 妄vọng 執chấp 云vân 拔bạt 業nghiệp 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 無vô 明minh 種chủng 子tử 煩phiền 惱não 言ngôn 寬khoan 豈khởi 無vô 我ngã 執chấp 故cố 通thông 細tế 者giả 又hựu 解giải 出xuất 世thế 間gian 心tâm 。 生sanh 即tức 當đương 三tam 賢hiền 位vị 始thỉ 離ly 我ngã 執chấp 則tắc 同đồng 餘dư 教giáo 也dã 然nhiên 修tu 禪thiền 定định 道Đạo 品Phẩm 。 等đẳng 時thời 亦diệc 有hữu 法pháp 執chấp 即tức 三tam 賢hiền 位vị 作tác 觀quán 對đối 治trị 尋tầm 思tư 名danh 義nghĩa 染nhiễm 已dĩ 得đắc 上thượng 定định 時thời 躭đam 味vị 寂tịch 然nhiên 淹yêm 留lưu 不bất 進tiến 謂vị 根căn 境cảnh 界giới 三tam 所sở 生sanh 過quá 患hoạn 正chánh 障chướng 行hành 人nhân 勝thắng 進tiến 之chi 智trí 然nhiên 以dĩ 堅kiên 固cố 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 勢thế 力lực 能năng 於ư 薀# 等đẳng 發phát 起khởi 其kỳ 心tâm 修tu 不bất 住trụ 道đạo 以dĩ 五ngũ 種chủng 喻dụ 觀quán 五ngũ 陰ấm 。 空không 乃nãi 至chí 通thông 達đạt 諸chư 法pháp 。 即tức 空không 之chi 理lý 若nhược 拔bạt 業nghiệp 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 無vô 明minh 種chủng 子tử 三tam 障chướng 盡tận 時thời 名danh 證chứng 寂tịch 然nhiên 界giới 即tức 初sơ 劫kiếp 滿mãn 也dã 能năng 離ly 三tam 種chủng 三tam 執chấp 乃nãi 名danh 第đệ 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 今kim 此thử 初sơ 劫kiếp 文văn 意ý 兼kiêm 得đắc 藏tạng 通thông 二nhị 教giáo 之chi 意ý 何hà 以dĩ 故cố 有hữu 析tích 法pháp 成thành 空không 之chi 義nghĩa 故cố 有hữu 三tam 獸thú 度độ 河hà 之chi 理lý 故cố 由do 是thị 疏sớ/sơ 云vân 故cố 以dĩ 三tam 乘thừa 上thượng 中trung 下hạ 心tâm 。 合hợp 論luận 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 通thông 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 是thị 所sở 斷đoạn 障chướng 後hậu 二nhị 劫kiếp 中trung 唯duy 斷đoạn 法pháp 執chấp 問vấn 曰viết 前tiền 分phần/phân 障chướng 時thời 貪tham 瞋sân 癡si 慢mạn 。 疑nghi 五ngũ 種chủng 分phân 析tích 成thành 百bách 六lục 十thập 心tâm 通thông 三tam 劫kiếp 所sở 治trị 若nhược 准chuẩn 相tương 教giáo 疑nghi 唯duy 分phân 別biệt 何hà 故cố 乃nãi 通thông 後hậu 二nhị 劫kiếp 除trừ 答đáp 彼bỉ 據cứ 煩phiền 惱não 障chướng 頭đầu 數số 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 今kim 約ước 所sở 知tri 障chướng 故cố 通thông 俱câu 生sanh 如như 言ngôn 法pháp 貪tham 法pháp 慢mạn 法pháp 疑nghi 等đẳng 故cố 不bất 相tương 違vi 但đãn 諸chư 煩phiền 惱não 勒lặc 為vi 三tam 重trọng/trùng 麤thô 細tế 極cực 細tế 麤thô 通thông 我ngã 法pháp 細tế 與dữ 極cực 細tế 唯duy 約ước 法pháp 執chấp 又hựu 言ngôn 妄vọng 執chấp 不bất 同đồng 相tương 教giáo 彼bỉ 執chấp 障chướng 有hữu 殊thù 何hà 以dĩ 故cố 如như 前tiền 五ngũ 識thức 雖tuy 有hữu 二nhị 障chướng 無vô 執chấp 俱câu 故cố 此thử 宗tông 但đãn 是thị 染nhiễm 法pháp 皆giai 名danh 妄vọng 執chấp 違vi 背bội 真chân 理lý 強cường/cưỡng 分phân 別biệt 故cố 若nhược 就tựu 第đệ 二nhị 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 乃nãi 當đương 別biệt 教giáo 分phân 齊tề 謂vị 發phát 平bình 等đẳng 大đại 誓thệ 為vi 法Pháp 界Giới 眾chúng 生sanh 。 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 乃nãi 至chí 諸chư 一nhất 闡xiển 提đề 及cập 二Nhị 乘Thừa 入nhập 正chánh 位vị 者giả 。 亦diệc 當đương 以dĩ 種chủng 種chủng 。 方phương 便tiện 折chiết 伏phục 其kỳ 心tâm 。 普phổ 令linh 同đồng 入nhập 是thị 乘thừa 前tiền 劫kiếp 雖tuy 悟ngộ 即tức 空không 之chi 理lý 仍nhưng 於ư 不bất 可khả 得đắc 空không 。 中trung 道đạo 佛Phật 性tánh 未vị 能năng 遊du 入nhập 故cố 以dĩ 幻huyễn 焰diễm 影ảnh 響hưởng 旋toàn 輪luân 乾can/kiền/càn 城thành 六lục 喻dụ 拂phất 前tiền 空không 相tướng 雙song 辨biện 有hữu 無vô 故cố 名danh 中Trung 道Đạo 。 即tức 從tùng 初Sơ 地Địa 至chí 八bát 地địa 也dã 廣quảng 明minh 此thử 劫kiếp 之chi 義nghĩa 如như 勝thắng 鬘man 經kinh 寶bảo 性tánh 佛Phật 性tánh 論luận 說thuyết 若nhược 就tựu 第đệ 三tam 劫kiếp 以dĩ 十thập 喻dụ 觀quán 不bất 思tư 議nghị 空không 故cố 疏sớ/sơ 云vân 前tiền 劫kiếp 雖tuy 宗tông 極cực 炳bỉnh 著trước 轉chuyển 妙diệu 轉chuyển 深thâm 猶do 是thị 對đối 治trị 心tâm 外ngoại 之chi 垢cấu 尚thượng 未vị 開khai 此thử 心tâm 中trung 秘bí 密mật 不bất 思tư 議nghị 事sự 。 即tức 當đương 圓viên 頓đốn 分phân 齊tề 也dã 已dĩ 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 明minh 華hoa 嚴nghiêm 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 復phục 說thuyết 十thập 心tâm 十thập 法Pháp 門môn 義nghĩa 又hựu 此thử 經Kinh 云vân 秘bí 密mật 主chủ 真chân 言ngôn 門môn 修tu 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 無vô 量lượng 無vô 數số 。 百bách 千thiên 俱câu 胝chi 那na 庾dữu 多đa 。 劫kiếp 積tích 集tập 無vô 量lượng 。 功công 德đức 智trí 慧tuệ 。 俱câu 修tu 諸chư 行hành 無vô 量lượng 智trí 慧tuệ 。 方phương 便tiện 悉tất 皆giai 成thành 就tựu 。 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 如như 餘dư 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 於ư 方phương 便tiện 對đối 治trị 次thứ 第đệ 漸tiệm 除trừ 心tâm 垢cấu 經kinh 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 或hoặc 有hữu 得đắc 至chí 菩Bồ 提Đề 。 或hoặc 不bất 至chí 者giả 今kim 此thử 教giáo 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 直trực 以dĩ 真chân 言ngôn 為vi 乘thừa 超siêu 入nhập 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 心tâm 門môn 。 若nhược 見kiến 此thử 心tâm 明minh 道đạo 時thời 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 無vô 數số 劫kiếp 中trung 。 所sở 修tu 福phước 慧tuệ 自tự 然nhiên 具cụ 足túc 。 即tức 極cực 無vô 自tự 性tánh 心tâm 生sanh 也dã 故cố 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 餘dư 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 經kinh 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 乃nãi 能năng 滿mãn 足túc 行hạnh 願nguyện 乃nãi 能năng 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 。 今kim 長trưởng 者giả 子tử 於ư 一nhất 生sanh 內nội 便tiện 能năng 淨tịnh 佛Phật 剎sát 便tiện 能năng 化hóa 眾chúng 生sanh 。 即tức 善thiện 財tài 一nhất 生sanh 圓viên 曠khoáng 劫kiếp 之chi 果quả 但đãn 與dữ 此thử 宗tông 顯hiển 密mật 是thị 異dị 圓viên 義nghĩa 無vô 殊thù 幸hạnh 留lưu 鑒giám 爾nhĩ 又hựu 前tiền 三tam 劫kiếp 初sơ 約ước 藏tạng 通thông 次thứ 約ước 別biệt 教giáo 後hậu 約ước 圓viên 頓đốn 疏sớ/sơ 意ý 欲dục 顯hiển 淺thiển 深thâm 異dị 故cố 若nhược 依y 三tam 乘thừa 通thông 教giáo 修tu 時thời 唯duy 當đương 初sơ 劫kiếp 若nhược 依y 別biệt 教giáo 趣thú 證chứng 則tắc 當đương 二nhị 劫kiếp 若nhược 依y 圓viên 頓đốn 方phương 得đắc 三tam 劫kiếp 前tiền 前tiền 者giả 淺thiển 後hậu 後hậu 者giả 深thâm 前tiền 前tiền 不bất 具cụ 後hậu 後hậu 後hậu 後hậu 可khả 具cụ 前tiền 前tiền 不bất 爾nhĩ 豈khởi 此thử 圓viên 頓đốn 只chỉ 有hữu 第đệ 三tam 劫kiếp 行hành 耶da 問vấn 第đệ 三tam 劫kiếp 滿mãn 得đắc 成thành 佛Phật 不bất 答đáp 若nhược 越việt 三tam 妄vọng 執chấp 即tức 得đắc 成thành 佛Phật 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 後hậu 越việt 一nhất 重trọng/trùng 極cực 細tế 妄vọng 執chấp 得đắc 至chí 佛Phật 慧tuệ 。 也dã 然nhiên 依y 清thanh 涼lương 即tức 以dĩ 中trung 論luận 一nhất 偈kệ 配phối 屬thuộc 諸chư 教giáo 或hoặc 一nhất 一nhất 教giáo 中trung 各các 成thành 三tam 觀quán 或hoặc 一nhất 偈kệ 四tứ 句cú 即tức 配phối 四tứ 教giáo 或hoặc 離ly 合hợp 逐trục 義nghĩa 配phối 於ư 四tứ 教giáo 今kim 則tắc 亦diệc 爾nhĩ 謂vị 初sơ 劫kiếp 則tắc 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 後hậu 二nhị 劫kiếp 則tắc 亦diệc 為vi 是thị 假giả 名danh 亦diệc 是thị 中trung 道đạo 義nghĩa 又hựu 可khả 初sơ 劫kiếp 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 帶đái 折chiết 法pháp 故cố 非phi 即tức 空không 第đệ 二nhị 劫kiếp 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 亦diệc 為vi 是thị 假giả 名danh 不bất 著trước 空không 相tướng 故cố 第đệ 三tam 劫kiếp 亦diệc 是thị 中trung 道đạo 義nghĩa 即tức 不bất 思tư 議nghị 。 空không 也dã 上thượng 來lai 三tam 劫kiếp 行hành 位vị 粗thô 略lược 而nhi 言ngôn 至chí 文văn 具cụ 矣hĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 就tựu 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 至chí 越việt 三tam 妄vọng 執chấp 者giả 然nhiên 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 內nội 復phục 有hữu 三tam 種chủng 。 三tam 妄vọng 執chấp 今kim 初sơ 出xuất 世thế 心tâm 生sanh 即tức 離ly 初sơ 三tam 妄vọng 執chấp 謂vị 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 從tùng 無vô 始thỉ 不bất 了liễu 我ngã 之chi 自tự 性tánh 唯duy 依y 諸chư 薀# 執chấp 有hữu 實thật 我ngã 由do 執chấp 我ngã 故cố 起khởi 種chủng 種chủng 惑hoặc 。 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 受thọ 種chủng 種chủng 報báo 成thành 三tam 毒độc 根căn 今kim 瑜du 伽già 行hành 者giả 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 依y 真chân 言ngôn 門môn 了liễu 知tri 心tâm 相tương/tướng 於ư 諸chư 薀# 中trung 即tức 離ly 相tương/tướng 在tại 內nội 外ngoại 觀quán 之chi 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 即tức 離ly 我ngã 倒đảo 所sở 生sanh 三tam 毒độc 根căn 本bổn 。 是thị 越việt 世thế 間gian 三tam 妄vọng 執chấp 也dã 言ngôn 即tức 是thị 無Vô 學Học 至chí 最tối 難nạn/nan 斷đoạn 處xứ 者giả 即tức 非phi 想tưởng 地địa 第đệ 九cửu 品phẩm 煩phiền 惱não 最tối 極cực 微vi 細tế 名danh 為vi 難nạn/nan 斷đoạn 處xứ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 學học 摩ma 訶ha 衍diễn 人nhân 至chí 小Tiểu 乘Thừa 見kiến 道đạo 等đẳng 者giả 謂vị 學học 大Đại 乘Thừa 之chi 人nhân 。 初sơ 得đắc 出xuất 世thế 初sơ 心tâm 即tức 是thị 越việt 我ngã 倒đảo 麤thô 妄vọng 執chấp 名danh 出xuất 世thế 初sơ 心tâm 此thử 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 見kiến 道đạo 預dự 流lưu 果quả 適thích 齊tề 謂vị 上thượng 之chi 疏sớ/sơ 云vân 如như 聲Thanh 聞Văn 人nhân 初sơ 觀quán 陰ấm 界giới 入nhập 時thời 即tức 陰ấm 求cầu 我ngã 離ly 陰ấm 求cầu 我ngã 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 相tương/tướng 在tại 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 爾nhĩ 時thời 於ư 八Bát 直Trực 道Đạo 中trung 遠viễn 塵trần 離ly 垢cấu 。 真chân 法Pháp 眼nhãn 生sanh 真chân 言ngôn 門môn 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 初sơ 觀quán 陰ấm 界giới 入nhập 時thời 即tức 陰ấm 求cầu 心tâm 離ly 陰ấm 求cầu 心tâm 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 相tương/tướng 在tại 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 即tức 時thời 懸huyền 悟ngộ 自tự 心tâm 本bổn 不bất 生sanh 。 際tế 於ư 如Như 來Lai 知tri 見kiến 。 大đại 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。 中trung 遠viễn 塵trần 離ly 垢cấu 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 。 故cố 云vân 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 見kiến 道đạo 適thích 齊tề 今kim 言ngôn 適thích 齊tề 者giả 但đãn 相tương 似tự 名danh 齊tề 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 彼bỉ 行hành 者giả 有hữu 法pháp 執chấp 等đẳng 者giả 止Chỉ 觀Quán 云vân 法pháp 愛ái 難nạn/nan 斷đoạn 若nhược 有hữu 稽khể 留lưu 此thử 非phi 小tiểu 事sự 。 譬thí 如như 同đồng 帆phàm 一nhất 去khứ 一nhất 停đình 停đình 即tức 住trụ 著trước 又hựu 雖tuy 不bất 著trước 沙sa 亦diệc 不bất 著trước 岸ngạn 風phong 息tức 故cố 住trụ 不bất 著trước 沙sa 喻dụ 無vô 內nội 障chướng 不bất 著trước 岸ngạn 喻dụ 無vô 外ngoại 障chướng 而nhi 生sanh 法pháp 愛ái 無vô 住trụ 風phong 息tức 不bất 進tiến 不bất 退thoái 。 不bất 進tiến 不bất 上thượng 菩Bồ 薩Tát 位vị 。 不bất 退thoái 不bất 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 地địa 名danh 為vi 頂đảnh 墮đọa 謂vị 煖Noãn 法Pháp 由do 退thoái 五ngũ 根căn 若nhược 立lập 上thượng 忍nhẫn 發phát 真chân 則tắc 不bất 論luận 退thoái 頂Đảnh 法Pháp 若nhược 生sanh 愛ái 心tâm 應ưng 入nhập 不bất 入nhập 既ký 不bất 入nhập 位vị 又hựu 不bất 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 大đại 論luận 云vân 三tam 三tam 昧muội 是thị 似tự 道đạo 位vị 未vị 發phát 真chân 時thời 喜hỷ 有hữu 法pháp 愛ái 名danh 為vi 頂đảnh 墮đọa 今kim 人nhân 行hành 道Đạo 萬vạn 不bất 至chí 此thử 至chí 此thử 善thiện 自tự 防phòng 護hộ 。 此thử 位vị 無vô 內nội 外ngoại 障chướng 唯duy 有hữu 法pháp 愛ái 又hựu 智Trí 度Độ 論luận 云vân 問vấn 曰viết 云vân 何hà 頂đảnh 墮đọa 答đáp 曰viết 如như 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 無vô 方phương 便tiện 心tâm 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 入nhập 空không 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 中trung 不bất 能năng 上thượng 菩Bồ 薩Tát 位vị 。 亦diệc 不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 愛ái 著trước 諸chư 功công 德đức 乃nãi 至chí 是thị 菩Bồ 薩Tát 頂đảnh 墮đọa 何hà 等đẳng 是thị 住trụ 頂đảnh 如như 上thượng 所sở 說thuyết 。 諸chư 法pháp 愛ái 斷đoạn 於ư 愛ái 斷đoạn 法pháp 亦diệc 復phục 不bất 取thủ 。 如như 住trụ 頂đảnh 義nghĩa 中trung 說thuyết 故cố 曰viết 然nhiên 彼bỉ 行hành 者giả 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 亦diệc 稍sảo 離ly 下hạ 地địa 等đẳng 者giả 此thử 同đồng 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 也dã 謂vị 行hành 者giả 雖tuy 有hữu 法pháp 執chấp 當đương 心tâm 非phi 是thị 如như 實thật 巧xảo 度độ 然nhiên 亦diệc 稍sảo 離ly 下hạ 之chi 八bát 地địa 三tam 妄vọng 執chấp 故cố 復phục 能năng 拔bạt 第đệ 九cửu 地địa 我ngã 執chấp 家gia 業nghiệp 及cập 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 無vô 明minh 種chủng 子tử 所sở 生sanh 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 大đại 樹thụ 又hựu 解giải 然nhiên 亦diệc 稍sảo 離ly 下hạ 地địa 三tam 妄vọng 執chấp 者giả 此thử 同đồng 不bất 還hoàn 果quả 也dã 能năng 拔bạt 業nghiệp 煩phiền 惱não 等đẳng 者giả 此thử 同đồng 無Vô 學Học 果quả 也dã 行hành 者giả 能năng 知tri 如như 是thị 。 甚thậm 深thâm 實thật 相tướng 之chi 法pháp 有hữu 佛Phật 無vô 佛Phật 。 性tánh 相tướng 常thường 耳nhĩ 證chứng 此thử 理lý 時thời 退thoái 非phi 二Nhị 乘Thừa 折chiết 法pháp 進tiến 非phi 別biệt 圓viên 乃nãi 是thị 三tam 獸thú 渡độ 河hà 共cộng 空không 意ý 也dã 次thứ 云vân 如như 稻đạo 芉can 等đẳng 經kinh 者giả 彼bỉ 經Kinh 云vân 爾nhĩ 時thời 尊Tôn 者giả 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 問vấn 彌Di 勒Lặc 言ngôn 。 今kim 日nhật 世Thế 尊Tôn 。 覩đổ 見kiến 稻đạo 芉can 。 而nhi 作tác 是thị 說thuyết 。 汝nhữ 等đẳng 比Bỉ 丘Khâu 。 見kiến 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 即tức 是thị 見kiến 法pháp 。 即tức 是thị 見kiến 佛Phật 。 皆giai 以dĩ 何hà 義nghĩa 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 云vân 何hà 是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 云vân 何hà 見kiến 因nhân 緣duyên 。 即tức 是thị 見kiến 法pháp 。 云vân 何hà 見kiến 法Pháp 。 即tức 是thị 見kiến 佛Phật 。 爾nhĩ 時thời 彌Di 勒Lặc 。 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 常thường 說thuyết 見kiến 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 即tức 是thị 見kiến 法pháp 。 見kiến 法Pháp 即tức 是thị 見kiến 佛Phật 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 乃nãi 至chí 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 (# 已dĩ 上thượng 答đáp 問vấn 云vân 何hà 是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 )# 又hựu 云vân 能năng 以dĩ 四tứ 緣duyên 。 增tăng 長trưởng 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 何hà 等đẳng 為vi 四tứ 。 無vô 明minh 愛ái 業nghiệp 識thức 。 識thức 為vi 種chủng 體thể 。 業nghiệp 為vi 四tứ 體thể 無vô 明minh 愛ái 是thị 煩phiền 惱não 體thể 。 能năng 生sanh 長trưởng 識thức 。 業nghiệp 為vi 田điền 愛ái 為vi 潤nhuận 漬tí 。 無vô 明minh 蓋cái 覆phú 植thực 識thức 種chủng 子tử 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 。 故cố 生sanh 色sắc 芽nha 無vô 主chủ 無vô 我ngã 。 無vô 造tạo 無vô 壽thọ 者giả 。 猶do 如như 虗hư 空không 如như 幻huyễn 從tùng 眾chúng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 。 (# 已dĩ 上thượng 是thị 答đáp 云vân 何hà 見kiến 法Pháp 。 )# 又hựu 云vân 如như 是thị 十thập 二nhị 因nhân 緣duyên 。 如như 多đa 羅la 樹thụ 。 剪tiễn 滅diệt 其kỳ 首thủ 。 更cánh 不bất 得đắc 生sanh 。 我ngã 見kiến 則tắc 除trừ 。 乃nãi 至chí 舍Xá 利Lợi 弗Phất 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 能năng 忍nhẫn 是thị 法pháp 。 此thử 多Đa 陀Đà 阿A 伽Già 度Độ 。 阿a 羅la 訶ha 三tam 藐miệu 三tam 佛Phật 馱đà 必tất 為vi 授thọ 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 記ký 。 (# 已dĩ 上thượng 即tức 答đáp 見kiến 佛Phật )# 故cố 云vân 如như 稻đạo 芋# 經kinh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 言ngôn 湛trạm 寂tịch 等đẳng 者giả 湛trạm 即tức 是thị 喻dụ 寂tịch 即tức 是thị 法pháp 湛trạm 寂tịch 即tức 是thị 三tam 乘thừa 所sở 得đắc 但đãn 空không 之chi 理lý 證chứng 此thử 空không 故cố 五ngũ 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 。 等đẳng 皆giai 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 故cố 名danh 為vi 寂tịch 又hựu 此thử 空không 理lý 湛trạm 然nhiên 甚thậm 深thâm 如như 萬vạn 仞nhận 之chi 清thanh 潭đàm (# 仞nhận 七thất 尺xích 也dã )# 不bất 測trắc 於ư 淺thiển 深thâm 建kiến 立lập 宗tông 等đẳng 種chủng 種chủng 諸chư 計kế 非phi 其kỳ 境cảnh 界giới 。 故cố 不bất 能năng 窺khuy 度độ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 有hữu 三tam 乘thừa 等đẳng 者giả 此thử 第đệ 一nhất 劫kiếp 中trung 說thuyết 有hữu 三tam 乘thừa 。 三tam 乘thừa 之chi 人nhân 同đồng 以dĩ 空không 為vi 門môn 入nhập 諸chư 法pháp 真chân 實thật 。 之chi 性tánh 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 自tự 為vi 已dĩ 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 生sanh 滅diệt 度độ 想tưởng 。 沉trầm 也dã 菩Bồ 薩Tát 能năng 以dĩ 不bất 住trụ 道đạo 發phát 起khởi 大đại 悲bi 。 昇thăng 也dã 譬thí 如như 同đồng 帆phàm 一nhất 去khứ 一nhất 停đình 故cố 昇thăng 沉trầm 有hữu 異dị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 兩lưỡng 種chủng 外ngoại 道đạo 者giả 外ngoại 道đạo 有hữu 多đa 略lược 為vi 二nhị 種chủng 一nhất 者giả 離ly 佛Phật 法Pháp 外ngoại 外ngoại 道đạo 二nhị 者giả 附phụ 佛Phật 法Pháp 外ngoại 道đạo 名danh 內nội 外ngoại 道đạo 外ngoại 外ngoại 道đạo 者giả 本bổn 源nguyên 有hữu 三tam 一nhất 迦ca 毗tỳ 羅la 此thử 翻phiên 為vi 黃hoàng 頭đầu 計kế 因nhân 中trung 有hữu 果quả 二nhị 漚âu 樓lâu 僧Tăng 伽già 此thử 云vân 鵂hưu 鶹lưu 計kế 因nhân 中trung 無vô 果quả 三tam 勒lặc 沙sa 婆bà 此thử 云vân 苦khổ 行hạnh 計kế 因nhân 中trung 亦diệc 有hữu 果quả 亦diệc 無vô 果quả 等đẳng 二nhị 內nội 外ngoại 道đạo 者giả 起khởi 自tự 犢độc 子tử 部bộ 。 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 有hữu 此thử 一nhất 門môn 等đẳng 者giả 過quá 去khứ 諸chư 佛Phật 。 無vô 不bất 說thuyết 此thử 一nhất 門môn 即tức 一nhất 種chủng 權quyền 教giáo 三tam 乘thừa 也dã 故cố 法pháp 華hoa 云vân 尋tầm 念niệm 過quá 去khứ 佛Phật 。 所sở 行hành 方phương 便tiện 力lực 。 我ngã 今kim 所sở 得đắc 道Đạo 。 亦diệc 應ưng 說thuyết 三tam 乘thừa 。 等đẳng 又hựu 一nhất 謂vị 實thật 教giáo 大Đại 乘Thừa 門môn 謂vị 權quyền 教giáo 三tam 乘thừa 故cố 法pháp 華hoa 云vân 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 示thị 真chân 實thật 相tướng 。 也dã 種chủng 種chủng 因nhân 量lượng 等đẳng 者giả 外ngoại 道đạo 小Tiểu 乘Thừa 部bộ 類loại 不bất 一nhất 名danh 為vi 種chủng 種chủng 其kỳ 中trung 善thiện 解giải 因nhân 明minh 比tỉ 量lượng 之chi 師sư 以dĩ 因nhân 喻dụ 次thứ 第đệ 於ư 此thử 理lý 上thượng 欲dục 出xuất 其kỳ 過quá 終chung 不bất 能năng 得đắc 。 又hựu 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 建kiến 立lập 等đẳng 宗tông 乃nãi 至chí 長trường 爪trảo 梵Phạm 志Chí 。 諸chư 大đại 論luận 師sư 等đẳng 自tự 以dĩ 智trí 慧tuệ 利lợi 根căn 。 推thôi 求cầu 諸chư 法pháp 。 實thật 相tướng 皆giai 不bất 能năng 圖đồ 度độ 故cố 曰viết 種chủng 種chủng 因nhân 量lượng 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 夏hạ 時thời 暴bạo 雨vũ 等đẳng 者giả 謂vị 當đương 夏hạ 時thời 自tự 雨vũ 水thủy 中trung 隨tùy 渧đế 大đại 小tiểu 種chủng 種chủng 浮phù 泡bào 形hình 類loại 各các 異dị 。 然nhiên 水thủy 性tánh 一nhất 味vị 自tự 為vi 因nhân 緣duyên 泡bào 起khởi 即tức 是thị 水thủy 起khởi 泡bào 滅diệt 即tức 是thị 水thủy 滅diệt 舉cử 體thể 從tùng 緣duyên 四tứ 句cú 求cầu 之chi 無vô 別biệt 所sở 生sanh 之chi 法pháp 此thử 譬thí 受thọ 諸chư 苦khổ 樂lạc 等đẳng 皆giai 從tùng 情tình 塵trần 和hòa 合hợp 故cố 生sanh 苦khổ 生sanh 即tức 是thị 情tình 生sanh 苦khổ 滅diệt 即tức 是thị 情tình 滅diệt 四tứ 句cú 推thôi 之chi 亦diệc 無vô 別biệt 法pháp 即tức 是thị 受thọ 陰ấm 本bổn 不bất 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 微vi 涉thiệp 於ư 動động 境cảnh 等đẳng 者giả 謂vị 從tùng 根căn 本bổn 無vô 明minh 一nhất 念niệm 熏huân 真chân 界giới 時thời 即tức 涉thiệp 動động 也dã 展triển 轉chuyển 能năng 生sanh 諸chư 雜tạp 染nhiễm 法pháp 。 淪luân 沒một 生sanh 死tử 則tắc 無vô 窮cùng 已dĩ 故cố 晉tấn 遠viễn 法Pháp 師sư 云vân 一nhất 毫hào 涉thiệp 動động 境cảnh 成thành 此thử 頹đồi 山sơn 勢thế 即tức 其kỳ 義nghĩa 矣hĩ 然nhiên 此thử 諸chư 法pháp 皆giai 是thị 緣duyên 生sanh 既ký 從tùng 眾chúng 緣duyên 則tắc 無vô 自tự 性tánh 舉cử 體thể 皆giai 空không 即tức 是thị 行hành 本bổn 不bất 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 世thế 間gian 咒chú 術thuật 等đẳng 者giả 謂vị 世thế 間gian 以dĩ 咒chú 術thuật 藥dược 力lực 因nhân 緣duyên 現hiện 種chủng 種chủng 未vị 曾tằng 有hữu 事sự 。 所sở 謂vị 昇thăng 空không 隱ẩn 形hình 履lý 水thủy 蹈đạo 火hỏa 雖tuy 五ngũ 情tình 所sở 對đối 明minh 了liễu 現hiện 前tiền 。 然nhiên 眾chúng 緣duyên 中trung 一nhất 一nhất 諦đế 求cầu 都đô 無vô 生sanh 處xứ 識thức 陰ấm 亦diệc 爾nhĩ 從tùng 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 生sanh 無vô 明minh 盡tận 時thời 行hành 識thức 等đẳng 盡tận 當đương 知tri 蘊uẩn 性tánh 即tức 空không 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 出xuất 三tam 界giới 等đẳng 者giả 非phi 出xuất 過quá 也dã 但đãn 以dĩ 無vô 明minh 幻huyễn 起khởi 於ư 識thức 等đẳng 在tại 於ư 三tam 界giới 。 究cứu 其kỳ 識thức 體thể 亦diệc 本bổn 不bất 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 可khả 就tựu 見kiến 道đạo 等đẳng 者giả 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 乃nãi 至chí 三tam 乘thừa 。 一nhất 一nhất 地địa 皆giai 具cụ 十thập 心tâm 迄hất 至chí 第đệ 十Thập 地Địa 。 亦diệc 具cụ 種chủng 子tử 芽nha 疱pháo 等đẳng 有hữu 求cầu 佛Phật 地địa 智trí 生sanh 等đẳng 故cố 云vân 或hoặc 可khả 等đẳng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經kinh 一nhất 大đại 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 等đẳng 者giả 歷lịch 度độ 曰viết 經kinh 僧Tăng 祇kỳ 云vân 無vô 數số 劫kiếp 云vân 時thời 分phần/phân 即tức 是thị 經Kinh 歷lịch 一nhất 大đại 無vô 數số 劫kiếp 時thời 。 分phần/phân 也dã 如như 瑜du 伽già 四tứ 十thập 八bát 說thuyết 有hữu 二nhị 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 一nhất 者giả 日nhật 夜dạ 月nguyệt 等đẳng 算toán 數số 時thời 無vô 量lượng 故cố 說thuyết 名danh 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 二nhị 如như 前tiền 說thuyết 超siêu 過quá 一nhất 切thiết 。 算toán 數số 名danh 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 若nhược 說thuyết 前tiền 劫kiếp 即tức 經kinh 無vô 量lượng 無vô 數số 。 方phương 證chứng 菩Bồ 提Đề 若nhược 說thuyết 後hậu 劫kiếp 但đãn 三tam 無vô 數số 方phương 證chứng 菩Bồ 提Đề 不bất 過quá 此thử 量lượng 如như 瓔anh 珞lạc 經kinh 下hạ 卷quyển 說thuyết 八bát 百bách 里lý 石thạch 淨tịnh 居cư 天thiên 衣y 拂phất 盡tận 名danh 一nhất 大đại 僧Tăng 祇kỳ 劫kiếp 此thử 時thời 分phần/phân 名danh 劫kiếp 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 極cực 無vô 言ngôn 說thuyết 處xứ 者giả 我ngã 蘊uẩn 俱câu 離ly 故cố 稱xưng 為vi 極cực 語ngữ 路lộ 攸du 絕tuyệt 名danh 無vô 言ngôn 處xứ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 發phát 無vô 緣duyên 乘thừa 心tâm 等đẳng 者giả 此thử 心tâm 有hữu 二nhị 一nhất 約ước 真chân 心tâm 二nhị 約ước 事sự 心tâm 今kim 初sơ 理lý 運vận 彌di 載tái 真chân 心tâm 名danh 乘thừa 謂vị 諸chư 行hành 者giả 解giải 了liễu 三tam 界giới 。 唯duy 心tâm 心tâm 之chi 外ngoại 更cánh 無vô 一nhất 法pháp 故cố 名danh 無vô 緣duyên 無vô 即tức 一nhất 心tâm 則tắc 是thị 能năng 遣khiển 緣duyên 為vi 萬vạn 法pháp 乃nãi 目mục 所sở 無vô 既ký 了liễu 緣duyên 本bổn 不bất 生sanh 是thị 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 性tánh 法pháp 無vô 我ngã 性tánh 。 為vi 斯tư 乘thừa 體thể 發phát 謂vị 發phát 起khởi 即tức 無vô 發phát 之chi 發phát 以dĩ 諸chư 行hành 者giả 乘thừa 此thử 真chân 心tâm 直trực 至chí 道Đạo 場Tràng 。 故cố 曰viết 發phát 無vô 緣duyên 乘thừa 心tâm 也dã 二nhị 事sự 心tâm 者giả 萬vạn 行hạnh 濟tế 物vật 事sự 心tâm 名danh 乘thừa 謂vị 諸chư 行hành 者giả 觀quán 於ư 六lục 道đạo 隨tùy 緣duyên 普phổ 利lợi 而nhi 無vô 自tự 他tha 能năng 所sở 之chi 相tướng 名danh 為vi 無vô 緣duyên 無vô 即tức 淨tịnh 心tâm 離ly 怨oán 親thân 故cố 。 緣duyên 乃nãi 群quần 生sanh 有hữu 高cao 下hạ 故cố 既ký 念niệm 平bình 等đẳng 一nhất 緣duyên 普phổ 令linh 同đồng 修tu 萬vạn 行hạnh 是thị 則tắc 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 。 為vi 斯tư 乘thừa 體thể 發phát 謂vị 興hưng 起khởi 進tiến 策sách 之chi 義nghĩa 以dĩ 諸chư 行hành 者giả 乘thừa 此thử 無vô 緣duyên 乘thừa 心tâm 上thượng 菩Bồ 提Đề 道Đạo 故cố 。 曰viết 發phát 無vô 緣duyên 乘thừa 心tâm 也dã 言ngôn 如như 彼bỉ 往vãng 昔tích 者giả 即tức 過quá 去khứ 古cổ 昔tích 修tu 行hành 者giả 也dã 言ngôn 薀# 阿a 賴lại 耶da 者giả 薀# 謂vị 諸chư 薀# 阿a 賴lại 耶da 此thử 云vân 巢sào 室thất 即tức 薀# 之chi 住trú 處xứ 也dã 觀quán 此thử 薀# 處xứ 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 自tự 如như 幻huyễn 陽dương 燄diệm 等đẳng 更cánh 無vô 一nhất 法pháp 而nhi 可khả 得đắc 者giả 。 言ngôn 即tức 是thị 明minh 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 等đẳng 者giả 謂vị 初sơ 劫kiếp 中trung 觀quán 察sát 沫mạt 泡bào 燄diệm 芭ba 蕉tiêu 幻huyễn 等đẳng 五ngũ 喻dụ 從tùng 無vô 性tánh 門môn 達đạt 諸chư 法pháp 即tức 空không 離ly 一nhất 重trọng/trùng 法pháp 倒đảo 雖tuy 不bất 復phục 心tâm 沒một 薀# 中trung 然nhiên 帶đái 拆# 法pháp 故cố 以dĩ 三tam 乘thừa 合hợp 論luận 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 今kim 第đệ 二nhị 劫kiếp 以dĩ 幻huyễn 陽dương 燄diệm 影ảnh 響hưởng 旋toàn 火hỏa 輪luân 乾càn 闥thát 婆bà 城thành 六lục 喻dụ 正chánh 觀quán 不bất 可khả 得đắc 空không 。 兼kiêm 以dĩ 體thể 法pháp 空không 觀quán 賴lại 耶da 法pháp 無vô 我ngã 性tánh 。 故cố 云vân 第đệ 三tam 重trọng/trùng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạm 音âm 莽mãng 鉢bát 羅la 者giả 莽mãng 此thử 云vân 無vô 鉢bát 羅la 云vân 他tha 今kim 欲dục 明minh 無vô 緣duyên 他tha 緣duyên 異dị 故cố 以dĩ 梵Phạm 音âm 甄chân 之chi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 始thỉ 能năng 觀quán 察sát 阿a 陀đà 那na 深thâm 細tế 之chi 識thức 者giả 始thỉ 謂vị 方phương 始thỉ 初sơ 始thỉ 謂vị 至chí 此thử 第đệ 二nhị 劫kiếp 方phương 始thỉ 能năng 觀quán 前tiền 未vị 能năng 故cố 又hựu 舉cử 始thỉ 攝nhiếp 於ư 末mạt 故cố 名danh 為vi 始thỉ 能năng 言ngôn 阿a 陀đà 那na 者giả 執chấp 持trì 義nghĩa 即tức 第đệ 八bát 識thức 之chi 別biệt 名danh 唯duy 識thức 論luận 云vân 或hoặc 名danh 阿a 陀đà 那na 執chấp 持trì 種chủng 子tử 及cập 諸chư 色sắc 根căn 令linh 不bất 壞hoại 故cố 論luận 又hựu 引dẫn 解giải 深thâm 密mật 經kinh 頌tụng 說thuyết 阿a 陀đà 那na 識thức 甚thậm 深thâm 細tế 。 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 如như 瀑bộc 流lưu 。 我ngã 於ư 凡phàm 愚ngu 不bất 開khai 演diễn 。 恐khủng 彼bỉ 分phân 別biệt 執chấp 為vi 我ngã 。 次thứ 第đệ 解giải 云vân 以dĩ 能năng 執chấp 持trì 諸chư 法pháp 種chủng 子tử 及cập 能năng 執chấp 受thọ 色sắc 根căn 依y 處xứ 亦diệc 能năng 執chấp 取thủ 結kết 生sanh 相tương 續tục 故cố 。 說thuyết 此thử 識thức 名danh 阿a 陀đà 那na 謂vị 具cụ 此thử 持trì 受thọ 取thủ 三tam 種chủng 義nghĩa 故cố 。 無vô 性tánh 有hữu 情tình 不bất 能năng 窮cùng 底để 故cố 說thuyết 甚thậm 深thâm 趣thú 寂tịch 種chủng 性tánh 不bất 能năng 通thông 達đạt 。 故cố 為vi 甚thậm 細tế 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 。 真chân 實thật 種chủng 子tử 經kinh 擊kích 便tiện 生sanh 轉chuyển 識thức 波ba 浪lãng 恆hằng 無vô 間gián 斷đoạn 猶do 如như 瀑bộc 流lưu 凡phàm 即tức 無vô 性tánh 愚ngu 即tức 趣thú 寂tịch 恐khủng 彼bỉ 於ư 此thử 起khởi 分phân 別biệt 執chấp 墮đọa 諸chư 惡ác 趣thú 。 障chướng 生sanh 聖thánh 道Đạo 故cố 我ngã 世Thế 尊Tôn 不bất 為vi 開khai 演diễn 唯duy 第đệ 八bát 識thức 有hữu 如như 是thị 相tướng 。 下hạ 引dẫn 入nhập 楞lăng 伽già 等đẳng 不bất 能năng 廣quảng 示thị (# 此thử 通thông 一nhất 切thiết 位vị 也dã )# 故cố 云vân 觀quán 察sát 阿a 陀đà 那na 深thâm 細tế 之chi 識thức 也dã 又hựu 或hoặc 名danh 無vô 垢cấu 識thức 最tối 極cực 清thanh 淨tịnh 。 諸chư 無vô 漏lậu 法pháp 所sở 依y 止chỉ 故cố 此thử 名danh 唯duy 在tại 如Như 來Lai 地Địa 。 有hữu 菩Bồ 薩Tát 二Nhị 乘Thừa 。 及cập 異dị 生sanh 位vị 持trì 有hữu 漏lậu 種chủng 可khả 受thọ 熏huân 習tập 未vị 得đắc 善thiện 淨tịnh 故cố 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 如Như 來Lai 無vô 垢cấu 識thức 是thị 淨tịnh 無vô 漏lậu 界giới 解giải 脫thoát 一nhất 切thiết 。 障chướng 圓viên 鏡kính 智trí 相tương 應ứng 釋thích 阿a 賴lại 耶da 名danh 過quá 失thất 重trọng/trùng 故cố 最tối 初sơ 捨xả 故cố 異dị 熟thục 識thức 體thể 菩Bồ 薩Tát 將tương 得đắc 菩Bồ 提Đề 時thời 。 捨xả 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 涅Niết 槃Bàn 時thời 捨xả 無vô 垢cấu 識thức 體thể 無vô 有hữu 捨xả 時thời 利lợi 樂lạc 有hữu 情tình 。 無vô 盡tận 時thời 故cố 等đẳng 今kim 無vô 緣duyên 乘thừa 心tâm 亦diệc 應ưng 觀quán 此thử 故cố 住trụ 心tâm 品phẩm 中trung 云vân 皆giai 以dĩ 果quả 所sở 住trụ 而nhi 住trụ 其kỳ 心tâm 。 故cố 亦diệc 令linh 觀quán 。

【# 疏sớ/sơ 】# 猶do 屬thuộc 對đối 治trị 悉tất 壇đàn 等đẳng 者giả 猶do 者giả 尚thượng 也dã 即tức 四tứ 悉tất 壇đàn 中trung 尚thượng 屬thuộc 對đối 治trị 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 也dã 悉tất 壇đàn 者giả 此thử 云vân 義nghĩa 宗tông 而nhi 有hữu 四tứ 種chủng 謂vị 佛Phật 以dĩ 四tứ 法pháp 各các 立lập 義nghĩa 宗tông 謂vị 一nhất 世thế 間gian 悉tất 壇đàn 二nhị 各các 各các 為vi 人nhân 悉tất 壇đàn 三tam 對đối 治trị 悉tất 壇đàn 四tứ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 悉tất 壇đàn 初sơ 世thế 間gian 者giả 是thị 眾chúng 生sanh 五ngũ 薀# 十thập 二nhị 處xứ 十thập 八bát 界giới 差sai 別biệt 義nghĩa 也dã 總tổng 合hợp 成thành 人nhân 名danh 和hòa 合hợp 也dã 猶do 如như 世thế 間gian 。 車xa 輪luân 轂cốc 輻bức 輞võng 等đẳng 和hòa 合hợp 名danh 車xa 二nhị 各các 各các 為vi 人nhân 者giả 佛Phật 觀quán 人nhân 心tâm 隨tùy 三tam 乘thừa 根căn 說thuyết 三tam 乘thừa 法Pháp 。 令linh 得đắc 增tăng 長trưởng 。 名danh 各các 各các 為vi 人nhân 或hoặc 宜nghi 聞văn 有hữu 或hoặc 宜nghi 聞văn 空không 為vi 說thuyết 有hữu 空không 又hựu 世Thế 尊Tôn 為vi 浣hoán 衣y 子tử 說thuyết 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 為vi 鍛đoán 金kim 子tử 說thuyết 修tu 數sổ 息tức 觀quán 等đẳng 三tam 對đối 治trị 者giả 除trừ 惡ác 義nghĩa 也dã 為vì 多đa 貪tham 者giả 。 令linh 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 散tán 亂loạn 者giả 令linh 修tu 數sổ 息tức 觀quán 等đẳng 四tứ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 從tùng 緣duyên 生sanh 緣duyên 生sanh 即tức 無vô 自tự 性tánh 即tức 畢tất 竟cánh 空không 畢tất 竟cánh 空không 者giả 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã 今kim 此thử 中trung 意ý 行hành 者giả 於ư 前tiền 劫kiếp 中trung 修tu 觀quán 行hành 時thời 心tâm 沒một 薀# 中trung 故cố 以dĩ 五ngũ 喻dụ 無vô 性tánh 空không 門môn 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 若nhược 望vọng 緣duyên 生sanh 中trung 道đạo 猶do 屬thuộc 對đối 治trị 悉tất 壇đàn 耳nhĩ 言ngôn 若nhược 失thất 般Bát 若Nhã 等đẳng 者giả 謂vị 前tiền 劫kiếp 修tu 觀quán 行hành 時thời 心tâm 沒một 蘊uẩn 中trung 以dĩ 無vô 性tánh 空không 門môn 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 若nhược 失thất 般Bát 若Nhã 無vô 所sở 得đắc 方phương 便tiện 即tức 墮đọa 斷đoạn 滅diệt 濫lạm 方Phương 廣Quảng 道Đạo 人Nhân 方Phương 廣Quảng 道Đạo 人Nhân 者giả 即tức 清thanh 辨biện 論luận 師sư 等đẳng 也dã 唯duy 識thức 云vân 清thanh 辨biện 計kế 言ngôn 若nhược 論luận 世thế 俗tục 心tâm 境cảnh 俱câu 有hữu 若nhược 依y 勝thắng 義nghĩa 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 失thất 於ư 中trung 道đạo 名danh 惡ác 取thủ 空không 濫lạm 方Phương 廣Quảng 道Đạo 人Nhân 即tức 濫lạm 同đồng 彼bỉ 人nhân 也dã 又hựu 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 云vân 方Phương 廣Quảng 道Đạo 人Nhân 自tự 以dĩ 聰thông 明minh 讀đọc 佛Phật 十thập 喻dụ 自tự 作tác 義nghĩa 云vân 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 空không 幻huyễn 為vi 體thể 龍long 樹thụ 斥xích 云vân 非phi 佛Phật 法Pháp 方Phương 廣Quảng 亦diệc 是thị 邪tà 人nhân 法pháp 也dã 今kim 濫lạm 同đồng 彼bỉ 故cố 云vân 濫lạm 方Phương 廣Quảng 等đẳng 言ngôn 今kim 大Đại 乘Thừa 等đẳng 者giả 對đối 前tiền 三tam 乘thừa 但đãn 空không 故cố 云vân 今kim 大Đại 乘Thừa 不bất 可khả 得đắc 空không 。 空không 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 名danh 不bất 可khả 得đắc 。 空không 言ngôn 故cố 須tu 等đẳng 者giả 若nhược 不bất 離ly 有hữu 無vô 之chi 道đạo 即tức 是thị 戲hí 論luận 不bất 能năng 得đắc 法Pháp 無vô 我ngã 性tánh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 智trí 障chướng 故cố 者giả 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 引dẫn 達đạt 磨ma 鬱uất 多đa 羅la 釋thích 煩phiền 惱não 是thị 惑hoặc 心tâm 故cố 煩phiền 惱não 是thị 障chướng 智trí 是thị 明minh 解giải 云vân 何hà 說thuyết 智trí 為vi 障chướng 智trí 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 證chứng 智trí 二nhị 識thức 智trí 識thức 智trí 分phân 別biệt 體thể 違vi 想tưởng 順thuận 想tưởng 順thuận 故cố 說thuyết 為vi 智trí 體thể 達đạt 故cố 說thuyết 為vi 障chướng 也dã 智trí 即tức 是thị 障chướng 名danh 為vi 智trí 障chướng 又hựu 止Chỉ 觀Quán 云vân 若nhược 以dĩ 智trí 所sở 知tri 礙ngại 名danh 智trí 障chướng 者giả 以dĩ 無vô 明minh 故cố 於ư 智trí 有hữu 礙ngại 正chánh 以dĩ 無vô 明minh 為vi 智trí 障chướng 體thể 入nhập 大Đại 乘Thừa 論luận 云vân 出xuất 世thế 間gian 無vô 明minh 是thị 智trí 障chướng 世thế 間gian 無vô 明minh 賢hiền 聖thánh 已dĩ 遠viễn 離ly 故cố 無vô 明minh 即tức 是thị 智trí 之chi 惑hoặc 故cố 是thị 智trí 之chi 障chướng 故cố 名danh 智trí 障chướng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 言ngôn 知tri 自tự 性tánh 等đẳng 者giả 謂vị 了liễu 知tri 八bát 識thức 三tam 性tánh 皆giai 如như 幻huyễn 等đẳng 唯duy 是thị 自tự 心tâm 故cố 華hoa 嚴nghiêm 覺giác 林lâm 菩Bồ 薩Tát 云vân 若nhược 人nhân 欲dục 了liễu 知tri 三tam 世thế 一nhất 切thiết 佛Phật 。 應ưng 觀quán 法Pháp 界Giới 性tánh 一nhất 切thiết 唯duy 心tâm 造tạo 正chánh 與dữ 此thử 同đồng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 與dữ 前tiền 劫kiếp 五ngũ 喻dụ 等đẳng 者giả 謂vị 前tiền 劫kiếp 中trung 有hữu 通thông 教giáo 菩bồ 通thông 從tùng 無vô 性tánh 門môn 達đạt 諸chư 法pháp 即tức 空không 此thử 則tắc 體thể 法pháp 空không 今kim 則tắc 不bất 爾nhĩ 了liễu 法pháp 緣duyên 生sanh 故cố 幻huyễn 有hữu 知tri 緣duyên 無vô 性tánh 故cố 真chân 空không 此thử 則tắc 自tự 性tánh 不bất 可khả 得đắc 。 空không 故cố 云vân 與dữ 前tiền 無vô 性tánh 空không 意ý 復phục 有hữu 殊thù 矣hĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 阿a 賴lại 耶da 有hữu 三tam 等đẳng 者giả 即tức 是thị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 性tánh 依y 他tha 起khởi 性tánh 圓viên 成thành 實thật 性tánh 皆giai 不bất 離ly 心tâm 。 故cố 此thử 二nhị 俱câu 是thị 真chân 實thật 而nhi 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 三tam 性tánh 各các 別biệt 論luận 真chân 實thật 二nhị 者giả 三tam 性tánh 無vô 礙ngại 論luận 真chân 實thật 且thả 初sơ 義nghĩa 者giả 遍biến 計kế 性tánh 真chân 實thật 是thị 分phân 別biệt 故cố 依y 他tha 性tánh 真chân 實thật 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 圓viên 成thành 性tánh 真chân 實thật 是thị 真chân 實thật 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 如như 彼bỉ 可khả 得đắc 故cố 通thông 達đạt 世thế 諦đế 實thật 第đệ 二nhị 無vô 礙ngại 義nghĩa 者giả 遍biến 計kế 依y 他tha 皆giai 以dĩ 圓viên 成thành 而nhi 為vi 體thể 故cố 。 下hạ 之chi 疏sớ/sơ 云vân 如như 彼bỉ 無vô 體thể 故cố 得đắc 入nhập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 又hựu 華hoa 嚴nghiêm 抄sao 云vân 情tình 有hữu 即tức 理lý 無vô 緣duyên 生sanh 即tức 無vô 性tánh 皆giai 是thị 真chân 實thật 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 迷mê 依y 者giả 者giả 謂vị 依y 他tha 性tánh 與dữ 迷mê 分phân 別biệt 為vi 所sở 依y 故cố 。 故cố 名danh 迷mê 依y 由do 此thử 能năng 起khởi 諸chư 分phân 別biệt 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 如như 幻huyễn 者giả 幻huyễn 事sự 體thể 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 者giả 此thử 中trung 剩thặng 箇cá 不bất 字tự 應ưng 云vân 如như 幻huyễn 者giả 幻huyễn 事sự 體thể 亦diệc 可khả 得đắc 故cố 由do 此thử 亦diệc 有hữu 可khả 得đắc 道Đạo 理lý 即tức 得đắc 通thông 達đạt 世thế 諦đế 之chi 實thật 故cố 緣duyên 此thử 一nhất 段đoạn 疏sớ/sơ 文văn 是thị 釋thích 上thượng 偈kệ 云vân 如như 彼bỉ 可khả 得đắc 故cố 通thông 達đạt 世thế 諦đế 實thật 句cú 以dĩ 此thử 對đối 之chi 可khả 顯hiển 。

【# 疏sớ/sơ 】# 能năng 遮già 建kiến 立lập 等đẳng 者giả 由do 此thử 有hữu 而nhi 非phi 有hữu 非phi 有hữu 而nhi 有hữu 有hữu 無vô 不bất 二nhị 故cố 能năng 遮già 彼bỉ 二nhị 及cập 小Tiểu 乘Thừa 故cố 言ngôn 建kiến 立lập 者giả 應ưng 言ngôn 建kiến 立lập 不bất 建kiến 立lập 前tiền 敘tự 外ngoại 計kế 處xứ 云vân 建kiến 立lập 淨tịnh 不bất 建kiến 立lập 無vô 淨tịnh 計kế 建kiến 立lập 者giả 建kiến 立lập 一nhất 切thiết 。 依y 此thử 修tu 行hành 。 謂vị 之chi 為vi 淨tịnh 不bất 建kiến 立lập 者giả 謂vị 此thử 建kiến 立lập 非phi 究cứu 竟cánh 法pháp 。 若nhược 無vô 建kiến 立lập 所sở 謂vị 無vô 為vi 乃nãi 名danh 真chân 我ngã 謂vị 一nhất 向hướng 都đô 撥bát 為vi 無vô 即tức 名danh 誹phỉ 謗báng 故cố 云vân 能năng 遮già 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 知tri 世thế 諦đế 空không 者giả 剩thặng 此thử 空không 字tự 以dĩ 世thế 諦đế 有hữu 故cố 不bất 應ưng 誹phỉ 謗báng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 捨xả 無vô 我ngã 心tâm 主chủ 等đẳng 者giả 捨xả 者giả 離ly 義nghĩa 無vô 我ngã 者giả 謂vị 前tiền 劫kiếp 離ly 我ngã 倒đảo 時thời 有hữu 法pháp 執chấp 當đương 心tâm 故cố 以dĩ 五ngũ 喻dụ 達đạt 諸chư 法pháp 即tức 空không 遣khiển 彼bỉ 法pháp 倒đảo 雖tuy 遣khiển 其kỳ 有hữu 仍nhưng 滯trệ 空không 相tướng 今kim 第đệ 二nhị 劫kiếp 以dĩ 六lục 喻dụ 對đối 治trị 前tiền 劫kiếp 即tức 空không 既ký 有hữu 去khứ 空không 亡vong 方phương 順thuận 不bất 可khả 得đắc 空không 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 雖tuy 觀quán 諸chư 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 然nhiên 亦diệc 於ư 法pháp 無vô 所sở 空không 故cố 須tu 離ly 有hữu 離ly 無vô 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 性tánh 既ký 能năng 雙song 離ly 有hữu 無vô 之chi 相tướng 。 即tức 得đắc 心tâm 主chủ 自tự 在tại 由do 是thị 聖thánh 教giáo 說thuyết 相tương/tướng 為vi 縛phược 令linh 心tâm 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 今kim 得đắc 離ly 時thời 故cố 云vân 心tâm 主chủ 自tự 在tại 如như 人nhân 被bị 縲luy 紲# 所sở 拘câu 得đắc 解giải 脫thoát 時thời 方phương 名danh 自tự 在tại 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 知tri 釋Thích 迦Ca 至chí 不bất 識thức 一nhất 人nhân 者giả 以dĩ 行hành 者giả 直trực 以dĩ 真chân 言ngôn 為vi 乘thừa 超siêu 入nhập 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 心tâm 得đắc 見kiến 心tâm 明minh 道đạo 故cố 得đắc 此thử 心tâm 時thời 即tức 知tri 釋Thích 迦Ca 淨tịnh 土độ 不bất 毀hủy 等đẳng 此thử 一nhất 段đoạn 疏sớ/sơ 全toàn 引dẫn 法pháp 華hoa 經kinh 欲dục 顯hiển 此thử 劫kiếp 真chân 實thật 超siêu 越việt 二Nhị 乘Thừa 之chi 地địa 證chứng 不bất 退thoái 地địa 兼kiêm 彰chương 經kinh 之chi 秘bí 密mật 故cố 引dẫn 彼bỉ 經kinh 謂vị 彼bỉ 經kinh 中trung 云vân 他tha 方phương 國quốc 土độ 。 諸chư 來lai 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 禮lễ 白bạch 佛Phật 。 願nguyện 聽thính 我ngã 等đẳng 。 於ư 佛Phật 滅diệt 後hậu 。 護hộ 持trì 此thử 法Pháp 。 華hoa 經kinh 佛Phật 即tức 止chỉ 言ngôn 不bất 須tu 汝nhữ 等đẳng 。 我ngã 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 自tự 有hữu 六lục 萬vạn 。 恆Hằng 沙sa 菩Bồ 薩Tát 一nhất 一nhất 菩Bồ 薩Tát 。 各các 有hữu 六lục 萬vạn 。 恆Hằng 沙sa 菩Bồ 薩Tát 眷quyến 屬thuộc 。 我ngã 滅diệt 度độ 後hậu 。 能năng 護hộ 是thị 經Kinh 佛Phật 說thuyết 是thị 已dĩ 。 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 國Quốc 土Độ 。 地địa 皆giai 震chấn 裂liệt 。 踊dũng 出xuất 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 乃nãi 至chí 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 。 知tri 八bát 千thiên 恆Hằng 沙sa 菩Bồ 薩Tát 心tâm 之chi 所sở 念niệm 。 并tinh 欲dục 自tự 決quyết 所sở 疑nghi 。 以dĩ 偈kệ 問vấn 佛Phật 。 乃nãi 至chí 我ngã 於ư 此thử 眾chúng 中trung 。 乃nãi 不bất 識thức 一nhất 人nhân 。 願nguyện 佛Phật 決quyết 眾chúng 疑nghi 佛Phật 說thuyết 偈kệ 答đáp 言ngôn 是thị 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 悉tất 是thị 我ngã 所sở 化hóa 。 爾nhĩ 時thời 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 。 復phục 生sanh 疑nghi 問vấn 如Như 來Lai 為vi 太thái 子tử 出xuất 於ư 釋Thích 宮cung 。 成thành 佛Phật 已dĩ 來lai 。 始thỉ 過quá 四tứ 十thập 餘dư 年niên 。 云vân 何hà 於ư 此thử 少thiểu 時thời 。 大đại 作tác 佛Phật 事sự 。 由do 是thị 世Thế 尊Tôn 。 為vi 說thuyết 壽thọ 量lượng 之chi 事sự 斷đoạn 除trừ 彌Di 勒Lặc 及cập 眾chúng 疑nghi 網võng 言ngôn 自tự 我ngã 得đắc 佛Phật 來lai 。 所sở 經kinh 諸chư 劫kiếp 數số 。 無vô 量lượng 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 。 載tái 阿a 僧tăng 祇kỳ 常thường 在tại 靈Linh 鷲Thứu 山Sơn 。 我ngã 淨tịnh 土độ 不bất 毀hủy 。 等đẳng 今kim 疏sớ/sơ 主chủ 借tá 法pháp 華hoa 經kinh 意ý 顯hiển 此thử 經Kinh 是thị 神thần 通thông 之chi 乘thừa 。 秘bí 密mật 之chi 藏tạng 謂vị 行hành 者giả 直trực 以dĩ 真chân 言ngôn 為vi 乘thừa 超siêu 入nhập 淨tịnh 心tâm 見kiến 法pháp 明minh 道đạo 時thời 此thử 即tức 知tri 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 全toàn 是thị 金kim 剛cang 法Pháp 界Giới 之chi 宮cung 釋Thích 迦Ca 加gia 持trì 之chi 身thân 。 全toàn 是thị 遮già 那na 本bổn 地địa 之chi 身thân 又hựu 與dữ 踊dũng 出xuất 等đẳng 菩Bồ 薩Tát 同đồng 會hội 一nhất 處xứ 。 雖tuy 迹tích 隣lân 補bổ 處xứ 不bất 識thức 一nhất 人nhân 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 得đắc 如như 是thị 。 功công 德đức 即tức 是thị 超siêu 過quá 彼bỉ 地địa 。 豈khởi 非phi 神thần 通thông 之chi 乘thừa 。 秘bí 密mật 之chi 藏tạng 者giả 也dã 故cố 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 此thử 菩Bồ 提Đề 心tâm 門môn 。 名danh 初sơ 發phát 明minh 道đạo 入nhập 此thử 門môn 者giả 即tức 是thị 初sơ 入nhập 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 境cảnh 界giới 故cố 經Kinh 云vân 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 。 修tu 行hành 不bất 久cửu 得đắc 一nhất 切thiết 除trừ 蓋cái 障chướng 。 三tam 昧muội 若nhược 得đắc 此thử 者giả 。 則tắc 與dữ 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 同đồng 等đẳng 住trụ 又hựu 能năng 以dĩ 方phương 便tiện 。 不bất 動động 本bổn 心tâm 遊du 諸chư 佛Phật 剎sát 。 興hưng 種chủng 種chủng 供cúng 養dường 。 雲vân 乃nãi 至chí 云vân 滿mãn 足túc 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 須Tu 菩Bồ 提Đề 等đẳng 。 者giả 須Tu 菩Bồ 提Đề 是thị 廣quảng 慧tuệ 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 者giả 等đẳng 舍Xá 利Lợi 弗Phất 目Mục 連Liên 。 等đẳng 謂vị 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 般Bát 若Nhã 會hội 中trung 猶do 能năng 承thừa 佛Phật 威uy 神thần 。 說thuyết 人nhân 法pháp 俱câu 空không 若nhược 離ly 加gia 持trì 則tắc 不bất 能năng 為vi 謂vị 行hành 者giả 於ư 前tiền 劫kiếp 中trung 雖tuy 過quá 愚ngu 法pháp 未vị 能năng 出xuất 此thử 廣quảng 慧tuệ 入nhập 等đẳng 至chí 此thử 劫kiếp 中trung 須Tu 菩Bồ 提Đề 等đẳng 。 而nhi 於ư 此thử 秘bí 密mật 一Nhất 乘Thừa 不bất 知tri 所sở 趣thú 。 故cố 此thử 行hành 者giả 乃nãi 名danh 真chân 過quá 二Nhị 乘Thừa 地địa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 至chí 親thân 近cận 敬kính 禮lễ 者giả 准chuẩn 此thử 經Kinh 文văn 但đãn 言ngôn 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 親thân 近cận 供cúng 養dường 。 何hà 故cố 疏sớ/sơ 言ngôn 帝Đế 釋Thích 奉phụng 草thảo 四tứ 王vương 獻hiến 鉢bát 梵Phạm 王Vương 請thỉnh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 今kim 經kinh 略lược 故cố 故cố 智Trí 度Độ 論luận 云vân 佛Phật 至chí 樹thụ 下hạ 時thời 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 奉phụng 上thượng 好hảo/hiếu 草thảo 執Chấp 金Kim 剛Cang 菩Bồ 薩Tát 。 常thường 執chấp 金kim 剛cang 。 衛vệ 護hộ 菩Bồ 薩Tát 梵Phạm 天Thiên 王Vương 請thỉnh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 如như 是thị 等đẳng 各các 有hữu 常thường 法pháp 是thị 以dĩ 疏sớ/sơ 主chủ 引dẫn 來lai 釋thích 此thử 故cố 云vân 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 所sở 謂vị 空không 性tánh 。 等đẳng 者giả 言ngôn 空không 性tánh 者giả 性tánh 即tức 實thật 性tánh 即tức 是thị 諸chư 法pháp 之chi 實thật 。 性tánh 故cố 猶do 如như 虗hư 空không 出xuất 過quá 眾chúng 相tướng 與dữ 萬vạn 像tượng 為vi 依y 故cố 曰viết 空không 性tánh 經kinh 中trung 以dĩ 九cửu 事sự 顯hiển 之chi 易dị 見kiến 。

【# 疏sớ/sơ 】# 上thượng 文văn 等đẳng 者giả 謂vị 上thượng 經kinh 文văn 答đáp 復phục 以dĩ 何hà 因nhân 緣duyên 。 知tri 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 問vấn 經Kinh 云vân 無vô 量lượng 如như 虗hư 空không 不bất 染nhiễm 污ô 常thường 住trụ 諸chư 法pháp 不bất 能năng 動động 本bổn 來lai 寂tịch 無vô 相tướng 無vô 量lượng 。 智trí 成thành 就tựu 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 顯hiển 現hiện 今kim 指chỉ 彼bỉ 文văn 蓋cái 喻dụ 此thử 心tâm 也dã 。

大Đại 毗Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 成Thành 佛Phật 神Thần 變Biến 加Gia 持Trì 經Kinh 義Nghĩa 釋Thích 演Diễn 密Mật 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam