大đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 會hội 本bổn 第đệ 三tam 十thập 七thất 之chi 一nhất 。 約ước 六lục 。

唐Đường 于Vu 闐Điền 國Quốc 三Tam 藏Tạng 沙Sa 門Môn 實Thật 叉Xoa 難Nan 陀Đà 譯dịch

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn 述thuật

第đệ 六lục 現hiện 前tiền 地địa 所sở 以dĩ 來lai 者giả 。 已dĩ 說thuyết 諸chư 諦đế 相tướng 應ưng 慧tuệ 次thứ 說thuyết 緣duyên 起khởi 流lưu 轉chuyển 止chỉ 息tức 相tương 應ứng 慧tuệ 寄ký 緣Duyên 覺Giác 地địa 故cố 次thứ 來lai 也dã 又hựu 四tứ 地địa 出xuất 世thế 未vị 能năng 隨tùy 世thế 五ngũ 地địa 能năng 隨tùy 而nhi 不bất 能năng 破phá 。 染nhiễm 淨tịnh 之chi 見kiến 此thử 地địa 觀quán 察sát 無vô 染nhiễm 淨tịnh 法Pháp 界Giới 破phá 彼bỉ 見kiến 故cố 故cố 瑜du 伽già 云vân 前tiền 地địa 雖tuy 能năng 於ư 生sanh 死tử 。 涅Niết 槃Bàn 棄khí 捨xả 一nhất 向hướng 。 背bội 趣thú 作tác 意ý 。 而nhi 未vị 能năng 於ư 。 生sanh 死tử 流lưu 轉chuyển 。 如như 實thật 觀quán 察sát 。 又hựu 由do 於ư 彼bỉ 。 多đa 生sanh 厭yếm 故cố 。 未vị 能năng 多đa 住trụ 。 無vô 相tướng 作tác 意ý 。 為vì 令linh 此thử 分phần 。 得đắc 圓viên 滿mãn 故cố 。 精tinh 勤cần 修tu 習tập 。 令linh 得đắc 圓viên 滿mãn 。 故cố 次thứ 來lai 也dã (# 所sở 以dĩ 來lai 者giả 。 來lai 意ý 有hữu 二nhị 前tiền 約ước 寄ký 位vị 及cập 三tam 學học 說thuyết 謂vị 五ngũ 寄ký 聲Thanh 聞Văn 六lục 寄ký 緣Duyên 覺Giác 從tùng 四tứ 地địa 去khứ 皆giai 屬thuộc 慧tuệ 學học 今kim 亦diệc 對đối 五ngũ 以dĩ 辯biện 來lai 意ý 慧tuệ 與dữ 寄ký 位vị 名danh 義nghĩa 相tương 似tự 故cố 合hợp 為vi 一nhất 又hựu 四tứ 地địa 下hạ 第đệ 二nhị 意ý 約ước 斷đoạn 障chướng 證chứng 如như 以dĩ 辯biện 來lai 意ý 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 同đồng 是thị 順thuận 忍nhẫn 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 帶đái 故cố 舉cử 四tứ 地địa 四tứ 地địa 出xuất 世thế 唯duy 淨tịnh 五ngũ 地địa 見kiến 染nhiễm 可khả 隨tùy 此thử 地địa 能năng 亡vong 染nhiễm 淨tịnh 而nhi 言ngôn 觀quán 察sát 約ước 加gia 行hành 說thuyết 故cố 瑜du 伽già 下hạ 引dẫn 證chứng 論luận 文văn 有hữu 三tam 一nhất 明minh 五ngũ 地địa 之chi 德đức 證chứng 上thượng 能năng 隨tùy 勝thắng 於ư 四tứ 地địa 二nhị 而nhi 未vị 能năng 下hạ 明minh 無vô 六lục 地địa 之chi 德đức 證chứng 上thượng 不bất 能năng 破phá 染nhiễm 淨tịnh 之chi 慢mạn 見kiến 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 不bất 如như 實thật 觀quán 無vô 染nhiễm 淨tịnh 故cố 二nhị 又hựu 由do 下hạ 多đa 生sanh 猒# 故cố 三tam 為vi 令linh 下hạ 正chánh 對đối 五ngũ 地địa 不bất 能năng 故cố 此thử 能năng 來lai )# 名danh 現hiện 前tiền 者giả 莊trang 嚴nghiêm 論luận 云vân 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 涅Niết 槃Bàn 觀quán 慧tuệ 現hiện 前tiền 故cố 此thử 約ước 初sơ 住trụ 地địa 以dĩ 前tiền 五ngũ 地địa 雙song 觀quán 故cố 今kim 得đắc 現hiện 前tiền 十thập 住trụ 論luận 云vân 降hàng 魔ma 事sự 已dĩ 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 法Pháp 。 皆giai 現hiện 在tại 前tiền 。 亦diệc 約ước 初sơ 說thuyết 瑜du 伽già 引dẫn 深thâm 蜜mật 經Kinh 云vân 現hiện 前tiền 觀quán 察sát 。 諸chư 行hành 流lưu 轉chuyển 。 又hựu 於ư 無vô 相tướng 。 多đa 修tu 作tác 意ý 。 方phương 得đắc 現hiện 前tiền 者giả 多đa 修tu 無vô 相tướng 此thử 約ước 地địa 初sơ 觀quán 十thập 平bình 等đẳng 故cố 觀quán 察sát 流lưu 轉chuyển 此thử 約ước 地địa 中trung 已dĩ 入nhập 地địa 竟cánh 方phương 觀quán 緣duyên 起khởi 故cố 。 攝nhiếp 論luận 云vân 由do 緣duyên 起khởi 智trí 能năng 令linh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 現hiện 在tại 前tiền 故cố 。 此thử 釋thích 正chánh 順thuận 今kim 經kinh 約ước 地địa 中trung 說thuyết 無vô 性tánh 釋thích 云vân 謂vị 此thử 地địa 中trung 住trụ 緣duyên 起khởi 智trí 由do 此thử 智trí 力lực 令linh 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 而nhi 得đắc 現hiện 前tiền 。 悟ngộ 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 染nhiễm 無vô 淨tịnh 唯duy 識thức 同đồng 於ư 攝nhiếp 論luận 上thượng 本bổn 分phần/phân 云vân 有hữu 間gian 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 者giả 揀giản 後hậu 地địa 故cố 故cố 所sở 斷đoạn 障chướng 亦diệc 斷đoạn 染nhiễm 淨tịnh 唯duy 識thức 名danh 為vi 麤thô 相tương/tướng 現hiện 行hành 障chướng 謂vị 所sở 知tri 障chướng 中trung 俱câu 生sanh 一nhất 分phần/phân 執chấp 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 麤thô 相tương/tướng 現hiện 行hành 彼bỉ 障chướng 六lục 地địa 無vô 染nhiễm 淨tịnh 道đạo 入nhập 六lục 地địa 時thời 便tiện 能năng 永vĩnh 斷đoạn 。 以dĩ 觀quán 十thập 平bình 等đẳng 故cố (# 十thập 住trụ 論luận 云vân 者giả 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 菩Bồ 薩Tát 魔ma 事sự 。 生sanh 死tử 是thị 凡phàm 夫phu 行hành 。 涅Niết 槃Bàn 是thị 二Nhị 乘Thừa 行hành 故cố 生sanh 公công 云vân 三tam 界giới 塗đồ 阻trở 二Nhị 乘Thừa 路lộ 險hiểm 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 惡ác 道đạo 甚thậm 難nan 過quá 矣hĩ 今kim 超siêu 聖thánh 意ý 亦diệc 越việt 凡phàm 情tình 故cố 能năng 降giáng/hàng 之chi 又hựu 智trí 論luận 云vân 除trừ 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 皆giai 菩Bồ 薩Tát 魔ma 事sự 。 今kim 證chứng 般Bát 若Nhã 能năng 契khế 實thật 相tướng 故cố 過quá 魔ma 事sự )# 由do 斯tư 六lục 地địa 說thuyết 斷đoạn 二nhị 愚ngu 及cập 彼bỉ 麤thô 重trọng/trùng 一nhất 現hiện 觀quán 察sát 行hành 流lưu 轉chuyển 愚ngu 即tức 是thị 此thử 中trung 執chấp 有hữu 染nhiễm 者giả 諸chư 行hành 流lưu 轉chuyển 。 染nhiễm 分phần/phân 攝nhiếp 故cố 二nhị 相tương/tướng 多đa 現hiện 行hành 愚ngu 即tức 是thị 此thử 中trung 執chấp 有hữu 淨tịnh 相tương/tướng 故cố 相tương/tướng 觀quán 多đa 行hành 未vị 能năng 多đa 時thời 住trụ 無vô 相tướng 觀quán 初sơ 愚ngu 即tức 執chấp 苦khổ 集tập 後hậu 愚ngu 即tức 執chấp 滅diệt 道đạo 本bổn 分phần/phân 名danh 微vi 細tế 煩phiền 惱não 。 習tập 者giả 執chấp 細tế 染nhiễm 淨tịnh 即tức 是thị 煩phiền 惱não 形hình 於ư 前tiền 地địa 故cố 說thuyết 為vi 微vi 唯duy 識thức 形hình 後hậu 名danh 為vi 麤thô 相tương/tướng 。

由do 斷đoạn 此thử 愚ngu 便tiện 證chứng 無vô 染nhiễm 淨tịnh 真Chân 如Như 謂vị 此thử 真Chân 如Như 本bổn 性tánh 無vô 染nhiễm 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 後hậu 方phương 淨tịnh 故cố 。

攝nhiếp 論luận 名danh 為vi 無vô 染nhiễm 淨tịnh 法Pháp 界Giới 後hậu 成thành 般Bát 若Nhã 行hành 。

亦diệc 得đắc 自tự 他tha 相tương 續tục 無vô 染nhiễm 淨tịnh 果quả 其kỳ 揆quỹ 一nhất 也dã 。

菩Bồ 薩Tát 既ký 聞văn 諸chư 勝thắng 行hành 。 其kỳ 心tâm 歡hoan 喜hỷ 。 雨vũ 妙diệu 華hoa 放phóng 淨tịnh 光quang 明minh 。 散tán 寶bảo 珠châu 供cúng 養dường 如Như 來Lai 稱xưng 善thiện 說thuyết 。

後hậu 正chánh 釋thích 文văn 亦diệc 有hữu 三tam 分phần/phân 初sơ 讚tán 請thỉnh 分phần/phân 九cửu 頌tụng 分phần/phân 二nhị 前tiền 八bát 頌tụng 半bán 讚tán 後hậu 半bán 頌tụng 請thỉnh 讚tán 中trung 分phần/phân 二nhị 初sơ 一nhất 菩Bồ 薩Tát 讚tán 餘dư 諸chư 天thiên 讚tán 供cung 於ư 中trung 三tam 。

百bách 千thiên 天thiên 眾chúng 皆giai 欣hân 慶khánh 。 共cộng 在tại 空không 中trung 散tán 眾chúng 寶bảo 華hoa 。 鬘man 瓔anh 珞lạc 及cập 幢tràng 旛phan 寶bảo 蓋cái 。 塗đồ 香hương 咸hàm 供cung 佛Phật 。

初sơ 一nhất 天thiên 眾chúng 。

自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 并tinh 眷quyến 屬thuộc 。 心tâm 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 住trụ 空không 中trung 散tán 寶bảo 成thành 雲vân 持trì 供cúng 養dường 。 讚tán 言ngôn 佛Phật 子tử 快khoái 宣tuyên 說thuyết 。

次thứ 一nhất 天thiên 王vương 。

無vô 量lượng 天thiên 女nữ 空không 中trung 住trụ 。 共cộng 以dĩ 樂nhạc 音âm 歌ca 讚tán 佛Phật 。 音âm 中trung 悉tất 作tác 如như 是thị 。 言ngôn 佛Phật 語ngữ 能năng 除trừ 煩phiền 惱não 病bệnh 。

法pháp 性tánh 本bổn 寂tịch 無vô 諸chư 相tướng 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 不bất 分phân 別biệt 超siêu 諸chư 取thủ 著trước 絕tuyệt 言ngôn 道đạo 。 真chân 實thật 平bình 等đẳng 常thường 清thanh 淨tịnh 。

若nhược 能năng 通thông 達đạt 諸chư 法pháp 性tánh 。 於ư 有hữu 於ư 無vô 。 心tâm 不bất 動động 為vì 欲dục 救cứu 世thế 勤cần 修tu 行hành 。 此thử 佛Phật 口khẩu 生sanh 真chân 佛Phật 子tử 。

不bất 取thủ 眾chúng 相tướng 而nhi 行hành 施thí 。 本bổn 絕tuyệt 諸chư 惡ác 堅kiên 持trì 戒giới 。 解giải 法pháp 無vô 害hại 常thường 堪kham 忍nhẫn 。 知tri 法pháp 性tánh 離ly 具cụ 精tinh 進tấn 。

已dĩ 盡tận 煩phiền 惱não 入nhập 諸chư 禪thiền 善thiện 達đạt 性tánh 空không 分phân 別biệt 法pháp 。 具cụ 足túc 智trí 力lực 。 能năng 博bác 濟tế 滅diệt 除trừ 眾chúng 惡ác 稱xưng 大Đại 士Sĩ 。

後hậu 五ngũ 頌tụng 半bán 天thiên 女nữ 於ư 中trung 初sơ 三tam 句cú 集tập 經kinh 者giả 敘tự 述thuật 標tiêu 讚tán 佛Phật 果Quả 佛Phật 語ngữ 下hạ 正chánh 讚tán 此thử 句cú 讚tán 教giáo 次thứ 一nhất 偈kệ 讚tán 理lý 次thứ 三tam 偈kệ 讚tán 行hành 於ư 中trung 初sơ 偈kệ 悲bi 智trí 無vô 礙ngại 行hành 後hậu 二nhị 十thập 度độ 圓viên 修tu 行hành 本bổn 絕tuyệt 諸chư 惡ác 者giả 見kiến 惡ác 可khả 除trừ 非phi 真chân 持trì 戒giới 善thiện 達đạt 性tánh 空không 即tức 般Bát 若Nhã 度độ 分phân 別biệt 法pháp 即tức 方phương 便tiện 度độ 智trí 力lực 即tức 二nhị 度độ 博bác 濟tế 兼kiêm 願nguyện 。

如như 是thị 妙diệu 音âm 千thiên 萬vạn 種chủng 。 讚tán 已dĩ 默mặc 然nhiên 瞻chiêm 仰ngưỡng 佛Phật 。 解giải 脫thoát 月nguyệt 語ngữ 金kim 剛cang 藏tạng 。 以dĩ 何hà 行hành 相tướng 入nhập 後hậu 地Địa 。

後hậu 半bán 結kết 默mặc 半bán 結kết 請thỉnh 。

第đệ 二nhị 正chánh 說thuyết 亦diệc 分phân 為vi 二nhị 初Sơ 地Địa 行hành 後hậu 地địa 果quả 前tiền 中trung 同đồng 於ư 前tiền 地địa 亦diệc 有hữu 三tam 分phần/phân 一nhất 勝thắng 慢mạn 對đối 治trị 二nhị 佛Phật 子tử 至chí 如như 是thị 觀quán 已dĩ 。 下hạ 明minh 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 三tam 佛Phật 子tử 至chí 以dĩ 如như 是thị 十thập 種chủng 。 下hạ 明minh 彼bỉ 果quả 勝thắng 亦diệc 初sơ 分phần/phân 即tức 入nhập 心tâm 後hậu 二nhị 即tức 住trụ 心tâm 住trụ 中trung 前tiền 即tức 攝nhiếp 正chánh 心tâm 住trụ 後hậu 即tức 攝nhiếp 善thiện 現hiện 行hành 及cập 隨tùy 順thuận 善thiện 根căn 廻hồi 向hướng 至chí 文văn 當đương 知tri 今kim 且thả 依y 論luận 然nhiên 三tam 分phần/phân 雖tuy 同đồng 而nhi 漸tiệm 超siêu 勝thắng 勝thắng 相tương/tướng 云vân 何hà 謂vị 第đệ 四tứ 地địa 說thuyết 眾chúng 生sanh 我ngã 慢mạn 解giải 法pháp 慢mạn 治trị 第đệ 五Ngũ 地Địa 中trung 。 說thuyết 身thân 淨tịnh 慢mạn 治trị 今kim 第đệ 六lục 地địa 說thuyết 取thủ 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 慢mạn 治trị 所sở 治trị 漸tiệm 細tế 故cố 曰viết 勝thắng 也dã 所sở 治trị 既ký 細tế 後hậu 二nhị 亦diệc 過quá (# 謂vị 第đệ 四tứ 下hạ 釋thích 顯hiển 勝thắng 相tương/tướng 以dĩ 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 皆giai 治trị 慢mạn 故cố 是thị 以dĩ 對đối 之chi 遠viễn 公công 云vân 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 同đồng 是thị 順thuận 忍nhẫn 行hành 相tương/tướng 廣quảng 同đồng 所sở 以dĩ 對đối 之chi 亦diệc 有hữu 理lý 在tại 若nhược 爾nhĩ 前tiền 之chi 三tam 地địa 同đồng 是thị 信tín 忍nhẫn 何hà 不bất 通thông 對đối 七thất 八bát 九cửu 地địa 是thị 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 為vi 難nạn/nan 亦diệc 然nhiên 故cố 依y 治trị 慢mạn 通thông 對đối 諸chư 地địa 下hạ 言ngôn 漸tiệm 細tế 則tắc 顯hiển 前tiền 麤thô 故cố 此thử 三tam 地địa 後hậu 後hậu 細tế 於ư 前tiền 前tiền 論luận 文văn 具cụ 示thị 三tam 慢mạn 而nhi 麤thô 細tế 相tương/tướng 隱ẩn 今kim 當đương 示thị 之chi 四tứ 治trị 三tam 地địa 眾chúng 生sanh 我ngã 等đẳng 依y 世thế 間gian 起khởi 此thử 慢mạn 最tối 麤thô 五ngũ 治trị 四tứ 地địa 身thân 淨tịnh 慢mạn 依y 出xuất 世thế 起khởi 故cố 知tri 漸tiệm 細tế 六lục 治trị 五ngũ 慢mạn 雙song 就tựu 世thế 間gian 及cập 出xuất 世thế 起khởi 故cố 更cánh 細tế 也dã 言ngôn 眾chúng 生sanh 我ngã 慢mạn 等đẳng 者giả 凖# 四tứ 地địa 果quả 中trung 治trị 有hữu 四tứ 慢mạn 一nhất 離ly 眾chúng 生sanh 我ngã 著trước 謂vị 離ly 我ngã 人nhân 眾chúng 生sanh 。 壽thọ 命mạng 二nhị 離ly 法pháp 我ngã 著trước 謂vị 蘊uẩn 界giới 處xứ 三tam 離ly 解giải 法pháp 慢mạn 經Kinh 云vân 執chấp 著trước 論luận 云vân 我ngã 知tri 四tứ 離ly 正chánh 受thọ 慢mạn 治trị 經Kinh 云vân 出xuất 沒một 論luận 云vân 離ly 我ngã 修tu 我ngã 所sở 修tu 等đẳng 今kim 此thử 但đãn 云vân 眾chúng 生sanh 我ngã 慢mạn 解giải 法pháp 慢mạn 者giả 以dĩ 此thử 四tứ 中trung 初sơ 二nhị 是thị 本bổn 後hậu 二nhị 是thị 所sở 起khởi 本bổn 及cập 所sở 起khởi 各các 舉cử 初sơ 一nhất 以dĩ 攝nhiếp 一nhất 故cố 畧lược 無vô 法pháp 慢mạn 及cập 正chánh 受thọ 慢mạn 餘dư 如như 四tứ 地địa 說thuyết 身thân 淨tịnh 慢mạn 者giả 四tứ 地địa 之chi 中trung 得đắc 出xuất 世thế 智trí 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 名danh 為vi 身thân 淨tịnh 所sở 治trị 既ký 細tế 下hạ 出xuất 初sơ 分phân 為vi 勝thắng 今kim 以dĩ 上thượng 例lệ 後hậu 則tắc 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 及cập 彼bỉ 果quả 分phần/phân 二nhị 皆giai 勝thắng 也dã )# 染nhiễm 淨tịnh 慢mạn 者giả 前tiền 觀quán 四Tứ 諦Đế 苦khổ 集tập 名danh 染nhiễm 滅diệt 道đạo 為vi 淨tịnh 又hựu 十thập 平bình 等đẳng 隨tùy 順thuận 。 如như 道đạo 但đãn 約ước 淨tịnh 說thuyết 染nhiễm 相tướng 未vị 亡vong 對đối 染nhiễm 有hữu 淨tịnh 亦diệc 名danh 取thủ 淨tịnh (# 染nhiễm 淨tịnh 慢mạn 者giả 下hạ 二nhị 釋thích 分phần/phân 名danh 即tức 當đương 地địa 能năng 所sở 治trị 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 舉cử 所sở 治trị 先tiên 正chánh 舉cử 染nhiễm 淨tịnh 又hựu 十thập 平bình 等đẳng 下hạ 解giải 妨phương 先tiên 問vấn 有hữu 二nhị 句cú 展triển 轉chuyển 而nhi 起khởi 下hạ 答đáp 當đương 知tri 但đãn 約ước 淨tịnh 下hạ 答đáp 此thử 上thượng 一nhất 句cú 雙song 答đáp 前tiền 二nhị 一nhất 者giả 上thượng 問vấn 云vân 十thập 平bình 等đẳng 法pháp 何hà 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 故cố 今kim 答đáp 云vân 前tiền 十thập 平bình 等đẳng 但đãn 約ước 淨tịnh 法pháp 謂vị 三tam 世thế 佛Phật 法Pháp 。 及cập 七thất 淨tịnh 故cố 二nhị 者giả 上thượng 問vấn 云vân 前tiền 五ngũ 地địa 初sơ 取thủ 十thập 勝thắng 相tương/tướng 以dĩ 隨tùy 如như 道đạo 而nhi 為vi 能năng 治trị 如như 豈khởi 染nhiễm 淨tịnh 故cố 今kim 答đáp 云vân 亦diệc 約ước 淨tịnh 如như 以dĩ 破phá 前tiền 十thập 淨tịnh 同đồng 一nhất 如như 故cố 染nhiễm 相tướng 未vị 亡vong 者giả 此thử 通thông 伏phục 難nạn/nan 難nạn/nan 云vân 前tiền 地địa 觀quán 於ư 淨tịnh 如như 染nhiễm 慢mạn 許hứa 生sanh 何hà 有hữu 淨tịnh 慢mạn 故cố 今kim 答đáp 云vân 前tiền 所sở 觀quán 如như 入nhập 觀quán 則tắc 能năng 出xuất 觀quán 隨tùy 有hữu 猶do 見kiến 染nhiễm 相tướng 染nhiễm 相tướng 既ký 存tồn 對đối 染nhiễm 苦khổ 集tập 還hoàn 生sanh 淨tịnh 相tương/tướng 滅diệt 道đạo 之chi 見kiến 故cố 有hữu 斯tư 慢mạn 雖tuy 有hữu 三tam 重trọng/trùng 救cứu 難nạn/nan 染nhiễm 淨tịnh 之chi 相tướng 皆giai 存tồn )# 今kim 以dĩ 十thập 種chủng 染nhiễm 淨tịnh 平bình 等đẳng 法pháp 而nhi 為vi 能năng 治trị 下hạ 觀quán 緣duyên 起khởi 雖tuy 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 悟ngộ 空không 深thâm 故cố 不bất 名danh 取thủ 慢mạn (# 今kim 以dĩ 十thập 染nhiễm 淨tịnh 下hạ 第đệ 二nhị 能năng 治trị 此thử 之chi 一nhất 治trị 諸chư 難nạn 都đô 寂tịch 謂vị 既ký 染nhiễm 淨tịnh 平bình 等đẳng 則tắc 異dị 前tiền 地địa 十thập 淨tịnh 平bình 等đẳng 二nhị 者giả 染nhiễm 淨tịnh 既ký 等đẳng 不bất 唯duy 但đãn 能năng 觀quán 於ư 淨tịnh 如như 則tắc 雙song 通thông 二nhị 三tam 之chi 兩lưỡng 救cứu 也dã 又hựu 多đa 修tu 無vô 相tướng 出xuất 觀quán 少thiểu 故cố 便tiện 為vi 能năng 治trị 下hạ 觀quán 緣duyên 起khởi 下hạ 解giải 妨phương 上thượng 引dẫn 前tiền 難nạn/nan 後hậu 今kim 引dẫn 後hậu 難nạn/nan 前tiền 緣duyên 起khởi 逆nghịch 順thuận 同đồng 前tiền 四Tứ 諦Đế 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 故cố 答đáp 云vân 五ngũ 地địa 初sơ 能năng 入nhập 俗tục 悟ngộ 空không 未vị 深thâm 無vô 相tướng 般Bát 若Nhã 悟ngộ 空không 方phương 深thâm )# 。

爾nhĩ 時thời 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 告cáo 解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 已dĩ 具cụ 足túc 第đệ 五ngũ 地địa 欲dục 入nhập 第đệ 六lục 現hiện 前tiền 地địa 當đương 觀quán 察sát 十thập 平bình 等đẳng 法pháp 。

今kim 初sơ 勝thắng 慢mạn 治trị 中trung 分phần/phân 四tứ 一nhất 牒điệp 前tiền 標tiêu 後hậu 二nhị 何hà 等đẳng 下hạ 徵trưng 列liệt 十thập 心tâm 三tam 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 下hạ 結kết 其kỳ 行hành 能năng 四tứ 得đắc 明minh 利lợi 下hạ 辨biện 行hành 分phân 齊tề 。

何hà 等đẳng 為vi 十thập 。 所sở 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 相tướng 故cố 平bình 等đẳng 無vô 體thể 故cố 平bình 等đẳng 無vô 生sanh 故cố 平bình 等đẳng 無vô 滅diệt 故cố 平bình 等đẳng 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 故cố 平bình 等đẳng 無vô 戲hí 論luận 故cố 。 平bình 等đẳng 無vô 取thủ 捨xả 故cố 。 平bình 等đẳng 寂tịch 靜tĩnh 故cố 平bình 等đẳng 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 如như 影ảnh 如như 響hưởng 。 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 。 如như 鏡kính 中trung 像tượng 。 如như 燄diệm 如như 化hóa 故cố 平bình 等đẳng 有hữu 無vô 不bất 二nhị 故cố 平bình 等đẳng 。

列liệt 中trung 十thập 句cú 初sơ 總tổng 餘dư 別biệt 總tổng 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 。 者giả 論luận 云vân 是thị 十thập 二nhị 入nhập 以dĩ 三tam 科khoa 中trung 蘊uẩn 不bất 攝nhiếp 無vô 為vi 處xứ 界giới 攝nhiếp 盡tận 而nhi 處xứ 次thứ 於ư 蘊uẩn 又hựu 名danh 生sanh 門môn 順thuận 無vô 生sanh 義nghĩa 故cố 偏thiên 舉cử 之chi 言ngôn 無vô 相tướng 者giả 論luận 云vân 自tự 性tánh 無vô 相tướng 故cố 謂vị 十thập 二nhị 入nhập 緣duyên 成thành 之chi 相tướng 有hữu 來lai 即tức 無vô 非phi 推thôi 之chi 使sử 無vô 故cố 云vân 自tự 性tánh 無vô 也dã 故cố 瑜du 伽già 云vân 由do 有hữu 勝thắng 義nghĩa 自tự 性tánh 無vô 相tướng 平bình 等đẳng 。 性tánh 故cố 亦diệc 同đồng 淨tịnh 名danh 不bất 念niệm 內nội 外ngoại 行hành 於ư 平bình 等đẳng 。 等đẳng (# 總tổng 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 。 者giả 經kinh 中trung 有hữu 三tam 初sơ 一nhất 切thiết 法pháp 是thị 平bình 等đẳng 法Pháp 。 體thể 二nhị 無vô 相tướng 是thị 平bình 等đẳng 因nhân 三tam 平bình 等đẳng 是thị 所sở 成thành 義nghĩa )# 別biệt 中trung 九cửu 句cú 明minh 九cửu 種chủng 相tương/tướng 皆giai 自tự 性tánh 無vô 故cố 論luận 云vân 相tương/tướng 分phân 別biệt 對đối 治trị 有hữu 九cửu 種chủng 謂vị 體thể 生sanh 等đẳng 九cửu 是thị 其kỳ 所sở 治trị 無vô 之chi 一nhất 字tự 是thị 自tự 性tánh 無vô 以dĩ 為vi 能năng 治trị 論luận 以dĩ 初sơ 自tự 性tánh 無vô 貫quán 下hạ 九cửu 句cú 故cố 但đãn 顯hiển 所sở 治trị 相tương/tướng 之chi 差sai 別biệt 一nhất 無vô 體thể 故cố 平bình 等đẳng 者giả 論luận 經Kinh 云vân 無vô 想tưởng 論luận 云vân 十thập 二nhị 入nhập 自tự 相tương/tướng 想tưởng 謂vị 內nội 六lục 根căn 取thủ 外ngoại 六lục 塵trần 之chi 相tướng 總tổng 名danh 為vi 想tưởng 即tức 十thập 二nhị 入nhập 之chi 體thể 故cố 今kim 經Kinh 云vân 體thể 想tưởng 取thủ 像tượng 為vi 體thể 故cố 亦diệc 自tự 性tánh 無vô 故cố 經Kinh 云vân 無vô 體thể 故cố 平bình 等đẳng 下hạ 皆giai 凖# 此thử 上thượng 遣khiển 分phân 別biệt 心tâm 二nhị 生sanh 者giả 念niệm 展triển 轉chuyển 行hành 相tương 謂vị 諸chư 入nhập 苦khổ 果quả 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 。 為vi 本bổn 故cố 三tam 成thành 者giả 生sanh 展triển 轉chuyển 行hành 相tương 謂vị 生sanh 即tức 苦khổ 果quả 從tùng 果quả 起khởi 因nhân 故cố 云vân 展triển 轉chuyển 上thượng 二nhị 遣khiển 染nhiễm 分phần/phân 依y 他tha 但đãn 舉cử 緣duyên 成thành 已dĩ 顯hiển 無vô 生sanh 無vô 成thành 義nghĩa 矣hĩ 四tứ 即tức 遣khiển 淨tịnh 相tương 謂vị 本bổn 來lai 自tự 淨tịnh 非phi 滅diệt 惑hoặc 方phương 淨tịnh 故cố 云vân 平bình 等đẳng 五ngũ 遣khiển 分phân 別biệt 相tương 謂vị 道đạo 能năng 分phân 別biệt 揀giản 擇trạch 滅diệt 惑hoặc 若nhược 有hữu 分phân 別biệt 。 則tắc 有hữu 戲hí 論luận 今kim 本bổn 無vô 戲hí 論luận 故cố 。 無vô 分phân 別biệt 上thượng 二nhị 遣khiển 淨tịnh 分phần/phân 依y 他tha 六lục 遣khiển 出xuất 沒một 謂vị 真Chân 如Như 之chi 性tánh 在tại 妄vọng 為vi 沒một 離ly 垢cấu 為vi 出xuất 今kim 妄vọng 體thể 即tức 真chân 故cố 無vô 可khả 捨xả 真chân 體thể 即tức 空không 故cố 無vô 可khả 取thủ 七thất 遣khiển 染nhiễm 相tướng 即tức 由do 上thượng 義nghĩa 染nhiễm 本bổn 寂tịch 靜tĩnh 即tức 是thị 真Chân 如Như 無vô 別biệt 真chân 矣hĩ 上thượng 二nhị 遣khiển 圓viên 成thành 即tức 十thập 二nhị 入nhập 之chi 真chân 性tánh 八bát 遣khiển 我ngã 非phi 有hữu 相tương/tướng 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 類loại 前tiền 釋thích 謂vị 有hữu 執chấp 言ngôn 但đãn 我ngã 非phi 有hữu 不bất 無vô 於ư 事sự 故cố 云vân 如như 幻huyễn 等đẳng 事sự 有hữu 亦diệc 不bất 實thật 二nhị 者giả 此thử 句cú 遣khiển 無vô 由do 上thượng 以dĩ 無vô 遣khiển 有hữu 恐khủng 便tiện 執chấp 無vô 故cố 遣khiển 云vân 如như 幻huyễn 夢mộng 等đẳng 。 但đãn 無vô 其kỳ 實thật 非phi 是thị 全toàn 無vô 故cố 不bất 應ưng 執chấp 我ngã 非phi 有hữu 相tương/tướng 諸chư 喻dụ 雖tuy 異dị 大đại 旨chỉ 無vô 殊thù 亦diệc 可khả 八bát 喻dụ 別biệt 對đối 前tiền 來lai 總tổng 別biệt 八bát 句cú 謂vị 如như 幻huyễn 無vô 相tướng 故cố 如như 夢mộng 想tưởng 現hiện 故cố 果quả 生sanh 如như 影ảnh 故cố 因nhân 成thành 如như 響hưởng 故cố 本bổn 淨tịnh 如như 水thủy 月nguyệt 不bất 可khả 取thủ 故cố 。 正chánh 智trí 但đãn 是thị 鏡kính 智trí 現hiện 故cố 焰diễm 不bất 可khả 攬lãm 亦diệc 巨cự 捨xả 故cố 化hóa 無vô 心tâm 現hiện 常thường 寂tịch 然nhiên 故cố 九cửu 遣khiển 成thành 壞hoại 相tương/tướng 成thành 即tức 是thị 有hữu 壞hoại 即tức 是thị 無vô 緣duyên 起khởi 為vi 成thành 無vô 性tánh 為vi 壞hoại 緣duyên 成thành 即tức 無vô 性tánh 故cố 有hữu 無vô 不bất 二nhị (# 別biệt 中trung 前tiền 七thất 以dĩ 無vô 遣khiển 有hữu 然nhiên 其kỳ 疏sớ/sơ 中trung 解giải 前tiền 七thất 句cú 自tự 有hữu 五ngũ 意ý 一nhất 依y 論luận 總tổng 句cú 是thị 十thập 二nhị 入nhập 則tắc 別biệt 別biệt 句cú 皆giai 十thập 二nhị 入nhập 謂vị 十thập 二nhị 入nhập 體thể 十thập 二nhị 入nhập 生sanh 等đẳng 二nhị 者giả 通thông 遣khiển 十thập 二nhị 入nhập 上thượng 三tam 性tánh 之chi 義nghĩa 初sơ 句cú 遣khiển 遍biến 計kế 故cố 云vân 此thử 遣khiển 分phân 別biệt 分phân 別biệt 古cổ 譯dịch 遍biến 計kế 之chi 名danh 次thứ 四tứ 染nhiễm 分phần/phân 淨tịnh 分phần/phân 俱câu 遣khiển 依y 他tha 六lục 七thất 皆giai 遣khiển 圓viên 成thành 疏sớ/sơ 文văn 自tự 貝bối 三tam 者giả 為vi 破phá 前tiền 地địa 之chi 慢mạn 慢mạn 依y 四Tứ 諦Đế 而nhi 起khởi 初sơ 二nhị 遣khiển 苦khổ 故cố 初sơ 云vân 想tưởng 二nhị 云vân 生sanh 者giả 諸chư 入nhập 苦khổ 果quả 次thứ 一nhất 遣khiển 集tập 以dĩ 成thành 是thị 苦khổ 之chi 因nhân 故cố 第đệ 四tứ 句cú 遣khiển 滅diệt 故cố 云vân 非phi 滅diệt 惑hoặc 方phương 淨tịnh 第đệ 五ngũ 句cú 遣khiển 道đạo 故cố 云vân 謂vị 道đạo 分phân 別biệt 六lục 七thất 亦diệc 遣khiển 滅diệt 然nhiên 四tứ 是thị 滅diệt 惑hoặc 名danh 滅diệt 六lục 七thất 即tức 顯hiển 滅diệt 理lý 之chi 滅diệt 故cố 皆giai 云vân 真Chân 如Như 四tứ 約ước 進tiến 觀quán 後hậu 位vị 有hữu 十thập 二nhị 緣duyên 觀quán 前tiền 三tam 遣khiển 染nhiễm 緣duyên 起khởi 體thể 生sanh 即tức 識thức 等đẳng 七thất 苦khổ 成thành 即tức 三tam 煩phiền 惱não 二nhị 業nghiệp 故cố 次thứ 三tam 遣khiển 淨tịnh 緣duyên 起khởi 謂vị 四tứ 遣khiển 無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 。 等đẳng 五ngũ 遣khiển 能năng 逆nghịch 觀quán 之chi 智trí 六lục 即tức 所sở 顯hiển 真chân 體thể 七thất 雙song 遣khiển 染nhiễm 淨tịnh 染nhiễm 淨tịnh 平bình 等đẳng 故cố 五ngũ 約ước 五ngũ 法pháp 初sơ 一nhất 遣khiển 名danh 及cập 與dữ 妄vọng 想tưởng 言ngôn 分phân 別biệt 故cố 次thứ 三tam 遣khiển 相tương/tướng 染nhiễm 淨tịnh 皆giai 相tương/tướng 故cố 五ngũ 遣khiển 正chánh 智trí 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 六lục 七thất 遣khiển 如như 如như 以dĩ 離ly 取thủ 捨xả 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 然nhiên 遠viễn 公công 更cánh 有hữu 一nhất 意ý 謂vị 約ước 三tam 空không 初sơ 之chi 一nhất 句cú 遣khiển 分phân 別biệt 想tưởng 即tức 是thị 空không 門môn 中trung 間gian 五ngũ 句cú 遣khiển 其kỳ 名danh 相tướng 是thị 無vô 相tướng 門môn 末mạt 後hậu 一nhất 句cú 遣khiển 取thủ 捨xả 願nguyện 顯hiển 無vô 願nguyện 門môn 此thử 與dữ 初Sơ 地Địa 義nghĩa 同đồng 初Sơ 地Địa 以dĩ 空không 門môn 治trị 分phân 別biệt 無vô 相tướng 治trị 相tương/tướng 無vô 願nguyện 治trị 取thủ 捨xả 故cố 此thử 非phi 無vô 理lý 疏sớ/sơ 以dĩ 十thập 句cú 皆giai 通thông 三tam 空không 故cố 不bất 顯hiển 之chi 但đãn 有hữu 五ngũ 意ý 耳nhĩ )# 上thượng 之chi 九cửu 句cú 初sơ 七thất 以dĩ 無vô 遣khiển 有hữu 次thứ 一nhất 以dĩ 喻dụ 遣khiển 無vô 後hậu 一nhất 不bất 二nhị 遣khiển 俱câu 則tắc 雙song 非phi 入nhập 中trung 矣hĩ (# 上thượng 之chi 九cửu 句cú 下hạ 第đệ 二nhị 總tổng 相tương/tướng 料liệu 揀giản 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 一nhất 明minh 遣khiển 三tam 會hội 一nhất 謂vị 遣khiển 有hữu 遣khiển 無vô 及cập 俱câu 有hữu 無vô 會hội 非phi 有hữu 無vô 之chi 中trung 道đạo 也dã )# 又hựu 此thử 不bất 二nhị 則tắc 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 謂vị 說thuyết 空không 遣khiển 於ư 有hữu 執chấp 說thuyết 有hữu 為vi 遣khiển 空không 迷mê 有hữu 是thị 不bất 異dị 空không 之chi 有hữu 空không 是thị 不bất 異dị 有hữu 之chi 空không 無vô 別biệt 空không 有hữu 而nhi 為vi 二nhị 也dã 是thị 遣khiển 俱câu 句cú (# 又hựu 此thử 不bất 二nhị 下hạ 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 明minh 第đệ 九cửu 成thành 不bất 壞hoại 義nghĩa 能năng 遣khiển 俱câu 句cú 及cập 俱câu 非phi 句cú 即tức 分phân 為vi 二nhị 初sơ 以dĩ 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 成thành 俱câu 非phi 義nghĩa 以dĩ 遣khiển 俱câu 句cú 先tiên 標tiêu 不bất 二nhị 意ý 云vân 若nhược 無vô 有hữu 無vô 將tương 何hà 不bất 二nhị 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 若nhược 無vô 一nhất 二nhị 云vân 何hà 說thuyết 言ngôn 。 非phi 一nhất 非phi 二nhị 。 故cố 不bất 二nhị 義nghĩa 成thành 於ư 不bất 壞hoại 謂vị 說thuyết 空không 下hạ 辯biện 相tương/tướng 於ư 中trung 先tiên 明minh 不bất 壞hoại 以dĩ 成thành 俱câu 非phi 此thử 句cú 明minh 不bất 壞hoại 空không 而nhi 非phi 立lập 相tương/tướng 空không 故cố 空không 非phi 空không 也dã 言ngôn 說thuyết 有hữu 為vi 遣khiển 空không 迷mê 者giả 此thử 句cú 明minh 不bất 壞hoại 有hữu 而nhi 非phi 無vô 於ư 有hữu 故cố 有hữu 非phi 有hữu 也dã 故cố 或hoặc 俱câu 非phi 次thứ 云vân 有hữu 是thị 不bất 異dị 空không 之chi 有hữu 空không 是thị 不bất 異dị 有hữu 之chi 空không 者giả 此thử 二nhị 句cú 顯hiển 經kinh 不bất 二nhị 成thành 不bất 壞hoại 義nghĩa 次thứ 云vân 無vô 別biệt 空không 有hữu 而nhi 為vi 二nhị 者giả 正chánh 遣khiển 俱câu 也dã )# 又hựu 既ký 不bất 二nhị 亦diệc 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 則tắc 不bất 異dị 無vô 之chi 有hữu 是thị 不bất 有hữu 之chi 有hữu 不bất 異dị 有hữu 之chi 無vô 是thị 不bất 無vô 之chi 無vô 則tắc 亦diệc 遣khiển 俱câu 非phi (# 又hựu 既ký 不bất 二nhị 亦diệc 下hạ 二nhị 明minh 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 以dĩ 成thành 俱câu 句cú 遣khiển 俱câu 非phi 也dã 上thượng 二nhị 句cú 標tiêu 則tắc 不bất 異dị 無vô 下hạ 二nhị 顯hiển 相tương/tướng 此thử 句cú 將tương 不bất 二nhị 立lập 有hữu 次thứ 云vân 不bất 異dị 有hữu 之chi 無vô 等đẳng 者giả 將tương 不bất 異dị 立lập 無vô 也dã 是thị 為vi 不bất 二nhị 。 故cố 不bất 壞hoại 不bất 壞hoại 則tắc 空không 有hữu 雙song 存tồn 結kết 云vân 則tắc 遣khiển 俱câu 非phi )# 斯tư 乃nãi 四tứ 句cú 百bách 非phi 諸chư 見kiến 皆giai 絕tuyệt 方phương 為vi 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 之chi 因nhân (# 斯tư 乃nãi 四tứ 句cú 下hạ 三tam 結kết 歎thán 謂vị 上thượng 遣khiển 四tứ 句cú 又hựu 借tá 俱câu 非phi 以dĩ 遣khiển 俱câu 句cú 非phi 立lập 俱câu 非phi 今kim 將tương 俱câu 句cú 以dĩ 遣khiển 俱câu 非phi 非phi 立lập 俱câu 也dã 雖tuy 遣khiển 四tứ 句cú 不bất 壞hoại 四tứ 句cú 存tồn 泯mẫn 無vô 礙ngại 故cố 結kết 云vân 百bách 非phi 四tứ 句cú 諸chư 見kiến 皆giai 絕tuyệt 然nhiên 遠viễn 公công 但đãn 有hữu 初sơ 叚giả 邊biên 三tam 會hội 一nhất 彼bỉ 云vân 此thử 與dữ 涅Niết 槃Bàn 十thập 一nhất 空không 大đại 同đồng 彼bỉ 亦diệc 用dụng 前tiền 八bát 以dĩ 空không 遣khiển 有hữu 第đệ 九cửu 一nhất 空không 以dĩ 有hữu 遣khiển 無vô 第đệ 十thập 空không 空không 有hữu 無vô 俱câu 遣khiển 。 彼bỉ 處xứ 大đại 空không 就tựu 空không 實thật 以dĩ 論luận 亦diệc 是thị 一nhất 理lý 十thập 一nhất 空không 義nghĩa 至chí 下hạ 當đương 明minh )# 。

菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 隨tùy 順thuận 無vô 違vi 。 得đắc 入nhập 第đệ 六lục 現hiện 前tiền 地địa 。

第đệ 三tam 結kết 得đắc 入nhập 地địa 文văn 有hữu 五ngũ 句cú 一nhất 牒điệp 前tiền 所sở 觀quán 十thập 平bình 等đẳng 法pháp 二nhị 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 者giả 遠viễn 離ly 前tiền 地địa 染nhiễm 淨tịnh 慢mạn 垢cấu 三tam 隨tùy 順thuận 真Chân 如Như 。 十thập 平bình 等đẳng 法pháp 四tứ 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 心tâm 無vô 違vi 所sở 觀quán 五ngũ 由do 前tiền 四tứ 能năng 得đắc 入nhập 六lục 地địa 。

得đắc 明minh 利lợi 隨tùy 順thuận 忍nhẫn 未vị 。 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。

第đệ 四tứ 辨biện 行hành 分phân 齊tề 中trung 二nhị 句cú 得đắc 明minh 利lợi 忍nhẫn 對đối 前tiền 顯hiển 勝thắng 未vị 得đắc 無vô 生sanh 對đối 後hậu 彰chương 劣liệt 。

仁nhân 王vương 經kinh 中trung 說thuyết 有hữu 五ngũ 忍nhẫn 謂vị 伏phục 信tín 順thuận 無vô 生sanh 寂tịch 滅diệt 前tiền 四tứ 各các 有hữu 下hạ 中trung 上thượng 。 地địa 前tiền 得đắc 伏phục 忍nhẫn 三tam 品phẩm 九cửu 地địa 如như 次thứ 配phối 次thứ 三tam 忍nhẫn 十Thập 地Địa 及cập 佛Phật 得đắc 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 若nhược 瓔anh 珞lạc 中trung 開khai 出xuất 等đẳng 覺giác 則tắc 亦diệc 有hữu 三tam 品phẩm 。 (# 仁nhân 王vương 下hạ 二nhị 彰chương 忍nhẫn 數số 仁nhân 王vương 五ngũ 忍nhẫn 歷lịch 位vị 但đãn 成thành 十thập 四tứ 瓔anh 珞lạc 加gia 一nhất 五ngũ 忍nhẫn 之chi 相tướng 辨biện 差sai 別biệt 中trung 當đương 影ảnh 出xuất 之chi )# 今kim 四tứ 五ngũ 六lục 皆giai 得đắc 順thuận 忍nhẫn 此thử 當đương 上thượng 品phẩm 治trị 於ư 細tế 慢mạn 故cố 云vân 明minh 利lợi 言ngôn 隨tùy 順thuận 者giả 順thuận 後hậu 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 故cố 。 (# 今kim 四tứ 五ngũ 六lục 下hạ 三tam 會hội 釋thích 經kinh 文văn 由do 慢mạn 有hữu 麤thô 細tế 故cố 忍nhẫn 分phần/phân 三tam 品phẩm 四tứ 地địa 治trị 眾chúng 生sanh 我ngã 慢mạn 解giải 法pháp 慢mạn 麤thô 得đắc 下hạ 品phẩm 忍nhẫn 五ngũ 地địa 治trị 身thân 淨tịnh 慢mạn 次thứ 細tế 得đắc 中trung 品phẩm 忍nhẫn 此thử 地địa 治trị 淨tịnh 慢mạn 細tế 得đắc 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 故cố 云vân 治trị 於ư 細tế 慢mạn 故cố 云vân 明minh 利lợi 明minh 者giả 無vô 不bất 鑒giám 利lợi 無vô 不bất 破phá 然nhiên 治trị 由do 習tập 增tăng 故cố 從tùng 下hạ 至chí 上thượng 障chướng 由do 漸tiệm 斷đoạn 故cố 從tùng 麤thô 至chí 細tế 言ngôn 順thuận 於ư 後hậu 地địa 者giả 順thuận 忍nhẫn 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 順thuận 法pháp 故cố 十thập 忍nhẫn 品phẩm 云vân 法pháp 有hữu 亦diệc 順thuận 知tri 法pháp 無vô 亦diệc 順thuận 知tri 二nhị 者giả 順thuận 忍nhẫn 未vị 證chứng 無vô 生sanh 隨tùy 順thuận 彼bỉ 忍nhẫn 故cố 今kim 約ước 位vị 說thuyết 前tiền 為vi 後hậu 因nhân 正chánh 宜nghi 此thử 釋thích 由do 此thử 地địa 破phá 相tương/tướng 趣thú 入nhập 真chân 境cảnh 故cố 順thuận 上thượng 地địa 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 也dã )# 然nhiên 約ước 實thật 位vị 初Sơ 地Địa 即tức 得đắc 無vô 生sanh 。 今kim 約ước 寄ký 位vị 當đương 七thất 八bát 九cửu 寄ký 位vị 何hà 以dĩ 有hữu 此thử 不bất 同đồng 謂vị 若nhược 約ước 空không 無vô 我ngã 理lý 為vi 無vô 生sanh 者giả 即tức 初Sơ 地Địa 證chứng 如như 所sở 以dĩ 名danh 得đắc (# 謂vị 若nhược 約ước 下hạ 三tam 辯biện 差sai 別biệt 相tương/tướng 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 明minh 通thông 相tương 通thông 則tắc 初Sơ 地Địa 明minh 得đắc 謂vị 初Sơ 地Địa 得đắc 無vô 我ngã 亦diệc 得đắc 名danh 空không 平bình 等đẳng 亦diệc 可khả 名danh 為vi 無vô 生sanh 。 無vô 我ngã 即tức 是thị 空không 無vô 生sanh 故cố 六lục 地địa 名danh 空không 平bình 等đẳng 理lý 。 亦diệc 可khả 得đắc 名danh 無vô 生sanh 無vô 我ngã 空không 平bình 等đẳng 理lý 。 即tức 是thị 無vô 生sanh 空không 無vô 我ngã 故cố 七thất 地địa 已dĩ 上thượng 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 亦diệc 可khả 得đắc 名danh 無vô 我ngã 及cập 空không 平bình 等đẳng 以dĩ 無vô 生sanh 理lý 即tức 是thị 無vô 我ngã 空không 平bình 等đẳng 故cố 名danh 為vi 通thông )# 今kim 不bất 得đắc 者giả 有hữu 四tứ 義nghĩa 故cố (# 今kim 不bất 得đắc 下hạ 二nhị 釋thích 別biệt 相tướng 非phi 唯duy 初Sơ 地Địa 未vị 得đắc 此thử 忍nhẫn 而nhi 此thử 六lục 地địa 亦diệc 未vị 得đắc 之chi 以dĩ 約ước 分phân 別biệt 無vô 我ngã 。 與dữ 空không 及cập 無vô 生sanh 理lý 三tam 相tương/tướng 異dị 故cố )# 一nhất 約ước 空không 理lý 淺thiển 深thâm 初Sơ 地Địa 觀quán 法pháp 虛hư 假giả 破phá 性tánh 顯hiển 空không 但đãn 名danh 無vô 我ngã 今kim 此thử 地Địa 中trung 。 破phá 相tương/tướng 趣thú 寂tịch 但đãn 名danh 平bình 等đẳng 若nhược 約ước 證chứng 實thật 反phản 望vọng 由do 來lai 常thường 寂tịch 無vô 相tướng 可khả 生sanh 斯tư 理lý 轉chuyển 深thâm 故cố 七thất 地địa 方phương 得đắc 若nhược 約ước 契khế 本bổn 常thường 寂tịch 斯tư 理lý 最tối 妙diệu 故cố 十Thập 地Địa 後hậu 得đắc (# 一nhất 約ước 空không 下hạ 釋thích 有hữu 四tứ 門môn 即tức 分phần/phân 四tứ 別biệt 第đệ 一nhất 門môn 中trung 正chánh 開khai 前tiền 約ước 理lý 通thông 義nghĩa 初sơ 顯hiển 無vô 我ngã 言ngôn 破phá 性tánh 顯hiển 空không 者giả 若nhược 人nhân 若nhược 法pháp 皆giai 無vô 性tánh 故cố 無vô 性tánh 故cố 空không 此thử 則tắc 義nghĩa 當đương 信tín 忍nhẫn 舉cử 初sơ 攝nhiếp 後hậu 故cố 云vân 初Sơ 地Địa 今kim 此thử 地địa 豈khởi 唯duy 無vô 性tánh 相tướng 亦diệc 不bất 存tồn 故cố 經kinh 文văn 云vân 無vô 相tướng 無vô 體thể 故cố 平bình 等đẳng 非phi 唯duy 有hữu 相tương/tướng 空không 相tướng 亦diệc 遣khiển 方phương 為vi 真chân 空không 平bình 等đẳng 理lý 。 也dã 義nghĩa 當đương 順thuận 忍nhẫn 舉cử 後hậu 攝nhiếp 前tiền 義nghĩa [詨-父+(大-一+凵)]# 四tứ 五ngũ 若nhược 約ước 證chứng 實thật 下hạ 當đương 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 舉cử 初sơ 攝nhiếp 後hậu 義nghĩa 該cai 八bát 九cửu 而nhi 言ngôn 證chứng 實thật 反phản 望vọng 者giả 上thượng 之chi 二nhị 義nghĩa 但đãn 破phá 空không 性tánh 相tướng 故cố 今kim 此thử 已dĩ 證chứng 反phản 望vọng 性tánh 相tướng 本bổn 來lai 常thường 寂tịch 何hà 俟sĩ 破phá 竟cánh 方phương 說thuyết 無vô 我ngã 及cập 空không 平bình 等đẳng 斯tư 理lý 轉chuyển 深thâm 者giả 則tắc 上thượng 空không 平bình 等đẳng 中trung 亦diệc 合hợp 言ngôn 斯tư 義nghĩa 漸tiệm 深thâm 文văn 畧lược 無vô 耳nhĩ 若nhược 約ước 契khế 本bổn 下hạ 即tức 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 舉cử 初sơ 該cai 後hậu 云vân 十Thập 地Địa 後hậu 得đắc 而nhi 言ngôn 契khế 本bổn 常thường 寂tịch 者giả 前tiền 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 證chứng 實thật 望vọng 相tương/tướng 則tắc 前tiền 所sở 破phá 與dữ 所sở 證chứng 未vị 同đồng 今kim 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 契khế 所sở 破phá 常thường 寂tịch 即tức 所sở 證chứng 故cố 故cố 云vân 最tối 妙diệu )# 二nhị 就tựu 行hành 分phân 別biệt 六lục 地địa 已dĩ 前tiền 漸tiệm 起khởi 諸chư 行hành 謂vị 初sơ 願nguyện 次thứ 戒giới 等đẳng 故cố 名danh 為vi 生sanh 。 七thất 地địa 已dĩ 上thượng 念niệm 念niệm 頓đốn 起khởi 一nhất 切thiết 。 諸chư 行hành 故cố 云vân 無vô 生sanh (# 二nhị 就tựu 行hành 者giả 此thử 約ước 生sanh 起khởi 名danh 生sanh 七thất 地địa 頓đốn 起khởi 何hà 名danh 無vô 生sanh 以dĩ 起khởi 行hành 皆giai 遍biến 無vô 可khả 新tân 起khởi 故cố 云vân 無vô 生sanh )# 三tam 約ước 空không 有hữu 二nhị 法pháp 六lục 地địa 已dĩ 前tiền 空không 有hữu 間gian 起khởi 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 七thất 地địa 已dĩ 上thượng 寂tịch 用dụng 雙song 行hành 故cố 名danh 無vô 生sanh (# 三tam 約ước 空không 有hữu 者giả 亦diệc 是thị 生sanh 起khởi 之chi 生sanh 不bất 同đồng 前tiền 行hành 隨tùy 一nhất 行hành 中trung 有hữu 空không 有hữu 故cố 入nhập 觀quán 起khởi 空không 出xuất 觀quán 起khởi 有hữu 故cố 間gian 起khởi 名danh 生sanh 七thất 地địa 常thường 在tại 觀quán 而nhi 涉thiệp 有hữu 不bất 迷mê 於ư 空không 觀quán 空không 不bất 礙ngại 於ư 有hữu 故cố 稱xưng 方phương 便tiện 更cánh 無vô 出xuất 入nhập 之chi 殊thù 故cố 云vân 無vô 生sanh )# 四tứ 約ước 修tu 分phân 別biệt 行hành 修tu 未vị 熟thục 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 行hành 修tu 純thuần 熟thục 名danh 曰viết 無vô 生sanh 此thử 則tắc 七thất 地địa 已dĩ 還hoàn 未vị 得đắc 無vô 生sanh 故cố 經kinh 就tựu 八bát 地địa 方phương 顯hiển 無vô 生sanh (# 四tứ 約ước 修tu 分phân 別biệt 者giả 此thử 約ước 生sanh 熟thục 之chi 生sanh 生sanh 澀sáp 名danh 生sanh 純thuần 熟thục 名danh 不bất 生sanh 七thất 地địa 猶do 有hữu 功công 用dụng 故cố 名danh 生sanh 澀sáp 八bát 地địa 無vô 功công 任nhậm 運vận 而nhi 進tiến 故cố 云vân 純thuần 熟thục )# 。

佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 觀quán 已dĩ 。 復phục 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 大đại 悲bi 增tăng 上thượng 大đại 悲bi 滿mãn 足túc 。 觀quán 世thế 間gian 生sanh 滅diệt 。

第đệ 二nhị 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 中trung 分phần/phân 三tam 初sơ 總tổng 顯hiển 心tâm 境cảnh 二nhị 作tác 是thị 念niệm 下hạ 別biệt 明minh 觀quán 相tương/tướng 三tam 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 至chí 如như 是thị 十thập 種chủng 。 下hạ 結kết 成thành 觀quán 名danh 今kim 初sơ 有hữu 二nhị 先tiên 如như 是thị 觀quán 已dĩ 。 結kết 前tiền 所sở 以dĩ 結kết 者giả 由do 前tiền 觀quán 察sát 隨tùy 順thuận 得đắc 至chí 不bất 住trụ 道đạo 故cố (# 第đệ 二nhị 不bất 住trụ 等đẳng 者giả 然nhiên 總tổng 觀quán 心tâm 境cảnh 遠viễn 公công 約ước 入nhập 心tâm 明minh 不bất 住trụ 道đạo 從tùng 作tác 是thị 念niệm 下hạ 就tựu 正chánh 住trụ 地địa 明minh 不bất 住trụ 道đạo 今kim 但đãn 為vi 標tiêu 不bất 取thủ 古cổ 釋thích 由do 前tiền 觀quán 察sát 者giả 故cố 論luận 經Kinh 云vân 是thị 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 隨tùy 順thuận 得đắc 至chí 論luận 釋thích 云vân 得đắc 至chí 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 故cố 今kim 經kinh 畧lược 無vô 隨tùy 順thuận 得đắc 至chí 之chi 言ngôn 而nhi 言ngôn 如như 是thị 觀quán 已dĩ 。 意ý 則tắc 合hợp 有hữu 故cố 疏sớ/sơ 取thủ 論luận 躡niếp 前tiền 釋thích 之chi )# 後hậu 復phục 以dĩ 下hạ 正chánh 顯hiển 文văn 有hữu 四tứ 句cú 前tiền 三tam 辨biện 能năng 觀quán 心tâm 後hậu 一nhất 標tiêu 所sở 觀quán 境cảnh 前tiền 三tam 皆giai 悲bi 後hậu 一nhất 是thị 智trí 由do 此thử 相tương/tướng 導đạo 故cố 名danh 不bất 住trụ 故cố 論luận 結kết 云vân 不bất 住trụ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 故cố 。

今kim 初sơ 三tam 中trung 為vi 物vật 觀quán 緣duyên 總tổng 稱xưng 大đại 悲bi 隨tùy 觀quán 不bất 同đồng 故cố 分phần/phân 三tam 別biệt 一nhất 首thủ 者giả 初sơ 義nghĩa 先tiên 起khởi 大đại 悲bi 而nhi 觀quán 緣duyên 故cố 故cố 論luận 云vân 不bất 捨xả 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 大đại 悲bi 攝nhiếp 勝thắng 故cố 以dĩ 雖tuy 同đồng 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 。 觀quán 三tam 世thế 流lưu 轉chuyển 。 厭yếm 離ly 有hữu 為vi 而nhi 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 先tiên 故cố 勝thắng 二Nhị 乘Thừa (# 以dĩ 雖tuy 同đồng 下hạ 釋thích 論luận 正chánh 釋thích 勝thắng 字tự 若nhược 無vô 大đại 悲bi 即tức 同đồng 二Nhị 乘Thừa 今kim 有hữu 故cố 勝thắng 然nhiên 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 觀quán 者giả 即tức 大đại 品phẩm 經kinh 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 名danh 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 道đạo 種chủng 智trí 如Như 來Lai 為vi 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 此thử 則tắc 橫hoạnh/hoành 對đối 大đại 小tiểu 因nhân 果quả 分phần/phân 此thử 三tam 別biệt 不bất 同đồng 謂vị 佛Phật 為vi 一nhất 切thiết 。 種chủng 智trí 觀quán 三tam 世thế 流lưu 轉chuyển 。 者giả 將tương 下hạ 經kinh 意ý 釋thích 論luận 不bất 捨xả 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 之chi 言ngôn 其kỳ 猒# 離ly 有hữu 為vi 即tức 下hạ 論luận 觀quán 名danh 依y 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 立lập 此thử 觀quán 故cố 而nhi 以dĩ 大đại 悲bi 下hạ 正chánh 釋thích 勝thắng 義nghĩa )# 二nhị 增tăng 上thượng 者giả 論luận 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 。 中trung 智trí 清thanh 淨tịnh 故cố 。 謂vị 以dĩ 道đạo 相tương/tướng 智trí 觀quán 不bất 唯duy 但đãn 觀quán 三tam 世thế 而nhi 徧biến 了liễu 諸chư 法pháp 故cố 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 。 中trung 以dĩ 此thử 導đạo 前tiền 令linh 悲bi 增tăng 上thượng 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 大đại 悲bi 轉chuyển 增tăng (# 謂vị 以dĩ 道đạo 相tương/tướng 下hạ 釋thích 論luận 即tức 菩Bồ 薩Tát 自tự 智trí 也dã 不bất 唯duy 但đãn 觀quán 三tam 世thế 對đối 上thượng 顯hiển 勝thắng 次thứ 遍biến 了liễu 諸chư 法pháp 下hạ 當đương 相tương 辯biện 勝thắng 言ngôn 了liễu 諸chư 法pháp 者giả 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 無vô 不bất 知tri 故cố 。 以dĩ 此thử 導đạo 下hạ 明minh 由do 智trí 勝thắng 故cố 悲bi 成thành 增tăng 上thượng )# 三tam 滿mãn 足túc 者giả 論luận 云vân 一nhất 切thiết 種chủng 微vi 細tế 因nhân 緣duyên 集tập 觀quán 故cố 謂vị 以dĩ 一nhất 切thiết 種chủng 。 智trí 委ủy 照chiếu 無vô 遺di 故cố 名danh 微vi 細tế (# 謂vị 以dĩ 一nhất 切thiết 下hạ 釋thích 論luận 即tức 如Như 來Lai 智trí 也dã )# 三tam 悲bi 為vi 次thứ 後hậu 後hậu 轉chuyển 深thâm 智trí 轉chuyển 勝thắng 故cố 據cứ 論luận 現hiện 文văn 初sơ 則tắc 雙song 明minh 悲bi 智trí 俱câu 護hộ 煩phiền 惱não 小Tiểu 乘Thừa 後hậu 但đãn 唯duy 語ngữ 於ư 智trí 義nghĩa 當đương 但đãn 護hộ 煩phiền 惱não 既ký 三tam 俱câu 稱xưng 悲bi 即tức 下hạ 三tam 觀quán 則tắc 皆giai 雙song 護hộ 凡phàm 小tiểu 俱câu 通thông 二nhị 利lợi 皆giai 雙song 不bất 住trụ 也dã (# 據cứ 論luận 現hiện 文văn 下hạ 三tam 義nghĩa 門môn 料liệu 揀giản 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 明minh 二nhị 護hộ 自tự 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 按án 論luận 文văn 由do 上thượng 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 者giả 不bất 捨xả 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 即tức 是thị 智trí 義nghĩa 大đại 悲bi 攝nhiếp 故cố 即tức 是thị 悲bi 義nghĩa 悲bi 護hộ 小Tiểu 乘Thừa 智trí 護hộ 煩phiền 惱não 後hậu 二nhị 但đãn 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 。 中trung 智trí 清thanh 淨tịnh 故cố 。 一nhất 切thiết 種chủng 微vi 細tế 因nhân 緣duyên 集tập 明minh 唯duy 約ước 智trí 既ký 三tam 俱câu 下hạ 第đệ 二nhị 通thông 例lệ 悲bi 即tức 護hộ 凡phàm 小tiểu 二nhị 護hộ 即tức 具cụ 二nhị 利lợi 有hữu 智trí 故cố 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 有hữu 悲bi 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 三tam 義nghĩa 具cụ 矣hĩ )# 後hậu 句cú 標tiêu 所sở 觀quán 者giả 前tiền 滅diệt 後hậu 生sanh 染nhiễm 生sanh 淨tịnh 滅diệt 故cố (# 前tiền 滅diệt 後hậu 生sanh 者giả 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 前tiền 緣duyên 已dĩ 滅diệt 引dẫn 起khởi 後hậu 故cố 若nhược 前tiền 不bất 滅diệt 則tắc 墮đọa 常thường 故cố 若nhược 後hậu 不bất 生sanh 即tức 是thị 斷đoạn 故cố 無vô 明minh 緣duyên 行hành 者giả 。 由do 前tiền 滅diệt 故cố 後hậu 方phương 得đắc 生sanh 十thập 二nhị 皆giai 然nhiên 自tự 是thị 一nhất 義nghĩa 言ngôn 染nhiễm 生sanh 淨tịnh 滅diệt 者giả 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 行hành 緣duyên 識thức 等đẳng 即tức 是thị 染nhiễm 生sanh 無vô 明minh 滅diệt 故cố 行hành 滅diệt 者giả 。 斯tư 為vi 淨tịnh 滅diệt 下hạ 引dẫn 雜tạp 集tập 名danh 染nhiễm 淨tịnh 觀quán 又hựu 次thứ 經Kinh 云vân 由do 著trước 我ngã 故cố 世thế 間gian 生sanh 為vi 生sanh 不bất 著trước 我ngã 者giả 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 名danh 滅diệt )# 第đệ 二nhị 別biệt 明minh 觀quán 相tương/tướng 即tức 緣duyên 起khởi 觀quán 然nhiên 緣duyên 起khởi 深thâm 義nghĩa 佛Phật 教giáo 所sở 宗tông 乘thừa 智trí 階giai 差sai 淺thiển 深thâm 多đa 種chủng (# 然nhiên 緣duyên 起khởi 等đẳng 者giả 自tự 古cổ 諸chư 德đức 多đa 云vân 三tam 教giáo 之chi 宗tông 儒nho 宗tông 五ngũ 常thường 道đạo 宗tông 自tự 然nhiên 佛Phật 宗tông 因nhân 緣duyên 然nhiên 老lão 子tử 云vân 道đạo 生sanh 一nhất 一nhất 生sanh 二nhị 二nhị 生sanh 三tam 三tam 生sanh 萬vạn 物vật 似tự 有hữu 因nhân 緣duyên 而nhi 非phi 正chánh 因nhân 緣duyên 言ngôn 道đạo 生sanh 一nhất 者giả 道đạo 即tức 虛hư 無vô 自tự 然nhiên 故cố 彼bỉ 又hựu 云vân 人nhân 法pháp 地địa 地địa 法pháp 天thiên 天thiên 法pháp 道đạo 道Đạo 法Pháp 自tự 然nhiên 謂vị 虛hư 通thông 曰viết 道đạo 即tức 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 是thị 則tắc 雖tuy 有hữu 因nhân 緣duyên 。 亦diệc 成thành 自tự 然nhiên 之chi 義nghĩa 耳nhĩ 佛Phật 法Pháp 雖tuy 有hữu 無vô 師sư 智trí 自tự 然nhiên 智trí 而nhi 是thị 常thường 住trụ 真chân 理lý 要yếu 假giả 緣duyên 顯hiển 則tắc 亦diệc 因nhân 緣duyên 矣hĩ 故cố 教giáo 說thuyết 三tam 世thế 修tu 因nhân 契khế 果quả 非phi 彼bỉ 無vô 因nhân 惡ác 因nhân 故cố 楞lăng 伽già 經kinh 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 常thường 不bất 思tư 議nghị 彼bỉ 諸chư 外ngoại 道đạo 。 亦diệc 說thuyết 常thường 不bất 思tư 議nghị 何hà 以dĩ 異dị 耶da 佛Phật 言ngôn 彼bỉ 諸chư 外ngoại 道đạo 。 無vô 有hữu 常thường 不bất 思tư 議nghị 以dĩ 無vô 因nhân 故cố 我ngã 說thuyết 常thường 不bất 思tư 議nghị 有hữu 因nhân 因nhân 於ư 內nội 證chứng 豈khởi 得đắc 同đồng 耶da 是thị 則tắc 真chân 常thường 亦diệc 因nhân 緣duyên 顯hiển 淨tịnh 名danh 云vân 說thuyết 法Pháp 不bất 有hữu 亦diệc 不bất 無vô 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 諸chư 法pháp 生sanh 。 法pháp 華hoa 亦diệc 云vân 諸chư 佛Phật 兩Lưỡng 足Túc 尊Tôn 。 知tri 法pháp 常thường 無vô 性tánh 。 佛Phật 種chủng 從tùng 緣duyên 起khởi 。 是thị 故cố 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 下hạ 經kinh 又hựu 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 因nhân 緣duyên 為vi 本bổn 中trung 論luận 云vân 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 。 生sanh 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 不bất 是thị 空không 者giả 則tắc 真chân 空không 中trung 道đạo 亦diệc 因nhân 緣duyên 矣hĩ 若nhược 爾nhĩ 涅Niết 槃Bàn 十thập 六lục 云vân 我ngã 觀quán 諸chư 行hành 悉tất 皆giai 無vô 常thường 。 云vân 何hà 知tri 耶da 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 從tùng 緣duyên 生sanh 者giả 。 則tắc 知tri 無vô 常thường 是thị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 是thị 故cố 無vô 常thường 則tắc 外ngoại 道đạo 有hữu 因nhân 緣duyên 矣hĩ 釋thích 曰viết 此thử 明minh 外ngoại 道đạo 在tại 因nhân 緣duyên 內nội 執chấp 於ư 緣duyên 相tương/tướng 以dĩ 為vi 常thường 住trụ 是thị 故cố 破phá 之chi 言ngôn 無vô 常thường 耳nhĩ 今kim 明minh 教giáo 詮thuyên 因nhân 緣duyên 妙diệu 理lý 具cụ 常thường 無vô 常thường 豈khởi 得đắc 同đồng 耶da 况# 復phục 宗tông 者giả 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 所sở 以dĩ 因nhân 緣duyên 是thị 所sở 宗tông 尚thượng 不bất 應ưng 致trí 疑nghi 乘thừa 智trí 階giai 差sai 者giả 乘thừa 謂vị 三tam 乘thừa 五ngũ 乘thừa 三tam 乘thừa 觀quán 緣duyên 已dĩ 如như 上thượng 說thuyết 五ngũ 乘thừa 人nhân 天thiên 亦diệc 以dĩ 戒giới 善thiện 為vi 因nhân 緣duyên 矣hĩ 智trí 謂vị 智trí 慧tuệ 如như 下hạ 所sở 引dẫn 下hạ 智trí 觀quán 者giả 得đắc 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 。 等đẳng 以dĩ 大Đại 乘Thừa 中trung 既ký 分phần/phân 因nhân 果quả 故cố 智trí 異dị 小Tiểu 乘Thừa 言ngôn 階giai 差sai 者giả 復phục 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 則tắc 上thượng 結kết 隨tùy 乘thừa 智trí 異dị 二nhị 如như 一nhất 菩Bồ 提Đề 隨tùy 觀quán 深thâm 淺thiển 亦diệc 多đa 階giai 級cấp 故cố 云vân 多đa 種chủng )# 龍long 樹thụ 云vân 因nhân 緣duyên 有hữu 二nhị 一nhất 內nội 二nhị 外ngoại 外ngoại 即tức 水thủy 土thổ/độ 穀cốc 芽nha 等đẳng 內nội 即tức 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 今kim 正chánh 辨biện 內nội (# 龍long 樹thụ 等đẳng 者giả 二nhị 引dẫn 論luận 畧lược 開khai 即tức 十thập 二nhị 門môn 論luận 文văn 云vân 謂vị 水thủy 土thổ/độ 人nhân 工công 時thời 節tiết 穀cốc 子tử 為vi 因nhân 緣duyên 而nhi 芽nha 得đắc 生sanh 。 乳nhũ 及cập 酵# 煖noãn 人nhân 工công 為vi 緣duyên 而nhi 酪lạc 得đắc 生sanh 泥nê 團đoàn 輪luân 繩thằng 及cập 陶đào 師sư 等đẳng 緣duyên 而nhi 噐# 得đắc 成thành 皆giai 外ngoại 因nhân 緣duyên 也dã )# 然nhiên 外ngoại 由do 內nội 變biến 本bổn 末mạt 相tương/tướng 收thu 即tức 總tổng 含hàm 法Pháp 界Giới 一nhất 大đại 緣duyên 起khởi 染nhiễm 淨tịnh 交giao 徹triệt 義nghĩa 門môn 非phi 一nhất 下hạ 當đương 略lược 示thị (# 然nhiên 外ngoại 由do 內nội 變biến 下hạ 三tam 融dung 通thông 無vô 礙ngại 外ngoại 諸chư 噐# 界giới 內nội 識thức 頓đốn 變biến 增tăng 上thượng 之chi 果quả 亦diệc 因nhân 自tự 業nghiệp 故cố 云vân 內nội 變biến 言ngôn 本bổn 末mạt 相tương/tướng [(冰-水+〡)*ㄆ]# 者giả 內nội 即tức 是thị 本bổn 外ngoại 即tức 是thị 末mạt 以dĩ 唯duy 心tâm 義nghĩa 則tắc 內nội [(冰-水+〡)*ㄆ]# 外ngoại 託thác 境cảnh 生sanh 心tâm 則tắc 末mạt 亦diệc [(冰-水+〡)*ㄆ]# 內nội 若nhược 以dĩ 法pháp 性tánh 為vi 本bổn 法pháp 性tánh 融dung 通thông 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 則tắc 塵trần 包bao 大đại 身thân 毛mao 容dung 剎sát 土độ 是thị 故cố 合hợp 為vi 一nhất 大đại 緣duyên 起khởi 染nhiễm 淨tịnh 交giao 徹triệt 者giả 然nhiên 瑜du 伽già 云vân 緣duyên 起khởi 門môn 云vân 何hà 謂vị 依y 八bát 門môn 緣duyên 起khởi 流lưu 轉chuyển 一nhất 內nội 識thức 生sanh 門môn 二nhị 外ngoại 緣duyên 成thành 熟thục 門môn 三tam 有hữu 情tình 世thế 間gian 生sanh 死tử 。 門môn 四tứ 噐# 世thế 間gian 成thành 壞hoại 門môn 五ngũ 食thực 任nhậm 持trì 門môn 六lục 自tự 所sở 作tác 業nghiệp 增tăng 上thượng 勢thế 力lực 受thọ 用dụng 隨tùy 業nghiệp 所sở 得đắc 愛ái 非phi 愛ái 果quả 。 門môn 七thất 威uy 勢thế 門môn 八bát 清thanh 淨tịnh 門môn 釋thích 曰viết 然nhiên 論luận 不bất 釋thích 義nghĩa 畧lược 可khả 知tri 八bát 清thanh 淨tịnh 即tức 無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 。 等đẳng 七thất 威uy 勢thế 即tức 勢thế 用dụng 緣duyên 生sanh 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 等đẳng 六lục 自tự 所sở 作tác 業nghiệp 即tức 正chánh 是thị 有hữu 支chi 習tập 氣khí 五ngũ 食thực 任nhậm 持trì 即tức 四tứ 食thực 不bất 同đồng 隨tùy 界giới 通thông 局cục 四tứ 噐# 界giới 可khả 知tri 三tam 有hữu 情tình 揀giản 外ngoại 無vô 情tình 二nhị 及cập 外ngoại 緣duyên 門môn 如như 論luận 說thuyết 一nhất 內nội 識thức 生sanh 即tức 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 言ngôn 下hạ 當đương 畧lược 示thị 者giả 非phi 但đãn 門môn 有hữu 其kỳ 八bát 義nghĩa 亦diệc 無vô 量lượng 。 散tán 在tại 經kinh 疏sớ/sơ 隨tùy 文văn 釋thích 中trung 及cập 下hạ 解giải 釋thích 緣duyên 起khởi 竟cánh 處xứ 總tổng 結kết 十thập 門môn 之chi 意ý [(冰-水+〡)*ㄆ]# 十thập 為vi 五ngũ 乃nãi 至chí 顯hiển 四tứ 佛Phật 性tánh 融dung 為vi 大đại 緣duyên 起khởi 等đẳng 義nghĩa 門môn 既ký 散tán 今kim 且thả 就tựu 內nội 畧lược 示thị 染nhiễm 淨tịnh 一nhất 染nhiễm 緣duyên 起khởi 二nhị 淨tịnh 緣duyên 起khởi 三tam 染nhiễm 淨tịnh 雙song 融dung 緣duyên 起khởi 此thử 三tam 緣duyên 起khởi 各các 有hữu 四tứ 門môn 。 染nhiễm 中trung 四tứ 者giả 一nhất 緣duyên 集tập 一nhất 心tâm 門môn 二nhị 攝nhiếp 本bổn 從tùng 末mạt 門môn 三tam 攝nhiếp 未vị 歸quy 本bổn 門môn 四tứ 本bổn 末mạt 依y 持trì 門môn 第đệ 二nhị 淨tịnh 緣duyên 起khởi 亦diệc 四tứ 門môn 者giả 一nhất 本bổn 有hữu 門môn 二nhị 修tu 生sanh 門môn 三tam 本bổn 有hữu 即tức 修tu 生sanh 門môn 四tứ 修tu 生sanh 即tức 本bổn 有hữu 門môn 第đệ 三tam 染nhiễm 淨tịnh 雙song 融dung 亦diệc 四tứ 門môn 者giả 一nhất 翻phiên 染nhiễm 顯hiển 淨tịnh 門môn 二nhị 以dĩ 淨tịnh 應ưng 深thâm 門môn 三tam 會hội 染nhiễm 即tức 淨tịnh 門môn 四tứ 灑sái 盡tận 淨tịnh 民dân 門môn 以dĩ 此thử 諸chư 門môn 及cập 該cai 內nội 外ngoại 無vô 盡tận 事sự 理lý 並tịnh 合hợp 為vi 一nhất 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 法Pháp 界Giới 大đại 緣duyên 起khởi 也dã )# 今kim 經kinh 文văn 內nội 略lược 顯hiển 十thập 重trọng/trùng 窮cùng 究cứu 性tánh 相tướng 以dĩ 顯hiển 無vô 盡tận 非phi 唯duy 寄ký 位vị 同đồng 於ư 二Nhị 乘Thừa 言ngôn 十thập 重trọng/trùng 者giả 一nhất 有hữu 支chi 相tương 續tục 二nhị 攝nhiếp 歸quy 一nhất 心tâm 三tam 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 四tứ 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 五ngũ 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 六lục 三tam 際tế 輪luân 廻hồi 七thất 三tam 苦khổ 集tập 成thành 八bát 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 九cửu 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 十thập 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 各các 有hữu 逆nghịch 順thuận 即tức 成thành 二nhị 十thập 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 如như 是thị 逆nghịch 順thuận 。 觀quán 察sát 逆nghịch 即tức 緣duyên 滅diệt 順thuận 即tức 緣duyên 生sanh 此thử 約ước 逆nghịch 順thuận 生sanh 死tử 流lưu 。 注chú 以dĩ 為vi 逆nghịch 順thuận 若nhược 凖# 對đối 法pháp 第đệ 四tứ 此thử 中trung 逆nghịch 順thuận 彼bỉ 名danh 染nhiễm 淨tịnh 染nhiễm 淨tịnh 之chi 中trung 各các 有hữu 逆nghịch 順thuận 則tắc 成thành 四tứ 十thập 至chí 下hạ 當đương 說thuyết 今kim 以dĩ 易dị 故cố 經kinh 中trung 略lược 無vô 但đãn 二nhị 十thập 重trọng/trùng 論luận 主chủ 復phục 以dĩ 上thượng 三tam 悲bi 觀quán 門môn 解giải 此thử 十thập 重trọng/trùng 則tắc 成thành 六lục 十thập 古cổ 人nhân 兼kiêm 取thủ 彼bỉ 果quả 分phần/phân 中trung 三tam 空không 觀quán 之chi 則tắc 有hữu 一nhất 百bách 八bát 。 十thập 重trọng/trùng 觀quán 於ư 緣duyên 起khởi (# 今kim 經kinh 文văn 下hạ 二nhị 舉cử 經kinh 顯hiển 深thâm 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 總tổng 科khoa 經kinh 文văn 有hữu 十thập 重trùng 以dĩ 顯hiển 無vô 盡tận 古cổ 人nhân 兼kiêm 取thủ 者giả 疏sớ/sơ 意ý 不bất 美mỹ 此thử 釋thích 亦diệc 不bất 言ngôn 非phi 故cố 舉cử 古cổ 人nhân 不bất 言ngôn 去khứ 取thủ 若nhược 依y 染nhiễm 淨tịnh 逆nghịch 順thuận 成thành 四tứ 十thập 重trọng/trùng 三tam 觀quán 歷lịch 之chi 成thành 百bách 二nhị 十thập 斯tư 理lý 然nhiên 也dã )# 論luận 三tam 觀quán 者giả 一nhất 相tương/tướng 諦đế 差sai 別biệt 觀quán 二nhị 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 三tam 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 初sơ 但đãn 觀quán 二nhị 諦đế 有hữu 為vi 無vô 有hữu 我ngã 故cố 。 即tức 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 觀quán 也dã 二nhị 悲bi 隨tùy 物vật 增tăng 即tức 大đại 悲bi 增tăng 上thượng 觀quán 三tam 即tức 委ủy 悉tất 窮cùng 究cứu 因nhân 緣duyên 性tánh 相tướng 。 諸chư 門môn 觀quán 故cố 即tức 大đại 悲bi 滿mãn 足túc 觀quán 初sơ 一nhất 下hạ 同đồng 二Nhị 乘Thừa 一Nhất 切Thiết 智Trí 也dã 。 次thứ 一nhất 自tự 顯hiển 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 相tương/tướng 智trí 後hậu 即tức 上thượng 同đồng 諸chư 佛Phật 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 下hạ 智trí 觀quán 故cố 得đắc 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 。 中trung 智trí 觀quán 故cố 得đắc 緣Duyên 覺Giác 菩Bồ 提Đề 。 上thượng 智trí 觀quán 故cố 得đắc 菩Bồ 薩Tát 菩Bồ 提Đề 。 上thượng 上thượng 智trí 觀quán 故cố 得đắc 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 初sơ 二nhị 菩Bồ 提Đề 即tức 初sơ 觀quán 意ý 餘dư 二nhị 各các 一nhất 可khả 知tri 前tiền 約ước 為vi 物vật 三tam 皆giai 稱xưng 悲bi 今kim 約ước 觀quán 心tâm 三tam 皆giai 智trí 觀quán 是thị 知tri 三tam 句cú 各các 有hữu 悲bi 智trí 相tương/tướng 導đạo 融dung 此thử 三tam 觀quán 唯duy 在tại 一nhất 心tâm 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 於ư 是thị 而nhi 現hiện (# 初sơ 但đãn 觀quán 下hạ 二nhị 釋thích 相tương/tướng 皆giai 以dĩ 前tiền 經kinh 三tam 悲bi 會hội 之chi 初sơ 一nhất 下hạ 者giả 三tam 會hội 同đồng 大đại 品phẩm 三tam 智trí 故cố 涅Niết 槃Bàn 下hạ 四tứ 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 證chứng 成thành 涅Niết 槃Bàn 開khai 於ư 二Nhị 乘Thừa 教giáo 行hành 不bất 同đồng 故cố 二Nhị 乘Thừa 異dị 大đại 品phẩm 合hợp 其kỳ 理lý 果quả 是thị 一nhất 故cố 合hợp 二Nhị 乘Thừa 義nghĩa 皆giai 符phù 此thử 故cố 得đắc 並tịnh 引dẫn 前tiền 約ước 為vi 物vật 下hạ 五ngũ 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 為vi 有hữu 問vấn 言ngôn 經kinh 是thị 三tam 悲bi 論luận 為vi 三tam 觀quán 豈khởi 得đắc 引dẫn 前tiền 以dĩ 成thành 今kim 說thuyết 故cố 為vi 此thử 通thông 融dung 此thử 三tam 觀quán 下hạ 六lục 融dung 通thông 顯hiển 勝thắng 言ngôn 三tam 觀quán 一nhất 心tâm 者giả 即tức 同đồng 空không 假giả 中trung 也dã 一nhất 人nhân 頓đốn 修tu 非phi 約ước 乘thừa 分phần/phân 言ngôn 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 者giả 般Bát 若Nhã 有hữu 二nhị 一nhất 者giả 是thị 共cộng 如như 云vân 欲dục 得đắc 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 等đẳng 法pháp 華hoa 亦diệc 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 悉tất 空không 寂tịch 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 無vô 大đại 無vô 小tiểu 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 如như 是thị 思tư 惟duy 。 不bất 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 即tức 共cộng 般Bát 若Nhã 此thử 名danh 為vi 淺thiển 今kim 悲bi 智trí 雙song 運vận 理lý 事sự 齊tề 觀quán 故cố 其kỳ 所sở 發phát 即tức 是thị 不bất 共cộng 為vi 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã )# 然nhiên 論luận 三tam 觀quán 雖tuy 徧biến 釋thích 經kinh 而nhi 與dữ 十thập 門môn 開khai 合hợp 不bất 等đẳng (# 然nhiên 論luận 三tam 觀quán 下hạ 二nhị 以dĩ 論luận 會hội 經kinh 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 標tiêu 舉cử 言ngôn 與dữ 十thập 門môn 下hạ 如như 初sơ 觀quán 總tổng 束thúc 十thập 門môn 為vi 三tam 則tắc 經kinh 開khai 論luận 合hợp 而nhi 分phân 第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 所sở 攝nhiếp 前tiền 半bán 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 即tức 經kinh 合hợp 論luận 開khai 其kỳ 第đệ 三tam 觀quán 開khai 初sơ 門môn 前tiền 半bán 為vi 染nhiễm 淨tịnh 分phân 別biệt 觀quán 後hậu 半bán 屬thuộc 依y 止Chỉ 觀Quán 即tức 經kinh 合hợp 論luận 開khai 以dĩ 八bát 九cửu 二nhị 門môn 為vi 無vô 始thỉ 觀quán 即tức 經kinh 開khai 論luận 合hợp 初sơ 相tương/tướng 諦đế 差sai 別biệt )# 初sơ 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 。 攝nhiếp 經kinh 十thập 門môn 總tổng 為vi 三tam 段đoạn 一nhất 成thành 答đáp 相tương/tướng 差sai 別biệt 此thử 攝nhiếp 十thập 中trung 初sơ 門môn 二nhị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 差sai 別biệt 攝nhiếp 經kinh 第đệ 二nhị 門môn 中trung 之chi 半bán 三tam 名danh 世thế 諦đế 差sai 別biệt 攝nhiếp 餘dư 八bát 門môn 半bán 所sở 以dĩ 分phần/phân 三tam 者giả 初sơ 一nhất 顯hiển 妄vọng 我ngã 非phi 有hữu 後hậu 二nhị 顯hiển 真chân 俗tục 非phi 無vô 真chân 辨biện 緣duyên 性tánh 俗tục 明minh 緣duyên 相tương/tướng 義nghĩa 理lý 周chu [備-用+冉]# 故cố (# 第đệ 一nhất 別biệt 釋thích 三tam 觀quán 開khai 合hợp 初sơ 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 正chánh 明minh 言ngôn 十thập 中trung 初sơ 問vấn 者giả 即tức 有hữu 支chi 相tương 續tục 門môn 二nhị 攝nhiếp 第đệ 二nhị 門môn 中trung 之chi 半bán 者giả 即tức 攝nhiếp 歸quy 一nhất 心tâm 前tiền 半bán 經Kinh 云vân 佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 三tam 界giới 所sở 有hữu 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 是thị 也dã 攝nhiếp 餘dư 八bát 門môn 半bán 者giả 半bán 即tức 第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 。 門môn 中trung 從tùng 如Như 來Lai 於ư 此thử 。 分phân 別biệt 演diễn 說thuyết 。 下hạ 及cập 盡tận 第đệ 十thập 門môn )# 第đệ 一nhất 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 分phần/phân 十thập 為vi 四tứ 一nhất 觀quán 眾chúng 生sanh 愚ngu 癡si 。 顛điên 倒đảo 攝nhiếp 十thập 門môn 中trung 第đệ 一nhất 門môn 二nhị 餘dư 處xứ 求cầu 解giải 脫thoát 攝nhiếp 第đệ 二nhị 門môn 三tam 異dị 道đạo 求cầu 解giải 脫thoát 攝nhiếp 次thứ 四tứ 門môn 四tứ 求cầu 異dị 解giải 脫thoát 攝nhiếp 後hậu 四tứ 門môn 此thử 之chi 四tứ 觀quán 初sơ 一nhất 就tựu 情tình 彰chương 過quá 後hậu 三tam 就tựu 法pháp 辨biện 非phi 於ư 中trung 二nhị 是thị 所sở 依y 理lý 非phi 對đối 彼bỉ 正chánh 理lý 名danh 所sở 取thủ 我ngã 以dĩ 為vi 餘dư 處xứ 三tam 是thị 所sở 依y 行hành 法pháp 非phi 舉cử 其kỳ 法pháp 非phi 明minh 其kỳ 行hành 失thất 後hậu 一nhất 明minh 所sở 求cầu 果quả 非phi 以dĩ 苦khổ 欲dục 捨xả 苦khổ 。 故cố (# 第đệ 二nhị 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 中trung 亦diệc 二nhị 先tiên 正chánh 明minh 一nhất 觀quán 眾chúng 生sanh 愚ngu 癡si 。 顛điên 倒đảo 者giả 謂vị 癡si 迷mê 性tánh 相tướng 倒đảo 執chấp 我ngã 所sở 故cố 二nhị 餘dư 處xứ 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 謂vị 凡phàm 夫phu 愚ngu 癡si 。 顛điên 倒đảo 應ưng 於ư 阿a 頼# 耶da 識thức 及cập 阿a 陀đà 那na 識thức 。 中trung 求cầu 解giải 脫thoát 乃nãi 於ư 餘dư 處xứ 我ngã 我ngã 所sở 中trung 求cầu 解giải 脫thoát 故cố 。 第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 。 門môn 明minh 唯duy 一nhất 心tâm 可khả 於ư 中trung 求cầu 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 故cố 三tam 異dị 道đạo 者giả 論luận 云vân 顛điên 倒đảo 因nhân 此thử 有hữu 四tứ 種chủng 一nhất 冥minh 性tánh 因nhân 二nhị 自tự 在tại 因nhân 三tam 苦khổ 行hạnh 因nhân 四tứ 無vô 因nhân 如như 次thứ 四tứ 門môn 破phá 之chi 一nhất 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 門môn 明minh 有hữu 支chi 各các 有hữu 二nhị 種chủng 。 由do 業nghiệp 能năng 生sanh 非phi 由do 冥minh 性tánh 二nhị 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 門môn 明minh 以dĩ 無vô 明minh 等đẳng 為vi 行hành 等đẳng 因nhân 非phi 由do 自tự 在tại 三tam 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 門môn 明minh 業nghiệp 惑hoặc 而nhi 為vi 苦khổ 因nhân 欲dục 求cầu 脫thoát 苦khổ 當đương 斷đoạn 業nghiệp 惑hoặc 反phản 修tu 苦khổ 行hạnh 是thị 起khởi 妄vọng 業nghiệp 計kế 苦khổ 行hạnh 心tâm 即tức 是thị 煩phiền 惱não 如như 是thị 妄vọng 想tưởng 寧ninh 是thị 解giải 脫thoát 因nhân 耶da 四tứ 三tam 際tế 輪luân 廻hồi 門môn 謂vị 既ký 以dĩ 前tiền 際tế 二nhị 支chi 是thị 中trung 際tế 五ngũ 支chi 因nhân 中trung 際tế 三tam 支chi 是thị 後hậu 際tế 二nhị 支chi 因nhân 何hà 得đắc 言ngôn 無vô 因nhân 耶da 四tứ 求cầu 異dị 解giải 脫thoát 者giả 謂vị 不bất 識thức 真chân 解giải 脫thoát 求cầu 三tam 界giới 苦khổ 等đẳng 為vì 解giải 脫thoát 故cố 。 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 四tứ 種chủng 相tương/tướng 一nhất 離ly 一nhất 切thiết 苦khổ 。 相tương/tướng 二nhị 無vô 為vi 相tương/tướng 三tam 遠viễn 離ly 染nhiễm 相tướng 四tứ 出xuất 世thế 間gian 相tương/tướng 此thử 四tứ 即tức 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 常thường 淨tịnh 我ngã 故cố 下hạ 四tứ 叚giả 破phá 之chi 一nhất 即tức 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 集tập 成thành 但đãn 有hữu 妄vọng 苦khổ 而nhi 無vô 真chân 樂nhạo/nhạc/lạc 二nhị 即tức 第đệ 八bát 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 無vô 。 有hữu 常thường 德đức 三tam 即tức 第đệ 九cửu 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 但đãn 是thị 染nhiễm 縛phược 無vô 有hữu 淨tịnh 德đức 四tứ 即tức 第đệ 十thập 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 以dĩ 順thuận 有hữu 故cố 非phi 是thị 出xuất 世thế 故cố 無vô 我ngã 德đức 也dã 此thử 之chi 四tứ 觀quán 下hạ 二nhị 出xuất 四tứ 所sở 以dĩ 亦diệc 揀giản 四tứ 門môn 之chi 別biệt 相tướng 也dã )# 第đệ 三tam 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 攝nhiếp 十thập 為vi 九cửu 一nhất 染nhiễm 淨tịnh 分phân 別biệt 觀quán 攝nhiếp 初sơ 半bán 門môn 二nhị 依y 止Chỉ 觀Quán 攝nhiếp 初sơ 門môn 後hậu 半bán 及cập 第đệ 二nhị 門môn 三tam 方phương 便tiện 觀quán 四tứ 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 觀quán 五ngũ 入nhập 諦đế 觀quán 六lục 力lực 無vô 力lực 信tín 入nhập 依y 觀quán 七thất 增tăng 上thượng 慢mạn 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 信tín 入nhập 觀quán 上thượng 五ngũ 門môn 如như 次thứ 各các 攝nhiếp 一nhất 門môn 八bát 無vô 始thỉ 觀quán 攝nhiếp 八bát 九cửu 二nhị 門môn 九cửu 種chủng 種chủng 觀quán 攝nhiếp 第đệ 十thập 門môn 釋thích 相tương/tướng 差sai 別biệt 至chí 文văn 當đương 知tri (# 第đệ 二nhị 等đẳng 者giả 一nhất 計kế 我ngã 緣duyên 生sanh 為vi 染nhiễm 無vô 我ngã 緣duyên 滅diệt 為vi 淨tịnh 一nhất 依y 止Chỉ 觀Quán 攝nhiếp 初sơ 門môn 次thứ 半bán 及cập 第đệ 二nhị 門môn 者giả 謂vị 初sơ 門môn 有hữu 二nhị 佛Phật 子tử 從tùng 後hậu 佛Phật 子tử 明minh 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 緣duyên 相tương 次thứ 第đệ 半bán 門môn 明minh 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 以dĩ 不bất 知tri 故cố 。 即tức 起khởi 諸chư 緣duyên 是thị 為vi 染nhiễm 依y 第đệ 二nhị 門môn 明minh 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諸chư 緣duyên 轉chuyển 滅diệt 便tiện 為vi 淨tịnh 依y 三tam 方phương 便tiện 觀quán 即tức 第đệ 三tam 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 門môn 謂vị 因nhân 緣duyên 有hữu 支chi 各các 有hữu 二nhị 業nghiệp 為vi 起khởi 後hậu 方phương 便tiện 若nhược 滅diệt 前tiền 前tiền 則tắc 後hậu 後hậu 不bất 生sanh 是thị 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 。 四tứ 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 觀quán 即tức 第đệ 四tứ 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 門môn 謂vị 有hữu 支chi 無vô 作tác 故cố 既ký 由do 前tiền 前tiền 令linh 後hậu 後hậu 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 後hậu 後hậu 則tắc 後hậu 後hậu 無vô 性tánh 何hà 有hữu 前tiền 前tiền 能năng 作tác 後hậu 後hậu 即tức 以dĩ 無vô 作tác 為vi 緣duyên 之chi 相tướng 五ngũ 入nhập 諦đế 觀quán 即tức 第đệ 五ngũ 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 門môn 三tam 道đạo 苦khổ 集Tập 諦Đế 故cố 逆nghịch 觀quán 即tức 滅diệt 道đạo 故cố 六lục 力lực 無vô 力lực 信tín 入nhập 依y 觀quán 即tức 第đệ 六lục 三tam 際tế 輪luân 廻hồi 門môn 謂vị 此thử 三tam 際tế 為vi 因nhân 義nghĩa 邊biên 名danh 為vi 有hữu 力lực 為vi 果quả 義nghĩa 邊biên 名danh 為vi 無vô 力lực 若nhược 約ước 二nhị 際tế 前tiền 際tế 於ư 現hiện 五ngũ 有hữu 力lực 於ư 當đương 二nhị 無vô 力lực 中trung 際tế 愛ái 等đẳng 於ư 當đương 有hữu 力lực 於ư 現hiện 無vô 力lực 以dĩ 斯tư 三tam 際tế 化hóa 彼bỉ 凡phàm 夫phu 令linh 信tín 入nhập 依y 行hành 七thất 增tăng 上thượng 慢mạn 信tín 入nhập 觀quán 即tức 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 集tập 成thành 門môn 不bất 如như 實thật 知tri 。 微vi 苦khổ 我ngã 慢mạn 即tức 增tăng 上thượng 慢mạn 若nhược 知tri 微vi 若nhược 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 不bất 知tri 令linh 知tri 名danh 為vi 信tín 入nhập 八bát 無vô 始thỉ 觀quán 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 約ước 俗tục 說thuyết 因nhân 緣duyên 為vi 生sanh 滅diệt 之chi 本bổn 生sanh 死tử 無vô 際tế 。 故cố 因nhân 緣duyên 無vô 始thỉ 二nhị 約ước 真chân 說thuyết 見kiến 法pháp 緣duyên 集tập 無vô 有hữu 本bổn 性tánh 可khả 為vi 依y 止chỉ 故cố 。 名danh 無vô 始thỉ 攝nhiếp 八bát 九cửu 二nhị 門môn 者giả 第đệ 八bát 門môn 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 但đãn 一nhất 念niệm 緣duyên 生sanh 即tức 是thị 不bất 生sanh 。 故cố 云vân 無vô 始thỉ 第đệ 九cửu 門môn 隨tùy 順thuận 轉chuyển 故cố 而nhi 生sanh 非phi 有hữu 本bổn 也dã 九cửu 種chủng 種chủng 下hạ 即tức 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 門môn 由do 隨tùy 順thuận 有hữu 故cố 有hữu 欲dục 色sắc 愛ái 等đẳng 之chi 殊thù 故cố 云vân 種chủng 種chủng )# 然nhiên 其kỳ 三tam 觀quán 俱câu 通thông 二nhị 利lợi 若nhược 隨tùy 相tương/tướng 分phân 別biệt 相tương/tướng 諦đế 觀quán 即tức 自tự 利lợi 次thứ 大đại 悲bi 觀quán 明minh 其kỳ 利lợi 他tha 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 通thông 於ư 二nhị 利lợi 於ư 中trung 分phân 別biệt 。 復phục 各các 不bất 同đồng 前tiền 五ngũ 自tự 利lợi 次thứ 二nhị 利lợi 他tha 後hậu 二nhị 二nhị 利lợi 成thành 熟thục (# 於ư 中trung 已dĩ 下hạ 別biệt 明minh 言ngôn 次thứ 二nhị 利lợi 他tha 者giả 即tức 六lục 力lực 無vô 力lực 及cập 七thất 增tăng 上thượng 慢mạn 皆giai 今kim 他tha 信tín 入nhập 故cố )# 前tiền 五ngũ 中trung 初sơ 二nhị 通thông 染nhiễm 淨tịnh 一nhất 示thị 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 二nhị 示thị 染nhiễm 淨tịnh 依y 後hậu 三tam 惟duy 觀quán 染nhiễm 於ư 中trung 初sơ 二nhị 建kiến 立lập 染nhiễm 法pháp 一nhất 染nhiễm 法pháp 之chi 因nhân 二nhị 染nhiễm 法pháp 之chi 緣duyên 後hậu 一nhất 就tựu 染nhiễm 觀quán 過quá (# 初sơ 二nhị 通thông 染nhiễm 淨tịnh 初sơ 門môn 名danh 染nhiễm 淨tịnh 分phân 別biệt 故cố 次thứ 門môn 迷mê 為vi 染nhiễm 依y 悟ngộ 為vi 淨tịnh 依y 故cố 疏sớ/sơ 列liệt 云vân 一nhất 示thị 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 二nhị 示thị 染nhiễm 淨tịnh 依y 後hậu 三tam 唯duy 觀quán 染nhiễm 以dĩ 第đệ 三tam 方phương 便tiện 觀quán 一nhất 染nhiễm 法pháp 之chi 因nhân 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 故cố 上thượng 文văn 云vân 亦diệc 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 。 者giả 約ước 逆nghịch 觀quán 說thuyết 本bổn 明minh 染nhiễm 法pháp 言ngôn 二nhị 染nhiễm 法pháp 之chi 緣duyên 者giả 即tức 第đệ 四tứ 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 觀quán 前tiền 約ước 一nhất 業nghiệp 親thân 能năng 生sanh 後hậu 故cố 說thuyết 為vi 因nhân 今kim 約ước 助trợ 成thành 不bất 相tương 捨xả 離ly 故cố 。 說thuyết 為vi 緣duyên 後hậu 一nhất 就tựu 染nhiễm 觀quán 過quá 者giả 以dĩ 入nhập 諦đế 觀quán 正chánh 約ước 順thuận 觀quán 但đãn 苦khổ 集tập 故cố )# 次thứ 二nhị 利lợi 他tha 中trung 初sơ 一nhất 化hóa 凡phàm 後hậu 一nhất 化hóa 小tiểu (# 次thứ 二nhị 利lợi 他tha 者giả 有hữu 力lực 無vô 力lực 。 令linh 凡phàm 信tín 入nhập 能năng 所sở 生sanh 義nghĩa 即tức 增tăng 上thượng 慢mạn 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 令linh 小tiểu 信tín 入nhập 以dĩ 微vi 細tế 行hành 苦khổ 二Nhị 乘Thừa 不bất 知tri 。 故cố )# 後hậu 二nhị 二nhị 利lợi 成thành 熟thục 中trung 初sơ 真Chân 諦Đế 觀quán 見kiến 法pháp 緣duyên 集tập 無vô 本bổn 性tánh 故cố 名danh 為vi 無vô 始thỉ 後hậu 俗tục 諦đế 觀quán 但đãn 順thuận 緣duyên 轉chuyển 故cố 云vân 種chủng 種chủng (# 初sơ 真Chân 諦Đế 觀quán 者giả 上thượng 釋thích 無vô 始thỉ 雖tuy 通thông 二nhị 義nghĩa 約ước 真chân 為vi 正chánh 故cố 後hậu 俗tục 諦đế 觀quán 者giả 有hữu 種chủng 種chủng 故cố )# 已dĩ 知tri 大đại 意ý 次thứ 正chánh 釋thích 文văn 依y 經kinh 十thập 段đoạn 而nhi 並tịnh 以dĩ 論luận 三tam 觀quán 次thứ 第đệ 釋thích 之chi 更cánh 無vô 別biệt 理lý (# 已dĩ 知tri 大đại 意ý 下hạ 次thứ 正chánh 釋thích 文văn 於ư 中trung 有hữu 三tam 一nhất 總tổng 示thị 釋thích 疑nghi 言ngôn 而nhi 並tịnh 以dĩ 三tam 觀quán 等đẳng 者giả 由do 古cổ 德đức 解giải 釋thích 總tổng 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 一nhất 直trực 釋thích 經kinh 文văn 後hậu 三tam 方phương 依y 論luận 三tam 觀quán 重trọng/trùng 釋thích 其kỳ 義nghĩa 不bất 知tri 直trực 釋thích 名danh 為vi 何hà 觀quán 既ký 別biệt 無vô 觀quán 如như 何hà 異dị 論luận 設thiết 有hữu 別biệt 觀quán 又hựu 不bất 出xuất 名danh 亦diệc 令linh 論luận 主chủ 釋thích 未vị 盡tận 理lý 故cố 云vân 但đãn 以dĩ 三tam 觀quán 釋thích 之chi 更cánh 無vô 別biệt 理lý )# 經kinh 之chi 十thập 段đoạn 前tiền 五ngũ 佛Phật 子tử 次thứ 三tam 復phục 次thứ 後hậu 二nhị 又hựu 字tự 以dĩ 為vi 揀giản 別biệt 唯duy 初sơ 門môn 中trung 中trung 間gian 有hữu 一nhất 佛Phật 子tử 。

今kim 初sơ 有hữu 支chi 相tương 續tục 門môn 先tiên 依y 相tương/tướng 諦đế 差sai 別biệt 觀quán 三tam 段đoạn 之chi 中trung 當đương 成thành 答đáp 相tương/tướng 三tam 字tự 即tức 分phân 為vi 三tam 初sơ 至chí 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 辨biện 定định 無vô 我ngã 即tức 論luận 明minh 成thành 謂vị 雙song 舉cử 解giải 惑hoặc 釋thích 成thành 無vô 我ngã 故cố 則tắc 知tri 緣duyên 集tập 但đãn 是thị 妄vọng 我ngã 二nhị 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 下hạ 倒đảo 惑hoặc 起khởi 緣duyên 即tức 論luận 明minh 答đáp 謂vị 對đối 難nạn/nan 釋thích 通thông 無vô 我ngã 義nghĩa 故cố 三tam 後hậu 佛Phật 子tử 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 緣duyên 相tương 次thứ 第đệ 即tức 論luận 明minh 相tướng (# 今kim 初sơ 有hữu 支chi 下hạ 三tam 依y 論luận 科khoa 釋thích 於ư 中trung 亦diệc 三tam 初sơ 依y 論luận 正chánh 科khoa )# 此thử 三tam 若nhược 望vọng 十thập 門môn 皆giai 顯hiển 妄vọng 我ngã 非phi 有hữu 三tam 自tự 相tương 望vọng 合hợp 之chi 為vi 二nhị 前tiền 二nhị 顯hiển 起khởi 因nhân 緣duyên 明minh 緣duyên 無vô 我ngã 後hậu 一nhất 起khởi 緣duyên 次thứ 第đệ 明minh 緣duyên 有hữu 相tương/tướng 經kinh 依y 此thử 義nghĩa 中trung 間gian 加gia 一nhất 佛Phật 子tử 皆giai 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 。

今kim 初sơ 成thành 者giả 將tương 觀quán 緣duyên 起khởi 先tiên 釋thích 成thành 無vô 我ngã 辨biện 定định 所sở 宗tông 一nhất 以dĩ 貫quán 諸chư 則tắc 顯hiển 十thập 門môn 皆giai 成thành 無vô 我ngã 此thử 是thị 正chánh 破phá 我ngã 執chấp 習tập 氣khí (# 今kim 初sơ 成thành 者giả 下hạ 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 此thử 是thị 正chánh 破phá 者giả 二nhị 辯biện 定định 所sở 破phá 即tức 唯duy 識thức 第đệ 八bát 釋thích 外ngoại 難nạn/nan 頌tụng 難nạn/nan 云vân 若nhược 無vô 外ngoại 緣duyên 云vân 何hà 有hữu 情tình 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 故cố 有hữu 頌tụng 曰viết 由do 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 俱câu 前tiền 異dị 熟thục 既ký 盡tận 復phục 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 釋thích 曰viết 下hạ 取thủ 意ý 釋thích 熏huân 習tập 氣khí 分phần/phân 名danh 為vi 習tập 氣khí 即tức 是thị 種chủng 子tử 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 即tức 罪tội 等đẳng 三tam 業nghiệp 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 總tổng 有hữu 四tứ 種chủng 一nhất 相tương 見kiến 二nhị 名danh 色sắc 三tam 心tâm 及cập 心tâm 所sở 四tứ 本bổn 末mạt 第đệ 八bát 異dị 熟thục 名danh 之chi 為vi 本bổn 六lục 識thức 異dị 熟thục 名danh 之chi 為vi 末mạt 業nghiệp 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 二nhị 取thủ 因nhân 緣duyên 互hỗ 相tương 助trợ 成thành 。 故cố 生sanh 死tử 流lưu 轉chuyển 。 此thử 第đệ 一nhất 師sư 義nghĩa 第đệ 二nhị 師sư 云vân 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 由do 諸chư 習tập 氣khí 然nhiên 諸chư 習tập 氣khí 總tổng 有hữu 三tam 種chủng 下hạ 亦diệc 義nghĩa 引dẫn 一nhất 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 二nhị 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 三tam 有hữu 支chi 習tập 氣khí 謂vị 招chiêu 三tam 界giới 異dị 熟thục 業nghiệp 種chủng 廣quảng 如như 下hạ 明minh 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 前tiền 已dĩ 頻tần 引dẫn 即tức 下hạ 經Kinh 云vân 於ư 三tam 界giới 田điền 中trung 植thực 心tâm 種chủng 子tử 言ngôn 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 者giả 下hạ 具cụ 引dẫn 論luận 文văn 謂vị 虛hư 妄vọng 執chấp 我ngã 我ngã 所sở 種chủng 子tử 我ngã 執chấp 有hữu 二nhị 一nhất 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 即tức 修tu 所sở 斷đoạn 我ngã 我ngã 所sở 執chấp 。 二nhị 分phần 別biệt 我ngã 執chấp 即tức 見kiến 所sở 斷đoạn 我ngã 我ngã 所sở 執chấp 。 隨tùy 二nhị 我ngã 執chấp 所sở 熏huân 成thành 種chủng 令linh 有hữu 情tình 等đẳng 自tự 他tha 差sai 別biệt 解giải 云vân 然nhiên 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 通thông 六lục 七thất 識thức 分phân 別biệt 我ngã 執chấp 唯duy 第đệ 六lục 識thức 因nhân 我ngã 執chấp 故cố 相tương/tướng 分phân 之chi 中trung 亦diệc 熏huân 五ngũ 蘊uẩn 種chủng 子tử 即tức 名danh 言ngôn 熏huân 習tập 我ngã 執chấp 種chủng 子tử 令linh 自tự 他tha 差sai 別biệt 故cố 別biệt 立lập 之chi 有hữu 支chi 我ngã 執chấp 皆giai 增tăng 上thượng 緣duyên 頌tụng 明minh 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 即tức 我ngã 執chấp 名danh 言ngôn 取thủ 我ngã 我ngã 所sở 及cập 取thủ 名danh 言ngôn 故cố 皆giai 名danh 二nhị 取thủ 釋thích 曰viết 今kim 經kinh 破phá 此thử 我ngã 執chấp 亦diệc 即tức 俱câu 舍xá 頌tụng 說thuyết 前tiền 後hậu 中trung 際tế 為vi 遣khiển 他tha 愚ngu 惑hoặc 以dĩ 三tam 際tế 愚ngu 俱câu 愚ngu 我ngã 故cố 如như 下hạ 三tam 際tế 輪luân 廻hồi 中trung 釋thích 瑜du 伽già 論luận 中trung 亦diệc 遣khiển 三tam 際tế 愚ngu 惑hoặc 於ư 我ngã 與dữ 俱câu 舍xá 同đồng 又hựu 云vân 遣khiển 三tam 際tế 愚ngu 遣khiển 內nội 無vô 知tri 若nhược 遣khiển 非phi 情tình 無vô 知tri 即tức 遣khiển 我ngã 所sở 故cố 今kim 破phá 二nhị 我ngã 以dĩ 顯hiển 二nhị 空không )# 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 鈔Sao 會Hội 本Bổn 第Đệ 三Tam 十Thập 七Thất 之Chi 一Nhất

音âm 釋thích

躡niếp

(# 昵ni 輙triếp 切thiết 蹈đạo 也dã )# 。

酵#

(# 古cổ 孝hiếu 切thiết )# 。

大đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 會hội 本bổn 第đệ 三tam 十thập 七thất 之chi 二nhị 。 約ước 七thất 。

唐Đường 于Vu 闐Điền 國Quốc 三Tam 藏Tạng 沙Sa 門Môn 實Thật 叉Xoa 難Nan 陀Đà 譯dịch

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn 述thuật

作tác 是thị 念niệm 世thế 間gian 受thọ 生sanh 。 皆giai 由do 著trước 我ngã 。 若nhược 離ly 此thử 著trước 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 。

文văn 中trung 二nhị 句cú 初sơ 言ngôn 世thế 間gian 受thọ 生sanh 。 皆giai 由do 著trước 我ngã 。 者giả 即tức 反phản 舉cử 惑hoặc 情tình 明minh 我ngã 非phi 理lý 但đãn 是thị 苦khổ 集tập 故cố 若nhược 離ly 此thử 著trước 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 者giả 即tức 順thuận 舉cử 解giải 心tâm 明minh 理lý 非phi 我ngã 是thị 滅diệt 道đạo 故cố 此thử 直trực 順thuận 經kinh 文văn 已dĩ 無vô 我ngã 義nghĩa 成thành 矣hĩ 但đãn 是thị 苦khổ 集tập 者giả 世thế 間gian 受thọ 生sanh 。 即tức 是thị 妄vọng 苦khổ 着trước 我ngã 之chi 心tâm 即tức 是thị 集tập 因nhân 是thị 滅diệt 道đạo 者giả 若nhược 離ly 此thử 著trước 即tức 是thị 道Đạo 諦Đế 。 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 。 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。

論luận 經kinh 言ngôn 受thọ 身thân 處xứ 生sanh 者giả 以dĩ 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 但đãn 令linh 自tự 他tha 差sai 別biệt 故cố 論luận 云vân 五ngũ 道đạo 中trung 所sở 有hữu 生sanh 死tử 差sai 別biệt 若nhược 五ngũ 道đạo 差sai 別biệt 自tự 由do 業nghiệp 招chiêu 耳nhĩ (# 論luận 經kinh 言ngôn 下hạ 二nhị 舉cử 論luận 經kinh 會hội 釋thích 於ư 中trung 四tứ 意ý 一nhất 舉cử 論luận 經kinh 二nhị 以dĩ 我ngã 執chấp 下hạ 以dĩ 唯duy 識thức 意ý 釋thích 成thành 論luận 經kinh 唯duy 識thức 論luận 云vân 隨tùy 二nhị 我ngã 執chấp 所sở 熏huân 成thành 種chủng 令linh 有hữu 情tình 等đẳng 自tự 他tha 差sai 別biệt 故cố 論luận 云vân 下hạ 舉cử 本bổn 論luận 自tự 釋thích 既ký 言ngôn 五ngũ 道đạo 之chi 中trung 。 所sở 有hữu 生sanh 死tử 明minh 是thị 一nhất 一nhất 道đạo 中trung 自tự 他tha 之chi 身thân 差sai 別biệt 義nghĩa 耳nhĩ 若nhược 五ngũ 道đạo 下hạ 以dĩ 業nghiệp 習tập 氣khí 成thành 上thượng 我ngã 執chấp 但đãn 令linh 自tự 他tha 差sai 別biệt 之chi 義nghĩa 謂vị 業nghiệp 能năng 令linh 自tự 他tha 。 共cộng 有hữu 若nhược 人nhân 天thiên 苦khổ 樂lạc 六lục 道đạo 即tức 有hữu 支chi 習tập 氣khí 若nhược 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 亦diệc 二nhị 取thủ 攝nhiếp 已dĩ 如như 上thượng 辯biện )# 又hựu 論luận 主chủ 反phản 徵trưng 惑hoặc 情tình 顯hiển 成thành 無vô 我ngã 初sơ 徵trưng 著trước 我ngã 明minh 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 過quá 云vân 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 實thật 有hữu 我ngã 相tướng 者giả 。 此thử 按án 定định 所sở 執chấp 著trước 我ngã 之chi 心tâm 即tức 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 智trí 。 此thử 反phản 以dĩ 縱túng/tung 立lập 謂vị 稱xưng 實thật 我ngã 知tri 故cố 次thứ 云vân 不bất 應ưng 世thế 間gian 受thọ 身thân 處xứ 生sanh 者giả 以dĩ 理lý 正chánh 徵trưng 謂vị 若nhược 我ngã 是thị 滅diệt 理lý 著trước 心tâm 是thị 道đạo 則tắc 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 得đắc 於ư 涅Niết 槃Bàn 何hà 以dĩ 著trước 我ngã 世thế 間gian 受thọ 生sanh 。 耶da 此thử 中trung 應ưng 為vi 立lập 過quá 云vân 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 實thật 有hữu 我ngã 者giả 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 為vi 立lập 宗tông 以dĩ 有hữu 能năng 證chứng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 實thật 我ngã 智trí 故cố 為vi 出xuất 因nhân 如như 諸chư 生sanh 盡tận 聖thánh 人nhân 為vi 同đồng 喻dụ 此thử 則tắc 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 凡phàm 既ký 同đồng 聖thánh 即tức 無vô 凡phàm 夫phu 復phục 成thành 一nhất 過quá (# 初sơ 徵trưng 著trước 我ngã 下hạ 先tiên 依y 百bách 論luận 縱túng/tung 奪đoạt 以dĩ 破phá 於ư 中trung 二nhị 意ý 先tiên 標tiêu 舉cử 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 下hạ 二nhị 舉cử 論luận 牒điệp 釋thích 然nhiên 論luận 但đãn 云vân 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 實thật 有hữu 我ngã 相tướng 者giả 。 著trước 我ngã 之chi 心tâm 即tức 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 智trí 。 次thứ 云vân 不bất 應ưng 世thế 間gian 受thọ 身thân 處xứ 生sanh 今kim 疏sớ/sơ 節tiết 論luận 以dĩ 為vi 三tam 叚giả 兼kiêm 疏sớ/sơ 有hữu 四tứ 初sơ 句cú 按án 定định 次thứ 句cú 縱túng/tung 立lập 三tam 以dĩ 後hậu 句cú 正chánh 徵trưng 四tứ 何hà 以dĩ 著trước 我ngã 下hạ 即tức 疏sớ/sơ 舉cử 經kinh 反phản 質chất 結kết 破phá 但đãn 觀quán 向hướng 引dẫn 論luận 文văn 自tự 分phần/phân 主chủ 客khách 云vân 何hà 結kết 破phá 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 結kết 成thành 縱túng/tung 破phá 縱túng/tung 其kỳ 有hữu 我ngã 已dĩ 成thành 過quá 故cố 舉cử 經kinh 反phản 成thành 二nhị 著trước 我ngã 既ký 世thế 間gian 生sanh 明minh 知tri 著trước 我ngã 之chi 心tâm 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 智trí 所sở 著trước 之chi 我ngã 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 明minh 理lý 無vô 我ngã 矣hĩ 即tức 奪đoạt 破phá 其kỳ 我ngã 此thử 中trung 應ưng 為vi 下hạ 二nhị 依y 因nhân 明minh 立lập 量lượng 破phá 疏sớ/sơ 文văn 已dĩ 具cụ 然nhiên 總tổng 意ý 云vân 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 我ngã 是thị 有hữu 法pháp 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 是thị 宗tông 法pháp 以dĩ 我ngã 是thị 持trì 自tự 性tánh 法pháp 有hữu 彼bỉ 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 宗tông 中trung 法pháp 法pháp 與dữ 有hữu 法pháp 和hòa 合hợp 為vi 宗tông 因nhân 云vân 以dĩ 有hữu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 實thật 我ngã 智trí 故cố 同đồng 喻dụ 如như 生sanh 盡tận 聖thánh 人nhân 上thượng 三tam 支chi 已dĩ 具cụ 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 此thử 句cú 合hợp 結kết 應ưng 云vân 生sanh 盡tận 聖thánh 人nhân 有hữu 實thật 智trí 生sanh 盡tận 聖thánh 人nhân 是thị 聖thánh 人nhân 凡phàm 夫phu 既ký 有hữu 實thật 我ngã 智trí 因nhân 彼bỉ 聖thánh 人nhân 是thị 聖thánh 人nhân 而nhi 言ngôn 生sanh 盡tận 者giả 遮già 不bất 定định 過quá 若nhược 但đãn 云vân 聖thánh 人nhân 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 為vi 如như 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 七thất 反phản 受thọ 生sanh 之chi 聖thánh 人nhân 耶da 為vi 如như 羅La 漢Hán 我ngã 生sanh 已dĩ 盡tận 。 之chi 聖thánh 人nhân 耶da 故cố 定định 取thủ 後hậu 句cú 大Đại 乘Thừa 頓đốn 悟ngộ 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 即tức 同đồng 羅La 漢Hán 漸tiệm 悟ngộ 初Sơ 地Địa 許hứa 其kỳ 生sanh 盡tận 從tùng 凡phàm 既ký 同đồng 聖thánh 下hạ 例lệ 成thành 一nhất 過quá 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 是thị 雜tạp 亂loạn 過quá 今kim 無vô 聖thánh 人nhân 是thị 斷đoạn 滅diệt 過quá )# 次thứ 反phản 徵trưng 後hậu 句cú 明minh 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 過quá 云vân 又hựu 復phục 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 實thật 有hữu 我ngã 相tướng 者giả 。 若nhược 離ly 著trước 我ngã 。 應ưng 常thường 生sanh 世thế 間gian 以dĩ 不bất 稱xưng 實thật 同đồng 於ư 妄vọng 執chấp 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 智trí 故cố 此thử 中trung 應ưng 為vi 立lập 過quá 云vân 以dĩ 理lý 實thật 有hữu 我ngã 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 為vi 宗tông 次thứ 聖thánh 證chứng 無vô 我ngã 違vi 理lý 倒đảo 惑hoặc 非phi 聖thánh 智trí 故cố 為vi 出xuất 因nhân 如như 諸chư 凡phàm 夫phu 為vi 同đồng 喻dụ 此thử 則tắc 結kết 成thành 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 過quá 聖thánh 既ký 同đồng 凡phàm 則tắc 無vô 聖thánh 人nhân 復phục 是thị 一nhất 過quá (# 又hựu 復phục 下hạ 牒điệp 論luận 解giải 釋thích 然nhiên 論luận 但đãn 云vân 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 實thật 有hữu 我ngã 相tướng 者giả 。 若nhược 離ly 著trước 我ngã 。 則tắc 應ưng 常thường 生sanh 世thế 間gian 今kim 疏sớ/sơ 亦diệc 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 解giải 釋thích 文văn 小tiểu 異dị 前tiền 而nhi 分phân 為vi 三tam 初sơ 以dĩ 百bách 論luận 縱túng/tung 奪đoạt 勢thế 釋thích 然nhiên 準chuẩn 前tiền 論luận 亦diệc 應ưng 有hữu 三tam 而nhi 文văn 稍sảo 略lược 盡tận 疏sớ/sơ 為vi 三tam 初sơ 按án 定định 所sở 執chấp 二nhị 若nhược 離ly 下hạ 即tức 以dĩ 理lý 正chánh 徵trưng 三tam 以dĩ 不bất 稱xưng 實thật 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 意ý 即tức 同đồng 前tiền 第đệ 二nhị 反phản 以dĩ 縱túng/tung 立lập 而nhi 論luận 含hàm 在tại 前tiền 若nhược 離ly 此thử 著trước 句cú 中trung 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 實thật 有hữu 於ư 我ngã 以dĩ 為vi 真chân 理lý 令linh 離ly 著trước 我ngã 則tắc 不bất 稱xưng 理lý 同đồng 於ư 凡phàm 夫phu 違vi 理lý 妄vọng 執chấp 斯tư 則tắc 縱túng/tung 成thành 此thử 中trung 應ưng 為vi 下hạ 二nhị 立lập 量lượng 破phá 應ưng 云vân 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 實thật 我ngã 是thị 有hữu 法pháp 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 是thị 宗tông 法pháp 因nhân 云vân 以dĩ 有hữu 無vô 我ngã 迷mê 理lý 倒đảo 惑hoặc 故cố 同đồng 喻dụ 云vân 如như 諸chư 凡phàm 夫phu 則tắc 三tam 支chi 已dĩ 具cụ 疏sớ/sơ 云vân 此thử 則tắc 結kết 成thành 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 者giả 即tức 合hợp 結kết 也dã 應ưng 云vân 凡phàm 夫phu 有hữu 倒đảo 惑hoặc 凡phàm 夫phu 是thị 凡phàm 夫phu 聖thánh 人nhân 。 有hữu 倒đảo 惑hoặc 同đồng 彼bỉ 凡phàm 夫phu 是thị 凡phàm 夫phu 成thành 雜tạp 亂loạn 過quá 次thứ 云vân 聖thánh 既ký 同đồng 凡phàm 下hạ 例lệ 結kết 一nhất 過quá 成thành 斷đoạn 滅diệt 過quá )# 是thị 以dĩ 經Kinh 云vân 若nhược 離ly 此thử 著trước 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 則tắc 反phản 顯hiển 妄vọng 情tình 定định 是thị 過quá 也dã (# 是thị 以dĩ 經Kinh 云vân 下hạ 三tam 舉cử 經kinh 雙song 結kết 反phản 質chất 以dĩ 破phá 言ngôn 雙song 結kết 者giả 雙song 結kết 百bách 論luận 因nhân 明minh 結kết 百bách 論luận 者giả 謂vị 縱túng/tung 其kỳ 有hữu 我ngã 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 為vi 縱túng/tung 破phá 今kim 離ly 我ngã 不bất 生sanh 明minh 定định 無vô 我ngã 即tức 是thị 奪đoạt 破phá 結kết 因nhân 明minh 立lập 量lượng 但đãn 是thị 縱túng/tung 成thành 其kỳ 過quá 是thị 他tha 比tỉ 量lượng 今kim 舉cử 經kinh 無vô 我ngã 則tắc 彼bỉ 量lượng 不bất 成thành 謂vị 離ly 我ngã 既ký 不bất 受thọ 生sanh 則tắc 知tri 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 定định 無vô 有hữu 我ngã 安an 有hữu 智trí 故cố 故cố 疏sớ/sơ 結kết 云vân 反phản 顯hiển 妄vọng 情tình 定định 是thị 過quá 也dã )# 二nhị 過quá 既ký 成thành 則tắc 無vô 我ngã 理lý 昭chiêu 然nhiên 可khả 見kiến 第đệ 二nhị 倒đảo 惑hoặc 起khởi 緣duyên 即tức 論luận 明minh 答đáp 答đáp 外ngoại 伏phục 難nạn/nan 故cố 兩lưỡng 難nạn/nan 二nhị 答đáp 一nhất 執chấp 情tình 徵trưng 理lý 難nạn/nan 情tình 乖quai 正chánh 理lý 答đáp 二nhị 常thường 求cầu 下hạ 執chấp 相tướng 徵trưng 實thật 難nạn/nan 相tương/tướng 不bất 依y 我ngã 答đáp 今kim 初sơ 難nạn/nan 云vân 若nhược 實thật 無vô 我ngã 。 云vân 何hà 著trước 我ngã 如như 空không 中trung 無vô 人nhân 豈khởi 計kế 有hữu 人nhân 既ký 著trước 於ư 我ngã 不bất 著trước 無vô 我ngã 明minh 知tri 有hữu 我ngã 答đáp 云vân 由do 無vô 智trí 故cố 。 於ư 無vô 我ngã 處xứ 執chấp 著trước 於ư 我ngã 。 非phi 由do 有hữu 我ngã 如như 翳ế 見kiến 空không 華hoa 豈khởi 空không 中trung 有hữu 華hoa 第đệ 二nhị 難nạn/nan 云vân 若nhược 實thật 無vô 我ngã 。 何hà 以dĩ 貪tham 著trước 於ư 我ngã 。 世thế 間gian 受thọ 生sanh 。 為vi 緣duyên 次thứ 第đệ 明minh 知tri 有hữu 我ngã 方phương 得đắc 為vi 緣duyên 次thứ 第đệ 生sanh 起khởi 答đáp 云vân 正chánh 由do 無vô 我ngã 計kế 我ngã 。 癡si 愛ái 為vi 本bổn 倒đảo 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 何hà 要yếu 我ngã 耶da 答đáp 意ý 正chánh 爾nhĩ 。

就tựu 文văn 分phần/phân 三tam 初sơ 明minh 倒đảo 惑hoặc 順thuận 起khởi 染nhiễm 緣duyên 二nhị 此thử 因nhân 緣duyên 故cố 。 下hạ 正chánh 智trí 逆nghịch 觀quán 結kết 酬thù 無vô 我ngã 三tam 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 下hạ 就tựu 人nhân 結kết 觀quán 。

今kim 初sơ 然nhiên 十thập 二nhị 支chi 即tức 為vi 十thập 二nhị 別biệt 亦diệc 無vô 間gian 然nhiên 而nhi 諸chư 論luận 中trung 多đa 攝nhiếp 為vi 四tứ 一nhất 能năng 引dẫn 支chi 謂vị 無vô 明minh 行hành 能năng 引dẫn 識thức 等đẳng 五ngũ 果quả 種chủng 故cố 二nhị 所sở 引dẫn 支chi 謂vị 識thức 等đẳng 五ngũ 是thị 前tiền 二nhị 支chi 所sở 引dẫn 發phát 故cố 。 三tam 能năng 生sanh 支chi 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 近cận 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 故cố 四tứ 所sở 生sanh 支chi 即tức 生sanh 老lão 死tử 是thị 愛ái 取thủ 有hữu 近cận 所sở 生sanh 故cố 此thử 約ước 二nhị 世thế 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 明minh 生sanh 引dẫn 別biệt 若nhược 依y 三tam 世thế 兩lưỡng 重trọng/trùng 因nhân 果quả 則tắc 生sanh 引dẫn 互hỗ 通thông 今kim 經kinh 並tịnh 具cụ (# 今kim 初sơ 下hạ 以dĩ 義nghĩa 收thu 束thúc 瑜du 伽già 對đối 法pháp 皆giai 同đồng 為vi 四tứ 今kim 依y 唯duy 識thức 第đệ 八bát 論luận 文văn 未vị 盡tận 下hạ 疏sớ/sơ 具cụ 之chi 然nhiên 能năng 所sở 引dẫn 皆giai 在tại 因nhân 中trung 能năng 生sanh 所sở 生sanh 因nhân 果quả 對đối 說thuyết 故cố 唯duy 識thức 第đệ 八bát 明minh 十thập 五ngũ 依y 處xứ 建kiến 立lập 十thập 因nhân 中trung 三tam 習tập 氣khí 依y 處xứ 謂vị 內nội 外ngoại 種chủng 未vị 成thành 熟thục 位vị 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 牽khiên 引dẫn 因nhân 謂vị 能năng 牽khiên 引dẫn 遠viễn 自tự 果quả 故cố 今kim 取thủ 起khởi 種chủng 但đãn 名danh 能năng 引dẫn 其kỳ 能năng 所sở 生sanh 即tức 彼bỉ 論luận 云vân 四tứ 有hữu 潤nhuận 種chủng 子tử 依y 處xứ 謂vị 內nội 外ngoại 種chủng 已dĩ 成thành 熟thục 位vị 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 生sanh 起khởi 因nhân 謂vị 能năng 生sanh 起khởi 近cận 自tự 果quả 故cố 正chánh 當đương 今kim 文văn 愛ái 取thủ 有hữu 三tam 是thị 已dĩ 潤nhuận 故cố 此thử 約ước 二nhị 世thế 下hạ 會hội 通thông 經kinh 論luận 若nhược 準chuẩn 唯duy 識thức 三tam 世thế 小Tiểu 乘Thừa 今kim 桉# 下hạ 經kinh 具cụ 明minh 二nhị 義nghĩa 言ngôn 生sanh 引dẫn 互hỗ 通thông 者giả 無vô 明minh 行hành 中trung 有hữu 愛ái 取thủ 有hữu 愛ái 取thủ 有hữu 中trung 有hữu 無vô 明minh 行hành 。 識thức 等đẳng 五ngũ 果quả 即tức 生sanh 老lão 死tử 俱câu 是thị 果quả 位vị 並tịnh 如như 下hạ 說thuyết )# 。

復phục 作tác 是thị 念niệm 。 凡phàm 夫phu 無vô 智trí 。 執chấp 著trước 於ư 我ngã 。 常thường 求cầu 有hữu 無vô 。

且thả 依y 十thập 二nhị 支chi 分phân 為vi 五ngũ 初sơ 至chí 有hữu 無vô 辨biện 無vô 明minh 支chi (# 且thả 依y 十thập 二nhị 者giả 以dĩ 此thử 經Kinh 中trung 次thứ 第đệ 行hàng 列liệt 。 故cố 又hựu 欲dục 總tổng 收thu 二nhị 世thế 三tam 世thế 故cố 然nhiên 就tựu 經kinh 文văn 且thả 合hợp 分phần/phân 五ngũ )# 無vô 智trí 是thị 癡si 常thường 求cầu 有hữu 無vô 即tức 是thị 有hữu 。 愛ái (# 無vô 智trí 是thị 癡si 下hạ 略lược 釋thích 故cố 論luận 云vân 此thử 示thị 無vô 明minh 有hữu 愛ái 是thị 二nhị 有hữu 支chi 為vi 根căn 本bổn 故cố 有hữu 愛ái 即tức 三tam 有hữu 之chi 愛ái 也dã 亦diệc 同đồng 涅Niết 槃Bàn 生sanh 死tử 。 本bổn 際tế 凡phàm 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 者giả 無vô 明minh 二nhị 者giả 有hữu 愛ái 是thị 二nhị 中trung 間gian 。 即tức 有hữu 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 )# 然nhiên 依y 三tam 世thế 諸chư 惑hoặc 謝tạ 徃# 總tổng 名danh 無vô 明minh 略lược 舉cử 發phát 潤nhuận 有hữu 支chi 本bổn 故cố 若nhược 約ước 二nhị 世thế 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 而nhi 發phát 業nghiệp 位vị 無vô 明minh 力lực 增tăng 故cố 名danh 無vô 明minh 。 (# 然nhiên 依y 三tam 世thế 下hạ 通thông 難nạn/nan 釋thích 成thành 應ưng 有hữu 難nạn/nan 云vân 既ký 舉cử 二nhị 支chi 為vi 有hữu 支chi 本bổn 那na 得đắc 上thượng 判phán 唯duy 屬thuộc 無vô 明minh 故cố 為vi 此thử 通thông 初sơ 依y 三tam 世thế 即tức 俱câu 舍xá 云vân 宿túc 惑hoặc 謂vị 無vô 明minh 則tắc 過quá 去khứ 若nhược 無vô 明minh 若nhược 愛ái 皆giai 名danh 無vô 明minh 二nhị 依y 二nhị 世thế 即tức 唯duy 識thức 文văn 諸chư 惑hoặc 皆giai 能năng 發phát 業nghiệp 豈khởi 無vô 愛ái 耶da )# 唯duy 取thủ 能năng 發phát 正chánh 感cảm 後hậu 世thế 善thiện 惡ác 業nghiệp 者giả 以dĩ 為vi 其kỳ 體thể (# 唯duy 取thủ 能năng 發phát 下hạ 正chánh 出xuất 其kỳ 體thể 即tức 唯duy 識thức 初sơ 能năng 引dẫn 後hậu 彼bỉ 論luận 具cụ 云vân 此thử 中trung 無vô 明minh 。 唯duy 取thủ 能năng 發phát 正chánh 惑hoặc 後hậu 世thế 善thiện 惡ác 業nghiệp 者giả 即tức 彼bỉ 所sở 發phát 乃nãi 名danh 為vi 行hành 由do 此thử 一nhất 切thiết 順thuận 現hiện 受thọ 業nghiệp 別biệt 助trợ 當đương 業nghiệp 皆giai 非phi 行hành 支chi 釋thích 曰viết 即tức 彼bỉ 已dĩ 下hạ 出xuất 行hành 支chi 體thể 下hạ 文văn 方phương 用dụng 故cố 引dẫn 此thử 無vô 明minh 體thể 是thị 見kiến 道đạo 全toàn 脩tu 道Đạo 一nhất 分phần/phân )# 希hy 常thường 為vi 有hữu 於ư 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 事sự 欲dục 常thường 住trụ 故cố 求cầu 斷đoạn 為vi 無vô 於ư 有hữu 苦khổ 事sự 願nguyện 斷đoạn 滅diệt 故cố (# 希hy 常thường 為vi 有hữu 下hạ 以dĩ 論luận 釋thích 經kinh 論luận 云vân 是thị 中trung 無vô 智trí 至chí 有hữu 無vô 者giả 希hy 求cầu 常thường 斷đoạn 餘dư 文văn 疏sớ/sơ 釋thích )# 。

不bất 正chánh 思tư 惟duy 。 起khởi 於ư 妄vọng 行hàng 行hàng 於ư 邪tà 道đạo 罪tội 行hành 福phước 行hành 不bất 動động 行hành 。 積tích 集tập 增tăng 長trưởng 。

次thứ 不bất 正chánh 思tư 惟duy 。 至chí 增tăng 長trưởng 明minh 行hành 支chi 文văn 有hữu 七thất 句cú 初sơ 三tam 行hành 過quá 次thứ 三tam 行hành 體thể 後hậu 一nhất 結kết 成thành 。

初sơ 云vân 不bất 正chánh 思tư 惟duy 。 者giả 是thị 行hành 俱câu 無vô 明minh 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 此thử 為vi 無vô 明minh 因nhân 。 亦diệc 無vô 明minh 攝nhiếp 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 故cố 因nhân 果quả 互hỗ 舉cử 次thứ 句cú 就tựu 人nhân 彰chương 過quá 謂vị 起khởi 妄vọng 行hành 者giả 必tất 是thị 凡phàm 夫phu 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 求cầu 有hữu 造tạo 業nghiệp 故cố 故cố 初Sơ 地Địa 云vân 凡phàm 所sở 作tác 業nghiệp 皆giai 顛điên 倒đảo 相tương 應ứng 反phản 示thị 菩Bồ 薩Tát 勝thắng 義nghĩa 謂vị 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 行hành 於ư 有hữu 起khởi 於ư 善thiện 行hành 以dĩ 明minh 為vi 因nhân 不bất 求cầu 有hữu 造tạo 不bất 名danh 妄vọng 行hành 下hạ 句cú 就tựu 法pháp 彰chương 過quá 論luận 云vân 示thị 於ư 解giải 脫thoát 處xứ 不bất 正chánh 行hạnh 故cố 若nhược 行hành 涅Niết 槃Bàn 路lộ 方phương 為vi 正Chánh 道Đạo (# 初sơ 云vân 不bất 正chánh 者giả 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 者giả 為vi 無vô 明minh 支chi 通thông 諸chư 煩phiền 惱não 已dĩ 如như 前tiền 明minh 今kim 取thủ 正chánh 起khởi 行hành 時thời 迷mê 於ư 行hành 過quá 即tức 行hành 俱câu 無vô 明minh 非phi 前tiền 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 支chi 攝nhiếp 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 者giả 取thủ 第đệ 二nhị 意ý 為vi 無vô 明minh 支chi 要yếu 與dữ 行hành 俱câu 獨độc 頭đầu 起khởi 者giả 非phi 無vô 明minh 支chi 則tắc 此thử 一nhất 句cú 猶do 是thị 無vô 明minh 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 論luận 經kinh 但đãn 云vân 恆hằng 隨tùy 邪tà 念niệm 妄vọng 行hành 邪tà 道đạo 。 邪tà 念niệm 即tức 是thị 無vô 明minh 。 異dị 名danh 是thị 故cố 論luận 云vân 恆hằng 隨tùy 邪tà 念niệm 示thị 無vô 明minh 因nhân 遠viễn 公công 釋thích 云vân 明minh 行hành 用dụng 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 者giả 即tức 三tam 十thập 七thất 經kinh 南nam 經kinh 三tam 十thập 三tam 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 因nhân 說thuyết 無vô 明minh 是thị 一nhất 切thiết 諸chư 漏lậu 。 根căn 本bổn 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 世Thế 尊Tôn 如Như 來Lai 昔tích 於ư 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 說thuyết 言ngôn 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 因nhân 緣duyên 生sanh 於ư 貪tham 欲dục 瞋sân 癡si 。 今kim 何hà 因nhân 緣duyên 。 乃nãi 說thuyết 無vô 明minh 佛Phật 言ngôn 善thiện 男nam 子tử 如như 是thị 二nhị 法Pháp 。 互hỗ 為vi 因nhân 果quả 互hỗ 相tương 增tăng 長trưởng 不bất 善thiện 。 思tư 惟duy 生sanh 於ư 無vô 明minh 。 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 生sanh 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 善thiện 男nam 子tử 其kỳ 能năng 生sanh 長trưởng 諸chư 煩phiền 惱não 者giả 。 皆giai 悉tất 名danh 為vi 。 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 親thân 近cận 如như 是thị 。 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 釋thích 曰viết 既ký 互hỗ 相tương 生sanh 故cố 即tức 無vô 明minh 瑜du 伽già 問vấn 云vân 若nhược 說thuyết 無vô 明minh 以dĩ 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 。 為vi 因nhân 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 於ư 緣duyên 起khởi 教giáo 中trung 不bất 先tiên 說thuyết 耶da 答đáp 彼bỉ 唯duy 是thị 不bất 斷đoạn 因nhân 非phi 雜tạp 染nhiễm 因nhân 故cố 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 非phi 不bất 愚ngu 者giả 起khởi 此thử 作tác 意ý 依y 雜tạp 染nhiễm 因nhân 說thuyết 緣duyên 起khởi 教giáo 無vô 明minh 自tự 性tánh 。 是thị 染nhiễm 汙ô 法pháp 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 。 自tự 性tánh 非phi 染nhiễm 汙ô 故cố 彼bỉ 不bất 能năng 染nhiễm 汙ô 無vô 明minh 然nhiên 由do 無vô 明minh 力lực 所sở 染nhiễm 汙ô 又hựu 生sanh 雜tạp 染nhiễm 業nghiệp 煩phiền 惱não 力lực 之chi 所sở 熏huân 發phát 業nghiệp 之chi 初sơ 因nhân 謂vị 初sơ 緣duyên 起khởi 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 。 釋thích 曰viết 若nhược 瑜du 伽già 意ý 則tắc 前tiền 凡phàm 夫phu 無vô 智trí 。 是thị 起khởi 業nghiệp 無vô 明minh 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 非phi 無vô 明minh 體thể 不bất 立lập 為vi 支chi 今kim 明minh 能năng 生sanh 無vô 明minh 亦diệc 無vô 明minh 攝nhiếp 瑜du 伽già 剋khắc 體thể 此thử 經Kinh 從tùng 通thông 言ngôn 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 因nhân 果quả 互hỗ 舉cử 者giả 此thử 中trung 正chánh 明minh 行hành 支chi 即tức 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 故cố 云vân 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 即tức 舉cử 其kỳ 因nhân 前tiền 正chánh 說thuyết 起khởi 業nghiệp 無vô 明minh 即tức 舉cử 其kỳ 果quả 故cố 云vân 互hỗ 舉cử 若nhược 凖# 涅Niết 槃Bàn 無vô 明minh 能năng 生sanh 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 則tắc 知tri 無vô 明minh 亦diệc 有hữu 因nhân 義nghĩa 正chánh 為vi 支chi 體thể 不bất 可khả 說thuyết 因nhân 耳nhĩ 次thứ 句cú 就tựu 人nhân 彰chương 過quá 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 一nhất 釋thích 經kinh 二nhị 故cố 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 證chứng 既ký 言ngôn 顛điên 倒đảo 相tương 應ứng 即tức 是thị 求cầu 有hữu 迷mê 三tam 界giới 苦khổ 謂vị 為vi 樂lạc 。 故cố 三tam 反phản 示thị 下hạ 即tức 是thị 論luận 釋thích 四tứ 謂vị 菩Bồ 薩Tát 。 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 即tức 唯duy 識thức 諸chư 門môn 分phân 別biệt 中trung 第đệ 六lục 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 門môn 謂vị 有hữu 支chi 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 非phi 有hữu 支chi 故cố 菩Bồ 薩Tát 勝thắng 義nghĩa 即tức 是thị 無vô 漏lậu 亦diệc 是thị 第đệ 十thập 一nhất 。 學học 無Vô 學Học 分phân 別biệt 門môn 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 一nhất 切thiết 皆giai 唯duy 非phi 學học 無Vô 學Học 聖thánh 人nhân 者giả 所sở 起khởi 有hữu 漏lậu 善thiện 業nghiệp 明minh 為vi 緣duyên 故cố 違vi 有hữu 支chi 故cố 非phi 有hữu 支chi 攝nhiếp 由do 此thử 應ưng 知tri 。 聖thánh 必tất 不bất 造tạo 感cảm 後hậu 有hữu 業nghiệp 於ư 後hậu 苦khổ 果quả 不bất 迷mê 求cầu 故cố 故cố 今kim 疏sớ/sơ 文văn 用dụng 於ư 彼bỉ 意ý 體thể 虗hư 不bất 真chân 故cố 名danh 妄vọng 行hành 菩Bồ 薩Tát 善thiện 知tri 故cố 不bất 名danh 妄vọng 若nhược 行hành 涅Niết 槃Bàn 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận )# 。

次thứ 三tam 句cú 辨biện 行hành 體thể 相tướng 以dĩ 三tam 業nghiệp 相tương 應ứng 。 思tư 造tạo 三tam 行hành 故cố 謂vị 由do 迷mê 異dị 熟thục 愚ngu 違vi 正chánh 信tín 解giải 起khởi 感cảm 三tam 途đồ 惡ác 業nghiệp 及cập 人nhân 天thiên 別biệt 報báo 苦khổ 業nghiệp 皆giai 名danh 罪tội 行hành 然nhiên 別biệt 必tất 兼kiêm 總tổng 唯duy 感cảm 別biệt 報báo 非phi 行hành 支chi 故cố 由do 迷mê 真chân 實thật 義nghĩa 愚ngu 不bất 知tri 三tam 界giới 皆giai 苦khổ 。 妄vọng 謂vị 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 起khởi 欲dục 界giới 善thiện 業nghiệp 名danh 福phước 行hành 八bát 禪thiền 淨tịnh 業nghiệp 名danh 不bất 動động 行hành (# 以dĩ 三tam 業nghiệp 相tương 應ứng 。 者giả 總tổng 出xuất 業nghiệp 體thể 亦diệc 即tức 唯duy 識thức 第đệ 八bát 三tam 性tánh 分phân 別biệt 門môn 大Đại 乘Thừa 三tam 業nghiệp 皆giai 思tư 為vi 體thể 動động 身thân 之chi 思tư 名danh 為vi 身thân 業nghiệp 發phát 語ngữ 之chi 思tư 名danh 為vi 語ngữ 業nghiệp 思tư 之chi 當đương 體thể 即tức 是thị 意ý 業nghiệp 三tam 行hành 即tức 是thị 經Kinh 中trung 三tam 句cú 皆giai 通thông 三tam 業nghiệp 則tắc 通thông 色sắc 非phi 色sắc 位vị 謂vị 由do 下hạ 顯hiển 三tam 業nghiệp 相tương/tướng 然nhiên 愚ngu 略lược 有hữu 二nhị 一nhất 迷mê 異dị 熟thục 義nghĩa 愚ngu 一nhất 迷mê 真chân 實thật 義nghĩa 愚ngu 初sơ 愚ngu 謂vị 迷mê 當đương 報báo 不bất 知tri 善thiện 惡ác 。 惑hoặc 當đương 苦khổ 樂lạc 故cố 於ư 現hiện 在tại 恣tứ 情tình 造tạo 惡ác 謂vị 殺sát 生sanh 等đẳng 。 有hữu 三tam 品phẩm 故cố 成thành 三tam 塗đồ 因nhân 如như 二nhị 地địa 說thuyết 及cập 人nhân 天thiên 者giả 五Ngũ 戒Giới 及cập 下hạ 品phẩm 十Thập 善Thiện 是thị 人nhân 總tổng 報báo 之chi 業nghiệp 前tiền 曾tằng 損tổn 他tha 感cảm 諸chư 根căn 缺khuyết 等đẳng 即tức 是thị 別biệt 報báo 曾tằng 決quyết 罰phạt 他tha 亦diệc 招chiêu 此thử 報báo 故cố 為vi 苦khổ 業nghiệp 然nhiên 別biệt 下hạ 釋thích 感cảm 別biệt 報báo 非phi 屬thuộc 行hành 支chi 義nghĩa 唯duy 識thức 亦diệc 云vân 由do 此thử 一nhất 切thiết 順thuận 現hiện 受thọ 業nghiệp 別biệt 助trợ 當đương 業nghiệp 皆giai 非phi 行hành 支chi 以dĩ 無vô 明minh 支chi 於ư 發phát 業nghiệp 中trung 有hữu 能năng 通thông 發phát 總tổng 別biệt 報báo 者giả 有hữu 能năng 但đãn 發phát 總tổng 報báo 之chi 者giả 亦diệc 有hữu 但đãn 發phát 別biệt 報báo 之chi 者giả 唯duy 取thủ 初sơ 二nhị 為vi 無vô 明minh 支chi 之chi 所sở 發phát 起khởi 。 行hành 支chi 所sở 攝nhiếp 第đệ 三tam 非phi 是thị 行hành 支chi 所sở 攝nhiếp 故cố 疏sớ/sơ 揀giản 云vân 唯duy 感cảm 別biệt 報báo 非phi 行hành 支chi 故cố 有hữu 迷mê 真chân 實thật 者giả 即tức 第đệ 二nhị 愚ngu 三tam 界giới 苦khổ 果quả 業nghiệp 惑hoặc 是thị 集tập 即tức 道Đạo 理lý 勝thắng 義nghĩa 故cố 名danh 真chân 實thật 今kim 謂vị 苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 迷mê 業nghiệp 是thị 集tập 故cố 起khởi 福phước 行hành 八bát 禪thiền 淨tịnh 業nghiệp 亦diệc 是thị 此thử 愚ngu )# 後hậu 句cú 結kết 成thành 行hành 支chi 謂vị 作tác 已dĩ 無vô 悔hối 積tích 集tập 增tăng 長trưởng 。 有hữu 遷thiên 流lưu 故cố 。

於ư 諸chư 行hành 中trung 。 植thực 心tâm 種chủng 子tử 有hữu 漏lậu 有hữu 取thủ 。

次thứ 於ư 諸chư 行hành 下hạ 明minh 識thức 支chi 謂vị 既ký 發phát 行hạnh 已dĩ 由do 行hành 熏huân 心tâm 令linh 此thử 本bổn 識thức 能năng 招chiêu 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 故cố 名danh 之chi 為vi 種chủng 若nhược 無vô 行hành 熏huân 終chung 不bất 成thành 種chủng 故cố 云vân 於ư 諸chư 行hành 中trung 。 植thực 心tâm 種chủng 子tử 。

即tức 是thị 所sở 引dẫn 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 於ư 一nhất 剎sát 那na 。 為vi 行hành 所sở 集tập 無vô 有hữu 前tiền 後hậu 約ước 為vi 異dị 熟thục 六lục 根căn 之chi 種chủng 名danh 六lục 處xứ 支chi 為vi 異dị 熟thục 觸xúc 受thọ 種chủng 名danh 觸xúc 受thọ 支chi 除trừ 本bổn 識thức 種chủng 為vi 識thức 支chi 體thể 及cập 此thử 三tam 種chủng 諸chư 餘dư 異dị 熟thục 蘊uẩn 種chủng 皆giai 名danh 色sắc 支chi 故cố 無vô 前tiền 後hậu 因nhân 位vị 難nan 知tri 但đãn 依y 當đương 起khởi 分phần/phân 位vị 說thuyết 五ngũ 有hữu 殊thù 五ngũ 不bất 離ly 心tâm 但đãn 名danh 心tâm 種chủng 又hựu 隱ẩn 餘dư 四tứ 就tựu 現hiện 說thuyết 故cố (# 即tức 是thị 所sở 引dẫn 下hạ 一nhất 總tổng 明minh 五ngũ 種chủng 是thị 所sở 引dẫn 支chi 約ước 為vi 異dị 熟thục 下hạ 二nhị 別biệt 示thị 五ngũ 相tương/tướng 既ký 云vân 此thử 五ngũ 起khởi 無vô 前tiền 後hậu 故cố 。 不bất 依y 次thứ 而nhi 論luận 具cụ 云vân 此thử 中trung 識thức 種chủng 謂vị 本bổn 識thức 因nhân 除trừ 後hậu 三tam 因nhân 餘dư 因nhân 皆giai 是thị 名danh 色sắc 種chủng 攝nhiếp 後hậu 之chi 三tam 因nhân 如như 名danh 次thứ 第đệ 即tức 後hậu 三tam 種chủng 釋thích 曰viết 三tam 因nhân 即tức 六lục 處xứ 觸xúc 受thọ 疏sớ/sơ 已dĩ 別biệt 配phối 識thức 支chi 即tức 是thị 第đệ 八bát 識thức 種chủng 望vọng 當đương 異dị 熟thục 親thân 因nhân 緣duyên 故cố 因nhân 位vị 難nan 知tri 下hạ 三tam 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 既ký 無vô 前tiền 後hậu 何hà 以dĩ 先tiên 識thức 後hậu 觸xúc 受thọ 耶da 故cố 為vi 此thử 通thông 五ngũ 不bất 離ly 心tâm 下hạ 會hội 釋thích 經kinh 文văn 既ký 有hữu 五ngũ 種chủng 何hà 以dĩ 但đãn 名danh 植thực 心tâm 種chủng 子tử 故cố 為vi 此thử 釋thích 而nhi 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 約ước 總tổng 別biệt 云vân 不bất 離ly 心tâm 二nhị 約ước 隱ẩn 顯hiển 兼kiêm 會hội 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 名danh 此thử 叚giả 為vi 識thức 支chi 故cố 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 皆giai 通thông 因nhân 果quả 識thức 則tắc 顯hiển 因nhân 隱ẩn 果quả 四tứ 則tắc 顯hiển 果quả 隱ẩn 因nhân 後hậu 果quả 但đãn 說thuyết 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 不bất 說thuyết 識thức 故cố )# 然nhiên 唯duy 識thức 論luận 中trung 但đãn 識thức 等đẳng 種chủng 以dĩ 為vi 所sở 引dẫn 而nhi 集tập 論luận 中trung 說thuyết 此thử 識thức 支chi 通thông 於ư 能năng 引dẫn 正chánh 取thủ 業nghiệp 種chủng 為vi 識thức 支chi 故cố 識thức 種chủng 乃nãi 是thị 名danh 色sắc 支chi 攝nhiếp 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 通thông 能năng 所sở 引dẫn 業nghiệp 種chủng 識thức 種chủng 俱câu 名danh 識thức 故cố 識thức 種chủng 但đãn 是thị 名danh 色sắc 所sở 依y 非phi 名danh 色sắc 故cố 不bất 同đồng 集tập 論luận (# 然nhiên 唯duy 識thức 下hạ 第đệ 二nhị 會hội 通thông 集tập 論luận 欲dục 顯hiển 不bất 同đồng 故cố 舉cử 集tập 論luận 識thức 為vi 能năng 引dẫn 是thị 彼bỉ 所sở 立lập 正chánh 取thủ 業nghiệp 種chủng 是thị 出xuất 所sở 以dĩ 以dĩ 行hành 熏huân 心tâm 招chiêu 當đương 果quả 識thức 故cố 為vi 識thức 支chi 若nhược 爾nhĩ 識thức 種chủng 何hà 𢪛# 故cố 云vân 名danh 色sắc 名danh 色sắc 寬khoan 故cố 業nghiệp 種chủng 識thức 種chủng 下hạ 二nhị 正chánh 辯biện 所sở 立lập 由do 業nghiệp 熏huân 識thức 招chiêu 於ư 當đương 識thức 故cố 以dĩ 二nhị 種chủng 名danh 為vi 識thức 支chi 業nghiệp 種chủng 能năng 引dẫn 識thức 種chủng 所sở 引dẫn 共cộng 為vi 識thức 支chi 識thức 種chủng 但đãn 是thị 下hạ 三tam 出xuất 彼bỉ 難nạn/nan 意ý 結kết 彈đàn 集tập 論luận 言ngôn 但đãn 是thị 所sở 依y 非phi 名danh 色sắc 體thể 依y 根căn 本bổn 識thức 方phương 說thuyết 餘dư 識thức 有hữu 羯yết 剌lạt 藍lam 故cố 為vi 果quả 既ký 爾nhĩ 為vi 因nhân 亦diệc 然nhiên )# 今kim 經kinh 意ý 同đồng 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 通thông 取thủ 二nhị 故cố 雙song 舉cử 行hành 識thức (# 今kim 經kinh 意ý 下hạ 第đệ 二nhị 會hội 今kim 經kinh 故cố 雙song 舉cử 行hành 識thức 出xuất 同đồng 之chi 文văn 既ký 言ngôn 於ư 諸chư 行hành 中trung 。 植thực 心tâm 種chủng 子tử 義nghĩa 當đương 識thức 支chi 明minh 通thông 取thủ 二nhị )# 論luận 云vân 此thử 中trung 起khởi 心tâm 種chủng 子tử 者giả 示thị 生sanh 老lão 死tử 體thể 性tánh 者giả 謂vị 未vị 來lai 二nhị 果quả 以dĩ 此thử 識thức 種chủng 為vi 親thân 因nhân 故cố (# 論luận 云vân 此thử 中trung 下hạ 三tam 申thân 今kim 論luận 釋thích 顯hiển 心tâm 偏thiên 得đắc 種chủng 名danh 亦diệc 顯hiển 此thử 是thị 因nhân 緣duyên 。 之chi 義nghĩa )# 次thứ 有hữu 漏lậu 有hữu 取thủ 。 成thành 上thượng 種chủng 義nghĩa 謂vị 行hành 及cập 識thức 等đẳng 名danh 言ngôn 種chủng 子tử 皆giai 通thông 無vô 漏lậu 今kim 與dữ 三tam 漏lậu 相tương 應ứng 故cố 名danh 有hữu 支chi 如như 初Sơ 地Địa 中trung 以dĩ 欲dục 等đẳng 四tứ 流lưu 起khởi 心tâm 種chủng 故cố 有hữu 漏lậu 是thị 愛ái 有hữu 取thủ 是thị 取thủ 愛ái 取thủ 潤nhuận 故cố 能năng 招chiêu 後hậu 有hữu (# 次thứ 有hữu 漏lậu 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 初sơ 總tổng 顯hiển 文văn 意ý 二nhị 如như 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 證chứng 彼bỉ 經Kinh 云vân 欲dục 流lưu 有hữu 流lưu 無vô 明minh 流lưu 見kiến 流lưu 起khởi 心tâm 意ý 識thức 種chủng 。 子tử 三tam 有hữu 漏lậu 下hạ 別biệt 釋thích 經kinh 文văn 既ký 舉cử 愛ái 取thủ 種chủng 未vị 潤nhuận 時thời 但đãn 名danh 所sở 引dẫn 愛ái 取thủ 潤nhuận 竟cánh 故cố 名danh 能năng 生sanh )# 。

復phục 起khởi 後hậu 有hữu 。 生sanh 及cập 老lão 死tử 。 所sở 謂vị 業nghiệp 為vi 田điền 識thức 為vi 種chủng 無vô 明minh 闇ám 覆phú 。 愛ái 水thủy 為vi 潤nhuận 。 我ngã 慢mạn 溉cái 灌quán 。 見kiến 網võng 增tăng 長trưởng 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。

次thứ 復phục 起khởi 下hạ 辨biện 名danh 色sắc 支chi 初sơ 之chi 二nhị 句cú 文văn 含hàm 二nhị 意ý 一nhất 者giả 成thành 上thượng 種chủng 義nghĩa 由do 起khởi 生sanh 死tử 心tâm 得đắc 種chủng 名danh 二nhị 者giả 總tổng 標tiêu 後hậu 義nghĩa 現hiện 行hành 名danh 等đẳng 皆giai 生sanh 老lão 死tử 故cố 即tức 同đồng 初Sơ 地Địa 於ư 三tam 界giới 田điền 中trung 復phục 生sanh 苦khổ 芽nha 。

所sở 謂vị 下hạ 別biệt 亦diệc 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 通thông 約ước 十thập 二nhị 自tự 至chí 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 是thị 識thức 生sanh 名danh 色sắc 。 (# 後hậu 所sở 謂vị 下hạ 二nhị 釋thích 別biệt 句cú 總tổng 中trung 言ngôn 現hiện 行hành 名danh 等đẳng 皆giai 生sanh 老lão 死tử 者giả 等đẳng 取thủ 五ngũ 果quả 謂vị 識thức 名danh 色sắc 六lục 入nhập 。 觸xúc 受thọ 此thử 五ngũ 從tùng 初sơ 結kết 生sanh 直trực 至chí 於ư 受thọ 諸chư 增tăng 長trưởng 位vị 總tổng 名danh 為vi 生sanh 諸chư 衰suy 變biến 位vị 名danh 之chi 為vi 老lão 。 蘊uẩn 壞hoại 為vi 死tử 不bất 離ly 此thử 五ngũ 依y 三tam 世thế 說thuyết 現hiện 在tại 五ngũ 果quả 即tức 是thị 過quá 去khứ 生sanh 老lão 死tử 也dã )# 二nhị 為vi 顯hiển 前tiền 來lai 已dĩ 具cụ 十thập 因nhân 則tắc 辨biện 有hữu 支chi 生sanh 於ư 生sanh 死tử 名danh 色sắc 居cư 初sơ 次thứ 第đệ 辨biện 耳nhĩ 謂vị 由do 前tiền 心tâm 等đẳng 五ngũ 種chủng 有hữu 漏lậu 有hữu 取thủ 。 愛ái 取thủ 潤nhuận 故cố 復phục 起khởi 後hậu 有hữu 。 是thị 標tiêu 有hữu 支chi 生sanh 於ư 二nhị 果quả 今kim 別biệt 顯hiển 有hữu 支chi 之chi 相tướng (# 二nhị 為vi 顯hiển 下hạ 此thử 明minh 二nhị 世thế 一nhất 時thời 而nhi 辯biện 能năng 生sanh 所sở 生sanh 支chi 於ư 中trung 有hữu 六lục 一nhất 略lược 標tiêu 舉cử 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 標tiêu 十thập 因nhân 生sanh 於ư 二nhị 果quả 二nhị 名danh 色sắc 下hạ 通thông 妨phương 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 若nhược 生sanh 二nhị 果quả 應ưng 云vân 生sanh 生sanh 老lão 死tử 何hà 言ngôn 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 答đáp 云vân 為vi 欲dục 顯hiển 於ư 當đương 來lai 二nhị 果quả 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 次thứ 第đệ 說thuyết 五ngũ 故cố 識thức 在tại 於ư 種chủng 名danh 色sắc 居cư 初sơ 耳nhĩ 三tam 謂vị 由do 下hạ 就tựu 經kinh 略lược 辯biện 下hạ 別biệt 當đương 具cụ )# 故cố 唯duy 識thức 云vân 愛ái 取thủ 合hợp 潤nhuận 能năng 引dẫn 業nghiệp 種chủng 及cập 所sở 引dẫn 因nhân 轉chuyển 名danh 為vi 有hữu 俱câu 能năng 近cận 有hữu 後hậu 果quả 故cố (# 故cố 唯duy 識thức 下hạ 二nhị 引dẫn 論luận 證chứng 成thành 論luận 文văn 具cụ 云vân 三tam 能năng 生sanh 支chi 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 近cận 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 故cố 謂vị 緣duyên 迷mê 內nội 異dị 熟thục 果quả 愚ngu 發phát 生sanh 能năng 招chiêu 後hậu 有hữu 諸chư 業nghiệp 為vi 緣duyên 。 引dẫn 發phát 親thân 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 位vị 五ngũ 果quả 種chủng 已dĩ （# 即tức 指chỉ 前tiền 也dã ）# 復phục 迷mê 於ư 外ngoại 增tăng 上thượng 果quả 愚ngu （# 覆phú 業nghiệp 無vô 明minh 也dã ）# 緣duyên 境cảnh 界giới 受thọ 發phát 起khởi 貪tham 愛ái （# 即tức 是thị 愛ái 支chi ）# 緣duyên 愛ái 復phục 生sanh 欲dục 等đẳng 四tứ 取thủ （# 即tức 取thủ 支chi 也dã ）# 愛ái 取thủ 合hợp 潤nhuận 能năng 引dẫn 業nghiệp 種chủng 及cập 所sở 引dẫn 因nhân （# 即tức 五ngũ 果quả 種chủng ）# 轉chuyển 名danh 為vi 有hữu 俱câu 能năng 近cận 有hữu 後hậu 有hữu 果quả 故cố 今kim 疏sớ/sơ 略lược 引dẫn 但đãn 取thủ 合hợp 潤nhuận 成thành 有hữu 義nghĩa 耳nhĩ )# 瑜du 伽già 第đệ 十thập 唯duy 說thuyết 業nghiệp 種chủng 名danh 為vi 有hữu 者giả 此thử 能năng 正chánh 感cảm 異dị 熟thục 果quả 故cố 如như 後hậu 段đoạn 說thuyết 三tam 十thập 八bát 中trung 復phục 說thuyết 唯duy 識thức 等đẳng 五ngũ 名danh 為vi 有hữu 者giả 親thân 生sanh 當đương 來lai 識thức 等đẳng 五ngũ 故cố (# 瑜du 伽già 第đệ 十thập 下hạ 三tam 會hội 通thông 異dị 解giải 總tổng 有hữu 二nhị 文văn 皆giai 唯duy 識thức 論luận 暗ám 通thông 瑜du 伽già 今kim 顯hiển 引dẫn 論luận 名danh 及cập 次thứ 耳nhĩ 初sơ 唯duy 說thuyết 業nghiệp 種chủng 意ý 云vân 因nhân 是thị 善thiện 惡ác 果quả 是thị 無vô 記ký 名danh 異dị 熟thục 果quả 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 雖tuy 正chánh 為vi 因nhân 能năng 生sanh 無vô 力lực 正chánh 生sanh 果quả 故cố 不bất 得đắc 名danh 有hữu 瑜du 伽già 問vấn 云vân 何hà 故cố 不bất 說thuyết 自tự 體thể 為vi 自tự 體thể 緣duyên 耶da 答đáp 由do 彼bỉ 自tự 體thể 若nhược 不bất 得đắc 餘dư 緣duyên 於ư 自tự 體thể 雜tạp 染nhiễm 不bất 能năng 增tăng 長trưởng 。 亦diệc 不bất 損tổn 減giảm 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 即tức 斯tư 意ý 也dã 如như 後hậu 叚giả 者giả 後hậu 叚giả 經Kinh 云vân 取thủ 所sở 起khởi 有hữu 漏lậu 業nghiệp 為vi 有hữu 是thị 也dã 三tam 十thập 八bát 下hạ 即tức 第đệ 二nhị 意ý 唯duy 取thủ 五ngũ 種chủng 意ý 取thủ 因nhân 緣duyên 揀giản 去khứ 業nghiệp 種chủng 增tăng 上thượng 緣duyên 故cố )# 實thật 則tắc 總tổng 有hữu 八bát 支chi 共cộng 立lập 有hữu 名danh 唯duy 除trừ 無vô 明minh 通thông 有hữu 成thành 九cửu 今kim 經kinh 復phục 加gia 無vô 明minh 則tắc 通thông 前tiền 十thập 因nhân 共cộng 招chiêu 二nhị 果quả (# 實thật 則tắc 總tổng 有hữu 八bát 支chi 下hạ 四tứ 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 業nghiệp 種chủng 為vi 一nhất 識thức 等đẳng 為vi 五ngũ 則tắc 所sở 潤nhuận 有hữu 六lục 是thị 有hữu 支chi 體thể 愛ái 取thủ 令linh 潤nhuận 如như 水thủy 入nhập 芽nha 能năng 所sở 合hợp 論luận 故cố 言ngôn 有hữu 八bát 合hợp 八bát 為vi 有hữu 有hữu 無vô 別biệt 體thể 故cố 云vân 假giả 有hữu 即tức 唯duy 識thức 論luận 諸chư 門môn 分phân 別biệt 中trung 假giả 實thật 分phân 別biệt 論luận 云vân 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 九cửu 實thật 三tam 假giả 一nhất 已dĩ 潤nhuận 六lục 支chi 合hợp 名danh 有hữu 故cố 二nhị 即tức 生sanh 死tử 三tam 相tương/tướng 位vị 別biệt 立lập 生sanh 死tử 故cố 今kim 當đương 其kỳ 一nhất )# 若nhược 以dĩ 十thập 二nhị 是thị 前tiền 世thế 二nhị 果quả 則tắc 一nhất 世thế 中trung 具cụ 十thập 二nhị 矣hĩ (# 若nhược 以dĩ 十thập 二nhị 下hạ 五ngũ 傍bàng 攝nhiếp 異dị 門môn 謂vị 今kim 世thế 十thập 因nhân 所sở 依y 即tức 前tiền 世thế 之chi 二nhị 果quả 故cố 成thành 十thập 二nhị 然nhiên 生sanh 老lão 死tử 離ly 識thức 等đẳng 五ngũ 雖tuy 無vô 別biệt 體thể 增tăng 長trưởng 衰suy 變biến 相tương/tướng 有hữu 異dị 故cố 是thị 假giả 有hữu 故cố 故cố 成thành 十thập 二nhị 今kim 文văn 中trung 無vô 故cố 云vân 傍bàng 攝nhiếp )# 且thả 約ước 有hữu 支chi 文văn 有hữu 六lục 緣duyên (# 且thả 約ước 有hữu 支chi 下hạ 第đệ 六lục 依y 文văn 正chánh 解giải 上thượng 二nhị 句cú 標tiêu 由do 上thượng 開khai 二nhị 義nghĩa 今kim 癡si 識thức 生sanh 名danh 色sắc 。 但đãn 取thủ 有hữu 生sanh 於ư 生sanh 故cố 云vân 且thả 約ước 有hữu 支chi )# 一nhất 業nghiệp 為vi 田điền 即tức 是thị 行hành 種chủng 望vọng 所sở 生sanh 果quả 但đãn 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 故cố (# 一nhất 業nghiệp 為vi 田điền 下hạ 別biệt 釋thích 即tức 是thị 行hành 種chủng 者giả 現hiện 行hành 之chi 業nghiệp 當đương 念niệm 即tức 謝tạ 熏huân 識thức 為vi 種chủng 是thị 所sở 潤nhuận 故cố 望vọng 所sở 生sanh 果quả 者giả 如như 田điền 無vô 種chủng 不bất 能năng 生sanh 故cố )# 二nhị 識thức 為vi 種chủng 即tức 是thị 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 為vi 後hậu 生sanh 死tử 作tác 親thân 因nhân 故cố 如như 世thế 種chúng 植thực 依y 田điền 肥phì 瘦sấu 然nhiên 其kỳ 菽# 麥mạch 隨tùy 自tự 種chủng 生sanh 論luận 總tổng 釋thích 云vân 隨tùy 順thuận 攝nhiếp 取thủ 。 罪tội 福phước 等đẳng 行hành 業nghiệp 為vi 地địa 故cố 此thử 正chánh 明minh 隨tùy 順thuận 於ư 愛ái 攝nhiếp 前tiền 行hành 識thức 之chi 種chủng 而nhi 成thành 有hữu 支chi 也dã (# 二nhị 識thức 為vi 種chủng 者giả 此thử 識thức 為vi 種chủng 以dĩ 識thức 等đẳng 五ngũ 未vị 至chí 現hiện 行hành 即tức 名danh 言ngôn 種chủng 望vọng 於ư 後hậu 世thế 生sanh 死tử 之chi 果quả 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 故cố 云vân 親thân 因nhân 此thử 即tức 自tự 體thể 緣duyên 起khởi 也dã 次thứ 如như 世thế 下hạ 雙song 喻dụ 上thượng 二nhị 若nhược 無vô 業nghiệp 因nhân 識thức 不bất 成thành 種chủng 故cố 感cảm 苦khổ 樂lạc 唯duy 善thiện 惡ác 業nghiệp 是thị 故cố 識thức 種chủng 三tam 習tập 氣khí 中trung 唯duy 是thị 名danh 言ngôn 非phi 有hữu 支chi 故cố )# 三tam 無vô 明minh 闇ám 覆phú 。 論luận 主chủ 取thủ 前tiền 經kinh 無vô 明minh 故cố 云vân 前tiền 說thuyết 無vô 智trí 闇ám 障chướng 無vô 明minh 覆phú 蔽tế 。 此thử 則tắc 依y 於ư 等đẳng 能năng 發phát 起khởi 遠viễn 為vi 助trợ 故cố 亦diệc 是thị 舉cử 於ư 前tiền 世thế 例lệ 今kim 世thế 故cố 準chuẩn 唯duy 識thức 意ý 非phi 前tiền 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 即tức 是thị 覆phú 業nghiệp 無vô 明minh 亦diệc 是thị 愛ái 攝nhiếp 即tức 迷mê 外ngoại 增tăng 上thượng 果quả 愚ngu 又hựu 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 潤nhuận 故cố 以dĩ 約ước 十thập 因nhân 同đồng 一nhất 世thế 故cố (# 三tam 無vô 明minh 者giả 釋thích 此thử 一nhất 句cú 就tựu 文văn 分phần/phân 四tứ 一nhất 舉cử 論luận 釋thích 二nhị 此thử 則tắc 下hạ 釋thích 論luận 意ý 言ngôn 等đẳng 能năng 發phát 起khởi 者giả 即tức 俱câu 舍xá 論luận 等đẳng 起khởi 之chi 義nghĩa 論luận 云vân 等đẳng 起khởi 有hữu 二nhị 種chủng 因nhân 及cập 緣duyên 剎sát 那na 如như 次thứ 第đệ 應ưng 知tri 。 名danh 轉chuyển 名danh 隨tùy 轉chuyển 釋thích 曰viết 初sơ 句cú 標tiêu 表biểu 無vô 表biểu 色sắc 等đẳng 起khởi 有hữu 二nhị 種chủng 次thứ 句cú 分phân 別biệt 一nhất 因nhân 等đẳng 起khởi 二nhị 緣duyên 等đẳng 起khởi 發phát 業nghiệp 前tiền 心tâm 名danh 因nhân 等đẳng 起khởi 在tại 先tiên 為vi 因nhân 故cố 與dữ 業nghiệp 俱câu 心tâm 名danh 緣duyên 剎sát 那na 等đẳng 起khởi 同đồng 剎sát 那na 時thời 故cố 下hạ 句cú 立lập 名danh 因nhân 等đẳng 起khởi 心tâm 名danh 轉chuyển 轉chuyển 名danh 為vi 起khởi 將tương 作tác 業nghiệp 時thời 能năng 引dẫn 發phát 故cố 剎sát 那na 等đẳng 起khởi 名danh 為vi 隨tùy 轉chuyển 謂vị 隨tùy 業nghiệp 轉chuyển 正chánh 作tác 業nghiệp 時thời 不bất 相tương 離ly 故cố 。 解giải 曰viết 今kim 取thủ 業nghiệp 前tiền 無vô 明minh 即tức 因nhân 等đẳng 起khởi 也dã 故cố 遠viễn 為vi 助trợ 三tam 引dẫn 例lệ 釋thích 即tức 依y 三tam 世thế 為vi 例lệ 前tiền 世thế 無vô 明minh 既ký 具cụ 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 今kim 現hiện 愛ái 取thủ 之chi 中trung 亦diệc 具cụ 諸chư 惑hoặc 故cố 四tứ 引dẫn 他tha 論luận 此thử 之chi 無vô 明minh 亦diệc 是thị 能năng 潤nhuận 愛ái 取thủ 所sở 攝nhiếp 前tiền 是thị 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 此thử 是thị 覆phú 業nghiệp 無vô 明minh 故cố 不bất 同đồng 即tức 迷mê 外ngoại 增tăng 上thượng 果quả 愚ngu 者giả 出xuất 愛ái 支chi 中trung 無vô 明minh 之chi 相tướng 亦diệc 唯duy 識thức 文văn 如như 前tiền 已dĩ 引dẫn 次thứ 又hựu 諸chư 煩phiền 惱não 下hạ 亦diệc 唯duy 識thức 文văn 為vi 成thành 前tiền 義nghĩa 又hựu 亦diệc 不bất 局cục 迷mê 外ngoại 增tăng 上thượng 故cố 唯duy 識thức 云vân 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 皆giai 能năng 潤nhuận 業nghiệp 而nhi 潤nhuận 業nghiệp 位vị 愛ái 取thủ 力lực 勝thắng 耳nhĩ 次thứ 以dĩ 約ước 十thập 因nhân 者giả 十thập 因nhân 同đồng 世thế 必tất 是thị 生sanh 報báo 之chi 業nghiệp 能năng 發phát 能năng 潤nhuận 一nhất 處xứ 俱câu 故cố 若nhược 遠viễn 公công 意ý 無vô 明minh 有hữu 四tứ 一nhất 迷mê 理lý 無vô 明minh 義nghĩa 通thông 終chung 始thỉ 二nhị 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 在tại 於ư 行hành 前tiền 三tam 覆phú 業nghiệp 無vô 明minh 此thử 在tại 行hành 後hậu 識thức 前tiền 四tứ 受thọ 生sanh 無vô 明minh 與dữ 識thức 同đồng 時thời 或hoặc 在tại 識thức 後hậu 望vọng 過quá 去khứ 種chủng 子tử 心tâm 識thức 在tại 於ư 識thức 後hậu 望vọng 能năng 生sanh 識thức 與dữ 識thức 同đồng 時thời 今kim 是thị 第đệ 四tứ 受thọ 生sanh 無vô 明minh )# 四tứ 愛ái 水thủy 為vi 潤nhuận 。 論luận 主chủ 指chỉ 前tiền 常thường 求cầu 有hữu 無vô 之chi 愛ái 即tức 是thị 舉cử 例lệ 亦diệc 即tức 是thị 前tiền 標tiêu 中trung 有hữu 漏lậu 以dĩ 前tiền 有hữu 愛ái 無vô 明minh 攝nhiếp 故cố (# 論luận 主chủ 指chỉ 前tiền 者giả 故cố 論luận 云vân 常thường 求cầu 有hữu 無vô 愛ái 水thủy 潤nhuận 故cố 明minh 是thị 指chỉ 前tiền 今kim 云vân 即tức 是thị 舉cử 例lệ 者giả 此thử 中trung 之chi 愛ái 不bất 異dị 無vô 明minh 支chi 中trung 愛ái 故cố 亦diệc 即tức 是thị 前tiền 者giả 前tiền 云vân 有hữu 漏lậu 是thị 愛ái 有hữu 取thủ 是thị 取thủ 故cố 是thị 此thử 中trung 愛ái 支chi 以dĩ 前tiền 有hữu 愛ái 者giả 彼bỉ 是thị 無vô 明minh 中trung 愛ái 即tức 發phát 業nghiệp 愛ái 耳nhĩ 今kim 是thị 潤nhuận 業nghiệp 之chi 愛ái 故cố 不bất 同đồng 也dã )# 五ngũ 我ngã 慢mạn 溉cái 灌quán 。 者giả 即tức 是thị 取thủ 支chi 要yếu 數số 溉cái 灌quán 方phương 生sanh 有hữu 芽nha 我ngã 語ngữ 等đẳng 取thủ 為vi 我ngã 慢mạn 故cố 若nhược 悟ngộ 無vô 我ngã 容dung 不bất 生sanh 故cố (# 要yếu 數số 溉cái 灌quán 者giả 故cố 唯duy 識thức 云vân 於ư 潤nhuận 業nghiệp 位vị 愛ái 力lực 偏thiên 增tăng 說thuyết 愛ái 如như 水thủy 能năng 沃ốc 潤nhuận 故cố 要yếu 數số 溉cái 灌quán 方phương 生sanh 有hữu 芽nha 且thả 依y 初sơ 後hậu 分phần/phân 愛ái 取thủ 二nhị 謂vị 愛ái 初sơ 名danh 愛ái 愛ái 後hậu 名danh 取thủ 我ngã 語ngữ 等đẳng 者giả 即tức 上thượng 論luận 云vân 緣duyên 愛ái 復phục 生sanh 欲dục 等đẳng 四tứ 取thủ 釋thích 曰viết 一nhất 欲dục 取thủ 二nhị 見kiến 取thủ 三tam 戒giới 取thủ 四tứ 我ngã 語ngữ 取thủ 今kim 順thuận 經kinh 中trung 我ngã 慢mạn 之chi 言ngôn 先tiên 舉cử 我ngã 語ngữ 以dĩ 等đẳng 餘dư 三tam 言ngôn 欲dục 取thủ 者giả 謂vị 取thủ 五ngũ 妙diệu 欲dục 境cảnh 故cố 喻dụ 伽già 云vân 欲dục 取thủ 云vân 何hà 謂vị 於ư 諸chư 欲dục 所sở 生sanh 貪tham 欲dục 。 見kiến 取thủ 云vân 何hà 謂vị 除trừ 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 於ư 所sở 餘dư 見kiến 所sở 有hữu 貪tham 欲dục 。 戒giới 禁cấm 取thủ 云vân 何hà 謂vị 於ư 邪tà 願nguyện 所sở 有hữu 貪tham 欲dục 。 我ngã 語ngữ 取thủ 云vân 何hà 謂vị 於ư 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 所sở 有hữu 貪tham 欲dục 。 有hữu 人nhân 釋thích 云vân 戒giới 謂vị 惡ác 戒giới 禁cấm 謂vị 狗cẩu 牛ngưu 等đẳng 戒giới 我ngã 語ngữ 謂vị 內nội 識thức 依y 之chi 說thuyết 我ngã 故cố 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 我ngã 見kiến 我ngã 慢mạn 名danh 為vi 我ngã 語ngữ 云vân 何hà 此thử 二nhị 獨độc 名danh 我ngã 語ngữ 由do 此thử 二nhị 種chủng 說thuyết 有hữu 我ngã 故cố 我ngã 非phi 有hữu 故cố 說thuyết 名danh 我ngã 語ngữ 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 苾bật 芻sô 當đương 知tri 愚ngu 昧muội 無vô 聞văn 異dị 生sanh 之chi 類loại 。 隨tùy 假giả 言ngôn 說thuyết 起khởi 於ư 我ngã 執chấp 於ư 中trung 無vô 我ngã 及cập 與dữ 我ngã 所sở （# 云vân 云vân ）# 瑜du 伽già 亦diệc 云vân 欲dục 取thủ 唯duy 生sanh 欲dục 界giới 苦khổ 果quả 餘dư 三tam 通thông 生sanh 三tam 界giới 苦khổ 果quả )# 六lục 見kiến 網võng 增tăng 長trưởng 亦diệc 是thị 取thủ 支chi 見kiến 取thủ 攝nhiếp 故cố 我ngã 見kiến 為vi 本bổn 諸chư 見kiến 生sanh 故cố 令linh 無vô 漏lậu 法pháp 不bất 能năng 壞hoại 故cố 。 名danh 之chi 為vi 網võng (# 令linh 無vô 漏lậu 下hạ 出xuất 見kiến 網võng 名danh 意ý 網võng 即tức 是thị 喻dụ 已dĩ 下hạ 種chủng 子tử 復phục 加gia 土thổ/độ 覆phú 恐khủng 有hữu 蟲trùng 鳥điểu 羅la 之chi 以dĩ 網võng 則tắc 禽cầm 獸thú 不bất 能năng 侵xâm 今kim 此thử 已dĩ 下hạ 生sanh 死tử 之chi 種chủng 更cánh 羅la 見kiến 網võng 則tắc 無vô 漏lậu 鳥điểu 獸thú 不bất 能năng 侵xâm 損tổn 。 決quyết 定định 受thọ 生sanh )# 論luận 總tổng 釋thích 云vân 如như 是thị 住trụ 如như 是thị 生sanh 心tâm 者giả 總tổng 顯hiển 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 由do 無vô 明minh 愛ái 令linh 上thượng 識thức 種chủng 安an 住trụ 業nghiệp 地địa 名danh 色sắc 心tâm 生sanh 故cố (# 論luận 總tổng 釋thích 者giả 以dĩ 論luận 纔tài 釋thích 無vô 明minh 覆phú 蔽tế 。 故cố 常thường 求cầu 有hữu 無vô 愛ái 水thủy 潤nhuận 故cố 竟cánh 便tiện 云vân 如như 是thị 住trụ 如như 是thị 生sanh 心tâm 故cố 疏sớ/sơ 以dĩ 此thử 二nhị 句cú 總tổng 顯hiển 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 謂vị 識thức 為vi 能năng 住trụ 種chủng 業nghiệp 為vi 所sở 住trụ 地địa 愛ái 取thủ 無vô 明minh 是thị 住trụ 因nhân 緣duyên 故cố 云vân 由do 無vô 明minh 愛ái 令linh 上thượng 識thức 種chủng 安an 住trụ 業nghiệp 地địa 此thử 釋thích 如như 是thị 住trụ 下hạ 云vân 名danh 色sắc 心tâm 生sanh 者giả 釋thích 如như 是thị 生sanh 心tâm 名danh 色sắc 為vi 能năng 生sanh 心tâm 上thượng 皆giai 為vi 所sở 生sanh )# 次thứ 卻khước 釋thích 我ngã 慢mạn 彼bỉ 經Kinh 云vân 我ngã 心tâm 溉cái 灌quán 。 論luận 云vân 我ngã 是thị 我ngã 所sở 我ngã 我ngã 想tưởng 是thị 慢mạn 者giả 謂vị 我ngã 是thị 我ngã 所sở 釋thích 我ngã 字tự 以dĩ 非phi 但đãn 執chấp 我ngã 亦diệc 執chấp 行hành 業nghiệp 是thị 我ngã 所sở 修tu 故cố 次thứ 我ngã 我ngã 想tưởng 是thị 慢mạn 者giả 釋thích 彼bỉ 心tâm 字tự 心tâm 即tức 想tưởng 義nghĩa 依y 我ngã 起khởi 於ư 我ngã 想tưởng 。 以dĩ 陵lăng 他tha 故cố 名danh 之chi 為vi 慢mạn 正chánh 同đồng 今kim 經kinh (# 次thứ 卻khước 釋thích 我ngã 慢mạn 者giả 言ngôn 卻khước 釋thích 者giả 經kinh 有hữu 六lục 句cú 方phương 釋thích 於ư 四tứ 慢mạn 見kiến 未vị 釋thích 便tiện 即tức 總tổng 釋thích 已dĩ 竟cánh 更cánh 釋thích 慢mạn 見kiến 故cố 云vân 卻khước 釋thích 謂vị 我ngã 是thị 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 文văn )# 次thứ 釋thích 見kiến 網võng 云vân 我ngã 生sanh 不bất 生sanh 生sanh 即tức 是thị 常thường 不bất 生sanh 是thị 斷đoạn 斷đoạn 常thường 為vi 本bổn 具cụ 足túc 六lục 十thập 二nhị 。 見kiến 故cố 末mạt 句cú 云vân 如như 是thị 種chủng 種chủng 。 諸chư 見kiến 也dã (# 次thứ 釋thích 見kiến 網võng 者giả 此thử 中trung 論luận 文văn 具cụ 云vân 我ngã 生sanh 不bất 生sanh 如như 是thị 。 等đẳng 種chủng 種chủng 見kiến 網võng 餘dư 是thị 疏sớ/sơ 釋thích )# 如như 初Sơ 地Địa 中trung 始thỉ 於ư 無vô 明minh 終chung 至chí 識thức 支chi 皆giai 名danh 邪tà 見kiến 然nhiên 遠viễn 公công 諸chư 德đức 皆giai 云vân 我ngã 我ngã 所sở 者giả 。 受thọ 生sanh 之chi 時thời 自tự 見kiến 己kỷ 身thân 。 名danh 之chi 為vi 我ngã 見kiến 父phụ 母mẫu 精tinh 血huyết 名danh 為vi 我ngã 所sở 。 又hựu 謂vị 父phụ 母mẫu 是thị 我ngã 夫phu 妻thê 當đương 受thọ 生sanh 時thời 與dữ 父phụ 母mẫu 競cạnh 色sắc 謂vị 已dĩ 諍tranh 得đắc 便tiện 起khởi 勝thắng 想tưởng 故cố 名danh 為vi 慢mạn 我ngã 生sanh 者giả 我ngã 唯duy 此thử 處xứ 生sanh 不bất 於ư 餘dư 處xứ 生sanh 此thử 並tịnh 通thông 取thủ 中trung 有hữu 求cầu 生sanh 之chi 愛ái 於ư 理lý 無vô 失thất (# 如như 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 證chứng 意ý 云vân 初Sơ 地Địa 從tùng 無vô 明minh 下hạ 有hữu 九cửu 句cú 經kinh 皆giai 名danh 邪tà 見kiến 今kim 上thượng 六lục 句cú 經kinh 文văn 無vô 明minh 業nghiệp 識thức 皆giai 名danh 見kiến 網võng )# 然nhiên 上thượng 諸chư 句cú 皆giai 明minh 能năng 生sanh 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 即tức 是thị 所sở 生sanh 當đương 報báo 五ngũ 果quả 初sơ 結kết 生sanh 蘊uẩn 即tức 是thị 識thức 支chi (# 即tức 是thị 所sở 生sanh 下hạ 二nhị 立lập 理lý 合hợp 云vân 生sanh 識thức 故cố 引dẫn 俱câu 舍xá 意ý 識thức 正chánh 結kết 生sanh 蘊uẩn 故cố )# 今kim 以dĩ 前tiền 辨biện 識thức 種chủng 隱ẩn 於ư 餘dư 四tứ 今kim 辨biện 現hiện 行hành 略lược 其kỳ 總tổng 報báo 所sở 依y 欲dục 顯hiển 識thức 與dữ 名danh 色sắc 次thứ 第đệ 相tương 生sanh 。 義nghĩa 故cố 復phục 欲dục 顯hiển 其kỳ 通thông 種chủng 現hiện 故cố 故cố 有hữu 隱ẩn 顯hiển (# 今kim 以dĩ 前tiền 下hạ 初sơ 明minh 隱ẩn 顯hiển 五ngũ 種chủng 但đãn 顯hiển 心tâm 種chủng 五ngũ 現hiện 但đãn 顯hiển 後hậu 四tứ 五ngũ 種chủng 得đắc 名danh 望vọng 於ư 五ngũ 果quả 豈khởi 得đắc 五ngũ 果quả 而nhi 無vô 識thức 耶da 故cố 云vân 略lược 其kỳ 總tổng 報báo 總tổng 報báo 即tức 第đệ 八bát 識thức 大Đại 乘Thừa 第đệ 八bát 是thị 識thức 支chi 體thể 餘dư 之chi 七thất 識thức 名danh 色sắc 支chi 攝nhiếp 故cố 依y 於ư 第đệ 八bát 故cố 云vân 所sở 依y 欲dục 顯hiển 識thức 生sanh 下hạ 二nhị 出xuất 隱ẩn 顯hiển 所sở 以dĩ 所sở 以dĩ 有hữu 二nhị 一nhất 欲dục 顯hiển 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 。 故cố 若nhược 種chủng 現hiện 皆giai 五ngũ 則tắc 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 。 不bất 成thành 復phục 欲dục 顯hiển 下hạ 顯hiển 通thông 種chủng 現hiện 通thông 種chủng 異dị 小tiểu 通thông 現hiện 異dị 於ư 唯duy 識thức 之chi 義nghĩa )# 然nhiên 名danh 色sắc 等đẳng 必tất 有hữu 所sở 依y 。 本bổn 識thức 故cố 初Sơ 地Địa 云vân 於ư 三tam 界giới 田điền 復phục 生sanh 苦khổ 芽nha 所sở 謂vị 名danh 色sắc 共cộng 生sanh 。 論luận 云vân 共cộng 阿a 頼# 耶da 識thức 生sanh 故cố 即tức 此thử 後hậu 文văn 云vân 與dữ 識thức 共cộng 生sanh 。 (# 然nhiên 名danh 色sắc 下hạ 後hậu 明minh 名danh 色sắc 與dữ 識thức 不bất 相tương 離ly 故cố 。 如như 二nhị 束thúc 蘆lô 先tiên 正chánh 明minh 故cố 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 證chứng 總tổng 引dẫn 三tam 文văn 一nhất 引dẫn 前tiền 經kinh 但đãn 云vân 苦khổ 芽nha 不bất 局cục 名danh 色sắc 二nhị 引dẫn 論luận 釋thích 既ký 名danh 色sắc 共cộng 阿a 頼# 耶da 生sanh 則tắc 知tri 名danh 色sắc 依y 現hiện 行hành 識thức 三tam 即tức 此thử 下hạ 引dẫn 文văn 證chứng 次thứ 下hạ 當đương 釋thích 以dĩ 此thử 三tam 文văn 即tức 知tri 此thử 中trung 具cụ 於ư 二nhị 支chi 隱ẩn 於ư 識thức 支chi 顯hiển 名danh 色sắc 耳nhĩ )# 。

名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 。 生sanh 五ngũ 根căn 諸chư 根căn 相tướng 對đối 生sanh 觸xúc 觸xúc 對đối 生sanh 受thọ 受thọ 後hậu 希hy 求cầu 生sanh 愛ái 愛ái 增tăng 長trưởng 生sanh 取thủ 。 取thủ 增tăng 長trưởng 生sanh 有hữu 。 有hữu 生sanh 已dĩ 於ư 諸chư 趣thú 。 中trung 起khởi 五ngũ 蘊uẩn 身thân 名danh 生sanh 生sanh 已dĩ 衰suy 變biến 為vi 老lão 。 終chung 歿một 為vi 死tử 於ư 老lão 死tử 時thời 生sanh 諸chư 熱nhiệt 惱não 。 因nhân 熱nhiệt 惱não 故cố 。 憂ưu 愁sầu 悲bi 歎thán 。 眾chúng 苦khổ 皆giai 集tập 。

五ngũ 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 。 下hạ 辨biện 六lục 入nhập 等đẳng 八bát 支chi 當đương 起khởi 如như 後hậu 段đoạn 明minh 然nhiên 此thử 一nhất 段đoạn 意ý 欲dục 答đáp 於ư 受thọ 生sanh 所sở 以dĩ 故cố 具cụ 出xuất 諸chư 惑hoặc 隱ẩn 顯hiển 等đẳng 殊thù 不bất 在tại 顯hiển 相tương/tướng 顯hiển 相tương/tướng 在tại 於ư 後hậu 段đoạn (# 然nhiên 此thử 一nhất 叚giả 下hạ 出xuất 指chỉ 所sở 以dĩ 以dĩ 此thử 叚giả 中trung 未vị 欲dục 顯hiển 相tương/tướng 故cố )# 。

此thử 因nhân 緣duyên 故cố 。 集tập 無vô 有hữu 集tập 者giả 。 任nhậm 運vận 而nhi 滅diệt 。 亦diệc 無vô 滅diệt 者giả 。

二nhị 約ước 逆nghịch 觀quán 結kết 酬thù 無vô 我ngã 初sơ 二nhị 句cú 約ước 生sanh 明minh 無vô 我ngã 但đãn 曰viết 無vô 明minh 等đẳng 集tập 非phi 由do 我ngã 集tập 又hựu 上thượng 句cú 揀giản 無vô 因nhân 下hạ 句cú 揀giản 邪tà 因nhân 後hậu 二nhị 句cú 約ước 滅diệt 明minh 無vô 我ngã 剎sát 那na 性tánh 滅diệt 無vô 使sử 之chi 然nhiên (# 下hạ 句cú 揀giản 邪tà 因nhân 者giả 以dĩ 我ngã 為vi 因nhân 是thị 邪tà 因nhân 故cố 此thử 衛vệ 世thế 意ý 彼bỉ 以dĩ 神thần 我ngã 為vi 作tác 者giả 故cố 若nhược 僧Tăng 佉khư 師sư 則tắc 以dĩ 冥minh 性tánh 而nhi 為vi 作tác 者giả 我ngã 是thị 知tri 者giả 而nhi 非phi 作tác 者giả )# 。

菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 隨tùy 順thuận 觀quán 察sát 。 緣duyên 起khởi 之chi 相tướng 。

三tam 就tựu 人nhân 結kết 觀quán 如như 是thị 觀quán 者giả 。 即tức 隨tùy 順thuận 緣duyên 起khởi 。 之chi 理lý 第đệ 三tam 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 緣duyên 相tương 次thứ 第đệ 者giả 即tức 論luận 相tương/tướng 差sai 別biệt 也dã 論luận 云vân 若nhược 因nhân 緣duyên 無vô 我ngã 以dĩ 何hà 相tương/tướng 住trụ 因nhân 緣duyên 集tập 行hành 謂vị 當đương 相tương 名danh 住trụ 生sanh 後hậu 為vi 行hành 故cố 經kinh 意ý 云vân 迷mê 諸chư 諦đế 理lý 起khởi 相tương/tướng 集tập 耳nhĩ (# 論luận 云vân 下hạ 論luận 主chủ 假giả 設thiết 外ngoại 徵trưng 謂vị 當đương 相tương 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận )# 然nhiên 成thành 答đáp 相tương/tướng 三tam 通thông 是thị 有hữu 支chi 相tương 續tục 而nhi 兩lưỡng 重trọng/trùng 緣duyên 相tương/tướng 差sai 別biệt 云vân 何hà 略lược 有hữu 五ngũ 異dị 一nhất 前tiền 約ước 妄vọng 我ngã 起khởi 緣duyên 即tức 迷mê 我ngã 執chấp 此thử 約ước 迷mê 諦đế 起khởi 緣duyên 即tức 迷mê 真chân 實thật 義nghĩa (# 略lược 有hữu 五ngũ 異dị 下hạ 答đáp 顯hiển 包bao 含hàm 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 別biệt 明minh 一nhất 約ước 所sở 迷mê 有hữu 異dị 前tiền 迷mê 無vô 我ngã 即tức 迷mê 真chân 空không 此thử 迷mê 真chân 實thật 義nghĩa 即tức 是thị 妙diệu 有hữu 以dĩ 文văn 云vân 不bất 了liễu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 )# 二nhị 前tiền 約ước 緣duyên 起khởi 此thử 約ước 緣duyên 次thứ 故cố 前tiền 通thông 取thủ 十thập 因nhân 一nhất 處xứ 共cộng 起khởi 名danh 色sắc 此thử 中trung 一nhất 向hướng 單đơn 說thuyết 次thứ 第đệ (# 二nhị 約ước 起khởi 次thứ 不bất 同đồng 可khả 知tri )# 二nhị 前tiền 通thông 三tam 世thế 二nhị 世thế 以dĩ 許hứa 十thập 因nhân 同đồng 一nhất 世thế 故cố 義nghĩa 取thủ 亦diệc 通thông 五ngũ 世thế 此thử 唯duy 三tam 世thế 以dĩ 名danh 色sắc 等đẳng 唯duy 約ước 現hiện 故cố 義nghĩa 取thủ 亦diệc 通thông 一nhất 世thế (# 三tam 約ước 世thế 有hữu 通thông 局cục 言ngôn 義nghĩa 取thủ 亦diệc 通thông 五ngũ 世thế 者giả 後hậu 叚giả 當đương 明minh 言ngôn 此thử 唯duy 三tam 世thế 者giả 此thử 句cú 標tiêu 也dã 以dĩ 名danh 色sắc 等đẳng 唯duy 約ước 現hiện 故cố 者giả 出xuất 所sở 以dĩ 也dã 前tiền 叚giả 名danh 色sắc 等đẳng 五ngũ 就tựu 種chủng 為vi 義nghĩa 則tắc 是thị 二nhị 世thế 後hậu 列liệt 五ngũ 果quả 皆giai 約ước 現hiện 行hành 即tức 果quả 酬thù 昔tích 因nhân 依y 於ư 果quả 上thượng 復phục 起khởi 愛ái 取thủ 招chiêu 後hậu 生sanh 死tử 則tắc 有hữu 三tam 世thế 今kim 此thử 叚giả 中trung 既ký 唯duy 約ước 現hiện 故cố 但đãn 有hữu 三tam 義nghĩa 取thủ 亦diệc 通thông 一nhất 世thế 者giả 至chí 下hạ 當đương 知tri )# 四tứ 前tiền 文văn 欲dục 明minh 三tam 世thế 並tịnh 備bị 於ư 無vô 明minh 中trung 說thuyết 有hữu 愛ái 故cố 於ư 現hiện 在tại 中trung 說thuyết 無vô 明minh 故cố 此thử 中trung 三tam 世thế 互hỗ 有hữu 隱ẩn 顯hiển 不bất 許hứa 相tương 通thông (# 四tứ 前tiền 文văn 者giả 四tứ 約ước 緣duyên 有hữu 隱ẩn 顯hiển 言ngôn 於ư 無vô 明minh 中trung 下hạ 出xuất 備bị 相tương/tướng 也dã 無vô 明minh 在tại 於ư 過quá 去khứ 。 說thuyết 有hữu 愛ái 取thủ 則tắc 備bị 三tam 惑hoặc 矣hĩ 行hành 即tức 是thị 有hữu 未vị 潤nhuận 名danh 行hành 潤nhuận 即tức 有hữu 故cố 有hữu 二nhị 業nghiệp 矣hĩ 必tất 依y 七thất 苦khổ 別biệt 說thuyết 為vi 五ngũ 總tổng 說thuyết 為vi 二nhị 故cố 此thử 明minh 過quá 去khứ 備bị 十thập 二nhị 矣hĩ 但đãn 舉cử 經kinh 文văn 無vô 明minh 之chi 中trung 說thuyết 有hữu 愛ái 取thủ 例lệ 餘dư 必tất 有hữu 言ngôn 於ư 現hiện 在tại 中trung 說thuyết 無vô 明minh 故cố 者giả 明minh 現hiện 在tại 中trung 具cụ 十thập 二nhị 也dã 現hiện 在tại 愛ái 取thủ 之chi 內nội 既ký 有hữu 無vô 明minh 則tắc 三tam 惑hoặc 具cụ 矣hĩ 則tắc 所sở 潤nhuận 有hữu 行hành 已dĩ 同đồng 過quá 去khứ 有hữu 於ư 二nhị 支chi 無vô 明minh 行hành 也dã 現hiện 在tại 八bát 支chi 居cư 然nhiên 可khả 知tri 增tăng 長trưởng 衰suy 變biến 亦diệc 具cụ 生sanh 老lão 死tử 矣hĩ )# 五ngũ 前tiền 為vi 答đáp 難nạn/nan 此thử 為vi 辨biện 相tương/tướng 如như 論luận 意ý 故cố (# 五ngũ 前tiền 為vi 答đáp 難nạn/nan 者giả 約ước 答đáp 相tương/tướng 差sai 別biệt 及cập 取thủ 下hạ 結kết 道đạo 可khả 知tri 之chi )# 有hữu 斯tư 五ngũ 異dị 兩lưỡng 處xứ 辨biện 緣duyên 共cộng 明minh 相tướng 續tục 總tổng 破phá 癡si 倒đảo 故cố 但đãn 束thúc 為vi 十thập 門môn 之chi 一nhất 。

佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 諦đế 不bất 了liễu 故cố 名danh 無vô 明minh 。

文văn 中trung 亦diệc 二nhị 初sơ 順thuận 後hậu 逆nghịch (# 文văn 中trung 亦diệc 二nhị 下hạ 釋thích 文văn 然nhiên 下hạ 釋thích 名danh 多đa 依y 俱câu 舍xá 俱câu 舍xá 與dữ 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 七thất 義nghĩa 則tắc 全toàn 同đồng 小tiểu 有hữu 別biệt 處xứ 至chí 文văn 當đương 知tri )# 順thuận 中trung 初sơ 無vô 明minh 支chi 言ngôn 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 不bất 了liễu 者giả 然nhiên 十thập 二nhị 支chi 皆giai 依y 真chân 起khởi 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 故cố 下hạ 偈kệ 云vân 觀quán 諸chư 因nhân 緣duyên 。 實thật 義nghĩa 空không 也dã 而nhi 無vô 明minh 最tối 初sơ 親thân 迷mê 諦đế 理lý 而nhi 起khởi 於ư 行hành 。 既ký 橫hoạnh/hoành 從tùng 空không 起khởi 不bất 可khả 復phục 原nguyên 故cố 令linh 無vô 明minh 特đặc 受thọ 迷mê 稱xưng (# 初sơ 無vô 明minh 支chi 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 初sơ 辯biện 得đắc 名danh 意ý 明minh 次thứ 第đệ 辯biện 下hạ 通thông 難nạn/nan 何hà 於ư 無vô 明minh 偏thiên 受thọ 迷mê 稱xưng 後hậu 而nhi 無vô 明minh 下hạ 答đáp 顯hiển 可khả 知tri 言ngôn 顯hiển 次thứ 者giả 瑜du 伽già 問vấn 云vân 何hà 因nhân 緣duyên 。 故cố 無vô 明minh 等đẳng 支chi 作tác 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 答đáp 諸chư 愚ngu 癡si 者giả 。 要yếu 先tiên 愚ngu 於ư 所sở 應ưng 知tri 事sự 次thứ 即tức 於ư 彼bỉ 發phát 起khởi 邪tà 行hành 等đẳng 此thử 無vô 明minh 約ước 人nhân 迷mê 理lý 橫hoạnh/hoành 從tùng 空không 起khởi )# 論luận 經Kinh 云vân 諸chư 諦đế 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 即tức 四Tứ 諦Đế 也dã 故cố 對đối 法pháp 云vân 真chân 實thật 義nghĩa 愚ngu 者giả 謂vị 迷mê 四tứ 聖Thánh 諦Đế 所sở 迷mê 即tức 是thị 實thật 義nghĩa 能năng 迷mê 即tức 愚ngu (# 論luận 經Kinh 云vân 下hạ 二nhị 會hội 論luận 經kinh 以dĩ 上thượng 云vân 實thật 義nghĩa 空không 則tắc 以dĩ 真chân 空không 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 凖# 論luận 經kinh 意ý 乃nãi 是thị 四Tứ 諦Đế 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 即tức 四tứ 重trọng/trùng 勝thắng 義nghĩa 中trung 道Đạo 理lý 勝thắng 義nghĩa 故cố 次thứ 引dẫn 對đối 法pháp 證chứng 成thành 論luận 經kinh 亦diệc 順thuận 涅Niết 槃Bàn 我ngã 昔tích 與dữ 汝nhữ 。 等đẳng 不bất 識thức 四tứ 真Chân 諦Đế 是thị 故cố 久cửu 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 大đại 苦khổ 海hải 故cố 。 瑜du 伽già 中trung 廣quảng 說thuyết 無vô 明minh 歷lịch 一nhất 切thiết 法pháp 謂vị 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 若nhược 業nghiệp 若nhược 果quả 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 等đẳng 。 皆giai 是thị 無vô 明minh 。 今kim 略lược 舉cử 四Tứ 諦Đế 則tắc 無vô 所sở 不bất 攝nhiếp 。 )# 別biệt 有hữu 闇ám 法pháp 名danh 為vi 無vô 明minh 。 非phi 但đãn 遮già 詮thuyên 明minh 無vô 而nhi 已dĩ (# 別biệt 有hữu 暗ám 法pháp 下hạ 三tam 出xuất 無vô 明minh 體thể 性tánh 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 正chánh 出xuất 體thể 別biệt 有hữu 一nhất 法pháp 是thị 明minh 所sở 治trị 後hậu 非phi 但đãn 下hạ 揀giản 濫lạm 此thử 揀giản 二nhị 義nghĩa 即tức 二nhị 師sư 解giải 謂vị 一nhất 師sư 云vân 無vô 明minh 者giả 謂vị 體thể 非phi 明minh 此thử 即tức 遮già 詮thuyên 如như 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 法pháp 體thể 非phi 是thị 有hữu 無vô 故cố 第đệ 二nhị 師sư 云vân 應ưng 謂vị 明minh 無vô 此thử 但đãn 無vô 彼bỉ 明minh 處xứ 即tức 名danh 無vô 明minh 故cố 今kim 揀giản 之chi 非phi 明minh 無vô 而nhi 已dĩ 理lý 則tắc 盡tận 矣hĩ 猶do 恐khủng 難nạn 見kiến 具cụ 引dẫn 論luận 釋thích 俱câu 舍xá 第đệ 十thập 論luận 云vân 無vô 明minh 何hà 義nghĩa （# 同đồng 也dã ）# 謂vị 體thể 非phi 明minh （# 即tức 第đệ 一nhất 師sư 非phi 前tiền 智trí 明minh ）# 若nhược 爾nhĩ 無vô 明minh 應ưng 是thị 眼nhãn 等đẳng 釋thích 曰viết 難nạn/nan 也dã 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 亦diệc 非phi 智trí 明minh 故cố 論luận 云vân 既ký 爾nhĩ 此thử 義nghĩa 應ưng 是thị 無vô 智trí 明minh 也dã 釋thích 曰viết 此thử 第đệ 二nhị 釋thích 謂vị 明minh 無vô 之chi 處xứ 即tức 名danh 無vô 明minh 論luận 云vân 若nhược 爾nhĩ 無vô 明minh 體thể 應ưng 非phi 有hữu 釋thích 曰viết 難nạn/nan 也dã 若nhược 是thị 明minh 無vô 之chi 處xứ 名danh 無vô 明minh 者giả 無vô 是thị 無vô 他tha 體thể 應ưng 非phi 有hữu 論luận 云vân 為vi 明minh 有hữu 體thể （# 揀giản 第đệ 二nhị 義nghĩa ）# 義nghĩa 不bất 濫lạm 餘dư （# 揀giản 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa ）# 頌tụng 曰viết 明minh 所sở 治trị 無vô 明minh 如như 非phi 親thân 實thật 等đẳng 釋thích 曰viết 上thượng 句cú 明minh 有hữu 實thật 體thể 謂vị 此thử 無vô 明minh 。 不bất 了liễu 四Tứ 諦Đế 明minh 所sở 對đối 治trị 名danh 曰viết 無Vô 明Minh 。 與dữ 明minh 相tướng 違vi 方phương 名danh 無vô 明minh 非phi 是thị 離ly 明minh 之chi 外ngoại 皆giai 是thị 無vô 明minh 。 故cố 不bất 同đồng 第đệ 一nhất 亦diệc 非phi 明minh 無vô 之chi 處xứ 名danh 為vi 無vô 明minh 。 不bất 同đồng 第đệ 二nhị 下hạ 句cú 舉cử 喻dụ 釋thích 成thành 論luận 云vân 如như 諸chư 親thân 友hữu 所sở 治trị 怨oán 敵địch 親thân 友hữu 相tương 違vi 名danh 非phi 親thân 友hữu 非phi 異dị 親thân 友hữu 非phi 親thân 友hữu 無vô 釋thích 曰viết 此thử 以dĩ 怨oán 喻dụ 無vô 明minh 親thân 友hữu 喻dụ 明minh 非phi 親thân 友hữu 者giả 即tức 是thị 怨oán 家gia 怨oán 有hữu 體thể 矣hĩ 言ngôn 非phi 異dị 親thân 友hữu 者giả 非phi 異dị 親thân 友hữu 之chi 外ngoại 餘dư 人nhân 皆giai 名danh 非phi 親thân 友hữu 也dã 此thử 喻dụ 無vô 明minh 不bất 濫lạm 眼nhãn 等đẳng 言ngôn 非phi 親thân 友hữu 無vô 者giả 非phi 無vô 父phụ 母mẫu 朋bằng 友hữu 即tức 名danh 非phi 親thân 友hữu 也dã 此thử 喻dụ 無vô 明minh 非phi 無vô 體thể 也dã 言ngôn 實thật 等đẳng 者giả 以dĩ 上thượng 非phi 字tự 貫quán 下hạ 實thật 等đẳng 亦diệc 如như 非phi 實thật 者giả 諦đế 語ngữ 名danh 實thật 此thử 所sở 對đối 治trị 虗hư 誑cuống 言ngôn 論luận 名danh 為vi 非phi 實thật 非phi 異dị 於ư 實thật 皆giai 名danh 非phi 實thật （# 如như 殺sát 生sanh 等đẳng 。 ）# 亦diệc 非phi 實thật 無vô 名danh 為vi 非phi 實thật （# 此thử 明minh 非phi 實thật 有hữu 體thể 。 ）# 等đẳng 取thủ 非phi 法pháp 非phi 義nghĩa 。 非phi 事sự 如như 不bất 善thiện 法Pháp 名danh 為vi 非phi 法pháp 不bất 善thiện 義nghĩa 名danh 為vi 非phi 義nghĩa 不bất 善thiện 事sự 名danh 為vi 非phi 事sự 此thử 與dữ 善thiện 法Pháp 等đẳng 相tương 違vi 名danh 非phi 法pháp 等đẳng 皆giai 明minh 有hữu 體thể 非phi 無vô 故cố 論luận 結kết 云vân 如như 是thị 無vô 明minh 。 別biệt 有hữu 實thật 體thể 是thị 明minh 所sở 治trị 非phi 異dị 非phi 無vô 釋thích 曰viết 非phi 異dị 揀giản 初sơ 義nghĩa 非phi 無vô 揀giản 第đệ 二nhị 無vô 明minh 若nhược 無vô 。 有hữu 體thể 何hà 能năng 與dữ 行hành 為vi 緣duyên 經kinh 說thuyết 無vô 明minh 能năng 染nhiễm 於ư 慧tuệ 令linh 不bất 清thanh 淨tịnh 明minh 有hữu 體thể 也dã 餘dư 如như 彼bỉ 說thuyết )# 。

所sở 作tác 業nghiệp 果quả 是thị 行hành 。

二nhị 所sở 作tác 業nghiệp 果quả 名danh 行hành 。 者giả 行hành 支chi 也dã 業nghiệp 即tức 罪tội 等đẳng 三tam 業nghiệp 是thị 彼bỉ 無vô 明minh 所sở 起khởi 。 果quả 故cố 故cố 偈kệ 云vân 所sở 作tác 思tư 業nghiệp 愚ngu 癡si 果quả 而nhi 論luận 云vân 是thị 中trung 無vô 明minh 。 所sở 作tác 業nghiệp 果quả 者giả 所sở 謂vị 名danh 色sắc 者giả 此thử 出xuất 果quả 體thể 體thể 謂vị 行hành 體thể 即tức 名danh 色sắc 故cố 遠viễn 公công 釋thích 論luận 云vân 行hành 有hữu 三tam 業nghiệp 意ý 業nghiệp 為vi 名danh 身thân 口khẩu 為vi 色sắc 故cố 婆bà 沙sa 云vân 名danh 色sắc 有hữu 二nhị 一nhất 方phương 便tiện 名danh 色sắc 二nhị 報báo 名danh 色sắc 若nhược 云vân 名danh 色sắc 緣duyên 識thức 即tức 方phương 便tiện 名danh 色sắc 若nhược 云vân 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 。 即tức 報báo 名danh 色sắc 今kim 以dĩ 行hành 為vi 方phương 便tiện 名danh 色sắc (# 此thử 出xuất 果quả 下hạ 三tam 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 以dĩ 名danh 色sắc 通thông 為vi 生sanh 死tử 之chi 體thể 以dĩ 無vô 明minh 等đẳng 是thị 行hành 蘊uẩn 等đẳng 各các 別biệt 法pháp 故cố 各các 自tự 有hữu 體thể 今kim 行hành 該cai 通thông 故cố 取thủ 通thông 體thể 以dĩ 為vi 其kỳ 體thể 遠viễn 公công 釋thích 下hạ 四tứ 舉cử 古cổ 釋thích 義nghĩa 無vô 所sở 違vi 但đãn 引dẫn 婆bà 沙sa 名danh 色sắc 緣duyên 識thức 此thử 名danh 色sắc 在tại 因nhân 中trung 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 。 是thị 六lục 處xứ 別biệt 名danh 則tắc 似tự 名danh 色sắc 與dữ 識thức 有hữu 前tiền 後hậu 義nghĩa 大Đại 乘Thừa 亦diệc 有hữu 互hỗ 相tương 緣duyên 義nghĩa 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 因nhân 果quả 之chi 中trung 皆giai 二nhị 互hỗ 相tương 緣duyên 此thử 是thị 因nhân 中trung 互hỗ 為vi 緣duyên 義nghĩa 如như 下hạ 當đương 說thuyết )# 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 鈔Sao 會Hội 本Bổn 第Đệ 三Tam 十Thập 七Thất 之Chi 二Nhị

音âm 釋thích

溉cái 灌quán

(# 溉cái 古cổ 代đại 切thiết 澆kiêu 也dã 灌quán 古cổ 玩ngoạn 切thiết 沃ốc 也dã )# 。

羯yết 剌lạt 藍lam

(# 梵Phạn 語ngữ 也dã 亦diệc 云vân 歌ca 羅la 邏la 此thử 云vân 凝ngưng 滑hoạt 羯yết 古cổ 屑tiết 切thiết 剌lạt 郎lang 達đạt 切thiết )# 。

歿một

(# 莫mạc 勃bột 切thiết 終chung 也dã )# 。

大đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 會hội 本bổn 第đệ 三tam 十thập 七thất 之chi 三tam 。 約ước 八bát 。

唐Đường 于Vu 闐Điền 國Quốc 三Tam 藏Tạng 沙Sa 門Môn 實Thật 叉Xoa 難Nan 陀Đà 譯dịch

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn 述thuật

行hành 依y 止chỉ 初sơ 心tâm 是thị 識thức 。

三tam 行hành 依y 止chỉ 下hạ 識thức 支chi 論luận 云vân 於ư 中trung 識thức 者giả 彼bỉ 依y 止chỉ 故cố 彼bỉ 即tức 是thị 行hành 此thử 中trung 語ngữ 倒đảo 應ưng 言ngôn 依y 彼bỉ 故cố 論luận 經Kinh 云vân 依y 行hành 有hữu 初sơ 心tâm 識thức 謂vị 由do 行hành 熏huân 心tâm 有hữu 當đương 果quả 種chủng 乃nãi 至chí 現hiện 行hành 故cố 瑜du 伽già 云vân 因nhân 識thức 為vi 緣duyên 相tương 續tục 果quả 識thức 前tiền 後hậu 次thứ 第đệ (# 彼bỉ 即tức 是thị 行hành 下hạ 二nhị 釋thích 論luận 言ngôn 由do 行hành 熏huân 心tâm 等đẳng 者giả 行hành 謂vị 罪tội 等đẳng 業nghiệp 唯duy 識thức 云vân 此thử 雖tuy 纔tài 起khởi 無vô 間gian 即tức 滅diệt 無vô 義nghĩa 能năng 招chiêu 當đương 異dị 熟thục 果quả 而nhi 熏huân 本bổn 識thức 起khởi 自tự 功công 能năng 即tức 此thử 功công 能năng 說thuyết 為vi 習tập 氣khí 是thị 業nghiệp 氣khí 分phần/phân 熏huân 習tập 所sở 成thành 揀giản 當đương 現hiện 業nghiệp 故cố 云vân 習tập 氣khí 如như 是thị 熏huân 習tập 展triển 轉chuyển 相tương 續tục 至chí 成thành 熟thục 時thời 招chiêu 異dị 熟thục 果quả 此thử 顯hiển 當đương 果quả 勝thắng 增tăng 上thượng 緣duyên 釋thích 曰viết 但đãn 觀quán 所sở 引dẫn 及cập 下hạ 瑜du 伽già 疏sớ/sơ 文văn 可khả 知tri )# 。

與dữ 識thức 共cộng 生sanh 。 四tứ 取thủ 蘊uẩn 為vi 名danh 色sắc 。

四tứ 與dữ 識thức 下hạ 名danh 色sắc 支chi 初sơ 一nhất 識thức 字tự 即tức 是thị 現hiện 行hành 識thức 支chi 識thức 為vi 種chủng 邊biên 唯duy 是thị 頼# 耶da 在tại 現hiện 行hành 位vị 通thông 於ư 六lục 識thức 今kim 揀giản 現hiện 非phi 種chủng 故cố 云vân 共cộng 生sanh 四tứ 蘊uẩn 識thức 蘊uẩn 已dĩ 屬thuộc 所sở 依y 識thức 故cố (# 四tứ 與dữ 識thức 下hạ 名danh 色sắc 支chi 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 初sơ 正chánh 釋thích 經kinh 言ngôn 四tứ 蘊uẩn 者giả 謂vị 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 則tắc 色sắc 蘊uẩn 為vi 色sắc 三tam 蘊uẩn 為vi 名danh 何hà 以dĩ 無vô 識thức 故cố 次thứ 釋thích 云vân 識thức 蘊uẩn 已dĩ 屬thuộc 所sở 依y 識thức 支chi 故cố 上thượng 且thả 順thuận 經kinh )# 若nhược 言ngôn 四tứ 蘊uẩn 曰viết 名danh 羯yết 剌lạt 藍lam 等đẳng 為vi 色sắc 則tắc 所sở 依y 現hiện 行hành 之chi 識thức 亦diệc 唯duy 頼# 耶da (# 若nhược 言ngôn 四tứ 蘊uẩn 下hạ 二nhị 引dẫn 異dị 釋thích 先tiên 引dẫn 唯duy 識thức 即tức 第đệ 三tam 論luận 引dẫn 經kinh 證chứng 有hữu 第đệ 八bát 識thức 下hạ 文văn 當đương 具cụ 引dẫn 論luận 文văn 言ngôn 所sở 依y 現hiện 行hành 之chi 識thức 亦diệc 唯duy 頼# 耶da 者giả 以dĩ 非phi 色sắc 四tứ 蘊uẩn 為vi 名danh 則tắc 名danh 支chi 之chi 中trung 已dĩ 有hữu 識thức 竟cánh 故cố 唯duy 識thức 云vân 眼nhãn 等đẳng 轉chuyển 識thức 攝nhiếp 在tại 名danh 中trung 此thử 識thức 若nhược 無vô 說thuyết 誰thùy 為vi 識thức 釋thích 曰viết 故cố 以dĩ 第đệ 八bát 為vi 識thức 支chi 也dã 恐khủng 有hữu 救cứu 云vân 名danh 中trung 識thức 蘊uẩn 是thị 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 支chi 即tức 是thị 第đệ 六lục 識thức 故cố 故cố 次thứ 論luận 云vân 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 名danh 中trung 識thức 蘊uẩn 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 識thức 謂vị 第đệ 六lục 羯yết 邏la 藍lam 時thời 無vô 五ngũ 識thức 故cố 釋thích 曰viết 大đại 小tiểu 共cộng 許hứa 初sơ 七thất 日nhật 內nội 無vô 五ngũ 識thức 故cố 故cố 大Đại 乘Thừa 以dĩ 第đệ 七thất 識thức 為vi 名danh 中trung 識thức 俱câu 舍xá 亦diệc 云vân 名danh 謂vị 非phi 色sắc 即tức 是thị 四tứ 蘊uẩn 然nhiên 其kỳ 識thức 蘊uẩn 意ý 在tại 第đệ 六lục 又hựu 俱câu 舍xá 說thuyết 唯duy 約ước 位vị 說thuyết 在tại 於ư 識thức 後hậu 不bất 說thuyết 與dữ 識thức 同đồng 時thời 互hỗ 依y 上thượng 云vân 羯yết 邏la 藍lam 等đẳng 。 者giả 此thử 云vân 雜tạp 穢uế 父phụ 母mẫu 不bất 淨tịnh 。 為vi 雜tạp 深thâm 可khả 猒# 患hoạn 為vi 穢uế 而nhi 言ngôn 等đẳng 者giả 此thử 上thượng 初sơ 位vị 等đẳng 餘dư 四tứ 位vị 故cố 俱câu 舍xá 總tổng 云vân 最tối 初sơ 羯yết 邏la 藍lam 此thử 云vân 薄bạc 酪lạc 一nhất 也dã 二nhị 云vân 次thứ 生sanh 頞át 部bộ 曇đàm 此thử 云vân 胞bào 也dã 三tam 從tùng 此thử 生sanh 閇bế 尸thi 此thử 云vân 軟nhuyễn 肉nhục 四tứ 閇bế 尸thi 生sanh 健kiện 南nam 此thử 云vân 堅kiên 肉nhục 五ngũ 次thứ 鉢bát 羅la 奢xa 佉khư 此thử 云vân 支chi 節tiết 此thử 之chi 五ngũ 位vị 皆giai 名danh 色sắc 支chi 此thử 第đệ 五ngũ 位vị 亦diệc 六lục 處xứ 攝nhiếp 下hạ 有hữu 三tam 句cú 皆giai 六lục 處xứ 支chi 偈kệ 云vân 後hậu 髮phát 毛mao 爪trảo 等đẳng 及cập 色sắc 根căn 諸chư 相tướng 漸tiệm 次thứ 而nhi 轉chuyển 增tăng 皆giai 第đệ 五ngũ 位vị 攝nhiếp 若nhược 取thủ 一nhất 生sanh 皆giai 名danh 色sắc 攝nhiếp 即tức 六lục 處xứ 觸xúc 受thọ 皆giai 屬thuộc 名danh 色sắc 故cố 云vân 等đẳng 也dã )# 瑜du 伽già 云vân 俱câu 有hữu 依y 根căn 曰viết 色sắc 等đẳng 無vô 間gian 依y 根căn 曰viết 名danh 則tắc 通thông 五ngũ 蘊uẩn 為vi 體thể 即tức 四tứ 七thất 日nhật 來lai 根căn 未vị 滿mãn 位vị (# 瑜du 伽già 論luận 下hạ 後hậu 引dẫn 瑜du 伽già 俱câu 有hữu 依y 根căn 已dĩ 見kiến 問vấn 明minh 品phẩm 即tức 眼nhãn 等đẳng 色sắc 根căn 與dữ 識thức 同đồng 時thời 名danh 為vi 俱câu 有hữu 意ý 取thủ 色sắc 根căn 等đẳng 無vô 間gian 依y 者giả 要yếu 前tiền 念niệm 滅diệt 引dẫn 生sanh 後hậu 念niệm 故cố 此thử 即tức 瑜du 伽già 約ước 三tam 際tế 出xuất 因nhân 緣duyên 體thể 文văn 然nhiên 此thử 段đoạn 論luận 文văn 數sác 處xử 引dẫn 用dụng 今kim 當đương 具cụ 引dẫn 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 云vân 何hà 緣duyên 起khởi 體thể （# 此thử 問vấn 也dã ）# 答đáp 畧lược 說thuyết 由do 三tam 種chủng 相tương/tướng 建kiến 立lập 緣duyên 起khởi 謂vị 從tùng 前tiền 際tế 中trung 際tế 生sanh 從tùng 中trung 際tế 後hậu 際tế 生sanh 中trung 際tế 生sanh 已dĩ 若nhược 趣thú 流lưu 轉chuyển 若nhược 趣thú 清thanh 淨tịnh 究cứu 竟cánh 。 云vân 何hà 從tùng 前tiền 際tế 中trung 際tế 生sanh 中trung 際tế 生sanh 已dĩ 後hậu 趣thú 流lưu 轉chuyển 謂vị 如như 有hữu 一nhất 不bất 了liễu 前tiền 際tế 無vô 明minh 所sở 攝nhiếp 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 於ư 福phước 非phi 福phước 及cập 與dữ 不bất 動động 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 若nhược 作tác 若nhược 增tăng 長trưởng 由do 此thử 隨tùy 業nghiệp 識thức 乃nãi 至chí 命mạng 終chung 。 流lưu 轉chuyển 不bất 絕tuyệt 能năng 為vi 後hậu 有hữu 相tương 續tục 識thức 因nhân 此thử 識thức 將tương 生sanh 果quả 時thời 由do 外ngoại 貪tham 愛ái 正chánh 現hiện 在tại 前tiền 以dĩ 為vi 助trợ 伴bạn 從tùng 彼bỉ 前tiền 際tế 既ký 捨xả 命mạng 已dĩ 。 於ư 現hiện 在tại 世thế 。 自tự 體thể 得đắc 生sanh 在tại 母mẫu 胎thai 中trung 。 以dĩ 因nhân 識thức 為vi 緣duyên 相tương 續tục 果quả 識thức 前tiền 後hậu 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 乃nãi 至chí 羯yết 邏la 藍lam 等đẳng 。 位vị 差sai 別biệt 而nhi 轉chuyển 在tại 母mẫu 胎thai 中trung 。 相tương 續tục 果quả 識thức 與dữ 名danh 色sắc 俱câu 乃nãi 至chí 衰suy 老lão 漸tiệm 漸tiệm 增tăng 長trưởng 。 爾nhĩ 時thời 感cảm 生sanh 受thọ 業nghiệp 名danh 色sắc 與dữ 異dị 熟thục 果quả 又hựu 異dị 熟thục 識thức 即tức 依y 名danh 色sắc 而nhi 轉chuyển 由do 必tất 依y 託thác 六lục 處xứ 轉chuyển 故cố 是thị 故cố 經kinh 言ngôn 名danh 色sắc 緣duyên 識thức 俱câu 有hữu 依y 根căn 曰viết 色sắc 等đẳng 無vô 間gian 依y 根căn 曰viết 名danh 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 為vi 六lục 識thức 所sở 依y 依y 止chỉ 彼bỉ 故cố 故cố 乃nãi 至chí 命mạng 終chung 。 諸chư 識thức 流lưu 轉chuyển 又hựu 五ngũ 色sắc 根căn 若nhược 根căn 所sở 依y 大đại 種chủng 若nhược 根căn 處xứ 所sở 若nhược 彼bỉ 能năng 生sanh 大đại 種chủng 曰viết 色sắc 所sở 餘dư 曰viết 名danh 由do 識thức 執chấp 受thọ 諸chư 根căn 相tướng 續tục 方phương 得đắc 流lưu 轉chuyển 故cố 此thử 二nhị 種chủng 依y 止chỉ 於ư 識thức 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 於ư 現hiện 在tại 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 。 名danh 色sắc 緣duyên 識thức 猶do 如như 束thúc 蘆lô 。 乃nãi 至chí 命mạng 終chung 。 相tương 依y 而nhi 轉chuyển 如như 是thị 名danh 為vi 。 從tùng 前tiền 際tế 中trung 際tế 諸chư 行hành 緣duyên 起khởi 生sanh 中trung 際tế 生sanh 已dĩ 流lưu 轉chuyển 不bất 絕tuyệt 當đương 知tri 此thử 中trung 。 依y 胎thai 生sanh 者giả （# 云vân 云vân ）# 云vân 何hà 從tùng 中trung 。 際tế 後hậu 際tế 諸chư 行hành 緣duyên 起khởi 生sanh 謂vị 中trung 際tế 已dĩ 生sanh 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 受thọ 二nhị 種chủng 先tiên 業nghiệp 果quả 謂vị 受thọ 內nội 異dị 熟thục 果quả 及cập 境cảnh 界giới 所sở 生sanh 外ngoại 增tăng 上thượng 果quả 此thử 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 或hoặc 聞văn 非phi 正Chánh 法Pháp 故cố 或hoặc 先tiên 慣quán 習tập 故cố 於ư 二nhị 果quả 愚ngu 由do 愚ngu 內nội 異dị 熟thục 果quả 故cố 於ư 後hậu 有hữu 生sanh 苦khổ 不bất 如như 實thật 知tri 。 由do 迷mê 後hậu 有hữu 後hậu 際tế 無vô 明minh 增tăng 上thượng 力lực 故cố 。 如như 前tiền 諸chư 行hành 若nhược 作tác 若nhược 增tăng 長trưởng 由do 此thử 新tân 作tác 所sở 作tác 業nghiệp 故cố 。 說thuyết 此thử 識thức 名danh 隨tùy 業nghiệp 識thức 即tức 於ư 現hiện 法Pháp 中trung 。 說thuyết 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 故cố 行hành 生sanh 行hành 為vi 緣duyên 故cố 識thức 生sanh 此thử 識thức 於ư 現hiện 法Pháp 中trung 。 名danh 曰viết 因nhân 識thức 能năng 攝nhiếp 受thọ 後hậu 生sanh 果quả 識thức 故cố 釋thích 由do 此thử 上thượng 一nhất 段đoạn 論luận 文văn 三tam 節tiết 疏sớ/sơ 要yếu 一nhất 出xuất 名danh 色sắc 支chi 體thể 二nhị 亦diệc 證chứng 名danh 色sắc 與dữ 識thức 互hỗ 依y 三tam 證chứng 二nhị 世thế 立lập 三tam 際tế 義nghĩa 下hạ 文văn 畧lược 指chỉ 應ưng 尋tầm 此thử 文văn 即tức 四tứ 七thất 日nhật 來lai 者giả 示thị 其kỳ 分phân 齊tề )# 論luận 云vân 名danh 色sắc 與dữ 識thức 共cộng 生sanh 。 故cố 者giả 此thử 言ngôn 揀giản 濫lạm 恐khủng 人nhân 誤ngộ 謂vị 名danh 共cộng 色sắc 生sanh 故cố 又hựu 云vân 識thức 名danh 色sắc 遞đệ 相tương 依y 故cố 者giả 釋thích 前tiền 共cộng 義nghĩa 謂vị 識thức 由do 名danh 色sắc 得đắc 起khởi 。 名danh 色sắc 依y 識thức 得đắc 存tồn 如như 水thủy 與dữ 塵trần 互hỗ 相tương 依y 持trì 以dĩ 為vi 泥nê 團đoàn 亦diệc 如như 束thúc 蘆lô 乃nãi 至chí 命mạng 終chung 。 相tương 依y 而nhi 轉chuyển 故cố 上thượng 答đáp 文văn 總tổng 名danh 苦khổ 果quả 為vi 名danh 色sắc 芽nha 。 (# 論luận 云vân 名danh 色sắc 下hạ 三tam 舉cử 論luận 釋thích 共cộng 生sanh 之chi 義nghĩa 然nhiên 不bất 示thị 名danh 色sắc 之chi 相tướng 直trực 說thuyết 共cộng 生sanh 之chi 義nghĩa 然nhiên 論luận 兩lưỡng 句cú 相tương 續tục 云vân 名danh 色sắc 與dữ 識thức 共cộng 生sanh 。 故cố 識thức 名danh 色sắc 遞đệ 相tương 依y 故cố 今kim 疏sớ/sơ 離ly 而nhi 釋thích 之chi 則tắc 前tiền 句cú 正chánh 釋thích 共cộng 義nghĩa 初Sơ 地Địa 經Kinh 云vân 名danh 色sắc 共cộng 阿a 頼# 耶da 識thức 生sanh 故cố 又hựu 云vân 識thức 下hạ 出xuất 共cộng 所sở 以dĩ 云vân 釋thích 前tiền 共cộng 義nghĩa 者giả 即tức 上thượng 所sở 引dẫn 瑜du 伽già 之chi 意ý 亦diệc 同đồng 唯duy 識thức 第đệ 三tam 證chứng 有hữu 第đệ 八bát 之chi 文văn 論luận 云vân 又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 。 名danh 色sắc 緣duyên 識thức 如như 是thị 二nhị 法Pháp 。 展triển 轉chuyển 相tương 依y 。 譬thí 如như 束thúc 蘆lô 俱câu 時thời 而nhi 轉chuyển 若nhược 無vô 此thử 識thức 名danh 色sắc 自tự 體thể 不bất 應ưng 有hữu 故cố 謂vị 彼bỉ 經kinh 中trung 自tự 作tác 是thị 釋thích 名danh 謂vị 非phi 色sắc 四tứ 蘊uẩn 色sắc 謂vị 羯yết 邏la 藍lam 等đẳng 。 此thử 二nhị 與dữ 識thức 相tương 依y 而nhi 住trụ 如như 二nhị 束thúc 蘆lô 更cánh 互hỗ 為vi 緣duyên 恆hằng 俱câu 時thời 轉chuyển 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 攝nhiếp 在tại 名danh 中trung 此thử 識thức 若nhược 無vô 說thuyết 誰thùy 為vi 識thức 等đẳng 釋thích 曰viết 上thượng 引dẫn 論luận 文văn 具cụ 有hữu 三tam 節tiết 初sơ 正chánh 證chứng 相tương 依y 義nghĩa 二nhị 謂vị 彼bỉ 下hạ 前tiền 證chứng 四tứ 名danh 故cố 上thượng 云vân 下hạ 當đương 引dẫn 論luận 三tam 眼nhãn 等đẳng 下hạ 前tiền 已dĩ 引dẫn 竟cánh 一nhất 段đoạn 義nghĩa 周chu 故cố 復phục 重trùng 引dẫn 言ngôn 如như 束thúc 蘆lô 者giả 如như 立lập 二nhị 束thúc 之chi 蘆lô 二nhị 頭đầu 相tương 依y 方phương 得đắc 安an 立lập 去khứ 東đông 西tây 倒đảo 去khứ 西tây 東đông 倒đảo 名danh 色sắc 與dữ 識thức 互hỗ 依y 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 然nhiên 。 下hạ 第đệ 五ngũ 門môn 亦diệc 有hữu 此thử 喻dụ 故cố 上thượng 答đáp 文văn 下hạ 引dẫn 上thượng 為vi 證chứng 苦khổ 果quả 總tổng 為vi 名danh 色sắc 明minh 知tri 名danh 色sắc 必tất 共cộng 識thức 俱câu 也dã 然nhiên 上thượng 諸chư 文văn 已dĩ 顯hiển 體thể 相tướng 未vị 知tri 何hà 獨độc 此thử 二nhị 相tương 依y 瑜du 伽già 問vấn 云vân 已dĩ 說thuyết 一nhất 切thiết 支chi 非phi 更cánh 互hỗ 為vi 緣duyên 何hà 故cố 建kiến 立lập 。 名danh 色sắc 與dữ 識thức 互hỗ 為vi 緣duyên 耶da 答đáp 識thức 於ư 現hiện 法Pháp 中trung 。 用dụng 名danh 色sắc 為vi 緣duyên 。 故cố 名danh 色sắc 復phục 於ư 後hậu 法pháp 中trung 用dụng 識thức 為vi 緣duyên 故cố 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 於ư 母mẫu 腹phúc 中trung 。 有hữu 相tương 續tục 時thời 說thuyết 互hỗ 為vi 緣duyên 故cố 。 由do 識thức 為vi 緣duyên 。 於ư 母mẫu 腹phúc 中trung 。 諸chư 精tinh 血huyết 等đẳng 名danh 色sắc 所sở 攝nhiếp 。 受thọ 和hòa 合hợp 共cộng 成thành 羯yết 邏la 藍lam 性tánh 即tức 此thử 名danh 色sắc 。 為vi 緣duyên 復phục 令linh 彼bỉ 識thức 於ư 此thử 得đắc 住trụ 釋thích 曰viết 二nhị 義nghĩa 之chi 中trung 前tiền 標tiêu 即tức 通thông 現hiện 果quả 名danh 色sắc 與dữ 因nhân 識thức 為vi 緣duyên 令linh 識thức 得đắc 住trụ 即tức 名danh 色sắc 緣duyên 識thức 義nghĩa 故cố 上thượng 行hành 支chi 亦diệc 以dĩ 名danh 色sắc 為vi 體thể 名danh 色sắc 總tổng 故cố 後hậu 義nghĩa 正chánh 辯biện 入nhập 胎thai 互hỗ 為vi 緣duyên 義nghĩa 即tức 今kim 文văn 所sở 用dụng 已dĩ 知tri 互hỗ 為vi 緣duyên 相tương/tướng 四tứ 蘊uẩn 何hà 獨độc 皆giai 稱xưng 為vi 名danh 第đệ 一nhất 師sư 釋thích 云vân 在tại 胎thai 蒙mông 昧muội 未vị 辯biện 苦khổ 樂lạc 微vi 有hữu 名danh 而nhi 已dĩ 此thử 依y 分phần/phân 位vị 六lục 處xứ 之chi 前tiền 識thức 支chi 之chi 後hậu 可khả 爾nhĩ 既ký 二nhị 相tương 依y 從tùng 生sanh 至chí 死tử 。 皆giai 名danh 色sắc 攝nhiếp 何hà 得đắc 稱xưng 名danh 俱câu 舍xá 論luận 云vân 名danh 唯duy 行hành 攝nhiếp 何hà 四tứ 皆giai 名danh 總tổng 有hữu 四tứ 釋thích 四tứ 蘊uẩn 稱xưng 名danh 之chi 義nghĩa 一nhất 師sư 云vân 隨tùy 所sở 立lập 名danh 根căn 境cảnh 勢thế 力lực 於ư 義nghĩa 轉chuyển 變biến 故cố 說thuyết 為vi 名danh 問vấn 云vân 何hà 隨tùy 名danh 勢thế 力lực 轉chuyển 變biến 答đáp 謂vị 隨tùy 種chủng 種chủng 勢thế 共cộng 立lập 名danh 於ư 彼bỉ 彼bỉ 義nghĩa 轉chuyển 變biến 詮thuyên 表biểu 即tức 如như 牛ngưu 馬mã 色sắc 味vị 等đẳng 名danh 問vấn 此thử 復phục 何hà 緣duyên 標tiêu 以dĩ 名danh 稱xưng 答đáp 於ư 彼bỉ 彼bỉ 境cảnh 轉chuyển 變biến 而nhi 緣duyên 解giải 云vân 已dĩ 上thượng 論luận 文văn 此thử 師sư 意ý 者giả 如như 今kim 時thời 名danh 隨tùy 於ư 古cổ 昔tích 名danh 之chi 勢thế 力lực 得đắc 於ư 義nghĩa 轉chuyển 變biến 詮thuyên 表biểu 或hoặc 詮thuyên 此thử 境cảnh 或hoặc 詮thuyên 彼bỉ 境cảnh 名danh 為vi 轉chuyển 變biến 名danh 既ký 如như 此thử 四tứ 蘊uẩn 亦diệc 然nhiên 謂vị 受thọ 等đẳng 四tứ 蘊uẩn 隨tùy 根căn 境cảnh 勢thế 力lực 於ư 境cảnh 轉chuyển 變biến 而nhi 緣duyên 轉chuyển 變biến 如như 名danh 故cố 標tiêu 名danh 稱xưng 言ngôn 轉chuyển 變biến 緣duyên 者giả 謂vị 緣duyên 此thử 緣duyên 彼bỉ 名danh 轉chuyển 變biến 緣duyên 也dã 第đệ 二nhị 師sư 云vân 又hựu 隨tùy 類loại 名danh 此thử 解giải 意ý 者giả 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 通thông 二nhị 類loại 一nhất 者giả 色sắc 類loại 二nhị 者giả 非phi 色sắc 類loại 四tứ 蘊uẩn 與dữ 名danh 同đồng 非phi 色sắc 類loại 以dĩ 似tự 名danh 故cố 四tứ 蘊uẩn 為vi 名danh 第đệ 三tam 師sư 云vân 隨tùy 名danh 顯hiển 故cố 此thử 解giải 意ý 者giả 謂vị 色sắc 法pháp 麤thô 著trước 不bất 須tu 名danh 顯hiển 如như 眼nhãn 見kiến 也dã 四tứ 蘊uẩn 微vi 細tế 要yếu 須tu 名danh 顯hiển 必tất 藉tạ 名danh 故cố 故cố 標tiêu 名danh 稱xưng 也dã 第đệ 四tứ 師sư 云vân 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 四tứ 無vô 色sắc 蘊uẩn 捨xả 此thử 身thân 已dĩ 。 轉chuyển 趣thú 餘dư 生sanh 轉chuyển 變biến 如như 名danh 故cố 標tiêu 名danh 稱xưng 解giải 云vân 此thử 師sư 約ước 捨xả 身thân 名danh 轉chuyển 變biến 初sơ 師sư 據cứ 緣duyên 境cảnh 名danh 轉chuyển 變biến 轉chuyển 變biến 雖tuy 同đồng 二nhị 釋thích 別biệt 也dã 釋thích 曰viết 上thượng 皆giai 俱câu 舍xá 論luận 疏sớ/sơ 不bất 斷đoạn 得đắc 失thất 若nhược 取thủ 易dị 知tri 第đệ 二nhị 三tam 師sư 理lý 易dị 分phân 明minh 任nhậm 情tình 去khứ 取thủ )# 。

名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 為vi 六lục 處xứ 。

五ngũ 六lục 處xứ 支chi 謂vị 四tứ 七thất 日nhật 後hậu 諸chư 根căn 滿mãn 位vị 六lục 處xứ 明minh 盛thịnh 名danh 增tăng 成thành 意ý 處xứ 色sắc 增tăng 成thành 餘dư 五ngũ 俱câu 舍xá 云vân 從tùng 生sanh 眼nhãn 等đẳng 根căn 三tam 和hòa 前tiền 六lục 處xứ (# 五ngũ 六lục 處xứ 支chi 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 正chánh 釋thích 名danh 增tăng 成thành 意ý 處xứ 者giả 四tứ 蘊uẩn 為vi 名danh 之chi 時thời 未vị 分phần/phân 識thức 相tương/tướng 今kim 意ý 識thức 明minh 了liễu 故cố 名danh 為vi 增tăng 故cố 上thượng 唯duy 識thức 云vân 在tại 名danh 中trung 時thời 但đãn 有hữu 第đệ 七thất 今kim 發phát 第đệ 六lục 故cố 名danh 意ý 處xứ 此thử 增tăng 增tăng 明minh 色sắc 增tăng 增tăng 多đa 云vân 成thành 餘dư 五ngũ 為vi 堅kiên 肉nhục 時thời 未vị 分phần/phân 五ngũ 根căn 但đãn 名danh 一nhất 色sắc 今kim 色sắc 根căn 漸tiệm 具cụ 故cố 開khai 為vi 五ngũ 俱câu 舍xá 下hạ 引dẫn 證chứng 生sanh 眼nhãn 等đẳng 後hậu 三tam 和hòa 前tiền 也dã )# 前tiền 段đoạn 為vi 明minh 意ý 根căn 本bổn 有hữu 云vân 成thành 五ngũ 根căn 耳nhĩ (# 前tiền 段đoạn 為vi 明minh 下hạ 二nhị 解giải 妨phương 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 前tiền 段đoạn 經Kinh 云vân 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 。 則tắc 生sanh 五ngũ 根căn 今kim 何hà 得đắc 言ngôn 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 。 為vi 六lục 處xứ 耶da 故cố 為vi 此thử 通thông 意ý 根căn 本bổn 有hữu 即tức 是thị 七thất 識thức 故cố 云vân 生sanh 五ngũ 根căn 今kim 但đãn 意ý 增tăng 云vân 成thành 六lục 處xứ 明minh 意ý 非phi 新tân 生sanh 故cố )# 俱câu 舍xá 十thập 一nhất 五ngũ 果quả 之chi 中trung 前tiền 三tam 胎thai 內nội 餘dư 二nhị 胎thai 外ngoại (# 俱câu 舍xá 十thập 一nhất 下hạ 三tam 總tổng 結kết 分phần/phân 位vị 通thông 結kết 前tiền 三tam 小Tiểu 乘Thừa 識thức 支chi 初sơ 託thác 胎thai 時thời 識thức 明minh 顯hiển 故cố 羯yết 邏la 藍lam 等đẳng 。 五ngũ 位vị 皆giai 名danh 色sắc 支chi 即tức 從tùng 第đệ 五ngũ 位vị 至chí 未vị 出xuất 胎thai 皆giai 六lục 處xứ 攝nhiếp 以dĩ 第đệ 五ngũ 位vị 經kinh 時thời 長trường/trưởng 故cố 餘dư 如như 前tiền 辯biện )# 。

根căn 境cảnh 識thức 三tam 事sự 和hòa 合hợp 是thị 觸xúc 。

六lục 觸xúc 謂vị 觸xúc 對đối 雖tuy 有hữu 三tam 和hòa 於ư 三tam 受thọ 因nhân 尚thượng 未vị 了liễu 知tri 但đãn 能năng 觸xúc 對đối (# 六lục 觸xúc 者giả 即tức 根căn 境cảnh 識thức 三tam 和hòa 所sở 生sanh 能năng 有hữu 觸xúc 對đối 故cố 名danh 為vi 觸xúc 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 觸xúc 六lục 三tam 和hòa 生sanh 觸xúc 雖tuy 是thị 一nhất 據cứ 識thức 分phần/phân 六lục 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 云vân 五ngũ 識thức 根căn 境cảnh 許hứa 同đồng 時thời 起khởi 可khả 得đắc 三tam 和hòa 意ý 根căn 過quá 去khứ 識thức 居cư 現hiện 在tại 法pháp 或hoặc 未vị 來lai 何hà 得đắc 三tam 和hòa 彼bỉ 有hữu 二nhị 釋thích 一nhất 云vân 意ý 法pháp 為vi 因nhân 發phát 識thức 為vi 果quả 即tức 三tam 和hòa 義nghĩa 二nhị 云vân 意ý 法pháp 識thức 三tam 同đồng 一nhất 觸xúc 果quả 即tức 三tam 和hòa 義nghĩa 上thượng 之chi 二nhị 釋thích 不bất 約ước 同đồng 世thế 而nhi 說thuyết 三tam 和hòa 若nhược 大Đại 乘Thừa 宗tông 七thất 為vi 意ý 根căn 俱câu 得đắc 同đồng 世thế 然nhiên 薩tát 婆bà 多đa 離ly 三tam 和hòa 外ngoại 別biệt 有hữu 觸xúc 法pháp 是thị 心tâm 所sở 法pháp 若nhược 經kinh 部bộ 宗tông 三tam 和hòa 即tức 觸xúc 正chánh 順thuận 今kim 文văn 然nhiên 此thử 六lục 觸xúc 攝nhiếp 之chi 為vi 二nhị 前tiền 五ngũ 名danh 為vi 對đối 觸xúc 意ý 觸xúc 名danh 增tăng 語ngữ 觸xúc 觸xúc 雖tuy 無vô 對đối 所sở 依y 眼nhãn 等đẳng 是thị 有hữu 對đối 故cố 依y 主chủ 受thọ 名danh 增tăng 語ngữ 是thị 名danh 名danh 能năng 詮thuyên 表biểu 增tăng 勝thắng 於ư 語ngữ 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 唯duy 緣duyên 青thanh 等đẳng 不bất 緣duyên 青thanh 名danh 意ý 識thức 能năng 緣duyên 青thanh 等đẳng 亦diệc 緣duyên 於ư 名danh 從tùng 境cảnh 立lập 名danh 名danh 增tăng 語ngữ 觸xúc 雖tuy 有hữu 三tam 和hòa 下hạ 即tức 俱câu 舍xá 意ý 頌tụng 云vân 於ư 三tam 受thọ 因nhân 異dị 未vị 了liễu 知tri 名danh 觸xúc 三tam 受thọ 因nhân 者giả 謂vị 三tam 受thọ 境cảnh 境cảnh 能năng 生sanh 受thọ 故cố 名danh 為vi 因nhân 即tức 出xuất 胎thai 後hậu 三tam 兩lưỡng 歲tuế 來lai 即tức 未vị 了liễu 三tam 故cố 不bất 名danh 受thọ )# 。

觸xúc 共cộng 生sanh 有hữu 受thọ 。

七thất 受thọ 支chi 分phân 別biệt 三tam 受thọ 領lãnh 納nạp 於ư 觸xúc 名danh 觸xúc 共cộng 生sanh 此thử 前tiền 四tứ 支chi 唯duy 約ước 現hiện 行hành (# 七thất 受thọ 支chi 俱câu 舍xá 云vân 在tại [婬-壬+(工/山)]# 愛ái 前tiền 受thọ 謂vị 五ngũ 六lục 歲tuế 去khứ 至chí 十thập 四tứ 五ngũ 來lai 已dĩ 了liễu 三tam 受thọ 因nhân 差sai 別biệt 相tương/tướng 未vị 起khởi [婬-壬+(工/山)]# 愛ái 但đãn 名danh 為vi 受thọ 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 染nhiễm 著trước 一nhất 愛ái 名danh 之chi 為vi 受thọ 。 謂vị 衣y 食thực 愛ái 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 從tùng 此thử 生sanh 六lục 受thọ 五ngũ 觸xúc 身thân 餘dư 心tâm 謂vị 於ư 六lục 觸xúc 生sanh 於ư 六lục 受thọ 謂vị 眼nhãn 觸xúc 為vi 緣duyên 。 所sở 生sanh 諸chư 受thọ 。 等đẳng 六lục 中trung 前tiền 五ngũ 名danh 為vi 身thân 受thọ 依y 色sắc 根căn 故cố 色sắc 根căn 聚tụ 集tập 即tức 名danh 為vi 身thân 身thân 之chi 受thọ 故cố 意ý 觸xúc 所sở 生sanh 名danh 為vi 心tâm 受thọ 心tâm 之chi 受thọ 故cố 領lãnh 納nạp 於ư 觸xúc 已dĩ 如như 前tiền 釋thích 此thử 前tiền 四tứ 支chi 下hạ 總tổng 結kết 行hành 相tương/tướng 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 約ước 位vị 明minh 支chi 五ngũ 皆giai 現hiện 行hành 今kim 就tựu 大Đại 乘Thừa 識thức 支chi 通thông 種chủng 故cố 四tứ 現hiện 行hành )# 。

於ư 受thọ 染nhiễm 著trước 是thị 愛ái 。

八bát 愛ái 支chi 以dĩ 三tam 受thọ 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 纏triền 綿miên 希hy 求cầu 故cố 云vân 染nhiễm 著trước 即tức 是thị 中trung 下hạ 品phẩm 貪tham 此thử 雖tuy 通thông 緣duyên 內nội 外ngoại 二nhị 果quả 諸chư 論luận 多đa 取thủ 緣duyên 外ngoại 境cảnh 愛ái 增tăng 上thượng 果quả 生sanh (# 八bát 愛ái 支chi 俱câu 舍xá 云vân 貪tham 資tư 具cụ 婬dâm 愛ái 謂vị 十thập 五ngũ 六lục 後hậu 貪tham 妙diệu 資tư 具cụ 婬dâm 愛ái 現hiện 行hành 未vị 廣quảng 追truy 求cầu 但đãn 名danh 為vi 愛ái 然nhiên 疏sớ/sơ 中trung 云vân 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 纏triền 綿miên 希hy 求cầu 等đẳng 者giả 等đẳng 餘dư 二nhị 受thọ 纏triền 綿miên 約ước 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 求cầu 通thông 二nhị 故cố 俱câu 舍xá 云vân 從tùng 此thử 三tam 受thọ 引dẫn 生sanh 三tam 愛ái 謂vị 由do 苦khổ 遇ngộ 有hữu 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 發phát 生sanh 欲dục 愛ái 或hoặc 有hữu 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 非phi 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 發phát 生sanh 色sắc 愛ái 或hoặc 有hữu 唯duy 於ư 非phi 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 無vô 色sắc 愛ái 即tức 是thị 中trung 下hạ 皆giai 唯duy 識thức 文văn )# 。

愛ái 增tăng 長trưởng 是thị 取thủ 。

九cửu 取thủ 支chi 雖tuy 攝nhiếp 餘dư 惑hoặc 而nhi 愛ái 潤nhuận 勝thắng 故cố 說thuyết 是thị 愛ái 增tăng 然nhiên 上thượng 二nhị 支chi 通thông 現hiện 及cập 種chủng (# 九cửu 取thủ 支chi 俱câu 舍xá 云vân 遍biến 馳trì 求cầu 名danh 取thủ 取thủ 謂vị 貪tham 也dã 年niên 既ký 長trưởng 大đại 。 貪tham 五ngũ 欲dục 境cảnh 四tứ 方phương 馳trì 求cầu 不bất 憚đạn 勞lao 倦quyện 愛ái 取thủ 別biệt 者giả 初sơ 起khởi 名danh 愛ái 相tương 續tục 轉chuyển 盛thịnh 別biệt 立lập 取thủ 名danh 雖tuy 攝nhiếp 餘dư 惑hoặc 下hạ 即tức 唯duy 識thức 論luận 正chánh 是thị 彼bỉ 論luận 會hội 此thử 經Kinh 文văn 然nhiên 上thượng 二nhị 支chi 者giả 愛ái 支chi 初sơ 起khởi 即tức 是thị 現hiện 行hành 當đương 念niệm 即tức 能năng 熏huân 識thức 成thành 種chủng 依y 此thử 愛ái 種chủng 而nhi 生sanh 於ư 取thủ 。 取thủ 即tức 現hiện 行hành 是thị 故cố 經Kinh 云vân 愛ái 增tăng 為vi 取thủ 下hạ 會hội 四tứ 緣duyên 中trung 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 有hữu 因nhân 緣duyên 者giả 。 以dĩ 愛ái 種chủng 子tử 增tăng 成thành 於ư 取thủ 取thủ 即tức 愛ái 種chủng 之chi 現hiện 行hành 故cố 故cố 同đồng 一nhất 貪tham 初sơ 心tâm 為vi 愛ái 轉chuyển 盛thịnh 名danh 取thủ 即tức 此thử 愛ái 種chủng 便tiện 是thị 取thủ 種chủng 是thị 故cố 二nhị 支chi 皆giai 通thông 種chủng 現hiện )# 。

取thủ 所sở 起khởi 有hữu 漏lậu 業nghiệp 為vi 有hữu 。

十thập 有hữu 支chi 由do 四tứ 取thủ 心tâm 中trung 所sở 起khởi 諸chư 業nghiệp 故cố 名danh 有hữu 漏lậu 此thử 業nghiệp 親thân 能năng 招chiêu 當đương 果quả 故cố 名danh 之chi 為vi 有hữu 。 此thử 約ước 三tam 世thế 不bất 同đồng 前tiền 段đoạn 愛ái 取thủ 合hợp 潤nhuận 業nghiệp 等đẳng 名danh 有hữu 此thử 前tiền 之chi 業nghiệp 已dĩ 隔cách 現hiện 行hành 名danh 色sắc 等đẳng 故cố (# 十thập 有hữu 支chi 者giả 俱câu 舍xá 論luận 云vân 有hữu 謂vị 正chánh 能năng 造tạo 牽khiên 當đương 有hữu 果quả 業nghiệp 由do 馳trì 求cầu 故cố 積tích 集tập 能năng 牽khiên 當đương 有hữu 果quả 業nghiệp 業nghiệp 名danh 為vi 有hữu 若nhược 言ngôn 有hữu 當đương 果quả 故cố 此thử 則tắc 有hữu 者giả 但đãn 是thị 有hữu 無vô 之chi 義nghĩa 若nhược 言ngôn 當đương 有hữu 之chi 果quả 則tắc 有hữu 是thị 三tam 有hữu 故cố 唯duy 識thức 云vân 俱câu 能năng 近cận 有hữu 後hậu 有hữu 果quả 故cố 則tắc 有hữu 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 能năng 有hữu 彼bỉ 果quả 二nhị 者giả 當đương 有hữu 今kim 能năng 有hữu 彼bỉ 因nhân 從tùng 果quả 稱xưng 故cố 業nghiệp 名danh 有hữu 然nhiên 唯duy 識thức 論luận 雖tuy 約ước 二nhị 世thế 有hữu 義nghĩa 不bất 殊thù 此thử 約ước 三tam 世thế 者giả 對đối 前tiền 揀giản 濫lạm 在tại 文văn 可khả 知tri )# 。

從tùng 業nghiệp 起khởi 蘊uẩn 為vi 生sanh 。

十thập 一nhất 生sanh 支chi 約ước 增tăng 上thượng 緣duyên 云vân 從tùng 業nghiệp 起khởi 始thỉ 從tùng 中trung 有hữu 未vị 衰suy 變biến 來lai 皆giai 名danh 為vi 生sanh (# 十thập 一nhất 生sanh 支chi 言ngôn 約ước 增tăng 上thượng 緣duyên 者giả 以dĩ 經Kinh 云vân 從tùng 業nghiệp 起khởi 蘊uẩn 名danh 生sanh 故cố 業nghiệp 是thị 善thiện 惡ác 生sanh 是thị 無vô 記ký 異dị 熟thục 果quả 故cố 若nhược 約ước 因nhân 緣duyên 從tùng 二nhị 取thủ 種chủng 親thân 生sanh 於ư 生sanh 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 始thỉ 從tùng 中trung 有hữu 下hạ 彰chương 其kỳ 分phân 齊tề 亦diệc 唯duy 識thức 文văn 言ngôn 從tùng 中trung 有hữu 者giả 中trung 有hữu 陰ấm 滅diệt 後hậu 有hữu 陰ấm 生sanh 故cố 未vị 衰suy 變biến 者giả 四tứ 十thập 已dĩ 來lai 若nhược 俱câu 舍xá 云vân 結kết 當đương 有hữu 名danh 生sanh 從tùng 此thử 捨xả 命mạng 正chánh 結kết 當đương 有hữu 此thử 位vị 五ngũ 蘊uẩn 總tổng 名danh 為vi 生sanh 當đương 來lai 生sanh 支chi 即tức 如như 今kim 識thức 當đương 來lai 生sanh 顯hiển 立lập 以dĩ 生sanh 名danh 此thử 與dữ 涅Niết 槃Bàn 一nhất 無vô 有hữu 三tam 故cố 云vân 現hiện 在tại 識thức 名danh 生sanh 現hiện 在tại 名danh 色sắc 六lục 處xứ 觸xúc 受thọ 名danh 為vi 老lão 死tử 據cứ 此thử 經Kinh 論luận 生sanh 支chi 位vị 局cục 唯duy 初sơ 託thác 胎thai 名danh 色sắc 位vị 後hậu 皆giai 屬thuộc 老lão 死tử 不bất 同đồng 唯duy 識thức )# 。

蘊uẩn 熟thục 為vi 老lão 。 蘊uẩn 壞hoại 為vi 死tử 。

十thập 二nhị 老lão 死tử 即tức 諸chư 衰suy 變biến 位vị 名danh 為vi 蘊uẩn 熟thục (# 十thập 二nhị 老lão 死tử 支chi 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 初sơ 正chánh 釋thích 文văn 諸chư 衰suy 變biến 位vị 者giả 亦diệc 唯duy 識thức 文văn 四tứ 十thập 已dĩ 後hậu 容dung 顏nhan 漸tiệm 衰suy 即tức 屬thuộc 於ư 老lão 若nhược 俱câu 舍xá 云vân 至chí 當đương 受thọ 老lão 死tử 義nghĩa 如như 生sanh 支chi 說thuyết )# 故cố 上thượng 二nhị 支chi 體thể 通thông 五ngũ 蘊uẩn 唯duy 是thị 現hiện 行hành (# 故cố 上thượng 二nhị 支chi 者giả 第đệ 二nhị 示thị 體thể 然nhiên 上thượng 引dẫn 俱câu 舍xá 彼bỉ 約ước 分phần/phân 位vị 緣duyên 起khởi 一nhất 一nhất 支chi 下hạ 皆giai 有hữu 彼bỉ 位vị 五ngũ 蘊uẩn 及cập 無vô 明minh 顯hiển 故cố 立lập 無vô 明minh 名danh 等đẳng 言ngôn 則tắc 十thập 二nhị 支chi 皆giai 具cụ 五ngũ 蘊uẩn 今kim 從tùng 增tăng 勝thắng 有hữu 具cụ 不bất 具cụ 故cố 結kết 此thử 二nhị 具cụ 五ngũ 蘊uẩn 也dã 餘dư 不bất 結kết 者giả 隨tùy 本bổn 支chi 體thể 而nhi 為vi 蘊uẩn 攝nhiếp 種chủng 現hiện 亦diệc 然nhiên 雖tuy 是thị 於ư 苦khổ 不bất 同đồng 上thượng 識thức 通thông 於ư 種chủng 現hiện )# 欲dục 令linh 生sanh 厭yếm 合hợp 五ngũ 成thành 二nhị 以dĩ 顯hiển 三tam 苦khổ 老lão 非phi 定định 有hữu 附phụ 死tử 立lập 支chi 。 別biệt 離ly 等đẳng 五ngũ 餘dư 時thời 雖tuy 有hữu 死tử 時thời 多đa 故cố 偏thiên 就tựu 死tử 說thuyết (# 欲dục 令linh 生sanh 猒# 下hạ 第đệ 三tam 通thông 妨phương 畧lược 有hữu 三tam 妨phương 一nhất 云vân 未vị 來lai 生sanh 死tử 。 即tức 現hiện 識thức 等đẳng 何hà 以dĩ 現hiện 在tại 立lập 五ngũ 未vị 來lai 立lập 二nhị 俱câu 舍xá 通thông 此thử 但đãn 云vân 畧lược 果quả 及cập 畧lược 因nhân 由do 中trung 可khả 比tỉ 二nhị 現hiện 在tại 五ngũ 果quả 未vị 來lai 說thuyết 二nhị 故cố 云vân 畧lược 果quả 現hiện 在tại 二nhị 惑hoặc 過quá 去khứ 說thuyết 一nhất 無vô 明minh 故cố 云vân 畧lược 因nhân 由do 中trung 已dĩ 廣quảng 故cố 初sơ 後hậu 畧lược 比tỉ 二nhị 可khả 知tri 過quá 此thử 更cánh 說thuyết 便tiện 為vi 無vô 用dụng 上thượng 即tức 論luận 意ý 若nhược 爾nhĩ 何hà 不bất 初sơ 後hậu 目mục 所sở 不bất 覩đổ 廣quảng 說thuyết 因nhân 果quả 。 可khả 比tỉ 於ư 中trung 是thị 故cố 應ưng 言ngôn 示thị 迷mê 本bổn 際tế 因nhân 合hợp 一nhất 惑hoặc 現hiện 所sở 起khởi 惑hoặc 明minh 示thị 始thỉ 終chung 令linh 其kỳ 不bất 行hành 當đương 相tương 辯biện 差sai 別biệt 示thị 五ngũ 位vị 當đương 果quả 今kim 猒# 合hợp 為vi 老lão 死tử 然nhiên 唯duy 識thức 論luận 雖tuy 約ước 二nhị 世thế 亦diệc 有hữu 此thử 問vấn 論luận 云vân 何hà 緣duyên 所sở 生sanh 。 但đãn 立lập 生sanh 老lão 死tử 所sở 引dẫn 別biệt 立lập 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 答đáp 云vân 因nhân 位vị 難nan 知tri 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 依y 當đương 果quả 位vị 別biệt 立lập 五ngũ 支chi 果quả 位vị 易dị 了liễu 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 總tổng 立lập 二nhị 支chi 以dĩ 顯hiển 三tam 苦khổ 則tắc 今kim 疏sớ/sơ 文văn 含hàm 於ư 二nhị 意ý 欲dục 令linh 生sanh 猒# 合hợp 立lập 二nhị 支chi 即tức 是thị 前tiền 意ý 合hợp 立lập 二nhị 支chi 以dĩ 顯hiển 三tam 苦khổ 即tức 唯duy 識thức 意ý 謂vị 生sanh 顯hiển 行hành 苦khổ 老lão 顯hiển 壞hoại 苦khổ 死tử 顯hiển 苦khổ 苦khổ 唯duy 識thức 雖tuy 約ước 種chủng 現hiện 不bất 同đồng 三tam 苦khổ 生sanh 猒# 三tam 世thế 冝# 用dụng 老lão 非phi 定định 有hữu 者giả 亦diệc 唯duy 識thức 文văn 應ưng 有hữu 問vấn 言ngôn 老lão 位vị 極cực 長trường/trưởng 何hà 不bất 別biệt 立lập 答đáp 意ý 云vân 謂vị 有hữu 天thiên 逝thệ 不bất 至chí 老lão 故cố 死tử 時thời 等đẳng 下hạ 三tam 有hữu 妨phương 云vân 別biệt 離ly 憂ưu 悲bi 等đẳng 自tự 小tiểu 及cập 長trường/trưởng 皆giai 悉tất 有hữu 之chi 何hà 為vi 附phụ 在tại 老lão 死tử 支chi 中trung 通thông 云vân 多đa 故cố 後hậu 應ưng 問vấn 言ngôn 老lão 既ký 不bất 定định 附phụ 死tử 立lập 支chi 。 病bệnh 亦diệc 不bất 定định 何hà 不bất 附phụ 立lập 答đáp 云vân 病bệnh 又hựu 不bất 遍biến 兼kiêm 不bất 定định 故cố 者giả 遍biến 三tam 界giới 故cố 附phụ 立lập 支chi 諸chư 趣thú 界giới 中trung 除trừ 中trung 夭yểu 者giả 皆giai 有hữu 衰suy 相tương/tướng 故cố 復phục 應ưng 問vấn 言ngôn 。 名danh 色sắc 不bất 遍biến 何hà 故cố 立lập 支chi 謂vị 色sắc 界giới 全toàn 欲dục 界giới 化hóa 生sanh 六lục 處xứ 頓đốn 起khởi 何hà 有hữu 名danh 色sắc 唯duy 識thức 答đáp 云vân 定định 故cố 立lập 支chi 胎thai 卵noãn 濕thấp 生sanh 六lục 處xứ 未vị 滿mãn 定định 有hữu 名danh 色sắc 又hựu 名danh 色sắc 支chi 亦diệc 是thị 遍biến 有hữu 有hữu 色sắc 化hóa 生sanh 初sơ 受thọ 生sanh 位vị 雖tuy 具cụ 五ngũ 根căn 而nhi 未vị 有hữu 用dụng 爾nhĩ 時thời 未vị 名danh 六lục 處xứ 支chi 故cố 初sơ 生sanh 無vô 色sắc 雖tuy 定định 有hữu 意ý 根căn 而nhi 不bất 明minh 了liễu 未vị 名danh 意ý 處xứ 故cố 有hữu 名danh 色sắc 由do 斯tư 論luận 說thuyết 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 一nhất 切thiết 一nhất 分phần/phân 上thượng 二nhị 界giới 有hữu 即tức 是thị 唯duy 識thức 引dẫn 於ư 瑜du 伽già 第đệ 十thập 文văn 也dã 餘dư 如như 前tiền 說thuyết )# 然nhiên 此thử 一nhất 段đoạn 有hữu 支chi 亦diệc 通thông 一nhất 生sanh 前tiền 後hậu 建kiến 立lập 餘dư 支chi 可khả 知tri 唯duy 生sanh 一nhất 種chủng 通thông 取thủ 於ư 前tiền 耳nhĩ 思tư 之chi (# 然nhiên 此thử 一nhất 段đoạn 下hạ 二nhị 以dĩ 義nghĩa 重trọng/trùng 釋thích 謂vị 即tức 於ư 今kim 生sanh 初sơ 迷mê 諦đế 理lý 二nhị 即tức 作tác 業nghiệp 三tam 業nghiệp 依y 初sơ 心tâm 為vi 識thức 如như 下hạ 一nhất 念niệm 緣duyên 生sanh 但đãn 通thông 取thủ 一nhất 生sanh 長trưởng 時thời 故cố 云vân 前tiền 後hậu 建kiến 立lập 言ngôn 唯duy 生sanh 一nhất 種chủng 通thông 取thủ 前tiền 者giả 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 既ký 云vân 一nhất 生sanh 生sanh 在tại 初sơ 託thác 胎thai 時thời 今kim 居cư 有hữu 後hậu 那na 言ngôn 一nhất 生sanh 故cố 今kim 答đáp 云vân 通thông 取thủ 前tiền 來lai 諸chư 增tăng 長trưởng 位vị 皆giai 從tùng 有hữu 起khởi 此thử 有hữu 雖tuy 是thị 過quá 去khứ 之chi 有hữu 但đãn 取thủ 所sở 生sanh 以dĩ 成thành 十thập 二nhị 亦diệc 可khả 有hữu 支chi 之chi 後hậu 所sở 起khởi 五ngũ 蘊uẩn 即tức 名danh 為vi 生sanh 既ký 云vân 義nghĩa 取thủ 不bất 可khả 剋khắc 定định )# 。

死tử 時thời 離ly 別biệt 愚ngu 迷mê 貪tham 戀luyến 心tâm 胸hung 煩phiền 悶muộn 為vi 愁sầu 涕thế 泗# 咨tư 嗟ta 為vi 歎thán 在tại 五ngũ 根căn 為vi 苦khổ 在tại 意ý 地địa 為vi 憂ưu 憂ưu 苦khổ 轉chuyển 多đa 為vi 惱não 如như 是thị 但đãn 有hữu 苦khổ 樹thụ 增tăng 長trưởng 。

後hậu 逆nghịch 觀quán 中trung 一nhất 結kết 是thị 苦khổ 樹thụ 謂vị 無vô 明minh 行hành 引dẫn 識thức 至chí 受thọ 為vi 苦khổ 芽nha 愛ái 緣duyên 引dẫn 受thọ 至chí 有hữu 是thị 守thủ 養dưỡng 生sanh 老lão 死tử 為vi 苦khổ 樹thụ 從tùng 芽nha 守thủ 養dưỡng 是thị 增tăng 長trưởng 義nghĩa 又hựu 於ư 現hiện 法Pháp 中trung 。 無vô 明minh 造tạo 業nghiệp 為vi 小tiểu 苦khổ 樹thụ 若nhược 愛ái 取thủ 潤nhuận 則tắc 得đắc 增tăng 長trưởng 。 不bất 潤nhuận 尚thượng 滅diệt 況huống 更cánh 增tăng 耶da 又hựu 初sơ 二nhị 為vi 根căn 次thứ 二nhị 為vi 身thân 次thứ 三tam 為vi 枝chi 次thứ 三tam 為vi 華hoa 後hậu 二nhị 為vi 果quả (# 後hậu 逆nghịch 觀quán 中trung 初sơ 結kết 成thành 苦khổ 相tương/tướng 有hữu 三tam 節tiết 一nhất 二nhị 世thế 因nhân 果quả 相tương 望vọng 唯duy 取thủ 七thất 苦khổ 為vi 苦khổ 樹thụ 惑hoặc 業nghiệp 五ngũ 因nhân 為vi 苦khổ 緣duyên 五ngũ 種chủng 為vi 苦khổ 芽nha 二nhị 果quả 為vi 樹thụ 此thử 瑜du 伽già 第đệ 十thập 二nhị 又hựu 於ư 下hạ 以dĩ 因nhân 為vi 果quả 云vân 於ư 現hiện 法Pháp 中trung 。 現hiện 法pháp 之chi 時thời 亦diệc 是thị 二nhị 世thế 之chi 義nghĩa 若nhược 愛ái 取thủ 潤nhuận 則tắc 增tăng 長trưởng 者giả 亦diệc 潤nhuận 行hành 種chủng 及cập 識thức 種chủng 耳nhĩ 三tam 又hựu 初sơ 下hạ 通thông 取thủ 十thập 二nhị 緣duyên 若nhược 因nhân 若nhược 果quả 。 為vi 一nhất 苦khổ 樹thụ 無vô 明minh 發phát 業nghiệp 故cố 為vi 苦khổ 樹thụ 根căn 若nhược 不bất 發phát 業nghiệp 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 。 果quả 故cố 識thức 與dữ 名danh 色sắc 為vi 苦khổ 樹thụ 身thân 以dĩ 識thức 與dữ 名danh 色sắc 從tùng 因nhân 至chí 果quả 互hỗ 相tương 依y 持trì 為vi 生sanh 死tử 體thể 故cố 次thứ 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ 。 依y 名danh 色sắc 上thượng 開khai 顯hiển 增tăng 長trưởng 對đối 境cảnh 領lãnh 受thọ 如như 枝chi 依y 身thân 而nhi 問vấn 別biệt 故cố 約ước 二nhị 世thế 說thuyết 但đãn 是thị 因nhân 中trung 約ước 果quả 說thuyết 耳nhĩ 次thứ 愛ái 取thủ 合hợp 潤nhuận 成thành 有hữu 決quyết 定định 當đương 生sanh 故cố 喻dụ 如như 華hoa 上thượng 十thập 為vi 因nhân 故cố 後hậu 二nhị 是thị 苦khổ 果quả 上thượng 三tam 皆giai 依y 一nhất 世thế 後hậu 之chi 一nhất 釋thích 可khả 通thông 三tam 世thế 依y 遇ngộ 二nhị 因nhân 招chiêu 識thức 名danh 色sắc 之chi 體thể 而nhi 為vi 樹thụ 身thân 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ 。 現hiện 行hành 開khai 顯hiển 等đẳng 為vi 枝chi 已dĩ 是thị 苦khổ 樹thụ 竟cánh 依y 上thượng 復phục 起khởi 當đương 因nhân 故cố 三tam 為vi 華hoa 感cảm 當đương 二nhị 果quả 為vi 苦khổ 樹thụ 果quả 則tắc 雖tuy 是thị 一nhất 樹thụ 義nghĩa 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng )# 。

無vô 我ngã 無vô 我ngã 所sở 。

無vô 我ngã 我ngã 所sở 。 結kết 成thành 無vô 我ngã 。

無vô 作tác 無vô 受thọ 者giả 。

無vô 作tác 無vô 受thọ 。 結kết 成thành 於ư 空không (# 無vô 作tác 無vô 受thọ 。 下hạ 三tam 結kết 成thành 於ư 空không 者giả 經kinh 有hữu 者giả 字tự 則tắc 似tự 人nhân 空không 人nhân 空không 即tức 上thượng 無vô 我ngã 今kim 無vô 作tác 受thọ 之chi 體thể 在tại 因nhân 為vi 作tác 在tại 果quả 為vi 受thọ 能năng 作tác 能năng 受thọ 即tức 是thị 於ư 我ngã 所sở 作tác 所sở 受thọ 同đồng 號hiệu 我ngã 所sở 然nhiên 我ngã 為vi 能năng 作tác 唯duy 勝thắng 論luận 義nghĩa 若nhược 數số 論luận 師sư 我ngã 非phi 能năng 作tác 冥minh 性tánh 能năng 作tác 既ký 能năng 作tác 望vọng 我ngã 有hữu 同đồng 不bất 同đồng 所sở 作tác 受thọ 等đẳng 非phi 局cục 我ngã 所sở 則tắc 自tự 在tại 等đẳng 亦diệc 名danh 作tác 者giả 故cố 該cai 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 之chi 法pháp 名danh 為vi 顯hiển 空không 是thị 則tắc 無vô 明minh 亦diệc 為vi 能năng 作tác 行hành 為vi 所sở 作tác 又hựu 行hành 為vi 能năng 受thọ 識thức 等đẳng 為vi 所sở 受thọ 則tắc 亦diệc 無vô 性tánh 皆giai 悉tất 空không 寂tịch )# 。

復phục 作tác 是thị 念niệm 。 若nhược 有hữu 作tác 者giả 。 則tắc 有hữu 作tác 事sự 。 若nhược 無vô 作tác 者giả 。 亦diệc 無vô 作tác 事sự 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。

復phục 作tác 是thị 念niệm 。 下hạ 以dĩ 我ngã 況huống 法pháp 結kết 成thành 勝thắng 義nghĩa 故cố (# 復phục 作tác 下hạ 四tứ 結kết 成thành 勝thắng 義nghĩa 者giả 上thượng 顯hiển 無vô 病bệnh 所sở 病bệnh 有hữu 異dị 今kim 明minh 空không 理lý 一nhất 理lý 無vô 差sai 故cố 異dị 上thượng 空không )# 故cố 瑜du 伽già 說thuyết 由do 十thập 種chủng 相tướng 。 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 六lục 義nghĩa 依y 無vô 常thường 一nhất 義nghĩa 依y 苦khổ 一nhất 義nghĩa 依y 空không 二nhị 義nghĩa 依y 無vô 我ngã (# 故cố 瑜du 伽già 說thuyết 下hạ 二nhị 總tổng 顯hiển 甚thậm 深thâm 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 總tổng 標tiêu 初sơ 言ngôn 甚thậm 深thâm 者giả 瑜du 伽già 第đệ 十thập 問vấn 云vân 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 此thử 甚thậm 深thâm 義nghĩa 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 答đáp 由do 十thập 種chủng 相tướng 。 應ưng 知tri 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 之chi 義nghĩa 。 謂vị 依y 無vô 常thường 義nghĩa 苦khổ 義nghĩa 空không 義nghĩa 。 無vô 我ngã 義nghĩa 釋thích 曰viết 下hạ 直trực 釋thích 十thập 義nghĩa 但đãn 云vân 依y 無vô 常thường 義nghĩa 者giả 便tiện 列liệt 十thập 義nghĩa 今kim 疏sớ/sơ 取thủ 下hạ 釋thích 意ý 便tiện 總tổng 配phối 云vân 六lục 義nghĩa 依y 無vô 常thường 一nhất 義nghĩa 依y 苦khổ 等đẳng )# 今kim 初sơ 一nhất 從tùng 自tự 種chủng 子tử 亦diệc 待đãi 他tha 緣duyên 二nhị 從tùng 他tha 亦diệc 待đãi 自tự 三tam 俱câu 從tùng 無vô 作tác 用dụng 四tứ 此thử 二nhị 因nhân 性tánh 非phi 不bất 是thị 有hữu 此thử 四tứ 義nghĩa 即tức 前tiền 段đoạn 中trung 但đãn 因nhân 緣duyên 故cố 集tập 無vô 有hữu 集tập 者giả 。 五ngũ 雖tuy 無vô 始thỉ 其kỳ 相tương/tướng 成thành 就tựu 而nhi 剎sát 那na 滅diệt 六lục 雖tuy 剎sát 那na 滅diệt 而nhi 似tự 停đình 住trụ 此thử 二nhị 即tức 前tiền 任nhậm 運vận 而nhi 滅diệt 。 亦diệc 無vô 滅diệt 者giả 。 一nhất 義nghĩa 依y 苦khổ 者giả 一nhất 味vị 苦khổ 相tương/tướng 而nhi 似tự 三tam 相tương/tướng 故cố 結kết 云vân 苦khổ 樹thụ 一nhất 義nghĩa 依y 空không 者giả 謂vị 離ly 有hữu 情tình 作tác 者giả 受thọ 者giả 。 然nhiên 似tự 不bất 離ly 顯hiển 現hiện 即tức 今kim 無vô 作tác 無vô 受thọ 。 二nhị 義nghĩa 依y 無vô 我ngã 者giả 一nhất 雖tuy 實thật 無vô 我ngã 似tự 我ngã 相tương/tướng 現hiện 即tức 今kim 無vô 我ngã 我ngã 所sở 。 二nhị 依y 勝thắng 義nghĩa 諦đế 雖tuy 不bất 可khả 說thuyết 而nhi 言ngôn 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 可khả 說thuyết 即tức 今kim 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 已dĩ 下hạ 經kinh 文văn 十thập 義nghĩa 備bị 矣hĩ (# 今kim 初sơ 一nhất 從tùng 下hạ 二nhị 別biệt 釋thích 初sơ 釋thích 無vô 常thường 六lục 義nghĩa 然nhiên 此thử 文văn 難nan 解giải 如như 從tùng 自tự 種chủng 子tử 亦diệc 待đãi 他tha 緣duyên 與dữ 第đệ 二nhị 句cú 從tùng 他tha 亦diệc 待đãi 自tự 二nhị 句cú 何hà 別biệt 故cố 每mỗi 句cú 中trung 皆giai 有hữu 兩lưỡng 義nghĩa 從tùng 自tự 種chủng 子tử 是thị 自tự 生sanh 義nghĩa 亦diệc 待đãi 他tha 緣duyên 不bất 自tự 生sanh 義nghĩa 下hạ 三tam 例lệ 之chi 故cố 雜tạp 集tập 第đệ 四tứ 云vân 又hựu 諸chư 法pháp 不bất 從tùng 自tự 生sanh 。 亦diệc 不bất 從tùng 他tha 生sanh 。 不bất 共cộng 不bất 無vô 因nhân 生sanh 非phi 不bất 自tự 作tác 他tha 作tác 因nhân 緣duyên 生sanh 是thị 故cố 甚thậm 深thâm 故cố 不bất 自tự 生sanh 亦diệc 從tùng 自tự 生sanh 不bất 他tha 生sanh 亦diệc 從tùng 他tha 生sanh 不bất 共cộng 生sanh 亦diệc 從tùng 共cộng 因nhân 緣duyên 生sanh 上thượng 三tam 句cú 中trung 皆giai 有hữu 二nhị 義nghĩa 若nhược 唯duy 自tự 種chủng 生sanh 非phi 曰viết 甚thậm 深thâm 若nhược 唯duy 不bất 自tự 生sanh 亦diệc 非phi 甚thậm 深thâm 故cố 一nhất 句cú 兼kiêm 二nhị 方phương 曰viết 甚thậm 深thâm 正chánh 同đồng 中trung 論luận 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 即tức 空không 即tức 假giả 即tức 中trung 之chi 義nghĩa 雜tạp 集tập 釋thích 不bất 自tự 生sanh 等đẳng 自tự 有hữu 二nhị 義nghĩa 至chí 第đệ 八bát 門môn 當đương 知tri 下hạ 總tổng 結kết 云vân 若nhược 緣duyên 起khởi 理lý 非phi 自tự 非phi 他tha 。 遣khiển 雙song 句cú 者giả 猶do 為vi 甚thậm 深thâm 況huống 總tổng 亡vong 四tứ 句cú 是thị 故cố 緣duyên 起khởi 最tối 極cực 甚thậm 深thâm 。 釋thích 曰viết 不bất 見kiến 此thử 論luận 瑜du 伽già 難nan 了liễu 故cố 從tùng 自tự 種chủng 子tử 是thị 自tự 生sanh 義nghĩa 亦diệc 待đãi 他tha 緣duyên 即tức 以dĩ 他tha 遣khiển 自tự 義nghĩa 二nhị 從tùng 他tha 者giả 是thị 他tha 生sanh 義nghĩa 亦diệc 待đãi 自tự 者giả 以dĩ 自tự 遣khiển 他tha 義nghĩa 三tam 俱câu 從tùng 者giả 共cộng 生sanh 義nghĩa 無vô 作tác 用dụng 者giả 以dĩ 無vô 性tánh 遣khiển 共cộng 義nghĩa 四tứ 此thử 二nhị 因nhân 性tánh 非phi 不bất 是thị 有hữu 者giả 以dĩ 共cộng 功công 能năng 遣khiển 無vô 因nhân 義nghĩa 前tiền 之chi 三tam 句cú 有hữu 無vô 性tánh 緣duyên 生sanh 二nhị 義nghĩa 故cố 皆giai 有hữu 存tồn 亡vong 第đệ 四tứ 句cú 不bất 立lập 無vô 因nhân 故cố 唯duy 有hữu 以dĩ 共cộng 遣khiển 無vô 因nhân 義nghĩa 耳nhĩ 五ngũ 相tương/tướng 雖tuy 成thành 就tựu 而nhi 不bất 礙ngại 滅diệt 六lục 滅diệt 而nhi 似tự 停đình 初sơ 之chi 四tứ 句cú 就tựu 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 以dĩ 論luận 甚thậm 深thâm 五ngũ 六lục 二nhị 句cú 以dĩ 所sở 生sanh 法pháp 對đối 有hữu 為vi 之chi 相tướng 。 以dĩ 論luận 甚thậm 深thâm 前tiền 四tứ 以dĩ 是thị 緣duyên 生sanh 之chi 法pháp 。 是thị 故cố 無vô 常thường 後hậu 之chi 二nhị 句cú 剎sát 那na 滅diệt 故cố 是thị 故cố 無vô 常thường 餘dư 文văn 可khả 知tri )# 由do 前tiền 緣duyên 相tương/tướng 皆giai 是thị 似tự 義nghĩa 故cố 逆nghịch 觀quán 中trung 直trực 顯hiển 真chân 實thật 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 故cố 為vi 甚thậm 深thâm 緣duyên 起khởi 之chi 觀quán 正chánh 在tại 於ư 此thử (# 由do 前tiền 緣duyên 下hạ 初sơ 約ước 真chân 實thật 智trí 故cố 瑜du 伽già 云vân 應ưng 以dĩ 幾kỷ 智trí 知tri 緣duyên 起khởi 耶da 答đáp 以dĩ 二nhị 智trí 謂vị 法pháp 住trụ 智trí 及cập 真chân 實thật 智trí 云vân 何hà 真chân 實thật 。 智trí 謂vị 如như 觀quán 甚thậm 深thâm 義nghĩa 然nhiên 瑜du 伽già 甚thậm 深thâm 之chi 義nghĩa 。 皆giai 性tánh 相tướng 對đối 說thuyết 如như 云vân 從tùng 自tự 種chủng 子tử 是thị 相tương/tướng 亦diệc 待đãi 他tha 緣duyên 是thị 性tánh 謂vị 以dĩ 他tha 破phá 自tự 顯hiển 不bất 自tự 生sanh 餘dư 如như 上thượng 說thuyết 。 今kim 經kinh 逆nghịch 觀quán 唯duy 顯hiển 不bất 自tự 生sanh 義nghĩa 不bất 顯hiển 從tùng 自tự 種chủng 子tử 義nghĩa 以dĩ 從tùng 自tự 種chủng 子tử 即tức 是thị 識thức 為vi 種chủng 復phục 起khởi 後hậu 有hữu 。 生sanh 及cập 老lão 死tử 。 故cố 此thử 不bất 說thuyết 十thập 義nghĩa 皆giai 然nhiên 故cố 云vân 由do 前tiền 緣duyên 相tương/tướng 皆giai 是thị 似tự 義nghĩa 十thập 箇cá 似tự 義nghĩa 皆giai 在tại 相tương/tướng 中trung 故cố 特đặc 由do 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 故cố 曰viết 甚thậm 深thâm 云vân 正chánh 在tại 於ư 此thử )# 又hựu 無vô 作tác 作tác 者giả 即tức 顯hiển 緣duyên 生sanh 非phi 天thiên 人nhân 作tác 若nhược 佛Phật 出xuất 世thế 。 若nhược 不bất 出xuất 世thế 。 安an 住trụ 法pháp 性tánh 法pháp 住trụ 法Pháp 界Giới 故cố 。 於ư 此thử 一nhất 觀quán 已dĩ 為vi 甚thậm 深thâm 況huống 加gia 後hậu 二nhị (# 又hựu 無vô 作tác 作tác 者giả 下hạ 二nhị 約ước 法pháp 住trụ 智trí 結kết 成thành 甚thậm 深thâm 故cố 瑜du 伽già 云vân 云vân 何hà 法pháp 住trụ 智trí 謂vị 如như 佛Phật 施thi 設thiết 開khai 示thị 無vô 倒đảo 而nhi 知tri 次thứ 重trọng/trùng 徵trưng 釋thích 云vân 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 是thị 諸chư 緣duyên 起khởi 非phi 我ngã 所sở 作tác 亦diệc 非phi 餘dư 作tác 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 佛Phật 出xuất 世thế 。 若nhược 不bất 出xuất 世thế 。 安an 住trụ 法pháp 性tánh 法pháp 住trụ 法Pháp 界Giới 云vân 何hà 法pháp 性tánh 等đẳng 答đáp 是thị 諸chư 緣duyên 起khởi 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 理lý 成thành 就tựu 性tánh 是thị 名danh 法pháp 性tánh 如như 成thành 就tựu 性tánh 以dĩ 無vô 顛điên 倒đảo 。 文văn 句cú 安an 立lập 是thị 名danh 法pháp 住trụ 由do 此thử 法pháp 住trụ 以dĩ 彼bỉ 法pháp 性tánh 為vi 因nhân 是thị 故cố 說thuyết 彼bỉ 名danh 為vi 。 法Pháp 界Giới 釋thích 曰viết 但đãn 觀quán 論luận 文văn 疏sớ/sơ 自tự 明minh 了liễu )# 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 者giả 四tứ 觀quán 之chi 中trung 此thử 第đệ 一nhất 門môn 即tức 當đương 第đệ 一nhất 愚ngu 癡si 顛điên 倒đảo 。 觀quán 論luận 總tổng 釋thích 云vân 隨tùy 所sở 著trước 處xứ 。 愚ngu 癡si 及cập 顛điên 倒đảo 此thử 事sự 觀quán 故cố 謂vị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 是thị 所sở 著trước 處xứ 癡si 迷mê 性tánh 相tướng 倒đảo 執chấp 我ngã 所sở 下hạ 別biệt 釋thích 意ý 明minh 癡si 隨tùy 所sở 迷mê 立lập 二nhị 顛điên 倒đảo 一nhất 從tùng 初sơ 至chí 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 明minh 迷mê 緣duyên 性tánh 之chi 無vô 我ngã 執chấp 我ngã 成thành 倒đảo 以dĩ 著trước 我ngã 故cố 則tắc 世thế 間gian 生sanh 明minh 是thị 顛điên 倒đảo 若nhược 離ly 此thử 著trước 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 反phản 顯hiển 此thử 著trước 必tất 是thị 顛điên 倒đảo 二nhị 復phục 作tác 下hạ 竟cánh 初sơ 一nhất 門môn 明minh 愚ngu 緣duyên 相tương/tướng 之chi 緣duyên 生sanh 疑nghi 惑hoặc 顛điên 倒đảo 。 謂vị 無vô 智trí 故cố 常thường 求cầu 有hữu 無vô 滯trệ 斷đoạn 常thường 之chi 二nhị 塗đồ 故cố 云vân 疑nghi 惑hoặc 致trí 緣duyên 相tương/tướng 之chi 相tướng 續tục 明minh 是thị 顛điên 倒đảo 今kim 菩Bồ 薩Tát 順thuận 彼bỉ 眾chúng 生sanh 。 愚ngu 倒đảo 之chi 事sự 起khởi 悲bi 觀quán 察sát 名danh 為vi 事sự 觀quán (# 論luận 總tổng 釋thích 下hạ 初sơ 總tổng 釋thích 也dã 先tiên 舉cử 論luận 謂vị 十thập 二nhị 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 遠viễn 公công 亦diệc 云vân 不bất 緣duyên 無vô 我ngã 故cố 曰viết 愚ngu 癡si 謬mậu 執chấp 有hữu 我ngã 稱xưng 曰viết 顛điên 倒đảo 此thử 言ngôn 小tiểu 局cục 下hạ 別biệt 釋thích 下hạ 二nhị 別biệt 開khai 二nhị 倒đảo 前tiền 意ý 由do 迷mê 緣duyên 性tánh 故cố 是thị 愚ngu 癡si 無vô 我ngã 執chấp 我ngã 故cố 是thị 顛điên 倒đảo 以dĩ 著trước 我ngã 下hạ 論luận 舉cử 經kinh 意ý 明minh 倒đảo 所sở 以dĩ 第đệ 二nhị 意ý 明minh 迷mê 於ư 緣duyên 起khởi 不bất 知tri 從tùng 緣duyên 無vô 真chân 實thật 故cố 即tức 是thị 愚ngu 癡si 。 疑nghi 惑hoặc 不bất 決quyết 。 即tức 是thị 顛điên 倒đảo 。 謂vị 無vô 智trí 下hạ 以dĩ 經kinh 釋thích 成thành 無vô 智trí 求cầu 有hữu 釋thích 成thành 愚ngu 癡si 滯trệ 斷đoạn 常thường 下hạ 釋thích 成thành 疑nghi 惑hoặc 致trí 緣duyên 相tương/tướng 之chi 相tướng 續tục 釋thích 疑nghi 是thị 倒đảo 義nghĩa 今kim 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 下hạ 三tam 卻khước 釋thích 總tổng 中trung 事sự 觀quán 二nhị 倒đảo 相tương/tướng 顯hiển 事sự 義nghĩa 方phương 明minh 故cố 在tại 後hậu 釋thích )# 。

三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 九cửu 觀quán 之chi 中trung 此thử 門môn 攝nhiếp 第đệ 一nhất 觀quán 全toàn 及cập 第đệ 二nhị 之chi 半bán 謂vị 初sơ 成thành 答đáp 二nhị 文văn 名danh 染nhiễm 淨tịnh 分phân 別biệt 觀quán 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 著trước 我ngã 為vi 染nhiễm 離ly 我ngã 為vi 淨tịnh 二nhị 著trước 我ngã 故cố 緣duyên 相tương 生sanh 為vi 染nhiễm 離ly 我ngã 故cố 緣duyên 相tương/tướng 滅diệt 為vi 淨tịnh 後hậu 相tương/tướng 經kinh 文văn 即tức 屬thuộc 第đệ 二nhị 依y 止Chỉ 觀Quán 謂vị 雖tuy 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 以dĩ 不bất 知tri 故cố 。 即tức 起khởi 諸chư 緣duyên 是thị 為vi 染nhiễm 依y 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諸chư 緣duyên 則tắc 滅diệt 便tiện 為vi 淨tịnh 依y 相tương/tướng 諦đế 觀quán 中trung 不bất 知tri 故cố 成thành 緣duyên 相tương/tướng 大đại 悲bi 觀quán 中trung 不bất 知tri 便tiện 為vi 顛điên 倒đảo (# 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 文văn 中trung 有hữu 四tứ 一nhất 彰chương 門môn 所sở 攝nhiếp 言ngôn 及cập 第đệ 二nhị 觀quán 之chi 一nhất 半bán 者giả 第đệ 二nhị 即tức 依y 止Chỉ 觀Quán 依y 止chỉ 有hữu 二nhị 一nhất 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 即tức 是thị 相tương 續tục 二nhị 依y 一nhất 心tâm 即tức 第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 。 所sở 攝nhiếp 門môn 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 一nhất 心tâm 故cố 但đãn 半bán 耳nhĩ 二nhị 謂vị 初sơ 成thành 答đáp 下hạ 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 觀quán 初sơ 染nhiễm 淨tịnh 有hữu 二nhị 前tiền 意ý 約ước 因nhân 後hậu 意ý 約ước 果quả 即tức 雜tạp 集tập 等đẳng 染nhiễm 淨tịnh 義nghĩa 相tương/tướng 諦đế 觀quán 下hạ 三tam 舉cử 其kỳ 二nhị 觀quán 顯hiển 此thử 為vi 勝thắng 以dĩ 前tiền 二nhị 觀quán 但đãn 有hữu 不bất 知tri 今kim 具cụ 知tri 不bất 知tri 為vi 染nhiễm 淨tịnh 故cố 深thâm 細tế 也dã )# 然nhiên 上thượng 相tương 續tục 一nhất 門môn 經kinh 文văn 無vô 二nhị 隨tùy 義nghĩa 分phần/phân 三tam 初sơ 明minh 倒đảo 惑hoặc 起khởi 緣duyên 實thật 無vô 有hữu 我ngã 成thành 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 觀quán 次thứ 順thuận 癡si 倒đảo 事sự 成thành 道Đạo 相tương/tướng 智trí 觀quán 後hậu 委ủy 究cứu 解giải 惑hoặc 染nhiễm 淨tịnh 性tánh 相tướng 成thành 種chủng 智trí 觀quán 又hựu 初sơ 順thuận 根căn 本bổn 次thứ 順thuận 後hậu 得đắc 後hậu 即tức 無vô 礙ngại 雖tuy 無vô 我ngã 所sở 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 而nhi 起khởi 大đại 悲bi 。 能năng 所sở 本bổn 空không 悲bi 而nhi 無vô 著trước 雙song 窮cùng 性tánh 相tướng 不bất 滯trệ 自tự 他tha 三tam 觀quán 一nhất 心tâm 成thành 無Vô 礙Ngại 智Trí 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 寧ninh 不bất 現hiện 前tiền 一nhất 門môn 尚thượng 然nhiên 況huống 加gia 餘dư 九cửu (# 然nhiên 上thượng 相tương 續tục 下hạ 四tứ 總tổng 結kết 一nhất 門môn 深thâm 廣quảng 之chi 相tướng 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 成thành 橫hoạnh/hoành 對đối 三tam 乘thừa 三tam 智trí 三tam 智trí 之chi 義nghĩa 已dĩ 如như 前tiền 配phối 又hựu 初sơ 順thuận 下hạ 二nhị 局cục 大Đại 乘Thừa 三tam 智trí 然nhiên 通thông 因nhân 果quả 雖tuy 無vô 我ngã 所sở 下hạ 三tam 融dung 其kỳ 三tam 智trí 而nhi 成thành 一nhất 心tâm 初sơ 空không 即tức 假giả 故cố 不bất 礙ngại 起khởi 悲bi 二nhị 能năng 所sở 下hạ 假giả 不bất 礙ngại 空không 悲bi 而nhi 無vô 著trước 三tam 雙song 窮cùng 下hạ 中trung 即tức 空không 即tức 假giả 不bất 滯trệ 自tự 他tha 自tự 即tức 根căn 本bổn 他tha 即tức 後hậu 得đắc 四tứ 三tam 觀quán 下hạ 總tổng 結kết 無vô 礙ngại 成thành 般Bát 若Nhã 因nhân 五ngũ 一nhất 門môn 下hạ 結kết 歎thán 深thâm 廣quảng )# 。

佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 三tam 界giới 所sở 有hữu 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。

第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 。 所sở 攝nhiếp 門môn 中trung 然nhiên 此thử 一nhất 門môn 乃nãi 含hàm 多đa 意ý 且thả 分phần/phân 二nhị 別biệt 一nhất 攝nhiếp 末mạt 歸quy 本bổn 門môn 二nhị 如Như 來Lai 於ư 此thử 。 下hạ 本bổn 末mạt 依y 持trì 門môn 今kim 初sơ 依y 論luận 三tam 觀quán 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 即tức 當đương 第đệ 二nhị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 觀quán 論luận 生sanh 起khởi 云vân 云vân 何hà 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 差sai 別biệt 如như 是thị 證chứng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 。 彼bỉ 觀quán 故cố 此thử 明minh 修tu 觀quán 所sở 以dĩ 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 是thị 緣duyên 生sanh 之chi 性tánh 若nhược 見kiến 緣duyên 性tánh 則tắc 脫thoát 緣duyên 縛phược 故cố 修tu 彼bỉ 觀quán 而nhi 論luận 經kinh 雖tuy 云vân 皆giai 一nhất 心tâm 作tác 意ý 取thủ 能năng 作tác 一nhất 心tâm 故cố 云vân 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 觀quán 。 (# 而nhi 論luận 經kinh 雖tuy 云vân 下hạ 後hậu 釋thích 立lập 觀quán 所sở 以dĩ 以dĩ 若nhược 取thủ 三tam 界giới 虛hư 妄vọng 。 即tức 是thị 所sở 作tác 便tiện 屬thuộc 世thế 諦đế 今kim 取thủ 能năng 作tác 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa )# 論luận 云vân 但đãn 是thị 一nhất 心tâm 者giả 一nhất 切thiết 三tam 界giới 。 唯duy 心tâm 轉chuyển 故cố 此thử 言ngôn 則tắc 總tổng 轉chuyển 者giả 起khởi 作tác 義nghĩa 亦diệc 轉chuyển 變biến 義nghĩa (# 論luận 云vân 下hạ 二nhị 論luận 釋thích 經kinh 從tùng 此thử 言ngôn 則tắc 總tổng 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 上thượng 取thủ 觀quán 名danh 唯duy 是thị 能năng 作tác 今kim 云vân 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 轉chuyển 故cố 則tắc 通thông 能năng 所sở 然nhiên 能năng 所sở 有hữu 二nhị 若nhược 法pháp 性tánh 宗tông 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 隨tùy 緣duyên 成thành 有hữu 即tức 為vi 能năng 作tác 所sở 有hữu 心tâm 境cảnh 皆giai 通thông 所sở 作tác 以dĩ 不bất 思tư 議nghị 。 熏huân 不bất 思tư 議nghị 變biến 是thị 現hiện 識thức 因nhân 故cố 若nhược 法pháp 相tướng 宗tông 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 但đãn 是thị 所sở 迷mê 非phi 是thị 能năng 作tác 有hữu 三tam 能năng 變biến 謂vị 第đệ 八bát 等đẳng 故cố 一nhất 卷quyển 唯duy 識thức 論luận 云vân 又hựu 復phục 有hữu 義nghĩa 大Đại 乘Thừa 經Kinh 說thuyết 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 唯duy 是thị 心tâm 者giả 但đãn 有hữu 內nội 心tâm 無vô 色sắc 香hương 等đẳng 外ngoại 諸chư 境cảnh 界giới 此thử 云vân 何hà 知tri 。 如như 十Thập 地Địa 經kinh 說thuyết 三tam 界giới 虗hư 妄vọng 但đãn 是thị 一nhất 心tâm 作tác 故cố 心tâm 意ý 與dữ 識thức 及cập 了liễu 別biệt 等đẳng 如như 是thị 四tứ 法Pháp 。 義nghĩa 一nhất 名danh 異dị 。 此thử 依y 相tương 應ứng 心tâm 說thuyết 非phi 不bất 相tương 應ứng 。 心tâm 說thuyết 心tâm 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 相tương 應ứng 心tâm 所sở 謂vị 一nhất 切thiết 。 煩phiền 惱não 結kết 使sử 。 受thọ 想tưởng 行hành 等đẳng 皆giai 心tâm 相tương 應ứng 以dĩ 是thị 故cố 言ngôn 心tâm 意ý 與dữ 識thức 及cập 了liễu 別biệt 義nghĩa 一nhất 名danh 異dị 。 故cố 二nhị 不bất 相tương 應ứng 心tâm 所sở 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 諦đế 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 故cố 言ngôn 三tam 界giới 虗hư 妄vọng 但đãn 一nhất 心tâm 作tác 是thị 相tương 應ứng 心tâm 今kim 依y 法pháp 性tánh 故cố 云vân 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 以dĩ 為vi 能năng 作tác 言ngôn 轉chuyển 者giả 起khởi 作tác 義nghĩa 亦diệc 轉chuyển 變biến 義nghĩa 者giả 即tức 唯duy 識thức 意ý 彼bỉ 論luận 第đệ 三tam 總tổng 釋thích 三tam 能năng 變biến 云vân 能năng 變biến 有hữu 二nhị 一nhất 因nhân 能năng 變biến 二nhị 果quả 能năng 變biến 釋thích 此thử 二nhị 變biến 皆giai 云vân 生sanh 起khởi 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 一nhất 因nhân 能năng 變biến 謂vị 第đệ 八bát 識thức 中trung 等đẳng 流lưu 異dị 熟thục 二nhị 因nhân 習tập 氣khí 等đẳng 流lưu 習tập 氣khí 由do 七thất 識thức 中trung 善thiện 惡ác 無vô 記ký 。 熏huân 令linh 生sanh 長trưởng 異dị 熟thục 習tập 氣khí 由do 六lục 識thức 中trung 有hữu 漏lậu 善thiện 惡ác 熏huân 令linh 生sanh 長trưởng 釋thích 曰viết 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 名danh 因nhân 習tập 氣khí 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 標tiêu 後hậu 釋thích 等đẳng 流lưu 即tức 七thất 識thức 中trung 三tam 性tánh 種chủng 子tử 各các 生sanh 自tự 現hiện 唯duy 除trừ 第đệ 八bát 不bất 能năng 熏huân 故cố 異dị 熟thục 習tập 氣khí 唯duy 除trừ 第đệ 七thất 七thất 是thị 無vô 記ký 非phi 異dị 熟thục 因nhân 前tiền 是thị 因nhân 緣duyên 此thử 增tăng 上thượng 緣duyên 論luận 云vân 二nhị 果quả 能năng 變biến 謂vị 前tiền 二nhị 種chủng 習tập 氣khí 力lực 故cố 有hữu 八bát 識thức 生sanh 現hiện 種chủng 種chủng 相tướng 。 釋thích 曰viết 即tức 前tiền 二nhị 因nhân 所sở 生sanh 現hiện 果quả 謂vị 有hữu 緣duyên 法pháp 能năng 變biến 現hiện 者giả 名danh 果quả 能năng 變biến 種chủng 種chủng 相tương/tướng 者giả 即tức 第đệ 八bát 識thức 相tương 應ứng 心tâm 所sở 相tương 見kiến 分phần/phân 等đẳng 論luận 別biệt 釋thích 云vân 等đẳng 流lưu 習tập 氣khí 為vì 因nhân 緣duyên 故cố 。 八bát 識thức 體thể 相tướng 差sai 別biệt 而nhi 生sanh 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 果quả 似tự 因nhân 故cố 釋thích 曰viết 即tức 以dĩ 現hiện 識thức 三tam 性tánh 種chủng 子tử 各các 自tự 生sanh 現hiện 論luận 云vân 異dị 熟thục 增tăng 上thượng 緣duyên 感cảm 第đệ 八bát 識thức 酬thù 引dẫn 業nghiệp 力lực 恆hằng 相tương 續tục 故cố 立lập 異dị 熟thục 名danh 感cảm 前tiền 六lục 識thức 酬thù 滿mãn 業nghiệp 者giả 從tùng 異dị 熟thục 起khởi 名danh 異dị 熟thục 生sanh 不bất 名danh 異dị 熟thục 有hữu 間gian 斷đoạn 故cố 即tức 前tiền 異dị 熟thục 及cập 異dị 熟thục 生sanh 名danh 異dị 熟thục 果quả 果quả 異dị 因nhân 故cố 釋thích 曰viết 八bát 識thức 是thị 總tổng 果quả 故cố 是thị 異dị 熟thục 生sanh 主chủ 引dẫn 生sanh 餘dư 感cảm 六lục 識thức 業nghiệp 名danh 之chi 為vi 滿mãn 業nghiệp 等đẳng 以dĩ 上thượng 論luận 文văn 皆giai 以dĩ 生sanh 起khởi 而nhi 釋thích 變biến 義nghĩa 故cố 疏sớ/sơ 云vân 轉chuyển 即tức 轉chuyển 生sanh 亦diệc 轉chuyển 變biến 義nghĩa 又hựu 下hạ 論luận 中trung 釋thích 第đệ 二nhị 能năng 變biến 依y 彼bỉ 轉chuyển 緣duyên 彼bỉ 云vân 轉chuyển 謂vị 流lưu 轉chuyển 顯hiển 示thị 此thử 識thức 恆hằng 依y 彼bỉ 識thức 取thủ 所sở 緣duyên 故cố 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 流lưu 是thị 相tương 續tục 義nghĩa 轉chuyển 是thị 生sanh 起khởi 義nghĩa 謂vị 依y 第đệ 八bát 或hoặc 種chủng 或hoặc 現hiện 相tướng 續tục 起khởi 義nghĩa 又hựu 彼bỉ 論luận 第đệ 一nhất 釋thích 由do 假giả 說thuyết 我ngã 法pháp 有hữu 種chủng 種chủng 。 相tương/tướng 轉chuyển 云vân 轉chuyển 謂vị 隨tùy 緣duyên 施thi 設thiết 有hữu 異dị 又hựu 云vân 彼bỉ 相tương/tướng 皆giai 依y 識thức 所sở 轉chuyển 變biến 而nhi 假giả 施thi 設thiết 又hựu 云vân 變biến 謂vị 識thức 體thể 轉chuyển 似tự 二nhị 分phần 釋thích 曰viết 言ngôn 彼bỉ 相tương/tướng 者giả 即tức 上thượng 我ngã 法pháp 識thức 體thể 即tức 是thị 自tự 證chứng 分phần/phân 此thử 相tương 見kiến 俱câu 依y 自tự 證chứng 起khởi 故cố 上thượng 來lai 正chánh 意ý 為vi 證chứng 以dĩ 起khởi 以dĩ 變biến 釋thích 論luận 轉chuyển 字tự 然nhiên 已dĩ 具cụ 於ư 能năng 變biến 之chi 相tướng 前tiền 後hậu 經kinh 疏sớ/sơ 皆giai 要yếu 此thử 文văn )# 然nhiên 此thử 一nhất 文văn 諸chư 教giáo 同đồng 引dẫn 證chứng 成thành 唯duy 心tâm (# 然nhiên 此thử 一nhất 文văn 下hạ 二nhị 廣quảng 開khai 章chương 門môn 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 總tổng 標tiêu 舉cử 唯duy 識thức 攝nhiếp 論luận 等đẳng 皆giai 指chỉ 華hoa 嚴nghiêm 一nhất 心tâm 作tác 義nghĩa )# 。

云vân 何hà 一nhất 心tâm 而nhi 作tác 三tam 界giới 略lược 有hữu 三tam 義nghĩa 一nhất 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 謂vị 有hữu 前tiền 境cảnh 不bất 了liễu 唯duy 心tâm 縱túng/tung 聞văn 一nhất 心tâm 但đãn 謂vị 真Chân 諦Đế 之chi 一nhất 或hoặc 謂vị 由do 心tâm 轉chuyển 變biến 非phi 皆giai 是thị 心tâm 二nhị 異dị 熟thục 頼# 耶da 名danh 為vi 一nhất 心tâm 揀giản 無vô 外ngoại 境cảnh 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 清thanh 淨tịnh 一nhất 心tâm 理lý 無vô 二nhị 體thể 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 此thử 初sơ 一nhất 心tâm 菩Bồ 薩Tát 不bất 為vi 此thử 觀quán 後hậu 二nhị 一nhất 心tâm 經kinh 意ý 正chánh 明minh 通thông 於ư 三tam 觀quán 約ước 清thanh 淨tịnh 一nhất 心tâm 為vi 第đệ 一nhất 觀quán 通thông 此thử 二nhị 心tâm 為vi 後hậu 二nhị 觀quán 後hậu 二nhị 一nhất 心tâm 略lược 如như 問vấn 明minh 。

廣quảng 開khai 有hữu 十thập 初sơ 之chi 一nhất 門môn 假giả 說thuyết 一nhất 心tâm 謂vị 實thật 有hữu 外ngoại 法pháp 但đãn 由do 心tâm 變biến 動động 故cố 下hạ 之chi 九cửu 門môn 實thật 唯duy 一nhất 心tâm (# 廣quảng 開khai 有hữu 十thập 下hạ 三tam 開khai 三tam 為vi 十thập 上thượng 三tam 義nghĩa 中trung 初sơ 一nhất 不bất 開khai 開khai 第đệ 二nhị 為vi 次thứ 三tam 開khai 第đệ 三tam 為vi 後hậu 六lục 然nhiên 皆giai 從tùng 寬khoan 至chí 狹hiệp )# 二nhị 相tương 見kiến 俱câu 存tồn 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 此thử 通thông 八bát 識thức 及cập 諸chư 心tâm 所sở 。 并tinh 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 本bổn 影ảnh 具cụ 足túc 由do 有hữu 支chi 等đẳng 熏huân 習tập 力lực 故cố 。 變biến 現hiện 三tam 界giới 依y 正chánh 等đẳng 報báo 如như 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 及cập 唯duy 識thức 等đẳng 諸chư 論luận 廣quảng 說thuyết (# 二nhị 相tương 見kiến 俱câu 存tồn 者giả 唯duy 識thức 正chánh 義nghĩa 四tứ 師sư 各các 立lập 己kỷ 見kiến 問vấn 明minh 今kim 此thử 從tùng 多đa 故cố 云vân 相tương 見kiến 八bát 識thức 心tâm 王vương 及cập 諸chư 心tâm 所sở 。 皆giai 有hữu 二nhị 分phần 當đương 體thể 即tức 見kiến 分phần/phân 從tùng 并tinh 所sở 變biến 下hạ 即tức 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 相tương/tướng 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 識thức 所sở 頓đốn 變biến 即tức 是thị 本bổn 質chất 識thức 等đẳng 緣duyên 境cảnh 唯duy 變biến 影ảnh 緣duyên 不bất 得đắc 本bổn 質chất 由do 有hữu 支chi 等đẳng 者giả 影ảnh 變biến 因nhân 果quả 已dĩ 如như 上thượng 說thuyết )# 三tam 攝nhiếp 相tương/tướng 歸quy 見kiến 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 亦diệc 通thông 王vương 數số 但đãn 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 無vô 別biệt 種chủng 生sanh 能năng 見kiến 識thức 生sanh 帶đái 彼bỉ 影ảnh 起khởi 如như 解giải 深thâm 密mật 經kinh 二nhị 十thập 唯duy 識thức 觀quán 所sở 緣duyên 緣duyên 論luận 具cụ 說thuyết 斯tư 義nghĩa (# 三tam 攝nhiếp 相tương/tướng 下hạ 然nhiên 初sơ 反phản 四tứ 五ngũ 皆giai 唯duy 識thức 所sở 破phá 彼bỉ 論luận 初sơ 云vân 又hựu 為vi 開khai 示thị 謬mậu 執chấp 我ngã 法pháp 迷mê 唯duy 識thức 者giả 令linh 達đạt 二nhị 空không 於ư 唯duy 識thức 理lý 如như 實thật 知tri 故cố 。 此thử 破phá 凡phàm 外ngoại 今kim 文văn 所sở 無vô 次thứ 論luận 復phục 云vân 有hữu 迷mê 謬mậu 唯duy 識thức 理lý 者giả 釋thích 曰viết 下hạ 皆giai 護hộ 法Pháp 廣quảng 破phá 四tứ 師sư 此thử 標tiêu 也dã 次thứ 論luận 復phục 云vân 或hoặc 執chấp 外ngoại 境cảnh 如như 識thức 非phi 無vô 釋thích 曰viết 此thử 即tức 有hữu 宗tông 依y 十thập 二nhị 處xứ 教giáo 執chấp 心tâm 境cảnh 俱câu 有hữu 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 論luận 云vân 或hoặc 執chấp 內nội 識thức 如như 境cảnh 非phi 有hữu 釋thích 曰viết 此thử 破phá 清thanh 辯biện 依y 密mật 意ý 空không 教giáo 撥bát 識thức 亦diệc 無vô 論luận 云vân 或hoặc 執chấp 諸chư 識thức 用dụng 別biệt 體thể 同đồng 釋thích 曰viết 即tức 大Đại 乘Thừa 一nhất 類loại 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 八bát 識thức 體thể 唯duy 是thị 一nhất 也dã 如như 一nhất 水thủy 鏡kính 多đa 波ba 像tượng 生sanh 即tức 當đương 此thử 中trung 第đệ 五ngũ 義nghĩa 也dã 論luận 云vân 或hoặc 執chấp 離ly 心tâm 無vô 別biệt 心tâm 所sở 釋thích 曰viết 此thử 即tức 經kinh 部bộ 覺giác 天thiên 所sở 計kế 以dĩ 有hữu 經kinh 言ngôn 士sĩ 夫phu 六lục 界giới 染nhiễm 淨tịnh 由do 心tâm 無vô 心tâm 所sở 相tương/tướng 雖tuy 於ư 蘊uẩn 中trung 亦diệc 有hữu 心tâm 所sở 但đãn 於ư 識thức 上thượng 分phần/phân 位vị 假giả 立lập 無vô 別biệt 實thật 有hữu 然nhiên 清thanh 辯biện 計kế 雖tuy 撥bát 皆giai 空không 強cường/cưỡng 違vi 中trung 道đạo 而nhi 立lập 唯duy 境cảnh 順thuận 世thế 亦diệc 立lập 唯duy 四tứ 大đại 種chủng 成thành 有hữu 情tình 故cố 若nhược 依y 此thử 義nghĩa 應ưng 有hữu 四tứ 句cú 清thanh 辯biện 順thuận 世thế 有hữu 境cảnh 無vô 心tâm 中trung 道đạo 大Đại 乘Thừa 有hữu 心tâm 無vô 境cảnh 一nhất 切thiết 有hữu 部bộ 有hữu 心tâm 有hữu 境cảnh 邪tà 見kiến 撥bát 無vô 都đô 無vô 心tâm 境cảnh 然nhiên 其kỳ 有hữu 王vương 無vô 所sở 即tức 此thử 第đệ 四tứ 而nhi 今kim 指chỉ 經kinh 論luận 與dữ 彼bỉ 不bất 同đồng 然nhiên 第đệ 三tam 義nghĩa 言ngôn 如như 解giải 深thâm 密mật 者giả 即tức 第đệ 一nhất 經kinh 心tâm 意ý 識thức 相tương/tướng 品phẩm 第đệ 三tam 廣Quảng 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 問vấn 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 於ư 心tâm 意ý 識thức 。 祕bí 密mật 善thiện 巧xảo 。 佛Phật 答đáp 云vân 廣Quảng 慧Tuệ 當đương 知tri 。 於ư 六lục 趣thú 生sanh 死tử 。 彼bỉ 有hữu 情tình 及cập 四tứ 生sanh 身thân 外ngoại 生sanh 起khởi 於ư 中trung 最tối 初sơ 。 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 心tâm 識thức 成thành 熟thục 。 展triển 轉chuyển 和hòa 合hợp 。 增tăng 長trưởng 廣quảng 大đại 。 依y 二nhị 執chấp 受thọ 。 一nhất 者giả 有hữu 色sắc 諸chư 根căn 。 及cập 所sở 依y 執chấp 受thọ 。 二nhị 者giả 相tướng 名danh 分phân 別biệt 。 言ngôn 說thuyết 戲hí 論luận 。 習tập 氣khí 執chấp 受thọ 。 有hữu 色sắc 界giới 中trung 。 具cụ 二nhị 執chấp 受thọ 。 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 不bất 具cụ 二nhị 種chủng 。 釋thích 曰viết 無vô 色sắc 不bất 具cụ 即tức 無vô 色sắc 根căn 則tắc 唯duy 有hữu 相tướng 名danh 分phân 別biệt 。 習tập 氣khí 明minh 是thị 唯duy 見kiến 次thứ 下hạ 經Kinh 云vân 廣quảng 慧tuệ 阿a 陁# 那na 識thức 為vi 依y 止chỉ 為vi 建kiến 立lập 故cố 。 六lục 識thức 身thân 轉chuyển 。 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 識thức 此thử 中trung 有hữu 識thức 。 眼nhãn 及cập 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 眼nhãn 識thức 與dữ 眼nhãn 識thức 俱câu 隨tùy 行hành 。 同đồng 時thời 同đồng 境cảnh 。 有hữu 分phân 別biệt 意ý 識thức 轉chuyển 。 等đẳng 則tắc 知tri 皆giai 是thị 唯duy 立lập 見kiến 分phần/phân 此thử 見kiến 亦diệc 即tức 安an 慧tuệ 所sở 立lập 一nhất 自tự 證chứng 分phần/phân 謂vị 多đa 立lập 有hữu 相tương 見kiến 二nhị 分phần 去khứ 相tương/tướng 取thủ 見kiến 為vi 自tự 證chứng 耳nhĩ 言ngôn 二nhị 十thập 唯duy 識thức 者giả 亦diệc 名danh 唯duy 識thức 二nhị 十thập 論luận 有hữu 二nhị 十thập 偈kệ 故cố 世thế 親thân 菩Bồ 薩Tát 造tạo 唐đường 三tam 藏tạng 譯dịch 最tối 初sơ 即tức 云vân 安an 立lập 大Đại 乘Thừa 。 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 說thuyết 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 心tâm 意ý 識thức 了liễu 別biệt 名danh 之chi 差sai 別biệt 此thử 中trung 說thuyết 心tâm 意ý 兼kiêm 心tâm 所sở 唯duy 遮già 外ngoại 境cảnh 不bất 遣khiển 相tương 應ứng 內nội 識thức 生sanh 時thời 似tự 外ngoại 境cảnh 現hiện 如như 眼nhãn 有hữu 翳ế 見kiến 髮phát 蠅dăng 等đẳng 於ư 中trung 都đô 無vô 少thiểu 分phần 實thật 義nghĩa 釋thích 曰viết 此thử 亦diệc 明minh 唯duy 心tâm 義nghĩa 復phục 有hữu 一nhất 卷quyển 唯duy 識thức 論luận 天Thiên 親Thân 菩Bồ 薩Tát 造tạo 。 後hậu 魏ngụy 瞿Cù 曇Đàm 般Bát 若Nhã 流lưu 支chi 譯dịch 細tế 尋tầm 乃nãi 是thị 二nhị 十thập 唯duy 識thức 同đồng 本bổn 異dị 譯dịch 而nhi 文văn 稍sảo 顯hiển 著trứ 先tiên 列liệt 二nhị 十thập 偈kệ 初sơ 偈kệ 云vân 唯duy 識thức 無vô 境cảnh 界giới 以dĩ 無vô 塵trần 望vọng 見kiến 如như 人nhân 目mục 有hữu 翳ế 見kiến 毛mao 月nguyệt 等đẳng 事sự 偈kệ 竟cánh 問vấn 云vân 初sơ 偈kệ 明minh 何hà 義nghĩa 答đáp 曰viết 凡phàm 作tác 論luận 有hữu 三tam 義nghĩa 一nhất 者giả 立lập 義nghĩa 即tức 是thị 初sơ 句cú 二nhị 者giả 引dẫn 證chứng 即tức 第đệ 二nhị 句cú 三tam 者giả 譬thí 喻dụ 即tức 下hạ 二nhị 句cú 下hạ 文văn 廣quảng 釋thích 亦diệc 明minh 外ngoại 相tướng 無vô 實thật 唯duy 心tâm 現hiện 故cố 名danh 攝nhiếp 相tương/tướng 歸quy 見kiến 言ngôn 觀quán 所sở 緣duyên 緣duyên 論luận 者giả 但đãn 有hữu 兩lưỡng 紙chỉ 陳trần 那na 菩Bồ 薩Tát 造tạo 論luận 云vân 諸chư 有hữu 欲dục 令linh 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 以dĩ 外ngoại 色sắc 作tác 所sở 緣duyên 。 緣duyên 者giả 或hoặc 執chấp 極cực 微vi 許hứa 有hữu 實thật 體thể 能năng 生sanh 識thức 故cố 或hoặc 執chấp 和hòa 合hợp 以dĩ 識thức 生sanh 時thời 帶đái 彼bỉ 相tương/tướng 故cố 二nhị 俱câu 非phi 理lý 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 極cực 微vi 於ư 五ngũ 識thức 設thiết 緣duyên 非phi 所sở 緣duyên 彼bỉ 相tương/tướng 識thức 無vô 故cố 猶do 如như 眼nhãn 根căn 等đẳng 釋thích 曰viết 此thử 破phá 前tiền 極cực 微vi 生sanh 識thức 長trường/trưởng 行hành 破phá 意ý 云vân 眼nhãn 等đẳng 能năng 發phát 識thức 識thức 上thượng 無vô 眼nhãn 相tương/tướng 極cực 微vi 能năng 發phát 識thức 識thức 豈khởi 有hữu 微vi 相tương/tướng 故cố 無vô 所sở 緣duyên 又hựu 偈kệ 云vân 和hòa 合hợp 於ư 五ngũ 識thức 設thiết 緣duyên 非phi 所sở 緣duyên 彼bỉ 體thể 實thật 無vô 故cố 猶do 如như 第đệ 二nhị 。 月nguyệt 釋thích 曰viết 觀quán 長trường/trưởng 行hành 意ý 此thử 破phá 上thượng 和hòa 合hợp 以dĩ 生sanh 識thức 謂vị 彼bỉ 執chấp 言ngôn 堅kiên 等đẳng 多đa 相tương 和hòa 合hợp 。 一nhất 處xứ 有hữu 是thị 現hiện 量lượng 境cảnh 能năng 發phát 於ư 識thức 破phá 意ý 云vân 和hòa 合hợp 法pháp 無vô 實thật 故cố 。 如như 眼nhãn 錯thác 亂loạn 見kiến 第đệ 二nhị 月nguyệt 釋thích 曰viết 以dĩ 無vô 上thượng 二nhị 相tương/tướng 唯duy 有hữu 於ư 識thức 故cố 名danh 攝nhiếp 相tương/tướng 歸quy 見kiến 然nhiên 陳trần 那na 立lập 於ư 三tam 分phần/phân 今kim 言ngôn 無vô 相tướng 者giả 相tương/tướng 實thật 無vô 故cố 下hạ 正chánh 義nghĩa 云vân 彼bỉ 所sở 緣duyên 緣duyên 非phi 全toàn 不bất 有hữu 內nội 識thức 如như 外ngoại 現hiện 為vi 識thức 所sở 緣duyên 緣duyên 許hứa 彼bỉ 相tương/tướng 在tại 識thức 及cập 能năng 生sanh 識thức 故cố 釋thích 曰viết 長trường/trưởng 行hành 內nội 識thức 似tự 外ngoại 境cảnh 現hiện 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 許hứa 眼nhãn 等đẳng 識thức 帶đái 彼bỉ 相tương/tướng 起khởi 及cập 彼bỉ 生sanh 識thức 故cố 結kết 云vân 諸chư 唯duy 識thức 內nội 境cảnh 相tướng 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 理lý 極cực 成thành 也dã 則tắc 非phi 全toàn 無vô 相tướng 相tương/tướng 全toàn 屬thuộc 識thức 故cố 云vân 歸quy 見kiến 然nhiên 上thượng 疏sớ/sơ 引dẫn 皆giai 賢hiền 首thủ 意ý 欲dục 滅diệt 十thập 義nghĩa 故cố 復phục 引dẫn 之chi 法pháp 相tướng 立lập 識thức 如như 前tiền 所sở 引dẫn 唯duy 識thức 論luận 辯biện )# 四tứ 攝nhiếp 數số 歸quy 王vương 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 唯duy 通thông 八bát 識thức 以dĩ 彼bỉ 心tâm 所sở 依y 王vương 無vô 體thể 亦diệc 心tâm 變biến 故cố 如như 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết (# 四tứ 攝nhiếp 數số 歸quy 王vương 下hạ 具cụ 名danh 大Đại 乘Thừa 莊trang 嚴nghiêm 經kinh 論luận 無vô 著trước 菩Bồ 薩Tát 造tạo 有hữu 十thập 三tam 卷quyển 第đệ 四tứ 卷quyển 述thuật 求cầu 品phẩm 第đệ 十thập 二nhị 中trung 有hữu 此thử 意ý 也dã 論luận 云vân 自tự 界giới 及cập 二nhị 光quang 癡si 共cộng 諸chư 惑hoặc 起khởi 如như 是thị 諸chư 分phân 別biệt 二nhị 實thật 應ưng 遠viễn 離ly 釋thích 曰viết 自tự 界giới 謂vị 自tự 阿a 頼# 耶da 識thức 種chủng 子tử 二nhị 光quang 謂vị 能năng 取thủ 光quang 所sở 取thủ 光quang 此thử 等đẳng 分phân 別biệt 由do 共cộng 無vô 明minh 及cập 諸chư 餘dư 惑hoặc 故cố 得đắc 生sanh 起khởi 如như 是thị 。 諸chư 分phân 別biệt 二nhị 實thật 應ưng 遠viễn 離ly 二nhị 實thật 謂vị 所sở 取thủ 實thật 及cập 能năng 取thủ 實thật 如như 是thị 二nhị 實thật 染nhiễm 淨tịnh 應ưng 求cầu 遠viễn 離ly 釋thích 曰viết 此thử 說thuyết 求cầu 染nhiễm 淨tịnh 亦diệc 攝nhiếp 末mạt 歸quy 本bổn 義nghĩa 第đệ 五ngũ 卷quyển 初sơ 同đồng 此thử 品phẩm 說thuyết 求cầu 唯duy 識thức 人nhân 云vân 能năng 取thủ 及cập 所sở 取thủ 此thử 二nhị 唯duy 心tâm 光quang 貪tham 光quang 及cập 信tín 光quang 二nhị 光quang 無vô 二nhị 法pháp 釋thích 曰viết 求cầu 唯duy 識thức 人nhân 應ưng 知tri 能năng 取thủ 所sở 取thủ 此thử 之chi 二nhị 種chủng 。 唯duy 是thị 心tâm 光quang 即tức 釋thích 上thượng 半bán 如như 是thị 貪tham 等đẳng 煩phiền 惱não 光quang 及cập 信tín 等đẳng 善thiện 法Pháp 如như 是thị 二nhị 光quang 亦diệc 無vô 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 法pháp 何hà 以dĩ 故cố 不bất 離ly 心tâm 光quang 別biệt 有hữu 貪tham 等đẳng 信tín 等đẳng 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 故cố 二nhị 光quang 亦diệc 無vô 二nhị 相tướng 。 偈kệ 云vân 種chủng 種chủng 心tâm 光quang 起khởi 如như 是thị 種chủng 種chủng 。 相tướng 光quang 體thể 非phi 體thể 故cố 不bất 得đắc 彼bỉ 法pháp 。 實thật 釋thích 曰viết 種chủng 種chủng 心tâm 光quang 即tức 是thị 種chủng 種chủng 事sự 相tướng 或hoặc 異dị 時thời 起khởi 或hoặc 同đồng 時thời 起khởi 異dị 時thời 起khởi 者giả 謂vị 貪tham 光quang 瞋sân 光quang 等đẳng 同đồng 時thời 起khởi 者giả 謂vị 信tín 光quang 進tiến 光quang 等đẳng 光quang 體thể 非phi 體thể 者giả 如như 是thị 染nhiễm 位vị 心tâm 數số 淨tịnh 位vị 心tâm 數số 唯duy 有hữu 光quang 相tướng 而nhi 無vô 光quang 體thể 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 不bất 說thuyết 彼bỉ 為vi 真chân 實thật 之chi 法Pháp 。 釋thích 曰viết 上thượng 二nhị 偈kệ 即tức 是thị 正chánh 意ý 也dã 其kỳ 釋thích 曰viết 字tự 皆giai 是thị 論luận 文văn )# 五ngũ 以dĩ 末mạt 歸quy 本bổn 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 謂vị 七thất 轉chuyển 識thức 皆giai 是thị 本bổn 識thức 差sai 別biệt 功công 能năng 無vô 別biệt 體thể 故cố 楞lăng 伽già 云vân 藏tạng 識thức 海hải 常thường 住trụ 境cảnh 界giới 風phong 所sở 動động 種chủng 種chủng 諸chư 識thức 浪lãng 騰đằng 躍dược 而nhi 轉chuyển 生sanh 又hựu 云vân 譬thí 如như 巨cự 海hải 。 浪lãng 無vô 有hữu 若nhược 干can 。 相tương/tướng 諸chư 識thức 心tâm 如như 是thị 異dị 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 既ký 云vân 離ly 水thủy 無vô 別biệt 有hữu 浪lãng 明minh 離ly 本bổn 識thức 無vô 別biệt 前tiền 七thất (# 五ngũ 以dĩ 末mạt 歸quy 本bổn 下hạ 其kỳ 五ngũ 六lục 七thất 三tam 門môn 全toàn 同đồng 問vấn 明minh 但đãn 為vi 明minh 其kỳ 自tự 淺thiển 之chi 深thâm 故cố 復phục 重trùng 說thuyết 耳nhĩ 後hậu 之chi 三tam 心tâm 即tức 玄huyền 中trung 具cụ 謂vị 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。 故cố 法pháp 性tánh 融dung 通thông 故cố 等đẳng 說thuyết )# 六lục 攝nhiếp 相tương/tướng 歸quy 性tánh 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 謂vị 此thử 八bát 識thức 皆giai 無vô 自tự 體thể 唯duy 如Như 來Lai 藏tạng 平bình 等đẳng 顯hiển 現hiện 餘dư 相tương/tướng 皆giai 盡tận 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 等đẳng 楞lăng 伽già 云vân 不bất 壞hoại 相tương/tướng 有hữu 八bát 無vô 相tướng 。 亦diệc 無vô 相tướng 如như 是thị 等đẳng 文văn 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。

七thất 性tánh 相tướng 俱câu 融dung 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 舉cử 體thể 隨tùy 緣duyên 成thành 辦biện 諸chư 事sự 而nhi 其kỳ 自tự 性tánh 本bổn 不bất 生sanh 滅diệt 。 即tức 此thử 理lý 事sự 渾hồn 融dung 無vô 礙ngại 是thị 故cố 一nhất 心tâm 二nhị 諦đế 皆giai 無vô 障chướng 礙ngại 。 起khởi 信tín 云vân 依y 一nhất 心tâm 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 門môn 乃nãi 至chí 不bất 相tương 離ly 故cố 。 又hựu 密mật 嚴nghiêm 云vân 佛Phật 說thuyết 如Như 來Lai 。 藏tạng 以dĩ 為vi 阿a 頼# 耶da 及cập 如như 金kim 與dữ 指chỉ 環hoàn 喻dụ 等đẳng 又hựu 勝thắng 鬘man 云vân 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 不bất 染nhiễm 而nhi 染nhiễm 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 亦diệc 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 皆giai 明minh 性tánh 淨tịnh 隨tùy 染nhiễm 舉cử 體thể 成thành 俗tục 即tức 生sanh 滅diệt 門môn 染nhiễm 性tánh 常thường 淨tịnh 本bổn 來lai 真chân 淨tịnh 即tức 真Chân 如Như 門môn 斯tư 則tắc 即tức 淨tịnh 之chi 染nhiễm 不bất 礙ngại 真chân 而nhi 恆hằng 俗tục 即tức 染nhiễm 之chi 淨tịnh 不bất 破phá 俗tục 而nhi 恆hằng 真chân 是thị 故cố 不bất 礙ngại 一nhất 心tâm 雙song 存tồn 二nhị 諦đế 深thâm 思tư 有hữu 味vị 。

八bát 融dung 事sự 相tướng 入nhập 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 謂vị 由do 心tâm 性tánh 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 以dĩ 性tánh 成thành 事sự 事sự 亦diệc 鎔dong 融dung 不bất 相tương 障chướng 礙ngại 。 一nhất 入nhập 一nhất 切thiết 一nhất 中trung 解giải 無vô 量lượng 等đẳng 一nhất 一nhất 塵trần 內nội 各các 見kiến 法Pháp 界Giới 天thiên 人nhân 修tu 羅la 不bất 離ly 一nhất 塵trần 其kỳ 文văn 非phi 一nhất 。

九cửu 令linh 事sự 相tướng 即tức 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 謂vị 依y 性tánh 之chi 事sự 事sự 無vô 別biệt 事sự 心tâm 性tánh 既ký 無vô 彼bỉ 此thử 之chi 異dị 事sự 亦diệc 一nhất 切thiết 即tức 一nhất 。 上thượng 文văn 云vân 一nhất 即tức 是thị 多đa 多đa 即tức 一nhất 等đẳng 。

十thập 帝đế 網võng 無vô 礙ngại 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 謂vị 一nhất 中trung 有hữu 一nhất 切thiết 彼bỉ 一nhất 切thiết 中trung 復phục 有hữu 一nhất 切thiết 。 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 皆giai 以dĩ 心tâm 識thức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 圓viên 融dung 無vô 盡tận 故cố 。

上thượng 之chi 十thập 門môn 初sơ 一nhất 小tiểu 教giáo 次thứ 三tam 涉thiệp 權quyền 次thứ 三tam 就tựu 實thật 後hậu 三tam 約ước 圓viên 中trung 不bất 共cộng 若nhược 下hạ 同đồng 諸chư 乘thừa 通thông 十thập 無vô 礙ngại 一nhất 部bộ 大đại 宗tông 非phi 獨độc 此thử 品phẩm 隨tùy 一nhất 一nhất 門môn 成thành 觀quán 各các 異dị 可khả 以dĩ 虛hư 求cầu (# 上thượng 之chi 十thập 門môn 下hạ 二nhị 約ước 教giáo 分phân 別biệt 即tức 具cụ 五ngũ 教giáo 涉thiệp 權quyền 是thị 始thỉ 教giáo 就tựu 實thật 通thông 二nhị 一nhất 即tức 終chung 教giáo 終chung 教giáo 亦diệc 名danh 實thật 教giáo 故cố 其kỳ 攝nhiếp 相tương/tướng 歸quy 性tánh 亦diệc 通thông 頓đốn 教giáo 以dĩ 後hậu 三tam 教giáo 皆giai 同đồng 一Nhất 乘Thừa 並tịnh 揀giản 於ư 權quyền 故cố 頓đốn 亦diệc 名danh 實thật 後hậu 三tam 圓viên 融dung 即tức 是thị 圓viên 教giáo 而nhi 言ngôn 不bất 共cộng 者giả 圓viên 教giáo 有hữu 二nhị 一nhất 同đồng 教giáo 二nhị 別biệt 教giáo 別biệt 即tức 不bất 共cộng 不bất 共cộng 實thật 頓đốn 故cố 二nhị 同đồng 教giáo 者giả 同đồng 頓đốn 同đồng 實thật 故cố 今kim 顯hiển 是thị 別biệt 故cố 云vân 不bất 共cộng 若nhược 下hạ 同đồng 諸chư 乘thừa 下hạ 約ước 融dung 通thông 說thuyết 若nhược 下hạ 同đồng 同đồng 教giáo 一Nhất 乘Thừa 即tức [(冰-水+〡)*ㄆ]# 次thứ 三tam 就tựu 實thật 若nhược 同đồng 於ư 三tam 乘thừa 亦diệc [(冰-水+〡)*ㄆ]# 前tiền 四tứ 以dĩ 其kỳ 圓viên 教giáo 如như 海hải 包bao 含hàm 無vô 不bất 具cụ 故cố )# 第đệ 二nhị 本bổn 末mạt 依y 持trì 門môn 此thử 下hạ 終chung 於ư 十thập 門môn 皆giai 是thị 世thế 諦đế 差sai 別biệt 緣duyên 相tương/tướng 本bổn 寂tịch 但đãn 應ưng 觀quán 真chân 何hà 以dĩ 復phục 觀quán 世thế 諦đế 差sai 別biệt 論luận 云vân 隨tùy 順thuận 觀quán 世thế 諦đế 即tức 入nhập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 故cố 俗tục 為vi 真chân 詮thuyên 了liễu 俗tục 無vô 性tánh 方phương 見kiến 真chân 耳nhĩ 中trung 論luận 云vân 若nhược 不bất 知tri 世thế 諦đế 不bất 得đắc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 故cố 此thử 觀quán 有hữu 六lục 一nhất 何hà 者giả 是thị 染nhiễm 染nhiễm 依y 止Chỉ 觀Quán 即tức 雙song 辨biện 能năng 依y 所sở 依y 攝nhiếp 此thử 半bán 門môn 二nhị 因nhân 觀quán 觀quán 染nhiễm 因nhân 故cố 攝nhiếp 次thứ 二nhị 門môn 三tam 攝nhiếp 過quá 觀quán 唯duy 苦khổ 集tập 故cố 四tứ 護hộ 過quá 觀quán 護hộ 凡phàm 邪tà 見kiến 故cố 五ngũ 不bất 厭yếm 厭yếm 觀quán 防phòng 小tiểu 慢mạn 故cố 上thượng 三tam 次thứ 第đệ 各các 攝nhiếp 一nhất 門môn 六lục 深thâm 觀quán 顯hiển 因nhân 緣duyên 之chi 理lý 妙diệu 過quá 情tình 取thủ 故cố 此thử 攝nhiếp 後hậu 三tam 門môn 六lục 中trung 初sơ 二nhị 建kiến 立lập 染nhiễm 相tướng 次thứ 一nhất 就tựu 染nhiễm 觀quán 過quá 次thứ 二nhị 正chánh 觀quán 防phòng 非phi 後hậu 一nhất 觀quán 行hành 深thâm 極cực (# 第đệ 二nhị 本bổn 末mạt 依y 持trì 門môn 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 六lục 一nhất 標tiêu 門môn 分phân 齊tề 即tức 八bát 門môn 半bán 論luận 云vân 隨tùy 順thuận 下hạ 三tam 引dẫn 論luận 正chánh 答đáp 同đồng 涅Niết 槃Bàn 第đệ 十thập 二nhị 卷quyển 佛Phật 答đáp 文Văn 殊Thù 義nghĩa 已dĩ 見kiến 玄huyền 文văn 中trung 論luận 云vân 下hạ 五ngũ 引dẫn 他tha 論luận 證chứng 即tức 四Tứ 諦Đế 品phẩm 亦diệc 見kiến 上thượng 文văn 此thử 觀quán 有hữu 六lục 下hạ 六lục 依y 總tổng 開khai 別biệt 謂vị 於ư 世thế 諦đế 八bát 門môn 半bán 中trung 為vi 六lục 觀quán 故cố 於ư 中trung 三tam 初sơ 列liệt 釋thích 一nhất 一nhất 觀quán 中trung 文văn 皆giai 有hữu 二nhị 觀quán 字tự 已dĩ 上thượng 依y 論luận 標tiêu 名danh 觀quán 字tự 向hướng 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 辨biện 意ý 因nhân 有hữu 自tự 他tha 故cố 須tu 二nhị 門môn 即tức 染nhiễm 依y 止chỉ 名danh 為vi 他tha 因nhân 第đệ 二nhị 因nhân 觀quán 名danh 為vi 自tự 因nhân 染nhiễm 有hữu 四tứ 句cú 故cố 攝nhiếp 三tam 門môn 他tha 因nhân 即tức 第đệ 三tam 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 自tự 因nhân 即tức 第đệ 四tứ 不bất 相tương 捨xả 離ly 故cố 。 皆giai 染nhiễm 因nhân 攝nhiếp 過quá 即tức 第đệ 五ngũ 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 門môn 謂vị 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 惑hoặc 業nghiệp 集tập 故cố 護hộ 過quá 即tức 第đệ 六lục 三tam 際tế 輪luân 廻hồi 門môn 說thuyết 此thử 能năng 除trừ 外ngoại 道đạo 三tam 過quá 三tam 過quá 如như 下hạ 不bất 厭yếm 厭yếm 觀quán 即tức 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 集tập 成thành 門môn 凡phàm 小tiểu 不bất 厭yếm 菩Bồ 薩Tát 厭yếm 故cố 深thâm 觀quán 即tức 後hậu 三tam 門môn 四tứ 句cú 求cầu 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 故cố 曰viết 深thâm 觀quán 豈khởi 同đồng 情tình 取thủ 六lục 中trung 初sơ 二nhị 下hạ 二nhị 料liệu 揀giản 攝nhiếp 六lục 為vi 四tứ 初sơ 二nhị 染nhiễm 相tướng 者giả 一nhất 即tức 能năng 依y 所sở 依y 二nhị 即tức 自tự 因nhân 他tha 因nhân 皆giai 迷mê 染nhiễm 相tướng 下hạ 三tam 可khả 知tri )# 今kim 此thử 半bán 門môn 即tức 染nhiễm 依y 止Chỉ 觀Quán 因nhân 緣duyên 有hữu 分phân 為vi 染nhiễm 而nhi 此thử 染nhiễm 相tướng 依y 止chỉ 一nhất 心tâm 故cố 論luận 云vân 此thử 是thị 二nhị 諦đế 差sai 別biệt 以dĩ 純thuần 真chân 不bất 生sanh 單đơn 妄vọng 不bất 成thành 一nhất 心tâm 之chi 真chân 雜tạp 染nhiễm 之chi 俗tục 此thử 二nhị 和hòa 合hợp 有hữu 因nhân 緣duyên 集tập (# 今kim 此thử 半bán 門môn 下hạ 三tam 別biệt 釋thích 初sơ 門môn 於ư 中trung 有hữu 二nhị 初sơ 出xuất 論luận 意ý 觀quán 因nhân 緣duyên 有hữu 分phân 為vi 染nhiễm 者giả 此thử 論luận 自tự 釋thích 何hà 者giả 是thị 染nhiễm 分phần 分phần 即tức 支chi 義nghĩa 而nhi 此thử 染nhiễm 下hạ 釋thích 染nhiễm 依y 止chỉ 此thử 即tức 論luận 主chủ 生sanh 起khởi 之chi 文văn 而nhi 論luận 但đãn 云vân 因nhân 緣duyên 有hữu 分phần/phân 依y 止chỉ 一nhất 心tâm 疏sớ/sơ 開khai 釋thích 之chi 故cố 本bổn 論luận 云vân 下hạ 二nhị 論luận 解giải 經kinh 具cụ 云vân 此thử 是thị 二nhị 諦đế 差sai 別biệt 一nhất 心tâm 雜tạp 染nhiễm 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。 集tập 觀quán 疏sớ/sơ 文văn 畧lược 耳nhĩ 以dĩ 純thuần 真chân 不bất 生sanh 下hạ 三tam 疏sớ/sơ 釋thích )# 。

如Như 來Lai 於ư 此thử 。 分phân 別biệt 演diễn 說thuyết 。 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 皆giai 依y 一nhất 心tâm 。 如như 是thị 而nhi 立lập 。

經kinh 中trung 三tam 初sơ 總tổng 謂vị 依y 一nhất 心tâm 分phân 別biệt 十thập 二nhị 。 則tắc 十thập 二nhị 為vi 一nhất 心tâm 所sở 持trì 而nhi 特đặc 言ngôn 如Như 來Lai 說thuyết 者giả 。 一nhất 心tâm 頓đốn 具cụ 非phi 佛Phật 不bất 知tri 故cố 謂vị 顯hiển 如Như 來Lai 過quá 去khứ 。 覺giác 緣duyên 性tánh 已dĩ 等đẳng 相tương 續tục 起khởi 展triển 轉chuyển 傳truyền 說thuyết 故cố 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 鈔Sao 會Hội 本Bổn 第Đệ 三Tam 十Thập 七Thất 之Chi 三Tam

音âm 釋thích

涕thế 泗#

(# 涕thế 他tha 計kế 切thiết 泗# 息tức 利lợi 切thiết )# 。

頞át

(# 阿a 葛cát 切thiết )# 。

佉khư

(# 丘khâu 加gia 切thiết )# 。

纏triền

(# 澄trừng 延diên 切thiết )# 。

分phân 齊tề

(# 分phần/phân 符phù 問vấn 切thiết 齊tề 才tài 詣nghệ 切thiết )# 。

狹hiệp

(# 胡hồ 夾giáp 切thiết 隘ải 也dã )# 。

翳ế

(# 於ư 計kế 切thiết 障chướng 也dã )# 。

蠅dăng

(# 餘dư 輕khinh 切thiết )# 。

大đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 會hội 本bổn 第đệ 三tam 十thập 七thất 之chi 四tứ 。 約ước 九cửu 。

唐Đường 于Vu 闐Điền 國Quốc 三Tam 藏Tạng 沙Sa 門Môn 實Thật 叉Xoa 難Nan 陀Đà 譯dịch

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn 述thuật

何hà 以dĩ 故cố 隨tùy 事sự 貪tham 欲dục 與dữ 心tâm 共cộng 生sanh 。 心tâm 是thị 識thức 事sự 是thị 行hành 於ư 行hành 迷mê 惑hoặc 。 是thị 無vô 明minh 與dữ 無vô 明minh 。 及cập 心tâm 共cộng 生sanh 。 是thị 名danh 色sắc 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 。 是thị 六lục 處xứ 六lục 處xứ 三tam 分phần/phân 合hợp 為vi 觸xúc 觸xúc 共cộng 生sanh 是thị 受thọ 。 受thọ 無vô 厭yếm 足túc 是thị 愛ái 愛ái 攝nhiếp 不bất 捨xả 是thị 取thủ 。 彼bỉ 諸chư 有hữu 支chi 。 生sanh 是thị 有hữu 有hữu 所sở 起khởi 名danh 生sanh 。 生sanh 熟thục 為vi 老lão 。 老lão 壞hoại 為vi 死tử 。

次thứ 徵trưng 意ý 云vân 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 三tam 世thế 行hàng 列liệt 前tiền 後hậu 引dẫn 生sanh 何hà 以dĩ 今kim 說thuyết 皆giai 依y 一nhất 心tâm 。 後hậu 釋thích 中trung 論luận 無vô 別biệt 解giải 古cổ 來lai 諸chư 德đức 但đãn 云vân 離ly 本bổn 識thức 心tâm 一nhất 切thiết 不bất 成thành 而nhi 其kỳ 釋thích 相tương/tướng 經kinh 生sanh 越việt 世thế 此thử 雖tuy 不bất 失thất 依y 持trì 之chi 義nghĩa 未vị 為vi 得đắc 旨chỉ 。

今kim 謂vị 說thuyết 主chủ 巧xảo 示thị 非phi 唯duy 三tam 世thế 不bất 離ly 真chân 心tâm 今kim 一nhất 念niệm 心tâm 頓đốn 具cụ 十thập 二nhị 彌di 顯hiển 前tiền 後hậu 不bất 離ly 一nhất 心tâm 此thử 同đồng 俱câu 舍xá 第đệ 九cửu 明minh 剎sát 那na 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 也dã 。

是thị 以dĩ 此thử 一nhất 門môn 中trung 含hàm 多đa 緣duyên 起khởi 一nhất 含hàm 攝nhiếp 論luận 二nhị 種chủng 緣duyên 起khởi 彼bỉ 第đệ 二nhị 云vân 若nhược 略lược 說thuyết 緣duyên 起khởi 有hữu 二nhị 一nhất 分phân 別biệt 自tự 性tánh 緣duyên 起khởi 謂vị 依y 阿a 頼# 耶da 識thức 諸chư 法pháp 生sanh 起khởi 即tức 今kim 一nhất 心tâm 依y 持trì 二nhị 分phần 別biệt 愛ái 非phi 愛ái 緣duyên 起khởi 謂vị 十Thập 二Nhị 緣Duyên 起Khởi 。 於ư 善thiện 惡ác 趣thú 能năng 分phân 別biệt 愛ái 非phi 愛ái 種chủng 種chủng 自tự 體thể 為vi 緣duyên 性tánh 故cố 即tức 通thông 今kim 釋thích 文văn 及cập 前tiền 後hậu 九cửu 段đoạn (# 一nhất 分phân 別biệt 自tự 性tánh 者giả 即tức 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 二nhị 愛ái 非phi 愛ái 緣duyên 起khởi 即tức 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 全toàn 同đồng 唯duy 識thức 由do 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 俱câu 前tiền 異dị 熟thục 既ký 盡tận 復phục 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 也dã )# 二nhị 含hàm 俱câu 舍xá 第đệ 九cửu 四tứ 種chủng 緣duyên 起khởi 一nhất 者giả 剎sát 那na 二nhị 者giả 連liên 縛phược 三tam 者giả 分phần/phân 位vị 四tứ 者giả 遠viễn 續tục 後hậu 三tam 通thông 餘dư 九cửu 門môn 此thử 中trung 正chánh 當đương 第đệ 一nhất 彼bỉ 云vân 云vân 何hà 剎sát 那na 謂vị 剎sát 那na 頃khoảnh 由do 貪tham 行hành 殺sát 等đẳng 具cụ 有hữu 十thập 二nhị 彼bỉ 廣quảng 說thuyết 相tương/tướng 與dữ 此thử 大đại 同đồng (# 二nhị 含hàm 俱câu 舍xá 下hạ 即tức 第đệ 二nhị 約ước 義nghĩa 攝nhiếp 五ngũ 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 標tiêu 列liệt 標tiêu 列liệt 唯duy 四tứ 何hà 言ngôn 攝nhiếp 五ngũ 下hạ 有hữu 例lệ 釋thích 同đồng 時thời 同đồng 體thể 義nghĩa 此thử 中trung 下hạ 別biệt 釋thích 剎sát 那na 即tức 消tiêu 經kinh 文văn )# 故cố 今kim 不bất 必tất 依y 次thứ 意ý 顯hiển 一nhất 心tâm 頓đốn 具cụ 隨tùy 事sự 貪tham 欲dục 與dữ 心tâm 共cộng 生sanh 。 者giả 此thử 則tắc 總tổng 指chỉ 所sở 行hành 之chi 事sự 。 貪tham 事sự 非phi 一nhất 隨tùy 取thủ 一nhất 事sự 於ư 一nhất 念niệm 中trung 。 則tắc 具cụ 十thập 二nhị (# 故cố 今kim 不bất 必tất 依y 次thứ 者giả 初sơ 即tức 識thức 支chi 一nhất 是thị 行hành 支chi 三tam 方phương 無vô 明minh 故cố 不bất 依y 次thứ 而nhi 俱câu 舍xá 具cụ 有hữu 十thập 二nhị 下hạ 云vân 癡si 是thị 無vô 明minh 思tư 即tức 是thị 行hành 猶do 依y 次thứ 第đệ 况# 不bất 依y 次thứ 非phi 一nhất 剎sát 那na )# 謂vị 行hành 此thử 貪tham 事sự 必tất 依y 心tâm 起khởi 復phục 了liễu 別biệt 前tiền 境cảnh 故cố 心tâm 即tức 識thức 支chi (# 謂vị 行hành 此thử 貪tham 下hạ 識thức 支chi 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 依y 心tâm 起khởi 是thị 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 即tức 八bát 識thức 心tâm 復phục 了liễu 別biệt 下hạ 即tức 俱câu 舍xá 意ý 於ư 諸chư 境cảnh 界giới 。 了liễu 別biệt 名danh 識thức )# 事sự 是thị 行hành 者giả 貪tham 事sự 即tức 是thị 意ý 業nghiệp 之chi 行hành 若nhược 形hình 身thân 口khẩu 亦diệc 是thị 二nhị 行hành 不bất 知tri 貪tham 過quá 能năng 招chiêu 於ư 苦khổ 名danh 於ư 行hành 迷mê 惑hoặc 。 與dữ 無vô 明minh 及cập 心tâm 共cộng 生sanh 。 是thị 名danh 色sắc 者giả 名danh 色sắc 是thị 總tổng 為vi 二nhị 所sở 依y 名danh 與dữ 共cộng 生sanh 故cố 晉tấn 經Kinh 云vân 識thức 所sở 依y 處xứ 。 為vi 名danh 色sắc 故cố 俱câu 舍xá 云vân 識thức 俱câu 三tam 蘊uẩn 總tổng 稱xưng 名danh 色sắc 意ý 明minh 以dĩ 受thọ 蘊uẩn 自tự 是thị 受thọ 支chi 故cố 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 。 是thị 六lục 處xứ 者giả 不bất 生sanh 五ngũ 識thức 唯duy 名danh 十thập 界giới 五ngũ 識thức 依y 生sanh 乃nãi 名danh 十thập 處xứ 識thức 依y 相tương/tướng 顯hiển 即tức 是thị 增tăng 長trưởng 增tăng 長trưởng 之chi 言ngôn 宜nghi 譯dịch 為vi 開khai 顯hiển 俱câu 舍xá 云vân 住trụ 名danh 色sắc 根căn 說thuyết 為vi 六lục 處xứ 。 謂vị 六lục 根căn 是thị 別biệt 以dĩ 別biệt 依y 總tổng 開khai 成thành 於ư 六lục 稱xưng 住trụ 名danh 色sắc (# 不bất 生sanh 五ngũ 識thức 者giả 十thập 界giới 即tức 五ngũ 根căn 五ngũ 境cảnh 以dĩ 十thập 八bát 界giới 根căn 識thức 別biệt 故cố 若nhược 明minh 十thập 二nhị 處xứ 攝nhiếp 識thức 在tại 根căn 故cố 云vân 五ngũ 識thức 依y 生sanh 乃nãi 名danh 十thập 處xứ 五ngũ 根căn 加gia 意ý 故cố 云vân 六lục 處xứ 大Đại 乘Thừa 意ý 根căn 異dị 識thức 支chi 故cố 俱câu 舍xá 小Tiểu 乘Thừa 即tức 第đệ 六lục 識thức 是thị 識thức 支chi 體thể 故cố 云vân 住trụ 名danh 色sắc 根căn 為vi 六lục 處xứ 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 住trụ 名danh 色sắc 根căn 故cố 說thuyết 五ngũ 根căn 以dĩ 名danh 六lục 處xứ 雖tuy 勝thắng 是thị 五ngũ 六lục 處xứ 攝nhiếp 故cố )# 貪tham 必tất 對đối 境cảnh 為vi 觸xúc 受thọ 必tất 領lãnh 觸xúc (# 貪tham 必tất 對đối 境cảnh 者giả 釋thích 觸xúc 也dã 論luận 云vân 六lục 處xứ 對đối 餘dư 和hòa 合hợp 是thị 觸xúc 釋thích 云vân 餘dư 謂vị 識thức 境cảnh )# 貪tham 即tức 是thị 愛ái 名danh 受thọ 無vô 厭yếm 愛ái 攝nhiếp 不bất 捨xả 即tức 是thị 欲dục 取thủ (# 釋thích 取thủ 順thuận 經Kinh 云vân 是thị 欲dục 取thủ 若nhược 俱câu 舍xá 云vân 與dữ 此thử 相tương 應ứng 諸chư 纏triền 名danh 取thủ 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 即tức 無vô 慙tàm 無vô 愧quý 。 惛hôn 沉trầm 掉trạo 舉cử 等đẳng 與dữ 貪tham 相tương 應ứng 。 也dã )# 愛ái 取thủ 潤nhuận 前tiền 六lục 支chi 成thành 有hữu 故cố 但đãn 前tiền 諸chư 有hữu 支chi 生sanh 即tức 是thị 有hữu 義nghĩa (# 釋thích 有hữu 順thuận 經Kinh 云vân 諸chư 支chi 生sanh 若nhược 俱câu 舍xá 云vân 起khởi 身thân 語ngữ 一nhất 業nghiệp 名danh 有hữu )# 有hữu 所sở 起khởi 者giả 即tức 前tiền 諸chư 法pháp 起khởi 便tiện 是thị 生sanh 義nghĩa 生sanh 熟thục 為vi 老lão 。 者giả 物vật 生sanh 即tức 異dị 故cố 老lão 壞hoại 為vi 死tử 。 者giả 剎sát 那na 滅diệt 故cố 又hựu 依y 大Đại 乘Thừa 當đương 相tương 壞hoại 故cố 故cố 經Kinh 云vân 初sơ 生sanh 即tức 有hữu 滅diệt 不bất 為vi 愚ngu 者giả 說thuyết 故cố (# 老lão 壞hoại 為vi 死tử 。 全toàn 同đồng 論luận 文văn 剎sát 那na 滅diệt 故cố 是thị 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích )# 此thử 若nhược 不bất 斷đoạn 則tắc 名danh 連liên 縛phược 十thập 二nhị 。 支chi 位vị 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 名danh 分phần/phân 位vị 即tức 此thử 順thuận 後hậu 無vô 始thỉ 來lai 有hữu 名danh 為vi 遠viễn 續tục (# 此thử 若nhược 不bất 斷đoạn 下hạ 二nhị 畧lược 釋thích 餘dư 三tam 緣duyên 起khởi 論luận 云vân 連liên 縛phược 者giả 如như 品phẩm 類loại 足túc 論luận 謂vị 遍biến 有hữu 為vi 十thập 二nhị 支chi 位vị 所sở 有hữu 五ngũ 蘊uẩn 。 皆giai 分phần/phân 位vị 攝nhiếp 即tức 此thử 懸huyền 遠viễn 相tương 續tục 無vô 始thỉ 說thuyết 為vi 遠viễn 續tục 上thượng 皆giai 論luận 文văn 釋thích 曰viết 連liên 縛phược 要yếu 因nhân 果quả 無vô 間gian 相tương 連liên 起khởi 也dã 若nhược 情tình 非phi 情tình 皆giai 有hữu 生sanh 滅diệt 念niệm 念niệm 相tương 續tục 故cố 。 剎sát 那na 連liên 縛phược 遍biến 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 分phần/phân 位vị 緣duyên 起khởi 要yếu 約ước 順thuận 生sanh 受thọ 業nghiệp 及cập 不bất 定định 業nghiệp 三tam 世thế 十thập 二nhị 支chi 五ngũ 蘊uẩn 分phần/phân 位vị 若nhược 遠viễn 續tục 者giả 即tức 前tiền 分phần/phân 位vị 遠viễn 相tương 續tục 耳nhĩ 順thuận 正chánh 理lý 論luận 云vân 遠viễn 續tục 緣duyên 起khởi 謂vị 前tiền 後hậu 際tế 有hữu 順thuận 後hậu 受thọ 業nghiệp 及cập 不bất 定định 業nghiệp 無vô 始thỉ 流lưu 轉chuyển 。 如như 說thuyết 無vô 明minh 有hữu 愛ái 本bổn 際tế 不bất 可khả 知tri 。 等đẳng 連liên 縛phược 緣duyên 起khởi 取thủ 相tương/tướng 鄰lân 接tiếp 相tương/tướng 繫hệ 不bất 斷đoạn 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 遠viễn 續tục 唯duy 隔cách 越việt 連liên 縛phược 唯duy 無vô 間gian 遠viễn 續tục 唯duy 異dị 熟thục 因nhân 若nhược 兼kiêm 無vô 情tình 亦diệc 同đồng 類loại 因nhân 連liên 縛phược 定định 非phi 異dị 熟thục 異dị 熟thục 因nhân 非phi 連liên 縛phược 故cố 通thông 同đồng 類loại 遍biến 行hành 能năng 作tác 除trừ 相tương 應ứng 俱câu 有hữu 此thử 二nhị 非phi 前tiền 後hậu 故cố )# 大đại 小tiểu 理lý 通thông 或hoặc 六lục 八bát 識thức 異dị 耳nhĩ 非phi 聖thánh 教giáo 量lượng 孰thục 信tín 斯tư 旨chỉ 論luận 主chủ 不bất 解giải 殆đãi 似tự 踈sơ 遺di (# 大đại 小tiểu 理lý 通thông 者giả 二nhị 總tổng 結kết 亦diệc 是thị 釋thích 妨phương 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 今kim 釋thích 一Nhất 乘Thừa 唯duy 一nhất 心tâm 法pháp 何hà 以dĩ 卻khước 引dẫn 俱câu 舍xá 為vi 證chứng 故cố 為vi 此thử 答đáp 一nhất 心tâm 之chi 義nghĩa 小Tiểu 乘Thừa 立lập 六lục 大đại 有hữu 八bát 等đẳng 則tắc 不bất 同đồng 也dã 若nhược 一nhất 剎sát 那na 具cụ 十thập 二nhị 支chi 則tắc 大đại 小tiểu 皆giai 具cụ 非phi 聖thánh 教giáo 量lượng 者giả 結kết 示thị 令linh 信tín 也dã 自tự 古cổ 不bất 為vi 此thử 釋thích 今kim 總tổng 約ước 一nhất 念niệm 十thập 二nhị 故cố 以dĩ 聖thánh 教giáo 量lượng 證chứng 非phi 臆ức 說thuyết 矣hĩ 言ngôn 論luận 主chủ 不bất 釋thích 殆đãi 似tự 踈sơ 遺di 者giả 論luận 主chủ 造tạo 俱câu 舍xá 論luận 非phi 是thị 不bất 知tri 將tương 為vi 易dị 解giải 故cố 不bất 解giải 釋thích 由do 論luận 不bất 釋thích 令linh 後hậu 誤ngộ 解giải 即tức 似tự 踈sơ 遺di 殆đãi 者giả 近cận 也dã 近cận 似tự 之chi 言ngôn 顯hiển 非phi 失thất 矣hĩ )# 此thử 文văn 正chánh 辨biện 同đồng 時thời 異dị 體thể 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 若nhược 同đồng 時thời 同đồng 體thể 亦diệc 具cụ 十thập 二nhị 謂vị 迷mê 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 即tức 是thị 無vô 明minh 。 有hữu 漏lậu 有hữu 取thủ 。 便tiện 名danh 為vi 行hành 體thể 即tức 是thị 識thức 亦diệc 即tức 名danh 色sắc 即tức 是thị 意ý 處xứ 對đối 境cảnh 名danh 觸xúc 領lãnh 境cảnh 名danh 受thọ 染nhiễm 境cảnh 名danh 愛ái 著trước 境cảnh 名danh 取thủ 招chiêu 報báo 為vi 有hữu 體thể 現hiện 名danh 生sanh 即tức 異dị 滅diệt 為vi 老lão 死tử 。

以dĩ 此thử 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 約ước 時thời 通thông 說thuyết 總tổng 有hữu 六lục 種chủng 一nhất 依y 五ngũ 世thế 說thuyết 十thập 二nhị 支chi 謂vị 過quá 去khứ 無vô 明minh 行hành 復phục 從tùng 過quá 去khứ 過quá 去khứ 煩phiền 惱não 生sanh 此thử 則tắc 煩phiền 惱não 生sanh 惑hoặc 業nghiệp 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 生sanh 現hiện 五ngũ 果quả 則tắc 惑hoặc 業nghiệp 生sanh 苦khổ 若nhược 現hiện 生sanh 未vị 來lai 未vị 來lai 更cánh 生sanh 未vị 來lai 則tắc 苦khổ 復phục 生sanh 苦khổ 此thử 依y 三tam 世thế 推thôi 因nhân 徵trưng 果quả 假giả 說thuyết 有hữu 五ngũ 非phi 約ước 展triển 轉chuyển 不bất 墮đọa 無vô 窮cùng (# 以dĩ 此thử 十thập 二nhị 下hạ 初sơ 正chánh 明minh 也dã 即tức 涅Niết 槃Bàn 三tam 十thập 七thất 意ý 南nam 經kinh 三tam 十thập 四tứ 迦Ca 葉Diếp 問vấn 觀quán 業nghiệp 苦khổ 如Như 來Lai 釋thích 之chi 經Kinh 云vân 智trí 者giả 復phục 觀quán 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 生sanh 於ư 煩phiền 惱não 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 亦diệc 生sanh 煩phiền 惱não 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 復phục 生sanh 於ư 業nghiệp 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 苦khổ 苦khổ 因nhân 緣duyên 故cố 生sanh 。 於ư 煩phiền 惱não 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 生sanh 於ư 有hữu 支chi 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 苦khổ 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 有hữu 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 業nghiệp 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 煩phiền 惱não 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 苦khổ 苦khổ 因nhân 緣duyên 故cố 生sanh 。 苦khổ 善thiện 男nam 子tử 智trí 者giả 若nhược 能năng 作tác 如như 是thị 。 觀quán 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 能năng 觀quán 業nghiệp 苦khổ 遠viễn 公công 釋thích 云vân 此thử 就tựu 五ngũ 世thế 以dĩ 明minh 因nhân 緣duyên 謂vị 過quá 去khứ 過quá 去khứ 有hữu 二nhị 支chi 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 生sanh 煩phiền 惱não 者giả 從tùng 彼bỉ 過quá 去khứ 過quá 去khứ 煩phiền 惱não 生sanh 於ư 過quá 去khứ 無vô 明minh 也dã 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 亦diệc 生sanh 煩phiền 惱não 者giả 從tùng 彼bỉ 過quá 去khứ 過quá 去khứ 業nghiệp 行hành 生sanh 於ư 其kỳ 次thứ 過quá 去khứ 無vô 明minh 其kỳ 次thứ 過quá 去khứ 亦diệc 立lập 二nhị 支chi 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 復phục 生sanh 業nghiệp 者giả 過quá 去khứ 無vô 明minh 生sanh 於ư 行hành 支chi 業nghiệp 生sanh 苦khổ 者giả 謂vị 從tùng 前tiền 行hành 生sanh 現hiện 識thức 支chi 現hiện 在tại 世thế 中trung 。 立lập 其kỳ 四tứ 支chi 苦khổ 因nhân 緣duyên 故cố 生sanh 。 煩phiền 惱não 者giả 謂vị 於ư 現hiện 在tại 五ngũ 果quả 起khởi 於ư 愛ái 取thủ 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 生sanh 於ư 有hữu 者giả 從tùng 現hiện 愛ái 取thủ 起khởi 現hiện 有hữu 支chi 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 苦khổ 者giả 從tùng 現hiện 有hữu 支chi 生sanh 未vị 來lai 生sanh 死tử 。 支chi 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 有hữu 者giả 從tùng 現hiện 有hữu 支chi 生sanh 未vị 來lai 有hữu 現hiện 在tại 世thế 中trung 。 善thiện 惡ác 二nhị 業nghiệp 為vi 同đồng 類loại 因nhân 生sanh 未vị 來lai 善thiện 惡ác 業nghiệp 故cố 其kỳ 次thứ 未vị 來lai 出xuất 於ư 三tam 支chi 有hữu 因nhân 緣duyên 生sanh 。 業nghiệp 者giả 未vị 來lai 業nghiệp 行hành 前tiền 後hậu 相tương 生sanh 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 煩phiền 惱não 者giả 從tùng 未vị 來lai 世thế 所sở 造tạo 業nghiệp 起khởi 未vị 來lai 世thế 潤nhuận 生sanh 煩phiền 惱não 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 生sanh 苦khổ 者giả 從tùng 未vị 來lai 世thế 潤nhuận 生sanh 煩phiền 惱não 生sanh 於ư 未vị 來lai 未vị 來lai 生sanh 支chi 未vị 來lai 未vị 來lai 唯duy 立lập 一nhất 支chi 苦khổ 因nhân 緣duyên 生sanh 苦khổ 者giả 從tùng 彼bỉ 未vị 來lai 未vị 來lai 生sanh 支chi 生sanh 彼bỉ 世thế 老lão 死tử 支chi 也dã 釋thích 曰viết 以dĩ 上thượng 疏sớ/sơ 文văn 對đối 此thử 經Kinh 釋thích 於ư 義nghĩa 可khả 了liễu 但đãn 疏sớ/sơ 文văn 稍sảo 畧lược 此thử 依y 三tam 世thế 下hạ 二nhị 釋thích 妨phương 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 若nhược 過quá 去khứ 無vô 明minh 更cánh 依y 過quá 去khứ 則tắc 前tiền 無vô 始thỉ 未vị 來lai 老lão 死tử 更cánh 生sanh 未vị 來lai 老lão 死tử 之chi 果quả 則tắc 未vị 來lai 無vô 窮cùng 則tắc 無vô 明minh 非phi 無vô 因nhân 老lão 死tử 非phi 無vô 果quả 有hữu 無vô 窮cùng 過quá 故cố 今kim 答đáp 云vân 今kim 依y 推thôi 過quá 去khứ 無vô 明minh 非phi 墮đọa 自tự 然nhiên 復phục 因nhân 宿túc 習tập 未vị 來lai 不bất 得đắc 。 對đối 治trị 則tắc 苦khổ 果quả 無vô 窮cùng 。 因nhân 果quả 相tương/tướng 關quan 故cố 有hữu 五ngũ 世thế 五ngũ 世thế 之chi 外ngoại 更cánh 不bất 關quan 涉thiệp 故cố 非phi 無vô 窮cùng 若nhược 約ước 三tam 世thế 輪luân 環hoàn 無vô 無vô 窮cùng 過quá )# 二nhị 依y 三tam 世thế 三tam 依y 二nhị 世thế 四tứ 依y 一nhất 世thế 前tiền 後hậu 建kiến 立lập 並tịnh 如như 初sơ 門môn 中trung 辨biện 五ngũ 同đồng 時thời 異dị 體thể 六lục 同đồng 時thời 同đồng 體thể 即tức 如như 此thử 文văn 。

二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 中trung 即tức 當đương 第đệ 二nhị 餘dư 處xứ 求cầu 解giải 脫thoát (# 二nhị 約ước 大đại 悲bi 下hạ 此thử 文văn 有hữu 六lục 一nhất 標tiêu 觀quán 名danh 故cố 論luận 徵trưng 云vân 云vân 何hà 餘dư 處xứ 求cầu 解giải 脫thoát 耶da )# 謂vị 是thị 凡phàm 夫phu 。 愚ngu 癡si 顛điên 倒đảo 。 常thường 應ưng 於ư 阿a 頼# 耶da 識thức 及cập 阿a 陀đà 那na 識thức 。 中trung 求cầu 解giải 脫thoát 反phản 於ư 餘dư 處xứ 我ngã 我ngã 所sở 中trung 。 求cầu 解giải 脫thoát 故cố 。

經kinh 明minh 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 則tắc 心tâm 外ngoại 無vô 我ngã 法pháp 當đương 於ư 一nhất 心tâm 中trung 。 求cầu (# 經kinh 明minh 唯duy 是thị 下hạ 三tam 以dĩ 論luận 意ý 引dẫn 經kinh 而nhi 為vi 對đối 治trị 於ư 我ngã 等đẳng 中trung 求cầu 為vi 非phi 於ư 心tâm 中trung 求cầu 為vi 是thị )# 亦diệc 同đồng 淨tịnh 名danh 諸chư 佛Phật 解giải 脫thoát 。 當đương 於ư 眾chúng 生sanh 。 心tâm 行hành 中trung 求cầu 。 (# 亦diệc 同đồng 淨tịnh 名danh 下hạ 四tứ 引dẫn 例lệ 為vi 釋thích 即tức 問vấn 疾tật 品phẩm 因nhân 問vấn 空không 室thất 之chi 由do 尋tầm 末mạt 歸quy 本bổn 有hữu 三tam 重trùng 問vấn 答đáp 一nhất 問vấn 空không 當đương 於ư 何hà 求cầu 。 答đáp 曰viết 當đương 於ư 六lục 十thập 二nhị 見kiến 中trung 求cầu 。 又hựu 問vấn 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 當đương 於ư 何hà 求cầu 。 答đáp 曰viết 當đương 於ư 諸chư 佛Phật 解giải 脫thoát 。 中trung 求cầu 又hựu 問vấn 諸chư 佛Phật 解giải 脫thoát 。 當đương 於ư 何hà 求cầu 。 答đáp 曰viết 當đương 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 心tâm 行hành 中trung 求cầu 。 然nhiên 尋tầm 古cổ 釋thích 畧lược 有hữu 三tam 意ý 第đệ 一nhất 意ý 云vân 執chấp 見kiến 乖quai 空không 則tắc 顯hiển 空không 非phi 是thị 見kiến 佛Phật 解giải 脫thoát 中trung 無vô 見kiến 則tắc 知tri 見kiến 非phi 解giải 脫thoát 眾chúng 生sanh 心tâm 中trung 。 無vô 佛Phật 解giải 脫thoát 當đương 知tri 諸chư 佛Phật 。 解giải 脫thoát 中trung 則tắc 非phi 眾chúng 生sanh 親thân 契khế 空không 矣hĩ 即tức 生sanh 公công 意ý 二nhị 云vân 空không 智trí 因nhân 於ư 見kiến 生sanh 則tắc 空không 智trí 無vô 性tánh 無vô 性tánh 故cố 智trí 空không 諸chư 佛Phật 解giải 脫thoát 。 而nhi 有hữu 邪tà 因nhân 正chánh 生sanh 邪tà 亦diệc 空không 矣hĩ 諸chư 佛Phật 解giải 脫thoát 。 因nhân 悟ngộ 眾chúng 生sanh 心tâm 行hành 。 則tắc 解giải 脫thoát 空không 矣hĩ 三tam 者giả 約ước 其kỳ 空không 體thể 無vô 二nhị 所sở 以dĩ 互hỗ 求cầu 理lý 無vô 不bất 通thông 此thử 意ý 近cận 於ư 今kim 經kinh 今kim 經kinh 正chánh 明minh 於ư 真chân 妄vọng 心tâm 求cầu 見kiến 妄vọng 性tánh 空không 悟ngộ 本bổn 真chân 體thể 如như 下hạ 當đương 釋thích )# 言ngôn 阿a 頼# 耶da 此thử 云vân 藏tạng 識thức 能năng 藏tạng 一nhất 切thiết 雜tạp 染nhiễm 。 品phẩm 法pháp 令linh 不bất 失thất 故cố 我ngã 見kiến 愛ái 等đẳng 執chấp 藏tạng 以dĩ 為vi 自tự 內nội 我ngã 故cố 此thử 名danh 唯duy 在tại 異dị 生sanh 有hữu 學học 阿a 陀đà 那na 者giả 此thử 云vân 執chấp 持trì 執chấp 持trì 種chủng 子tử 及cập 色sắc 根căn 故cố 此thử 名danh 通thông 一nhất 切thiết 位vị 此thử 二nhị 即tức 心tâm 之chi 別biệt 名danh 論luận 主chủ 意ý 明minh 心tâm 含hàm 染nhiễm 淨tịnh 故cố 雙song 舉cử 二nhị 名danh 釋thích 一nhất 心tâm 義nghĩa (# 言ngôn 阿a 頼# 耶da 者giả 五ngũ 會hội 釋thích 論luận 文văn 然nhiên 唯duy 識thức 第đệ 三Tam 明Minh 第đệ 八bát 識thức 總tổng 有hữu 七thất 名danh 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 然nhiên 第đệ 八bát 識thức 雖tuy 諸chư 有hữu 情tình 皆giai 悉tất 成thành 就tựu 。 而nhi 隨tùy 義nghĩa 別biệt 立lập 種chủng 種chủng 名danh 謂vị 或hoặc 名danh 心tâm 由do 種chủng 種chủng 法pháp 熏huân 習tập 種chủng 子tử 所sở 積tích 集tập 故cố 或hoặc 名danh 阿a 陁# 那na 執chấp 持trì 種chủng 子tử 及cập 諸chư 色sắc 根căn 令linh 不bất 壞hoại 故cố 或hoặc 名danh 所sở 知tri 依y 能năng 與dữ 染nhiễm 淨tịnh 所sở 知tri 諸chư 法Pháp 為vi 依y 止chỉ 。 故cố 或hoặc 名danh 種chủng 子tử 識thức 能năng 遍biến 任nhậm 持trì 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 諸chư 種chủng 子tử 故cố 此thử 等đẳng 諸chư 名danh 通thông 一nhất 切thiết 位vị 釋thích 曰viết 前tiền 名danh 心tâm 者giả 望vọng 種chủng 積tích 集tập 此thử 種chủng 子tử 識thức 唯duy 望vọng 能năng 生sanh 故cố 不bất 立lập 也dã 次thứ 論luận 云vân 或hoặc 名danh 阿a 頼# 耶da 攝nhiếp 藏tạng 一nhất 切thiết 雜tạp 染nhiễm 。 品phẩm 法pháp 令linh 不bất 失thất 故cố 我ngã 見kiến 愛ái 等đẳng 執chấp 藏tạng 以dĩ 為vi 自tự 內nội 我ngã 故cố 此thử 名danh 唯duy 在tại 異dị 生sanh 有hữu 學học 非phi 無Vô 學Học 位vị 不bất 退thoái 菩Bồ 薩Tát 。 有hữu 雜tạp 染nhiễm 法pháp 執chấp 藏tạng 義nghĩa 故cố 釋thích 曰viết 然nhiên 準chuẩn 頼# 耶da 有hữu 三tam 藏tạng 義nghĩa 故cố 上thượng 論luận 云vân 此thử 識thức 具cụ 有hữu 能năng 藏tạng 所sở 藏tạng 執chấp 藏tạng 義nghĩa 故cố 謂vị 與dữ 雜tạp 染nhiễm 互hỗ 為vi 緣duyên 故cố 。 有hữu 情tình 執chấp 為vi 自tự 內nội 我ngã 故cố 釋thích 曰viết 言ngôn 互hỗ 為vi 緣duyên 即tức 具cụ 能năng 所sở 二nhị 藏tạng 一nhất 能năng 持trì 染nhiễm 種chủng 種chủng 名danh 所sở 藏tạng 識thức 是thị 能năng 藏tạng 謂vị 現hiện 行hành 異dị 熟thục 能năng 持trì 種chủng 子tử 二nhị 是thị 雜tạp 染nhiễm 法pháp 所sở 熏huân 所sở 依y 則tắc 染nhiễm 法pháp 名danh 能năng 藏tạng 此thử 識thức 為vi 所sở 藏tạng 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 云vân 又hựu 藏tạng 自tự 體thể 於ư 諸chư 法pháp 中trung 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 云vân 謂vị 由do 七thất 轉chuyển 識thức 熏huân 成thành 種chủng 子tử 識thức 體thể 與dữ 種chủng 子tử 無vô 異dị 性tánh 故cố 亦diệc 隨tùy 所sở 藏tạng 種chủng 子tử 不bất 離ly 轉chuyển 識thức 藏tạng 在tại 轉chuyển 識thức 中trung 又hựu 為vi 第đệ 七thất 之chi 所sở 執chấp 藏tạng 今kim 但đãn 出xuất 二nhị 義nghĩa 闕khuyết 所sở 藏tạng 者giả 約ước 通thông 無vô 漏lậu 不bất 說thuyết 所sở 藏tạng 次thứ 論luận 云vân 或hoặc 名danh 異dị 熟thục 識thức 能năng 引dẫn 生sanh 死tử 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 異dị 熟thục 果quả 故cố 此thử 名danh 唯duy 在tại 異dị 生sanh 二Nhị 乘Thừa 諸chư 菩Bồ 薩Tát 位vị 非phi 如Như 來Lai 地địa 猶do 有hữu 異dị 熟thục 無vô 記ký 法pháp 故cố 釋thích 曰viết 此thử 通thông 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 如Như 來Lai 唯duy 善thiện 無vô 無vô 記ký 故cố 次thứ 論luận 云vân 或hoặc 名danh 無vô 垢cấu 識thức 最tối 極cực 清thanh 淨tịnh 。 諸chư 無vô 漏lậu 法pháp 所sở 依y 止chỉ 故cố 此thử 名danh 唯duy 在tại 如Như 來Lai 地Địa 。 有hữu 菩Bồ 薩Tát 二Nhị 乘Thừa 。 及cập 異dị 生sanh 位vị 持trì 有hữu 漏lậu 種chủng 可khả 受thọ 熏huân 習tập 未vị 得đắc 善thiện 淨tịnh 第đệ 八bát 識thức 故cố 釋thích 曰viết 非phi 煩phiền 惱não 依y 故cố 名danh 無vô 垢cấu 今kim 論luận 唯duy 舉cử 二nhị 名danh 者giả 頼# 耶da 意ý 在tại 唯duy 染nhiễm 阿a 陁# 那na 意ý 在tại 通thông 淨tịnh 畧lược 舉cử 一nhất 對đối 通thông 為vi 所sở 求cầu 之chi 處xứ 其kỳ 理lý 已dĩ 同đồng 故cố 疏sớ/sơ 云vân 論luận 主chủ 意ý 明minh 心tâm 含hàm 染nhiễm 淨tịnh )# 求cầu 義nghĩa 云vân 何hà 若nhược 有hữu 我ngã 執chấp 成thành 阿a 頼# 耶da 若nhược 我ngã 執chấp 亡vong 則tắc 捨xả 頼# 耶da 名danh 唯duy 阿a 陀đà 那na 持trì 無vô 漏lậu 種chủng 則tắc 妄vọng 心tâm 斯tư 滅diệt 真chân 心tâm 顯hiển 現hiện 故cố 下hạ 偈kệ 云vân 心tâm 若nhược 滅diệt 者giả 生sanh 死tử [書-曰+皿]# 即tức 妄vọng 滅diệt 也dã 非phi 心tâm 體thể 滅diệt (# 求cầu 義nghĩa 云vân 何hà 下hạ 六lục 別biệt 釋thích 求cầu 相tương/tướng 即tức 示thị 二nhị 無vô 我ngã 觀quán 先tiên 舉cử 迷mê 若nhược 我ngã 執chấp 亡vong 下hạ 後hậu 明minh 悟ngộ 即tức 捨xả 頼# 耶da 名danh 者giả 唯duy 識thức 云vân 阿A 羅La 漢Hán 位vị 捨xả 以dĩ 三tam 藏tạng 中trung 無vô 我ngã 愛ái 執chấp 藏tạng 故cố 羅La 漢Hán 捨xả 若nhược 約ước 菩Bồ 薩Tát 義nghĩa 當đương 八bát 地địa 已dĩ 出xuất 三tam 界giới 言ngôn 妄vọng 心tâm 斯tư 滅diệt 真chân 心tâm 顯hiển 現hiện 者giả 即tức 起khởi 信tín 意ý 前tiền 疏sớ/sơ 已dĩ 引dẫn 故cố 下hạ 偈kệ 下hạ 引dẫn 證chứng 先tiên 引dẫn 當đương 經kinh 具cụ 云vân 了liễu 達đạt 三tam 界giới 。 依y 心tâm 有hữu 下hạ 二nhị 因nhân 緣duyên 亦diệc 復phục 然nhiên 生sanh 死tử 皆giai 由do 心tâm 所sở 作tác 。 心tâm 若nhược 滅diệt 者giả 生sanh 死tử [書-曰+皿]# 次thứ 云vân 即tức 妄vọng 滅diệt 也dã 非phi 心tâm 體thể 滅diệt 者giả 即tức 暗ám 引dẫn 起khởi 信tín 成thành 經kinh 滅diệt 義nghĩa 故cố 彼bỉ 文văn 云vân 但đãn 心tâm 相tương/tướng 滅diệt 非phi 心tâm 體thể 滅diệt 楞lăng 伽già 亦diệc 云vân 若nhược 阿a 頼# 耶da 滅diệt 不bất 異dị 外ngoại 道đạo 斷đoạn 見kiến 戲hí 論luận 前tiền 疏sớ/sơ 已dĩ 用dụng )# 。

三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 即tức 當đương 第đệ 二nhị 依y 止Chỉ 觀Quán 明minh 此thử 緣duyên 集tập 依y 於ư 二nhị 種chủng 一nhất 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 二nhị 依y 心tâm 識thức 即tức 是thị 今kim 文văn 前tiền 唯duy 約ước 淨tịnh 此thử 通thông 染nhiễm 淨tịnh 依y 義nghĩa 如như 前tiền 又hựu 前tiền 即tức 依y 真chân 起khởi 妄vọng 此thử 則tắc 顯hiển 妄vọng 依y 真chân (# 即tức 當đương 第đệ 二nhị 者giả 疏sớ/sơ 有hữu 二nhị 解giải 唯duy 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 唯duy 約ước 淨tịnh 此thử 明minh 有hữu 支chi 依y 持trì 故cố 通thông 染nhiễm 淨tịnh 第đệ 二nhị 解giải 中trung 依y 真chân 起khởi 妄vọng 者giả 不bất 了liễu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 名danh 無vô 明minh 等đẳng 故cố 顯hiển 妄vọng 依y 真chân 者giả 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 皆giai 依y 一nhất 心tâm 。 如như 是thị 而nhi 立lập 故cố )# 。

佛Phật 子tử 此thử 中trung 無vô 明minh 。 有hữu 二nhị 種chủng 業nghiệp 一nhất 令linh 眾chúng 生sanh 迷mê 於ư 所sở 緣duyên 二nhị 與dữ 行hành 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 行hành 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 能năng 生sanh 未vị 來lai 報báo 二nhị 與dữ 識thức 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 識thức 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 令linh 諸chư 有hữu 相tương 續tục 二nhị 與dữ 名danh 色sắc 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 名danh 色sắc 亦diệc 有hữu 。 二nhị 種chủng 業nghiệp 一nhất 互hỗ 相tương 助trợ 成thành 。 二nhị 與dữ 六lục 處xứ 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 六lục 處xứ 亦diệc 有hữu 。 二nhị 種chủng 業nghiệp 一nhất 各các 取thủ 自tự 境cảnh 界giới 二nhị 與dữ 觸xúc 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 觸xúc 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 能năng 觸xúc 所sở 緣duyên 。 二nhị 與dữ 受thọ 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 受thọ 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 能năng 領lãnh 受thọ 愛ái 憎tăng 等đẳng 事sự 二nhị 與dữ 愛ái 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 愛ái 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 染nhiễm 著trước 可khả 愛ái 事sự 二nhị 與dữ 取thủ 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 取thủ 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 令linh 諸chư 煩phiền 惱não 相tướng 。 續tục 二nhị 與dữ 有hữu 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 有hữu 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 能năng 令linh 於ư 餘dư 趣thú 中trung 生sanh 二nhị 與dữ 生sanh 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 生sanh 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 能năng 起khởi 諸chư 蘊uẩn 。 二nhị 與dữ 老lão 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 老lão 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 令linh 諸chư 根căn 變biến 異dị 。 二nhị 與dữ 死tử 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 死tử 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 業nghiệp 一nhất 能năng 壞hoại 諸chư 行hành 。 二nhị 不bất 覺giác 知tri 故cố 。 相tương 續tục 不bất 絕tuyệt 。

第đệ 三tam 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 中trung 亦diệc 三tam 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 觀quán 者giả 此thử 下hạ 二nhị 門môn 即tức 當đương 因nhân 觀quán 因nhân 觀quán 有hữu 二nhị 一nhất 他tha 因nhân 觀quán 二nhị 自tự 因nhân 觀quán (# 第đệ 三tam 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 者giả 然nhiên 雜tạp 集tập 論luận 名danh 建kiến 立lập 支chi 業nghiệp 各các 具cụ 二nhị 業nghiệp 故cố 全toàn 同đồng 今kim 經kinh )# 遠viễn 公công 云vân 行hành 望vọng 無vô 明minh 異dị 故cố 名danh 為vi 他tha 因nhân 從tùng 前tiền 無vô 明minh 生sanh 後hậu 無vô 明minh 名danh 為vi 自tự 因nhân 。

他tha 因nhân 小tiểu 通thông 自tự 因nhân 有hữu 妨phương 以dĩ 論luận 云vân 自tự 因nhân 觀quán 者giả 離ly 前tiền 支chi 無vô 後hậu 支chi 經kinh 言ngôn 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 能năng 生sanh 諸chư 行hành 。 故cố (# 他tha 因nhân 小tiểu 通thông 下hạ 三tam 辨biện 違vi 以dĩ 知tri 無vô 明minh 異dị 行hành 故cố 許hứa 其kỳ 通thông 而nhi 又hựu 不bất 知tri 無vô 明minh 望vọng 行hành 具cụ 自tự 他tha 義nghĩa 但đãn 為vi 他tha 因nhân 故cố 云vân 小tiểu 通thông 耳nhĩ 言ngôn 自tự 因nhân 有hữu 妨phương 者giả 以dĩ 違vi 論luận 故cố 論luận 主chủ 既ký 引dẫn 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 生sanh 行hành 證chứng 離ly 前tiền 支chi 則tắc 無vô 後hậu 支chi 明minh 以dĩ 無vô 明minh 為vi 前tiền 行hành 為vi 後hậu 矣hĩ 况# 自tự 因nhân 緣duyên 內nội 無vô 有hữu 無vô 明minh 。 生sanh 無vô 明minh 支chi )# 今kim 謂vị 他tha 因nhân 者giả 全toàn 頼# 前tiền 支chi 生sanh 後hậu 支chi 故cố 此thử 揀giản 自tự 性tánh 故cố 大đại 悲bi 觀quán 中trung 揀giản 於ư 冥minh 性tánh 一nhất 切thiết 相tương/tướng 觀quán 名danh 為vi 方phương 便tiện 。 唯duy 從tùng 無vô 明minh 生sanh 。 於ư 行hành 故cố 名danh 為vi 自tự 因nhân 此thử 揀giản 餘dư 因nhân 能năng 生sanh 於ư 行hành 。 亦diệc 猶do 於ư 酪lạc 定định 從tùng 乳nhũ 生sanh 不bất 從tùng 石thạch 出xuất 故cố 大đại 悲bi 觀quán 破phá 於ư 自tự 在tại 等đẳng 因nhân 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 顯hiển 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 故cố 三tam 觀quán 取thủ 意ý 小tiểu 異dị 文văn 旨chỉ 大đại 同đồng 諸chư 德đức 不bất 尋tầm 論luận 文văn 妄vọng 為vi 異dị 釋thích (# 故cố 入nhập 悲bi 下hạ 二nhị 引dẫn 二nhị 觀quán 為vi 證chứng 大đại 悲bi 觀quán 中trung 冥minh 性tánh 即tức 外ngoại 道đạo 之chi 自tự 生sanh 與dữ 自tự 性tánh 義nghĩa 同đồng 故cố 以dĩ 他tha 因nhân 破phá 其kỳ 自tự 生sanh 自tự 生sanh 即tức 外ngoại 道đạo 從tùng 他tha 生sanh 義nghĩa 故cố 以dĩ 自tự 因nhân 破phá 其kỳ 他tha 生sanh 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 中trung 他tha 因nhân 乃nãi 前tiền 為vi 後hậu 之chi 方phương 便tiện 自tự 因nhân 即tức 為vi 因nhân 緣duyên 之chi 相tướng 。 此thử 義nghĩa 極cực 顯hiển 故cố 舉cử 酪lạc 喻dụ 正chánh 喻dụ 自tự 因nhân 亦diệc 喻dụ 他tha 因nhân 酪lạc 不bất 從tùng 自tự 生sanh 。 必tất 假giả 乳nhũ 為vi 因nhân 故cố 此thử 則tắc 乳nhũ 為vi 酪lạc 家gia 他tha 因nhân 以dĩ 乳nhũ 非phi 酪lạc 必tất 要yếu 從tùng 乳nhũ 生sanh 不bất 從tùng 滿mãn 石thạch 等đẳng 生sanh 故cố 乳nhũ 為vi 酪lạc 家gia 自tự 因nhân 以dĩ 若nhược 不bất 要yếu 從tùng 乳nhũ 生sanh 者giả 因nhân 同đồng 非phi 因nhân 故cố 若nhược 無vô 他tha 義nghĩa 乳nhũ 即tức 是thị 酪lạc 俱câu 失thất 因nhân 果quả 三tam 觀quán 取thủ 意ý 下hạ 第đệ 二nhị 總tổng 結kết 由do 大đại 同đồng 故cố 得đắc 引dẫn 為vi 證chứng 諸chư 德đức 下hạ 結kết 彈đàn 然nhiên 自tự 因nhân 他tha 因nhân 即tức 俱câu 舍xá 等đẳng 此thử 有hữu 彼bỉ 有hữu 此thử 生sanh 彼bỉ 生sanh 俱câu 舍xá 第đệ 九cửu 云vân 云vân 何hà 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 前tiền 二nhị 句cú （# 此thử 問vấn 也dã ）# 論luận 答đáp 云vân 謂vị 依y 此thử 有hữu 彼bỉ 有hữu 此thử 生sanh 彼bỉ 生sanh 於ư 緣duyên 起khởi 决# 定định 故cố 如như 餘dư 處xứ 說thuyết 依y 無vô 明minh 有hữu 諸chư 行hành 得đắc 有hữu 非phi 離ly 無vô 明minh 可khả 有hữu 諸chư 行hành 又hựu 為vi 顯hiển 示thị 諸chư 支chi 轉chuyển 生sanh 謂vị 依y 此thử 支chi 有hữu 彼bỉ 支chi 得đắc 有hữu 由do 彼bỉ 支chi 生sanh 故cố 餘dư 支chi 得đắc 生sanh 又hựu 為vi 顯hiển 示thị 三tam 際tế 轉chuyển 生sanh 謂vị 前tiền 際tế 有hữu 中trung 際tế 得đắc 有hữu 由do 中trung 際tế 生sanh 後hậu 際tế 得đắc 生sanh 又hựu 為vi 顯hiển 示thị 親thân 轉chuyển 二nhị 緣duyên 謂vị 有hữu 無vô 明minh 無vô 間gian 生sanh 行hành 或hoặc 展triển 轉chuyển 力lực 諸chư 行hành 方phương 生sanh 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 如như 是thị 二nhị 句cú 為vi 破phá 無vô 因nhân 常thường 因nhân 二nhị 論luận 謂vị 非phi 無vô 因nhân 諸chư 行hành 可khả 有hữu 亦diệc 非phi 由do 常thường 自tự 性tánh 我ngã 等đẳng 無vô 生sanh 因nhân 故cố 諸chư 行hành 得đắc 生sanh 若nhược 爾nhĩ 便tiện 成thành 前tiền 句cú 無vô 用dụng 但đãn 由do 後hậu 句cú 此thử 生sanh 彼bỉ 生sanh 能năng 具cụ 破phá 於ư 無vô 因nhân 常thường 因nhân 等đẳng 故cố 軌quỹ 範phạm 師sư 釋thích 此thử 二nhị 句cú 為vi 顯hiển 因nhân 果quả 因nhân 果quả 不bất 斷đoạn 及cập 生sanh （# 云vân 云vân ）# 有hữu 釋thích 為vi 顯hiển 因nhân 果quả 住trụ 生sanh （# 云vân 云vân ）# 釋thích 曰viết 上thượng 皆giai 論luận 文văn 今kim 當đương 會hội 釋thích 此thử 即tức 雜tạp 集tập 等đẳng 及cập 上thượng 經kinh 中trung 是thị 事sự 有hữu 故cố 是thị 事sự 有hữu 是thị 事sự 起khởi 故cố 是thị 事sự 起khởi 起khởi 即tức 生sanh 義nghĩa 已dĩ 如như 前tiền 釋thích 今kim 且thả 會hội 二nhị 因nhân 前tiền 支chi 有hữu 故cố 後hậu 支chi 得đắc 有hữu 即tức 自tự 因nhân 義nghĩa 以dĩ 要yếu 不bất 離ly 前tiền 方phương 有hữu 後hậu 故cố 此thử 生sanh 彼bỉ 生sanh 即tức 他tha 因nhân 義nghĩa 此thử 支chi 生sanh 時thời 彼bỉ 支chi 別biệt 故cố 故cố 前tiền 第đệ 四tứ 釋thích 此thử 有hữu 彼bỉ 有hữu 為vi 親thân 因nhân 此thử 生sanh 彼bỉ 生sanh 為vi 展triển 轉chuyển 因nhân 展triển 轉chuyển 者giả 即tức 是thị 他tha 義nghĩa 要yếu 從tùng 前tiền 支chi 即tức 是thị 自tự 義nghĩa 若nhược 望vọng 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 則tắc 前tiền 第đệ 五ngũ 為vi 破phá 二nhị 因nhân 義nghĩa 甚thậm 相tương 順thuận 以dĩ 自tự 因nhân 破phá 無vô 因nhân 酪lạc 要yếu 因nhân 乳nhũ 故cố 以dĩ 他tha 因nhân 破phá 於ư 常thường 因nhân 必tất 假giả 他tha 因nhân 非phi 自tự 性tánh 等đẳng 故cố 是thị 則tắc 先tiên 破phá 二nhị 因nhân 未vị 為vi 失thất 意ý 既ký 今kim 經kinh 意ý 順thuận 上thượng 論luận 意ý 自tự 他tha 昭chiêu 然nhiên 則tắc 諸chư 古cổ 德đức 非phi 獨độc 闕khuyết 尋tầm 本bổn 論luận 亦diệc 不bất 見kiến 於ư 。 他tha 論luận 意ý 旨chỉ )# 今kim 此thử 一nhất 門môn 即tức 他tha 因nhân 觀quán 經kinh 明minh 各các 有hữu 二nhị 業nghiệp 則tắc 一nhất 是thị 自tự 業nghiệp 二nhị 是thị 助trợ 成thành 而nhi 並tịnh 云vân 他tha 者giả 特đặc 由do 無vô 明minh 迷mê 於ư 所sở 緣duyên 方phương 為vi 行hành 因nhân 若nhược 了liễu 所sở 緣duyên 寧ninh 起khởi 妄vọng 行hành 又hựu 初sơ 明minh 自tự 業nghiệp 顯hiển 是thị 他tha 義nghĩa 二nhị 明minh 生sanh 後hậu 顯hiển 是thị 因nhân 義nghĩa 餘dư 十thập 一nhất 支chi 倣# 此thử 思tư 凖# (# 今kim 此thử 一nhất 門môn 下hạ 二nhị 別biệt 釋thích 此thử 段đoạn 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 以dĩ 二nhị 業nghiệp 釋thích 他tha 因nhân 義nghĩa 此thử 有hữu 二nhị 釋thích 前tiền 合hợp 釋thích 以dĩ 自tự 業nghiệp 之chi 他tha 助trợ 成thành 後hậu 支chi 之chi 因nhân 二nhị 別biệt 配phối 二nhị 字tự 可khả 知tri )# 然nhiên 生sanh 起khởi 之chi 因nhân 即tức 增tăng 上thượng 緣duyên 以dĩ 緣duyên 名danh 因nhân 從tùng 通thông 義nghĩa 說thuyết (# 然nhiên 生sanh 起khởi 下hạ 二nhị 別biệt 釋thích 經kinh 文văn 先tiên 釋thích 助trợ 成thành 經kinh 中trung 助trợ 成thành 唯duy 增tăng 上thượng 緣duyên 而nhi 云vân 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 者giả 從tùng 通thông 相tương/tướng 說thuyết 別biệt 則tắc 因nhân 親thân 緣duyên 踈sơ 通thông 則tắc 因nhân 即tức 是thị 緣duyên 故cố 俱câu 舍xá 中trung 四tứ 緣duyên 攝nhiếp 於ư 六lục 因nhân 論luận 云vân 說thuyết 有hữu 四tứ 種chủng 緣duyên 因nhân 緣duyên 五ngũ 因nhân 性tánh 等đẳng 無vô 間gian 非phi 後hậu 心tâm 心tâm 所sở 以dĩ 生sanh 所sở 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 增tăng 上thượng 即tức 能năng 作tác 若nhược 唯duy 識thức 論luận 亦diệc 攝nhiếp 十thập 因nhân 以dĩ 為vi 四tứ 緣duyên 六lục 因nhân 十thập 因nhân 前tiền 疏sớ/sơ 已dĩ 說thuyết 今kim 意ý 但đãn 顯hiển 通thông 耳nhĩ )# 於ư 四tứ 緣duyên 中trung 諸chư 支chi 相tương 望vọng 增tăng 上thượng 定định 有hữu 故cố 緣duyên 起khởi 經kinh 及cập 此thử 文văn 中trung 唯duy 明minh 有hữu 一nhất 餘dư 之chi 三tam 緣duyên 有hữu 無vô 不bất 定định 故cố 略lược 不bất 明minh (# 於ư 四tứ 緣duyên 下hạ 二nhị 廣quảng 顯hiển 差sai 別biệt 即tức 唯duy 識thức 緣duyên 生sanh 中trung 諸chư 門môn 分phân 別biệt 內nội 四tứ 緣duyên 分phân 別biệt 門môn 疏sớ/sơ 多đa 依y 彼bỉ 就tựu 文văn 分phần/phân 四tứ 今kim 初sơ 總tổng 顯hiển 具cụ 闕khuyết 彼bỉ 論luận 具cụ 云vân 諸chư 支chi 相tương 望vọng 增tăng 上thượng 定định 有hữu 餘dư 之chi 三tam 緣duyên 有hữu 無vô 不bất 定định 契Khế 經Kinh 依y 定định 唯duy 說thuyết 有hữu 一nhất 釋thích 曰viết 對đối 疏sớ/sơ 可khả 知tri 然nhiên 增tăng 上thượng 體thể 寬khoan 故cố 皆giai 定định 有hữu 餘dư 三tam 緣duyên 局cục 故cố 有hữu 無vô 不bất 定định )# 謂vị 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 有hữu 因nhân 緣duyên 義nghĩa 以dĩ 愛ái 增tăng 為vi 取thủ 識thức 增tăng 為vi 有hữu 故cố 若nhược 說thuyết 識thức 支chi 是thị 業nghiệp 種chủng 者giả 行hành 望vọng 於ư 識thức 亦diệc 作tác 因nhân 緣duyên 餘dư 支chi 相tương 望vọng 無vô 因nhân 緣duyên 義nghĩa 而nhi 集tập 論luận 說thuyết 無vô 明minh 望vọng 行hành 有hữu 因nhân 緣duyên 者giả 。 依y 無vô 明minh 時thời 業nghiệp 習tập 氣khí 說thuyết 無vô 明minh 俱câu 故cố 假giả 說thuyết 無vô 明minh 實thật 是thị 行hành 種chủng 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 諸chư 支chi 相tương 望vọng 無vô 因nhân 緣duyên 者giả 。 依y 現hiện 愛ái 取thủ 唯duy 業nghiệp 有hữu 說thuyết 上thượng 四tứ 位vị 相tương 望vọng 明minh 有hữu 因nhân 緣duyên 初sơ 二nhị 定định 實thật 次thứ 一nhất 不bất 定định 後hậu 一nhất 假giả 說thuyết (# 謂vị 愛ái 望vọng 下hạ 初sơ 愛ái 是thị 取thủ 家gia 因nhân 緣duyên 者giả 夫phu 言ngôn 因nhân 緣duyên 要yếu 辨biện 體thể 親thân 生sanh 既ký 愛ái 增tăng 為vi 取thủ 則tắc 愛ái 是thị 取thủ 種chủng 能năng 生sanh 現hiện 取thủ 故cố 為vi 因nhân 緣duyên 識thức 增tăng 為vi 有hữu 者giả 有hữu 無vô 別biệt 體thể 由do 愛ái 取thủ 潤nhuận 五ngũ 種chủng 成thành 有hữu 有hữu 即tức 識thức 種chủng 生sanh 支chi 即tức 識thức 現hiện 行hành 識thức 種chủng 有hữu 生sanh 現hiện 故cố 有hữu 得đắc 是thị 生sanh 家gia 因nhân 緣duyên 若nhược 說thuyết 識thức 支chi 下hạ 二nhị 依y 不bất 定định 此thử 是thị 唯duy 識thức 會hội 對đối 法pháp 意ý 若nhược 以dĩ 識thức 種chủng 為vi 識thức 支chi 行hành 非phi 識thức 親thân 因nhân 今kim 以dĩ 業nghiệp 種chủng 為vi 識thức 支chi 故cố 行hành 得đắc 為vi 識thức 之chi 因nhân 緣duyên 此thử 則tắc 現hiện 行hành 為vi 種chủng 因nhân 緣duyên 識thức 是thị 業nghiệp 種chủng 如như 初sơ 章chương 辨biện 而nhi 集tập 論luận 下hạ 四tứ 會hội 通thông 他tha 論luận 先tiên 會hội 集tập 論luận 即tức 第đệ 四tứ 卷quyển 先tiên 標tiêu 彼bỉ 有hữu 後hậu 依y 無vô 明minh 下hạ 顯hiển 其kỳ 有hữu 義nghĩa 明minh 是thị 假giả 說thuyết 謂vị 依y 無vô 明minh 俱câu 時thời 之chi 思tư 業nghiệp 之chi 習tập 氣khí 與dữ 無vô 明minh 俱câu 假giả 說thuyết 業nghiệp 種chủng 以dĩ 為vi 無vô 明minh 實thật 是thị 行hành 種chủng 生sanh 行hành 現hiện 行hành 耳nhĩ 然nhiên 集tập 論luận 中trung 名danh 建kiến 立lập 支chi 緣duyên 論luận 云vân 建kiến 立lập 支chi 緣duyên 者giả 謂vị 習tập 氣khí 故cố 引dẫn 發phát 故cố 思tư 惟duy 故cố 俱câu 有hữu 故cố 建kiến 立lập 支chi 緣duyên 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 依y 四tứ 緣duyên 相tương/tướng 建kiến 立lập 支chi 緣duyên 且thả 如như 無vô 明minh 望vọng 行hành 前tiền thọ 生sanh 習tập 氣khí 故cố 得đắc 為vi 緣duyên 由do 彼bỉ 熏huân 習tập 相tương 續tục 所sở 生sanh 諸chư 業nghiệp 能năng 造tạo 後hậu 有hữu 故cố 一nhất 當đương 於ư 爾nhĩ 時thời 。 現hiện 行hành 無vô 明minh 能năng 引dẫn 發phát 故cố 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 二nhị 由do 彼bỉ 發phát 差sai 別biệt 諸chư 行hành 流lưu 轉chuyển 。 相tương 續tục 生sanh 故cố 思tư 惟duy 彼bỉ 故cố 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 三tam 以dĩ 計kế 最tối 勝thắng 等đẳng 不bất 如như 理lý 思tư 惟duy 。 緣duyên 愚ngu 癡si 位vị 為vi 境cảnh 界giới 故cố 彼bỉ 俱câu 有hữu 故cố 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 由do 彼bỉ 增tăng 上thượng 緣duyên 力lực 令linh 相tương 應ứng 思tư 顛điên 倒đảo 緣duyên 境cảnh 而nhi 造tạo 作tác 故cố 四tứ 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 令linh [書-曰+皿]# 釋thích 曰viết 上thượng 於ư 無vô 明minh 望vọng 行hành 具cụ 作tác 四tứ 緣duyên 既ký 例lệ 一nhất 切thiết 令linh [書-曰+皿]# 當đương 知tri 則tắc 十thập 二nhị 支chi 皆giai 具cụ 四tứ 緣duyên 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 釋thích 曰viết 此thử 唯duy 識thức 論luận 依y 於ư 別biệt 體thể 故cố 互hỗ 有hữu 無vô 彼bỉ 依y 分phần/phân 位vị 故cố 得đắc 皆giai 具cụ 彼bỉ 以dĩ 無vô 明minh 。 為vi 法pháp 之chi 式thức 例lệ 於ư 餘dư 支chi 今kim 唯duy 識thức 論luận 且thả 偏thiên 會hội 之chi 釋thích 曰viết 此thử 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 意ý 似tự 明minh 唯duy 識thức 不bất 曉hiểu 彼bỉ 意ý 不bất 合hợp 唯duy 會hội 無vô 明minh 與dữ 行hành 。 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 既ký 約ước 因nhân 言ngôn 已dĩ 合hợp 餘dư 三tam 則tắc 皆giai 具cụ 四tứ 瑜du 伽già 論luận 下hạ 二nhị 會hội 大đại 論luận 第đệ 十thập 說thuyết 有hữu 三tam 緣duyên 無vô 有hữu 因nhân 緣duyên 。 上thượng 牒điệp 大đại 論luận 從tùng 依y 現hiện 愛ái 取thủ 下hạ 會hội 上thượng 有hữu 義nghĩa 大đại 論luận 言ngôn 無vô 上thượng 具cụ 說thuyết 有hữu 上thượng 有hữu 四tứ 位vị 不bất 定định 假giả 說thuyết 此thử 不bất 須tu 會hội 但đãn 會hội 二nhị 位vị 實thật 有hữu 因nhân 緣duyên 也dã 依y 現hiện 愛ái 取thủ 者giả 會hội 前tiền 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 有hữu 因nhân 緣duyên 義nghĩa 彼bỉ 以dĩ 愛ái 增tăng 為vi 取thủ 種chủng 生sanh 現hiện 故cố 得đắc 為vi 因nhân 緣duyên 今kim 以dĩ 現hiện 行hành 之chi 愛ái 望vọng 現hiện 行hành 取thủ 非phi 從tùng 自tự 種chủng 安an 得đắc 因nhân 緣duyên 言ngôn 唯duy 業nghiệp 有hữu 說thuyết 者giả 會hội 前tiền 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 得đắc 為vi 因nhân 緣duyên 前tiền 以dĩ 識thức 種chủng 起khởi 生sanh 現hiện 行hành 得đắc 為vi 因nhân 緣duyên 今kim 以dĩ 業nghiệp 種chủng 為vi 有hữu 而nhi 起khởi 於ư 生sanh 業nghiệp 非phi 識thức 體thể 但đãn 為vi 增tăng 上thượng 安an 為vì 因nhân 緣duyên 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 何hà 故cố 相tương 望vọng 皆giai 無vô 因nhân 緣duyên 答đáp 因nhân 緣duyên 者giả 自tự 體thể 種chủng 子tử 因nhân 所sở 顯hiển 故cố 今kim 現hiện 行hành 愛ái 取thủ 非phi 是thị 種chủng 子tử 以dĩ 業nghiệp 望vọng 生sanh 非phi 自tự 體thể 故cố 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 云vân 若nhược 無vô 此thử 論luận 難nan 解giải 瑜du 伽già 上thượng 四tứ 位vị 下hạ 第đệ 二nhị 料liệu 揀giản 非phi 唯duy 識thức 論luận 是thị 疏sớ/sơ 意ý 耳nhĩ 尋tầm 上thượng 可khả 知tri )# 無vô 明minh 望vọng 行hành 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 生sanh 望vọng 老lão 死tử 有hữu 餘dư 二nhị 緣duyên 並tịnh 以dĩ 現hiện 行hành 相tương 望vọng 無vô 間gian 引dẫn 生sanh 故cố 行hành 等đẳng 思tư 心tâm 可khả 反phản 緣duyên 故cố 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 受thọ 望vọng 於ư 愛ái 無vô 等đẳng 無vô 間gian 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 以dĩ 種chủng 望vọng 現hiện 故cố 所sở 生sanh 現hiện 行hành 卻khước 緣duyên 種chủng 故cố 餘dư 支chi 相tương 望vọng 二nhị 俱câu 非phi 有hữu (# 無vô 明minh 望vọng 行hành 者giả 二nhị 辨biện 餘dư 二nhị 緣duyên 自tự 有hữu 三tam 義nghĩa 初sơ 三tam 位vị 具cụ 二nhị 先tiên 舉cử 論luận 文văn 從tùng 並tịnh 以dĩ 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 並tịnh 以dĩ 現hiện 行hành 相tương 望vọng 總tổng 出xuất 有hữu 二nhị 緣duyên 所sở 以dĩ 言ngôn 無vô 間gian 引dẫn 生sanh 者giả 明minh 有hữu 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 謂vị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 要yếu 是thị 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 前tiền 念niệm 謝tạ 滅diệt 引dẫn 生sanh 後hậu 念niệm 故cố 無vô 明minh 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 引dẫn 行hành 思tư 心tâm 愛ái 心tâm 所sở 滅diệt 引dẫn 起khởi 取thủ 心tâm 此thử 中trung 愛ái 支chi 亦diệc 約ước 現hiện 行hành 生sanh 及cập 老lão 死tử 。 但đãn 是thị 識thức 與dữ 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 。 衰suy 變biến 增tăng 長trưởng 心tâm 滅diệt 引dẫn 生sanh 衰suy 變biến 故cố 此thử 三tam 位vị 有hữu 等đẳng 無vô 間gian 言ngôn 行hạnh 等đẳng 思tư 心tâm 可khả 反phản 緣duyên 故cố 者giả 明minh 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 等đẳng 者giả 等đẳng 於ư 取thủ 及cập 老lão 死tử 謂vị 行hành 之chi 思tư 可khả 得đắc 反phản 緣duyên 前tiền 無vô 明minh 支chi 故cố 無vô 明minh 支chi 即tức 是thị 行hành 家gia 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 二nhị 取thủ 亦diệc 心tâm 所sở 故cố 得đắc 緣duyên 愛ái 愛ái 是thị 取thủ 家gia 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 老lão 死tử 心tâm 所sở 可khả 緣duyên 於ư 生sanh 生sanh 即tức 老lão 死tử 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 皆giai 言ngôn 反phản 緣duyên 者giả 後hậu 支chi 緣duyên 前tiền 故cố 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 者giả 此thử 即tức 第đệ 二nhị 二nhị 位vị 相tương 望vọng 但đãn 具cụ 一nhất 緣duyên 此thử 上thượng 論luận 文văn 以dĩ 種chủng 望vọng 現hiện 下hạ 釋thích 上thượng 等đẳng 無vô 間gian 義nghĩa 以dĩ 等đẳng 無vô 間gian 要yếu 是thị 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 相tương/tướng 引dẫn 生sanh 故cố 今kim 有hữu 是thị 種chủng 子tử 生sanh 是thị 現hiện 行hành 安an 得đắc 有hữu 之chi 受thọ 亦diệc 種chủng 子tử 愛ái 是thị 現hiện 行hành 故cố 非phi 無vô 間gian 所sở 生sanh 現hiện 行hành 者giả 釋thích 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 義nghĩa 生sanh 是thị 現hiện 行hành 能năng 緣duyên 有hữu 種chủng 愛ái 是thị 現hiện 行hành 能năng 緣duyên 受thọ 種chủng 故cố 有hữu 及cập 受thọ 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 餘dư 支chi 相tương 望vọng 者giả 三Tam 明Minh 全toàn 無vô 二nhị 也dã 餘dư 支chi 者giả 即tức 更cánh 有hữu 六lục 位vị 相tương 望vọng 總tổng 無vô 二nhị 緣duyên 謂vị 行hành 望vọng 識thức 識thức 望vọng 名danh 色sắc 名danh 色sắc 望vọng 六lục 入nhập 六lục 入nhập 望vọng 觸xúc 觸xúc 望vọng 受thọ 支chi 取thủ 望vọng 有hữu 支chi 所sở 以dĩ 無vô 等đẳng 無vô 間gian 者giả 其kỳ 果quả 皆giai 非phi 現hiện 心tâm 心tâm 所sở 相tương/tướng 引dẫn 生sanh 故cố 謂vị 識thức 等đẳng 至chí 受thọ 皆giai 是thị 種chủng 子tử 有hữu 亦diệc 種chủng 子tử 行hành 為vi 識thức 因nhân 取thủ 為vi 有hữu 因nhân 雖tuy 是thị 現hiện 行hành 所sở 生sanh 識thức 有hữu 即tức 是thị 種chủng 故cố 非phi 等đẳng 無vô 間gian 所sở 以dĩ 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 者giả 既ký 非phi 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 何hà 有hữu 緣duyên 慮lự )# 此thử 中trung 且thả 依y 隣lân 近cận 順thuận 次thứ 不bất 相tương 雜tạp 亂loạn 。 實thật 緣duyên 起khởi 說thuyết 異dị 此thử 相tương 望vọng 為vi 緣duyên 不bất 定định 以dĩ 其kỳ 逆nghịch 順thuận 各các 有hữu 次thứ 第đệ 。 及cập 超siêu 間gian 故cố (# 此thử 中trung 且thả 依y 下hạ 三tam 結kết 例lệ 無vô 方phương 亦diệc 唯duy 識thức 論luận 意ý 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 舉cử 論luận 文văn 然nhiên 其kỳ 論luận 中trung 乃nãi 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 一nhất 依y 鄰lân 近cận 則tắc 異dị 隔cách 越việt 或hoặc 唯duy 越việt 一nhất 越việt 二nhị 越việt 多đa 二nhị 依y 順thuận 次thứ 則tắc 異dị 逆nghịch 次thứ 唯duy 將tương 無vô 明minh 作tác 行hành 之chi 緣duyên 不bất 以dĩ 行hành 為vi 無vô 明minh 緣duyên 等đẳng 三tam 依y 不bất 相tương 雜tạp 亂loạn 。 異dị 於ư 雜tạp 亂loạn 若nhược 集tập 論luận 說thuyết 以dĩ 無vô 明minh 望vọng 行hành 乃nãi 取thủ 無vô 明minh 其kỳ 中trung 行hành 種chủng 而nhi 為vi 無vô 明minh 故cố 是thị 雜tạp 亂loạn 四tứ 依y 實thật 緣duyên 起khởi 說thuyết 者giả 異dị 於ư 假giả 說thuyết 如như 向hướng 無vô 明minh 俱câu 時thời 業nghiệp 之chi 習tập 氣khí 實thật 是thị 行hành 種chủng 假giả 說thuyết 無vô 明minh 後hậu 之chi 二nhị 義nghĩa 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 異dị 此thử 相tương 望vọng 者giả 即tức 異dị 上thượng 四tứ 義nghĩa 是thị 向hướng 鈔sao 中trung 所sở 異dị 是thị 也dã 既ký 異dị 隔cách 越việt 等đẳng 故cố 疏sớ/sơ 云vân 以dĩ 其kỳ 逆nghịch 順thuận 各các 有hữu 次thứ 第đệ 。 及cập 超siêu 間gian 故cố 且thả 約ước 第đệ 一nhất 隔cách 越việt 者giả 如như 無vô 明minh 與dữ 識thức 等đẳng 五ngũ 及cập 有hữu 但đãn 一nhất 增tăng 上thượng 唯duy 能năng 生sanh 起khởi 彼bỉ 種chủng 子tử 故cố 無vô 明minh 與dữ 愛ái 取thủ 老lão 死tử 為vi 二nhị 緣duyên 謂vị 所sở 緣duyên 緣duyên 增tăng 上thượng 緣duyên 餘dư 一nhất 切thiết 緣duyên 凖# 此thử 可khả 知tri 二nhị 約ước 逆nghịch 次thứ 者giả 亦diệc 有hữu 鄰lân 次thứ 隔cách 越việt 今kim 合hợp 說thuyết 之chi 老lão 死tử 與dữ 生sanh 愛ái 取thủ 行hành 無vô 明minh 為vi 二nhị 緣duyên 謂vị 所sở 緣duyên 增tăng 上thượng 餘dư 但đãn 增tăng 上thượng 三tam 若nhược 相tương/tướng 雜tạp 亂loạn 有hữu 二nhị 一nhất 順thuận 二nhị 逆nghịch 順thuận 中trung 有hữu 鄰lân 次thứ 隔cách 越việt 如như 對đối 法pháp 前tiền 無vô 明minh 望vọng 行hành 是thị 隔cách 越việt 與dữ 前tiền 實thật 緣duyên 不bất 殊thù 亦diệc 約ước 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 而nhi 說thuyết 若nhược 約ước 當đương 生sanh 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 逆nghịch 次thứ 之chi 中trung 有hữu 鄰lân 有hữu 間gian 此thử 應ưng 思tư 準chuẩn 上thượng 約ước 緣duyên 起khởi 說thuyết 此thử 約ước 增tăng 上thượng 說thuyết 然nhiên 有hữu 遠viễn 近cận 乃nãi 至chí 諸chư 支chi 一nhất 一nhất 應ưng 作tác 然nhiên 此thử 中trung 識thức 等đẳng 五ngũ 依y 當đương 起khởi 位vị 諸chư 支chi 隔cách 越việt 逆nghịch 次thứ 超siêu 間gian 相tương/tướng 雜tạp 為vi 緣duyên 一nhất 一nhất 思tư 凖# )# 為vi 緣duyên 既ký 多đa 義nghĩa 不bất 同đồng 經kinh 約ước 揀giản 要yếu 從tùng 定định 有hữu 說thuyết 又hựu 約ước 因nhân 言ngôn 已dĩ 含hàm 餘dư 三tam (# 為vi 緣duyên 既ký 多đa 義nghĩa 下hạ 四tứ 會hội 通thông 經kinh 意ý 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 明minh 經kinh 中trung 但đãn 有hữu 增tăng 上thượng 總tổng 言ngôn 為vi 生sanh 起khởi 因nhân 故cố 若nhược 雜tạp 集tập 六lục 因nhân 名danh 成thành 起khởi 相tương/tướng 非phi 謂vị 鄰lân 近cận 緣duyên 如như 無vô 明minh 望vọng 行hành 由do 此thử 無vô 間gian 生sanh 當đương 有hữu 故cố 又hựu 約ước 因nhân 言ngôn 者giả 二nhị 總tổng 明minh 具cụ 四tứ 如như 雜tạp 集tập 說thuyết 兼kiêm 約ước 位vị 故cố 但đãn 言ngôn 生sanh 起khởi 因nhân 不bất 定định 增tăng 上thượng 故cố 若nhược 瑜du 伽già 意ý 生sanh 起khởi 即tức 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 耳nhĩ 故cố 論luận 問vấn 云vân 若nhược 諸chư 支chi 相tương 望vọng 無vô 因nhân 緣duyên 者giả 。 何hà 故cố 說thuyết 言ngôn 。 依y 因nhân 果quả 體thể 性tánh 建kiến 立lập 緣duyên 起khởi 耶da 答đáp 依y 增tăng 上thượng 緣duyên 所sở 攝nhiếp 引dẫn 發phát 因nhân 牽khiên 引dẫn 因nhân 生sanh 起khởi 因nhân 故cố 說thuyết 名danh 為vi 因nhân 。 故cố 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 釋thích 云vân 即tức 以dĩ 此thử 文văn 證chứng 生sanh 起khởi 因nhân 唯duy 說thuyết 增tăng 上thượng 緣duyên 然nhiên 生sanh 起khởi 因nhân 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 十thập 因nhân 之chi 一nhất 言ngôn 十thập 因nhân 者giả 瑜du 伽già 三tam 十thập 八bát 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 品phẩm 云vân 一nhất 隨tùy 說thuyết 因nhân 二nhị 觀quán 待đãi 因nhân 三tam 牽khiên 引dẫn 因nhân 四tứ 攝nhiếp 受thọ 因nhân 五ngũ 生sanh 起khởi 因nhân 六lục 引dẫn 發phát 因nhân 七thất 定định 別biệt 因nhân 八bát 同đồng 事sự 因nhân 九cửu 相tương 違vi 因nhân 十thập 不bất 相tương 違vi 因nhân 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 名danh 為vi 先tiên 故cố 想tưởng 想tưởng 為vi 先tiên 故cố 說thuyết 是thị 名danh 彼bỉ 諸chư 法pháp 隨tùy 說thuyết 因nhân 觀quán 待đãi 此thử 故cố 此thử 為vi 因nhân 故cố 於ư 彼bỉ 彼bỉ 事sự 若nhược 求cầu 若nhược 取thủ 此thử 名danh 彼bỉ 觀quán 待đãi 因nhân 如như 觀quán 待đãi 手thủ 故cố 手thủ 為vi 因nhân 故cố 有hữu 執chấp 持trì 業nghiệp 觀quán 待đãi 足túc 故cố 足túc 為vi 因nhân 有hữu 徃# 來lai 業nghiệp 觀quán 待đãi 節tiết 為vi 因nhân 故cố 有hữu 屈khuất 申thân 業nghiệp 觀quán 待đãi 飢cơ 渴khát 為vi 因nhân 故cố 於ư 諸chư 飲ẩm 食thực 。 若nhược 求cầu 若nhược 取thủ 隨tùy 如như 是thị 等đẳng 無vô 量lượng 。 道Đạo 理lý 應ưng 當đương 了liễu 知tri 。 觀quán 待đãi 因nhân 相tương/tướng 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 望vọng 後hậu 自tự 果quả 名danh 牽khiên 引dẫn 因nhân 除trừ 種chủng 子tử 外ngoại 所sở 餘dư 諸chư 緣duyên 名danh 攝nhiếp 受thọ 因nhân 即tức 諸chư 種chủng 子tử 望vọng 初sơ 自tự 果quả 名danh 生sanh 起khởi 因nhân 即tức 初sơ 種chủng 子tử 所sở 生sanh 起khởi 果quả 望vọng 後hậu 種chủng 子tử 所sở 牽khiên 引dẫn 果quả 名danh 引dẫn 發phát 因nhân 種chủng 種chủng 異dị 類loại 。 各các 別biệt 因nhân 緣duyên 名danh 定định 別biệt 因nhân 若nhược 觀quán 待đãi 因nhân 若nhược 牽khiên 引dẫn 因nhân 若nhược 攝nhiếp 受thọ 因nhân 若nhược 生sanh 起khởi 因nhân 若nhược 引dẫn 發phát 因nhân 若nhược 定định 別biệt 因nhân 如như 是thị 諸chư 因nhân 總tổng 攝nhiếp 為vi 一nhất 名danh 同đồng 事sự 因nhân 於ư 所sở 生sanh 法pháp 能năng 障chướng 礙ngại 因nhân 名danh 相tướng 違vi 因nhân 此thử 障chướng 礙ngại 因nhân 若nhược 闕khuyết 若nhược 離ly 名danh 不bất 相tương 違vi 因nhân 餘dư 如như 彼bỉ 釋thích 下hạ 次thứ 復phục 云vân 此thử 一nhất 切thiết 因nhân 二nhị 因nhân 所sở 攝nhiếp 一nhất 能năng 生sanh 因nhân 二nhị 方phương 便tiện 因nhân 當đương 知tri 此thử 中trung 。 牽khiên 引dẫn 種chủng 子tử 生sanh 起khởi 種chủng 子tử 名danh 能năng 生sanh 因nhân 所sở 餘dư 諸chư 因nhân 名danh 方phương 便tiện 因nhân 釋thích 曰viết 意ý 明minh 三tam 五ngũ 是thị 能năng 生sanh 因nhân 次thứ 即tức 云vân 因nhân 復phục 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 因nhân 緣duyên 二nhị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 三tam 所sở 緣duyên 緣duyên 四tứ 增tăng 上thượng 緣duyên 當đương 知tri 此thử 中trung 。 若nhược 能năng 生sanh 因nhân 名danh 為vi 因nhân 緣duyên 。 若nhược 方phương 便tiện 因nhân 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 及cập 所sở 緣duyên 緣duyên 唯duy 望vọng 一nhất 切thiết 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 前tiền 生sanh 開khai 導đạo 所sở 攝nhiếp 受thọ 故cố 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 。 所sở 攝nhiếp 受thọ 故cố 方phương 生sanh 方phương 轉chuyển 是thị 故cố 當đương 知tri 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 及cập 所sở 緣duyên 緣duyên 攝nhiếp 受thọ 因nhân 攝nhiếp 餘dư 如như 彼bỉ 論luận 廣quảng 明minh 釋thích 曰viết 彼bỉ 論luận 中trung 十thập 因nhân 別biệt 義nghĩa 今kim 云vân 生sanh 起khởi 因nhân 即tức 十thập 因nhân 中trung 第đệ 五ngũ 因nhân 也dã 即tức 增tăng 上thượng 緣duyên 今kim 疏sớ/sơ 依y 通thông 更cánh 以dĩ 別biệt 理lý 前tiền 能năng 生sanh 後hậu 或hoặc 親thân 因nhân 生sanh 或hoặc 是thị 增tăng 上thượng 或hoặc 等đẳng 無vô 間gian 或hoặc 為vi 所sở 緣duyên 通thông 云vân 生sanh 起khởi 如như 分phần/phân 位vị 緣duyên 生sanh 位vị 位vị 五ngũ 蘊uẩn 故cố 容dung 具cụ 四tứ 緣duyên 如như 上thượng 集tập 論luận 說thuyết 耳nhĩ 十thập 因nhân 之chi 義nghĩa 唯duy 識thức 廣quảng 明minh 四tứ 緣duyên 之chi 義nghĩa 廣quảng 如như 二nhị 論luận 今kim 但đãn 畧lược 知tri 名danh 目mục 大đại 意ý 以dĩ 消tiêu 經kinh 耳nhĩ )# 其kỳ 十thập 二nhị 支chi 各các 初sơ 自tự 業nghiệp 不bất 異dị 前tiền 之chi 二nhị 門môn 論luận 主chủ 唯duy 解giải 老lão 死tử 二nhị 業nghiệp 者giả 以dĩ 此thử 難nạn/nan 故cố 舉cử 一nhất 例lệ 諸chư 然nhiên 無vô 明minh 無vô 因nhân 老lão 死tử 無vô 果quả 故cố 前tiền 十thập 一nhất 各các 與dữ 後hậu 支chi 為vi 生sanh 起khởi 因nhân 老lão 死tử 無vô 果quả 與dữ 誰thùy 為vi 因nhân 經kinh 文văn 意ý 顯hiển 與dữ 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 則tắc 無vô 明minh 非phi 無vô 因nhân 老lão 死tử 非phi 無vô 果quả 故cố 云vân 不bất 覺giác 知tri 故cố 相tương 續tục 不bất 絕tuyệt 。 不bất 覺giác 知tri 者giả 即tức 無vô 明minh 也dã 是thị 以dĩ 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 猶do 如như 循tuần 環hoàn 如như 汲cấp 井tỉnh 輪luân 無vô 有hữu 斷đoạn 絕tuyệt 。 反phản 顯hiển 若nhược 能năng 覺giác 知tri 。 則tắc 無vô 復phục 生sanh 死tử 。 論luận 主chủ 總tổng 以dĩ 二nhị 業nghiệp 為vi 後hậu 生sanh 因nhân 故cố 云vân 壞hoại 五ngũ 陰ấm 身thân 。 能năng 作tác 後hậu 生sanh 因nhân 以dĩ 不bất 見kiến 知tri 故cố 。 能năng 作tác 後hậu 生sanh 因nhân 意ý 明minh 前tiền 陰ấm 但đãn 滅diệt 則tắc 後hậu 陰ấm 生sanh 故cố 初sơ 為vi 因nhân 後hậu 意ý 不bất 知tri 即tức 是thị 無vô 明minh 。 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 則tắc 十thập 二nhị 支chi 相tương 續tục 不bất 絕tuyệt 。 不bất 見kiến 此thử 意ý 徒đồ 自tự 云vân 云vân (# 其kỳ 十thập 二nhị 支chi 下hạ 二nhị 釋thích 自tự 業nghiệp 於ư 中trung 先tiên 指chỉ 前tiền 不bất 欲dục 繁phồn 詞từ 故cố 五ngũ 不bất 見kiến 下hạ 五ngũ 結kết 彈đàn 古cổ 釋thích 遠viễn 公công 云vân 不bất 知tri 雖tuy 是thị 無vô 明minh 死tử 支chi 為vi 主chủ 攝nhiếp 屬thuộc 死tử 支chi 如như 似tự 生sanh 時thời 亦diệc 有hữu 結kết 業nghiệp 名danh 為vi 生sanh 支chi 即tức 是thị 云vân 云vân 不bất 見kiến 論luận 意ý 若nhược 以dĩ 一nhất 支chi 兼kiêm 餘dư 支chi 者giả 則tắc 須tu 無vô 明minh 遍biến 於ư 十thập 二nhị 何hà 獨độc 死tử 中trung 偏thiên 說thuyết 無vô 明minh 今kim 明minh 老lão 死tử 能năng 生sanh 無vô 明minh 故cố 為vi 此thử 釋thích 諸chư 德đức 既ký 昧muội 故cố 曰viết 云vân 云vân )# 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 四tứ 觀quán 之chi 中trung 此thử 下hạ 四tứ 段đoạn 明minh 第đệ 三tam 異dị 道đạo 求cầu 解giải 脫thoát 。

論luận 云vân 顛điên 倒đảo 因nhân 有hữu 三tam 種chủng 性tánh 因nhân 自tự 在tại 因nhân 苦khổ 行hạnh 因nhân 及cập 無vô 因nhân 此thử 有hữu 四tứ 因nhân 如như 次thứ 四tứ 門môn 破phá 之chi 前tiền 三tam 是thị 邪tà 因nhân 故cố 併tinh 云vân 顛điên 倒đảo (# 此thử 有hữu 四tứ 下hạ 先tiên 總tổng 釋thích 也dã 為vi 揀giản 濫lạm 故cố 昔tích 人nhân 見kiến 論luận 云vân 顛điên 倒đảo 因nhân 有hữu 三tam 種chủng 後hậu 列liệt 乃nãi 四tứ 或hoặc 欲dục 合hợp 前tiền 二nhị 以dĩ 應ưng 前tiền 三tam 不bất 知tri 上thượng 三tam 是thị 邪tà 因nhân 故cố 併tinh 云vân 顛điên 倒đảo 後hậu 一nhất 自tự 是thị 無vô 因nhân 邪tà 因nhân 無vô 因nhân 合hợp 成thành 四tứ 過quá 耳nhĩ )# 一nhất 性tánh 即tức 冥minh 性tánh 謂vị 僧Tăng 佉khư 計kế 此thử 為vi 所sở 知tri 因nhân 謂vị 知tri 此thử 冥minh 性tánh 即tức 得đắc 解giải 脫thoát 。 故cố 前tiền 云vân 異dị 處xứ 求cầu 解giải 脫thoát 顯hiển 其kỳ 理lý 非phi 此thử 中trung 雖tuy 云vân 所sở 知tri 意ý 取thủ 行hành 非phi (# 一nhất 性tánh 即tức 冥minh 性tánh 下hạ 二nhị 別biệt 釋thích 四tứ 因nhân 初sơ 性tánh 因nhân 中trung 先tiên 正chánh 釋thích 後hậu 前tiền 云vân 下hạ 對đối 一nhất 心tâm 門môn 揀giản 濫lạm 所sở 以dĩ 揀giản 者giả 由do 此thử 冥minh 性tánh 是thị 其kỳ 外ngoại 理lý 今kim 云vân 行hành 非phi 者giả 取thủ 其kỳ 能năng 知tri 得đắc 解giải 脫thoát 故cố 。 名danh 為vi 行hành 僧Tăng 佉khư 之chi 計kế 廣quảng 如như 玄huyền 中trung )# 二nhị 即tức 迦ca 羅la 鳩cưu 馱đà 計kế 自Tự 在Tại 天Thiên 。 為vi 所sở 求cầu 因nhân 謂vị 自tự 在tại 天thiên 瞋sân 眾chúng 生sanh 受thọ 苦khổ 。 自tự 在tại 天thiên 喜hỷ 眾chúng 生sanh 受thọ 樂lạc 求cầu 其kỳ 喜hỷ 故cố (# 二nhị 即tức 迦ca 羅la 等đẳng 者giả 此thử 即tức 名danh 也dã 姓tánh 迦ca 旃chiên 延diên 言ngôn 計kế 自Tự 在Tại 天Thiên 。 者giả 涅Niết 槃Bàn 第đệ 十thập 七thất 吉cát 德đức 大đại 臣thần 之chi 所sở 師sư 事sự 謂vị 闍xà 王vương 言ngôn 如như 王vương 所sở 言ngôn 。 世thế 無vô 良lương 醫y 治trị 惡ác 業nghiệp 者giả 曰viết 今kim 有hữu 大đại 師sư 。 名danh 迦Ca 羅La 鳩Cưu 馱Đà 迦Ca 旃Chiên 延Diên 。 一nhất 切thiết 知tri 見kiến 。 乃nãi 至chí 云vân 為vì 諸chư 弟đệ 子tử 。 說thuyết 如như 是thị 法Pháp 。 若nhược 人nhân 殺sát 害hại 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 心tâm 無vô 慙tàm 愧quý 終chung 不bất 墮đọa 惡ác 猶do 如như 虛hư 空không 。 不bất 受thọ 塵trần 水thủy 。 有hữu 慙tàm 愧quý 者giả 即tức 入nhập 地địa 獄ngục 。 猶do 如như 大đại 水thủy 。 潤nhuận 濕thấp 於ư 地địa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 悉tất 是thị 自tự 在tại 天thiên 之chi 所sở 作tác 自tự 在tại 。 天thiên 喜hỷ 眾chúng 生sanh 安an 樂lạc 。 自tự 在tại 天thiên 瞋sân 眾chúng 生sanh 苦khổ 惱não 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 若nhược 罪tội 若nhược 福phước 。 乃nãi 是thị 自tự 在tại 之chi 所sở 為vi 作tác 云vân 何hà 當đương 言ngôn 人nhân 有hữu 罪tội 福phước 譬thí 如như 工công 匠tượng 作tác 機cơ 關quan 木mộc 人nhân 。 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。 唯duy 不bất 能năng 言ngôn 眾chúng 生sanh 亦diệc 爾nhĩ 。 自Tự 在Tại 天Thiên 者giả 。 譬thí 如như 工công 匠tượng 其kỳ 木mộc 人nhân 者giả 譬thí 眾chúng 生sanh 身thân 如như 是thị 造tạo 作tác 。 誰thùy 當đương 有hữu 罪tội 如như 是thị 大đại 師sư 。 今kim 者giả 近cận 在tại 王Vương 舍Xá 城Thành 。 住trụ 唯duy 速tốc 徃# 詣nghệ 若nhược 得đắc 見kiến 者giả 。 眾chúng 罪tội 消tiêu 滅diệt 。 王vương 即tức 答đáp 言ngôn 審thẩm 有hữu 是thị 人nhân 能năng 滅diệt 我ngã 罪tội 我ngã 當đương 歸quy 依y )# 三tam 刪san 闍xà 夜dạ 計kế 苦khổ 行hạnh 為vi 所sở 修tu 因nhân 但đãn 修tu 苦khổ 行hạnh 以dĩ 酬thù 徃# 業nghiệp 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 。 故cố (# 三tam 刪san 闍xà 夜dạ 者giả 即tức 名danh 也dã 是thị 毗tỳ 羅la 胝chi 之chi 子tử 涅Niết 槃Bàn 中trung 云vân 實thật 德đức 大đại 臣thần 為vi 闍xà 王vương 說thuyết 云vân 刪san 闍xà 夜dạ 為vì 諸chư 弟đệ 子tử 。 說thuyết 如như 是thị 法Pháp 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 若nhược 為vi 王vương 者giả 自tự 在tại 隨tùy 意ý 。 造tạo 作tác 善thiện 惡ác 。 悉tất 無vô 有hữu 罪tội 如như 火hỏa 燒thiêu 物vật 無vô 淨tịnh 不bất 淨tịnh 。 下hạ 取thủ 意ý 引dẫn 如như 地địa 普phổ 載tái 如như 水thủy 俱câu 洗tẩy 如như 風phong 能năng 吹xuy 乃nãi 至chí 云vân 如như 秋thu 髠khôn 樹thụ 春xuân 則tắc 還hoàn 生sanh 雖tuy 復phục 髠khôn 研nghiên 實thật 無vô 有hữu 罪tội 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 此thử 間gian 命mạng 終chung 還hoàn 生sanh 此thử 間gian 以dĩ 還hoàn 生sanh 故cố 當đương 有hữu 何hà 罪tội 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 報báo 悉tất 皆giai 不bất 由do 現hiện 在tại 業nghiệp 果quả 因nhân 在tại 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 受thọ 果quả 現hiện 在tại 無vô 因nhân 未vị 來lai 無vô 果quả 以dĩ 現hiện 果quả 故cố 眾chúng 生sanh 持trì 戒giới 勤cần 修tu 精tinh 進tấn 。 遮già 現hiện 果quả 惡ác 以dĩ 持trì 戒giới 故cố 則tắc 得đắc 無vô 漏lậu [書-曰+皿]# 有hữu 漏lậu 業nghiệp 以dĩ [書-曰+皿]# 業nghiệp 故cố 眾chúng 苦khổ 得đắc [書-曰+皿]# 眾chúng 苦khổ [書-曰+皿]# 故cố 便tiện 得đắc 解giải 脫thoát 。 唯duy 願nguyện 大đại 王vương 。 速tốc 徃# 其kỳ 所sở )# 四tứ 無vô 因nhân 即tức 耆kỳ 多đa 計kế 眾chúng 生sanh 不bất 由do 因nhân 得đắc 萬vạn 法pháp 自tự 然nhiên 若nhược 知tri 此thử 者giả 。 便tiện 得đắc 解giải 脫thoát 。 (# 四tứ 無vô 因nhân 者giả 阿a 耆kỳ 多đa 名danh 也dã 趐# 舍xá 欽khâm 婆bà 羅la 弊tệ 衣y 也dã 亦diệc 有hữu 云vân 阿a 耆kỳ 多đa 趐# 舍xá 皆giai 名danh 也dã 即tức 悉tất 知tri 義nghĩa 大đại 臣thần 所sở 師sư 經Kinh 云vân 阿a 耆kỳ 多đa 一nhất 切thiết 知tri 見kiến 。 （# 云vân 云vân ）# 告cáo 諸chư 弟đệ 子tử 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 若nhược 自tự 作tác 若nhược 教giáo 他tha 作tác 。 若nhược 自tự 斫chước 若nhược 教giáo 他tha 斫chước 若nhược 自tự 炙chích 若nhược 教giáo 他tha 炙chích 若nhược 自tự 害hại 若nhược 教giáo 他tha 害hại 若nhược 自tự 偷thâu 若nhược 教giáo 他tha 偷thâu 若nhược 自tự 婬dâm 若nhược 教giáo 他tha 婬dâm 若nhược 自tự 妄vọng 語ngữ 若nhược 教giáo 他tha 妄vọng 語ngữ 若nhược 自tự 飲ẩm 酒tửu 若nhược 教giáo 他tha 飲ẩm 酒tửu 若nhược 殺sát 一nhất 村thôn 一nhất 城thành 一nhất 國quốc 若nhược 以dĩ 刀đao 輪luân 殺sát 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 若nhược 恆Hằng 河Hà 已dĩ 南nam 布bố 施thí 眾chúng 生sanh 。 恆Hằng 河Hà 已dĩ 北bắc 殺sát 害hại 眾chúng 生sanh 。 悉tất 無vô 罪tội 福phước 無vô 戒giới 施thí 定định 等đẳng 上thượng 已dĩ 釋thích 竟cánh 疏sớ/sơ 因nhân 此thử 便tiện 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 餘dư 之chi 三tam 師sư 第đệ 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 大đại 臣thần 師sư 尼ni 健kiện 陁# 若nhược 提đề 子tử 告cáo 諸chư 弟đệ 子tử 言ngôn 。 無vô 善thiện 無vô 施thí 無vô 父phụ 無vô 母mẫu 。 無vô 今kim 世thế 後hậu 世thế 。 無vô 阿A 羅La 漢Hán 。 無vô 修tu 無vô 道đạo 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 經kinh 八bát 萬vạn 劫kiếp 於ư 生sanh 死tử 輪luân 自tự 然nhiên 解giải 脫thoát 。 有hữu 罪tội 無vô 罪tội 。 悉tất 亦diệc 如như 是thị 。 如như 四tứ 大đại 河hà 所sở 謂vị 辛tân 頭đầu 河hà 恆Hằng 河Hà 博bác 叉xoa 私tư 陁# 悉tất 入nhập 大đại 海hải 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 得đắc 解giải 脫thoát 時thời 悉tất 無vô 差sai 別biệt 五ngũ 藏tạng 德đức 大đại 臣thần 所sở 宗tông 即tức 未vị 伽già 梨lê 俱câu 賖# 離ly 子tử 為vì 諸chư 弟đệ 子tử 。 說thuyết 如như 是thị 法Pháp 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 身thân 。 有hữu 七thất 分phần 何hà 等đẳng 為vi 七thất 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 苦khổ 樂lạc 壽thọ 命mạng 如như 是thị 。 七thất 法pháp 非phi 化hóa 非phi 作tác 不bất 可khả 毀hủy 害hại 如như 伊y 師sư 迦ca 草thảo 安an 住trụ 不bất 動động 如như 須Tu 彌Di 。 山sơn 不bất 捨xả 不bất 作tác 猶do 如như 乳nhũ 酪lạc 各các 不bất 諍tranh 訟tụng 若nhược 苦khổ 若nhược 樂lạc 。 若nhược 善thiện 不bất 善thiện 。 投đầu 之chi 利lợi 力lực 無vô 所sở 傷thương 害hại 。 何hà 以dĩ 故cố 七thất 分phần 空không 中trung 無vô 妨phương 礙ngại 故cố 命mạng 亦diệc 無vô 害hại 何hà 以dĩ 故cố 無vô 有hữu 害hại 者giả 及cập 死tử 者giả 故cố 無vô 作tác 無vô 受thọ 。 無vô 說thuyết 無vô 聽thính 。 無vô 有hữu 念niệm 者giả 及cập 以dĩ 教giáo 者giả 常thường 說thuyết 是thị 法pháp 。 六lục 即tức 日nhật 月nguyệt 稱xưng 大đại 臣thần 所sở 宗tông 富phú 蘭lan 那na 說thuyết 如như 是thị 法Pháp 。 無vô 黑hắc 業nghiệp 無vô 黑hắc 報báo 無vô 白bạch 業nghiệp 無vô 白bạch 報báo 無vô 黑hắc 白bạch 業nghiệp 無vô 黑hắc 白bạch 業nghiệp 報báo 無vô 有hữu 上thượng 業nghiệp 及cập 以dĩ 下hạ 業nghiệp 已dĩ 上thượng 畧lược 明minh 六lục 師sư 之chi 計kế 廣quảng 如như 諸chư 論luận )# 眾chúng 生sanh 於ư 上thượng 邪tà 因nhân 無vô 因nhân 異dị 道đạo 中trung 求cầu 經kinh 欲dục 以dĩ 正chánh 折chiết 邪tà 故cố 舉cử 四tứ 門môn 令linh 於ư 中trung 求cầu 不bất 應ưng 於ư 上thượng 邪tà 見kiến 中trung 求cầu 此thử 門môn 即tức 破phá 冥minh 性tánh 謂vị 因nhân 緣duyên 有hữu 支chi 各các 二nhị 種chủng 業nghiệp 而nhi 能năng 生sanh 彼bỉ 因nhân 緣duyên 事sự 。 不bất 由do 冥minh 性tánh 故cố 斷đoạn 前tiền 支chi 緣duyên 則tắc 後hậu 支chi 不bất 續tục 一nhất 生sanh 之chi 中trung 便tiện 得đắc 解giải 脫thoát 。 汝nhữ 之chi 冥minh 性tánh 縱túng/tung 八bát 萬vạn 劫kiếp 知tri 亦diệc 無vô 脫thoát 期kỳ 。

三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 即tức 當đương 第đệ 三tam 方phương 便tiện 觀quán 謂vị 因nhân 緣duyên 有hữu 支chi 各các 有hữu 二nhị 業nghiệp 為vi 起khởi 後hậu 方phương 便tiện 若nhược 滅diệt 前tiền 前tiền 即tức 不bất 生sanh 後hậu 後hậu 是thị 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 。 (# 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 然nhiên 論luận 但đãn 云vân 因nhân 緣duyên 有hữu 支chi 二nhị 種chủng 業nghiệp 能năng 起khởi 因nhân 緣duyên 事sự 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 乃nãi 義nghĩa 加gia 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 。 又hựu 二nhị 業nghiệp 中trung 經kinh 文văn 後hậu 一nhất 為vi 起khởi 後hậu 因nhân 疏sớ/sơ 意ý 云vân 若nhược 無vô 自tự 業nghiệp 何hà 能năng 起khởi 後hậu 故cố 云vân 二nhị 業nghiệp 為vi 起khởi 後hậu 方phương 便tiện )# 第đệ 四tứ 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 中trung 三tam 門môn 同đồng 前tiền 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 即tức 當đương 自tự 因nhân 觀quán 自tự 因nhân 之chi 義nghĩa 已dĩ 見kiến 上thượng 文văn (# 第đệ 四tứ 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 門môn 自tự 因nhân 之chi 義nghĩa 下hạ 相tương/tướng 先tiên 指chỉ 前tiền 章chương 疏sớ/sơ 云vân 唯duy 從tùng 無vô 明minh 生sanh 。 行hành 等đẳng 名danh 自tự 因nhân 是thị 也dã )# 又hựu 論luận 云vân 自tự 因nhân 觀quán 者giả 無vô 明minh 等đẳng 自tự 生sanh 因nhân 觀quán 緣duyên 事sự 故cố 謂vị 離ly 前tiền 支chi 無vô 後hậu 支chi 故cố 如như 不bất 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 等đẳng 則tắc 無vô 明minh 唯duy 是thị 行hành 自tự 因nhân 也dã 以dĩ 是thị 自tự 故cố 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 以dĩ 是thị 因nhân 故cố 。 但đãn 云vân 助trợ 成thành (# 又hựu 論luận 云vân 下hạ 二nhị 引dẫn 論luận 廣quảng 釋thích 於ư 中trung 亦diệc 二nhị 先tiên 標tiêu 即tức 論luận 主chủ 生sanh 起khởi 之chi 文văn 引dẫn 論luận 不bất [書-曰+皿]# 此thử 下hạ 更cánh 云vân 何hà 者giả 是thị 無vô 明minh 。 等đẳng 因nhân 緣duyên 行hành 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 故cố 釋thích 曰viết 此thử 是thị 論luận 宗tông 先tiên 舉cử 經kinh 釋thích 成thành 自tự 因nhân 以dĩ 易dị 故cố 不bất 引dẫn 又hựu 與dữ 下hạ 廣quảng 釋thích 義nghĩa 同đồng 故cố 畧lược 不bất 引dẫn 然nhiên 無vô 明minh 等đẳng 自tự 生sanh 因nhân 觀quán 是thị 自tự 義nghĩa 緣duyên 事sự 二nhị 字tự 是thị 其kỳ 因nhân 義nghĩa 謂vị 離ly 前tiền 支chi 下hạ 第đệ 二nhị 廣quảng 釋thích 即tức 下hạ 釋thích 經kinh 論luận 文văn 釋thích 自tự 因nhân 義nghĩa 然nhiên 具cụ 足túc 論luận 云vân 自tự 因nhân 觀quán 者giả 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 觀quán 故cố 離ly 前tiền 支chi 無vô 後hậu 支chi 觀quán 故cố 不bất 離ly 無vô 明minh 則tắc 成thành 行hành 觀quán 若nhược 不bất 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 者giả 不bất 應ưng 言ngôn 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 若nhược 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 成thành 者giả 異dị 則tắc 不bất 成thành 是thị 故cố 偈kệ 言ngôn 眾chúng 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 是thị 則tắc 不bất 即tức 因nhân 亦diệc 復phục 不bất 異dị 。 因nhân 不bất 斷đoạn 亦diệc 不bất 常thường 。 釋thích 曰viết 今kim 疏sớ/sơ 以dĩ 言ngôn 間gian 論luận 釋thích 之chi 對đối 文văn 可khả 見kiến 今kim 更cánh 委ủy 釋thích 此thử 中trung 疏sớ/sơ 取thủ 論luận 意ý 但đãn 以dĩ 不bất 即tức 不bất 離ly 。 成thành 自tự 因nhân 義nghĩa 不bất 即tức 故cố 因nhân 義nghĩa 成thành 不bất 離ly 故cố 自tự 義nghĩa 成thành 於ư 中trung 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 其kỳ 三tam 叚giả 一nhất 順thuận 釋thích 明minh 要yếu 具cụ 不bất 即tức 離ly 義nghĩa 自tự 因nhân 方phương 成thành 然nhiên 文văn 但đãn 有hữu 不bất 離ly 之chi 言ngôn 意ý 則tắc 已dĩ 有hữu 不bất 即tức 之chi 義nghĩa 於ư 中trung 離ly 前tiền 支chi 無vô 後hậu 支chi 者giả 以dĩ 義nghĩa 標tiêu 次thứ 如như 不bất 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 等đẳng 則tắc 指chỉ 經kinh 釋thích 成thành 並tịnh 同đồng 論luận 文văn 但đãn 初sơ 門môn 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 之chi 言ngôn 中trung 間gian 加gia 一nhất 如như 字tự 即tức 出xuất 彼bỉ 論luận 從tùng 則tắc 無vô 明minh 唯duy 是thị 行hành 因nhân 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 意ý 成thành 其kỳ 自tự 義nghĩa 以dĩ 是thị 自tự 故cố 下hạ 結kết 成thành 二nhị 義nghĩa 謂vị 自tự 及cập 因nhân 義nghĩa 即tức 是thị 論luận 經kinh 然nhiên 今kim 經kinh 文văn 一nhất 時thời 並tịnh 舉cử 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 若nhược 論luận 經kinh 文văn 亦diệc 各các 別biệt 歷lịch 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 云vân 是thị 中trung 無vô 明minh 。 緣duyên 行hành 者giả 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 故cố 行hành 緣duyên 識thức 者giả 。 行hành 因nhân 緣duyên 故cố 令linh 識thức 不bất 斷đoạn 。 助trợ 成thành 故cố 等đẳng 今kim 初sơ 論luận 意ý 云vân 以dĩ 無vô 明minh 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 。 為vi 自tự 義nghĩa 助trợ 成thành 是thị 因nhân 義nghĩa 助trợ 成thành 是thị 不bất 即tức 令linh 不bất 斷đoạn 是thị 不bất 離ly 故cố 上thượng 標tiêu 云vân 自tự 生sanh 因nhân 觀quán 是thị 自tự 義nghĩa 緣duyên 事sự 是thị 因nhân 也dã 自tự 生sanh 因nhân 觀quán 即tức 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 緣duyên 事sự 即tức 是thị 助trợ 成thành )# 若nhược 唯duy 不bất 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 則tắc 成thành 太thái 即tức 不bất 應ưng 言ngôn 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 若nhược 全toàn 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 則tắc 成thành 太thái 離ly 無vô 明minh 則tắc 非phi 行hành 因nhân 故cố 論luận 云vân 異dị 則tắc 不bất 成thành (# 若nhược 唯duy 不bất 離ly 下hạ 第đệ 二nhị 反phản 釋thích 太thái 即tức 則tắc 無vô 明minh 即tức 行hành 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 明minh 與dữ 行hành 。 為vi 緣duyên 太thái 離ly 則tắc 無vô 明minh 不bất 干can 於ư 行hành 何hà 殊thù 色sắc 於ư 行hành 耶da )# 不bất 即tức 不bất 離ly 。 則tắc 名danh 自tự 因nhân 亦diệc 二nhị 義nghĩa 成thành 矣hĩ 故cố 論luận 主chủ 引dẫn 中trung 論luận 偈kệ 云vân 眾chúng 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 是thị 則tắc 不bất 即tức 因nhân 亦diệc 復phục 不bất 異dị 。 因nhân 非phi 斷đoạn 亦diệc 非phi 常thường 初sơ 句cú 汎# 舉cử 也dã 次thứ 句cú 以dĩ 是thị 所sở 生sanh 。 非phi 能năng 生sanh 故cố 亦diệc 復phục 不bất 異dị 。 因nhân 者giả 從tùng 於ư 能năng 生sanh 生sanh 所sở 生sanh 故cố 非phi 斷đoạn 亦diệc 非phi 常thường 者giả 不bất 即tức 故cố 不bất 常thường 不bất 異dị 故cố 不bất 斷đoạn 又hựu 不bất 即tức 因nhân 故cố 果quả 不bất 斷đoạn 因nhân 不bất 常thường 不bất 異dị 因nhân 故cố 果quả 不bất 常thường 因nhân 不bất 斷đoạn 又hựu 以dĩ 不bất 即tức 故cố 因nhân 果quả 俱câu 不bất 斷đoạn 不bất 異dị 。 故cố 因nhân 果quả 俱câu 不bất 常thường 非phi 無vô 因nhân 常thường 故cố 又hựu 亦diệc 反phản 此thử 非phi 相tướng 續tục 常thường 故cố 又hựu 以dĩ 不bất 離ly 是thị 不bất 即tức 故cố 即tức 不bất 常thường 為vi 不bất 斷đoạn 思tư 之chi (# 不bất 即tức 不bất 離ly 。 下hạ 結kết 示thị 正chánh 義nghĩa 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 標tiêu 言ngôn 二nhị 義nghĩa 成thành 矣hĩ 者giả 即tức 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 之chi 二nhị 義nghĩa 初sơ 句cú 泛phiếm 舉cử 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 切thiết 句cú 泛phiếm 舉cử 一nhất 切thiết 因nhân 緣duyên 。 生sanh 法pháp 非phi 局cục 此thử 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 二nhị 三tam 兩lưỡng 句cú 明minh 不bất 即tức 離ly 第đệ 四tứ 一nhất 句cú 結kết 歸quy 中trung 道đạo 非phi 斷đoạn 常thường 義nghĩa 初sơ 一nhất 是thị 總tổng 正chánh 是thị 因nhân 滅diệt 不bất 常thường 果quả 續tục 不bất 斷đoạn 之chi 義nghĩa 故cố 云vân 不bất 即tức 故cố 不bất 富phú 即tức 乃nãi 因nhân 至chí 於ư 果quả 便tiện 墮đọa 於ư 常thường 言ngôn 不bất 異dị 故cố 不bất 斷đoạn 者giả 從tùng 因nhân 生sanh 果quả 是thị 果quả 續tục 義nghĩa 故cố 是thị 不bất 斷đoạn 異dị 則tắc 果quả 不bất 續tục 因nhân 便tiện 墮đọa 於ư 斷đoạn 次thứ 下hạ 三tam 義nghĩa 於ư 此thử 開khai 出xuất 而nhi 取thủ 意ý 別biệt 又hựu 不bất 即tức 下hạ 第đệ 二nhị 意ý 於ư 不bất 即tức 不bất 離ly 。 二nhị 義nghĩa 之chi 上thượng 各các 成thành 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 初sơ 言ngôn 不bất 即tức 因nhân 故cố 果quả 不bất 斷đoạn 因nhân 不bất 常thường 者giả 不bất 即tức 則tắc 有hữu 果quả 故cố 果quả 不bất 斷đoạn 因nhân 不bất 與dữ 果quả 俱câu 故cố 因nhân 不bất 常thường 次thứ 云vân 不bất 異dị 因nhân 故cố 果quả 不bất 常thường 因nhân 不bất 斷đoạn 者giả 果quả 從tùng 因nhân 生sanh 故cố 果quả 非phi 常thường 不bất 異dị 則tắc 因nhân 能năng 生sanh 果quả 。 故cố 因nhân 不bất 斷đoạn 此thử 上thượng 因nhân 果quả 交giao 絡lạc 明minh 不bất 斷đoạn 常thường 又hựu 以dĩ 不bất 即tức 下hạ 第đệ 三tam 又hựu 以dĩ 不bất 即tức 故cố 因nhân 果quả 俱câu 不bất 斷đoạn 等đẳng 者giả 當đương 一nhất 句cú 上thượng 即tức 具cụ 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 不bất 即tức 有hữu 因nhân 有hữu 果quả 故cố 俱câu 不bất 斷đoạn 不bất 異dị 。 故cố 因nhân 果quả 俱câu 不bất 常thường 者giả 此thử 義nghĩa 難nan 見kiến 故cố 釋thích 云vân 非phi 無vô 因nhân 常thường 不bất 異dị 則tắc 果quả 從tùng 因nhân 生sanh 故cố 非phi 無vô 因nhân 常thường 不bất 即tức 則tắc 因nhân 由do 果quả 顯hiển 亦diệc 非phi 無vô 因nhân 常thường 然nhiên 無vô 因nhân 常thường 乃nãi 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 如như 涅Niết 槃Bàn 云vân 是thị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 是thị 故cố 無vô 常thường 如Như 來Lai 佛Phật 性tánh 虛hư 空không 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 是thị 故cố 為vi 常thường 則tắc 是thị 真chân 常thường 非phi 此thử 所sở 明minh 二nhị 者giả 外ngoại 道đạo 所sở 計kế 微vi 塵trần 世thế 性tánh 前tiền 無vô 有hữu 因nhân 故cố 說thuyết 為vi 常thường 此thử 是thị 邪tà 常thường 是thị 今kim 所sở 揀giản 又hựu 亦diệc 反phản 下hạ 第đệ 四tứ 又hựu 亦diệc 反phản 此thử 應ưng 云vân 不bất 即tức 故cố 因nhân 果quả 俱câu 不bất 常thường 不bất 異dị 故cố 因nhân 果quả 俱câu 不bất 斷đoạn 不bất 斷đoạn 義nghĩa 易dị 故cố 史sử 不bất 釋thích 謂vị 不bất 異dị 則tắc 從tùng 因nhân 有hữu 果quả 俱câu 不bất 斷đoạn 滅diệt 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 不bất 常thường 難nan 見kiến 故cố 今kim 釋thích 云vân 非phi 相tướng 續tục 常thường 者giả 若nhược 即tức 因nhân 者giả 因nhân 則tắc 至chí 果quả 如như 泥nê 至chí 瓶bình 此thử 因nhân 則tắc 當đương 果quả 即tức 是thị 因nhân 果quả 亦diệc 相tương 續tục 常thường 也dã 此thử 常thường 則tắc 是thị 邪tà 見kiến 故cố 今kim 揀giản 之chi 前tiền 不bất 斷đoạn 相tương 續tục 則tắc 是thị 正chánh 義nghĩa 以dĩ 果quả 續tục 不bất 斷đoạn 故cố 又hựu 以dĩ 不bất 離ly 不bất 第đệ 五ngũ 合hợp 不bất 即tức 不bất 離ly 。 及cập 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 以dĩ 為vi 一nhất 致trí 上thượng 五ngũ 釋thích 中trung 初sơ 一nhất 望vọng 次thứ 三tam 即tức 從tùng 總tổng 開khai 別biệt 此thử 一nhất 望vọng 前tiền 四tứ 即tức 合hợp 於ư 前tiền 開khai 故cố 令linh 思tư 之chi 以dĩ 成thành 深thâm 觀quán )# 。

佛Phật 子tử 此thử 中trung 無vô 明minh 。 緣duyên 行hành 乃nãi 至chí 生sanh 緣duyên 老lão 死tử 。 者giả 由do 無vô 明minh 乃nãi 至chí 生sanh 為vi 緣duyên 令linh 行hành 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 故cố 。

文văn 中trung 先tiên 順thuận 後hậu 逆nghịch 順thuận 中trung 而nhi 論luận 云vân 無vô 明minh 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 子tử 時thời 二nhị 果quả 時thời 是thị 中trung 子tử 時thời 者giả 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 故cố 緣duyên 事sự 示thị 現hiện 者giả 子tử 是thị 種chủng 子tử 果quả 是thị 現hiện 行hành 現hiện 行hành 之chi 果quả 雖tuy 前tiền 已dĩ 謝tạ 故cố 不bất 取thủ 之chi 種chủng 子tử 續tục 故cố 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 能năng 助trợ 成thành 行hành 故cố 。 取thủ 子tử 時thời 亦diệc 可khả 初sơ 起khởi 無vô 明minh 名danh 之chi 為vi 子tử 。 遷thiên 至chí 行hành 時thời 名danh 之chi 為vi 果quả 由do 前tiền 等đẳng 引dẫn 之chi 力lực 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 行hành 故cố 。 偏thiên 取thủ 子tử 時thời 餘dư 十thập 一nhất 支chi 皆giai 有hữu 二nhị 時thời 例lệ 此thử 可khả 了liễu (# 一nhất 子tử 時thời 下hạ 即tức 釋thích 自tự 因nhân 自tự 因nhân 之chi 義nghĩa 前tiền 已dĩ 廣quảng 引dẫn 今kim 但đãn 釋thích 論luận 子tử 果quả 之chi 言ngôn 疏sớ/sơ 中trung 二nhị 釋thích 正chánh 順thuận 論luận 意ý 亦diệc 順thuận 涅Niết 槃Bàn 第đệ 二nhị 十thập 九cửu 師sư 子tử 吼hống 問vấn 陰ấm 無vô 繫hệ 者giả 云vân 何hà 繫hệ 縛phược 佛Phật 答đáp 以dĩ 煩phiền 惱não 鎻# 繫hệ 縛phược 五ngũ 陰ấm 因nhân 此thử 便tiện 說thuyết 名danh 色sắc 繫hệ 縛phược 眾chúng 生sanh 繫hệ 縛phược 名danh 色sắc 等đẳng 師sư 子tử 吼hống 難nạn/nan 云vân 若nhược 名danh 色sắc 繫hệ 縛phược 者giả 阿A 羅La 漢Hán 未vị 離ly 名danh 色sắc 亦diệc 應ưng 繫hệ 縛phược 佛Phật 答đáp 云vân 善thiện 男nam 子tử 解giải 脫thoát 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 子tử 斷đoạn 二nhị 果quả 斷đoạn 言ngôn 子tử 斷đoạn 者giả 名danh 煩phiền 惱não 斷đoạn 未vị 斷đoạn 果quả 故cố 名danh 果quả 繫hệ 縛phược 又hựu 引dẫn 油du 燈đăng 以dĩ 喻dụ 煩phiền 惱não 眾chúng 生sanh 。 釋thích 曰viết 此thử 明minh 為vi 因nhân 義nghĩa 邊biên 名danh 子tử 羅La 漢Hán 斷đoạn 煩phiền 惱não 因nhân 未vị 脫thoát 果quả 縛phược 故cố 似tự 後hậu 義nghĩa 以dĩ 論luận 言ngôn 無vô 明minh 有hữu 二nhị 是thị 則tắc 為vi 因nhân 之chi 時thời 即tức 是thị 前tiền 支chi 能năng 起khởi 於ư 後hậu 若nhược 前tiền 支chi 至chí 後hậu 但đãn 有hữu 種chủng 子tử 非phi 是thị 正chánh 發phát 後hậu 支chi 之chi 因nhân 故cố 取thủ 子tử 時thời 子tử 即tức 因nhân 耳nhĩ 故cố 論luận 云vân 是thị 中trung 子tử 時thời 者giả 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 以dĩ 自tự 體thể 助trợ 成thành 二nhị 義nghĩa 皆giai 屬thuộc 前tiền 支chi 故cố 而nhi 名danh 因nhân 為vi 子tử 者giả 如như 穀cốc 子tử 生sanh 芽nha 故cố 果quả 即tức 是thị 行hàng 行hàng 時thời 有hữu 行hành 俱câu 無vô 明minh 非phi 發phát 業nghiệp 者giả 故cố 不bất 取thủ 之chi 餘dư 支chi 例lệ 然nhiên 皆giai 以dĩ 前tiền 支chi 為vi 後hậu 支chi 緣duyên 令linh 後hậu 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 後hậu 支chi 故cố 疏sớ/sơ 正chánh 意ý 在tại 其kỳ 後hậu 解giải )# 。

無vô 明minh 滅diệt 則tắc 行hành 滅diệt 。 乃nãi 至chí 生sanh 滅diệt 則tắc 老lão 死tử 滅diệt 。 者giả 由do 無vô 明minh 乃nãi 至chí 生sanh 不bất 為vi 緣duyên 令linh 諸chư 行hành 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 斷đoạn 滅diệt 不bất 助trợ 成thành 故cố 。

後hậu 逆nghịch 觀quán 論luận 云vân 先tiên 際tế 後hậu 際tế 。 滅diệt 中trung 際tế 亦diệc 無vô (# 後hậu 逆nghịch 觀quán 論luận 云vân 下hạ 有hữu 二nhị 先tiên 引dẫn 論luận 然nhiên 經kinh 文văn 中trung 亦diệc 歷lịch 十thập 二nhị 云vân 無vô 明minh 滅diệt 故cố 。 則tắc 行hành 滅diệt 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 無vô 行hành 滅diệt 不bất 助trợ 成thành 故cố 行hành 滅diệt 故cố 則tắc 識thức 滅diệt 行hành 因nhân 緣duyên 無vô 識thức 滅diệt 不bất 助trợ 成thành 故cố 等đẳng 而nhi 論luận 云vân 先tiên 際tế 後hậu 際tế 。 滅diệt 中trung 際tế 亦diệc 無vô 者giả 意ý 云vân 若nhược 前tiền 際tế 無vô 明minh 行hành 無vô 中trung 際tế 五ngũ 果quả 則tắc 無vô 後hậu 際tế 愛ái 取thủ 有hữu 無vô 中trung 際tế 苦khổ 果quả 後hậu 更cánh 不bất 生sanh 總tổng 顯hiển 無vô 因nhân 則tắc 無vô 果quả 義nghĩa 而nhi 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 為vi 後hậu 際tế 者giả 即tức 次thứ 第đệ 六lục 叚giả 三tam 際tế 輪luân 廻hồi 門môn 中trung 將tương 愛ái 取thủ 有hữu 以dĩ 因nhân 從tùng 果quả 名danh 後hậu 際tế )# 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 者giả 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 不bất 出xuất 三tam 際tế 過quá 未vị 既ký 無vô 中trung 豈khởi 得đắc 有hữu 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 有hữu 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 義nghĩa 又hựu 不bất 說thuyết 者giả 滅diệt 則tắc 滅diệt 前tiền 諸chư 義nghĩa 故cố 不bất 假giả 說thuyết 子tử 果quả 等đẳng 殊thù (# 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 下hạ 此thử 釋thích 上thượng 論luận 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 之chi 言ngôn 而nhi 有hữu 二nhị 釋thích 前tiền 約ước 經kinh 明minh 故cố 云vân 不bất 斷đoạn 。 助trợ 成thành 後hậu 約ước 論luận 意ý 故cố 云vân 不bất 說thuyết 子tử 果quả )# 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 破phá 顛điên 倒đảo 因nhân 中trung 以dĩ 自tự 在tại 天thiên 為vi 眾chúng 生sanh 因nhân 今kim 以dĩ 無vô 明minh 等đẳng 為vi 行hành 等đẳng 因nhân 尚thượng 不bất 從tùng 於ư 餘dư 支chi 豈khởi 得đắc 從tùng 乎hồ 自tự 在tại 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 即tức 當đương 第đệ 四tứ 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 觀quán 有hữu 支chi 無vô 作tác 故cố 者giả 既ký 由do 前tiền 前tiền 令linh 後hậu 後hậu 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 後hậu 後hậu 則tắc 後hậu 後hậu 無vô 性tánh 何hà 有hữu 前tiền 前tiền 能năng 作tác 後hậu 後hậu 即tức 以dĩ 無vô 作tác 為vi 緣duyên 之chi 相tướng 是thị 種chủng 智trí 境cảnh (# 三tam 約ước 一nhất 切thiết 下hạ 三tam 種chủng 緣duyên 生sanh 中trung 無vô 作tác 緣duyên 生sanh 也dã 三tam 種chủng 緣duyên 生sanh 者giả 如như 十thập 藏tạng 中trung 謂vị 是thị 事sự 有hữu 故cố 是thị 事sự 有hữu 是thị 無vô 作tác 緣duyên 生sanh 是thị 事sự 起khởi 故cố 是thị 事sự 起khởi 是thị 無vô 常thường 緣duyên 生sanh 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 是thị 勢thế 用dụng 緣duyên 生sanh 今kim 前tiền 二nhị 觀quán 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 今kim 是thị 無vô 作tác 又hựu 無vô 常thường 義nghĩa 初sơ 門môn 已dĩ 明minh 勢thế 用dụng 一nhất 門môn 遍biến 於ư 前tiền 後hậu 亦diệc 廣quảng 在tại 初sơ 門môn )# 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 鈔Sao 會Hội 本Bổn 第Đệ 三Tam 十Thập 七Thất 之Chi 四Tứ

音âm 釋thích

佉khư

(# 兵binh 加gia 切thiết 音âm 去khứ 神thần 名danh )# 。

䭾#

(# 音âm 駝đà )# 。

大đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 會hội 本bổn 第đệ 三tam 十thập 七thất 之chi 五ngũ 。 約ước 十thập 。

唐Đường 于Vu 闐Điền 國Quốc 三Tam 藏Tạng 沙Sa 門Môn 實Thật 叉Xoa 難Nan 陀Đà 譯dịch

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn 述thuật

佛Phật 子tử 此thử 中trung 無vô 明minh 。 愛ái 取thủ 不bất 斷đoạn 是thị 煩phiền 惱não 道Đạo 行hạnh 有hữu 不bất 斷đoạn 是thị 業nghiệp 道đạo 餘dư 分phần/phân 不bất 斷đoạn 是thị 苦khổ 道đạo 。

第đệ 五ngũ 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 一nhất 依y 論luận 相tương/tướng 諦đế 中trung 六lục 觀quán 之chi 內nội 名danh 攝nhiếp 過quá 觀quán 謂vị 以dĩ 三tam 道đạo 攝nhiếp 十thập 二nhị 支chi 則tắc 顯hiển 有hữu 支chi 但đãn 攝nhiếp 於ư 苦khổ 因nhân 果quả 過quá 患hoạn 業nghiệp 惑hoặc 是thị 因nhân 苦khổ 即tức 是thị 果quả 亦diệc 有hữu 順thuận 逆nghịch (# 名danh 攝nhiếp 過quá 觀quán 者giả 即tức 唯duy 識thức 論luận 惑hoặc 苦khổ 相tương/tướng 攝nhiếp 門môn )# 初sơ 順thuận 觀quán 中trung 文văn 含hàm 二nhị 義nghĩa 一nhất 約ước 三tam 世thế 則tắc 過quá 去khứ 無vô 明minh 現hiện 在tại 愛ái 取thủ 名danh 為vi 煩phiền 惱não 。 雖tuy 同đồng 煩phiền 惱não 過quá 去khứ 迷mê 於ư 本bổn 際tế 與dữ 無vô 明minh 名danh 現hiện 在tại 牽khiên 生sanh 後hậu 果quả 由do 於ư 愛ái 取thủ (# 過quá 去khứ 下hạ 約ước 強cường 弱nhược 分phân 別biệt 過quá 迷mê 本bổn 際tế 建kiến 立lập 生sanh 死tử 強cường/cưỡng 愛ái 取thủ 引dẫn 果quả 強cường/cưỡng )# 從tùng 其kỳ 本bổn 末mạt 隱ẩn 顯hiển 互hỗ 彰chương 行hành 有hữu 是thị 業nghiệp 。 者giả 宿túc 業nghiệp 名danh 行hành 現hiện 業nghiệp 名danh 有hữu 雖tuy 同đồng 是thị 業nghiệp 過quá 去khứ 已dĩ 定định 當đương 相tương 名danh 行hành 未vị 來lai 未vị 有hữu 業nghiệp 能năng 有hữu 之chi 功công 能năng 立lập 稱xưng 現hiện 在tại 五ngũ 果quả 未vị 來lai 二nhị 果quả 同đồng 皆giai 是thị 苦khổ 現hiện 報báo 已dĩ 定định 當đương 相tương 受thọ 名danh 未vị 來lai 未vị 起khởi 從tùng 過quá 患hoạn 立lập 若nhược 約ước 二nhị 世thế 前tiền 十thập 同đồng 世thế 則tắc 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 能năng 發phát 能năng 潤nhuận 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 於ư 發phát 業nghiệp 位vị 無vô 明minh 力lực 增tăng 潤nhuận 業nghiệp 受thọ 生sanh 愛ái 取thủ 力lực 勝thắng 各các 偏thiên 受thọ 名danh 以dĩ 無vô 熏huân 發phát 唯duy 一nhất 無vô 明minh 數sác 數sác 溉cái 灌quán 故cố 分phần/phân 愛ái 取thủ (# 從tùng 其kỳ 本bổn 末mạt 下hạ 二nhị 本bổn 末mạt 分phân 別biệt 無vô 明minh 。 是thị 本bổn 過quá 去khứ 說thuyết 之chi 愛ái 取thủ 是thị 末mạt 現hiện 在tại 說thuyết 之chi 前tiền 則tắc 約ước 用dụng 此thử 則tắc 約ước 體thể 此thử 亦diệc 俱câu 舍xá 以dĩ 略lược 攝nhiếp 廣quảng 中trung 云vân 三tam 煩phiền 惱não 二nhị 業nghiệp 七thất 事sự 亦diệc 名danh 苦khổ 略lược 果quả 及cập 略lược 因nhân 由do 中trung 可khả 比tỉ 二nhị 釋thích 曰viết 上thượng 二nhị 句cú 正chánh 以dĩ 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 攝nhiếp 十thập 二nhị 下hạ 二nhị 句cú 解giải 妨phương 謂vị 有hữu 問vấn 云vân 一nhất 種chủng 是thị 惑hoặc 何hà 以dĩ 前tiền 際tế 唯duy 一nhất 無vô 明minh 中trung 際tế 分phần/phân 成thành 愛ái 取thủ 一nhất 種chủng 是thị 苦khổ 何hà 以dĩ 後hậu 際tế 唯duy 二nhị 中trung 具cụ 五ngũ 耶da 故cố 為vi 此thử 通thông 後hậu 際tế 二nhị 是thị 略lược 果quả 前tiền 際tế 一nhất 是thị 略lược 因nhân 由do 中trung 之chi 五ngũ 比tỉ 知tri 後hậu 二nhị 由do 中trung 之chi 二nhị 比tỉ 前tiền 之chi 一nhất 若nhược 更cánh 廣quảng 說thuyết 便tiện 為vi 無vô 用dụng 但đãn 出xuất 略lược 廣quảng 不bất 出xuất 略lược 之chi 所sở 以dĩ 唯duy 識thức 則tắc 有hữu 若nhược 約ước 二nhị 世thế 下hạ 是thị 唯duy 識thức 論luận 即tức 釋thích 能năng 生sanh 後hậu 問vấn 答đáp 分phân 別biệt 故cố 彼bỉ 論luận 中trung 前tiền 有hữu 問vấn 言ngôn 何hà 緣duyên 發phát 業nghiệp 總tổng 立lập 無vô 明minh 潤nhuận 業nghiệp 位vị 中trung 別biệt 立lập 愛ái 取thủ 答đáp 曰viết 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 而nhi 發phát 業nghiệp 位vị 無vô 明minh 力lực 增tăng 以dĩ 具cụ 十thập 一nhất 殊thù 勝thắng 事sự 故cố 謂vị 所sở 緣duyên 等đẳng 廣quảng 如như 經kinh 說thuyết 於ư 潤nhuận 業nghiệp 位vị 愛ái 取thủ 偏thiên 增tăng 說thuyết 愛ái 如như 水thủy 能năng 沃ốc 潤nhuận 故cố 要yếu 數số 溉cái 灌quán 方phương 生sanh 有hữu 芽nha 且thả 依y 初sơ 後hậu 分phần/phân 二nhị 愛ái 取thủ 無vô 熏huân 發phát 義nghĩa 立lập 一nhất 無vô 明minh 釋thích 曰viết 上thượng 皆giai 論luận 文văn 以dĩ 論luận 對đối 疏sớ/sơ 廣quảng 略lược 可khả 知tri 然nhiên 彼bỉ 論luận 問vấn 乃nãi 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 問vấn 立lập 名danh 不bất 同đồng 一nhất 種chủng 是thị 惑hoặc 前tiền 立lập 無vô 明minh 後hậu 立lập 愛ái 取thủ 等đẳng 二nhị 問vấn 廣quảng 略lược 有hữu 異dị 故cố 問vấn 總tổng 立lập 無vô 明minh 別biệt 立lập 愛ái 取thủ 故cố 下hạ 答đáp 中trung 具cụ 有hữu 二nhị 問vấn 先tiên 答đáp 立lập 名danh 不bất 同đồng 約ước 勝thắng 劣liệt 門môn 後hậu 要yếu 數số 溉cái 灌quán 下hạ 答đáp 中trung 二nhị 問vấn 發phát 業nghiệp 潤nhuận 業nghiệp 熏huân 不bất 熏huân 故cố 斯tư 則tắc 出xuất 於ư 廣quảng 略lược 所sở 以dĩ 言ngôn 十thập 一nhất 殊thù 勝thắng 事sự 者giả 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 一nhất 所sở 緣duyên 殊thù 勝thắng 遍biến 緣duyên 染nhiễm 淨tịnh 故cố 二nhị 行hành 相tương/tướng 殊thù 勝thắng 隱ẩn 真chân 顯hiển 妄vọng 故cố 三tam 因nhân 緣duyên 殊thù 勝thắng 惑hoặc 業nghiệp 生sanh 本bổn 故cố 四Tứ 等Đẳng 起khởi 殊thù 勝thắng 等đẳng 能năng 發phát 起khởi 能năng 引dẫn 所sở 引dẫn 能năng 生sanh 所sở 生sanh 緣duyên 起khởi 法pháp 故cố 五ngũ 轉chuyển 異dị 殊thù 勝thắng 隨tùy 眠miên 纏triền 縛phược 相tương 應ứng 不bất 共cộng 四tứ 轉chuyển 異dị 故cố 六lục 邪tà 行hành 殊thù 勝thắng 依y 諦đế 起khởi 增tăng 益ích 損tổn 減giảm 行hành 故cố 七thất 相tướng 狀trạng 殊thù 勝thắng 微vi 細tế 自tự 相tương/tướng 遍biến 愛ái 非phi 愛ái 共cộng 相tương 轉chuyển 故cố 八bát 作tác 業nghiệp 殊thù 勝thắng 作tác 流lưu 轉chuyển 所sở 依y 事sự 作tác 寂tịch 止chỉ 能năng 障chướng 事sự 故cố 九cửu 障chướng 礙ngại 殊thù 勝thắng 障chướng 礙ngại 殊thù 勝thắng 法Pháp 故cố 。 十thập 隨tùy 轉chuyển 殊thù 勝thắng 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 猶do 有hữu 轉chuyển 故cố 十thập 一nhất 對đối 治trị 殊thù 勝thắng 二nhị 種chủng 妙diệu 智trí 所sở 對đối 治trị 故cố 故cố 不bất 說thuyết 餘dư 亦diệc 名danh 發phát 業nghiệp 支chi 言ngôn 且thả 依y 初sơ 後hậu 者giả 謂vị 愛ái 取thủ 初sơ 後hậu 分phần/phân 愛ái 取thủ 二nhị 以dĩ 愛ái 為vi 初sơ 取thủ 為vi 後hậu 故cố 其kỳ 實thật 有hữu 多đa 現hiện 行hành 潤nhuận 也dã )# 業nghiệp 亦diệc 有hữu 二nhị 未vị 潤nhuận 已dĩ 潤nhuận 未vị 潤nhuận 名danh 行hành 初sơ 造tạo 作tác 故cố 已dĩ 潤nhuận 名danh 有hữu 近cận 生sanh 當đương 有hữu 故cố 若nhược 總tổng 取thủ 識thức 等đẳng 種chủng 為vi 所sở 潤nhuận 則tắc 亦diệc 苦khổ 攝nhiếp 故cố 唯duy 識thức 云vân 有hữu 支chi 一nhất 分phân 是thị 業nghiệp 所sở 攝nhiếp 就tựu 苦khổ 七thất 中trung 五ngũ 約ước 種chủng 說thuyết 二nhị 約ước 現hiện 行hành 種chủng 位vị 難nan 知tri 依y 當đương 果quả 位vị 別biệt 顯hiển 為vi 五ngũ 果quả 位vị 易dị 了liễu 故cố 唯duy 立lập 二nhị 並tịnh 如như 前tiền 說thuyết (# 業nghiệp 亦diệc 有hữu 二nhị 者giả 亦diệc 唯duy 識thức 論luận 如như 初sơ 章chương 說thuyết )# 三tam 道đạo 皆giai 言ngôn 不bất 斷đoạn 者giả 謂vị 從tùng 三tam 煩phiền 惱não 生sanh 於ư 二nhị 業nghiệp 從tùng 彼bỉ 二nhị 業nghiệp 復phục 生sanh 七thất 苦khổ 七thất 復phục 生sanh 三tam 故cố 如như 輪luân 轉chuyển 如như 淨Tịnh 意Ý 菩Bồ 薩Tát 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 論luận 廣quảng 明minh (# 三tam 道đạo 皆giai 言ngôn 下hạ 亦diệc 是thị 釋thích 於ư 始thỉ 終chung 之chi 難nạn 。 顯hiển 無vô 始thỉ 終chung 先tiên 正chánh 釋thích 後hậu 引dẫn 證chứng 前tiền 中trung 從tùng 三tam 煩phiền 惱não 生sanh 於ư 二nhị 業nghiệp 者giả 從tùng 一nhất 無vô 明minh 生sanh 一nhất 行hành 業nghiệp 從tùng 愛ái 取thủ 二nhị 生sanh 一nhất 有hữu 業nghiệp 二nhị 業nghiệp 生sanh 七thất 苦khổ 者giả 從tùng 一nhất 行hành 業nghiệp 生sanh 識thức 等đẳng 五ngũ 從tùng 一nhất 有hữu 業nghiệp 生sanh 生sanh 老lão 死tử 故cố 十thập 復phục 生sanh 三tam 者giả 識thức 等đẳng 五ngũ 苦khổ 生sanh 愛ái 取thủ 二nhị 生sanh 死tử 二nhị 苦khổ 生sanh 無vô 明minh 故cố 上thượng 云vân 不bất 了liễu 知tri 故cố 生sanh 死tử 流lưu 轉chuyển 。 如như 淨Tịnh 意Ý 菩Bồ 薩Tát 。 者giả 彼bỉ 論luận 偈kệ 與dữ 此thử 相tương 應ứng 偈kệ 云vân 煩phiền 惱não 初sơ 八bát 九cửu 業nghiệp 二nhị 及cập 與dữ 十thập 餘dư 七thất 說thuyết 為vi 苦khổ 三tam 攝nhiếp 十thập 二nhị 法pháp 從tùng 三tam 故cố 生sanh 二nhị 從tùng 二nhị 故cố 生sanh 七thất 從tùng 七thất 復phục 生sanh 三tam 是thị 故cố 如như 輪luân 轉chuyển 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 法pháp 唯duy 因nhân 果quả 無vô 人nhân 但đãn 從tùng 諸chư 法pháp 空không 還hoàn 生sanh 於ư 空không 法pháp 若nhược 準chuẩn 俱câu 舍xá 亦diệc 為vi 通thông 難nạn/nan 故cố 論luận 問vấn 云vân 若nhược 緣duyên 起khởi 支chi 唯duy 十thập 二nhị 者giả 不bất 說thuyết 老lão 死tử 果quả 生sanh 死tử 應ưng 有hữu 終chung 不bất 說thuyết 無vô 明minh 因nhân 生sanh 死tử 應ưng 有hữu 始thỉ 成thành 應ưng 更cánh 立lập 餘dư 緣duyên 起khởi 支chi 餘dư 復phục 有hữu 餘dư 成thành 無vô 窮cùng 矣hĩ 答đáp 云vân 不bất 應ưng 更cánh 立lập 然nhiên 無vô 前tiền 過quá 此thử 中trung 世Thế 尊Tôn 。 由do 義nghĩa 已dĩ 顯hiển 云vân 何hà 已dĩ 顯hiển 頌tụng 曰viết 從tùng 惑hoặc 生sanh 惑hoặc 業nghiệp 從tùng 業nghiệp 生sanh 於ư 事sự 從tùng 事sự 事sự 惑hoặc 生sanh 有hữu 支chi 理lý 唯duy 此thử 釋thích 曰viết 初sơ 句cú 有hữu 二nhị 一nhất 從tùng 惑hoặc 生sanh 惑hoặc 者giả 謂vị 從tùng 愛ái 生sanh 取thủ 。 二nhị 從tùng 惑hoặc 生sanh 業nghiệp 者giả 謂vị 取thủ 生sanh 有hữu 無vô 明minh 生sanh 行hành 次thứ 句cú 有hữu 一nhất 義nghĩa 謂vị 從tùng 行hành 生sanh 識thức 及cập 從tùng 有hữu 生sanh 生sanh 。 皆giai 從tùng 業nghiệp 生sanh 事sự 第đệ 三tam 句cú 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 從tùng 事sự 生sanh 事sự 謂vị 識thức 生sanh 名danh 色sắc 。 乃nãi 至chí 觸xúc 生sanh 受thọ 及cập 生sanh 生sanh 老lão 死tử 二nhị 從tùng 事sự 生sanh 惑hoặc 謂vị 受thọ 生sanh 愛ái 義nghĩa 亦diệc 應ưng 有hữu 老lão 死tử 生sanh 無vô 明minh 上thượng 一nhất 事sự 字tự 即tức 是thị 能năng 生sanh 下hạ 事sự 惑hoặc 字tự 即tức 二nhị 所sở 生sanh 從tùng 生sanh 二nhị 字tự 兩lưỡng 遍biến 用dụng 之chi 第đệ 四tứ 句cú 結kết 釋thích 酬thù 難nạn/nan 謂vị 諸chư 有hữu 支chi 唯duy 此thử 十thập 二nhị 道Đạo 理lý 足túc 矣hĩ 上thượng 所sở 引dẫn 論luận 文văn 則tắc 小tiểu 異dị 義nghĩa 意ý 大đại 同đồng )# 。

前tiền 後hậu 際tế 分phân 別biệt 滅diệt 三tam 道đạo 斷đoạn 如như 是thị 三tam 道đạo 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 但đãn 有hữu 生sanh 滅diệt 。 猶do 如như 束thúc 蘆lô 。

後hậu 前tiền 後hậu 際tế 下hạ 逆nghịch 觀quán 分phần/phân 二nhị 初sơ 明minh 對đối 治trị 斷đoạn 謂vị 斷đoạn 前tiền 際tế 無vô 明minh 行hành 及cập 後hậu 際tế 愛ái 取thủ 有hữu 則tắc 七thất 苦khổ 不bất 生sanh 後hậu 如như 是thị 三tam 道đạo 下hạ 明minh 自tự 性tánh 斷đoạn 故cố 淨tịnh 意ý 云vân 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 法pháp 唯duy 因nhân 果quả 無vô 人nhân 但đãn 從tùng 諸chư 法pháp 空không 還hoàn 生sanh 於ư 空không 法pháp 是thị 則tắc 生sanh 滅diệt 因nhân 果quả 如như 二nhị 束thúc 蘆lô 互hỗ 相tương 依y 立lập 不bất 能năng 獨độc 成thành 則tắc 知tri 無vô 性tánh 二nhị 我ngã 俱câu 空không (# 如như 二nhị 束thúc 蘆lô 者giả 謂vị 因nhân 果quả 互hỗ 依y 初sơ 門môn 已dĩ 有hữu 但đãn 約ước 識thức 與dữ 名danh 色sắc 互hỗ 依y 今kim 通thông 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 然nhiên 要yếu 云vân 束thúc 蘆lô 者giả 又hựu 取thủ 中trung 空không 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 相tương/tướng 有hữu 名danh 生sanh 虛hư 無vô 名danh 滅diệt 生sanh 滅diệt 假giả 集tập 亦diệc 如như 束thúc 蘆lô )# 二nhị 約ước 大đại 悲bi 觀quán 中trung 即tức 當đương 破phá 異dị 道đạo 求cầu 中trung 苦khổ 行hạnh 因nhân 計kế 謂vị 以dĩ 業nghiệp 惑hoặc 而nhi 為vi 苦khổ 因nhân 欲dục 求cầu 脫thoát 苦khổ 當đương 斷đoạn 業nghiệp 惑hoặc 反phản 修tu 苦khổ 行hạnh 是thị 起khởi 妄vọng 業nghiệp 計kế 苦khổ 行hạnh 心tâm 即tức 是thị 煩phiền 惱não 如như 是thị 妄vọng 想tưởng 寧ninh 是thị 解giải 脫thoát 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân (# 計kế 苦khổ 行hạnh 心tâm 者giả 正chánh 是thị 邪tà 見kiến 亦diệc 見kiến 取thủ 亦diệc 是thị 愚ngu 癡si 上thượng 業nghiệp 此thử 惑hoặc 皆giai 集Tập 諦Đế 故cố 是thị 苦khổ 因nhân 非phi 解giải 脫thoát 因nhân 。 此thử 亦diệc 即tức 是thị 宿túc 作tác 因nhân 外ngoại 道đạo 並tịnh 如như 前tiền 說thuyết )# 三tam 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 中trung 即tức 第đệ 五ngũ 入nhập 諦đế 觀quán 三tam 道đạo 苦khổ 集Tập 諦Đế 故cố 謂vị 業nghiệp 惑hoặc 皆giai 集tập 故cố 瑜du 伽già 云vân 生sanh 老lão 死tử 現hiện 法pháp 為vi 苦khổ 識thức 等đẳng 五ngũ 當đương 來lai 為vi 苦khổ 者giả 五ngũ 約ước 種chủng 說thuyết 故cố 唯duy 識thức 云vân 十thập 二nhị 皆giai 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 取thủ 蘊uẩn 性tánh 故cố 五ngũ 亦diệc 集Tập 諦Đế 業nghiệp 煩phiền 惱não 性tánh 故cố 。 此thử 則tắc 業nghiệp 惑hoặc 通thông 於ư 二nhị 諦đế 約ước 其kỳ 逆nghịch 觀quán 即tức 滅diệt 道Đạo 諦Đế 滅diệt 分phân 別biệt 心tâm 亦diệc 即tức 道đạo 故cố (# 三tam 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 即tức 第đệ 五ngũ 入nhập 諦đế 觀quán 者giả 疏sớ/sơ 有hữu 二nhị 釋thích 前tiền 正chánh 論luận 意ý )# 又hựu 體thể 三tam 道đạo 即tức 性tánh 淨tịnh 三tam 德đức 涅Niết 槃Bàn 佛Phật 性tánh 一nhất 實thật 諦đế 故cố (# 又hựu 體thể 三tam 道đạo 下hạ 二nhị 即tức 天thiên 台thai 意ý 下hạ 都đô 結kết 中trung 當đương 更cánh 分phân 別biệt )# 。

復phục 次thứ 無vô 明minh 緣duyên 行hành 者giả 。 是thị 觀quán 過quá 去khứ 識thức 乃nãi 至chí 受thọ 。 是thị 觀quán 現hiện 在tại 愛ái 乃nãi 至chí 有hữu 。 是thị 觀quán 未vị 來lai 於ư 是thị 以dĩ 後hậu 展triển 轉chuyển 相tương 續tục 。

第đệ 六lục 三tam 際tế 輪luân 迴hồi 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 名danh 護hộ 過quá 觀quán 謂vị 說thuyết 三tam 際tế 護hộ 三tam 過quá 故cố 三tam 際tế 不bất 同đồng 諸chư 教giáo 三tam 說thuyết 一nhất 依y 唯duy 識thức 合hợp 能năng 所sở 引dẫn 開khai 能năng 所sở 生sanh 故cố 前tiền 十thập 現hiện 在tại 後hậu 二nhị 未vị 來lai 十thập 因nhân 二nhị 果quả 定định 不bất 同đồng 世thế 因nhân 中trung 前tiền 七thất 與dữ 愛ái 等đẳng 三tam 或hoặc 同đồng 或hoặc 異dị 謂vị 生sanh 報báo 定định 同đồng 後hậu 報báo 便tiện 異dị 若nhược 二nhị 三tam 七thất 各các 定định 同đồng 世thế 如như 是thị 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 足túc 顯hiển 輪luân 轉chuyển 及cập 離ly 斷đoạn 常thường 此thử 則tắc 但đãn 以dĩ 二nhị 世thế 具cụ 十thập 二nhị 支chi 不bất 許hứa 三tam 世thế 兩lưỡng 重trọng/trùng 因nhân 果quả 若nhược 爾nhĩ 云vân 何hà 。 三tam 際tế 今kim 之chi 二nhị 果quả 乃nãi 是thị 前tiền 際tế 十thập 因nhân 之chi 果quả (# 三tam 際tế 不bất 同đồng 下hạ 二nhị 釋thích 三tam 際tế 唯duy 識thức 分phần/phân 四tứ 一nhất 敘tự 意ý 合hợp 能năng 所sở 引dẫn 者giả 初sơ 二nhị 能năng 引dẫn 次thứ 五ngũ 所sở 引dẫn 要yếu 一nhất 世thế 故cố 十thập 因nhân 下hạ 正chánh 立lập 直trực 至chí 斷đoạn 常thường 皆giai 是thị 論luận 文văn 其kỳ 生sanh 報báo 定định 同đồng 後hậu 報báo 便tiện 異dị 是thị 義nghĩa 釋thích 耳nhĩ 此thử 則tắc 下hạ 結kết 成thành 論luận 意ý 故cố 彼bỉ 論luận 次thứ 云vân 施thi 設thiết 兩lưỡng 重trọng/trùng 實thật 為vi 無vô 用dụng 或hoặc 應ưng 過quá 此thử 便tiện 致trí 無vô 窮cùng 釋thích 曰viết 言ngôn 無vô 窮cùng 者giả 若nhược 愚ngu 前tiền 際tế 說thuyết 過quá 二nhị 因nhân 更cánh 有hữu 愚ngu 於ư 前tiền 前tiền 際tế 者giả 二nhị 因nhân 猶do 少thiểu 應ưng 更cánh 多đa 說thuyết 若nhược 謂vị 愚ngu 於ư 後hậu 際tế 說thuyết 二nhị 果quả 者giả 亦diệc 有hữu 愚ngu 於ư 後hậu 後hậu 際tế 者giả 二nhị 果quả 猶do 少thiểu 應ưng 更cánh 說thuyết 多đa 若nhược 爾nhĩ 下hạ 會hội 通thông 彼bỉ 論luận 成thành 三tam 際tế 義nghĩa )# 二nhị 依y 智trí 論luận 俱câu 舍xá 生sanh 引dẫn 俱câu 開khai 初sơ 二nhị 過quá 去khứ 次thứ 八bát 現hiện 在tại 後hậu 二nhị 未vị 來lai 故cố 成thành 三tam 世thế 現hiện 八bát 之chi 中trung 前tiền 五ngũ 是thị 果quả 酬thù 於ư 過quá 去khứ 後hậu 三tam 是thị 因nhân 復phục 招chiêu 未vị 來lai 則tắc 二nhị 重trọng/trùng 因nhân 果quả 各các 具cụ 三tam 道đạo 可khả 得đắc 抗kháng 行hành (# 二nhị 依y 智trí 論luận 下hạ 即tức 第đệ 二nhị 釋thích 言ngôn 生sanh 引dẫn 俱câu 開khai 者giả 然nhiên 俱câu 舍xá 中trung 不bất 說thuyết 生sanh 引dẫn 今kim 約ước 大Đại 乘Thừa 又hựu 對đối 唯duy 識thức 合hợp 能năng 所sở 引dẫn 故cố 云vân 俱câu 開khai 是thị 故cố 結kết 云vân 三tam 道đạo 抗kháng 行hành 謂vị 無vô 明minh 行hành 即tức 是thị 能năng 生sanh 非phi 要yếu 愛ái 等đẳng 潤nhuận 竟cánh 方phương 能năng )# 三tam 依y 此thử 經Kinh 意ý 明minh 三tam 世thế 故cố 開khai 能năng 所sở 引dẫn 為vi 前tiền 中trung 際tế 為vi 遮già 前tiền 七thất 定định 同đồng 世thế 故cố 復phục 示thị 無vô 明minh 迷mê 本bổn 際tế 故cố 二nhị 屬thuộc 過quá 去khứ 合hợp 能năng 所sở 生sanh 總tổng 為vi 後hậu 際tế 為vi 遮già 愛ái 等đẳng 但đãn 是thị 潤nhuận 故cố 示thị 因nhân 招chiêu 果quả 令linh 厭yếm 因nhân 故cố 以dĩ 因nhân 從tùng 果quả 五ngũ 屬thuộc 未vị 來lai 則tắc 能năng 所sở 引dẫn 生sanh 及cập 所sở 發phát 潤nhuận 皆giai 容dung 互hỗ 有hữu 經kinh 無vô 生sanh 死tử 者giả 。 同đồng 許hứa 為vi 果quả 略lược 不bất 明minh 之chi 論luận 經kinh 具cụ 也dã 明minh 文văn 昭chiêu 然nhiên 何hà 為vi 唯duy 取thủ 二nhị 世thế 不bất 受thọ 三tam 耶da (# 三tam 依y 此thử 經Kinh 者giả 即tức 第đệ 三tam 釋thích 即tức 是thị 大Đại 乘Thừa 。 有hữu 三tam 世thế 義nghĩa 唯duy 識thức 判phán 三tam 為vi 小Tiểu 乘Thừa 者giả 特đặc 違vi 至chí 教giáo 言ngôn 為vi 遮già 前tiền 七thất 定định 同đồng 世thế 者giả 即tức 上thượng 唯duy 識thức 言ngôn 為vi 遮già 愛ái 等đẳng 但đãn 是thị 潤nhuận 故cố 者giả 所sở 遮già 亦diệc 是thị 唯duy 識thức 論luận 意ý 今kim 明minh 愛ái 等đẳng 同đồng 無vô 明minh 行hành 具cụ 發phát 潤nhuận 等đẳng 示thị 因nhân 招chiêu 果quả 者giả 正chánh 說thuyết 以dĩ 因nhân 從tùng 果quả 所sở 以dĩ 示thị 果quả 過quá 患hoạn 由do 愛ái 等đẳng 因nhân 應ưng 厭yếm 因nhân 故cố 亦diệc 通thông 妨phương 難nạn/nan 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 前tiền 之chi 二nhị 世thế 當đương 世thế 以dĩ 明minh 何hà 得đắc 未vị 來lai 以dĩ 因nhân 從tùng 果quả 答đáp 意ý 可khả 知tri 則tắc 能năng 所sở 下hạ 結kết 示thị 本bổn 義nghĩa 謂vị 能năng 引dẫn 之chi 二nhị 許hứa 有hữu 能năng 生sanh 能năng 生sanh 之chi 三tam 必tất 有hữu 能năng 引dẫn 所sở 引dẫn 之chi 五ngũ 通thông 其kỳ 所sở 生sanh 而nhi 言ngôn 容dung 有hữu 者giả 以dĩ 大Đại 乘Thừa 中trung 雖tuy 說thuyết 三tam 世thế 而nhi 於ư 五ngũ 果quả 通thông 種chủng 及cập 現hiện 約ước 為vi 種chủng 邊biên 但đãn 為vi 所sở 引dẫn 約ước 現hiện 行hành 邊biên 即tức 是thị 所sở 生sanh 未vị 潤nhuận 之chi 二nhị 但đãn 名danh 能năng 引dẫn 已dĩ 潤nhuận 之chi 二nhị 即tức 名danh 能năng 生sanh 發phát 業nghiệp 愛ái 等đẳng 但đãn 名danh 能năng 引dẫn 已dĩ 潤nhuận 愛ái 等đẳng 即tức 名danh 能năng 生sanh 故cố 皆giai 容dung 互hỗ 有hữu 明minh 文văn 昭chiêu 然nhiên 者giả 結kết 彈đàn 唯duy 識thức 非phi 不bất 許hứa 其kỳ 立lập 二nhị 世thế 義nghĩa 取thủ 二nhị 非phi 三tam 故cố 為vi 非phi 耳nhĩ )# 已dĩ 知tri 大đại 意ý 次thứ 正chánh 釋thích 文văn 文văn 有hữu 順thuận 逆nghịch 順thuận 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 明minh 一nhất 徃# 三tam 世thế 後hậu 於ư 是thị 下hạ 明minh 流lưu 轉chuyển 三tam 世thế 今kim 初sơ 云vân 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 是thị 觀quán 過quá 去khứ 者giả 觀quán 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 觀quán 現hiện 在tại 生sanh 是thị 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 所sở 作tác 二nhị 則tắc 知tri 識thức 等đẳng 是thị 彼bỉ 過quá 去khứ 當đương 來lai 。 之chi 果quả 因nhân 果quả 相tương/tướng 屬thuộc 反phản 覆phúc 相tương/tướng 成thành 如như 是thị 方phương 名danh 見kiến 過quá 去khứ 因nhân 義nghĩa 能năng 防phòng 三tam 過quá 言ngôn 識thức 乃nãi 至chí 受thọ 。 是thị 觀quán 現hiện 在tại 者giả 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 觀quán 現hiện 在tại 識thức 等đẳng 由do 過quá 業nghiệp 得đắc 二nhị 復phục 知tri 識thức 等đẳng 能năng 得đắc 未vị 來lai 。 果quả 報báo 以dĩ 不bất 得đắc 對đối 治trị 依y 起khởi 愛ái 等đẳng 故cố 現hiện 在tại 目mục 覩đổ 。 故cố 分phần/phân 兩lưỡng 向hướng 明minh 其kỳ 二nhị 義nghĩa 言ngôn 愛ái 乃nãi 至chí 有hữu 。 是thị 觀quán 未vị 來lai 者giả 此thử 未vị 來lai 因nhân 決quyết 得đắc 來lai 果quả 一nhất 徃# 定định 故cố (# 如như 是thị 方phương 名danh 等đẳng 者giả 亦diệc 是thị 遮già 難nạn/nan 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 經kinh 但đãn 說thuyết 二nhị 支chi 在tại 於ư 過quá 去khứ 。 論luận 主chủ 何hà 為vi 反phản 覆phúc 相tương/tướng 屬thuộc 故cố 今kim 答đáp 云vân 要yếu 知tri 過quá 去khứ 因nhân 能năng 招chiêu 現hiện 果quả 現hiện 果quả 必tất 從tùng 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 生sanh 方phương 能năng 護hộ 於ư 先tiên 業nghiệp 等đẳng 過quá 如như 下hạ 當đương 釋thích 現hiện 在tại 等đẳng 者giả 此thử 亦diệc 通thông 難nạn/nan 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 前tiền 說thuyết 無vô 明minh 行hành 之chi 二nhị 因nhân 唯duy 對đối 現hiện 在tại 反phản 覆phúc 相tương/tướng 成thành 今kim 明minh 現hiện 在tại 五ngũ 法pháp 亦diệc 應ưng 反phản 覆phúc 何hà 因nhân 兩lưỡng 向hướng 故cố 今kim 答đáp 云vân 前tiền 乘thừa 二nhị 因nhân 因nhân 謝tạ 過quá 去khứ 故cố 須tu 對đối 現hiện 以dĩ 說thuyết 彼bỉ 因nhân 現hiện 果quả 已dĩ 成thành 方phương 知tri 彼bỉ 因nhân 招chiêu 果quả 不bất 失thất 今kim 之chi 現hiện 在tại 非phi 獨độc 酬thù 於ư 過quá 去khứ 之chi 因nhân 復phục 依y 現hiện 招chiêu 未vị 來lai 果quả 故cố 兩lưỡng 向hướng 明minh 之chi 若nhược 更cánh 相tương 成thành 不bất 異dị 前tiền 二nhị 復phục 應ưng 難nạn/nan 言ngôn 前tiền 說thuyết 無vô 明minh 已dĩ 說thuyết 現hiện 果quả 酬thù 於ư 過quá 因nhân 今kim 何hà 重trùng 說thuyết 是thị 過quá 去khứ 果quả 此thử 應ưng 答đáp 云vân 前tiền 酬thù 過quá 去khứ 為vi 成thành 過quá 去khứ 今kim 說thuyết 過quá 招chiêu 為vi 成thành 現hiện 在tại 故cố 非phi 重trọng/trùng 也dã 所sở 以dĩ 二nhị 法pháp 兩lưỡng 向hướng 明minh 之chi 此thử 未vị 來lai 因nhân 者giả 上thượng 句cú 釋thích 成thành 亦diệc 是thị 通thông 難nạn/nan 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 現hiện 在tại 愛ái 等đẳng 從tùng 果quả 名danh 未vị 過quá 去khứ 無vô 明minh 等đẳng 何hà 不bất 從tùng 果quả 而nhi 名danh 現hiện 耶da 故cố 今kim 答đáp 云vân 來lai 果quả 未vị 至chí 從tùng 果quả 名danh 未vị 知tri 其kỳ 決quyết 得đắc 令linh 其kỳ 生sanh 厭yếm 過quá 因nhân 已dĩ 謝tạ 何hà 得đắc 名danh 現hiện 復phục 應ưng 問vấn 言ngôn 。 現hiện 在tại 愛ái 等đẳng 從tùng 果quả 名danh 未vị 現hiện 在tại 識thức 等đẳng 應ưng 從tùng 因nhân 名danh 過quá 亦diệc 如như 向hướng 答đáp 未vị 因nhân 決quyết 得đắc 故cố 從tùng 果quả 名danh 未vị 現hiện 在tại 已dĩ 得đắc 何hà 要yếu 名danh 過quá 復phục 應ưng 問vấn 言ngôn 。 釋thích 前tiền 過quá 現hiện 反phản 覆phúc 兩lưỡng 向hướng 今kim 辨biện 未vị 來lai 何hà 以dĩ 但đãn 將tương 因nhân 對đối 果quả 耶da 答đáp 前tiền 二nhị 經kinh 文văn 直trực 說thuyết 過quá 現hiện 不bất 說thuyết 相tương/tướng 成thành 故cố 論luận 相tương/tướng 成thành 今kim 此thử 經Kinh 文văn 經kinh 自tự 將tương 現hiện 對đối 於ư 未vị 來lai 故cố 論luận 不bất 釋thích 一nhất 徃# 定định 者giả 結kết 成thành 二nhị 義nghĩa 謂vị 說thuyết 一nhất 分phần/phân 三tam 世thế 名danh 為vi 一nhất 徃# 理lý 數số 如như 是thị 稱xưng 之chi 為vi 定định 對đối 下hạ 展triển 轉chuyển 故cố 云vân 一nhất 徃# 是thị 一nhất 向hướng 理lý 故cố )# 二nhị 流lưu 轉chuyển 三tam 世thế 者giả 謂vị 不bất 得đắc 對đối 治trị 復phục 有hữu 後hậu 世thế 於ư 後hậu 世thế 上thượng 轉chuyển 生sanh 後hậu 世thế 後hậu 後hậu 無vô 窮cùng 。

已dĩ 知tri 三tam 際tế 云vân 何hà 護hộ 過quá 謂vị 外ngoại 與dữ 內nội 因nhân 緣duyên 之chi 法Pháp 。 立lập 三tam 種chủng 過quá 一nhất 者giả 一nhất 切thiết 身thân 一nhất 時thời 生sanh 過quá 何hà 以dĩ 故cố 無vô 異dị 因nhân 故cố 此thử 過quá 從tùng 前tiền 自tự 因nhân 而nhi 生sanh 謂vị 既ký 無vô 自tự 在tại 等đẳng 而nhi 為vi 異dị 因nhân 唯duy 無vô 明minh 行hành 為vi 識thức 等đẳng 因nhân 行hành 有hữu 多đa 種chủng 何hà 以dĩ 不bất 得đắc 六lục 道đạo 齊tề 生sanh 二nhị 者giả 自tự 業nghiệp 無vô 受thọ 報báo 過quá 何hà 以dĩ 故cố 無vô 作tác 者giả 故cố 。 此thử 過quá 從tùng 於ư 無vô 作tác 緣duyên 生sanh 作tác 者giả 即tức 我ngã 三tam 者giả 失thất 業nghiệp 過quá 何hà 以dĩ 故cố 未vị 受thọ 果quả 報báo 業nghiệp 已dĩ 謝tạ 故cố 此thử 過quá 從tùng 於ư 無vô 常thường 緣duyên 生sanh (# 已dĩ 知tri 三tam 際tế 下hạ 第đệ 二nhị 護hộ 過quá 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 過quá 一nhất 一nhất 過quá 內nội 文văn 皆giai 有hữu 三tam 初sơ 標tiêu 名danh 二nhị 徵trưng 釋thích 三tam 辨biện 所sở 從tùng 所sở 從tùng 是thị 疏sớ/sơ 標tiêu 釋thích 皆giai 論luận 前tiền 之chi 二nhị 過quá 以dĩ 前tiền 望vọng 後hậu 後hậu 之chi 一nhất 過quá 以dĩ 後hậu 望vọng 前tiền 由do 無vô 明minh 行hành 在tại 報báo 前tiền 故cố 未vị 受thọ 果quả 報báo 業nghiệp 已dĩ 謝tạ 失thất 果quả 在tại 於ư 後hậu 望vọng 前tiền 之chi 業nghiệp 以dĩ 成thành 過quá 故cố )# 此thử 上thượng 辨biện 過quá 云vân 何hà 護hộ 耶da 若nhược 見kiến 三tam 際tế 則tắc 能năng 護hộ 之chi 然nhiên 過quá 去khứ 業nghiệp 有hữu 三tam 種chủng 義nghĩa 故cố 。 不bất 得đắc 報báo 一nhất 未vị 作tác 二nhị 作tác 已dĩ 未vị 潤nhuận 三tam 得đắc 對đối 治trị 今kim 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 則tắc 顯hiển 已dĩ 作tác 現hiện 識thức 等đẳng 五ngũ 則tắc 顯hiển 已dĩ 潤nhuận 已dĩ 受thọ 愛ái 取thủ 有hữu 三tam 則tắc 知tri 未vị 得đắc 對đối 治trị 於ư 已dĩ 作tác 業nghiệp 既ký 有hữu 潤nhuận 未vị 潤nhuận 殊thù 斯tư 為vi 異dị 因nhân 已dĩ 潤nhuận 則tắc 受thọ 生sanh 報báo 未vị 潤nhuận 則tắc 受thọ 後hậu 報báo 潤nhuận 未vị 潤nhuận 殊thù 豈khởi 得đắc 六lục 道đạo 一nhất 時thời 齊tề 受thọ 此thử 為vi 異dị 因nhân 何hà 用dụng 自tự 在tại 既ký 自tự 造tạo 異dị 因nhân 自tự 招chiêu 二nhị 報báo 非phi 他tha 身thân 受thọ 何hà 言ngôn 自tự 業nghiệp 無vô 受thọ 報báo 耶da 假giả 者giả 自tự 造tạo 何hà 用dụng 我ngã 耶da 若nhược 已dĩ 作tác 業nghiệp 不bất 得đắc 對đối 治trị 潤nhuận 則tắc 便tiện 主chủ 知tri 業nghiệp 不bất 失thất 因nhân 雖tuy 先tiên 滅diệt 勢thế 力lực 續tục 故cố 現hiện 見kiến 得đắc 報báo 不bất 可khả 言ngôn 失thất 三tam 過quá 度độ 矣hĩ (# 然nhiên 過quá 去khứ 下hạ 初sơ 泛phiếm 明minh 不bất 受thọ 報báo 業nghiệp 今kim 言ngôn 一nhất 未vị 作tác 者giả 此thử 言ngôn 難nan 解giải 謂vị 若nhược 未vị 作tác 則tắc 未vị 名danh 業nghiệp 故cố 今kim 依y 瑜du 伽già 其kỳ 未vị 作tác 業nghiệp 名danh 為vi 不bất 作tác 論luận 第đệ 九cửu 云vân 不bất 作tác 業nghiệp 者giả 謂vị 若nhược 不bất 思tư 業nghiệp 若nhược 不bất 思tư 已dĩ 不bất 起khởi 身thân 業nghiệp 語ngữ 業nghiệp 。 釋thích 曰viết 據cứ 此thử 不bất 作tác 即tức 任nhậm 運vận 所sở 起khởi 非phi 故cố 意ý 思tư 設thiết 爾nhĩ 有hữu 思tư 又hựu 無vô 思tư 已dĩ 不bất 起khởi 身thân 口khẩu 故cố 不bất 受thọ 報báo 故cố 九cửu 地địa 釋thích 表biểu 無vô 表biểu 業nghiệp 云vân 作tác 無vô 作tác 作tác 即tức 身thân 口khẩu 無vô 作tác 即tức 意ý 如như 殺sát 盜đạo 等đẳng 心tâm 雖tuy 欲dục 作tác 不bất 形hình 身thân 口khẩu 故cố 不bất 受thọ 報báo 若nhược 全toàn 不bất 作tác 名danh 不bất 受thọ 報báo 何hà 要yếu 待đãi 言ngôn 又hựu 何hà 得đắc 論luận 云vân 業nghiệp 有hữu 三tam 種chủng 不bất 受thọ 報báo 耶da 不bất 作tác 即tức 無vô 業nghiệp 故cố 二nhị 未vị 潤nhuận 可khả 知tri 而nhi 論luận 但đãn 云vân 作tác 已dĩ 未vị 得đắc 報báo 其kỳ 未vị 潤nhuận 言ngôn 是thị 疏sớ/sơ 義nghĩa 加gia 三tam 得đắc 對đối 治trị 者giả 即tức 瑜du 伽già 中trung 名danh 不bất 增tăng 長trưởng 業nghiệp 不bất 增tăng 長trưởng 業nghiệp 總tổng 有hữu 十thập 種chủng 一nhất 夢mộng 所sở 作tác 業nghiệp 二nhị 無vô 知tri 所sở 作tác 業nghiệp 三tam 無vô 故cố 思tư 所sở 作tác 業nghiệp 四tứ 不bất 利lợi 不bất 數số 所sở 作tác 業nghiệp 五ngũ 狂cuồng 亂loạn 所sở 作tác 業nghiệp 六lục 失thất 念niệm 所sở 作tác 業nghiệp 七thất 非phi 樂nhạo 欲dục 所sở 作tác 業nghiệp 八bát 自tự 性tánh 無vô 記ký 業nghiệp 九cửu 悔hối 所sở 損tổn 業nghiệp 十thập 對đối 治trị 所sở 損tổn 業nghiệp 除trừ 此thử 十thập 種chủng 所sở 餘dư 諸chư 業nghiệp 名danh 為vi 增tăng 長trưởng 今kim 無vô 明minh 下hạ 二nhị 舉cử 今kim 經kinh 明minh 得đắc 報báo 義nghĩa 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 正chánh 明minh 對đối 前tiền 三tam 不bất 得đắc 報báo 今kim 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 則tắc 顯hiển 已dĩ 作tác 者giả 此thử 揀giản 第đệ 一nhất 未vị 作tác 業nghiệp 也dã 既ký 為vi 無vô 明minh 所sở 發phát 之chi 行hành 此thử 行hạnh 要yếu 是thị 能năng 感cảm 當đương 報báo 故cố 非phi 向hướng 來lai 不bất 思tư 之chi 業nghiệp 現hiện 識thức 等đẳng 者giả 則tắc 前tiền 無vô 明minh 行hành 等đẳng 已dĩ 得đắc 潤nhuận 竟cánh 故cố 今kim 受thọ 果quả 此thử 則tắc 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 已dĩ 含hàm 發phát 潤nhuận 愛ái 取thủ 有hữu 者giả 謂vị 若nhược 得đắc 對đối 治trị 不bất 應ưng 依y 現hiện 更cánh 起khởi 愛ái 等đẳng 此thử 後hậu 更cánh 有hữu 論luận 反phản 釋thích 云vân 若nhược 斷đoạn 愛ái 取thủ 雖tuy 有hữu 作tác 業nghiệp 則tắc 無vô 明minh 行hành 不bất 能năng 生sanh 有hữu 釋thích 曰viết 則tắc 顯hiển 現hiện 在tại 亦diệc 有hữu 無vô 明minh 與dữ 行hành 。 是thị 所sở 潤nhuận 等đẳng 觀quán 此thử 論luận 意ý 則tắc 過quá 二nhị 因nhân 具cụ 於ư 發phát 潤nhuận 但đãn 舉cử 發phát 業nghiệp 之chi 名danh 現hiện 在tại 愛ái 等đẳng 亦diệc 有hữu 發phát 潤nhuận 但đãn 顯hiển 潤nhuận 名danh 故cố 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 皆giai 容dung 互hỗ 有hữu 思tư 之chi 亦diệc 可khả 現hiện 在tại 愛ái 取thủ 不bất 潤nhuận 過quá 去khứ 後hậu 報báo 之chi 業nghiệp 故cố 不bất 能năng 生sanh 有hữu 於ư 已dĩ 作tác 下hạ 第đệ 二nhị 結kết 酬thù 外ngoại 難nạn/nan 上thượng 立lập 三tam 過quá 語ngữ 雖tuy 影ảnh 略lược 總tổng 相tương/tướng 皆giai 由do 無vô 異dị 因nhân 故cố 異dị 因nhân 即tức 我ngã 今kim 明minh 不bất 要yếu 我ngã 為vi 異dị 因nhân 即tức 已dĩ 造tạo 已dĩ 潤nhuận 不bất 得đắc 對đối 治trị 而nhi 為vi 異dị 因nhân 此thử 語ngữ 是thị 前tiền 說thuyết 過quá 後hậu 論luận 論luận 出xuất 三tam 過quá 竟cánh 云vân 此thử 三tam 種chủng 過quá 以dĩ 見kiến 過quá 去khứ 世thế 等đẳng 異dị 因nhân 故cố 受thọ 生sanh 報báo 等đẳng 差sai 別biệt 故cố 釋thích 曰viết 上thượng 論luận 總tổng 出xuất 其kỳ 過quá 總tổng 明minh 答đáp 之chi 今kim 出xuất 過quá 所sở 以dĩ 竟cánh 方phương 用dụng 結kết 酬thù 已dĩ 潤nhuận 則tắc 受thọ 下hạ 四tứ 正chánh 明minh 護hộ 過quá 三tam 過quá 即tức 為vi 三tam 別biệt 今kim 初sơ 雖tuy 一nhất 身thân 中trung 具cụ 六lục 道đạo 業nghiệp 潤nhuận 者giả 先tiên 受thọ 那na 得đắc 一nhất 時thời 此thử 即tức 已dĩ 潤nhuận 異dị 因nhân 既ký 自tự 下hạ 護hộ 第đệ 二nhị 過quá 二nhị 報báo 即tức 是thị 生sanh 報báo 後hậu 報báo 。 此thử 即tức 已dĩ 造tạo 為vi 異dị 因nhân 若nhược 已dĩ 下hạ 護hộ 第đệ 三tam 過quá 即tức 不bất 得đắc 對đối 治trị 為vi 異dị 因nhân 言ngôn 勢thế 力lực 續tục 故cố 者giả 小Tiểu 乘Thừa 則tắc 是thị 後hậu 後hậu 連liên 持trì 大Đại 乘Thừa 則tắc 是thị 已dĩ 熏huân 成thành 種chủng 後hậu 能năng 得đắc 果quả 故cố 云vân 勢thế 力lực 三tam 過quá 度độ 矣hĩ 者giả 結kết 也dã )# 。

無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 。 者giả 是thị 觀quán 待đãi 斷đoạn 。

後hậu 無vô 明minh 滅diệt 下hạ 逆nghịch 觀quán 即tức 得đắc 對đối 治trị 義nghĩa 此thử 滅diệt 則tắc 彼bỉ 滅diệt 。 是thị 觀quán 待đãi 斷đoạn 又hựu 因nhân 觀quán 能năng 滅diệt 揀giản 自tự 性tánh 滅diệt 故cố 云vân 觀quán 待đãi 。

然nhiên 十thập 二nhị 緣duyên 三tam 世thế 並tịnh 備bị 但đãn 隨tùy 化hóa 迹tích 隱ẩn 顯hiển 分phần/phân 三tam 令linh 知tri 過quá 去khứ 因nhân 招chiêu 今kim 苦khổ 器khí 今kim 斷đoạn 愛ái 等đẳng 當đương 果quả 不bất 生sanh 則tắc 愚ngu 癡si 絕tuyệt 命mạng 於ư 慧tuệ 刃nhận 愛ái 水thủy 焦tiêu 乾can/kiền/càn 於ư 智trí 火hỏa 高cao 羅la 四tứ 開khai 於ư 六lục 趣thú 無vô 生sanh 超siêu 逸dật 於ư 八bát 極cực 矣hĩ (# 然nhiên 十thập 二nhị 緣duyên 下hạ 第đệ 二nhị 結kết 示thị 謂vị 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 即tức 含hàm 有hữu 愛ái 等đẳng 能năng 潤nhuận 業nghiệp 等đẳng 必tất 依y 過quá 去khứ 識thức 等đẳng 上thượng 起khởi 始thỉ 生sanh 終chung 死tử 等đẳng 過quá 具cụ 十thập 二nhị 矣hĩ 現hiện 七thất 果quả 上thượng 起khởi 發phát 潤nhuận 等đẳng 現hiện 亦diệc 具cụ 矣hĩ 然nhiên 七thất 事sự 中trung 五ngũ 即tức 生sanh 死tử 而nhi 總tổng 別biệt 分phần/phân 故cố 說thuyết 具cụ 七thất 當đương 雖tuy 說thuyết 二nhị 同đồng 現hiện 亦diệc 具cụ 二nhị 必tất 有hữu 五ngũ 及cập 起khởi 因nhân 故cố 是thị 以dĩ 上thượng 言ngôn 皆giai 容dung 互hỗ 有hữu 並tịnh 如như 前tiền 說thuyết 故cố 言ngôn 但đãn 隨tùy 化hóa 跡tích 隱ẩn 顯hiển 分phần/phân 三tam 從tùng 令linh 知tri 下hạ 出xuất 隱ẩn 顯hiển 意ý 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 則tắc 愚ngu 癡si 下hạ 是thị 逆nghịch 觀quán 意ý 以dĩ 智trí 慧tuệ 劒kiếm 破phá 發phát 業nghiệp 惑hoặc 以dĩ 智trí 慧tuệ 火hỏa 乾can/kiền/càn 於ư 現hiện 在tại 潤nhuận 業nghiệp 愛ái 取thủ 則tắc 七thất 苦khổ 不bất 生sanh 能năng 所sở 引dẫn 生sanh 即tức 四tứ 面diện 網võng 此thử 即tức 史sử 記ký 書thư 湯thang 出xuất 遇ngộ 畋điền 捕bộ 者giả 祝chúc 云vân 自tự 天thiên 而nhi 下hạ 從tùng 地địa 而nhi 出xuất 。 四tứ 方phương 來lai 者giả 。 皆giai 入nhập 吾ngô 網võng 中trung 湯thang 見kiến 之chi 歇hiết 三tam 面diện 網võng 祝chúc 云vân 可khả 上thượng 者giả 上thượng 可khả 下hạ 者giả 下hạ 可khả 東đông 者giả 東đông 可khả 西tây 者giả 西tây 可khả 南nam 者giả 南nam 可khả 北bắc 者giả 北bắc 負phụ 吾ngô 命mạng 者giả 入nhập 吾ngô 網võng 中trung 顯hiển 法pháp 令linh 寬khoan 也dã 今kim 亦diệc 不bất 留lưu 一nhất 面diện 故cố 曰viết 四tứ 開khai 皆giai 證chứng 無vô 生sanh 若nhược 鳥điểu 出xuất 網võng 以dĩ 適thích 八bát 方phương )# 。

二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 治trị 異dị 道đạo 求cầu 中trung 無vô 因nhân 之chi 見kiến 示thị 三tam 際tế 因nhân 果quả 既ký 先tiên 際tế 二nhị 是thị 中trung 際tế 五ngũ 因nhân 中trung 際tế 之chi 三tam 是thị 後hậu 際tế 二nhị 因nhân 若nhược 無vô 如như 是thị 等đẳng 。 事sự 眾chúng 生sanh 亦diệc 無vô 斯tư 因nhân 有hữu 矣hĩ 何hà 得đắc 言ngôn 無vô 。

三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 中trung 當đương 力lực 無vô 力lực 信tín 入nhập 依y 觀quán 論luận 云vân 先tiên 中trung 後hậu 際tế 化hóa 勝thắng 故cố 謂vị 此thử 三tam 際tế 為vi 因nhân 義nghĩa 邊biên 皆giai 名danh 有hữu 力lực 為vi 果quả 義nghĩa 邊biên 名danh 為vi 無vô 力lực 若nhược 約ước 三tam 世thế 前tiền 際tế 於ư 現hiện 五ngũ 有hữu 力lực 於ư 當đương 二nhị 無vô 力lực 中trung 際tế 愛ái 等đẳng 於ư 當đương 有hữu 力lực 於ư 現hiện 無vô 力lực 以dĩ 斯tư 三tam 際tế 化hóa 彼bỉ 凡phàm 夫phu 令linh 信tín 入nhập 依y 行hành 化hóa 中trung 之chi 勝thắng 如như 是thị 窮cùng 究cứu 為vi 種chủng 智trí 境cảnh (# 謂vị 此thử 三tam 際tế 下hạ 次thứ 於ư 中trung 有hữu 三tam 一nhất 釋thích 力lực 無vô 力lực 二nhị 以dĩ 斯tư 下hạ 釋thích 信tín 入nhập 依y 義nghĩa 三tam 化hóa 中trung 下hạ 釋thích 化hóa 勝thắng 籠lung 取thủ 三tam 際tế 方phương 顯hiển 化hóa 勝thắng 亦diệc 是thị 瑜du 伽già 緣duyên 起khởi 差sai 別biệt 。 故cố 瑜du 伽già 云vân 緣duyên 起khởi 差sai 別biệt 。 云vân 何hà 謂vị 於ư 前tiền 際tế 無vô 知tri 。 等đẳng 如như 經kinh 廣quảng 說thuyết 。 於ư 前tiền 際tế 無vô 知tri 云vân 何hà 謂vị 於ư 過quá 去khứ 諸chư 行hành 等đẳng 起khởi 不bất 如như 理lý 分phân 別biệt 謂vị 我ngã 於ư 過quá 去khứ 。 為vi 曾tằng 有hữu 耶da 。 為vi 曾tằng 無vô 耶da 曾tằng 何hà 體thể 性tánh 曾tằng 何hà 種chủng 類loại 所sở 有hữu 無vô 知tri 等đẳng 亦diệc 即tức 俱câu 舍xá 云vân 說thuyết 前tiền 後hậu 中trung 際tế 為vi 遣khiển 他tha 愚ngu 惑hoặc 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 契Khế 經Kinh 何hà 故cố 唯duy 說thuyết 有hữu 情tình 故cố 有hữu 上thượng 偈kệ 釋thích 云vân 世Thế 尊Tôn 為vi 遣khiển 三tam 際tế 愚ngu 惑hoặc 故cố 說thuyết 緣duyên 起khởi 唯duy 約ước 有hữu 情tình 問vấn 如như 何hà 有hữu 情tình 前tiền 際tế 愚ngu 惑hoặc 謂vị 於ư 前tiền 際tế 生sanh 如như 是thị 疑nghi 我ngã 於ư 過quá 去khứ 世thế 。 為vi 曾tằng 有hữu 非phi 有hữu 何hà 等đẳng 我ngã 曾tằng 有hữu 云vân 何hà 我ngã 曾tằng 有hữu 釋thích 曰viết 此thử 有hữu 三tam 疑nghi 初sơ 疑nghi 我ngã 有hữu 無vô 二nhị 疑nghi 我ngã 體thể 性tánh 為vi 即tức 蘊uẩn 我ngã 離ly 蘊uẩn 我ngã 耶da 三tam 疑nghi 我ngã 差sai 別biệt 為vi 當đương 常thường 我ngã 無vô 常thường 我ngã 耶da 問vấn 如như 何hà 有hữu 情tình 後hậu 際tế 愚ngu 惑hoặc 答đáp 謂vị 於ư 後hậu 際tế 生sanh 如như 是thị 疑nghi 我ngã 於ư 未vị 來lai 。 世thế 為vi 當đương 有hữu 非phi 有hữu 何hà 等đẳng 我ngã 當đương 有hữu 云vân 何hà 我ngã 當đương 有hữu 釋thích 曰viết 三tam 疑nghi 如như 前tiền 但đãn 曾tằng 當đương 有hữu 異dị 耳nhĩ 問vấn 如như 何hà 有hữu 情tình 中trung 際tế 愚ngu 惑hoặc 答đáp 謂vị 於ư 中trung 際tế 生sanh 如như 是thị 疑nghi 何hà 等đẳng 是thị 我ngã 此thử 我ngã 云vân 何hà 我ngã 誰thùy 所sở 有hữu 我ngã 當đương 有hữu 誰thùy 釋thích 曰viết 此thử 有hữu 四tứ 疑nghi 何hà 等đẳng 是thị 我ngã 者giả 疑nghi 我ngã 自tự 性tánh 也dã 此thử 我ngã 云vân 何hà 者giả 疑nghi 我ngã 差sai 別biệt 也dã 我ngã 誰thùy 所sở 有hữu 者giả 疑nghi 我ngã 因nhân 也dã 謂vị 此thử 現hiện 在tại 我ngã 過quá 去khứ 誰thùy 因nhân 所sở 有hữu 也dã 我ngã 當đương 有hữu 誰thùy 者giả 疑nghi 我ngã 果quả 也dã 謂vị 我ngã 當đương 有hữu 誰thùy 果quả 也dã 為vì 除trừ 如như 是thị 。 三tam 際tế 愚ngu 惑hoặc 故cố 經kinh 唯duy 說thuyết 有hữu 情tình 緣duyên 起khởi 以dĩ 契Khế 經Kinh 說thuyết 苾Bật 芻Sô 諦đế 聽thính 若nhược 有hữu 苾Bật 芻Sô 。 於ư 諸chư 緣duyên 起khởi 。 已dĩ 生sanh 諸chư 法pháp 能năng 以dĩ 如như 實thật 正chánh 慧tuệ 觀quán 見kiến 彼bỉ 必tất 不bất 於ư 三tam 際tế 愚ngu 惑hoặc 謂vị 我ngã 過quá 去khứ 為vi 曾tằng 有hữu 非phi 有hữu 等đẳng 釋thích 曰viết 大đại 小tiểu 論luận 殊thù 其kỳ 旨chỉ 皆giai 一nhất 今kim 三tam 際tế 無vô 我ngã 斯tư 惑hoặc 自tự 亡vong 故cố 以dĩ 三tam 際tế 化hóa 彼bỉ 凡phàm 夫phu 除trừ 其kỳ 我ngã 愚ngu 信tín 入nhập 無vô 我ngã 修tu 無vô 我ngã 行hành 為vi 化hóa 之chi 勝thắng )# 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 聚tụ 集tập 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 即tức 當đương 六lục 觀quán 之chi 中trung 第đệ 五ngũ 不bất 厭yếm 厭yếm 觀quán 論luận 云vân 厭yếm 種chủng 種chủng 微vi 苦khổ 分phân 別biệt 所sở 有hữu 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 故cố 此thử 約ước 微vi 細tế 行hành 苦khổ 又hựu 云vân 及cập 厭yếm 種chủng 種chủng 麤thô 苦khổ 故cố 此thử 約ước 壞hoại 及cập 苦khổ 苦khổ 皆giai 凡phàm 夫phu 不bất 厭yếm 菩Bồ 薩Tát 厭yếm 故cố 又hựu 初sơ 微vi 苦khổ 二Nhị 乘Thừa 不bất 厭yếm 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 厭yếm 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 知tri 捨xả 受thọ 行hành 苦khổ 不bất 窮cùng 委ủy 細tế 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 及cập 變biến 易dị 苦khổ 故cố 云vân 不bất 知tri (# 二Nhị 乘Thừa 下hạ 通thông 妨phương 恐khủng 有hữu 問vấn 言ngôn 四tứ 禪thiền 已dĩ 上thượng 皆giai 唯duy 行hành 苦khổ 二Nhị 乘Thừa 已dĩ 超siêu 何hà 言ngôn 不bất 厭yếm 故cố 有hữu 此thử 通thông 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 約ước 界giới 內nội 無vô 即tức 涅Niết 槃Bàn 十thập 二nhị 云vân 苦khổ 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 非phi 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 所sở 知tri 。 二nhị 及cập 變biến 易dị 苦khổ 謂vị 出xuất 三tam 界giới 究cứu 竟cánh 無vô 餘dư 故cố )# 。

復phục 次thứ 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 名danh 為vi 三tam 苦khổ 此thử 中trung 無vô 明minh 。 行hành 乃nãi 至chí 六lục 處xứ 。 是thị 行hành 苦khổ 觸xúc 受thọ 是thị 苦khổ 苦khổ 。 餘dư 是thị 壞hoại 苦khổ 。

文văn 中trung 亦diệc 有hữu 順thuận 逆nghịch 順thuận 中trung 從tùng 相tương/tướng 增tăng 說thuyết 以dĩ 配phối 三tam 苦khổ 前tiền 五ngũ 遷thiên 流lưu 相tương/tướng 顯hiển 名danh 為vi 行hành 苦khổ 。 觸xúc 受thọ 二nhị 支chi 觸xúc 對đối 生sanh 苦khổ 故cố 云vân 苦khổ 苦khổ 餘dư 但đãn 壞hoại 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 名danh 壞hoại 苦khổ 老lão 死tử 壞hoại 生sanh 亦diệc 名danh 壞hoại 苦khổ (# 順thuận 中trung 自tự 有hữu 三tam 門môn 一nhất 隨tùy 相tương/tướng 增tăng 減giảm 門môn 二nhị 實thật 理lý 遍biến 通thông 門môn 三tam 三tam 受thọ 分phân 別biệt 門môn 上thượng 二nhị 即tức 唯duy 識thức 三tam 苦khổ 分phân 別biệt 門môn 第đệ 三tam 即tức 三tam 受thọ 分phân 別biệt 門môn 引dẫn 論luận 廣quảng 釋thích 今kim 初sơ 即tức 隨tùy 相tương/tướng 增tăng 減giảm 門môn 觸xúc 對đối 生sanh 苦khổ 者giả 因nhân 於ư 苦khổ 緣duyên 生sanh 於ư 苦khổ 心tâm 故cố 云vân 苦khổ 苦khổ 然nhiên 其kỳ 觸xúc 受thọ 既ký 通thông 三tam 受thọ 偏thiên 言ngôn 苦khổ 苦khổ 者giả 就tựu 增tăng 說thuyết 故cố 亦diệc 訶ha 責trách 故cố 老lão 死tử 壞hoại 生sanh 者giả 此thử 遮già 外ngoại 難nạn/nan 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 老lão 死tử 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 何hà 名danh 壞hoại 苦khổ 故cố 為vi 此thử 釋thích 則tắc 壞hoại 苦khổ 有hữu 二nhị 一nhất 者giả 壞hoại 樂nhạo/nhạc/lạc 二nhị 是thị 壞hoại 業nghiệp 正chánh 能năng 壞hoại 生sanh 即tức 是thị 壞hoại 業nghiệp 得đắc 名danh 壞hoại 苦khổ )# 若nhược 凖# 瑜du 伽già 唯duy 識thức 十thập 二nhị 支chi 全toàn 分phần/phân 皆giai 行hành 苦khổ 攝nhiếp 有hữu 漏lậu 法pháp 故cố 十thập 二nhị 支chi 少thiểu 分phần 苦khổ 苦khổ 攝nhiếp 十thập 二nhị 支chi 中trung 各các 容dung 有hữu 苦khổ 故cố 十thập 一nhất 少thiểu 分phần 壞hoại 苦khổ 所sở 攝nhiếp 以dĩ 老lão 死tử 位vị 中trung 多đa 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 依y 樂nhạo/nhạc/lạc 立lập 壞hoại 所sở 以dĩ 言ngôn 無vô 若nhược 約ước 壞hoại 生sanh 如như 今kim 經kinh 說thuyết 若nhược 依y 捨xả 受thọ 以dĩ 立lập 行hành 苦khổ 則tắc 除trừ 老lão 死tử 老lão 死tử 位vị 中trung 無vô 容dung 捨xả 故cố 以dĩ 此thử 三tam 苦khổ 從tùng 三tam 受thọ 生sanh 謂vị 苦khổ 受thọ 生sanh 苦khổ 苦khổ 樂lạc 受thọ 生sanh 壞hoại 苦khổ 捨xả 受thọ 生sanh 行hành 苦khổ 故cố 二nhị 苦khổ 皆giai 言ngôn 少thiểu 分phần 者giả 十thập 二nhị 支chi 中trung 具cụ 三tam 苦khổ 性tánh 若nhược 是thị 二nhị 苦khổ 必tất 是thị 行hành 苦khổ 故cố 言ngôn 全toàn 分phần/phân 有hữu 是thị 行hành 苦khổ 而nhi 非phi 二nhị 苦khổ 又hựu 是thị 二nhị 苦khổ 各các 不bất 攝nhiếp 二nhị 故cố 云vân 少thiểu 分phần (# 若nhược 準chuẩn 瑜du 伽già 下hạ 二nhị 引dẫn 論luận 廣quảng 釋thích 於ư 中trung 有hữu 一nhất 先tiên 舉cử 論luận 即tức 理lý 實thật 遍biến 通thông 門môn 正chánh 唯duy 識thức 文văn 瑜du 伽già 同đồng 此thử 若nhược 依y 捨xả 受thọ 下hạ 二nhị 釋thích 上thượng 壞hoại 苦khổ 十thập 一nhất 之chi 言ngôn 除trừ 老lão 死tử 故cố 以dĩ 此thử 三tam 苦khổ 下hạ 三tam 釋thích 成thành 老lão 死tử 無vô 捨xả 受thọ 言ngôn 即tức 三tam 受thọ 分phân 別biệt 門môn 也dã 二nhị 苦khổ 皆giai 言ngôn 下hạ 四tứ 釋thích 少thiểu 分phần 全toàn 分phần/phân 若nhược 是thị 下hạ 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 剎sát 那na 性tánh 故cố 有hữu 是thị 下hạ 釋thích 二nhị 少thiểu 分phần 而nhi 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 二nhị 苦khổ 不bất 遍biến 捨xả 受thọ 故cố 名danh 少thiểu 分phần 又hựu 是thị 下hạ 壞hoại 及cập 苦khổ 苦khổ 各các 不bất 相tương 攝nhiếp 兼kiêm 無vô 捨xả 受thọ 故cố 各các 不bất 攝nhiếp 二nhị 以dĩ 壞hoại 苦khổ 中trung 無vô 有hữu 苦khổ 受thọ 苦khổ 苦khổ 之chi 中trung 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 故cố )# 。

無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 。 者giả 是thị 三tam 苦khổ 斷đoạn 。

逆nghịch 觀quán 可khả 知tri 。

二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 此thử 下hạ 四tứ 段đoạn 當đương 第đệ 四tứ 求cầu 異dị 解giải 脫thoát 謂vị 不bất 識thức 真chân 解giải 脫thoát 求cầu 三tam 界giới 苦khổ 等đẳng 為vì 解giải 脫thoát 故cố 。 名danh 之chi 求cầu 異dị 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 四tứ 種chủng 相tương/tướng 一nhất 離ly 一nhất 切thiết 苦khổ 。 相tương/tướng 二nhị 無vô 為vi 相tương/tướng 三tam 遠viễn 離ly 染nhiễm 相tướng 四tứ 出xuất 世thế 間gian 相tương/tướng 此thử 四tứ 即tức 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 常thường 淨tịnh 我ngã 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 於ư 世thế 間gian 法pháp 。 自tự 在tại 遠viễn 離ly 名danh 為vi 我ngã 故cố 故cố 下hạ 四tứ 段đoạn 經kinh 明minh 其kỳ 但đãn 有hữu 四tứ 妄vọng 而nhi 無vô 四tứ 德đức 今kim 此thử 明minh 其kỳ 有hữu 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 論luận 云vân 彼bỉ 行hành 苦khổ 事sự 隨tùy 逐trục 乃nãi 至chí 無vô 色sắc 。 有hữu 縛phược 彼bỉ 計kế 無vô 色sắc 為vi 涅Niết 槃Bàn 者giả 豈khởi 非phi 妄vọng 苦khổ 耶da (# 此thử 四tứ 即tức 涅Niết 槃Bàn 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 上thượng 論luận 如như 次thứ 配phối 其kỳ 四tứ 德đức 等đẳng 故cố 涅Niết 槃Bàn 下hạ 唯duy 證chứng 第đệ 四tứ 我ngã 相tương/tướng 隱ẩn 故cố )# 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 此thử 當đương 第đệ 七thất 增tăng 上thượng 慢mạn 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 信tín 入nhập 觀quán 不bất 如như 實thật 知tri 。 微vi 苦khổ 我ngã 慢mạn 即tức 增tăng 上thượng 慢mạn 若nhược 知tri 微vi 苦khổ 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 不bất 知tri 令linh 知tri 名danh 為vi 信tín 入nhập (# 不bất 如như 實thật 知tri 。 者giả 此thử 即tức 論luận 文văn 從tùng 此thử 即tức 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 上thượng 論luận 然nhiên 論luận 標tiêu 名danh 有hữu 增tăng 上thượng 慢mạn 。 釋thích 中trung 即tức 無vô 故cố 疏sớ/sơ 指chỉ 論luận 我ngã 慢mạn 即tức 增tăng 上thượng 慢mạn 從tùng 本bổn 說thuyết 故cố 若nhược 知tri 下hạ 釋thích 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 言ngôn 又hựu 不bất 如như 實thật 知tri 。 者giả 涅Niết 槃Bàn 云vân 聲Thanh 聞Văn 有hữu 苦khổ 有hữu 諦đế 而nhi 無vô 真chân 實thật 故cố )# 。

第đệ 八bát 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 亦diệc 名danh 從tùng 緣duyên 無vô 性tánh 初sơ 約ước 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 。 此thử 下hạ 三tam 門môn 皆giai 明minh 深thâm 觀quán 謂vị 四tứ 句cú 求cầu 緣duyên 皆giai 無vô 有hữu 生sanh 無vô 生sanh 。 而nhi 生sanh 故cố 曰viết 深thâm 觀quán (# 第đệ 人nhân 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 門môn 初sơ 觀quán 有hữu 三tam 一nhất 釋thích 觀quán 名danh 一nhất 義nghĩa 名danh 深thâm 一nhất 無vô 生sanh 故cố 二nhị 生sanh 與dữ 無vô 生sanh 無vô 障chướng 礙ngại 故cố 。 )# 此thử 門môn 明minh 不bất 自tự 生sanh 不bất 他tha 生sanh 第đệ 九cửu 門môn 明minh 不bất 共cộng 生sanh 第đệ 十thập 門môn 明minh 不bất 無vô 因nhân 生sanh 釋thích 此thử 四tứ 句cú 略lược 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 破phá 邪tà 二nhị 顯hiển 理lý 理lý 外ngoại 妄vọng 計kế 曰viết 邪tà 邪tà 亡vong 則tắc 理lý 顯hiển 理lý 顯hiển 則tắc 惑hoặc 亡vong 反phản 覆phúc 相tương 順thuận 然nhiên 自tự 他tha 等đẳng 四tứ 是thị 計kế 是thị 依y 不bất 之chi 一nhất 字tự 是thị 藥dược 是thị 理lý 窮cùng 生sanh 之chi 理lý 不bất 出xuất 自tự 等đẳng 自tự 等đẳng 若nhược 無vô 生sanh 將tương 安an 寄ký 故cố 以dĩ 不bất 不bất 之chi 則tắc 惑hoặc 亡vong 理lý 顯hiển (# 言ngôn 是thị 計kế 是thị 依y 者giả 計kế 是thị 破phá 邪tà 之chi 所sở 依y 是thị 顯hiển 理lý 之chi 所sở 是thị 藥dược 者giả 是thị 破phá 邪tà 之chi 能năng 是thị 理lý 者giả 是thị 顯hiển 理lý 之chi 能năng 若nhược 望vọng 顯hiển 理lý 理lý 為vi 所sở 顯hiển 今kim 用dụng 不bất 為vi 理lý 今kim 於ư 自tự 等đẳng 而nhi 見kiến 於ư 理lý 見kiến 理lý 因nhân 不bất 故cố 以dĩ 不bất 為vi 能năng 顯hiển 後hậu 窮cùng 生sanh 下hạ 彰chương 破phá 顯hiển 之chi 功công )# 然nhiên 其kỳ 所sở 計kế 略lược 有hữu 三tam 類loại 一nhất 者giả 外ngoại 道đạo 謂vị 冥minh 性tánh 為vi 自tự 梵Phạm 天Thiên 為vi 他tha 微vi 塵trần 和hòa 合hợp 為vi 共cộng 自tự 然nhiên 為vi 無vô 因nhân 又hựu 此thử 四tứ 計kế 亦diệc 是thị 僧Tăng 佉khư 衛vệ 世thế 若nhược 提đề 子tử 勒lặc 沙sa 婆bà 也dã (# 然nhiên 其kỳ 所sở 計kế 下hạ 別biệt 釋thích 二nhị 章chương 先tiên 破phá 邪tà 中trung 分phân 之chi 為vi 二nhị 先tiên 出xuất 計kế 中trung 乃nãi 有hữu 三tam 類loại 凡phàm 小tiểu 如như 前tiền 夜dạ 摩ma 偈kệ 說thuyết )# 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 同đồng 類loại 因nhân 為vi 自tự 異dị 熟thục 因nhân 為vi 他tha 俱câu 有hữu 因nhân 為vi 共cộng 計kế 無vô 明minh 支chi 託thác 虛hư 而nhi 起khởi 亦diệc 曰viết 無vô 因nhân 上thượng 計kế 亦diệc 通thông 大Đại 乘Thừa 執chấp 相tướng 之chi 者giả (# 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 下hạ 同đồng 類loại 因nhân 者giả 因nhân 果quả 相tương 似tự 如như 善thiện 五ngũ 蘊uẩn 與dữ 善thiện 五ngũ 蘊uẩn 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 為vi 同đồng 類loại 因nhân 異dị 熟thục 因nhân 者giả 唯duy 諸chư 不bất 善thiện 及cập 有hữu 漏lậu 善thiện 相tương 望vọng 故cố 也dã 俱câu 有hữu 因nhân 者giả 如như 四tứ 大đại 種chủng 更cánh 互hỗ 相tương 望vọng 為vi 俱câu 有hữu 因nhân )# 三tam 約ước 大Đại 乘Thừa 果quả 法pháp 為vi 自tự 眾chúng 緣duyên 為vi 他tha 合hợp 此thử 為vi 共cộng 離ly 此thử 為vi 無vô 因nhân 又hựu 頼# 耶da 自tự 種chủng 為vi 自tự 眾chúng 緣duyên 為vi 他tha 合hợp 此thử 為vi 共cộng 離ly 此thử 為vi 無vô 因nhân 又hựu 法pháp 從tùng 真chân 起khởi 為vi 自tự 從tùng 妄vọng 起khởi 為vi 他tha 合hợp 此thử 為vi 共cộng 離ly 此thử 為vi 無vô 因nhân (# 三tam 約ước 大Đại 乘Thừa 下hạ 自tự 有hữu 三tam 義nghĩa 前tiền 二nhị 通thông 法pháp 相tướng 及cập 無vô 相tướng 宗tông 後hậu 一nhất 是thị 法pháp 性tánh 宗tông 皆giai 執chấp 法pháp 成thành 病bệnh 故cố 俱câu 為vi 所sở 破phá 至chí 顯hiển 理lý 中trung 當đương 知tri 其kỳ 相tương/tướng )# 所sở 計kế 雖tuy 眾chúng 但đãn 顯hiển 正chánh 理lý 諸chư 計kế 自tự 亡vong (# 所sở 計kế 雖tuy 眾chúng 下hạ 第đệ 二nhị 明minh 破phá 但đãn 指chỉ 顯hiển 理lý 而nhi 為vi 能năng 破phá 同đồng 一nhất 不bất 故cố )# 顯hiển 理lý 復phục 二nhị 一nhất 約ước 無vô 生sanh 以dĩ 顯hiển 深thâm 觀quán 二nhị 約ước 生sanh 無vô 生sanh 無vô 礙ngại 以dĩ 顯hiển 深thâm 觀quán 先tiên 中trung 略lược 為vi 二nhị 解giải 一nhất 約ước 展triển 轉chuyển 釋thích 法pháp 從tùng 緣duyên 故cố 不bất 自tự 生sanh 既ký 無vô 有hữu 自tự 對đối 誰thùy 說thuyết 他tha 又hựu 一nhất 切thiết 法pháp 。 總tổng 為vi 自tự 故cố 又hựu 他tha 望vọng 於ư 他tha 亦diệc 是thị 自tự 故cố 既ký 無vô 有hữu 他tha 故cố 不bất 他tha 生sanh 自tự 他tha 不bất 立lập 合hợp 誰thùy 為vi 共cộng 有hữu 因nhân 尚thượng 不bất 生sanh 無vô 因nhân 何hà 得đắc 生sanh (# 法pháp 從tùng 緣duyên 者giả 即tức 對đối 前tiền 果quả 法pháp 為vi 自tự 眾chúng 緣duyên 為vi 他tha 義nghĩa 說thuyết 通thông 於ư 二nhị 論luận 一nhất 通thông 中trung 論luận 青thanh 目mục 釋thích 不bất 自tự 生sanh 云vân 萬vạn 物vật 無vô 有hữu 。 從tùng 自tự 體thể 生sanh 必tất 待đãi 眾chúng 因nhân 緣duyên 復phục 次thứ 若nhược 從tùng 自tự 體thể 生sanh 則tắc 一nhất 法pháp 有hữu 二nhị 體thể 一nhất 謂vị 生sanh 二nhị 謂vị 生sanh 者giả 若nhược 離ly 餘dư 因nhân 從tùng 自tự 體thể 生sanh 者giả 則tắc 無vô 因nhân 無vô 緣duyên 。 又hựu 生sanh 更cánh 有hữu 生sanh 生sanh 則tắc 無vô 窮cùng 釋thích 曰viết 據cứ 此thử 即tức 以dĩ 果quả 體thể 為vi 自tự 也dã 二nhị 通thông 對đối 法pháp 先tiên 明minh 三tam 句cú 無vô 生sanh 後hậu 辨biện 不bất 礙ngại 三tam 作tác 初sơ 云vân 不bất 從tùng 自tự 生sanh 。 者giả 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 自tự 所sở 作tác 彼bỉ 未vị 生sanh 時thời 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 釋thích 曰viết 此thử 之chi 釋thích 自tự 同đồng 青thanh 目mục 意ý 論luận 云vân 不bất 他tha 生sanh 者giả 謂vị 彼bỉ 諸chư 緣duyên 非phi 作tác 者giả 故cố 不bất 共cộng 生sanh 者giả 。 即tức 由do 於ư 此thử 二nhị 種chủng 。 因nhân 故cố 釋thích 曰viết 二nhị 種chủng 因nhân 者giả 即tức 指chỉ 上thượng 二nhị 句cú 自tự 他tha 二nhị 句cú 各các 既ký 不bất 生sanh 合hợp 亦diệc 不bất 生sanh 後hậu 辨biện 三tam 作tác 云vân 然nhiên 非phi 不bất 自tự 作tác 他tha 作tác 因nhân 生sanh 故cố 甚thậm 深thâm 此thử 意ý 以dĩ 三tam 作tác 釋thích 不bất 無vô 因nhân 故cố 云vân 緣duyên 望vọng 於ư 果quả 有hữu 功công 能năng 故cố 因nhân 望vọng 於ư 果quả 亦diệc 然nhiên 合hợp 上thượng 為vi 三tam 作tác 故cố 既ký 從tùng 三tam 作tác 故cố 非phi 無vô 因nhân 然nhiên 觀quán 三tam 作tác 則tắc 自tự 亦diệc 是thị 因nhân 今kim 疏sớ/sơ 中trung 釋thích 不bất 自tự 他tha 等đẳng 即tức 中trung 論luận 偈kệ 意ý 偈kệ 釋thích 自tự 生sanh 即tức 是thị 下hạ 文văn 因nhân 緣duyên 形hình 奪đoạt 中trung 用dụng 故cố 云vân 如như 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 不bất 在tại 於ư 緣duyên 中trung 此thử 以dĩ 他tha 破phá 自tự 次thứ 云vân 以dĩ 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 他tha 性tánh 亦diệc 復phục 無vô 此thử 即tức 以dĩ 自tự 破phá 他tha 憑bằng 公công 云vân 以dĩ 自tự 破phá 他tha 凡phàm 有hữu 三tam 種chủng 一nhất 總tổng 二nhị 即tức 三tam 相tương 待đãi 今kim 疏sớ/sơ 即tức 全toàn 有hữu 此thử 三tam 初sơ 云vân 既ký 無vô 有hữu 自tự 對đối 誰thùy 為vi 他tha 即tức 第đệ 三tam 相tương 待đãi 破phá 無vô 自tự 可khả 待đãi 對đối 故cố 如như 無vô 長trường/trưởng 故cố 無vô 短đoản 次thứ 云vân 又hựu 一nhất 切thiết 法pháp 。 總tổng 為vi 自tự 故cố 即tức 第đệ 一nhất 總tổng 義nghĩa 萬vạn 法pháp 皆giai 自tự 如như 百bách 人nhân 一nhất 處xứ 皆giai 用dụng 已dĩ 為vi 自tự 則tắc 他tha 亦diệc 是thị 自tự 今kim 破phá 一nhất 自tự 則tắc 他tha 亦diệc 破phá 矣hĩ 次thứ 云vân 又hựu 他tha 望vọng 於ư 他tha 亦diệc 是thị 自tự 故cố 者giả 即tức 第đệ 二nhị 即tức 義nghĩa 謂vị 如như 兩lưỡng 人nhân 二nhị 互hỗ 相tương 望vọng 此thử 言ngôn 自tự 指chỉ 彼bỉ 為vi 他tha 他tha 亦diệc 自tự 言ngôn 我ngã 即tức 是thị 自tự 指chỉ 此thử 為vi 他tha 故cố 其kỳ 兩lưỡng 人nhân 皆giai 有hữu 於ư 自tự 破phá 此thử 入nhập 自tự 他tha 人nhân 之chi 自tự 亦diệc 已dĩ 亡vong 故cố 從tùng 自tự 他tha 不bất 立lập 下hạ 即tức 雙song 用dụng 自tự 他tha 破phá 共cộng 生sanh 義nghĩa 如như 二nhị 盲manh 人nhân 離ly 不bất 見kiến 色sắc 合hợp 豈khởi 見kiến 耶da 從tùng 有hữu 因nhân 尚thượng 不bất 生sanh 者giả 即tức 以dĩ 三tam 作tác 破phá 無vô 因nhân 耳nhĩ 此thử 中trung 非phi 謂vị 非phi 是thị 無vô 因nhân 而nhi 立lập 有hữu 因nhân 舉cử 況huống 以dĩ 釋thích 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 合hợp 是thị 生sanh 義nghĩa 尚thượng 不bất 得đắc 生sanh 。 豈khởi 用dụng 無vô 因nhân 而nhi 立lập 生sanh 義nghĩa 故cố 四tứ 句cú 求cầu 生sanh 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。 無vô 生sanh 之chi 理lý 顯hiển 然nhiên 可khả 覩đổ 正chánh 理lý 既ký 顯hiển 計kế 何hà 由do 生sanh )# 二nhị 約ước 因nhân 緣duyên 形hình 奪đoạt 釋thích 故cố 對đối 法pháp 云vân 自tự 種chủng 有hữu 故cố 不bất 從tùng 他tha 待đãi 眾chúng 緣duyên 故cố 非phi 自tự 作tác 無vô 作tác 用dụng 故cố 不bất 共cộng 生sanh 有hữu 功công 能năng 故cố 非phi 無vô 因nhân 論luận 解giải 同đồng 此thử (# 二nhị 約ước 因nhân 緣duyên 者giả 即tức 就tựu 前tiền 計kế 以dĩ 因nhân 為vi 自tự 以dĩ 緣duyên 為vi 他tha 而nhi 顯hiển 理lý 也dã 然nhiên 對đối 法pháp 初sơ 散tán 釋thích 亦diệc 以dĩ 破phá 自tự 為vi 先tiên 故cố 云vân 又hựu 有hữu 差sai 別biệt 謂vị 待đãi 眾chúng 緣duyên 故cố 非phi 自tự 作tác 雖tuy 有hữu 眾chúng 緣duyên 無vô 種chủng 子tử 不bất 生sanh 故cố 非phi 他tha 作tác 彼bỉ 俱câu 無vô 作tác 用dụng 故cố 非phi 共cộng 作tác 種chủng 子tử 及cập 眾chúng 緣duyên 皆giai 有hữu 功công 能năng 故cố 非phi 無vô 因nhân 生sanh 。 是thị 故cố 如như 是thị 說thuyết 自tự 種chủng 有hữu 故cố 不bất 從tùng 他tha 等đẳng 一nhất 如như 今kim 疏sớ/sơ 釋thích 曰viết 初sơ 句cú 以dĩ 自tự 破phá 他tha 如như 於ư 外ngoại 法pháp 以dĩ 穀cốc 子tử 為vi 自tự 水thủy 等đẳng 為vi 他tha 內nội 法pháp 識thức 種chủng 為vi 自tự 業nghiệp 種chủng 增tăng 上thượng 緣duyên 為vi 他tha 若nhược 無vô 種chủng 子tử 。 決quyết 不bất 生sanh 果quả 故cố 不bất 他tha 生sanh 次thứ 句cú 以dĩ 他tha 破phá 自tự 故cố 云vân 待đãi 眾chúng 故cố 非phi 自tự 作tác 次thứ 無vô 作tác 用dụng 故cố 不bất 共cộng 生sanh 即tức 以dĩ 和hòa 合hợp 無vô 性tánh 破phá 共cộng 次thứ 有hữu 功công 能năng 故cố 非phi 無vô 因nhân 者giả 以dĩ 共cộng 破phá 無vô 因nhân 言ngôn 論luận 解giải 同đồng 此thử 者giả 今kim 取thủ 論luận 解giải 同đồng 對đối 法pháp 也dã 如như 下hạ 釋thích 文văn 中trung 辨biện 彼bỉ 論luận 結kết 云vân 若nhược 緣duyên 起khởi 理lý 非phi 自tự 非phi 他tha 。 遣khiển 雙song 句cú 者giả 猶do 為vi 甚thậm 深thâm 況huống 總tổng 亡vong 四tứ 句cú 是thị 故cố 緣duyên 起khởi 最tối 極cực 甚thậm 深thâm 。 )# 若nhược 爾nhĩ 自tự 種chủng 有hữu 故cố 則tắc 是thị 自tự 生sanh 豈khởi 曰viết 無vô 生sanh 此thử 乃nãi 假giả 自tự 破phá 他tha 非phi 立lập 於ư 自tự 次thứ 句cú 假giả 他tha 遣khiển 自tự 故cố 中trung 論luận 云vân 如như 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 不bất 在tại 於ư 緣duyên 中trung 也dã 下hạ 二nhị 句cú 例lệ 然nhiên 惟duy 審thẩm 詳tường 之chi (# 若nhược 爾nhĩ 下hạ 釋thích 妨phương 揀giản 濫lạm 古cổ 人nhân 多đa 以dĩ 非phi 無vô 因nhân 是thị 從tùng 因nhân 生sanh 故cố 為vi 此thử 問vấn 答đáp 引dẫn 中trung 論luận 證chứng 唯duy 證chứng 假giả 他tha 破phá 自tự 以dĩ 自tự 破phá 他tha 等đẳng 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 故cố 此thử 論luận 難nan 見kiến 意ý 云vân 汝nhữ 立lập 自tự 性tánh 而nhi 能năng 生sanh 者giả 不bất 合hợp 更cánh 假giả 其kỳ 餘dư 因nhân 緣duyên 若nhược 有hữu 自tự 性tánh 而nhi 復phục 假giả 緣duyên 則tắc 此thử 自tự 性tánh 應ưng 在tại 緣duyên 中trung 今kim 水thủy 土thổ/độ 緣duyên 中trung 無vô 穀cốc 自tự 性tánh 明minh 不bất 自tự 生sanh 下hạ 二nhị 句cú 者giả 即tức 以dĩ 無vô 作tác 用dụng 破phá 共cộng 非phi 立lập 無vô 作tác 用dụng 生sanh 以dĩ 共cộng 破phá 無vô 因nhân 非phi 因nhân 。 立lập 也dã 此thử 別biệt 顯hiển 無vô 生sanh 義nghĩa 故cố 令linh 審thẩm 詳tường 使sử 物vật 莫mạc 濫lạm 若nhược 顯hiển 甚thậm 深thâm 次thứ 下hạ 當đương 說thuyết )# 二nhị 約ước 無vô 礙ngại 者giả 但đãn 因nhân 緣duyên 生sanh 果quả 各các 有hữu 二nhị 義nghĩa 謂vị 全toàn 有hữu 力lực 全toàn 無vô 力lực 緣duyên 望vọng 於ư 果quả 若nhược 全toàn 有hữu 力lực 則tắc 因nhân 全toàn 無vô 力lực 故cố 云vân 因nhân 不bất 生sanh 緣duyên 生sanh 故cố 云vân 不bất 自tự 生sanh 二nhị 因nhân 望vọng 果quả 全toàn 有hữu 力lực 亦diệc 然nhiên 故cố 云vân 緣duyên 不bất 生sanh 自tự 因nhân 生sanh 故cố 故cố 不bất 他tha 生sanh 三tam 二nhị 力lực 不bất 俱câu 故cố 不bất 共cộng 生sanh 四tứ 二nhị 無vô 力lực 不bất 俱câu 故cố 不bất 無vô 因nhân (# 二nhị 約ước 無vô 礙ngại 下hạ 此thử 門môn 更cánh 分phần/phân 二nhị 先tiên 明minh 事sự 理lý 無vô 礙ngại 無vô 力lực 故cố 無vô 生sanh 有hữu 力lực 故cố 不bất 礙ngại 生sanh 則tắc 生sanh 不bất 礙ngại 無vô 生sanh 無vô 生sanh 不bất 礙ngại 生sanh 亦diệc 取thủ 前tiền 對đối 法pháp 偈kệ 明minh 之chi 而nhi 用dụng 意ý 有hữu 別biệt 亦diệc 同đồng 初sơ 門môn 不bất 自tự 生sanh 非phi 不bất 自tự 作tác 等đẳng 則tắc 上thượng 二nhị 句cú 顯hiển 不bất 生sanh 第đệ 四tứ 句cú 不bất 礙ngại 三tam 作tác )# 此thử 復phục 二nhị 義nghĩa 一nhất 約ước 用dụng 則tắc 力lực 用dụng 交giao 徹triệt 有hữu 相tương/tướng 入nhập 義nghĩa 謂vị 有hữu 力lực 攝nhiếp 無vô 力lực 故cố 故cố 十thập 忍nhẫn 品phẩm 云vân 菩Bồ 薩Tát 善thiện 知tri 緣duyên 起khởi 法pháp 。 於ư 一nhất 法pháp 中trung 。 解giải 眾chúng 多đa 眾chúng 多đa 法pháp 中trung 解giải 了liễu 一nhất 等đẳng 二nhị 據cứ 體thể 有hữu 空không 不bất 空không 有hữu 相tương/tướng 即tức 義nghĩa 謂vị 非phi 但đãn 因nhân 力lực 歸quy 緣duyên 亦diệc 乃nãi 因nhân 體thể 由do 緣duyên 而nhi 顯hiển 全toàn 攝nhiếp 同đồng 緣duyên 因nhân 如như 虛hư 空không 故cố 。 上thượng 文văn 云vân 一nhất 即tức 是thị 多đa 多đa 即tức 一nhất 等đẳng 力lực 無vô 力lực 必tất 俱câu 故cố 常thường 相tương/tướng 即tức 入nhập 是thị 為vi 無vô 盡tận 大đại 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 之chi 觀quán (# 此thử 復phục 二nhị 義nghĩa 下hạ 依y 此thử 力lực 無vô 力lực 成thành 於ư 事sự 事sự 無vô 礙ngại 法Pháp 門môn 。 謂vị 成thành 相tương/tướng 入nhập 及cập 相tương/tướng 即tức 義nghĩa 如như 前tiền 玄huyền 中trung )# 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 鈔Sao 會Hội 本Bổn 第Đệ 三Tam 十Thập 七Thất 之Chi 五Ngũ

音âm 釋thích

苾Bật 芻Sô

(# 苾bật 薄bạc 密mật 切thiết 芻sô 楚sở 俱câu 切thiết 草thảo 名danh 具cụ 含hàm 五ngũ 義nghĩa 以dĩ 比Bỉ 丘Khâu 之chi 德đức 似tự 之chi )# 。

大đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 會hội 本bổn 第đệ 三tam 十thập 七thất 之chi 六lục 。 法pháp 一nhất 。

唐Đường 于Vu 闐Điền 國Quốc 三Tam 藏Tạng 沙Sa 門Môn 實Thật 叉Xoa 難Nan 陀Đà 譯dịch

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn 述thuật

復phục 次thứ 無vô 明minh 緣duyên 行hành 者giả 。 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 能năng 生sanh 諸chư 行hành 。 無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 。 者giả 以dĩ 無vô 無vô 明minh 諸chư 行hành 亦diệc 無vô 。 餘dư 亦diệc 如như 是thị 。

文văn 中trung 亦diệc 有hữu 順thuận 逆nghịch 初sơ 順thuận 觀quán 中trung 經Kinh 云vân 無vô 明minh 緣duyên 行hành 者giả 。 牒điệp 也dã 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 能năng 生sanh 諸chư 行hành 。 者giả 釋thích 也dã 論luận 云vân 有hữu 分phần/phân 非phi 他tha 作tác 自tự 因nhân 生sanh 故cố 此thử 以dĩ 不bất 他tha 生sanh 釋thích 經kinh 因nhân 字tự 謂vị 如như 行hành 支chi 唯duy 從tùng 無vô 明minh 故cố 。 云vân 自tự 因nhân 即tức 上thượng 自tự 因nhân 觀quán 也dã 二nhị 者giả 非phi 自tự 作tác 緣duyên 生sanh 故cố 此thử 以dĩ 不bất 自tự 生sanh 釋thích 經kinh 緣duyên 字tự 謂vị 行hành 支chi 但đãn 假giả 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 非phi 有hữu 行hành 自tự 體thể 在tại 無vô 明minh 中trung 。 從tùng 自tự 而nhi 生sanh 即tức 他tha 因nhân 觀quán 但đãn 取thủ 揀giản 餘dư 不bất 親thân 生sanh 故cố 名danh 因nhân 顯hiển 前tiền 非phi 後hậu 踈sơ 故cố 名danh 緣duyên 非phi 謂vị 四tứ 緣duyên 之chi 因nhân 緣duyên 也dã 。 餘dư 並tịnh 可khả 知tri (# 中trung 論luận 言ngôn 有hữu 分phần/phân 者giả 分phần/phân 即tức 支chi 義nghĩa 此thử 以dĩ 不bất 他tha 生sanh 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 二nhị 非phi 自tự 作tác 者giả 亦diệc 是thị 論luận 文văn 餘dư 皆giai 疏sớ/sơ 釋thích 言ngôn 非phi 謂vị 下hạ 此thử 句cú 揀giản 濫lạm 以dĩ 古cổ 德đức 釋thích 云vân 無vô 明minh 望vọng 行hành 無vô 因nhân 緣duyên 義nghĩa 言ngôn 因nhân 緣duyên 者giả 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 自tự 種chủng 為vi 因nhân 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 此thử 二nhị 合hợp 說thuyết 故cố 云vân 因nhân 緣duyên 然nhiên 隱ẩn 此thử 親thân 種chủng 顯hiển 彼bỉ 勝thắng 緣duyên 故cố 云vân 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 也dã 二nhị 但đãn 彼bỉ 增tăng 上thượng 緣duyên 望vọng 自tự 增tăng 上thượng 果quả 還hoàn 是thị 親thân 因nhân 故cố 說thuyết 無vô 明minh 為vi 行hành 因nhân 緣duyên 此thử 解giải 失thất 意ý 故cố 今kim 揀giản 之chi 若nhược 取thủ 有hữu 力lực 增tăng 上thượng 揀giản 無vô 力lực 增tăng 上thượng 為vi 親thân 因nhân 者giả 於ư 理lý 則tắc 可khả 然nhiên 亦diệc 非phi 因nhân 緣duyên 故cố 為vi 失thất 意ý 後hậu 例lệ 餘dư 者giả 謂vị 其kỳ 餘dư 支chi 及cập 與dữ 逆nghịch 觀quán 謂vị 順thuận 觀quán 尚thượng 即tức 自tự 他tha 不bất 生sanh 逆nghịch 觀quán 豈khởi 有hữu 自tự 他tha 可khả 滅diệt )# 二nhị 約ước 大đại 悲bi 觀quán 即tức 異dị 求cầu 中trung 計kế 非phi 想tưởng 等đẳng 以dĩ 為vi 涅Niết 槃Bàn 又hựu 計kế 妙diệu 行hạnh 為vi 解giải 脫thoát 者giả 非phi 是thị 常thường 德đức 但đãn 是thị 生sanh 滅diệt 故cố 可khả 悲bi 之chi (# 又hựu 計kế 妙diệu 行hạnh 者giả 以dĩ 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 為vi 解giải 脫thoát 者giả 解giải 脫thoát 因nhân 故cố 既ký 有hữu 欣hân 厭yếm 心tâm 亦diệc 生sanh 滅diệt 耳nhĩ )# 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 此thử 及cập 後hậu 門môn 名danh 無vô 始thỉ 觀quán 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 若nhược 約ước 俗tục 說thuyết 因nhân 緣duyên 為vi 生sanh 滅diệt 之chi 本bổn 生sanh 死tử 無vô 際tế 。 故cố 因nhân 緣duyên 無vô 始thỉ 二nhị 約ước 真chân 說thuyết 見kiến 法pháp 緣duyên 集tập 無vô 有hữu 本bổn 性tánh 可khả 依y 故cố 名danh 無vô 始thỉ 即tức 淨tịnh 名danh 云vân 從tùng 無vô 住trụ 本bổn 。 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 故cố 染nhiễm 淨tịnh 真chân 性tánh 皆giai 無vô 始thỉ 終chung 顯hiển 染nhiễm 可khả 除trừ 但đãn 云vân 無vô 始thỉ 餘dư 如như 別biệt 說thuyết 論luận 云vân 中trung 際tế 因nhân 緣duyên 生sanh 故cố 。 後hậu 際tế 生sanh 即tức 舉cử 此thử 第đệ 八bát 門môn 隨tùy 順thuận 縛phược 故cố 即tức 第đệ 九cửu 門môn 謂vị 但đãn 一nhất 念niệm 從tùng 緣duyên 生sanh 即tức 是thị 不bất 生sanh 。 故cố 無vô 始thỉ 也dã 不bất 言ngôn 初sơ 際tế 生sanh 者giả 意ý 顯hiển 無vô 初sơ 故cố 今kim 不bất 起khởi 妄vọng 即tức 不bất 生sanh 故cố 。 (# 此thử 有hữu 二nhị 意ý 者giả 約ước 俗tục 是thị 賢hiền 首thủ 意ý 約ước 真chân 是thị 遠viễn 公công 意ý 前tiền 中trung 言ngôn 生sanh 死tử 無vô 際tế 。 者giả 即tức 中trung 論luận 本bổn 際tế 品phẩm 云vân 大đại 聖thánh 之chi 所sở 說thuyết 本bổn 際tế 不bất 可khả 得đắc 生sanh 死tử 無vô 有hữu 始thỉ 亦diệc 復phục 無vô 有hữu 。 終chung 若nhược 無vô 有hữu 始thỉ 終chung 。 中trung 當đương 云vân 何hà 有hữu 是thị 故cố 於ư 此thử 。 中trung 先tiên 後hậu 共cộng 亦diệc 無vô 釋thích 曰viết 據cứ 此thử 則tắc 上thượng 二nhị 偈kệ 前tiền 是thị 俗tục 諦đế 無vô 始thỉ 後hậu 偈kệ 便tiện 入nhập 真Chân 諦Đế 而nhi 俗tục 諦đế 無vô 終chung 者giả 約ước 多đa 人nhân 說thuyết 故cố 今kim 直trực 就tựu 事sự 明minh 但đãn 有hữu 無vô 始thỉ 二nhị 約ước 真chân 說thuyết 俱câu 無vô 始thỉ 終chung 何hà 以dĩ 但đãn 言ngôn 無vô 始thỉ 今kim 謂vị 無vô 明minh 從tùng 空không 而nhi 起khởi 故cố 但đãn 云vân 無vô 始thỉ 即tức 淨tịnh 名danh 下hạ 雙song 證chứng 二nhị 義nghĩa 無vô 住trụ 之chi 本bổn 即tức 是thị 真Chân 諦Đế 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 是thị 俗tục 諦đế 俗tục 依y 真chân 立lập 真chân 既ký 無vô 始thỉ 俗tục 亦diệc 無vô 始thỉ 而nhi 論luận 但đãn 名danh 為vi 無vô 始thỉ 致trí 令linh 二nhị 德đức 各các 見kiến 不bất 同đồng 。 今kim 疏sớ/sơ 以dĩ 理lý 而nhi 通thông 二nhị 德đức 並tịnh 皆giai 全toàn 取thủ 故cố 染nhiễm 淨tịnh 者giả 結kết 示thị 通thông 妨phương 染nhiễm 之chi 與dữ 淨tịnh 即tức 上thượng 俗tục 諦đế 皆giai 依y 無vô 住trụ 故cố 無vô 始thỉ 終chung 言ngôn 依y 無vô 住trụ 者giả 非phi 依y 無vô 住trụ 展triển 轉chuyển 生sanh 來lai 無vô 住trụ 即tức 是thị 實thật 相tướng 。 異dị 名danh 故cố 無vô 一nhất 法pháp 不bất 同đồng 實thật 相tướng 真chân 性tánh 即tức 上thượng 約ước 真Chân 諦Đế 說thuyết 理lý 無vô 始thỉ 終chung 顯hiển 染nhiễm 可khả 除trừ 下hạ 通thông 妨phương 妨phương 云vân 何hà 以dĩ 但đãn 言ngôn 無vô 始thỉ 故cố 為vi 此thử 通thông 餘dư 如như 別biệt 說thuyết 者giả 然nhiên 初Sơ 地Địa 中trung 已dĩ 畧lược 顯hiển 示thị 今kim 更cánh 畧lược 明minh 謂vị 或hoặc 說thuyết 真chân 性tánh 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 性tánh 無vô 生sanh 滅diệt 故cố 。 恆Hằng 沙sa 性tánh 德đức 依y 體thể 說thuyết 相tương/tướng 亦diệc 無vô 始thỉ 終chung 證chứng 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 有hữu 始thỉ 無vô 終chung 。 創sáng/sang 修tu 成thành 故cố 說thuyết 之chi 有hữu 始thỉ 冥minh 同đồng 真chân 性tánh 故cố 無vô 有hữu 終chung 生sanh 死tử 妄vọng 法pháp 無vô 始thỉ 有hữu 終chung 未vị 曾tằng 離ly 念niệm 故cố 無vô 有hữu 始thỉ 妄vọng 可khả 斷đoạn 故cố 本bổn 有hữu 今kim 無vô 故cố 說thuyết 有hữu 終chung 若nhược 約ước 以dĩ 因nhân 招chiêu 果quả 說thuyết 者giả 無vô 明minh 為vi 始thỉ 老lão 死tử 為vi 終chung 有hữu 始thỉ 有hữu 終chung 。 約ước 智trí 符phù 理lý 理lý 無vô 始thỉ 終chung 智trí 亦diệc 無vô 始thỉ 不bất 爾nhĩ 真chân 智trí 不bất 同đồng 真chân 故cố 妄vọng 法pháp 有hữu 二nhị 亦diệc 無vô 始thỉ 終chung 一nhất 則tắc 從tùng 緣duyên 舉cử 體thể 空không 故cố 無vô 可khả 始thỉ 終chung 二nhị 即tức 妄vọng 同đồng 真chân 故cố 無vô 始thỉ 終chung 如như 波ba 即tức 濕thấp 同đồng 性tánh 無vô 終chung 隨tùy 順thuận 觀quán 俗tục 即tức 真Chân 諦Đế 故cố 若nhược 有hữu 始thỉ 終chung 不bất 即tức 真chân 故cố 故cố 疏sớ/sơ 結kết 云vân 則tắc 染nhiễm 淨tịnh 真chân 理lý 皆giai 無vô 始thỉ 終chung 論luận 云vân 下hạ 引dẫn 論luận 牒điệp 釋thích 即tức 合hợp 二nhị 門môn 為vi 一nhất 無vô 始thỉ 故cố 雙song 牒điệp 釋thích 不bất 言ngôn 初sơ 際tế 下hạ 通thông 上thượng 中trung 際tế 因nhân 緣duyên 生sanh 故cố 。 意ý 顯hiển 無vô 初sơ 故cố 者giả 約ước 俗tục 諦đế 門môn 無vô 明minh 無vô 始thỉ 故cố 今kim 不bất 起khởi 妄vọng 下hạ 反phản 釋thích 論luận 意ý 故cố 云vân 不bất 生sanh 今kim 即tức 中trung 際tế 不bất 起khởi 愛ái 取thủ 何hà 有hữu 後hậu 際tế 生sanh 老lão 死tử 耶da )# 。

又hựu 無vô 明minh 緣duyên 行hành 者giả 。 是thị 生sanh 繫hệ 縛phược 無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 。 者giả 是thị 滅diệt 繫hệ 縛phược 。 餘dư 亦diệc 如như 是thị 。

第đệ 九cửu 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 者giả 亦diệc 名danh 似tự 有hữu 若nhược 無vô 初sơ 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 。 中trung 明minh 不bất 共cộng 生sanh 文văn 中trung 三tam 初sơ 順thuận 觀quán 經kinh 中trung 但đãn 明minh 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 縛phược 行hành 令linh 行hành 繫hệ 屬thuộc 無vô 明minh 斯tư 則tắc 緣duyên 生sanh 而nhi 為vi 不bất 共cộng 者giả 論luận 云vân 非phi 二nhị 作tác 但đãn 隨tùy 順thuận 生sanh 故cố 無vô 知tri 者giả 故cố 作tác 時thời 不bất 住trụ 故cố 。 意ý 謂vị 但đãn 行hành 順thuận 無vô 明minh 緣duyên 不bất 得đắc 不bất 生sanh 互hỗ 無vô 知tri 者giả 故cố 非phi 二nhị 作tác 若nhược 爾nhĩ 但đãn 隨tùy 順thuận 生sanh 即tức 是thị 共cộng 生sanh 何hà 要yếu 知tri 者giả 故cố 末mạt 句cú 云vân 既ký 從tùng 緣duyên 生sanh 則tắc 念niệm 念niệm 不bất 住trụ 。 誰thùy 為vi 共cộng 耶da 此thử 同đồng 對đối 法pháp 無vô 作tác 用dụng 故cố 又hựu 中trung 論luận 云vân 和hòa 合hợp 即tức 無vô 性tánh 云vân 何hà 和hòa 合hợp 生sanh (# 亦diệc 名danh 等đẳng 者giả 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 但đãn 順thuận 經kinh 文văn 似tự 有hữu 若nhược 無vô 即tức 是thị 經Kinh 意ý 故cố 論luận 云vân 不bất 共cộng 生sanh 也dã 文văn 中trung 順thuận 觀quán 之chi 內nội 有hữu 三tam 初sơ 牒điệp 經kinh 文văn 徵trưng 起khởi 共cộng 義nghĩa 論luận 云vân 下hạ 二nhị 舉cử 論luận 解giải 釋thích 非phi 二nhị 作tác 是thị 摽phiếu/phiêu 但đãn 隨tùy 順thuận 下hạ 論luận 有hữu 三tam 釋thích 明minh 不bất 共cộng 義nghĩa 意ý 謂vị 下hạ 三tam 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 文văn 即tức 就tựu 論luận 三tam 義nghĩa 展triển 轉chuyển 相tương 承thừa 。 疏sớ/sơ 有hữu 二nhị 節tiết 先tiên 合hợp 釋thích 前tiền 二nhị 但đãn 行hành 順thuận 無vô 明minh 不bất 得đắc 不bất 生sanh 是thị 第đệ 一nhất 意ý 既ký 言ngôn 隨tùy 順thuận 故cố 明minh 緣duyên 會hội 不bất 得đắc 不bất 生sanh 即tức 無vô 生sanh 矣hĩ 二nhị 云vân 何hà 以dĩ 隨tùy 順thuận 即tức 得đắc 無vô 生sanh 。 行hành 與dữ 無vô 明minh 。 二nhị 互hỗ 相tương 依y 無vô 知tri 者giả 故cố 由do 上thượng 二nhị 義nghĩa 故cố 非phi 自tự 作tác 若nhược 爾nhĩ 下hạ 二nhị 別biệt 釋thích 第đệ 三tam 義nghĩa 以dĩ 不bất 住trụ 釋thích 上thượng 無vô 知tri 如như 河hà 中trung 水thủy 湍thoan 流lưu 奔bôn 逝thệ 故cố 無vô 相tướng 知tri 此thử 同đồng 對đối 法pháp 下hạ 以dĩ 論luận 證chứng 成thành 對đối 法pháp 即tức 如như 前tiền 文văn 又hựu 中trung 論luận 云vân 即tức 是thị 過quá 意ý 據cứ 文văn 即tức 因nhân 果quả 品phẩm 云vân 若nhược 因nhân 眾chúng 因nhân 緣duyên 而nhi 有hữu 。 和hòa 合hợp 法pháp 和hòa 合hợp 自tự 不bất 生sanh 云vân 何hà 能năng 生sanh 果quả 如Như 來Lai 品phẩm 云vân 陰ấm 合hợp 為vi 如Như 來Lai 則tắc 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 等đẳng 皆giai 其kỳ 義nghĩa 也dã )# 次thứ 無vô 明minh 滅diệt 下hạ 逆nghịch 觀quán 謂vị 滅diệt 但đãn 滅diệt 於ư 繫hệ 縛phược 既ký 無vô 共cộng 生sanh 安an 有hữu 共cộng 滅diệt 言ngôn 有hữu 生sanh 滅diệt 皆giai 是thị 繫hệ 縛phược (# 次thứ 無vô 明minh 滅diệt 下hạ 逆nghịch 觀quán 下hạ 釋thích 逆nghịch 觀quán 但đãn 釋thích 不bất 共cộng 滅diệt 義nghĩa 生sanh 滅diệt 之chi 相tướng 。 類loại 前tiền 可khả 知tri )# 三tam 類loại 餘dư 可khả 知tri 二nhị 約ước 大đại 悲bi 觀quán 謂vị 彼bỉ 外ngoại 道đạo 異dị 求cầu 非phi 想tưởng 天thiên 等đẳng 為vi 解giải 脫thoát 者giả 菩Bồ 薩Tát 觀quán 之chi 。 但đãn 是thị 染nhiễm 縛phược 非phi 是thị 涅Niết 槃Bàn 真chân 淨tịnh 之chi 德đức 。

三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 明minh 無vô 始thỉ 觀quán 中trung 隨tùy 順thuận 縛phược 故cố 而nhi 生sanh 非phi 有hữu 本bổn 也dã 。

又hựu 無vô 明minh 緣duyên 行hành 者giả 。 是thị 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 觀quán 。 無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 。 者giả 是thị 隨tùy 順thuận 盡tận 滅diệt 觀quán 。 餘dư 亦diệc 如như 是thị 。

第đệ 十thập 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 觀quán 亦diệc 名danh 泯mẫn 同đồng 平bình 等đẳng 三tam 觀quán 之chi 中trung 初sơ 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 。 即tức 深thâm 觀quán 中trung 顯hiển 非phi 無vô 因nhân 經kinh 亦diệc 三tam 節tiết 初sơ 順thuận 觀quán 中trung 由do 行hành 從tùng 無vô 明minh 緣duyên 。 生sanh 緣duyên 生sanh 即tức 性tánh 故cố 云vân 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 。

次thứ 逆nghịch 觀quán 中trung 滅diệt 亦diệc 緣duyên 滅diệt 緣duyên 滅diệt 無vô 滅diệt 方phương 順thuận 盡tận 滅diệt 之chi 理lý 。

然nhiên 論luận 經kinh 順thuận 觀quán 云vân 是thị 隨tùy 順thuận 有hữu 者giả 顯hiển 無vô 性tánh 緣duyên 生sanh 故cố 不bất 能năng 不bất 有hữu 二nhị 經kinh 雖tuy 殊thù 同đồng 明minh 緣duyên 生sanh 故cố 非phi 無vô 因nhân 無vô 因nhân 何hà 失thất 若nhược 無vô 因nhân 生sanh 生sanh 應ưng 常thường 生sanh 非phi 不bất 生sanh 也dã 何hà 以dĩ 故cố 無vô 定định 因nhân 故cố 此thử 即tức 縱túng/tung 破phá 亦diệc 可khả 恆hằng 不bất 生sanh 何hà 以dĩ 故cố 無vô 因nhân 生sanh 故cố 此thử 即tức 奪đoạt 其kỳ 生sanh 義nghĩa 故cố 無vô 因nhân 生sanh 非phi 佛Phật 法Pháp 所sở 樂lạc 以dĩ 無vô 因nhân 能năng 生sanh 大đại 邪tà 見kiến 。 故cố (# 然nhiên 論luận 經kinh 下hạ 二nhị 會hội 二nhị 經kinh 今kim 經kinh 兩lưỡng 段đoạn 皆giai 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 若nhược 論luận 經kinh 順thuận 觀quán 中trung 經kinh 論luận 皆giai 隨tùy 順thuận 有hữu 逆nghịch 觀quán 方phương 云vân 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 疏sớ/sơ 家gia 但đãn 含hàm 順thuận 觀quán 之chi 中trung 順thuận 有hữu 順thuận 無vô 逆nghịch 觀quán 義nghĩa 同đồng 所sở 以dĩ 不bất 會hội 今kim 經kinh 取thủ 緣duyên 生sanh 無vô 性tánh 論luận 經kinh 即tức 無vô 性tánh 緣duyên 生sanh 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 故cố 同đồng 遣khiển 無vô 因nhân 無vô 因nhân 何hà 失thất 下hạ 是thị 論luận 結kết 無vô 因nhân 之chi 過quá 無vô 定định 因nhân 者giả 若nhược 有hữu 定định 因nhân 因nhân 會hội 則tắc 生sanh 不bất 會hội 不bất 生sanh 今kim 無vô 定định 因nhân 故cố 應ưng 常thường 生sanh 故cố 無vô 因nhân 下hạ 結kết 無vô 因nhân 過quá 中trung 論luận 云vân 無vô 因nhân 乃nãi 成thành 大đại 過quá 謂vị 布bố 施thí 持trì 戒giới 。 應ưng 墮đọa 地địa 獄ngục 。 殺sát 生sanh 偷thâu 盜đạo 。 則tắc 應ưng 生sanh 天thiên 諸chư 修tu 妙diệu 行hạnh 無vô 涅Niết 槃Bàn 等đẳng )# 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 即tức 求cầu 異dị 解giải 脫thoát 中trung 外ngoại 道đạo 計kế 非phi 想tưởng 無vô 所sở 有hữu 。 處xử 等đẳng 為vi 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 順thuận 有hữu 故cố 非phi 是thị 出xuất 世thế 故cố 無vô 我ngã 德đức 而nhi 妄vọng 計kế 解giải 脫thoát 故cố 可khả 悲bi 之chi 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 當đương 第đệ 九cửu 種chủng 種chủng 觀quán 此thử 即tức 世thế 諦đế 觀quán 由do 隨tùy 順thuận 有hữu 故cố 有hữu 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 。 愛ái 等đẳng 之chi 殊thù 故cố 云vân 種chủng 種chủng 即tức 真chân 順thuận 有hữu 未vị 失thất 順thuận 無vô 上thượng 來lai 別biệt 釋thích 十thập 門môn 竟cánh (# 此thử 即tức 世thế 諦đế 觀quán 者giả 以dĩ 論luận 經Kinh 云vân 隨tùy 順thuận 有hữu 故cố 從tùng 即tức 真chân 順thuận 有hữu 下hạ 會hội 論luận 經kinh 同đồng 今kim 經kinh 謂vị 雖tuy 順thuận 有hữu 虛hư 相tương/tướng 都đô 盡tận 唯duy 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 故cố 云vân 未vị 失thất 順thuận 無vô )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 十thập 種chủng 。 逆nghịch 順thuận 觀quán 諸chư 緣duyên 起khởi 。 所sở 謂vị 有hữu 支chi 相tương 續tục 故cố 。 一nhất 心tâm 所sở 攝nhiếp 故cố 自tự 業nghiệp 差sai 別biệt 故cố 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 故cố 。 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 故cố 觀quán 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 故cố 三tam 苦khổ 聚tụ 集tập 故cố 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 故cố 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 故cố 。 無vô 所sở 有hữu 盡tận 觀quán 故cố 。

自tự 下hạ 第đệ 三tam 總tổng 結kết 十thập 名danh 既ký 云vân 逆nghịch 順thuận 觀quán 察sát 則tắc 前tiền 二nhị 門môn 闕khuyết 逆nghịch 觀quán 者giả 乃nãi 文văn 畧lược 耳nhĩ (# 則tắc 前tiền 二nhị 門môn 者giả 即tức 一nhất 心tâm 所sở 攝nhiếp 及cập 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 門môn 也dã 所sở 以dĩ 無vô 者giả 但đãn 是thị 畧lược 故cố 若nhược 出xuất 所sở 以dĩ 者giả 其kỳ 一nhất 心tâm 中trung 本bổn 末mạt 依y 持trì 即tức 是thị 順thuận 觀quán 初sơ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 是thị 攝nhiếp 末mạt 歸quy 本bổn 義nghĩa 當đương 逆nghịch 觀quán 故cố 畧lược 無vô 耳nhĩ 其kỳ 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 順thuận 觀quán 之chi 中trung 二nhị 業nghiệp 相tương/tướng 顯hiển 逆nghịch 觀quán 應ưng 言ngôn 無vô 明minh 若nhược 不bất 迷mê 於ư 所sở 緣duyên 則tắc 不bất 與dữ 行hành 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 則tắc 似tự 無vô 明minh 無vô 用dụng 有hữu 體thể 故cố 畧lược 無vô 耳nhĩ 若nhược 欲dục 着trước 者giả 應ưng 言ngôn 若nhược 無vô 無vô 明minh 。 迷mê 於ư 所sở 緣duyên 則tắc 不bất 與dữ 行hành 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 亦diệc 可khả 着trước 在tại 故cố 云vân 畧lược 無vô 一nhất 心tâm 中trung 應ưng 云vân 若nhược 不bất 迷mê 一nhất 心tâm 則tắc 不bất 起khởi 因nhân 緣duyên 。 亦diệc 是thị 逆nghịch 義nghĩa 故cố 下hạ 偈kệ 云vân 心tâm 若nhược 滅diệt 者giả 生sanh 死tử 盡tận 以dĩ 此thử 疏sớ/sơ 文văn 但đãn 云vân 畧lược 無vô )# 然nhiên 此thử 逆nghịch 順thuận 若nhược 對đối 法pháp 第đệ 四tứ 名danh 為vi 染nhiễm 淨tịnh 染nhiễm 淨tịnh 中trung 各các 有hữu 逆nghịch 順thuận 論luận 云vân 雜tạp 染nhiễm 逆nghịch 順thuận 故cố 清thanh 淨tịnh 逆nghịch 順thuận 故cố 染nhiễm 中trung 順thuận 者giả 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 等đẳng 故cố 逆nghịch 者giả 謂vị 誰thùy 老lão 死tử 集tập 乃nãi 至chí 無vô 明minh 故cố 緣duyên 起khởi 經Kinh 云vân 由do 誰thùy 有hữu 故cố 。 而nhi 有hữu 老lão 死tử 。 如như 是thị 老lão 死tử 。 復phục 由do 何hà 緣duyên 。 初sơ 句cú 推thôi 因nhân 後hậu 句cú 審thẩm 因nhân 清thanh 淨tịnh 逆nghịch 順thuận 者giả 無vô 明minh 滅diệt 則tắc 行hành 滅diệt 。 順thuận 也dã 由do 誰thùy 滅diệt 無vô 故cố 老lão 死tử 滅diệt 無vô 逆nghịch 也dã 今kim 文văn 畧lược 無vô 但đãn 約ước 染nhiễm 淨tịnh 為vi 逆nghịch 順thuận 耳nhĩ (# 然nhiên 此thử 逆nghịch 順thuận 下hạ 後hậu 引dẫn 文văn 會hội 釋thích 先tiên 引dẫn 論luận 有hữu 二nhị 逆nghịch 順thuận 今kim 經kinh 但đãn 一nhất 緣duyên 起khởi 經kinh 中trung 釋thích 於ư 對đối 法pháp 誰thùy 老lão 死tử 言ngôn 此thử 有hữu 七thất 十thập 七thất 智trí 謂vị 十thập 二nhị 緣duyên 除trừ 無vô 明minh 支chi 餘dư 十thập 一nhất 支chi 各các 有hữu 七thất 故cố 由do 誰thùy 有hữu 故cố 。 即tức 是thị 推thôi 因nhân 推thôi 此thử 老lão 死tử 從tùng 何hà 因nhân 生sanh 知tri 從tùng 於ư 生sanh 即tức 是thị 推thôi 因nhân 如như 是thị 老lão 死tử 。 復phục 由do 何hà 緣duyên 。 即tức 是thị 審thẩm 因nhân 謂vị 審thẩm 此thử 老lão 死tử 定định 由do 何hà 緣duyên 定định 知tri 因nhân 生sanh 三tam 世thế 各các 二nhị 故cố 有hữu 其kỳ 六lục 七thất 即tức 法pháp 住trụ 智trí 謂vị 觀quán 前tiền 所sở 不bất 攝nhiếp 諸chư 有hữu 漏lậu 慧tuệ 遍biến 知tri 義nghĩa 故cố 謂vị 遍biến 知tri 三tam 世thế 緣duyên 起khởi 教giáo 法pháp 名danh 前tiền 不bất 攝nhiếp 以dĩ 為vi 第đệ 七thất 前tiền 六lục 真chân 實thật 智trí 此thử 一nhất 法pháp 住trụ 智trí 合hợp 成thành 七thất 智trí 一nhất 切thiết 異dị 生sanh 。 及cập 諸chư 聖thánh 者giả 俱câu 有hữu 此thử 智trí 入nhập 見kiến 道đạo 位vị 方phương 有hữu 四tứ 十thập 四Tứ 智Trí 近cận 四Tứ 諦Đế 故cố 住trụ 教giáo 等đẳng 法pháp 是thị 聞văn 慧tuệ 故cố 名danh 法pháp 住trụ 智trí 如như 實thật 而nhi 知tri 。 是thị 思tư 修tu 慧tuệ 名danh 真chân 實thật 智trí 此thử 約ước 染nhiễm 明minh 逆nghịch 若nhược 清thanh 淨tịnh 逆nghịch 但đãn 改cải 誰thùy 有hữu 為vi 誰thùy 滅diệt 耳nhĩ 然nhiên 此thử 逆nghịch 順thuận 約ước 支chi 體thể 說thuyết 經Kinh 以dĩ 染nhiễm 淨tịnh 為vi 逆nghịch 順thuận 者giả 約ước 順thuận 生sanh 死tử 逆nghịch 生sanh 死tử 說thuyết 然nhiên 上thượng 鈔sao 云vân 四tứ 十thập 四Tứ 智Trí 謂vị 逆nghịch 觀quán 老lão 死tử 以dĩ 至chí 於ư 行hành 各các 作tác 四Tứ 諦Đế 觀quán 說thuyết 耳nhĩ )# 言ngôn 諸chư 緣duyên 起khởi 者giả 十thập 二nhị 非phi 一nhất 曰viết 諸chư 前tiền 前tiền 為vi 緣duyên 今kim 後hậu 後hậu 起khởi 又hựu 由do 煩phiền 惱não 繫hệ 縛phược 徃# 諸chư 趣thú 中trung 數sác 數sác 生sanh 起khởi 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 亦diệc 云vân 緣duyên 生sanh 生sanh 即tức 起khởi 義nghĩa 亦diệc 約ước 果quả 說thuyết (# 言ngôn 諸chư 緣duyên 起khởi 下hạ 二nhị 釋thích 總tổng 名danh 或hoặc 名danh 緣duyên 起khởi 自tự 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 通thông 約ước 十thập 二nhị 緣duyên 二nhị 以dĩ 因nhân 對đối 果quả 說thuyết 次thứ 亦diệc 云vân 緣duyên 生sanh 亦diệc 有hữu 二nhị 說thuyết 一nhất 生sanh 即tức 是thị 起khởi 一nhất 約ước 果quả 說thuyết 者giả 即tức 生sanh 起khởi 義nghĩa 殊thù 是thị 俱câu 舍xá 意ý 論luận 云vân 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 吾ngô 今kim 為vì 汝nhữ 說thuyết 。 緣duyên 起khởi 法pháp 緣duyên 已dĩ 生sanh 法pháp 此thử 二nhị 何hà 異dị 問vấn 也dã 答đáp 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 云vân 且thả 本bổn 論luận 文văn 此thử 二nhị 無vô 別biệt 釋thích 曰viết 即tức 前tiền 疏sớ/sơ 文văn 生sanh 即tức 起khởi 義nghĩa 後hậu 義nghĩa 即tức 是thị 論luận 主chủ 正chánh 釋thích 偈kệ 云vân 此thử 中trung 意ý 正chánh 說thuyết 因nhân 起khởi 果quả 已dĩ 生sanh 釋thích 曰viết 世thế 親thân 明minh 此thử 契Khế 經Kinh 中trung 意ý 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 為vi 因nhân 義nghĩa 邊biên 即tức 名danh 緣duyên 起khởi 因nhân 起khởi 果quả 故cố 為vi 果quả 義nghĩa 邊biên 皆giai 名danh 緣duyên 生sanh 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 故cố 其kỳ 十thập 二nhị 所sở 望vọng 不bất 同đồng 二nhị 義nghĩa 皆giai 成thành )# 餘dư 如như 瑜du 伽già 第đệ 九cửu 第đệ 十thập 三tam 十thập 一nhất 九cửu 十thập 三tam 唯duy 識thức 第đệ 八bát 上thượng 來lai 多đa 依y 此thử 諸chư 論luận 解giải 十thập 名danh 可khả 知tri (# 餘dư 如như 瑜du 伽già 者giả 二nhị 引dẫn 文văn 會hội 釋thích 結kết 示thị 根căn 本bổn 瑜du 伽già 總tổng 上thượng 四tứ 卷quyển 皆giai 明minh 緣duyên 起khởi 釋thích 名danh 正chánh 當đương 第đệ 十thập 總tổng 有hữu 五ngũ 釋thích 論luận 云vân 問vấn 何hà 故cố 說thuyết 為vi 緣duyên 起khởi 答đáp 云vân 由do 煩phiền 惱não 繫hệ 縛phược 往vãng 諸chư 趣thú 中trung 數sác 數sác 生sanh 起khởi 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 此thử 依y 字tự 釋thích 名danh 謂vị 依y 緣duyên 字tự 起khởi 字tự 二nhị 字tự 別biệt 故cố 而nhi 緣duyên 非phi 起khởi 即tức 是thị 今kim 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 釋thích 也dã 二nhị 云vân 復phục 次thứ 依y 託thác 眾chúng 緣duyên 速tốc 謝tạ 滅diệt 已dĩ 續tục 和hòa 合hợp 起khởi 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 此thử 依y 剎sát 那na 義nghĩa 釋thích 三tam 云vân 復phục 次thứ 眾chúng 緣duyên 過quá 去khứ 而nhi 不bất 捨xả 離ly 。 依y 自tự 相tương 續tục 而nhi 得đắc 生sanh 起khởi 。 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 如như 說thuyết 此thử 有hữu 故cố 彼bỉ 有hữu 。 此thử 生sanh 故cố 彼bỉ 生sanh 。 非phi 餘dư 依y 此thử 義nghĩa 故cố 。 釋thích 名danh 應ưng 知tri 四tứ 云vân 復phục 次thứ 數sác 數sác 謝tạ 滅diệt 復phục 相tương 續tục 起khởi 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 此thử 依y 數số 壞hoại 數số 起khởi 義nghĩa 釋thích 曰viết 此thử 上thượng 三tam 釋thích 皆giai 是thị 今kim 疏sớ/sơ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 前tiền 前tiền 諸chư 緣duyên 令linh 後hậu 後hậu 起khởi 前tiền 前tiền 為vi 緣duyên 故cố 不bất 捨xả 離ly 即tức 第đệ 三tam 義nghĩa 前tiền 若nhược 不bất 滅diệt 復phục 何hà 由do 起khởi 即tức 含hàm 第đệ 四tứ 前tiền 後hậu 不bất 同đồng 必tất 有hữu 剎sát 那na 即tức 第đệ 二nhị 義nghĩa 故cố 其kỳ 三tam 意ý 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 疏sớ/sơ 合hợp 為vi 一nhất 五ngũ 云vân 復phục 次thứ 於ư 過quá 去khứ 世thế 。 覺giác 緣duyên 性tánh 已dĩ 等đẳng 相tương 續tục 起khởi 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 我ngã 已dĩ 覺giác 悟ngộ 正chánh 起khởi 宣tuyên 說thuyết 即tức 由do 此thử 名danh 展triển 轉chuyển 傳truyền 說thuyết 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 釋thích 曰viết 瑜du 伽già 五ngũ 義nghĩa 初sơ 一nhất 緣duyên 非phi 是thị 起khởi 以dĩ 因nhân 為vi 緣duyên 以dĩ 果quả 為vi 起khởi 二nhị 緣duyên 即tức 是thị 起khởi 剎sát 那na 剎sát 那na 。 從tùng 緣duyên 而nhi 起khởi 。 此thử 揀giản 大đại 眾chúng 部bộ 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 是thị 無vô 為vi 法Pháp 。 亦diệc 揀giản 正chánh 量lượng 部bộ 三tam 即tức 無vô 間gian 因nhân 果quả 前tiền 因nhân 為vi 緣duyên 而nhi 後hậu 緣duyên 起khởi 四tứ 無vô 始thỉ 因nhân 果quả 前tiền 已dĩ 謝tạ 滅diệt 後hậu 更cánh 起khởi 因nhân 招chiêu 果quả 不bất 斷đoạn 然nhiên 通thông 因nhân 果quả 即tức 緣duyên 即tức 起khởi 五ngũ 緣duyên 是thị 所sở 覺giác 起khởi 是thị 教giáo 法pháp 依y 悟ngộ 說thuyết 教giáo 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 此thử 是thị 自tự 釋thích 五ngũ 相tương/tướng 不bất 同đồng 非phi 餘dư 師sư 義nghĩa 對đối 會hội 疏sớ/sơ 文văn 已dĩ 如như 向hướng 說thuyết 然nhiên 五ngũ 義nghĩa 並tịnh 依y 起khởi 即tức 生sanh 義nghĩa 唯duy 俱câu 舍xá 意ý 分phần/phân 二nhị 不bất 同đồng 又hựu 指chỉ 唯duy 識thức 第đệ 八bát 彼bỉ 中trung 廣quảng 釋thích 如như 上thượng 具cụ 引dẫn 下hạ 以dĩ 諸chư 門môn 分phân 別biệt 有hữu 十thập 七thất 門môn 義nghĩa 亦diệc 畧lược 具cụ 言ngôn 十thập 七thất 門môn 者giả 第đệ 一nhất 假giả 實thật 分phân 別biệt 門môn 謂vị 十thập 二nhị 支chi 九cửu 實thật 三tam 假giả 一nhất 已dĩ 潤nhuận 六lục 支chi 合hợp 為vi 有hữu 故cố 二nhị 生sanh 三tam 老lão 死tử 三tam 相tương/tướng 位vị 別biệt 故cố 第đệ 二nhị 一nhất 非phi 一nhất 事sự 門môn 五ngũ 是thị 一nhất 事sự 謂vị 無vô 明minh 識thức 觸xúc 受thọ 與dữ 愛ái 餘dư 非phi 一nhất 事sự 上thượng 之chi 二nhị 門môn 攝nhiếp 在tại 第đệ 一nhất 有hữu 支chi 相tương 續tục 門môn 第đệ 三tam 染nhiễm 與dữ 不bất 染nhiễm 門môn 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 三tam 唯duy 是thị 染nhiễm 煩phiền 惱não 性tánh 故cố 。 七thất 苦khổ 不bất 染nhiễm 異dị 熟thục 果quả 故cố 七thất 分phần 位vị 中trung 容dung 起khởi 善thiện 染nhiễm 故cố 瑜du 伽già 第đệ 十thập 假giả 通thông 二nhị 業nghiệp 有hữu 通thông 二nhị 有hữu 兼kiêm 無vô 記ký 此thử 即tức 第đệ 五ngũ 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 門môn 第đệ 四tứ 獨độc 雜tạp 分phân 別biệt 門môn 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 說thuyết 名danh 獨độc 相tương/tướng 不bất 共cộng 餘dư 支chi 相tương 交giao 雜tạp 故cố 餘dư 是thị 雜tạp 相tương/tướng 五ngũ 色sắc 非phi 色sắc 門môn 六lục 唯duy 無vô 色sắc 謂vị 無vô 明minh 識thức 觸xúc 受thọ 愛ái 取thủ 餘dư 通thông 二nhị 種chủng 六lục 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 門môn 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 唯duy 有hữu 為vi 攝nhiếp 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 非phi 有hữu 支chi 故cố 上thượng 三tam 亦diệc 如như 初sơ 門môn 七thất 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 門môn 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 門môn 中trung 已dĩ 具cụ 八bát 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 及cập 第đệ 九cửu 生sanh 滅diệt 門môn 中trung 已dĩ 具cụ 第đệ 八bát 三tam 性tánh 門môn 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 唯duy 通thông 不bất 善thiện 有hữu 覆phú 無vô 記ký 行hành 唯duy 善thiện 惡ác 有hữu 通thông 善thiện 惡ác 無vô 覆phú 無vô 記ký 餘dư 七thất 唯duy 是thị 無vô 覆phú 無vô 記ký 七thất 分phần 位vị 中trung 亦diệc 起khởi 善thiện 染nhiễm 故cố 瑜du 伽già 第đệ 十thập 說thuyết 七thất 通thông 二nhị 性tánh 此thử 一nhất 亦diệc 如như 初sơ 門môn 九cửu 三tam 界giới 分phân 別biệt 門môn 雖tuy 皆giai 通thông 三tam 界giới 而nhi 有hữu 分phần/phân 有hữu 全toàn 欲dục 界giới 則tắc 全toàn 二nhị 界giới 無vô 染nhiễm 六lục 處xứ 不bất 具cụ 無vô 色sắc 唯duy 名danh 故cố 此thử 門môn 畧lược 無vô 十thập 能năng 治trị 所sở 治trị 。 門môn 上thượng 地địa 行hành 支chi 能năng 伏phục 下hạ 地địa 即tức 麤thô 苦khổ 等đẳng 六lục 種chủng 行hành 相tương/tướng 有hữu 求cầu 上thượng 生sanh 而nhi 起khởi 彼bỉ 故cố 此thử 門môn 畧lược 無vô 十thập 一nhất 學học 等đẳng 分phân 別biệt 門môn 一nhất 切thiết 皆giai 唯duy 非phi 學học 無Vô 學Học 聖thánh 者giả 所sở 起khởi 有hữu 漏lậu 善thiện 業nghiệp 明minh 為vi 緣duyên 故cố 遣khiển 有hữu 支chi 故cố 非phi 有hữu 支chi 攝nhiếp 由do 此thử 應ưng 知tri 。 聖thánh 必tất 不bất 造tạo 感cảm 後hậu 有hữu 業nghiệp 於ư 後hậu 苦khổ 果quả 不bất 迷mê 求cầu 故cố 有hữu 問vấn 言ngôn 若nhược 爾nhĩ 雜tạp 修tu 五ngũ 淨tịnh 居cư 業nghiệp 應ưng 非phi 行hành 支chi 若nhược 是thị 行hành 支chi 聖thánh 便tiện 造tạo 業nghiệp 若nhược 非phi 行hành 支chi 如như 何hà 生sanh 彼bỉ 感cảm 總tổng 報báo 耶da 故cố 論luận 答đáp 云vân 雜tạp 修tu 淨tịnh 慮lự 資tư 下hạ 故cố 業nghiệp 生sanh 淨tịnh 居cư 等đẳng 於ư 理lý 無vô 違vi 意ý 云vân 不bất 還hoàn 果quả 等đẳng 以dĩ 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 前tiền 後hậu 雜tạp 修tu 第đệ 四tứ 淨tịnh 慮lự 資tư 無vô 雲vân 等đẳng 三tam 天thiên 故cố 業nghiệp 生sanh 淨tịnh 居cư 等đẳng 於ư 理lý 無vô 違vi 此thử 總tổng 報báo 業nghiệp 及cập 名danh 言ngôn 種chủng 凡phàm 時thời 已dĩ 造tạo 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 下hạ 三tam 天thiên 業nghiệp 一nhất 地địa 繫hệ 故cố 後hậu 由do 無vô 漏lậu 資tư 生sanh 故cố 業nghiệp 生sanh 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 。 非phi 是thị 聖thánh 者giả 新tân 造tạo 業nghiệp 也dã 十thập 二nhị 二nhị 斷đoạn 分phân 別biệt 門môn 有hữu 義nghĩa 無vô 明minh 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 要yếu 迷mê 諦đế 理lý 能năng 發phát 行hạnh 故cố 聖thánh 必tất 不bất 造tạo 後hậu 有hữu 業nghiệp 故cố 故cố 非phi 修tu 斷đoạn 愛ái 取thủ 二nhị 支chi 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 貪tham 求cầu 當đương 有hữu 而nhi 潤nhuận 生sanh 九cửu 種chủng 命mạng 終chung 心tâm 俱câu 生sanh 愛ái 俱câu 故cố 餘dư 九cửu 皆giai 通thông 見kiến 修tu 二nhị 斷đoạn 有hữu 義nghĩa 一nhất 切thiết 皆giai 通thông 見kiến 修tu 二nhị 斷đoạn 大đại 論luận 第đệ 十thập 說thuyết 預dự 流lưu 果quả 已dĩ 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 一nhất 分phần/phân 有hữu 支chi 無vô 全toàn 斷đoạn 者giả 故cố 若nhược 無vô 明minh 支chi 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 寧ninh 說thuyết 預dự 流lưu 無vô 全toàn 斷đoạn 者giả 若nhược 愛ái 取thủ 有hữu 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 寧ninh 說thuyết 彼bỉ 已dĩ 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 支chi 一nhất 分phần/phân 釋thích 曰viết 皆giai 斷đoạn 一nhất 分phần/phân 者giả 則tắc 無vô 明minh 支chi 非phi 唯duy 見kiến 斷đoạn 由do 有hữu 一nhất 分phần/phân 無vô 明minh 在tại 故cố 愛ái 取thủ 二nhị 支chi 非phi 唯duy 修tu 斷đoạn 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 斷đoạn 一nhất 分phần/phân 故cố 此thử 門môn 經kinh 疏sớ/sơ 畧lược 無vô 含hàm 在tại 初sơ 門môn 逆nghịch 觀quán 之chi 內nội 十thập 三tam 三tam 受thọ 門môn 十thập 樂nhạo/nhạc/lạc 捨xả 俱câu 受thọ 不bất 與dữ 受thọ 共cộng 相tương 應ưng 故cố 老lão 死tử 位vị 中trung 多đa 分phần 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 及cập 容dung 捨xả 故cố 十thập 一nhất 苦khổ 俱câu 唯duy 除trừ 於ư 受thọ 非phi 受thọ 俱câu 故cố 此thử 門môn 舍xá 在tại 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 集tập 成thành 門môn 十thập 四tứ 三tam 苦khổ 門môn 全toàn 同đồng 第đệ 七thất 十thập 五ngũ 四Tứ 諦Đế 門môn 即tức 當đương 第đệ 五ngũ 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 門môn 中trung 故cố 有hữu 入nhập 諦đế 之chi 觀quán 十thập 六lục 四tứ 緣duyên 門môn 全toàn 同đồng 第đệ 三tam 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 門môn 十thập 七thất 惑hoặc 苦khổ 相tương/tướng 攝nhiếp 門môn 亦diệc 如như 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 門môn 攝nhiếp 釋thích 曰viết 上thượng 十thập 七thất 門môn 全toàn 分phần/phân 同đồng 者giả 已dĩ 如như 上thượng 指chỉ 故cố 散tán 在tại 諸chư 門môn 從tùng 多đa 分phần 指chỉ 恐khủng 厭yếm 繁phồn 博bác 故cố 疏sớ/sơ 略lược 耳nhĩ 十thập 名danh 可khả 知tri 者giả 前tiền 已dĩ 廣quảng 釋thích 疏sớ/sơ 順thuận 聲thanh 律luật 小tiểu 有hữu 加gia 減giảm 及cập 與dữ 廻hồi 互hỗ 大đại 旨chỉ 無vô 違vi )# 然nhiên 各các 攝nhiếp 三tam 觀quán 體thể 勢thế 星tinh 羅la 今kim 重trùng 以dĩ 十thập 門môn 本bổn 意ý [(冰-水+〡)*ㄆ]# 攝nhiếp 初sơ 門môn 明minh 染nhiễm 淨tịnh 因nhân 起khởi 二nhị 明minh 緣duyên 起khởi 本bổn 源nguyên 三tam 因nhân 果quả 有hữu 空không 四tứ 相tương/tướng 成thành 無vô 作tác 五ngũ 陳trần 其kỳ 諦đế 理lý 六lục 力lực 用dụng 交giao 叅# 七thất 窮cùng 苦khổ 慢mạn 除trừ 八bát 形hình 奪đoạt 無vô 始thỉ 九cửu 有hữu 無vô 無vô 本bổn 十thập 真chân 俗tục 無vô 違vi (# 然nhiên 各các 攝nhiếp 下hạ 第đệ 三tam 以dĩ 義nghĩa 總tổng [(冰-水+〡)*ㄆ]# 恐khủng 難nạn 領lãnh 會hội 十thập 門môn 義nghĩa 故cố 於ư 中trung 有hữu 四tứ 一nhất 總tổng 出xuất 十thập 門môn 之chi 意ý 於ư 上thượng 三tam 觀quán 相tương/tướng 叅# 而nhi 用dụng 謂vị 三tam 觀quán 小tiểu 異dị 論luận 取thủ 不bất 同đồng 就tựu 其kỳ 經kinh 文văn 故cố 可khả 為vi 一nhất 一nhất 染nhiễm 淨tịnh 因nhân 起khởi 者giả 相tương/tướng 諦đế 觀quán 中trung 明minh 成thành 答đáp 相tương/tướng 答đáp 於ư 外ngoại 難nạn/nan 成thành 無vô 我ngã 義nghĩa 無vô 我ngã 即tức 淨tịnh 故cố 大đại 悲bi 觀quán 名danh 愚ngu 癡si 顛điên 倒đảo 。 以dĩ 著trước 我ngã 故cố 則tắc 生sanh 為vi 染nhiễm 無vô 我ngã 則tắc 得đắc 無vô 生sanh 為vi 淨tịnh 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 名danh 染nhiễm 淨tịnh 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 正chánh 是thị 第đệ 三tam 觀quán 名danh 今kim 此thử 中trung 義nghĩa 通thông 於ư 理lý 三tam 觀quán 因nhân 起khởi 之chi 字tự 定định 通thông 三tam 處xứ 二nhị 緣duyên 起khởi 本bổn 源nguyên 者giả 直trực 就tựu 經kinh 說thuyết 故cố 初sơ 觀quán 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 諦đế 是thị 一nhất 心tâm 本bổn 世thế 諦đế 一nhất 心tâm 依y 本bổn 起khởi 末mạt 第đệ 二nhị 觀quán 中trung 阿a 陁# 那na 識thức 迷mê 執chấp 為vi 我ngã 即tức 染nhiễm 淨tịnh 本bổn 悟ngộ 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 根căn 本bổn 故cố 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 名danh 依y 止Chỉ 觀Quán 故cố 為vi 本bổn 源nguyên 三tam 因nhân 果quả 有hữu 空không 者giả 相tương/tướng 諦đế 觀quán 中trung 名danh 他tha 因nhân 觀quán 由do 無vô 明minh 故cố 。 方phương 得đắc 有hữu 行hành 斯tư 則tắc 有hữu 矣hĩ 既ký 從tùng 緣duyên 有hữu 斯tư 則tắc 空không 矣hĩ 大đại 悲bi 觀quán 中trung 破phá 於ư 冥minh 性tánh 斯tư 有hữu 因nhân 緣duyên 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 名danh 方phương 便tiện 觀quán 以dĩ 各các 二nhị 業nghiệp 為vi 後hậu 方phương 便tiện 亦diệc 即tức 有hữu 即tức 空không 義nghĩa 耳nhĩ 四tứ 相tương/tướng 成thành 無vô 作tác 者giả 即tức 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 相tương/tướng 諦đế 觀quán 中trung 名danh 自tự 因nhân 觀quán 謂vị 離ly 前tiền 支chi 無vô 後hậu 支chi 故cố 云vân 相tương/tướng 成thành 相tương/tướng 成thành 故cố 無vô 作tác 大đại 悲bi 觀quán 中trung 破phá 於ư 自tự 在tại 故cố 須tu 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 成thành 無vô 別biệt 作tác 者giả 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 名danh 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 有hữu 支chi 無vô 作tác 故cố 五ngũ 陳trần 其kỳ 諦đế 理lý 者giả 即tức 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 相tương/tướng 諦đế 名danh 攝nhiếp 過quá 觀quán 但đãn 攝nhiếp 苦khổ 集tập 故cố 大đại 悲bi 名danh 破phá 苦khổ 行hạnh 因nhân 亦diệc 由do 唯duy 苦khổ 集tập 故cố 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 名danh 為vi 入nhập 諦đế 兼kiêm 取thủ 逆nghịch 觀quán 即tức 滅diệt 道đạo 故cố 六lục 力lực 用dụng 交giao 叅# 者giả 即tức 三tam 際tế 輪luân 廻hồi 初sơ 名danh 護hộ 過quá 觀quán 三tam 際tế 因nhân 果quả 為vi 因nhân 有hữu 力lực 為vi 果quả 無vô 力lực 能năng 護hộ 失thất 業nghiệp 等đẳng 三tam 過quá 故cố 大đại 悲bi 觀quán 中trung 治trị 異dị 道đạo 求cầu 中trung 無vô 因nhân 之chi 見kiến 因nhân 有hữu 力lực 故cố 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 力lực 無vô 力lực 信tín 入nhập 並tịnh 是thị 力lực 用dụng 交giao 叅# 七thất 窮cùng 苦khổ 慢mạn 除trừ 即tức 三tam 苦khổ 聚tụ 集tập 初sơ 名danh 不bất 厭yếm 厭yếm 觀quán 令linh 厭yếm 微vi 苦khổ 即tức 窮cùng 苦khổ 義nghĩa 大đại 悲bi 觀quán 中trung 名danh 破phá 求cầu 異dị 中trung 謂vị 三tam 界giới 有hữu 涅Niết 槃Bàn 但đãn 是thị 苦khổ 故cố 今kim 能năng 窮cùng 之chi 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 中trung 名danh 增tăng 上thượng 慢mạn 。 信tín 入nhập 亦diệc 窮cùng 微vi 苦khổ 非phi 增tăng 慢mạn 矣hĩ 八bát 形hình 奪đoạt 無vô 始thỉ 者giả 即tức 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 初sơ 即tức 深thâm 觀quán 名danh 不bất 自tự 不bất 他tha 以dĩ 他tha 奪đoạt 自tự 以dĩ 自tự 奪đoạt 他tha 大đại 悲bi 觀quán 中trung 名danh 無vô 常thường 德đức 以dĩ 形hình 奪đoạt 故cố 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 名danh 無vô 始thỉ 觀quán 因nhân 緣duyên 無vô 初sơ 故cố 九cửu 有hữu 無vô 無vô 本bổn 者giả 即tức 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 初sơ 即tức 深thâm 觀quán 中trung 明minh 不bất 共cộng 生sanh 明minh 非phi 二nhị 作tác 互hỗ 無vô 知tri 者giả 故cố 有hữu 無vô 本bổn 無vô 作tác 用dụng 故cố 不bất 能năng 生sanh 則tắc 無vô 亦diệc 無vô 本bổn 大đại 悲bi 觀quán 既ký 無vô 有hữu 淨tịnh 德đức 安an 有hữu 本bổn 耶da 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 既ký 明minh 無vô 始thỉ 始thỉ 即tức 是thị 本bổn 二nhị 諦đế 無vô 始thỉ 故cố 有hữu 無vô 無vô 本bổn 十thập 真chân 俗tục 無vô 違vi 者giả 即tức 無vô 所sở 有hữu 。 盡tận 初sơ 深thâm 觀quán 中trung 顯hiển 非phi 無vô 因nhân 真chân 不bất 違vi 俗tục 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 俗tục 不bất 違vi 真chân 大đại 悲bi 觀quán 中trung 以dĩ 順thuận 有hữu 故cố 無vô 有hữu 我ngã 德đức 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 種chủng 種chủng 觀quán 故cố 亦diệc 不bất 違vi 俗tục 故cố 其kỳ 三tam 觀quán 取thủ 文văn 小tiểu 異dị 大đại 旨chỉ 多đa 同đồng 故cố 以dĩ 本bổn 意ý 收thu 為vi 一nhất 致trí )# 復phục [(冰-水+〡)*ㄆ]# 十thập 門môn 不bất 出xuất 五ngũ 意ý 初sơ 門môn 迷mê 理lý 成thành 事sự 次thứ 門môn 理lý 事sự 依y 持trì 次thứ 六lục 成thành 事sự 義nghĩa 門môn 第đệ 九cửu 事sự 理lý 雙song 泯mẫn 後hậu 一nhất 事sự 理lý 無vô 礙ngại 故cố 唯duy 四tứ 門môn 不bất 出xuất 事sự 理lý (# 故cố 唯duy 四tứ 門môn 下hạ 三tam 收thu 五ngũ 為vi 二nhị 言ngôn 四tứ 門môn 者giả 謂vị 上thượng 雖tuy 五ngũ 意ý 但đãn 有hữu 四tứ 門môn 一nhất 事sự 二nhị 理lý 三tam 事sự 理lý 雙song 泯mẫn 四tứ 事sự 理lý 無vô 礙ngại 故cố 前tiền 三tam 意ý 但đãn 是thị 事sự 理lý 三tam 四tứ 二nhị 門môn 不bất 出xuất 事sự 理lý 故cố 為vi 二nhị 也dã )# 若nhược 從tùng 事sự 理lý 無vô 礙ngại 交giao 徹triệt 則tắc 涉thiệp 入nhập 重trùng 重trùng 若nhược 依y 事sự 理lý 逆nghịch 順thuận 雙song 融dung 則tắc 真chân 門môn 寂tịch 寂tịch 故cố 法pháp 性tánh 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 甚thậm 深thâm 。 即tức 此thử 因nhân 緣duyên 名danh 因nhân 佛Phật 性tánh 觀quán 緣duyên 之chi 智trí 即tức 因nhân 因nhân 性tánh 因nhân 因nhân 至chí 果quả 成thành 菩Bồ 提Đề 性tánh 因nhân 性tánh 至chí 果quả 成thành 涅Niết 槃Bàn 性tánh 因nhân 果quả 無vô 礙ngại 是thị 緣duyên 起khởi 性tánh 惟duy 虛hư 己kỷ 而nhi 思tư 之chi (# 若nhược 從tùng 事sự 理lý 下hạ 四tứ 總tổng 相tương/tướng 融dung 通thông 即tức 成thành 事sự 事sự 無vô 礙ngại 及cập 泯mẫn 絕tuyệt 無vô 寄ký )# 自tự 下hạ 大đại 文văn 第đệ 三tam 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 至chí 以dĩ 如như 是thị 下hạ 明minh 彼bỉ 果quả 勝thắng 亦diệc 前tiền 攝nhiếp 正chánh 心tâm 住trụ 故cố 知tri 緣duyên 生sanh 此thử 下hạ 攝nhiếp 善thiện 現hiện 行hành 故cố 三tam 空không 等đẳng 現hiện 前tiền 依y 論luận 云vân 果quả 者giả 有hữu 五ngũ 種chủng 相tương/tướng 一nhất 得đắc 對đối 治trị 行hành 勝thắng 及cập 離ly 障chướng 勝thắng 二nhị 得đắc 修tu 行hành 勝thắng 三tam 得đắc 三tam 昧muội 勝thắng 四tứ 得đắc 不bất 壞hoại 心tâm 勝thắng 五ngũ 得đắc 自tự 在tại 力lực 。 勝thắng 各các 有hữu 佛Phật 子tử 以dĩ 為vi 揀giản 別biệt 唯duy 第đệ 二nhị 段đoạn 有hữu 二nhị 佛Phật 子tử 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 以dĩ 如như 是thị 十thập 種chủng 相tướng 。 觀quán 諸chư 緣duyên 起khởi 。

初sơ 中trung 二nhị 先tiên 明minh 對đối 治trị 勝thắng 後hậu 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 下hạ 明minh 離ly 障chướng 勝thắng 今kim 初sơ 即tức 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 亦diệc 名danh 三tam 三tam 昧muội 三tam 昧muội 即tức 當đương 體thể 受thọ 名danh 解giải 脫thoát 依y 他tha 受thọ 稱xưng 此thử 三tam 能năng 通thông 涅Niết 槃Bàn 解giải 脫thoát 故cố 名danh 為vi 門môn 文văn 中trung 二nhị 初sơ 牒điệp 前tiền 後hậu 正chánh 顯hiển 今kim 初sơ 意ý 通thông 五ngũ 果quả 由do 前tiền 十thập 觀quán 得đắc 此thử 三tam 空không 等đẳng 果quả 故cố 謂vị 以dĩ 三tam 空không 觀quán 緣duyên 得đắc 第đệ 一nhất 第đệ 三tam 果quả 三tam 悲bi 觀quán 緣duyên 得đắc 第đệ 二nhị 第đệ 四Tứ 果Quả 三tam 望vọng 於ư 初sơ 初sơ 是thị 能năng 治trị 三tam 是thị 所sở 成thành 四tứ 望vọng 於ư 二nhị 二nhị 是thị 能năng 修tu 四tứ 是thị 堅kiên 固cố 第đệ 五ngũ 通thông 從tùng 二nhị 觀quán 而nhi 生sanh (# 今kim 初sơ 意ý 通thông 五ngũ 果quả 者giả 正chánh 舉cử 經kinh 中trung 牒điệp 前tiền 之chi 意ý 意ý 明minh 十thập 門môn 通thông 成thành 五ngũ 果quả 故cố 遮già 於ư 古cổ 人nhân 別biệt 配phối 屬thuộc 故cố 謂vị 遠viễn 公công 云vân 一nhất 對đối 治trị 及cập 離ly 障chướng 勝thắng 是thị 勝thắng 慢mạn 對đối 治trị 果quả 前tiền 修tu 十thập 種chủng 法pháp 平bình 等đẳng 觀quán 而nhi 為vi 對đối 治trị 此thử 地địa 滿mãn 中trung 更cánh 以dĩ 甚thậm 深thâm 三tam 脫thoát 為vi 治trị 名danh 對đối 治trị 勝thắng 前tiền 治trị 五ngũ 地địa 染nhiễm 淨tịnh 慢mạn 障chướng 今kim 此thử 文văn 更cánh 除trừ 微vi 細tế 我ngã 心tâm 及cập 有hữu 無vô 等đẳng 名danh 滅diệt 障chướng 勝thắng 二nhị 修tu 行hành 勝thắng 是thị 前tiền 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 果quả 依y 前tiền 不bất 住trụ 更cánh 起khởi 勝thắng 修tu 名danh 修tu 行hành 勝thắng 三tam 得đắc 三tam 昧muội 勝thắng 望vọng 前tiền 治trị 勝thắng 以dĩ 說thuyết 果quả 也dã 前tiền 修tu 三tam 脫thoát 而nhi 為vi 對đối 治trị 彼bỉ 治trị 轉chuyển 增tăng 名danh 三tam 昧muội 勝thắng 四tứ 得đắc 不bất 壞hoại 心tâm 勝thắng 者giả 望vọng 前tiền 滅diệt 障chướng 以dĩ 說thuyết 其kỳ 果quả 由do 滅diệt 障chướng 故cố 三tam 昧muội 之chi 心tâm 不bất 可khả 壞hoại 名danh 不bất 壞hoại 心tâm 五ngũ 自tự 在tại 力lực 勝thắng 望vọng 前tiền 修tu 行hành 以dĩ 說thuyết 果quả 也dã 依y 前tiền 修tu 行hành 上thượng 進tiến 無vô 礙ngại 名danh 自Tự 在Tại 力Lực 。 釋thích 曰viết 此thử 上thượng 意ý 明minh 前tiền 之chi 二nhị 果quả 從tùng 前tiền 文văn 生sanh 後hậu 三tam 果quả 從tùng 前tiền 二nhị 果quả 生sanh 今kim 疏sớ/sơ 乃nãi 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 總tổng 釋thích 但đãn 明minh 總tổng 是thị 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 果quả 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 初sơ 總tổng 摽phiếu/phiêu 心tâm 境cảnh 有hữu 三tam 悲bi 三tam 智trí 經Kinh 云vân 復phục 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 大đại 悲bi 增tăng 上thượng 大đại 悲bi 滿mãn 足túc 觀quán 世thế 間gian 生sanh 滅diệt 。 釋thích 曰viết 觀quán 世thế 間gian 生sanh 滅diệt 。 即tức 智trí 對đối 上thượng 三tam 悲bi 以dĩ 成thành 三tam 智trí 斯tư 則tắc 五ngũ 果quả 不bất 出xuất 於ư 二nhị 於ư 中trung 三tam 節tiết 初sơ 二nhị 悲bi 智trí 修tu 治trị 次thứ 二nhị 悲bi 智trí 所sở 成thành 堅kiên 固cố 後hậu 一nhất 雙song 明minh 二nhị 果quả 自tự 在tại 此thử 即tức 隔cách 句cú 相tương 對đối )# 亦diệc 可khả 展triển 轉chuyển 而nhi 生sanh 由do 有hữu 治trị 故cố 離ly 障chướng 離ly 障chướng 故cố 行hành 勝thắng 有hữu 治trị 故cố 三tam 昧muội 勝thắng 三tam 昧muội 勝thắng 故cố 心tâm 不bất 壞hoại 心tâm 不bất 壞hoại 故cố 得đắc 自tự 在tại 也dã 。

知tri 無vô 我ngã 無vô 人nhân 。 無vô 壽thọ 命mạng 自tự 性tánh 空không 無vô 作tác 者giả 無vô 受thọ 者giả 即tức 得đắc 空không 解giải 脫thoát 門môn 現hiện 在tại 前tiền 。

二nhị 知tri 無vô 我ngã 下hạ 正chánh 顯hiển 三tam 空không 三tam 空không 各các 有hữu 別biệt 顯hiển 總tổng 結kết 初sơ 空không 門môn 中trung 別biệt 顯hiển 有hữu 三tam 初sơ 三tam 句cú 明minh 眾chúng 生sanh 空không 次thứ 自tự 性tánh 空không 明minh 法pháp 空không 此thử 上thượng 二nhị 句cú 明minh 二nhị 我ngã 體thể 空không 三tam 無vô 作tác 受thọ 顯hiển 二nhị 我ngã 作tác 用dụng 空không 由do 體thể 空không 故cố 並tịnh 不bất 能năng 作tác 因nhân 受thọ 果quả 結kết 云vân 現hiện 前tiền 者giả 智trí 與dữ 境cảnh 冥minh 故cố (# 顯hiển 二nhị 我ngã 下hạ 意ý 明minh 人nhân 法pháp 俱câu 有hữu 能năng 作tác 之chi 義nghĩa 故cố 皆giai 明minh 作tác 者giả 非phi 約ước 人nhân 我ngã 獨độc 為vi 其kỳ 空không )# 。

觀quán 諸chư 有hữu 支chi 皆giai 自tự 性tánh 滅diệt 畢tất 竟cánh 解giải 脫thoát 。 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 相tương 生sanh 即tức 時thời 得đắc 無vô 相tướng 解giải 脫thoát 門môn 現hiện 在tại 前tiền 。

二nhị 無vô 相tướng 門môn 中trung 亦diệc 三tam 一nhất 者giả 滅diệt 障chướng 即tức 觀quán 諸chư 支chi 皆giai 自tự 性tánh 滅diệt 謂vị 若nhược 入nhập 空không 門môn 不bất 得đắc 空không 亦diệc 不bất 取thủ 空không 相tướng 則tắc 事sự 已dĩ 辦biện 若nhược 見kiến 法pháp 先tiên 有hữu 後hậu 說thuyết 為vi 空không 及cập 取thủ 空không 相tướng 非phi 真chân 知tri 空không 故cố 名danh 為vi 障chướng 故cố 修tu 無vô 相tướng 了liễu 自tự 性tánh 滅diệt 則tắc 不bất 取thủ 空không 障chướng (# 謂vị 若nhược 入nhập 空không 門môn 下hạ 二nhị 舉cử 正chánh 顯hiển 非phi 智trí 論luận 云vân 是thị 三tam 解giải 脫thoát 摩ma 訶ha 衍diễn 中trung 但đãn 是thị 一nhất 法pháp 以dĩ 行hành 因nhân 緣duyên 故cố 說thuyết 有hữu 三tam 種chủng 觀quán 諸chư 法pháp 空không 。 是thị 名danh 空không 門môn 空không 中trung 不bất 可khả 取thủ 相tương/tướng 是thị 時thời 空không 門môn 轉chuyển 名danh 無vô 相tướng 無vô 相tướng 。 中trung 不bất 應ưng 有hữu 所sở 作tác 為vi 。 三tam 界giới 生sanh 是thị 時thời 無vô 相tướng 轉chuyển 名danh 無vô 作tác 如như 城thành 三tam 門môn 一nhất 人nhân 之chi 身thân 。 不bất 得đắc 一nhất 時thời 從tùng 三tam 門môn 入nhập 諸chư 法Pháp 實thật 相tướng 是thị 。 涅Niết 槃Bàn 城thành 城thành 有hữu 三tam 門môn 若nhược 入nhập 空không 門môn 不bất 得đắc 空không 亦diệc 不bất 取thủ 相tướng 。 是thị 人nhân 直trực 入nhập 事sự 已dĩ 辦biện 故cố 不bất 須tu 二nhị 門môn 若nhược 見kiến 法pháp 下hạ 三tam 舉cử 非phi 顯hiển 修tu 智trí 論luận 云vân 若nhược 取thủ 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。 生sanh 憍kiêu 慢mạn 言ngôn 我ngã 知tri 實thật 相tướng 應ưng 學học 無vô 相tướng 門môn 以dĩ 滅diệt 空không 相tướng 故cố 修tu 無vô 相tướng 下hạ 結kết 成thành 修tu 意ý 為vi 滅diệt 障chướng 故cố )# 二nhị 所sở 以dĩ 不bất 取thủ 。 者giả 得đắc 對đối 治trị 故cố 謂vị 知tri 空không 亦diệc 復phục 空không 名danh 畢tất 竟cánh 解giải 脫thoát 。 三tam 既ký 有hữu 能năng 治trị 治trị 於ư 所sở 治trị 則tắc 念niệm 想tưởng 不bất 行hành 故cố 云vân 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 相tương 生sanh 能năng 所sở 斯tư 寂tịch 則tắc 無vô 相tướng 現hiện 前tiền (# 遠viễn 公công 云vân 三tam 中trung 一nhất 滅diệt 障chướng 即tức 取thủ 性tánh 心tâm 亡vong 二nhị 得đắc 對đối 治trị 即tức 得đắc 理lý 為vi 治trị 三tam 念niệm 想tưởng 不bất 行hành 即tức 取thủ 相tương/tướng 心tâm 滅diệt 亦diệc 初sơ 一nhất 異dị 凡phàm 夫phu 後hậu 二nhị 異dị 二Nhị 乘Thừa )# 。

如như 是thị 入nhập 空không 無vô 相tướng 。 已dĩ 無vô 有hữu 願nguyện 求cầu 唯duy 除trừ 大đại 悲bi 。 為vi 首thủ 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 即tức 時thời 得đắc 無vô 願nguyện 解giải 脫thoát 門môn 現hiện 在tại 前tiền 。

三tam 無vô 願nguyện 門môn 亦diệc 有hữu 三tam 種chủng 。 相tương/tướng 一nhất 依y 止chỉ 謂vị 依y 前tiền 入nhập 空không 無vô 相tướng 。 方phương 得đắc 無vô 願nguyện 故cố 二nhị 體thể 即tức 無vô 有hữu 願nguyện 求cầu 不bất 求cầu 三tam 界giới 。 等đẳng 故cố 三tam 勝thắng 即tức 大đại 悲bi 化hóa 生sanh 勝thắng 二Nhị 乘Thừa 故cố (# 一nhất 依y 止chỉ 者giả 智trí 論luận 云vân 若nhược 於ư 無vô 相tướng 中trung 生sanh 戲hí 論luận 分phân 別biệt 。 有hữu 所sở 作tác 應ưng 修tu 無vô 作tác 門môn 今kim 無vô 戲hí 論luận 分phân 別biệt 。 即tức 能năng 修tu 無vô 願nguyện 故cố 為vi 依y 止chỉ )# 又hựu 上thượng 三tam 空không 通thông 緣duyên 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 觀quán 於ư 世thế 間gian 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 故cố 亦diệc 不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 餘dư 如như 智trí 論luận 二nhị 十thập 二nhị 說thuyết (# 又hựu 上thượng 三tam 空không 下hạ 揀giản 教giáo 智trí 論luận 云vân 阿a 毗tỳ 曇đàm 空không 門môn 緣duyên 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 五ngũ 蘊uẩn 無vô 相tướng 門môn 緣duyên 數số 緣duyên 盡tận 無vô 作tác 緣duyên 三tam 諦đế 攝nhiếp 五ngũ 蘊uẩn 摩ma 訶ha 衍diễn 三tam 門môn 通thông 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 實thật 相tướng 以dĩ 是thị 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 觀quán 世thế 間gian 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 曰viết 對đối 文văn 可khả 知tri 餘dư 如như 智trí 論luận 者giả 論luận 云vân 經kinh 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 一nhất 門môn 今kim 言ngôn 三tam 者giả 法pháp 雖tuy 是thị 一nhất 而nhi 義nghĩa 有hữu 三tam 復phục 次thứ 應ưng 度độ 三tam 種chủng 障chướng 謂vị 愛ái 多đa 見kiến 多đa 愛ái 見kiến 等đẳng 者giả 見kiến 多đa 者giả 說thuyết 空không 門môn 愛ái 多đa 者giả 說thuyết 無vô 作tác 門môn 愛ái 見kiến 等đẳng 者giả 說thuyết 無vô 相tướng 門môn 謂vị 無vô 男nam 女nữ 等đẳng 相tướng 。 故cố 斷đoạn 愛ái 無vô 一nhất 異dị 等đẳng 相tương/tướng 斷đoạn 見kiến 皆giai 是thị 彼bỉ 中trung 餘dư 義nghĩa )# 。

菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 修tu 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 離ly 彼bỉ 我ngã 想tưởng 離ly 作tác 者giả 受thọ 者giả 。 想tưởng 離ly 有hữu 無vô 想tưởng 。

第đệ 二nhị 明minh 離ly 障chướng 勝thắng 中trung 先tiên 牒điệp 前tiền 修tu 由do 修tu 得đắc 離ly 故cố 初sơ 離ly 三tam 想tưởng 是thị 空không 門môn 所sở 離ly 次thứ 離ly 有hữu 無vô 想tưởng 。 是thị 無vô 相tướng 門môn 所sở 離ly 亦diệc 無vô 願nguyện 門môn 所sở 離ly 不bất 見kiến 有hữu 可khả 求cầu 故cố (# 初sơ 離ly 三tam 想tưởng 者giả 離ly 彼bỉ 我ngã 想tưởng 為vi 一nhất 離ly 作tác 者giả 想tưởng 為vi 二nhị 離ly 受thọ 者giả 想tưởng 為vi 三tam 離ly 有hữu 無vô 想tưởng 。 雖tuy 通thông 二nhị 門môn 無vô 願nguyện 一nhất 門môn 多đa 約ước 離ly 有hữu )# 已dĩ 知tri 離ly 障chướng 云vân 何hà 為vi 勝thắng 經kinh 中trung 三tam 句cú 次thứ 第đệ 勝thắng 五ngũ 四tứ 地địa 及cập 此thử 地địa 方phương 便tiện 故cố 謂vị 於ư 五ngũ 地địa 中trung 以dĩ 十thập 平bình 等đẳng 深thâm 淨tịnh 心tâm 遠viễn 離ly 四tứ 地địa 身thân 淨tịnh 我ngã 慢mạn 此thử 用dụng 深thâm 空không 滅diệt 離ly 二nhị 我ngã 故cố 此thử 勝thắng 也dã (# 此thử 用dụng 深thâm 空không 者giả 即tức 離ly 彼bỉ 我ngã 想tưởng 通thông 於ư 人nhân 法pháp 二nhị 我ngã 無vô 也dã 云vân 何hà 為vi 深thâm 五ngũ 地địa 唯duy 約ước 淨tịnh 法pháp 說thuyết 十thập 平bình 等đẳng 今kim 直trực 說thuyết 深thâm 空không 又hựu 前tiền 是thị 加gia 行hành 觀quán 察sát 今kim 已dĩ 住trụ 空không 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 故cố )# 二nhị 四tứ 地địa 中trung 以dĩ 道Đạo 品Phẩm 治trị 三tam 地địa 中trung 正chánh 受thọ 出xuất 沒một 等đẳng 慢mạn 此thử 用dụng 空không 觀quán 以dĩ 離ly 作tác 受thọ 故cố 勝thắng (# 二nhị 四tứ 地địa 道Đạo 品Phẩm 有hữu 身thân 受thọ 等đẳng 故cố )# 三tam 此thử 地địa 方phương 便tiện 但đãn 用dụng 十thập 平bình 等đẳng 破phá 顯hiển 有hữu 無vô 今kim 此thử 地địa 滿mãn 用dụng 深thâm 無vô 相tướng 破phá 遣khiển 有hữu 無vô 一nhất 切thiết 。 蕩đãng 盡tận 故cố 此thử 勝thắng 也dã (# 三tam 此thử 地địa 初sơ 用dụng 十thập 平bình 等đẳng 十thập 相tương/tướng 未vị 泯mẫn 故cố )# 。

佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 大đại 悲bi 轉chuyển 增tăng 精tinh 勤cần 修tu 習tập 。 為vi 未vị 滿mãn 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 令linh 圓viên 滿mãn 故cố 。

第đệ 二nhị 大đại 悲bi 轉chuyển 增tăng 下hạ 修tu 行hành 勝thắng 中trung 二nhị 先tiên 總tổng 明minh 修tu 心tâm 悲bi 增tăng 心tâm 中trung 修tu 故cố 是thị 利lợi 他tha 心tâm 為vi 未vị 滿mãn 菩Bồ 提Đề 下hạ 兼kiêm 於ư 自tự 利lợi 亦diệc 修tu 所sở 為vi 言ngôn 悲bi 增tăng 者giả 前tiền 觀quán 十thập 平bình 等đẳng 已dĩ 起khởi 三tam 悲bi 今kim 十thập 門môn 觀quán 緣duyên 彌di 悲bi 眾chúng 生sanh 纏triền 於ư 妄vọng 法pháp 。

作tác 是thị 念niệm 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 有hữu 和hòa 合hợp 則tắc 轉chuyển 無vô 和hòa 合hợp 則tắc 不bất 轉chuyển 緣duyên 集tập 則tắc 轉chuyển 緣duyên 不bất 集tập 則tắc 不bất 轉chuyển 我ngã 如như 是thị 知tri 。 有hữu 為vi 法pháp 多đa 諸chư 過quá 患hoạn 。 當đương 斷đoạn 此thử 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。 然nhiên 為vì 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 故cố 。 亦diệc 不bất 畢tất 竟cánh 。 滅diệt 於ư 諸chư 行hành 。

後hậu 作tác 是thị 念niệm 。 下hạ 別biệt 顯hiển 於ư 中trung 二nhị 先tiên 明minh 修tu 行hành 後hậu 而nhi 恆hằng 下hạ 明minh 修tu 勝thắng 今kim 初sơ 又hựu 二nhị 先tiên 發phát 勇dũng 猛mãnh 修tu 行hành 。 謂vị 勵lệ 志chí 始thỉ 修tu 故cố 後hậu 佛Phật 子tử 下hạ 明minh 丈trượng 夫phu 志chí 修tu 行hành 果quả 決quyết 終chung 成thành 故cố 又hựu 初sơ 則tắc 悲bi 智trí 勇dũng 修tu 後hậu 則tắc 窮cùng 證chứng 性tánh 相tướng 今kim 初sơ 先tiên 智trí 後hậu 悲bi 智trí 中trung 先tiên 知tri 後hậu 厭yếm 初sơ 中trung 上thượng 二nhị 句cú 明minh 緣duyên 有hữu 合hợp 離ly 謂vị 業nghiệp 惑hoặc 相tương/tướng 資tư 有hữu 為vi 方phương 生sanh 如như 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 等đẳng 後hậu 二nhị 句cú 明minh 緣duyên 有hữu 具cụ 闕khuyết 集tập 即tức 是thị 具cụ 謂vị 業nghiệp 惑hoặc 隨tùy 闕khuyết 必tất 不bất 轉chuyển 生sanh 如như 雖tuy 有hữu 行hành 無vô 愛ái 潤nhuận 等đẳng 後hậu 我ngã 如như 是thị 下hạ 厭yếm 既ký 知tri 有hữu 為vi 苦khổ 過quá 必tất 斷đoạn 和hòa 合hợp 集tập 因nhân 然nhiên 為vi 下hạ 修tu 悲bi 益ích 物vật 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 觀quán 察sát 。 有hữu 為vi 多đa 諸chư 過quá 惡ác 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。

二nhị 丈trượng 夫phu 志chí 修tu 中trung 初sơ 厭yếm 相tương 見kiến 彼bỉ 有hữu 為vi 多đa 過quá 是thị 對đối 礙ngại 法pháp 故cố 厭yếm 之chi 後hậu 無vô 有hữu 下hạ 證chứng 性tánh 由do 了liễu 有hữu 為vi 自tự 性tánh 。 同đồng 相tương/tướng 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 便tiện 能năng 滅diệt 於ư 對đối 礙ngại 而nhi 與dữ 理lý 冥minh (# 初sơ 厭yếm 相tương/tướng 者giả 前tiền 勇dũng 修tu 中trung 先tiên 知tri 後hậu 厭yếm 今kim 丈trượng 夫phu 志chí 修tu 先tiên 厭yếm 後hậu 證chứng 明minh 漸tiệm 勝thắng 也dã )# 。

而nhi 恆hằng 起khởi 大đại 悲bi 不bất 捨xả 眾chúng 生sanh 。 即tức 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 現hiện 前tiền 名danh 無Vô 障Chướng 礙Ngại 。 智trí 光quang 明minh 成thành 就tựu 如như 是thị 。 智trí 光quang 明minh 已dĩ 。 雖tuy 修tu 習tập 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 因nhân 緣duyên 而nhi 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 中trung 雖tuy 觀quán 有hữu 為vi 法pháp 。 自tự 性tánh 寂tịch 滅diệt 。 亦diệc 不bất 住trụ 寂tịch 滅diệt 。 中trung 以dĩ 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 未vị 圓viên 滿mãn 故cố 。

第đệ 二nhị 修tu 勝thắng 者giả 謂vị 不bất 住trụ 勝thắng 相tướng 現hiện 前tiền 。 故cố 有hữu 三tam 種chủng 勝thắng 一nhất 初sơ 二nhị 句cú 明minh 般Bát 若Nhã 因nhân 勝thắng 以dĩ 是thị 不bất 住trụ 所sở 以dĩ 躡niếp 前tiền 大đại 智trí 而nhi 起khởi 悲bi 故cố 二nhị 即tức 得đắc 下hạ 般Bát 若Nhã 體thể 現hiện 勝thắng 般Bát 若Nhã 是thị 通thông 名danh 無Vô 障Chướng 礙Ngại 。 智trí 是thị 別biệt 稱xưng 無vô 礙ngại 佛Phật 智trí 。 雖tuy 未vị 成thành 就tựu 今kim 般Bát 若Nhã 能năng 照chiếu 此thử 智trí 此thử 智trí 前tiền 相tương/tướng 名danh 曰viết 光Quang 明Minh 。 光quang 明minh 即tức 門môn 也dã 三tam 成thành 就tựu 如như 是thị 。 下hạ 明minh 般Bát 若Nhã 用dụng 勝thắng 亦diệc 是thị 不bất 住trụ 之chi 相tướng 謂vị 上thượng 二nhị 句cú 涉thiệp 事sự 不bất 失thất 理lý 故cố 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 後hậu 二nhị 句cú 見kiến 理lý 不bất 壞hoại 事sự 故cố 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 即tức 有hữu 為vi 涅Niết 槃Bàn 平bình 等đẳng 。 證chứng 故cố 以dĩ 菩Bồ 提Đề 下hạ 不bất 住trụ 所sở 為vi 智trí 慧tuệ 助trợ 道đạo 未vị 滿mãn 足túc 故cố 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 功công 德đức 助trợ 道đạo 未vị 滿mãn 足túc 故cố 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 又hựu 俱câu 未vị 滿mãn 故cố 俱câu 不bất 住trụ 廣quảng 如như 淨tịnh 名danh 下hạ 卷quyển 大đại 品phẩm 中trung 亦diệc 云vân 菩Bồ 薩Tát 念niệm 言ngôn 今kim 是thị 行hành 時thời 非phi 證chứng 時thời 故cố 即tức 此thử 所sở 為vi 亦diệc 是thị 所sở 以dĩ (# 又hựu 俱câu 未vị 滿mãn 者giả 即tức 淨tịnh 名danh 第đệ 三tam 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 品phẩm 眾chúng 香hương 菩Bồ 薩Tát 欲dục 歸quy 本bổn 國quốc 白bạch 佛Phật 求cầu 法Pháp 云vân 唯dụy 然nhiên 世Thế 尊Tôn 。 願nguyện 賜tứ 少thiểu 法Pháp 。 還hoàn 於ư 彼bỉ 土độ 。 當đương 念niệm 如Như 來Lai 。 佛Phật 告cáo 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 有hữu 盡tận 無vô 盡tận 。 解giải 脫thoát 法Pháp 門môn 。 汝nhữ 等đẳng 當đương 學học 。 何hà 謂vị 為vi 盡tận 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 何hà 謂vị 無vô 盡tận 。 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。 如như 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 何hà 謂vị 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 謂vị 不bất 離ly 大đại 慈từ 。 不bất 捨xả 大đại 悲bi 。 發phát 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 心tâm 而nhi 不bất 忽hốt 忘vong 。 乃nãi 至chí 云vân 以dĩ 大Đại 乘Thừa 教giáo 。 成thành 菩Bồ 薩Tát 僧Tăng 。 心tâm 無vô 故cố 逸dật 不bất 失thất 眾chúng 善thiện 。 行hành 如như 此thử 法Pháp 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 何hà 謂vị 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 謂vị 修tu 學học 空không 。 不bất 以dĩ 空không 為vi 證chứng 。 修tu 學học 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 不bất 以dĩ 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 為vi 證chứng 。 乃nãi 至chí 云vân 觀quán 諸chư 法pháp 虛hư 妄vọng 。 無vô 我ngã 無vô 人nhân 。 無vô 主chủ 無vô 相tướng 。 本bổn 願nguyện 未vị 滿mãn 。 而nhi 不bất 虛hư 福phước 德đức 。 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 。 修tu 如như 此thử 法Pháp 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 又hựu 具cụ 福phước 德đức 故cố 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 具cụ 智trí 慧tuệ 故cố 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 大đại 慈từ 悲bi 故cố 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 滿mãn 本bổn 願nguyện 故cố 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 集tập 法pháp 藥dược 故cố 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 隨tùy 授thọ 藥dược 故cố 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 知tri 眾chúng 生sanh 病bệnh 故cố 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 滅diệt 眾chúng 生sanh 病bệnh 故cố 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 釋thích 曰viết 然nhiên 淨tịnh 名danh 意ý 但đãn 揀giản 二Nhị 乘Thừa 謂vị 二Nhị 乘Thừa 盡tận 有hữu 住trụ 無vô 有hữu 為vi 三tam 相tương/tướng 故cố 名danh 為vi 盡tận 無vô 為vi 無vô 相tướng 。 故cố 名danh 為vi 住trụ 若nhược 盡tận 若nhược 住trụ 即tức 是thị 有hữu 礙ngại 不bất 盡tận 不bất 住trụ 為vi 無vô 礙ngại 法pháp 然nhiên 是thị 一nhất 法pháp 就tựu 事sự 相tướng 分phần/phân 故cố 為vi 二nhị 別biệt 盡tận 有hữu 即tức 無vô 起khởi 行hành 修tu 德đức 之chi 地địa 住trụ 無vô 即tức 絕tuyệt 慈từ 悲bi 化hóa 道đạo 之chi 能năng 是thị 故cố 大Đại 士Sĩ 。 並tịnh 不bất 為vi 也dã 而nhi 彼bỉ 經kinh 文văn 先tiên 正chánh 釋thích 不bất 住trụ 不bất 盡tận 後hậu 又hựu 具cụ 福phước 德đức 下hạ 釋thích 不bất 住trụ 不bất 盡tận 所sở 以dĩ 謂vị 夫phu 德đức 之chi 積tích 也dã 必tất 涉thiệp 有hữu 津tân 若nhược 住trụ 無vô 為vi 則tắc 功công 德đức 不bất 具cụ 具cụ 智trí 慧tuệ 故cố 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 者giả 智trí 之chi 明minh 也dã 必tất 由do 廣quảng 博bác 若nhược 廢phế 捨xả 有hữu 為vi 則tắc 智trí 慧tuệ 不bất 具cụ 故cố 大đại 悲bi 不bất 盡tận 然nhiên 彼bỉ 文văn 廣quảng 故cố 指chỉ 其kỳ 文văn 若nhược 望vọng 此thử 經Kinh 但đãn 是thị 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 之chi 義nghĩa 耳nhĩ 闕khuyết 於ư 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 之chi 義nghĩa 今kim 疏sớ/sơ 向hướng 云vân 功công 德đức 助trợ 道đạo 未vị 滿mãn 足túc 故cố 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 即tức 全toàn 同đồng 淨tịnh 名danh 文văn 意ý 言ngôn 智trí 慧tuệ 助trợ 道đạo 未vị 滿mãn 足túc 故cố 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 者giả 則tắc 側trắc 用dụng 淨tịnh 名danh 彼bỉ 具cụ 智trí 慧tuệ 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 以dĩ 盡tận 有hữu 為vi 不bất 成thành 廣quảng 智trí 故cố 不bất 盡tận 矣hĩ 今kim 以dĩ 住trụ 有hữu 為vi 不bất 成thành 深thâm 智trí 故cố 不bất 住trụ 矣hĩ 則tắc 是thị 具cụ 智trí 慧tuệ 故cố 。 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 具cụ 大đại 悲bi 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 義nghĩa 耳nhĩ 言ngôn 又hựu 俱câu 未vị 滿mãn 故cố 俱câu 不bất 住trụ 者giả 謂vị 應ưng 反phản 上thượng 智trí 慧tuệ 助trợ 道đạo 未vị 滿mãn 足túc 故cố 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 功công 德đức 助trợ 道đạo 未vị 滿mãn 足túc 故cố 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 謂vị 若nhược 住trụ 無vô 為vi 不bất 成thành 種chủng 智trí 是thị 為vi 不bất 入nhập 生sanh 死tử 大đại 海hải 。 則tắc 不bất 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 。 智trí 寶bảo 若nhược 住trụ 有hữu 為vi 。 自tự 淪luân 生sanh 死tử 安an 能năng 成thành 就tựu 諸chư 佛Phật 。 功công 德đức 亦diệc 是thị 具cụ 大đại 智trí 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 具cụ 大đại 悲bi 故cố 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 謂vị 若nhược 住trụ 涅Niết 槃Bàn 非phi 是thị 亡vong 緣duyên 之chi 智trí 若nhược 住trụ 生sanh 死tử 非phi 無vô 愛ái 見kiến 之chi 悲bi 餘dư 義nghĩa 至chí 下hạ 當đương 釋thích 大đại 品phẩm 中trung 下hạ 亦diệc 成thành 上thượng 義nghĩa 若nhược 是thị 證chứng 時thời 住trụ 無vô 為vi 也dã 故cố 七thất 地địa 云vân 雖tuy 行hành 實thật 際tế 而nhi 。 不bất 作tác 證chứng 即tức 此thử 所sở 為vi 者giả 所sở 為vi 成thành 智trí 慧tuệ 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 等đẳng 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 有hữu 智trí 慧tuệ 故cố 。 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 也dã 餘dư 可khả 例lệ 知tri )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 現Hiện 前Tiền 地Địa 。 得đắc 入nhập 空Không 三Tam 昧Muội 。 自tự 性Tánh 空Không 三Tam 昧Muội 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空Không 三Tam 昧Muội 。 第Đệ 一Nhất 空Không 三Tam 昧Muội 。 大Đại 空Không 三Tam 昧Muội 。 合Hợp 空Không 三Tam 昧Muội 。 起khởi 空không 三tam 昧muội 如Như 實Thật 不Bất 分Phân 別Biệt 空Không 三Tam 昧Muội 。 不bất 捨xả 離ly 空không 三tam 昧muội 。 離Ly 不Bất 離Ly 空Không 三Tam 昧Muội 。

第đệ 三Tam 明Minh 三tam 昧muội 勝thắng 中trung 二nhị 先tiên 明minh 空không 定định 後hậu 如như 是thị 十thập 無vô 相tướng 下hạ 例lệ 顯hiển 餘dư 二nhị 前tiền 中trung 復phục 二nhị 先tiên 舉cử 十thập 上thượng 首thủ 後hậu 此thử 菩Bồ 薩Tát 下hạ 總tổng 結kết 多đa 門môn 今kim 初sơ 十thập 中trung 論luận 分phân 為vi 四tứ 一nhất 除trừ 第đệ 四tứ 前tiền 五ngũ 名danh 觀quán 二nhị 以dĩ 第đệ 四tứ 名danh 不bất 放phóng 逸dật 三tam 以dĩ 第đệ 七thất 名danh 得đắc 增tăng 上thượng 四tứ 以dĩ 餘dư 三tam 名danh 為vi 因nhân 事sự 今kim 初sơ 觀quán 是thị 觀quán 解giải 前tiền 三tam 就tựu 相tương/tướng 觀quán 空không 一nhất 入nhập 空không 者giả 是thị 人nhân 空không 亦diệc 是thị 總tổng 句cú 二nhị 即tức 法pháp 空không 三tam 即tức 取thủ 前tiền 二nhị 空không 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 觀quán 。 之chi 亦diệc 空không 後hậu 二nhị 就tựu 實thật 觀quán 空không 謂vị 四tứ 觀quán 本bổn 識thức 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 包bao 含hàm 無vô 外ngoại 故cố 云vân 大đại 空không 五ngũ 觀quán 七thất 轉chuyển 識thức 不bất 離ly 如Như 來Lai 藏tạng 和hòa 合hợp 而nhi 起khởi 皆giai 無vô 自tự 體thể 故cố 云vân 合hợp 空không 楞lăng 伽già 云vân 七thất 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 心tâm 俱câu 和hòa 合hợp 生sanh 又hựu 云vân 不bất 壞hoại 相tương/tướng 有hữu 八bát 無vô 相tướng 。 亦diệc 無vô 相tướng 也dã (# 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 遠viễn 公công 云vân 大đại 者giả 寬khoan 廣quảng 廣quảng 謂vị 真chân 識thức 體thể 中trung 統thống 含hàm 法Pháp 界Giới 恆Hằng 沙sa 佛Phật 法Pháp 同đồng 體thể 平bình 等đẳng 。 相tương/tướng 叅# 而nhi 起khởi 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 別biệt 守thủ 自tự 性tánh 是thị 故cố 名danh 空không 隨tùy 順thuận 法Pháp 界Giới 無vô 門môn 不bất 在tại 故cố 名danh 大đại 空không 五ngũ 觀quán 等đẳng 者giả 即tức 真chân 識thức 之chi 用dụng 用dụng 而nhi 常thường 寂tịch 故cố 說thuyết 為vi 空không 故cố 疏sớ/sơ 云vân 皆giai 無vô 自tự 體thể 即tức 是thị 空không 義nghĩa 楞lăng 伽già 云vân 下hạ 問vấn 明minh 已dĩ 引dẫn 十thập 忍nhẫn 更cánh 明minh )# 二nhị 不bất 放phóng 逸dật 者giả 。 依y 解giải 起khởi 行hàng 行hàng 修tu 究cứu 竟cánh 故cố 名danh 第đệ 一nhất 論luận 。 云vân 分phân 別biệt 善thiện 修tu 行hành 故cố 自tự 分phân 第đệ 一nhất 也dã 修tu 行hành 無vô 厭yếm 足túc 。 故cố 勝thắng 進tiến 第đệ 一nhất 也dã (# 依y 解giải 起khởi 行hành 者giả 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 釋thích 論luận 中trung 不bất 放phóng 逸dật 言ngôn 所sở 作tác 究cứu 竟cánh 。 離ly 放phóng 逸dật 過quá 故cố 二nhị 即tức 復phục 由do 此thử 修tu 究cứu 竟cánh 故cố 經kinh 稱xưng 第đệ 一nhất 下hạ 引dẫn 論luận 釋thích )# 三tam 得đắc 增tăng 上thượng 者giả 因nhân 修tu 成thành 德đức 功công 德đức 起khởi 故cố 四tứ 因nhân 事sự 者giả 依y 德đức 起khởi 用dụng 故cố 有hữu 三tam 種chủng 用dụng 初sơ 一nhất 自tự 利lợi 名danh 智trí 障chướng 淨tịnh 因nhân 事sự 謂vị 分phân 別biệt 是thị 智trí 障chướng 今kim 得đắc 如như 實thật 空không 能năng 淨tịnh 分phân 別biệt 後hậu 二nhị 利lợi 他tha 一nhất 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 因nhân 事sự 依y 空không 起khởi 悲bi 故cố 不bất 捨xả 離ly 二nhị 願nguyện 取thủ 有hữu 因nhân 事sự 由do 得đắc 空không 故cố 故cố 離ly 染nhiễm 隨tùy 順thuận 有hữu 故cố 不bất 離ly 諸chư 有hữu 上thượng 依y 論luận 解giải 已dĩ 為vi 深thâm 妙diệu (# 四tứ 因nhân 事sự 者giả 依y 德đức 起khởi 用dụng 是thị 釋thích 因nhân 義nghĩa 德đức 是thị 用dụng 因nhân 分phân 別biệt 為vi 智trí 障chướng 者giả 即tức 分phân 別biệt 因nhân 緣duyên 。 相tương/tướng 也dã )# 又hựu 此thử 十thập 空không 與dữ 涅Niết 槃Bàn 十thập 一nhất 空không 多đa 同đồng 少thiểu 異dị 更cánh 依y 釋thích 之chi 前tiền 八bát 證chứng 實thật 空không 後hậu 二nhị 起khởi 用dụng 空không 故cố 入nhập 空không 即tức 彼bỉ 內nội 空không 外ngoại 空không 內nội 外ngoại 十thập 一nhất 入nhập 故cố 自tự 性tánh 即tức 性tánh 空không 非phi 今kim 始thỉ 無vô 故cố 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 名danh 義nghĩa 全toàn 同đồng 第đệ 一nhất 空không 者giả 彼bỉ 名danh 空không 空không 謂vị 前tiền 空không 但đãn 空không 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 今kim 明minh 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 本bổn 來lai 自tự 空không 故cố 彼bỉ 經Kinh 云vân 是thị 有hữu 是thị 無vô 是thị 名danh 空không 空không 是thị 是thị 非phi 是thị 是thị 是thị 名danh 空không 空không 謂vị 是thị 非phi 亦diệc 當đương 體thể 空không 故cố 如như 是thị 空không 空không 乃nãi 是thị 二Nhị 乘Thừa 所sở 迷mê 沒một 處xứ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 通thông 達đạt 少thiểu 分phần 故cố 名danh 第đệ 一nhất 今kim 亦diệc 約ước 少thiểu 分phần 也dã 大đại 空không 名danh 同đồng 彼bỉ 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 合hợp 即tức 內nội 外ngoại 空không 也dã 合hợp 無vô 合hợp 故cố 起khởi 即tức 有hữu 為vi 空không 八bát 即tức 無vô 為vi 空không 如như 實thật 即tức 無vô 為vi 故cố 不bất 捨xả 等đẳng 二nhị 名danh 義nghĩa 俱câu 別biệt 若nhược 欲dục 會hội 者giả 九cửu 即tức 無vô 始thỉ 空không 無vô 始thỉ 不bất 離ly 生sanh 死tử 。 而nhi 即tức 空không 故cố 十thập 即tức 無vô 所sở 有hữu 。 空không 謂vị 離ly 與dữ 不bất 離ly 皆giai 無vô 所sở 有hữu 。 故cố (# 又hựu 此thử 十thập 者giả 經kinh 當đương 第đệ 十thập 六lục 南nam 經kinh 十thập 五ngũ 疏sớ/sơ 當đương 第đệ 六lục 為vi 答đáp 修tu 捨xả 果quả 故cố 迦ca 業nghiệp 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 云vân 何hà 。 名danh 空không 佛Phật 言ngôn 善thiện 男nam 子tử 空không 者giả 所sở 謂vị 內nội 空không 外ngoại 空không 內nội 外ngoại 空không 有hữu 為vi 空không 無vô 為vi 空không 無vô 始thỉ 空không 性tánh 空không 無vô 所sở 有hữu 。 空không 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 空không 空không 大đại 空không 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 前tiền 十thập 相tương/tướng 空không 後hậu 一nhất 真chân 空không 就tựu 彼bỉ 妄vọng 情tình 所sở 取thủ 法pháp 中trung 以dĩ 明minh 空không 義nghĩa 名danh 為vi 相tương/tướng 空không 就tựu 真chân 實thật 中trung 以dĩ 辨biện 空không 義nghĩa 名danh 曰viết 真chân 空không 亦diệc 得đắc 說thuyết 言ngôn 前tiền 十thập 境cảnh 空không 後hậu 一nhất 智trí 空không 真chân 智trí 空không 矣hĩ 於ư 妄vọng 分phân 齊tề 情tình 外ngoại 有hữu 法pháp 破phá 之chi 顯hiển 寂tịch 故cố 於ư 十thập 種chủng 就tựu 境cảnh 明minh 空không 據cứ 實thật 以dĩ 求cầu 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 即tức 真chân 心tâm 真chân 心tâm 體thể 寂tịch 故cố 後hậu 一nhất 種chủng 就tựu 智trí 說thuyết 空không 故cố 地địa 論luận 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 說thuyết 自tự 體thể 空không 名danh 智trí 自tự 空không 就tựu 前tiền 十thập 中trung 初sơ 八bát 以dĩ 無vô 破phá 有hữu 為vi 空không 第đệ 九cửu 以dĩ 有hữu 遣khiển 無vô 為vi 空không 第đệ 十thập 以dĩ 其kỳ 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 雙song 持trì 有hữu 無vô 名danh 之chi 為vi 空không 。 與dữ 地địa 經kinh 十thập 平bình 等đẳng 同đồng 就tựu 前tiền 八bát 中trung 前tiền 七thất 名danh 其kỳ 眾chúng 生sanh 及cập 法pháp 無vô 性tánh 故cố 空không 後hậu 一nhất 明minh 其kỳ 眾chúng 生sanh 及cập 法pháp 無vô 相tướng 故cố 空không 因nhân 緣duyên 假giả 中trung 而nhi 明minh 無vô 性tánh 名danh 無vô 性tánh 空không 畢tất 竟cánh 空không 中trung 。 無vô 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 名danh 無vô 相tướng 空không 就tựu 前tiền 七thất 中trung 初sơ 六lục 明minh 其kỳ 眾chúng 生sanh 無vô 性tánh 即tức 是thị 生sanh 空không 後hậu 一nhất 明minh 其kỳ 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。 即tức 是thị 法pháp 空không 復phục 前tiền 六lục 中trung 初sơ 五ngũ 就tựu 其kỳ 現hiện 在tại 觀quán 空không 後hậu 一nhất 就tựu 其kỳ 過quá 去khứ 觀quán 空không 現hiện 中trung 初sơ 三tam 就tựu 內nội 外ngoại 事sự 以dĩ 觀quán 空không 理lý 後hậu 二nhị 就tựu 其kỳ 有hữu 為vi 無vô 為vi 法Pháp 。 相tương/tướng 觀quán 空không 就tựu 前tiền 三tam 中trung 眾chúng 生sanh 名danh 內nội 非phi 情tình 為vi 外ngoại 就tựu 內nội 法pháp 中trung 觀quán 無vô 神thần 主chủ 眾chúng 生sanh 壽thọ 命mạng 。 名danh 為vi 內nội 空không 外ngoại 空không 法pháp 體thể 觀quán 彼bỉ 外ngoại 法pháp 非phi 我ngã 我ngã 所sở 故cố 。 名danh 外ngoại 空không 等đẳng （# 云vân 云vân ）# 其kỳ 無vô 始thỉ 空không 經Kinh 云vân 菩Bồ 薩Tát 見kiến 生sanh 死tử 無vô 始thỉ 皆giai 悉tất 空không 寂tịch 。 所sở 謂vị 空không 者giả 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 皆giai 悉tất 空không 寂tịch 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 眾chúng 生sanh 壽thọ 命mạng 。 三Tam 寶Bảo 佛Phật 性tánh 及cập 無vô 為vi 法pháp 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 觀quán 無vô 始thỉ 空không 第đệ 一nhất 空không 者giả 此thử 當đương 第đệ 十thập 遠viễn 公công 云vân 是thị 有hữu 是thị 無vô 乃nãi 就tựu 詮thuyên 辨biện 理lý 是thị 有hữu 牒điệp 前tiền 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 以dĩ 有hữu 破phá 無vô 故cố 言ngôn 是thị 有hữu 是thị 無vô 牒điệp 前tiền 八bát 空không 以dĩ 前tiền 八bát 空không 中trung 以dĩ 無vô 破phá 有hữu 故cố 曰viết 是thị 無vô 就tựu 此thử 有hữu 無vô 以dĩ 說thuyết 空không 義nghĩa 故cố 曰viết 空không 空không 。 是thị 是thị 非phi 是thị 是thị 是thị 名danh 空không 空không 者giả 破phá 詮thuyên 顯hiển 理lý 前tiền 句cú 雖tuy 復phục 就tựu 詮thuyên 辨biện 理lý 非phi 留lưu 彼bỉ 詮thuyên 故cố 復phục 破phá 云vân 是thị 向hướng 有hữu 是thị 向hướng 無vô 是thị 兩lưỡng 俱câu 非phi 是thị 方phương 名danh 空không 空không 非phi 留lưu 有hữu 無vô 說thuyết 為vi 空không 空không 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。 已dĩ 如như 上thượng 辨biện 因nhân 緣duyên 諸chư 法pháp 。 有hữu 無vô 同đồng 體thể 故cố 說thuyết 無vô 為vi 有hữu 說thuyết 有hữu 為vi 無vô 無vô 為vi 有hữu 故cố 有hữu 即tức 非phi 有hữu 有hữu 即tức 無vô 故cố 無vô 即tức 非phi 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 故cố 。 曰viết 空không 空không 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 下hạ 就tựu 人nhân 顯hiển 勝thắng 如như 是thị 下hạ 寄ký 對đối 顯hiển 異dị 毗tỳ 曇đàm 論luận 中trung 說thuyết 聲Thanh 聞Văn 人nhân 先tiên 觀quán 五ngũ 陰ấm 非phi 我ngã 我ngã 所sở 直trực 名danh 為vi 空không 後hậu 觀quán 前tiền 智trí 亦diệc 復phục 非phi 是thị 。 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。 故cố 曰viết 空không 空không 。 成thành 實thật 論luận 中trung 先tiên 觀quán 生sanh 法pháp 空không 無vô 自tự 性tánh 空không 。 無vô 自tự 性tánh 直trực 名danh 為vi 空không 後hậu 觀quán 前tiền 智trí 亦diệc 空không 無vô 性tánh 故cố 曰viết 空không 空không 。 今kim 此thử 所sở 論luận 離ly 有hữu 無vô 相tướng 。 故cố 曰viết 不bất 同đồng 上thượng 來lai 十thập 空không 與dữ 地địa 論luận 十thập 法pháp 互hỗ 出xuất 其kỳ 義nghĩa 相tương 似tự 彼bỉ 中trung 初sơ 一nhất 總tổng 相tương/tướng 明minh 空không 餘dư 九cửu 是thị 別biệt 別biệt 中trung 初sơ 七thất 以dĩ 無vô 破phá 有hữu 同đồng 此thử 初sơ 八bát 彼bỉ 中trung 第đệ 八bát 以dĩ 有hữu 破phá 無vô 同đồng 此thử 第đệ 九cửu 彼bỉ 中trung 後hậu 一nhất 以dĩ 雙song 非phi 破phá 有hữu 無vô 同đồng 此thử 空không 空không 也dã 釋thích 曰viết 上thượng 皆giai 遠viễn 公công 之chi 意ý 以dĩ 十thập 一nhất 空không 會hội 十thập 平bình 等đẳng 今kim 將tương 十thập 一nhất 空không 以dĩ 會hội 十thập 空không 義nghĩa 則tắc 全toàn 別biệt 然nhiên 此thử 十thập 空không 由do 前tiền 平bình 等đẳng 加gia 行hành 而nhi 成thành 故cố 二nhị 處xứ 多đa 同đồng 互hỗ 證chứng 皆giai 得đắc 然nhiên 遠viễn 公công 釋thích 義nghĩa 於ư 理lý 無vô 乖quai 消tiêu 於ư 經kinh 文văn 乃nãi 成thành 曲khúc 巧xảo 又hựu 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 唯duy 屬thuộc 生sanh 空không 義nghĩa 成thành 太thái 屙# 又hựu 總tổng 取thủ 前tiền 有hữu 無vô 釋thích 於ư 空không 空không 亦diệc 經kinh 無vô 我ngã 攝nhiếp 今kim 疏sớ/sơ 釋thích 空không 空không 而nhi 文văn 中trung 五ngũ 初sơ 牒điệp 名danh 對đối 經kinh 二nhị 謂vị 前tiền 空không 下hạ 畧lược 釋thích 三tam 故cố 彼bỉ 下hạ 引dẫn 經kinh 四tứ 謂vị 是thị 下hạ 釋thích 經kinh 亦diệc 當đương 體thể 空không 者giả 釋thích 經kinh 是thị 是thị 非phi 是thị 是thị 是thị 名danh 空không 空không 義nghĩa 謂vị 非phi 但đãn 有hữu 無vô 是thị 非phi 。 亦diệc 爾nhĩ 謂vị 空không 有hữu 兩lưỡng 亡vong 為vi 是thị 計kế 是thị 即tức 是thị 故cố 名danh 是thị 是thị 即tức 上thượng 空không 字tự 而nhi 不bất 礙ngại 雙song 存tồn 故cố 此thử 是thị 是thị 即tức 非phi 是thị 是thị 即tức 下hạ 空không 字tự 故cố 言ngôn 空không 空không 斯tư 則tắc 是thị 即tức 非phi 故cố 非phi 是thị 非phi 即tức 是thị 故cố 非phi 非phi 故cố 疏sớ/sơ 云vân 是thị 非phi 亦diệc 當đương 體thể 空không 耳nhĩ 五ngũ 如như 是thị 下hạ 歎thán 勝thắng 然nhiên 經kinh 有hữu 二nhị 句cú 今kim 疏sớ/sơ 經kinh 前tiền 畧lược 釋thích 是thị 經Kinh 上thượng 句cú 意ý 經Kinh 云vân 是thị 有hữu 是thị 無vô 是thị 名danh 空không 空không 者giả 意ý 云vân 即tức 空không 是thị 有hữu 即tức 有hữu 是thị 無vô 故cố 云vân 是thị 有hữu 是thị 無vô 無vô 既ký 是thị 有hữu 則tắc 無vô 非phi 無vô 矣hĩ 故cố 云vân 空không 空không 既ký 即tức 有hữu 是thị 空không 則tắc 空không 亦diệc 非phi 空không 故cố 云vân 空không 空không 正chánh 同đồng 十thập 平bình 等đẳng 中trung 有hữu 無vô 不bất 二nhị 故cố 平bình 等đẳng 也dã 由do 不bất 二nhị 故cố 雙song 存tồn 由do 非phi 不bất 二nhị 故cố 雙song 奪đoạt 故cố 今kim 疏sớ/sơ 云vân 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 本bổn 來lai 自tự 空không 以dĩ 有hữu 即tức 無vô 故cố 有hữu 空không 矣hĩ 空không 即tức 有hữu 故cố 是thị 空không 空không 矣hĩ 是thị 以dĩ 遣khiển 空không 總tổng 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 以dĩ 重trọng/trùng 空không 遣khiển 空không 如như 淨tịnh 名danh 云vân 唯duy 有hữu 空không 病bệnh 。 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 中trung 論luận 云vân 諸chư 佛Phật 說thuyết 空không 法pháp 為vi 離ly 於ư 有hữu 見kiến 若nhược 復phục 見kiến 有hữu 空không 諸chư 佛Phật 所sở 不bất 化hóa 二nhị 以dĩ 有hữu 遣khiển 空không 謂vị 空không 即tức 是thị 有hữu 故cố 非phi 空không 也dã 故cố 經Kinh 云vân 色sắc 即tức 是thị 空không 。 非phi 色sắc 滅diệt 空không 。 故cố 空không 非phi 空không 也dã 是thị 則tắc 不bất 異dị 有hữu 之chi 空không 則tắc 空không 非phi 空không 不bất 異dị 空không 之chi 有hữu 則tắc 有hữu 非phi 有hữu 今kim 正chánh 取thủ 空không 非phi 空không 義nghĩa 由do 空không 非phi 空không 即tức 是thị 有hữu 非phi 有hữu 義nghĩa 又hựu 空không 故cố 非phi 有hữu 重trọng 言ngôn 空không 故cố 非phi 空không 又hựu 空không 故cố 不bất 礙ngại 空không 重trọng/trùng 言ngôn 空không 故cố 不bất 礙ngại 有hữu 非phi 空không 非phi 有hữu 。 能năng 空không 能năng 有hữu 雙song 融dung 互hỗ 泯mẫn 自tự 在tại 無vô 礙ngại 。 是thị 故cố 十Thập 地Địa 通thông 達đạt 少thiểu 分phần 豈khởi 是thị 二Nhị 乘Thừa 之chi 所sở 能năng 知tri 。 故cố 言ngôn 第đệ 一nhất 今kim 此thử 地Địa 中trung 。 亦diệc 約ước 少thiểu 分phần 者giả 通thông 妨phương 妨phương 云vân 既ký 言ngôn 十Thập 地Địa 通thông 其kỳ 少thiểu 分phần 今kim 此thử 六lục 地địa 云vân 何hà 證chứng 得đắc 。 今kim 此thử 地Địa 中trung 。 亦diệc 約ước 少thiểu 分phần 耳nhĩ 餘dư 文văn 可khả 思tư )# 。

此thử 菩Bồ 薩Tát 得đắc 如như 是thị 。 十thập 空không 三tam 昧muội 門môn 為vi 首thủ 百bách 千thiên 空không 三tam 昧muội 皆giai 悉tất 現hiện 前tiền 。 如như 是thị 十thập 無vô 相tướng 十thập 無Vô 願Nguyện 三Tam 昧Muội 。 門môn 為vi 首thủ 百bách 千thiên 無vô 相tướng 無vô 願nguyện 。 三tam 昧muội 門môn 皆giai 悉tất 現hiện 前tiền 。

餘dư 結kết 等đẳng 可khả 知tri 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 鈔Sao 會Hội 本Bổn 第Đệ 三Tam 十Thập 七Thất 之Chi 六Lục

音âm 釋thích

數sác 數sác

(# 生sanh 角giác 切thiết 音âm 朔sóc 頻tần 數sác 也dã )# 。

大đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 會hội 本bổn 第đệ 三tam 十thập 七thất 之chi 七thất 。 法pháp 二nhị 。

唐Đường 于Vu 闐Điền 國Quốc 三Tam 藏Tạng 沙Sa 門Môn 實Thật 叉Xoa 難Nan 陀Đà 譯dịch

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn 述thuật

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 現Hiện 前Tiền 地Địa 。 復phục 更cánh 修tu 習tập 。 滿mãn 足túc 不bất 可khả 壞hoại 心tâm 決quyết 定định 心tâm 純thuần 善thiện 心tâm 甚thậm 深thâm 心tâm 不bất 退thoái 轉chuyển 。 心tâm 不bất 休hưu 息tức 心tâm 廣quảng 大đại 心tâm 無vô 邊biên 心tâm 求cầu 智trí 心tâm 方phương 便tiện 慧tuệ 相tương 應ứng 心tâm 。 皆giai 悉tất 圓viên 滿mãn 。

第đệ 四tứ 不bất 壞hoại 心tâm 果quả 此thử 下hạ 二nhị 段đoạn 亦diệc 即tức 攝nhiếp 隨tùy 順thuận 堅kiên 固cố 一nhất 切thiết 善thiện 根căn 。 廻hồi 向hướng 此thử 為vi 進tiến 善thiện 後hậu 起khởi 大đại 行hành 今kim 初sơ 不bất 壞hoại 心tâm 者giả 。 由do 障chướng 滅diệt 行hành 成thành 若nhược 智trí 若nhược 悲bi 皆giai 不bất 退thoái 壞hoại (# 今kim 初sơ 不bất 壞hoại 心tâm 者giả 。 言ngôn 由do 障chướng 滅diệt 即tức 第đệ 一nhất 果quả 行hành 成thành 是thị 第đệ 二nhị 果quả 若nhược 智trí 第đệ 三tam 第đệ 一nhất 若nhược 悲bi 即tức 第đệ 二nhị 也dã )# 文văn 有hữu 十thập 句cú 初sơ 總tổng 餘dư 別biệt 別biệt 有hữu 九cửu 種chủng 不bất 壞hoại 一nhất 信tín 理lý 決quyết 定định 二nhị 行hành 堪kham 調điều 柔nhu 三tam 不bất 怖bố 甚thậm 深thâm 四tứ 自tự 乘thừa 不bất 退thoái 五ngũ 勝thắng 進tiến 無vô 息tức 六lục 泯mẫn 絕tuyệt 自tự 他tha 七thất 利lợi 生sanh 無vô 邊biên 八bát 上thượng 來lai 地địa 智trí 九cửu 巧xảo 化hóa 眾chúng 生sanh 亦diệc 可khả 對đối 前tiền 十thập 三tam 昧muội 心tâm 以dĩ 明minh 不bất 壞hoại 恐khủng 厭yếm 繁phồn 文văn 九cửu 並tịnh 堅kiên 固cố 皆giai 云vân 不bất 壞hoại 十thập 皆giai 具cụ 足túc 名danh 悉tất 圓viên 滿mãn (# 亦diệc 可khả 對đối 前tiền 者giả 遠viễn 公công 云vân 此thử 九cửu 別biệt 句cú 即tức 十thập 空không 三tam 昧muội 以dĩ 法pháp 空không 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 合hợp 故cố 故cố 九cửu 攝nhiếp 十thập 九cửu 中trung 亦diệc 四tứ 初sơ 四tứ 就tựu 前tiền 觀quán 以dĩ 說thuyết 不bất 壞hoại 次thứ 一nhất 就tựu 前tiền 不bất 放phóng 逸dật 以dĩ 說thuyết 不bất 壞hoại 次thứ 一nhất 就tựu 前tiền 得đắc 增tăng 上thượng 以dĩ 說thuyết 不bất 壞hoại 後hậu 三tam 就tựu 前tiền 因nhân 事sự 以dĩ 說thuyết 不bất 壞hoại 今kim 初sơ 疏sớ/sơ 云vân 一nhất 信tín 理lý 決quyết 是thị 者giả 論luận 云vân 一nhất 信tín 觀quán 不bất 壞hoại 即tức 就tựu 前tiền 入nhập 空Không 三Tam 昧Muội 。 以dĩ 明minh 不bất 壞hoại 以dĩ 論luận 經kinh 前tiền 云vân 信tín 空không 三tam 昧muội 故cố 二nhị 疏sớ/sơ 云vân 行hành 堪kham 調điều 柔nhu 者giả 即tức 論luận 堪kham 受thọ 不bất 壞hoại 此thử 就tựu 前tiền 法pháp 空không 及cập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 空không 三tam 昧muội 以dĩ 說thuyết 不bất 壞hoại 取thủ 有hữu 心tâm 息tức 能năng 入nhập 法pháp 空không 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 故cố 。 論luận 云vân 堪kham 受thọ 於ư 空không 不bất 着trước 經Kinh 云vân 純thuần 善thiện 不bất 著trước 於ư 空không 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 疏sớ/sơ 加gia 行hành 字tự 即tức 前tiền 觀quán 二nhị 空không 之chi 行hành 三tam 即tức 論luận 云vân 於ư 密mật 處xứ 不bất 驚kinh 不bất 怖bố 。 不bất 壞hoại 就tựu 前tiền 大đại 空không 以dĩ 說thuyết 不bất 壞hoại 阿a 頼# 耶da 識thức 微vi 密mật 難nan 測trắc 名danh 為vi 密mật 處xứ 經Kinh 云vân 甚thậm 深thâm 於ư 密mật 能năng 入nhập 故cố 稱xưng 不bất 怖bố 四tứ 即tức 論luận 自tự 乘thừa 不bất 動động 不bất 壞hoại 就tựu 前tiền 合hợp 空không 以dĩ 明minh 不bất 壞hoại 行hành 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 自tự 乘thừa 不bất 退thoái 五ngũ 即tức 論luận 發phát 精tinh 進tấn 不bất 壞hoại 就tựu 前tiền 不bất 放phóng 逸dật 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空Không 三Tam 昧Muội 。 以dĩ 明minh 不bất 壞hoại 能năng 起khởi 行hành 脩tu 故cố 云vân 精tinh 進tấn 故cố 疏sớ/sơ 云vân 勝thắng 進tiến 無vô 息tức 六lục 即tức 論luận 離ly 慳san 嫉tật 破phá 戒giới 垢cấu 不bất 壞hoại 就tựu 前tiền 得đắc 增tăng 上thượng 起khởi 空không 三tam 昧muội 以dĩ 明minh 不bất 壞hoại 前tiền 就tựu 行hành 德đức 今kim 就tựu 斷đoạn 德đức 前tiền 約ước 利lợi 他tha 今kim 約ước 自tự 利lợi 然nhiên 論luận 經Kinh 云vân 淨tịnh 心tâm 故cố 約ước 斷đoạn 釋thích 今kim 經Kinh 云vân 廣quảng 大đại 心tâm 廣quảng 即tức 悲bi 心tâm 大đại 即tức 智trí 心tâm 是thị 二nhị 利lợi 心tâm 二nhị 心tâm 相tương/tướng 導đạo 故cố 泯mẫn 絕tuyệt 自tự 他tha 下hạ 三tam 不bất 壞hoại 就tựu 前tiền 三tam 種chủng 因nhân 事sự 以dĩ 明minh 不bất 壞hoại 但đãn 七thất 八bát 前tiền 卻khước 以dĩ 第đệ 六lục 總tổng 明minh 悲bi 智trí 今kim 七thất 八bát 別biệt 明minh 悲bi 智trí 前tiền 後hậu 俱câu 通thông 故cố 七thất 即tức 論luận 廣quảng 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 不bất 壞hoại 於ư 前tiền 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 因nhân 事sự 不bất 捨xả 離ly 空không 三tam 昧muội 明minh 不bất 壞hoại 八bát 即tức 論luận 上thượng 求cầu 勝thắng 解giải 脫thoát 不bất 壞hoại 就tựu 前tiền 智trí 障chướng 淨tịnh 因nhân 事sự 如Như 實Thật 不Bất 分Phân 別Biệt 空Không 三Tam 昧Muội 。 明minh 不bất 壞hoại 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 九cửu 即tức 論luận 化hóa 眾chúng 生sanh 行hành 不bất 壞hoại 就tựu 前tiền 願nguyện 取thủ 有hữu 因nhân 事sự 離Ly 不Bất 離Ly 空Không 三Tam 昧Muội 。 明minh 不bất 壞hoại 帶đái 空không 涉thiệp 有hữu 故cố 云vân 方phương 便tiện 相tương 應ứng 然nhiên 疏sớ/sơ 雖tuy 恐khủng 繁phồn 文văn 不bất 具cụ 配phối 屬thuộc 釋thích 文văn 之chi 中trung 皆giai 已dĩ 含hàm 具cụ )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 此thử 。 十thập 心tâm 順thuận 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 不bất 懼cụ 異dị 論luận 入nhập 諸chư 智trí 地địa 離ly 二Nhị 乘Thừa 道đạo 趣thú 於ư 佛Phật 智trí 。 諸chư 煩phiền 惱não 魔ma 無vô 能năng 沮trở 壞hoại 。 住trụ 於ư 菩Bồ 薩Tát 。 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。 於ư 空không 無vô 相tướng 。 無vô 願nguyện 法Pháp 中trung 。 皆giai 善thiện 修tu 習tập 方phương 便tiện 智trí 慧tuệ 。 恆hằng 共cộng 相tương 應ưng 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 常thường 行hành 不bất 捨xả 。

第đệ 五ngũ 自tự 在tại 力lực 勝thắng 中trung 二nhị 初sơ 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 後hậu 佛Phật 子tử 下hạ 結kết 其kỳ 分phân 齊tề 前tiền 中trung 十thập 句cú 初sơ 總tổng 不bất 懼cụ 下hạ 別biệt 總tổng 云vân 此thử 心tâm 者giả 此thử 前tiền 十thập 心tâm 順thuận 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 者giả 能năng 深thâm 入nhập 趣thú 向hướng 故cố 論luận 云vân 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 行hành 力lực 勝thắng 能năng 深thâm 入nhập 故cố 則tắc 知tri 此thử 前tiền 十thập 心tâm 皆giai 是thị 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 心tâm 也dã (# 順thuận 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 者giả 以dĩ 論luận 經Kinh 云vân 隨tùy 順thuận 成thành 就tựu 起khởi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 不bất 退thoái 轉chuyển 故cố 。 為vi 此thử 釋thích 此thử 隨tùy 順thuận 言ngôn 亦diệc 是thị 順thuận 忍nhẫn 順thuận 向hướng 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 故cố 。 以dĩ 經kinh 約ước 究cứu 竟cánh 故cố 直trực 順thuận 菩Bồ 提Đề )# 別biệt 中trung 九cửu 句cú 依y 上thượng 十thập 不bất 壞hoại 心tâm 而nhi 得đắc 自tự 在tại 。 趣thú 向hướng 一nhất 不bất 懼cụ 異dị 論luận 即tức 能năng 伏phục 他tha 力lực 二nhị 上thượng 入nhập 智trí 地địa 名danh 斷đoạn 疑nghi 力lực 得đắc 法Pháp 空không 故cố 三tam 自tự 乘thừa 不bất 動động 力lực 以dĩ 離ly 小tiểu 故cố 四tứ 密mật 處xứ 決quyết 信tín 力lực 趣thú 鏡kính 智trí 故cố 此thử 與dữ 前tiền 二nhị 前tiền 卻khước 者giả 此thử 二nhị 相tương/tướng 成thành 故cố 五ngũ 諸chư 魔ma 不bất 壞hoại 力lực 精tinh 進tấn 故cố 六lục 治trị 惑hoặc 堅kiên 固cố 力lực 住trụ 智trí 明minh 故cố 七thất 徧biến 治trị 力lực 具cụ 三tam 空không 故cố 處xứ 有hữu 不bất 染nhiễm 故cố 八bát 化hóa 生sanh 力lực 即tức 前tiền 第đệ 九cửu 方phương 便tiện 相tương 應ứng 九cửu 智trí 障chướng 淨tịnh 力lực 即tức 前tiền 上thượng 求cầu 智trí 地địa 前tiền 智trí 居cư 中trung 導đạo 二nhị 悲bi 故cố 此thử 智trí 居cư 後hậu 顯hiển 悲bi 智trí 相tương/tướng 異dị 故cố (# 即tức 能năng 伏phục 者giả 是thị 論luận 釋thích 義nghĩa 對đối 前tiền 總tổng 句cú 不bất 可khả 壞hoại 心tâm 及cập 決quyết 定định 心tâm 下hạ 諸chư 力lực 名danh 皆giai 是thị 論luận 文văn 二nhị 云vân 得đắc 法Pháp 空không 故cố 者giả 對đối 純thuần 善thiện 心tâm 以dĩ 前tiền 純thuần 善thiện 對đối 法pháp 空không 三tam 昧muội 故cố 然nhiên 初sơ 句cú 全toàn 牒điệp 經kinh 第đệ 二nhị 句cú 義nghĩa 牒điệp 經kinh 下hạ 七thất 句cú 不bất 牒điệp 經kinh 直trực 舉cử 論luận 文văn 三tam 對đối 前tiền 第đệ 四tứ 不bất 退thoái 轉chuyển 心tâm 。 四tứ 對đối 前tiền 第đệ 三tam 甚thậm 深thâm 心tâm 故cố 此thử 與dữ 前tiền 二nhị 前tiền 卻khước 以dĩ 不bất 動động 故cố 。 入nhập 甚thậm 深thâm 入nhập 甚thậm 深thâm 。 故cố 不bất 動động 故cố 云vân 相tương/tướng 成thành 五ngũ 對đối 不bất 休hưu 息tức 六lục 對đối 廣quảng 大đại 七thất 對đối 無vô 邊biên 八bát 對đối 第đệ 九cửu 九cửu 對đối 第đệ 八bát 會hội 其kỳ 前tiền 後hậu 如như 疏sớ/sơ 具cụ 之chi )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 現Hiện 前Tiền 地Địa 。 中trung 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 行hành 增tăng 上thượng 得đắc 第đệ 三Tam 明Minh 利lợi 順thuận 忍nhẫn 以dĩ 於ư 諸chư 法pháp 。 如như 實thật 相tướng 隨tùy 順thuận 無vô 違vi 故cố 。

第đệ 二nhị 結kết 中trung 由do 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 故cố 順thuận 忍nhẫn 明minh 利lợi 言ngôn 第đệ 三tam 者giả 三tam 品phẩm 忍nhẫn 中trung 為vi 最tối 上thượng 故cố 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 現Hiện 前Tiền 地Địa 。 已dĩ 以dĩ 願nguyện 力lực 故cố 。 得đắc 見kiến 多đa 佛Phật 所sở 謂vị 見kiến 多đa 百bách 佛Phật 乃nãi 至chí 見kiến 多đa 百bách 千thiên 億ức 那na 由do 他tha 佛Phật 。

第đệ 二nhị 位vị 果quả 中trung 三tam 果quả 同đồng 前tiền 就tựu 調điều 柔nhu 中trung 分phần/phân 四tứ 初sơ 調điều 柔nhu 行hành 二nhị 教giáo 智trí 淨tịnh 三tam 別biệt 地địa 行hành 相tương/tướng 四tứ 結kết 說thuyết 地địa 名danh 前tiền 中trung 有hữu 法pháp 喻dụ 合hợp 法pháp 中trung 三tam 初sơ 鍊luyện 行hành 緣duyên 。

悉tất 以dĩ 廣quảng 大đại 。 心tâm 深thâm 心tâm 供cúng 養dường 恭cung 敬kính 。 尊tôn 重trọng 讚tán 歎thán 。 衣y 服phục 飲ẩm 食thực 。 臥ngọa 具cụ 湯thang 藥dược 。 一nhất 切thiết 資tư 生sanh 。 悉tất 以dĩ 奉phụng 施thí 亦diệc 以dĩ 供cúng 養dường 一nhất 切thiết 。 眾chúng 僧Tăng 以dĩ 此thử 善thiện 根căn 。 廻hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 於ư 諸chư 佛Phật 所sở 。 恭cung 敬kính 聽thính 法Pháp 。 聞văn 已dĩ 受thọ 持trì 。 得đắc 如như 實thật 三tam 昧muội 智trí 慧tuệ 。 光quang 明minh 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 憶ức 持trì 不bất 捨xả 。 又hựu 得đắc 諸chư 佛Phật 。 甚thậm 深thâm 法Pháp 藏tạng 。

次thứ 悉tất 以dĩ 下hạ 能năng 鍊luyện 行hành 於ư 中trung 聞văn 已dĩ 受thọ 持trì 。 下hạ 是thị 得đắc 義nghĩa 持trì 三tam 昧muội 慧tuệ 光quang 是thị 所sở 持trì 義nghĩa 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 此thử 句cú 示thị 現hiện 得đắc 義nghĩa 持trì 因nhân 因nhân 何hà 事sự 耶da 謂vị 因nhân 依y 前tiền 三tam 昧muội 勝thắng 故cố 得đắc 如như 實thật 奢xa 摩ma 他tha 等đẳng 憶ức 持trì 不bất 捨xả 。 正chánh 顯hiển 能năng 持trì 又hựu 得đắc 已dĩ 下hạ 亦diệc 是thị 所sở 持trì 。

經kinh 於ư 百bách 劫kiếp 。 經kinh 於ư 千thiên 劫kiếp 乃nãi 至chí 無vô 量lượng 。 百bách 千thiên 億ức 那na 由do 他tha 劫kiếp 。 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 轉chuyển 更cánh 明minh 淨tịnh 。

三tam 經kinh 於ư 下hạ 明minh 所sở 鍊luyện 淨tịnh 轉chuyển 更cánh 明minh 淨tịnh 。 者giả 解giải 脫thoát 彼bỉ 障chướng 故cố 又hựu 由do 前tiền 證chứng 得đắc 彼bỉ 佛Phật 法Pháp 藏tạng 義nghĩa 故cố 。

譬thí 如như 真chân 金kim 。 以dĩ 毘tỳ 瑠lưu 璃ly 寶bảo 數sác 數sác 磨ma 瑩oánh 。 轉chuyển 更cánh 明minh 淨tịnh 。

喻dụ 中trung 真chân 金kim 喻dụ 證chứng 亦diệc 喻dụ 信tín 等đẳng 瑠lưu 璃ly 喻dụ 方phương 便tiện 智trí 由do 方phương 便tiện 智trí 數số 磨ma 今kim 出xuất 世thế 證chứng 智trí 發phát 教giáo 智trí 光quang 轉chuyển 勝thắng 前tiền 也dã 。

此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 方phương 便tiện 慧tuệ 。 隨tùy 逐trục 觀quán 察sát 囀# 更cánh 明minh 淨tịnh 轉chuyển 復phục 寂tịch 滅diệt 無vô 能năng 映ánh 蔽tế 。

合hợp 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 即tức 上thượng 不bất 住trụ 道đạo 合hợp 前tiền 瑠lưu 璃ly 隨tùy 逐trục 觀quán 察sát 合hợp 數số 磨ma 瑩oánh 轉chuyển 更cánh 明minh 淨tịnh 。 者giả 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 故cố 轉chuyển 復phục 寂tịch 滅diệt 者giả 證chứng 智trí 脫thoát 彼bỉ 障chướng 故cố 。

譬thí 如như 月nguyệt 光quang 。 照chiếu 眾chúng 生sanh 身thân 令linh 得đắc 清thanh 涼lương 。 四tứ 種chủng 風phong 輪luân 。 所sở 不bất 能năng 壞hoại 。 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 能năng 滅diệt 無vô 量lượng 。 百bách 千thiên 億ức 那na 由do 他tha 眾chúng 生sanh 。 煩phiền 惱não 熾sí 火hỏa 。 四tứ 種chủng 魔ma 道đạo 所sở 不bất 能năng 壞hoại 。

一nhất 譬thí 如như 月nguyệt 下hạ 明minh 教giáo 智trí 淨tịnh 以dĩ 月nguyệt 光quang 寬khoan 大đại 勝thắng 於ư 前tiền 地địa 但đãn 取thủ 月nguyệt 輪luân 為ví 喻dụ 也dã 四tứ 種chủng 風phong 輪luân 。 者giả 出xuất 現hiện 品phẩm 有hữu 能năng 持trì 等đẳng 四tứ 種chủng 風phong 輪luân 。 非phi 今kim 四tứ 輪luân 以dĩ 彼bỉ 不bất 是thị 壞hoại 散tán 風phong 故cố 有hữu 散tán 壞hoại 風phong 復phục 無vô 四tứ 種chủng 未vị 見kiến 經kinh 論luận 不bất 可khả 定định 斷đoạn 且thả 就tựu 義nghĩa 釋thích 即tức 四tứ 時thời 之chi 風phong 春xuân 曰viết 和hòa 風phong 喻dụ 煩phiền 惱não 魔ma 順thuận 愛ái 心tâm 故cố 夏hạ 曰viết 炎diễm 風phong 喻dụ 於ư 蘊uẩn 魔ma 多đa 熱nhiệt 惱não 故cố 秋thu 曰viết 涼lương 風phong 亦diệc 曰viết 金kim 風phong 喻dụ 於ư 死tử 魔ma 果quả 熟thục [(冰-水+〡)*ㄆ]# 殺sát 故cố 冬đông 曰viết 寒hàn 風phong 喻dụ 於ư 天thiên 魔ma 敗bại 藏tạng 人nhân 善thiện 故cố 行hành 四tứ 魔ma 行hành 即tức 是thị 魔ma 道đạo 餘dư 文văn 可khả 知tri (# 出xuất 現hiện 品phẩm 者giả 即tức 初sơ 總tổng 明minh 出xuất 現hiện 中trung 一nhất 名danh 能năng 持trì 能năng 持trì 大đại 水thủy 。 故cố 二nhị 名danh 能năng 消tiêu 能năng 消tiêu 大đại 水thủy 故cố 三tam 名danh 建kiến 立lập 建kiến 立lập 一nhất 切thiết 。 諸chư 處xứ 所sở 故cố 四tứ 名danh 莊trang 嚴nghiêm 莊trang 嚴nghiêm 分phân 布bố 成thành 善thiện 巧xảo 故cố 釋thích 曰viết 既ký 持trì 既ký 嚴nghiêm 故cố 非phi 散tán 壞hoại 有hữu 散tán 壞hoại 者giả 意ý 業nghiệp 中trung 第đệ 九cửu 相tương/tướng 云vân 佛Phật 子tử 譬thí 如như 風phong 灾# 壞hoại 世thế 界giới 時thời 有hữu 大đại 風phong 起khởi 。 名danh 曰viết 散tán 壞hoại 能năng 壞hoại 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 等đẳng 。 皆giai 成thành 碎toái 末mạt 即tức 散tán 壞hoại 風phong 唯duy 一nhất 無vô 四tứ 也dã )# 。

此thử 菩Bồ 薩Tát 十Thập 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 偏thiên 多đa 餘dư 非phi 不bất 修tu 但đãn 。 隨tùy 力lực 隨tùy 分phân 。

佛Phật 子tử 是thị 名danh 略lược 說thuyết 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 第đệ 六lục 現hiện 前tiền 地địa 。

菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 地Địa 。 多đa 作tác 善thiện 化hóa 天thiên 王vương 所sở 作tác 自tự 在tại 。 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 。 所sở 有hữu 問vấn 難nan 。 無vô 能năng 退thoái 屈khuất 。 能năng 令linh 眾chúng 生sanh 。 除trừ 滅diệt 我ngã 慢mạn 深thâm 入nhập 緣duyên 起khởi 。 布bố 施thí 愛ái 語ngữ 。 利lợi 行hành 同đồng 事sự 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 諸chư 所sở 作tác 業nghiệp 。 皆giai 不bất 離ly 念niệm 佛Phật 。 乃nãi 至chí 不bất 離ly 念niệm 。 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 。 種chủng 一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 當đương 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 。 為vi 首thủ 為vi 勝thắng 乃nãi 至chí 為vì 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 智trí 依y 止chỉ 者giả 此thử 菩Bồ 薩Tát 若nhược 勤cần 行hành 精tinh 進tấn 。 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 得đắc 百bách 千thiên 億ức 。 三tam 昧muội 乃nãi 至chí 示thị 現hiện 。 百bách 千thiên 億ức 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 為vi 眷quyến 屬thuộc 。

攝nhiếp 報báo 中trung 言ngôn 聲Thanh 聞Văn 難nạn/nan 問vấn 無vô 能năng 屈khuất 者giả 。 已dĩ 知tri 二Nhị 乘Thừa 緣duyên 諦đế 等đẳng 故cố 。

若nhược 以dĩ 願nguyện 力lực 。 自tự 在tại 示thị 現hiện 。 過quá 於ư 此thử 數số 。 乃nãi 至chí 百bách 千thiên 。 億ức 那na 由do 他tha 劫kiếp 。 不bất 能năng 數sổ 知tri 。

爾nhĩ 時thời 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 其kỳ 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 頌tụng 曰viết 。

菩Bồ 薩Tát 圓viên 滿mãn 五ngũ 地địa 已dĩ 觀quán 法pháp 無vô 相tướng 亦diệc 無vô 性tánh 無vô 生sanh 。 無vô 滅diệt 本bổn 清thanh 淨tịnh 無vô 有hữu 戲hí 論luận 無vô 取thủ 捨xả 。

體thể 相tướng 寂tịch 滅diệt 如như 幻huyễn 等đẳng 有hữu 無vô 不bất 二nhị 離ly 分phân 別biệt 。 隨tùy 順thuận 法pháp 性tánh 如như 是thị 觀quán 。 此thử 智trí 得đắc 成thành 入nhập 六lục 地địa 明minh 利lợi 順thuận 忍nhẫn 智trí 具cụ 足túc 。

第đệ 三tam 重trọng/trùng 頌tụng 二nhị 十thập 二nhị 頌tụng 分phần/phân 三tam 初sơ 十thập 七thất 偈kệ 頌tụng 位vị 行hành 次thứ 四tứ 頌tụng 位vị 果quả 後hậu 一nhất 結kết 說thuyết 前tiền 中trung 三tam 初sơ 二nhị 頌tụng 一nhất 句cú 頌tụng 勝thắng 慢mạn 對đối 治trị 二nhị 有hữu 十thập 偈kệ 三tam 句cú 頌tụng 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 三tam 有hữu 四tứ 偈kệ 頌tụng 彼bỉ 果quả 勝thắng 。

觀quan 察sát 世thế 間gian 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。

二nhị 中trung 有hữu 三tam 初sơ 一nhất 句cú 頌tụng 總tổng 顯hiển 心tâm 境cảnh 。

以dĩ 癡si 闇ám 力lực 世thế 間gian 生sanh 若nhược 滅diệt 癡si 闇ám 世thế 無vô 有hữu 。

觀quán 諸chư 因nhân 緣duyên 。 實thật 義nghĩa 空không 不bất 壞hoại 假giả 名danh 和hòa 合hợp 用dụng 無vô 作tác 無vô 受thọ 。 無vô 思tư 念niệm 諸chư 行hành 如như 雲vân 徧biến 興hưng 起khởi 。

不bất 知tri 真Chân 諦Đế 名danh 無vô 明minh 所sở 作tác 。 思tư 業nghiệp 愚ngu 癡si 果quả 識thức 起khởi 共cộng 生sanh 是thị 名danh 色sắc 如như 是thị 乃nãi 至chí 眾chúng 苦khổ 聚tụ 。

次thứ 九cửu 偈kệ 一nhất 句cú 頌tụng 別biệt 明minh 觀quán 相tương/tướng 即tức 為vi 十thập 段đoạn 第đệ 一nhất 有hữu 二nhị 偈kệ 半bán 頌tụng 有hữu 支chi 行hàng 列liệt 。

了liễu 達đạt 三tam 界giới 。 依y 心tâm 有hữu 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 亦diệc 復phục 然nhiên 生sanh 死tử 皆giai 由do 心tâm 所sở 作tác 。 心tâm 若nhược 滅diệt 者giả 生sanh 死tử 盡tận 。

二nhị 一nhất 偈kệ 頌tụng 攝nhiếp 歸quy 一nhất 心tâm 既ký 云vân 心tâm 滅diệt 則tắc 生sanh 死tử 盡tận 故cố 知tri 不bất 可khả 唯duy 約ước 真chân 心tâm 以dĩ 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 是thị 說thuyết 依y 心tâm 即tức 真chân 之chi 妄vọng 既ký 滅diệt 即tức 妄vọng 之chi 真chân 不bất 無vô 故cố 起khởi 信tín 云vân 但đãn 心tâm 相tương/tướng 滅diệt 非phi 心tâm 體thể 滅diệt (# 故cố 起khởi 信tín 者giả 論luận 有hữu 問vấn 云vân 若nhược 心tâm 滅diệt 者giả 。 云vân 何hà 相tương 續tục 若nhược 相tương 續tục 者giả 云vân 何hà 說thuyết 究cứu 竟cánh 滅diệt 答đáp 曰viết 所sở 言ngôn 滅diệt 者giả 。 唯duy 心tâm 相tương/tướng 滅diệt 非phi 心tâm 體thể 滅diệt 如như 風phong 依y 水thủy 而nhi 有hữu 動động 相tương/tướng 若nhược 水thủy 滅diệt 者giả 即tức 風phong 相tương/tướng 斷đoạn 絕tuyệt 無vô 所sở 依y 止chỉ 。 以dĩ 水thủy 不bất 滅diệt 風phong 相tương/tướng 相tương 續tục 唯duy 風phong 滅diệt 故cố 動động 即tức 隨tùy 滅diệt 。 非phi 是thị 水thủy 滅diệt 無vô 明minh 亦diệc 爾nhĩ 依y 心tâm 體thể 而nhi 動động 若nhược 心tâm 體thể 滅diệt 則tắc 眾chúng 生sanh 斷đoạn 絕tuyệt 無vô 所sở 依y 止chỉ 。 以dĩ 體thể 不bất 滅diệt 心tâm 得đắc 相tương 續tục 唯duy 癡si 滅diệt 故cố 心tâm 相tương 隨tùy 滅diệt 非phi 心tâm 體thể 滅diệt 釋thích 曰viết 現hiện 文văn 可khả 知tri 楞lăng 伽già 亦diệc 云vân 若nhược 心tâm 體thể 滅diệt 則tắc 本bổn 識thức 滅diệt 本bổn 識thức 滅diệt 者giả 不bất 異dị 外ngoại 道đạo 斷đoạn 見kiến 戲hí 論luận )# 。

無vô 明minh 所sở 作tác 有hữu 二nhị 種chủng 。 緣duyên 中trung 不bất 了liễu 為vi 行hành 因nhân 如như 是thị 乃nãi 至chí 老lão 終chung 歿một 。 從tùng 此thử 苦khổ 生sanh 無vô 有hữu 盡tận 。

三tam 一nhất 偈kệ 頌tụng 自tự 業nghiệp 差sai 別biệt 。

無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 不bất 可khả 斷đoạn 彼bỉ 緣duyên 若nhược 盡tận 悉tất 皆giai 滅diệt 。

四tứ 半bán 偈kệ 頌tụng 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。

愚ngu 癡si 愛ái 取thủ 煩phiền 惱não 支chi 。 行hành 有hữu 是thị 業nghiệp 餘dư 皆giai 苦khổ 。

五ngũ 半bán 偈kệ 頌tụng 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 。

癡si 至chí 六lục 處xứ 是thị 行hành 苦khổ 觸xúc 受thọ 增tăng 長trưởng 是thị 苦khổ 苦khổ 。 所sở 餘dư 有hữu 支chi 是thị 壞hoại 苦khổ 。 若nhược 見kiến 無vô 我ngã 三tam 苦khổ 滅diệt 。

六lục 一nhất 偈kệ 越việt 頌tụng 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 聚tụ 集tập 。

無vô 明minh 與dữ 行hành 為vi 過quá 去khứ 。 識thức 至chí 於ư 受thọ 現hiện 在tại 轉chuyển 愛ái 取thủ 有hữu 生sanh 未vị 來lai 苦khổ 。 觀quán 待đãi 若nhược 斷đoạn 邊biên 際tế 盡tận 。

七thất 一nhất 偈kệ 卻khước 頌tụng 第đệ 六lục 三tam 際tế 輪luân 環hoàn 。

無vô 明minh 為vi 緣duyên 是thị 生sanh 縛phược 。 於ư 緣duyên 得đắc 離ly 縛phược 乃nãi 盡tận 。

八bát 半bán 偈kệ 越việt 頌tụng 第đệ 九cửu 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 。

從tùng 因nhân 生sanh 果quả 離ly 則tắc 斷đoạn 觀quán 察sát 於ư 此thử 知tri 性tánh 空không 。

九cửu 有hữu 半bán 偈kệ 卻khước 頌tụng 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 。

隨tùy 順thuận 無vô 明minh 起khởi 諸chư 有hữu 。 若nhược 不bất 隨tùy 順thuận 諸chư 有hữu 斷đoạn 。 此thử 有hữu 彼bỉ 有hữu 無vô 亦diệc 然nhiên 。

十thập 有hữu 三tam 句cú 頌tụng 無vô 所sở 有hữu 盡tận 觀quán 。

十thập 種chủng 思tư 惟duy 心tâm 離ly 著trước 。 有hữu 支chi 相tương 續tục 一nhất 心tâm 攝nhiếp 。 自tự 業nghiệp 不bất 離ly 及cập 三tam 道đạo 三tam 際tế 三tam 苦khổ 因nhân 緣duyên 生sanh 。 繫hệ 縛phược 起khởi 滅diệt 順thuận 無vô 盡tận 。

第đệ 三tam 十thập 種chủng 下hạ 有hữu 五ngũ 句cú 頌tụng 總tổng 結kết 十thập 名danh 。

如như 是thị 普phổ 觀quán 緣duyên 起khởi 行hành 。 無vô 作tác 無vô 受thọ 。 無vô 真chân 實thật 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 如như 光quang 影ảnh 。 亦diệc 如như 愚ngu 夫phu 逐trục 陽dương 燄diệm 。

如như 是thị 觀quán 察sát 。 入nhập 於ư 空không 知tri 緣duyên 性tánh 離ly 得đắc 無vô 相tướng 了liễu 其kỳ 虛hư 妄vọng 無vô 所sở 願nguyện 。 唯duy 除trừ 慈từ 愍mẫn 為vi 眾chúng 生sanh 。

三tam 如như 是thị 下hạ 頌tụng 彼bỉ 果quả 勝thắng 中trung 初sơ 二nhị 頌tụng 對đối 治trị 勝thắng 。

大Đại 士Sĩ 修tu 行hành 解giải 脫thoát 。 門môn 轉chuyển 益ích 大đại 悲bi 求cầu 佛Phật 法Pháp 。 知tri 諸chư 有hữu 為vi 和hòa 合hợp 作tác 志chí 樂nhạo 決quyết 定định 勤cần 行hành 道Đạo 。

次thứ 一nhất 頌tụng 修tu 行hành 勝thắng 。

空không 三tam 昧muội 門môn 具cụ 百bách 千thiên 。 無vô 相tướng 無vô 願nguyện 亦diệc 復phục 然nhiên 。

次thứ 半bán 偈kệ 頌tụng 三tam 昧muội 勝thắng 。

般Bát 若Nhã 順thuận 忍nhẫn 皆giai 增tăng 上thượng 。 解giải 脫thoát 智trí 慧tuệ 得đắc 成thành 滿mãn 。

後hậu 二nhị 句cú 通thông 頌tụng 後hậu 二nhị 勝thắng 以dĩ 義nghĩa 通thông 故cố 。

復phục 以dĩ 深thâm 心tâm 多đa 供cung 佛Phật 於ư 佛Phật 教giáo 中trung 修tu 習tập 道Đạo 。 得đắc 佛Phật 法Pháp 藏tạng 增tăng 善thiện 根căn 。 如như 金kim 瑠lưu 璃ly 所sở 磨ma 瑩oánh 。

如như 月nguyệt 清thanh 涼lương 被bị 眾chúng 物vật 。 四tứ 風phong 來lai 觸xúc 無vô 能năng 壞hoại 。 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 超siêu 魔ma 道đạo 亦diệc 息tức 羣quần 生sanh 煩phiền 惱não 熱nhiệt 。

此thử 地địa 多đa 作tác 善Thiện 化Hóa 王Vương 。 化hóa 導đạo 眾chúng 生sanh 。 除trừ 我ngã 慢mạn 所sở 作tác 皆giai 求cầu 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 悉tất 已dĩ 超siêu 勝thắng 聲Thanh 聞Văn 道Đạo 。

此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 勤cần 精tinh 進tấn 獲hoạch 諸chư 三tam 昧muội 。 百bách 千thiên 億ức 亦diệc 見kiến 若nhược 干can 無vô 量lượng 佛Phật 。 譬thí 如như 盛thịnh 夏hạ 空không 中trung 日nhật 。

甚thậm 深thâm 微vi 妙diệu 難nan 見kiến 知tri 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 無vô 能năng 了liễu 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 第đệ 六Lục 地Địa 。 我ngã 為vì 佛Phật 子tử 已dĩ 宣tuyên 說thuyết 。

位vị 果quả 等đẳng 可khả 知tri 。

六lục 地địa 竟cánh 。

第đệ 七thất 遠Viễn 行Hành 地Địa 。 所sở 以dĩ 來lai 者giả 。 已dĩ 說thuyết 緣duyên 起khởi 相tương 應ứng 慧tuệ 住trụ 寄ký 於ư 緣Duyên 覺Giác 次thứ 說thuyết 有hữu 加gia 行hành 有hữu 功công 用dụng 無vô 相tướng 住trụ 寄ký 菩Bồ 薩Tát 地địa 故cố 次thứ 來lai 也dã 瑜du 伽già 云vân 前tiền 地địa 雖tuy 能năng 多đa 住trụ 無vô 相tướng 。 作tác 意ý 而nhi 未vị 能năng 令linh 。 無vô 相tướng 作tác 意ý 。 無vô 間gián 無vô 缺khuyết 。 多đa 修tu 習tập 住trụ 。 為vi 令linh 滿mãn 故cố 次thứ 有hữu 此thử 來lai 又hựu 前tiền 功công 用dụng 未vị 滿mãn 今kim 令linh 滿mãn 故cố (# 初sơ 來lai 意ý 有hữu 二nhị 一nhất 正chánh 釋thích 約ước 慧tuệ 寄ký 位vị 雙song 辨biện 瑜du 伽già 下hạ 二nhị 引dẫn 證chứng 約ước 慧tuệ 於ư 中trung 先tiên 舉cử 六lục 地địa 為vi 入nhập 因nhân 後hậu 噅# 令linh 下hạ 正chánh 辨biện 此thử 來lai )# 言ngôn 遠viễn 行hành 者giả 通thông 有hữu 四tứ 義nghĩa 成thành 唯duy 識thức 云vân 至chí 無vô 相tướng 住trụ 功công 用dụng 後hậu 邊biên 出xuất 過quá 世thế 間gian 。 二Nhị 乘Thừa 道đạo 故cố 此thử 有hữu 三tam 義nghĩa 同đồng 於ư 本bổn 分phần/phân 已dĩ 如như 前tiền 釋thích 解giải 深thâm 密mật 云vân 能năng 遠viễn 證chứng 入nhập 。 無vô 缺khuyết 無vô 間gián 。 無vô 相tướng 作tác 意ý 。 與dữ 清thanh 淨tịnh 地địa 。 共cộng 相tương 隣lân 接tiếp 。 故cố 名danh 遠viễn 行hành 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 初sơ 義nghĩa 即tức 三tam 中trung 無vô 相tướng 揀giản 異dị 前tiền 地địa 云vân 無vô 間gian 缺khuyết 後hậu 義nghĩa 由do 隣lân 後hậu 地địa 即tức 能năng 遠viễn 去khứ 故cố 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 二nhị 界giới 中trung 間gian 此thử 能năng 過quá 故cố 亦diệc 是thị 前tiền 行hành 後hậu 遠viễn 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 云vân 至chí 功công 用dụng 行hành 最tối 後hậu 邊biên 者giả 但đãn 是thị 一nhất 義nghĩa 世thế 親thân 釋thích 云vân 雖tuy 一nhất 切thiết 相tương/tướng 不bất 能năng 動động 搖dao 。 而nhi 於ư 無vô 相tướng 猶do 名danh 有hữu 行hành 者giả 此thử 解giải 功công 用dụng 之chi 言ngôn 謂vị 起khởi 功công 用dụng 住trụ 無vô 相tướng 故cố 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 同đồng 深thâm 密mật 初sơ 義nghĩa 莊trang 嚴nghiêm 論luận 中trung 同đồng 深thâm 密mật 後hậu 義nghĩa 雖tuy 有hữu 四tứ 義nghĩa 然nhiên 通thông 有hữu 二nhị 義nghĩa 立lập 遠viễn 行hành 名danh 一nhất 從tùng 前tiền 遠viễn 來lai 至chí 功công 用dụng 邊biên 二nhị 此thử 功công 用dụng 行hành 邊biên 能năng 遠viễn 去khứ 後hậu 位vị 故cố 十thập 住trụ 論luận 云vân 去khứ 三tam 界giới 遠viễn 近cận 法Pháp 王Vương 位vị 故cố 。 名danh 遠viễn 地địa 仁nhân 王vương 名danh 遠viễn 達đạt 地địa 者giả 亦diệc 通thông 二nhị 義nghĩa (# 成thành 唯duy 識thức 下hạ 二nhị 釋thích 總tổng 舉cử 五ngũ 釋thích 意ý 符phù 唯duy 識thức 以dĩ 包bao 含hàm 故cố 此thử 有hữu 三tam 義nghĩa 者giả 一nhất 善thiện 脩tu 無vô 相tướng 到đáo 無vô 相tướng 邊biên 故cố 名danh 遠viễn 行hành 二nhị 功công 用dụng 至chí 攝nhiếp 故cố 名danh 遠viễn 行hành 三tam 望vọng 前tiền 超siêu 過quá 故cố 名danh 遠viễn 行hành 及cập 釋thích 善thiện 脩tu 并tinh 如như 前tiền 說thuyết 二nhị 引dẫn 深thâm 密mật 即tức 第đệ 四tứ 經kinh 亦diệc 是thị 前tiền 行hành 後hậu 遠viễn 者giả 指chỉ 上thượng 二nhị 義nghĩa 為vi 前tiền 後hậu 耳nhĩ 三tam 引dẫn 攝nhiếp 論luận 兼kiêm 釋thích 即tức 第đệ 七thất 論luận 四tứ 引dẫn 金kim 光quang 明minh 即tức 當đương 第đệ 三tam 五ngũ 引dẫn 莊trang 嚴nghiêm 論luận 即tức 第đệ 十thập 三tam 偈kệ 云vân 離ly 道đạo 鄰lân 一nhất 道đạo 邊biên 去khứ 名danh 遠viễn 行hành 論luận 釋thích 云vân 菩Bồ 薩Tát 於ư 七Thất 地Địa 中trung 。 近cận 一Nhất 乘Thừa 道Đạo 故cố 。 名danh 為vi 遠viễn 去khứ 問vấn 誰thùy 遠viễn 去khứ 答đáp 功công 用dụng 方phương 便tiện 究cứu 竟cánh 此thử 遠viễn 能năng 去khứ 故cố 名danh 遠viễn 行hành 十thập 住trụ 論luận 即tức 第đệ 一nhất 卷quyển 即tức 當đương 後hậu 義nghĩa 仁nhân 主chủ 即tức 當đương 下hạ 卷quyển 奉phụng 持trì 品phẩm 既ký 言ngôn 遠viễn 達đạt 則tắc 亦diệc 通thông 從tùng 前tiền 來lai 達đạt 向hướng 後hậu 位vị )# 然nhiên 其kỳ 能năng 遠viễn 去khứ 行hành 正chánh 是thị 無vô 相tướng 故cố 。 所sở 離ly 障chướng 離ly 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 障chướng 謂vị 六lục 地địa 執chấp 生sanh 滅diệt 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 故cố 此thử 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 即tức 是thị 二nhị 愚ngu 一nhất 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 愚ngu 謂vị 執chấp 有hữu 緣duyên 生sanh 流lưu 轉chuyển 細tế 生sanh 相tương/tướng 故cố 二nhị 純thuần 作tác 意ý 求cầu 無vô 相tướng 愚ngu 即tức 執chấp 有hữu 細tế 還hoàn 滅diệt 相tương/tướng 故cố 以dĩ 純thuần 作tác 意ý 於ư 無vô 相tướng 勤cần 求cầu 未vị 能năng 空không 中trung 起khởi 有hữu 勝thắng 行hành 至chí 此thử 地địa 中trung 方phương 能năng 斷đoạn 之chi (# 故cố 所sở 離ly 下hạ 正chánh 明minh 亦diệc 唯duy 識thức 論luận 具cụ 云vân 七thất 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 障chướng 謂vị 所sở 知tri 障chướng 中trung 俱câu 生sanh 一nhất 分phần/phân 執chấp 有hữu 生sanh 滅diệt 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 彼bỉ 障chướng 七thất 地địa 妙diệu 無vô 相tướng 道đạo 入nhập 七thất 地địa 時thời 便tiện 能năng 永vĩnh 斷đoạn 。 由do 斯tư 七thất 地địa 說thuyết 斷đoạn 二nhị 愚ngu 及cập 彼bỉ 麤thô 重trọng/trùng 一nhất 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 愚ngu 即tức 是thị 此thử 中trung 執chấp 有hữu 生sanh 者giả 猶do 取thủ 流lưu 轉chuyển 細tế 生sanh 相tương/tướng 故cố 二nhị 純thuần 作tác 意ý 求cầu 無vô 相tướng 愚ngu 即tức 是thị 此thử 中trung 執chấp 有hữu 滅diệt 者giả 當đương 取thủ 還hoàn 滅diệt 細tế 滅diệt 相tương/tướng 故cố 純thuần 於ư 無vô 相tướng 作tác 。 意ý 勤cần 求cầu 未vị 能năng 空không 中trung 起khởi 有hữu 勝thắng 行hành 釋thích 曰viết 今kim 疏sớ/sơ 便tiện 以dĩ 釋thích 言ngôn 解giải 之chi 義nghĩa 已dĩ 委ủy 具cụ 由do 執chấp 還hoàn 滅diệt 故cố 求cầu 無vô 相tướng 又hựu 相tương/tướng 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 有hữu 二nhị 無vô 無vô 者giả 為vi 細tế )# 以dĩ 常thường 在tại 無vô 相tướng 故cố 不bất 執chấp 生sanh 更cánh 不bất 作tác 意ý 勤cần 求cầu 無vô 相tướng 故cố 能năng 證chứng 得đắc 法Pháp 無vô 差sai 別biệt 真Chân 如Như 以dĩ 了liễu 種chủng 種chủng 教giáo 法pháp 同đồng 真chân 無vô 相tướng 故cố (# 故cố 能năng 證chứng 下hạ 正chánh 辯biện 所sở 證chứng 唯duy 識thức 云vân 七thất 地địa 無vô 別biệt 真Chân 如Như 謂vị 此thử 真Chân 如Như 雖tuy 多đa 教giáo 法pháp 種chủng 種chủng 安an 立lập 而nhi 無vô 異dị 故cố 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 謂vị 雖tuy 諸chư 教giáo 法pháp 依y 如như 建kiến 立lập 如như 無vô 異dị 故cố 又hựu 於ư 教giáo 中trung 立lập 種chủng 種chủng 名danh 法Pháp 界Giới 實thật 相tướng 而nhi 如như 無vô 異dị 今kim 疏sớ/sơ 中trung 云vân 以dĩ 了liễu 種chủng 種chủng 教giáo 法pháp 同đồng 真chân 無vô 相tướng 者giả 謂vị 雖tuy 諸chư 教giáo 法pháp 隨tùy 機cơ 種chủng 種chủng 不bất 失thất 平bình 等đẳng 一nhất 味vị 。 之chi 相tướng 故cố 中trung 邊biên 論luận 云vân 第đệ 七Thất 地Địa 中trung 。 所sở 證chứng 法Pháp 界Giới 名danh 種chủng 種chủng 法pháp 無vô 差sai 別biệt 由do 通thông 達đạt 知tri 此thử 法pháp 無vô 相tướng 不bất 行hành 契Khế 經Kinh 等đẳng 種chủng 種chủng 法pháp 相tướng 。 中trung 故cố )# 以dĩ 能năng 空không 中trung 起khởi 有hữu 勝thắng 行hành 故cố 成thành 方phương 便tiện 度độ 二nhị 行hành 雙song 行hành 乃nãi 至chí 亦diệc 得đắc 。 無vô 相tướng 之chi 果quả 故cố 知tri 以dĩ 純thuần 無vô 相tướng 不bất 礙ngại 起khởi 行hành 為vi 此thử 地địa 別biệt 義nghĩa (# 乃nãi 至chí 下hạ 第đệ 六lục 得đắc 果quả 欲dục 顯hiển 七thất 門môn 義nghĩa 理lý 相tương 順thuận 故cố 云vân 乃nãi 至chí 得đắc 果quả 者giả 中trung 邊biên 論luận 云vân 通thông 達đạt 種chủng 種chủng 法pháp 無vô 別biệt 法Pháp 界Giới 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 相tướng 果quả 故cố 故cố 知tri 以dĩ 下hạ 結kết 成thành 總tổng 意ý )# 。

是thị 時thời 天thiên 眾chúng 。 心tâm 歡hoan 喜hỷ 散tán 寶bảo 成thành 雲vân 在tại 空không 住trụ 。 普phổ 發phát 種chủng 種chủng 妙diệu 音âm 聲thanh 。 告cáo 於ư 最tối 勝thắng 清thanh 淨tịnh 者giả 。

了liễu 達đạt 勝thắng 義nghĩa 智trí 自tự 在tại 。 成thành 就tựu 功công 德đức 百bách 千thiên 億ức 。 人nhân 中trung 蓮liên 華hoa 無vô 所sở 著trước 為vi 利lợi 羣quần 生sanh 演diễn 深thâm 行hành 。

次thứ 正chánh 釋thích 文văn 亦diệc 有hữu 三tam 分phần/phân 初sơ 讚tán 請thỉnh 中trung 有hữu 十thập 二nhị 頌tụng 前tiền 十thập 讚tán 後hậu 二nhị 請thỉnh 前tiền 中trung 分phần/phân 四tứ 初sơ 二nhị 天thiên 眾chúng 讚tán 說thuyết 主chủ 。

自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 在tại 空không 中trung 放phóng 大đại 光quang 明minh 照chiếu 佛Phật 身thân 。 亦diệc 散tán 最tối 上thượng 妙diệu 香hương 雲vân 。 普phổ 供cung 除trừ 憂ưu 煩phiền 惱não 者giả 。

次thứ 一nhất 天thiên 主chủ 光quang 雲vân 供cung 佛Phật 表biểu 智trí 契khế 法Pháp 身thân 故cố 。

爾nhĩ 時thời 天thiên 眾chúng 皆giai 歡hoan 喜hỷ 悉tất 發phát 美mỹ 音âm 同đồng 讚tán 述thuật 我ngã 等đẳng 聞văn 斯tư 地Địa 功công 德đức 。 則tắc 為vi 已dĩ 獲hoạch 大đại 善thiện 利lợi 。

三tam 有hữu 一nhất 頌tụng 天thiên 眾chúng 慶khánh 聞văn 。

天thiên 女nữ 是thị 時thời 心tâm 慶khánh 恱# 競cạnh 奏tấu 樂nhạc 音âm 千thiên 萬vạn 種chủng 。 悉tất 以dĩ 如Như 來Lai 神thần 力lực 故cố 。 音âm 中trung 共cộng 作tác 如như 是thị 言ngôn 。

四tứ 有hữu 六lục 頌tụng 天thiên 女nữ 樂nhạc 音âm 讚tán 佛Phật 於ư 中trung 初sơ 一nhất 顯hiển 聲thanh 因nhân 緣duyên 。

威uy 儀nghi 寂tịch 靜tĩnh 最tối 無vô 比tỉ 。 能năng 調điều 難nan 調điều 世thế 應Ứng 供Cúng 。 已dĩ 超siêu 一nhất 切thiết 諸chư 世thế 間gian 。 而nhi 行hành 於ư 世thế 闡xiển 妙diệu 道Đạo 。

雖tuy 現hiện 種chủng 種chủng 無vô 量lượng 身thân 。 知tri 身thân 一nhất 一nhất 無vô 所sở 有hữu 。 巧xảo 以dĩ 言ngôn 辭từ 說thuyết 諸chư 法pháp 。 不bất 取thủ 文văn 字tự 音âm 聲thanh 相tướng 。

往vãng 詣nghệ 百bách 千thiên 諸chư 國quốc 土độ 。 以dĩ 諸chư 上thượng 供cúng 供cúng 養dường 佛Phật 。 智trí 慧tuệ 自tự 在tại 無vô 所sở 著trước 。 不bất 生sanh 於ư 我ngã 佛Phật 國quốc 想tưởng 。

雖tuy 勤cần 教giáo 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 。 而nhi 無vô 彼bỉ 已dĩ 一nhất 切thiết 心tâm 。 雖tuy 已dĩ 修tu 成thành 廣quảng 大đại 善thiện 。 而nhi 於ư 善thiện 法Pháp 不bất 生sanh 著trước 。

餘dư 五ngũ 正chánh 顯hiển 讚tán 詞từ 於ư 中trung 初sơ 四tứ 讚tán 寂tịch 用dụng 無vô 礙ngại 。

以dĩ 見kiến 一nhất 切thiết 諸chư 世thế 間gian 。 貪tham 恚khuể 癡si 火hỏa 常thường 熾sí 然nhiên 。 於ư 諸chư 想tưởng 念niệm 悉tất 皆giai 離ly 。 發phát 起khởi 大đại 悲bi 精tinh 進tấn 力lực 。

後hậu 一nhất 明minh 起khởi 用dụng 所sở 由do 即tức 悲bi 智trí 無vô 礙ngại 將tương 說thuyết 雙song 行hành 故cố 承thừa 力lực 讚tán 此thử 。

一nhất 切thiết 諸chư 天thiên 及cập 天thiên 女nữ 。 種chủng 種chủng 供cúng 養dường 稱xưng 讚tán 已dĩ 。 悉tất 共cộng 同đồng 時thời 默mặc 然nhiên 住trụ 。 瞻chiêm 仰ngưỡng 人nhân 尊tôn 願nguyện 聞văn 法Pháp 。

時thời 解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 復phục 請thỉnh 言ngôn 。 此thử 諸chư 大đại 眾chúng 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 第đệ 七Thất 地Địa 中trung 諸chư 行hành 相tướng 。 唯duy 願nguyện 佛Phật 子tử 為vi 宣tuyên 說thuyết 。

後hậu 請thỉnh 可khả 知tri 。

爾nhĩ 時thời 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 告cáo 解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 具cụ 足túc 第đệ 六lục 地địa 行hành 已dĩ 欲dục 入nhập 第đệ 七thất 遠Viễn 行Hành 地Địa 。 當đương 修tu 十thập 種chủng 方phương 便tiện 。 慧tuệ 起khởi 殊thù 勝thắng 道đạo 。

第đệ 二nhị 正chánh 說thuyết 分phần/phân 中trung 二nhị 先tiên 行hành 後hậu 果quả 行hành 中trung 有hữu 五ngũ 種chủng 相tương/tướng 差sai 別biệt 一nhất 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 行hành 對đối 治trị 差sái 別biệt 二nhị 彼bỉ 障chướng 對đối 治trị 差sái 別biệt 三tam 雙song 行hành 勝thắng 差sai 別biệt 四tứ 前tiền 上thượng 地địa 勝thắng 差sai 別biệt 五ngũ 彼bỉ 果quả 差sai 別biệt (# 行hành 中trung 有hữu 五ngũ 下hạ 文văn 三tam 初sơ 列liệt )# 五ngũ 中trung 初sơ 一nhất 是thị 趣thú 地địa 方phương 便tiện 即tức 當đương 入nhập 心tâm 餘dư 四tứ 為vi 住trụ 出xuất 心tâm 在tại 果quả 入nhập 住trụ 中trung 初sơ 即tức 初sơ 住trụ 地địa 次thứ 一nhất 正chánh 住trụ 地địa 次thứ 一nhất 說thuyết 雖tuy 在tại 後hậu 義nghĩa 該cai 始thỉ 終chung 後hậu 一nhất 地địa 滿mãn (# 二nhị 五ngũ 中trung 下hạ 對đối 三tam 心tâm 料liệu 揀giản )# 初sơ 言ngôn 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 者giả 樂nhạo 著trước 般Bát 若Nhã 觀quán 空không 故cố 即tức 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 障chướng 此thử 地địa 隨tùy 有hữu 不bất 著trước 為vi 能năng 對đối 治trị 二nhị 謂vị 向hướng 雖tuy 能năng 治trị 前tiền 地địa 樂nhạo/nhạc/lạc 空không 之chi 心tâm 以dĩ 其kỳ 有hữu 量lượng 有hữu 功công 用dụng 即tức 復phục 是thị 障chướng 故cố 修tu 無vô 量lượng 無vô 功công 用dụng 行hành 。 以dĩ 為vi 對đối 治trị 三tam 垢cấu 障chướng 既ký 盡tận 故cố 止Chỉ 觀Quán 雙song 行hành 四tứ 明minh 此thử 地địa 功công 用dụng 過quá 前tiền 六lục 地địa 勝thắng 後hậu 三tam 地địa 上thượng 即tức 後hậu 也dã 五ngũ 由do 地địa 滿mãn 故cố 說thuyết 雙song 行hành 果quả (# 初sơ 言ngôn 下hạ 釋thích 其kỳ 名danh 相tướng )# 今kim 初sơ 分phần/phân 中trung 有hữu 四tứ 初sơ 結kết 前tiền 標tiêu 後hậu 二nhị 何hà 等đẳng 下hạ 徵trưng 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 三tam 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 如như 是thị 下hạ 結kết 行hành 功công 能năng 四tứ 入nhập 已dĩ 下hạ 彰chương 其kỳ 分phân 齊tề 今kim 初sơ 具cụ 足túc 六Lục 地Địa 行hành 已dĩ 。 即tức 是thị 結kết 前tiền 義nghĩa 含hàm 所sở 治trị 無vô 相tướng 行hành 故cố 以dĩ 般Bát 若Nhã 無vô 相tướng 行hành 滿mãn 於ư 此thử 生sanh 著trước 非phi 增tăng 上thượng 行hành 故cố 次thứ 欲dục 入nhập 下hạ 明minh 其kỳ 標tiêu 後hậu 十thập 種chủng 方phương 便tiện 。 即tức 是thị 能năng 治trị 謂vị 前tiền 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 不bất 名danh 方phương 便tiện 不bất 能năng 起khởi 增tăng 上thượng 。 行hành 非phi 殊thù 勝thắng 道đạo 今kim 以dĩ 十thập 種chủng 不bất 捨xả 眾chúng 生sanh 。 法pháp 無vô 我ngã 智trí 以dĩ 為vi 能năng 治trị 治trị 前tiền 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 名danh 方phương 便tiện 慧tuệ 便tiện 能năng 攝nhiếp 取thủ 增tăng 上thượng 行hành 故cố 名danh 起khởi 殊thù 勝thắng 道đạo 是thị 則tắc 即tức 有hữu 修tu 空không 故cố 不bất 住trụ 空không 是thị 空không 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 即tức 空không 涉thiệp 有hữu 故cố 不bất 住trụ 有hữu 是thị 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 道đạo 道đạo 即tức 行hành 也dã 所sở 行hành 殊thù 勝thắng 。 故cố 名danh 增tăng 上thượng 於ư 何hà 增tăng 上thượng 謂vị 前tiền 所sở 寄ký 世thế 出xuất 世thế 中trung 即tức 空không 故cố 勝thắng 於ư 世thế 間gian 即tức 能năng 涉thiệp 有hữu 故cố 勝thắng 出xuất 世thế 間gian 。 前tiền 六lục 地địa 中trung 雖tuy 亦diệc 修tu 悲bi 不bất 住trụ 於ư 無vô 而nhi 在tại 寂tịch 不bất 能năng 出xuất 空không 方phương 作tác 故cố 不bất 得đắc 方phương 便tiện 殊thù 勝thắng 之chi 名danh 雖tuy 行hành 空không 行hành 有hữu 而nhi 多đa 著trước 空không 但đãn 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 治trị (# 義nghĩa 含hàm 所sở 治trị 者giả 正chánh 意ý 結kết 前tiền 故cố 謂vị 前tiền 樂nhạo/nhạc/lạc 下hạ 二nhị 別biệt 釋thích 方phương 便tiện 慧tuệ 殊thù 勝thắng 道đạo 之chi 所sở 以dĩ 由do 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 不bất 能năng 涉thiệp 有hữu 故cố 非phi 方phương 便tiện 不bất 起khởi 勝thắng 行hành 豈khởi 為vi 勝thắng 道đạo 今kim 以dĩ 十thập 種chủng 下hạ 顯hiển 得đắc 名danh 所sở 由do 前tiền 六lục 地địa 下hạ 五ngũ 解giải 相tương/tướng 濫lạm 難nạn/nan 難nạn/nan 云vân 前tiền 亦diệc 有hữu 即tức 空không 涉thiệp 有hữu 何hà 不bất 得đắc 名danh 方phương 便tiện 勝thắng 道đạo 答đáp 意ý 可khả 知tri 雖tuy 行hành 空không 下hạ 六Lục 通Thông 所sở 治trị 名danh 局cục 難nạn/nan 亦diệc 躡niếp 前tiền 起khởi 難nạn/nan 云vân 前tiền 地địa 既ký 許hứa 雙song 遊du 空không 有hữu 何hà 以dĩ 偏thiên 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 行hành 釋thích 意ý 可khả 知tri 復phục 應ưng 問vấn 云vân 前tiền 地địa 何hà 以dĩ 偏thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 答đáp 治trị 於ư 五ngũ 地địa 取thủ 有hữu 慢mạn 故cố )# 。

何hà 等đẳng 為vi 十thập 。 所sở 謂vị 雖tuy 善thiện 修tu 空không 無vô 相tướng 無vô 願nguyện 。 三tam 昧muội 而nhi 慈từ 悲bi 不bất 捨xả 眾chúng 生sanh 。 雖tuy 得đắc 諸chư 佛Phật 平bình 等đẳng 。 法pháp 而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 常thường 供cúng 養dường 佛Phật 。 雖tuy 入nhập 觀quán 空không 智trí 門môn 而nhi 勤cần 集tập 福phước 德đức 雖tuy 遠viễn 離ly 三tam 界giới 而nhi 莊trang 嚴nghiêm 。 三tam 界giới 雖tuy 畢tất 竟cánh 寂tịch 滅diệt 。 諸chư 煩phiền 惱não 燄diệm 而nhi 能năng 為vì 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 起khởi 滅diệt 。 貪tham 瞋sân 癡si 煩phiền 惱não 燄diệm 雖tuy 知tri 諸chư 法pháp 。 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 如như 影ảnh 如như 響hưởng 。 如như 燄diệm 如như 化hóa 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 。 如như 鏡kính 中trung 像tượng 。 自tự 性tánh 無vô 二nhị 。 而nhi 隨tùy 心tâm 作tác 業nghiệp 無vô 量lượng 差sai 別biệt 雖tuy 知tri 一nhất 切thiết 國quốc 土thổ 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 而nhi 能năng 以dĩ 清thanh 淨tịnh 妙diệu 行hạnh 。 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 。 雖tuy 知tri 諸chư 佛Phật 法Pháp 身thân 。 本bổn 性tánh 無vô 身thân 而nhi 以dĩ 相tướng 好hảo 。 莊trang 嚴nghiêm 其kỳ 身thân 。 雖tuy 知tri 諸chư 佛Phật 音âm 聲thanh 。 性tánh 空không 寂tịch 滅diệt 不bất 可khả 言ngôn 說thuyết 。 而nhi 能năng 隨tùy 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 出xuất 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 清thanh 淨tịnh 音âm 聲thanh 。 雖tuy 隨tùy 諸chư 佛Phật 了liễu 知tri 三tam 世thế 唯duy 是thị 一nhất 念niệm 而nhi 隨tùy 眾chúng 生sanh 。 意ý 解giải 分phân 別biệt 以dĩ 種chủng 種chủng 相tương/tướng 種chủng 種chủng 時thời 種chủng 種chủng 劫kiếp 數số 。 而nhi 修tu 諸chư 行hành 。

二nhị 徵trưng 顯hiển 中trung 所sở 以dĩ 勝thắng 行hành 得đắc 增tăng 上thượng 無vô 勝thắng 者giả 由do 下hạ 十thập 義nghĩa 故cố 義nghĩa 各các 二nhị 句cú 皆giai 上thượng 句cú 觀quán 空không 下hạ 句cú 涉thiệp 有hữu 上thượng 句cú 得đắc 下hạ 句cú 即tức 成thành 空không 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 下hạ 句cú 得đắc 上thượng 句cú 即tức 成thành 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 行hành 不bất 滯trệ 空không 有hữu 並tịnh 致trí 雖tuy 言ngôn 論luận 主chủ 攝nhiếp 十thập 為vi 四tứ 種chủng 功công 德đức 。 謂vị 前tiền 三tam 各các 一nhất 後hậu 七thất 為vi 一nhất 故cố (# 論luận 主chủ 下hạ 別biệt 釋thích 四tứ 中trung 前tiền 三tam 自tự 利lợi 後hậu 一nhất 利lợi 他tha 前tiền 中trung 論luận 當đương 第đệ 一nhất 今kim 當đương 第đệ 二nhị 第đệ 二nhị 是thị 第đệ 一nhất 今kim 順thuận 經kinh 次thứ 一nhất 是thị 離ly 過quá 後hậu 二nhị 成thành 德đức 成thành 德đức 之chi 中trung 前tiền 成thành 福phước 報báo 後hậu 成thành 內nội 德đức )# 一nhất 初sơ 句cú 即tức 護hộ 惡ác 行hành 因nhân 事sự 菩Bồ 薩Tát 惡ác 行hành 有hữu 其kỳ 二nhị 種chủng 。 一nhất 不bất 樂nhạo 利lợi 樂lạc 二nhị 起khởi 愛ái 見kiến 今kim 由do 上thượng 句cú 故cố 無vô 愛ái 見kiến 由do 下hạ 句cú 故cố 能năng 利lợi 樂lạc 若nhược 二nhị 中trung 互hỗ 闕khuyết 皆giai 有hữu 惡ác 行hành 今kim 由do 二nhị 句cú 護hộ 之chi 為vi 無vô 愛ái 見kiến 之chi 悲bi 因nhân 事sự (# 一nhất 初sơ 句cú 下hạ 於ư 中trung 先tiên 舉cử 惡ác 行hành 後hậu 今kim 由do 下hạ 明minh 護hộ 上thượng 句cú 護hộ 下hạ 句cú 無vô 愛ái 見kiến 惡ác 行hành 下hạ 句cú 護hộ 上thượng 句cú 無vô 棄khí 利lợi 樂lạc 惡ác 行hành )# 二nhị 即tức 財tài 及cập 身thân 勝thắng 因nhân 事sự 由do 供cung 佛Phật 故cố 獲hoạch 財tài 及cập 身thân 由do 得đắc 平bình 等đẳng 故cố 二nhị 事sự 皆giai 勝thắng 勝thắng 財tài 則tắc 隨tùy 物vật 所sở 須tu 勝thắng 身thân 隨tùy 意ý 取thủ 其kỳ 何hà 類loại (# 二nhị 即tức 財tài 下hạ 成thành 勝thắng 報báo 也dã 下hạ 句cú 是thị 身thân 財tài 得đắc 上thượng 句cú 故cố 身thân 財tài 俱câu 勝thắng 上thượng 句cú 得đắc 下hạ 句cú 故cố 不bất 滯trệ 寂tịch 一nhất 同đồng 初sơ 句cú 勝thắng 財tài 則tắc 隨tùy 物vật 下hạ 辨biện 二nhị 勝thắng 相tương/tướng 此thử 二nhị 若nhược 勝thắng 能năng 集tập 助trợ 道đạo )# 三tam 護hộ 善thiện 根căn 因nhân 事sự 善thiện 根căn 即tức 勤cần 集tập 福phước 德đức 為vi 菩Bồ 提Đề 資tư 糧lương 。 今kim 以dĩ 即tức 空không 智trí 而nhi 集tập 是thị 得đắc 彼bỉ 勝thắng 因nhân 增tăng 上thượng 令linh 所sở 集tập 功công 德đức 。 法pháp 皆giai 成thành 增tăng 上thượng 波Ba 羅La 蜜Mật 。 行hành 名danh 之chi 為vi 護hộ 雖tuy 有hữu 慈từ 悲bi 但đãn 是thị 增tăng 上thượng 。 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 三tam 皆giai 自tự 利lợi (# 三tam 護hộ 善thiện 根căn 下hạ 於ư 中trung 有hữu 二nhị 先tiên 正chánh 釋thích 言ngôn 是thị 得đắc 彼bỉ 勝thắng 因nhân 增tăng 上thượng 者giả 勝thắng 因nhân 增tăng 上thượng 即tức 觀quán 空không 智trí 慧tuệ 後hậu 雖tuy 有hữu 下hạ 通thông 妨phương 結kết 成thành 謂vị 第đệ 一nhất 句cú 雖tuy 有hữu 慈từ 悲bi 但đãn 是thị 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 未vị 正chánh 利lợi 他tha 故cố 三tam 自tự 利lợi 然nhiên 疏sớ/sơ 釋thích 文văn 皆giai 先tiên 釋thích 下hạ 句cú 涉thiệp 有hữu 勝thắng 行hành 後hậu 釋thích 上thượng 句cú 以dĩ 導đạo 下hạ 句cú 二nhị 皆giai 互hỗ 資tư 例lệ 如như 初sơ 門môn )# 。

後hậu 七thất 同đồng 是thị 利lợi 他tha 合hợp 為vi 第đệ 四tứ 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 因nhân 事sự 即tức 為vi 七thất 種chủng 初sơ 一nhất 隨tùy 物vật 受thọ 生sanh 次thứ 二nhị 化hóa 令linh 離ly 障chướng 後hậu 四tứ 攝nhiếp 令linh 住trụ 善thiện 初sơ 中trung 願nguyện 力lực 受thọ 生sanh 為vi 作tác 眾chúng 生sanh 上thượng 首thủ 故cố 須tu 莊trang 嚴nghiêm 三tam 界giới 但đãn 是thị 願nguyện 生sanh 非phi 由do 業nghiệp 惑hoặc 故cố 云vân 遠viễn 離ly 。

二nhị 說thuyết 對đối 治trị 故cố 謂vị 示thị 起khởi 煩phiền 惱não 欲dục 令linh 治trị 斷đoạn 而nhi 知tri 性tánh 寂tịch 方phương 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 治trị 令linh 見kiến 常thường 自tự 寂tịch 故cố 。

三tam 為vi 滅diệt 智trí 障chướng 故cố 障chướng 有hữu 四tứ 種chủng 如như 五ngũ 地địa 隨tùy 世thế 智trí 中trung 說thuyết 令linh 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 作tác 書thư 論luận 等đẳng 無vô 量lượng 事sự 業nghiệp 而nhi 為vi 能năng 治trị (# 障chướng 有hữu 四tứ 種chủng 下hạ 前tiền 論luận 云vân 是thị 中trung 書thư 等đẳng 有hữu 四tứ 種chủng 障chướng 對đối 治trị 四tứ 種chủng 障chướng 者giả 一nhất 所sở 用dụng 事sự 中trung 忘vong 障chướng 二nhị 邪tà 見kiến 軟nhuyễn 智trí 障chướng 三tam 所sở 取thủ 物vật 中trung 不bất 守thủ 護hộ 障chướng 四tứ 取thủ 與dữ 生sanh 疑nghi 障chướng 以dĩ 書thư 治trị 初sơ 障chướng 因nhân 聲thanh 二nhị 論luận 治trị 第đệ 二nhị 障chướng 印ấn 治trị 第đệ 三tam 障chướng 筭# 數số 治trị 第đệ 四tứ 障chướng 今kim 文văn 書thư 是thị 第đệ 一nhất 治trị 論luận 是thị 第đệ 二nhị 等đẳng 即tức 等đẳng 取thủ 印ấn 筭# 數số 等đẳng 無vô 量lượng 事sự 業nghiệp 總tổng 以dĩ 結kết 之chi 而nhi 為vi 能năng 治trị 通thông 上thượng 四tứ 也dã )# 四tứ 於ư 大đại 法pháp 眾chúng 會hội 集tập 故cố 為vi 物vật 起khởi 嚴nghiêm 土thổ/độ 行hành 此thử 明minh 依y 報báo 下hạ 三Tam 明Minh 正chánh 報báo 三tam 輪luân 益ích 物vật (# 四tứ 於ư 大đại 法pháp 下hạ 此thử 上thượng 明minh 望vọng 益ích 修tu 因nhân 淨tịnh 土độ 之chi 中trung 聖thánh 賢hiền 集tập 會hội 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 。 俱câu 會hội 一nhất 處xứ 。 與dữ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 同đồng 一nhất 志chí 行hành 無vô 有hữu 怨oán 嫉tật 。 令linh 物vật 修tu 因nhân 當đương 獲hoạch 淨tịnh 土độ 人nhân 寶bảo 為vi 嚴nghiêm 而nhi 集tập 會hội 故cố )# 五ngũ 即tức 身thân 業nghiệp 無vô 身thân 現hiện 身thân 者giả 令linh 生sanh 五ngũ 福phước 謂vị 見kiến 聞văn 親thân 近cận 。 供cúng 養dường 修tu 行hành 故cố 自tự 身thân 無vô 身thân 同đồng 佛Phật 法Pháp 身thân 故cố 下hạ 二nhị 亦diệc 然nhiên (# 令linh 生sanh 五ngũ 福phước 下hạ 見kiến 唯duy 約ước 眼nhãn 聞văn 但đãn 約ước 耳nhĩ 親thân 近cận 約ước 身thân 供cúng 養dường 捨xả 財tài 修tu 行hành 通thông 三tam 業nghiệp 言ngôn 自tự 身thân 無vô 身thân 同đồng 佛Phật 法Pháp 身thân 故cố 者giả 佛Phật 以dĩ 法pháp 為vi 身thân 清thanh 淨tịnh 如như 虗hư 空không 所sở 現hiện 眾chúng 色sắc 形hình 令linh 入nhập 此thử 法pháp 中trung 今kim 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 無vô 身thân 現hiện 身thân 登đăng 地địa 已dĩ 上thượng 分phần/phân 證chứng 法Pháp 身thân 同đồng 佛Phật 身thân 故cố 下hạ 二nhị 亦diệc 然nhiên 者giả 即tức 總tổng 例lệ 口khẩu 意ý 同đồng 身thân 皆giai 即tức 體thể 起khởi 用dụng 無vô 言ngôn 現hiện 言ngôn 無vô 知tri 而nhi 知tri 並tịnh 如như 經kinh 文văn )# 六lục 即tức 口khẩu 業nghiệp 轉chuyển 法Pháp 輪luân 故cố 。

七thất 即tức 意ý 業nghiệp 於ư 無vô 長trường 短đoản 中trung 隨tùy 問vấn 善thiện 釋thích 記ký 三tam 世thế 事sự 起khởi 三tam 世thế 行hành 故cố (# 於ư 無vô 長trường 短đoản 下hạ 三tam 世thế 是thị 長trường/trưởng 一nhất 念niệm 是thị 短đoản 今kim 明minh 三tam 世thế 即tức 一nhất 念niệm 是thị 實thật 是thị 空không 則tắc 無vô 長trường 短đoản 不bất 礙ngại 能năng 知tri 種chủng 種chủng 時thời 。 節tiết 長trường 短đoản 劫kiếp 事sự )# 。

菩Bồ 薩Tát 以dĩ 如như 是thị 十thập 種chủng 。 方phương 便tiện 慧tuệ 起khởi 殊thù 勝thắng 行hành 從tùng 第đệ 六Lục 地Địa 。 入nhập 第đệ 七Thất 地Địa 。

第đệ 三tam 總tổng 結kết 勝thắng 能năng 中trung 論luận 釋thích 云vân 此thử 十thập 種chủng 發phát 起khởi 。 殊thù 勝thắng 行hành 異dị 對đối 攝nhiếp 取thủ 對đối 治trị 攝nhiếp 取thủ 者giả 皆giai 上thượng 下hạ 二nhị 句cú 相tương 對đối 名danh 為vi 共cộng 對đối 由do 此thử 上thượng 下hạ 各các 能năng 對đối 治trị 皆giai 上thượng 句cú 治trị 凡phàm 下hạ 句cú 治trị 小tiểu 隨tùy 治trị 不bất 同đồng 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 由do 二nhị 攝nhiếp 取thủ 名danh 殊thù 勝thắng 行hành 對đối 治trị 前tiền 障chướng (# 第đệ 三tam 總tổng 結kết 者giả 具cụ 此thử 十thập 行hành 入nhập 七thất 地địa 故cố 疏sớ/sơ 論luận 釋thích 云vân 下hạ 所sở 以dĩ 釋thích 者giả 由do 上thượng 釋thích 十thập 句cú 但đãn 明minh 其kỳ 中trung 所sở 起khởi 勝thắng 行hành 未vị 顯hiển 方phương 便tiện 殊thù 勝thắng 之chi 由do 今kim 總tổng 釋thích 之chi 先tiên 舉cử 論luận 後hậu 皆giai 上thượng 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 解giải 共cộng 對đối 次thứ 由do 此thử 下hạ 釋thích 對đối 治trị 上thượng 句cú 治trị 凡phàm 者giả 觀quán 空không 下hạ 句cú 治trị 小tiểu 者giả 起khởi 行hành 故cố 後hậu 由do 二nhị 攝nhiếp 取thủ 下hạ 通thông 釋thích 兩lưỡng 箇cá 攝nhiếp 取thủ 以dĩ 上thượng 共cộng 對đối 亦diệc 有hữu 攝nhiếp 取thủ 對đối 治trị 亦diệc 有hữu 攝nhiếp 取thủ 此thử 二nhị 攝nhiếp 取thủ 大đại 旨chỉ 則tắc 同đồng 上thượng 句cú 攝nhiếp 取thủ 下hạ 句cú 則tắc 不bất 滯trệ 小tiểu 下hạ 句cú 攝nhiếp 取thủ 上thượng 句cú 則tắc 不bất 滯trệ 凡phàm 此thử 是thị 共cộng 對đối 攝nhiếp 取thủ 成thành 殊thù 勝thắng 行hành 上thượng 句cú 治trị 凡phàm 不bất 攝nhiếp 下hạ 句cú 非phi 真chân 實thật 治trị 下hạ 句cú 治trị 小tiểu 不bất 攝nhiếp 上thượng 句cú 亦diệc 非phi 實thật 治trị 二nhị 互hỗ 相tương 攝nhiếp 皆giai 成thành 勝thắng 行hành 又hựu 若nhược 別biệt 說thuyết 上thượng 句cú 攝nhiếp 下hạ 即tức 空không 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 下hạ 句cú 攝nhiếp 上thượng 為vi 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 行hành 二nhị 既ký 和hòa 合hợp 通thông 得đắc 名danh 為vi 十thập 種chủng 方phương 便tiện 。 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 十thập 種chủng 勝thắng 行hành 故cố 論luận 但đãn 云vân 此thử 十thập 種chủng 發phát 起khởi 。 殊thù 勝thắng 行hành 既ký 空không 有hữu 無vô 滯trệ 故cố 能năng 對đối 治trị 六lục 地địa 之chi 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 行hành 也dã )# 。

入nhập 已dĩ 此thử 行hành 常thường 現hiện 在tại 前tiền 。 名danh 為vi 住trụ 第đệ 七thất 遠Viễn 行Hành 地Địa 。

四tứ 彰chương 分phân 齊tề 者giả 明minh 無vô 相tướng 無vô 間gian 故cố 無vô 相tướng 地địa 名danh 從tùng 此thử 而nhi 立lập 此thử 亦diệc 即tức 攝nhiếp 前tiền 不bất 退thoái 住trụ 不bất 同đồng 前tiền 六lục 前tiền 六lục 得đắc 住trụ 地địa 已dĩ 捨xả 入nhập 地địa 心tâm 以dĩ 修tu 解giải 入nhập 非phi 以dĩ 行hành 入nhập 此thử 以dĩ 行hành 入nhập 故cố 常thường 行hành 不bất 捨xả 名danh 不Bất 退Thoái 住Trụ 。 (# 言ngôn 此thử 以dĩ 行hành 入nhập 故cố 常thường 行hành 不bất 捨xả 者giả 七thất 地địa 功công 用dụng 行hành 滿mãn 方phương 便tiện 涉thiệp 有hữu 故cố 得đắc 行hành 入nhập 之chi 名danh )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 此thử 第đệ 七thất 。 地địa 已dĩ 入nhập 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 界giới 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 業nghiệp 。

第đệ 二nhị 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 此thử 第đệ 七thất 。 下hạ 彼bỉ 障chướng 對đối 治trị 即tức 攝nhiếp 無vô 著trước 行hành 有hữu 量lượng 功công 用dụng 皆giai 不bất 著trước 故cố 言ngôn 對đối 治trị 者giả 有hữu 二nhị 種chủng 相tướng 。 一nhất 修tu 行hành 無vô 量lượng 種chủng 治trị 前tiền 有hữu 量lượng 障chướng 二nhị 此thử 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 念niệm 。 下hạ 修tu 行hành 無vô 功công 用dụng 行hành 。 治trị 前tiền 有hữu 功công 用dụng 障chướng 令linh 初sơ 有hữu 二nhị 十thập 句cú 攝nhiếp 成thành 十thập 對đối 一nhất 一nhất 對đối 中trung 皆giai 上thượng 句cú 明minh 境cảnh 界giới 無vô 量lượng 。 為vi 所sở 知tri 所sở 化hóa 後hậu 句cú 明minh 佛Phật 德đức 業nghiệp 無vô 量lượng 為vi 能năng 知tri 能năng 化hóa 菩Bồ 薩Tát 入nhập 彼bỉ 佛Phật 化hóa 以dĩ 用dụng 化hóa 生sanh 要yếu 則tắc 攝nhiếp 十thập 為vi 五ngũ 即tức 五ngũ 無vô 量lượng 界giới (# 為vi 所sở 知tri 所sở 化hóa 者giả 所sở 知tri 即tức 智trí 境cảnh 所sở 化hóa 即tức 悲bi 境cảnh 要yếu 則tắc 攝nhiếp 十thập 為vi 五ngũ 者giả 所sở 以dĩ 更cánh 為vi 此thử 攝nhiếp 者giả 以dĩ 此thử 說thuyết 無vô 量lượng 要yếu 治trị 於ư 有hữu 量lượng 要yếu 唯duy 有hữu 五ngũ 故cố 為vi 此thử 攝nhiếp 如như 前tiền 頻tần 釋thích 一nhất 即tức 眾chúng 生sanh 界giới 。 無vô 量lượng 二nhị 世thế 界giới 無vô 量lượng 三tam 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 。 四tứ 調điều 伏phục 界giới 無vô 量lượng 五ngũ 調điều 伏phục 方phương 便tiện 界giới 。 無vô 量lượng 然nhiên 此thử 五ngũ 界giới 唯duy 佛Phật 窮cùng 證chứng 能năng 化hóa 德đức 業nghiệp 用dụng 於ư 五ngũ 界giới 菩Bồ 薩Tát 修tu 入nhập 能năng 化hóa 德đức 業nghiệp 趣thú 入nhập 五ngũ 界giới 又hựu 此thử 五ngũ 中trung 初sơ 一nhất 所sở 化hóa 次thứ 二nhị 化hóa 處xứ 後hậu 二nhị 化hóa 法pháp 正chánh 化hóa 即tức 前tiền 三tam 是thị 所sở 後hậu 二nhị 是thị 能năng 望vọng 能năng 化hóa 能năng 知tri 五ngũ 界giới 皆giai 所sở 將tương 此thử 十thập 對đối 能năng 化hóa 所sở 化hóa 望vọng 於ư 菩Bồ 薩Tát 皆giai 是thị 所sở 入nhập 則tắc 入nhập 皆giai 修tu 入nhập 證chứng 入nhập 亦diệc 了liễu 達đạt 也dã )# 初sơ 一nhất 對đối 眾chúng 生sanh 無vô 量lượng 。 論luận 云vân 隨tùy 所sở 化hóa 何hà 等đẳng 眾chúng 生sanh 。 此thử 對đối 為vi 總tổng 十thập 對đối 皆giai 為vì 利lợi 眾chúng 生sanh 。 故cố 言ngôn 何hà 等đẳng 者giả 類loại 非phi 一nhất 故cố 釋thích 經kinh 無vô 量lượng 之chi 言ngôn 隨tùy 所sở 者giả 隨tùy 多đa 類loại 宜nghi 而nhi 以dĩ 無vô 量lượng 化hóa 眾chúng 生sanh 業nghiệp 而nhi 化hóa 故cố 。

入nhập 無vô 量lượng 世thế 界giới 。 網võng 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 清thanh 淨tịnh 國quốc 土độ 。

二nhị 有hữu 一nhất 對đối 眾chúng 生sanh 住trụ 何hà 等đẳng 處xứ 謂vị 住trụ 世thế 界giới 無vô 量lượng 以dĩ 淨tịnh 土độ 行hành 化hóa 故cố 。

入nhập 無vô 量lượng 種chủng 種chủng 。 差sai 別biệt 法pháp 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 現hiện 覺giác 智trí 入nhập 無vô 量lượng 劫kiếp 。 數số 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 覺giác 了liễu 三tam 世thế 智trí 。

三tam 有hữu 二nhị 對đối 以dĩ 何hà 等đẳng 智trí 。 慧tuệ 化hóa 初sơ 對đối 橫hoạnh/hoành 窮cùng 諸chư 法pháp 智trí 後hậu 對đối 豎thụ 窮cùng 三tam 世thế 智trí 皆giai 是thị 種chủng 智trí 二nhị 對đối 約ước 其kỳ 所sở 知tri 皆giai 是thị 。 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 。

入nhập 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 差sai 別biệt 信tín 解giải 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 。 名danh 色sắc 身thân 入nhập 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 欲dục 樂lạc 諸chư 根căn 差sai 別biệt 。 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 語ngữ 言ngôn 音âm 聲thanh 。 令linh 眾chúng 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 入nhập 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 種chủng 種chủng 心tâm 行hành 。 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 了liễu 知tri 廣quảng 大đại 智trí 。

四tứ 有hữu 三tam 對đối 明minh 調điều 伏phục 界giới 無vô 量lượng 初sơ 二nhị 對đối 明minh 以dĩ 何hà 等đẳng 心tâm 。 於ư 中trung 初sơ 對đối 隨tùy 眾chúng 生sanh 信tín 樂nhạo 。 種chủng 種chủng 天thiên 身thân 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 名danh 色sắc 身thân 化hóa 故cố 謂vị 心tâm 隨tùy 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 同đồng 修tu 天thiên 行hành 得đắc 天thiên 身thân 故cố 口khẩu 隨tùy 其kỳ 信tín 以dĩ 名danh 句cú 身thân 說thuyết 彼bỉ 行hành 故cố 第đệ 二nhị 對đối 知tri 昔tích 根căn 欲dục 不bất 同đồng 以dĩ 隨tùy 類loại 音âm 。 稱xưng 根căn 說thuyết 故cố 次thứ 一nhất 對đối 以dĩ 何hà 等đẳng 行hành 。 謂vị 知tri 現hiện 在tại 心tâm 行hành 不bất 同đồng 以dĩ 徧biến 趣thú 行hành 說thuyết 對đối 治trị 故cố 。

入nhập 無vô 量lượng 聲thanh 聞văn 。 乘thừa 信tín 解giải 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 說thuyết 智trí 道đạo 令linh 信tín 解giải 入nhập 無vô 量lượng 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 所sở 成thành 就tựu 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 說thuyết 甚thậm 深thâm 智trí 慧tuệ 。 門môn 令linh 趣thú 入nhập 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 便tiện 行hành 入nhập 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 。 所sở 說thuyết 大Đại 乘Thừa 。 集tập 成thành 事sự 令linh 。 菩Bồ 薩Tát 得đắc 入nhập 。

五ngũ 有hữu 三tam 對đối 明minh 調điều 伏phục 方phương 便tiện 界giới 。 論luận 云vân 置trí 何hà 等đẳng 乘thừa 謂vị 置trí 三tam 乘thừa 故cố 初sơ 對đối 為vi 聲Thanh 聞Văn 說thuyết 智trí 道đạo 令linh 證chứng 滅diệt 故cố 次thứ 對đối 為vì 緣Duyên 覺Giác 說thuyết 。 深thâm 智trí 令linh 知tri 因nhân 緣duyên 故cố 後hậu 對đối 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 地địa 度độ 集tập 成thành 事sự 稱xưng 彼bỉ 方phương 便tiện 涉thiệp 有hữu 故cố 。

此thử 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 念niệm 。 如như 是thị 無vô 量lượng 如Như 來Lai 。 境cảnh 界giới 乃nãi 至chí 於ư 百bách 千thiên 億ức 那na 由do 他tha 劫kiếp 。 不bất 能năng 得đắc 知tri 。 我ngã 悉tất 應ưng 以dĩ 無vô 功công 用dụng 。 無vô 分phân 別biệt 心tâm 。 成thành 就tựu 圓viên 滿mãn 。

第đệ 二nhị 修tu 無vô 功công 用dụng 行hành 。 中trung 二nhị 先tiên 加gia 行hành 趣thú 求cầu 後hậu 佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 下hạ 正chánh 顯hiển 修tu 行hành 今kim 初sơ 先tiên 牒điệp 前tiền 無vô 量lượng 為vi 所sở 趣thú 求cầu 我ngã 悉tất 下hạ 要yếu 期kỳ 以dĩ 無vô 功công 無vô 相tướng 攝nhiếp 取thủ 彼bỉ 境cảnh 無vô 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 不bất 取thủ 性tánh 相tướng 忘vong 緣duyên 等đẳng 照chiếu 即tức 無vô 相tướng 觀quán 也dã 加gia 以dĩ 無vô 功công 無vô 相tướng 尤vưu 勝thắng 然nhiên 任nhậm 放phóng 天thiên 性tánh 不bất 由do 勤cần 策sách 自tự 然nhiên 而nhi 行hành 。 亡vong 功công 合hợp 道đạo 名danh 無vô 功công 用dụng 八bát 地địa 方phương 證chứng 今kim 要yếu 心tâm 住trụ 彼bỉ 故cố 云vân 應ưng 以dĩ 由do 功công 用dụng 行hành 此thử 已dĩ 滿mãn 故cố 此thử 則tắc 修tu 行hành 無vô 功công 非phi 如như 八bát 地địa 任nhậm 運vận 無vô 功công 也dã 。

佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 深thâm 智trí 慧tuệ 如như 是thị 。 觀quán 察sát 常thường 勤cần 修tu 習tập 。 方phương 便tiện 慧tuệ 起khởi 殊thù 勝thắng 道đạo 。 安an 住trụ 不bất 動động 。

二nhị 正chánh 顯hiển 中trung 初sơ 牒điệp 前tiền 觀quán 智trí 次thứ 常thường 勤cần 修tu 下hạ 是thị 修tu 行hành 相tương/tướng 方phương 便tiện 已dĩ 下hạ 是thị 所sở 修tu 法pháp 即tức 前tiền 空không 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 行hành 既ký 以dĩ 無vô 功công 無vô 相tướng 智trí 修tu 能năng 治trị 功công 用dụng 有hữu 相tương/tướng 之chi 障chướng 後hậu 安an 住trụ 不bất 動động 。 顯hiển 觀quán 成thành 相tương/tướng 此thử 即tức 行hành 成thành 不bất 動động 非phi 如như 八bát 地địa 相tương/tướng 用dụng 不bất 動động 。

無vô 有hữu 一nhất 念niệm 休hưu 息tức 廢phế 捨xả 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。 乃nãi 至chí 睡thụy 夢mộng 未vị 曾tằng 暫tạm 與dữ 蓋cái 障chướng 相tương 應ứng 。

第đệ 三tam 無vô 有hữu 一nhất 念niệm 下hạ 辨biện 雙song 行hành 勝thắng 文văn 分phần/phân 四tứ 別biệt 一nhất 二nhị 行hành 雙song 無vô 間gian 二nhị 常thường 不bất 捨xả 下hạ 信tín 勝thắng 三tam 此thử 菩Bồ 薩Tát 於ư 念niệm 念niệm 下hạ 能năng 作tác 大đại 義nghĩa 四tứ 佛Phật 子tử 此thử 十thập 下hạ 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 差sai 別biệt 四tứ 中trung 前tiền 三tam 別biệt 顯hiển 後hậu 一nhất 總tổng 該cai 三tam 中trung 前tiền 一nhất 自tự 分phần/phân 後hậu 二nhị 勝thắng 進tiến (# 一nhất 二nhị 行hành 下hạ 初sơ 總tổng 敘tự 名danh 意ý 疏sớ/sơ 皆giai 具cụ 釋thích 今kim 當đương 總tổng 釋thích 一nhất 內nội 證chứng 行hành 止Chỉ 觀Quán 並tịnh 起khởi 為vi 二nhị 行hành 雙song 行hành 常thường 現hiện 相tướng 續tục 名danh 為vi 無vô 間gian 始thỉ 起khởi 勝thắng 進tiến 於ư 上thượng 決quyết 定định 名danh 為vi 信tín 勝thắng 三tam 依y 信tín 起khởi 行hàng 行hàng 有hữu 義nghĩa 利lợi 故cố 名danh 為vi 義nghĩa 勝thắng 故cố 名danh 大đại 修tu 起khởi 名danh 作tác 行hành 成thành 覺giác 因nhân 名danh 菩Bồ 提Đề 分phần 分phần 具cụ 多đa 義nghĩa 稱xưng 為vi 差sai 別biệt 四tứ 中trung 前tiền 三tam 下hạ 二nhị 料liệu 揀giản 然nhiên 四tứ 含hàm 多đa 義nghĩa 故cố 曰viết 總tổng 該cai 亦diệc 勝thắng 進tiến 攝nhiếp )# 今kim 初sơ 無vô 有hữu 一nhất 念niệm 休hưu 息tức 廢phế 捨xả 者giả 正chánh 顯hiển 雙song 行hành 無vô 間gian 之chi 義nghĩa 謂vị 不bất 捨xả 前tiền 不bất 動động 之chi 止Chỉ 觀Quán 察sát 之chi 觀quán 為vi 止Chỉ 觀Quán 二nhị 行hành 雙song 行hành 一nhất 念niệm 不bất 休hưu 即tức 無vô 間gian 義nghĩa 次thứ 行hành 住trụ 下hạ 顯hiển 無vô 間gian 時thời 謂vị 四tứ 儀nghi 睡thụy 寤ngụ 舉cử 睡thụy 夢mộng 者giả 以dĩ 昧muội 況huống 審thẩm (# 今kim 初sơ 無vô 有hữu 下hạ 全toàn 捨xả 為vi 休hưu 暫tạm 廢phế 為vi 息tức 以dĩ 昧muội 況huống 審thẩm 者giả 睡thụy 眠miên 皆giai 以dĩ 昧muội 略lược 為vi 性tánh 略lược 揀giản 寤ngụ 時thời 昧muội 揀giản 定định 中trung 定định 中trung 雖tuy 略lược 而nhi 不bất 昧muội 故cố 今kim 為vi 對đối 審thẩm 但đãn 舉cử 昧muội 耳nhĩ )# 。

常thường 不bất 捨xả 於ư 如như 是thị 想tưởng 念niệm 。

二nhị 信tín 勝thắng 者giả 論luận 云vân 彼bỉ 無vô 量lượng 智trí 中trung 殊thù 異dị 義nghĩa 莊trang 嚴nghiêm 相tương/tướng 現hiện 前tiền 專chuyên 念niệm 。 故cố 者giả 專chuyên 念niệm 忍nhẫn 可khả 即tức 是thị 信tín 義nghĩa 常thường 信tín 前tiền 十thập 無vô 量lượng 二nhị 嚴nghiêm 佛Phật 境cảnh 故cố 名danh 為vi 勝thắng 。

此thử 菩Bồ 薩Tát 於ư 念niệm 念niệm 中trung 。 常thường 能năng 具cụ 足túc 十thập 波Ba 羅La 蜜Mật 。 何hà 以dĩ 故cố 念niệm 念niệm 皆giai 以dĩ 。 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 修tu 行hành 佛Phật 法Pháp 。 向hướng 佛Phật 智trí 故cố 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 為vì 求cầu 佛Phật 智trí 。 施thí 與dữ 眾chúng 生sanh 。 是thị 名danh 檀Đàn 那Na 波Ba 羅La 。 蜜mật 能năng 滅diệt 一nhất 切thiết 。 諸chư 煩phiền 惱não 熱nhiệt 是thị 名danh 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 慈từ 悲bi 為vi 首thủ 。 不bất 損tổn 眾chúng 生sanh 。 是thị 名danh 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 求cầu 勝thắng 善thiện 法Pháp 無vô 有hữu 厭yếm 足túc 。 是thị 名danh 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 道Đạo 。 常thường 現hiện 在tại 前tiền 。 未vị 嘗thường 散tán 亂loạn 。 是thị 名danh 禪Thiền 那Na 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 忍nhẫn 諸chư 法pháp 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 是thị 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 出xuất 生sanh 無vô 量lượng 。 智trí 是thị 名danh 方phương 便tiện 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 求cầu 上thượng 上thượng 勝thắng 智trí 是thị 名danh 願Nguyện 波Ba 羅La 蜜Mật 。 一nhất 切thiết 異dị 論luận 。 及cập 諸chư 魔ma 眾chúng 。 無vô 能năng 沮trở 壞hoại 。 是thị 名danh 力Lực 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 實thật 了liễu 知tri 。 一nhất 切thiết 法pháp 是thị 名danh 智Trí 波Ba 羅La 蜜Mật 。

三tam 作tác 大đại 義nghĩa 者giả 一nhất 念niệm 頓đốn 具cụ 十thập 度độ 之chi 行hành 義nghĩa 利lợi 廣quảng 故cố 念niệm 念niệm 修tu 起khởi 故cố 名danh 為vi 作tác 文văn 中trung 二nhị 先tiên 總tổng 明minh 後hậu 何hà 以dĩ 下hạ 徵trưng 釋thích 徵trưng 云vân 十thập 度độ 行hành 異dị 一nhất 念niệm 寧ninh 圓viên 釋thích 文văn 分phần/phân 二nhị 先tiên 明minh 能năng 具cụ 所sở 以dĩ 由do 悲bi 智trí 雙song 運vận 故cố 後hậu 所sở 有hữu 下hạ 顯hiển 所sở 具cụ 之chi 相tướng 檀đàn 通thông 悲bi 智trí 忍nhẫn 唯duy 約ước 悲bi 餘dư 皆giai 約ước 智trí 然nhiên 此thử 中trung 十thập 相tương/tướng 意ý 令linh 一nhất 念niệm 十thập 相tương/tướng 不bất 同đồng 故cố 三tam 檀đàn 等đẳng 中trung 隨tùy 取thủ 其kỳ 一nhất 可khả 以dĩ 意ý 得đắc 理lý 實thật 無vô 所sở 不bất 具cụ 故cố 下hạ 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 中trung 云vân 一nhất 切thiết 皆giai 滿mãn 前tiền 六lục 可khả 知tri (# 故cố 三tam 檀đàn 下hạ 遠viễn 公công 云vân 施thí 中trung 但đãn 有hữu 法Pháp 施thí 戒giới 中trung 但đãn 有hữu 律luật 儀nghi 律luật 儀nghi 中trung 有hữu 三tam 離ly 一nhất 因nhân 離ly 二nhị 對đối 治trị 離ly 三tam 果quả 行hành 離ly 今kim 唯duy 因nhân 離ly 滅diệt 煩phiền 惱não 故cố 。 尸thi 羅la 此thử 云vân 清thanh 涼lương 忍nhẫn 唯duy 辨biện 他tha 不bất 饒nhiêu 益ích 精tinh 進tấn 唯duy 明minh 攝nhiếp 善thiện 禪thiền 定định 唯duy 明minh 引dẫn 生sanh 功công 德đức 般Bát 若Nhã 唯duy 明minh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 慧tuệ 然nhiên 案án 經kinh 文văn 義nghĩa 類loại 易dị 求cầu 故cố 云vân 可khả 知tri 後hậu 之chi 四tứ 度độ 是thị 論luận 自tự 釋thích )# 但đãn 釋thích 後hậu 四tứ 方phương 便tiện 涉thiệp 事sự 云vân 無vô 量lượng 智trí 以dĩ 是thị 智trí 故cố 。 又hựu 能năng 出xuất 生sanh 。 施thí 等đẳng 行hạnh 願nguyện 以dĩ 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 。 故cố 名danh 方phương 便tiện 願nguyện 中trung 由do 此thử 願nguyện 智trí 能năng 求cầu 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 上thượng 上thượng 大đại 波Ba 羅La 蜜Mật 。 攝nhiếp 取thủ 彼bỉ 勝thắng 行hành 故cố 次thứ 力lực 中trung 以dĩ 是thị 智trí 故cố 。 遠viễn 離ly 布bố 施thí 等đẳng 障chướng 故cố 不bất 為vi 彼bỉ 動động 智trí 中trung 以dĩ 是thị 智trí 故cố 。 布bố 施thí 等đẳng 一nhất 切thiết 種chủng 差sai 別biệt 如như 實thật 了liễu 知tri 。 為vì 化hóa 眾chúng 生sanh 故cố 。 此thử 四tứ 相tương/tướng 皆giai 從tùng 用dụng 立lập 名danh 通thông 成thành 前tiền 六lục 亦diệc 有hữu 別biệt 成thành 前tiền 六lục 等đẳng 並tịnh 如như 初sơ 會hội 中trung 辨biện 一nhất 念niệm 具cụ 十thập 念niệm 念niệm 皆giai 然nhiên 初sơ 心tâm 欲dục 修tu 至chí 此thử 方phương 得đắc (# 一nhất 念niệm 具cụ 十thập 下hạ 明minh 得đắc 分phân 齊tề 初sơ 心tâm 圓viên 觀quán 亦diệc 即tức 修tu 此thử 今kim 此thử 證chứng 得đắc 七thất 地địa 特đặc 明minh )# 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 鈔Sao 會Hội 本Bổn 第Đệ 三Tam 十Thập 七Thất 之Chi 七Thất

音âm 釋thích

羼sằn 提đề

(# 梵Phạn 語ngữ 也dã 此thử 云vân 忍nhẫn 辱nhục 羼sằn 初sơ 眼nhãn 切thiết )# 。

大đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 疏sớ/sơ 鈔sao 會hội 本bổn 第đệ 三tam 十thập 七thất 之chi 八bát 。 法pháp 三tam 。

唐Đường 于Vu 闐Điền 國Quốc 三Tam 藏Tạng 沙Sa 門Môn 實Thật 叉Xoa 難Nan 陀Đà 譯dịch

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn 述thuật

佛Phật 子tử 此thử 十thập 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 念niệm 念niệm 中trung 。 皆giai 得đắc 具cụ 足túc 。 如như 是thị 四tứ 攝nhiếp 四tứ 持trì 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 畧lược 說thuyết 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 。 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 於ư 念niệm 念niệm 中trung 。 皆giai 悉tất 圓viên 滿mãn 。

四tứ 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 差sai 別biệt 中trung 有hữu 四tứ 種chủng 相tương/tướng 前tiền 二nhị 攝nhiếp 善thiện 後hậu 二nhị 離ly 過quá 一nhất 依y 大Đại 乘Thừa 行hành 謂vị 十thập 度độ 自tự 利lợi 此thử 即tức 大đại 義nghĩa 結kết 文văn 為vi 顯hiển 十thập 度độ 通thông 二nhị 義nghĩa 故cố 論luận 將tương 屬thuộc 後hậu 巧xảo 用dụng 經kinh 文văn (# 為vi 顯hiển 十thập 度độ 下hạ 一nhất 成thành 義nghĩa 利lợi 即tức 前tiền 利lợi 他tha 二nhị 求cầu 菩Bồ 提Đề 即tức 今kim 自tự 利lợi 結kết 文văn 是thị 一nhất 而nhi 義nghĩa 兩lưỡng 成thành 故cố 云vân 巧xảo 用dụng )# 二nhị 四tứ 攝nhiếp 者giả 即tức 依y 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 三tam 四tứ 持trì 等đẳng 即tức 依y 煩phiền 惱não 障chướng 增tăng 上thượng 淨tịnh 故cố 謂vị 依y 四tứ 持trì 為vi 所sở 住trú 處xứ 以dĩ 三tam 解giải 脫thoát 。 為vi 所sở 依y 門môn 修tu 行hành 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 則tắc 得đắc 煩phiền 惱não 障chướng 淨tịnh 任nhậm 持trì 自tự 分phần/phân 故cố 名danh 為vi 持trì 亦diệc 名danh 四tứ 家gia 所sở 住trú 處xứ 故cố 。 四tứ 者giả 一nhất 般ban 若nhược 家gia 此thử 是thị 能năng 照chiếu 二nhị 者giả 諦đế 家gia 即tức 是thị 所sở 照chiếu 三tam 捨xả 煩phiền 惱não 家gia 四tứ 苦khổ 清thanh 淨tịnh 家gia 由do 初sơ 二nhị 勝thắng 業nghiệp 離ly 此thử 惑hoặc 苦khổ 若nhược 約ước 別biệt 說thuyết 初sơ 一nhất 見kiến 道đạo 前tiền 次thứ 三tam 即tức 見kiến 修tu 無Vô 學Học (# 三tam 四tứ 持trì 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 謂vị 依y 四tứ 持trì 下hạ 二nhị 顯hiển 淨tịnh 惑hoặc 要yếu 由do 此thử 三tam 方phương 能năng 淨tịnh 故cố 任nhậm 持trì 下hạ 三tam 釋thích 總tổng 名danh 揀giản 非phi 勝thắng 進tiến 云vân 持trì 自tự 分phần/phân 亦diệc 名danh 四tứ 家gia 下hạ 四tứ 出xuất 異dị 名danh 所sở 住trú 處xứ 故cố 。 者giả 釋thích 成thành 家gia 義nghĩa 亦diệc 可khả 得đắc 名danh 四tứ 種chủng 住trú 處xứ 謂vị 智trí 住trú 處xứ 等đẳng 亦diệc 名danh 成thành 位vị 處xứ 四tứ 者giả 下hạ 五ngũ 釋thích 四tứ 體thể 相tướng 即tức 就tựu 家gia 釋thích 由do 初sơ 二nhị 下hạ 六lục 結kết 成thành 四tứ 義nghĩa 由do 般Bát 若Nhã 照chiếu 諦đế 名danh 初sơ 一nhất 業nghiệp 得đắc 惑hoặc 滅diệt 苦khổ 淨tịnh 故cố 有hữu 四tứ 也dã 若nhược 約ước 別biệt 說thuyết 下hạ 七thất 約ước 位vị 分phân 別biệt 則tắc 初sơ 亦diệc 名danh 智trí 位vị 二nhị 見kiến 實thật 位vị 三tam 斷đoạn 惑hoặc 位vị 四tứ 證chứng 滅diệt 位vị 然nhiên 其kỳ 此thử 四tứ 通thông 於ư 諸chư 位vị 故cố 云vân 若nhược 約ước 別biệt 說thuyết 以dĩ 配phối 四tứ 位vị 耳nhĩ )# 四tứ 畧lược 說thuyết 下hạ 依y 智trí 障chướng 清thanh 淨tịnh 以dĩ 無vô 所sở 不bất 具cụ 故cố 離ly 塵trần 沙sa 無vô 明minh 。

爾nhĩ 時thời 解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 菩Bồ 薩Tát 。 問vấn 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 但đãn 於ư 此thử 第đệ 七Thất 地Địa 中trung 。 滿mãn 足túc 一nhất 切thiết 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 為vi 諸chư 地địa 中trung 。 亦diệc 能năng 滿mãn 足túc 。

第đệ 四tứ 爾nhĩ 時thời 解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 。 下hạ 前tiền 上thượng 地địa 勝thắng 差sai 別biệt 中trung 二nhị 初sơ 明minh 勝thắng 前tiền 六lục 地địa 二nhị 何hà 以dĩ 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 初sơ 下hạ 明minh 勝thắng 後hậu 三tam 地địa 勝thắng 即tức 增tăng 上thượng 義nghĩa 前tiền 中trung 二nhị 先tiên 問vấn 問vấn 意ý 云vân 若nhược 先tiên 已dĩ 具cụ 此thử 何hà 獨độc 言ngôn 若nhược 先tiên 未vị 具cụ 何hà 得đắc 成thành 此thử (# 先tiên 問vấn 意ý 者giả 從tùng 前tiền 一nhất 切thiết 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 念niệm 念niệm 皆giai 悉tất 圓viên 滿mãn 。 中trung 生sanh 問vấn 意ý 可khả 知tri )# 。

金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 於ư 十Thập 地Địa 中trung 。 皆giai 能năng 滿mãn 足túc 。 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 然nhiên 第đệ 七thất 地địa 最tối 為vi 殊thù 勝thắng 。 何hà 以dĩ 故cố 此thử 第đệ 七Thất 地Địa 。 功công 用dụng 行hành 滿mãn 得đắc 入nhập 智trí 慧tuệ 自tự 在tại 行hành 故cố 。

後hậu 答đáp 中trung 三tam 初sơ 標tiêu 次thứ 徵trưng 後hậu 釋thích 釋thích 中trung 二nhị 先tiên 別biệt 顯hiển 此thử 地địa 勝thắng 相tương/tướng 功công 用dụng 行hành 滿mãn 即tức 自tự 分phần/phân 滿mãn 足túc 得đắc 入nhập 下hạ 勝thắng 進tiến 趣thú 後hậu 由do 此thử 二nhị 義nghĩa 故cố 能năng 勝thắng 前tiền 智trí 慧tuệ 即tức 八bát 地địa 證chứng 智trí 自tự 在tại 即tức 五ngũ 通thông 大đại 用dụng 十thập 自tự 在tại 等đẳng (# 得đắc 入nhập 智trí 下hạ 勝thắng 進tiến 趣thú 後hậu 者giả 經kinh 中trung 但đãn 云vân 得đắc 入nhập 智trí 慧tuệ 自tự 在tại 。 行hành 故cố 論luận 經Kinh 云vân 乃nãi 得đắc 入nhập 智trí 慧tuệ 神thần 通thông 。 行hành 故cố 論luận 釋thích 云vân 通thông 者giả 五ngũ 神thần 通thông 智trí 者giả 如như 前tiền 說thuyết 釋thích 曰viết 如như 前tiền 十thập 方phương 便tiện 智trí 上thượng 七thất 地địa 修tu 此thử 十thập 智trí 至chí 於ư 八bát 地địa 無vô 功công 而nhi 成thành 似tự 於ư 此thử 地địa 故cố 得đắc 指chỉ 之chi 然nhiên 論luận 神thần 通thông 即tức 今kim 自tự 在tại 疏sớ/sơ 全toàn 二nhị 經kinh 故cố 以dĩ 自tự 在tại 指chỉ 十thập 自tự 在tại 十thập 自tự 在tại 亦diệc 神thần 通thông )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 於ư 初Sơ 地Địa 中trung 。 緣duyên 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 願nguyện 求cầu 故cố 滿mãn 足túc 菩Bồ 提Đề 。 分phần/phân 法pháp 第đệ 二nhị 地địa 離ly 心tâm 垢cấu 故cố 第đệ 三tam 地địa 願nguyện 轉chuyển 增tăng 長trưởng 。 得đắc 法Pháp 光quang 明minh 故cố 第đệ 四tứ 地địa 入nhập 道đạo 故cố 第đệ 五ngũ 地địa 順thuận 世thế 所sở 作tác 故cố 第đệ 六lục 地địa 入nhập 甚thậm 深thâm 法Pháp 門môn 故cố 。 第đệ 七thất 地địa 起khởi 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 故cố 。 皆giai 亦diệc 滿mãn 足túc 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 法pháp 。

二nhị 佛Phật 子tử 下hạ 通thông 示thị 諸chư 地địa 滿mãn 相tương/tướng 即tức 遠viễn 釋thích 十Thập 地Địa 皆giai 滿mãn 足túc 言ngôn 近cận 釋thích 七thất 地địa 功công 用dụng 滿mãn 語ngữ 故cố 論luận 徵trưng 云vân 云vân 何hà 此thử 地địa 。 中trung 方phương 便tiện 行hành 滿mãn 足túc 方phương 便tiện 即tức 功công 用dụng 也dã 具cụ 十thập 方phương 便tiện 故cố 論luận 自tự 釋thích 云vân 彼bỉ 餘dư 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 。 中trung 更cánh 起khởi 殊thù 勝thắng 行hành 是thị 故cố 比tỉ 七thất 地địa 中trung 起khởi 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 故cố 。 者giả 謂vị 前tiền 三tam 世thế 間gian 次thứ 三tam 出xuất 世thế 此thử 則tắc 更cánh 互hỗ 各các 一nhất 殊thù 勝thắng 行hành 今kim 一nhất 切thiết 中trung 具cụ 起khởi 所sở 以dĩ 名danh 滿mãn (# 故cố 論luận 徵trưng 下hạ 二nhị 舉cử 論luận 徵trưng 釋thích 以dĩ 成thành 前tiền 義nghĩa )# 初Sơ 地Địa 願nguyện 中trung 具cụ 二nhị 地địa 戒giới 中trung 具cụ 三tam 地địa 聞văn 中trung 具cụ 而nhi 云vân 願nguyện 增tăng 長trưởng 者giả 欲dục 依y 如Như 來Lai 智trí 慧tuệ 。 利lợi 眾chúng 生sanh 故cố 。 餘dư 可khả 知tri (# 欲dục 依y 如Như 來Lai 智trí 即tức 求cầu 願nguyện 義nghĩa )# 七thất 地địa 一nhất 切thiết 者giả 瑜du 伽già 論luận 中trung 說thuyết 佛Phật 功công 德đức 。 七thất 地địa 皆giai 得đắc 八bát 地địa 成thành 就tựu 九cửu 地địa 具cụ 足túc 十Thập 地Địa 圓viên 滿mãn 有hữu 少thiểu 餘dư 障chướng 未vị 名danh 清thanh 淨tịnh 離ly 已dĩ 即tức 是thị 清thanh 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 。 (# 有hữu 少thiểu 餘dư 障chướng 下hạ 即tức 果quả 累lũy/lụy/luy 無vô 常thường 微vi 細tế 習tập 氣khí 故cố )# 。

何hà 以dĩ 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 初Sơ 地Địa 乃nãi 至chí 第đệ 七thất 。 地địa 成thành 就tựu 智trí 功công 用dụng 分phần/phân 以dĩ 此thử 力lực 故cố 從tùng 第đệ 八bát 地địa 乃nãi 至chí 第đệ 十thập 。 無vô 功công 用dụng 行hành 。 皆giai 悉tất 成thành 就tựu 。 佛Phật 子tử 譬thí 如như 有hữu 二nhị 世thế 界giới 。 一nhất 處xứ 雜tạp 染nhiễm 一nhất 處xứ 純thuần 淨tịnh 是thị 二nhị 中trung 間gian 。 難nan 可khả 得đắc 過quá 。 唯duy 除trừ 菩Bồ 薩Tát 有hữu 大đại 方phương 便tiện 。 神thần 通thông 願nguyện 力lực 。 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 諸chư 地Địa 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 有hữu 雜tạp 染nhiễm 行hành 有hữu 清thanh 淨tịnh 行hạnh 。 是thị 二nhị 中trung 間gian 。 難nan 可khả 得đắc 過quá 。 唯duy 除trừ 菩Bồ 薩Tát 有hữu 大đại 願nguyện 力lực 。 方phương 便tiện 智trí 慧tuệ 。 乃nãi 能năng 得đắc 過quá 。

二nhị 明minh 勝thắng 後hậu 三tam 地địa 文văn 中trung 四tứ 一nhất 法pháp 二nhị 喻dụ 三tam 合hợp 四tứ 因nhân 論luận 生sanh 論luận 今kim 初sơ 先tiên 徵trưng 後hậu 釋thích 徵trưng 意ý 云vân 何hà 以dĩ 前tiền 六lục 各các 一nhất 至chí 七thất 方phương 具cụ 一nhất 切thiết 釋thích 云vân 從tùng 初sơ 積tích 集tập 至chí 此thử 成thành 故cố 此thử 酬thù 前tiền 徵trưng 由do 此thử 便tiện 能năng 令linh 後hậu 三tam 地địa 勝thắng 行hành 成thành 就tựu 斯tư 乃nãi 勝thắng 由do 勝thắng 前tiền 但đãn 約ước 能năng 入nhập 八bát 地địa 勝thắng 後hậu 令linh 後hậu 地địa 無vô 功công 行hành 成thành 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 。 要yếu 由do 積tích 功công 以dĩ 至chí 無vô 功công 之chi 功công 故cố (# 要yếu 由do 積tích 功công 者giả 結kết 成thành 勝thắng 後hậu 地địa 義nghĩa 後hậu 地địa 無vô 功công 用dụng 因nhân 於ư 此thử 地địa 功công 用dụng 成thành 故cố 名danh 之chi 為vi 勝thắng 非phi 行hành 體thể 勝thắng )# 合hợp 中trung 有hữu 雜tạp 染nhiễm 行hành 合hợp 雜tạp 染nhiễm 世thế 界giới 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 即tức 前tiền 六lục 二nhị 通thông 前tiền 七thất 有hữu 清thanh 淨tịnh 行hạnh 。 合hợp 純thuần 淨tịnh 界giới 即tức 後hậu 三tam 地địa 中trung 間gian 難nạn/nan 過quá 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 若nhược 六lục 地địa 為vi 雜tạp 則tắc 七thất 地địa 為vi 中trung 間gian 若nhược 七thất 地địa 皆giai 雜tạp 則tắc 從tùng 七thất 至chí 八bát 即tức 曰viết 中trung 間gian 難nạn/nan 過quá 者giả 猶do 娑sa 婆bà 之chi 於ư 極cực 樂lạc 淨tịnh 穢uế 域vực 絕tuyệt 前tiền 六lục 後hậu 三tam 難nạn/nan 過quá 亦diệc 爾nhĩ 要yếu 得đắc 此thử 地địa 大đại 願nguyện 方phương 便tiện 方phương 能năng 越việt 之chi 淨tịnh 由do 此thử 到đáo 染nhiễm 由do 此thử 過quá 故cố 此thử 一nhất 地địa 最tối 為vi 勝thắng 要yếu (# 一nhất 若nhược 六lục 地địa 下hạ 通thông 論luận 染nhiễm 淨tịnh 乃nãi 有hữu 四tứ 門môn 一nhất 云vân 外ngoại 凡phàm 人nhân 位vị 說thuyết 為vi 純thuần 染nhiễm 善thiện 趣thú 已dĩ 上thượng 乃nãi 至chí 解giải 行hành 名danh 為vi 染nhiễm 淨tịnh 初Sơ 地Địa 已dĩ 上thượng 乃nãi 名danh 純thuần 淨tịnh 二nhị 善thiện 趣thú 亦diệc 染nhiễm 種chủng 姓tánh 已dĩ 上thượng 為vi 染nhiễm 淨tịnh 純thuần 淨tịnh 同đồng 前tiền 三tam 者giả 地địa 前tiền 皆giai 染nhiễm 初sơ 至chí 七thất 地địa 亦diệc 名danh 染nhiễm 淨tịnh 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 乃nãi 名danh 純thuần 淨tịnh 四tứ 染nhiễm 義nghĩa 如như 前tiền 十Thập 地Địa 皆giai 染nhiễm 淨tịnh 佛Phật 為vi 純thuần 淨tịnh 今kim 是thị 第đệ 三tam 門môn 耳nhĩ )# 。

解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 佛Phật 子tử 此thử 七Thất 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 是thị 染nhiễm 行hành 。 為vi 是thị 淨tịnh 行hạnh 。

四tứ 因nhân 論luận 生sanh 論luận 中trung 先tiên 問vấn 後hậu 答đáp 問vấn 意ý 云vân 前tiền 後hậu 可khả 知tri 但đãn 言ngôn 中trung 間gian 為vi 何hà 所sở 屬thuộc 。

金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 佛Phật 子tử 從tùng 初Sơ 地Địa 至chí 七Thất 地Địa 。 所sở 行hành 諸chư 行hành 皆giai 捨xả 離ly 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 以dĩ 廻hồi 向hướng 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 故cố 分phần/phân 得đắc 平bình 等đẳng 道đạo 故cố 然nhiên 未vị 名danh 為vi 。 超siêu 煩phiền 惱não 行hành 。

答đáp 意ý 明minh 非phi 染nhiễm 非phi 淨tịnh 。 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 亦diệc 染nhiễm 亦diệc 淨tịnh 故cố 名danh 中trung 間gian 於ư 中trung 二nhị 先tiên 通thông 將tương 七thất 地địa 對đối 後hậu 彰chương 劣liệt 攝nhiếp 此thử 第đệ 七thất 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 則tắc 成thành 前tiền 七thất 地địa 皆giai 是thị 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 雜tạp 非phi 純thuần 染nhiễm 行hành 故cố 論luận 云vân 從tùng 初Sơ 地Địa 來lai 。 離ly 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 示thị 現hiện 如như 是thị 。 此thử 地địa 名danh 為vi 染nhiễm 淨tịnh 非phi 染nhiễm 行hành 故cố 二nhị 佛Phật 子tử 此thử 第đệ 七thất 下hạ 別biệt 將tương 此thử 地địa 對đối 前tiền 彰chương 勝thắng 顯hiển 此thử 第đệ 七thất 雙song 非phi 染nhiễm 淨tịnh 故cố 成thành 前tiền 第đệ 七thất 是thị 中trung 間gian 義nghĩa (# 示thị 現hiện 如như 是thị 。 下hạ 謂vị 約ước 行hành 非phi 染nhiễm 約ước 位vị 在tại 染nhiễm 中trung )# 今kim 初sơ 通thông 中trung 有hữu 法pháp 喻dụ 合hợp 法pháp 中trung 初sơ 標tiêu 離ly 惑hoặc 業nghiệp 顯hiển 是thị 淨tịnh 故cố 此thử 以dĩ 廻hồi 向hướng 下hạ 釋thích 上thượng 淨tịnh 義nghĩa 以dĩ 二nhị 因nhân 故cố 後hậu 然nhiên 未vị 下hạ 即tức 由do 上thượng 二nhị 顯hiển 同đồng 前tiền 染nhiễm 非phi 報báo 行hành 故cố (# 以dĩ 二nhị 因nhân 故cố 者giả 二nhị 因nhân 即tức 經kinh 中trung 一nhất 廻hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 故cố 。 二nhị 分phần 得đắc 平bình 等đẳng 道đạo 故cố 後hậu 然nhiên 未vị 下hạ 即tức 經kinh 然nhiên 未vị 名danh 為vi 。 超siêu 煩phiền 惱não 行hành 。 疏sớ/sơ 今kim 釋thích 云vân 由do 上thượng 二nhị 因nhân 故cố 非phi 超siêu 也dã 上thượng 用dụng 二nhị 因nhân 得đắc 名danh 清thanh 淨tịnh 成thành 於ư 行hành 淨tịnh 今kim 以dĩ 二nhị 因nhân 卻khước 同đồng 染nhiễm 者giả 既ký 因nhân 廻hồi 向hướng 及cập 分phần/phân 平bình 等đẳng 而nhi 得đắc 淨tịnh 名danh 明minh 非phi 淨tịnh 位vị 故cố 同đồng 於ư 染nhiễm 不bất 同đồng 八bát 地địa 報báo 行hành 淨tịnh 也dã )# 。

佛Phật 子tử 譬thí 如như 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 乘thừa 天thiên 象tượng 寶bảo 。 遊du 四tứ 天thiên 下hạ 。 知tri 有hữu 貧bần 窮cùng 困khốn 苦khổ 。 之chi 人nhân 而nhi 不bất 為vị 彼bỉ 。 眾chúng 患hoạn 所sở 染nhiễm 然nhiên 未vị 名danh 為vi 。 超siêu 過quá 人nhân 位vị 。 若nhược 捨xả 王vương 身thân 。 生sanh 於ư 梵Phạm 世Thế 。 乘thừa 天thiên 宮cung 殿điện 。 見kiến 千thiên 世thế 界giới 遊du 千thiên 世thế 界giới 示thị 現hiện 梵Phạm 天Thiên 。 光quang 明minh 威uy 德đức 。 爾nhĩ 乃nãi 名danh 為vi 。 超siêu 過quá 人nhân 位vị 。

次thứ 喻dụ 中trung 輪Luân 王Vương 喻dụ 七thất 地địa 隨tùy 分phần/phân 捨xả 功công 用dụng 道đạo 故cố 梵Phạm 王Vương 喻dụ 於ư 八bát 地địa 報báo 得đắc 初sơ 禪thiền 遊du 千thiên 界giới 故cố 然nhiên 法pháp 中trung 對đối 問vấn 但đãn 明minh 前tiền 七thất 喻dụ 中trung 舉cử 勝thắng 顯hiển 劣liệt 故cố 兼kiêm 明minh 上thượng 地địa (# 次thứ 譬thí 喻dụ 中trung 略lược 舉cử 其kỳ 要yếu 此thử 是thị 行hành 淨tịnh 義nghĩa 揀giản 異dị 梵Phạm 王Vương 報báo 得đắc 淨tịnh 耳nhĩ 然nhiên 凖# 合hợp 中trung 二nhị 喻dụ 各các 有hữu 五ngũ 節tiết 至chí 下hạ 當đương 知tri 然nhiên 云vân 梵Phạm 王Vương 遊du 千thiên 界giới 者giả 即tức 千thiên 四tứ 天thiên 下hạ 。 凖# 俱câu 舍xá 論luận 二nhị 禪thiền 量lượng 等đẳng 小tiểu 千thiên 三tam 禪thiền 等đẳng 中trung 千thiên 四tứ 禪thiền 等đẳng 大Đại 千Thiên 婆bà 沙sa 有hữu 義nghĩa 初sơ 禪thiền 之chi 量lượng 即tức 等đẳng 小tiểu 千thiên 故cố 生sanh 梵Phạm 世Thế 得đắc 遊du 千thiên 界giới )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 始thỉ 從tùng 初Sơ 地Địa 。 至chí 於ư 十Thập 地Địa 乘thừa 波Ba 羅La 蜜Mật 乘thừa 遊du 行hành 世thế 間gian 。 知tri 諸chư 世thế 間gian 煩phiền 惱não 過quá 患hoạn 。 以dĩ 乘thừa 正Chánh 道Đạo 故cố 。 不bất 為vị 煩phiền 惱não 。 過quá 失thất 所sở 染nhiễm 然nhiên 未vị 名danh 為vi 。 超siêu 煩phiền 惱não 行hành 。 若nhược 捨xả 一nhất 切thiết 有hữu 功công 用dụng 。 行hành 從tùng 第đệ 七Thất 地Địa 。 入nhập 第đệ 八Bát 地Địa 。 乘thừa 菩Bồ 薩Tát 清thanh 淨tịnh 乘thừa 。 遊du 行hành 世thế 間gian 。 知tri 煩phiền 惱não 過quá 失thất 。 不bất 為vi 所sở 染nhiễm 。 爾nhĩ 乃nãi 名danh 為vi 。 超siêu 煩phiền 惱não 行hành 。 以dĩ 得đắc 一nhất 切thiết 盡tận 超siêu 過quá 故cố 。

合hợp 文văn 凖# 此thử 可khả 知tri 。

佛Phật 子tử 此thử 第đệ 七Thất 地Địa 。 菩Bồ 薩Tát 盡tận 超siêu 過quá 多đa 貪tham 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。 眾chúng 住trụ 此thử 地địa 不bất 名danh 有hữu 煩phiền 惱não 者giả 。 不bất 名danh 無vô 煩phiền 惱não 者giả 。 何hà 以dĩ 故cố 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 不bất 現hiện 行hành 故cố 。 不bất 名danh 有hữu 者giả 求cầu 如Như 來Lai 智trí 心tâm 未vị 滿mãn 故cố 不bất 名danh 無vô 者giả 。

第đệ 二nhị 別biệt 明minh 此thử 地địa 雙song 非phi 染nhiễm 淨tịnh 初sơ 總tổng 明minh 盡tận 超siêu 過quá 多đa 貪tham 等đẳng 者giả 盡tận 超siêu 故cố 勝thắng 前tiền 求cầu 佛Phật 之chi 心tâm 為vi 貪tham 厭yếm 世thế 為vi 瞋sân 取thủ 空không 著trước 有hữu 為vi 癡si 至chí 此thử 盡tận 超siêu (# 前tiền 求cầu 佛Phật 下hạ 示thị 其kỳ 所sở 超siêu 此thử 有hữu 二nhị 類loại 一nhất 約ước 所sở 求cầu 道Đạo 中trung 辨biện 貪tham 瞋sân 癡si 即tức 是thị 所sở 知tri 障chướng 中trung 智trí 即tức 障chướng 義nghĩa 前tiền 六lục 地địa 有hữu 七thất 地địa 都đô 超siêu )# 又hựu 初Sơ 地Địa 超siêu 貪tham 檀đàn 度độ 滿mãn 故cố 二nhị 三tam 超siêu 瞋sân 尸thi 忍nhẫn 滿mãn 故cố 三tam 亦diệc 超siêu 癡si 得đắc 聞văn 持trì 故cố 四tứ 地địa 超siêu 慢mạn 道Đạo 品Phẩm 離ly 我ngã 相tương/tướng 故cố 五ngũ 地địa 超siêu 疑nghi 了liễu 諸chư 諦đế 故cố 六lục 地địa 超siêu 見kiến 入nhập 般Bát 若Nhã 故cố 此thử 地địa 總tổng 超siêu 隨tùy 惑hoặc 等đẳng 常thường 在tại 觀quán 故cố 故cố 云vân 盡tận 超siêu 而nhi 云vân 多đa 者giả 顯hiển 非phi 報báo 行hành 故cố 則tắc 細tế 者giả 未vị 超siêu (# 又hựu 初Sơ 地Địa 下hạ 正chánh 超siêu 煩phiền 惱não 前tiền 之chi 六lục 地địa 於ư 俱câu 生sanh 中trung 分phần 分phần 別biệt 超siêu 此thử 都đô 盡tận 故cố 云vân 諸chư 煩phiền 惱não 眾chúng 。 眾chúng 即tức 多đa 也dã 故cố 唯duy 識thức 云vân 能năng 永vĩnh 伏phục 盡tận 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 而nhi 云vân 多đa 下hạ 上thượng 明minh 總tổng 超siêu 即tức 是thị 非phi 染nhiễm 此thử 下hạ 明minh 其kỳ 細tế 者giả 未vị 超siêu 即tức 是thị 非phi 淨tịnh 由do 此thử 生sanh 下hạ 雙song 非phi 之chi 義nghĩa 故cố 論luận 先tiên 云vân 住trụ 是thị 第đệ 七thất 菩Bồ 薩Tát 地Địa 。 過quá 多đa 貪tham 欲dục 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。 眾chúng 者giả 未vị 至chí 報báo 地địa 故cố 即tức 云vân 是thị 故cố 此thử 地địa 。 不bất 名danh 離ly 者giả 明minh 知tri 躡niếp 前tiền 明minh 雙song 非phi 也dã )# 次thứ 住trụ 此thử 下hạ 正chánh 明minh 形hình 前tiền 望vọng 後hậu 以dĩ 顯hiển 雙song 非phi 後hậu 何hà 以dĩ 下hạ 釋thích 雙song 非phi 義nghĩa 常thường 在tại 觀quán 故cố 惑hoặc 不bất 現hiện 行hành 即tức 過quá 前tiền 也dã 有hữu 功công 用dụng 行hành 。 名danh 求cầu 未vị 滿mãn 即tức 劣liệt 後hậu 也dã 功công 用dụng 即tức 是thị 煩phiền 惱não 以dĩ 有hữu 起khởi 動động 故cố 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 。 第đệ 七thất 地địa 以dĩ 深thâm 淨tịnh 心tâm 成thành 就tựu 身thân 業nghiệp 成thành 就tựu 語ngữ 業nghiệp 成thành 就tựu 意ý 業nghiệp 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 。 不bất 善thiện 業nghiệp 道đạo 。 如Như 來Lai 所sở 訶ha 皆giai 已dĩ 捨xả 離ly 一nhất 切thiết 。 善thiện 業nghiệp 如Như 來Lai 所sở 讚tán 常thường 善thiện 修tu 行hành 。

第đệ 五ngũ 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 。 第đệ 七thất 下hạ 彼bỉ 果quả 分phần/phân 中trung 論luận 主chủ 此thử 中trung 名danh 雙song 行hành 果quả 此thử 果quả 實thật 通thông 諸chư 分phần/phân 以dĩ 雙song 行hành 是thị 正chánh 住trụ 行hành 親thân 生sanh 此thử 果quả 故cố 又hựu 以dĩ 雙song 行hành 該cai 於ư 諸chư 分phần/phân 皆giai 雙song 行hành 故cố 名danh 雙song 行hành 果quả 文văn 分phần/phân 四Tứ 果Quả 一nhất 業nghiệp 清thanh 淨tịnh 二nhị 得đắc 勝thắng 三tam 昧muội 三tam 過quá 地địa 四tứ 得đắc 勝thắng 行hành 遠viễn 公công 云vân 初sơ 即tức 彼bỉ 障chướng 對đối 治trị 果quả 二nhị 即tức 雙song 行hành 果quả 三tam 即tức 前tiền 上thượng 地địa 勝thắng 果quả 勝thắng 行hành 轉chuyển 增tăng 故cố 四tứ 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 行hành 對đối 治trị 果quả 以dĩ 彼bỉ 方phương 便tiện 及cập 起khởi 勝thắng 行hành 滿mãn 足túc 在tại 此thử 故cố 又hựu 初sơ 一nhất 即tức 自tự 他tha 二nhị 行hành 雙song 行hành 二nhị 即tức 定định 慧tuệ 雙song 行hành 三tam 即tức 悲bi 智trí 等đẳng 雙song 行hành 四tứ 即tức 寂tịch 用dụng 雙song 行hành (# 第đệ 五ngũ 佛Phật 子tử 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 五ngũ 一nhất 釋thích 總tổng 名danh 二nhị 文văn 分phần/phân 下hạ 開khai 章chương 三tam 遠viễn 公công 下hạ 辨biện 所sở 從tùng 然nhiên 疏sớ/sơ 意ý 欲dục 通thông 故cố 引dẫn 遠viễn 公công 局cục 配phối 於ư 中trung 有hữu 四tứ 初sơ 由do 於ư 離ly 障chướng 故cố 至chí 此thử 中trung 三tam 業nghiệp 皆giai 淨tịnh 二nhị 由do 前tiền 雙song 行hành 一nhất 念niệm 不bất 捨xả 止Chỉ 觀Quán 雙song 行hành 三tam 昧muội 轉chuyển 增tăng 故cố 名danh 為vi 勝thắng 三tam 勝thắng 行hành 轉chuyển 增tăng 故cố 得đắc 過quá 地địa 四tứ 由do 前tiền 有hữu 方phương 便tiện 智trí 起khởi 殊thù 勝thắng 行hành 今kim 此thử 行hành 成thành 名danh 得đắc 勝thắng 行hành 又hựu 初sơ 下hạ 雙song 辨biện 有hữu 相tương/tướng )# 就tựu 初sơ 果quả 中trung 復phục 分phần/phân 四tứ 種chủng 一nhất 者giả 戒giới 清thanh 淨tịnh 於ư 中trung 初sơ 約ước 性tánh 戒giới 明minh 戒giới 但đãn 三tam 業nghiệp 淨tịnh 後hậu 所sở 有hữu 已dĩ 下hạ 約ước 智trí 聴# 明minh 戒giới 則tắc 惡ác 止chỉ 善thiện 行hành (# 就tựu 初sơ 果quả 中trung 復phục 分phân 為vi 四tứ 者giả 一nhất 戒giới 清thanh 淨tịnh 二nhị 世thế 間gian 智trí 淨tịnh 三tam 得đắc 自tự 身thân 勝thắng 四tứ 得đắc 勝thắng 力lực 又hựu 此thử 四tứ 中trung 初sơ 三tam 自tự 分phần/phân 後hậu 一nhất 勝thắng 進tiến 前tiền 中trung 初sơ 一nhất 離ly 過quá 後hậu 二nhị 成thành 善thiện 善thiện 中trung 二nhị 前tiền 行hành 用dụng 後hậu 行hành 體thể 然nhiên 疏sớ/sơ 皆giai 具cụ 揀giản 令linh 易dị 見kiến 耳nhĩ )# 。

世thế 間gian 所sở 有hữu 。 經kinh 書thư 技kỹ 術thuật 如như 五Ngũ 地Địa 中trung 說thuyết 。 皆giai 自tự 然nhiên 而nhi 行hành 。 不bất 假giả 功công 用dụng 。

二nhị 世thế 間gian 所sở 有hữu 。 下hạ 世thế 間gian 智trí 淨tịnh 此thử 辨biện 行hành 用dụng 。

此thử 菩Bồ 薩Tát 於ư 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世thế 界giới 中trung 。 為vi 大đại 明minh 師sư 唯duy 除trừ 如Như 來Lai 。 及cập 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 其kỳ 餘dư 菩Bồ 薩Tát 。 深thâm 心tâm 妙diệu 行hạnh 。 無vô 與dữ 等đẳng 者giả 。

三tam 此thử 菩Bồ 薩Tát 下hạ 明minh 得đắc 自tự 身thân 勝thắng 此thử 明minh 行hành 體thể 論luận 云vân 心tâm 行hành 二nhị 平bình 等đẳng 無vô 與dữ 等đẳng 者giả 。 謂vị 深thâm 心tâm 及cập 妙diệu 行hạnh 為vi 二nhị 深thâm 心tâm 即tức 證chứng 行hành 猶do 是thị 十thập 方phương 便tiện 妙diệu 行hạnh 即tức 教giáo 行hành 亦diệc 是thị 前tiền 起khởi 勝thắng 行hành 此thử 二nhị 齊tề 起khởi 故cố 云vân 平bình 等đẳng 不bất 同đồng 前tiền 地địa 有hữu 無vô 間gian 生sanh 。

諸chư 禪thiền 三tam 昧muội 。 三Tam 摩Ma 鉢Bát 底Để 。 神thần 通thông 解giải 脫thoát 。 皆giai 得đắc 現hiện 前tiền 。 然nhiên 是thị 修tu 成thành 非phi 如như 八bát 地địa 報báo 得đắc 成thành 就tựu 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 念niệm 念niệm 中trung 。 具cụ 足túc 修tu 習tập 。 方phương 便tiện 智trí 力lực 及cập 一nhất 切thiết 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 轉chuyển 勝thắng 圓viên 滿mãn 。

四tứ 諸chư 禪thiền 下hạ 明minh 得đắc 勝thắng 力lực 謂vị 得đắc 禪thiền 等đẳng 現hiện 前tiền 勝thắng 功công 德đức 力lực 故cố 。 上thượng 三tam 自tự 分phần/phân 此thử 一nhất 勝thắng 進tiến 文văn 中trung 二nhị 初sơ 明minh 離ly 定định 障chướng 禪thiền 等đẳng 已dĩ 見kiến 品phẩm 初sơ 論luận 云vân 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 故cố 此thử 釋thích 三tam 昧muội 是thị 現hiện 法Pháp 樂lạc 。 住trụ 禪thiền 次thứ 云vân 滅diệt 定định 三tam 摩ma 跋bạt 提đề 。 者giả 以dĩ 三Tam 摩Ma 鉢Bát 底Để 。 有hữu 其kỳ 五ngũ 種chủng 一nhất 四tứ 無vô 色sắc 二nhị 八bát 勝thắng 處xứ 三tam 十thập 徧biến 處xứ 四tứ 滅diệt 盡tận 定định 五ngũ 無vô 想tưởng 定định 前tiền 四tứ 菩Bồ 薩Tát 多đa 入nhập 為vì 化hóa 眾chúng 生sanh 。 後hậu 一nhất 不bất 入nhập 非phi 聖thánh 法pháp 故cố 今kim 於ư 五ngũ 中trung 正chánh 意ý 在tại 於ư 滅diệt 定định 故cố 論luận 別biệt 明minh 下hạ 解giải 脫thoát 月nguyệt 亦diệc 因nhân 此thử 言ngôn 問vấn 何hà 位vị 中trung 能năng 入nhập 定định 滅diệt 也dã 後hậu 此thử 地địa 下hạ 離ly 智trí 障chướng 可khả 知tri (# 初sơ 明minh 離ly 者giả 二nhị 即tức 智trí 障chướng 由do 上thượng 對đối 治trị 故cố 離ly 二nhị 障chướng 然nhiên 禪thiền 等đẳng 雖tuy 前tiền 已dĩ 釋thích 今kim 略lược 要yếu 知tri 禪thiền 即tức 四tứ 禪thiền 三tam 昧muội 即tức 三tam 三tam 昧muội 三Tam 摩Ma 鉢Bát 底Để 。 如như 疏sớ/sơ 有hữu 五ngũ 論luận 三Tam 摩Ma 提Đề 即tức 三Tam 摩Ma 鉢Bát 底Để 。 之chi 古cổ 譯dịch 耳nhĩ 神thần 通thông 謂vị 五ngũ 神thần 通thông 解giải 脫thoát 。 謂vị 八bát 解giải 脫thoát 經kinh 中trung 先tiên 彰chương 所sở 成thành 後hậu 然nhiên 是thị 下hạ 對đối 後hậu 揀giản 劣liệt 論luận 中trung 先tiên 略lược 指chỉ 云vân 四tứ 得đắc 勝thắng 力lực 禪thiền 等đẳng 現hiện 前tiền 勝thắng 如như 經kinh 等đẳng 次thứ 重trọng/trùng 分phân 別biệt 云vân 是thị 中trung 依y 禪thiền 起khởi 三tam 昧muội 三tam 摩ma 跋bạt 提đề 。 神thần 通thông 解giải 脫thoát 。 為vì 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 故cố 。 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 故cố 滅diệt 定định 三tam 摩ma 跋bạt 提đề 。 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 釋thích 曰viết 此thử 中trung 論luận 主chủ 明minh 得đắc 勝thắng 力lực 具cụ 足túc 二nhị 禪thiền 四tứ 禪thiền 為vi 能năng 起khởi 一nhất 一nhất 起khởi 得đắc 三tam 昧muội 等đẳng 即tức 引dẫn 生sanh 功công 德đức 禪thiền 二nhị 為vì 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 故cố 。 即tức 出xuất 引dẫn 生sanh 之chi 意ý 是thị 饒nhiêu 益ích 眾chúng 生sanh 。 禪thiền 三tam 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 下hạ 即tức 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 。 禪thiền 然nhiên 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 皆giai 是thị 現hiện 法Pháp 樂lạc 。 住trụ 今kim 從tùng 最tối 勝thắng 舉cử 其kỳ 滅diệt 定định 正chánh 是thị 此thử 地địa 之chi 所sở 安an 住trụ 故cố 疏sớ/sơ 云vân 正chánh 意ý 在tại 此thử 下hạ 約ước 於ư 此thử 以dĩ 辨biện 勝thắng 行hành 定định 散tán 自tự 在tại 故cố 云vân 勝thắng 行hành 耳nhĩ 後hậu 此thử 地địa 下hạ 據cứ 此thử 業nghiệp 清thanh 淨tịnh 果quả 即tức 前tiền 雙song 行hành 果quả 也dã 則tắc 雙song 行hành 有hữu 四tứ 一nhất 二nhị 行hành 雙song 無vô 間gian 二nhị 信tín 勝thắng 此thử 二nhị 三tam 昧muội 為vi 果quả 三tam 作tác 大đại 義nghĩa 四tứ 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 差sai 別biệt 即tức 業nghiệp 清thanh 淨tịnh 為vi 果quả )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 地Địa 。 入nhập 菩Bồ 薩Tát 善thiện 觀quán 擇trạch 三tam 昧muội 善thiện 擇trạch 義nghĩa 三tam 昧muội 最tối 勝thắng 慧tuệ 三tam 昧muội 分Phân 別Biệt 義Nghĩa 藏Tạng 三Tam 昧Muội 。 如như 實thật 分phân 別biệt 義nghĩa 三tam 昧muội 。

第đệ 二nhị 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 地Địa 。 下hạ 明minh 三tam 昧muội 勝thắng 分phần/phân 二nhị 初sơ 別biệt 舉cử 十thập 名danh 後hậu 入nhập 如như 是thị 下hạ 總tổng 結kết 多đa 類loại 今kim 初sơ 前tiền 五ngũ 自tự 利lợi 後hậu 五ngũ 利lợi 他tha 又hựu 前tiền 五ngũ 起khởi 戒giới 後hậu 五ngũ 成thành 行hành 又hựu 前tiền 五ngũ 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 。 後hậu 五ngũ 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 前tiền 中trung 初sơ 二nhị 知tri 理lý 次thứ 二nhị 知tri 教giáo 後hậu 義nghĩa 一nhất 知tri 事sự 一nhất 云vân 善thiện 觀quán 擇trạch 者giả 依y 未vị 觀quán 義nghĩa 伏phục 心tâm 今kim 觀quán 二nhị 依y 已dĩ 觀quán 義nghĩa 重trùng 更cánh 思tư 審thẩm 故cố 論luận 經Kinh 云vân 善Thiện 思Tư 義Nghĩa 三Tam 昧Muội 。 三tam 依y 一nhất 名danh 說thuyết 無vô 量lượng 義nghĩa 故cố 云vân 最tối 勝thắng 四tứ 依y 一nhất 義nghĩa 說thuyết 無vô 量lượng 名danh 故cố 云vân 分phân 別biệt 義nghĩa 含hàm 於ư 名danh 故cố 稱xưng 為vi 藏tạng 五ngũ 依y 通thông 一nhất 切thiết 五ngũ 明minh 處xứ 如như 事sự 實thật 故cố (# 三tam 依y 一nhất 名danh 即tức 知tri 教giáo 旨chỉ 四tứ 一nhất 義nghĩa 多đa 名danh 是thị 知tri 教giáo 詮thuyên 論luận 經kinh 三tam 名danh 益Ích 意Ý 三Tam 昧Muội 。 者giả 義nghĩa 能năng 澄trừng 心tâm 故cố )# 。

善thiện 住trụ 堅kiên 固cố 根căn 三tam 昧muội 智trí 慧tuệ 。 神thần 通thông 門môn 三tam 昧muội 法Pháp 界Giới 業nghiệp 三tam 昧muội 如Như 來Lai 勝thắng 利lợi 三tam 昧muội 種chủng 種chủng 義nghĩa 藏tạng 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 門môn 三tam 昧muội 。

後hậu 五ngũ 中trung 初sơ 一nhất 依y 煩phiền 惱não 障chướng 淨tịnh 真Chân 如Như 觀quán 堅kiên 固cố 根căn 故cố 般Bát 若Nhã 云vân 不bất 動động 法Pháp 界Giới 。 故cố 真Chân 如Như 觀quán 為vi 堅kiên 起khởi 信tín 云vân 真Chân 如Như 三tam 昧muội 為vi 諸chư 定định 之chi 本bổn 故cố 此thử 云vân 根căn 此thử 一nhất 顯hiển 行hành 深thâm 後hậu 四tứ 依y 智trí 障chướng 淨tịnh 以dĩ 顯hiển 行hành 廣quảng 為vì 治trị 四tứ 障chướng 故cố 今kim 即tức 能năng 治trị 障chướng 在tại 文văn 外ngoại 四tứ 中trung 初sơ 一nhất 助trợ 道đạo 次thứ 二nhị 證chứng 道đạo 後hậu 一nhất 不bất 住trụ 道đạo 初sơ 智trí 通thông 者giả 治trị 勝thắng 功công 德đức 障chướng 智trí 通thông 即tức 是thị 勝thắng 德đức 下hạ 三tam 倣# 此thử 以dĩ 智trí 與dữ 通thông 化hóa 利lợi 鈍độn 二nhị 類loại 令linh 入nhập 一nhất 實thật 故cố 名danh 為vi 門môn 二nhị 治trị 無Vô 礙Ngại 智Trí 障chướng 雙song 照chiếu 事sự 理lý 二nhị 法Pháp 界Giới 為vi 業nghiệp 故cố 三tam 治trị 於ư 深thâm 上thượng 佛Phật 法Pháp 怯khiếp 弱nhược 障chướng 大đại 悲bi 勝thắng 利lợi 安an 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 能năng 建kiến 大đại 事sự 是thị 佛Phật 深thâm 上thượng 故cố 四tứ 治trị 不bất 住trụ 行hành 障chướng 種chủng 種chủng 義nghĩa 藏tạng 者giả 種chủng 種chủng 善thiện 根căn 。 故cố 此thử 善thiện 能năng 生sanh 不bất 住trụ 故cố 名danh 為vi 藏tạng 。 修tu 有hữu 為vi 善thiện 根căn 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 修tu 無vô 為vi 善thiện 根căn 故cố 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 種chủng 種chủng 善thiện 根căn 。 即tức 無vô 住trụ 之chi 門môn 。

入nhập 如như 是thị 等đẳng 。 具cụ 足túc 大đại 智trí 神thần 通thông 。 門môn 百bách 千thiên 三tam 昧muội 。 淨tịnh 治trị 此thử 地địa 。

後hậu 結kết 可khả 知tri 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 得đắc 此thử 。 三tam 昧muội 善thiện 治trị 淨tịnh 方phương 便tiện 慧tuệ 故cố 大đại 悲bi 力lực 故cố 超siêu 過quá 二Nhị 乘Thừa 地địa 得đắc 觀quán 察sát 智trí 慧tuệ 地địa 。

第đệ 三tam 是thị 菩Bồ 薩Tát 得đắc 此thử 。 下hạ 明minh 過quá 地địa 於ư 中trung 三tam 一nhất 行hành 修tu 善thiện 巧xảo 過quá 二nhị 作tác 業nghiệp 廣quảng 大đại 過quá 三tam 修tu 行hành 勝thắng 入nhập 過quá 今kim 初sơ 過quá 法pháp 有hữu 二nhị 一nhất 巧xảo 智trí 二nhị 深thâm 悲bi 過quá 相tương/tướng 亦diệc 二nhị 一nhất 下hạ 過quá 二Nhị 乘Thừa 二nhị 上thượng 過quá 智trí 地địa 智trí 慧tuệ 地địa 即tức 八bát 地địa 無vô 功công 用dụng 智trí 由do 此thử 地địa 中trung 雙song 觀quán 止Chỉ 觀Quán 便tiện 至chí 彼bỉ 處xứ 法Pháp 流lưu 水thủy 中trung 。 任nhậm 運vận 雙song 流lưu 趣thú 佛Phật 智trí 海hải 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 地Địa 。 善thiện 淨tịnh 無vô 量lượng 身thân 業nghiệp 無vô 相tướng 行hành 。 善thiện 淨tịnh 無vô 量lượng 語ngữ 業nghiệp 。 無vô 相tướng 行hành 善thiện 淨tịnh 無vô 量lượng 意ý 業nghiệp 無vô 相tướng 行hành 。 故cố 得đắc 無vô 生sanh 。 法Pháp 忍Nhẫn 光quang 明minh 。

二nhị 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 。 下hạ 作tác 廣quảng 業nghiệp 大đại 過quá 中trung 二nhị 先tiên 正chánh 顯hiển 過quá 後hậu 解giải 脫thoát 月nguyệt 下hạ 彰chương 過quá 分phân 齊tề 今kim 初sơ 中trung 先tiên 對đối 下hạ 彰chương 出xuất 過quá 言ngôn 無vô 相tướng 者giả 即tức 前tiền 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 對đối 治trị 無vô 量lượng 者giả 即tức 前tiền 無vô 量lượng 對đối 治trị 入nhập 定định 離ly 相tương/tướng 二Nhị 乘Thừa 容dung 有hữu 而nhi 非phi 無vô 量lượng 故cố 此thử 無vô 量lượng 顯hiển 異dị 二Nhị 乘Thừa 善thiện 淨tịnh 之chi 言ngôn 顯hiển 過quá 下hạ 地địa 謂vị 修tu 方phương 便tiện 行hành 。 滿mãn 足túc 故cố 後hậu 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 光quang 明minh 對đối 上thượng 彰chương 入nhập 過quá 是thị 彼bỉ 八bát 地địa 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 明minh 相tướng 現hiện 前tiền 故cố 下hạ 地địa 未vị 得đắc 故cố 。

解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 從tùng 初sơ 。 地địa 來lai 所sở 有hữu 無vô 量lượng 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 豈khởi 不bất 超siêu 過quá 二Nhị 乘Thừa 耶da 。

二nhị 彰chương 過quá 分phân 齊tề 中trung 二nhị 先tiên 難nạn/nan 即tức 執chấp 前tiền 同đồng 後hậu 難nạn/nan 。

金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 佛Phật 子tử 彼bỉ 悉tất 超siêu 過quá 然nhiên 但đãn 以dĩ 願nguyện 求cầu 諸chư 佛Phật 。 法pháp 故cố 非phi 是thị 自tự 智trí 觀quán 察sát 之chi 力lực 今kim 第đệ 七thất 地địa 自tự 智trí 力lực 故cố 一nhất 切thiết 二Nhị 乘Thừa 所sở 不bất 能năng 及cập 。 譬thí 如như 王vương 子tử 。 生sanh 在tại 王vương 家gia 。 王vương 后hậu 所sở 生sanh 具cụ 足túc 王vương 相tướng 。 生sanh 已dĩ 即tức 勝thắng 一nhất 切thiết 。 臣thần 眾chúng 但đãn 以dĩ 王vương 力lực 非phi 是thị 自tự 力lực 若nhược 身thân 長trưởng 大đại 。 藝nghệ 業nghiệp 悉tất 成thành 。 乃nãi 以dĩ 自tự 力lực 超siêu 過quá 一nhất 切thiết 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 以dĩ 志chí 求cầu 大đại 法pháp 故cố 超siêu 過quá 一nhất 切thiết 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 今kim 住trụ 此thử 地Địa 。 以dĩ 自tự 所sở 行hành 智trí 慧tuệ 力lực 故cố 。 出xuất 過quá 一nhất 切thiết 。 二Nhị 乘Thừa 之chi 上thượng 。

後hậu 答đáp 即tức 揀giản 後hậu 異dị 前tiền 答đáp 有hữu 法pháp 喻dụ 合hợp 法pháp 中trung 非phi 自tự 力lực 者giả 障chướng 現hiện 行hành 故cố 喻dụ 中trung 王vương 家gia 即tức 如Như 來Lai 家gia 王vương 后hậu 即tức 得đắc 真chân 法Pháp 喜hỷ 修tu 二nhị 利lợi 故cố 名danh 為vi 王vương 相tương/tướng 合hợp 中trung 大đại 法pháp 即tức 法pháp 中trung 佛Phật 果Quả 法pháp 自tự 所sở 行hành 者giả 即tức 殊thù 勝thắng 行hành 智trí 慧tuệ 力lực 者giả 即tức 方phương 便tiện 智trí 於ư 此thử 二nhị 中trung 常thường 不bất 出xuất 觀quán 故cố 是thị 自tự 力lực 能năng 過quá 此thử 約ước 寄ký 位vị 廣quảng 如như 初Sơ 地Địa 中trung 辨biện 餘dư 文văn 可khả 知tri (# 此thử 約ước 寄ký 位vị 者giả 前tiền 六lục 寄ký 凡phàm 小tiểu 故cố 未vị 過quá 也dã )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 。 第đệ 七thất 地địa 得đắc 甚thậm 深thâm 遠viễn 離ly 無vô 行hành 。 常thường 行hành 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 勤cần 求cầu 上thượng 道đạo 而nhi 不bất 捨xả 離ly 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 雖tuy 行hành 實thật 際tế 而nhi 不bất 作tác 證chứng 。

三tam 佛Phật 子tử 下hạ 明minh 行hành 修tu 勝thắng 入nhập 過quá 謂vị 非phi 但đãn 如như 前tiền 廣quảng 多đa 無vô 量lượng 而nhi 力lực 用dụng 難nan 測trắc 深thâm 無vô 分phần/phân 量lượng 勝thắng 而nhi 過quá 也dã 論luận 云vân 神thần 力lực 亦diệc 無vô 量lượng 者giả 神thần 即tức 難nan 測trắc 義nghĩa 也dã 文văn 中trung 言ngôn 甚thậm 深thâm 者giả 即tức 遠viễn 入nhập 無vô 底để 故cố 遠viễn 離ly 者giả 彼bỉ 前tiền 障chướng 滅diệt 故cố 無vô 行hành 者giả 無vô 相tướng 之chi 行hành 無vô 所sở 行hành 故cố 。 彼bỉ 前tiền 六lục 地địa 不bất 能năng 行hành 故cố 常thường 行hành 者giả 此thử 無vô 間gian 故cố 得đắc 此thử 三tam 業nghiệp 即tức 當đương 體thể 深thâm 入nhập 過quá 勤cần 求cầu 下hạ 即tức 趣thú 後hậu 勝thắng 入nhập 故cố 二Nhị 乘Thừa 亦diệc 有hữu 離ly 彼bỉ 相tương/tướng 業nghiệp 而nhi 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。 不bất 能năng 上thượng 求cầu 菩Bồ 提Đề 求cầu 過quá 故cố 也dã 是thị 故cố 已dĩ 下hạ 結kết 雙song 行hành 故cố 。

解Giải 脫Thoát 月Nguyệt 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 從tùng 何hà 地Địa 來lai 。 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。

第đệ 四tứ 解giải 脫thoát 月nguyệt 下hạ 明minh 得đắc 勝thắng 行hành 於ư 中trung 二nhị 先tiên 得đắc 寂tịch 滅diệt 勝thắng 行hành 在tại 定định 不bất 住trụ 故cố 即tức 方phương 便tiện 智trí 也dã 二nhị 佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 下hạ 得đắc 發phát 起khởi 勝thắng 即tức 起khởi 殊thù 勝thắng 行hành 前tiền 中trung 先tiên 問vấn 後hậu 答đáp 。

金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 從tùng 第đệ 六Lục 地Địa 。 來lai 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。 今kim 住trụ 此thử 地Địa 。 能năng 念niệm 念niệm 入nhập 亦diệc 念niệm 念niệm 起khởi 而nhi 不bất 作tác 證chứng 故cố 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 名danh 為vi 成thành 就tựu 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 行hành 於ư 實thật 際tế 而nhi 不bất 作tác 證chứng 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 乘thừa 船thuyền 入nhập 海hải 。 以dĩ 善thiện 巧xảo 力lực 不bất 遭tao 水thủy 難nạn 。 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 乘thừa 波Ba 羅La 蜜Mật 船thuyền 行hành 實thật 際tế 海hải 以dĩ 願nguyện 力lực 故cố 。 而nhi 不bất 證chứng 滅diệt 。

答đáp 中trung 先tiên 明minh 得đắc 法Pháp 分phân 齊tề 六lục 地địa 入nhập 深thâm 緣duyên 起khởi 之chi 實thật 際tế 未vị 念niệm 念niệm 入nhập 者giả 有hữu 出xuất 觀quán 故cố 後hậu 今kim 住trụ 下hạ 辨biện 勝thắng 過quá 劣liệt 於ư 中trung 有hữu 法pháp 喻dụ 合hợp 法pháp 中trung 先tiên 正chánh 明minh 得đắc 而nhi 不bất 證chứng 後hậu 此thử 菩Bồ 薩Tát 下hạ 出xuất 不bất 證chứng 所sở 以dĩ 以dĩ 得đắc 方phương 便tiện 即tức 寂tịch 起khởi 用dụng 故cố 成thành 不bất 思tư 議nghị 三tam 業nghiệp 故cố 能năng 不bất 起khởi 滅diệt 定định 。 現hiện 諸chư 威uy 儀nghi 。 (# 故cố 能năng 不bất 起khởi 下hạ 即tức 淨tịnh 名danh 第đệ 一nhất 身thân 子tử 章chương 前tiền 已dĩ 引dẫn 竟cánh 然nhiên 十thập 通thông 品phẩm 第đệ 十thập 通thông 云vân 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 滅diệt 盡tận 三tam 昧muội 。 智trí 通thông 於ư 念niệm 念niệm 中trung 。 入nhập 一nhất 切thiết 法pháp 。 滅diệt 盡tận 三tam 昧muội 。 亦diệc 不bất 退thoái 菩Bồ 薩Tát 。 道đạo 不bất 捨xả 菩Bồ 薩Tát 。 事sự 不bất 捨xả 大đại 慈từ 。 大đại 悲bi 心tâm 修tu 習tập 波Ba 羅La 蜜Mật 未vị 嘗thường 休hưu 息tức 即tức 動động 寂tịch 無vô 二nhị 也dã )# 喻dụ 云vân 善thiện 巧xảo 力lực 者giả 知tri 行hành 船thuyền 法pháp 知tri 水thủy 相tương/tướng 故cố 凖# 大đại 品phẩm 經kinh 未vị 善thiện 巧xảo 前tiền 亦diệc 有hữu 其kỳ 喻dụ 方phương 便tiện 未vị 成thành 入nhập 水thủy 便tiện 敗bại 故cố (# 凖# 大đại 品phẩm 下hạ 經Kinh 云vân 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 不bất 曉hiểu 舩# 法pháp 乘thừa 舩# 入nhập 海hải 沒một 溺nịch 而nhi 死tử 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 未vị 得đắc 方Phương 便Tiện 波Ba 羅La 蜜Mật 。 多đa 入nhập 實thật 際tế 海hải 則tắc 證chứng 實thật 際tế 次thứ 云vân 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 善thiện 知tri 舩# 法pháp 雖tuy 入nhập 大đại 海hải 而nhi 不bất 沒một 溺nịch 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 得đắc 方Phương 便Tiện 波Ba 羅La 蜜Mật 。 雖tuy 入nhập 實thật 際tế 而nhi 不bất 作tác 證chứng )# 合hợp 云vân 波Ba 羅La 蜜Mật 船thuyền 即tức 般Bát 若Nhã 等đẳng 也dã 以dĩ 願nguyện 力lực 者giả 是thị 方phương 便tiện 不bất 捨xả 有hữu 因nhân 。

佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 得đắc 如như 是thị 。 三tam 昧muội 智trí 力lực 。 以dĩ 大đại 方phương 便tiện 。 雖tuy 示thị 現hiện 生sanh 死tử 。 而nhi 恆hằng 住trụ 涅Niết 槃Bàn 雖tuy 眷quyến 屬thuộc 圍vi 繞nhiễu 。 而nhi 常thường 樂nhạo 遠viễn 離ly 。 雖tuy 以dĩ 願nguyện 力lực 三tam 界giới 受thọ 生sanh 。 而nhi 不bất 為vị 世thế 法pháp 所sở 染nhiễm 。 雖tuy 常thường 寂tịch 滅diệt 。 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 。 而nhi 還hoàn 熾sí 然nhiên 。 雖tuy 然nhiên 不bất 燒thiêu 。 雖tuy 隨tùy 順thuận 佛Phật 智trí 而nhi 示thị 入nhập 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 雖tuy 得đắc 佛Phật 境cảnh 界giới 藏tạng 。 而nhi 示thị 住trụ 魔ma 境cảnh 界giới 。 雖tuy 起khởi 魔ma 道đạo 而nhi 現hiện 行hành 魔ma 法pháp 。 雖tuy 示thị 同đồng 外ngoại 道Đạo 行hạnh 而nhi 不bất 捨xả 佛Phật 法Pháp 。 雖tuy 示thị 隨tùy 順thuận 一nhất 切thiết 。 世thế 間gian 而nhi 常thường 行hành 一nhất 切thiết 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 莊trang 嚴nghiêm 。 之chi 事sự 出xuất 過quá 一nhất 切thiết 天thiên 。 龍long 夜dạ 叉xoa 乾càn 闥thát 婆bà 阿a 脩tu 羅la 迦ca 樓lâu 羅la 緊khẩn 那na 羅la 摩ma 。 睺hầu 羅la 伽già 人nhân 及cập 非phi 人nhân 。 帝Đế 釋Thích 梵Phạm 王Vương 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 等đẳng 。 之chi 所sở 有hữu 者giả 。 而nhi 不bất 捨xả 離ly 。 樂nhạo 法Pháp 之chi 心tâm 。

二nhị 明minh 發phát 起khởi 勝thắng 行hành 中trung 亦diệc 是thị 上thượng 來lai 已dĩ 攝nhiếp 無vô 著trước 行hành 此thử 下hạ 攝nhiếp 平bình 等đẳng 隨tùy 順thuận 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 廻hồi 向hướng 且thả 依y 發phát 起khởi 勝thắng 行hành 文văn 分phân 為vi 二nhị 初sơ 牒điệp 前tiền 標tiêu 後hậu 由do 得đắc 滅diệt 定định 三tam 昧muội 不bất 作tác 證chứng 智trí 故cố 成thành 後hậu 大đại 方phương 便tiện 也dã 後hậu 雖tuy 示thị 下hạ 正chánh 顯hiển 勝thắng 行hành 經kinh 有hữu 十thập 句cú 論luận 為vi 八bát 種chủng 共cộng 對đối 治trị 攝nhiếp 謂vị 後hậu 三tam 為vi 一nhất 故cố 能năng 治trị 所sở 治trị 。 二nhị 行hành 共cộng 俱câu 互hỗ 相tương 攝nhiếp 故cố 如như 示thị 生sanh 死tử 為vi 所sở 治trị 以dĩ 恆hằng 住trụ 涅Niết 槃Bàn 為vi 能năng 治trị 能năng 治trị 攝nhiếp 於ư 所sở 治trị 則tắc 不bất 為vi 生sanh 死tử 所sở 染nhiễm 亦diệc 得đắc 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 所sở 治trị 示thị 現hiện 生sanh 死tử 。 為vi 能năng 治trị 能năng 治trị 攝nhiếp 於ư 所sở 治trị 而nhi 不bất 證chứng 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 他tha 皆giai 倣# 此thử 。

八bát 中trung 初sơ 一nhất 為vi 總tổng 故cố 云vân 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 論luận 云vân 一nhất 起khởi 功công 德đức 行hạnh 謂vị 入nhập 生sanh 死tử 為vi 福phước 業nghiệp 事sự 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 生sanh 死tử 畏úy 中trung 當đương 依y 如Như 來Lai 。 功công 德đức 之chi 力lực 。 不bất 入nhập 生sanh 死tử 海hải 。 不bất 得đắc 無vô 價giá 寶bảo 珠châu 。 何hà 有hữu 功công 德đức 。

二nhị 上thượng 首thủ 攝nhiếp 餘dư 行hành 謂vị 既ký 示thị 生sanh 死tử 必tất 為vi 上thượng 首thủ 攝nhiếp 眷quyến 屬thuộc 故cố 。

三tam 願nguyện 取thủ 有hữu 行hành 非phi 業nghiệp 所sở 拘câu 故cố 處xứ 而nhi 不bất 染nhiễm 。

四tứ 家gia 不bất 斷đoạn 行hành 謂vị 雖tuy 言ngôn 不bất 染nhiễm 而nhi 示thị 有hữu 妻thê 子tử 。 名danh 家gia 不bất 斷đoạn 雖tuy 然nhiên 不bất 燒thiêu 。 者giả 示thị 有hữu 常thường 修tu 梵Phạm 行hạnh 。 故cố 唯duy 此thử 一nhất 句cú 具cụ 空không 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 行hành 上thượng 下hạ 皆giai 應ưng 倣# 此thử 從tùng 畧lược 故cố 無vô (# 四tứ 家gia 不bất 斷đoạn 行hành 中trung 雖tuy 言ngôn 不bất 染nhiễm 而nhi 示thị 有hữu 妻thê 子tử 。 即tức 空không 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 是thị 觀quán 於ư 空không 不bất 礙ngại 有hữu 故cố 雖tuy 然nhiên 不bất 燒thiêu 。 即tức 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 行hành 涉thiệp 有hữu 不bất 迷mê 於ư 空không 故cố 唯duy 此thử 經Kinh 文văn 具cụ 斯tư 二nhị 言ngôn 上thượng 下hạ 應ưng 有hữu 而nhi 不bất 具cụ 者giả 皆giai 用dụng 二nhị 句cú 互hỗ 相tương 攝nhiếp 導đạo 已dĩ 具cụ 二nhị 故cố 如như 雖tuy 示thị 生sanh 死tử 得đắc 下hạ 而nhi 住trụ 涅Niết 槃Bàn 即tức 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 行hành 下hạ 住trụ 涅Niết 槃Bàn 得đắc 上thượng 示thị 生sanh 死tử 即tức 空không 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 故cố 義nghĩa 已dĩ 盡tận 但đãn 文văn 不bất 具cụ )# 五ngũ 者giả 入nhập 行hành 謂vị 非phi 獨độc 化hóa 凡phàm 亦diệc 轉chuyển 二Nhị 乘Thừa 入nhập 佛Phật 慧tuệ 故cố 。

六lục 資tư 生sanh 行hành 謂vị 雖tuy 知tri 五ngũ 欲dục 即tức 道đạo 含hàm 攝nhiếp 佛Phật 法Pháp 而nhi 飲ẩm 食thực 資tư 身thân 睡thụy 夢mộng 資tư 神thần 皆giai 順thuận 五ngũ 欲dục 十thập 軍quân 是thị 魔ma 境cảnh 界giới (# 皆giai 順thuận 五ngũ 欲dục 者giả 約ước 五ngũ 欲dục 境cảnh 即tức 是thị 魔ma 王vương 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 若nhược 將tương 資tư 神thần 及cập 益ích 身thân 等đẳng 即tức 分phân 齊tề 境cảnh 十thập 軍quân 已dĩ 見kiến 初sơ 會hội )# 七thất 退thoái 行hành 謂vị 示thị 老lão 病bệnh 死tử 衰suy 退thoái 即tức 四tứ 魔ma 等đẳng 法pháp 不bất 行hành 其kỳ 因nhân 名danh 超siêu 魔ma 道đạo (# 即tức 四tứ 魔ma 者giả 老lão 病bệnh 衰suy 退thoái 總tổng 是thị 蘊uẩn 魔ma 死tử 即tức 死tử 魔ma 老lão 病bệnh 之chi 時thời 亦diệc 有hữu 惑hoặc 俱câu 即tức 煩phiền 惱não 魔ma 而nhi 言ngôn 等đẳng 者giả 兼kiêm 有hữu 十thập 魔ma 不bất 求cầu 有hữu 生sanh 即tức 不bất 行hành 其kỳ 因nhân 生sanh 必tất 老lão 死tử 故cố )# 八bát 者giả 轉chuyển 行hành 謂vị 初sơ 四tứ 化hóa 凡phàm 次thứ 一nhất 化hóa 小tiểu 次thứ 二nhị 化hóa 魔ma 今kim 由do 自tự 行hành 不bất 染nhiễm 故cố 轉chuyển 凡phàm 之chi 惑hoặc 令linh 絕tuyệt 其kỳ 因nhân 此thử 有hữu 三tam 種chủng 一nhất 見kiến 貪tham 轉chuyển 外ngoại 道đạo 著trước 諸chư 見kiến 故cố 如như 佛Phật 示thị 學học 二nhị 仙tiên 二nhị 障chướng 礙ngại 轉chuyển 如như 佛Phật 示thị 學học 書thư 算toán 等đẳng 三tam 所sở 有hữu 下hạ 貪tham 轉chuyển 如như 佛Phật 處xứ 於ư 王vương 宮cung 不bất 生sanh 染nhiễm 者giả (# 此thử 有hữu 三tam 者giả 無vô 數số 煩phiền 惱não 不bất 出xuất 此thử 三tam 謂vị 見kiến 愛ái 無vô 明minh 又hựu 見kiến 愛ái 即tức 利lợi 鈍độn 二nhị 使sử 無vô 明minh 兼kiêm 縛phược 所sở 知tri 則tắc 二nhị 障chướng 皆giai 縛phược 如như 佛Phật 示thị 學học 者giả 本bổn 行hạnh 集tập 云vân 一nhất 阿a 羅la 羅la 仙tiên 人nhân 二nhị 欝Uất 頭Đầu 藍Lam 弗Phất 仙tiên 人nhân )# 。

佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 成thành 就tựu 。 如như 是thị 智trí 慧tuệ 。 住trụ 遠Viễn 行Hành 地Địa 。 以dĩ 願nguyện 力lực 故cố 。 得đắc 見kiến 多đa 佛Phật 所sở 謂vị 見kiến 多đa 百bách 佛Phật 乃nãi 至chí 見kiến 多đa 百bách 千thiên 億ức 那na 由do 他tha 佛Phật 。

第đệ 二nhị 位vị 果quả 初sơ 調điều 柔nhu 中trung 文văn 亦diệc 有hữu 四tứ 初sơ 調điều 柔nhu 行hành 體thể 中trung 亦diệc 有hữu 法pháp 喻dụ 合hợp 法pháp 中trung 亦diệc 三tam 初sơ 緣duyên 。

於ư 彼bỉ 佛Phật 所sở 。 以dĩ 廣quảng 大đại 心tâm 。 增tăng 勝thắng 心tâm 供cúng 養dường 恭cung 敬kính 。 尊tôn 重trọng 讚tán 歎thán 。 衣y 服phục 飲ẩm 食thực 。 臥ngọa 具cụ 醫y 藥dược 。 一nhất 切thiết 資tư 生sanh 。 悉tất 以dĩ 奉phụng 施thí 亦diệc 以dĩ 供cúng 養dường 一nhất 切thiết 。 眾chúng 僧Tăng 以dĩ 此thử 善thiện 根căn 。 廻hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 復phục 於ư 佛Phật 所sở 。 恭cung 敬kính 聽thính 法Pháp 。 聞văn 已dĩ 受thọ 持trì 。 獲hoạch 如như 實thật 三tam 昧muội 智trí 慧tuệ 。 光quang 明minh 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 於ư 諸chư 佛Phật 所sở 。 護hộ 持trì 正Chánh 法Pháp 。 常thường 為vi 如Như 來Lai 。 之chi 所sở 讚tán 喜hỷ 一nhất 切thiết 二Nhị 乘Thừa 所sở 有hữu 問vấn 難nan 。 無vô 能năng 退thoái 屈khuất 。

次thứ 於ư 彼bỉ 下hạ 能năng 練luyện 行hành 淨tịnh 言ngôn 護hộ 持trì 正Chánh 法Pháp 。 者giả 由do 方phương 便tiện 行hành 滿mãn 守thủ 護hộ 於ư 他tha 故cố 得đắc 於ư 三tam 界giới 為vi 大đại 師sư 所sở 以dĩ 能năng 護hộ 。

利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 法Pháp 忍Nhẫn 清thanh 淨tịnh 。 如như 是thị 經Kinh 無vô 量lượng 百bách 千thiên 億ức 。 那na 由do 他tha 劫kiếp 。 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 轉chuyển 更cánh 增tăng 勝thắng 。

三tam 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 下hạ 明minh 所sở 練luyện 淨tịnh 論luận 云vân 此thử 地địa 釋thích 名danh 應ưng 知tri 者giả 即tức 以dĩ 經kinh 文văn 為vi 釋thích 名danh 謂vị 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 是thị 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 行hành 法Pháp 忍Nhẫn 清thanh 淨tịnh 。 即tức 空không 中trung 方phương 便tiện 智trí 此thử 二nhị 是thị 行hành 善thiện 根căn 轉chuyển 更cánh 增tăng 勝thắng 。 者giả 明minh 功công 用dụng 究cứu 竟cánh 即tức 是thị 遠viễn 義nghĩa 。

譬thí 如như 真chân 金kim 。 以dĩ 眾chúng 妙diệu 寶bảo 。 間gian 錯thác 莊trang 嚴nghiêm 。 轉chuyển 更cánh 增tăng 勝thắng 。 倍bội 益ích 光quang 明minh 餘dư 莊trang 嚴nghiêm 具cụ 。 所sở 不bất 能năng 及cập 。

喻dụ 中trung 金kim 喻dụ 證chứng 智trí 信tín 等đẳng 善thiện 根căn 眾chúng 寶bảo 間gian 錯thác 。 者giả 即tức 一nhất 切thiết 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 方phương 便tiện 行hành 功công 用dụng 滿mãn 足túc 故cố 令linh 前tiền 。 善thiện 根căn 轉chuyển 勝thắng 。

菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 。 第đệ 七thất 地địa 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 方phương 便tiện 慧tuệ 。 力lực 轉chuyển 更cánh 明minh 淨tịnh 。 非phi 是thị 二Nhị 乘Thừa 。 之chi 所sở 能năng 及cập 。 佛Phật 子tử 譬thí 如như 日nhật 光quang 。 星tinh 月nguyệt 等đẳng 光quang 無vô 能năng 及cập 者giả 。 閻Diêm 浮Phù 提Đề 地địa 。 所sở 有hữu 泥nê 潦lạo 悉tất 能năng 乾can 竭kiệt 。 此thử 遠viễn 行hành 地địa 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 一nhất 切thiết 二Nhị 乘Thừa 無vô 有hữu 能năng 及cập 悉tất 能năng 乾can 竭kiệt 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 諸chư 惑hoặc 泥nê 潦lạo 。

第đệ 二nhị 佛Phật 子tử 譬thí 如như 日nhật 光quang 。 下hạ 明minh 教giáo 智trí 淨tịnh 先tiên 喻dụ 後hậu 合hợp 喻dụ 中trung 光quang 義nghĩa 如như 前tiền 地địa 而nhi 此thử 日nhật 光quang 盛thịnh 故cố 勝thắng 彼bỉ 月nguyệt 光quang 以dĩ 月nguyệt 光quang 清thanh 涼lương 如như 般Bát 若Nhã 故cố 日nhật 光quang 用dụng 廣quảng 如như 方phương 便tiện 故cố 餘dư 並tịnh 可khả 知tri 。

此thử 菩Bồ 薩Tát 十Thập 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 方Phương 便Tiện 波Ba 羅La 蜜Mật 。 偏thiên 多đa 餘dư 非phi 不bất 修tu 但đãn 隨tùy 力lực 隨tùy 分phân 。 佛Phật 子tử 是thị 名danh 畧lược 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 第đệ 七thất 遠Viễn 行Hành 地Địa 。 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 地Địa 。 多đa 作tác 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 善thiện 為vì 眾chúng 生sanh 。 說thuyết 證chứng 智trí 法pháp 令linh 其kỳ 證chứng 入nhập 布bố 施thí 愛ái 語ngữ 。 利lợi 行hành 同đồng 事sự 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 諸chư 所sở 作tác 業nghiệp 。 皆giai 不bất 離ly 念niệm 佛Phật 。 乃nãi 至chí 不bất 離ly 念niệm 。 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 。 種chủng 一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 當đương 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 。 為vi 首thủ 為vi 勝thắng 乃nãi 至chí 為vì 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 智trí 依y 止chỉ 者giả 此thử 菩Bồ 薩Tát 若nhược 發phát 勤cần 精tinh 進tấn 。 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 得đắc 百bách 千thiên 億ức 。 那na 由do 他tha 三tam 昧muội 。 乃nãi 至chí 示thị 現hiện 。 百bách 千thiên 億ức 那na 由do 他tha 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 為vi 眷quyến 屬thuộc 。 若nhược 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 殊thù 勝thắng 願nguyện 力lực 自tự 在tại 。 示thị 現hiện 過quá 於ư 此thử 數số 。 乃nãi 至chí 百bách 千thiên 。 億ức 那na 由do 他tha 劫kiếp 。 不bất 能năng 數sổ 知tri 。

爾nhĩ 時thời 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 其kỳ 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 頌tụng 曰viết 。

第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 智trí 三tam 昧muội 道đạo 六lục 地địa 修tu 行hành 心tâm 滿mãn 足túc 即tức 時thời 成thành 就tựu 方phương 便tiện 。 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 此thử 入nhập 七thất 地địa 。

雖tuy 明minh 三tam 脫thoát 起khởi 慈từ 悲bi 雖tuy 等đẳng 如Như 來Lai 勤cần 供cung 佛Phật 雖tuy 觀quán 於ư 空không 集tập 福phước 德đức 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 此thử 升thăng 七thất 地địa 。

遠viễn 離ly 三tam 界giới 而nhi 莊trang 嚴nghiêm 。 滅diệt 除trừ 惑hoặc 火hỏa 而nhi 起khởi 燄diệm 知tri 法pháp 無vô 二nhị 勤cần 作tác 業nghiệp 了liễu 剎sát 皆giai 空không 樂nhạo/nhạc/lạc 嚴nghiêm 土thổ/độ 。

解giải 身thân 不bất 動động 具cụ 諸chư 相tướng 達đạt 聲thanh 性tánh 離ly 善thiện 開khai 演diễn 入nhập 於ư 一nhất 念niệm 。 事sự 各các 別biệt 智trí 者giả 以dĩ 此thử 升thăng 七thất 地địa 。

第đệ 三tam 重trọng/trùng 頌tụng 二nhị 十thập 一nhất 頌tụng 分phần/phân 三tam 初sơ 十thập 七thất 頌tụng 半bán 頌tụng 位vị 行hành 次thứ 二nhị 頌tụng 半bán 頌tụng 位vị 果quả 後hậu 一nhất 頌tụng 歎thán 勝thắng 結kết 說thuyết 前tiền 中trung 分phần/phân 五ngũ 初sơ 四tứ 頌tụng 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 行hành 對đối 治trị 。

觀quán 察sát 此thử 法Pháp 得đắc 明minh 了liễu 。 廣quảng 為vì 群quần 迷mê 興hưng 利lợi 益ích 。 入nhập 眾chúng 生sanh 界giới 。 無vô 有hữu 邊biên 佛Phật 教giáo 化hóa 業nghiệp 亦diệc 無vô 量lượng 。

國quốc 土độ 諸chư 法pháp 與dữ 劫kiếp 數số 解giải 欲dục 心tâm 行hành 悉tất 能năng 入nhập 說thuyết 三tam 乘thừa 法Pháp 。 亦diệc 無vô 限hạn 如như 是thị 。 教giáo 化hóa 諸chư 群quần 生sanh 。

次thứ 二nhị 頌tụng 彼bỉ 障chướng 對đối 治trị 中trung 無vô 量lượng 畧lược 不bất 頌tụng 。 無vô 功công 用dụng 行hành 。

菩Bồ 薩Tát 勤cần 求cầu 最tối 勝thắng 道đạo 動động 息tức 不bất 捨xả 方phương 便tiện 。 慧tuệ 一nhất 一nhất 廻hồi 向hướng 佛Phật 菩Bồ 提Đề 念niệm 念niệm 成thành 就tựu 波Ba 羅La 蜜Mật 。

發phát 心tâm 廻hồi 向hướng 是thị 布bố 施thí 滅diệt 惑hoặc 為vi 戒giới 不bất 害hại 忍nhẫn 。 求cầu 善thiện 無vô 厭yếm 斯tư 進tiến 策sách 於ư 道đạo 不bất 動động 即tức 修tu 禪thiền 。

忍nhẫn 受thọ 無vô 生sanh 名danh 般Bát 若Nhã 廻hồi 向hướng 方phương 便tiện 希hy 求cầu 願nguyện 無vô 能năng 摧tồi 力lực 善thiện 了liễu 智trí 如như 是thị 一nhất 切thiết 皆giai 成thành 滿mãn 。

三tam 有hữu 三tam 頌tụng 頌tụng 雙song 行hành 無vô 間gian 。

初Sơ 地Địa 攀phàn 緣duyên 功công 德đức 滿mãn 二nhị 地địa 離ly 垢cấu 三tam 諍tranh 息tức 四tứ 地địa 入nhập 道đạo 五ngũ 順thuận 行hành 第đệ 六lục 無vô 生sanh 智trí 光quang 照chiếu 。

七thất 住trụ 菩Bồ 提Đề 功công 德đức 。 滿mãn 種chủng 種chủng 大đại 願nguyện 皆giai 具cụ 足túc 以dĩ 是thị 能năng 令linh 八bát 地địa 中trung 。 一nhất 切thiết 所sở 作tác 咸hàm 清thanh 淨tịnh 。

此thử 地địa 難nạn/nan 過quá 智trí 乃nãi 超siêu 譬thí 如như 世thế 界giới 。 二nhị 中trung 間gian 亦diệc 如như 聖thánh 王vương 。 無vô 染nhiễm 著trước 然nhiên 未vị 名danh 為vi 總tổng 超siêu 度độ 。

若nhược 住trụ 第đệ 八bát 智trí 地Địa 中trung 。 爾nhĩ 乃nãi 喻dụ 於ư 心tâm 境cảnh 界giới 如như 梵Phạm 觀quán 世thế 超siêu 人nhân 位vị 。 如như 蓮liên 處xử 水thủy 無vô 染nhiễm 著trước 。

此thử 地địa 雖tuy 超siêu 諸chư 惑hoặc 眾chúng 。 不bất 名danh 有hữu 惑hoặc 非phi 無vô 惑hoặc 。 以dĩ 無vô 煩phiền 惱não 於ư 中trung 行hành 而nhi 求cầu 佛Phật 智trí 心tâm 未vị 足túc 。

四tứ 有hữu 五ngũ 頌tụng 頌tụng 前tiền 上thượng 地địa 勝thắng 分phần/phân 言ngôn 三tam 諍tranh 息tức 者giả 約ước 忍nhẫn 度độ 故cố 又hựu 得đắc 法Pháp 光quang 明minh 故cố 無vô 有hữu 諍tranh 。

世thế 間gian 所sở 有hữu 眾chúng 技kỹ 藝nghệ 。 經kinh 書thư 辭từ 論luận 普phổ 明minh 了liễu 禪thiền 定định 三tam 昧muội 。 及cập 神thần 通thông 如như 是thị 。 修tu 行hành 悉tất 成thành 就tựu 。

菩Bồ 薩Tát 修tu 成thành 七thất 住trụ 道đạo 超siêu 過quá 一nhất 切thiết 二Nhị 乘Thừa 行hành 。 初Sơ 地Địa 願nguyện 成thành 此thử 由do 智trí 。 譬thí 如như 王vương 子tử 力lực 具cụ 足túc 。

成thành 就tựu 甚thậm 深thâm 仍nhưng 進tiến 道Đạo 。 心tâm 心tâm 寂tịch 滅diệt 不bất 取thủ 證chứng 譬thí 如như 乘thừa 船thuyền 入nhập 海hải 中trung 。 在tại 水thủy 不bất 為vị 水thủy 所sở 溺nịch 。

方phương 便tiện 慧tuệ 行hành 功công 德đức 具cụ 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 無vô 能năng 了liễu 。

五ngũ 有hữu 三tam 頌tụng 半bán 頌tụng 雙song 行hành 果quả 。

供cúng 養dường 多đa 佛Phật 心tâm 益ích 明minh 。 如như 以dĩ 妙diệu 寶bảo 莊trang 嚴nghiêm 金kim 。

此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 智trí 最tối 明minh 。 如như 日nhật 舒thư 光quang 竭kiệt 愛ái 水thủy 。 又hựu 作tác 自Tự 在Tại 天Thiên 中trung 主chủ 。 化hóa 導đạo 群quần 生sanh 修tu 正chánh 智trí 。

若nhược 以dĩ 勇dũng 猛mãnh 精tinh 勤cần 。 力lực 獲hoạch 多đa 三tam 昧muội 見kiến 多đa 佛Phật 百bách 千thiên 億ức 數số 。 那na 由do 他tha 願nguyện 力lực 自tự 在tại 復phục 過quá 是thị 。

此thử 是thị 菩Bồ 薩Tát 遠Viễn 行Hành 地Địa 。 方phương 便tiện 智trí 慧tuệ 清thanh 淨tịnh 道Đạo 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 天thiên 及cập 人nhân 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 無vô 能năng 知tri 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 鈔Sao 會Hội 本Bổn 第Đệ 三Tam 十Thập 七Thất 之Chi 八Bát

音âm 釋thích

泥nê 潦lạo

(# 潦lạo 魯lỗ 皓hạo 切thiết 路lộ 上thượng 流lưu 水thủy 也dã )# 。