阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 大Đại 毘Tỳ 婆Bà 沙Sa 論Luận 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 七thất

五ngũ 百bách 大đại 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 造tạo

三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 結kết 蘊uẩn 第đệ 二nhị 中trung 十thập 門môn 納nạp 息tức 第đệ 四tứ 之chi 七thất 。

說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 部bộ 有hữu 四tứ 大đại 論luận 師sư 。 各các 別biệt 建kiến 立lập 二nhị 世thế 有hữu 異dị 。 謂vị 尊tôn 者giả 法pháp 救cứu 說thuyết 類loại 有hữu 異dị 。 尊tôn 者giả 妙diệu 音âm 說thuyết 相tương/tướng 有hữu 異dị 。 尊tôn 者giả 世thế 友hữu 說thuyết 位vị 有hữu 異dị 。 尊tôn 者giả 覺giác 天thiên 說thuyết 待đãi 有hữu 異dị 。 說thuyết 類loại 異dị 者giả 。 彼bỉ 謂vị 諸chư 法pháp 於ư 世thế 轉chuyển 時thời 。 由do 類loại 有hữu 異dị 非phi 體thể 有hữu 異dị 。 如như 破phá 金kim 器khí 等đẳng 作tác 餘dư 物vật 時thời 形hình 雖tuy 有hữu 異dị 而nhi 顯hiển 色sắc 無vô 異dị 。 又hựu 如như 乳nhũ 等đẳng 變biến 成thành 酪lạc 等đẳng 時thời 捨xả 味vị 勢thế 等đẳng 非phi 捨xả 顯hiển 色sắc 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 從tùng 未vị 來lai 世thế 至chí 。 現hiện 在tại 世thế 時thời 。 雖tuy 捨xả 未vị 來lai 類loại 得đắc 現hiện 在tại 類loại 。 而nhi 彼bỉ 法pháp 體thể 。 無vô 得đắc 無vô 捨xả 。 復phục 從tùng 現hiện 在tại 。 世thế 至chí 過quá 去khứ 世thế 時thời 。 雖tuy 捨xả 現hiện 在tại 類loại 得đắc 過quá 去khứ 類loại 。 而nhi 彼bỉ 法pháp 體thể 亦diệc 。 無vô 得đắc 無vô 捨xả 。 說thuyết 相tương/tướng 異dị 者giả 。 彼bỉ 謂vị 諸chư 法pháp 於ư 世thế 轉chuyển 時thời 。 由do 相tương/tướng 有hữu 異dị 非phi 體thể 有hữu 異dị 。 一nhất 一nhất 世thế 法pháp 有hữu 三tam 世thế 相tương/tướng 。 一nhất 相tương/tướng 正chánh 合hợp 二nhị 相tương/tướng 非phi 離ly 。 如như 人nhân 正chánh 染nhiễm 一nhất 女nữ 色sắc 時thời 。 於ư 餘dư 女nữ 色sắc 不bất 名danh 離ly 染nhiễm 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 住trụ 過quá 去khứ 世thế 時thời 。 正chánh 與dữ 過quá 去khứ 相tương/tướng 合hợp 。 於ư 餘dư 二nhị 世thế 相tương/tướng 不bất 名danh 為vi 離ly 。 住trụ 未vị 來lai 世thế 時thời 。 正chánh 與dữ 未vị 來lai 相tương/tướng 合hợp 。 於ư 餘dư 二nhị 世thế 相tương/tướng 不bất 名danh 為vi 離ly 。 住trụ 現hiện 在tại 世thế 時thời 。 正chánh 與dữ 現hiện 在tại 相tương/tướng 合hợp 。 於ư 餘dư 二nhị 世thế 相tương/tướng 不bất 名danh 為vi 離ly 。 說thuyết 位vị 異dị 者giả 。 彼bỉ 謂vị 諸chư 法pháp 於ư 世thế 轉chuyển 時thời 。 由do 位vị 有hữu 異dị 非phi 體thể 有hữu 異dị 。 如như 運vận 一nhất 籌trù 。 置trí 一nhất 位vị 名danh 一nhất 。 置trí 十thập 位vị 名danh 十thập 。 置trí 百bách 位vị 名danh 百bách 。 雖tuy 歷lịch 位vị 有hữu 異dị 而nhi 籌trù 體thể 無vô 異dị 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 經kinh 三tam 世thế 位vị 。 雖tuy 得đắc 三tam 名danh 而nhi 體thể 無vô 別biệt 。 此thử 師sư 所sở 立lập 世thế 無vô 雜tạp 亂loạn 。 以dĩ 依y 作tác 用dụng 立lập 三tam 世thế 別biệt 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 未vị 有hữu 作tác 用dụng 名danh 未vị 來lai 世thế 。 正chánh 有hữu 作tác 用dụng 名danh 現hiện 在tại 世thế 。 作tác 用dụng 已dĩ 滅diệt 名danh 過quá 去khứ 世thế 。 說thuyết 待đãi 異dị 者giả 。 彼bỉ 謂vị 諸chư 法pháp 於ư 世thế 轉chuyển 時thời 前tiền 後hậu 相tương 待đãi 立lập 名danh 有hữu 異dị 。 如như 一nhất 女nữ 人nhân 待đãi 母mẫu 名danh 女nữ 待đãi 女nữ 名danh 母mẫu 體thể 雖tuy 無vô 別biệt 由do 待đãi 有hữu 異dị 得đắc 女nữ 母mẫu 名danh 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 待đãi 後hậu 名danh 過quá 去khứ 。 待đãi 前tiền 名danh 未vị 來lai 。 俱câu 待đãi 名danh 現hiện 在tại 。 彼bỉ 師sư 所sở 立lập 世thế 有hữu 雜tạp 亂loạn 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 前tiền 後hậu 相tương 待đãi 一nhất 一nhất 世thế 中trung 。 有hữu 三tam 世thế 故cố 。 謂vị 過quá 去khứ 世thế 前tiền 後hậu 剎sát 那na 名danh 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 中trung 間gian 名danh 現hiện 在tại 未vị 來lai 。 三tam 世thế 類loại 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 現hiện 在tại 世thế 法pháp 雖tuy 一nhất 剎sát 那na 待đãi 後hậu 待đãi 前tiền 及cập 俱câu 待đãi 故cố 應ưng 成thành 三tam 世thế 。 豈khởi 應ưng 正chánh 理lý 。 說thuyết 相tương/tướng 異dị 者giả 。 所sở 立lập 三tam 世thế 亦diệc 有hữu 雜tạp 亂loạn 。 一nhất 一nhất 世thế 法pháp 彼bỉ 皆giai 許hứa 有hữu 三tam 世thế 相tương/tướng 故cố 。 說thuyết 類loại 異dị 者giả 。 離ly 法pháp 自tự 性tánh 說thuyết 何hà 為vi 類loại 故cố 亦diệc 非phi 理lý 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 從tùng 未vị 來lai 世thế 至chí 現hiện 在tại 時thời 前tiền 類loại 應ưng 滅diệt 。 從tùng 現hiện 在tại 世thế 至chí 過quá 去khứ 時thời 後hậu 類loại 應ưng 生sanh 。 過quá 去khứ 有hữu 生sanh 未vị 來lai 有hữu 滅diệt 豈khởi 應ưng 正chánh 理lý 。 故cố 唯duy 第đệ 三tam 立lập 世thế 為vi 善thiện 。 諸chư 行hành 容dung 有hữu 作tác 用dụng 時thời 故cố 。

復phục 有hữu 三tam 法pháp 。 謂vị 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 法pháp 。 問vấn 善thiện 法Pháp 云vân 何hà 。 答đáp 善thiện 五ngũ 蘊uẩn 及cập 擇trạch 滅diệt 。 問vấn 不bất 善thiện 法Pháp 云vân 何hà 。 答đáp 不bất 善thiện 五ngũ 蘊uẩn 。 問vấn 無vô 記ký 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 無vô 記ký 五ngũ 蘊uẩn 及cập 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 。 餘dư 義nghĩa 廣quảng 說thuyết 如như 前tiền 。 不bất 善thiện 納nạp 息tức 。

復phục 有hữu 三tam 法pháp 。 謂vị 欲dục 界giới 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 法pháp 。 問vấn 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 欲dục 界giới 繫hệ 五ngũ 蘊uẩn 。 問vấn 色sắc 界giới 繫hệ 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 色sắc 界giới 繫hệ 五ngũ 蘊uẩn 。 問vấn 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 四tứ 蘊uẩn 。 餘dư 義nghĩa 廣quảng 說thuyết 亦diệc 如như 前tiền 不bất 善thiện 納nạp 息tức 。

復phục 有hữu 三tam 法pháp 。 謂vị 學học 無Vô 學Học 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 法Pháp 。 問vấn 學học 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 學học 五ngũ 蘊uẩn 。 問vấn 無Vô 學Học 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 無Vô 學Học 五ngũ 蘊uẩn 。 問vấn 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 法Pháp 云vân 何hà 。 答đáp 有hữu 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 及cập 三tam 無vô 為vi 。 問vấn 學học 等đẳng 三tam 法pháp 。 其kỳ 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 以dĩ 無vô 貪tham 瞋sân 癡si 。 道đạo 學học 斷đoạn 貪tham 瞋sân 癡si 是thị 學học 義nghĩa 。 以dĩ 無vô 貪tham 瞋sân 癡si 。 道đạo 不bất 學học 斷đoạn 貪tham 瞋sân 癡si 。 已dĩ 學học 斷đoạn 故cố 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 以dĩ 無vô 愛ái 道đạo 。 學học 斷đoạn 愛ái 非phi 愛ái 事sự 是thị 學học 義nghĩa 。 以dĩ 無vô 愛ái 道đạo 學học 斷đoạn 愛ái 者giả 。 遮già 無Vô 學Học 道đạo 。 非phi 愛ái 事sự 者giả 。 遮già 世thế 俗tục 道đạo 。 以dĩ 無vô 愛ái 道đạo 不bất 學học 斷đoạn 愛ái 已dĩ 學học 斷đoạn 故cố 。 亦diệc 非phi 愛ái 事sự 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 以dĩ 無vô 愛ái 道đạo 不bất 學học 斷đoạn 愛ái 者giả 。 遮già 學học 道Đạo 。 非phi 愛ái 事sự 者giả 。 遮già 世thế 俗tục 道đạo 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 學học 斷đoạn 煩phiền 惱não 學học 諦đế 現hiện 觀quán 是thị 學học 義nghĩa 。 不bất 學học 斷đoạn 煩phiền 惱não 已dĩ 學học 斷đoạn 故cố 。 亦diệc 不bất 學học 諦đế 現hiện 觀quán 已dĩ 學học 諦đế 現hiện 觀quán 故cố 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 學học 斷đoạn 二nhị 求cầu 謂vị 欲dục 求cầu 有hữu 求cầu 。 學học 滿mãn 一nhất 求cầu 。 謂vị 梵Phạm 行hạnh 求cầu 。 是thị 學học 義nghĩa 。 不bất 學học 斷đoạn 二nhị 求cầu 已dĩ 學học 斷đoạn 故cố 。 不bất 學học 滿mãn 一nhất 求cầu 。 已dĩ 學học 滿mãn 故cố 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 若nhược 相tương 續tục 中trung 有hữu 煩phiền 惱não 得đắc 。 亦diệc 有hữu 無vô 漏lậu 道Đạo 得đắc 。 而nhi 學học 斷đoạn 煩phiền 惱não 是thị 學học 義nghĩa 。 若nhược 相tương 續tục 中trung 無vô 煩phiền 惱não 得đắc 。 而nhi 有hữu 無vô 漏lậu 道Đạo 得đắc 。 不bất 學học 斷đoạn 煩phiền 惱não 已dĩ 。 學học 斷đoạn 故cố 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 若nhược 相tương 續tục 中trung 未vị 離ly 貪tham 愛ái 。 有hữu 無vô 漏lậu 道Đạo 得đắc 而nhi 學học 斷đoạn 貪tham 愛ái 是thị 學học 義nghĩa 。 若nhược 相tương 續tục 中trung 已dĩ 離ly 貪tham 愛ái 而nhi 有hữu 無vô 漏lậu 道Đạo 得đắc 。 不bất 學học 斷đoạn 貪tham 愛ái 已dĩ 學học 斷đoạn 故cố 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 見kiến 修tu 道Đạo 攝nhiếp 是thị 學học 義nghĩa 。 無Vô 學Học 道đạo 攝nhiếp 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 見kiến 修tu 地địa 攝nhiếp 是thị 學học 義nghĩa 。 無Vô 學Học 地địa 攝nhiếp 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 未vị 知tri 當đương 知tri 已dĩ 知tri 根căn 攝nhiếp 是thị 學học 義nghĩa 。 具cụ 知tri 根căn 攝nhiếp 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 隨tùy 信tín 行hành 隨tùy 法pháp 行hành 信tín 勝thắng 解giải 見kiến 至chí 身thân 證chứng 。 五ngũ 聖thánh 者giả 身thân 中trung 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 是thị 學học 義nghĩa 。 慧tuệ 解giải 脫thoát 俱câu 解giải 脫thoát 。 二nhị 聖thánh 者giả 身thân 中trung 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 四tứ 向hướng 及cập 前tiền 三tam 果quả 。 七thất 聖thánh 者giả 身thân 中trung 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 是thị 學học 義nghĩa 。 第đệ 四Tứ 果Quả 一nhất 聖thánh 者giả 身thân 中trung 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。

復phục 次thứ 十thập 八bát 學học 聖thánh 者giả 身thân 中trung 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 是thị 學học 義nghĩa 。 九cửu 無Vô 學Học 聖thánh 者giả 身thân 中trung 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 是thị 無Vô 學Học 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 義nghĩa 。 問vấn 住trụ 學học 果quả 者giả 乃nãi 至chí 未vị 起khởi 勝thắng 果quả 道đạo 時thời 。 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 云vân 何hà 名danh 學học 。 答đáp 學học 阿a 世thế 耶da 猶do 未vị 息tức 故cố 。 彼bỉ 無vô 漏lậu 道Đạo 亦diệc 得đắc 名danh 學học 。

復phục 有hữu 三tam 法pháp 。 謂vị 見kiến 所sở 斷đoạn 修tu 所sở 斷đoạn 無vô 斷đoạn 法pháp 。 問vấn 見kiến 所sở 斷đoạn 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 隨tùy 信tín 隨tùy 法pháp 行hành 現hiện 觀quán 邊biên 忍nhẫn 所sở 斷đoạn 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 謂vị 見kiến 所sở 斷đoạn 八bát 十thập 八bát 隨tùy 眠miên 及cập 彼bỉ 相tương 應ứng 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 彼bỉ 所sở 等đẳng 起khởi 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 是thị 名danh 見kiến 所sở 斷đoạn 法pháp 。 問vấn 修tu 所sở 斷đoạn 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 學học 見kiến 迹tích 修tu 所sở 斷đoạn 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 謂vị 修tu 所sở 斷đoạn 十thập 隨tùy 眠miên 。 及cập 彼bỉ 相tương 應ứng 彼bỉ 所sở 等đẳng 起khởi 身thân 語ngữ 二nhị 業nghiệp 。 彼bỉ 所sở 等đẳng 起khởi 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 并tinh 不bất 染nhiễm 污ô 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 。 是thị 名danh 修tu 所sở 斷đoạn 法pháp 。 問vấn 無vô 斷đoạn 法pháp 云vân 何hà 。 答đáp 無vô 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 。 及cập 三tam 無vô 為vi 。 餘dư 義nghĩa 廣quảng 說thuyết 如như 前tiền 。 不bất 善thiện 納nạp 息tức 。 四Tứ 諦Đế 者giả 。 謂vị 苦Khổ 諦Đế 集Tập 諦Đế 滅Diệt 諦Đế 道Đạo 諦Đế 。 問vấn 何hà 故cố 作tác 此thử 論luận 。 答đáp 為vi 廣quảng 分phân 別biệt 契Khế 經Kinh 義nghĩa 故cố 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 有hữu 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 雖tuy 作tác 是thị 說thuyết 。 而nhi 不bất 廣quảng 辯biện 。 經kinh 是thị 此thử 論luận 所sở 依y 根căn 本bổn 。 彼bỉ 未vị 說thuyết 者giả 今kim 欲dục 說thuyết 之chi 。 故cố 作tác 斯tư 論luận 。 問vấn 如như 是thị 四Tứ 諦Đế 。 自tự 性tánh 云vân 何hà 。 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 諸chư 論luận 師sư 言ngôn 。 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 有hữu 漏lậu 因nhân 是thị 集Tập 諦Đế 。 彼bỉ 擇trạch 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 學Học 無Vô 學Học 法Pháp 是thị 道Đạo 諦Đế 。 譬thí 喻dụ 者giả 說thuyết 。 諸chư 名danh 色sắc 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 業nghiệp 煩phiền 惱não 是thị 集Tập 諦Đế 。 業nghiệp 煩phiền 惱não 盡tận 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 奢xa 摩ma 他tha 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 是thị 道Đạo 諦Đế 。 分phân 別biệt 論luận 者giả 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 若nhược 有hữu 八bát 苦khổ 相tương/tướng 是thị 苦khổ 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 餘dư 有hữu 漏lậu 法pháp 是thị 苦khổ 非phi 苦Khổ 諦Đế 。 招chiêu 後hậu 有hữu 愛ái 是thị 集tập 是thị 集Tập 諦Đế 。 餘dư 愛ái 及cập 餘dư 有hữu 漏lậu 因nhân 是thị 集tập 非phi 集Tập 諦Đế 。 招chiêu 後hậu 有hữu 愛ái 盡tận 是thị 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 餘dư 愛ái 盡tận 及cập 餘dư 有hữu 漏lậu 因nhân 盡tận 是thị 滅diệt 非phi 滅Diệt 諦Đế 。 學học 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 。 是thị 道đạo 是thị 道Đạo 諦Đế 。 餘dư 學học 法pháp 及cập 一nhất 切thiết 無Vô 學Học 法pháp 是thị 道Đạo 非phi 道Đạo 諦đế 。 若nhược 作tác 是thị 說thuyết 。 諸chư 阿A 羅La 漢Hán 。 但đãn 成thành 就tựu 苦khổ 滅diệt 二nhị 諦đế 。 不bất 成thành 就tựu 集tập 道đạo 二nhị 諦đế 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 招chiêu 後hậu 有hữu 愛ái 諸chư 阿A 羅La 漢Hán 。 已dĩ 斷đoạn 盡tận 故cố 。 學học 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 時thời 皆giai 已dĩ 捨xả 故cố 。 尊tôn 者giả 妙diệu 音âm 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 若nhược 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 。 若nhược 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 。 若nhược 有hữu 情tình 數số 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 苦khổ 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 。 唯duy 觀quán 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 為vi 苦khổ 。 不bất 觀quán 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 。 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 為vi 苦khổ 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 逼bức 切thiết 行hành 相tương/tướng 是thị 苦khổ 現hiện 觀quán 。 墮đọa 他tha 相tương 續tục 及cập 無vô 情tình 數số 蘊uẩn 於ư 自tự 相tương 續tục 非phi 逼bức 切thiết 故cố 。 彼bỉ 生sanh 智trí 論luận 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 自tự 相tương 續tục 蘊uẩn 極cực 自tự 逼bức 切thiết 。 非phi 他tha 相tương 續tục 及cập 無vô 情tình 數số 蘊uẩn 。 非phi 離ly 自tự 身thân 他tha 及cập 非phi 情tình 能năng 相tương/tướng 逼bức 切thiết 。 無vô 自tự 身thân 者giả 他tha 及cập 非phi 情tình 何hà 所sở 逼bức 切thiết 。 故cố 現hiện 觀quán 時thời 唯duy 觀quán 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 為vi 苦khổ 非phi 餘dư 。 若nhược 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 因nhân 。 若nhược 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 因nhân 。 若nhược 有hữu 情tình 數số 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 因nhân 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 集tập 是thị 集Tập 諦Đế 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 。 唯duy 觀quán 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 因nhân 為vi 集tập 不bất 觀quán 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 因nhân 。 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 因nhân 為vi 集tập 。 若nhược 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 盡tận 。 若nhược 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 盡tận 。 若nhược 有hữu 情tình 數số 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 盡tận 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 。 唯duy 觀quán 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 盡tận 為vi 滅diệt 。 不bất 觀quán 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 盡tận 。 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 盡tận 為vi 滅diệt 。 若nhược 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 對đối 治trị 。 若nhược 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 對đối 治trị 。 若nhược 有hữu 情tình 數số 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 對đối 治trị 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 道đạo 是thị 道Đạo 諦Đế 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 。 唯duy 觀quán 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 對đối 治trị 為vi 道đạo 。 不bất 觀quán 墮đọa 他tha 相tương 續tục 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 對đối 治trị 為vi 道đạo 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 若nhược 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 。 若nhược 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 。 若nhược 有hữu 情tình 數số 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 苦khổ 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 。 皆giai 觀quán 為vi 苦khổ 。 問vấn 逼bức 切thiết 行hành 相tương/tướng 是thị 苦khổ 現hiện 觀quán 。 墮đọa 他tha 相tương 續tục 及cập 無vô 情tình 數số 蘊uẩn 。 於ư 自tự 相tương 續tục 既ký 非phi 逼bức 切thiết 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 何hà 故cố 亦diệc 觀quán 為vi 苦khổ 。 答đáp 設thiết 彼bỉ 於ư 自tự 不bất 能năng 逼bức 切thiết 亦diệc 觀quán 為vi 苦khổ 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 於ư 一nhất 切thiết 苦khổ 。 皆giai 起khởi 無vô 智trí 。 為vi 對đối 治trị 彼bỉ 皆giai 應ưng 起khởi 智trí 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 於ư 一nhất 切thiết 苦khổ 。 皆giai 起khởi 猶do 豫dự 。 為vi 對đối 治trị 彼bỉ 皆giai 應ưng 起khởi 決quyết 定định 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 於ư 一nhất 切thiết 苦khổ 。 皆giai 起khởi 誹phỉ 謗báng 。 為vi 對đối 治trị 彼bỉ 皆giai 應ưng 起khởi 信tín 。 故cố 應ưng 遍biến 觀quán 一nhất 切thiết 為vi 苦khổ 。 況huống 彼bỉ 於ư 自tự 亦diệc 能năng 逼bức 切thiết 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 有hữu 為vị 他tha 所sở 打đả 觸xúc 者giả 。 亦diệc 生sanh 大đại 苦khổ 。 豈khởi 非phi 逼bức 切thiết 。 若nhược 有hữu 空không 中trung 木mộc 石thạch 瓦ngõa 等đẳng 墮đọa 自tự 身thân 上thượng 。 亦diệc 生sanh 大đại 苦khổ 。 豈khởi 非phi 逼bức 切thiết 。 既ký 有hữu 逼bức 切thiết 自tự 相tương 續tục 義nghĩa 。 故cố 現hiện 觀quán 時thời 亦diệc 觀quán 為vi 苦khổ 。 若nhược 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 因nhân 。 若nhược 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 因nhân 。 若nhược 有hữu 情tình 數số 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 因nhân 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 集tập 是thị 集Tập 諦Đế 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 皆giai 觀quán 為vi 集tập 。 若nhược 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 盡tận 。 若nhược 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 盡tận 。 若nhược 有hữu 情tình 數số 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 盡tận 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 皆giai 觀quán 為vi 滅diệt 。 若nhược 墮đọa 自tự 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 對đối 治trị 。 若nhược 墮đọa 他tha 相tương 續tục 五ngũ 蘊uẩn 對đối 治trị 。 若nhược 有hữu 情tình 數số 及cập 無vô 情tình 數số 諸chư 蘊uẩn 對đối 治trị 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 道đạo 是thị 道Đạo 諦Đế 。 修tu 觀quán 行hành 者giả 。 起khởi 現hiện 觀quán 時thời 皆giai 觀quán 為vi 道đạo 。 如như 是thị 名danh 為vi 。 四Tứ 諦Đế 自tự 性tánh 我ngã 物vật 自tự 體thể 相tướng 分phần/phân 本bổn 性tánh 。

已dĩ 說thuyết 諦đế 自tự 性tánh 。 所sở 以dĩ 今kim 當đương 說thuyết 。 問vấn 何hà 故cố 名danh 諦đế 。 諦đế 是thị 何hà 義nghĩa 。 答đáp 實thật 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 。 真chân 義nghĩa 如như 義nghĩa 不bất 顛điên 倒đảo 義nghĩa 無vô 虛hư 誑cuống 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 。 問vấn 若nhược 實thật 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 。 乃nãi 至chí 無vô 虛hư 誑cuống 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 者giả 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 亦diệc 有hữu 實thật 義nghĩa 乃nãi 至chí 無vô 虛hư 誑cuống 義nghĩa 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 不bất 立lập 為vi 諦đế 。 答đáp 若nhược 法pháp 是thị 苦khổ 是thị 苦khổ 因nhân 。 是thị 苦khổ 盡tận 是thị 苦khổ 對đối 治trị 者giả 。 世Thế 尊Tôn 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 苦khổ 非phi 苦khổ 因nhân 非phi 苦khổ 盡tận 非phi 苦khổ 對đối 治trị 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 蘊uẩn 是thị 蘊uẩn 因nhân 是thị 蘊uẩn 盡tận 是thị 蘊uẩn 對đối 治trị 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 蘊uẩn 非phi 蘊uẩn 因nhân 非phi 蘊uẩn 盡tận 非phi 蘊uẩn 對đối 治trị 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 疾tật 病bệnh 是thị 疾tật 病bệnh 因nhân 是thị 疾tật 病bệnh 盡tận 是thị 疾tật 病bệnh 對đối 治trị 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 疾tật 病bệnh 非phi 疾tật 病bệnh 因nhân 非phi 疾tật 病bệnh 盡tận 非phi 疾tật 病bệnh 對đối 治trị 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 癰ung 箭tiễn 惱não 害hại 過quá 患hoạn 。 是thị 癰ung 箭tiễn 惱não 害hại 過quá 患hoạn 因nhân 。 是thị 癰ung 箭tiễn 惱não 害hại 過quá 患hoạn 盡tận 。 是thị 癰ung 箭tiễn 惱não 害hại 過quá 患hoạn 對đối 治trị 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 於ư 彼bỉ 皆giai 非phi 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 重trọng 擔đảm 。 是thị 能năng 荷hà 重trọng 擔đảm 是thị 重trọng 擔đảm 盡tận 。 是thị 重trọng 擔đảm 對đối 治trị 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 於ư 彼bỉ 皆giai 非phi 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 此thử 岸ngạn 是thị 彼bỉ 岸ngạn 是thị 河hà 是thị 船thuyền 栰phạt 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 於ư 彼bỉ 皆giai 非phi 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 苦khổ 是thị 苦khổ 因nhân 。 是thị 道đạo 是thị 道Đạo 果Quả 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 苦khổ 非phi 苦khổ 因nhân 。 非phi 道đạo 非phi 道Đạo 果Quả 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 有hữu 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 漏lậu 故cố 非phi 苦khổ 集Tập 諦Đế 。 無vô 記ký 故cố 非phi 滅Diệt 諦Đế 。 無vô 為vi 故cố 非phi 道Đạo 諦Đế 。

復phục 次thứ 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 不bất 墮đọa 世thế 故cố 非phi 三tam 諦đế 。 無vô 記ký 故cố 非phi 滅Diệt 諦Đế 。

復phục 次thứ 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 蘊uẩn 自tự 性tánh 故cố 非phi 三tam 諦đế 。 無vô 記ký 故cố 非phi 滅Diệt 諦Đế 。

復phục 次thứ 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 不bất 隨tùy 苦khổ 故cố 非phi 三tam 諦đế 。 無vô 記ký 故cố 非phi 滅Diệt 諦Đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 邪tà 見kiến 及cập 無vô 漏lậu 慧tuệ 所sở 緣duyên 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 邪tà 見kiến 及cập 無vô 漏lậu 慧tuệ 所sở 緣duyên 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 無vô 。 明minh 及cập 明minh 所sở 緣duyên 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 無vô 明minh 及cập 明minh 所sở 緣duyên 。 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 雜tạp 染nhiễm 事sự 及cập 清thanh 淨tịnh 事sự 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 雜tạp 染nhiễm 事sự 及cập 清thanh 淨tịnh 事sự 。 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 可khả 欣hân 事sự 及cập 可khả 厭yếm 事sự 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 可khả 欣hân 事sự 及cập 可khả 厭yếm 事sự 。 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

復phục 次thứ 若nhược 法pháp 是thị 欣hân 作tác 意ý 事sự 及cập 厭yếm 作tác 意ý 事sự 者giả 立lập 為vi 諦đế 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 非phi 欣hân 作tác 意ý 事sự 及cập 厭yếm 作tác 意ý 事sự 。 故cố 不bất 立lập 為vi 諦đế 。

問vấn 若nhược 不bất 顛điên 倒đảo 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 者giả 。 四tứ 種chủng 顛điên 倒đảo 。 應ưng 非phi 諦đế 攝nhiếp 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 顛điên 倒đảo 轉chuyển 故cố 。 答đáp 以dĩ 餘dư 緣duyên 故cố 立lập 為vi 顛điên 倒đảo 。 以dĩ 餘dư 緣duyên 故cố 是thị 諦đế 所sở 攝nhiếp 。 謂vị 三tam 緣duyên 故cố 立lập 為vi 顛điên 倒đảo 。 一nhất 決quyết 度độ 故cố 。 二nhị 增tăng 益ích 故cố 。 三tam 一nhất 向hướng 倒đảo 故cố 。 是thị 有hữu 是thị 實thật 實thật 相tướng 相tương 應ứng 故cố 是thị 諦đế 攝nhiếp 。

復phục 次thứ 彼bỉ 於ư 無vô 常thường 計kế 常thường 。 苦khổ 計kế 為vi 樂lạc 。 不bất 淨tịnh 計kế 淨tịnh 。 無vô 我ngã 計kế 我ngã 。 故cố 立lập 為vi 倒đảo 。 以dĩ 有hữu 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 故cố 是thị 諦đế 攝nhiếp 。 問vấn 若nhược 無vô 虛hư 誑cuống 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 者giả 。 諸chư 虛hư 誑cuống 語ngữ 應ưng 非phi 諦đế 攝nhiếp 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 虛hư 誑cuống 轉chuyển 故cố 。 答đáp 以dĩ 餘dư 緣duyên 故cố 立lập 虛hư 誑cuống 語ngữ 。 謂vị 違vi 自tự 想tưởng 誑cuống 惑hoặc 他tha 故cố 。 以dĩ 餘dư 緣duyên 故cố 是thị 諦đế 所sở 攝nhiếp 。 謂vị 是thị 有hữu 是thị 實thật 實thật 相tướng 相tương 應ứng 。

復phục 次thứ 以dĩ 餘dư 緣duyên 故cố 立lập 虛hư 誑cuống 語ngữ 。 謂vị 不bất 見kiến 言ngôn 見kiến 。 見kiến 言ngôn 不bất 見kiến 。 不bất 聞văn 言ngôn 聞văn 。 聞văn 言ngôn 不bất 聞văn 。 不bất 覺giác 言ngôn 覺giác 覺giác 言ngôn 不bất 覺giác 。 不bất 知tri 言ngôn 知tri 。 知tri 言ngôn 不bất 知tri 。 以dĩ 餘dư 緣duyên 故cố 是thị 諦đế 所sở 攝nhiếp 。 謂vị 有hữu 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 是thị 故cố 實thật 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 。 乃nãi 至chí 無vô 虛hư 誑cuống 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 問vấn 此thử 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 云vân 何hà 建kiến 立lập 為vi 依y 。 實thật 事sự 為vi 依y 。 因nhân 果quả 為vi 依y 。 現hiện 觀quán 而nhi 建kiến 立lập 耶da 。 設thiết 爾nhĩ 何hà 失thất 。 三tam 皆giai 有hữu 過quá 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 依y 實thật 事sự 而nhi 建kiến 立lập 者giả 。 諦đế 應ưng 有hữu 三tam 。 謂vị 苦khổ 集Tập 諦Đế 。 無vô 別biệt 體thể 故cố 應ưng 合hợp 為vi 一nhất 。 滅diệt 為vi 第đệ 二nhị 道đạo 為vi 第đệ 三tam 。 故cố 有hữu 三tam 諦đế 。 若nhược 依y 因nhân 果quả 而nhi 建kiến 立lập 者giả 。 諦đế 應ưng 有hữu 五ngũ 。 謂vị 有hữu 漏lậu 法pháp 因nhân 果quả 別biệt 故cố 既ký 立lập 為vi 二nhị 。 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 亦diệc 有hữu 因nhân 果quả 應ưng 分phân 為vi 二nhị 。 滅diệt 為vi 第đệ 五ngũ 故cố 有hữu 五ngũ 諦đế 。 若nhược 依y 現hiện 觀quán 而nhi 建kiến 立lập 者giả 。 諦đế 應ưng 有hữu 八bát 。 謂vị 瑜du 伽già 師sư 入nhập 現hiện 觀quán 位vị 。 先tiên 別biệt 觀quán 欲dục 界giới 苦khổ 。 後hậu 合hợp 觀quán 色Sắc 無vô 色sắc 界giới 苦khổ 。 先tiên 別biệt 觀quán 欲dục 界giới 諸chư 行hành 因nhân 。 後hậu 合hợp 觀quán 色sắc 無vô 色sắc 界giới 諸chư 行hành 因nhân 。 先tiên 別biệt 觀quán 欲dục 界giới 諸chư 行hành 滅diệt 。 後hậu 合hợp 觀quán 色sắc 無vô 色sắc 界giới 諸chư 行hành 滅diệt 。 先tiên 別biệt 觀quán 欲dục 界giới 諸chư 行hành 對đối 治trị 。 後hậu 合hợp 觀quán 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 諸chư 行hành 對đối 治trị 。 故cố 有hữu 八bát 諦đế 。 答đáp 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 此thử 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 依y 因nhân 果quả 立lập 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 應ưng 有hữu 五ngũ 諦đế 非phi 四tứ 。 答đáp 聖thánh 道Đạo 因nhân 果quả 合hợp 立lập 一nhất 故cố 諦đế 四tứ 非phi 五ngũ 。 謂vị 無vô 漏lậu 道Đạo 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 皆giai 是thị 能năng 趣thú 苦khổ 有hữu 世thế 間gian 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 究cứu 竟cánh 滅diệt 行hành 故cố 合hợp 立lập 一nhất 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 有hữu 漏lậu 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 皆giai 是thị 能năng 趣thú 苦khổ 有hữu 世thế 間gian 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 流lưu 轉chuyển 集tập 行hành 。 亦diệc 應ưng 合hợp 一nhất 。 諦đế 應ưng 唯duy 三tam 。 答đáp 雖tuy 爾nhĩ 行hành 相tương/tướng 有hữu 別biệt 有hữu 總tổng 。 是thị 故cố 建kiến 立lập 。 聖Thánh 諦Đế 唯duy 四tứ 。 謂vị 於ư 有hữu 漏lậu 果quả 性tánh 有hữu 四tứ 行hành 相tương/tướng 。 一nhất 苦khổ 二nhị 非phi 常thường 三tam 空không 四tứ 非phi 我ngã 。 於ư 有hữu 漏lậu 因nhân 性tánh 有hữu 四tứ 行hành 相tương/tướng 。 一nhất 因nhân 二nhị 集tập 三tam 生sanh 四tứ 緣duyên 。 於ư 無vô 漏lậu 道Đạo 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 。 總tổng 唯duy 有hữu 四tứ 行hành 相tương/tướng 。 一nhất 道đạo 二nhị 如như 三tam 行hành 四tứ 出xuất 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 以dĩ 三tam 緣duyên 故cố 建kiến 立lập 四Tứ 諦Đế 。 一nhất 實thật 事sự 故cố 。 二nhị 因nhân 果quả 故cố 。 三tam 謗báng 信tín 故cố 。 實thật 事sự 故cố 者giả 。 謂vị 此thử 四Tứ 諦Đế 實thật 事sự 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 有hữu 漏lậu 。 二nhị 者giả 無vô 漏lậu 。 因nhân 果quả 故cố 者giả 。 謂vị 有hữu 漏lậu 事sự 有hữu 因nhân 果quả 性tánh 。 果quả 性tánh 立lập 苦Khổ 諦Đế 。 因nhân 性tánh 立lập 集Tập 諦Đế 。 無vô 漏lậu 事sự 中trung 有hữu 二nhị 種chủng 類loại 一nhất 有hữu 因nhân 性tánh 有hữu 果quả 性tánh 二nhị 有hữu 果quả 性tánh 無vô 因nhân 性tánh 。 有hữu 因nhân 性tánh 有hữu 果quả 性tánh 者giả 。 立lập 道Đạo 諦Đế 。 有hữu 果quả 性tánh 無vô 因nhân 性tánh 者giả 。 立lập 滅Diệt 諦Đế 。 問vấn 何hà 故cố 有hữu 漏lậu 事sự 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 各các 立lập 一nhất 諦đế 。 無vô 漏lậu 道Đạo 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 合hợp 立lập 一nhất 諦đế 耶da 。 答đáp 緣duyên 彼bỉ 謗báng 信tín 有hữu 別biệt 總tổng 故cố 。 謂vị 於ư 有hữu 漏lậu 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 各các 別biệt 起khởi 謗báng 。 一nhất 於ư 果quả 性tánh 謗báng 實thật 非phi 苦khổ 。 二nhị 於ư 因nhân 性tánh 謗báng 實thật 非phi 集tập 。 又hựu 於ư 有hữu 漏lậu 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 各các 別biệt 生sanh 信tín 。 一nhất 於ư 果quả 性tánh 信tín 實thật 是thị 苦khổ 。 二nhị 於ư 因nhân 性tánh 信tín 實thật 是thị 集tập 。 於ư 無vô 漏lậu 道Đạo 因nhân 性tánh 果quả 性tánh 。 總tổng 起khởi 一nhất 謗báng 謂vị 謗báng 非phi 道đạo 。 總tổng 生sanh 一nhất 信tín 謂vị 信tín 是thị 道đạo 。 是thị 故cố 三tam 緣duyên 建kiến 立lập 四Tứ 諦Đế 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 依y 現hiện 觀quán 故cố 建kiến 立lập 四Tứ 諦Đế 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 聖Thánh 諦Đế 應ưng 八bát 非phi 四tứ 。 答đáp 諦đế 行hành 相tương/tướng 同đồng 故cố 四tứ 非phi 八bát 。 謂vị 欲dục 界giới 苦khổ 及cập 色sắc 無vô 色sắc 界giới 苦khổ 。 雖tuy 別biệt 現hiện 觀quán 而nhi 。 同đồng 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 及cập 同đồng 苦khổ 等đẳng 行hành 相tương/tướng 所sở 觀quán 故cố 合hợp 立lập 一nhất 。 欲dục 界giới 諸chư 行hành 因nhân 及cập 色sắc 無vô 色sắc 界giới 諸chư 行hành 因nhân 。 雖tuy 別biệt 現hiện 觀quán 而nhi 同đồng 是thị 集Tập 諦Đế 。 及cập 同đồng 因nhân 等đẳng 行hành 相tương/tướng 所sở 觀quán 故cố 合hợp 立lập 一nhất 。 欲dục 界giới 諸chư 行hành 滅diệt 及cập 色sắc 無vô 色sắc 界giới 諸chư 行hành 滅diệt 。 雖tuy 別biệt 現hiện 觀quán 而nhi 同đồng 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 又hựu 同đồng 滅diệt 等đẳng 行hành 相tương/tướng 所sở 觀quán 故cố 合hợp 立lập 一nhất 。 欲dục 界giới 諸chư 行hành 對đối 治trị 。 及cập 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 諸chư 行hành 對đối 治trị 。 雖tuy 別biệt 現hiện 觀quán 而nhi 同đồng 是thị 道Đạo 諦Đế 。 又hựu 同đồng 道đạo 等đẳng 行hành 相tương/tướng 所sở 觀quán 故cố 合hợp 立lập 一nhất 。 故cố 依y 現hiện 觀quán 建kiến 立lập 四Tứ 諦Đế 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。

問vấn 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 各các 有hữu 何hà 相tương/tướng 。 脇hiếp 尊tôn 者giả 曰viết 。 逼bức 迫bách 是thị 苦khổ 相tương/tướng 。 生sanh 長trưởng 是thị 集tập 相tương/tướng 。 寂tịch 靜tĩnh 是thị 滅diệt 相tương/tướng 。 出xuất 離ly 是thị 道đạo 相tương/tướng 。 尊tôn 者giả 世thế 友hữu 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 流lưu 轉chuyển 是thị 苦khổ 相tương/tướng 。 能năng 轉chuyển 是thị 集tập 相tương/tướng 。 止chỉ 息tức 是thị 滅diệt 相tương/tướng 。 還hoàn 滅diệt 是thị 道đạo 相tương/tướng 。 復phục 作tác 是thị 說thuyết 。 生sanh 依y 流lưu 轉chuyển 是thị 苦khổ 相tương/tướng 。 能năng 轉chuyển 生sanh 依y 是thị 集tập 相tương/tướng 。 生sanh 依y 止chỉ 息tức 是thị 滅diệt 相tương/tướng 。 能năng 滅diệt 生sanh 依y 是thị 道đạo 相tương/tướng 。 大đại 德đức 說thuyết 曰viết 。 於ư 實thật 有hữu 事sự 建kiến 立lập 諦đế 名danh 。 謂vị 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 。 如như 從tùng 爐lô 出xuất 極cực 熱nhiệt 鐵thiết 團đoàn 。 三tam 苦khổ 所sở 隨tùy 順thuận 苦khổ 流lưu 轉chuyển 沒một 在tại 苦khổ 海hải 。 雜tạp 苦khổ 而nhi 住trụ 。 如như 苦khổ 合hợp 成thành 猶do 如như 鐵thiết 團đoàn 。 與dữ 火hỏa 合hợp 故cố 火hỏa 勢thế 隨tùy 逐trục 極cực 熱nhiệt 如như 火hỏa 。 此thử 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 與dữ 苦khổ 合hợp 故cố 如như 苦khổ 合hợp 成thành 。 故cố 與dữ 苦khổ 合hợp 是thị 苦Khổ 諦Đế 相tương/tướng 。 如như 是thị 苦khổ 蘊uẩn 。 從tùng 煩phiền 惱não 生sanh 。 由do 業nghiệp 轉chuyển 變biến 諸chư 趣thú 流lưu 轉chuyển 。 無vô 始thỉ 相tương 續tục 故cố 能năng 生sanh 轉chuyển 是thị 集Tập 諦Đế 相tương/tướng 。 此thử 煩phiền 惱não 業nghiệp 究cứu 竟cánh 離ly 故cố 。 於ư 諸chư 趣thú 生sanh 不bất 復phục 流lưu 轉chuyển 。 故cố 不bất 流lưu 轉chuyển 是thị 滅Diệt 諦Đế 相tương/tướng 。 修tu 淨tịnh 戒giới 定định 正chánh 觀quán 生sanh 滅diệt 。 能năng 斷đoạn 有hữu 因nhân 能năng 證chứng 有hữu 盡tận 。 故cố 能năng 斷đoạn 證chứng 是thị 道Đạo 諦Đế 相tương/tướng 。

問vấn 若nhược 諦đế 有hữu 四tứ 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 有hữu 一nhất 諦đế 。 如như 伽già 他tha 說thuyết 。

一nhất 諦đế 無vô 有hữu 二nhị 。 眾chúng 生sanh 於ư 此thử 疑nghi 。

別biệt 說thuyết 種chủng 種chủng 諦đế 。 我ngã 說thuyết 無vô 沙Sa 門Môn 。

此thử 頌tụng 意ý 言ngôn 唯duy 有hữu 一nhất 諦đế 。 外ngoại 道đạo 猶do 豫dự 別biệt 說thuyết 有hữu 多đa 。 佛Phật 說thuyết 彼bỉ 法pháp 中trung 無vô 。 沙Sa 門Môn 道Đạo 果Quả 。 沙Sa 門Môn 道Đạo 果Quả 。 依y 一nhất 諦đế 故cố 。 脇hiếp 尊tôn 者giả 曰viết 。 言ngôn 一nhất 諦đế 者giả 。 謂vị 四tứ 聖Thánh 諦Đế 各các 唯duy 有hữu 一nhất 。 唯duy 一nhất 苦Khổ 諦Đế 無vô 第đệ 二nhị 苦khổ 。 唯duy 一nhất 集Tập 諦Đế 無vô 第đệ 二nhị 集tập 。 唯duy 一nhất 滅Diệt 諦Đế 無vô 第đệ 二nhị 滅diệt 。 唯duy 一nhất 道Đạo 諦Đế 無vô 第đệ 二nhị 道đạo 。 故cố 說thuyết 一nhất 諦đế 。 不bất 違vi 說thuyết 四tứ 。

復phục 次thứ 言ngôn 一nhất 諦đế 者giả 。 謂vị 一nhất 滅Diệt 諦Đế 為vi 欲dục 遮già 遣khiển 餘dư 解giải 脫thoát 故cố 。 謂vị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 說thuyết 四tứ 解giải 脫thoát 。 一nhất 無vô 身thân 解giải 脫thoát 。 即tức 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 二nhị 無vô 邊biên 意ý 解giải 脫thoát 。 即tức 識Thức 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 三tam 淨tịnh 聚tụ 解giải 脫thoát 。 即tức 無vô 所sở 有hữu 處xứ 。 四tứ 世thế 窣tốt 堵đổ 波ba 解giải 脫thoát 。 即tức 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 佛Phật 作tác 是thị 說thuyết 。 彼bỉ 非phi 真chân 實thật 解giải 脫thoát 出xuất 離ly 。 是thị 無vô 色sắc 有hữu 。 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 唯duy 一nhất 滅Diệt 諦Đế 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。

復phục 次thứ 言ngôn 一nhất 諦đế 者giả 。 謂vị 一nhất 道Đạo 諦Đế 。 為vi 欲dục 遮già 遣khiển 餘dư 道Đạo 諦Đế 故cố 。 謂vị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 說thuyết 多đa 道Đạo 諦Đế 。 如như 執chấp 自tự 餓ngạ 為vi 道đạo 。 或hoặc 執chấp 臥ngọa 灰hôi 為vi 道đạo 。 或hoặc 執chấp 隨tùy 日nhật 轉chuyển 為vi 道đạo 。 或hoặc 執chấp 飲ẩm 風phong 飲ẩm 水thủy 食thực 果quả 。 食thực 菜thái 為vi 道đạo 。 或hoặc 執chấp 露lộ 形hình 為vi 道đạo 。 或hoặc 執chấp 臥ngọa 刺thứ 棘cức 等đẳng 為vi 道đạo 。 或hoặc 執chấp 不bất 臥ngọa 為vi 道đạo 。 或hoặc 執chấp 著trước 弊tệ 故cố 衣y 為vi 道đạo 。 或hoặc 執chấp 服phục 諸chư 藥dược 物vật 斷đoạn 食thực 為vi 道đạo 。 佛Phật 作tác 是thị 說thuyết 。 彼bỉ 非phi 真chân 道đạo 。 是thị 邪tà 僻tích 道đạo 是thị 虛hư 偽ngụy 道đạo 是thị 矯kiểu 詐trá 道đạo 。 如như 是thị 諸chư 道đạo 。 非phi 諸chư 善thiện 士sĩ 所sở 應ưng 習tập 行hành 。 是thị 諸chư 惡ác 人nhân 。 所sở 應ưng 遊du 履lý 。 真chân 淨tịnh 道đạo 者giả 。 謂vị 一nhất 道Đạo 諦Đế 。 即tức 正chánh 見kiến 等đẳng 。 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 。

復phục 次thứ 言ngôn 一nhất 諦đế 者giả 。 謂vị 一nhất 滅Diệt 諦Đế 。 永vĩnh 捨xả 一nhất 切thiết 。 生sanh 死tử 苦khổ 故cố 。 又hựu 一nhất 諦đế 者giả 。 謂vị 一nhất 道Đạo 諦Đế 。 能năng 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 生sanh 死tử 因nhân 故cố 。 餘dư 契Khế 經Kinh 中trung 說thuyết 有hữu 二nhị 諦đế 。 一nhất 世thế 俗tục 諦đế 。 二nhị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 問vấn 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 。 二nhị 諦đế 云vân 何hà 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 前tiền 二nhị 諦đế 是thị 世thế 俗tục 諦đế 。 男nam 女nữ 行hành 住trụ 及cập 瓶bình 衣y 等đẳng 。 世thế 間gian 現hiện 見kiến 。 諸chư 世thế 俗tục 事sự 。 皆giai 入nhập 苦khổ 集tập 二nhị 諦đế 中trung 故cố 。 後hậu 二nhị 諦đế 是thị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 諸chư 出xuất 世thế 間gian 真chân 實thật 功công 德đức 。 皆giai 入nhập 滅diệt 道đạo 二nhị 諦đế 中trung 故cố 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 前tiền 三tam 諦đế 是thị 世thế 俗tục 諦đế 。 苦khổ 集Tập 諦Đế 中trung 有hữu 世thế 俗tục 事sự 。 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 佛Phật 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 如như 城thành 如như 宮cung 或hoặc 如như 彼bỉ 岸ngạn 。 諸chư 如như 是thị 等đẳng 。 世thế 俗tục 施thi 設thiết 滅Diệt 諦Đế 中trung 有hữu 。 是thị 故cố 滅Diệt 諦Đế 。 亦diệc 名danh 世thế 俗tục 。 唯duy 一nhất 道Đạo 諦Đế 是thị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 世thế 俗tục 施thi 設thiết 此thử 中trung 無vô 故cố 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 四Tứ 諦Đế 皆giai 是thị 世thế 俗tục 諦đế 攝nhiếp 。 前tiền 三tam 諦đế 中trung 有hữu 世thế 俗tục 事sự 。 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 道Đạo 諦Đế 亦diệc 有hữu 諸chư 世thế 俗tục 事sự 。 佛Phật 以dĩ 沙Sa 門Môn 婆Bà 羅La 門Môn 。 名danh 說thuyết 道Đạo 諦đế 故cố 。 唯duy 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 非phi 我ngã 理lý 是thị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 空không 非phi 我ngã 中trung 諸chư 世thế 俗tục 事sự 絕tuyệt 施thi 設thiết 故cố 。 評bình 曰viết 。 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 四Tứ 諦Đế 皆giai 有hữu 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 。 苦khổ 集tập 中trung 有hữu 世thế 俗tục 諦đế 者giả 。 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 苦Khổ 諦Đế 中trung 有hữu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 。 謂vị 苦khổ 非phi 常thường 空không 非phi 我ngã 理lý 。 集Tập 諦Đế 中trung 有hữu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 。 謂vị 因nhân 集tập 生sanh 緣duyên 理lý 。 滅Diệt 諦Đế 中trung 有hữu 世thế 俗tục 諦đế 者giả 。 佛Phật 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 如như 園viên 如như 林lâm 如như 彼bỉ 岸ngạn 等đẳng 。 滅Diệt 諦Đế 中trung 有hữu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 。 謂vị 滅diệt 靜tĩnh 妙diệu 離ly 理lý 。 道Đạo 諦Đế 中trung 有hữu 世thế 俗tục 諦đế 者giả 。 謂vị 佛Phật 說thuyết 道đạo 如như 船thuyền 栰phạt 如như 石thạch 山sơn 如như 梯thê 隥đặng 如như 臺đài 觀quán 如như 花hoa 如như 水thủy 。 道Đạo 諦Đế 中trung 有hữu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 。 謂vị 道đạo 如như 行hành 出xuất 理lý 。 由do 說thuyết 四Tứ 諦Đế 皆giai 有hữu 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 諦đế 故cố 。 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 。 俱câu 攝nhiếp 十thập 八bát 界giới 十thập 二nhị 處xứ 五ngũ 蘊uẩn 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 亦diệc 二nhị 諦đế 攝nhiếp 故cố 。

問vấn 世thế 俗tục 中trung 世thế 俗tục 性tánh 。 為vi 勝thắng 義nghĩa 故cố 有hữu 為vi 勝thắng 義nghĩa 故cố 無vô 。 設thiết 爾nhĩ 何hà 失thất 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 世thế 俗tục 中trung 世thế 俗tục 性tánh 勝thắng 義nghĩa 故cố 有hữu 者giả 。 應ưng 唯duy 有hữu 一nhất 諦đế 。 謂vị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 若nhược 世thế 俗tục 中trung 世thế 俗tục 性tánh 勝thắng 義nghĩa 故cố 無vô 者giả 。 亦diệc 應ưng 唯duy 有hữu 一nhất 諦đế 。 謂vị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 答đáp 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 世thế 俗tục 中trung 世thế 俗tục 性tánh 勝thắng 義nghĩa 故cố 有hữu 。 若nhược 世thế 俗tục 中trung 世thế 俗tục 性tánh 勝thắng 義nghĩa 故cố 無vô 。 佛Phật 說thuyết 二nhị 諦đế 言ngôn 應ưng 非phi 實thật 。 佛Phật 說thuyết 二nhị 諦đế 言ngôn 既ký 是thị 實thật 。 故cố 世thế 俗tục 中trung 世thế 俗tục 性tánh 勝thắng 義nghĩa 故cố 有hữu 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 唯duy 應ưng 有hữu 一nhất 諦đế 。 謂vị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 答đáp 實thật 唯duy 有hữu 一nhất 諦đế 。 謂vị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 立lập 有hữu 二nhị 諦đế 。 答đáp 依y 差sai 別biệt 緣duyên 立lập 有hữu 二nhị 諦đế 不bất 依y 實thật 事sự 。 若nhược 依y 實thật 事sự 唯duy 有hữu 一nhất 諦đế 。 謂vị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 依y 差sai 別biệt 緣duyên 建kiến 立lập 二nhị 種chủng 。 若nhược 依y 此thử 緣duyên 立lập 世thế 俗tục 諦đế 。 不bất 依y 此thử 緣duyên 立lập 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 若nhược 依y 此thử 緣duyên 立lập 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 不bất 依y 此thử 緣duyên 立lập 世thế 俗tục 諦đế 。 譬thí 如như 一nhất 受thọ 有hữu 四tứ 緣duyên 性tánh 。 若nhược 依y 此thử 緣duyên 。 立lập 因nhân 緣duyên 性tánh 。 不bất 依y 此thử 緣duyên 乃nãi 至chí 立lập 增tăng 上thượng 緣duyên 性tánh 。 若nhược 依y 此thử 緣duyên 乃nãi 至chí 立lập 增tăng 上thượng 緣duyên 性tánh 。 不bất 依y 此thử 緣duyên 乃nãi 至chí 。 立lập 因nhân 緣duyên 性tánh 。 又hựu 如như 一nhất 受thọ 有hữu 六lục 因nhân 性tánh 。 若nhược 依y 此thử 緣duyên 立lập 相tương 應ứng 因nhân 性tánh 。 不bất 依y 此thử 緣duyên 乃nãi 至chí 立lập 能năng 作tác 因nhân 性tánh 。 若nhược 依y 此thử 緣duyên 乃nãi 至chí 立lập 能năng 作tác 因nhân 性tánh 不bất 依y 此thử 緣duyên 乃nãi 至chí 立lập 相tương 應ứng 因nhân 性tánh 。 二nhị 諦đế 亦diệc 爾nhĩ 。 依y 別biệt 緣duyên 立lập 不bất 依y 實thật 事sự 。 問vấn 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 。 亦diệc 可khả 施thi 設thiết 各các 是thị 一nhất 物vật 不bất 相tương 雜tạp 耶da 。 答đáp 亦diệc 可khả 施thi 設thiết 。 其kỳ 事sự 云vân 何hà 。 尊tôn 者giả 世thế 友hữu 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 能năng 顯hiển 名danh 是thị 世thế 俗tục 。 所sở 顯hiển 法pháp 是thị 勝thắng 義nghĩa 。 復phục 作tác 是thị 說thuyết 。 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 。 所sở 說thuyết 名danh 是thị 世thế 俗tục 。 隨tùy 順thuận 賢hiền 聖thánh 所sở 說thuyết 名danh 是thị 勝thắng 義nghĩa 。 大đại 德đức 說thuyết 曰viết 。 宣tuyên 說thuyết 有hữu 情tình 瓶bình 衣y 等đẳng 事sự 。 不bất 虛hư 妄vọng 心tâm 所sở 起khởi 言ngôn 說thuyết 是thị 世thế 俗tục 諦đế 。 宣tuyên 說thuyết 緣duyên 性tánh 緣duyên 起khởi 等đẳng 理lý 。 不bất 虛hư 妄vọng 心tâm 所sở 起khởi 言ngôn 說thuyết 。 是thị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 尊tôn 者giả 達đạt 羅la 達đạt 多đa 說thuyết 曰viết 。 名danh 自tự 性tánh 是thị 世thế 俗tục 。 此thử 是thị 苦khổ 集tập 諦đế 少thiểu 分phần 。 義nghĩa 自tự 性tánh 是thị 勝thắng 義nghĩa 。 此thử 是thị 苦khổ 集tập 諦đế 少thiểu 分phần 。 及cập 餘dư 二nhị 諦đế 二nhị 無vô 為vi 。

如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 出xuất 家gia 梵Phạm 志Chí 。 總tổng 有hữu 三tam 種chủng 婆Bà 羅La 門Môn 諦đế 。 云vân 何hà 為vi 三tam 。 謂vị 有hữu 出xuất 家gia 梵Phạm 志Chí 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 不bất 應ưng 害hại 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 是thị 諦đế 非phi 虛hư 。 是thị 名danh 第đệ 一nhất 。 婆Bà 羅La 門Môn 諦đế 。

復phục 有hữu 出xuất 家gia 梵Phạm 志Chí 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 我ngã 非phi 彼bỉ 所sở 有hữu 。 彼bỉ 非phi 我ngã 所sở 有hữu 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 是thị 諦đế 非phi 虛hư 。 是thị 名danh 第đệ 二nhị 。 婆Bà 羅La 門Môn 諦đế 。

復phục 有hữu 出xuất 家gia 梵Phạm 志Chí 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 諸chư 有hữu 集tập 法pháp 皆giai 有hữu 滅diệt 法pháp 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 是thị 諦đế 非phi 虛hư 。 是thị 名danh 第đệ 三tam 。 婆Bà 羅La 門Môn 諦đế 。 問vấn 此thử 中trung 何hà 者giả 。 是thị 婆Bà 羅La 門Môn 。 何hà 者giả 是thị 諦đế 。 答đáp 此thử 中trung 意ý 說thuyết 出xuất 家gia 外ngoại 道đạo 。 名danh 婆Bà 羅La 門Môn 。 彼bỉ 所sở 說thuyết 中trung 。 前tiền 三tam 是thị 諦đế 。 餘dư 皆giai 虛hư 妄vọng 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 不bất 應ưng 害hại 者giả 。 謂vị 諸chư 有hữu 情tình 。 皆giai 不bất 應ưng 殺sát 。 我ngã 非phi 彼bỉ 所sở 有hữu 。 彼bỉ 非phi 我ngã 所sở 有hữu 者giả 。 謂vị 我ngã 不bất 屬thuộc 彼bỉ 。 彼bỉ 不bất 屬thuộc 我ngã 。 諸chư 有hữu 集tập 法pháp 皆giai 有hữu 滅diệt 法pháp 者giả 。 謂vị 諸chư 有hữu 生sanh 皆giai 歸quy 於ư 滅diệt 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 此thử 中trung 意ý 說thuyết 住trụ 佛Phật 法Pháp 者giả 。 名danh 婆Bà 羅La 門Môn 。 即tức 前tiền 所sở 說thuyết 三tam 種chủng 名danh 諦đế 。 為vi 對đối 外ngoại 道đạo 。 佛Phật 說thuyết 此thử 經Kinh 。 謂vị 有hữu 外ngoại 道đạo 自tự 謂vị 我ngã 。 是thị 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 。 而nhi 為vi 祠từ 祀tự 殺sát 諸chư 牛ngưu 羊dương 。 及cập 多đa 聚tụ 集tập 雜tạp 類loại 眾chúng 生sanh 。 而nhi 斷đoạn 其kỳ 命mạng 。 佛Phật 對đối 彼bỉ 故cố 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 損tổn 害hại 他tha 者giả 非phi 。 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 。 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 者giả 。 於ư 諸chư 有hữu 情tình 。 皆giai 不bất 應ưng 害hại 。

復phục 有hữu 外ngoại 道đạo 自tự 謂vị 我ngã 。 是thị 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 。 而nhi 為vi 生sanh 天thiên 受thọ 諸chư 欲dục 樂lạc 。 勤cần 修tu 梵Phạm 行hạnh 。 佛Phật 對đối 彼bỉ 故cố 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 為vi 天thiên 欲dục 樂lạc 修tu 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 非phi 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 。 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 。 者giả 於ư 諸chư 所sở 有hữu 志chí 無vô 繫hệ 屬thuộc 。 而nhi 修tu 行hành 梵Phạm 行hạnh 。

復phục 有hữu 外ngoại 道đạo 自tự 謂vị 我ngã 。 是thị 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 。 而nhi 執chấp 斷đoạn 常thường 乖quai 於ư 中trung 道đạo 。 佛Phật 對đối 彼bỉ 故cố 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 執chấp 斷đoạn 常thường 者giả 非phi 。 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 。 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 者giả 。 知tri 有hữu 集tập 法pháp 皆giai 有hữu 滅diệt 法pháp 。 集tập 故cố 非phi 斷đoạn 滅diệt 故cố 非phi 常thường 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 契khế 於ư 中trung 道đạo 。

復phục 次thứ 此thử 經Kinh 意ý 說thuyết 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 所sở 有hữu 加gia 行hành 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 不bất 應ưng 害hại 者giả 。 說thuyết 空không 解giải 脫thoát 門môn 加gia 行hành 。 我ngã 非phi 彼bỉ 所sở 有hữu 。 彼bỉ 非phi 我ngã 所sở 有hữu 者giả 。 說thuyết 無vô 願nguyện 解giải 脫thoát 門môn 加gia 行hành 。 諸chư 有hữu 集tập 法pháp 皆giai 有hữu 滅diệt 法pháp 者giả 。 說thuyết 無vô 相tướng 解giải 脫thoát 門môn 加gia 行hành 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 此thử 經Kinh 意ý 說thuyết 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 此thử 經Kinh 意ý 說thuyết 三tam 三tam 摩ma 地địa 。 謂vị 空không 無vô 願nguyện 無vô 相tướng 。 三tam 種chủng 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 此thử 經Kinh 意ý 說thuyết 戒giới 蘊uẩn 定định 蘊uẩn 慧tuệ 蘊uẩn 三tam 種chủng 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 如như 說thuyết 三tam 蘊uẩn 如như 是thị 。 三tam 學học 三tam 修tu 三tam 淨tịnh 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。

如như 契Khế 經Kinh 說thuyết

佛Phật 告cáo 苾Bật 芻Sô 觀quán 四tứ 方phương 者giả 。

謂vị 觀quán 四Tứ 諦Đế 。 問vấn 世Thế 尊Tôn 何hà 故cố 。 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 以dĩ 方phương 聲thanh 說thuyết 。 答đáp 觀quán 所sở 化hóa 者giả 宜nghi 聞văn 說thuyết 故cố 。 謂vị 有hữu 所sở 化hóa 聞văn 以dĩ 方phương 聲thanh 。 說thuyết 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 即tức 易dị 悟ngộ 入nhập 。 故cố 佛Phật 於ư 諦đế 說thuyết 四tứ 方phương 聲thanh 。 如như 餘dư 契Khế 經Kinh 。 佛Phật 為vi 所sở 化hóa 於ư 八bát 解giải 脫thoát 說thuyết 八bát 方phương 聲thanh 。 所sở 化hóa 聞văn 之chi 即tức 易dị 悟ngộ 入nhập 。 此thử 經Kinh 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 於ư 四Tứ 諦Đế 說thuyết 四tứ 方phương 聲thanh 。 問vấn 四Tứ 諦Đế 四tứ 方phương 有hữu 何hà 相tương 似tự 。 而nhi 於ư 四Tứ 諦Đế 說thuyết 四tứ 方phương 聲thanh 。 答đáp 四Tứ 諦Đế 四tứ 方phương 四tứ 數số 等đẳng 故cố 。 問vấn 佛Phật 於ư 何hà 諦đế 說thuyết 何hà 方phương 聲thanh 。 答đáp 佛Phật 於ư 苦Khổ 諦Đế 說thuyết 東đông 方phương 聲thanh 。 於ư 彼bỉ 集Tập 諦Đế 說thuyết 西tây 方phương 聲thanh 。 以dĩ 現hiện 觀quán 時thời 先tiên 觀quán 苦Khổ 諦Đế 次thứ 觀quán 集tập 故cố 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 東đông 方phương 如như 集tập 西tây 方phương 如như 苦khổ 。 先tiên 因nhân 後hậu 果quả 。 次thứ 第đệ 說thuyết 故cố 。 佛Phật 於ư 道Đạo 諦Đế 說thuyết 南nam 方phương 聲thanh 。 道Đạo 諦Đế 南nam 方phương 俱câu 應Ứng 供Cúng 故cố 。 佛Phật 於ư 滅Diệt 諦Đế 說thuyết 北bắc 方phương 聲thanh 。 滅Diệt 諦Đế 北bắc 方phương 俱câu 最tối 勝thắng 故cố 。

如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 應ưng 知tri 慧tuệ 根căn 。 問vấn 此thử 為vi 依y 攝nhiếp 為vi 依y 所sở 緣duyên 。 若nhược 依y 攝nhiếp 者giả 。 四Tứ 諦Đế 慧tuệ 根căn 互hỗ 不bất 相tương 攝nhiếp 。 如như 何hà 於ư 四Tứ 諦Đế 說thuyết 應ưng 知tri 慧tuệ 根căn 。 若nhược 依y 所sở 緣duyên 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 是thị 所sở 緣duyên 何hà 獨độc 四Tứ 諦Đế 。 答đáp 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 此thử 不bất 依y 攝nhiếp 不bất 依y 所sở 緣duyên 。 而nhi 作tác 是thị 說thuyết 。 然nhiên 於ư 建kiến 立lập 四tứ 聖Thánh 諦Đế 時thời 。 慧tuệ 用dụng 最tối 勝thắng 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 應ưng 知tri 慧tuệ 根căn 。 如như 於ư 建kiến 立lập 四tứ 證chứng 淨tịnh 時thời 。 信tín 用dụng 最tối 勝thắng 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 四tứ 證chứng 淨tịnh 應ưng 知tri 信tín 根căn 。 如như 於ư 建kiến 立lập 四tứ 正chánh 勝thắng 時thời 。 精tinh 進tấn 用dụng 最tối 勝thắng 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 四tứ 正chánh 勝thắng 應ưng 知tri 精tinh 進tấn 根căn 。 如như 於ư 建kiến 立lập 四tứ 念niệm 住trụ 時thời 。 念niệm 用dụng 最tối 勝thắng 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 四tứ 念niệm 住trụ 應ưng 知tri 念niệm 根căn 。 如như 於ư 建kiến 立lập 四Tứ 神Thần 足Túc 時thời 。 定định 用dụng 最tối 勝thắng 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 四Tứ 神Thần 足Túc 。 應ưng 知tri 定định 根căn 。 此thử 中trung 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 此thử 依y 所sở 緣duyên 。 問vấn 慧tuệ 根căn 既ký 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 。 何hà 獨độc 四Tứ 諦Đế 作tác 是thị 說thuyết 耶da 。 答đáp 若nhược 法pháp 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 慧tuệ 緣duyên 。 此thử 中trung 偏thiên 說thuyết 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 唯duy 有hữu 漏lậu 慧tuệ 緣duyên 故cố 此thử 不bất 說thuyết 。

說Thuyết 一Nhất 切Thiết 有Hữu 部Bộ 發Phát 智Trí 大Đại 毘Tỳ 婆Bà 沙Sa 論Luận 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 七thất