阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 大Đại 毘Tỳ 婆Bà 沙Sa 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất 百bách 二nhị 十thập 七thất

五ngũ 百bách 大đại 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 造tạo

三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。

大đại 種chủng 蘊uẩn 第đệ 五ngũ 中trung 大đại 造tạo 納nạp 息tức 第đệ 一nhất 之chi 一nhất

大đại 種chủng 所sở 造tạo 處xứ 。 幾kỷ 有hữu 見kiến 。 幾kỷ 無vô 見kiến 。 如như 是thị 等đẳng 章chương 及cập 解giải 章chương 義nghĩa 。 既ký 領lãnh 會hội 已dĩ 。 應ưng 廣quảng 分phân 別biệt 。 問vấn 何hà 故cố 作tác 此thử 論luận 。 答đáp 為vì 欲dục 分phân 別biệt 。 契Khế 經Kinh 義nghĩa 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 皆giai 是thị 四tứ 大đại 種chủng 。 及cập 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 雖tuy 作tác 是thị 說thuyết 。 而nhi 未vị 廣quảng 辯biện 。 大đại 種chủng 所sở 造tạo 處xứ 。 幾kỷ 有hữu 見kiến 。 幾kỷ 無vô 見kiến 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 經kinh 是thị 此thử 論luận 所sở 依y 根căn 本bổn 。 彼bỉ 未vị 說thuyết 者giả 今kim 應ưng 說thuyết 之chi 。 故cố 作tác 斯tư 論luận 。 有hữu 說thuyết 。 為vi 止chỉ 餘dư 師sư 所sở 說thuyết 。 謂vị 此thử 部bộ 內nội 有hữu 二nhị 論luận 師sư 。 一nhất 者giả 覺giác 天thiên 。 二nhị 者giả 法pháp 救cứu 。 覺giác 天thiên 所sở 說thuyết 色sắc 唯duy 大đại 種chủng 。 心tâm 所sở 即tức 心tâm 。 彼bỉ 作tác 是thị 說thuyết 。 造tạo 色sắc 即tức 是thị 大đại 種chủng 差sai 別biệt 。 心tâm 所sở 即tức 是thị 心tâm 之chi 差sai 別biệt 。 彼bỉ 何hà 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 依y 契Khế 經Kinh 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 眼nhãn 肉nhục 團đoàn 中trung 。 若nhược 內nội 各các 別biệt 堅kiên 性tánh 堅kiên 類loại 。 近cận 有hữu 執chấp 受thọ 名danh 內nội 地địa 界giới 。 乃nãi 至chí 各các 別biệt 動động 性tánh 動động 類loại 。 近cận 有hữu 執chấp 受thọ 名danh 內nội 風phong 界giới 。 彼bỉ 依y 此thử 經Kinh 故cố 說thuyết 造tạo 色sắc 即tức 是thị 大đại 種chủng 。 又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 云vân 何hà 等đẳng 持trì 。 謂vị 善thiện 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 由do 此thử 故cố 說thuyết 心tâm 所sở 即tức 心tâm 問vấn 彼bỉ 復phục 云vân 何hà 。 立lập 界giới 處xứ 蘊uẩn 耶da 。 答đáp 彼bỉ 作tác 是thị 說thuyết 。 諸chư 四tứ 大đại 種chủng 。 有hữu 是thị 能năng 見kiến 。 有hữu 是thị 所sở 見kiến 。 乃nãi 至chí 有hữu 是thị 能năng 觸xúc 。 有hữu 是thị 所sở 觸xúc 。 諸chư 能năng 見kiến 者giả 立lập 為vi 眼nhãn 界giới 。 諸chư 所sở 見kiến 者giả 立lập 為vi 色sắc 界giới 。 乃nãi 至chí 諸chư 能năng 觸xúc 者giả 立lập 為vi 身thân 界giới 。 諸chư 所sở 觸xúc 者giả 立lập 為vi 觸xúc 界giới 。 心tâm 中trung 有hữu 依y 眼nhãn 根căn 。 乃nãi 至chí 有hữu 依y 意ý 根căn 。 依y 眼nhãn 根căn 者giả 立lập 眼nhãn 識thức 界giới 。 乃nãi 至chí 依y 意ý 根căn 者giả 立lập 意ý 識thức 界giới 。 即tức 六lục 識thức 身thân 無vô 間gian 已dĩ 滅diệt 立lập 為vi 意ý 界giới 。 即tức 心tâm 差sai 別biệt 有hữu 名danh 為vi 受thọ 。 有hữu 名danh 為vi 想tưởng 。 有hữu 名danh 為vi 思tư 。 并tinh 三tam 無vô 為vi 立lập 為vi 法Pháp 界Giới 。 如như 界giới 處xứ 亦diệc 爾nhĩ 。 蘊uẩn 者giả 。 諸chư 四tứ 大đại 種chủng 立lập 為vi 色sắc 蘊uẩn 。 諸chư 心tâm 差sai 別biệt 有hữu 名danh 為vi 受thọ 。 有hữu 名danh 為vi 想tưởng 。 有hữu 名danh 為vi 思tư 有hữu 名danh 為vi 識thức 。 立lập 為vi 四tứ 蘊uẩn 。 問vấn 彼bỉ 云vân 何hà 通thông 。 契Khế 經Kinh 所sở 說thuyết 。 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 皆giai 是thị 四tứ 大đại 種chủng 。 及cập 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 答đáp 彼bỉ 作tác 是thị 說thuyết 。 非phi 所sở 造tạo 聲thanh 離ly 四tứ 大đại 種chủng 別biệt 有hữu 所sở 因nhân 即tức 於ư 大đại 種chủng 立lập 所sở 造tạo 聲thanh 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 苾Bật 芻Sô 當đương 知tri 。 觸xúc 由do 二nhị 緣duyên 。 所sở 謂vị 眼nhãn 色sắc 。 乃nãi 至chí 意ý 法pháp 。 有hữu 六lục 觸xúc 處xứ 是thị 先tiên 所sở 為vi 是thị 先tiên 所sở 造tạo 。 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 故cố 業nghiệp 。 應ưng 知tri 無vô 聞văn 異dị 生sanh 由do 此thử 所sở 觸xúc 受thọ 樂lạc 受thọ 苦khổ 。 由do 此thử 所sở 造tạo 或hoặc 此thử 隨tùy 一nhất 。 非phi 離ly 前tiền 六lục 觸xúc 處xứ 別biệt 有hữu 第đệ 七thất 觸xúc 處xứ 而nhi 可khả 於ư 中trung 立lập 所sở 造tạo 聲thanh 。 即tức 於ư 前tiền 六lục 說thuyết 為vi 所sở 造tạo 。 前tiền 經kinh 亦diệc 然nhiên 。 非phi 離ly 大đại 種chủng 別biệt 有hữu 所sở 造tạo 。 即tức 於ư 大đại 種chủng 立lập 所sở 造tạo 聲thanh 。 於ư 我ngã 非phi 難nạn/nan 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 諸chư 論luận 師sư 言ngôn 。 彼bỉ 所sở 引dẫn 經kinh 別biệt 有hữu 密mật 意ý 。 不bất 可khả 引dẫn 證chứng 前tiền 所sở 引dẫn 經kinh 。 彼bỉ 經kinh 前tiền 說thuyết 六lục 觸xúc 處xứ 者giả 。 謂vị 密mật 意ý 說thuyết 未vị 明minh 了liễu 位vị 。 後hậu 言ngôn 由do 此thử 所sở 造tạo 或hoặc 此thử 隨tùy 一nhất 者giả 。 謂vị 密mật 意ý 說thuyết 已dĩ 明minh 了liễu 位vị 。 如như 未vị 明minh 了liễu 位vị 已dĩ 明minh 了liễu 位vị 。 如như 是thị 無vô 分phân 別biệt 。 位vị 有hữu 分phân 別biệt 位vị 。 未vị 可khả 顯hiển 位vị 已dĩ 可khả 顯hiển 位vị 。 未vị 可khả 說thuyết 位vị 已dĩ 可khả 說thuyết 位vị 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 又hựu 六lục 觸xúc 處xứ 者giả 說thuyết 中trung 有hữu 位vị 。 由do 此thử 所sở 造tạo 等đẳng 者giả 說thuyết 本bổn 有hữu 位vị 。 尊tôn 者giả 妙diệu 音âm 說thuyết 曰viết 。 彼bỉ 經kinh 前tiền 說thuyết 六lục 觸xúc 處xứ 者giả 。 謂vị 密mật 意ý 說thuyết 根căn 無vô 缺khuyết 位vị 。 後hậu 說thuyết 由do 此thử 所sở 造tạo 等đẳng 者giả 謂vị 密mật 意ý 說thuyết 根căn 有hữu 缺khuyết 位vị 。 脇hiếp 尊tôn 者giả 言ngôn 。 有hữu 六lục 觸xúc 處xứ 者giả 密mật 意ý 說thuyết 欲dục 界giới 。 由do 此thử 所sở 造tạo 者giả 。 密mật 意ý 說thuyết 色sắc 界giới 。 或hoặc 此thử 隨tùy 一nhất 者giả 。 密mật 意ý 說thuyết 無vô 色sắc 界giới 。 經kinh 義nghĩa 如như 是thị 。 云vân 何hà 可khả 證chứng 前tiền 經kinh 所sở 說thuyết 所sở 造tạo 色sắc 言ngôn 。 又hựu 所sở 造tạo 言ngôn 若nhược 無vô 異dị 者giả 。 餘dư 經kinh 所sở 說thuyết 。 復phục 云vân 何hà 通thông 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 尊tôn 者giả 圓viên 滿mãn 告cáo 尊tôn 者giả 慶khánh 喜hỷ 言ngôn 具Cụ 壽thọ 當đương 知tri 。 所sở 有hữu 我ngã 執chấp 。 誰thùy 之chi 所sở 造tạo 。 是thị 色sắc 所sở 造tạo 。 是thị 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 所sở 造tạo 我ngã 執chấp 即tức 是thị 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 若nhược 所sở 造tạo 言ngôn 無vô 別biệt 義nghĩa 者giả 。 豈khởi 可khả 身thân 見kiến 即tức 是thị 色sắc 等đẳng 。 然nhiên 離ly 色sắc 等đẳng 別biệt 有hữu 我ngã 執chấp 。 故cố 知tri 經kinh 說thuyết 所sở 造tạo 色sắc 者giả 非phi 即tức 大đại 種chủng 。 問vấn 若nhược 離ly 大đại 種chủng 別biệt 有hữu 造tạo 色sắc 。 如như 何hà 會hội 釋thích 彼bỉ 所sở 引dẫn 經kinh 。 於ư 眼nhãn 肉nhục 團đoàn 中trung 有hữu 地địa 界giới 等đẳng 。 答đáp 彼bỉ 經kinh 說thuyết 眼nhãn 根căn 所sở 依y 大đại 種chủng 不bất 說thuyết 眼nhãn 體thể 。 又hựu 彼bỉ 經kinh 說thuyết 世thế 所sở 共cộng 知tri 。 肉nhục 團đoàn 名danh 眼nhãn 。 非phi 說thuyết 眼nhãn 根căn 。 世thế 於ư 肉nhục 團đoàn 眼nhãn 想tưởng 轉chuyển 故cố 。 尊tôn 者giả 妙diệu 音âm 。 亦diệc 作tác 是thị 說thuyết 。 世thế 於ư 大đại 種chủng 立lập 眼nhãn 根căn 名danh 。 以dĩ 是thị 眼nhãn 根căn 所sở 依y 止chỉ 故cố 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 彼bỉ 所sở 引dẫn 經kinh 於ư 義nghĩa 無vô 妨phương 。 彼bỉ 經kinh 但đãn 說thuyết 眼nhãn 肉nhục 團đoàn 中trung 有hữu 地địa 等đẳng 界giới 。 不bất 言ngôn 地địa 等đẳng 即tức 是thị 眼nhãn 根căn 。 於ư 義nghĩa 何hà 妨phương 。 尊tôn 者giả 法pháp 救cứu 說thuyết 。 離ly 大đại 種chủng 別biệt 有hữu 造tạo 色sắc 。 說thuyết 心tâm 所sở 法pháp 非phi 即tức 是thị 心tâm 。 然nhiên 說thuyết 色sắc 中trung 二nhị 非phi 實thật 有hữu 。 謂vị 所sở 造tạo 觸xúc 及cập 法pháp 處xứ 色sắc 。 立lập 蘊uẩn 處xứ 界giới 如như 對đối 法pháp 宗tông 。 彼bỉ 亦diệc 不bất 然nhiên 。 諸chư 所sở 造tạo 觸xúc 如như 餘dư 造tạo 色sắc 應ưng 別biệt 有hữu 故cố 。 若nhược 無vô 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 色sắc 。 者giả 無vô 表biểu 戒giới 等đẳng 不bất 應ưng 有hữu 故cố 。 欲dục 止chỉ 如như 是thị 二nhị 師sư 所sở 說thuyết 故cố 作tác 斯tư 論luận 。 有hữu 說thuyết 。 為vi 止chỉ 外ngoại 道đạo 所sở 說thuyết 。 謂vị 外ngoại 道đạo 說thuyết 大đại 種chủng 有hữu 五ngũ 。 即tức 前tiền 四tứ 及cập 虛hư 空không 。 今kim 但đãn 說thuyết 四tứ 明minh 虛hư 空không 非phi 大đại 種chủng 。 問vấn 何hà 故cố 虛hư 空không 不bất 立lập 大đại 種chủng 。 尊tôn 者giả 世thế 友hữu 作tác 是thị 釋thích 言ngôn 。 以dĩ 虛hư 空không 無vô 大đại 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 謂vị 有hữu 增tăng 有hữu 減giảm 。 是thị 大đại 種chủng 相tương/tướng 。 無vô 增tăng 無vô 減giảm 。 是thị 虛hư 空không 相tướng 。 有hữu 損tổn 有hữu 益ích 。 是thị 大đại 種chủng 相tương/tướng 。 無vô 損tổn 無vô 益ích 是thị 虛hư 空không 相tướng 有hữu 興hưng 有hữu 衰suy 是thị 大đại 種chủng 相tương/tướng 。 無vô 興hưng 無vô 衰suy 是thị 虛hư 空không 相tướng 。 是thị 故cố 虛hư 空không 不bất 立lập 大đại 種chủng 。 尊tôn 者giả 妙diệu 音âm 作tác 如như 是thị 釋thích 。 虛hư 空không 大đại 種chủng 其kỳ 相tương/tướng 各các 異dị 。 謂vị 有hữu 情tình 身thân 中trung 。 所sở 有hữu 大đại 種chủng 。 多đa 是thị 先tiên 業nghiệp 異dị 熟thục 所sở 生sanh 。 虛hư 空không 體thể 無vô 異dị 熟thục 生sanh 義nghĩa 。 由do 此thử 虛hư 空không 不bất 立lập 大đại 種chủng 。 大đại 德đức 說thuyết 曰viết 。 虛hư 空không 雖tuy 大đại 而nhi 體thể 非phi 種chủng 。 不bất 能năng 生sanh 故cố 。 餘dư 有hữu 為vi 法pháp 雖tuy 能năng 為vi 種chủng 而nhi 體thể 非phi 大đại 。 相tương/tướng 不bất 遍biến 故cố 。 由do 此thử 虛hư 空không 不bất 立lập 大đại 種chủng 。 為vi 止chỉ 如như 是thị 外ngoại 道đạo 。 所sở 執chấp 及cập 顯hiển 自tự 宗tông 故cố 作tác 斯tư 論luận 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 非phi 但đãn 為vi 止chỉ 他tha 執chấp 顯hiển 自tự 宗tông 故cố 而nhi 作tác 此thử 論luận 。 但đãn 於ư 法pháp 相tướng 相tương 應ứng 義nghĩa 中trung 應ưng 顯hiển 所sở 明minh 故cố 作tác 斯tư 論luận 。 問vấn 何hà 故cố 此thử 中trung 。 先tiên 辨biện 大đại 造tạo 。 答đáp 彼bỉ 作tác 論luận 者giả 意ý 欲dục 爾nhĩ 故cố 。 謂vị 本bổn 論luận 師sư 隨tùy 自tự 意ý 欲dục 不bất 違vi 法pháp 相tướng 。 先tiên 辨biện 大đại 造tạo 。 有hữu 說thuyết 。 有hữu 情tình 觀quán 此thử 二nhị 種chủng 為vi 入nhập 佛Phật 法Pháp 真chân 甘cam 露lộ 門môn 。 一nhất 不bất 淨tịnh 觀quán 。 二nhị 持trì 息tức 念niệm 。 不bất 淨tịnh 觀quán 觀quán 造tạo 色sắc 。 持trì 息tức 念niệm 觀quán 大đại 種chủng 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 觀quán 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 漸tiệm 次thứ 能năng 證chứng 佛Phật 獨Độc 覺Giác 聲Thanh 聞Văn 。 三tam 種chủng 菩Bồ 提Đề 。 謂vị 若nhược 以dĩ 上thượng 智trí 觀quán 察sát 彼bỉ 者giả 。 起khởi 上thượng 品phẩm 身thân 念niệm 住trụ 。 從tùng 此thử 次thứ 起khởi 上thượng 品phẩm 受thọ 念niệm 住trụ 。 次thứ 心tâm 。 次thứ 法pháp 。 次thứ 起khởi 雜tạp 緣duyên 。 次thứ 煖noãn 頂đảnh 忍nhẫn 。 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 次thứ 起khởi 見kiến 道đạo 。 乃nãi 至chí 起khởi 無Vô 學Học 道đạo 。 皆giai 以dĩ 上thượng 品phẩm 。

爾nhĩ 時thời 名danh 為vi 。 上thượng 品phẩm 善thiện 士sĩ 。 證chứng 得đắc 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 以dĩ 中trung 智trí 觀quán 察sát 彼bỉ 者giả 。 起khởi 中trung 品phẩm 身thân 念niệm 住trụ 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 起khởi 無Vô 學Học 道đạo 皆giai 以dĩ 中trung 品phẩm 。

爾nhĩ 時thời 名danh 為vi 。 中trung 品phẩm 善thiện 士sĩ 。 證chứng 得đắc 中trung 品phẩm 。 獨Độc 覺Giác 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 以dĩ 下hạ 智trí 觀quán 察sát 彼bỉ 者giả 。 起khởi 下hạ 品phẩm 身thân 念niệm 住trụ 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 起khởi 無Vô 學Học 道đạo 。 皆giai 以dĩ 下hạ 品phẩm 。

爾nhĩ 時thời 名danh 為vi 。 下hạ 品phẩm 善thiện 士sĩ 。 證chứng 得đắc 下hạ 品phẩm 。 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 觀quán 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 。 便tiện 能năng 降hàng 伏phục 。 一nhất 切thiết 憍kiêu 逸dật 。 謂vị 諸chư 有hữu 情tình 。 以dĩ 色sắc 族tộc 姓tánh 財tài 寶bảo 自tự 在tại 眷quyến 屬thuộc 等đẳng 故cố 生sanh 諸chư 憍kiêu 逸dật 。 若nhược 未vị 觀quán 察sát 大đại 種chủng 等đẳng 時thời 。 隨tùy 一nhất 現hiện 前tiền 勢thế 力lực 強cường 盛thịnh 。 若nhược 觀quán 察sát 已dĩ 。 便tiện 能năng 降hàng 伏phục 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 輪Luân 王Vương 身thân 所sở 有hữu 大đại 造tạo 。 狗cẩu 等đẳng 所sở 有hữu 大đại 造tạo 亦diệc 然nhiên 。 由do 觀quán 此thử 故cố 便tiện 捨xả 憍kiêu 逸dật 。 以dĩ 如như 是thị 等đẳng 。 所sở 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 故cố 此thử 蘊uẩn 中trung 先tiên 辨biện 大đại 造tạo 。

契Khế 經Kinh 中trung 說thuyết 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 皆giai 是thị 四tứ 大đại 種chủng 。 及cập 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 諸chư 所sở 有hữu 言ngôn 。 總tổng 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 有hữu 餘dư 義nghĩa 。 二nhị 無vô 餘dư 義nghĩa 有hữu 餘dư 義nghĩa 者giả 。 如như 世thế 間gian 說thuyết 諸chư 所sở 有hữu 食thực 我ngã 盡tận 欲dục 噉đạm 。 此thử 但đãn 欲dục 噉đạm 隨tùy 得đắc 少thiểu 分phần 。 無vô 餘dư 義nghĩa 者giả 。 如như 世thế 間gian 說thuyết 諸chư 所sở 有hữu 法pháp 。 我ngã 盡tận 欲dục 知tri 。 此thử 總tổng 欲dục 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 相tương/tướng 。 此thử 中trung 所sở 說thuyết 諸chư 所sở 有hữu 言ngôn 。 總tổng 顯hiển 一nhất 切thiết 色sắc 法pháp 皆giai 盡tận 。 謂vị 所sở 有hữu 色sắc 。 總tổng 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 四tứ 大đại 種chủng 。 二nhị 所sở 造tạo 色sắc 。 除trừ 此thử 更cánh 無vô 第đệ 三tam 色sắc 體thể 。 問vấn 何hà 故cố 大đại 種chủng 唯duy 四tứ 。 脇hiếp 尊tôn 者giả 曰viết 。 此thử 不bất 應ưng 責trách 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 增tăng 若nhược 減giảm 。 俱câu 亦diệc 生sanh 疑nghi 。 不bất 以dĩ 疑nghi 故cố 便tiện 違vi 法pháp 相tướng 。 但đãn 隨tùy 聖thánh 教giáo 唯duy 說thuyết 四tứ 種chủng 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 若nhược 減giảm 四tứ 者giả 功công 用dụng 便tiện 闕khuyết 。 若nhược 過quá 四tứ 者giả 則tắc 亦diệc 無vô 用dụng 。 如như 方phương 床sàng 座tòa 唯duy 有hữu 四tứ 足túc 。 問vấn 何hà 故cố 名danh 大đại 種chủng 。 答đáp 大đại 而nhi 是thị 種chủng 。 故cố 名danh 大đại 種chủng 。 如như 言ngôn 大đại 地địa 。 如như 言ngôn 大đại 王vương 。 義nghĩa 別biệt 體thể 同đồng 。 應ưng 持trì 業nghiệp 釋thích 。 問vấn 云vân 何hà 大đại 義nghĩa 。 云vân 何hà 種chủng 義nghĩa 。 答đáp 能năng 減giảm 能năng 增tăng 能năng 損tổn 能năng 益ích 體thể 有hữu 起khởi 盡tận 。 是thị 為vi 種chủng 義nghĩa 體thể 相tướng 形hình 量lượng 遍biến 諸chư 方phương 域vực 成thành 大đại 事sự 業nghiệp 。 是thị 為vi 大đại 義nghĩa 。 問vấn 此thử 四tứ 云vân 何hà 成thành 大đại 事sự 業nghiệp 。 答đáp 與dữ 大đại 積tích 聚tụ 造tạo 色sắc 為vi 依y 。 令linh 壞hoại 令linh 成thành 是thị 大đại 事sự 業nghiệp 。 由do 此thử 唯duy 四tứ 。 不bất 減giảm 不bất 增tăng 。 謂vị 減giảm 不bất 能năng 成thành 大đại 事sự 業nghiệp 增tăng 於ư 事sự 業nghiệp 復phục 為vi 無vô 用dụng 。 問vấn 餘dư 法pháp 何hà 緣duyên 不bất 名danh 大đại 種chủng 。 答đáp 餘dư 無vô 如như 是thị 大đại 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。 大đại 而nhi 非phi 種chủng 。 其kỳ 餘dư 有hữu 為vi 種chủng 而nhi 非phi 大đại 故cố 。 唯duy 此thử 四tứ 得đắc 名danh 大đại 種chủng 。

問vấn 造tạo 是thị 何hà 義nghĩa 。 為vi 是thị 因nhân 義nghĩa 是thị 緣duyên 義nghĩa 耶da 。 設thiết 爾nhĩ 何hà 失thất 。 俱câu 見kiến 其kỳ 過quá 。 若nhược 是thị 因nhân 義nghĩa 。 此thử 四tứ 大đại 種chủng 於ư 所sở 造tạo 色sắc 五ngũ 因nhân 皆giai 無vô 。 如như 何hà 可khả 言ngôn 能năng 造tạo 諸chư 色sắc 。 若nhược 是thị 緣duyên 義nghĩa 諸chư 所sở 造tạo 色sắc 各các 除trừ 自tự 體thể 。 餘dư 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 。 不bất 皆giai 是thị 此thử 增tăng 上thượng 緣duyên 。 如như 何hà 但đãn 言ngôn 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 答đáp 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 造tạo 是thị 因nhân 義nghĩa 。 問vấn 此thử 於ư 造tạo 色sắc 五ngũ 因nhân 皆giai 無vô 。 如như 何hà 因nhân 義nghĩa 。 答đáp 雖tuy 同đồng 類loại 等đẳng 五ngũ 因nhân 皆giai 無vô 。 而nhi 別biệt 有hữu 餘dư 五ngũ 種chủng 因nhân 義nghĩa 。 謂vị 生sanh 因nhân 依y 因nhân 立lập 因nhân 持trì 因nhân 養dưỡng 因nhân 。 由do 此thử 能năng 造tạo 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 造tạo 是thị 緣duyên 義nghĩa 。 問vấn 諸chư 所sở 造tạo 色sắc 各các 除trừ 自tự 體thể 餘dư 法pháp 皆giai 是thị 此thử 增tăng 上thượng 緣duyên 。 如như 何hà 但đãn 言ngôn 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 答đáp 增tăng 上thượng 緣duyên 義nghĩa 。 有hữu 親thân 有hữu 疎sơ 。 有hữu 近cận 有hữu 遠viễn 。 有hữu 合hợp 不bất 合hợp 。 有hữu 在tại 此thử 生sanh 。 有hữu 在tại 餘dư 生sanh 。 諸chư 親thân 近cận 合hợp 在tại 此thử 生sanh 者giả 。 說thuyết 名danh 為vi 因nhân 。 疎sơ 遠viễn 不bất 合hợp 在tại 餘dư 生sanh 者giả 說thuyết 名danh 為vi 緣duyên 。 由do 此thử 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 諸chư 大đại 種chủng 與dữ 所sở 造tạo 色sắc 為vi 因nhân 增tăng 上thượng 。 亦diệc 不bất 違vi 理lý 。

問vấn 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 何hà 相tương/tướng 何hà 業nghiệp 。 答đáp 堅kiên 是thị 地địa 相tương/tướng 。 持trì 是thị 地địa 業nghiệp 。 濕thấp 是thị 水thủy 相tương/tướng 。 攝nhiếp 是thị 水thủy 業nghiệp 。 煖noãn 是thị 火hỏa 相tương/tướng 。 熟thục 是thị 火hỏa 業nghiệp 。 動động 是thị 風phong 相tương/tướng 。 長trường/trưởng 是thị 風phong 業nghiệp 。 問vấn 地địa 是thị 堅kiên 相tương/tướng 亦diệc 是thị 色sắc 相tướng 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 風phong 是thị 動động 相tương/tướng 亦diệc 是thị 色sắc 相tướng 。 如như 何hà 一nhất 法pháp 有hữu 二nhị 相tướng 耶da 。 答đáp 有hữu 亦diệc 無vô 失thất 。 由do 此thử 理lý 趣thú 。 於ư 一nhất 法pháp 中trung 。 可khả 得đắc 施thi 設thiết 有hữu 多đa 相tương/tướng 故cố 。 如như 一nhất 有hữu 漏lậu 法pháp 。 即tức 有hữu 如như 病bệnh 如như 癰ung 等đẳng 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 百bách 四tứ 十thập 句cú 諸chư 過quá 患hoạn 相tương/tướng 而nhi 無vô 有hữu 失thất 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 相tương/tướng 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 自tự 相tương/tướng 。 二nhị 共cộng 相tương 。 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 相tương/tướng 是thị 自tự 相tương/tướng 。 色sắc 相tướng 是thị 共cộng 相tương 。 如như 是thị 二nhị 相tướng 。 互hỗ 不bất 相tương 違vi 。 於ư 一nhất 法pháp 立lập 亦diệc 無vô 有hữu 過quá 。

問vấn 此thử 四tứ 大đại 種chủng 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 不bất 相tương 離ly 耶da 。 答đáp 如như 是thị 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 如như 入nhập 胎thai 經kinh 說thuyết 。

佛Phật 告cáo 慶khánh 喜hỷ 。

初sơ 羯yết 邏la 藍lam 。 若nhược 有hữu 地địa 界giới 無vô 水thủy 界giới 者giả 。 便tiện 應ưng 乾can/kiền/càn 散tán 。 今kim 不bất 散tán 者giả 水thủy 所sở 攝nhiếp 故cố 。 若nhược 有hữu 水thủy 界giới 無vô 地địa 界giới 者giả 。 便tiện 應ưng 流lưu 治trị 。 今kim 不bất 流lưu 者giả 地địa 所sở 持trì 故cố 。 若nhược 有hữu 地địa 水thủy 無vô 火hỏa 界giới 者giả 。 便tiện 應ưng 臭xú 爛lạn 。 今kim 不bất 爛lạn 者giả 火hỏa 所sở 熟thục 故cố 若nhược 有hữu 三tam 界giới 。 無vô 風phong 界giới 者giả 應ưng 不bất 增tăng 長trưởng 。 今kim 增tăng 長trưởng 者giả 風phong 所sở 動động 故cố 。 問vấn 餘dư 經kinh 所sở 說thuyết 當đương 云vân 何hà 通thông 。 地địa 界giới 擾nhiễu 亂loạn 。 或hoặc 令linh 至chí 死tử 或hoặc 令linh 有hữu 情tình 受thọ 次thứ 死tử 苦khổ 。 乃nãi 至chí 風phong 界giới 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 答đáp 此thử 說thuyết 大đại 種chủng 隨tùy 一nhất 增tăng 時thời 能năng 為vi 擾nhiễu 亂loạn 。 非phi 謂vị 四tứ 種chủng 有hữu 時thời 相tương 離ly 。

問vấn 此thử 四tứ 大đại 種chủng 品phẩm 類loại 有hữu 幾kỷ 。 答đáp 品phẩm 類loại 有hữu 四tứ 。 謂vị 異dị 熟thục 生sanh 長trưởng 養dưỡng 。 等đẳng 流lưu 。 變biến 化hóa 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 品phẩm 類loại 有hữu 三tam 。 謂vị 異dị 熟thục 生sanh 。 長trưởng 養dưỡng 。 等đẳng 流lưu 。 其kỳ 變biến 化hóa 者giả 長trưởng 養dưỡng 所sở 攝nhiếp 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 品phẩm 類loại 有hữu 二nhị 。 謂vị 異dị 熟thục 生sanh 。 及cập 長trưởng 養dưỡng 。 變biến 化hóa 大đại 種chủng 入nhập 長trưởng 養dưỡng 中trung 。 等đẳng 流lưu 攝nhiếp 入nhập 異dị 熟thục 長trưởng 養dưỡng 。 評bình 曰viết 。 於ư 前tiền 三tam 說thuyết 中trung 說thuyết 為vi 善thiện 。 有hữu 四tứ 大đại 種chủng 非phi 二nhị 攝nhiếp 故cố 。

問vấn 一nhất 四tứ 大đại 種chủng 為vi 但đãn 造tạo 一nhất 造tạo 色sắc 極cực 微vi 。 為vi 能năng 造tạo 多đa 。 若nhược 但đãn 造tạo 一nhất 。 如như 何hà 不bất 成thành 因nhân 四Tứ 果Quả 一nhất 。 因nhân 多đa 果quả 少thiểu 理lý 不bất 應ưng 然nhiên 。 若nhược 能năng 造tạo 多đa 。 則tắc 一nhất 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 色sắc 有hữu 多đa 極cực 微vi 。 云vân 何hà 展triển 轉chuyển 非phi 俱câu 有hữu 因nhân 。 對đối 法pháp 者giả 說thuyết 。 有hữu 對đối 造tạo 色sắc 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 無vô 俱câu 有hữu 因nhân 。 許hứa 則tắc 便tiện 違vi 對đối 法pháp 宗tông 義nghĩa 。 答đáp 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 一nhất 四tứ 大đại 種chủng 但đãn 能năng 造tạo 一nhất 造tạo 色sắc 極cực 微vi 。 問vấn 如như 何hà 不bất 成thành 因nhân 四Tứ 果Quả 一nhất 。 因nhân 多đa 果quả 少thiểu 理lý 不bất 應ưng 然nhiên 。 答đáp 果quả 少thiểu 因nhân 多đa 理lý 亦diệc 無vô 失thất 。 世thế 現hiện 見kiến 有hữu 如như 是thị 類loại 故cố 。 因nhân 四Tứ 果Quả 一nhất 於ư 理lý 無vô 違vi 。 有hữu 說thuyết 造tạo 多đa 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 者giả 一nhất 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 色sắc 有hữu 多đa 極cực 微vi 。 云vân 何hà 展triển 轉chuyển 非phi 俱câu 有hữu 因nhân 。 答đáp 非phi 一nhất 果quả 故cố 非phi 俱câu 有hữu 因nhân 。 以dĩ 俱câu 有hữu 因nhân 法pháp 必tất 同đồng 一nhất 果quả 故cố 。 此thử 不bất 成thành 因nhân 同đồng 猶do 豫dự 故cố 。 評bình 曰viết 如như 前tiền 說thuyết 者giả 好hảo/hiếu 。

問vấn 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 。 云vân 何hà 而nhi 住trụ 。 為vi 大đại 種chủng 在tại 下hạ 造tạo 色sắc 在tại 上thượng 。 為vi 大đại 種chủng 在tại 上thượng 造tạo 色sắc 在tại 下hạ 。 為vi 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 相tướng 雜tạp 而nhi 住trụ 。 大đại 種chủng 在tại 外ngoại 造tạo 色sắc 處xứ 中trung 耶da 設thiết 爾nhĩ 何hà 失thất 。 一nhất 切thiết 有hữu 過quá 。 若nhược 大đại 種chủng 在tại 下hạ 造tạo 色sắc 在tại 上thượng 。 則tắc 諸chư 造tạo 色sắc 近cận 大đại 種chủng 者giả 。 可khả 以dĩ 大đại 種chủng 為vi 能năng 造tạo 因nhân 。 所sở 造tạo 色sắc 中trung 有hữu 隔cách 遠viễn 者giả 。 如như 何hà 可khả 以dĩ 大đại 種chủng 為vi 因nhân 。 若nhược 大đại 種chủng 在tại 上thượng 造tạo 色sắc 在tại 下hạ 。 則tắc 應ưng 造tạo 色sắc 為vi 大đại 種chủng 因nhân 。 不bất 應ưng 大đại 種chủng 為vi 造tạo 色sắc 因nhân 。 若nhược 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 相tướng 雜tạp 而nhi 住trụ 。 大đại 種chủng 在tại 外ngoại 造tạo 色sắc 處xứ 中trung 者giả 。 應ưng 斷đoạn 截tiệt 時thời 見kiến 諸chư 孔khổng 隙khích 猶do 如như 斷đoạn 藕ngẫu 。 有hữu 說thuyết 在tại 下hạ 為vi 因nhân 所sở 依y 法pháp 應ưng 爾nhĩ 故cố 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 於ư 逼bức 近cận 色sắc 可khả 說thuyết 能năng 造tạo 。 於ư 隔cách 遠viễn 者giả 云vân 何hà 造tạo 耶da 。 答đáp 不bất 說thuyết 一nhất 樹thụ 所sở 有hữu 大đại 種chủng 。 都đô 在tại 其kỳ 下hạ 造tạo 諸chư 造tạo 色sắc 。 但đãn 說thuyết 一nhất 樹thụ 分phần 分phần 皆giai 有hữu 大đại 種chủng 在tại 下hạ 造tạo 色sắc 在tại 上thượng 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 相tương/tướng 雜tạp 而nhi 住trụ 。 大đại 種chủng 在tại 外ngoại 造tạo 色sắc 處xứ 中trung 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 應ưng 斷đoạn 截tiệt 時thời 見kiến 諸chư 孔khổng 隙khích 猶do 如như 斷đoạn 藕ngẫu 。 答đáp 雖tuy 有hữu 孔khổng 隙khích 。 而nhi 不bất 可khả 見kiến 。 以dĩ 諸chư 大đại 種chủng 非phi 有hữu 見kiến 故cố 所sở 見kiến 孔khổng 隙khích 是thị 造tạo 色sắc 故cố 。 問vấn 諸chư 內nội 外ngoại 事sự 其kỳ 相tương/tướng 各các 別biệt 。 內nội 事sự 別biệt 者giả 。 謂vị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 若nhược 百bách 若nhược 千thiên 。 集tập 會hội 一nhất 處xứ 。 威uy 儀nghi 形hình 相tướng 各các 各các 不bất 同đồng 。 外ngoại 事sự 別biệt 者giả 。 謂vị 果quả 石thạch 等đẳng 。 或hoặc 青thanh 或hoặc 黃hoàng 。 或hoặc 赤xích 或hoặc 白bạch 。 香hương 味vị 等đẳng 相tương/tướng 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 如như 是thị 相tương/tướng 別biệt 。 為vi 由do 業nghiệp 異dị 。 為vi 由do 大đại 種chủng 異dị 。 為vi 由do 造tạo 色sắc 異dị 。 答đáp 俱câu 由do 三tam 種chủng 。 依y 異dị 熟thục 因nhân 故cố 。 說thuyết 由do 業nghiệp 異dị 。 依y 生sanh 因nhân 依y 因nhân 。 立lập 因nhân 。 持trì 因nhân 養dưỡng 因nhân 故cố 說thuyết 由do 大đại 種chủng 異dị 。 依y 同đồng 類loại 因nhân 故cố 。 說thuyết 由do 造tạo 色sắc 異dị 。 問vấn 外ngoại 事sự 差sai 別biệt 由do 何hà 業nghiệp 異dị 。 答đáp 若nhược 諸chư 有hữu 情tình 。 行hành 諸chư 妙diệu 行hạnh 。 感cảm 得đắc 外ngoại 事sự 形hình 相tướng 平bình 直trực 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 皆giai 悉tất 美mỹ 妙diệu 。 若nhược 諸chư 有hữu 情tình 。 行hành 諸chư 惡ác 行hành 。 感cảm 得đắc 外ngoại 事sự 形hình 相tướng 險hiểm 曲khúc 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 皆giai 悉tất 麁thô 弊tệ 。 問vấn 諸chư 果quả 石thạch 等đẳng 其kỳ 相tương/tướng 各các 別biệt 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 形hình 貌mạo 等đẳng 異dị 。 或hoặc 有hữu 相tương 似tự 由do 何hà 威uy 力lực 。 答đáp 由do 三tam 威uy 力lực 然nhiên 大đại 種chủng 強cường/cưỡng 。 謂vị 諸chư 大đại 種chủng 不bất 平bình 等đẳng 者giả 。 便tiện 有hữu 種chủng 種chủng 顯hiển 形hình 等đẳng 異dị 。 若nhược 平bình 等đẳng 者giả 則tắc 便tiện 相tương 似tự 。

問vấn 諸chư 有hữu 情tình 類loại 。 口khẩu 所sở 發phát 聲thanh 。 當đương 言ngôn 何hà 處xứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 有hữu 說thuyết 。 喉hầu 邊biên 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 有hữu 說thuyết 。 心tâm 邊biên 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 有hữu 說thuyết 。 臍tề 邊biên 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 評bình 曰viết 。 總tổng 說thuyết 此thử 聲thanh 一nhất 切thiết 身thân 支chi 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 。 輕khinh 小tiểu 語ngữ 聲thanh 應ưng 言ngôn 喉hầu 邊biên 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 叱sất 吒tra 哮hao 吼hống 號hào 叫khiếu 等đẳng 聲thanh 。 應ưng 言ngôn 遍biến 身thân 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 現hiện 見kiến 此thử 等đẳng 舉cử 身thân 掉trạo 動động 故cố 。

問vấn 頗phả 有hữu 色sắc 非phi 四tứ 大đại 種chủng 。 亦diệc 非phi 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 耶da 。 答đáp 有hữu 。 謂vị 一nhất 二nhị 三tam 大đại 種chủng 。 此thử 雖tuy 是thị 色sắc 而nhi 非phi 四tứ 大đại 種chủng 。 唯duy 一nhất 二nhị 三tam 故cố 。 亦diệc 非phi 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 以dĩ 諸chư 大đại 種chủng 非phi 所sở 造tạo 故cố 。 問vấn 何hà 故cố 大đại 種chủng 非phi 所sở 造tạo 耶da 。 答đáp 能năng 造tạo 所sở 造tạo 性tánh 各các 別biệt 故cố 。 因nhân 果quả 異dị 故cố 。 能năng 成thành 所sở 成thành 性tánh 各các 別biệt 故cố 。 如như 能năng 成thành 所sở 成thành 。 如như 是thị 能năng 引dẫn 所sở 引dẫn 。 能năng 生sanh 所sở 生sanh 。 能năng 作tác 所sở 作tác 。 能năng 和hòa 合hợp 所sở 和hòa 合hợp 。 能năng 轉chuyển 所sở 轉chuyển 。 能năng 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 當đương 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 大đại 種chủng 若nhược 是thị 所sở 造tạo 。 為vi 三tam 造tạo 一nhất 。 為vi 四tứ 造tạo 一nhất 。 若nhược 三tam 造tạo 一nhất 。 體thể 用dụng 闕khuyết 少thiểu 云vân 何hà 能năng 造tạo 。 若nhược 四tứ 造tạo 一nhất 。 應ưng 地địa 界giới 等đẳng 造tạo 地địa 界giới 等đẳng 。 則tắc 有hữu 自tự 性tánh 觀quán 自tự 性tánh 過quá 。 然nhiên 一nhất 切thiết 法pháp 。 他tha 性tánh 為vi 緣duyên 。 能năng 有hữu 所sở 作tác 。 不bất 顧cố 自tự 體thể 。 由do 此thử 大đại 種chủng 不bất 名danh 所sở 造tạo 。

諸chư 四tứ 大đại 種chủng 。 有hữu 十thập 一nhất 種chủng 。 謂vị 眼nhãn 處xứ 所sở 依y 。 乃nãi 至chí 身thân 處xứ 所sở 依y 。 色sắc 處xứ 所sở 依y 乃nãi 至chí 法pháp 處xứ 所sở 依y 。 諸chư 所sở 造tạo 色sắc 亦diệc 。 有hữu 十thập 一nhất 種chủng 。 謂vị 眼nhãn 處xứ 乃nãi 至chí 身thân 處xứ 。 色sắc 處xứ 乃nãi 至chí 法pháp 處xứ 。 問vấn 眼nhãn 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 。 能năng 造tạo 幾kỷ 所sở 造tạo 色sắc 。 乃nãi 至chí 法pháp 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 。 能năng 造tạo 幾kỷ 所sở 造tạo 色sắc 。 答đáp 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 眼nhãn 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 唯duy 造tạo 眼nhãn 處xứ 。 乃nãi 至chí 法pháp 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 唯duy 造tạo 法pháp 處xứ 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 眼nhãn 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 能năng 造tạo 三tam 種chủng 。 謂vị 眼nhãn 處xứ 身thân 處xứ 觸xúc 處xứ 。 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 亦diệc 爾nhĩ 。 身thân 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 能năng 造tạo 二nhị 種chủng 。 謂vị 身thân 處xứ 觸xúc 處xứ 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 法pháp 處xứ 。 所sở 依y 大đại 種chủng 亦diệc 爾nhĩ 。 觸xúc 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 唯duy 造tạo 觸xúc 處xứ 。

復phục 有hữu 欲dục 令linh 一nhất 切thiết 。 大đại 種chủng 皆giai 能năng 造tạo 色sắc 聲thanh 觸xúc 。 欲dục 界giới 大đại 種chủng 皆giai 造tạo 香hương 味vị 。 彼bỉ 說thuyết 眼nhãn 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 能năng 造tạo 七thất 種chủng 。 謂vị 眼nhãn 處xứ 。 身thân 處xứ 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 處xứ 。 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 亦diệc 爾nhĩ 。 身thân 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 能năng 造tạo 六lục 種chủng 。 謂vị 身thân 處xứ 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 。 處xử 法pháp 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 亦diệc 爾nhĩ 。 色sắc 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 能năng 造tạo 五ngũ 種chủng 。 謂vị 色sắc 處xứ 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 處xứ 。 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 。 處xử 所sở 依y 大đại 種chủng 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 眼nhãn 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 能năng 造tạo 十thập 一nhất 種chủng 。 乃nãi 至chí 法pháp 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 亦diệc 爾nhĩ 。 評bình 曰viết 。 此thử 諸chư 說thuyết 中trung 初sơ 說thuyết 為vi 善thiện 。 謂vị 眼nhãn 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 唯duy 造tạo 眼nhãn 處xứ 。 乃nãi 至chí 法pháp 處xứ 所sở 依y 大đại 種chủng 唯duy 造tạo 法pháp 處xứ 。

問vấn 云vân 何hà 異dị 相tướng 大đại 種chủng 能năng 造tạo 同đồng 相tương/tướng 造tạo 色sắc 。 答đáp 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 說thuyết 亦diệc 無vô 失thất 。 謂vị 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 異dị 相tướng 大đại 種chủng 造tạo 同đồng 相tương/tướng 造tạo 色sắc 。 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 同đồng 相tương/tướng 大đại 種chủng 造tạo 異dị 相tướng 造tạo 色sắc 。 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 異dị 相tướng 大đại 種chủng 造tạo 異dị 相tướng 造tạo 色sắc 。 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 同đồng 相tương/tướng 大đại 種chủng 造tạo 同đồng 相tương/tướng 造tạo 色sắc 。 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 異dị 相tướng 大đại 種chủng 造tạo 同đồng 相tương/tướng 造tạo 色sắc 者giả 。 謂vị 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 相tương/tướng 大đại 種chủng 。 造tạo 觸xúc 相tương/tướng 造tạo 色sắc 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 造tạo 見kiến 相tương/tướng 造tạo 色sắc 等đẳng 。 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 說thuyết 同đồng 相tương/tướng 大đại 種chủng 造tạo 異dị 相tướng 造tạo 色sắc 者giả 。 謂vị 觸xúc 相tương/tướng 大đại 種chủng 。 造tạo 十thập 一nhất 種chủng 造tạo 色sắc 。 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 異dị 相tướng 大đại 種chủng 造tạo 異dị 相tướng 造tạo 色sắc 者giả 。 謂vị 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 相tương/tướng 大đại 種chủng 。 造tạo 十thập 一nhất 種chủng 造tạo 色sắc 。 觀quán 別biệt 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 同đồng 相tương/tướng 大đại 種chủng 造tạo 同đồng 相tương/tướng 造tạo 色sắc 者giả 。 謂vị 觸xúc 相tương/tướng 大đại 種chủng 造tạo 觸xúc 相tương/tướng 造tạo 色sắc 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 造tạo 見kiến 相tương/tướng 造tạo 色sắc 等đẳng 。

問vấn 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 相tướng 別biệt 云vân 何hà 。 尊tôn 者giả 世thế 友hữu 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 因nhân 是thị 大đại 種chủng 果quả 是thị 造tạo 色sắc 。 能năng 生sanh 是thị 大đại 種chủng 。 所sở 生sanh 是thị 造tạo 色sắc 。 所sở 依y 是thị 大đại 種chủng 。 能năng 依y 是thị 造tạo 色sắc 。 能năng 相tương/tướng 是thị 大đại 種chủng 所sở 相tương/tướng 是thị 造tạo 色sắc 。 和hòa 合hợp 是thị 大đại 種chủng 。 和hòa 合hợp 所sở 生sanh 是thị 造tạo 色sắc 。 能năng 建kiến 立lập 是thị 大đại 種chủng 。 所sở 建kiến 立lập 是thị 造tạo 色sắc 。 大đại 德đức 說thuyết 曰viết 。 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 相tương/tướng 是thị 大đại 種chủng 。 若nhược 色sắc 大đại 種chủng 為vi 因nhân 。 而nhi 無vô 大đại 種chủng 相tương/tướng 是thị 造tạo 色sắc 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 大đại 種chủng 如như 天thiên 帝đế 。 造tạo 色sắc 如như 天thiên 眾chúng 。 大đại 種chủng 如như 自tự 在tại 。 造tạo 色sắc 如như 眷quyến 屬thuộc 。 大đại 種chủng 如như 王vương 。 造tạo 色sắc 如như 臣thần 。 大đại 種chủng 如như 日nhật 月nguyệt 輪luân 。 造tạo 色sắc 如như 日nhật 光quang 月nguyệt 明minh 。 大đại 種chủng 如như 樹thụ 身thân 。 造tạo 色sắc 如như 枝chi 等đẳng 。 大đại 種chủng 如như 牆tường 。 造tạo 色sắc 如như 影ảnh 。 大đại 種chủng 如như 燈đăng 焰diễm 。 造tạo 色sắc 如như 燈đăng 明minh 。 大đại 種chủng 如như 藕ngẫu 。 造tạo 色sắc 如như 花hoa 。 大đại 種chủng 如như 鏡kính 。 造tạo 色sắc 如như 像tượng 。 是thị 故cố 尊tôn 者giả 時thời 毘tỳ 羅la 言ngôn 。

根căn 生sanh 從tùng 大đại 種chủng 。 如như 燈đăng 焰diễm 生sanh 明minh 。

如như 藕ngẫu 生sanh 蓮liên 花hoa 。 如như 鏡kính 生sanh 眾chúng 像tượng 。

阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 諸chư 論luận 師sư 言ngôn 。 大đại 種chủng 無vô 見kiến 。 造tạo 色sắc 有hữu 見kiến 無vô 見kiến 。 大đại 種chủng 有hữu 對đối 。 造tạo 色sắc 有hữu 對đối 無vô 對đối 。 大đại 種chủng 有hữu 漏lậu 。 造tạo 色sắc 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 大đại 種chủng 無vô 記ký 。 造tạo 色sắc 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 大đại 種chủng 欲dục 色sắc 界giới 繫hệ 。 造tạo 色sắc 欲dục 色sắc 界giới 繫hệ 及cập 不bất 繫hệ 。 大đại 種chủng 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 。 造tạo 色sắc 學học 無Vô 學Học 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 。 大đại 種chủng 修tu 斷đoạn 。 造tạo 色sắc 修tu 斷đoạn 不bất 斷đoạn 。 大đại 種chủng 苦khổ 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 造tạo 色sắc 苦khổ 集tập 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 。 大đại 種chủng 無vô 異dị 熟thục 。 造tạo 色sắc 有hữu 異dị 熟thục 無vô 異dị 熟thục 。 大đại 種chủng 不bất 染nhiễm 造tạo 色sắc 染nhiễm 不bất 染nhiễm 大đại 種chủng 非phi 業nghiệp 。 造tạo 色sắc 業nghiệp 非phi 業nghiệp 。 諸chư 如như 是thị 等đẳng 。 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 。 二nhị 相tướng 差sai 別biệt 。 有hữu 無vô 量lượng 門môn 。 觸xúc 處xứ 實thật 事sự 。 有hữu 十thập 一nhất 種chủng 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 。 及cập 七thất 種chủng 造tạo 觸xúc 七thất 種chủng 造tạo 。 觸xúc 者giả 。 謂vị 滑hoạt 澁sáp 輕khinh 重trọng 冷lãnh 飢cơ 渴khát 。 滑hoạt 謂vị 細tế 軟nhuyễn 。 澁sáp 謂vị 麁thô 強cường/cưỡng 。 輕khinh 謂vị 不bất 可khả 稱xưng 。 重trọng/trùng 謂vị 可khả 稱xưng 。 冷lãnh 謂vị 此thử 所sở 逼bức 便tiện 起khởi 暖noãn 求cầu 。 飢cơ 謂vị 此thử 所sở 逼bức 便tiện 起khởi 食thực 欲dục 。 渴khát 謂vị 此thử 所sở 逼bức 便tiện 起khởi 飲ẩm 欲dục 。 問vấn 何hà 大đại 種chủng 增tăng 故cố 滑hoạt 。 乃nãi 至chí 渴khát 耶da 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 不bất 由do 大đại 種chủng 偏thiên 增tăng 故cố 滑hoạt 。 乃nãi 至chí 渴khát 。 但đãn 由do 大đại 種chủng 性tánh 類loại 差sai 別biệt 。 有hữu 生sanh 滑hoạt 果quả 。 乃nãi 至chí 有hữu 生sanh 渴khát 果quả 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 水thủy 火hỏa 增tăng 故cố 滑hoạt 。 地địa 風phong 增tăng 故cố 澁sáp 。 火hỏa 風phong 增tăng 故cố 輕khinh 。 地địa 水thủy 增tăng 故cố 。 重trọng/trùng 故cố 施thi 設thiết 論luận 。 作tác 是thị 問vấn 言ngôn 。 何hà 緣duyên 活hoạt 時thời 身thân 輕khinh 調điều 順thuận 。 死tử 便tiện 身thân 重trọng/trùng 不bất 調điều 順thuận 耶da 。 答đáp 言ngôn 活hoạt 時thời 火hỏa 風phong 未vị 滅diệt 故cố 身thân 輕khinh 調điều 順thuận 。 死tử 後hậu 身thân 中trung 火hỏa 風phong 已dĩ 滅diệt 故cố 。 重trọng/trùng 不bất 調điều 順thuận 。 水thủy 風phong 增tăng 故cố 冷lãnh 。 風phong 增tăng 故cố 飢cơ 。 謂vị 風phong 增tăng 故cố 擊kích 動động 食thực 消tiêu 引dẫn 飢cơ 觸xúc 生sanh 便tiện 發phát 食thực 欲dục 。 火hỏa 增tăng 故cố 渴khát 。 謂vị 火hỏa 增tăng 故cố 煎tiễn 迫bách 飲ẩm 消tiêu 。 引dẫn 渴khát 觸xúc 生sanh 便tiện 發phát 飲ẩm 欲dục 。

問vấn 十thập 一nhất 觸xúc 中trung 極cực 多đa 緣duyên 。 幾kỷ 發phát 生sanh 身thân 識thức 。 有hữu 作tác 是thị 說thuyết 。 一nhất 一nhất 別biệt 緣duyên 發phát 生sanh 身thân 識thức 。 以dĩ 十thập 一nhất 種chủng 相tướng 用dụng 增tăng 故cố 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 極cực 多đa 緣duyên 五ngũ 發phát 生sanh 身thân 識thức 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 滑hoạt 等đẳng 隨tùy 一nhất 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 總tổng 緣duyên 十thập 一nhất 亦diệc 生sanh 身thân 識thức 。 問vấn 豈khởi 不bất 五ngũ 識thức 唯duy 取thủ 自tự 相tương/tướng 境cảnh 耶da 。 答đáp 自tự 相tương/tướng 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 事sự 自tự 相tương/tướng 。 二nhị 處xứ 自tự 相tương/tướng 。 依y 事sự 自tự 相tương/tướng 說thuyết 緣duyên 十thập 一nhất 種chủng 觸xúc 。 生sanh 於ư 身thân 識thức 。 依y 處xứ 自tự 相tương/tướng 說thuyết 五ngũ 識thức 身thân 取thủ 自tự 相tương/tướng 境cảnh 。 是thị 故cố 無vô 過quá 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 緣duyên 十thập 一nhất 事sự 亦diệc 生sanh 身thân 識thức 。 如như 緣duyên 色sắc 處xứ 二nhị 十thập 種chủng 事sự 。 亦diệc 生sanh 眼nhãn 識thức 此thử 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。 故cố 五ngũ 識thức 身thân 通thông 緣duyên 總tổng 別biệt 。 而nhi 無vô 五ngũ 識thức 取thủ 共cộng 相tương 過quá 。 多đa 事sự 自tự 相tương/tướng 一nhất 識thức 能năng 緣duyên 。 然nhiên 不bất 明minh 了liễu 問vấn 緣duyên 五ngũ 色sắc 根căn 所sở 依y 大đại 種chủng 發phát 身thân 識thức 不phủ 。 有hữu 說thuyết 。 不bất 發phát 。 如như 五ngũ 色sắc 根căn 不bất 可khả 觸xúc 故cố 不bất 發phát 身thân 識thức 。 所sở 依y 大đại 種chủng 理lý 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 何hà 故cố 說thuyết 為vi 身thân 識thức 所sở 識thức 。 答đáp 依y 法pháp 性tánh 說thuyết 身thân 識thức 所sở 識thức 。 未vị 來lai 世thế 中trung 。 身thân 識thức 境cảnh 故cố 。 然nhiên 無vô 現hiện 在tại 發phát 身thân 識thức 義nghĩa 。 有hữu 說thuyết 。 除trừ 身thân 根căn 所sở 依y 大đại 種chủng 皆giai 能năng 發phát 身thân 識thức 。 以dĩ 身thân 根căn 所sở 依y 極cực 隣lân 近cận 故cố 不bất 能năng 發phát 身thân 識thức 。 然nhiên 他tha 身thân 識thức 。 所sở 緣duyên 境cảnh 故cố 。 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 身thân 識thức 所sở 識thức 。 問vấn 十thập 一nhất 種chủng 觸xúc 幾kỷ 在tại 欲dục 界giới 。 幾kỷ 在tại 色sắc 界giới 。 答đáp 二nhị 唯duy 在tại 欲dục 界giới 。 謂vị 飢cơ 與dữ 渴khát 。 九cửu 通thông 欲dục 色sắc 界giới 。 問vấn 若nhược 色sắc 界giới 中trung 有hữu 重trọng 觸xúc 者giả 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 施thi 設thiết 論luận 說thuyết 。 北Bắc 俱Câu 盧Lô 洲Châu 。 衣y 重trọng/trùng 一nhất 兩lưỡng 。 四Tứ 大Đại 王Vương 眾chúng 。 天thiên 衣y 重trọng 半bán 兩lưỡng 。 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 衣y 重trọng 一nhất 銖thù 。 夜Dạ 摩Ma 天Thiên 中trung 。 衣y 重trọng 半bán 銖thù 。 覩Đổ 史Sử 多Đa 天Thiên 。 衣y 重trọng 一nhất 銖thù 。 中trung 四tứ 分phần 之chi 一nhất 。 樂Lạc 變Biến 化Hóa 天Thiên 。 衣y 重trọng 一nhất 銖thù 。 中trung 八bát 分phân 之chi 一nhất 。 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。 衣y 重trọng 一nhất 銖thù 。 中trung 十thập 六lục 分phần 之chi 一nhất 。 此thử 上thượng 天thiên 衣y 皆giai 不bất 可khả 稱xưng 耶da 。 有hữu 說thuyết 。 色sắc 界giới 衣y 雖tuy 不bất 可khả 稱xưng 而nhi 餘dư 物vật 可khả 稱xưng 。 有hữu 說thuyết 。 彼bỉ 界giới 一nhất 衣y 雖tuy 不bất 可khả 稱xưng 多đa 衣y 積tích 集tập 即tức 可khả 稱xưng 。 如như 細tế 縷lũ 輕khinh 毛mao 積tích 集tập 便tiện 重trọng/trùng 。 問vấn 若nhược 色sắc 界giới 中trung 有hữu 冷lãnh 觸xúc 者giả 。 彼bỉ 施thi 設thiết 論luận 何hà 故cố 復phục 說thuyết 。 如như 人nhân 欲dục 天thiên 所sở 有hữu 冷lãnh 暖noãn 。 可khả 了liễu 知tri 者giả 上thượng 界giới 俱câu 無vô 耶da 。 答đáp 冷lãnh 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 能năng 為vi 益ích 。 二nhị 能năng 為vi 損tổn 彼bỉ 無vô 能năng 損tổn 。 有hữu 能năng 為vi 益ích 。 又hựu 即tức 彼bỉ 說thuyết 所sở 有hữu 冷lãnh 暖noãn 上thượng 界giới 俱câu 無vô 。 豈khởi 以dĩ 此thử 言ngôn 即tức 說thuyết 彼bỉ 界giới 。 亦diệc 無vô 暖noãn 觸xúc 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 彼bỉ 大đại 種chủng 應ưng 唯duy 有hữu 三tam 非phi 闕khuyết 功công 用dụng 。 而nhi 能năng 造tạo 色sắc 故cố 。 色sắc 界giới 中trung 冷lãnh 暖noãn 俱câu 有hữu 。 問vấn 飢cơ 渴khát 二nhị 觸xúc 為vi 是thị 長trưởng 養dưỡng 。 為vi 是thị 等đẳng 流lưu 。 為vi 是thị 異dị 熟thục 。 健kiện 陀đà 羅la 國quốc 西tây 方phương 師sư 言ngôn 。 通thông 長trưởng 養dưỡng 等đẳng 流lưu 。 非phi 異dị 熟thục 生sanh 。 以dĩ 飲ẩm 食thực 能năng 斷đoạn 故cố 。 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 者giả 不bất 許hứa 異dị 熟thục 色sắc 斷đoạn 已dĩ 復phục 續tục 。 有hữu 說thuyết 。 飢cơ 渴khát 亦diệc 通thông 異dị 熟thục 生sanh 。 性tánh 以dĩ 飲ẩm 食thực 暫tạm 斷đoạn 非phi 永vĩnh 斷đoạn 故cố 。 斷đoạn 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 永vĩnh 斷đoạn 暫tạm 時thời 斷đoạn 。 永vĩnh 斷đoạn 不bất 可khả 續tục 非phi 暫tạm 時thời 斷đoạn 。 如như 地địa 獄ngục 中trung 。 暫tạm 截tiệt 身thân 分phần/phân 。 異dị 熟thục 生sanh 色sắc 斷đoạn 已dĩ 續tục 生sanh 。 迦ca 濕thấp 彌di 羅la 國quốc 諸chư 論luận 師sư 言ngôn 。 飽bão 時thời 彼bỉ 亦diệc 不bất 斷đoạn 飲ẩm 食thực 障chướng 故cố 。 不bất 可khả 覺giác 知tri 。 飲ẩm 食thực 消tiêu 已dĩ 還hoàn 可khả 覺giác 知tri 。 問vấn 若nhược 是thị 異dị 熟thục 者giả 。 為vi 善thiện 業nghiệp 果quả 。 惡ác 業nghiệp 果quả 耶da 。 答đáp 是thị 二nhị 種chủng 果quả 。 是thị 故cố 富phú 者giả 飢cơ 渴khát 是thị 善thiện 業nghiệp 果quả 。 貧bần 者giả 飢cơ 渴khát 是thị 惡ác 業nghiệp 果quả 問vấn 飢cơ 渴khát 何hà 處xứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 有hữu 說thuyết 。 腹phúc 邊biên 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 入nhập 胎thai 經kinh 說thuyết 。 在tại 母mẫu 腹phúc 中trung 。 有hữu 時thời 臍tề 邊biên 。 彼bỉ 有hữu 情tình 類loại 。 有hữu 業nghiệp 異dị 熟thục 微vi 風phong 初sơ 起khởi 。 即tức 彼bỉ 處xứ 大đại 種chủng 能năng 造tạo 飢cơ 渴khát 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 遍biến 身thân 分phần/phân 中trung 大đại 種chủng 能năng 造tạo 於ư 飢cơ 渴khát 。

時thời 遍biến 身thân 擾nhiễu 惱não 故cố 。

說Thuyết 一Nhất 切Thiết 有Hữu 部Bộ 發Phát 智Trí 大Đại 毘Tỳ 婆Bà 沙Sa 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất 百bách 二nhị 十thập 七thất