阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 順Thuận 正Chánh 理Lý 論Luận 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 七thất

尊tôn 者giả 眾chúng 賢hiền 造tạo

三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。

辯Biện 賢Hiền 聖Thánh 品Phẩm 第đệ 六lục 之chi 一nhất

如như 是thị 已dĩ 辯biện 隨tùy 眠miên 等đẳng 性tánh 。 雖tuy 有hữu 無vô 量lượng 。 總tổng 建kiến 立lập 為vi 三tam 界giới 五ngũ 部bộ 隨tùy 眠miên 等đẳng 斷đoạn 。 隨tùy 所sở 繫hệ 事sự 雖tuy 亦diệc 無vô 量lượng 。 就tựu 勝thắng 位vị 立lập 九cửu 種chủng 遍biến 知tri 。 然nhiên 斷đoạn 必tất 由do 道Đạo 力lực 故cố 得đắc 。 此thử 所sở 由do 道đạo 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。

已dĩ 說thuyết 煩phiền 惱não 斷đoạn 。 由do 見kiến 諦Đế 修tu 故cố 。

見kiến 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 。 修tu 道Đạo 通thông 二nhị 種chủng 。

論luận 曰viết 。 世Thế 尊Tôn 唯duy 說thuyết 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 。 一nhất 見kiến 所sở 斷đoạn 。 二nhị 修tu 所sở 斷đoạn 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 諸chư 漏lậu 有hữu 二nhị 。 謂vị 有hữu 諸chư 漏lậu 是thị 見kiến 所sở 斷đoạn 。 或hoặc 有hữu 諸chư 漏lậu 是thị 修tu 所sở 斷đoạn 。 然nhiên 諸chư 論luận 中trung 開khai 二nhị 為vi 五ngũ 。 即tức 五ngũ 所sở 斷đoạn 如như 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 先tiên 何hà 處xứ 說thuyết 。 謂vị 先tiên 頌tụng 言ngôn 欲dục 見kiến 苦khổ 等đẳng 斷đoạn 十thập 七thất 七thất 八bát 四tứ 。 彼bỉ 二nhị 頌tụng 中trung 已dĩ 具cụ 分phân 別biệt 。 然nhiên 就tựu 略lược 攝nhiếp 唯duy 二nhị 如như 經kinh 。 斷đoạn 彼bỉ 但đãn 由do 見kiến 修tu 道Đạo 故cố 。 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 亦diệc 有hữu 漏lậu 耶da 。 見kiến 道đạo 應ưng 知tri 唯duy 是thị 無vô 漏lậu 。 修tu 道Đạo 通thông 二nhị 此thử 中trung 問vấn 答đáp 。 俱câu 不bất 應ưng 說thuyết 前tiền 已dĩ 說thuyết 故cố 。 謂vị 前tiền 說thuyết 忍nhẫn 所sở 害hại 隨tùy 眠miên 。 有hữu 頂đảnh 地địa 攝nhiếp 唯duy 見kiến 斷đoạn 等đẳng 。 彼bỉ 言ngôn 已dĩ 顯hiển 有hữu 頂đảnh 見kiến 修tu 所sở 斷đoạn 隨tùy 眠miên 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 唯duy 聖thánh 見kiến 道đạo 。 修tu 道Đạo 所sở 斷đoạn 下hạ 八bát 地địa 攝nhiếp 。 見kiến 斷đoạn 隨tùy 眠miên 聖thánh 見kiến 道đạo 斷đoạn 凡phàm 修tu 道Đạo 斷đoạn 。 修tu 斷đoạn 聖thánh 凡phàm 俱câu 修tu 道Đạo 斷đoạn 。 既ký 說thuyết 見kiến 道đạo 唯duy 依y 聖thánh 身thân 。 豈khởi 不bất 已dĩ 成thành 唯duy 是thị 無vô 漏lậu 。 既ký 說thuyết 修tu 道Đạo 通thông 依y 凡phàm 聖thánh 身thân 。 豈khởi 不bất 已dĩ 成thành 通thông 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 是thị 則tắc 今kim 說thuyết 義nghĩa 不bất 異dị 前tiền 。 由do 此thử 不bất 應ưng 造tạo 頌tụng 再tái 說thuyết 。 說thuyết 已dĩ 復phục 說thuyết 成thành 無vô 用dụng 故cố 。 所sở 說thuyết 見kiến 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 因nhân 。 謂vị 一nhất 剎sát 那na 斷đoạn 九cửu 品phẩm 故cố 。 此thử 因nhân 非phi 證chứng 有hữu 漏lậu 亦diệc 能năng 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 斷đoạn 五ngũ 部bộ 故cố 豈khởi 能năng 頓đốn 斷đoạn 便tiện 無vô 漏lậu 攝nhiếp 。 如như 向hướng 所sở 言ngôn 由do 見kiến 諦Đế 故cố 。 此thử 所sở 見kiến 諦Đế 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。

諦đế 四tứ 名danh 已dĩ 說thuyết 。 謂vị 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。

彼bỉ 自tự 體thể 亦diệc 然nhiên 。 次thứ 第đệ 隨tùy 現hiện 觀quán 。

論luận 曰viết 。 佛Phật 於ư 經kinh 中trung 說thuyết 諦đế 有hữu 四tứ 。 一nhất 苦khổ 二nhị 集tập 三tam 滅diệt 四tứ 道đạo 。 於ư 此thử 論luận 中trung 亦diệc 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 於ư 何hà 處xứ 說thuyết 謂vị 初sơ 品phẩm 中trung 。 分phân 別biệt 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 處xứ 。 彼bỉ 如như 何hà 說thuyết 謂vị 彼bỉ 頌tụng 言ngôn 。 及cập 苦khổ 集tập 世thế 間gian 此thử 說thuyết 苦khổ 集Tập 諦Đế 。 擇trạch 滅diệt 謂vị 離ly 繫hệ 此thử 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 。 無vô 漏lậu 謂vị 聖thánh 道Đạo 此thử 說thuyết 道Đạo 諦đế 。 如như 是thị 彼bỉ 處xứ 。 已dĩ 顯hiển 諦đế 名danh 。 應ưng 知tri 彼bỉ 文văn 亦diệc 已dĩ 顯hiển 體thể 。 謂vị 除trừ 聖thánh 道Đạo 餘dư 有hữu 為vi 法pháp 。 為vi 果quả 性tánh 邊biên 皆giai 名danh 苦Khổ 諦Đế 。 為vi 因nhân 性tánh 邊biên 皆giai 名danh 集Tập 諦Đế 。 物vật 雖tuy 無vô 異dị 數số 分phần/phân 無vô 失thất 。 依y 彼bỉ 建kiến 立lập 現hiện 觀quán 位vị 中trung 。 諸chư 忍nhẫn 智trí 等đẳng 行hành 相tương/tướng 別biệt 故cố 。 如như 四tứ 正Chánh 斷Đoạn 出xuất 離ly 尋tầm 等đẳng 。 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 名danh 為vi 滅Diệt 諦Đế 。 學Học 無Vô 學Học 法Pháp 。 皆giai 名danh 道Đạo 諦Đế 。 有hữu 說thuyết 名danh 色sắc 。 名danh 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 以dĩ 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 為vi 其kỳ 體thể 故cố 。 唯duy 業nghiệp 煩phiền 惱não 。 名danh 為vi 集Tập 諦Đế 。 由do 煩phiền 惱não 力lực 能năng 繫hệ 縛phược 心tâm 。 令linh 屬thuộc 餘dư 趣thú 由do 業nghiệp 力lực 故cố 。 能năng 令linh 自tự 體thể 差sai 別biệt 而nhi 生sanh 。 唯duy 煩phiền 惱não 滅diệt 名danh 為vi 滅Diệt 諦Đế 。 由do 煩phiền 惱não 滅diệt 故cố 於ư 色sắc 等đẳng 解giải 脫thoát 。 唯duy 觀quán 與dữ 止chỉ 。 名danh 為vi 道Đạo 諦Đế 。 此thử 二nhị 攝nhiếp 受thọ 諸chư 聖thánh 道Đạo 故cố 。 此thử 非phi 諦đế 相tướng 別biệt 意ý 說thuyết 故cố 。 謂vị 說thuyết 法Pháp 者giả 為vi 應ứng 時thời 機cơ 。 勝thắng 解giải 堪kham 能năng 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 依y 別biệt 意ý 趣thú 密mật 作tác 是thị 言ngôn 。 非phi 謂vị 此thử 文văn 依y 諦đế 相tướng 說thuyết 。 善thiện 對đối 法pháp 者giả 勿vật 執chấp 此thử 文văn 。 有hữu 餘dư 復phục 言ngôn 唯duy 八bát 苦khổ 相tương/tướng 。 是thị 苦khổ 是thị 苦Khổ 諦Đế 除trừ 此thử 所sở 餘dư 。 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 是thị 苦khổ 非phi 苦Khổ 諦Đế 。 唯duy 順thuận 後hậu 有hữu 愛ái 是thị 集tập 是thị 集Tập 諦Đế 。 餘dư 愛ái 餘dư 有hữu 漏lậu 是thị 集tập 非phi 集Tập 諦Đế 。 唯duy 順thuận 後hậu 有hữu 愛ái 。 滅diệt 是thị 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 餘dư 愛ái 餘dư 有hữu 漏lậu 滅diệt 是thị 滅diệt 非phi 滅Diệt 諦Đế 。 唯duy 有hữu 學học 八bát 道đạo 支chi 是thị 道đạo 是thị 道Đạo 諦Đế 。 餘dư 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 全toàn 是thị 道Đạo 非phi 道Đạo 諦đế 。 此thử 說thuyết 違vi 教giáo 及cập 違vi 正chánh 理lý 。 經kinh 說thuyết 有hữu 漏lậu 法pháp 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 故cố 。 謂vị 諸chư 有hữu 漏lậu 皆giai 取thủ 蘊uẩn 攝nhiếp 。 佛Phật 說thuyết 取thủ 蘊uẩn 名danh 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 略lược 說thuyết 一nhất 切thiết 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 苦khổ 契Khế 經Kinh 說thuyết 故cố 。 又hựu 說thuyết 有hữu 苦khổ 非phi 苦Khổ 諦Đế 言ngôn 於ư 理lý 有hữu 闕khuyết 相tương/tướng 無vô 別biệt 故cố 。 又hựu 彼bỉ 何hà 緣duyên 不bất 作tác 是thị 執chấp 。 有hữu 眼nhãn 等đẳng 是thị 色sắc 非phi 色sắc 蘊uẩn 。 有hữu 青thanh 等đẳng 是thị 色sắc 非phi 色sắc 處xứ 。 然nhiên 此thử 俱câu 名danh 身thân 非phi 身thân 。 念niệm 住trụ 境cảnh 既ký 不bất 可khả 爾nhĩ 故cố 理lý 有hữu 闕khuyết 。 又hựu 愛ái 非phi 苦Khổ 諦Đế 與dữ 至chí 教giáo 相tương 違vi 。 如như 說thuyết 云vân 何hà 。 苦Khổ 滅Diệt 聖Thánh 諦Đế 。 謂vị 即tức 諸chư 愛ái 究cứu 竟cánh 斷đoạn 盡tận 。 非phi 愛ái 自tự 性tánh 苦Khổ 諦Đế 不bất 攝nhiếp 。 可khả 愛ái 斷đoạn 盡tận 名danh 苦khổ 滅Diệt 諦Đế 。 若nhược 謂vị 諸chư 愛ái 是thị 眾chúng 苦khổ 因nhân 故cố 。 愛ái 斷đoạn 盡tận 時thời 說thuyết 眾chúng 苦khổ 皆giai 滅diệt 此thử 亦diệc 無vô 失thất 。 許hứa 殊thù 勝thắng 苦khổ 得đắc 永vĩnh 斷đoạn 時thời 眾chúng 苦khổ 滅diệt 故cố 。 如như 取thủ 蘊uẩn 一nhất 分phần/phân 得đắc 永vĩnh 斷đoạn 盡tận 時thời 。 可khả 說thuyết 一nhất 切thiết 取thủ 蘊uẩn 皆giai 滅diệt 。 如như 說thuyết 於ư 色sắc 應ưng 斷đoạn 貪tham 欲dục 。 貪tham 欲dục 斷đoạn 時thời 便tiện 名danh 色sắc 斷đoạn 。 乃nãi 至chí 於ư 識thức 說thuyết 亦diệc 如như 是thị 。

復phục 有hữu 何hà 理lý 決quyết 定định 說thuyết 愛ái 非phi 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 若nhược 謂vị 經kinh 言ngôn 是thị 集tập 故cố 者giả 有hữu 太thái 過quá 失thất 。 如như 說thuyết 道Đạo 諦đế 名danh 趣thú 苦khổ 滅diệt 。 應ưng 不bất 能năng 斷đoạn 集tập 執chấp 義nghĩa 如như 言ngôn 故cố 。 又hựu 詳tường 至chí 教giáo 意ý 愛ái 亦diệc 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 如như 契Khế 經Kinh 中trung 。 問vấn 見kiến 諦Đế 者giả 。 汝nhữ 於ư 眼nhãn 觸xúc 所sở 生sanh 諸chư 愛ái 。 復phục 等đẳng 隨tùy 觀quán 見kiến 。 為vi 我ngã 我ngã 所sở 不phủ 。 彼bỉ 便tiện 答đáp 言ngôn 不bất 爾nhĩ 大đại 德đức 。 又hựu 伽già 他tha 言ngôn 未vị 如như 實thật 見kiến 苦khổ 便tiện 見kiến 彼bỉ 為vi 我ngã 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 頌tụng 顯hiển 身thân 見kiến 唯duy 見kiến 苦khổ 所sở 斷đoạn 。 前tiền 經kinh 顯hiển 愛ái 為vi 身thân 見kiến 所sở 緣duyên 。 故cố 知tri 契Khế 經Kinh 意ý 許hứa 愛ái 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 又hựu 說thuyết 愛ái 之chi 集tập 應ưng 。 如như 實thật 了liễu 知tri 。 若nhược 愛ái 定định 非phi 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 者giả 。 則tắc 愛ái 唯duy 是thị 苦khổ 果quả 之chi 集tập 。 如như 何hà 復phục 勸khuyến 知tri 愛ái 之chi 因nhân 。 愛ái 既ký 有hữu 因nhân 故cố 亦diệc 是thị 果quả 。 既ký 亦diệc 是thị 果quả 亦diệc 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 故cố 有hữu 漏lậu 法pháp 為vi 果quả 性tánh 邊biên 。 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 理lý 善thiện 成thành 立lập 。 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 為vi 因nhân 性tánh 邊biên 。 皆giai 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 非phi 唯duy 是thị 愛ái 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 說thuyết 是thị 應ưng 斷đoạn 故cố 。 謂vị 世Thế 尊Tôn 言ngôn 集Tập 諦Đế 應ưng 斷đoạn 。 復phục 作tác 是thị 說thuyết 。 苾Bật 芻Sô 當đương 知tri 。 若nhược 有hữu 於ư 色sắc 乃nãi 至chí 於ư 識thức 。 未vị 達đạt 未vị 遍biến 知tri 未vị 斷đoạn 未vị 離ly 染nhiễm 。 彼bỉ 定định 不bất 能năng 永vĩnh 盡tận 眾chúng 苦khổ 。 既ký 於ư 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 說thuyết 斷đoạn 言ngôn 。 故cố 非phi 唯duy 愛ái 是thị 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 此thử 非phi 誠thành 證chứng 以dĩ 愛ái 斷đoạn 時thời 假giả 於ư 色sắc 等đẳng 說thuyết 斷đoạn 言ngôn 故cố 。 如như 說thuyết 於ư 色sắc 應ưng 斷đoạn 貪tham 欲dục 。 貪tham 欲dục 斷đoạn 時thời 便tiện 名danh 色sắc 斷đoạn 。 乃nãi 至chí 於ư 識thức 說thuyết 亦diệc 如như 是thị 。 此thử 是thị 誠thành 證chứng 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 愛ái 雖tuy 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 而nhi 是thị 集Tập 諦Đế 故cố 豈khởi 說thuyết 於ư 行hành 應ưng 斷đoạn 貪tham 欲dục 。 便tiện 謂vị 愛ái 體thể 非phi 集Tập 諦Đế 收thu 故cố 。 雖tuy 於ư 彼bỉ 說thuyết 應ưng 斷đoạn 貪tham 色sắc 等đẳng 無vô 妨phương 是thị 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 又hựu 應ưng 斷đoạn 言ngôn 無vô 簡giản 別biệt 故cố 。 謂vị 色sắc 等đẳng 蘊uẩn 若nhược 自tự 體thể 斷đoạn 。 若nhược 於ư 彼bỉ 體thể 能năng 緣duyên 愛ái 斷đoạn 。 皆giai 可khả 於ư 彼bỉ 說thuyết 應ưng 斷đoạn 言ngôn 。 契Khế 經Kinh 復phục 言ngôn 集Tập 諦Đế 應ưng 斷đoạn 。 故cố 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 為vi 因nhân 性tánh 邊biên 。 皆giai 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 法pháp 相tướng 似tự 故cố 。 又hựu 說thuyết 眼nhãn 等đẳng 是thị 因nhân 性tánh 故cố 。 如như 經kinh 說thuyết 眼nhãn 為vi 因nhân 色sắc 為vi 緣duyên 生sanh 眼nhãn 識thức 。 眼nhãn 識thức 既ký 是thị 苦Khổ 諦Đế 自tự 性tánh 。 所sở 言ngôn 因nhân 者giả 是thị 集tập 異dị 名danh 。 義nghĩa 准chuẩn 識thức 因nhân 是thị 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 由do 此thử 證chứng 眼nhãn 等đẳng 是thị 集Tập 諦Đế 理lý 成thành 。 又hựu 於ư 一nhất 物vật 說thuyết 苦khổ 集tập 故cố 。 謂vị 契Khế 經Kinh 言ngôn 生sanh 等đẳng 是thị 苦khổ 。 復phục 言ngôn 生sanh 集tập 故cố 老lão 死tử 集tập 。 又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 如như 實thật 了liễu 知tri 。 此thử 是thị 老lão 死tử 。 此thử 老lão 死tử 集tập 。 故cố 知tri 苦khổ 集tập 一nhất 物vật 分phần/phân 二nhị 。 不bất 可khả 說thuyết 言ngôn 。 此thử 經Kinh 所sở 說thuyết 。 雖tuy 名danh 苦khổ 集tập 非phi 苦khổ 集Tập 諦Đế 。 此thử 依y 異dị 門môn 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 故cố 。 謂vị 此thử 經Kinh 文văn 前tiền 作tác 是thị 說thuyết 。 如như 實thật 知tri 苦khổ 知tri 苦khổ 集tập 等đẳng 。 次thứ 彼bỉ 尊tôn 者giả 大đại 俱câu 祉chỉ 羅la 。 作tác 是thị 問vấn 言ngôn 。 唯duy 舍Xá 利Lợi 子Tử 更cánh 有hữu 異dị 門môn 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 不phủ 。 彼bỉ 答đáp 言ngôn 有hữu 。 謂vị 如như 實thật 知tri 。 此thử 是thị 老lão 死tử 。 老lão 死tử 集tập 等đẳng 此thử 中trung 雖tuy 闕khuyết 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 聲thanh 。 而nhi 乘thừa 前tiền 言ngôn 知tri 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 。 於ư 此thử 文văn 後hậu 彼bỉ 復phục 問vấn 言ngôn 。 齊tề 何hà 名danh 為vi 。 諸chư 聖thánh 弟đệ 子tử 。 於ư 此thử 正Chánh 法Pháp 。 毘tỳ 柰nại 耶da 中trung 。 正chánh 見kiến 神thần 通thông 皆giai 得đắc 圓viên 滿mãn 。 成thành 就tựu 正chánh 見kiến 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 非phi 聖thánh 弟đệ 子tử 。 離ly 見kiến 聖Thánh 諦Đế 可khả 於ư 正Chánh 法Pháp 毘tỳ 柰nại 耶da 中trung 。 正chánh 見kiến 神thần 通thông 得đắc 圓viên 滿mãn 等đẳng 。 故cố 知tri 於ư 此thử 意ý 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 。 又hựu 若nhược 不bất 說thuyết 是thị 聖Thánh 諦Đế 言ngôn 。 便tiện 非phi 聖Thánh 諦Đế 有hữu 太thái 過quá 失thất 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 於ư 苦khổ 無vô 知tri 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 於ư 道Đạo 無vô 知tri 。 非phi 此thử 中trung 闕khuyết 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 聲thanh 。 便tiện 謂vị 無vô 知tri 不bất 迷mê 聖Thánh 諦Đế 。 於ư 諦đế 現hiện 觀quán 無vô 為vi 障chướng 能năng 。 若nhược 爾nhĩ 彼bỉ 無vô 知tri 應ưng 非phi 見kiến 諦Đế 斷đoạn 。 又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 知tri 苦khổ 并tinh 因nhân 。 此thử 中trung 雖tuy 無vô 聖Thánh 諦Đế 言ngôn 說thuyết 。 而nhi 此thử 非phi 不bất 說thuyết 見kiến 。 苦Khổ 集Tập 聖Thánh 諦Đế 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 彼bỉ 見kiến 諸chư 諦đế 。 見kiến 諸chư 諦đế 故cố 名danh 現hiện 觀quán 者giả 。 此thử 雖tuy 說thuyết 諦đế 不bất 說thuyết 聖thánh 言ngôn 。 而nhi 彼bỉ 定định 名danh 。 見kiến 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 又hựu 於ư 餘dư 經kinh 見kiến 有hữu 此thử 例lệ 謂vị 如như 有hữu 處xứ 具cụ 說thuyết 欲dục 貪tham 。 有hữu 餘dư 處xứ 但đãn 言ngôn 由do 欲dục 往vãng 諸chư 趣thú 。 雖tuy 闕khuyết 貪tham 想tưởng 知tri 即tức 欲dục 貪tham 故cố 。 闕khuyết 聖Thánh 諦Đế 言ngôn 亦diệc 知tri 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 。 由do 此thử 於ư 一nhất 物vật 說thuyết 苦khổ 集tập 。 故cố 集Tập 諦Đế 。 非phi 唯duy 愛ái 其kỳ 理lý 極cực 成thành 。 又hựu 於ư 食thực 等đẳng 說thuyết 有hữu 二nhị 故cố 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 諸chư 聖thánh 弟đệ 子tử 。 如như 實thật 知tri 食thực 及cập 知tri 食thực 集tập 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 如như 實thật 知tri 食thực 。 謂vị 食thực 有hữu 四tứ 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 如như 是thị 名danh 為vi 。 如như 實thật 知tri 食thực 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 如như 實thật 知tri 食thực 集tập 。 謂vị 愛ái 後hậu 有hữu 愛ái 喜hỷ 俱câu 行hành 愛ái 。 彼bỉ 彼bỉ 喜hỷ 愛ái 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 齊tề 此thử 名danh 為vi 。 諸chư 聖thánh 弟đệ 子tử 。 於ư 此thử 正Chánh 法Pháp 。 毘tỳ 柰nại 耶da 中trung 。 正chánh 見kiến 神thần 通thông 得đắc 圓viên 滿mãn 等đẳng 。 食thực 既ký 如như 苦Khổ 諦Đế 說thuyết 愛ái 等đẳng 為vi 因nhân 。 由do 此thử 證chứng 知tri 。 食thực 亦diệc 苦Khổ 諦Đế 。

復phục 有hữu 經kinh 說thuyết 食thực 是thị 苦khổ 集tập 。 如như 說thuyết 眾chúng 苦khổ 皆giai 由do 食thực 生sanh 。 又hựu 如như 經kinh 言ngôn 食thực 集tập 故cố 身thân 集tập 。 觸xúc 集tập 故cố 受thọ 集tập 。 非phi 身thân 及cập 受thọ 非phi 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 既ký 於ư 一nhất 物vật 說thuyết 苦khổ 苦khổ 因nhân 。 故cố 知tri 取thủ 蘊uẩn 皆giai 是thị 集Tập 諦Đế 。 經kinh 何hà 唯duy 說thuyết 愛ái 為vi 集Tập 諦Đế 。 依y 別biệt 意ý 趣thú 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 喜hỷ 俱câu 行hành 愛ái 。 喜hỷ 即tức 是thị 愛ái 理lý 定định 無vô 有hữu 愛ái 與dữ 愛ái 俱câu 。 故cố 知tri 此thử 經Kinh 以dĩ 愛ái 聲thanh 說thuyết 。 愛ái 俱câu 取thủ 蘊uẩn 理lý 必tất 應ưng 爾nhĩ 。 現hiện 見kiến 餘dư 經kinh 有hữu 非phi 彼bỉ 體thể 說thuyết 為vi 彼bỉ 故cố 。 謂vị 契Khế 經Kinh 言ngôn 依y 愛ái 斷đoạn 愛ái 。 此thử 於ư 善thiện 法Pháp 欲dục 說thuyết 以dĩ 愛ái 聲thanh 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 離ly 愛ái 離ly 熱nhiệt 。 此thử 於ư 觸xúc 一nhất 分phần/phân 說thuyết 以dĩ 愛ái 聲thanh 。 此thử 中trung 於ư 渴khát 說thuyết 愛ái 名danh 故cố 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 愛ái 增tăng 為vi 取thủ 。 又hựu 經kinh 說thuyết 業nghiệp 以dĩ 愛ái 為vi 因nhân 。 此thử 二nhị 經kinh 愛ái 名danh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 然nhiên 契Khế 經Kinh 說thuyết 起khởi 四tứ 種chủng 愛ái 。 此thử 經Kinh 但đãn 以dĩ 愛ái 聲thanh 說thuyết 貪tham 。 經kinh 說thuyết 愛ái 聲thanh 義nghĩa 非phi 一nhất 故cố 。 執chấp 經kinh 說thuyết 愛ái 為vi 集Tập 諦Đế 言ngôn 。 謂vị 唯duy 目mục 貪tham 非phi 為vi 善thiện 說thuyết 。 又hựu 此thử 經Kinh 說thuyết 定định 有hữu 別biệt 意ý 。 以dĩ 伽già 他tha 說thuyết 業nghiệp 愛ái 無vô 明minh 皆giai 能năng 為vi 因nhân 。 招chiêu 後hậu 諸chư 行hành 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 皆giai 能năng 為vi 因nhân 招chiêu 後hậu 有hữu 故cố 。 愛ái 聲thanh 通thông 說thuyết 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 非phi 唯duy 目mục 貪tham 。 由do 此thử 證chứng 知tri 。 喜hỷ 俱câu 行hành 愛ái 非phi 即tức 目mục 愛ái 。 後hậu 更cánh 當đương 辯biện 。

復phục 有hữu 契Khế 經Kinh 證chứng 成thành 此thử 義nghĩa 。 謂vị 佛Phật 於ư 彼bỉ 。 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 。 有hữu 緒tự 經kinh 中trung 說thuyết 業nghiệp 因nhân 愛ái 。 餘dư 經kinh 復phục 說thuyết 一nhất 切thiết 。 煩phiền 惱não 皆giai 是thị 業nghiệp 因nhân 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 言ngôn 取thủ 緣duyên 有hữu 故cố 知tri 前tiền 說thuyết 業nghiệp 愛ái 為vi 因nhân 緣duyên 。 愛ái 聲thanh 通thông 詮thuyên 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 譬thí 如như 經kinh 說thuyết 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 故cố 非phi 唯duy 愛ái 是thị 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 理lý 必tất 應ưng 爾nhĩ 。 以dĩ 世Thế 尊Tôn 告cáo 西tây 膩nị 迦ca 言ngôn 。 我ngã 昔tích 與dữ 今kim 皆giai 定định 施thi 設thiết 。 慢mạn 類loại 為vi 苦khổ 慢mạn 即tức 是thị 集tập 。 若nhược 謂vị 如như 上thượng 所sở 引dẫn 契Khế 經Kinh 。 非phi 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 皆giai 名danh 集Tập 諦Đế 。 故cố 於ư 所sở 立lập 為vi 證chứng 不bất 成thành 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 遮già 汝nhữ 所sở 許hứa 我ngã 義nghĩa 成thành 故cố 。 謂vị 所sở 引dẫn 經kinh 證chứng 諸chư 煩phiền 惱não 。 皆giai 是thị 集Tập 諦Đế 遮già 汝nhữ 所sở 許hứa 。 集Tập 諦Đế 唯duy 攝nhiếp 順thuận 後hậu 有hữu 愛ái 。 既ký 遮già 汝nhữ 義nghĩa 我ngã 宗tông 所sở 說thuyết 。 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 為vi 因nhân 性tánh 邊biên 。 皆giai 是thị 集Tập 諦Đế 無vô 能năng 遮già 止chỉ 。 故cố 上thượng 所sở 引dẫn 為vi 證chứng 理lý 成thành 。 設thiết 許hứa 彼bỉ 經kinh 愛ái 唯duy 說thuyết 愛ái 。 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 。 於ư 招chiêu 後hậu 有hữu 愛ái 為vi 勝thắng 因nhân 就tựu 勝thắng 說thuyết 故cố 。 謂vị 愛ái 最tối 是thị 不bất 厭yếm 有hữu 因nhân 。 以dĩ 愛ái 力lực 能năng 莊trang 飾sức 諸chư 有hữu 。 令linh 成thành 種chủng 種chủng 美mỹ 妙diệu 相tướng 故cố 。 如như 密mật 怨oán 敵địch 現hiện 相tướng 詐trá 親thân 。 令linh 諸chư 有hữu 情tình 。 不bất 見kiến 其kỳ 過quá 。 諸chư 有hữu 情tình 類loại 。 愛ái 行hành 最tối 多đa 。 愛ái 力lực 能năng 令linh 難nạn/nan 趣thú 離ly 欲dục 。 故cố 於ư 招chiêu 有hữu 愛ái 是thị 勝thắng 因nhân 。 以dĩ 愛ái 為vi 因nhân 力lực 能năng 引dẫn 起khởi 。 不bất 別biệt 離ly 欲dục 和hòa 合hợp 欲dục 故cố 。 法pháp 爾nhĩ 力lực 能năng 違vi 逆nghịch 解giải 脫thoát 。 故cố 於ư 宣tuyên 說thuyết 眾chúng 苦khổ 因nhân 時thời 。 為vì 令linh 有hữu 情tình 。 見kiến 彼bỉ 過quá 失thất 。 就tựu 勝thắng 說thuyết 彼bỉ 以dĩ 為vi 集Tập 諦Đế 。 非phi 謂vị 所sở 餘dư 異dị 彼bỉ 相tương/tướng 法pháp 無vô 集Tập 諦Đế 性tánh 。 若nhược 但đãn 如như 文văn 而nhi 作tác 解giải 者giả 有hữu 太thái 過quá 失thất 。 或hoặc 由do 此thử 故cố 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 成thành 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 愛ái 集tập 故cố 苦khổ 集tập 愛ái 集tập 即tức 無vô 明minh 。 故cố 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 云vân 何hà 為vi 愛ái 。 因nhân 謂vị 即tức 無vô 明minh 。 是thị 既ký 說thuyết 苦khổ 集tập 即tức 是thị 愛ái 因nhân 。 應ưng 但đãn 無vô 明minh 為vi 集Tập 諦Đế 性tánh 。 或hoặc 即tức 執chấp 愛ái 為vi 愛ái 集tập 者giả 。 豈khởi 非phi 即tức 苦khổ 亦diệc 是thị 苦khổ 因nhân 。 由do 此thử 便tiện 成thành 即tức 於ư 一nhất 物vật 。 由do 因nhân 果quả 別biệt 立lập 苦khổ 集Tập 諦Đế 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 受thọ 集tập 故cố 愛ái 集tập 。 觸xúc 集tập 故cố 受thọ 集tập 。 豈khởi 非phi 愛ái 受thọ 亦diệc 苦khổ 亦diệc 集tập 。 由do 此thử 苦khổ 集tập 非phi 物vật 故cố 異dị 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 有hữu 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 。 為vi 因nhân 性tánh 邊biên 皆giai 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 上thượng 座tòa 於ư 此thử 意ý 謂vị 不bất 然nhiên 。 由do 契Khế 經Kinh 中trung 無vô 此thử 說thuyết 故cố 。 說thuyết 苦khổ 應ưng 知tri 集tập 應ưng 斷đoạn 故cố 。 謂vị 廣quảng 分phân 別biệt 聖Thánh 諦Đế 經kinh 中trung 。 曾tằng 不bất 說thuyết 言ngôn 五ngũ 種chủng 取thủ 蘊uẩn 。 皆giai 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 唯duy 說thuyết 是thị 愛ái 。 又hựu 薄bạc 伽già 梵Phạm 明minh 二nhị 諦đế 別biệt 說thuyết 苦khổ 應ưng 知tri 說thuyết 集tập 應ưng 斷đoạn 。 是thị 故cố 唯duy 愛ái 是thị 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 又hựu 諸chư 無Vô 學Học 者giả 後hậu 有hữu 不bất 續tục 故cố 。 謂vị 阿A 羅La 漢Hán 。 有hữu 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 。 有hữu 苦khổ 集tập 故cố 應ưng 續tục 後hậu 有hữu 。 然nhiên 無vô 是thị 事sự 故cố 知tri 唯duy 愛ái 。 是thị 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 非phi 餘dư 取thủ 蘊uẩn 。 此thử 雖tuy 有hữu 語ngữ 而nhi 實thật 無vô 義nghĩa 。 言ngôn 契Khế 經Kinh 中trung 無vô 此thử 說thuyết 者giả 。 且thả 不bất 應ưng 理lý 違vi 自tự 宗tông 故cố 。 謂vị 彼bỉ 上thượng 座tòa 。 自tự 作tác 是thị 言ngôn 。 苦khổ 因nhân 理lý 通thông 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 以dĩ 愛ái 勝thắng 故cố 說thuyết 愛ái 非phi 餘dư 。 非phi 契Khế 經Kinh 中trung 辯biện 聖Thánh 諦Đế 處xứ 。 說thuyết 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 是thị 苦khổ 因nhân 但đãn 作tác 是thị 言ngôn 愛ái 為vi 集Tập 諦Đế 。 故cố 彼bỉ 所sở 說thuyết 唯duy 率suất 己kỷ 情tình 。 若nhược 謂vị 餘dư 經kinh 說thuyết 餘dư 煩phiền 惱não 。 是thị 集tập 性tánh 故cố 知tri 諸chư 煩phiền 惱não 。 皆giai 是thị 苦khổ 因nhân 並tịnh 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 但đãn 就tựu 勝thắng 故cố 說thuyết 愛ái 非phi 餘dư 。 豈khởi 不bất 所sở 言ngôn 經kinh 不bất 說thuyết 故cố 。 唯duy 愛ái 是thị 集tập 言ngôn 有hữu 義nghĩa 空không 。 又hựu 非phi 此thử 經Kinh 不bất 說thuyết 取thủ 蘊uẩn 。 愛ái 聲thanh 通thông 顯hiển 諸chư 有hữu 漏lậu 故cố 。 此thử 前tiền 已dĩ 說thuyết 後hậu 更cánh 當đương 辯biện 。 故cố 彼bỉ 所sở 言ngôn 空không 無vô 有hữu 義nghĩa 。 又hựu 彼bỉ 所sở 說thuyết 應ưng 知tri 應ưng 斷đoạn 。 二nhị 諦đế 別biệt 者giả 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 二nhị 諦đế 俱câu 通thông 由do 此thử 成thành 故cố 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 五ngũ 種chủng 取thủ 蘊uẩn 。 一nhất 切thiết 應ưng 斷đoạn 前tiền 已dĩ 顯hiển 成thành 。 既ký 說thuyết 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 所sở 攝nhiếp 。 故cố 非phi 苦khổ 集tập 由do 物vật 故cố 異dị 。 又hựu 佛Phật 於ư 苦khổ 亦diệc 說thuyết 斷đoạn 言ngôn 。 謂vị 說thuyết 世thế 醫y 拔bạt 毒độc 箭tiễn 者giả 。 不bất 能năng 了liễu 達đạt 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 生sanh 為vi 本bổn 苦khổ 永vĩnh 斷đoạn 良lương 藥dược 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 唯duy 有hữu 諸chư 佛Phật 。 究cứu 竟cánh 了liễu 達đạt 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 生sanh 為vi 本bổn 苦khổ 永vĩnh 斷đoạn 良lương 藥dược 。 又hựu 經kinh 說thuyết 苦khổ 滅diệt 滅diệt 是thị 斷đoạn 異dị 名danh 。 又hựu 應ưng 知tri 言ngôn 亦diệc 通thông 集Tập 諦Đế 。 經kinh 說thuyết 眾chúng 苦khổ 盡tận 由do 遍biến 知tri 法pháp 。 故cố 由do 此thử 不bất 應ưng 就tựu 應ưng 知tri 斷đoạn 。 辯biện 苦khổ 集Tập 諦Đế 二nhị 相tướng 差sai 別biệt 。 言ngôn 諸chư 無Vô 學Học 者giả 後hậu 有hữu 不bất 續tục 。 故cố 證chứng 知tri 唯duy 愛ái 是thị 集Tập 諦Đế 者giả 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 餘dư 因nhân 闕khuyết 故cố 。 後hậu 有hữu 不bất 續tục 猶do 如như 愛ái 等đẳng 。 謂vị 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 受thọ 緣duyên 愛ái 。 諸chư 阿A 羅La 漢Hán 。 非phi 無vô 有hữu 受thọ 。 但đãn 餘dư 緣duyên 闕khuyết 故cố 愛ái 不bất 生sanh 又hựu 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 眼nhãn 及cập 色sắc 為vì 因nhân 緣duyên 故cố 。 眼nhãn 識thức 得đắc 生sanh 。 而nhi 或hoặc 有hữu 時thời 雖tuy 有hữu 眼nhãn 色sắc 餘dư 緣duyên 闕khuyết 故cố 。 眼nhãn 識thức 不bất 生sanh 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 理lý 趣thú 亦diệc 爾nhĩ 。 馬mã 鳴minh 尊tôn 者giả 。 亦diệc 作tác 是thị 言ngôn 。 煩phiền 惱não 業nghiệp 身thân 能năng 取thủ 後hậu 有hữu 。 為vi 因nhân 引dẫn 發phát 後hậu 有hữu 續tục 生sanh 。 設thiết 壞hoại 業nghiệp 身thân 後hậu 有hữu 難nạn/nan 絕tuyệt 。 若nhược 煩phiền 惱não 闕khuyết 後hậu 有hữu 便tiện 無vô 。 要yếu 闕khuyết 能năng 趣thú 因nhân 生sanh 身thân 方phương 盡tận 故cố 。 如như 闕khuyết 種chủng 子tử 有hữu 地địa 無vô 苗miêu 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 識thức 為vi 種chủng 子tử 。 業nghiệp 為vi 因nhân 故cố 後hậu 有hữu 得đắc 生sanh 。 非phi 應ưng 果quả 身thân 無vô 識thức 無vô 業nghiệp 。 是thị 故cố 不bất 必tất 因nhân 皆giai 無vô 故cố 。 方phương 令linh 後hậu 果quả 不bất 相tương 續tục 生sanh 。 應ưng 果quả 身thân 中trung 雖tuy 有hữu 眼nhãn 等đẳng 。 餘dư 因nhân 闕khuyết 故cố 後hậu 有hữu 不bất 續tục 。 有hữu 作tác 是thị 言ngôn 。 現hiện 世thế 諸chư 蘊uẩn 展triển 轉chuyển 力lực 生sanh 。 故cố 但đãn 可khả 互hỗ 為vi 緣duyên 。 要yếu 由do 彼bỉ 力lực 令linh 識thức 種chủng 子tử 住trụ 後hậu 有hữu 田điền 方phương 名danh 集Tập 諦Đế 。 此thử 亦diệc 非phi 理lý 除trừ 愛ái 餘dư 法pháp 亦diệc 後hậu 有hữu 因nhân 。 契Khế 經Kinh 說thuyết 故cố 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 一nhất 類loại 有hữu 情tình 餘dư 慢mạn 未vị 斷đoạn 未vị 遍biến 知tri 故cố 。 彼bỉ 類loại 便tiện 作tác 。 生sanh 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 若nhược 有hữu 於ư 慢mạn 未vị 現hiện 觀quán 。 是thị 慢mạn 我ngã 記ký 有hữu 後hậu 生sanh 。 又hựu 說thuyết 無vô 明minh 愛ái 結kết 覆phú 繫hệ 。 愚ngu 夫phu 智trí 者giả 同đồng 感cảm 有hữu 身thân 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 諸chư 有hữu 情tình 類loại 。 種chủng 種chủng 非phi 一nhất 。 眾chúng 多đa 苦khổ 生sanh 皆giai 欲dục 為vi 因nhân 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 又hựu 愚ngu 癡si 類loại 愛ái 樂nhạo 諸chư 有hữu 。 由do 愛ái 久cửu 處xứ 生sanh 死tử 瀑bộc 流lưu 。 是thị 則tắc 無vô 明minh 為vi 生sanh 死tử 本bổn 。 乍sạ 可khả 唯duy 說thuyết 彼bỉ 為vi 集Tập 諦Đế 。 不bất 應ưng 唯duy 愛ái 是thị 集Tập 諦Đế 體thể 。 或hoặc 復phục 何hà 緣duyên 定định 知tri 唯duy 愛ái 。 能năng 續tục 後hậu 有hữu 非phi 諸chư 惑hoặc 耶da 。 若nhược 謂vị 唯duy 愛ái 名danh 順thuận 後hậu 有hữu 。 非phi 餘dư 法pháp 者giả 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 先tiên 已dĩ 說thuyết 故cố 。 先tiên 何hà 所sở 說thuyết 。 謂vị 先tiên 說thuyết 愛ái 聲thanh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 通thông 說thuyết 餘dư 法pháp 理lý 亦diệc 如như 前tiền 。 又hựu 業nghiệp 亦diệc 能năng 招chiêu 感cảm 後hậu 有hữu 。 亦diệc 順thuận 後hậu 有hữu 寧ninh 唯duy 說thuyết 愛ái 。 若nhược 謂vị 唯duy 愛ái 所sở 引dẫn 發phát 業nghiệp 能năng 感cảm 後hậu 有hữu 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 所sở 引dẫn 發phát 業nghiệp 。 無vô 不bất 能năng 為vi 後hậu 有hữu 因nhân 故cố 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 說thuyết 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 許hứa 此thử 無vô 明minh 聲thanh 總tổng 說thuyết 諸chư 惑hoặc 故cố 。 或hoặc 愛ái 亦diệc 由do 無vô 明minh 引dẫn 發phát 。 方phương 有hữu 勢thế 力lực 能năng 續tục 後hậu 有hữu 。 經kinh 說thuyết 無vô 明minh 為vi 愛ái 因nhân 故cố 。 乍sạ 可khả 集Tập 諦Đế 唯duy 是thị 無vô 明minh 。 無vô 明minh 總tổng 為vi 諸chư 有hữu 本bổn 故cố 。 由do 此thử 為vi 證chứng 非phi 唯duy 愛ái 力lực 。 令linh 識thức 種chủng 子tử 住trụ 後hậu 有hữu 因nhân 。 故cố 不bất 應ưng 言ngôn 集Tập 諦Đế 唯duy 愛ái 。 又hựu 應ưng 責trách 彼bỉ 有hữu 漏lậu 法pháp 中trung 。 何hà 緣duyên 唯duy 執chấp 愛ái 為vi 集Tập 諦Đế 。 若nhược 是thị 煩phiền 惱não 故cố 瞋sân 等đẳng 何hà 不bất 然nhiên 。 若nhược 通thông 三tam 界giới 故cố 慢mạn 等đẳng 何hà 不bất 然nhiên 。 若nhược 牽khiên 後hậu 有hữu 故cố 業nghiệp 行hành 何hà 不bất 然nhiên 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 若nhược 造tạo 福phước 行hành 便tiện 能năng 引dẫn 起khởi 隨tùy 福phước 行hành 識thức 非phi 福phước 不bất 動động 。 廣quảng 說thuyết 亦diệc 然nhiên 。 若nhược 希hy 求cầu 相tương/tướng 故cố 何hà 緣duyên 不bất 說thuyết 欲dục 。 若nhược 說thuyết 為vi 集tập 故cố 何hà 不bất 說thuyết 食thực 等đẳng 。 若nhược 執chấp 取thủ 性tánh 故cố 何hà 非phi 身thân 見kiến 等đẳng 。 如như 是thị 餘dư 法pháp 亦diệc 有hữu 彼bỉ 相tương/tướng 。 而nhi 執chấp 集Tập 諦Đế 唯duy 是thị 愛ái 者giả 。 但đãn 由do 於ư 經kinh 闕khuyết 觀quán 察sát 智trí 。 又hựu 未vị 曾tằng 見kiến 有hữu 處xứ 決quyết 定định 。 說thuyết 集Tập 諦Đế 唯duy 是thị 續tục 後hậu 有hữu 因nhân 愛ái 。 豈khởi 不bất 經kinh 說thuyết 後hậu 有hữu 愛ái 言ngôn 。 雖tuy 爾nhĩ 不bất 言ngôn 此thử 愛ái 唯duy 是thị 。 能năng 令linh 後hậu 有hữu 相tương 續tục 因nhân 性tánh 。 如như 說thuyết 云vân 何hà 如như 實thật 知tri 食thực 集tập 。 謂vị 愛ái 後hậu 有hữu 愛ái 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 非phi 引dẫn 段đoạn 食thực 名danh 續tục 後hậu 有hữu 。 是thị 故cố 知tri 此thử 後hậu 有hữu 愛ái 言ngôn 。 為vi 簡giản 別biệt 前tiền 非phi 續tục 後hậu 有hữu 。 謂vị 薄bạc 伽già 梵Phạm 觀quán 所sở 化hóa 宜nghi 。 且thả 以dĩ 愛ái 聲thanh 顯hiển 集Tập 諦Đế 體thể 。 然nhiên 於ư 多đa 法pháp 皆giai 有hữu 愛ái 聲thanh 。 為vi 簡giản 所sở 餘dư 說thuyết 後hậu 有hữu 愛ái 。 謂vị 若nhược 有hữu 愛ái 未vị 永vĩnh 斷đoạn 時thời 。 後hậu 有hữu 可khả 生sanh 方phương 名danh 集Tập 諦Đế 。 是thị 此thử 經Kinh 義nghĩa 非phi 續tục 後hậu 有hữu 。 豈khởi 不bất 但đãn 說thuyết 喜hỷ 俱câu 行hành 愛ái 。 彼bỉ 彼bỉ 喜hỷ 愛ái 足túc 能năng 簡giản 別biệt 。 皆giai 許hứa 無vô 失thất 彼bỉ 此thử 同đồng 故cố 。 謂vị 如như 唯duy 執chấp 續tục 後hậu 有hữu 因nhân 愛ái 。 名danh 集Tập 諦Đế 論luận 者giả 。 後hậu 有hữu 愛ái 言ngôn 已dĩ 能năng 簡giản 餘dư 愛ái 。 復phục 說thuyết 餘dư 重trọng/trùng 簡giản 我ngã 宗tông 亦diệc 然nhiên 不bất 應ưng 為vi 難nạn/nan 。 或hoặc 愛ái 是thị 總tổng 後hậu 有hữu 愛ái 言ngôn 簡giản 取thủ 無vô 明minh 及cập 一nhất 果quả 法pháp 。 以dĩ 後hậu 有hữu 愛ái 聲thanh 說thuyết 無vô 明minh 等đẳng 。 故cố 後hậu 有hữu 愛ái 聲thanh 亦diệc 容dung 通thông 說thuyết 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 或hoặc 取thủ 蘊uẩn 故cố 。 未vị 了liễu 今kim 說thuyết 何hà 等đẳng 無vô 明minh 。 故cố 次thứ 復phục 言ngôn 喜hỷ 俱câu 行hành 愛ái 。 即tức 是thị 意ý 地địa 貪tham 相tương 應ứng 義nghĩa 。 意ý 貪tham 名danh 喜hỷ 有hữu 分phân 別biệt 故cố 彼bỉ 彼bỉ 意ý 愛ái 。 謂vị 於ư 諸chư 境cảnh 或hoặc 於ư 自tự 體thể 起khởi 差sai 別biệt 貪tham 。 此thử 中trung 貪tham 名danh 通thông 目mục 一nhất 切thiết 貪tham 俱câu 生sanh 品phẩm 。 為vi 欲dục 建kiến 立lập 貪tham 等đẳng 行hành 俱câu 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 由do 此thử 與dữ 彼bỉ 相tương 應ứng 無vô 明minh 。 亦diệc 得đắc 說thuyết 名danh 彼bỉ 彼bỉ 喜hỷ 愛ái 。 故cố 薄bạc 伽già 梵Phạm 隨tùy 所sở 化hóa 宜nghi 。 以dĩ 別biệt 意ý 說thuyết 愛ái 為vi 集Tập 諦Đế 。 不bất 應ưng 隨tùy 名danh 便tiện 興hưng 固cố 執chấp 。 謂vị 集Tập 諦Đế 唯duy 是thị 續tục 後hậu 有hữu 因nhân 愛ái 。 有hữu 言ngôn 聖thánh 道Đạo 為vi 苦khổ 三tam 緣duyên 聖thánh 道Đạo 現hiện 前tiền 。 亦diệc 能năng 長trưởng 養dưỡng 諸chư 根căn 。 大đại 種chủng 應ưng 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 以dĩ 諸chư 聖thánh 道Đạo 力lực 能năng 永vĩnh 斷đoạn 眾chúng 苦khổ 道đạo 故cố 。 非phi 能năng 畢tất 竟cánh 斷đoạn 苦khổ 道Đạo 法Pháp 。 可khả 名danh 苦khổ 集tập 義nghĩa 相tương 違vi 故cố 。 又hựu 若nhược 彼bỉ 是thị 此thử 集tập 離ly 彼bỉ 法pháp 此thử 不bất 生sanh 。 聖thánh 道Đạo 雖tuy 無vô 而nhi 苦khổ 恆hằng 起khởi 。 故cố 知tri 聖thánh 道Đạo 定định 非phi 苦khổ 集tập 。 又hựu 不bất 可khả 說thuyết 苦khổ 是thị 聖thánh 道Đạo 等đẳng 流lưu 。 謂vị 等đẳng 流lưu 言ngôn 顯hiển 因nhân 同đồng 類loại 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 類loại 既ký 有hữu 別biệt 。 為vi 因nhân 非phi 同đồng 類loại 為vi 果quả 非phi 等đẳng 流lưu 。 故cố 不bất 應ưng 言ngôn 聖thánh 道Đạo 是thị 集tập 。 又hựu 非phi 聖thánh 道Đạo 是thị 長trưởng 養dưỡng 因nhân 。 然nhiên 聖thánh 道Đạo 現hiện 前tiền 根căn 大đại 長trưởng 養dưỡng 者giả 。 道đạo 能năng 遮già 止chỉ 損tổn 害hại 緣duyên 故cố 。 今kim 彼bỉ 自tự 類loại 前tiền 為vi 勝thắng 因nhân 。 後hậu 果quả 轉chuyển 增tăng 名danh 為vi 長trưởng 養dưỡng 。 由do 此thử 聖thánh 道Đạo 定định 非phi 集Tập 諦Đế 。 故cố 唯duy 有hữu 漏lậu 為vi 因nhân 性tánh 邊biên 。 皆giai 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 理lý 得đắc 成thành 就tựu 。 契Khế 經Kinh 所sở 說thuyết 。 業nghiệp 為vi 生sanh 因nhân 。 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 斯tư 有hữu 何hà 義nghĩa 。 謂vị 於ư 後hậu 有hữu 差sai 別biệt 芽nha 生sanh 。 業nghiệp 能năng 為vi 因nhân 如như 所sở 殖thực 種chúng 。 愛ái 非phi 愛ái 異dị 熟thục 隨tùy 業nghiệp 差sai 別biệt 故cố 。 若nhược 於ư 後hậu 有hữu 無vô 別biệt 芽nha 生sanh 。 愛ái 能năng 為vi 因nhân 如như 能năng 潤nhuận 水thủy 。 愛ái 潤nhuận 諸chư 後hậu 有hữu 令linh 無vô 別biệt 起khởi 故cố 。 如như 稻đạo 等đẳng 芽nha 隨tùy 自tự 類loại 種chủng 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。 諸chư 芽nha 無vô 別biệt 皆giai 得đắc 滋tư 長trưởng 由do 水thủy 為vi 因nhân 。 應ưng 知tri 二nhị 因nhân 義nghĩa 別biệt 如như 是thị 理lý 必tất 應ưng 許hứa 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 見kiến 有hữu 愛ái 者giả 後hậu 有hữu 起khởi 故cố 。 謂vị 有hữu 愛ái 離ly 愛ái 二nhị 俱câu 命mạng 終chung 。 唯duy 見kiến 有hữu 愛ái 者giả 後hậu 有hữu 更cánh 起khởi 。 由do 此thử 理lý 證chứng 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 。 起khởi 有hữu 起khởi 無vô 定định 隨tùy 愛ái 故cố 。 又hựu 世thế 現hiện 見kiến 有hữu 希hy 求cầu 者giả 能năng 攝nhiếp 受thọ 故cố 。 謂vị 世thế 現hiện 見kiến 有hữu 所sở 希hy 求cầu 。 便tiện 能năng 攝nhiếp 受thọ 。 於ư 現hiện 既ký 爾nhĩ 於ư 當đương 亦diệc 然nhiên 。 必tất 希hy 求cầu 為vi 因nhân 能năng 攝nhiếp 受thọ 後hậu 世thế 。 若nhược 於ư 後hậu 有hữu 愛ái 必tất 馳trì 趣thú 於ư 彼bỉ 。 故cố 知tri 愛ái 體thể 能năng 為vi 後hậu 因nhân 。 何hà 緣duyên 證chứng 知tri 有hữu 離ly 愛ái 者giả 。 現hiện 見kiến 可khả 盡tận 法pháp 由do 因nhân 永vĩnh 盡tận 故cố 。 謂vị 見kiến 水thủy 等đẳng 與dữ 火hỏa 等đẳng 合hợp 。 漸tiệm 減giảm 漸tiệm 微vi 。 乃nãi 至chí 都đô 盡tận 。 又hựu 見kiến 數số 習tập 不bất 淨tịnh 觀quán 等đẳng 。 貪tham 等đẳng 漸tiệm 減giảm 善thiện 法Pháp 漸tiệm 增tăng 。 由do 此thử 比tỉ 知tri 無vô 漏lậu 智trí 火hỏa 。 至chí 極cực 盛thịnh 位vị 愛ái 等đẳng 永vĩnh 亡vong 。 是thị 故cố 證chứng 知tri 有hữu 離ly 愛ái 者giả 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 愛ái 非phi 愛ái 境cảnh 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 諸chư 根căn 凝ngưng 寂tịch 不bất 變biến 異dị 者giả 是thị 離ly 愛ái 相tương/tướng 。 如như 不bất 見kiến 有hữu 風phong 等đẳng 所sở 生sanh 。 變biến 異dị 相tướng 者giả 比tỉ 知tri 無vô 病bệnh 。 又hựu 如như 闇ám 壞hoại 及cập 了liễu 境cảnh 時thời 。 知tri 日nhật 輪luân 出xuất 及cập 諸chư 根căn 有hữu 。 如như 是thị 行hành 者giả 。 雖tuy 處xứ 闇ám 中trung 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 亦diệc 清thanh 淨tịnh 者giả 。 應ưng 比tỉ 知tri 彼bỉ 必tất 已dĩ 離ly 愛ái 。 心tâm 懷hoài 過quá 者giả 若nhược 處xứ 闇ám 中trung 。 諸chư 根căn 定định 應ưng 有hữu 變biến 異dị 故cố 。 又hựu 如như 遊du 履lý 所sở 未vị 行hành 處xứ 。 離ly 能năng 引dẫn 導đạo 及cập 所sở 策sách 杖trượng 。 盲manh 者giả 定định 應ưng 不bất 正chánh 失thất 路lộ 。 遙diêu 觀quán 彼bỉ 相tương 知tri 彼bỉ 定định 盲manh 。 如như 是thị 心tâm 中trung 懷hoài 過quá 失thất 者giả 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 必tất 不bất 清thanh 淨tịnh 。 諸chư 根căn 定định 應ưng 有hữu 變biến 異dị 轉chuyển 。 善thiện 比tỉ 量lượng 者giả 於ư 他tha 相tương 續tục 。 可khả 如như 是thị 比tỉ 知tri 離ly 愛ái 未vị 離ly 愛ái 。 如như 是thị 唯duy 有hữu 對đối 法pháp 者giả 宗tông 。 辯biện 集Tập 諦Đế 體thể 理lý 善thiện 成thành 立lập 。 彼bỉ 立lập 滅Diệt 諦Đế 亦diệc 不bất 應ưng 理lý 。 諸chư 煩phiền 惱não 等đẳng 。 滅diệt 皆giai 寂tịch 靜tĩnh 相tương/tướng 故cố 等đẳng 。 寂tịch 靜tĩnh 相tương/tướng 有hữu 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 有hữu 滅diệt 非phi 滅Diệt 諦Đế 。 理lý 不bất 成thành 故cố 由do 此thử 不bất 應ưng 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 順thuận 後hậu 有hữu 愛ái 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 非phi 餘dư 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 諸chư 有hữu 漏lậu 斷đoạn 。 皆giai 是thị 滅Diệt 諦Đế 理lý 善thiện 成thành 立lập 。 言ngôn 唯duy 有hữu 學học 。 八Bát 聖Thánh 道Đạo 支Chi 。 名danh 為vi 道Đạo 諦Đế 。 亦diệc 不bất 應ưng 理lý 。 說thuyết 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 皆giai 聖Thánh 諦Đế 攝nhiếp 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 所sở 有hữu 善thiện 法Pháp 。 一nhất 切thiết 攝nhiếp 在tại 四tứ 聖Thánh 諦Đế 中trung 。 由do 此thử 彼bỉ 應ưng 許hứa 除trừ 有hữu 學học 八bát 道đạo 支chi 外ngoại 。 所sở 有hữu 聖thánh 道Đạo 亦diệc 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 。 或hoặc 非phi 善thiện 性tánh 。 又hựu 應ưng 已dĩ 見kiến 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 猶do 未vị 獲hoạch 得đắc 佛Phật 證chứng 淨tịnh 故cố 。 以dĩ 於ư 道Đạo 諦Đế 得đắc 現hiện 觀quán 時thời 。 許hứa 未vị 現hiện 觀quán 無Vô 學Học 道đạo 故cố 。 由do 此thử 已dĩ 見kiến 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 有hữu 未vị 獲hoạch 得đắc 佛Phật 證chứng 淨tịnh 失thất 。 緣duyên 佛Phật 信tín 根căn 。 猶do 未vị 得đắc 故cố 。 又hựu 道đạo 皆giai 有hữu 道đạo 等đẳng 相tương/tướng 故cố 。 謂vị 餘dư 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 聖thánh 道Đạo 。 若nhược 趣thú 生sanh 死tử 應ưng 非phi 無vô 漏lậu 。 若nhược 趣thú 涅Niết 槃Bàn 應ưng 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 。 若nhược 俱câu 不bất 趣thú 應ưng 不bất 名danh 道đạo 。 如như 何hà 彼bỉ 乃nãi 言ngôn 是thị 道Đạo 非phi 道Đạo 諦đế 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 學học 無Vô 學Học 道đạo 。 皆giai 道Đạo 諦Đế 收thu 理lý 善thiện 成thành 立lập 。 若nhược 謂vị 無Vô 學Học 不bất 能năng 滅diệt 苦khổ 。 如như 何hà 說thuyết 是thị 苦khổ 滅diệt 道đạo 。 攝nhiếp 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 道đạo 相tương/tướng 既ký 等đẳng 於ư 苦khổ 亦diệc 有hữu 滅diệt 功công 能năng 故cố 。 然nhiên 已dĩ 滅diệt 故cố 不bất 勞lao 更cánh 滅diệt 。 非phi 無Vô 學Học 道đạo 無vô 滅diệt 功công 能năng 。 又hựu 對đối 治trị 道đạo 有hữu 多đa 種chủng 故cố 。 由do 此thử 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 不bất 動động 心tâm 解giải 脫thoát 珍trân 寶bảo 具cụ 足túc 。 能năng 捨xả 不bất 善thiện 。 即tức 由do 此thử 故cố 諸chư 無Vô 學Học 者giả 。 修tu 習tập 正Chánh 斷Đoạn 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 。 是thị 故cố 最tối 初sơ 。 立lập 諦đế 為vi 勝thắng 。 因nhân 前tiền 果quả 後hậu 理lý 數số 必tất 然nhiên 。 由do 此thử 定định 應ưng 列liệt 諦đế 名danh 處xứ 。 苦khổ 居cư 集tập 後hậu 道đạo 在tại 滅diệt 前tiền 。 何hà 故cố 此thử 中trung 。 果quả 前tiền 因nhân 後hậu 。 隨tùy 現hiện 觀quán 位vị 。 次thứ 第đệ 而nhi 說thuyết 。 謂vị 隨tùy 行hành 者giả 現hiện 觀quán 位vị 中trung 。 前tiền 觀quán 前tiền 說thuyết 後hậu 觀quán 後hậu 說thuyết 。 然nhiên 或hoặc 有hữu 法pháp 說thuyết 次thứ 隨tùy 生sanh 如như 念niệm 住trụ 等đẳng 。 或hoặc 復phục 有hữu 法pháp 說thuyết 次thứ 隨tùy 便tiện 如như 正chánh 勝thắng 等đẳng 。 謂vị 此thử 中trung 無vô 決quyết 定định 理lý 趣thú 。 發phát 勤cần 精tinh 進tấn 。 先tiên 斷đoạn 已dĩ 生sanh 。 後hậu 遮già 未vị 生sanh 但đãn 隨tùy 言ngôn 便tiện 。 所sở 應ưng 斷đoạn 法pháp 。 已dĩ 生sanh 易dị 施thi 設thiết 非phi 未vị 生sanh 。 所sở 應ưng 修tu 法pháp 未vị 生sanh 易dị 施thi 設thiết 非phi 已dĩ 生sanh 。 斷đoạn 必tất 自tự 麁thô 修tu 必tất 從tùng 細tế 。 言ngôn 隨tùy 此thử 便tiện 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 何hà 緣duyên 現hiện 觀quán 次thứ 第đệ 必tất 然nhiên 。 加gia 行hành 位vị 中trung 如như 是thị 觀quán 故cố 。 何hà 緣duyên 加gia 行hành 必tất 如như 是thị 觀quán 。 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 最tối 為vi 逼bức 惱não 。 修tu 加gia 行hành 位vị 理lý 應ưng 先tiên 觀quán 。 次thứ 求cầu 彼bỉ 因nhân 次thứ 求cầu 彼bỉ 脫thoát 。 後hậu 應ưng 求cầu 彼bỉ 。 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 。 譬thí 如như 良lương 醫y 。 先tiên 觀quán 病bệnh 者giả 。 所sở 患hoạn 病bệnh 狀trạng 次thứ 尋tầm 其kỳ 因nhân 。 次thứ 思tư 病bệnh 愈dũ 後hậu 求cầu 良lương 藥dược 。 故cố 契Khế 經Kinh 言ngôn 夫phu 醫y 王vương 者giả 。 謂vị 具cụ 四tứ 德đức 能năng 拔bạt 毒độc 箭tiễn 。 一nhất 善thiện 知tri 病bệnh 狀trạng 。 二nhị 善thiện 知tri 病bệnh 因nhân 。 三tam 善thiện 知tri 病bệnh 愈dũ 。 四tứ 善thiện 知tri 良lương 藥dược 。 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 為vi 大đại 醫y 王vương 。 如như 實thật 了liễu 知tri 。 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 故cố 加gia 行hành 位vị 依y 此thử 次thứ 觀quán 。 現hiện 觀quán 位vị 中trung 觀quán 次thứ 亦diệc 爾nhĩ 。 由do 加gia 行hành 力lực 。 所sở 引dẫn 發phát 故cố 。 如như 縱túng/tung 心tâm 誦tụng 先tiên 所sở 誦tụng 文văn 。 故cố 列liệt 聖Thánh 諦Đế 名danh 隨tùy 現hiện 觀quán 次thứ 第đệ 。 現hiện 等Đẳng 覺Giác 故cố 。 立lập 現hiện 觀quán 名danh 。 正chánh 覺giác 所sở 緣duyên 故cố 唯duy 無vô 漏lậu 。 此thử 覺giác 真chân 淨tịnh 故cố 得đắc 正chánh 名danh 。 此thử 聖Thánh 諦Đế 名danh 為vi 目mục 何hà 義nghĩa 。 經kinh 言ngôn 聖thánh 者giả 諦đế 故cố 得đắc 聖Thánh 諦Đế 名danh 。 此thử 義nghĩa 意ý 言ngôn 。 唯duy 諸chư 聖thánh 者giả 。 於ư 四Tứ 諦Đế 理lý 。 能năng 如như 實thật 見kiến 。 無vô 有hữu 虛hư 妄vọng 。 非phi 聖thánh 相tương 違vi 故cố 理lý 雖tuy 通thông 而nhi 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 依y 如như 是thị 義nghĩa 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。

聖thánh 者giả 說thuyết 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 非phi 聖thánh 說thuyết 為vi 苦khổ 。

聖thánh 者giả 說thuyết 為vi 苦khổ 。 非phi 聖thánh 說thuyết 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。

然nhiên 四Tứ 諦Đế 理lý 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 在tại 聖thánh 在tại 凡phàm 皆giai 如như 實thật 故cố 。 依y 能năng 見kiến 者giả 偏thiên 立lập 聖thánh 名danh 。 或hoặc 義nghĩa 意ý 言ngôn 。 唯duy 諸chư 聖thánh 者giả 。 於ư 四Tứ 諦Đế 理lý 。 以dĩ 聖thánh 行hành 觀quán 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 行hành 相tương/tướng 無vô 別biệt 聖thánh 行hành 諦đế 理lý 極cực 相tương 稱xứng 故cố 。 以dĩ 諦đế 隨tùy 行hành 立lập 聖Thánh 諦Đế 名danh 。 非phi 如như 世thế 間gian 六lục 非phi 聖thánh 行hành 。 先tiên 觀quán 此thử 地địa 為vi 靜tĩnh 等đẳng 三tam 。 後hậu 復phục 觀quán 為vi 麁thô 等đẳng 三tam 相tương/tướng 。 非phi 相tướng 稱xưng 故cố 不bất 隨tùy 彼bỉ 名danh 。 或hoặc 義nghĩa 意ý 言ngôn 。 唯duy 諸chư 聖thánh 者giả 。 於ư 四Tứ 諦Đế 理lý 。 以dĩ 聖thánh 智trí 觀quán 一nhất 得đắc 正chánh 決quyết 定định 無vô 還hoàn 不bất 定định 理lý 。 故cố 諦đế 隨tùy 智trí 得đắc 聖Thánh 諦Đế 名danh 。 即tức 由do 此thử 理lý 聖thánh 智trí 觀quán 諦đế 。 得đắc 立lập 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 智trí 名danh 。 凡phàm 智trí 雖tuy 能năng 見kiến 四Tứ 諦Đế 理lý 。 得đắc 決quyết 定định 已dĩ 容dung 不bất 定định 故cố 。 諦đế 不bất 隨tùy 彼bỉ 得đắc 凡phàm 諦đế 名danh 。 由do 此thử 但đãn 應ưng 名danh 世thế 俗tục 智trí 。 唯duy 受thọ 一nhất 分phân 是thị 苦khổ 自tự 體thể 所sở 餘dư 並tịnh 非phi 。 如như 何hà 可khả 言ngôn 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 頌tụng 曰viết 。

苦khổ 由do 三tam 苦khổ 合hợp 。 如như 所sở 應ưng 一nhất 切thiết 。

可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 。 餘dư 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 。

論luận 曰viết 。 有hữu 三tam 苦khổ 性tánh 。 一nhất 苦khổ 苦khổ 性tánh 。 二nhị 行hành 苦khổ 性tánh 。 三tam 壞hoại 苦khổ 性tánh 。 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 與dữ 此thử 三tam 種chủng 苦khổ 性tánh 合hợp 故cố 。 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 有hữu 三tam 可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 。 餘dư 可khả 意ý 者giả 。 何hà 謂vị 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 及cập 彼bỉ 資tư 具cụ 餘dư 二nhị 類loại 然nhiên 。 此thử 中trung 可khả 意ý 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 。 由do 壞hoại 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 未vị 離ly 染nhiễm 者giả 於ư 彼bỉ 壞hoại 時thời 。 必tất 定định 應ưng 生sanh 憂ưu 愁sầu 等đẳng 故cố 。 以dĩ 薄bạc 伽già 梵Phạm 契Khế 經Kinh 中trung 言ngôn 。 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 壞hoại 時thời 。 苦khổ 順thuận 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 諸chư 行hành 如như 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 應ưng 知tri 諸chư 非phi 可khả 意ý 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 。 由do 苦khổ 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 苦khổ 受thọ 自tự 體thể 及cập 順thuận 苦khổ 法pháp 現hiện 前tiền 。 必tất 能năng 惱não 身thân 心tâm 故cố 。 以dĩ 薄bạc 伽già 梵Phạm 契Khế 經Kinh 中trung 言ngôn 。 諸chư 苦khổ 受thọ 生sanh 時thời 苦khổ 住trụ 時thời 苦khổ 壞hoại 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 順thuận 苦khổ 受thọ 諸chư 行hành 如như 苦khổ 受thọ 。 應ưng 知tri 除trừ 此thử 所sở 餘dư 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 。 由do 行hành 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 因nhân 緣duyên 所sở 造tạo 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 有hữu 漏lậu 無vô 常thường 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 故cố 有hữu 漏lậu 法pháp 皆giai 是thị 苦khổ 性tánh 。 豈khởi 不bất 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 。 據cứ 此thử 皆giai 容dung 。 是thị 行hành 苦khổ 性tánh 。 不bất 應ưng 但đãn 說thuyết 。 非phi 苦khổ 樂lạc 受thọ 。 及cập 彼bỉ 資tư 糧lương 為vi 行hành 苦khổ 性tánh 。 雖tuy 有hữu 此thử 理lý 。 然nhiên 於ư 此thử 中trung 。 依y 不bất 共cộng 故cố 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 謂vị 初sơ 後hậu 苦khổ 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 唯duy 在tại 可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 法pháp 。 餘dư 有hữu 漏lậu 法pháp 唯duy 是thị 行hành 苦khổ 。 不bất 共cộng 所sở 依y 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 然nhiên 薄bạc 伽già 梵Phạm 契Khế 經Kinh 中trung 言ngôn 。 苦khổ 受thọ 生sanh 時thời 住trụ 時thời 苦khổ 者giả 。 由do 彼bỉ 苦khổ 受thọ 性tánh 是thị 苦khổ 故cố 。 壞hoại 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 苦khổ 受thọ 壞hoại 時thời 。 設thiết 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 由do 苦khổ 受thọ 息tức 。 似tự 樂nhạo/nhạc/lạc 顯hiển 現hiện 故cố 亦diệc 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 於ư 相tương 續tục 息tức 位vị 立lập 以dĩ 壞hoại 名danh 故cố 。 苦khổ 受thọ 息tức 時thời 名danh 苦khổ 受thọ 壞hoại 。 此thử 於ư 欲dục 界giới 。 二nhị 界giới 漏lậu 盡tận 如như 次thứ 暫tạm 時thời 長trường 時thời 。 畢tất 竟cánh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 由do 彼bỉ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 性tánh 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 壞hoại 時thời 苦khổ 者giả 。 謂vị 諸chư 有hữu 情tình 。 未vị 離ly 染nhiễm 時thời 心tâm 恆hằng 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 壞hoại 位vị 起khởi 憂ưu 愁sầu 等đẳng 。 故cố 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 壞hoại 苦khổ 性tánh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 壞hoại 時thời 設thiết 無vô 苦khổ 受thọ 。 似tự 苦khổ 顯hiển 現hiện 亦diệc 名danh 為vi 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 生sanh 時thời 住trụ 時thời 。 皆giai 非phi 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 性tánh 是thị 彼bỉ 故cố 。 即tức 彼bỉ 壞hoại 時thời 苦khổ 樂lạc 隨tùy 一nhất 容dung 現hiện 前tiền 故cố 。 可khả 言ngôn 俱câu 有hữu 苦khổ 樂lạc 壞hoại 時thời 無vô 容dung 有hữu 二nhị 。 故cố 佛Phật 於ư 此thử 作tác 別biệt 異dị 說thuyết 。 謂vị 無vô 智trí 苦khổ 智trí 生sanh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 以dĩ 於ư 此thử 受thọ 無vô 智trí 增tăng 廣quảng 。 此thử 受thọ 無vô 明minh 所sở 隨tùy 增tăng 故cố 。 由do 無vô 智trí 故cố 。 惡ác 趣thú 等đẳng 中trung 。 具cụ 有hữu 無vô 邊biên 行hành 苦khổ 生sanh 起khởi 。 極cực 微vi 細tế 故cố 甚thậm 為vi 難nạn/nan 覺giác 。 唯duy 聖thánh 能năng 覺giác 。 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。

如như 以dĩ 一nhất 睫tiệp 毛mao 。 置trí 掌chưởng 人nhân 不bất 覺giác 。

若nhược 置trí 眼nhãn 睛tình 上thượng 。 為vi 損tổn 及cập 不bất 安an 。

愚ngu 夫phu 如như 手thủ 掌chưởng 。 不bất 覺giác 行hành 苦khổ 睫tiệp 。

智trí 者giả 如như 眼nhãn 睛tình 。 緣duyên 極cực 生sanh 厭yếm 怖bố 。

是thị 故cố 此thử 中trung 。 無vô 智trí 便tiện 苦khổ 。 若nhược 永vĩnh 斷đoạn 此thử 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 由do 此thử 故cố 言ngôn 智trí 生sanh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 薄bạc 伽già 梵Phạm 說thuyết 應ưng 果quả 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 此thử 三tam 苦khổ 性tánh 其kỳ 體thể 是thị 何hà 。 應ưng 定định 判phán 言ngôn 三tam 受thọ 為vi 體thể 。 由do 三tam 受thọ 故cố 順thuận 三tam 受thọ 法pháp 。 如như 應ưng 亦diệc 得đắc 三tam 苦khổ 性tánh 名danh 。 壞hoại 苦khổ 亦diệc 應ưng 是thị 行hành 苦khổ 攝nhiếp 。 壞hoại 是thị 無vô 常thường 差sai 別biệt 名danh 故cố 。 無vô 常thường 所sở 隨tùy 。 名danh 行hành 苦khổ 故cố 。 由do 此thử 所sở 立lập 三tam 苦khổ 不bất 成thành 。 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 義nghĩa 有hữu 異dị 故cố 於ư 可khả 意ý 行hành 。 剎sát 那na 無vô 常thường 亦diệc 名danh 行hành 苦khổ 。 唯duy 相tương 續tục 斷đoạn 得đắc 壞hoại 苦khổ 名danh 故cố 義nghĩa 有hữu 別biệt 。 又hựu 障chướng 三tam 樂nhạo/nhạc/lạc 建kiến 立lập 三tam 苦khổ 。 謂vị 苦khổ 苦khổ 性tánh 障chướng 無vô 逼bức 惱não 樂nhạo/nhạc/lạc 。 行hành 苦khổ 性tánh 障chướng 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 。 壞hoại 苦khổ 性tánh 障chướng 受thọ 樂lạc 。 是thị 故cố 行hành 苦khổ 與dữ 壞hoại 苦khổ 性tánh 。 其kỳ 義nghĩa 各các 異dị 。 無vô 雜tạp 亂loạn 失thất 。 即tức 由do 此thử 理lý 聖thánh 道Đạo 雖tuy 有hữu 為vi 非phi 行hành 苦khổ 攝nhiếp 。 順thuận 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 聖thánh 道Đạo 能năng 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 得đắc 故cố 理lý 必tất 應ưng 爾nhĩ 。 以dĩ 本bổn 論luận 中trung 先tiên 約ước 三tam 界giới 辯biện 三tam 苦khổ 別biệt 。 此thử 言ngôn 為vi 遮già 有hữu 執chấp 聖thánh 道Đạo 墮đọa 苦khổ 相tương/tướng 攝nhiếp 。 以dĩ 諸chư 聖thánh 道Đạo 理lý 決quyết 定định 非phi 墮đọa 界giới 法pháp 故cố 。 既ký 爾nhĩ 欲dục 界giới 苦khổ 應ưng 無vô 三tam 。 於ư 色sắc 界giới 中trung 。 苦khổ 應ưng 無vô 二nhị 。 由do 是thị 次thứ 約ước 可khả 意ý 等đẳng 三tam 。 諸chư 行hành 不bất 同đồng 辯biện 三tam 苦khổ 別biệt 。 此thử 何hà 苦khổ 合hợp 皆giai 得đắc 苦khổ 名danh 。 由do 此thử 復phục 依y 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 受thọ 。 自tự 性tánh 有hữu 異dị 辯biện 三tam 苦khổ 別biệt 。 由do 如như 是thị 理lý 故cố 本bổn 論luận 中trung 。 前tiền 後hậu 三tam 重trọng/trùng 辯biện 三tam 苦khổ 相tương/tướng 。 有hữu 說thuyết 道Đạo 諦đế 非phi 唯duy 行hành 苦khổ 亦diệc 是thị 壞hoại 苦khổ 。 現hiện 見kiến 退thoái 法pháp 退thoái 聖thánh 道Đạo 時thời 亦diệc 憂ưu 愁sầu 故cố 。 又hựu 諸chư 聖thánh 道Đạo 是thị 可khả 意ý 攝nhiếp 。 聖thánh 所sở 愛ái 故cố 應ưng 是thị 壞hoại 苦khổ 。 又hựu 既ký 許hứa 有hữu 無vô 漏lậu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 不bất 苦khổ 樂lạc 受thọ 亦diệc 應ưng 是thị 苦khổ 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 說thuyết 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 苦khổ 故cố 。 又hựu 許hứa 道Đạo 諦Đế 體thể 是thị 有hữu 為vi 理lý 應ưng 是thị 苦khổ 。 經kinh 言ngôn 諸chư 有hữu 所sở 造tạo 所sở 為vi 皆giai 是thị 苦khổ 故cố 。 此thử 說thuyết 非phi 理lý 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 處xử 無vô 明minh 趣thú 。 諸chư 無vô 智trí 者giả 。 於ư 諸chư 因nhân 果quả 相tương/tướng 屬thuộc 理lý 愚ngu 。 不bất 善thiện 了liễu 知tri 。 諸chư 法pháp 性tánh 相tướng 。 於ư 有hữu 為vi 法pháp 。 別biệt 離ly 位vị 中trung 。 發phát 生sanh 憂ưu 愁sầu 失thất 所sở 著trước 故cố 。 如như 是thị 無vô 智trí 。 者giả 無vô 聖thánh 道Đạo 可khả 失thất 。 若nhược 處xứ 明minh 趣thú 。 諸chư 有hữu 智trí 者giả 。 於ư 諸chư 因nhân 果quả 相tương/tướng 屬thuộc 不bất 迷mê 能năng 善thiện 了liễu 知tri 。 諸chư 法pháp 性tánh 相tướng 。 於ư 有hữu 為vi 法pháp 。 別biệt 離ly 位vị 中trung 。 不bất 生sanh 憂ưu 愁sầu 。 無vô 所sở 著trước 故cố 。 彼bỉ 聖thánh 道Đạo 設thiết 退thoái 亦diệc 不bất 生sanh 壞hoại 苦khổ 。 若nhược 以dĩ 聖thánh 道Đạo 聖thánh 所sở 愛ái 故cố 。 名danh 為vi 可khả 意ý 執chấp 為vi 壞hoại 苦khổ 。 如như 是thị 聖thánh 道Đạo 有hữu 不bất 愛ái 故cố 。 亦diệc 名danh 非phi 可khả 意ý 應ưng 執chấp 為vi 苦khổ 苦khổ 。 是thị 則tắc 聖thánh 道Đạo 應ưng 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 三tam 苦khổ 合hợp 故cố 。 然nhiên 非phi 所sở 許hứa 故cố 可khả 意ý 攝nhiếp 非phi 壞hoại 苦khổ 因nhân 。 契Khế 經Kinh 所sở 言ngôn 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 。 所sở 造tạo 所sở 為vi 皆giai 是thị 苦khổ 者giả 。 依y 有hữu 漏lậu 法pháp 密mật 說thuyết 無vô 過quá 。 如như 世thế 間gian 說thuyết 一nhất 切thiết 燒thiêu 等đẳng 。 皆giai 依y 少thiểu 分phần 說thuyết 一nhất 切thiết 言ngôn 。 此thử 亦diệc 應ưng 然nhiên 理lý 極cực 成thành 故cố 。 或hoặc 此thử 經Kinh 說thuyết 其kỳ 義nghĩa 有hữu 餘dư 。 如như 別biệt 經kinh 言ngôn 我ngã 聖thánh 弟đệ 子tử 。 以dĩ 慧tuệ 為vi 劍kiếm 。 能năng 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 結kết 縛phược 隨tùy 眠miên 隨tùy 煩phiền 惱não 纏triền 。 非phi 染nhiễm 無vô 記ký 有hữu 漏lậu 善thiện 慧tuệ 。 力lực 能năng 永vĩnh 斷đoạn 一nhất 切thiết 結kết 等đẳng 。 故cố 以dĩ 慧tuệ 言ngôn 顯hiển 以dĩ 聖thánh 慧tuệ 。 又hựu 如như 經kinh 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 俱câu 行hành 。 理lý 不bất 應ưng 言ngôn 受thọ 與dữ 受thọ 俱câu 起khởi 。 此thử 顯hiển 除trừ 受thọ 。 有hữu 為vi 有hữu 漏lậu 。 諸chư 可khả 意ý 法pháp 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 俱câu 。 應ưng 知tri 此thử 經Kinh 義nghĩa 亦diệc 如như 是thị 。 聖thánh 道Đạo 非phi 苦khổ 由do 此thử 極cực 成thành 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 聖thánh 道Đạo 非phi 苦khổ 以dĩ 能năng 違vi 逆nghịch 是thị 苦khổ 相tương/tướng 故cố 。 非phi 聖thánh 道Đạo 起khởi 違vi 逆nghịch 聖thánh 心tâm 。 由do 此thử 能năng 令linh 眾chúng 苦khổ 盡tận 故cố 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 其kỳ 性tánh 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 。 無vô 常thường 逼bức 時thời 違vi 其kỳ 所sở 樂lạc 。 是thị 故cố 生sanh 苦khổ 聖thánh 道Đạo 不bất 然nhiên 故cố 非phi 苦khổ 攝nhiếp 。 去khứ 來lai 世thế 法pháp 是thị 現hiện 種chủng 類loại 。 同đồng 現hiện 說thuyết 苦khổ 理lý 亦diệc 無vô 失thất 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 受thọ 生sanh 皆giai 名danh 苦khổ 生sanh 。 又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 名danh 為vi 樂nhạo 生sanh 。 二nhị 經kinh 如như 何hà 。 不bất 相tương 違vi 背bội 。 前tiền 依y 行hành 苦khổ 皆giai 名danh 苦khổ 生sanh 。 後hậu 辯biện 受thọ 自tự 相tương/tướng 名danh 樂nhạo 生sanh 無vô 失thất 。 或hoặc 前tiền 契Khế 經Kinh 對đối 還hoàn 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 。 密mật 說thuyết 一nhất 切thiết 受thọ 生sanh 皆giai 苦khổ 。 第đệ 二nhị 契Khế 經Kinh 依y 流lưu 轉chuyển 樂nhạo/nhạc/lạc 。 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 起khởi 名danh 為vi 樂nhạo 生sanh 。 或hoặc 前tiền 契Khế 經Kinh 從tùng 多đa 說thuyết 苦khổ 。 後hậu 經kinh 依y 少thiểu 亦diệc 說thuyết 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 謂vị 生sanh 死tử 中trung 。 苦khổ 多đa 樂lạc 少thiểu 。 如như 蜜mật 一nhất 滴tích 在tại 毒độc 瓶bình 中trung 。 故cố 經kinh 多đa 言ngôn 諸chư 受thọ 皆giai 苦khổ 。

說Thuyết 一Nhất 切Thiết 有Hữu 部Bộ 順Thuận 正Chánh 理Lý 論Luận 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 七thất