廣Quảng 釋Thích 菩Bồ 提Đề 心Tâm 論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị

蓮liên 華hoa 戒giới 菩Bồ 薩Tát 造tạo

西tây 天thiên 譯dịch 經kinh 三Tam 藏Tạng 。 傳truyền 法pháp 大đại 師sư 施thí 護hộ 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。

復phục 次thứ 此thử 中trung 如như 毘Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 。 成thành 佛Phật 經kinh 說thuyết 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 智trí 智trí 。 悲bi 心tâm 為vi 根căn 本bổn 。 從tùng 悲bi 發phát 生sanh 。 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 然nhiên 後hậu 起khởi 諸chư 方phương 便tiện 。 是thị 故cố 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 常thường 行hành 此thử 二nhị 種chủng 。 所sở 有hữu 施thí 等đẳng 方phương 便tiện 現hiện 身thân 現hiện 土thổ/độ 。 眷quyến 屬thuộc 色sắc 相tướng 廣quảng 大đại 果quả 報báo 。 二nhị 種chủng 攝nhiếp 故cố 悉tất 得đắc 成thành 就tựu 。 如như 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 為vì 令linh 一nhất 切thiết 。 起khởi 於ư 正chánh 慧tuệ 。 普phổ 能năng 斷đoạn 除trừ 諸chư 顛điên 倒đảo 故cố 。 又hựu 復phục 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 為vi 由do 生sanh 死tử 起khởi 顛điên 倒đảo 故cố 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 成thành 就tựu 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 復phục 當đương 知tri 。 慧tuệ 及cập 方phương 便tiện 自tự 相tương/tướng 所sở 行hành 。 應ưng 當đương 遠viễn 離ly 。 共cộng 相tương 毀hủy 謗báng 二nhị 邊biên 。 離ly 二nhị 邊biên 故cố 。 中trung 間gian 所sở 行hành 即tức 得đắc 無vô 礙ngại 。 所sở 言ngôn 共cộng 相tương 毀hủy 謗báng 邊biên 者giả 。 謂vị 慧tuệ 離ly 共cộng 相tương 邊biên 。 方phương 便tiện 離ly 毀hủy 謗báng 邊biên 。 此thử 中trung 如như 是thị 。 如như 聖thánh 法pháp 集tập 經kinh 言ngôn 。 若nhược 諸chư 相tướng 好hảo/hiếu 色sắc 身thân 具cụ 足túc 。 即tức 能năng 令linh 觀quán 者giả 起khởi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 於ư 三tam 昧muội 中trung 。 觀quán 法Pháp 身thân 者giả 。 即tức 不bất 能năng 令linh 起khởi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。

復phục 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 慧tuệ 及cập 方phương 便tiện 生sanh 諸chư 如Như 來Lai 。 能năng 令linh 他tha 起khởi 清thanh 淨tịnh 信tín 解giải 。 如như 是thị 應ưng 知tri 。 又hựu 復phục 有hữu 言ngôn 。 如như 世thế 間gian 法pháp 應ưng 當đương 了liễu 知tri 。 法Pháp 尚thượng 應ưng 捨xả 。 何hà 況huống 非phi 法pháp 。 離ly 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 彼bỉ 諸chư 顛điên 倒đảo 取thủ 著trước 心tâm 斷đoạn 。 由do 彼bỉ 斷đoạn 已dĩ 此thử 說thuyết 。 是thị 為vi 真chân 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 應ưng 於ư 彼bỉ 。 所sở 作tác 事sự 中trung 。 而nhi 起khởi 決quyết 定định 實thật 依y 止chỉ 心tâm 。 亦diệc 如như 有hữu 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。 亦diệc 不bất 可khả 取thủ 。 亦diệc 不bất 可khả 捨xả 。 彼bỉ 取thủ 捨xả 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

或hoặc 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 施thí 等đẳng 諸chư 行hành 感cảm 生sanh 死tử 果quả 。 此thử 中trung 云vân 何hà 。 謂vị 離ly 於ư 慧tuệ 而nhi 行hành 施thí 等đẳng 。 得đắc 少thiểu 分phần 善thiện 以dĩ 為vi 喜hỷ 足túc 。 起khởi 勇dũng 悍hãn 心tâm 。 復phục 作tác 增tăng 上thượng 勝thắng 善thiện 根căn 想tưởng 。

如như 維Duy 摩Ma 詰Cật 經kinh 說thuyết 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 。 應ưng 與dữ 慧tuệ 及cập 方phương 便tiện 二nhị 種chủng 俱câu 行hành 。 施thí 等đẳng 諸chư 行hành 若nhược 為vi 慧tuệ 所sở 攝nhiếp 。 即tức 得đắc 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 名danh 異dị 此thử 即tức 非phi 施thí 等đẳng 清thanh 淨tịnh 。

此thử 中trung 當đương 知tri 。 若nhược 住trụ 三tam 摩ma 地địa 。 能năng 生sanh 起khởi 諸chư 慧tuệ 。 加gia 行hành 專chuyên 注chú 總tổng 彼bỉ 所sở 作tác 。 謂vị 由do 先tiên 起khởi 。 聞văn 所sở 成thành 慧tuệ 。 以dĩ 本bổn 宗tông 義nghĩa 而nhi 正chánh 攝nhiếp 持trì 。 然nhiên 後hậu 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 乃nãi 得đắc 生sanh 起khởi 。 於ư 是thị 思tư 慧tuệ 中trung 觀quán 察sát 如như 實thật 義nghĩa 。 彼bỉ 所sở 觀quán 察sát 。 決quyết 定định 真chân 實thật 。 無vô 別biệt 邪tà 妄vọng 不bất 實thật 顛điên 倒đảo 。 如như 是thị 觀quán 故cố 疑nghi 惑hoặc 止chỉ 息tức 。 正chánh 智trí 出xuất 生sanh 如như 理lý 正chánh 修tu 。 如như 佛Phật 樹thụ 諸chư 外ngoại 道đạo 。 說thuyết 無vô 我ngã 法pháp 。 是thị 中trung 應ưng 當đương 思tư 惟duy 觀quán 察sát 。 必tất 有hữu 正chánh 因nhân 得đắc 涅Niết 槃Bàn 果quả 。 異dị 此thử 皆giai 是thị 外ngoại 道đạo 常thường 因nhân 分phân 別biệt 。 非phi 為vi 寂tịch 靜tĩnh 。 是thị 故cố 雜tạp 阿a 含hàm 等đẳng 說thuyết 。 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 中trung 如như 理lý 伺tứ 察sát 已dĩ 。 應ưng 觀quán 諸chư 物vật 有hữu 實thật 自tự 相tương/tướng 。 而nhi 彼bỉ 自tự 相tương 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 即tức 無vô 有hữu 生sanh 。 如như 是thị 阿a 含hàm 中trung 所sở 說thuyết 決quyết 定định 相tương 應ứng 。

如như 聖thánh 法pháp 集tập 經kinh 說thuyết 。 無vô 生sanh 真chân 實thật 不bất 實thật 謂vị 別biệt 異dị 法pháp 。 如như 是thị 等đẳng 皆giai 隨tùy 順thuận 勝thắng 義nghĩa 諦đế 無vô 生sanh 。 此thử 說thuyết 真chân 實thật 。 又hựu 勝thắng 義nghĩa 無vô 生sanh 即tức 非phi 無vô 生sanh 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 所sở 行hành 。 皆giai 過quá 去khứ 性tánh 。 此thử 中trung 又hựu 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 生sanh 滅diệt 二nhị 法pháp 畢tất 竟cánh 皆giai 是thị 世thế 間gian 取thủ 著trước 。 是thị 故cố 佛Phật 大đại 悲bi 者giả 。 為vi 欲dục 警cảnh 悟ngộ 世thế 間gian 捨xả 諸chư 所sở 行hành 。 說thuyết 生sanh 滅diệt 等đẳng 畢tất 竟cánh 無vô 有hữu 。 少thiểu 法pháp 可khả 生sanh 。

又hựu 聖thánh 法pháp 集tập 經kinh 說thuyết 。 云vân 何hà 生sanh 云vân 何hà 滅diệt 。 答đáp 無vô 生sanh 名danh 生sanh 無vô 滅diệt 名danh 滅diệt 。 此thử 中trung 又hựu 言ngôn 。 阿a 字tự 門môn 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 離ly 生sanh 滅diệt 。 是thị 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 自tự 性tánh 門môn 。 自tự 性tánh 空không 所sở 成thành 。

聖thánh 二nhị 諦đế 經kinh 說thuyết 。 若nhược 無vô 生sanh 平bình 等đẳng 。 即tức 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 平bình 等đẳng 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 經kinh 說thuyết 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 色sắc 色sắc 自tự 性tánh 空không 。 乃nãi 至chí 識thức 識thức 自tự 性tánh 空không 。 自tự 相tương/tướng 空không 所sở 成thành 。 象tượng 腋dịch 經kinh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 可khả 得đắc 生sanh 。 於ư 無vô 生sanh 性tánh 中trung 。 愚ngu 者giả 執chấp 有hữu 其kỳ 生sanh 。

父phụ 子tử 合hợp 集tập 經kinh 說thuyết 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 悉tất 平bình 等đẳng 。 三tam 世thế 亦diệc 平bình 等đẳng 。 過quá 去khứ 一nhất 切thiết 。 法pháp 自tự 性tánh 離ly 。 乃nãi 至chí 現hiện 在tại 一nhất 切thiết 。 法pháp 亦diệc 自tự 性tánh 離ly 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 。 彼bỉ 阿a 含hàm 中trung 相tương 應ứng 堅kiên 固cố 之chi 義nghĩa 應ưng 當đương 伺tứ 察sát 。 異dị 此thử 有hữu 因nhân 即tức 不bất 能năng 成thành 。 此thử 中trung 如như 理lý 決quyết 定định 伺tứ 察sát 已dĩ 。 要yếu 略lược 說thuyết 者giả 。 謂vị 諸chư 生sanh 性tánh 或hoặc 說thuyết 有hữu 因nhân 或hoặc 說thuyết 無vô 因nhân 。 如như 實thật 當đương 知tri 。 非phi 彼bỉ 有hữu 因nhân 非phi 彼bỉ 無vô 因nhân 。 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。 若nhược 捨xả 因nhân 性tánh 。 此thử 差sai 別biệt 性tánh 或hoặc 有hữu 實thật 顯hiển 示thị 。 非phi 彼bỉ 無vô 因nhân 。 若nhược 法pháp 生sanh 時thời 乃nãi 一nhất 切thiết 性tánh 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 云vân 何hà 非phi 有hữu 。 彼bỉ 無vô 性tánh 時thời 或hoặc 無vô 差sai 別biệt 。 於ư 生sanh 時thời 中trung 亦diệc 非phi 有hữu 得đắc 。 非phi 彼bỉ 有hữu 因nhân 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 。 彼bỉ 非phi 無vô 因nhân 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 亦diệc 非phi 有hữu 因nhân 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 若nhược 計kế 有hữu 我ngã 。 即tức 是thị 外ngoại 道đạo 常thường 因nhân 起khởi 執chấp 。 彼bỉ 無vô 性tánh 得đắc 生sanh 。 能năng 起khởi 諸chư 行hành 。 而nhi 為vi 顯hiển 示thị 。 壞hoại 諸chư 因nhân 性tánh 何hà 能năng 生sanh 起khởi 諸chư 行hành 。 不bất 如như 理lý 捨xả 故cố 。 又hựu 非phi 外ngoại 道đạo 所sở 執chấp 我ngã 等đẳng 自tự 有hữu 力lực 能năng 。 於ư 他tha 別biệt 法pháp 得đắc 不bất 捨xả 性tánh 。 既ký 執chấp 常thường 性tánh 不bất 能năng 於ư 他tha 。 作tác 義nghĩa 利lợi 事sự 。 若nhược 無vô 義nghĩa 利lợi 背bối/bội 相tương 應ứng 法pháp 。 此thử 中trung 如như 是thị 當đương 知tri 。 所sở 執chấp 我ngã 等đẳng 一nhất 切thiết 力lực 能năng 。 畢tất 竟cánh 皆giai 空không 。 如như 石thạch 女nữ 兒nhi 。 彼bỉ 無vô 自tự 性tánh 。 於ư 所sở 作tác 事sự 中trung 。 不bất 能năng 成thành 就tựu 彼bỉ 等đẳng 。 設thiết 有hữu 所sở 作tác 。 無vô 實thật 力lực 能năng 。 若nhược 非phi 所sở 作tác 又hựu 非phi 和hòa 合hợp 。 又hựu 如như 一nhất 切thiết 。 事sự 隨tùy 有hữu 作tác 。 生sanh 已dĩ 後hậu 時thời 決quyết 定định 。 若nhược 有hữu 力lực 能năng 即tức 彼bỉ 力lực 能năng 。 自tự 性tánh 隨tùy 轉chuyển 乃nãi 如như 前tiền 說thuyết 。 所sở 起khởi 作tác 事sự 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 或hoặc 不bất 隨tùy 轉chuyển 。 亦diệc 如như 前tiền 說thuyết 。 彼bỉ 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 常thường 因nhân 性tánh 定định 不bất 和hòa 合hợp 。 是thị 故cố 諸chư 無vô 常thường 中trung 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 可khả 得đắc 。

此thử 中trung 意ý 者giả 。 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 不bất 實thật 共cộng 相tương 者giả 。 所sở 謂vị 虛hư 空không 。 滅diệt 涅Niết 槃Bàn 無vô 作tác 者giả 。 無vô 性tánh 無vô 取thủ 者giả 共cộng 相tương 。 是thị 故cố 無vô 常thường 等đẳng 。 生sanh 此thử 不bất 和hòa 合hợp 而nhi 亦diệc 非phi 無vô 常thường 。 如như 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 二nhị 事sự 性tánh 中trung 。 亦diệc 非phi 有hữu 生sanh 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 彼bỉ 無vô 和hòa 合hợp 因nhân 性tánh 隨tùy 轉chuyển 。 若nhược 同đồng 時thời 生sanh 有hữu 所sở 相tương 應ứng 。 亦diệc 非phi 同đồng 時thời 因nhân 所sở 作tác 自tự 性tánh 事sự 得đắc 決quyết 定định 。 彼bỉ 同đồng 時thời 觀quán 亦diệc 無vô 所sở 成thành 性tánh 。 或hoặc 異dị 時thời 觀quán 亦diệc 非phi 異dị 時thời 。 若nhược 於ư 時thời 中trung 緣duyên 中trung 觀quán 者giả 。 彼bỉ 亦diệc 不bất 生sanh 不bất 實thật 。 過quá 去khứ 若nhược 生sanh 有hữu 所sở 和hòa 合hợp 。 而nhi 亦diệc 非phi 緣duyên 亦diệc 非phi 有hữu 生sanh 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 我ngã 而nhi 亦diệc 無vô 緣duyên 。 又hựu 非phi 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 一nhất 切thiết 剎sát 那na 隨tùy 入nhập 。 劫kiếp 與dữ 剎sát 那na 。 分phần/phân 量lượng 而nhi 不bất 和hòa 合hợp 。 如như 諸chư 微vi 塵trần 合hợp 集tập 摶đoàn 聚tụ 。 是thị 中trung 亦diệc 無vô 極cực 微vi 量lượng 我ngã 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 如như 是thị 一nhất 聚tụ 一nhất 分phần/phân 中trung 。 彼bỉ 剎sát 那na 蘊uẩn 聚tụ 性tánh 不bất 和hòa 合hợp 。 自tự 不bất 得đắc 生sanh 亦diệc 無vô 因nhân 分phần/phân 。 若nhược 於ư 是thị 中trung 。 取thủ 彼bỉ 分phần/phân 性tánh 。 即tức 自tự 我ngã 所sở 作tác 相tương 違vi 亦diệc 無vô 二nhị 種chủng 。 若nhược 有hữu 二nhị 分phần 性tánh 即tức 二nhị 種chủng 過quá 失thất 隨tùy 著trước 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 世thế 俗tục 所sở 生sanh 有hữu 所sở 得đắc 性tánh 。 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 中trung 而nhi 實thật 無vô 生sanh 。 此thử 說thuyết 不bất 與dữ 阿a 含hàm 等đẳng 相tương 違vi 。

如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 諸chư 有hữu 生sanh 性tánh 皆giai 謂vị 世thế 俗tục 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 生sanh 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 自tự 性tánh 中trung 若nhược 起khởi 疑nghi 惑hoặc 。 彼bỉ 即tức 實thật 起khởi 。 世thế 俗tục 之chi 意ý 。 所sở 說thuyết 如như 理lý 。 是thị 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 真chân 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 世thế 稻đạo 稈# 等đẳng 。 自tự 性tánh 他tha 性tánh 於ư 二nhị 種chủng 中trung 說thuyết 無vô 因nhân 生sanh 。 是thị 義nghĩa 當đương 止chỉ 。 此thử 中trung 宜nghi 應ưng 如như 理lý 伺tứ 察sát 。 若nhược 色sắc 無vô 色sắc 。 彼bỉ 之chi 二nhị 性tánh 如như 瓶bình 器khí 等đẳng 。 彼bỉ 極cực 微vi 量lượng 不bất 壞hoại 色sắc 性tánh 。 於ư 前tiền 分phần/phân 位vị 而nhi 非phi 一nhất 性tánh 。 前tiền 分phần/phân 位vị 中trung 若nhược 有hữu 所sở 壞hoại 彼bỉ 即tức 不bất 成thành 。 又hựu 非phi 極cực 微vi 聚tụ 。 中trung 有hữu 一nhất 性tánh 多đa 性tánh 。 彼bỉ 一nhất 多đa 性tánh 離ly 云vân 何hà 有hữu 自tự 性tánh 。 若nhược 無vô 自tự 性tánh 此thử 即tức 勝thắng 義nghĩa 。 如như 夢mộng 中trung 所sở 得đắc 色sắc 相tướng 色sắc 性tánh 。 其kỳ 義nghĩa 應ưng 知tri 此thử 即tức 佛Phật 所sở 說thuyết 。

如như 楞lăng 伽già 經kinh 說thuyết 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 譬thí 一nhất 大đại 象tượng 破phá 如như 微vi 塵trần 。 於ư 是thị 微vi 塵trần 相tương/tướng 中trung 。 如như 理lý 伺tứ 察sát 彼bỉ 之chi 色sắc 性tánh 實thật 無vô 自tự 性tánh 。 又hựu 如như 色sắc 蘊uẩn 中trung 青thanh 等đẳng 諸chư 色sắc 。 彼bỉ 有hữu 對đối 礙ngại 而nhi 無vô 自tự 性tánh 。 如như 是thị 畢tất 竟cánh 識thức 外ngoại 非phi 色sắc 。 是thị 義nghĩa 應ưng 知tri 。

如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 外ngoại 無vô 諸chư 色sắc 自tự 心tâm 所sở 現hiện 。 彼bỉ 外ngoại 青thanh 等đẳng 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 實thật 無vô 對đối 礙ngại 。 而nhi 取thủ 捨xả 相tương/tướng 亦diệc 無vô 對đối 礙ngại 。 非phi 一nhất 性tánh 相tướng 應ưng 。 亦diệc 非phi 多đa 性tánh 相tướng 應ưng 。 一nhất 多đa 相tương 違vi 云vân 何hà 非phi 一nhất 性tánh 。 以dĩ 一nhất 聚tụ 色sắc 性tánh 故cố 。 非phi 一nhất 生sanh 非phi 多đa 性tánh 者giả 。 其kỳ 義nghĩa 應ưng 知tri 。 此thử 中trung 伺tứ 察sát 。 諸chư 有hữu 色sắc 相tướng 。 自tự 體thể 不bất 實thật 故cố 無vô 對đối 礙ngại 。 彼bỉ 識thức 亦diệc 不bất 實thật 。 何hà 以dĩ 故cố 識thức 自tự 相tương 離ly 。 非phi 說thuyết 彼bỉ 色sắc 離ly 識thức 而nhi 有hữu 。 又hựu 復phục 識thức 之chi 自tự 相tương/tướng 種chủng 種chủng 不bất 實thật 。 由do 如như 是thị 故cố 。 說thuyết 識thức 不bất 實thật 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 識thức 如như 幻huyễn 士sĩ 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 若nhược 一nhất 性tánh 若nhược 多đa 性tánh 是thị 性tánh 皆giai 空không 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 實thật 此thử 義nghĩa 決quyết 定định 。

又hựu 如như 楞lăng 伽già 經kinh 說thuyết 。 譬thí 如như 鏡kính 中trung 所sở 見kiến 之chi 像tượng 。 非phi 一nhất 性tánh 非phi 異dị 性tánh 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 是thị 性tánh 非phi 有hữu 。 何hà 以dĩ 故cố 一nhất 異dị 性tánh 離ly 故cố 。 一nhất 異dị 性tánh 不bất 著trước 故cố 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 智trí 者giả 觀quán 自tự 性tánh 。 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 此thử 中trung 不bất 可khả 顯hiển 說thuyết 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 如như 是thị 等đẳng 諸chư 有hữu 所sở 說thuyết 。 如như 理lý 伺tứ 察sát 。 是thị 為vi 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 決quyết 定định 如như 實thật 。 是thị 義nghĩa 成thành 就tựu 由do 此thử 修tu 所sở 成thành 慧tuệ 。 當đương 得đắc 生sanh 起khởi 。 若nhược 無vô 聞văn 等đẳng 修tu 慧tuệ 不bất 成thành 。

如như 寶bảo 雲vân 經kinh 說thuyết 。 諸chư 正chánh 行hạnh 者giả 有hữu 智trí 光quang 明minh 。 出xuất 生sanh 中trung 間gian 彼bỉ 正chánh 不bất 壞hoại 。 由do 智trí 出xuất 生sanh 諸chư 所sở 修tu 作tác 出xuất 生sanh 成thành 就tựu 。 譬thí 如như 地địa 中trung 不bất 淨tịnh 遍biến 滿mãn 。 諸chư 有hữu 所sở 生sanh 云vân 何hà 能năng 生sanh 。 諸chư 修tu 亦diệc 然nhiên 。 明minh 了liễu 智trí 果quả 真chân 實thật 性tánh 中trung 如như 理lý 出xuất 理lý 。

如như 三tam 摩ma 地địa 王vương 經kinh 說thuyết 。 若nhược 有hữu 人nhân 起khởi 多đa 種chủng 尋tầm 求cầu 。 而nhi 所sở 起khởi 心tâm 有hữu 著trước 有hữu 依y 止chỉ 。 是thị 故cố 若nhược 欲dục 證chứng 彼bỉ 真chân 實thật 修tu 慧tuệ 者giả 。 應ưng 當đương 最tối 初sơ 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 相tương 應ứng 勝thắng 法Pháp 。 令linh 心tâm 安an 住trụ 。 猶do 如như 止chỉ 水thủy 。 若nhược 心tâm 有hữu 動động 非phi 奢xa 摩ma 他tha 。 不bất 能năng 攝nhiếp 持trì 而nhi 住trụ 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 住trụ 等Đẳng 引Dẫn 心tâm 。 能năng 如như 實thật 知tri 。 若nhược 散tán 心tâm 位vị 非phi 此thử 相tương 應ứng 。 是thị 故cố 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 時thời 。 諸chư 所sở 得đắc 諸chư 所sở 欲dục 。 當đương 住trụ 平bình 等đẳng 捨xả 。 體thể 中trung 苦khổ 等đẳng 而nhi 悉tất 除trừ 遣khiển 。 安an 住trụ 淨tịnh 戒giới 。 發phát 起khởi 精tinh 進tấn 。 速tốc 得đắc 成thành 就tựu 。 此thử 中trung 如như 是thị 。

如như 和hòa 合hợp 解giải 脫thoát 經kinh 說thuyết 。 先tiên 修tu 施thí 等đẳng 勝thắng 上thượng 之chi 行hành 。 次thứ 復phục 修tu 持trì 淨tịnh 戒giới 。 然nhiên 後hậu 住trụ 於ư 奢Xa 摩Ma 他Tha 行hành 。 若nhược 欲dục 住trụ 是thị 奢Xa 摩Ma 他Tha 者giả 。 隨tùy 諸chư 分phần 位vị 。 於ư 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 等đẳng 先tiên 當đương 歸quy 命mạng 懺sám 悔hối 隨tùy 喜hỷ 。 次thứ 應ưng 起khởi 大đại 悲bi 。 心tâm 普phổ 盡tận 世thế 間gian 生sanh 救cứu 度độ 想tưởng 。 於ư 安an 隱ẩn 座tòa 中trung 。 加gia 趺phu 而nhi 坐tọa 。 直trực 身thân 端đoan 住trụ 現hiện 前tiền 正chánh 念niệm 。 引dẫn 發phát 三tam 摩ma 地địa 。 現hiện 前tiền 相tương 應ứng 。 從tùng 初sơ 專chuyên 注chú 如như 應ưng 觀quán 察sát 。 乃nãi 至chí 多đa 種chủng 所sở 緣duyên 等đẳng 事sự 。 普phổ 盡tận 收thu 攝nhiếp 繫hệ 心tâm 靜tĩnh 住trụ 。

復phục 次thứ 總tổng 略lược 。 色sắc 無vô 色sắc 二nhị 種chủng 中trung 。 應ưng 當đương 捨xả 離ly 。 散tán 亂loạn 過quá 失thất 。 總tổng 彼bỉ 相tương 應ứng 所sở 緣duyên 起khởi 勝thắng 作tác 意ý 。 乃nãi 至chí 蘊uẩn 處xứ 界giới 一nhất 切thiết 事sự 等đẳng 。 悉tất 不bất 分phân 別biệt 即tức 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 所sở 有hữu 廣quảng 說thuyết 諸chư 。 所sở 緣duyên 行hành 相tướng 。 如như 和hòa 合hợp 解giải 脫thoát 經kinh 第đệ 十thập 八bát 相tương 應ứng 分phần/phân 。

所sở 有hữu 世Thế 尊Tôn 攝nhiếp 有hữu 情tình 事sự 。 色sắc 等đẳng 分phân 別biệt 及cập 一nhất 切thiết 事sự 分phân 別biệt 。 略lược 中trung 廣quảng 行hành 相tương/tướng 。 如như 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 等đẳng 說thuyết 。

此thử 中trung 意ý 者giả 於ư 彼bỉ 等đẳng 事sự 。 觀quán 已dĩ 離ly 過quá 而nhi 悉tất 收thu 攝nhiếp 。 令linh 心tâm 相tương 續tục 勝thắng 進tiến 增tăng 修tu 。 若nhược 或hoặc 心tâm 生sanh 貪tham 等đẳng 。

爾nhĩ 時thời 應ưng 作tác 不bất 淨tịnh 等đẳng 觀quán 。 得đắc 止chỉ 息tức 已dĩ 。 又hựu 復phục 過quá 前tiền 起khởi 勝thắng 進tiến 心tâm 。 此thử 不bất 淨tịnh 等đẳng 觀quán 思tư 有hữu 行hành 相tương/tướng 。 恐khủng 繁phồn 且thả 止chỉ 。 若nhược 或hoặc 彼bỉ 心tâm 不bất 能năng 勝thắng 進tiến 。 起khởi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 亦diệc 是thị 散tán 亂loạn 過quá 失thất 。

爾nhĩ 時thời 應ưng 觀quán 三tam 摩ma 地địa 所sở 有hữu 功công 德đức 。 起khởi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 即tức 能năng 止chỉ 息tức 非phi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 時thời 昏hôn 沈trầm 睡thụy 眠miên 生sanh 起khởi 。 應ưng 觀quán 佛Phật 等đẳng 功công 德đức 勝thắng 喜hỷ 悅duyệt 事sự 。 彼bỉ 能năng 止chỉ 息tức 。

復phục 次thứ 如như 是thị 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 。 如như 應ưng 堅kiên 固cố 攝nhiếp 持trì 不bất 散tán 。 即tức 得đắc 相tương 應ứng 。 又hựu 復phục 若nhược 時thời 前tiền 心tâm 愛ái 樂nhạo 喜hỷ 悅duyệt 。 隨tùy 生sanh 後hậu 心tâm 高cao 舉cử 。

爾nhĩ 時thời 應ưng 作tác 無vô 常thường 等đẳng 觀quán 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 應ưng 使sử 心tâm 無vô 動động 作tác 。 專chuyên 注chú 靜tĩnh 住trụ 離ly 高cao 下hạ 法pháp 。 平bình 等đẳng 所sở 行hành 。 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 彼bỉ 發phát 悟ngộ 散tán 亂loạn 等đẳng 因nhân 而nhi 悉tất 棄khí 捨xả 。 若nhược 有hữu 真chân 實thật 發phát 悟ngộ 所sở 作tác 彼bỉ 心tâm 散tán 亂loạn 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 若nhược 無vô 動động 作tác 。 如như 是thị 乃nãi 得đắc 。 所sở 欲dục 所sở 行hành 勝thắng 定định 相tương 應ứng 。

爾nhĩ 時thời 當đương 知tri 奢xa 摩ma 他tha 成thành 。 如như 是thị 等đẳng 當đương 知tri 一nhất 切thiết 。 奢xa 摩ma 他tha 共cộng 相tương 。 謂vị 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 中trung 自tự 性tánh 。 彼bỉ 奢Xa 摩Ma 他Tha 所sở 緣duyên 。 決quyết 定định 如như 是thị 。 此thử 等đẳng 奢xa 摩ma 他tha 法pháp 。 佛Phật 於ư 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 等đẳng 經kinh 。

復phục 次thứ 當đương 知tri 。 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 有hữu 九cửu 種chủng 法pháp 。 一nhất 除trừ 。 二nhị 正chánh 除trừ 。 三tam 分phần/phân 位vị 除trừ 。 四tứ 近cận 除trừ 。 五ngũ 調điều 伏phục 。 六lục 止chỉ 。 七thất 近cận 止chỉ 。 八bát 一nhất 向hướng 所sở 作tác 。 九cửu 知tri 止chỉ 。 此thử 等đẳng 九cửu 種chủng 。 行hành 相tướng 云vân 何hà 。 謂vị 遍biến 此thử 九cửu 法pháp 是thị 即tức 名danh 除trừ 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 繫hệ 心tâm 是thị 為vi 遍biến 除trừ 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 相tương 續tục 而nhi 轉chuyển 。 是thị 分phần/phân 位vị 除trừ 。 散tán 亂loạn 現hiện 前tiền 而nhi 悉tất 摧tồi 伏phục 是thị 為vi 近cận 除trừ 。 散tán 亂loạn 離ly 已dĩ 。 又hựu 復phục 勝thắng 前tiền 。 遍biến 除trừ 所sở 緣duyên 是thị 為vi 調điều 伏phục 。 若nhược 愛ái 起khởi 時thời 伏phục 故cố 名danh 止chỉ 。 若nhược 散tán 亂loạn 過quá 失thất 現hiện 前tiền 不bất 起khởi 。 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 而nhi 能năng 止chỉ 故cố 是thị 為vi 近cận 止chỉ 。 若nhược 昏hôn 沈trầm 睡thụy 眠miên 等đẳng 起khởi 時thời 。 速tốc 當đương 遣khiển 離ly 是thị 為vi 一nhất 向hướng 所sở 作tác 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 得đắc 無vô 動động 作tác 已dĩ 。 然nhiên 後hậu 專chuyên 注chú 得đắc 相tương 應ứng 止chỉ 。 得đắc 彼bỉ 止chỉ 已dĩ 心tâm 住trụ 於ư 捨xả 。 是thị 為vi 知tri 止chỉ 。 如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 如như 聖thánh 慈Từ 氏Thị 菩Bồ 薩Tát 所sở 說thuyết 。

又hựu 復phục 當đương 知tri 。 諸chư 修tu 一nhất 切thiết 三tam 摩ma 地địa 時thời 。 有hữu 六lục 種chủng 過quá 失thất 。 一nhất 懈giải 怠đãi 。 二nhị 所sở 緣duyên 忘vong 失thất 。 三tam 沈trầm 下hạ 。 四tứ 高cao 舉cử 。 五ngũ 無vô 發phát 悟ngộ 。 六lục 發phát 悟ngộ 。 此thử 六lục 過quá 失thất 生sanh 時thời 。 當đương 起khởi 八bát 種chủng 斷đoạn 行hành 對đối 治trị 。 何hà 等đẳng 為vi 八bát 。

一nhất 信tín 。 二nhị 欲dục 。 三tam 勤cần 。 四tứ 輕khinh 安an 。 五ngũ 念niệm 。 六lục 正chánh 知tri 。 七thất 思tư 。 八bát 捨xả 。 此thử 等đẳng 對đối 治trị 。 行hành 相tướng 云vân 何hà 。 謂vị 信tín 等đẳng 四tứ 法pháp 對đối 治trị 懈giải 怠đãi 。 此thử 中trung 意ý 者giả 。 以dĩ 三tam 摩ma 地địa 功công 德đức 中trung 。 要yếu 具cụ 增tăng 上thượng 正chánh 信tín 順thuận 相tương/tướng 。 彼bỉ 相tương 應ứng 者giả 起khởi 勝thắng 希hy 望vọng 。 於ư 希hy 望vọng 時thời 。 發phát 精tinh 進tấn 行hành 。 所sở 起khởi 精tinh 進tấn 。 身thân 心tâm 勇dũng 悍hãn 後hậu 得đắc 輕khinh 安an 。 是thị 故cố 對đối 治trị 。 念niệm 對đối 治trị 所sở 緣duyên 忘vong 失thất 。 是thị 義nghĩa 應ưng 知tri 。 正chánh 知tri 對đối 治trị 沈trầm 下hạ 高cao 舉cử 。 謂vị 以dĩ 正chánh 知tri 起khởi 正chánh 觀quán 察sát 。 能năng 令linh 高cao 下hạ 二nhị 法pháp 止chỉ 息tức 。 是thị 故cố 對đối 治trị 。 思tư 對đối 治trị 無vô 發phát 悟ngộ 。 是thị 義nghĩa 應ưng 知tri 。 捨xả 對đối 治trị 發phát 悟ngộ 。 由do 前tiền 高cao 下hạ 得đắc 止chỉ 息tức 已dĩ 。 心tâm 住trụ 正chánh 直trực 即tức 無vô 發phát 悟ngộ 。 是thị 故cố 對đối 治trị 。 如như 是thị 八bát 斷đoạn 行hành 。 對đối 治trị 六lục 種chủng 過quá 失thất 已dĩ 。 所sở 有hữu 最tối 上thượng 三tam 摩ma 地địa 事sự 業nghiệp 即tức 得đắc 成thành 就tựu 。 神thần 足túc 功công 德đức 。 由do 此thử 而nhi 生sanh 。

如như 諸chư 經kinh 說thuyết 。 若nhược 具cụ 八bát 斷đoạn 行hành 。 即tức 能năng 發phát 起khởi 四tứ 種chủng 神thần 足túc 。 所sở 有hữu 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 勝thắng 上thượng 事sự 業nghiệp 得đắc 正chánh 相tương 應ứng 。 乃nãi 能năng 證chứng 入nhập 禪thiền 定định 解giải 脫thoát 法Pháp 門môn 。 圓viên 滿mãn 一nhất 切thiết 。 最tối 勝thắng 功công 德đức 。

廣Quảng 釋Thích 菩Bồ 提Đề 心Tâm 論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị