法Pháp 華Hoa 玄Huyền 論Luận 卷quyển 第đệ 八bát

胡hồ 吉cát 藏tạng 撰soạn

論luận 曰viết 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 具cụ 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 輪luân 二nhị 轉chuyển 三tam 方phương 四tứ 降giáng/hàng 敵địch 。 輪luân 者giả 大Đại 乘Thừa 以dĩ 無vô 生sanh 滅diệt 觀quán 為vi 體thể 。 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 生sanh 滅diệt 觀quán 為vi 體thể 。 大Đại 乘Thừa 無vô 生sanh 觀quán 為vi 輪luân 。 略lược 具cụ 十thập 義nghĩa 。 一nhất 唯duy 聖thánh 王vương 有hữu 餘dư 人nhân 則tắc 無vô 。 唯duy 無vô 所sở 得đắc 聖thánh 王vương 有hữu 此thử 無vô 生sanh 滅diệt 觀quán 。 有hữu 所sở 得đắc 人nhân 則tắc 無vô 。 二nhị 自tự 然nhiên 成thành 就tựu 。 不bất 由do 工công 匠tượng 。 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 了liễu 諸chư 法pháp 本bổn 。 自tự 不bất 生sanh 今kim 亦diệc 無vô 滅diệt 。 得đắc 無vô 生sanh 觀quán 非phi 破phá 生sanh 滅diệt 故cố 有hữu 無vô 生sanh 也dã 。 方phương 便tiện 品phẩm 云vân 。 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 三tam 輻bức 輞võng 具cụ 足túc 。 無vô 生sanh 觀quán 圓viên 則tắc 眾chúng 行hành 皆giai 備bị 。 四tứ 自tự 在tại 王vương 前tiền 導đạo 。 以dĩ 無vô 生sanh 觀quán 常thường 居cư 眾chúng 行hành 之chi 首thủ 。 五ngũ 餘dư 人nhân 不bất 能năng 壞hoại 。 天thiên 魔ma 外ngoại 道đạo 不bất 能năng 壞hoại 。 六lục 能năng 摧tồi 怨oán 敵địch 。 得đắc 無vô 生sanh 觀quán 能năng 破phá 一nhất 切thiết 。 生sanh 心tâm 動động 念niệm 。 七thất 停đình 空không 不bất 墮đọa 。 得đắc 無vô 生sanh 觀quán 常thường 在tại 實thật 相tướng 虛hư 空không 。 不bất 復phục 退thoái 轉chuyển 。 八bát 圓viên 而nhi 無vô 際tế 。 得đắc 無vô 生sanh 觀quán 離ly 。 斷đoạn 常thường 諸chư 邊biên 。 九cửu 上thượng 下hạ 迴hồi 轉chuyển 。 得đắc 無vô 生sanh 觀quán 能năng 於ư 生sanh 無vô 生sanh 。 不bất 相tương 妨phương 礙ngại 。 如như 法Pháp 身thân 無vô 生sanh 無vô 處xứ 不bất 生sanh 。 以dĩ 無vô 生sanh 故cố 。 諸chư 趣thú 門môn 閉bế 。 即tức 是thị 上thượng 迴hồi 無vô 處xứ 不bất 生sanh 。 而nhi 生sanh 五ngũ 道đạo 。 謂vị 下hạ 轉chuyển 也dã 。 十thập 速tốc 疾tật 得đắc 無vô 生sanh 觀quán 。 心tâm 無vô 所sở 礙ngại 。 一nhất 念niệm 遍biến 知tri 。 所sở 言ngôn 輪luân 者giả 轉chuyển 輪luân 為vi 義nghĩa 。 前tiền 佛Phật 得đắc 如như 實thật 悟ngộ 授thọ 於ư 後hậu 佛Phật 。 眾chúng 生sanh 不bất 盡tận 輪luân 無vô 息tức 時thời 。 故cố 云vân 輪luân 轉chuyển 也dã 。 又hựu 輪luân 者giả 謂vị 具cụ 足túc 義nghĩa 。 此thử 無vô 生sanh 觀quán 無vô 德đức 不bất 含hàm 。 如như 波Ba 若Nhã 說thuyết 一nhất 念niệm 具cụ 萬vạn 行hạnh 。 又hựu 輪luân 者giả 圓viên 正chánh 義nghĩa 。 無vô 生sanh 實thật 觀quán 圓viên 正chánh 不bất 偏thiên 也dã 。

問vấn 。 何hà 故cố 名danh 法Pháp 輪luân 復phục 名danh 梵Phạm 輪luân 耶da 。

答đáp 。 可khả 軌quỹ 名danh 法pháp 清thanh 淨tịnh 名danh 梵Phạm 。 十thập 住trụ 論luận 云vân 此thử 輪luân 能năng 除trừ 眾chúng 生sanh 。 三tam 毒độc 使sử 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 故cố 云vân 梵Phạm 輪luân 。 婆bà 娑sa 云vân 梵Phạm 音âm 說thuyết 故cố 名danh 為vi 梵Phạm 輪luân 。

釋thích 論luận 文văn 已dĩ 具cụ 足túc 。 次thứ 論luận 位vị 但đãn 一nhất 無vô 生sanh 中trung 道đạo 正chánh 觀quán 。 約ước 明minh 昧muội 不bất 同đồng 開khai 為vi 四tứ 位vị 。 初Sơ 地Địa 至chí 三tam 地địa 名danh 信tín 無vô 生sanh 。 四tứ 地địa 至chí 六lục 地địa 名danh 順thuận 無vô 生sanh 。 七thất 地địa 至chí 九cửu 地địa 謂vị 真chân 無vô 生sanh 。 十Thập 地Địa 至chí 佛Phật 地địa 謂vị 。 寂tịch 滅diệt 無vô 生sanh 。 即tức 喻dụ 四tứ 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 也dã 。 又hựu 地địa 前tiền 亦diệc 具cụ 四tứ 位vị 。 外ngoại 凡phàm 十thập 信tín 信tín 無vô 生sanh 。 次thứ 十thập 住trụ 謂vị 解giải 無vô 生sanh 。 十thập 行hành 因nhân 無vô 生sanh 起khởi 行hành 。 十thập 迴hồi 向hướng 明minh 解giải 行hành 具cụ 足túc 順thuận 無vô 生sanh 流lưu 。 後hậu 四tứ 名danh 似tự 輪luân 。 前tiền 四tứ 名danh 真chân 輪luân 。 似tự 中trung 內nội 外ngoại 凡phàm 。 真chân 中trung 竝tịnh 不bất 竝tịnh 如như 一Nhất 乘Thừa 中trung 釋thích 。

問vấn 。 何hà 故cố 地địa 前tiền 至chí 佛Phật 皆giai 無vô 生sanh 觀quán 。

答đáp 。 般Bát 若Nhã 云vân 菩Bồ 薩Tát 初sơ 發phát 。 心tâm 皆giai 學học 無vô 所sở 得đắc 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 能năng 從tùng 一nhất 位vị 至chí 一nhất 位vị 耳nhĩ 。 有hữu 所sở 得đắc 是thị 魔ma 眷quyến 屬thuộc 。 無vô 道đạo 無vô 果quả 。 是thị 故cố 皆giai 學học 無vô 生sanh 。

問vấn 。 云vân 何hà 名danh 無vô 生sanh 觀quán 。

答đáp 。 於ư 一nhất 切thiết 生sanh 。 死tử 涅Niết 槃Bàn 緣duyên 之chi 與dữ 觀quán 不bất 生sanh  心tâm 動động 念niệm 。 故cố 名danh 無vô 生sanh 。 是thị 故cố 經Kinh 云vân 。 動động 心tâm 是thị 魔ma 網võng 。 不bất 動động 為vi 法pháp 印ấn 也dã 。

次thứ 釋thích 轉chuyển 義nghĩa 。 既ký 以dĩ 無vô 生sanh 為vi 輪luân 即tức 以dĩ 無vô 轉chuyển 為vi 轉chuyển 也dã 。 淨tịnh 名danh 云vân 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 於ư 大Đại 千Thiên 。 其kỳ 輪luân 本bổn 來lai 常thường 清thanh 淨tịnh 。 像tượng 法pháp 決quyết 疑nghi 經Kinh 云vân 。 鹿lộc 薗viên 不bất 說thuyết 鵠hộc 樹thụ 無vô 言ngôn 。 善thiện 吉cát 云vân 我ngã 無vô 所sở 論luận 乃nãi 至chí 不bất 說thuyết 一nhất 字tự 。 大đại 經Kinh 云vân 若nhược 知tri 如Như 來Lai 常thường 不bất 說thuyết 法Pháp 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 具cụ 足túc 多đa 聞văn 。 此thử 皆giai 無vô 轉chuyển 而nhi 轉chuyển 。 故cố 言ngôn 無vô 所sở 言ngôn 。 但đãn 轉chuyển 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 他tha 轉chuyển 二nhị 者giả 自tự 轉chuyển 。 此thử 二nhị 種chủng 開khai 三tam 種chủng 成thành 佛Phật 。 一nhất 者giả 法Pháp 身thân 成thành 佛Phật 。 謂vị 坐tọa 無vô 生sanh 觀quán 道Đạo 場Tràng 將tương 滿mãn 不bất 二nhị 念niệm 。 若nhược 假giả 諸chư 佛Phật 為vi 作tác 因nhân 緣duyên 故cố 。 無vô 生sanh 觀quán 輪luân 於ư 心tâm 中trung 轉chuyển 名danh 為vi 他tha 轉chuyển 。 二nhị 者giả 應ưng 身thân 成thành 佛Phật 。 謂vị 十Thập 地Địa 行hành 滿mãn 坐tọa 於ư 道Đạo 場Tràng 。 無vô 師sư 自tự 悟ngộ 。 名danh 為vi 自tự 轉chuyển 也dã 。 此thử 二nhị 皆giai 是thị 大Đại 乘Thừa 。 三tam 藏tạng 所sở 無vô 。 次thứ 明minh 三tam 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 行hành 滿mãn 三tam 十thập 四tứ 心tâm 成thành 佛Phật 。 亦diệc 無vô 師sư 自tự 悟ngộ 。 得đắc 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 此thử 三tam 藏tạng 成thành 佛Phật 。 成thành 佛Phật 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 此thử 三tam 。 若nhược 以dĩ 本bổn 迹tích 而nhi 言ngôn 初sơ 一nhất 為vi 本bổn 。 後hậu 二nhị 為vi 迹tích 。 大đại 小tiểu 為vi 論luận 初sơ 二nhị 大Đại 乘Thừa 後hậu 一nhất 三tam 藏tạng 。 權quyền 實thật 而nhi 言ngôn 三tam 藏tạng 辨biện 權quyền 大Đại 乘Thừa 有hữu 權quyền 有hữu 實thật 。 法Pháp 身thân 為vi 實thật 成thành 迹tích 身thân 為vi 權quyền 成thành 也dã 。

次thứ 就tựu 應ưng 身thân 成thành 佛Phật 復phục 有hữu 自tự 他tha 。 婆bà 娑sa 云vân 佛Phật 在tại 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 轉chuyển 自tự 身thân 法Pháp 輪luân 。 謂vị 自tự 得đắc 無vô 漏lậu 慧tuệ 行hành 四Tứ 諦Đế 境cảnh 。 於ư 鹿lộc 薗viên 為vi 他tha 身thân 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 謂vị 陳trần 如như 等đẳng 有hữu 應ưng 發phát 之chi 慧tuệ 須tu 佛Phật 言ngôn 教giáo 為vi 其kỳ 扣khấu 發phát 名danh 為vi 他tha 轉chuyển 。 但đãn 自tự 轉chuyển 之chi 義nghĩa 就tựu 初sơ 成thành 道Đạo 。 此thử 義nghĩa 則tắc 短đoản 。 從tùng 爾nhĩ 已dĩ 後hậu 皆giai 屬thuộc 他tha 轉chuyển 。 故cố 他tha 轉chuyển 時thời 長trường/trưởng 。 小Tiểu 乘Thừa 既ký 爾nhĩ 大Đại 乘Thừa 亦diệc 同đồng 也dã 。

次thứ 明minh 方phương 義nghĩa 。 轉chuyển 必tất 有hữu 方phương 所sở 即tức 是thị 轉chuyển 境cảnh 義nghĩa 。 若nhược 爾nhĩ 小Tiểu 乘Thừa 生sanh 滅diệt 觀quán 照chiếu 四Tứ 諦Đế 境cảnh 。 故cố 輪luân 於ư 四tứ 方phương 轉chuyển 。 大Đại 乘Thừa 明minh 無vô 生sanh 滅diệt 觀quán 於ư 一nhất 實thật 諦đế 方phương 轉chuyển 也dã 。

問vấn 。 云vân 何hà 爾nhĩ 耶da 。

答đáp 。 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 苦khổ 集tập 為vi 相tương 生sanh 。 滅diệt 道đạo 為vi 還hoàn 滅diệt 。 境cảnh 即tức 生sanh 滅diệt 觀quán 亦diệc 復phục 然nhiên 。 故cố 生sanh 滅diệt 境cảnh 發phát 生sanh 滅diệt 觀quán 。 生sanh 滅diệt 觀quán 照chiếu 生sanh 滅diệt 境cảnh 。 所sở 以dĩ 言ngôn 生sanh 滅diệt 之chi 輪luân 四tứ 方phương 轉chuyển 也dã 。 大Đại 乘Thừa 則tắc 明minh 不bất 苦khổ 不bất 集tập 故cố 不bất 生sanh 。 不bất 道đạo 不bất 滅diệt 故cố 無vô 滅diệt 。 故cố 名danh 一nhất 諦đế 。 以dĩ 無vô 生sanh 滅diệt 。 一nhất 諦đế 發phát 不bất 生sanh 滅diệt 一nhất 觀quán 。 無vô 生sanh 滅diệt 一nhất 觀quán 照chiếu 無vô 生sanh 滅diệt 一nhất 境cảnh 。 故cố 云vân 無vô 生sanh 滅diệt 輪luân 於ư 一nhất 諦đế 方phương 轉chuyển 也dã 。 然nhiên 轉chuyển 輪luân 既ký 是thị 無vô 轉chuyển 而nhi 轉chuyển 。 境cảnh 生sanh 亦diệc 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 。 無vô 轉chuyển 而nhi 轉chuyển 雖tuy 轉chuyển 不bất 照chiếu 。 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 雖tuy 生sanh 不bất 發phát 也dã 。 次thứ 明minh 小Tiểu 乘Thừa 之chi 輪luân 於ư 四tứ 方phương 轉chuyển 。 大Đại 乘Thừa 亦diệc 爾nhĩ 。 但đãn 小Tiểu 乘Thừa 於ư 有hữu 量lượng 四tứ 方phương 轉chuyển 。 大Đại 乘Thừa 於ư 無vô 量lượng 四tứ 方phương 轉chuyển 。

問vấn 。 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 量lượng 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 。 大Đại 乘Thừa 無vô 量lượng 亦diệc 有hữu 生sanh 滅diệt 。 量lượng 無vô 量lượng 乃nãi 異dị 。 生sanh 滅diệt 觀quán 應ưng 同đồng 耶da 。

答đáp 。 亦diệc 不bất 同đồng 也dã 。 大Đại 乘Thừa 明minh 苦khổ 者giả 如như 大đại 經Kinh 云vân 。 解giải 苦khổ 無vô 苦khổ 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 又hựu 云vân 五ngũ 陰ấm 洞đỗng 達đạt 空không 無vô 所sở 起khởi 。 是thị 苦khổ 義nghĩa 法pháp 本bổn 不bất 生sanh 。 今kim 則tắc 無vô 滅diệt 。 是thị 寂tịch 滅diệt 義nghĩa 。 豈khởi 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 逼bức 惱não 為vi 苦khổ 。 已dĩ 有hữu 還hoàn 無vô 稱xưng 為vi 滅diệt 耶da 。

次thứ 明minh 降giáng/hàng 怨oán 即tức 辨biện 輪luân 用dụng 。 小Tiểu 乘Thừa 於ư 四Tứ 諦Đế 方phương 轉chuyển 降giáng/hàng 四Tứ 諦Đế 下hạ 怨oán 。 正chánh 觀quán 之chi 輪luân 於ư 一nhất 實thật 諦đế 方phương 轉chuyển 降giáng 生sanh 滅diệt 斷đoạn 常thường 怨oán 也dã 。 又hựu 小Tiểu 乘Thừa 輪luân 於ư 有hữu 量lượng 四Tứ 諦Đế 轉chuyển 降giáng/hàng 有hữu 量lượng 四Tứ 諦Đế 下hạ 惑hoặc 。 大Đại 乘Thừa 輪luân 於ư 無vô 量lượng 四Tứ 諦Đế 方phương 轉chuyển 降giáng/hàng 無vô 量lượng 四Tứ 諦Đế 下hạ 惑hoặc 也dã 。

次thứ 明minh 權quyền 實thật 。 以dĩ 內nội 照chiếu 四Tứ 諦Đế 為vi 實thật 智trí 。 外ngoại 說thuyết 教giáo 為vi 權quyền 智trí 者giả 。 佛Phật 自tự 轉chuyển 法Pháp 輪luân 則tắc 轉chuyển 之chi 與dữ 輪luân 皆giai 是thị 實thật 智trí 。 若nhược 為vì 眾chúng 生sanh 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 者giả 。 則tắc 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 為vi 實thật 智trí 。 能năng 轉chuyển 之chi 教giáo 為vi 權quyền 智trí 也dã 。

次thứ 明minh 教giáo 智trí 兩lưỡng 輪luân 。

問vấn 。 大đại 經Kinh 云vân 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 凡phàm 有hữu 所sở 說thuyết 。 皆giai 悉tất 為vi 轉chuyển 法Pháp 輪luân 也dã 。 此thử 用dụng 何hà 物vật 為vi 轉chuyển 云vân 何hà 為vi 輪luân 耶da 。

答đáp 。 可khả 具cụ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 佛Phật 教giáo 為vi 能năng 轉chuyển 。 眾chúng 生sanh 智trí 為vi 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 。 以dĩ 諸chư 佛Phật 說thuyết 法Pháp 。 皆giai 能năng 生sanh 物vật 智trí 慧tuệ 故cố 。 以dĩ 佛Phật 教giáo 為vi 能năng 轉chuyển 。 眾chúng 生sanh 之chi 智trí 為vi 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 也dã 。 二nhị 者giả 以dĩ 教giáo 為vi 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 。 以dĩ 佛Phật 智trí 為vi 能năng 轉chuyển 也dã 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 佛Phật 二nhị 智trí 能năng 說thuyết 二nhị 諦đế 。 二nhị 諦đế 之chi 教giáo 為vi 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 也dã 。

問vấn 。 前tiền 云vân 教giáo 為vi 能năng 轉chuyển 。 眾chúng 生sanh 二nhị 智trí 為vi 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 。 與dữ 後hậu 相tương 違vi 云vân 何hà 會hội 通thông 耶da 。

答đáp 。 佛Phật 為vi 眾chúng 生sanh 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 要yếu 須tu 具cụ 二nhị 種chủng 能năng 所sở 。 一nhất 者giả 以dĩ 二nhị 智trí 說thuyết 二nhị 輪luân 。 則tắc 二nhị 智trí 為vi 能năng 轉chuyển 。 二nhị 諦đế 教giáo 為vi 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 。 二nhị 者giả 二nhị 諦đế 教giáo 復phục 能năng 發phát 生sanh 眾chúng 生sanh 二nhị 智trí 。 則tắc 二nhị 諦đế 教giáo 為vi 能năng 轉chuyển 。 眾chúng 生sanh 二nhị 智trí 為vi 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 也dã 。 初sơ 則tắc 智trí 能năng 諦đế 所sở 。 次thứ 則tắc 諦đế 能năng 智trí 所sở 也dã 。

問vấn 。 就tựu 佛Phật 自tự 轉chuyển 亦diệc 有hữu 能năng 所sở 不phủ 耶da 。

答đáp 。 佛Phật 二nhị 諦đế 能năng 發phát 生sanh 佛Phật 二nhị 智trí 。 則tắc 二nhị 諦đế 為vi 能năng 轉chuyển 佛Phật 智trí 為vi 所sở 轉chuyển 之chi 輪luân 。 合hợp 前tiền 則tắc 有hữu 三tam 種chủng 能năng 所sở 也dã 。

問vấn 。 教giáo 云vân 何hà 名danh 輪luân 。

答đáp 。 教giáo 有hữu 摧tồi 邪tà 顯hiển 正chánh 之chi 能năng 亦diệc 名danh 輪luân 也dã 。 以dĩ 智trí 為vi 輪luân 通thông 自tự 他tha 。 以dĩ 教giáo 為vi 輪luân 但đãn 為vi 他tha 也dã 。

問vấn 。 智trí 教giáo 為vi 輪luân 出xuất 何hà 文văn 耶da 。

答đáp 。 大đại 經Kinh 云vân 。 凡phàm 有hữu 所sở 說thuyết 。 皆giai 名danh 為vi 轉chuyển 法Pháp 輪luân 此thử 教giáo 也dã 。 淨tịnh 名danh 云vân 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 轉chuyển 不bất 退thoái 輪luân 。 以dĩ 智trí 為vi 輪luân 也dã 。 十thập 住trụ 論luận 具cụ 出xuất 二nhị 解giải 。 一nhất 云vân 十thập 二nhị 種chủng 行hành 為vi 輪luân 。 十thập 二nhị 種chủng 行hành 謂vị 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 此thử 用dụng 智trí 為vi 輪luân 。 二nhị 云vân 分phân 別biệt 三tam 乘thừa 。 之chi 法pháp 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 用dụng 教giáo 為vi 輪luân 也dã 。

次thứ 明minh 三tam 輪luân 義nghĩa 。 一nhất 為vi 聲Thanh 聞Văn 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 此thử 則tắc 三tam 轉chuyển 謂vị 示thị 勸khuyến 證chứng 也dã 。 為vi 緣Duyên 覺Giác 明minh 再tái 轉chuyển 。 謂vị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 相tương 生sanh 及cập 以dĩ 還hoàn 滅diệt 也dã 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 六Lục 度Độ 輪luân 。 但đãn 明minh 一nhất 轉chuyển 。 不bất 三tam 說thuyết 六Lục 度Độ 。 亦diệc 不bất 言ngôn 有hữu 生sanh 滅diệt 二nhị 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 耶da 。

答đáp 。 法pháp 華hoa 經kinh 文văn 自tự 作tác 此thử 判phán 。 四Tứ 諦Đế 則tắc 言ngôn 三tam 轉chuyển 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 則tắc 言ngôn 生sanh 滅diệt 。 六Lục 度Độ 直trực 說thuyết 而nhi 已dĩ 也dã 。

問vấn 。 何hà 故cố 爾nhĩ 耶da 。

答đáp 。 示thị 聲Thanh 聞Văn 根căn 鈍độn 故cố 三tam 轉chuyển 。 示thị 緣Duyên 覺Giác 中trung 根căn 故cố 再tái 轉chuyển 。 示thị 菩Bồ 薩Tát 上thượng 根căn 故cố 一nhất 轉chuyển 也dã 。 次thứ 明minh 通thông 方phương 義nghĩa 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 既ký 三tam 轉chuyển 。 餘dư 二nhị 亦diệc 然nhiên 互hỗ 例lệ 也dã 。 又hựu 通thông 者giả 三tam 乘thừa 人nhân 同đồng 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 故cố 得đắc 通thông 為vi 三tam 乘thừa 人nhân 轉chuyển 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 法Pháp 輪luân 。 但đãn 就tựu 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 教giáo 可khả 分phần/phân 二nhị 位vị 。 為vi 二Nhị 乘Thừa 人nhân 說thuyết 生sanh 滅diệt 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 故cố 名danh 為vi 二nhị 轉chuyển 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 無vô 生sanh 滅diệt 一nhất 中trung 道đạo 正chánh 觀quán 名danh 為vi 一nhất 轉chuyển 。 故cố 中trung 論luận 云vân 。 前tiền 於ư 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 中trung 。 說thuyết 生sanh 滅diệt 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 次thứ 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 無vô 生sanh 滅diệt 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 生sanh 滅diệt 十thập 二nhị 者giả 即tức 是thị 相tương 生sanh 及cập 還hoàn 滅diệt 也dã 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 無vô 生sanh 滅diệt 十thập 二nhị 者giả 。 十thập 二nhị 本bổn 不bất 生sanh 今kim 亦diệc 不bất 滅diệt 也dã 。 次thứ 明minh 四Tứ 諦Đế 通thông 別biệt 者giả 。 為vi 二Nhị 乘Thừa 人nhân 說thuyết 有hữu 量lượng 聖Thánh 諦Đế 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 無vô 量lượng 聖Thánh 諦Đế 。

問vấn 。 何hà 文văn 明minh 為vi 緣Duyên 覺Giác 人nhân 說thuyết 四Tứ 諦Đế 耶da 。

答đáp 。 十thập 二nhị 相tương 生sanh 即tức 苦khổ 集tập 。 還hoàn 滅diệt 即tức 滅diệt 道đạo 。 義nghĩa 可khả 知tri 。 又hựu 釋thích 論luận 往vãng 生sanh 品phẩm 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 若nhược 證chứng 四Tứ 諦Đế 。 成thành 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 即tức 共cộng 文văn 也dã 。 次thứ 明minh 六Lục 度Độ 通thông 別biệt 者giả 。 通thông 得đắc 為vi 三tam 乘thừa 人nhân 說thuyết 六Lục 度Độ 。 大đại 品phẩm 發phát 趣thú 品phẩm 云vân 。 阿A 羅La 漢Hán 辟Bích 支Chi 佛Phật 諸chư 佛Phật 因nhân 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 云vân 。 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 皆giai 有hữu 六lục 。 但đãn 六lục 不bất 同đồng 菩Bồ 薩Tát 耳nhĩ 。

問vấn 。 若nhược 三tam 乘thừa 皆giai 六lục 者giả 。 亦diệc 應ưng 但đãn 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 不phủ 。

答đáp 。 二Nhị 乘Thừa 人nhân 行hành 此thử 行hạnh 到đáo 涅Niết 槃Bàn 彼bỉ 岸ngạn 。 亦diệc 稱xưng 波Ba 羅La 蜜Mật 。 但đãn 不bất 能năng 到đáo 佛Phật 道Đạo 彼bỉ 岸ngạn 故cố 。 比tỉ 菩Bồ 薩Tát 非phi 波Ba 羅La 蜜Mật 耳nhĩ 。 又hựu 釋thích 論luận 明minh 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 具cụ 有hữu 六Lục 度Độ 。 以dĩ 佛Phật 毘tỳ 曇đàm 即tức 是thị 波Ba 若Nhã 。 定định 即tức 禪thiền 戒giới 為vi 尸thi 羅la 。 道Đạo 品Phẩm 中trung 精tinh 進tấn 即tức 毘tỳ 梨lê 耶da 。 能năng 忍nhẫn 呵ha 罵mạ 即tức 忍nhẫn 。 有hữu 布bố 施thí 即tức 是thị 檀đàn 也dã 。

問vấn 。 六Lục 度Độ 即tức 是thị 四Tứ 諦Đế 不phủ 。

答đáp 。 六lục 弊tệ 相tương 生sanh 為vi 苦khổ 集tập 。 六lục 行hành 能năng 滅diệt 即tức 道Đạo 諦Đế 。 所sở 滅diệt 之chi 無vô 謂vị 滅Diệt 諦Đế 。 亦diệc 得đắc 具cụ 四Tứ 諦Đế 也dã 。 次thứ 明minh 別biệt 釋thích 聲Thanh 聞Văn 三tam 轉chuyển 義nghĩa 。

問vấn 。 何hà 故cố 明minh 三tam 轉chuyển 耶da 。

答đáp 。 三tam 世thế 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 語ngữ 不bất 過quá 三tam 。 鹿lộc 薗viên 之chi 時thời 此thử 是thị 。 初sơ 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 示thị 諸chư 佛Phật 法Pháp 所sở 以dĩ 三tam 說thuyết 也dã 。 二nhị 者giả 為vi 眾chúng 生sanh 有hữu 三tam 根căn 故cố 三tam 說thuyết 。 釋thích 論luận 第đệ 百bách 卷quyển 云vân 。 受thọ 法pháp 者giả 有hữu 三tam 種chủng 利lợi 根căn 一nhất 聞văn 即tức 悟ngộ 。 中trung 根căn 二nhị 聞văn 方phương 解giải 鈍độn 根căn 三tam 說thuyết 始thỉ 悟ngộ 。 婆bà 娑sa 亦diệc 作tác 此thử 判phán 也dã 。

問vấn 。 為vì 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 。 三tam 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 此thử 中trung 云vân 何hà 。 有hữu 三tam 根căn 耶da 。

答đáp 。 此thử 中trung 有hữu 八bát 萬vạn 天thiên 及cập 五ngũ 人nhân 。 何hà 故cố 無vô 三tam 根căn 耶da 。 三tam 者giả 發phát 生sanh 三tam 慧tuệ 。 是thị 故cố 三tam 轉chuyển 初sơ 轉chuyển 生sanh 聞văn 慧tuệ 。 次thứ 轉chuyển 生sanh 思tư 慧tuệ 。 三tam 轉chuyển 生sanh 修tu 慧tuệ 四tứ 者giả 初sơ 轉chuyển 生sanh 。 未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 。 次thứ 轉chuyển 生sanh 知tri 根căn 。 三tam 說thuyết 生sanh 知tri 已dĩ 根căn 。 五ngũ 者giả 初sơ 說thuyết 生sanh 見kiến 道đạo 。 次thứ 說thuyết 生sanh 脩tu 道Đạo 。 後hậu 說thuyết 生sanh 無Vô 學Học 道đạo 。

問vấn 。 鹿lộc 薗viên 三tam 說thuyết 生sanh 何hà 物vật 耶da 。

答đáp 。 但đãn 生sanh 未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 。 但đãn 生sanh 見kiến 道đạo 而nhi 具cụ 生sanh 三tam 慧tuệ 。 至chí 見kiến 道đạo 時thời 是thị 脩tu 慧tuệ 位vị 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 然nhiên 耶da 。

答đáp 。 以dĩ 五ngũ 人nhân 及cập 八bát 萬vạn 天thiên 皆giai 得đắc 初sơ 道đạo 故cố 也dã 。 又hựu 第đệ 一nhất 說thuyết 利lợi 根căn 人nhân 生sanh 見kiến 道đạo 。 中trung 下hạ 未vị 悟ngộ 。 皆giai 在tại 見kiến 道đạo 前tiền 。 第đệ 二nhị 說thuyết 利lợi 根căn 人nhân 至chí 脩tu 道Đạo 。 中trung 根căn 人nhân 在tại 見kiến 道đạo 。 下hạ 根căn 人nhân 未vị 入nhập 見kiến 諦Đế 。 第đệ 三tam 說thuyết 上thượng 根căn 人nhân 得đắc 無Vô 學Học 道đạo 。 中trung 根căn 人nhân 得đắc 脩tu 道Đạo 。 下hạ 根căn 人nhân 得đắc 見kiến 道đạo 也dã 。 三tam 慧tuệ 亦diệc 爾nhĩ 。 利lợi 根căn 人nhân 聞văn 一nhất 說thuyết 得đắc 聞văn 慧tuệ 。 則tắc 二nhị 人nhân 未vị 得đắc 。 第đệ 二nhị 說thuyết 利lợi 根căn 人nhân 得đắc 思tư 慧tuệ 。 中trung 根căn 人nhân 得đắc 聞văn 慧tuệ 。 第đệ 三tam 說thuyết 利lợi 根căn 人nhân 得đắc 脩tu 慧tuệ 。 中trung 根căn 人nhân 得đắc 思tư 慧tuệ 。 下hạ 根căn 人nhân 得đắc 聞văn 慧tuệ 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 耶da 。

答đáp 。 婆bà 娑sa 云vân 。 陳trần 如như 一nhất 人nhân 得đắc 初sơ 道đạo 。

時thời 四tứ 人nhân 住trụ 四tứ 善thiện 根căn 也dã 。 但đãn 三tam 轉chuyển 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 四Tứ 諦Đế 三tam 轉chuyển 如như 前tiền 。 二nhị 者giả 一nhất 諦đế 三tam 轉chuyển 。 謂vị 是thị 苦khổ 。 苦khổ 應ưng 知tri 苦khổ 我ngã 已dĩ 知tri 。 集tập 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 也dã 。 次thứ 明minh 十thập 二nhị 行hành 義nghĩa 。 開khai 為vi 二nhị 意ý 一nhất 就tựu 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 明minh 十thập 二nhị 。 次thứ 約ước 十thập 六lục 諦đế 法Pháp 輪luân 明minh 之chi 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 明minh 十thập 二nhị 者giả 。 有hữu 教giáo 十thập 二nhị 有hữu 行hành 十thập 二nhị 。 教giáo 十thập 二nhị 者giả 即tức 示thị 勸khuyến 證chứng 。 四Tứ 諦Đế 成thành 十thập 二nhị 教giáo 。 十thập 二nhị 行hành 者giả 三tam 轉chuyển 皆giai 生sanh 。 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 若nhược 教giáo 十thập 二nhị 為vi 能năng 轉chuyển 。 行hành 十thập 二nhị 為vi 所sở 轉chuyển 。 十thập 二nhị 行hành 是thị 輪luân 。 十thập 二nhị 教giáo 非phi 輪luân 也dã 。 若nhược 明minh 二nhị 輪luân 義nghĩa 者giả 。 十thập 二nhị 諦đế 是thị 教giáo 法Pháp 輪luân 。 十thập 二nhị 行hành 是thị 行hành 法Pháp 輪luân 。 若nhược 是thị 教giáo 法Pháp 輪luân 則tắc 能năng 轉chuyển 。 唯duy 是thị 一nhất 權quyền 智trí 。 所sở 轉chuyển 則tắc 有hữu 十thập 二nhị 教giáo 也dã 。 若nhược 是thị 行hành 法Pháp 輪luân 。 能năng 轉chuyển 之chi 教giáo 有hữu 十thập 二nhị 。 所sở 轉chuyển 之chi 行hành 亦diệc 十thập 二nhị 也dã 。

問vấn 。 此thử 教giáo 行hành 為vi 就tựu 一nhất 人nhân 為vi 就tựu 多đa 人nhân 。

答đáp 。 教giáo 通thông 一nhất 人nhân 多đa 人nhân 。 自tự 有hữu 一nhất 人nhân 具cụ 稟bẩm 示thị 勸khuyến 證chứng 三tam 。 自tự 有hữu 三tam 根căn 人nhân 稟bẩm 三tam 各các 得đắc 悟ngộ 。 若nhược 就tựu 見kiến 諦Đế 道đạo 論luận 十thập 二nhị 行hành 者giả 。 要yếu 是thị 三tam 人nhân 。 利lợi 根căn 人nhân 聞văn 示thị 轉chuyển 即tức 生sanh 。 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 故cố 得đắc 見kiến 諦Đế 。 中trung 下hạ 亦diệc 爾nhĩ 。 以dĩ 三tam 人nhân 合hợp 舉cử 故cố 言ngôn 十thập 二nhị 行hành 也dã 。

問vấn 。 何hà 故cố 約ước 見kiến 諦Đế 明minh 十thập 二nhị 行hành 耶da 。

答đáp 。 此thử 就tựu 鹿lộc 薗viên 。 明minh 陳trần 如như 及cập 八bát 萬vạn 諸chư 天thiên 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 。 故cố 作tác 此thử 說thuyết 也dã 。 又hựu 約ước 小Tiểu 乘Thừa 義nghĩa 。 見kiến 諦Đế 道đạo 正chánh 是thị 法Pháp 輪luân 。 小Tiểu 乘Thừa 舊cựu 義nghĩa 云vân 。 牟Mâu 尼Ni 說thuyết 見kiến 道đạo 疾tật 。 故cố 名danh 法Pháp 輪luân 。 瞿cù 沙sa 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 云vân 或hoặc 復phục 說thuyết 八bát 支chi 轉chuyển 至chí 於ư 他tha 心tâm 。 八bát 支chi 猶do 是thị 八Bát 正Chánh 道Đạo 。 八bát 正Chánh 道Đạo 即tức 是thị 見kiến 道đạo 。 然nhiên 瞿cù 沙sa 解giải 轉chuyển 與dữ 雜tạp 心tâm 不bất 異dị 。 但đãn 雜tạp 心tâm 明minh 轉chuyển 與dữ 輪luân 皆giai 是thị 見kiến 諦Đế 解giải 。 就tựu 兩lưỡng 義nghĩa 分phân 之chi 。 取thủ 見kiến 諦Đế 無vô 漏lậu 解giải 。 有hữu 摧tồi 破phá 義nghĩa 故cố 名danh 為vi 輪luân 。 此thử 解giải 速tốc 疾tật 說thuyết 之chi 為vi 轉chuyển 。 瞿cù 沙sa 明minh 佛Phật 自tự 悟ngộ 八bát 正chánh 至chí 五ngũ 人nhân 心tâm 中trung 故cố 名danh 轉chuyển 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 三tam 轉chuyển 生sanh 三tam 道đạo 耶da 。

答đáp 。 釋Thích 迦Ca 初sơ 轉chuyển 但đãn 明minh 得đắc 見kiến 諦Đế 解giải 。 故cố 就tựu 見kiến 諦Đế 道đạo 。 大đại 通thông 智trí 勝thắng 初sơ 轉chuyển 時thời 。 皆giai 得đắc 羅La 漢Hán 。 羅La 漢Hán 必tất 經kinh 三tam 道đạo 。 故cố 知tri 就tựu 三tam 道đạo 明minh 三tam 轉chuyển 也dã 。 薩tát 波ba 多đa 明minh 唯duy 見kiến 道đạo 名danh 法Pháp 輪luân 。 僧Tăng 祇kỳ 部bộ 明minh 諸chư 佛Phật 凡phàm 有hữu 所sở 說thuyết 。 皆giai 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 釋thích 論luận 云vân 。 但đãn 初sơ 說thuyết 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 後hậu 去khứ 因nhân 初sơ 亦diệc 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 也dã 。

次thứ 明minh 四tứ 十thập 八bát 法Pháp 輪luân 者giả 。 如như 一nhất 人nhân 得đắc 。 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 開khai 此thử 四tứ 心tâm 則tắc 成thành 十thập 六lục 心tâm 。 謂vị 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 為vi 眼nhãn 。 苦khổ 法pháp 智trí 為vi 智trí 。 比tỉ 忍nhẫn 為vi 明minh 。 比tỉ 智trí 為vi 覺giác 。 與dữ 三tam 諦đế 皆giai 爾nhĩ 。 故cố 成thành 十thập 六lục 。 三tam 根căn 人nhân 各các 得đắc 十thập 六lục 故cố 成thành 四tứ 十thập 八bát 行hành 也dã 。 次thứ 明minh 轉chuyển 十thập 六lục 諦đế 法Pháp 輪luân 。 亦diệc 應ưng 有hữu 示thị 勸khuyến 證chứng 。 則tắc 成thành 四tứ 十thập 八bát 教giáo 法Pháp 輪luân 。 三tam 根căn 人nhân 各các 得đắc 十thập 六lục 心tâm 。 故cố 是thị 四tứ 十thập 八bát 行hành 法Pháp 輪luân 也dã 。 此thử 非phi 是thị 苦khổ 忍nhẫn 十thập 六lục 心tâm 。 乃nãi 是thị 苦khổ 無vô 常thường 十thập 六lục 心tâm 也dã 。 一nhất 人nhân 三tam 人nhân 具cụ 得đắc 四tứ 十thập 八bát 教giáo 。 若nhược 是thị 行hành 輪luân 四tứ 十thập 八bát 者giả 。 但đãn 約ước 三tam 人nhân 也dã 。

問vấn 。 四Tứ 諦Đế 十thập 六lục 諦đế 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 略lược 廣quảng 為vì 異dị 耳nhĩ 。 又hựu 為vi 利lợi 根căn 人nhân 但đãn 略lược 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 為vi 鈍độn 根căn 人nhân 廣quảng 開khai 十thập 六lục 。 又hựu 四Tứ 諦Đế 為vi 章chương 門môn 。 十thập 六lục 為vi 解giải 義nghĩa 。 又hựu 廣quảng 說thuyết 為vi 十thập 六lục 。 為vi 易dị 持trì 故cố 但đãn 說thuyết 四tứ 也dã 。

問vấn 。 前tiền 明minh 四tứ 十thập 八bát 行hành 。 後hậu 復phục 明minh 四tứ 十thập 八bát 行hành 。 云vân 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 若nhược 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 法pháp 明minh 四tứ 十thập 八bát 行hành 。 必tất 是thị 約ước 見kiến 諦Đế 也dã 。 何hà 者giả 以dĩ 見kiến 諦Đế 十thập 六lục 心tâm 約ước 三tam 根căn 各các 得đắc 十thập 六lục 故cố 。 故cố 成thành 四tứ 十thập 八bát 。 思tư 惟duy 不bất 必tất 備bị 觀quán 四Tứ 諦Đế 。 又hựu 作tác 九cửu 無vô 礙ngại 九cửu 解giải 脫thoát 斷đoạn 惑hoặc 。 不bất 明minh 十thập 六lục 心tâm 故cố 不bất 得đắc 作tác 四tứ 十thập 八bát 也dã 。 若nhược 轉chuyển 十thập 六lục 諦đế 法Pháp 輪luân 者giả 。 此thử 通thông 見kiến 思tư 。 以dĩ 見kiến 思tư 皆giai 得đắc 作tác 十thập 六lục 諦đế 觀quán 。 故cố 成thành 十thập 六lục 行hành 。 但đãn 前tiền 十thập 六lục 唯duy 就tựu 見kiến 諦Đế 故cố 別biệt 。 後hậu 十thập 六lục 即tức 通thông 也dã 。 次thứ 明minh 以dĩ 四tứ 句cú 束thúc 之chi 。 一nhất 開khai 教giáo 開khai 行hành 。 謂vị 十thập 六lục 諦đế 十thập 六lục 行hành 也dã 。 二nhị 合hợp 教giáo 合hợp 行hành 。 謂vị 十thập 二nhị 教giáo 十thập 二nhị 行hành 。 三tam 合hợp 教giáo 開khai 行hành 三tam 轉chuyển 十thập 二nhị 教giáo 為vi 合hợp 教giáo 約ước 三tam 根căn 四tứ 十thập 八bát 開khai 行hành 也dã 。 四tứ 合hợp 行hành 開khai 教giáo 。 約ước 一nhất 人nhân 具cụ 聞văn 三tam 轉chuyển 十thập 二nhị 教giáo 。 故cố 名danh 開khai 教giáo 。 但đãn 生sanh 一nhất 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 為vi 合hợp 行hành 也dã 。

問vấn 。 今kim 明minh 小Tiểu 乘Thừa 與dữ 數số 論luận 明minh 小Tiểu 乘Thừa 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 存tồn 言ngôn 雖tuy 同đồng 其kỳ 心tâm 則tắc 異dị 。 如như 淨tịnh 名danh 序tự 小Tiểu 乘Thừa 法Pháp 輪luân 云vân 。 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 於ư 大Đại 千Thiên 。 其kỳ 輪luân 本bổn 來lai 常thường 清thanh 淨tịnh 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 雖tuy 復phục 開khai 之chi 與dữ 合hợp 境cảnh 之chi 與dữ 行hành 皆giai 是thị 因nhân 緣duyên 。 假giả 名danh 之chi 轉chuyển 。 因nhân 緣duyên 轉chuyển 此thử 是thị 無vô 轉chuyển 而nhi 轉chuyển 無vô 所sở 轉chuyển 。 故cố 云vân 其kỳ 輪luân 本bổn 來lai 常thường 清thanh 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 境cảnh 無vô 所sở 境cảnh 開khai 無vô 所sở 開khai 。 如như 此thử 乃nãi 得đắc 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 亦diệc 乃nãi 得đắc 名danh 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 也dã 。 若nhược 有hữu 所sở 轉chuyển 此thử 是thị 轉chuyển 顛điên 倒đảo 。 不bất 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 若nhược 有hữu 所sở 見kiến 。 乃nãi 名danh 顛điên 倒đảo 見kiến 耳nhĩ 。 不bất 名danh 得đắc 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 也dã 。 華hoa 嚴nghiêm 性tánh 起khởi 品phẩm 序tự 。 小Tiểu 乘Thừa 法Pháp 輪luân 無vô 所sở 轉chuyển 無vô 所sở 還hoàn 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。

問vấn 。 無vô 轉chuyển 而nhi 轉chuyển 。 為vi 是thị 大Đại 乘Thừa 中trung 說thuyết 。 為vi 是thị 小Tiểu 乘Thừa 中trung 說thuyết 耶da 。

答đáp 。 大Đại 乘Thừa 中trung 序tự 佛Phật 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 轉chuyển 法Pháp 輪luân 意ý 如như 此thử 也dã 。 若nhược 不bất 如như 此thử 悟ngộ 者giả 是thị 人nhân 不bất 得đắc 大Đại 乘Thừa 意ý 。 亦diệc 不bất 得đắc 三tam 藏tạng 意ý 也dã 。 次thứ 別biệt 明minh 大Đại 乘Thừa 轉chuyển 法Pháp 輪luân 有hữu 四tứ 句cú 。 初sơ 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 輪luân 。 次thứ 轉chuyển 二nhị 諦đế 輪luân 。 次thứ 一nhất 諦đế 輪luân 。 次thứ 無vô 諦đế 法Pháp 輪luân 。 小Tiểu 乘Thừa 但đãn 有hữu 三tam 轉chuyển 而nhi 大Đại 乘Thừa 具cụ 有hữu 四tứ 轉chuyển 。 此thử 四tứ 轉chuyển 皆giai 是thị 舒thư 卷quyển 明minh 義nghĩa 。 舒thư 之chi 從tùng 無vô 諦đế 為vi 一nhất 諦đế 。 一nhất 諦đế 為vi 二nhị 諦đế 。 二nhị 諦đế 為vi 四Tứ 諦Đế 卷quyển 之chi 則tắc 合hợp 四tứ 為vi 二nhị 諦đế 。 二nhị 諦đế 歸quy 一nhất 諦đế 。 一nhất 諦đế 歸quy 無vô 諦đế 。 四tứ 轉chuyển 法Pháp 輪luân 者giả 。 一nhất 中trung 道đạo 佛Phật 性tánh 。 法pháp 華hoa 亦diệc 然nhiên 。 約ước 此thử 開khai 四Tứ 諦Đế 。 迷mê 之chi 則tắc 成thành 苦khổ 集tập 。 悟ngộ 之chi 則tắc 成thành 滅diệt 道đạo 。 迷mê 之chi 成thành 苦khổ 集tập 者giả 。 如như 隨tùy 其kỳ 流lưu 處xứ 六lục 味vị 不bất 同đồng 。 一nhất 切thiết 諸chư 業nghiệp 。 煩phiền 惱não 即tức 集Tập 諦Đế 。 生sanh 死tử 苦khổ 惱não 即tức 苦Khổ 諦Đế 。 悟ngộ 之chi 即tức 有hữu 十thập 信tín 乃nãi 至chí 等đẳng 覺giác 地địa 。 名danh 為vi 道Đạo 諦Đế 。 如Như 來Lai 地địa 一nhất 諦đế 一nhất 依y 寂tịch 滅diệt 涅Niết 槃Bàn 。 名danh 滅Diệt 諦Đế 也dã 。 次thứ 合hợp 此thử 四Tứ 諦Đế 唯duy 成thành 二nhị 諦đế 。 三tam 諦đế 入nhập 有hữu 為vi 相tướng 。 滅Diệt 諦Đế 入nhập 無vô 為vi 相tương/tướng 。 唯duy 有hữu 常thường 無vô 常thường 二nhị 諦đế 。 亦diệc 是thị 空không 不bất 空không 二nhị 諦đế 。 無vô 常thường 即tức 是thị 可khả 空không 。 涅Niết 槃Bàn 名danh 為vi 不bất 空không 。 故cố 云vân 空không 不bất 空không 二nhị 諦đế 也dã 。 次thứ 合hợp 二nhị 諦đế 唯duy 成thành 一nhất 諦đế 。 有hữu 為vi 虛hư 妄vọng 不bất 名danh 為vi 諦đế 。 常thường 住trụ 真chân 實thật 。 故cố 名danh 為vi 諦đế 。 如như 大đại 經kinh 七thất 義nghĩa 釋thích 之chi 。 次thứ 泯mẫn 一nhất 諦đế 以dĩ 歸quy 無vô 諦đế 。 如như 經Kinh 云vân 所sở 言ngôn 空không 者giả 不bất 見kiến 空không 與dữ 不bất 空không 。 不bất 見kiến 空không 者giả 不bất 見kiến 有hữu 為vi 生sanh 死tử 空không 也dã 。 不bất 見kiến 不bất 空không 者giả 亦diệc 不bất 見kiến 涅Niết 槃Bàn 不bất 空không 。 又hựu 生sanh 死tử 是thị 空không 。 而nhi 今kim 通thông 言ngôn 不bất 見kiến 空không 不bất 空không 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 為vi 不bất 空không 。 亦diệc 不bất 見kiến 有hữu 不bất 有hữu 。 若nhược 爾nhĩ 即tức 不bất 見kiến 生sanh 死tử 空không 不bất 空không 。 亦diệc 不bất 見kiến 涅Niết 槃Bàn 有hữu 不bất 有hữu 。 故cố 非phi 空không 非phi 有hữu 。 非phi 生sanh 死tử 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 是thị 無vô 諦đế 。 又hựu 大đại 經kinh 十thập 三tam 卷quyển 云vân 。 鹿lộc 薗viên 唱xướng 小tiểu 而nhi 無vô 言ngôn 。 雙song 林lâm 大đại 音âm 而nhi 不bất 說thuyết 。 呵ha 文Văn 殊Thù 謂vị 轉chuyển 斥xích 時thời 會hội 有hữu 聞văn 。 即tức 如như 此thử 相tương/tướng 始thỉ 名danh 。 轉chuyển 大đại 法Pháp 輪luân 。 故cố 前tiền 云vân 若nhược 知tri 如Như 來Lai 常thường 不bất 說thuyết 法Pháp 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 具cụ 足túc 多đa 聞văn 。 次thứ 雙song 泯mẫn 大đại 小tiểu 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 為vi 小tiểu 輪luân 。 以dĩ 無vô 生sanh 滅diệt 為vi 大đại 輪luân 。 此thử 是thị 無vô 生sanh 滅diệt 。 生sanh 滅diệt 生sanh 滅diệt 。 無vô 生sanh 滅diệt 故cố 。 非phi 生sanh 滅diệt 非phi 無vô 生sanh 滅diệt 。 非phi 大đại 非phi 小tiểu 。 不bất 轉chuyển 不bất 還hoàn 。 故cố 云vân 其kỳ 輪luân 本bổn 來lai 常thường 清thanh 淨tịnh 也dã 。 佛Phật 如như 斯tư 而nhi 轉chuyển 竟cánh 無vô 所sở 轉chuyển 。 緣duyên 如như 斯tư 而nhi 悟ngộ 竟cánh 無vô 所sở 悟ngộ 。 無vô 所sở 轉chuyển 始thỉ 為vi 妙diệu 轉chuyển 。 無vô 所sở 悟ngộ 始thỉ 名danh 妙diệu 悟ngộ 。 故cố 肇triệu 公công 云vân 。 玄huyền 道đạo 在tại 乎hồ 絕tuyệt 域vực 。 故cố 不bất 得đắc 而nhi 得đắc 之chi 。 大đại 音âm 匿nặc 於ư 希hy 聲thanh 故cố 不bất 聞văn 而nhi 聞văn 之chi 矣hĩ 。

五ngũ 百bách 由do 旬tuần 義nghĩa 。 論luận 曰viết 。 佛Phật 法Pháp 雖tuy 復phục 深thâm 曠khoáng 而nhi 大đại 要yếu 不bất 出xuất 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 迷mê 悟ngộ 二nhị 𨅊# 也dã 。 諸chư 師sư 盛thịnh 引dẫn 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 廣quảng 證chứng 諸chư 義nghĩa 。 故cố 須tu 評bình 其kỳ 得đắc 失thất 。 此thử 義nghĩa 若nhược 成thành 眾chúng 證chứng 皆giai 立lập 。 斯tư 義nghĩa 若nhược 壞hoại 眾chúng 證chứng 皆giai 謬mậu 矣hĩ 。 有hữu 人nhân 言ngôn 生sanh 死tử 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 流lưu 來lai 生sanh 死tử 。 二nhị 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 三tam 中trung 間gian 生sanh 死tử 。 四tứ 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 。 今kim 但đãn 明minh 三tam 種chủng 生sanh 死tử 以dĩ 譬thí 五ngũ 百bách 不bất 說thuyết 流lưu 來lai 。 流lưu 來lai 是thị 有hữu 識thức 之chi 初sơ 。 今kim 明minh 反phản 原nguyên 之chi 始thỉ 故cố 不bất 說thuyết 也dã 。 三tam 百bách 謂vị 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 。 四tứ 百bách 是thị 七thất 地địa 。 中trung 間gian 生sanh 死tử 五ngũ 百bách 是thị 。 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 變biến 易dị 生sanh 死tử 也dã 。

評bình 曰viết 。 此thử 釋thích 五ngũ 義nghĩa 為vi 失thất 。 一nhất 者giả 四tứ 種chủng 生sanh 死tử 經kinh 論luận 無vô 據cứ 。 勝thắng 鬘man 云vân 因nhân 五ngũ 果quả 二nhị 。 果quả 二nhị 者giả 一nhất 分phân 段đoạn 二nhị 變biến 易dị 。 因nhân 五ngũ 者giả 謂vị 五ngũ 住trụ 地địa 。 離ly 二nhị 生sanh 死tử 別biệt 立lập 流lưu 來lai 生sanh 死tử 及cập 中trung 間gian 生sanh 死tử 。 應ưng 離ly 五ngũ 住trụ 外ngoại 別biệt 立lập 煩phiền 惱não 。 離ly 漏lậu 無vô 漏lậu 業nghiệp 別biệt 更cánh 立lập 業nghiệp 也dã 。 二nhị 者giả 法pháp 華hoa 明minh 五ngũ 百bách 。 而nhi 不bất 增tăng 為vi 六lục 百bách 減giảm 成thành 四tứ 百bách 者giả 。 經kinh 明minh 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 亦diệc 不bất 可khả 增tăng 減giảm 。 若nhược 二nhị 生sanh 死tử 遂toại 有hữu 增tăng 減giảm 則tắc 五ngũ 百bách 義nghĩa 亦diệc 同đồng 然nhiên 。 三tam 者giả 釋thích 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 有hữu 二nhị 種chủng 身thân 。 一nhất 肉nhục 身thân 二nhị 。 法pháp 性tánh 生sanh 身thân 。 肉nhục 身thân 則tắc 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 。 法Pháp 身thân 謂vị 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 若nhược 二nhị 生sanh 死tử 外ngoại 別biệt 有hữu 生sanh 死tử 。 應ưng 離ly 二nhị 身thân 外ngoại 別biệt 更cánh 有hữu 身thân 也dã 。 四tứ 者giả 論luận 又hựu 云vân 阿A 羅La 漢Hán 捨xả 三tam 界giới 肉nhục 身thân 受thọ 。 法pháp 性tánh 生sanh 身thân 。 故cố 羅La 漢Hán 唯duy 有hữu 二nhị 身thân 。 則tắc 但đãn 有hữu 二nhị 生sanh 死tử 。 離ly 二nhị 之chi 外ngoại 無vô 別biệt 生sanh 死tử 也dã 。 五ngũ 者giả 若nhược 以dĩ 四tứ 百bách 為vi 七thất 地địa 則tắc 三tam 百bách 為vi 六lục 地địa 。 若nhược 爾nhĩ 二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 惑hoặc 便tiện 與dữ 六lục 地địa 齊tề 功công 。 若nhược 二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 惑hoặc 齊tề 六lục 地địa 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 二Nhị 乘Thừa 極cực 久cửu 唯duy 六lục 十thập 劫kiếp 或hoặc 百bách 劫kiếp 。 菩Bồ 薩Tát 至chí 六lục 地địa 時thời 二nhị 十thập 二nhị 大đại 僧Tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 略lược 據cứ 一nhất 文văn 詳tường 之chi 則tắc 菩Bồ 薩Tát 求cầu 佛Phật 。 道đạo 而nhi 迂# 迴hồi 。 二Nhị 乘Thừa 望vọng 大đại 覺giác 為vi 直trực 路lộ 。 而nhi 眾chúng 經kinh 呵ha 斥xích 二Nhị 乘Thừa 便tiện 成thành 妄vọng 說thuyết 。 又hựu 大đại 智trí 論luận 云vân 。 二Nhị 乘Thừa 去khứ 佛Phật 道Đạo 迂# 迴hồi 。 不bất 如như 直trực 往vãng 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 經kinh 論luận 詳tường 之chi 不bất 應ưng 作tác 此thử 說thuyết 也dã 。 此thử 義nghĩa 至chí 有hữu 聲Thanh 聞Văn 無vô 聲Thanh 聞Văn 中trung 當đương 廣quảng 論luận 之chi 。 有hữu 人nhân 言ngôn 但đãn 有hữu 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 。 如như 勝thắng 鬘man 所sở 說thuyết 。 但đãn 此thử 中trung 三tam 百bách 喻dụ 三tam 界giới 。 四tứ 百bách 喻dụ 七thất 地địa 。 二nhị 國quốc 中trung 間gian 。 難nan 可khả 過quá 度độ 。 五ngũ 百bách 喻dụ 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 。

評bình 曰viết 。 經kinh 明minh 七thất 地địa 難nan 可khả 過quá 度độ 。 就tựu 菩Bồ 薩Tát 法pháp 中trung 自tự 論luận 難nan 易dị 。 云vân 何hà 用dụng 此thử 以dĩ 化hóa 二Nhị 乘Thừa 人nhân 耶da 。 又hựu 若nhược 以dĩ 四tứ 百bách 喻dụ 七thất 地địa 。 則tắc 應ưng 三tam 百bách 喻dụ 六lục 地địa 。 則tắc 二Nhị 乘Thừa 還hoàn 與dữ 六lục 地địa 齊tề 功công 。 有hữu 人nhân 言ngôn 斷đoạn 見kiến 諦Đế 惑hoặc 為vi 一nhất 百bách 。 斷đoạn 五ngũ 下hạ 分phần/phân 結kết 為vi 二nhị 百bách 。 斷đoạn 五ngũ 上thượng 分phần/phân 結kết 為vi 三tam 百bách 。 斷đoạn 恆Hằng 沙sa 煩phiền 惱não 為vi 四tứ 百bách 。 斷đoạn 無vô 明minh 為vi 五ngũ 百bách 。

評bình 曰viết 。 不bất 然nhiên 。 初sơ 果quả 傾khuynh 三tam 界giới 見kiến 諦Đế 。 已dĩ 度độ 三tam 百bách 一nhất 半bán 。 不bất 應ưng 言ngôn 一nhất 百bách 。 又hựu 未vị 斷đoạn 欲dục 界giới 思tư 惟duy 。 未vị 度độ 一nhất 百bách 。 若nhược 過quá 若nhược 不phủ 及cập 也dã 。 又hựu 經kinh 說thuyết 三tam 界giới 為vi 火hỏa 宅trạch 。 二Nhị 乘Thừa 出xuất 火hỏa 宅trạch 。 即tức 是thị 度độ 三tam 百bách 。 不bất 應ưng 有hữu 此thử 解giải 也dã 。 四tứ 百bách 為vi 恆Hằng 沙sa 。 五ngũ 百bách 為vi 無vô 明minh 。 還hoàn 配phối 地địa 位vị 者giả 同đồng 前tiền 評bình 也dã 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 三tam 界giới 為vi 三tam 百bách 。 七thất 住trụ 及cập 二Nhị 乘Thừa 為vi 四tứ 百bách 。 七thất 地địa 已dĩ 上thượng 為vi 五ngũ 百bách 。

評bình 曰viết 。 三tam 界giới 為vi 三tam 百bách 則tắc 如như 前tiền 判phán 也dã 。 後hậu 二nhị 還hoàn 以dĩ 配phối 地địa 過quá 同đồng 於ư 前tiền 。 有hữu 人nhân 言ngôn 如như 大đại 經Kinh 云vân 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 八bát 萬vạn 劫kiếp 到đáo 乃nãi 至chí 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 人nhân 十thập 千thiên 劫kiếp 到đáo 。 到đáo 者giả 至chí 於ư 菩Bồ 提Đề 心tâm 處xứ 。 如như 三tam 根căn 人nhân 領lãnh 解giải 。 即tức 是thị 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 以dĩ 五ngũ 種chủng 人nhân 來lai 至chí 菩Bồ 提Đề 心tâm 處xứ 。 故cố 言ngôn 廣quảng 五ngũ 百bách 也dã 。 此thử 取thủ 極cực 鈍độn 根căn 人nhân 故cố 云vân 八bát 萬vạn 劫kiếp 到đáo 耳nhĩ 。 若nhược 利lợi 根căn 人nhân 。 不bất 必tất 須tu 多đa 劫kiếp 。 釋Thích 迦Ca 一nhất 期kỳ 出xuất 世thế 得đắc 四Tứ 果Quả 者giả 。 聞văn 法Pháp 華hoa 皆giai 發phát 心tâm 即tức 名danh 至chí 也dã 。

評bình 曰viết 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 經kinh 明minh 度độ 三tam 百bách 由do 旬tuần 。 立lập 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 豈khởi 是thị 度độ 五ngũ 人nhân 耶da 。

問vấn 。 五ngũ 人nhân 並tịnh 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 名danh 度độ 五ngũ 百bách 。 如như 初sơ 果quả 經kinh 八bát 萬vạn 劫kiếp 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 是thị 超siêu 二Nhị 乘Thừa 地địa 名danh 度độ 五ngũ 百bách 。

評bình 曰viết 。 此thử 乃nãi 是thị 大đại 經kinh 明minh 五ngũ 人nhân 發phát 心tâm 離ly 於ư 五ngũ 位vị 。 今kim 非phi 此thử 中trung 意ý 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 上thượng 來lai 皆giai 明minh 權quyền 實thật 之chi 義nghĩa 。 今kim 譬thí 亦diệc 明minh 權quyền 實thật 。 度độ 三tam 百bách 立lập 化hóa 城thành 此thử 是thị 權quyền 。 度độ 五ngũ 百bách 至chí 寶bảo 所sở 名danh 為vi 實thật 。 故cố 廢phế 化hóa 城thành 進tiến 寶bảo 所sở 。 若nhược 明minh 度độ 五ngũ 人nhân 者giả 皆giai 是thị 進tiến 寶bảo 所sở 譬thí 。 失thất 立lập 化hóa 城thành 譬thí 意ý 故cố 此thử 非phi 解giải 也dã 。 次thứ 總tổng 評bình 。 上thượng 來lai 諸chư 釋thích 皆giai 非phi 經kinh 意ý 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 此thử 經Kinh 三tam 周chu 說thuyết 權quyền 實thật 。 有hữu 法pháp 譬thí 有hữu 合hợp 譬thí 。 此thử 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 亦diệc 有hữu 合hợp 譬thí 。 諸chư 經kinh 師sư 不bất 觀quán 合hợp 譬thí 文văn 不bất 解giải 合hợp 譬thí 意ý 。 故cố 引dẫn 餘dư 處xứ 經kinh 意ý 以dĩ 釋thích 此thử 文văn 。 故cố 皆giai 僻tích 謬mậu 也dã 。 次thứ 出xuất 今kim 譬thí 意ý 今kim 所sở 釋thích 者giả 。 三tam 界giới 為vi 三tam 百bách 。 聲Thanh 聞Văn 地địa 為vi 四tứ 百bách 。 緣Duyên 覺Giác 地địa 為vi 五ngũ 百bách 也dã 。

問vấn 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 作tác 此thử 釋thích 耶da 。

答đáp 。 今kim 以dĩ 二nhị 義nghĩa 作tác 如như 此thử 判phán 。 一nhất 者giả 三tam 百bách 為vi 凡phàm 夫phu 地địa 。 二nhị 百bách 為vi 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 此thử 二nhị 障chướng 於ư 佛Phật 道Đạo 。 欲dục 求cầu 佛Phật 道Đạo 。 須tu 免miễn 斯tư 二nhị 障chướng 。 故cố 釋thích 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 退thoái 有hữu 二nhị 事sự 。 一nhất 貪tham 三tam 界giới 二nhị 樂nhạo/nhạc/lạc 二Nhị 乘Thừa 。 今kim 免miễn 二nhị 退thoái 故cố 得đắc 入nhập 菩Bồ 薩Tát 。 位vị 進tiến 至chí 寶bảo 所sở 。 又hựu 三tam 界giới 名danh 有hữu 見kiến 地địa 。 二Nhị 乘Thừa 名danh 空không 見kiến 地địa 。 空không 有hữu 二nhị 見kiến 傷thương 菩Bồ 薩Tát 中trung 道đạo 正chánh 觀quán 。 今kim 欲dục 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 求cầu 於ư 佛Phật 道Đạo 。 應ưng 離ly 此thử 二nhị 地địa 也dã 。 又hựu 三tam 百bách 以dĩ 生sanh 死tử 為vi 障chướng 。 二nhị 百bách 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 障chướng 。 地địa 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 度độ 五ngũ 道đạo 復phục 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 五ngũ 道đạo 與dữ 涅Niết 槃Bàn 皆giai 是thị 障chướng 故cố 。 又hựu 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 大đại 藥dược 樹thụ 王vương 不bất 生sanh 二nhị 處xứ 。 一nhất 者giả 深thâm 水thủy 二nhị 者giả 火hỏa 坑khanh 。 火hỏa 坑khanh 深thâm 水thủy 即tức 是thị 二Nhị 乘Thừa 及cập 邪tà 見kiến 凡phàm 夫phu 。 此thử 二nhị 不bất 能năng 生sanh 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 大đại 藥dược 樹thụ 王vương 根căn 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 須tu 離ly 此thử 二nhị 地địa 也dã 。 又hựu 三tam 界giới 是thị 二Nhị 乘Thừa 牢lao 獄ngục 。 二Nhị 乘Thừa 地địa 是thị 菩Bồ 薩Tát 牢lao 獄ngục 。 故cố 二Nhị 乘Thừa 欲dục 出xuất 三tam 界giới 。 菩Bồ 薩Tát 欲dục 出xuất 二Nhị 乘Thừa 地địa 也dã 。 又hựu 三tam 界giới 凡phàm 夫phu 多đa 修tu 福phước 德đức 而nhi 無vô 智trí 慧tuệ 。 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 多đa 有hữu 智trí 慧tuệ 而nhi 無vô 福phước 德đức 。 以dĩ 二nhị 輪luân 不bất 具cụ 無vô 由do 至chí 佛Phật 。 故cố 須tu 離ly 之chi 方phương 登đăng 大đại 覺giác 也dã 。 又hựu 行hành 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 凡phàm 夫phu 不bất 能năng 自tự 行hành 。 亦diệc 不bất 能năng 化hóa 他tha 行hành 。 二nhị 者giả 二Nhị 乘Thừa 但đãn 能năng 自tự 行hành 。 而nhi 不bất 能năng 化hóa 他tha 行hành 。 則tắc 行hành 不bất 具cụ 足túc 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 自tự 行hành 故cố 出xuất 凡phàm 夫phu 地địa 。 修tu 化hóa 他tha 行hành 故cố 離ly 二Nhị 乘Thừa 地địa 也dã 。 又hựu 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 及cập 地địa 持trì 論luận 明minh 障chướng 。 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 惑hoặc 障chướng 。 二nhị 智trí 障chướng 。 脫thoát 三tam 界giới 煩phiền 惱não 。 但đãn 離ly 惑hoặc 障chướng 。 未vị 離ly 智trí 障chướng 。 若nhược 出xuất 二nhị 百bách 便tiện 離ly 二nhị 障chướng 也dã 。 又hựu 生sanh 死tử 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 分phân 段đoạn 二nhị 變biến 易dị 。 若nhược 凡phàm 夫phu 受thọ 分phân 段đoạn 。 二Nhị 乘Thừa 受thọ 變biến 易dị 。 離ly 凡phàm 夫phu 故cố 不bất 受thọ 分phân 段đoạn 。 離ly 二Nhị 乘Thừa 故cố 不bất 受thọ 變biến 易dị 。 又hựu 生sanh 死tử 因nhân 緣duyên 。 凡phàm 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 有hữu 漏lậu 業nghiệp 因nhân 。 四tứ 取thủ 為vi 緣duyên 。 二nhị 無vô 漏lậu 業nghiệp 因nhân 。 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 凡phàm 夫phu 有hữu 有hữu 漏lậu 業nghiệp 及cập 四tứ 住trụ 煩phiền 惱não 。 二Nhị 乘Thừa 有hữu 無vô 漏lậu 業nghiệp 有hữu 。 無vô 明minh 煩phiền 惱não 。 今kim 度độ 此thử 五ngũ 百bách 則tắc 斷đoạn 此thử 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 死tử 永vĩnh 盡tận 也dã 。

問vấn 。 若nhược 如như 後hậu 三tam 義nghĩa 還hoàn 同đồng 舊cựu 釋thích 耶da 。

答đáp 。 舊cựu 不bất 數số 二Nhị 乘Thừa 為vi 二nhị 百bách 。 豈khởi 同đồng 舊cựu 耶da 。

次thứ 引dẫn 證chứng 。

問vấn 。 此thử 釋thích 出xuất 何hà 處xứ 文văn 耶da 。

答đáp 。 釋thích 論luận 解giải 大đại 品phẩm 聞văn 持trì 品phẩm 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 度độ 四tứ 百bách 由do 旬tuần 。 則tắc 去khứ 佛Phật 道Đạo 不bất 遠viễn 。 論luận 云vân 三tam 百bách 喻dụ 三tam 界giới 。 四tứ 百bách 喻dụ 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 菩Bồ 薩Tát 度độ 此thử 二nhị 地địa 知tri 必tất 作tác 佛Phật 。 但đãn 大đại 品phẩm 合hợp 二Nhị 乘Thừa 為vi 一nhất 百bách 。 法pháp 華hoa 開khai 為vi 二nhị 百bách 。 雖tuy 開khai 合hợp 不bất 同đồng 意ý 無vô 異dị 也dã 。

問vấn 。 大đại 品phẩm 已dĩ 明minh 此thử 譬thí 者giả 與dữ 法pháp 華hoa 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 大đại 品phẩm 但đãn 明minh 菩Bồ 薩Tát 度độ 凡phàm 聖thánh 二nhị 地địa 。 未vị 明minh 二Nhị 乘Thừa 為vi 權quyền 。 猶do 闕khuyết 化hóa 城thành 之chi 意ý 也dã 。

問vấn 。 既ký 未vị 辨biện 化hóa 城thành 亦diệc 應ưng 未vị 明minh 寶bảo 所sở 耶da 。

答đáp 。 大đại 品phẩm 已dĩ 明minh 顯hiển 實thật 相tướng 。 故cố 辨biện 寶bảo 所sở 。 猶do 未vị 開khai 權quyền 故cố 不bất 明minh 化hóa 城thành 也dã 。

問vấn 。 大đại 品phẩm 可khả 用dụng 此thử 喻dụ 法pháp 華hoa 何hà 必tất 同đồng 耶da 。

答đáp 。 下hạ 合hợp 化hóa 城thành 譬thí 中trung 佛Phật 自tự 作tác 此thử 說thuyết 也dã 。 如như 經Kinh 云vân 佛Phật 知tri 是thị 心tâm 。 怯khiếp 弱nhược 下hạ 劣liệt 。 為vì 止chỉ 息tức 故cố 。 說thuyết 二nhị 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 合hợp 度độ 三tam 百bách 由do 旬tuần 譬thí 也dã 。 若nhược 眾chúng 生sanh 住trụ 於ư 二nhị 地địa 。 如Như 來Lai 爾nhĩ 時thời 。 即tức 便tiện 為vi 說thuyết 。 汝nhữ 所sở 住trụ 地địa 。 近cận 於ư 佛Phật 慧tuệ 。 此thử 合hợp 度độ 二nhị 百bách 由do 旬tuần 譬thí 也dã 。 文văn 既ký 分phân 明minh 無vô 勞lao 惑hoặc 也dã 。 而nhi 經kinh 師sư 都đô 不bất 見kiến 此thử 文văn 。 橫hoạnh/hoành 引dẫn 餘dư 事sự 以dĩ 釋thích 故cố 失thất 經kinh 旨chỉ 也dã 。 又hựu 不bất 以dĩ 二nhị 地địa 為vi 二nhị 百bách 。 復phục 以dĩ 何hà 文văn 合hợp 二nhị 百bách 耶da 。 又hựu 責trách 舊cựu 經kinh 師sư 曰viết 。 譬thí 說thuyết 之chi 中trung 明minh 一nhất 化hóa 城thành 今kim 合hợp 譬thí 文văn 何hà 故cố 乃nãi 明minh 二nhị 地địa 。 不bất 應ưng 一nhất 二nhị 相tương 違vi 。 今kim 明minh 開khai 合hợp 皆giai 有hữu 其kỳ 旨chỉ 。 所sở 以dĩ 合hợp 者giả 略lược 明minh 六lục 義nghĩa 。 一nhất 同đồng 出xuất 三tam 界giới 。 二nhị 同đồng 得đắc 盡tận 無vô 生sanh 智trí 。 三tam 同đồng 斷đoạn 正chánh 使sử 盡tận 。 四tứ 同đồng 得đắc 餘dư 無vô 餘dư 二nhị 涅Niết 槃Bàn 。 五ngũ 望vọng 波Ba 若Nhã 三tam 慧tuệ 品phẩm 同đồng 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 六lục 同đồng 名danh 小Tiểu 乘Thừa 。 以dĩ 六lục 義nghĩa 同đồng 故cố 合hợp 二Nhị 乘Thừa 為vi 一nhất 化hóa 城thành 也dã 。 而nhi 開khai 為vi 二nhị 地địa 者giả 略lược 明minh 十thập 義nghĩa 。 一nhất 行hành 因nhân 久cửu 近cận 如như 百bách 劫kiếp 六lục 十thập 劫kiếp 等đẳng 。 二nhị 者giả 根căn 有hữu 利lợi 鈍độn 。 三tam 從tùng 師sư 與dữ 獨độc 悟ngộ 。 四tứ 聲Thanh 聞Văn 無vô 大đại 悲bi 。 緣Duyên 覺Giác 有hữu 小tiểu 悲bi 。 如như 鹿lộc 犀# 之chi 喻dụ 。 現hiện 釋thích 論luận 也dã 。 五ngũ 聲Thanh 聞Văn 不bất 必tất 有hữu 相tướng 好hảo 。 緣Duyên 覺Giác 必tất 有hữu 。 但đãn 小tiểu 多đa 不bất 定định 。 六lục 聲Thanh 聞Văn 觀quán 法pháp 略lược 謂vị 四Tứ 諦Đế 。 緣Duyên 覺Giác 觀quán 法pháp 廣quảng 謂vị 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 七thất 聲Thanh 聞Văn 說thuyết 法Pháp 。 則tắc 令linh 人nhân 悟ngộ 於ư 聖thánh 道Đạo 。 緣Duyên 覺Giác 不bất 能năng 令linh 至chí 燸nhu 法pháp 。 及cập 得đắc 賢hiền 聖thánh 事sự 。 出xuất 大đại 經kinh 。 八bát 羅La 漢Hán 必tất 在tại 佛Phật 世thế 。 緣Duyên 覺Giác 不bất 定định 也dã 。 九cửu 聲Thanh 聞Văn 或hoặc 頓đốn 證chứng 四Tứ 果Quả 或hoặc 復phục 漸tiệm 證chứng 。 緣Duyên 覺Giác 必tất 頓đốn 證chứng 如như 三tam 藏tạng 佛Phật 。 十thập 緣Duyên 覺Giác 現hiện 通thông 多đa 說thuyết 法Pháp 少thiểu 。 聲Thanh 聞Văn 不bất 定định 。 以dĩ 具cụ 十thập 義nghĩa 故cố 開khai 為vi 二nhị 地địa 。 是thị 故cố 三tam 百bách 譬thí 三tam 界giới 二nhị 百bách 喻dụ 二nhị 地địa 也dã 。

問vấn 。 譬thí 喻dụ 品phẩm 何hà 故cố 合hợp 三tam 界giới 為vi 一nhất 宅trạch 。 開khai 教giáo 門môn 為vi 三tam 乘thừa 。 今kim 何hà 故cố 開khai 一nhất 宅trạch 為vi 三tam 百bách 。 合hợp 三tam 乘thừa 為vi 二nhị 百bách 耶da 。

答đáp 。 前tiền 明minh 同đồng 為vi 苦khổ 火hỏa 所sở 燒thiêu 。 故cố 合hợp 為vi 一nhất 宅trạch 。 求cầu 出xuất 者giả 有hữu 三tam 根căn 人nhân 不bất 同đồng 。 故cố 教giáo 門môn 開khai 為vi 三tam 乘thừa 也dã 。 今kim 明minh 佛Phật 道Đạo 長trường 遠viễn 。 三tam 界giới 及cập 二Nhị 乘Thừa 地địa 是thị 大đại 惡ác 之chi 道đạo 要yếu 。 須tu 度độ 之chi 然nhiên 後hậu 得đắc 佛Phật 。 是thị 故cố 開khai 一nhất 宅trạch 為vi 三tam 界giới 。 三tam 乘thừa 中trung 但đãn 二Nhị 乘Thừa 地địa 是thị 障chướng 佛Phật 乘thừa 非phi 障chướng 。 故cố 但đãn 明minh 二nhị 百bách 也dã 。

問vấn 。 何hà 故cố 以dĩ 凡phàm 夫phu 地địa 為vi 三tam 百bách 。 小Tiểu 乘Thừa 地địa 為vi 二nhị 百bách 耶da 。

答đáp 。 蓋cái 引dẫn 進tiến 之chi 言ngôn 。 明minh 汝nhữ 所sở 度độ 已dĩ 多đa 。 汝nhữ 所sở 住trụ 地địa 。 近cận 於ư 佛Phật 慧tuệ 。 唯duy 二nhị 百bách 在tại 耳nhĩ 。 當đương 怒nộ 力lực 精tinh 進tấn 。 寶bảo 所sở 不bất 遙diêu 也dã 。 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 則tắc 所sở 度độ 猶do 少thiểu 未vị 度độ 猶do 多đa 。 二Nhị 乘Thừa 發phát 心tâm 始thỉ 入nhập 十thập 信tín 。 方phương 經kinh 五ngũ 十thập 二nhị 位vị 三tam 十thập 三tam 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 方phương 至chí 佛Phật 耳nhĩ 。 爾nhĩ 前tiền 極cực 長trường/trưởng 百bách 劫kiếp 修tu 行hành 。 故cố 所sở 度độ 猶do 少thiểu 也dã 。

問vấn 。 若nhược 所sở 度độ 已dĩ 多đa 是thị 引dẫn 進tiến 之chi 。 言ngôn 則tắc 此thử 經Kinh 未vị 成thành 了liễu 義nghĩa 耶da 。

答đáp 。 深thâm 有hữu 旨chỉ 也dã 。 明minh 佛Phật 道Đạo 雖tuy 長trường/trưởng 。 若nhược 能năng 度độ 凡phàm 夫phu 地địa 及cập 離ly 二Nhị 乘Thừa 地địa 者giả 後hậu 進tiến 修tu 行hành 不bất 復phục 為vi 難nạn/nan 。 故cố 名danh 為vi 近cận 佛Phật 。 如như 萬vạn 里lý 之chi 行hành 唯duy 五ngũ 百bách 里lý 多đa 難nạn/nan 。 若nhược 過quá 此thử 道đạo 則tắc 前tiền 進tiến 為vi 易dị 也dã 。 次thứ 論luận 惡ác 道đạo 。

問vấn 。 何hà 故cố 說thuyết 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 皆giai 是thị 惡ác 道đạo 耶da 。

答đáp 。 上thượng 諸chư 義nghĩa 即tức 明minh 惡ác 道đạo 竟cánh 。 貪tham 著trước 三tam 界giới 及cập 深thâm 二Nhị 乘Thừa 。 能năng 害hại 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 身thân 惠huệ 命mạng 故cố 言ngôn 惡ác 道đạo 。 二nhị 者giả 佛Phật 及cập 弟đệ 子tử 已dĩ 四tứ 處xứ 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 呵ha 責trách 二Nhị 乘Thừa 。 鈍độn 根căn 聞văn 之chi 猶do 未vị 領lãnh 悟ngộ 。 方phương 便tiện 品phẩm 云vân 。 小tiểu 智trí 樂nhạo/nhạc/lạc 小tiểu 法pháp 。 不bất 自tự 信tín 作tác 佛Phật 。 是thị 故cố 以dĩ 方phương 便tiện 。 分phân 別biệt 說thuyết 諸chư 果Quả 。 次thứ 身thân 子tử 章chương 云vân 。 我ngã 昔tích 於ư 空không 法pháp 得đắc 證chứng 。 而nhi 今kim 乃nãi 自tự 覺giác 。 非phi 是thị 實thật 滅diệt 度độ 。 譬thí 喻dụ 品phẩm 云vân 。 唯duy 有hữu 一nhất 大đại 車xa 。 唐đường 捐quyên 門môn 。 外ngoại 實thật 無vô 三tam 車xa 。 信tín 解giải 品phẩm 云vân 。 佛Phật 乘thừa 如như 大đại 豪hào 富phú 長trưởng 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 之chi 人nhân 如như 。 眇miễu 目mục 痤tọa 陋lậu 。 無vô 威uy 德đức 者giả 。 乃nãi 至chí 貧bần 窮cùng 。 下hạ 賤tiện 除trừ 糞phẩn 之chi 人nhân 四tứ 處xứ 。 雖tuy 種chủng 種chủng 呵ha 斥xích 二Nhị 乘Thừa 稱xưng 歎thán 大Đại 道Đạo 。 鈍độn 根căn 聲Thanh 聞Văn 猶do 故cố 保bảo 執chấp 。 是thị 以dĩ 今kim 說thuyết 。 惡ác 道đạo 譬thí 喻dụ 明minh 三tam 界giới 二Nhị 乘Thừa 皆giai 是thị 惡ác 道đạo 。 汝nhữ 今kim 云vân 何hà 。 欲dục 樂lạc 住trụ 耶da 。 又hựu 昔tích 於ư 大đại 通thông 佛Phật 所sở 已dĩ 欲dục 度độ 。 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 今kim 積tích 行hành 彌di 劫kiếp 云vân 何hà 退thoái 住trụ 惡ác 道đạo 。 譬thí 如như 父phụ 母mẫu 。 呵ha 子tử 云vân 乃nãi 不bất 長trường/trưởng 進tiến 何hà 為vi 退thoái 縮súc 。 又hựu 凡phàm 夫phu 以dĩ 三tam 途đồ 為vi 地địa 獄ngục 。 二Nhị 乘Thừa 以dĩ 三tam 界giới 為vi 地địa 獄ngục 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 二Nhị 乘Thừa 為vi 地địa 獄ngục 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 。 今kim 我ngã 怖bố 畏úy 。 二nhị 乘thừa 道Đạo 果Quả 。 如như 惜tích 命mạng 者giả 怖bố 畏úy 捨xả 身thân 。 汝nhữ 今kim 云vân 何hà 。 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 地địa 獄ngục 。 又hựu 本bổn 畏úy 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 求cầu 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 。 三tam 界giới 及cập 二Nhị 乘Thừa 地địa 未vị 免miễn 。 生sanh 死tử 之chi 苦khổ 。 故cố 名danh 惡ác 道đạo 云vân 何hà 欲dục 住trụ 。 又hựu 此thử 凡phàm 聖thánh 二nhị 地địa 未vị 免miễn 四tứ 魔ma 。 故cố 名danh 惡ác 道đạo 。 三tam 界giới 具cụ 四tứ 魔ma 二Nhị 乘Thừa 具cụ 三tam 魔ma 。 煩phiền 惱não 未vị 斷đoạn 故cố 有hữu 煩phiền 惱não 魔ma 。 方phương 便tiện 受thọ 身thân 故cố 有hữu 陰ấm 魔ma 。 無vô 常thường 所sở 切thiết 。 即tức 是thị 死tử 魔ma 。 明minh 此thử 二nhị 地địa 未vị 免miễn 四tứ 魔ma 。 但đãn 前tiền 進tiến 不bất 可khả 住trụ 也dã 。 又hựu 華hoa 嚴nghiêm 性tánh 起khởi 品phẩm 明minh 即tức 事sự 而nhi 言ngôn 四tứ 乘thừa 皆giai 苦khổ 。 為vi 三tam 途đồ 苦khổ 說thuyết 人nhân 天thiên 乘thừa 。 為vi 三tam 界giới 苦khổ 。 說thuyết 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 為vi 聲Thanh 聞Văn 根căn 鈍độn 少thiểu 福phước 有hữu 徒đồ 師sư 之chi 苦khổ 。 說thuyết 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 。 為vi 緣Duyên 覺Giác 福phước 慧tuệ 未vị 圓viên 結kết 習tập 不bất 斷đoạn 之chi 苦khổ 。 故cố 說thuyết 佛Phật 乘thừa 以dĩ 有hữu 四tứ 苦khổ 名danh 為vi 惡ác 道đạo 。 本bổn 欲dục 厭yếm 苦khổ 今kim 未vị 脫thoát 之chi 云vân 何hà 欲dục 住trụ 耶da 。

問vấn 。 若nhược 二Nhị 乘Thừa 地địa 是thị 惡ác 道đạo 者giả 何hà 故cố 文văn 云vân 度độ 。 三tam 百bách 由do 旬tuần 。 說thuyết 二nhị 種chủng 涅Niết 槃Bàn 耶da 。

答đáp 。 此thử 則tắc 是thị 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 義nghĩa 。 昔tích 說thuyết 惡ác 道đạo 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 欲dục 引dẫn 出xuất 三tam 界giới 。 今kim 指chỉ 涅Niết 槃Bàn 為vi 惡ác 道đạo 令linh 離ly 二Nhị 乘Thừa 不bất 相tương 違vi 也dã 。 又hựu 有hữu 三tam 句cú 。 一nhất 惡ác 而nhi 非phi 善thiện 。 謂vị 三tam 百bách 也dã 。 二nhị 善thiện 而nhi 非phi 惡ác 。 謂vị 度độ 五ngũ 百bách 也dã 。 三tam 亦diệc 惡ác 亦diệc 善thiện 。 中trung 間gian 二nhị 百bách 能năng 度độ 三tam 界giới 故cố 為vi 善thiện 。 以dĩ 是thị 佛Phật 道Đạo 巨cự 患hoạn 。 故cố 名danh 為vi 惡ác 。 故cố 經Kinh 云vân 。 求cầu 二Nhị 乘Thừa 者giả 名danh 為vi 不bất 善thiện 。 既ký 稱xưng 不bất 善thiện 豈khởi 非phi 惡ác 道đạo 耶da 。

問vấn 。 會hội 二nhị 行hành 皆giai 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 云vân 何hà 名danh 惡ác 道đạo 耶da 。 故cố 不bất 應ưng 以dĩ 二Nhị 乘Thừa 地địa 喻dụ 二nhị 百bách 也dã 。

答đáp 。 亦diệc 會hội 人nhân 天thiên 善thiện 入nhập 一Nhất 乘Thừa 。 云vân 何hà 以dĩ 三tam 界giới 為vi 惡ác 道đạo 耶da 。

問vấn 。 三tam 界giới 煩phiền 惱não 。 可khả 得đắc 為vi 惡ác 道đạo 。 善thiện 是thị 清thanh 昇thăng 云vân 何hà 為vi 惡ác 耶da 。

答đáp 。 三tam 界giới 煩phiền 惱não 。 心tâm 所sở 起khởi 善thiện 。 皆giai 是thị 不bất 動động 不bất 出xuất 。 非phi 是thị 乘thừa 義nghĩa 。 二Nhị 乘Thừa 心tâm 所sở 起khởi 善thiện 亦diệc 。 不bất 動động 不bất 出xuất 。 亦diệc 非phi 乘thừa 義nghĩa 。

問vấn 。 云vân 何hà 凡phàm 聖thánh 二nhị 善thiện 俱câu 不bất 動động 不bất 出xuất 耶da 。

答đáp 。 凡phàm 夫phu 善thiện 不bất 能năng 出xuất 分phân 段đoạn 。 二Nhị 乘Thừa 善thiện 不bất 能năng 動động 出xuất 變biến 易dị 。 又hựu 有hữu 二nhị 種chủng 闡xiển 提đề 。 一nhất 凡phàm 夫phu 闡xiển 提đề 。 二nhị 聖thánh 人nhân 闡xiển 提đề 。 凡phàm 夫phu 不bất 信tín 出xuất 三tam 界giới 者giả 。 名danh 凡phàm 夫phu 闡xiển 提đề 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 信tín 一Nhất 乘Thừa 名danh 聖thánh 人nhân 闡xiển 提đề 。 破phá 凡phàm 夫phu 闡xiển 提đề 始thỉ 生sanh 小tiểu 信tín 。 破phá 二Nhị 乘Thừa 闡xiển 提đề 始thỉ 生sanh 菩Bồ 薩Tát 十thập 信tín 也dã 。 因nhân 此thử 轉chuyển 悟ngộ 方phương 。 入nhập 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。

次thứ 論luận 至chí 寶bảo 所sở 義nghĩa 。

問vấn 。 若nhược 以dĩ 三tam 界giới 及cập 二Nhị 乘Thừa 為vi 五ngũ 百bách 者giả 。 度độ 三tam 界giới 及cập 二Nhị 乘Thừa 地địa 應ưng 至chí 佛Phật 道Đạo 。 此thử 譬thí 以dĩ 寶bảo 所sở 喻dụ 佛Phật 道Đạo 故cố 也dã 。

答đáp 。 三tam 界giới 及cập 二Nhị 乘Thừa 是thị 佛Phật 道Đạo 巨cự 難nạn/nan 。 若nhược 能năng 度độ 之chi 必tất 至chí 佛Phật 道Đạo 。 故cố 大đại 經kinh 有hữu 三tam 處xứ 文văn 。 明minh 二Nhị 乘Thừa 至chí 義nghĩa 。 一nhất 云vân 至chí 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 二nhị 云vân 至chí 菩Bồ 提Đề 。 三tam 云vân 至chí 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 然nhiên 二Nhị 乘Thừa 經kinh 爾nhĩ 所sở 劫kiếp 。 但đãn 應ưng 至chí 菩Bồ 提Đề 心tâm 耳nhĩ 。 而nhi 言ngôn 至chí 大đại 涅Niết 槃Bàn 及cập 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 至chí 菩Bồ 提Đề 心tâm 必tất 至chí 佛Phật 道Đạo 及cập 涅Niết 槃Bàn 故cố 也dã 。

問vấn 。 五ngũ 人nhân 云vân 何hà 至chí 菩Bồ 提Đề 心tâm 必tất 至chí 佛Phật 道Đạo 耶da 。

答đáp 。 五ngũ 人nhân 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 時thời 。 必tất 是thị 雙song 厭yếm 之chi 。 人nhân 既ký 登đăng 聖thánh 位vị 故cố 必tất 不bất 作tác 凡phàm 夫phu 。 今kim 復phục 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 則tắc 厭yếm 二Nhị 乘Thừa 道đạo 。 是thị 故cố 此thử 人nhân 。 不bất 起khởi 凡phàm 夫phu 行hành 。 亦diệc 不bất 起khởi 二Nhị 乘Thừa 行hành 。 所sở 以dĩ 至chí 佛Phật 道Đạo 也dã 。

問vấn 。 大đại 經kinh 何hà 故cố 舉cử 三tam 文văn 耶da 。

答đáp 。 要yếu 須tu 三tam 文văn 義nghĩa 乃nãi 圓viên 足túc 。 至chí 菩Bồ 提Đề 心tâm 謂vị 至chí 因nhân 。 至chí 菩Bồ 提Đề 及cập 涅Niết 槃Bàn 名danh 至chí 果quả 。 果quả 中trung 有hữu 菩Bồ 提Đề 智trí 果quả 及cập 涅Niết 槃Bàn 斷đoạn 果quả 。 所sở 以dĩ 說thuyết 二nhị 。 今kim 欲dục 具cụ 說thuyết 始thỉ 終chung 總tổng 攝nhiếp 因nhân 果quả 故cố 有hữu 三tam 文văn 也dã 。 又hựu 度độ 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 至chí 佛Phật 者giả 譬thí 意ý 具cụ 三tam 。 一nhất 惡ác 道đạo 二nhị 好hảo/hiếu 路lộ 三Tam 寶Bảo 所sở 。 合hợp 譬thí 亦diệc 三tam 。 一nhất 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 謂vị 度độ 惡ác 道đạo 。 二nhị 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 如như 平bình 坦thản 好hảo/hiếu 路lộ 。 三tam 得đắc 佛Phật 道Đạo 如như 至chí 寶bảo 所sở 也dã 。

問vấn 。 譬thí 無vô 此thử 意ý 云vân 何hà 穿xuyên 鑿tạc 耶da 。

答đáp 。 理lý 數số 應ưng 然nhiên 豈khởi 可khả 度độ 二Nhị 乘Thừa 地địa 便tiện 得đắc 佛Phật 耶da 。 又hựu 下hạ 偈kệ 中trung 具cụ 足túc 明minh 之chi 。 今kim 為vì 汝nhữ 說thuyết 實thật 。 汝nhữ 所sở 得đắc 非phi 滅diệt 。 此thử 明minh 度độ 五ngũ 百bách 惡ác 道đạo 也dã 。 為vì 佛Phật 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 當đương 發phát 大đại 精tinh 進tấn 。 謂vị 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 即tức 好hảo/hiếu 路lộ 也dã 。 汝nhữ 證chứng 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 十Thập 力Lực 等đẳng 佛Phật 法Pháp 。 謂vị 得đắc 佛Phật 道Đạo 也dã 。 又hựu 度độ 五ngũ 百bách 即tức 至chí 佛Phật 者giả 。 三tam 百bách 為vi 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 。 二nhị 百bách 屬thuộc 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 度độ 於ư 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 必tất 得đắc 至chí 佛Phật 也dã 。

次thứ 論luận 多đa 少thiểu 。

問vấn 。 何hà 故cố 度độ 五ngũ 百bách 不bất 多đa 不bất 少thiểu 耶da 。

答đáp 。 如như 前tiền 十thập 義nghĩa 及cập 惡ác 道đạo 中trung 說thuyết 。 又hựu 唯duy 有hữu 五ngũ 乘thừa 故cố 但đãn 度độ 五ngũ 百bách 。 人nhân 天thiên 乘thừa 是thị 三tam 百bách 。 二Nhị 乘Thừa 是thị 二nhị 百bách 。 故cố 佛Phật 乘thừa 度độ 此thử 五ngũ 百bách 。 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 。 度độ 三tam 百bách 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 度độ 四tứ 百bách 佛Phật 乘thừa 度độ 五ngũ 百bách 故cố 。 不bất 得đắc 多đa 少thiểu 。 此thử 明minh 一nhất 人nhân 始thỉ 終chung 度độ 五ngũ 百bách 。 亦diệc 得đắc 五ngũ 人nhân 度độ 五ngũ 百bách 。 如như 大đại 經kinh 一nhất 人nhân 具cụ 七thất 。 七thất 人nhân 具cụ 七thất 也dã 。

問vấn 。 釋Thích 迦Ca 舍xá 那na 教giáo 門môn 明minh 度độ 云vân 何hà 耶da 。

答đáp 。 舍xá 那na 直trực 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 明minh 頓đốn 度độ 法Pháp 門môn 。 直trực 令linh 菩Bồ 薩Tát 度độ 於ư 五ngũ 百bách 也dã 。 釋Thích 迦Ca 初sơ 三tam 後hậu 一nhất 具cụ 漸tiệm 頓đốn 義nghĩa 。 昔tích 已dĩ 令linh 諸chư 子tử 度độ 三tam 百bách 。 今kim 復phục 令linh 度độ 二nhị 百bách 謂vị 漸tiệm 度độ 。 若nhược 為vi 始thỉ 發phát 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 法Pháp 華Hoa 經Kinh 。 即tức 令linh 頓đốn 度độ 也dã 。

問vấn 。 昔tích 亦diệc 明minh 頓đốn 度độ 不phủ 耶da 。

答đáp 。 昔tích 為vi 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 令linh 頓đốn 度độ 五ngũ 百bách 。 如như 大đại 品phẩm 四tứ 百bách 之chi 喻dụ 。 但đãn 未vị 明minh 三tam 百bách 為vi 化hóa 城thành 耳nhĩ 。

問vấn 。 昔tích 未vị 明minh 三tam 百bách 為vi 化hóa 城thành 。 亦diệc 應ưng 未vị 明minh 五ngũ 百bách 惡ác 道đạo 。

答đáp 。 二Nhị 乘Thừa 是thị 佛Phật 道Đạo 大đại 患hoạn 。 是thị 故cố 已dĩ 說thuyết 是thị 惡ác 道đạo 。 但đãn 二Nhị 乘Thừa 根căn 緣duyên 未vị 熟thục 故cố 。 不bất 得đắc 明minh 化hóa 城thành 也dã 。

問vấn 。 昔tích 度độ 今kim 度độ 何hà 異dị 。

答đáp 。 昔tích 但đãn 令linh 菩Bồ 薩Tát 度độ 五ngũ 百bách 。 令linh 二Nhị 乘Thừa 度độ 三tam 百bách 。 今kim 教giáo 令linh 菩Bồ 薩Tát 度độ 五ngũ 百bách 。 明minh 二Nhị 乘Thừa 人nhân 已dĩ 度độ 三tam 百bách 。 但đãn 令linh 更cánh 度độ 二nhị 百bách 耳nhĩ 。

問vấn 。 法pháp 華hoa 叵phả 有hữu 菩Bồ 薩Tát 不bất 度độ 五ngũ 百bách 而nhi 修tu 行hành 耶da 。

答đáp 。 亦diệc 有hữu 此thử 義nghĩa 。 如như 位vị 不bất 退thoái 菩Bồ 薩Tát 。 已dĩ 過quá 凡phàm 夫phu 。 行hành 及cập 二Nhị 乘Thừa 行hành 。 此thử 人nhân 已dĩ 度độ 五ngũ 百bách 惡ác 道đạo 但đãn 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 入nhập 平bình 坦thản 好hảo/hiếu 路lộ 進tiến 至chí 佛Phật 果Quả 寶bảo 所sở 也dã 。 若nhược 就tựu 二nhị 生sanh 死tử 為vi 五ngũ 百bách 者giả 。 唯duy 佛Phật 度độ 五ngũ 百bách 耳nhĩ 。

問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 無vô 有hữu 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 離ly 二Nhị 乘Thừa 地địa 者giả 耶da 。

答đáp 。 勝thắng 鬘man 經Kinh 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 大Đại 力Lực 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 共cộng 在tại 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 變biến 易dị 生sanh 死tử 中trung 。 就tựu 此thử 而nhi 論luận 菩Bồ 薩Tát 與dữ 二Nhị 乘Thừa 。 共cộng 在tại 生sanh 死tử 中trung 。 不bất 得đắc 相tương 離ly 也dã 。

問vấn 。 叵phả 有hữu 菩Bồ 薩Tát 與dữ 二Nhị 乘Thừa 不bất 共cộng 在tại 生sanh 死tử 以dĩ 不phủ 耶da 。

答đáp 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 明minh 七thất 種chủng 生sanh 死tử 。 界giới 內nội 通thông 名danh 分phân 段đoạn 即tức 三tam 種chủng 生sanh 死tử 。 界giới 外ngoại 有hữu 四tứ 種chủng 生sanh 死tử 。 謂vị 方phương 便tiện 生sanh 死tử 即tức 變biến 易dị 是thị 也dã 。 二nhị 因nhân 緣duyên 生sanh 死tử 。 三tam 有hữu 有hữu 生sanh 死tử 。 四tứ 無vô 有hữu 生sanh 死tử 。 後hậu 三tam 生sanh 死tử 唯duy 。 菩Bồ 薩Tát 受thọ 生sanh 。 二Nhị 乘Thừa 在tại 變biến 易dị 生sanh 死tử 內nội 。 故cố 菩Bồ 薩Tát 與dữ 二Nhị 乘Thừa 有hữu 共cộng 生sanh 死tử 義nghĩa 。

復phục 有hữu 不bất 共cộng 義nghĩa 如như 彼bỉ 論luận 廣quảng 說thuyết 也dã 。 安an 樂lạc 行hành 義nghĩa 八bát 重trọng/trùng 第đệ 一nhất 來lai 意ý 。 然nhiên 此thử 品phẩm 雖tuy 是thị 法pháp 華hoa 之chi 一nhất 章chương 。 實thật 通thông 辨biện 菩Bồ 薩Tát 之chi 要yếu 行hành 。 夫phu 欲dục 自tự 行hành 化hóa 人nhân 弘hoằng 道đạo 利lợi 物vật 者giả 皆giai 須tu 依y 之chi 。

問vấn 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 說thuyết 四tứ 行hành 耶da 。

答đáp 。 上thượng 品phẩm 末mạt 菩Bồ 薩Tát 聲Thanh 聞Văn 。 皆giai 云vân 弘hoằng 經kinh 多đa 難nạn/nan 。 弘hoằng 經kinh 多đa 難nạn/nan 或hoặc 生sanh 退thoái 沒một 妨phương 自tự 行hành 化hóa 他tha 。 故cố 說thuyết 四tứ 行hành 。 身thân 心tâm 安an 樂lạc 。 自tự 行hành 化hóa 人nhân 則tắc 無vô 所sở 廢phế 。 又hựu 大đại 判phán 位vị 行hành 。 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 二nhị 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 三tam 得đắc 佛Phật 果Quả 。 上thượng 三tam 周chu 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 今kim 此thử 一nhất 品phẩm 即tức 明minh 。 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 寶bảo 塔tháp 已dĩ 去khứ 明minh 佛Phật 果Quả 也dã 。 又hựu 上thượng 三tam 周chu 明minh 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 之chi 義nghĩa 。 謂vị 智trí 慧tuệ 門môn 。 次thứ 歎thán 法Pháp 美mỹ 人nhân 明minh 流lưu 通thông 。 謂vị 功công 德đức 門môn 。 物vật 情tình 便tiện 謂vị 有hữu 三tam 有hữu 一nhất 有hữu 福phước 有hữu 慧tuệ 。 是thị 故cố 此thử 品phẩm 泯mẫn 寂tịch 斯tư 念niệm 。 勸khuyến 菩Bồ 薩Tát 觀quán 諸chư 法pháp 如như 實thật 相tướng 。 不bất 有hữu 不bất 無vô 。 不bất 二nhị 不bất 一nhất 。 而nhi 不bất 失thất 三tam 一nhất 方phương 便tiện 。 自tự 行hành 化hóa 他tha 雖tuy 有hữu 三tam 一nhất 。 三tam 一nhất 只chỉ 是thị 無vô 三tam 無vô 一nhất 。 為vì 是thị 因nhân 緣duyên 。 故cố 說thuyết 此thử 四tứ 行hành 。 如như 說thuyết 經Kinh 大đại 意ý 釋thích 也dã 第đệ 二nhị 明minh 四tứ 行hành 名danh 不bất 同đồng 。 光quang 宅trạch 云vân 。 一nhất 空không 慧tuệ 行hành 。 二nhị 說thuyết 法Pháp 行hành 。 三tam 離ly 過quá 行hành 。 四tứ 慈từ 悲bi 行hành 。 但đãn 初sơ 行hành 中trung 辨biện 空không 慧tuệ 。 後hậu 三tam 不bất 明minh 。 故cố 初sơ 名danh 空không 慧tuệ 行hành 也dã 。 第đệ 二nhị 行hành 中trung 廣quảng 明minh 說thuyết 法Pháp 。 第đệ 三tam 行hành 中trung 。 亦diệc 有hữu 說thuyết 法Pháp 。 說thuyết 法Pháp 義nghĩa 略lược 故cố 第đệ 二nhị 名danh 說thuyết 法Pháp 行hành 。 第đệ 三tam 行hành 中trung 廣quảng 明minh 離ly 過quá 。 餘dư 行hành 文văn 少thiểu 故cố 第đệ 三tam 名danh 離ly 過quá 行hành 。 第đệ 四tứ 廣quảng 辨biện 慈từ 悲bi 故cố 名danh 慈từ 悲bi 行hành 。 第đệ 三tam 亦diệc 有hữu 慈từ 悲bi 。 慈từ 悲bi 文văn 略lược 不bất 名danh 慈từ 悲bi 行hành 也dã 。 生sanh 公công 及cập 注chú 經kinh 列liệt 四tứ 行hành 名danh 。 第đệ 一nhất 空không 寂tịch 行hành 。 第đệ 二nhị 離ly 憍kiêu 慢mạn 行hành 。 三tam 離ly 嫉tật 妬đố 行hành 。 四tứ 者giả 慈từ 悲bi 行hành 。 生sanh 公công 不bất 以dĩ 說thuyết 法Pháp 別biệt 為vi 一nhất 行hành 者giả 。 下hạ 偈kệ 云vân 。 安an 住trụ 四tứ 法pháp 然nhiên 後hậu 說thuyết 法Pháp 華hoa 經kinh 。 此thử 明minh 內nội 住trụ 四tứ 法pháp 外ngoại 說thuyết 法Pháp 華hoa 。 故cố 不bất 以dĩ 說thuyết 法Pháp 為vi 一nhất 行hành 也dã 。 今kim 用dụng 生sanh 公công 所sở 說thuyết 也dã 。

問vấn 。 觀quán 第đệ 二nhị 行hành 文văn 實thật 是thị 明minh 說thuyết 法Pháp 。 不bất 應ưng 言ngôn 離ly 憍kiêu 慢mạn 行hành 也dã 。

答đáp 。 由do 初sơ 行hành 有hữu 解giải 。 次thứ 行hành 無vô 慢mạn 。 內nội 具cụ 此thử 二nhị 故cố 外ngoại 無vô 是thị 非phi 。 方phương 能năng 說thuyết 法Pháp 耳nhĩ 。 次thứ 明minh 四tứ 行hành 體thể 。 光quang 宅trạch 以dĩ 假giả 實thật 二nhị 空không 為vi 初sơ 行hành 體thể 。

評bình 曰viết 。 假giả 實thật 二nhị 慧tuệ 此thử 猶do 小Tiểu 乘Thừa 論luận 意ý 耳nhĩ 。 正chánh 可khả 通thông 彼bỉ 阿a 含hàm 不bất 應ứng 用dụng 釋thích 。 方Phương 等Đẳng 如như 前tiền 評bình 之chi 。 有hữu 人nhân 言ngôn 假giả 實thật 二nhị 空không 似tự 解giải 為vi 體thể 。

評bình 曰viết 。 二nhị 空không 失thất 已dĩ 如như 前tiền 義nghĩa 。 似tự 解giải 義nghĩa 又hựu 不bất 可khả 。 下hạ 位vị 高cao 人nhân 皆giai 通thông 用dụng 四tứ 行hành 。 偏thiên 據cứ 似tự 解giải 而nhi 棄khí 真chân 明minh 非phi 可khả 用dụng 也dã 。 有hữu 人nhân 言ngôn 初sơ 行hành 以dĩ 忍nhẫn 辱nhục 為vi 體thể 也dã 。

評bình 曰viết 。 不bất 然nhiên 初sơ 文văn 具cụ 明minh 空không 有hữu 解giải 行hành 。 忍nhẫn 辱nhục 是thị 有hữu 行hành 之chi 一nhất 枝chi 亦diệc 非phi 所sở 用dụng 也dã 。 今kim 所sở 明minh 者giả 初sơ 行hành 正chánh 是thị 二nhị 慧tuệ 為vi 體thể 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。 夫phu 欲dục 說thuyết 法Pháp 要yếu 須tu 正chánh 解giải 二nhị 慧tuệ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 妙diệu 悟ngộ 不bất 同đồng 。 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 故cố 以dĩ 二nhị 慧tuệ 為vi 體thể 。 故cố 文văn 云vân 觀quán 諸chư 法pháp 如như 實thật 相tướng 。 空không 無vô 所sở 有hữu 。 謂vị 實thật 慧tuệ 也dã 。 但đãn 從tùng 顛điên 倒đảo 因nhân 緣duyên 生sanh 謂vị 方phương 便tiện 慧tuệ 也dã 。 第đệ 二nhị 行hành 體thể 者giả 光quang 宅trạch 云vân 。 說thuyết 法Pháp 行hành 用dụng 言ngôn 辯biện 為vi 體thể 。 有hữu 人nhân 言ngôn 用dụng 權quyền 智trí 為vi 體thể 。 今kim 依y 生sanh 公công 及cập 注chú 經kinh 用dụng 離ly 慢mạn 為vi 體thể 。 上thượng 明minh 二nhị 慧tuệ 已dĩ 有hữu 能năng 說thuyết 之chi 功công 。 但đãn 恐khủng 內nội 恃thị 明minh 解giải 外ngoại 相tướng 是thị 非phi 。 故cố 明minh 離ly 慢mạn 為vi 體thể 也dã 。 第đệ 三tam 光quang 宅trạch 云vân 離ly 過quá 行hành 即tức 以dĩ 離ly 過quá 為vi 體thể 。 龍long 公công 云vân 。 不bất 說thuyết 他tha 人nhân 好hảo 惡ác 長trường 短đoản 。 印ấn 師sư 云vân 離ly 七thất 支chi 惡ác 。

復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 離ly 慢mạn 為vi 體thể 。 今kim 依y 生sanh 公công 以dĩ 離ly 嫉tật 妬đố 為vi 體thể 。 憍kiêu 慢mạn 則tắc 貴quý 已dĩ 卑ty 人nhân 。 嫉tật 妬đố 則tắc 惡ác 人nhân 勝thắng 已dĩ 。 斯tư 二nhị 是thị 弘hoằng 法pháp 之chi 大đại 患hoạn 。 傷thương 菩Bồ 薩Tát 之chi 本bổn 懷hoài 。 故cố 說thuyết 離ly 之chi 也dã 。 第đệ 四tứ 慈từ 悲bi 行hành 。 經kinh 有hữu 明minh 文văn 。 眾chúng 師sư 更cánh 無vô 異dị 說thuyết 。 但đãn 慈từ 悲bi 有hữu 三tam 。 一nhất 眾chúng 生sanh 緣duyên 。 見kiến 有hữu 眾chúng 生sanh 。 二nhị 法pháp 緣duyên 不bất 見kiến 有hữu 眾chúng 生sanh 。 而nhi 見kiến 有hữu 法pháp 。 三tam 無vô 緣duyên 。 此thử 三tam 異dị 者giả 亦diệc 得đắc 三tam 人nhân 具cụ 三tam 一nhất 人nhân 具cụ 三tam 三tam 人nhân 具cụ 三tam 者giả 。 外ngoại 道đạo 有hữu 眾chúng 生sanh 緣duyên 。 二Nhị 乘Thừa 法pháp 緣duyên 。 菩Bồ 薩Tát 無vô 緣duyên 也dã 。 一nhất 人nhân 具cụ 三tam 者giả 。 始thỉ 行hành 為vi 眾chúng 生sanh 緣duyên 。 中trung 行hành 為vi 法pháp 緣duyên 。 上thượng 行hành 為vi 無vô 緣duyên 。 今kim 品phẩm 所sở 明minh 者giả 既ký 發phát 趾chỉ 標tiêu 生sanh 法pháp 二nhị 空không 。 則tắc 以dĩ 無vô 緣duyên 為vi 正chánh 宗tông 也dã 。

問vấn 。 既ký 言ngôn 無vô 緣duyên 則tắc 應ưng 不bất 緣duyên 眾chúng 生sanh 。 何hà 名danh 為vi 慈từ 悲bi 耶da 。

答đáp 。 緣duyên 眾chúng 生sanh 如như 實thật 相tướng 故cố 名danh 無vô 緣duyên 。 無vô 緣duyên 者giả 不bất 復phục 起khởi 眾chúng 生sanh 見kiến 及cập 法pháp 見kiến 。 如như 實thật 相tướng 而nhi 識thức 眾chúng 生sanh 故cố 名danh 無vô 緣duyên 也dã 。 第đệ 四tứ 釋thích 四tứ 行hành 名danh 。 初sơ 行Hành 處Xứ 近Cận 處Xứ 。 此thử 二nhị 種chủng 是thị 所sở 行hành 之chi 處xứ 。 舉cử 所sở 目mục 能năng 從tùng 境cảnh 為vi 稱xưng 也dã 。 中trung 間gian 二nhị 行hành 離ly 過quá 受thọ 名danh 。 第đệ 四tứ 慈từ 悲bi 當đương 體thể 為vi 目mục 。 通thông 稱xưng 安an 樂lạc 者giả 。 安an 住trụ 四tứ 行hành 故cố 身thân 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 又hựu 行hành 此thử 四tứ 行hành 身thân 安an 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 外ngoại 緣duyên 不bất 動động 為vi 安an 。 內nội 心tâm 適thích 悅duyệt 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 安an 為vi 離ly 苦khổ 樂lạc 名danh 得đắc 樂lạc 也dã 。 又hựu 身thân 安an 心tâm 安an 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 初sơ 義nghĩa 為vi 正chánh 也dã 。 第đệ 五ngũ 明minh 開khai 合hợp 。 龍long 師sư 云vân 初sơ 一nhất 是thị 身thân 業nghiệp 。 次thứ 一nhất 口khẩu 業nghiệp 。 後hậu 二nhị 為vi 意ý 業nghiệp 。 此thử 皆giai 大đại 判phán 耳nhĩ 。 有hữu 人nhân 言ngôn 初sơ 二nhị 主chủ 智trí 慧tuệ 。 初sơ 一nhất 為vi 空không 智trí 。 次thứ 一nhất 為vi 有hữu 智trí 。 後hậu 二nhị 主chủ 功công 德đức 。 初sơ 一nhất 為vi 止chỉ 善thiện 。 後hậu 一nhất 為vi 行hành 善thiện 也dã 。 今kim 所sở 明minh 可khả 為vi 四tứ 雙song 。 一nhất 者giả 初sơ 一nhất 為vi 解giải 。 後hậu 三tam 為vi 行hành 。 解giải 中trung 具cụ 空không 有hữu 二nhị 解giải 。 行hành 中trung 有hữu 離ly 得đắc 二nhị 行hành 。 中trung 二nhị 為vi 離ly 行hành 。 後hậu 一nhất 為vi 得đắc 行hành 也dã 。 又hựu 初sơ 一nhất 為vi 智trí 慧tuệ 智trí 慧tuệ 中trung 有hữu 空không 智trí 有hữu 智trí 。 後hậu 三tam 為vi 功công 德đức 。 功công 德đức 中trung 有hữu 止chỉ 有hữu 行hành 。 中trung 二nhị 為vi 止chỉ 。 後hậu 一nhất 為vi 行hành 也dã 。 又hựu 初sơ 一nhất 後hậu 一nhất 為vi 得đắc 。 中trung 二nhị 為vi 離ly 。 又hựu 前tiền 三tam 為vi 自tự 行hành 。 後hậu 一nhất 為vi 化hóa 他tha 。 化hóa 他tha 拔bạt 苦khổ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 自tự 行hành 中trung 初sơ 一nhất 為vi 生sanh 解giải 。 後hậu 二nhị 為vi 滅diệt 惑hoặc 也dã 。 第đệ 六lục 明minh 次thứ 第đệ 。 夫phu 有hữu 苦khổ 者giả 皆giai 由do 乖quai 理lý 。 若nhược 具cụ 二nhị 慧tuệ 則tắc 是thị 得đắc 理lý 。 得đắc 理lý 者giả 無vô 復phục 苦khổ 惱não 。 身thân 心tâm 安an 樂lạc 。 是thị 以dĩ 第đệ 一nhất 先tiên 明minh 二nhị 慧tuệ 。 雖tuy 復phục 有hữu 解giải 恐khủng 恃thị 解giải 㥄# 他tha 。 或hoặc 忌kỵ 人nhân 勝thắng 己kỷ 。 故cố 明minh 不bất 憍kiêu 不bất 嫉tật 。 初sơ 具cụ 二nhị 慧tuệ 又hựu 具cụ 兩lưỡng 行hành 。 則tắc 自tự 德đức 成thành 立lập 。 然nhiên 後hậu 以dĩ 慈từ 悲bi 被bị 人nhân 故cố 次thứ 第đệ 也dã 。 第đệ 七thất 明minh 位vị 。 始thỉ 自tự 發phát 心tâm 終chung 于vu 十Thập 地Địa 皆giai 行hành 四tứ 行hành 。 但đãn 地địa 前tiền 似tự 而nhi 未vị 真chân 。 登đăng 地địa 唯duy 真chân 不bất 似tự 。 真chân 位vị 之chi 中trung 有hữu 竝tịnh 不bất 竝tịnh 。 就tựu 竝tịnh 之chi 中trung 有hữu 功công 用dụng 無vô 功công 用dụng 。 如như 前tiền 釋thích 也dã 。 但đãn 四tứ 行hành 就tựu 一nhất 大đại 體thể 論luận 之chi 必tất 是thị 齊tề 品phẩm 。 但đãn 習tập 學học 不bất 同đồng 。 或hoặc 功công 德đức 已dĩ 深thâm 智trí 慧tuệ 猶do 淺thiển 。 或hoặc 自tự 行hành 已dĩ 勝thắng 化hóa 他tha 猶do 劣liệt 。 不bất 定định 也dã 。 第đệ 八bát 明minh 同đồng 異dị 。

問vấn 。 法Pháp 師sư 品phẩm 明minh 三tam 事sự 。 入nhập 慈từ 悲bi 室thất 著trước 忍nhẫn 辱nhục 衣y 。 坐tọa 於ư 空không 座tòa 。 與dữ 今kim 何hà 異dị 。

答đáp 。 彼bỉ 前tiền 明minh 於ư 有hữu 行hành 以dĩ 有hữu 資tư 空không 。 今kim 前tiền 辨biện 於ư 空không 解giải 以dĩ 空không 導đạo 有hữu 。 以dĩ 空không 導đạo 有hữu 空không 宛uyển 然nhiên 而nhi 有hữu 。 以dĩ 有hữu 資tư 空không 有hữu 宛uyển 然nhiên 而nhi 空không 。 但đãn 字tự 不bất 累lũy/lụy/luy 書thư 故cố 前tiền 後hậu 說thuyết 耳nhĩ 。 又hựu 前tiền 明minh 化hóa 他tha 後hậu 辨biện 自tự 行hành 。 今kim 前tiền 明minh 自tự 行hành 後hậu 辨biện 化hóa 他tha 。 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 先tiên 人nhân 後hậu 己kỷ 故cố 。 前tiền 化hóa 他tha 而nhi 後hậu 自tự 行hành 。 然nhiên 要yếu 須tu 自tự 免miễn 方phương 能năng 濟tế 人nhân 。 故cố 前tiền 自tự 行hành 後hậu 化hóa 他tha 也dã 。 次thứ 釋thích 法Pháp 師sư 義nghĩa 。 法Pháp 師sư 義nghĩa 者giả 已dĩ 如như 弘hoằng 經kinh 方phương 法pháp 中trung 釋thích 竟cánh 。 未vị 盡tận 今kim 當đương 略lược 說thuyết 。 依y 此thử 有hữu 五ngũ 種chủng 法Pháp 師sư 。 一nhất 受thọ 持trì 二nhị 讀đọc 三tam 誦tụng 四tứ 解giải 說thuyết 五ngũ 書thư 寫tả 。 釋thích 論luận 解giải 滅diệt 諍tranh 品phẩm 云vân 。 以dĩ 信tín 力lực 故cố 受thọ 。 念niệm 力lực 故cố 持trì 。 或hoặc 看khán 文văn 或hoặc 口khẩu 受thọ 故cố 言ngôn 為vi 讀đọc 。 常thường 得đắc 不bất 忘vong 故cố 為vi 誦tụng 。 宣tuyên 傳truyền 未vị 聞văn 故cố 言ngôn 為vì 他tha 說thuyết 。 聖thánh 人nhân 經kinh 書thư 直trực 說thuyết 難nan 解giải 故cố 解giải 義nghĩa 。 此thử 即tức 有hữu 六lục 種chủng 法pháp 師sư 。 望vọng 今kim 文văn 互hỗ 有hữu 廣quảng 略lược 。 今kim 文văn 合hợp 受thọ 持trì 為vi 一nhất 。 為vì 他tha 說thuyết 與dữ 解giải 義nghĩa 復phục 為vi 一nhất 。 足túc 書thư 寫tả 為vi 一nhất 也dã 。 釋thích 論luận 解giải 無vô 作tác 品phẩm 。 明minh 說thuyết 波Ba 若Nhã 有hữu 十thập 種chủng 。 十thập 種chủng 皆giai 是thị 就tựu 說thuyết 法Pháp 中trung 開khai 耳nhĩ 。 通thông 稱xưng 法Pháp 師sư 者giả 。 法pháp 是thị 可khả 軌quỹ 義nghĩa 。 五ngũ 人nhân 上thượng 弘hoằng 此thử 法pháp 。 下hạ 為vi 人nhân 作tác 師sư 。 故cố 云vân 法Pháp 師sư 。 通thông 自tự 行hành 化hóa 他tha 也dã 。 又hựu 法Pháp 師sư 者giả 此thử 五ngũ 人nhân 。 以dĩ 法Pháp 為vi 師sư 。 此thử 自tự 行hành 法Pháp 師sư 。 又hựu 法Pháp 師sư 者giả 法pháp 乃nãi 尊tôn 妙diệu 。 要yếu 由do 人nhân 弘hoằng 。 人nhân 有hữu 弘hoằng 法pháp 之chi 功công 名danh 人nhân 為vi 法Pháp 師sư 。 如như 云vân 當đương 作tác 心tâm 師sư 不bất 師sư 於ư 心tâm 。 今kim 亦diệc 如như 此thử 。 以dĩ 弘hoằng 法pháp 故cố 為vi 法pháp 作tác 師sư 。 此thử 化hóa 他tha 法Pháp 師sư 也dã 。 次thứ 明minh 位vị 。 若nhược 例lệ 四tứ 依y 應ưng 起khởi 自tự 內nội 凡phàm 通thông 乎hồ 十Thập 地Địa 。 是thị 其kỳ 人nhân 位vị 。 但đãn 於ư 初sơ 依y 自tự 有hữu 師sư 資tư 之chi 別biệt 。 此thử 自tự 明minh 依y 止chỉ 之chi 位vị 。 今kim 就tựu 弘hoằng 化hóa 分phân 之chi 。 外ngoại 凡phàm 已dĩ 上thượng 皆giai 法Pháp 師sư 位vị 也dã 。 次thứ 約ước 階giai 品phẩm 。 如như 涅Niết 槃Bàn 四tứ 依y 品phẩm 明minh 有hữu 九cửu 人nhân 。 初sơ 人nhân 於ư 熙hi 連liên 河hà 沙sa 佛Phật 所sở 發phát 心tâm 。 亦diệc 得đắc 不bất 謗báng 未vị 能năng 信tín 樂nhạo 。 次thứ 一nhất 恆Hằng 河Hà 沙sa 佛Phật 所sở 發phát 心tâm 。 得đắc 信tín 樂nhạo 而nhi 未vị 能năng 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 二nhị 恆Hằng 河Hà 沙sa 佛Phật 所sở 發phát 心tâm 。 能năng 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 未vị 能năng 為vi 人nhân 說thuyết 。 三tam 恆Hằng 河Hà 沙sa 佛Phật 所sở 發phát 心tâm 能năng 為vì 人nhân 說thuyết 。 而nhi 不bất 解giải 義nghĩa 。 四tứ 恆Hằng 河Hà 沙sa 人nhân 十thập 六lục 分phần 中trung 。 解giải 一nhất 分phần/phân 義nghĩa 。 五ngũ 恆Hằng 沙sa 人nhân 十thập 六lục 分phần 中trung 。 解giải 八bát 分phần/phân 義nghĩa 。 六lục 恆Hằng 沙sa 人nhân 十thập 六lục 分phần 中trung 。 解giải 十thập 二nhị 分phần 義nghĩa 。 七thất 恆Hằng 沙sa 人nhân 解giải 十thập 四tứ 分phần/phân 義nghĩa 。 八bát 恆Hằng 河Hà 沙sa 人nhân 具cụ 解giải 十thập 六lục 分phần 義nghĩa 。 此thử 九cửu 品phẩm 人nhân 前tiền 四tứ 人nhân 既ký 無vô 解giải 。 是thị 弟đệ 子tử 位vị 非phi 師sư 也dã 。 後hậu 五ngũ 品phẩm 人nhân 既ký 有hữu 解giải 義nghĩa 屬thuộc 法Pháp 師sư 位vị 也dã 。 此thử 五ngũ 人nhân 合hợp 為vi 四tứ 依y 人nhân 。 即tức 初sơ 依y 人nhân 。 又hựu 通thông 而nhi 為vi 論luận 三tam 十thập 心tâm 位vị 俱câu 皆giai 是thị 法Pháp 師sư 也dã 。 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 念niệm 念niệm 化hóa 人nhân 皆giai 是thị 法Pháp 師sư 。 自tự 有hữu 優ưu 劣liệt 。 如như 九cửu 地địa 得đắc 十thập 種chủng 四tứ 無vô 礙ngại 為vi 大đại 法Pháp 師sư 也dã 。

問vấn 。 三tam 業nghiệp 云vân 何hà 攝nhiếp 五ngũ 種chủng 法Pháp 師sư 耶da 。

答đáp 。 論luận 云vân 信tín 力lực 故cố 受thọ 。 念niệm 力lực 故cố 持trì 。 此thử 是thị 意ý 業nghiệp 。 然nhiên 初sơ 非phi 不bất 藉tạ 身thân 口khẩu 業nghiệp 也dã 。 書thư 寫tả 是thị 身thân 業nghiệp 。 而nhi 要yếu 假giả 意ý 業nghiệp 。 亦diệc 得đắc 有hữu 口khẩu 業nghiệp 也dã 。 餘dư 三tam 皆giai 具cụ 三tam 業nghiệp 也dã 。

問vấn 。 此thử 五ngũ 得đắc 相tương 離ly 以dĩ 不phủ 。

答đáp 。 受thọ 持trì 是thị 意ý 業nghiệp 。 得đắc 離ly 讀đọc 誦tụng 等đẳng 四tứ 。 若nhược 是thị 讀đọc 誦tụng 等đẳng 四tứ 要yếu 須tu 受thọ 持trì 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 由do 信tín 心tâm 故cố 方phương 有hữu 讀đọc 誦tụng 等đẳng 耳nhĩ 。

問vấn 。 亦diệc 有hữu 無vô 信tín 而nhi 讀đọc 誦tụng 。 此thử 應ưng 離ly 受thọ 持trì 也dã 。

答đáp 。 今kim 不bất 論luận 此thử 也dã 。

問vấn 。 經kinh 中trung 何hà 故cố 先tiên 明minh 受thọ 持trì 。 讀đọc 誦tụng 解giải 說thuyết 。 書thư 寫tả 以dĩ 為vi 次thứ 第đệ 耶da 。

答đáp 。 信tín 為vi 初sơ 門môn 故cố 前tiền 說thuyết 受thọ 持trì 。 以dĩ 信tín 力lực 故cố 能năng 讀đọc 誦tụng 故cố 。 能năng 讀đọc 誦tụng 竟cánh 方phương 解giải 義nghĩa 。 解giải 義nghĩa 故cố 為vì 他tha 說thuyết 使sử 法pháp 流lưu 通thông 故cố 書thư 之chi 也dã 。

問vấn 。 此thử 五ngũ 幾kỷ 是thị 功công 德đức 幾kỷ 是thị 智trí 慧tuệ 耶da 。

答đáp 。 皆giai 通thông 福phước 慧tuệ 。 但đãn 餘dư 四tứ 屬thuộc 功công 德đức 。 強cường/cưỡng 解giải 說thuyết 正chánh 是thị 智trí 慧tuệ 也dã 。

問vấn 。 受thọ 持trì 具cụ 信tín 念niệm 二nhị 力lực 。 餘dư 四tứ 具cụ 幾kỷ 力lực 耶da 。

答đáp 。 解giải 說thuyết 是thị 慧tuệ 力lực 。 亦diệc 是thị 精tinh 進tấn 力lực 定định 力lực 也dã 。 讀đọc 誦tụng 正chánh 是thị 精tinh 進tấn 力lực 亦diệc 是thị 慧tuệ 力lực 。 但đãn 遂toại 強cường 弱nhược 耳nhĩ 。

問vấn 。 此thử 五ngũ 幾kỷ 自tự 行hành 化hóa 他tha 耶da 。

答đáp 。 解giải 說thuyết 通thông 自tự 他tha 。 但đãn 化hóa 他tha 強cường/cưỡng 自tự 行hành 弱nhược 。 四tứ 通thông 自tự 他tha 自tự 行hành 強cường/cưỡng 化hóa 他tha 弱nhược 也dã 。

問vấn 。 何hà 故cố 但đãn 明minh 此thử 五ngũ 耶da 。

答đáp 。 略lược 舉cử 五ngũ 耳nhĩ 。 大đại 品phẩm 及cập 此thử 經Kinh 勸khuyến 發phát 品phẩm 復phục 有hữu 正chánh 憶ức 念niệm 及cập 修tu 集tập 。 皆giai 攝nhiếp 入nhập 今kim 三tam 業nghiệp 中trung 故cố 也dã 。

問vấn 。 受thọ 持trì 意ý 業nghiệp 可khả 得đắc 化hóa 他tha 人nhân 不phủ 。

答đáp 。 由do 意ý 業nghiệp 信tín 故cố 能năng 化hóa 他tha 人nhân 亦diệc 有hữu 化hóa 他tha 義nghĩa 也dã 。

問vấn 。 此thử 五ngũ 云vân 何hà 深thâm 淺thiển 耶da 。

答đáp 。 依y 經kinh 次thứ 第đệ 明minh 深thâm 淺thiển 者giả 。 直trực 信tín 之chi 則tắc 易dị 故cố 在tại 前tiền 。 以dĩ 有hữu 信tín 故cố 能năng 讀đọc 。 讀đọc 故cố 能năng 誦tụng 。 誦tụng 故cố 能năng 解giải 說thuyết 。 解giải 說thuyết 故cố 云vân 書thư 寫tả 即tức 是thị 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 也dã 。

次thứ 論luận 佛Phật 道Đạo 近cận 遠viễn 義nghĩa 釋thích 高cao 原nguyên 求cầu 水thủy 譬thí 。 論luận 曰viết 此thử 雖tuy 一nhất 句cú 經kinh 文văn 但đãn 尋tầm 味vị 之chi 者giả 喜hỷ 生sanh 。 抑ức 揚dương 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 四tứ 重trọng 五ngũ 逆nghịch 。 謗báng 法pháp 闡xiển 提đề 皆giai 一nhất 類loại 而nhi 科khoa 之chi 。 波Ba 若Nhã 云vân 不bất 諦đế 讀đọc 誦tụng 受thọ 持trì 。 故cố 成thành 魔ma 事sự 。 今kim 具cụ 述thuật 異dị 聞văn 詳tường 其kỳ 得đắc 失thất 。 敢cảm 希hy 生sanh 善thiện 庶thứ 望vọng 免miễn 咎cữu 。 有hữu 人nhân 言ngôn 初sơ 教giáo 如như 高cao 原nguyên 乾can/kiền/càn 土thổ/độ 。 大đại 品phẩm 如như 濕thấp 土thổ/độ 。 法pháp 華hoa 譬thí 泥nê 。 佛Phật 果Quả 如như 水thủy 。 有hữu 人nhân 言ngôn 維duy 摩ma 思tư 益ích 如như 乾can/kiền/càn 土thổ/độ 。 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 經Kinh 如như 濕thấp 土thổ/độ 。 法pháp 華hoa 如như 泥nê 土thổ/độ 。 佛Phật 果Quả 如như 水thủy 。 有hữu 人nhân 言ngôn 大đại 品phẩm 如như 乾can/kiền/càn 土thổ/độ 。 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 經Kinh 如như 濕thấp 土thổ/độ 。 法pháp 華hoa 如như 泥nê 。 佛Phật 果Quả 如như 水thủy 。 此thử 三tam 皆giai 執chấp 五ngũ 時thời 說thuyết 者giả 也dã 。 生sanh 公công 云vân 。 渴khát 乏phạp 求cầu 水thủy 者giả 。 受thọ 持trì 法Pháp 華hoa 求cầu 悟ngộ 佛Phật 道Đạo 。 欲dục 得đắc 之chi 如như 至chí 渴khát 乏phạp 須tu 水thủy 也dã 。 於ư 彼bỉ 高cao 原nguyên 。 穿xuyên 鑿tạc 求cầu 之chi 者giả 。 一Nhất 乘Thừa 於ư 三tam 乘thừa 為vi 難nan 得đắc 。 故cố 於ư 法pháp 華hoa 求cầu 解giải 如như 求cầu 高cao 原nguyên 水thủy 也dã 。 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 為vi 穿xuyên 鑿tạc 。 未vị 能năng 如như 聞văn 而nhi 解giải 猶do 為vi 未vị 聞văn 。 如như 見kiến 乾can/kiền/càn 土thổ/độ 。 若nhược 能năng 解giải 者giả 方phương 乃nãi 為vi 聞văn 。 如như 遂toại 至chí 泥nê 知tri 去khứ 水thủy 不bất 遠viễn 也dã 。 注chú 經Kinh 云vân 。 生sanh 死tử 渴khát 乏phạp 須tu 寂tịch 滅diệt 之chi 水thủy 也dã 。 高cao 原nguyên 水thủy 者giả 一Nhất 乘Thừa 理lý 妙diệu 。 求cầu 理lý 於ư 法pháp 華hoa 如như 求cầu 水thủy 也dã 。 猶do 見kiến 乾can 土thổ 者giả 。 受thọ 持trì 書thư 寫tả 。 以dĩ 穿xuyên 鑿tạc 之chi 初sơ 為vi 未vị 聞văn 。 未vị 解giải 去khứ 道Đạo 尚thượng 遠viễn 。 如như 見kiến 乾can/kiền/càn 土thổ/độ 也dã 。 次thứ 讀đọc 誦tụng 以dĩ 譬thí 。 施thi 功công 不bất 已dĩ 。 聞văn 已dĩ 解giải 故cố 曰viết 見kiến 濕thấp 土thổ/độ 與dữ 泥nê 。 注chú 經kinh 猶do 採thải 生sanh 公công 意ý 。 但đãn 小tiểu 加gia 修tu 飾sức 耳nhĩ 。

評bình 曰viết 。 此thử 譬thí 唯duy 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 譬thí 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 。 二nhị 譬thí 去khứ 佛Phật 道Đạo 近cận 。 不bất 應ưng 紜vân 紜vân 有hữu 餘dư 釋thích 也dã 。 又hựu 初sơ 三tam 師sư 明minh 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 諸chư 教giáo 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 。 法pháp 華hoa 教giáo 去khứ 佛Phật 道Đạo 近cận 。 後hậu 二nhị 釋thích 但đãn 就tựu 法pháp 華hoa 中trung 自tự 論luận 遠viễn 近cận 。 未vị 能năng 如như 聞văn 解giải 為vi 遠viễn 。 能năng 如như 聞văn 解giải 為vi 近cận 。 今kim 撿kiểm 經kinh 始thỉ 終chung 皆giai 失thất 旨chỉ 也dã 。 尋tầm 長trường/trưởng 行hành 合hợp 譬thí 及cập 偈kệ 文văn 具cụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 舉cử 餘dư 經kinh 對đối 法pháp 華hoa 以dĩ 明minh 近cận 遠viễn 。 二nhị 就tựu 法pháp 華hoa 自tự 論luận 近cận 遠viễn 。 偈kệ 云vân 如như 是thị 等đẳng 諸chư 人nhân 。 不bất 聞văn 法Pháp 華Hoa 經Kinh 。 去khứ 佛Phật 道Đạo 甚thậm 遠viễn 。 若nhược 聞văn 是thị 深thâm 經Kinh 。 近cận 於ư 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 此thử 舉cử 餘dư 經kinh 對đối 法pháp 華hoa 以dĩ 明minh 近cận 遠viễn 也dã 。 長trường/trưởng 行hành 云vân 。 若nhược 未vị 聞văn 未vị 解giải 。 未vị 能năng 修tu 習tập 。 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 去khứ 佛Phật 道Đạo 近cận 。 此thử 文văn 具cụ 二nhị 義nghĩa 。 若nhược 據cứ 未vị 聞văn 為vi 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 。 此thử 舉cử 餘dư 經kinh 以dĩ 對đối 法pháp 華hoa 。 若nhược 就tựu 未vị 解giải 為vi 遠viễn 能năng 解giải 為vi 近cận 。 此thử 據cứ 法pháp 華hoa 自tự 論luận 近cận 遠viễn 。 是thị 以dĩ 眾chúng 師sư 偏thiên 用dụng 一nhất 文văn 俱câu 失thất 經kinh 旨chỉ 也dã 。

問vấn 。 舉cử 餘dư 經kinh 對đối 法pháp 華hoa 明minh 近cận 遠viễn 相tương/tướng 云vân 何hà 耶da 。

答đáp 。 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 未vị 開khai 三tam 為vi 方phương 便tiện 一Nhất 乘Thừa 為vi 真chân 實thật 。 遂toại 使sử 求cầu 佛Phật 之chi 人nhân 猶do 有hữu 躊trù 躇trừ 。 大đại 小tiểu 之chi 望vọng 取thủ 佛Phật 之chi 心tâm 未vị 決quyết 定định 。 故cố 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 也dã 。 法pháp 華hoa 明minh 有hữu 一nhất 無vô 三tam 永vĩnh 息tức 退thoái 心tâm 求cầu 佛Phật 意ý 決quyết 。 故cố 去khứ 佛Phật 道Đạo 近cận 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 就tựu 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 義nghĩa 明minh 近cận 遠viễn 耶da 。

答đáp 。 下hạ 偈kệ 云vân 。 若nhược 聞văn 是thị 深thâm 經Kinh 。 決quyết 了liễu 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 決quyết 了liễu 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 者giả 知tri 其kỳ 是thị 三tam 權quyền 一Nhất 乘Thừa 為vi 實thật 也dã 。 又hựu 長trường/trưởng 行hành 云vân 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 示thị 真chân 實thật 相tướng 。 即tức 釋thích 近cận 遠viễn 之chi 意ý 故cố 知tri 爾nhĩ 也dã 。

問vấn 。 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 即tức 是thị 波Ba 若Nhã 。 可khả 云vân 波Ba 若Nhã 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 耶da 。

答đáp 。 前tiền 已dĩ 釋thích 此thử 義nghĩa 竟cánh 。 今kim 重trọng/trùng 論luận 之chi 。 一nhất 者giả 據cứ 波Ba 若Nhã 未vị 開khai 權quyền 義nghĩa 邊biên 。 即tức 始thỉ 行hành 菩Bồ 薩Tát 猶do 有hữu 進tiến 退thoái 之chi 望vọng 。 或hoặc 言ngôn 進tiến 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 或hoặc 謂vị 退thoái 作tác 二Nhị 乘Thừa 永vĩnh 不bất 成thành 佛Phật 。 故cố 波Ba 若Nhã 於ư 其kỳ 人nhân 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 。 若nhược 聞văn 法Pháp 華hoa 無vô 三tam 有hữu 一nhất 。 直trực 進tiến 不bất 迴hồi 。 則tắc 法pháp 華hoa 於ư 其kỳ 人nhân 去khứ 佛Phật 道Đạo 近cận 也dã 。 二nhị 者giả 聲Thanh 聞Văn 不bất 覺giác 。 波Ba 若Nhã 密mật 化hóa 二Nhị 乘Thừa 令linh 趣thú 佛Phật 道Đạo 。 如như 不bất 覺giác 付phó 財tài 。 猶do 言ngôn 波Ba 若Nhã 有hữu 三tam 乘thừa 教giáo 。 故cố 保bảo 執chấp 二Nhị 乘Thừa 。 波Ba 若Nhã 於ư 其kỳ 人nhân 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 。 聞văn 法Pháp 華hoa 開khai 權quyền 明minh 有hữu 一nhất 無vô 三tam 。 改cải 二Nhị 乘Thừa 執chấp 信tín 受thọ 一Nhất 乘Thừa 。 則tắc 法pháp 華hoa 於ư 其kỳ 人nhân 去khứ 佛Phật 道Đạo 近cận 也dã 。

問vấn 。 約ước 大đại 小tiểu 二nhị 人nhân 判phán 二nhị 經kinh 近cận 遠viễn 。 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 波Ba 若Nhã 法pháp 華hoa 云vân 何hà 優ưu 劣liệt 耶da 。

答đáp 。 波Ba 若Nhã 正chánh 明minh 實thật 慧tuệ 方phương 便tiện 慧tuệ 。 此thử 二nhị 是thị 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 法Pháp 身thân 父phụ 母mẫu 。 求cầu 佛Phật 者giả 要yếu 修tu 學học 波Ba 若Nhã 。 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。 又hựu 求cầu 佛Phật 道Đạo 者giả 。 皆giai 具cụ 煩phiền 惱não 。 如như 老lão 病bệnh 人nhân 寢tẩm 臥ngọa 床sàng 席tịch 。 不bất 能năng 起khởi 居cư 。 波Ba 若Nhã 方phương 便tiện 二nhị 健kiện 人nhân 各các 扶phù 一nhất 掖dịch 能năng 至chí 佛Phật 道Đạo 。 故cố 求cầu 佛Phật 之chi 人nhân 須tu 學học 波Ba 若Nhã 。 又hựu 三tam 界giới 二Nhị 乘Thừa 是thị 佛Phật 道Đạo 巨cự 患hoạn 。 以dĩ 實thật 慧tuệ 故cố 。 不bất 著trước 三tam 界giới 。 以dĩ 方phương 便tiện 故cố 。 不bất 證chứng 二Nhị 乘Thừa 。 離ly 此thử 大đại 惡ác 能năng 至chí 佛Phật 道Đạo 。 故cố 求cầu 佛Phật 之chi 人nhân 要yếu 學học 波Ba 若Nhã 。 又hựu 波Ba 若Nhã 顯hiển 諸chư 實thật 相tướng 。 實thật 相tướng 是thị 大Đại 乘Thừa 本bổn 。 由do 實thật 相tướng 故cố 有hữu 波Ba 若Nhã 。 以dĩ 波Ba 若Nhã 心tâm 修tu 萬vạn 行hạnh 。 萬vạn 行hạnh 皆giai 是thị 無vô 所sở 得đắc 。 如như 此thử 萬vạn 行hạnh 能năng 動động 能năng 出xuất 。 名danh 為vi 大Đại 乘Thừa 。 若nhược 爾nhĩ 波Ba 若Nhã 經kinh 乃nãi 明minh 一Nhất 乘Thừa 之chi 本bổn 。 故cố 波Ba 若Nhã 最tối 勝thắng 。 此thử 即tức 是thị 本bổn 中trung 之chi 本bổn 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 一Nhất 乘Thừa 為vi 三tam 乘thừa 本bổn 。 實thật 相tướng 復phục 為vi 一Nhất 乘Thừa 本bổn 。 波Ba 若Nhã 常thường 明minh 實thật 相tướng 。 即tức 波Ba 若Nhã 經kinh 為vi 本bổn 中trung 本bổn 也dã 。

問vấn 。 實thật 相tướng 亦diệc 是thị 三tam 乘thừa 本bổn 。 云vân 何hà 言ngôn 是thị 一Nhất 乘Thừa 本bổn 。

答đáp 。 二Nhị 乘Thừa 人nhân 不bất 能năng 知tri 本bổn 性tánh 空không 。 故cố 諸chư 法pháp 本bổn 性tánh 空không 。 唯duy 是thị 大Đại 乘Thừa 根căn 本bổn 。 非phi 二Nhị 乘Thừa 本bổn 也dã 。

問vấn 。 波Ba 若Nhã 未vị 開khai 權quyền 。 則tắc 波Ba 若Nhã 為vi 劣liệt 。 法pháp 華hoa 為vi 勝thắng 不phủ 耶da 。

答đáp 。 法pháp 華hoa 但đãn 明minh 開khai 權quyền 之chi 義nghĩa 異dị 波Ba 若Nhã 耳nhĩ 。 若nhược 顯hiển 實thật 之chi 義nghĩa 終chung 歸quy 波Ba 若Nhã 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 開khai 權quyền 即tức 改cải 二Nhị 乘Thừa 心tâm 。 改cải 二Nhị 乘Thừa 心tâm 即tức 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 若nhược 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 竟cánh 即tức 修tu 行hành 。 學học 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 要yếu 須tu 詑# 二nhị 慧tuệ 之chi 胎thai 方phương 成thành 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 之chi 子tử 耳nhĩ 。 故cố 知tri 波Ba 若Nhã 為vi 勝thắng 。 又hựu 佛Phật 始thỉ 終chung 常thường 用dụng 波Ba 若Nhã 化hóa 物vật 。 初sơ 顯hiển 教giáo 菩Bồ 薩Tát 波Ba 若Nhã 。 密mật 教giáo 二Nhị 乘Thừa 波Ba 若Nhã 。 此thử 從tùng 大đại 品phẩm 至chí 法pháp 華hoa 前tiền 也dã 。 次thứ 至chí 法pháp 華hoa 顯hiển 教giáo 二Nhị 乘Thừa 波Ba 若Nhã 。 亦diệc 顯hiển 教giáo 菩Bồ 薩Tát 波Ba 若Nhã 。 以dĩ 顯hiển 教giáo 二Nhị 乘Thừa 波Ba 若Nhã 故cố 波Ba 若Nhã 亦diệc 名danh 法pháp 華hoa 耳nhĩ 。 非phi 波Ba 若Nhã 外ngoại 別biệt 有hữu 法pháp 華hoa 也dã 。 至chí 涅Niết 槃Bàn 明minh 波Ba 若Nhã 即tức 是thị 四tứ 種chủng 佛Phật 性tánh 。 大đại 品phẩm 云vân 。 因nhân 名danh 波Ba 若Nhã 果quả 名danh 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 因nhân 名danh 觀quán 智trí 果quả 謂vị 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 提Đề 無vô 累lũy/lụy/luy 即tức 是thị 果quả 果quả 。 觀quán 智trí 與dữ 境cảnh 界giới 更cánh 無vô 別biệt 體thể 。 所sở 觀quán 義nghĩa 即tức 境cảnh 。 能năng 觀quán 義nghĩa 即tức 智trí 。 發phát 觀quán 義nghĩa 為vi 境cảnh 。 能năng 照chiếu 義nghĩa 為vi 智trí 。 故cố 波Ba 若Nhã 即tức 是thị 四tứ 性tánh 。 當đương 知tri 唯duy 一nhất 波Ba 若Nhã 。 是thị 故cố 最tối 大đại 。 又hựu 地địa 前tiền 四tứ 十thập 心tâm 名danh 相tướng 似tự 波Ba 若Nhã 。 登đăng 地địa 去khứ 至chí 佛Phật 名danh 真chân 波Ba 若Nhã 。 故cố 知tri 波Ba 若Nhã 竪thụ 通thông 於ư 五ngũ 十thập 二nhị 位vị 。 即tức 波Ba 若Nhã 最tối 大đại 也dã 。

問vấn 。 波Ba 若Nhã 是thị 何hà 物vật 法pháp 如như 此thử 最tối 大đại 耶da 。

答đáp 。 波Ba 若Nhã 是thị 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 觀quán 心tâm 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 教giáo 皆giai 明minh 此thử 法pháp 。 一nhất 切thiết 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 無vô 不bất 修tu 行hành 。 又hựu 波Ba 若Nhã 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 所sở 行hành 即tức 實thật 相tướng 境cảnh 。 謂vị 實thật 相tướng 波Ba 若Nhã 。 二nhị 能năng 行hành 之chi 觀quán 。 名danh 觀quán 照chiếu 波Ba 若Nhã 。 三tam 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 。 即tức 文văn 字tự 波Ba 若Nhã 。 所sở 行hành 境cảnh 即tức 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 處xứ 。 能năng 行hành 之chi 心tâm 即tức 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 觀quán 。 此thử 二nhị 為vi 自tự 德đức 。 文văn 字tự 波Ba 若Nhã 即tức 是thị 教giáo 門môn 化hóa 他tha 德đức 。 此thử 三tam 攝nhiếp 一nhất 切thiết 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 能năng 行hành 所sở 行hành 自tự 行hành 化hóa 他tha 義nghĩa 無vô 不bất 盡tận 。 雖tuy 有hữu 千thiên 經kinh 萬vạn 論luận 終chung 顯hiển 此thử 法pháp 。 以dĩ 一nhất 切thiết 教giáo 皆giai 入nhập 波Ba 若Nhã 中trung 故cố 波Ba 若Nhã 最tối 大đại 。 龍long 樹thụ 豈khởi 是thị 虛hư 言ngôn 者giả 哉tai 。

問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 法pháp 華hoa 應ưng 劣liệt 耶da 。

答đáp 。 法pháp 華hoa 是thị 波Ba 若Nhã 異dị 名danh 。 但đãn 明minh 上thượng 來lai 諸chư 義nghĩa 不bất 及cập 波Ba 若Nhã 。 故cố 名danh 為vi 劣liệt 。 非phi 但đãn 法pháp 華hoa 不bất 及cập 一nhất 切thiết 大Đại 乘Thừa 經kinh 。 皆giai 不bất 及cập 波Ba 若Nhã 。 如như 論luận 列liệt 十thập 種chủng 大đại 經kinh 而nhi 波Ba 若Nhã 最tối 大đại 。

問vấn 。 此thử 語ngữ 難nan 信tín 。 今kim 重trọng/trùng 請thỉnh 釋thích 。 為vi 波Ba 若Nhã 明minh 義nghĩa 已dĩ 了liễu 。 餘dư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 明minh 義nghĩa 未vị 了liễu 。 故cố 判phán 勝thắng 劣liệt 以dĩ 不phủ 耶da 。

答đáp 曰viết 。

不phủ 也dã 。 但đãn 波Ba 若Nhã 專chuyên 明minh 上thượng 來lai 諸chư 義nghĩa 。 餘dư 經kinh 不bất 爾nhĩ 。 據cứ 此thử 義nghĩa 故cố 稱xưng 波Ba 若Nhã 最tối 勝thắng 耳nhĩ 。

問vấn 。 前tiền 言ngôn 就tựu 法pháp 華hoa 中trung 自tự 論luận 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 近cận 義nghĩa 云vân 何hà 。

答đáp 。 大đại 意ý 如như 生sanh 公công 。 注chú 經kinh 釋thích 云vân 。 今kim 更cánh 須tu 領lãnh 此thử 意ý 。 若nhược 聞văn 法Pháp 華hoa 生sanh 三tam 慧tuệ 者giả 即tức 去khứ 佛Phật 道Đạo 近cận 。 雖tuy 聞văn 不bất 生sanh 三tam 慧tuệ 則tắc 去khứ 佛Phật 道Đạo 遠viễn 。 故cố 文văn 云vân 。 若nhược 得đắc 聞văn 解giải 。 思tư 惟duy 修tu 習tập 。 去khứ 佛Phật 道Đạo 近cận 。 聞văn 解giải 謂vị 聞văn 慧tuệ 。 思tư 惟duy 謂vị 思tư 慧tuệ 。 修tu 習tập 謂vị 修tu 慧tuệ 也dã 。 就tựu 三tam 慧tuệ 中trung 自tự 論luận 近cận 遠viễn 。 聞văn 慧tuệ 為vi 遠viễn 餘dư 二nhị 為vi 近cận 。 如như 是thị 可khả 知tri 也dã 。

問vấn 。 但đãn 應ưng 如như 生sanh 公công 及cập 注chú 經kinh 釋thích 之chi 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 唯duy 一nhất 高cao 原nguyên 就tựu 中trung 求cầu 水thủy 有hữu 近cận 有hữu 遠viễn 。 唯duy 一nhất 法pháp 華hoa 教giáo 中trung 求cầu 佛Phật 生sanh 三tam 慧tuệ 為vi 近cận 。 不bất 生sanh 三tam 慧tuệ 為vi 遠viễn 。 若nhược 以dĩ 法pháp 華hoa 前tiền 教giáo 為vi 遠viễn 法pháp 華hoa 為vi 近cận 者giả 。 乃nãi 是thị 異dị 原nguyên 何hà 名danh 一nhất 原nguyên 耶da 。

答đáp 。 法pháp 華hoa 波Ba 若Nhã 同đồng 是thị 一nhất 大Đại 乘Thừa 藏tạng 。 亦diệc 得đắc 同đồng 為vi 一nhất 原nguyên 。 又hựu 依y 生sanh 公công 解giải 有hữu 前tiền 諸chư 妨phương 故cố 可khả 得đắc 兩lưỡng 而nhi 存tồn 之chi 也dã 。

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 論Luận 卷quyển 第đệ 八bát