觀Quán 音Âm 玄Huyền 義Nghĩa 記Ký 卷quyển 第đệ 三tam

宋tống 四tứ 明minh 沙Sa 門Môn 知tri 禮lễ 述thuật

第đệ 二nhị 釋thích 觀quán 智trí 二nhị 。 初sơ 標tiêu 列liệt 。 二nhị 結kết 境cảnh 下hạ 解giải 釋thích 二nhị 。 初sơ 結kết 束thúc 世thế 音âm 之chi 境cảnh 。 欲dục 明minh 觀quán 智trí 先tiên 束thúc 境cảnh 界giới 。 世thế 間gian 音âm 聲thanh 品phẩm 類loại 無vô 邊biên 。 塵trần 沙sa 莫mạc 喻dụ 。 須tu 依y 聖thánh 教giáo 結kết 示thị 諦đế 境cảnh 。 方phương 可khả 明minh 觀quán 。 觀quán 不bất 依y 諦đế 邪tà 錯thác 何hà 疑nghi 。 十thập 界giới 是thị 因nhân 緣duyên 境cảnh 者giả 。 以dĩ 十thập 如như 是thị 類loại 十thập 二nhị 緣duyên 。 義nghĩa 無vô 別biệt 故cố 。 二nhị 二nhị 明minh 下hạ 正chánh 明minh 能năng 觀quán 之chi 智trí 二nhị 。 初sơ 泛phiếm 明minh 諸chư 境cảnh 觀quán 。 諦đế 緣duyên 通thông 四tứ 教giáo 故cố 四tứ 。 三tam 諦đế 唯duy 別biệt 圓viên 故cố 二nhị 。 二nhị 諦đế 加gia 三tam 接tiếp 故cố 七thất 。 一nhất 實thật 唯duy 圓viên 極cực 故cố 一nhất 。 無vô 諦đế 體thể 忘vong 觀quán 亦diệc 不bất 立lập 。 二nhị 今kim 約ước 下hạ 今kim 依y 三tam 諦đế 觀quán 者giả 。 境cảnh 順thuận 涅Niết 槃Bàn 新tân 伊y 之chi 文văn 。 觀quán 依y 中trung 論luận 相tương/tướng 即tức 之chi 說thuyết 。 蕩đãng 情tình 立lập 法pháp 示thị 妙diệu 融dung 心tâm 。 像tượng 末mạt 觀quán 門môn 此thử 為vi 最tối 也dã 。 初sơ 示thị 境cảnh 通thông 別biệt 。 通thông 對đối 頓đốn 觀quán 別biệt 對đối 漸tiệm 觀quán 。 二nhị 今kim 對đối 下hạ 明minh 觀quán 漸tiệm 頓đốn 二nhị 。 初sơ 雙song 列liệt 。 二nhị 次thứ 第đệ 下hạ 雙song 釋thích 二nhị 。 初sơ 歷lịch 教giáo 釋thích 。 二nhị 種chủng 觀quán 二nhị 。 初sơ 偏thiên 圓viên 並tịnh 釋thích 二nhị 。 初sơ 約ước 諸chư 部bộ 釋thích 五ngũ 。 初sơ 依y 瓔anh 珞lạc 明minh 三tam 觀quán 。 體thể 於ư 三tam 假giả 四tứ 句cú 不bất 生sanh 。 即tức 俗tục 見kiến 真chân 名danh 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 。 觀quán 三tam 假giả 俗tục 入nhập 即tức 空không 真chân 。 由do 俗tục 入nhập 真chân 復phục 名danh 二nhị 諦đế 。 於ư 空không 不bất 證chứng 。 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 。 三tam 假giả 藥dược 病bệnh 。 應ứng 病bệnh 授thọ 藥dược 。 故cố 名danh 從tùng 空không 入nhập 假giả 。 前tiền 用dụng 真chân 破phá 俗tục 。 今kim 用dụng 俗tục 破phá 真chân 。 若nhược 俗tục 若nhược 真chân 破phá 用dụng 既ký 均quân 。 復phục 名danh 平bình 等đẳng 。 以dĩ 前tiền 二nhị 破phá 作tác 雙song 遮già 方phương 便tiện 。 即tức 以dĩ 二nhị 用dụng 作tác 雙song 照chiếu 方phương 便tiện 。 次thứ 第đệ 破phá 用dụng 既ký 立lập 。 一nhất 心tâm 遮già 照chiếu 可khả 修tu 。 故cố 云vân 二nhị 觀quán 為vi 方phương 便tiện 等đẳng 。 三tam 觀quán 俱câu 用dụng 從tùng 勝thắng 名danh 中trung 。 心tâm 既ký 即tức 中trung 思tư 議nghị 忘vong 泯mẫn 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 觀quán 。 二nhị 此thử 之chi 下hạ 依y 大đại 品phẩm 明minh 三tam 智trí 三tam 。 初sơ 正chánh 明minh 三tam 智trí 相tương/tướng 。 內nội 法pháp 內nội 名danh 者giả 。 謂vị 理lý 內nội 所sở 詮thuyên 法pháp 相tướng 。 及cập 能năng 詮thuyên 名danh 字tự 。 外ngoại 法pháp 外ngoại 名danh 者giả 。 即tức 理lý 外ngoại 所sở 詮thuyên 法pháp 相tướng 。 及cập 能năng 詮thuyên 名danh 。 空không 觀quán 若nhược 成thành 。 於ư 此thử 名danh 相tướng 悉tất 能năng 體thể 達đạt 。 無vô 我ngã 我ngã 所sở 。 故cố 佛Phật 言ngôn 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 婆Bà 羅La 門Môn 法pháp 皆giai 知tri 。 沙Sa 門Môn 法Pháp 皆giai 知tri 。 故cố 云vân 內nội 外ngoại 。 能năng 知tri 能năng 解giải 。 然nhiên 其kỳ 空không 智trí 但đãn 能năng 總tổng 達đạt 。 諸chư 法pháp 無vô 生sanh 。 不bất 能năng 別biệt 知tri 諸chư 法pháp 緣duyên 起khởi 。 故cố 不bất 能năng 用dụng 。 諸chư 佛Phật 道Đạo 法Pháp 。 發phát 起khởi 眾chúng 生sanh 一nhất 切thiết 善thiện 種chủng 。 假giả 觀quán 能năng 爾nhĩ 。 故cố 以dĩ 道đạo 種chủng 而nhi 名danh 其kỳ 智trí 。 於ư 一nhất 種chủng 等đẳng 者giả 。 夫phu 中trung 觀quán 智trí 者giả 。 則tắc 了liễu 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 中trung 道đạo 。 中trung 則tắc 不bất 偏thiên 絕tuyệt 待đãi 為vi 義nghĩa 。 一nhất 法pháp 若nhược 中trung 。 則tắc 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 因nhân 種chủng 。 一nhất 切thiết 佛Phật 之chi 道Đạo 法Pháp 。 無vô 不bất 咸hàm 趣thú 。 一nhất 外ngoại 有hữu 法pháp 不bất 名danh 中trung 也dã 。 一nhất 法pháp 既ký 爾nhĩ 。 一nhất 切thiết 皆giai 然nhiên 。 故cố 云vân 於ư 一nhất 種chủng 智trí 。 知tri 一nhất 切thiết 道đạo 知tri 一nhất 切thiết 種chủng 。 一nhất 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 結kết 前tiền 所sở 說thuyết 而nhi 成thành 遮già 照chiếu 。 雙song 遮già 則tắc 一nhất 相tương/tướng 寂tịch 滅diệt 。 雙song 照chiếu 則tắc 種chủng 種chủng 皆giai 知tri 。 遮già 照chiếu 同đồng 時thời 。 故cố 名danh 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 二nhị 通thông 而nhi 下hạ 對đối 上thượng 辯biện 通thông 別biệt 。 瓔anh 珞lạc 三tam 觀quán 大đại 品phẩm 三tam 智trí 。 通thông 則tắc 異dị 名danh 別biệt 分phần/phân 因nhân 果quả 。 三tam 此thử 三tam 下hạ 對đối 大đại 經kinh 四Tứ 智Trí 二nhị 。 初sơ 略lược 示thị 四Tứ 智Trí 相tương/tướng 。 大đại 經kinh 二nhị 十thập 五ngũ 云vân 。 觀quán 因nhân 緣duyên 智trí 。 凡phàm 有hữu 四tứ 種chủng 。 謂vị 下hạ 中trung 上thượng 上thượng 上thượng 。 下hạ 智trí 觀quán 者giả 不bất 見kiến 佛Phật 性tánh 。 以dĩ 不bất 見kiến 故cố 。 得đắc 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 。 中trung 智trí 觀quán 者giả 不bất 見kiến 佛Phật 性tánh 。 不bất 見kiến 佛Phật 性tánh 故cố 得đắc 。 緣Duyên 覺Giác 菩Bồ 提Đề 。 上thượng 智trí 觀quán 者giả 見kiến 不bất 了liễu 了liễu 。 不bất 了liễu 了liễu 故cố 住trụ 十thập 住trụ 地địa 。 上thượng 上thượng 智trí 觀quán 者giả 見kiến 則tắc 了liễu 了liễu 。 得đắc 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 。 輔phụ 行hành 釋thích 云vân 。 因nhân 緣duyên 不bất 殊thù 四tứ 觀quán 不bất 等đẳng 。 對đối 別biệt 教giáo 中trung 。 云vân 住trụ 十Thập 住Trụ 地Địa 者giả 。 以dĩ 次thứ 第đệ 行hành 從tùng 住trụ 入nhập 空không 。 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 。 方phương 入nhập 中trung 道đạo 。 次thứ 第đệ 住trụ 三tam 故cố 名danh 為vi 住trụ 。 住trụ 及cập 不bất 了liễu 並tịnh 約ước 教giáo 道đạo 。 二nhị 涅Niết 槃Bàn 下hạ 對đối 上thượng 判phán 離ly 合hợp 。 四tứ 教giáo 證chứng 修tu 唯duy 三tam 觀quán 智trí 。 空không 分phân 析tích 體thể 故cố 成thành 四tứ 也dã 。 大đại 經kinh 觀quán 緣duyên 明minh 四Tứ 智Trí 者giả 。 取thủ 藏tạng 析tích 空không 為vi 下hạ 智trí 故cố 。 大đại 品phẩm 三tam 智trí 瓔anh 珞lạc 三tam 觀quán 簡giản 小tiểu 明minh 衍diễn 故cố 。 若nhược 以dĩ 二nhị 經kinh 之chi 三tam 。 就tựu 大đại 經kinh 四tứ 者giả 。 應ưng 開khai 析tích 空không 生sanh 滅diệt 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 若nhược 以dĩ 大đại 經kinh 四tứ 就tựu 二nhị 經kinh 三tam 者giả 。 應ưng 合hợp 下hạ 中trung 同đồng 入nhập 空không 智trí 。 四tứ 若nhược 將tương 下hạ 以dĩ 觀quán 智trí 對đối 五ngũ 眼nhãn 。 肉nhục 天thiên 二nhị 眼nhãn 是thị 四Tứ 智Trí 三tam 智trí 。 所sở 觀quán 境cảnh 本bổn 不bất 論luận 開khai 合hợp 。 慧tuệ 法pháp 佛Phật 眼nhãn 與dữ 三tam 觀quán 智trí 。 主chủ 對đối 已dĩ 齊tề 。 若nhược 論luận 四Tứ 智Trí 須tu 於ư 慧tuệ 眼nhãn 。 而nhi 對đối 析tích 體thể 二nhị 空không 智trí 也dã 。 五ngũ 中trung 論luận 下hạ 以dĩ 中trung 論luận 四tứ 句cú 結kết 。 二nhị 若nhược 將tương 下hạ 對đối 四tứ 教giáo 釋thích 二nhị 。 初sơ 正chánh 對đối 四tứ 教giáo 二nhị 。 初sơ 正chánh 對đối 教giáo 。 二nhị 所sở 以dĩ 下hạ 出xuất 所sở 以dĩ 。 觀quán 必tất 教giáo 詮thuyên 智trí 由do 觀quán 得đắc 。 今kim 明minh 觀quán 智trí 須tu 能năng 詮thuyên 教giáo 。 二nhị 教giáo 必tất 下hạ 廣quảng 明minh 四tứ 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 四tứ 教giáo 主chủ 二nhị 。 初sơ 明minh 教giáo 主chủ 一nhất 異dị 。 文văn 有hữu 二nhị 義nghĩa 明minh 其kỳ 一nhất 異dị 。 初sơ 跨khóa 節tiết 論luận 。 只chỉ 一nhất 圓viên 佛Phật 被bị 四tứ 種chủng 機cơ 。 說thuyết 四tứ 教giáo 法pháp 。 次thứ 或hoặc 可khả 下hạ 約ước 當đương 分phần/phân 論luận 。 隨tùy 機cơ 所sở 見kiến 據cứ 教giáo 所sở 詮thuyên 。 四tứ 佛Phật 體thể 用dụng 優ưu 劣liệt 碩# 異dị 。 二nhị 四tứ 教giáo 下hạ 明minh 補bổ 處xứ 偏thiên 圓viên 。 補bổ 處xứ 亦diệc 明minh 當đương 分phần/phân 跨khóa 節tiết 。 例lệ 主chủ 可khả 知tri 。 二nhị 若nhược 言ngôn 下hạ 四tứ 教giáo 法pháp 二nhị 。 初sơ 明minh 理lý 尚thượng 無vô 一nhất 。 二nhị 答đáp 理lý 下hạ 明minh 赴phó 緣duyên 說thuyết 四tứ 。 前tiền 通thông 釋thích 題đề 。 十thập 義nghĩa 之chi 首thủ 已dĩ 明minh 此thử 義nghĩa 。 證chứng 理lý 絕tuyệt 言ngôn 被bị 緣duyên 須tu 教giáo 。 初sơ 明minh 赴phó 緣duyên 。 二nhị 三tam 藏tạng 下hạ 明minh 說thuyết 四tứ 四tứ 。 初sơ 三tam 藏tạng 三tam 。 初sơ 明minh 教giáo 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 明minh 願nguyện 行hành 二nhị 。 初sơ 依y 諦đế 立lập 誓thệ 。 初sơ 為vi 陶đào 師sư 者giả 。 合hợp 云vân 陶đào 師sư 之chi 子tử 。 因nhân 遇ngộ 彼bỉ 佛Phật 。 入nhập 城thành 乞khất 食thực 。 相tướng 好hảo 巍nguy 巍nguy 。 乃nãi 發phát 善thiện 心tâm 。 而nhi 興hưng 供cúng 養dường 。 遂toại 對đối 彼bỉ 佛Phật 發phát 於ư 誓thệ 言ngôn 。 願nguyện 我ngã 當đương 成thành 佛Phật 。 一nhất 如như 今kim 世Thế 尊Tôn 。 故cố 今kim 釋Thích 迦Ca 法pháp 住trụ 之chi 時thời 。 度độ 人nhân 多đa 少thiểu 等đẳng 。 皆giai 同đồng 往vãng 佛Phật 。 言ngôn 即tức 起khởi 慈từ 悲bi 者giả 。 發phát 心tâm 拔bạt 苦khổ 欲dục 與dữ 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 不bất 諦đế 審thẩm 非phi 想tưởng 結kết 集tập 及cập 輪luân 迴hồi 苦khổ 。 又hựu 不bất 諦đế 審thẩm 三tam 無vô 為vi 滅diệt 。 及cập 盡tận 苦khổ 道đạo 。 則tắc 不bất 拔bạt 苦khổ 際tế 非phi 與dữ 真chân 樂nhạo/nhạc/lạc 。 凡phàm 外ngoại 不bất 諦đế 二Nhị 乘Thừa 無vô 誓thệ 。 菩Bồ 薩Tát 雙song 非phi 依y 諦đế 立lập 誓thệ 。 二nhị 行hành 六lục 下hạ 依y 誓thệ 起khởi 行hành 二nhị 。 初sơ 六Lục 度Độ 填điền 願nguyện 。 文văn 中trung 所sở 明minh 六lục 蔽tế 為vi 集tập 。 六lục 道đạo 為vi 苦khổ 。 六Lục 度Độ 為vi 道đạo 。 蔽tế 息tức 為vi 滅diệt 。 略lược 舉cử 初sơ 後hậu 中trung 四tứ 例lệ 知tri 。 此thử 教giáo 菩Bồ 薩Tát 自tự 伏phục 六lục 蔽tế 。 對đối 破phá 六lục 道đạo 。 令linh 他tha 斷đoạn 集tập 離ly 苦khổ 故cố 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 戒giới 疏sớ/sơ 云vân 。 檀đàn 破phá 餓ngạ 鬼quỷ 。 尸thi 救cứu 地địa 獄ngục 。 忍nhẫn 濟tế 畜súc 生sanh 。 進tiến 拔bạt 脩tu 羅la 。 禪thiền 靜tĩnh 人nhân 中trung 。 慧tuệ 照chiếu 天thiên 眾chúng 。 二nhị 行hành 此thử 下hạ 六Lục 度Độ 滿mãn 時thời 。 如như 尸thi 毘tỳ 王vương 遍biến 割cát 身thân 肉nhục 就tựu 鷹ưng 貿mậu 鴿cáp 。 至chí 盡tận 一nhất 身thân 不bất 惱não 不bất 沒một 。 自tự 誓thệ 真chân 實thật 感cảm 身thân 平bình 復phục 。 是thị 檀đàn 滿mãn 相tương/tướng 。 如như 須tu 摩ma 提đề 王vương 以dĩ 身thân 就tựu 死tử 持trì 不bất 妄vọng 戒giới 。 是thị 尸thi 滿mãn 相tương/tướng 。 如như 忍nhẫn 辱nhục 仙tiên 人nhân 。 被bị 歌Ca 利Lợi 王Vương 割cát 截tiệt 身thân 體thể 。 慈từ 忍nhẫn 不bất 動động 作tác 誓thệ 即tức 感cảm 。 血huyết 化hóa 為vi 乳nhũ 。 是thị 羼sằn 提đề 滿mãn 相tương/tướng 。 如như 好hiếu 施thí 太thái 子tử 求cầu 如như 意ý 珠châu 。 雨vũ 寶bảo 濟tế 貧bần 。 得đắc 珠châu 墜trụy 海hải 抒trữ 海hải 取thủ 之chi 。 筋cân 骨cốt 斷đoạn 壞hoại 。 終chung 不bất 懈giải 廢phế 。 諸chư 天thiên 問vấn 之chi 。 云vân 生sanh 生sanh 不bất 休hưu 。 故cố 助trợ 抒trữ 海hải 海hải 水thủy 減giảm 半bán 。 龍long 恐khủng 海hải 乾can/kiền/càn 送tống 珠châu 與dữ 之chi 。 是thị 毘tỳ 離ly 邪tà 滿mãn 相tương/tướng 。 如như 尚thượng 闍xà 梨lê 得đắc 第đệ 四tứ 禪thiền 。 出xuất 入nhập 息tức 斷đoạn 。 鳥điểu 謂vị 為vi 木mộc 於ư 髻kế 生sanh 卵noãn 。 定định 起khởi 欲dục 行hành 恐khủng 鳥điểu 母mẫu 不bất 來lai 。 即tức 更cánh 入nhập 禪thiền 鳥điểu 飛phi 方phương 起khởi 。 是thị 禪thiền 滿mãn 相tương/tướng 。 如như 劬cù 嬪# 大đại 臣thần 分phân 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 地địa 為vi 七thất 分phần 。 城thành 邑ấp 山sơn 川xuyên 均quân 故cố 息tức 諍tranh 。 是thị 般Bát 若Nhã 滿mãn 相tương/tướng 。 所sở 言ngôn 滿mãn 者giả 度độ 本bổn 治trị 蔽tế 行hành 期kỳ 滿mãn 願nguyện 。 今kim 蔽tế 已dĩ 離ly 與dữ 拔bạt 遂toại 心tâm 。 即tức 知tri 六Lục 度Độ 其kỳ 功công 剋khắc 滿mãn 二nhị 如như 此thử 下hạ 明minh 時thời 位vị 三tam 。 初sơ 約ước 時thời 明minh 行hành 相tương/tướng 。 從tùng 古cổ 釋Thích 迦Ca 至chí 罽kế 那na 尸thi 棄khí 佛Phật 。 名danh 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 。 準chuẩn 望vọng 聲Thanh 聞Văn 位vị 。 在tại 五ngũ 停đình 心tâm 及cập 別biệt 相tướng 總tổng 相tương/tướng 念niệm 處xứ 也dã 。 觀quán 力lực 既ký 微vi 故cố 不bất 知tri 作tác 佛Phật 。 從tùng 罽kế 那na 尸thi 棄khí 至chí 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 時thời 。 名danh 第đệ 二nhị 僧Tăng 祇kỳ 。 位vị 當đương 煖Noãn 法Pháp 。 既ký 有hữu 證chứng 法pháp 之chi 信tín 。 必tất 知tri 作tác 佛Phật 。 心tâm 未vị 分phân 明minh 故cố 不bất 向hướng 他tha 說thuyết 。 從tùng 然nhiên 燈đăng 至chí 。 毘Tỳ 婆Bà 尸Thi 佛Phật 。 名danh 第đệ 三tam 僧Tăng 祇kỳ 。 位vị 在tại 頂Đảnh 法Pháp 。 內nội 心tâm 了liễu 了liễu 。 自tự 知tri 作tác 佛Phật 。 口khẩu 自tự 發phát 言ngôn 無vô 所sở 畏úy 難nạn 也dã 。 無vô 脂chi 肥phì 羊dương 者giả 。 大đại 論luận 云vân 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 有hữu 上thượng 妙diệu 五ngũ 欲dục 。 不bất 生sanh 貪tham 著trước 。 以dĩ 有hữu 無vô 常thường 等đẳng 觀quán 故cố 。 譬thí 如như 有hữu 王vương 。 有hữu 一nhất 大đại 臣thần 。 自tự 覆phú 藏tàng 罪tội 。 王vương 欲dục 罰phạt 罪tội 。 語ngữ 言ngôn 。 若nhược 得đắc 無vô 脂chi 肥phì 羊dương 當đương 赦xá 汝nhữ 罪tội 。 大đại 臣thần 有hữu 智trí 。 繫hệ 一nhất 羊dương 養dưỡng 以dĩ 水thủy 草thảo 。 日nhật 日nhật 三tam 時thời 。 以dĩ 狼lang 怖bố 之chi 。 羊dương 雖tuy 得đắc 養dưỡng 肥phì 而nhi 無vô 脂chi 。 王vương 問vấn 。 云vân 何hà 得đắc 爾nhĩ 。 答đáp 以dĩ 上thượng 事sự 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 見kiến 無vô 常thường 空không 狼lang 。 令linh 結kết 使sử 脂chi 銷tiêu 而nhi 功công 德đức 身thân 肥phì 。 二nhị 用dụng 此thử 下hạ 約ước 觀quán 明minh 涉thiệp 位vị 。

問vấn 。 聲Thanh 聞Văn 根căn 鈍độn 尚thượng 能năng 速tốc 入nhập 七thất 賢hiền 四tứ 聖thánh 。 菩Bồ 薩Tát 利lợi 智trí 何hà 故cố 三tam 祇kỳ 猶do 居cư 頂Đảnh 法Pháp 。

答đáp 。 聲Thanh 聞Văn 但đãn 於ư 一nhất 境cảnh 一nhất 門môn 。 修tu 念niệm 處xứ 等đẳng 故cố 易dị 成thành 就tựu 。 菩Bồ 薩Tát 遍biến 於ư 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 一nhất 一nhất 四tứ 門môn 。 復phục 加gia 六Lục 度Độ 久cửu 遠viễn 熏huân 修tu 。 使sử 一nhất 一nhất 行hành 攝nhiếp 諸chư 眾chúng 生sanh 。 令linh 種chủng 熟thục 脫thoát 。 故cố 三tam 祇kỳ 內nội 凡phàm 化hóa 幾kỷ 人nhân 。 超siêu 凡phàm 入nhập 聖thánh 。 自tự 身thân 此thử 岸ngạn 度độ 人nhân 彼bỉ 岸ngạn 。 故cố 經kinh 劫kiếp 長trường/trưởng 證chứng 位vị 猶do 下hạ 。 言ngôn 三tam 十thập 四tứ 心tâm 正chánh 習tập 俱câu 盡tận 者giả 。 頓đốn 證chứng 羅La 漢Hán 及cập 以dĩ 支chi 佛Phật 。 亦diệc 三tam 十thập 四tứ 心tâm 無vô 間gian 而nhi 得đắc 。 但đãn 不bất 以dĩ 此thử 頓đốn 盡tận 正chánh 習tập 一nhất 言ngôn 於ư 習tập 有hữu 見kiến 思tư 習tập 及cập 塵trần 沙sa 習tập 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 學học 。 塵trần 沙sa 法Pháp 門môn 。 治trị 其kỳ 劣liệt 慧tuệ 。 於ư 一nhất 一nhất 門môn 。 用dụng 四Tứ 諦Đế 觀quán 。 伏phục 其kỳ 正chánh 使sử 於ư 一nhất 一nhất 門môn 。 六Lục 度Độ 行hành 熏huân 見kiến 思tư 習tập 。 故cố 樹thụ 王vương 下hạ 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 於ư 塵trần 沙sa 法pháp 上thượng 證chứng 四tứ 真Chân 諦Đế 。 故cố 令linh 正chánh 使sử 及cập 二nhị 習tập 氣khí 俱câu 時thời 而nhi 盡tận 。 故cố 能năng 二nhị 諦đế 皆giai 究cứu 竟cánh 也dã 。 方phương 異dị 三tam 乘thừa 弟đệ 子tử 獨độc 彰chương 佛Phật 眼nhãn 佛Phật 智trí 。 三tam 此thử 中trung 下hạ 約ước 佛Phật 明minh 補bổ 處xứ 。 二nhị 若nhược 就tựu 下hạ 結kết 觀quán 智trí 。 若nhược 於ư 三tam 藏tạng 明minh 觀quán 音âm 人nhân 其kỳ 相tương/tướng 如như 是thị 。 三tam 料liệu 揀giản 二nhị 。 初sơ 簡giản 超siêu 劫kiếp 二nhị 。 初sơ 問vấn 。 一nhất 超siêu 九cửu 劫kiếp 者giả 。 婆bà 沙sa 云vân 。

爾nhĩ 時thời 有hữu 佛Phật 。 號hiệu 曰viết 底để 沙sa 。 有hữu 二nhị 弟đệ 子tử 。 一nhất 名danh 釋Thích 迦Ca 。 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 利lợi 他tha 行hành 所sở 化hóa 機cơ 先tiên 熟thục 。 二nhị 名danh 慈Từ 氏Thị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 自tự 利lợi 行hành 所sở 化hóa 機cơ 在tại 後hậu 。 彼bỉ 佛Phật 念niệm 曰viết 。 迴hồi 多đa 人nhân 就tựu 一nhất 人nhân 即tức 難nạn/nan 。 迴hồi 一nhất 人nhân 就tựu 多đa 人nhân 即tức 易dị 。 欲dục 令linh 釋Thích 迦Ca 先tiên 成thành 道Đạo 故cố 。 於ư 是thị 捨xả 二nhị 弟đệ 子tử 入nhập 至chí 山sơn 中trung 。

時thời 釋Thích 迦Ca 菩Bồ 薩Tát 。 隨tùy 後hậu 入nhập 山sơn 。 尋tầm 求cầu 本bổn 師sư 。 不bất 見kiến 蹤tung 跡tích 。 正chánh 行hạnh 之chi 次thứ 。 忽hốt 見kiến 彼bỉ 佛Phật 在tại 寶bảo 龕khám 中trung 入nhập 火hỏa 界giới 定định 。 威uy 光quang 赫hách 奕dịch 。 特đặc 異dị 於ư 常thường 。 行hành 次thứ 忘vong 下hạ 一nhất 足túc 。 經kinh 于vu 七thất 日nhật 。 說thuyết 於ư 一nhất 偈kệ 歎thán 彼bỉ 世Thế 尊Tôn 云vân 。 天thiên 地địa 此thử 界giới 多đa 聞văn 室thất (# 即tức 北bắc 方phương 多Đa 聞Văn 天Thiên 王Vương 。 之chi 室thất 也dã )# 逝thệ 宮cung 天thiên 處xứ 十thập 方phương 無vô (# 逝thệ 宮cung 即tức 梵Phạm 王Vương 宮cung 。 外ngoại 道đạo 計kế 彼bỉ 為vi 常thường 佛Phật 為vi 破phá 彼bỉ 。 故cố 稱xưng 逝thệ 宮cung 丈trượng 夫phu 牛ngưu 王vương 大đại 沙Sa 門Môn 。 尋tầm 地địa 山sơn 林lâm 遍biến 無vô 等đẳng 。 因nhân 此thử 精tinh 進tấn 超siêu 於ư 九cửu 劫kiếp 。 在tại 彌Di 勒Lặc 前tiền 成thành 佛Phật 。 二nhị 答đáp 。 弗phất 沙sa 與dữ 底để 沙sa 梵Phạn 語ngữ 賒xa 切thiết 耳nhĩ 。 彌Di 勒Lặc 值trị 佛Phật 必tất 有hữu 超siêu 劫kiếp 。 恐khủng 梵Phạm 文văn 未vị 至chí 。 二nhị 簡giản 百bách 劫kiếp 二nhị 。 初sơ 問vấn 。 二nhị 答đáp 。 住trụ 此thử 法Pháp 門môn 者giả 。 若nhược 任nhậm 運vận 行hành 於ư 六Lục 度Độ 法Pháp 門môn 。 則tắc 須tu 百bách 劫kiếp 。 此thử 據cứ 常thường 途đồ 理lý 數số 而nhi 言ngôn 。 若nhược 精tinh 進tấn 功công 倍bội 。 亦diệc 何hà 局cục 於ư 時thời 分phần/phân 。 二nhị 通thông 教giáo 二nhị 。 初sơ 明minh 教giáo 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 示thị 名danh 教giáo 。 三tam 乘thừa 因nhân 位vị 共cộng 能năng 忘vong 言ngôn 契khế 真Chân 諦Đế 故cố 。 同đồng 斷đoạn 見kiến 愛ái 故cố 受thọ 通thông 名danh 。 然nhiên 有hữu 利lợi 根căn 通thông 入nhập 後hậu 教giáo 。 今kim 分phần/phân 四tứ 相tương/tướng 且thả 從tùng 鈍độn 說thuyết 。 前tiền 教giáo 菩Bồ 薩Tát 至chí 果quả 方phương 斷đoạn 。 三tam 乘thừa 不bất 通thông 也dã 。 二nhị 此thử 事sự 下hạ 辯biện 行hành 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 斥xích 三tam 藏tạng 明minh 行hành 位vị 二nhị 。 初sơ 對đối 事sự 度độ 顯hiển 空không 行hành 三tam 。 初sơ 斥xích 事sự 非phi 度độ 。 大đại 論luận 斥xích 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 具cụ 足túc 三tam 毒độc 。 云vân 何hà 能năng 集tập 無vô 量lượng 功công 德đức 。 譬thí 如như 毒độc 瓶bình 雖tuy 貯trữ 甘cam 露lộ 皆giai 不bất 中trung 食thực 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 諸chư 純thuần 淨tịnh 功công 德đức 。 乃nãi 得đắc 作tác 佛Phật 。 若nhược 雜tạp 三tam 毒độc 。 云vân 何hà 能năng 具cụ 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 門môn 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 身thân 。 猶do 如như 毒độc 器khí 。 具cụ 足túc 煩phiền 惱não 。 名danh 為vi 有hữu 毒độc 。 修tu 習tập 佛Phật 法Pháp 如như 貯trữ 甘cam 露lộ 。 此thử 法pháp 教giáo 他tha 令linh 他tha 失thất 於ư 常thường 住trụ 之chi 命mạng 。 檀đàn 有hữu 三tam 品phẩm 。 謂vị 命mạng 上thượng 身thân 中trung 財tài 下hạ 也dã 。 貿mậu 鴿cáp 割cát 身thân 猶do 是thị 中trung 捨xả 。 既ký 不bất 了liễu 空không 焉yên 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 二nhị 不bất 見kiến 下hạ 明minh 空không 成thành 行hành 。 施thí 本bổn 治trị 慳san 慳san 不bất 可khả 得đắc 。 三tam 事sự 既ký 空không 施thí 相tương/tướng 不bất 立lập 。 能năng 所sở 既ký 泯mẫn 真chân 空không 現hiện 前tiền 。 是thị 真chân 檀đàn 度độ 。 下hạ 之chi 五ngũ 度độ 能năng 所sở 皆giai 空không 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 道đạo 不bất 二nhị 相tương/tướng 。 以dĩ 此thử 空không 慧tuệ 蕩đãng 生sanh 法pháp 執chấp 。 故cố 令linh 眾chúng 行hành 稱xưng 理lý 圓viên 成thành 。 三tam 又hựu 復phục 下hạ 斥xích 定định 三tam 祇kỳ 。 空không 心tâm 立lập 行hành 長trường/trưởng 劫kiếp 忘vong 勞lao 。 攝nhiếp 無vô 量lượng 生sanh 。 經kinh 無vô 量lượng 劫kiếp 。 何hà 得đắc 限hạn 定định 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 為vi 逗đậu 衍diễn 機cơ 須tu 破phá 三tam 藏tạng 。 非phi 是thị 廢phế 除trừ 彼bỉ 教giáo 接tiếp 物vật 。 二nhị 大đại 品phẩm 下hạ 約ước 斷đoạn 結kết 明minh 共cộng 位vị 二nhị 。 初sơ 衍diễn 門môn 行hành 位vị 二nhị 。 初sơ 斷đoạn 結kết 行hành 。 梵Phạm 云vân 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 此thử 云vân 一Nhất 切Thiết 智Trí 發phát 心tâm 與dữ 此thử 空không 智trí 相tương 應ứng 。 即tức 能năng 斷đoạn 見kiến 及cập 破phá 思tư 惟duy 。 即tức 是thị 無vô 生sanh 人nhân 法pháp 法pháp 緣duyên 慈từ 悲bi 。 自tự 行hành 化hóa 他tha 積tích 行hành 填điền 願nguyện 。 皆giai 與dữ 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 相tương 應ứng 。 故cố 能năng 因nhân 中trung 斷đoạn 結kết 證chứng 理lý 。 二nhị 則tắc 有hữu 下hạ 斷đoạn 結kết 位vị 。 二nhị 若nhược 將tương 下hạ 對đối 小tiểu 階giai 級cấp 。 八bát 人nhân 地địa 對đối 八bát 忍nhẫn 。 人nhân 者giả 忍nhẫn 也dã 。 世thế 第đệ 一nhất 後hậu 十thập 六lục 剎sát 那na 齊tề 道đạo 比tỉ 忍nhẫn 。 猶do 屬thuộc 於ư 賢hiền 。 至chí 道đạo 比tỉ 智trí 即tức 名danh 為vi 聖thánh 。 二nhị 位vị 同đồng 在tại 無vô 間gian 三tam 昧muội 。 故cố 以dĩ 十thập 六lục 對đối 八bát 人nhân 見kiến 。 此thử 教giáo 菩Bồ 薩Tát 從tùng 已dĩ 辦biện 地địa 。 留lưu 習tập 潤nhuận 生sanh 用dụng 慈từ 悲bi 道đạo 。 與dữ 真chân 空không 觀quán 雙song 行hành 化hóa 物vật 。 前tiền 斷đoạn 正chánh 使sử 今kim 侵xâm 二nhị 習tập 。 至chí 于vu 佛Phật 地Địa 。 見kiến 思tư 習tập 盡tận 真Chân 諦Đế 究cứu 竟cánh 。 塵trần 沙sa 習tập 盡tận 俗tục 諦đế 究cứu 竟cánh 。 第đệ 七Thất 地Địa 中trung 。 有hữu 斷đoạn 有hữu 留lưu 。 故cố 盡tận 不bất 盡tận 。 二nhị 以dĩ 誓thệ 下hạ 約ước 扶phù 餘dư 習tập 以dĩ 利lợi 他tha 。 正chánh 使sử 既ký 盡tận 習tập 不bất 潤nhuận 生sanh 。 以dĩ 誓thệ 扶phù 之chi 能năng 生sanh 三tam 界giới 。 以dĩ 藏tạng 通thông 教giáo 俱câu 不bất 談đàm 常thường 。 生sanh 死tử 之chi 身thân 。 全toàn 由do 惑hoặc 業nghiệp 。 二Nhị 乘Thừa 惑hoặc 盡tận 不bất 受thọ 後hậu 身thân 。 菩Bồ 薩Tát 利lợi 物vật 恐khủng 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 故cố 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 用dụng 慈từ 悲bi 誓thệ 。 扶phù 於ư 正chánh 使sử 受thọ 生sanh 化hóa 物vật 。 通thông 既ký 斷đoạn 正chánh 以dĩ 誓thệ 扶phù 習tập 而nhi 作tác 生sanh 因nhân 。 盡tận 在tại 不bất 久cửu 故cố 似tự 微vi 煙yên 。 既ký 為vi 益ích 他tha 留lưu 形hình 三tam 界giới 。 故cố 稱xưng 名danh 感cảm 見kiến 能năng 拔bạt 苦khổ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 二nhị 此thử 是thị 下hạ 結kết 觀quán 可khả 見kiến 。 三tam 別biệt 教giáo 二nhị 。 初sơ 明minh 教giáo 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 示thị 名danh 教giáo 。 詮thuyên 中trung 故cố 異dị 通thông 。 次thứ 第đệ 故cố 異dị 圓viên 。 故cố 名danh 為vi 別biệt 。 不bất 共cộng 般Bát 若Nhã 不bất 共cộng 二Nhị 乘Thừa 。 全toàn 別biệt 前tiền 教giáo 。 圓viên 亦diệc 不bất 共cộng 故cố 未vị 別biệt 後hậu 。 不bất 名danh 不bất 共cộng 意ý 在tại 於ư 茲tư 。 二nhị 此thử 教giáo 下hạ 辯biện 行hành 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 約ước 次thứ 第đệ 明minh 行hành 位vị 二nhị 。 初sơ 明minh 次thứ 第đệ 意ý 。 雖tuy 說thuyết 眾chúng 生sanh 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 體thể 是thị 佛Phật 性tánh 。 而nhi 全toàn 起khởi 作tác 三tam 種chủng 之chi 惑hoặc 。 故cố 須tu 用dụng 此thử 覺giác 知tri 之chi 性tánh 。 觀quán 空không 破phá 有hữu 觀quán 假giả 破phá 空không 待đãi 二nhị 均quân 平bình 。 方phương 照chiếu 本bổn 性tánh 中trung 道đạo 之chi 覺giác 。 故cố 名danh 方phương 便tiện 。 次thứ 第đệ 顯hiển 理lý 既ký 此thử 迂# 迴hồi 。 故cố 經kinh 塵trần 劫kiếp 。 從tùng 初sơ 標tiêu 志chí 。 次thứ 第đệ 修tu 學học 河hà 沙sa 觀quán 智trí 。 破phá 河hà 沙sa 惑hoặc 。 顯hiển 如Như 來Lai 藏tạng 河hà 沙sa 性tánh 德đức 。 故cố 緣duyên 無vô 量lượng 四Tứ 諦Đế 發phát 心tâm 。 二nhị 十thập 信tín 下hạ 明minh 伏phục 斷đoạn 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 法pháp 。 十thập 信tín 緣duyên 中trung 通thông 伏phục 三tam 惑hoặc 心tâm 正chánh 著trước 有hữu 。 要yếu 先tiên 觀quán 空không 伏phục 斷đoạn 四tứ 住trụ 。 方phương 袪# 滯trệ 有hữu 。 復phục 偏thiên 著trước 空không 故cố 觀quán 六lục 界giới 藥dược 病bệnh 。 成thành 就tựu 體thể 析tích 八bát 門môn 道đạo 種chủng 。 又hựu 觀quán 四tứ 聖thánh 惑hoặc 智trí 因nhân 緣duyên 。 無vô 量lượng 無vô 作tác 八bát 門môn 道đạo 種chủng 。 二nhị 觀quán 既ký 成thành 故cố 照chiếu 中trung 道đạo 。 此thử 時thời 三tam 觀quán 只chỉ 在tại 一nhất 心tâm 。 別biệt 向hướng 圓viên 修tu 斯tư 之chi 謂vị 矣hĩ 。 二nhị 喻dụ 。 圓viên 譬thí 冶dã 鐵thiết 作tác 器khí 。 別biệt 喻dụ 燒thiêu 金kim 作tác 器khí 。 冶dã 謂vị 鎔dong 鑄chú 。 淳thuần 樸phác 頓đốn 融dung 任nhậm 運vận 麁thô 垢cấu 先tiên 落lạc 。 燒thiêu 謂vị 鍛đoán 鍊luyện 。 物vật 體thể 猶do 堅kiên 特đặc 要yếu 麁thô 塵trần 先tiên 去khứ 。 然nhiên 後hậu 融dung 金kim 以dĩ 除trừ 細tế 垢cấu 。 圓viên 觀quán 頓đốn 窮cùng 法Pháp 界Giới 。 無vô 意ý 先tiên 觀quán 二nhị 諦đế 。 二nhị 惑hoặc 任nhậm 運vận 先tiên 落lạc 。 別biệt 觀quán 次thứ 第đệ 顯hiển 中trung 。 有hữu 意ý 先tiên 觀quán 二nhị 諦đế 。 故cố 使sử 二nhị 惑hoặc 先tiên 除trừ 。 二nhị 此thử 菩bồ 下hạ 期kỳ 真chân 應ưng 以dĩ 利lợi 物vật 。 初sơ 雖tuy 次thứ 修tu 後hậu 能năng 圓viên 應ưng 。 二nhị 此thử 是thị 下hạ 結kết 觀quán 智trí 。

問vấn 。 別biệt 向hướng 圓viên 修tu 。 何hà 但đãn 結kết 為vi 出xuất 假giả 之chi 智trí 。

答đáp 。 後hậu 勝thắng 受thọ 名danh 故cố 。 約ước 教giáo 道đạo 故cố 。 如như 輔phụ 行hành 云vân 。 一nhất 教giáo 始thỉ 終chung 雖tuy 具cụ 三tam 諦đế 。 若nhược 入nhập 證chứng 道đạo 不bất 復phục 名danh 別biệt 。 是thị 故cố 別biệt 教giáo 但đãn 在tại 於ư 假giả 。 四tứ 圓viên 教giáo 二nhị 。 初sơ 約ước 行hành 位vị 明minh 圓viên 二nhị 。 初sơ 廣quảng 示thị 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 正chánh 釋thích 行hành 位vị 二nhị 。 初sơ 約ước 法pháp 示thị 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 教giáo 所sở 詮thuyên 理lý 。 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 是thị 中trung 道đạo 。 一nhất 色sắc 一nhất 心tâm 一nhất 染nhiễm 一nhất 淨tịnh 。 皆giai 具cụ 三tam 千thiên 悉tất 非phi 空không 假giả 。 非phi 內nội 即tức 非phi 性tánh 。 全toàn 性tánh 成thành 修tu 故cố 。 非phi 外ngoại 即tức 非phi 修tu 全toàn 修tu 在tại 性tánh 故cố 。 既ký 其kỳ 空không 假giả 雙song 亡vong 。 修tu 性tánh 俱câu 泯mẫn 。 則tắc 中trung 道đạo 之chi 義nghĩa 顯hiển 矣hĩ 。 二nhị 觀quán 十thập 下hạ 教giáo 所sở 詮thuyên 觀quán 二nhị 。 初sơ 正chánh 示thị 二nhị 。 初sơ 明minh 修tu 觀quán 二nhị 。 初sơ 對đối 境cảnh 示thị 觀quán 。 教giáo 所sở 詮thuyên 法pháp 令linh 生sanh 妙diệu 解giải 。 今kim 依y 妙diệu 解giải 而nhi 修tu 妙diệu 觀quán 。 十thập 界giới 眾chúng 生sanh 所sở 觀quán 境cảnh 也dã 。 鏡kính 水thủy 譬thí 性tánh 德đức 三tam 千thiên 。 像tượng 月nguyệt 喻dụ 修tu 起khởi 三tam 千thiên 。 內nội 外ngoại 有hữu 無vô 。 皆giai 無vô 實thật 性tánh 。 而nhi 三tam 千thiên 三tam 諦đế 終chung 自tự 宛uyển 然nhiên 。 二nhị 觀quán 智trí 下hạ 就tựu 觀quán 明minh 諦đế 。 此thử 無vô 緣duyên 觀quán 照chiếu 無vô 相tướng 諦đế 。 以dĩ 無vô 相tướng 諦đế 發phát 無vô 緣duyên 觀quán 。 諦đế 觀quán 名danh 別biệt 其kỳ 體thể 本bổn 同đồng 。 是thị 故cố 能năng 所sở 二nhị 。 即tức 非phi 二nhị 。 二nhị 大đại 品phẩm 下hạ 明minh 證chứng 釋thích 二nhị 。 初sơ 證chứng 發phát 心tâm 相tương/tướng 。 若nhược 發phát 真chân 心tâm 似tự 心tâm 觀quán 心tâm 及cập 名danh 字tự 心tâm 。 隨tùy 位vị 約ước 即tức 明minh 坐tọa 道Đạo 場Tràng 轉chuyển 輪luân 度độ 生sanh 。 故cố 佛Phật 藏tạng 云vân 。 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 已dĩ 有hữu 如Như 來Lai 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 理lý 即tức 尚thượng 爾nhĩ 況huống 修tu 中trung 位vị 。 二nhị 即tức 於ư 下hạ 初sơ 發phát 心tâm 德đức 。 二nhị 入nhập 十thập 下hạ 入nhập 位vị 。 二nhị 文văn 云vân 下hạ 引dẫn 文văn 稱xưng 歎thán 四tứ 。 初sơ 此thử 經Kinh 歎thán 真chân 實thật 。 二nhị 大đại 品phẩm 歎thán 具cụ 法pháp 。 三tam 涅Niết 槃Bàn 歎thán 初sơ 心tâm 。 四tứ 此thử 中trung 下hạ 諸chư 文văn 歎thán 眼nhãn 智trí 二nhị 。 初sơ 約ước 此thử 經Kinh 總tổng 示thị 。 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 。 皆giai 佛Phật 知tri 見kiến 所sở 知tri 見kiến 境cảnh 既ký 該cai 百bách 界giới 。 驗nghiệm 能năng 知tri 見kiến 即tức 三tam 智trí 五ngũ 眼nhãn 。 從tùng 勝thắng 稱xưng 一nhất 。 如như 海hải 具cụ 眾chúng 流lưu 。 二nhị 引dẫn 二nhị 文văn 別biệt 釋thích 二nhị 。 初sơ 大đại 論luận 明minh 智trí 。 言ngôn 十thập 智trí 者giả 。 謂vị 世thế 智trí 他tha 心tâm 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 法Pháp 。 比tỉ 盡tận 無vô 生sanh 也dã 。 如như 此thử 十thập 智trí 通thông 於ư 三tam 藏tạng 三tam 乘thừa 。 唯duy 如như 實thật 智trí 屬thuộc 于vu 衍diễn 教giáo 。 今kim 但đãn 證chứng 圓viên 。 二nhị 眼nhãn 亦diệc 下hạ 大đại 經kinh 明minh 眼nhãn 。 既ký 見kiến 麁thô 色sắc 。 即tức 是thị 佛Phật 性tánh 。 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 觀quán 行hành 五ngũ 眼nhãn 從tùng 勝thắng 名danh 佛Phật 。 肉nhục 眼nhãn 見kiến 性tánh 褒bao 之chi 以dĩ 佛Phật 。 慧tuệ 見kiến 偏thiên 空không 貶biếm 之chi 為vi 肉nhục 。 二nhị 若nhược 能năng 下hạ 兼kiêm 明minh 人nhân 法pháp 二nhị 。 初sơ 示thị 圓viên 六lục 雙song 。 二nhị 以dĩ 無vô 下hạ 明minh 經kinh 二nhị 益ích 。 三tam 點điểm 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 大đại 經Kinh 云vân 。 祕bí 密mật 之chi 藏tạng 。 猶do 如như 伊y 字tự 三tam 點điểm 。 若nhược 並tịnh 則tắc 不bất 成thành 伊y 。 縱túng/tung 亦diệc 不bất 成thành 。 如như 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 面diện 上thượng 三tam 目mục 。 乃nãi 成thành 伊y 我ngã 亦diệc 如như 是thị 。 解giải 脫thoát 之chi 法Pháp 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 法pháp 各các 異dị 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 乃nãi 三tam 德đức 即tức 一nhất 而nhi 三tam 。 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 二nhị 是thị 名danh 下hạ 結kết 歸quy 題đề 如như 文văn 。 二nhị 問vấn 答đáp 顯hiển 妙diệu 三tam 。 初sơ 明minh 無vô 緣duyên 與dữ 拔bạt 二nhị 。 初sơ 據cứ 中trung 道đạo 妨phương 慈từ 問vấn 。 二nhị 指chỉ 淨tịnh 名danh 成thành 慈từ 答đáp 。 觀quán 眾chúng 生sanh 品phẩm 文Văn 殊Thù 問vấn 維duy 摩ma 言ngôn 。 云vân 何hà 觀quán 於ư 眾chúng 生sanh 。 維duy 摩ma 言ngôn 譬thí 如như 幻huyễn 師sư 。 見kiến 所sở 幻huyễn 人nhân 。 如như 智trí 者giả 見kiến 水thủy 中trung 月nguyệt 。 如như 鏡kính 中trung 見kiến 其kỳ 面diện 像tượng 等đẳng 。 文Văn 殊Thù 言ngôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 觀quán 者giả 。 云vân 何hà 行hành 慈từ 。 維duy 摩ma 言ngôn 。 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 觀quán 已dĩ 。 自tự 念niệm 我ngã 當đương 為vì 眾chúng 生sanh 。 說thuyết 如như 斯tư 法Pháp 。 是thị 即tức 真chân 實thật 慈từ 也dã 。 彼bỉ 品phẩm 既ký 是thị 通thông 相tương/tướng 。 從tùng 假giả 入nhập 空không 徹triệt 見kiến 三tam 諦đế 即tức 是thị 中trung 道đạo 無vô 緣duyên 與dữ 拔bạt 。 二nhị 明minh 中trung 道đạo 建kiến 立lập 二nhị 。 初sơ 約ước 雙song 非phi 皆giai 破phá 問vấn 。 二nhị 明minh 中trung 道đạo 遍biến 立lập 答đáp 二nhị 。 初sơ 約ước 明minh 中trung 能năng 立lập 偏thiên 圓viên 三Tam 寶Bảo 四Tứ 諦Đế 二nhị 。 初sơ 略lược 示thị 迷mê 中trung 之chi 失thất 。 四tứ 教giáo 四Tứ 諦Đế 是thị 權quyền 實thật 相tướng 。 皆giai 依y 中trung 道đạo 非phi 權quyền 非phi 實thật 。 而nhi 得đắc 建kiến 立lập 。 今kim 既ký 迷mê 此thử 則tắc 。 一nhất 切thiết 皆giai 失thất 。 二nhị 若nhược 明minh 下hạ 廣quảng 示thị 明minh 中trung 之chi 德đức 二nhị 。 初sơ 示thị 四tứ 種chủng 四Tứ 諦Đế 唯duy 心tâm 。 十thập 種chủng 法Pháp 界Giới 忘vong 言ngôn 之chi 理lý 。 名danh 為vi 中Trung 道Đạo 。 得đắc 此thử 理lý 故cố 方phương 施thí 權quyền 實thật 之chi 教giáo 。 十thập 界giới 融dung 即tức 說thuyết 者giả 名danh 圓viên 。 十thập 界giới 次thứ 第đệ 說thuyết 者giả 名danh 別biệt 。 六lục 界giới 無vô 生sanh 說thuyết 者giả 名danh 通thông 。 六lục 界giới 生sanh 滅diệt 說thuyết 者giả 名danh 藏tạng 。 此thử 之chi 四tứ 教giáo 各các 論luận 四Tứ 諦Đế 。 若nhược 識thức 中trung 道đạo 諸chư 法pháp 皆giai 融dung 。 故cố 於ư 一nhất 心tâm 具cụ 四tứ 四Tứ 諦Đế 。 二nhị 所sở 以dĩ 下hạ 釋thích 一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 具cụ 漸tiệm 二nhị 。 初sơ 約ước 圓viên 觀quán 明minh 三Tam 寶Bảo 。 佛Phật 但đãn 雙song 非phi 者giả 。 且thả 從tùng 略lược 示thị 。 遮già 必tất 具cụ 照chiếu 三tam 智trí 圓viên 覺giác 。 方phương 名danh 佛Phật 寶bảo 。 以dĩ 法pháp 三tam 諦đế 顯hiển 佛Phật 不bất 孤cô 。 僧Tăng 寶bảo 中trung 云vân 。 理lý 事sự 和hòa 者giả 。 上thượng 三tam 諦đế 法pháp 性tánh 本bổn 圓viên 融dung 。 名danh 之chi 為vi 理lý 。 隨tùy 情tình 差sai 別biệt 名danh 之chi 為vi 事sự 。 佛Phật 實thật 相tướng 慧tuệ 具cụ 於ư 權quyền 實thật 。 實thật 慧tuệ 和hòa 理lý 能năng 說thuyết 圓viên 法pháp 。 權quyền 慧tuệ 和hòa 事sự 能năng 說thuyết 偏thiên 法pháp 。 故cố 文văn 句cú 明minh 法pháp 用dụng 方phương 便tiện 云vân 。 智trí 詣nghệ 於ư 規quy 善thiện 用dụng 圓viên 法pháp 。 逗đậu 會hội 眾chúng 生sanh 如như 圓viên 舉cử 指chỉ 目mục 於ư 圓viên 處xứ 。 智trí 詣nghệ 於ư 矩củ 善thiện 用dụng 偏thiên 法pháp 。 逗đậu 會hội 眾chúng 生sanh 。 如như 偏thiên 舉cử 指chỉ 目mục 於ư 偏thiên 處xứ 。 言ngôn 事sự 和hòa 即tức 有hữu 前tiền 三tam 教giáo 等đẳng 者giả 。 權quyền 慧tuệ 隨tùy 情tình 照chiếu 諦đế 差sai 別biệt 。 即tức 說thuyết 別biệt 教giáo 次thứ 第đệ 三tam 諦đế 。 或hoặc 說thuyết 藏tạng 通thông 即tức 離ly 二nhị 諦đế 。 乃nãi 有hữu 三tam 教giáo 行hành 人nhân 。 稟bẩm 法pháp 修tu 行hành 成thành 三tam 僧Tăng 寶bảo 。 若nhược 其kỳ 實thật 慧tuệ 和hòa 隨tùy 智trí 諦đế 。 即tức 說thuyết 不bất 次thứ 第đệ 三tam 諦đế 。 乃nãi 有hữu 頓đốn 修tu 行hành 人nhân 。 稟bẩm 法pháp 成thành 於ư 圓viên 教giáo 因nhân 果quả 之chi 僧Tăng 。 不bất 獨độc 令linh 他tha 稟bẩm 教giáo 成thành 僧Tăng 。 亦diệc 能năng 應ưng 作tác 偏thiên 圓viên 行hành 人nhân 。 修tu 成thành 僧Tăng 寶bảo 。

問vấn 。 四tứ 十thập 二nhị 位vị 。 自tự 等đẳng 覺giác 來lai 合hợp 判phán 為vi 僧Tăng 。 妙diệu 覺giác 為vi 佛Phật 。 云vân 何hà 因nhân 果quả 皆giai 名danh 為vi 僧Tăng 。

答đáp 。 別biệt 相tướng 三Tam 寶Bảo 乃nãi 以dĩ 因nhân 果quả 而nhi 為vi 僧Tăng 佛Phật 。 今kim 論luận 一nhất 體thể 。 一nhất 人nhân 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 三Tam 寶Bảo 。 四tứ 十thập 二nhị 位vị 位vị 位vị 報báo 智trí 冥minh 於ư 法pháp 性tánh 。 皆giai 名danh 二nhị 寶bảo 。 位vị 位vị 應ưng 身thân 皆giai 名danh 僧Tăng 寶bảo 。 故cố 妙diệu 覺giác 應ưng 最tối 能năng 三tam 土thổ/độ 統thống 理lý 大đại 眾chúng 。 是thị 故cố 僧Tăng 寶bảo 。 究cứu 竟cánh 成thành 就tựu 。 若nhược 能năng 善thiện 識thức 一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 。 任nhậm 運vận 能năng 具cụ 諸chư 漸tiệm 教giáo 中trung 三Tam 寶Bảo 之chi 義nghĩa 。 以dĩ 能năng 和hòa 於ư 理lý 事sự 三tam 諦đế 故cố 也dã 。 二nhị 故cố 大đại 下hạ 引dẫn 月nguyệt 愛ái 明minh 。 僧Tăng 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 據cứ 經kinh 文văn 明minh 諸chư 地địa 智trí 斷đoạn 二nhị 。 初sơ 正chánh 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 二nhị 。 初sơ 通thông 譬thí 諸chư 地địa 二nhị 。 初sơ 順thuận 喻dụ 白bạch 黑hắc 論luận 增tăng 減giảm 二nhị 。 初sơ 舉cử 月nguyệt 光quang 喻dụ 。 白bạch 月nguyệt 光quang 增tăng 以dĩ 喻dụ 發phát 智trí 。 黑hắc 月nguyệt 光quang 減giảm 以dĩ 喻dụ 斷đoạn 惑hoặc 。 喻dụ 雖tuy 前tiền 後hậu 法pháp 乃nãi 同đồng 時thời 。 二nhị 月nguyệt 性tánh 下hạ 以dĩ 體thể 用dụng 合hợp 。 實thật 相tướng 則tắc 因nhân 果quả 不bất 二nhị 。 智trí 斷đoạn 則tắc 增tăng 減giảm 有hữu 殊thù 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 。 諸chư 法pháp 不bất 滅diệt 。 三tam 千thiên 無vô 改cải 也dã 。 煩phiền 惱não 滅diệt 般Bát 若Nhã 生sanh 。 無vô 明minh 即tức 明minh 也dã 。 大đại 經kinh 等đẳng 者giả 。 以dĩ 無vô 明minh 體thể 是thị 彊cường/cưỡng/cương 覺giác 。 故cố 亦diệc 稱xưng 為vi 明minh 。 二nhị 如như 是thị 下hạ 約ước 法pháp 地địa 地địa 論luận 智trí 斷đoạn 。 捨xả 喻dụ 就tựu 法pháp 四tứ 十thập 二nhị 地địa 。 一nhất 一nhất 智trí 斷đoạn 故cố 云vân 皆giai 具cụ 。 二nhị 若nhược 十thập 下hạ 別biệt 對đối 諸chư 地địa 二nhị 。 初sơ 以dĩ 晦hối 望vọng 對đối 妙diệu 覺giác 。 月nguyệt 望vọng 以dĩ 喻dụ 妙diệu 覺giác 理lý 體thể 智trí 德đức 二nhị 俱câu 圓viên 極cực 。 故cố 重trọng/trùng 云vân 不bất 生sanh 。 月nguyệt 晦hối 以dĩ 喻dụ 妙diệu 覺giác 獨độc 頭đầu 相tương 應ứng 二nhị 皆giai 究cứu 盡tận 。 故cố 重trọng/trùng 云vân 不bất 滅diệt 。 二nhị 初sơ 三tam 下hạ 約ước 開khai 合hợp 對đối 諸chư 地địa 。 合hợp 前tiền 開khai 後hậu 。 故cố 以dĩ 十thập 五ngũ 對đối 四tứ 十thập 二nhị 。 此thử 中trung 初sơ 三tam 即tức 有hữu 黑hắc 白bạch 兩lưỡng 初sơ 三tam 也dã 。 乃nãi 至chí 十thập 五ngũ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 二nhị 仁nhân 王vương 下hạ 例lệ 諸chư 般Bát 若Nhã 。 但đãn 明minh 因nhân 位vị 故cố 以dĩ 十thập 四tứ 對đối 四tứ 十thập 一nhất 地địa 。 地địa 地địa 之chi 中trung 具cụ 三tam 般Bát 若Nhã 。 二nhị 如như 此thử 下hạ 結kết 僧Tăng 實thật 立lập 。 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 若nhược 與dữ 中trung 道Đạo 理lý 和hòa 。 必tất 與dữ 三tam 教giáo 事sự 和hòa 。 是thị 則tắc 權quyền 實thật 由do 果quả 皆giai 由do 中trung 道đạo 。 而nhi 得đắc 建kiến 立lập 。 二nhị 若nhược 不bất 下hạ 約ước 迷mê 中trung 。 即tức 破phá 漸tiệm 頓đốn 三Tam 寶Bảo 四Tứ 諦Đế 二nhị 。 初sơ 示thị 得đắc 前tiền 失thất 後hậu 。 四tứ 教giáo 三Tam 寶Bảo 及cập 四tứ 四Tứ 諦Đế 。 但đãn 依y 二nhị 種chủng 中trung 道đạo 而nhi 立lập 。 藏tạng 通thông 依y 離ly 斷đoạn 常thường 中trung 別biệt 圓viên 依y 佛Phật 性tánh 中trung 。 各các 有hữu 即tức 離ly 故cố 成thành 四tứ 教giáo 。 外ngoại 計kế 斷đoạn 常thường 都đô 迷mê 二nhị 中trung 。 故cố 失thất 四tứ 教giáo 三Tam 寶Bảo 四Tứ 諦Đế 。 三tam 教giáo 得đắc 失thất 在tại 文văn 可khả 見kiến 。 二nhị 傳truyền 傳truyền 下hạ 明minh 前tiền 多đa 後hậu 少thiểu 。 二nhị 以dĩ 權quyền 顯hiển 實thật 二nhị 。 初sơ 約ước 圓viên 詮thuyên 廢phế 漸tiệm 問vấn 。 二nhị 約ước 權quyền 能năng 顯hiển 實thật 答đáp 二nhị 。 初sơ 舒thư 漸tiệm 顯hiển 圓viên 二nhị 。 初sơ 以dĩ 觀quán 例lệ 教giáo 。 觀quán 既ký 以dĩ 次thứ 顯hiển 於ư 不bất 次thứ 。 教giáo 亦diệc 以dĩ 三tam 顯hiển 於ư 一nhất 圓viên 。 利lợi 可khả 直trực 談đàm 鈍độn 宜nghi 漸tiệm 顯hiển 。 今kim 若nhược 四tứ 說thuyết 利lợi 鈍độn 不bất 遺di 。 二nhị 若nhược 不bất 下hạ 以dĩ 三tam 顯hiển 圓viên 二nhị 。 初sơ 示thị 立lập 三tam 意ý 。 二nhị 雖tuy 說thuyết 下hạ 引dẫn 文văn 證chứng 釋thích 。 餘dư 深thâm 法Pháp 者giả 。 藏tạng 通thông 餘dư 而nhi 不bất 深thâm 。 圓viên 教giáo 深thâm 而nhi 不bất 餘dư 。 別biệt 教giáo 亦diệc 餘dư 亦diệc 深thâm 。 故cố 將tương 唯duy 餘dư 及cập 以dĩ 兩lưỡng 亦diệc 助trợ 顯hiển 唯duy 深thâm 。 弄lộng 引dẫn 者giả 。 引dẫn 去khứ 聲thanh 。 謂vị 曲khúc 弄lộng 之chi 前tiền 必tất 有hữu 引dẫn 起khởi 。 言ngôn 開khai 空không 法pháp 道đạo 者giả 。 謂vị 前tiền 三tam 教giáo 是thị 開khai 通thông 圓viên 空không 之chi 法pháp 道đạo 也dã 。 二nhị 若nhược 入nhập 下hạ 卷quyển 權quyền 歸quy 實thật 二nhị 。 初sơ 廢phế 三tam 立lập 圓viên 。 前tiền 是thị 為vi 實thật 施thí 權quyền 。 今kim 明minh 廢phế 權quyền 立lập 實thật 。 十thập 方phương 三tam 世thế 。 法pháp 皆giai 爾nhĩ 也dã 。 二nhị 復phục 次thứ 下hạ 忘vong 言ngôn 契khế 理lý 。 寄ký 言ngôn 顯hiển 理lý 從tùng 偏thiên 入nhập 圓viên 權quyền 非phi 實thật 是thị 。 恐khủng 失thất 意ý 者giả 是thị 非phi 不bất 泯mẫn 。 故cố 以dĩ 雙song 非phi 絕tuyệt 其kỳ 思tư 議nghị 。 權quyền 既ký 不bất 生sanh 。 實thật 亦diệc 不bất 生sanh 。 故cố 二nhị 不bất 生sanh 彰chương 乎hồ 妙diệu 契khế 。 應ưng 知tri 此thử 立lập 非phi 權quyền 非phi 實thật 。 但đãn 是thị 袪# 乎hồ 著trước 語ngữ 之chi 情tình 。 其kỳ 所sở 契khế 悟ngộ 理lý 無vô 別biệt 途đồ 。 勿vật 謂vị 雙song 非phi 理lý 過quá 一nhất 實thật 。 二nhị 觀quán 心tâm 明minh 二nhị 種chủng 觀quán 。

問vấn 。 上thượng 明minh 諸chư 教giáo 無vô 非phi 對đối 境cảnh 立lập 乎hồ 觀quán 門môn 。 況huống 復phục 約ước 圓viên 境cảnh 觀quán 皆giai 妙diệu 。 何hà 故cố 至chí 此thử 。 更cánh 說thuyết 觀quán 心tâm 。

答đáp 。 上thượng 為vi 解giải 釋thích 觀quán 世thế 音âm 名danh 。 故cố 約ước 四tứ 教giáo 明minh 乎hồ 觀quán 法pháp 。 既ký 觀quán 世thế 音âm 。 正chánh 以dĩ 他tha 生sanh 而nhi 為vi 觀quán 境cảnh 。 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 雖tuy 無vô 差sai 別biệt 。 就tựu 生sanh 佛Phật 境cảnh 高cao 廣quảng 難nạn/nan 觀quán 。 若nhược 就tựu 心tâm 境cảnh 近cận 而nhi 易dị 照chiếu 。 佛Phật 世thế 當đương 機cơ 隨tùy 聞văn 悟ngộ 入nhập 。 境cảnh 無vô 遠viễn 近cận 。 滅diệt 後hậu 初sơ 學học 修tu 觀quán 要yếu 須tu 揀giản 難nạn/nan 從tùng 易dị 。 故cố 今kim 諸chư 部bộ 約ước 教giáo 釋thích 中trung 。 縱túng/tung 己kỷ 明minh 觀quán 。 後hậu 須tu 更cánh 立lập 觀quán 心tâm 一nhất 科khoa 。 又hựu 復phục 他tha 生sanh 不bất 出xuất 心tâm 性tánh 。 若nhược 觀quán 自tự 心tâm 。 則tắc 能năng 明minh 見kiến 十thập 界giới 眾chúng 生sanh 。 故cố 知tri 觀quán 心tâm 成thành 前tiền 約ước 教giáo 世thế 音âm 之chi 觀quán 。 今kim 示thị 觀quán 心tâm 其kỳ 意ý 略lược 爾nhĩ 。 先tiên 標tiêu 。 次thứ 夫phu 心tâm 下hạ 示thị 二nhị 。 初sơ 約ước 心tâm 源nguyên 本bổn 無vô 境cảnh 觀quán 二nhị 。 初sơ 明minh 本bổn 無vô 心tâm 境cảnh 二nhị 。 初sơ 明minh 性tánh 絕tuyệt 百bách 非phi 。 心tâm 源nguyên 本bổn 淨tịnh 等đẳng 者giả 。 只chỉ 現hiện 前tiền 心tâm 當đương 處xứ 即tức 中trung 。 名danh 之chi 為vi 源nguyên 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 名danh 為vi 本bổn 淨tịnh 。 無vô 為vi 下hạ 列liệt 所sở 離ly 相tương/tướng 。 既ký 其kỳ 若nhược 此thử 焉yên 立lập 心tâm 境cảnh 。 二nhị 雖tuy 復phục 下hạ 明minh 心tâm 非phi 四tứ 運vận 。 尚thượng 不bất 可khả 以dĩ 知tri 覺giác 而nhi 求cầu 。 豈khởi 能năng 以dĩ 生sanh 滅diệt 而nhi 取thủ 。 是thị 故cố 不bất 可khả 。 立lập 心tâm 為vi 境cảnh 。 二nhị 豈khởi 可khả 下hạ 明minh 莫mạc 陳trần 觀quán 法pháp 三tam 。 初sơ 法pháp 。 心tâm 境cảnh 本bổn 無vô 觀quán 於ư 何hà 設thiết 。 二nhị 猶do 如như 下hạ 喻dụ 。 無vô 以dĩ 比tỉ 況huống 強cường/cưỡng 指chỉ 虛hư 空không 。 三tam 此thử 下hạ 合hợp 二nhị 有hữu 因nhân 下hạ 由do 緣duyên 感cảm 須tu 立lập 觀quán 心tâm 二nhị 。 初sơ 由do 緣duyên 立lập 心tâm 。 有hữu 十thập 因nhân 緣duyên 。 能năng 修tu 證chứng 者giả 。 無vô 能năng 所sở 中trung 立lập 所sở 觀quán 境cảnh 。 二nhị 既ký 有hữu 下hạ 由do 心tâm 立lập 觀quán 二nhị 。 初sơ 略lược 立lập 三tam 。 初sơ 法pháp 。 二nhị 喻dụ 。 三tam 合hợp 。 二nhị 若nhược 作tác 下hạ 委ủy 示thị 二nhị 。 初sơ 示thị 漸tiệm 觀quán 。 雖tuy 明minh 二nhị 觀quán 二nhị 意ý 在tại 圓viên 。 故cố 次thứ 第đệ 觀quán 略lược 指chỉ 而nhi 已dĩ 二nhị 。 若nhược 觀quán 下hạ 示thị 頓đốn 觀quán 二nhị 。 初sơ 明minh 全toàn 性tánh 成thành 修tu 二nhị 。 初sơ 就tựu 法pháp 直trực 明minh 二nhị 。 初sơ 示thị 二nhị 。 初sơ 於ư 一nhất 念niệm 觀quán 性tánh 三tam 因nhân 三tam 諦đế 即tức 正chánh 因nhân 。 三tam 觀quán 即tức 了liễu 因nhân 。 一nhất 切thiết 法pháp 即tức 緣duyên 因nhân 。 具cụ 緣duyên 了liễu 之chi 正chánh 名danh 為vi 三tam 諦đế 。 具cụ 正chánh 緣duyên 之chi 了liễu 名danh 三tam 觀quán 。 具cụ 正chánh 了liễu 之chi 緣duyên 。 名danh 一nhất 切thiết 法pháp 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 。 法Pháp 身thân 亦diệc 非phi 般Bát 若Nhã 亦diệc 非phi 解giải 脫thoát 亦diệc 非phi 。 此thử 之chi 三tam 法pháp 舉cử 一nhất 即tức 三tam 三tam 即tức 是thị 一nhất 。 非phi 縱túng/tung 非phi 橫hoạnh/hoành 同đồng 居cư 一nhất 念niệm 。 二nhị 十thập 法pháp 下hạ 觀quán 千thiên 法pháp 皆giai 有hữu 三tam 諦đế 。 以dĩ 其kỳ 千thiên 法pháp 皆giai 因nhân 緣duyên 生sanh 。 故cố 趣thú 舉cử 一nhất 性tánh 相tướng 叵phả 得đắc 故cố 空không 。 緣duyên 起khởi 宛uyển 然nhiên 故cố 假giả 。 性tánh 絕tuyệt 待đãi 對đối 故cố 中trung 。 一nhất 法pháp 既ký 然nhiên 千thiên 法pháp 皆giai 爾nhĩ 。 學học 者giả 須tu 知tri 千thiên 種chủng 三tam 諦đế 只chỉ 一nhất 三tam 諦đế 。 說thuyết 千thiên 不bất 散tán 說thuyết 一nhất 不bất 合hợp 。 以dĩ 圓viên 融dung 故cố 千thiên 法pháp 各các 得đắc 三tam 諦đế 全toàn 分phần/phân 。 蓋cái 由do 三tam 諦đế 體thể 是thị 三tam 德đức 。 名danh 祕bí 密mật 藏tạng 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 不bất 出xuất 此thử 藏tạng 。 此thử 藏tạng 全toàn 體thể 。 遍biến 入nhập 諸chư 法pháp 。 如như 世thế 真chân 金kim 具cụ 燦# 爛lạn 色sắc 。 具cụ 轉chuyển 變biến 能năng 具cụ 不bất 改cải 性tánh 。 若nhược 成thành 師sư 子tử 。 則tắc 全toàn 以dĩ 色sắc 等đẳng 作tác 頭đầu 作tác 尾vĩ 作tác 乎hồ 胸hung 背bối 四tứ 足túc 牙nha 爪trảo 眾chúng 毛mao 。 豈khởi 有hữu 一nhất 處xứ 不bất 具cụ 色sắc 等đẳng 三tam 邪tà 。 此thử 三tam 豈khởi 可khả 暫tạm 分phân 隔cách 邪tà 。 得đắc 此thử 喻dụ 意ý 則tắc 於ư 千thiên 種chủng 三tam 諦đế 。 不bất 起khởi 合hợp 散tán 一nhất 多đa 之chi 計kế 也dã 。 況huống 今kim 千thiên 法pháp 且thả 總tổng 略lược 言ngôn 。 廣quảng 則tắc 三tam 千thiên 一nhất 一nhất 三tam 諦đế 。 故cố 荊kinh 溪khê 云vân 。 三tam 千thiên 即tức 空không 性tánh 了liễu 因nhân 。 三tam 千thiên 即tức 假giả 性tánh 緣duyên 因nhân 。 三tam 千thiên 即tức 中trung 性tánh 正chánh 因nhân 。 心tâm 法pháp 既ký 爾nhĩ 。 眾chúng 生sanh 三tam 千thiên 諸chư 佛Phật 三tam 千thiên 同đồng 一nhất 祕bí 藏tạng 是thị 故cố 一nhất 一nhất 皆giai 具cụ 三tam 諦đế 。 此thử 等đẳng 法Pháp 門môn 同đồng 居cư 一nhất 念niệm 。 二nhị 此thử 即tức 下hạ 結kết 。 即tức 不bất 次thứ 第đệ 觀quán 者giả 。 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 境cảnh 即tức 是thị 觀quán 。 若nhược 境cảnh 自tự 是thị 境cảnh 更cánh 起khởi 觀quán 智trí 。 來lai 照chiếu 此thử 境cảnh 。 此thử 乃nãi 別biệt 修tu 非phi 性tánh 德đức 行hạnh 。 故cố 止Chỉ 觀Quán 十thập 乘thừa 是thị 觀quán 別biệt 相tướng 。 三tam 千thiên 空không 假giả 中trung 是thị 觀quán 總tổng 體thể 。 以dĩ 此thử 為vi 妙diệu 境cảnh 。 以dĩ 此thử 為vi 發phát 心tâm 。 以dĩ 此thử 安an 其kỳ 心tâm 。 以dĩ 此thử 能năng 遍biến 破phá 。 以dĩ 此thử 通thông 塞tắc 著trước 。 以dĩ 此thử 調điều 道Đạo 品Phẩm 。 以dĩ 此thử 合hợp 助trợ 道đạo 。 就tựu 此thử 論luận 次thứ 位vị 。 以dĩ 此thử 忍nhẫn 他tha 緣duyên 。 以dĩ 此thử 離ly 似tự 愛ái 。 此thử 外ngoại 無vô 行hành 此thử 外ngoại 無vô 果quả 。 以dĩ 將tương 果quả 理lý 為vi 妙diệu 行hạnh 故cố 。 故cố 示thị 千thiên 種chủng 三tam 諦đế 之chi 後hậu 。 便tiện 云vân 此thử 即tức 不bất 次thứ 第đệ 觀quán 也dã 。 二nhị 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 按án 經kinh 委ủy 示thị 二nhị 。 初sơ 引dẫn 經kinh 示thị 觀quán 二nhị 。 初sơ 明minh 心tâm 造tạo 一nhất 切thiết 。 十thập 種chủng 世thế 間gian 。 皆giai 住trụ 真chân 法pháp 。 真chân 法pháp 無vô 礙ngại 故cố 十thập 互hỗ 融dung 。 融dung 故cố 百bách 界giới 千thiên 法pháp 具cụ 足túc 。 此thử 之chi 理lý 具cụ 已dĩ 有hữu 造tạo 義nghĩa 。 由do 理lý 造tạo 故cố 方phương 有hữu 事sự 造tạo 。 故cố 一nhất 言ngôn 心tâm 造tạo 即tức 二nhị 造tạo 也dã 。 二nhị 若nhược 觀quán 下hạ 觀quán 一nhất 切thiết 皆giai 三tam 。 理lý 事sự 二nhị 造tạo 各các 論luận 一nhất 切thiết 。 略lược 則tắc 千thiên 法pháp 廣quảng 則tắc 三tam 千thiên 。 若nhược 觀quán 心tâm 空không 理lý 事sự 三tam 千thiên 無vô 不bất 空không 也dã 。 觀quán 心tâm 假giả 中trung 理lý 事sự 三tam 千thiên 無vô 不bất 假giả 中trung 。 既ký 三tam 千thiên 空không 空không 即tức 三tam 觀quán 。 三tam 皆giai 能năng 破phá 故cố 總tổng 言ngôn 空không 。 觀quán 三tam 千thiên 假giả 假giả 即tức 三tam 觀quán 。 以dĩ 皆giai 立lập 故cố 故cố 總tổng 言ngôn 假giả 。 觀quán 三tam 千thiên 中trung 中trung 即tức 三tam 觀quán 。 皆giai 絕tuyệt 待đãi 故cố 故cố 總tổng 言ngôn 中trung 。 此thử 乃nãi 三tam 德đức 三tam 諦đế 三tam 千thiên 故cố 也dã 。 二nhị 如như 是thị 下hạ 結kết 法pháp 歸quy 心tâm 。 二nhị 若nhược 能năng 下hạ 指chỉ 修tu 是thị 佛Phật 二nhị 。 初sơ 廣quảng 引dẫn 經kinh 文văn 二nhị 。 初sơ 引dẫn 證chứng 齊tề 佛Phật 三tam 。 初sơ 約ước 大đại 經kinh 觀quán 緣duyên 得đắc 佛Phật 。 十thập 如như 即tức 是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 今kim 觀quán 即tức 性tánh 故cố 見kiến 三tam 千thiên 即tức 空không 假giả 中trung 。 名danh 上thượng 上thượng 智trí 。 初sơ 心tâm 修tu 此thử 即tức 名danh 得đắc 佛Phật 。 二nhị 引dẫn 淨tịnh 名danh 觀quán 身thân 等đẳng 佛Phật 。 觀quán 境cảnh 雖tuy 異dị 實thật 相tướng 豈khởi 殊thù 。 故cố 得đắc 觀quán 自tự 身thân 心tâm 。 等đẳng 彼bỉ 果quả 佛Phật 。 三tam 引dẫn 華hoa 嚴nghiêm 心tâm 佛Phật 無vô 差sai 。 如như 前tiền 委ủy 說thuyết 。 二nhị 若nhược 作tác 下hạ 約ước 經kinh 歎thán 觀quán 二nhị 。 初sơ 歎thán 正chánh 觀quán 。 餘dư 觀quán 望vọng 此thử 皆giai 悉tất 偏thiên 邪tà 。 迦Ca 葉Diếp 未vị 聞văn 已dĩ 前tiền 皆giai 是thị 邪tà 見kiến 。 二nhị 即tức 開khai 下hạ 歎thán 是thị 佛Phật 。 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 。 佛Phật 之chi 知tri 見kiến 。 今kim 家gia 四tứ 釋thích 。 一nhất 圓viên 四tứ 位vị 住trụ 行hành 向hướng 地địa 。 二nhị 圓viên 四Tứ 智Trí 謂vị 道đạo 慧tuệ 即tức 畢tất 竟cánh 空không 。 二nhị 道đạo 種chủng 慧tuệ 不bất 思tư 議nghị 假giả 。 三tam 一Nhất 切Thiết 智Trí 雙song 遮già 中trung 道đạo 。 四tứ 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 雙song 照chiếu 中trung 道đạo 。 三tam 圓viên 四tứ 門môn 。 即tức 不bất 思tư 議nghị 。 空không 門môn 有hữu 門môn 雙song 非phi 雙song 亦diệc 也dã 。 四tứ 圓viên 四tứ 觀quán 即tức 三tam 觀quán 皆giai 空không 。 三tam 觀quán 皆giai 假giả 。 即tức 三tam 而nhi 一nhất 即tức 一nhất 而nhi 三tam 。 皆giai 如như 次thứ 對đối 。 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 。 四tứ 位vị 竪thụ 論luận 餘dư 三tam 橫hoạnh/hoành 辯biện 。 故cố 知tri 開khai 等đẳng 通thông 淺thiển 通thông 深thâm 。 座tòa 室thất 衣y 三tam 皆giai 稱xưng 如Như 來Lai 者giả 。 以dĩ 用dụng 果quả 法pháp 為vi 行hành 故cố 也dã 。 位vị 雖tuy 高cao 下hạ 境cảnh 觀quán 無vô 殊thù 。 是thị 故cố 四tứ 儀nghi 皆giai 應ưng 起khởi 塔tháp 。 二nhị 如như 此thử 下hạ 結kết 成thành 佛Phật 法pháp 。 非phi 今kim 所sở 明minh 難nạn/nan 越việt 九cửu 界giới 。 三Tam 明Minh 普phổ 門môn 二nhị 。 初sơ 開khai 章chương 。 二nhị 隨tùy 釋thích 二nhị 。 初sơ 通thông 途đồ 明minh 門môn 二nhị 初sơ 列liệt 。 二nhị 釋thích 六lục 初sơ 略lược 列liệt 門môn 名danh 三tam 。 初sơ 列liệt 門môn 下hạ 通thông 約ước 喻dụ 顯hiển 。 二nhị 凡phàm 鄙bỉ 下hạ 別biệt 就tựu 法pháp 示thị 二nhị 。 初sơ 世thế 間gian 二nhị 。 初sơ 示thị 諸chư 門môn 。 外ngoại 唯duy 世thế 間gian 故cố 至chí 惑hoặc 苦khổ 。 惑hoặc 即tức 集tập 也dã 。 愛ái 著trước 三tam 界giới 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 故cố 言ngôn 四tứ 倒đảo 。 見kiến 惑hoặc 雖tuy 多đa 。 不bất 出xuất 有hữu 無vô 及cập 以dĩ 一nhất 異dị 。 各các 執chấp 四tứ 句cú 。 二nhị 善thiện 惡ác 下hạ 束thúc 歸quy 生sanh 死tử 。 二nhị 若nhược 就tựu 下hạ 佛Phật 法Pháp 門môn 二nhị 。 初sơ 示thị 四tứ 教giáo 通thông 之chi 能năng 所sở 。 通thông 真chân 含hàm 中trung 鈍độn 入nhập 化hóa 城thành 見kiến 空không 真chân 也dã 。 利lợi 達đạt 常thường 住trụ 見kiến 中trung 真chân 也dã 。 二nhị 此thử 則tắc 下hạ 明minh 四tứ 種chủng 有hữu 乎hồ 教giáo 觀quán 。 大đại 本bổn 立lập 云vân 。 若nhược 於ư 一nhất 教giáo 以dĩ 四tứ 句cú 詮thuyên 理lý 。 即tức 是thị 四tứ 門môn 。 四tứ 四tứ 合hợp 為vi 十thập 六lục 門môn 。 若nhược 以dĩ 行hành 為vi 門môn 者giả 。 稟bẩm 教giáo 修tu 觀quán 因nhân 思tư 得đắc 入nhập 。 即tức 以dĩ 行hành 為vi 門môn 。 藉tạ 教giáo 發phát 真chân 則tắc 以dĩ 教giáo 為vi 門môn 。 若nhược 初sơ 聞văn 教giáo 如như 快khoái 馬mã 見kiến 鞭tiên 影ảnh 。 即tức 入nhập 正chánh 路lộ 者giả 。 不bất 須tu 修tu 觀quán 如như 依y 電điện 光quang 。 即tức 得đắc 見kiến 道đạo 。 不bất 更cánh 須tu 教giáo 。 並tịnh 是thị 往vãng 昔tích 善thiện 根căn 習tập 熟thục 。 今kim 於ư 教giáo 門môn 得đắc 道Đạo 名danh 信tín 行hành 。 於ư 觀quán 門môn 得đắc 道Đạo 名danh 法pháp 行hành 。 三tam 能năng 通thông 下hạ 廣quảng 指chỉ 大đại 本bổn 。 二nhị 二nhị 示thị 下hạ 示thị 門môn 相tương/tướng 四tứ 。 初sơ 三tam 藏tạng 。 俗tục 既ký 實thật 有hữu 不bất 即tức 真Chân 諦Đế 。 故cố 於ư 俗tục 諦đế 明minh 四tứ 種chủng 門môn 。 以dĩ 通thông 於ư 理lý 。 假giả 人nhân 叵phả 得đắc 四tứ 門môn 是thị 同đồng 。 但đãn 就tựu 五ngũ 陰ấm 分phân 別biệt 四tứ 相tương/tướng 。 實thật 法pháp 無vô 常thường 是thị 有hữu 門môn 觀quán 。 三tam 假giả 浮phù 虛hư 是thị 空không 門môn 觀quán 。 二nhị 門môn 俱câu 用dụng 從tùng 容dung 而nhi 修tu 。 是thị 兩lưỡng 亦diệc 門môn 觀quán 。 離ly 空không 有hữu 相tương/tướng 絕tuyệt 言ngôn 而nhi 修tu 。 是thị 雙song 非phi 門môn 觀quán 。 隨tùy 成thành 一nhất 觀quán 皆giai 得đắc 會hội 真chân 。 二nhị 通thông 教giáo 。 二nhị 諦đế 相tướng 即tức 四tứ 門môn 不bất 諍tranh 。 或hoặc 觀quán 幻huyễn 有hữu 或hoặc 觀quán 幻huyễn 空không 。 或hoặc 雙song 存tồn 觀quán 或hoặc 雙song 泯mẫn 觀quán 。 但đãn 隨tùy 根căn 性tánh 。 依y 一nhất 門môn 修tu 皆giai 得đắc 入nhập 道đạo 。 三tam 別biệt 教giáo 。 言ngôn 觀quán 佛Phật 性tánh 者giả 。 信tín 分phân 別biệt 心tâm 是thị 本bổn 覺giác 性tánh 體thể 是thị 三tam 諦đế 。 根căn 鈍độn 不bất 知tri 性tánh 具cụ 九cửu 故cố 。 致trí 令linh 三tam 諦đế 體thể 不bất 融dung 即tức 。 隨tùy 稟bẩm 一nhất 門môn 而nhi 修tu 觀quán 法pháp 。 稟bẩm 有hữu 門môn 者giả 。 觀quán 本bổn 覺giác 性tánh 是thị 真chân 善thiện 妙diệu 有hữu 。 如như 瓶bình 盆bồn 尋tầm 為vi 闇ám 覆phú 故cố 。 不bất 能năng 顯hiển 現hiện 。 佛Phật 藏tạng 十thập 喻dụ 皆giai 此thử 門môn 意ý 。 稟bẩm 空không 門môn 者giả 。 觀quán 於ư 本bổn 覺giác 是thị 畢tất 竟cánh 空không 。 無vô 相tướng 可khả 得đắc 。 由do 我ngã 執chấp 者giả 不bất 得đắc 覩đổ 見kiến 。 如như 迦Ca 毘Tỳ 羅La 城Thành 空không 者giả 。 此thử 城thành 本bổn 是thị 釋thích 尊tôn 生sanh 處xứ 。 為vi 瑠lưu 璃ly 王vương 之chi 所sở 破phá 滅diệt 。 釋Thích 種chủng 既ký 盡tận 城thành 邑ấp 蕩đãng 然nhiên 。 阿A 難Nan 愁sầu 惱não 。 世Thế 尊Tôn 怡di 悅duyệt 。 因nhân 阿A 難Nan 問vấn 。 故cố 佛Phật 答đáp 言ngôn 。 汝nhữ 見kiến 迦ca 毘tỳ 羅la 有hữu 。 我ngã 見kiến 迦Ca 毘Tỳ 羅La 城Thành 空không 。 大đại 涅Niết 槃Bàn 空không 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 稟bẩm 雙song 亦diệc 門môn 者giả 。 觀quán 本bổn 覺giác 性tánh 不bất 定định 有hữu 無vô 。 如như 石thạch 中trung 金kim 。 福phước 人nhân 見kiến 故cố 亦diệc 有hữu 。 罪tội 人nhân 不bất 見kiến 故cố 亦diệc 無vô 。 有hữu 無vô 雙song 照chiếu 可khả 以dĩ 證chứng 入nhập 。 稟bẩm 雙song 非phi 門môn 者giả 。 觀quán 本bổn 覺giác 性tánh 不bất 可khả 有hữu 無vô 而nhi 思tư 說thuyết 也dã 。 絕tuyệt 念niệm 而nhi 觀quán 方phương 可khả 妙diệu 悟ngộ 。 圓viên 教giáo 者giả 。 真chân 善thiện 妙diệu 有hữu 及cập 畢tất 竟cánh 空không 雙song 遮già 雙song 照chiếu 名danh 豈khởi 異dị 前tiền 。 但đãn 以dĩ 別biệt 人nhân 不bất 知tri 三tam 諦đế 體thể 是thị 三tam 德đức 。 不bất 縱túng/tung 不bất 橫hoạnh/hoành 一nhất 一nhất 互hỗ 具cụ 。 以dĩ 此thử 三tam 諦đế 而nhi 為vi 四tứ 門môn 。 失thất 此thử 意ý 故cố 。 隨tùy 門môn 各các 解giải 名danh 有hữu 四tứ 之chi 四tứ 。 今kim 圓viên 得đắc 旨chỉ 。 乃nãi 於ư 彼bỉ 四tứ 融dung 即tức 而nhi 觀quán 。 故cố 得đắc 名danh 為vi 不bất 四tứ 之chi 四tứ 。 雖tuy 立lập 行hành 位vị 。 皆giai 不bất 思tư 議nghị 。 三tam 次thứ 論luận 下hạ 明minh 權quyền 實thật 。 偏thiên 真chân 為vi 權quyền 中trung 道đạo 為vi 實thật 。 前tiền 之chi 二nhị 教giáo 能năng 詮thuyên 能năng 觀quán 共cộng 十thập 六lục 門môn 。 所sở 詮thuyên 所sở 證chứng 但đãn 在tại 偏thiên 真chân 。 故cố 皆giai 是thị 權quyền 。 別biệt 教giáo 教giáo 道đạo 能năng 詮thuyên 能năng 觀quán 皆giai 次thứ 故cố 權quyền 。 見kiến 所sở 詮thuyên 理lý 及cập 所sở 證chứng 地địa 同đồng 圓viên 故cố 實thật 。 圓viên 教giáo 教giáo 觀quán 。 能năng 詮thuyên 所sở 詮thuyên 能năng 行hành 所sở 到đáo 始thỉ 終chung 俱câu 圓viên 。 故cố 皆giai 是thị 實thật 。 四tứ 次thứ 明minh 下hạ 明minh 普phổ 不bất 普phổ 二nhị 。 初sơ 凡phàm 漸tiệm 不bất 普phổ 。 二nhị 圓viên 門môn 是thị 普phổ 二nhị 。 初sơ 約ước 法pháp 直trực 示thị 。 三tam 千thiên 之chi 法pháp 即tức 空không 假giả 中trung 。 乃nãi 以dĩ 所sở 通thông 而nhi 為vi 能năng 通thông 。 門môn 外ngoại 無vô 理lý 能năng 所sở 泯mẫn 亡vong 。 此thử 之chi 妙diệu 門môn 普phổ 義nghĩa 成thành 就tựu 。 二nhị 復phục 次thứ 下hạ 引dẫn 經kinh 委ủy 釋thích 二nhị 。 初sơ 眾chúng 經kinh 圓viên 門môn 二nhị 。 初sơ 別biệt 示thị 四tứ 門môn 三tam 初sơ 約ước 二nhị 經kinh 一nhất 往vãng 屬thuộc 空không 二nhị 。 初sơ 引dẫn 淨tịnh 名danh 。 不bất 專chuyên 引dẫn 文văn 。 已dĩ 含hàm 釋thích 義nghĩa 。 彼bỉ 經kinh 文văn 云vân 。 善Thiện 意Ý 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 為vi 二nhị 。 若nhược 見kiến 生sanh 死tử 性tánh 。 則tắc 無vô 生sanh 死tử 。 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 不bất 然nhiên 不bất 滅diệt 。 如như 是thị 解giải 者giả 。 是thị 為vi 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 生sanh 死tử 是thị 縛phược 是thị 然nhiên 。 涅Niết 槃Bàn 是thị 解giải 是thị 滅diệt 為vi 二nhị 。 今kim 觀quán 生sanh 死tử 性tánh 本bổn 來lai 常thường 寂tịch 。 本bổn 自tự 不bất 縛phược 何hà 所sở 論luận 脫thoát 。 又hựu 亦diệc 不bất 然nhiên 豈khởi 應ưng 是thị 滅diệt 。 既ký 無vô 然nhiên 滅diệt 不bất 復phục 有hữu 二nhị 。 是thị 為vi 入nhập 不bất 二nhị 門môn 。

問vấn 。 經kinh 疏sớ/sơ 但đãn 以dĩ 中trung 道đạo 之chi 一nhất 。 不bất 於ư 縛phược 解giải 然nhiên 滅diệt 之chi 二nhị 。 今kim 文văn 何hà 故cố 更cánh 加gia 非phi 一nhất 。

答đáp 。 所sở 言ngôn 中trung 者giả 。 體thể 絕tuyệt 待đãi 對đối 。 若nhược 定định 是thị 一nhất 必tất 須tu 待đãi 二nhị 。 善thiện 談đàm 中trung 者giả 必tất 忘vong 中trung 也dã 。 故cố 末mạt 陀đà 摩ma 經kinh 正chánh 詮thuyên 中trung 道đạo 。 而nhi 以dĩ 忘vong 中trung 。 名danh 為vi 中Trung 道Đạo 。 故cố 自tự 注chú 云vân 。 末mạt 者giả 。 莫mạc 義nghĩa 。 陀đà 摩ma 者giả 。 中trung 義nghĩa 。 即tức 莫mạc 著trước 中trung 道đạo 也dã 。 又hựu 復phục 今kim 文văn 以dĩ 彼bỉ 。 善thiện 意ý 所sở 談đàm 不bất 二nhị 。 建kiến 立lập 圓viên 空không 釋thích 普phổ 門môn 義nghĩa 。 若nhược 於ư 三tam 諦đế 蕩đãng 之chi 不bất 盡tận 。 非phi 畢tất 竟cánh 空không 。 豈khởi 成thành 普phổ 邪tà 。 故cố 知tri 四tứ 依y 深thâm 諦đế 中trung 義nghĩa 。 破phá 用dụng 自tự 由do 。 不bất 可khả 執chấp 文văn 難nạn/nan 於ư 妙diệu 解giải 。 二nhị 何hà 以dĩ 下hạ 釋thích 經kinh 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 據cứ 本bổn 經kinh 釋thích 。 若nhược 真chân 不bất 二nhị 必tất 不bất 存tồn 一nhất 。 亦diệc 名danh 不bất 有hữu 不bất 無vô 者giả 。 圓viên 教giáo 中trung 道đạo 也dã 。 此thử 中trung 能năng 破phá 藏tạng 通thông 二nhị 教giáo 單đơn 俗tục 單đơn 真chân 。 故cố 云vân 不bất 有hữu 破phá 假giả 不bất 無vô 破phá 空không 。 又hựu 破phá 別biệt 教giáo 複phức 俗tục 單đơn 真chân 。 故cố 云vân 不bất 有hữu 破phá 二nhị 不bất 無vô 破phá 一nhất 。 蓋cái 前tiền 三tam 教giáo 各các 以dĩ 二nhị 諦đế 為vi 縛phược 解giải 故cố 。 圓viên 中trung 能năng 具cụ 三tam 種chủng 二nhị 諦đế 。 具cụ 故cố 融dung 即tức 乃nãi 以dĩ 融dung 即tức 破phá 於ư 不bất 融dung 。 令linh 成thành 不bất 二nhị 。 若nhược 爾nhĩ 下hạ 明minh 能năng 融dung 亦diệc 蕩đãng 。 雖tuy 曰viết 圓viên 中trung 存tồn 則tắc 成thành 待đãi 。 二nhị 大đại 經kinh 下hạ 例lệ 涅Niết 槃Bàn 釋thích 。 淨tịnh 名danh 生sanh 死tử 與dữ 涅Niết 槃Bàn 不bất 二nhị 。 大đại 經kinh 無vô 明minh 與dữ 明minh 不bất 二nhị 。 二nhị 遣khiển 一nhất 亡vong 。 兩lưỡng 經kinh 義nghĩa 合hợp 。 既ký 其kỳ 二nhị 邊biên 與dữ 中trung 俱câu 蕩đãng 。 名danh 畢tất 竟cánh 空không 。 此thử 乃nãi 約ước 空không 明minh 普phổ 門môn 也dã 。 二nhị 三tam 十thập 下hạ 尋tầm 淨tịnh 名danh 門môn 。 門môn 具cụ 四tứ 二nhị 。 初sơ 舉cử 一nhất 品phẩm 諸chư 門môn 。 三tam 十thập 一nhất 菩Bồ 薩Tát 妙diệu 德đức 淨tịnh 名danh 。 若nhược 說thuyết 若nhược 默mặc 。 無vô 非phi 實thật 相tướng 。 當đương 體thể 為vi 門môn 。 若nhược 就tựu 現hiện 文văn 增tăng 勝thắng 而nhi 說thuyết 。 可khả 以dĩ 分phần/phân 對đối 空không 等đẳng 四tứ 門môn 。 及cập 以dĩ 第đệ 五ngũ 不bất 可khả 說thuyết 藏tạng 。 皆giai 名danh 不bất 二nhị 無vô 非phi 普phổ 門môn 。 二nhị 細tế 尋tầm 下hạ 示thị 圓viên 義nghĩa 各các 四tứ 。 大đại 師sư 妙diệu 解giải 盡tận 理lý 而nhi 窮cùng 。 見kiến 一nhất 一nhất 門môn 具cụ 四tứ 門môn 義nghĩa 。 如như 向hướng 所sở 引dẫn 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 既ký 即tức 中trung 中trung 亦diệc 即tức 二nhị 。 中trung 即tức 生sanh 死tử 名danh 妙diệu 有hữu 門môn 。 中trung 即tức 涅Niết 槃Bàn 名danh 妙diệu 空không 門môn 。 二nhị 即tức 中trung 道đạo 中trung 必tất 遮già 照chiếu 。 雙song 照chiếu 是thị 第đệ 三tam 門môn 。 雙song 遮già 即tức 第đệ 四tứ 門môn 。 雖tuy 於ư 一nhất 門môn 約ước 義nghĩa 開khai 四tứ 。 此thử 四tứ 皆giai 悉tất 攝nhiếp 法pháp 遍biến 周chu 。 俱câu 得đắc 名danh 普phổ 。 餘dư 三tam 十thập 門môn 既ký 皆giai 融dung 二nhị 。 而nhi 歸quy 不bất 二nhị 各các 四tứ 宛uyển 然nhiên 。 文Văn 殊Thù 以dĩ 言ngôn 顯hiển 於ư 無vô 言ngôn 。 淨tịnh 名danh 以dĩ 默mặc 彰chương 於ư 無vô 說thuyết 。 蓋cái 示thị 三tam 諦đế 體thể 是thị 祕bí 藏tạng 本bổn 絕tuyệt 言ngôn 詮thuyên 。 既ký 示thị 三tam 諦đế 豈khởi 非phi 四tứ 門môn 。 復phục 由do 向hướng 者giả 三tam 十thập 一nhất 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 從tùng 無vô 說thuyết 顯hiển 示thị 四tứ 門môn 。 門môn 門môn 妙diệu 絕tuyệt 不bất 可khả 言ngôn 思tư 。 得đắc 意ý 之chi 機cơ 。 隨tùy 其kỳ 所sở 聞văn 。 忘vong 言ngôn 而nhi 證chứng 。 其kỳ 失thất 意ý 者giả 猶do 謂vị 有hữu 說thuyết 。 莫mạc 契khế 無vô 生sanh 。 故cố 二nhị 大Đại 士Sĩ 以dĩ 言ngôn 以dĩ 默mặc 。 顯hiển 乎hồ 四tứ 門môn 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 則tắc 使sử 彼bỉ 彼bỉ 四tứ 門môn 之chi 機cơ 。 各các 於ư 其kỳ 門môn 忘vong 言ngôn 趣thú 理lý 。 須tu 了liễu 無vô 說thuyết 被bị 四tứ 門môn 機cơ 。 其kỳ 功công 最tối 大đại 。 故cố 諸chư 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 各các 興hưng 言ngôn 不bất 談đàm 一nhất 字tự 。 淨tịnh 名danh 杜đỗ 口khẩu 廣quảng 說thuyết 四tứ 門môn 。 是thị 則tắc 說thuyết 時thời 常thường 默mặc 默mặc 時thời 常thường 說thuyết 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 何hà 故cố 備bị 舉cử 三tam 十thập 三tam 門môn 。 而nhi 言ngôn 皆giai 有hữu 四tứ 門môn 義nghĩa 邪tà 。 非phi 旋toàn 總tổng 持trì 莫mạc 窮cùng 斯tư 旨chỉ 。 細tế 尋tầm 之chi 說thuyết 其kỳ 致trí 甚thậm 深thâm 。 三tam 肇triệu 師sư 下hạ 就tựu 諸chư 經kinh 分phần/phân 文văn 對đối 四tứ 。 三tam 十thập 三tam 門môn 門môn 門môn 具cụ 四tứ 。 義nghĩa 雖tuy 成thành 就tựu 。 文văn 且thả 幽u 深thâm 。 欲dục 使sử 咸hàm 知tri 故cố 。 就tựu 顯hiển 文văn 示thị 四tứ 門môn 相tương/tướng 。 肇triệu 注chú 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 歷lịch 言ngôn 法pháp 相tướng 文Văn 殊Thù 言ngôn 於ư 無vô 言ngôn 。 山sơn 家gia 準chuẩn 肇triệu 判phán 屬thuộc 二nhị 門môn 。 思tư 益ích 一nhất 切thiết 即tức 邪tà 即tức 正chánh 。 邪tà 是thị 俗tục 有hữu 正chánh 是thị 真chân 空không 。 華hoa 嚴nghiêm 遊du 心tâm 遍biến 入nhập 法Pháp 界Giới 。 豈khởi 非phi 妙diệu 有hữu 。 即tức 達đạt 如như 空không 豈khởi 非phi 妙diệu 空không 。 故cố 此thử 二nhị 經kinh 皆giai 雙song 亦diệc 門môn 也dã 。 復phục 取thủ 淨tịnh 名danh 杜đỗ 於ư 言ngôn 說thuyết 。 顯hiển 於ư 諸chư 法pháp 皆giai 非phi 二nhị 邊biên 。 示thị 第đệ 四tứ 門môn 其kỳ 文văn 甚thậm 顯hiển 。 此thử 則tắc 諸chư 經kinh 據cứ 圓viên 實thật 理lý 開khai 乎hồ 四tứ 門môn 。 深thâm 而nhi 復phục 廣quảng 皆giai 是thị 普phổ 門môn 。 二nhị 大đại 品phẩm 下hạ 通thông 明minh 普phổ 門môn 。 大đại 品phẩm 法pháp 華hoa 三tam 句cú 明minh 門môn 。 雖tuy 不bất 別biệt 屬thuộc 四tứ 門môn 之chi 數số 。 而nhi 遍biến 攝nhiếp 法pháp 皆giai 是thị 普phổ 門môn 。 四tứ 十thập 二nhị 字tự 字tự 字tự 皆giai 具cụ 三tam 種chủng 般Bát 若Nhã 。 非phi 縱túng/tung 非phi 橫hoạnh/hoành 而nhi 高cao 而nhi 廣quảng 。 故cố 能năng 互hỗ 攝nhiếp 諸chư 字tự 功công 德đức 。 智trí 門môn 一nhất 門môn 皆giai 通thông 實thật 理lý 。 難nan 入nhập 狹hiệp 小tiểu 其kỳ 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 。 難nan 入nhập 故cố 狹hiệp 狹hiệp 故cố 難nan 入nhập 。 四tứ 十thập 餘dư 年niên 。 調điều 機cơ 方phương 說thuyết 。 此thử 門môn 甚thậm 妙diệu 非phi 七thất 方phương 便tiện 能năng 解giải 能năng 入nhập 。 斯tư 乃nãi 至chí 廣quảng 而nhi 受thọ 狹hiệp 名danh 。 三tam 眾chúng 經kinh 下hạ 結kết 門môn 名danh 普phổ 。 此thử 經Kinh 開khai 權quyền 永vĩnh 異dị 諸chư 部bộ 。 顯hiển 示thị 實thật 理lý 與dữ 昔tích 圓viên 同đồng 。 故cố 與dữ 眾chúng 經kinh 同đồng 明minh 普phổ 門môn 。 四tứ 隨tùy 觀quán 心tâm 並tịnh 在tại 大đại 本bổn 第đệ 八bát 辯biện 體thể 中trung 明minh 。 謂vị 隨tùy 彼bỉ 根căn 機cơ 。 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 赴phó 欲dục 赴phó 宜nghi 赴phó 治trị 赴phó 悟ngộ 。 故cố 四tứ 門môn 異dị 說thuyết 也dã 。 觀quán 心tâm 者giả 。 若nhược 以dĩ 教giáo 為vi 門môn 。 即tức 於ư 四tứ 門môn 隨tùy 門môn 得đắc 悟ngộ 。 不bất 須tu 修tu 觀quán 。 名danh 信tín 行hành 人nhân 。 若nhược 聞văn 而nhi 不bất 悟ngộ 。 應ưng 須tu 修tu 觀quán 。 名danh 法pháp 行hành 人nhân 。 四tứ 教giáo 四tứ 門môn 各các 有hữu 十thập 觀quán 學học 者giả 尋tầm 之chi 。 二nhị 別biệt 釋thích 普phổ 門môn 二nhị 。 初sơ 標tiêu 。 二nhị 至chí 理lý 下hạ 釋thích 六lục 。 初sơ 明minh 中trung 適thích 。 二nhị 列liệt 十thập 章chương 。 三tam 上thượng 通thông 下hạ 辯biện 異dị 通thông 。 十thập 雙song 通thông 釋thích 既ký 以dĩ 十thập 隻chỉ 釋thích 觀quán 音âm 人nhân 。 即tức 以dĩ 十thập 隻chỉ 釋thích 普phổ 門môn 法pháp 。 故cố 云vân 通thông 途đồ 已dĩ 約ước 法pháp 竟cánh 。 今kim 之chi 十thập 門môn 於ư 二nhị 嚴nghiêm 中trung 。 就tựu 福phước 德đức 論luận 因nhân 果quả 自tự 他tha 莊trang 嚴nghiêm 法Pháp 身thân 。 然nhiên 是thị 性tánh 德đức 之chi 行hành 。 還hoàn 嚴nghiêm 於ư 性tánh 能năng 所sở 本bổn 亡vong 。 即tức 非phi 莊trang 嚴nghiêm 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。 四tứ 分phân 別biệt 相tương/tướng 。 五ngũ 總tổng 生sanh 起khởi 七thất 。 初sơ 慈từ 悲bi 。 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 非phi 小tiểu 智trí 能năng 發phát 。 心tâm 由do 曠khoáng 濟tế 之chi 念niệm 。 而nhi 興hưng 無vô 上thượng 之chi 心tâm 。 二nhị 誓thệ 願nguyện 。 通thông 釋thích 慈từ 悲bi 即tức 是thị 誓thệ 願nguyện 。 不bất 分phân 兩lưỡng 門môn 。 今kim 明minh 弘hoằng 誓thệ 能năng 制chế 慈từ 悲bi 。 功công 力lực 既ký 殊thù 故cố 須tu 別biệt 立lập 。 又hựu 復phục 慈từ 悲bi 通thông 語ngữ 與dữ 拔bạt 。 誓thệ 依y 四Tứ 諦Đế 別biệt 示thị 要yếu 期kỳ 。 又hựu 慈từ 通thông 凡phàm 小tiểu 誓thệ 唯duy 菩Bồ 薩Tát 。 三tam 修tu 行hành 。 福phước 德đức 財tài 者giả 。 即tức 前tiền 四tứ 度độ 。 神thần 通thông 力lực 者giả 。 即tức 禪thiền 定định 之chi 用dụng 。 智trí 謀mưu 即tức 般Bát 若Nhã 也dã 。 四tứ 斷đoạn 惑hoặc 二nhị 。 初sơ 引dẫn 兩lưỡng 論luận 二nhị 三tam 道đạo 。 修tu 行hành 斷đoạn 惑hoặc 及cập 入nhập 法Pháp 門môn 。 此thử 之chi 三tam 門môn 。 有hữu 開khai 有hữu 合hợp 。 若nhược 依y 成thành 論luận 斷đoạn 即tức 解giải 脫thoát 。 對đối 於ư 無vô 礙ngại 只chỉ 立lập 二nhị 道đạo 。 若nhược 依y 毘tỳ 曇đàm 斷đoạn 證chứng 不bất 同đồng 。 對đối 於ư 方phương 便tiện 乃nãi 成thành 三tam 道đạo 。 二nhị 引dẫn 釋thích 下hạ 依y 釋thích 論luận 用dụng 三tam 道đạo 。 菩Bồ 薩Tát 有hữu 斷đoạn 故cố 行hành 無vô 礙ngại 。 佛Phật 果Quả 無vô 斷đoạn 故cố 行hành 解giải 脫thoát 。 既ký 分phần/phân 因nhân 果quả 不bất 可khả 合hợp 明minh 。 故cố 用dụng 毘tỳ 曇đàm 三tam 道đạo 為vi 次thứ 。 故cố 今kim 列liệt 章chương 。 第đệ 三tam 修tu 行hành 即tức 方phương 便tiện 道đạo 。 第đệ 四tứ 斷đoạn 惑hoặc 即tức 無vô 礙ngại 道đạo 。 五ngũ 入nhập 法Pháp 門môn 即tức 解giải 脫thoát 道đạo 。 五ngũ 神thần 通thông 。 從tùng 初sơ 至chí 五ngũ 乃nãi 是thị 自tự 行hành 從tùng 因nhân 至chí 果quả 。 今kim 論luận 化hóa 他tha 不bất 出xuất 三tam 密mật 。 第đệ 六lục 神thần 通thông 即tức 當đương 身thân 密mật 。 第đệ 七thất 方phương 便tiện 即tức 是thị 意ý 密mật 。 第đệ 八bát 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 口khẩu 密mật 。 六lục 供cung 佛Phật 。 以dĩ 法Pháp 供cúng 養dường 。 結kết 於ư 自tự 行hành 。 七thất 度độ 生sanh 。 言ngôn 入nhập 諸chư 法Pháp 門môn 者giả 。 以dĩ 中trung 道đạo 實thật 智trí 。 入nhập 二nhị 諦đế 權quyền 門môn 。 化hóa 度độ 眾chúng 生sanh 。 同đồng 歸quy 中trung 道đạo 。 六lục 隨tùy 章chương 釋thích 二nhị 。 初sơ 標tiêu 。 二nhị 始thỉ 從tùng 下hạ 釋thích 三tam 。 初sơ 且thả 約ước 十thập 義nghĩa 釋thích 普phổ 門môn 十thập 。 初sơ 慈từ 悲bi 二nhị 。 初sơ 約ước 次thứ 第đệ 三tam 慈từ 通thông 釋thích 二nhị 。 初sơ 就tựu 人nhân 標tiêu 列liệt 。 凡phàm 聖thánh 慈từ 悲bi 三tam 種chủng 攝nhiếp 盡tận 。 大đại 經kinh 十thập 四tứ 梵Phạm 行hạnh 品phẩm 云vân 。 慈từ 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 緣duyên 眾chúng 生sanh 。 二nhị 緣duyên 於ư 法pháp 。 三tam 者giả 無vô 緣duyên 。 眾chúng 生sanh 緣duyên 者giả 。 緣duyên 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 如như 。 父phụ 母mẫu 親thân 想tưởng 。 法pháp 緣duyên 者giả 。 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 從tùng 緣duyên 生sanh 。 無vô 緣duyên 者giả 。 不bất 住trụ 法pháp 相tướng 及cập 眾chúng 生sanh 相tướng 。 大đại 論luận 二nhị 十thập 亦diệc 云vân 。 慈từ 有hữu 三tam 種chủng 。 文văn 意ý 與dữ 涅Niết 槃Bàn 大đại 同đồng 。 又hựu 論luận 第đệ 五ngũ 明minh 悲bi 。 亦diệc 有hữu 眾chúng 生sanh 等đẳng 三tam 。 輔phụ 行hành 云vân 。 將tương 三tam 慈từ 悲bi 以dĩ 對đối 三tam 諦đế 。 義nghĩa 甚thậm 顯hiển 了liễu 。

觀Quán 音Âm 玄Huyền 義Nghĩa 記Ký 卷quyển 第đệ 三tam