十Thập 二Nhị 門Môn 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 中trung 之chi 本bổn

釋thích 吉cát 藏tạng 撰soạn

觀quán 緣duyên 門môn 第đệ 三tam

所sở 以dĩ 有hữu 此thử 。 門môn 來lai 者giả 凡phàm 有hữu 八bát 義nghĩa 。 一nhất 者giả 因nhân 緣duyên 一nhất 門môn 略lược 破phá 生sanh 義nghĩa 。 第đệ 二nhị 門môn 廣quảng 破phá 生sanh 義nghĩa 。 今kim 此thử 一nhất 門môn 凡phàm 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 結kết 上thượng 略lược 廣quảng 無vô 生sanh 。 二nhị 者giả 舉cử 非phi 緣duyên 決quyết 破phá 生sanh 義nghĩa 。 具cụ 此thử 四tứ 義nghĩa 破phá 生sanh 乃nãi 周chu 。 是thị 故cố 要yếu 須tu 三tam 門môn 。 問vấn 初sơ 上thượng 二nhị 門môn 云vân 何hà 略lược 廣quảng 。 答đáp 初sơ 門môn 長trường/trưởng 行hành 與dữ 偈kệ 俱câu 略lược 。 偈kệ 略lược 者giả 但đãn 明minh 無vô 自tự 性tánh 門môn 以dĩ 破phá 於ư 生sanh 。 長trường/trưởng 行hành 略lược 者giả 以dĩ 文văn 略lược 故cố 。 次thứ 門môn 偈kệ 與dữ 長trường/trưởng 行hành 二nhị 種chủng 俱câu 廣quảng 。 偈kệ 備bị 開khai 三tam 門môn 。 長trường/trưởng 行hành 即tức 有hữu 三tam 十thập 四tứ 門môn 。 故cố 名danh 為vi 廣quảng 。 略lược 廣quảng 求cầu 既ký 無vô 蹤tung 故cố 。 此thử 門môn 初sơ 雙song 結kết 二nhị 義nghĩa 。 上thượng 求cầu 已dĩ 無vô 若nhược 必tất 謂vị 有hữu 生sanh 者giả 故cố 舉cử 非phi 緣duyên 決quyết 之chi 。 所sở 以dĩ 須tu 備bị 四tứ 義nghĩa 。 故cố 有hữu 三tam 門môn 。 二nhị 者giả 因nhân 緣duyên 門môn 總tổng 就tựu 因nhân 緣duyên 中trung 求cầu 果quả 無vô 蹤tung 。 次thứ 門môn 別biệt 就tựu 因nhân 中trung 撿kiểm 果quả 不bất 得đắc 。 今kim 門môn 別biệt 就tựu 緣duyên 中trung 求cầu 果quả 無vô 生sanh 。 則tắc 要yếu 須tu 備bị 三tam 門môn 方phương 具cụ 總tổng 別biệt 觀quán 也dã 。 三tam 者giả 經kinh 有hữu 二nhị 說thuyết 。 一nhất 者giả 但đãn 作tác 因nhân 名danh 不bất 作tác 緣duyên 名danh 。 如như 六lục 因nhân 十thập 因nhân 。 二nhị 者giả 但đãn 作tác 緣duyên 名danh 不bất 作tác 因nhân 名danh 。 如như 四tứ 緣duyên 十thập 緣duyên 。 三tam 者giả 因nhân 緣duyên 兩lưỡng 說thuyết 。 如như 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 眾chúng 生sanh 隨tùy 名danh 著trước 名danh 隨tùy 相tương/tướng 著trước 相tương/tướng 。 故cố 初sơ 品phẩm 具cụ 破phá 因nhân 緣duyên 。 次thứ 品phẩm 破phá 其kỳ 因nhân 義nghĩa 。 今kim 門môn 次thứ 破phá 其kỳ 緣duyên 。 要yếu 窮cùng 此thử 三tam 病bệnh 義nghĩa 乃nãi 圓viên 。 是thị 故cố 有hữu 三tam 門môn 也dã 。 四tứ 者giả 因nhân 緣duyên 義nghĩa 總tổng 。 預dự 是thị 佛Phật 法Pháp 無vô 非phi 因nhân 緣duyên 。 從tùng 第đệ 二nhị 門môn 至chí 於ư 生sanh 門môn 。 此thử 是thị 因nhân 緣duyên 中trung 別biệt 義nghĩa 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 義nghĩa 總tổng 故cố 貫quán 在tại 論luận 初sơ 。 但đãn 因nhân 緣duyên 中trung 別biệt 出xuất 因nhân 果quả 義nghĩa 故cố 有hữu 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 兩lưỡng 門môn 。 所sở 以dĩ 別biệt 相tướng 明minh 因nhân 果quả 義nghĩa 者giả 。 因nhân 果quả 是thị 眾chúng 義nghĩa 綱cương 維duy 立lập 信tín 根căn 本bổn 。 故cố 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 敷phu 經kinh 說thuyết 論luận 。 但đãn 為vi 顯hiển 於ư 因nhân 果quả 。 是thị 故cố 就tựu 總tổng 義nghĩa 中trung 別biệt 明minh 因nhân 果quả 。 所sở 以dĩ 有hữu 後hậu 二nhị 門môn 。 五ngũ 者giả 上thượng 有hữu 果quả 無vô 果quả 門môn 通thông 破phá 內nội 外ngoại 。 今kim 破phá 四tứ 緣duyên 。 正chánh 為vi 破phá 內nội 。 六lục 者giả 上thượng 二nhị 門môn 撿kiểm 無vô 所sở 生sanh 果quả 。 今kim 撿kiểm 無vô 能năng 生sanh 緣duyên 。 七thất 者giả 為vi 釋thích 疑nghi 故cố 來lai 。 初sơ 門môn 略lược 求cầu 生sanh 不bất 得đắc 。 次thứ 門môn 廣quảng 撿kiểm 生sanh 無vô 蹤tung 。 或hoặc 者giả 云vân 。 若nhược 二nhị 門môn 求cầu 生sanh 無vô 蹤tung 。 何hà 故cố 佛Phật 說thuyết 四tứ 緣duyên 生sanh 法pháp 。 若nhược 四tứ 緣duyên 生sanh 諸chư 法pháp 云vân 何hà 言ngôn 。 畢tất 竟cánh 無vô 生sanh 。 是thị 故cố 今kim 明minh 。 佛Phật 所sở 以dĩ 說thuyết 四tứ 緣duyên 生sanh 者giả 。 為vi 明minh 無vô 生sanh 故cố 說thuyết 四tứ 緣duyên 生sanh 。 如như 為vi 令linh 深thâm 識thức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 說thuyết 世thế 諦đế 耳nhĩ 。 汝nhữ 聞văn 四tứ 緣duyên 生sanh 不bất 知tri 無vô 生sanh 。 豈khởi 識thức 生sanh 耶da 。 既ký 不bất 識thức 佛Phật 意ý 豈khởi 識thức 佛Phật 語ngữ 。 又hựu 四tứ 緣duyên 生sanh 只chỉ 是thị 無vô 生sanh 。 汝nhữ 計kế 四tứ 緣duyên 生sanh 則tắc 無vô 生sanh 四tứ 緣duyên 於ư 汝nhữ 成thành 生sanh 。 非phi 是thị 四tứ 緣duyên 義nghĩa 也dã 。 今kim 言ngôn 破phá 四tứ 緣duyên 者giả 。 無vô 汝nhữ 所sở 計kế 四tứ 緣duyên 。 何hà 時thời 無vô 佛Phật 。 因nhân 緣duyên 無vô 生sanh 四tứ 緣duyên 。 又hựu 此thử 是thị 外ngoại 道đạo 迷mê 權quyền 實thật 義nghĩa 。 論luận 主chủ 為vi 其kỳ 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 示thị 真chân 實thật 相tướng 。 佛Phật 說thuyết 四tứ 緣duyên 為vi 表biểu 不bất 四tứ 。 不bất 四tứ 為vi 實thật 四tứ 是thị 方phương 便tiện 。 汝nhữ 但đãn 知tri 權quyền 四tứ 為vi 實thật 不bất 知tri 不bất 四tứ 。 既ký 不bất 知tri 不bất 四tứ 亦diệc 不bất 識thức 四tứ 。 故cố 權quyền 實thật 俱câu 迷mê 則tắc 無vô 二nhị 智trí 。 今kim 示thị 不bất 四tứ 四tứ 為vi 方phương 便tiện 。 四tứ 不bất 四tứ 為vi 實thật 令linh 外ngoại 人nhân 生sanh 二nhị 智trí 。 即tức 有hữu 自tự 然nhiên 。 無vô 師sư 智trí 故cố 得đắc 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 得đắc 成thành 佛Phật 。 問vấn 論luận 中trung 何hà 處xứ 有hữu 此thử 意ý 。 答đáp 中trung 論luận 云vân 。 如như 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 。 真chân 實thật 微vi 妙diệu 法pháp 。 於ư 此thử 無vô 緣duyên 法pháp 。 云vân 何hà 有hữu 緣duyên 緣duyên 。 下hạ 釋thích 云vân 。 佛Phật 隨tùy 凡phàm 夫phu 分phân 別biệt 故cố 說thuyết 。 實thật 法pháp 可khả 信tín 隨tùy 宜nghi 之chi 言ngôn 不bất 可khả 為vi 實thật 也dã 。 又hựu 論luận 主chủ 今kim 欲dục 攝nhiếp 用dụng 歸quy 體thể 即tức 明minh 從tùng 體thể 起khởi 用dụng 。 攝nhiếp 用dụng 歸quy 體thể 者giả 明minh 四tứ 緣duyên 畢tất 竟cánh 空không 。 即tức 辨biện 四tứ 不bất 四tứ 義nghĩa 。 既ký 知tri 四tứ 不bất 四tứ 即tức 明minh 不bất 四tứ 四tứ 。 故cố 是thị 從tùng 體thể 起khởi 用dụng 。 三tam 世thế 佛Phật 唯duy 有hữu 體thể 用dụng 。 故cố 收thu 入nhập 出xuất 生sanh 。 故cố 論luận 主chủ 申thân 此thử 二nhị 條điều 則tắc 一nhất 切thiết 義nghĩa 盡tận 。 問vấn 何hà 故cố 就tựu 四tứ 緣duyên 明minh 收thu 入nhập 出xuất 生sanh 耶da 。 答đáp 四tứ 緣duyên 攝nhiếp 一nhất 切thiết 義nghĩa 盡tận 故cố 就tựu 此thử 明minh 之chi 。 問vấn 論luận 文văn 何hà 處xứ 有hữu 此thử 收thu 入nhập 出xuất 生sanh 意ý 耶da 。 答đáp 觀quán 性tánh 門môn 中trung 明minh 有hữu 二nhị 諦đế 。 因nhân 世thế 諦đế 故cố 有hữu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 即tức 收thu 入nhập 義nghĩa 。 因nhân 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 有hữu 世thế 諦đế 。 即tức 出xuất 生sanh 義nghĩa 也dã 。 外ngoại 人nhân 聞văn 四tứ 緣duyên 但đãn 住trụ 四tứ 不bất 得đắc 收thu 入nhập 。 如như 窮cùng 子tử 住trụ 立lập 門môn 外ngoại 不bất 肯khẳng 入nhập 門môn 。 既ký 不bất 知tri 收thu 入nhập 豈khởi 悟ngộ 出xuất 生sanh 。 如như 長trưởng 者giả 往vãng 就tựu 窮cùng 子tử 辨biện 出xuất 生sanh 義nghĩa 也dã 。 又hựu 此thử 論luận 正chánh 申thân 一Nhất 乘Thừa 。 如như 叡duệ 師sư 序tự 令linh 六lục 道đạo 迴hồi 宗tông 三tam 乘thừa 改cải 跡tích 。 今kim 明minh 四tứ 緣duyên 生sanh 六lục 道đạo 三tam 乘thừa 。 若nhược 有hữu 六lục 道Đạo 果Quả 三tam 乘thừa 果quả 必tất 從tùng 四tứ 緣duyên 生sanh 。 四tứ 緣duyên 是thị 能năng 生sanh 。 今kim 求cầu 四tứ 緣duyên 生sanh 不bất 得đắc 則tắc 無vô 復phục 六lục 道đạo 三tam 乘thừa 因nhân 。 終chung 歸quy 於ư 空không 。 常thường 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 即tức 整chỉnh 歸quy 駕giá 於ư 道Đạo 場Tràng 畢tất 趣thú 心tâm 於ư 佛Phật 地địa 。 八bát 者giả 上thượng 二nhị 門môn 末mạt 結kết 。 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 然nhiên 四tứ 緣duyên 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 外ngoại 人nhân 疑nghi 云vân 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 空không 佛Phật 何hà 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 為vi 四tứ 緣duyên 生sanh 耶da 。 論luận 破phá 若nhược 是thị 。 經kinh 說thuyết 應ưng 非phi 。 經kinh 說thuyết 若nhược 是thị 。 論luận 破phá 應ưng 非phi 。 今kim 請thỉnh 。 論luận 主chủ 會hội 通thông 經kinh 論luận 是thị 非phi 。 故cố 今kim 明minh 。 佛Phật 說thuyết 空không 者giả 明minh 一nhất 切thiết 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 不bất 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 自tự 是thị 有hữu 。 畢tất 竟cánh 空không 自tự 是thị 空không 。 汝nhữ 起khởi 空không 有hữu 二nhị 見kiến 。 故cố 謂vị 經kinh 論luận 相tương 違vi 。 今kim 論luận 還hoàn 申thân 佛Phật 說thuyết 一nhất 切thiết 。 法pháp 即tức 是thị 畢tất 竟cánh 空không 意ý 。 故cố 經kinh 論luận 相tương/tướng 成thành 不bất 相tương 違vi 也dã 。 問vấn 破phá 四tứ 緣duyên 與dữ 破phá 有hữu 果quả 無vô 果quả 何hà 異dị 。 答đáp 有hữu 同đồng 有hữu 異dị 。 所sở 言ngôn 同đồng 者giả 。 上thượng 破phá 外ngoại 人nhân 橫hoạnh/hoành 計kế 有hữu 無vô 。 今kim 破phá 橫hoạnh/hoành 計kế 四tứ 緣duyên 。 此thử 二nhị 但đãn 破phá 而nhi 不bất 取thủ 。 是thị 故cố 言ngôn 同đồng 。 所sở 言ngôn 異dị 者giả 有hữu 無vô 但đãn 出xuất 謂vị 情tình 。 故cố 破phá 而nhi 不bất 取thủ 。 四tứ 緣duyên 既ký 是thị 佛Phật 教giáo 。 則tắc 有hữu 收thu 取thủ 之chi 義nghĩa 。 故cố 與dữ 前tiền 異dị 也dã 。 問vấn 此thử 門môn 為vi 從tùng 能năng 破phá 立lập 名danh 。 為vi 以dĩ 所sở 破phá 立lập 名danh 。 答đáp 以dĩ 所sở 破phá 立lập 名danh 。 外ngoại 人nhân 立lập 有hữu 四tứ 緣duyên 。 今kim 以dĩ 略lược 廣quảng 二nhị 門môn 求cầu 緣duyên 無vô 蹤tung 。 從tùng 所sở 破phá 立lập 名danh 。 故cố 云vân 觀quán 緣duyên 門môn 也dã 。

就tựu 文văn 亦diệc 三tam 。 初sơ 長trường/trưởng 行hành 發phát 起khởi 。 第đệ 二nhị 偈kệ 正chánh 明minh 門môn 體thể 。 第đệ 三tam 長trường/trưởng 行hành 末mạt 總tổng 結kết 齊tề 法pháp 。

略lược 廣quảng 眾chúng 緣duyên 法pháp 者giả 第đệ 二nhị 明minh 門môn 體thể 。 凡phàm 三tam 偈kệ 。 開khai 為vi 二nhị 章chương 。 前tiền 二nhị 偈kệ 正chánh 就tựu 四tứ 緣duyên 中trung 求cầu 果quả 無vô 生sanh 。 第đệ 二nhị 偈kệ 舉cử 非phi 緣duyên 決quyết 破phá 也dã 。 又hựu 初sơ 二nhị 偈kệ 破phá 四tứ 緣duyên 中trung 求cầu 果quả 無vô 蹤tung 。 後hậu 偈kệ 就tựu 非phi 緣duyên 中trung 撿kiểm 果quả 不bất 得đắc 。 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 生sanh 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 第đệ 一nhất 偈kệ 正chánh 標tiêu 章chương 門môn 。 次thứ 長trường/trưởng 行hành 與dữ 偈kệ 釋thích 章chương 門môn 。 初sơ 偈kệ 又hựu 二nhị 。 上thượng 半bán 正chánh 破phá 。 下hạ 半bán 呵ha 責trách 。 釋thích 略lược 廣quảng 備bị 如như 中trung 論luận 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 總tổng 為vi 因nhân 緣duyên 名danh 之chi 為vi 略lược 。 離ly 為vi 四tứ 緣duyên 名danh 之chi 為vi 廣quảng 。 故cố 中trung 論luận 題đề 觀quán 因nhân 緣duyên 品phẩm 而nhi 後hậu 破phá 於ư 四tứ 緣duyên 。 即tức 是thị 斯tư 意ý 。 二nhị 者giả 初sơ 門môn 名danh 之chi 為vi 略lược 。 次thứ 門môn 目mục 之chi 為vi 廣quảng 。 今kim 雙song 牒điệp 上thượng 略lược 廣quảng 題đề 示thị 外ngoại 人nhân 。 上thượng 略lược 廣quảng 二nhị 門môn 就tựu 眾chúng 緣duyên 中trung 求cầu 果quả 無vô 蹤tung 。 汝nhữ 云vân 何hà 言ngôn 。 果quả 從tùng 四tứ 緣duyên 生sanh 。 即tức 是thị 用dụng 前tiền 二nhị 門môn 破phá 今kim 因nhân 緣duyên 生sanh 義nghĩa 。 三tam 者giả 第đệ 二nhị 門môn 名danh 之chi 為vi 廣quảng 。 此thử 品phẩm 撿kiểm 之chi 為vi 略lược 。 故cố 名danh 略lược 廣quảng 。 四tứ 者giả 開khai 中trung 云vân 。 前tiền 門môn 會hội 因nhân 。 推thôi 之chi 曰viết 略lược 。 此thử 品phẩm 列liệt 緣duyên 。 推thôi 之chi 曰viết 廣quảng 。 此thử 意ý 明minh 從tùng 所sở 破phá 立lập 名danh 。 前tiền 品phẩm 直trực 作tác 因nhân 名danh 而nhi 就tựu 因nhân 中trung 推thôi 之chi 。 故cố 名danh 為vi 略lược 。 今kim 品phẩm 離ly 為vi 四tứ 緣duyên 。 推thôi 果quả 無vô 從tùng 。 故cố 名danh 為vi 廣quảng 。 五ngũ 者giả 直trực 就tựu 此thử 品phẩm 自tự 有hữu 廣quảng 略lược 。 因nhân 緣duyên 合hợp 推thôi 為vi 略lược 。 因nhân 緣duyên 別biệt 撿kiểm 為vi 廣quảng 。 下hạ 半bán 呵ha 責trách 。 可khả 解giải 。

瓶bình 等đẳng 下hạ 第đệ 二nhị 長trường/trưởng 行hành 與dữ 偈kệ 解giải 釋thích 。 就tựu 解giải 釋thích 為vi 二nhị 。 第đệ 一nhất 略lược 釋thích 。 第đệ 二nhị 廣quảng 釋thích 。 略lược 中trung 初sơ 釋thích 上thượng 半bán 。 若nhược 於ư 二nhị 門môn 中trung 下hạ 次thứ 釋thích 下hạ 半bán 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 二nhị 廣quảng 釋thích 。 亦diệc 二nhị 。 第đệ 一nhất 釋thích 上thượng 半bán 。 次thứ 釋thích 下hạ 半bán 。 釋thích 上thượng 半bán 為vi 二nhị 。 第đệ 一nhất 前tiền 釋thích 初sơ 句cú 中trung 眾chúng 緣duyên 法pháp 三tam 字tự 。 次thứ 釋thích 略lược 廣quảng 及cập 第đệ 二nhị 句cú 。 所sở 以dĩ 不bất 依y 偈kệ 次thứ 第đệ 釋thích 者giả 。 欲dục 明minh 破phá 立lập 次thứ 第đệ 故cố 前tiền 明minh 於ư 立lập 。 即tức 是thị 所sở 觀quán 。 次thứ 辨biện 於ư 破phá 。 即tức 是thị 能năng 觀quán 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 前tiền 問vấn 次thứ 答đáp 。 外ngoại 人nhân 所sở 以dĩ 作tác 此thử 問vấn 者giả 。 既ký 聞văn 上thượng 略lược 廣quảng 眾chúng 緣duyên 無vô 生sanh 。 未vị 知tri 破phá 何hà 物vật 緣duyên 意ý 。 謂vị 破phá 外ngoại 道đạo 緣duyên 不bất 破phá 佛Phật 法Pháp 四tứ 緣duyên 。 以dĩ 內nội 外ngoại 未vị 分phân 是thị 故cố 致trí 問vấn 。 而nhi 意ý 謂vị 有hữu 內nội 法pháp 四tứ 緣duyên 生sanh 果quả 不bất 被bị 破phá 。 故cố 致trí 斯tư 問vấn 。 又hựu 作tác 論luận 之chi 體thể 假giả 問vấn 發phát 起khởi 於ư 答đáp 。 亦diệc 不bất 須tu 作tác 餘dư 意ý 。 答đáp 曰viết 四tứ 緣duyên 生sanh 諸chư 法pháp 者giả 第đệ 二nhị 答đáp 也dã 。 答đáp 意ý 云vân 。 我ngã 上thượng 言ngôn 略lược 廣quảng 眾chúng 緣duyên 求cầu 生sanh 不bất 得đắc 者giả 。 此thử 是thị 汝nhữ 所sở 計kế 四tứ 緣duyên 耳nhĩ 。 外ngoại 道đạo 所sở 計kế 不bất 足túc 破phá 也dã 。 就tựu 答đáp 為vi 二nhị 。 初sơ 偈kệ 本bổn 次thứ 長trường/trưởng 行hành 。 初sơ 偈kệ 為vi 三tam 。 初sơ 句cú 明minh 四tứ 緣duyên 用dụng 。 次thứ 句cú 辨biện 四tứ 緣duyên 體thể 。 下hạ 半bán 列liệt 四tứ 緣duyên 名danh 。 問vấn 此thử 偈kệ 與dữ 中trung 論luận 何hà 故cố 顛điên 倒đảo 耶da 。 答đáp 二nhị 論luận 互hỗ 舉cử 一nhất 義nghĩa 。 中trung 論luận 從tùng 名danh 辨biện 用dụng 後hậu 辨biện 其kỳ 體thể 。 此thử 自tự 末mạt 至chí 本bổn 也dã 。 今kim 前tiền 明minh 其kỳ 用dụng 。 次thứ 辨biện 其kỳ 體thể 。 後hậu 列liệt 其kỳ 名danh 。 從tùng 本bổn 至chí 末mạt 也dã 。 長trường/trưởng 行hành 但đãn 釋thích 下hạ 半bán 則tắc 兼kiêm 釋thích 上thượng 半bán 。 前tiền 牒điệp 下hạ 半bán 四tứ 緣duyên 名danh 。 因nhân 緣duyên 者giả 下hạ 釋thích 四tứ 緣duyên 名danh 。 則tắc 釋thích 上thượng 半bán 四tứ 緣duyên 義nghĩa 。 中trung 論luận 已dĩ 出xuất 。 餘dư 未vị 盡tận 者giả 今kim 略lược 明minh 之chi 。 四tứ 緣duyên 六lục 因nhân 能năng 生sanh 所sở 生sanh 體thể 無vô 廣quảng 狹hiệp 。 而nhi 有hữu 六lục 因nhân 者giả 作tác 物vật 不bất 同đồng 故cố 也dã 。 四tứ 緣duyên 得đắc 名danh 有hữu 三tam 。 增tăng 上thượng 從tùng 果quả 受thọ 名danh 。 以dĩ 果quả 是thị 增tăng 上thượng 為vi 增tăng 上thượng 作tác 緣duyên 名danh 增tăng 上thượng 緣duyên 。 因nhân 緣duyên 當đương 體thể 立lập 名danh 。 以dĩ 攝nhiếp 五ngũ 因nhân 為vi 緣duyên 故cố 名danh 因nhân 緣duyên 。 餘dư 二nhị 因nhân 果quả 通thông 稱xưng 。 心tâm 心tâm 法pháp 是thị 詮thuyên 次thứ 之chi 法pháp 。 故cố 名danh 次thứ 第đệ 。 為vi 次thứ 第đệ 作tác 緣duyên 名danh 次thứ 第đệ 緣duyên 。 則tắc 從tùng 果quả 立lập 名danh 。 又hựu 云vân 。 用dụng 次thứ 第đệ 法pháp 為vi 緣duyên 。 從tùng 因nhân 立lập 名danh 。 論luận 文văn 用dụng 前tiền 釋thích 。 緣duyên 緣duyên 者giả 初sơ 緣duyên 字tự 是thị 心tâm 。 謂vị 心tâm 體thể 是thị 能năng 緣duyên 之chi 法pháp 。 萬vạn 法pháp 為vi 緣duyên 作tác 緣duyên 名danh 緣duyên 緣duyên 。 從tùng 果quả 立lập 名danh 。 集tập 師sư 舊cựu 用dụng 。 又hựu 解giải 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 是thị 所sở 緣duyên 法pháp 。 故cố 名danh 緣duyên 。 此thử 法Pháp 能năng 生sanh 心tâm 緣duyên 。 故cố 名danh 緣duyên 緣duyên 。 從tùng 境cảnh 立lập 名danh 。 論luận 文văn 用dụng 前tiền 。 數số 論luận 異dị 者giả 成thành 論luận 次thứ 第đệ 緣duyên 果quả 。 唯duy 是thị 心tâm 法pháp 。 數số 通thông 二nhị 聚tụ 。 萬vạn 法pháp 境cảnh 是thị 緣duyên 。 心tâm 又hựu 詫# 之chi 復phục 為vi 一nhất 緣duyên 。 從tùng 緣duyên 立lập 名danh 謂vị 緣duyên 緣duyên 也dã 。 成thành 論luận 過quá 去khứ 業nghiệp 及cập 習tập 因nhân 依y 因nhân 。 此thử 二nhị 力lực 強cường/cưỡng 。 又hựu 從tùng 緣duyên 立lập 名danh 謂vị 因nhân 緣duyên 也dã 。 六lục 根căn 生sanh 識thức 勝thắng 於ư 前tiền 境cảnh 。 亦diệc 從tùng 勝thắng 立lập 名danh 謂vị 增tăng 上thượng 緣duyên 也dã 。 問vấn 四tứ 緣duyên 通thông 三tam 聚tụ 耶da 。 答đáp 次thứ 第đệ 緣duyên 但đãn 是thị 心tâm 。 果quả 通thông 二nhị 聚tụ 謂vị 滅diệt 盡tận 定định 及cập 無vô 想tưởng 定định 。 定định 上thượng 四tứ 相tương/tướng 遂toại 定định 而nhi 來lai 。 雖tuy 與dữ 定định 俱câu 不bất 為vi 心tâm 所sở 求cầu 。 非phi 次thứ 第đệ 緣duyên 果quả 也dã 。 雜tạp 心tâm 四tứ 句cú 釋thích 之chi 。 一nhất 無vô 間gian 而nhi 次thứ 第đệ 。 初sơ 念niệm 定định 也dã 。 二nhị 無vô 間gian 非phi 次thứ 第đệ 。 初sơ 念niệm 定định 上thượng 四tứ 相tương/tướng 也dã 。 三tam 次thứ 第đệ 非phi 無vô 間gian 。 第đệ 二nhị 念niệm 定định 也dã 。 四tứ 非phi 次thứ 第đệ 復phục 非phi 無vô 間gian 。 第đệ 二nhị 念niệm 定định 上thượng 四tứ 相tương/tướng 也dã 。 二nhị 定định 既ký 非phi 心tâm 法pháp 。 乃nãi 是thị 次thứ 第đệ 。 不bất 能năng 開khai 發phát 。 後hậu 心tâm 故cố 非phi 緣duyên 也dã 。 後hậu 心tâm 果quả 者giả 故cố 是thị 定định 前tiền 心tâm 為vi 緣duyên 。 無vô 想tưởng 天thiên 非phi 心tâm 所sở 要yếu 。 但đãn 任nhậm 運vận 而nhi 來lai 。 前tiền 心tâm 雖tuy 滅diệt 彼bỉ 非phi 次thứ 第đệ 也dã 。 前tiền 心tâm 乃nãi 非phi 次thứ 第đệ 緣duyên 。 是thị 無vô 想tưởng 天thiên 增tăng 上thượng 緣duyên 也dã 。 心tâm 盡tận 得đắc 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 爾nhĩ 。 但đãn 前tiền 心tâm 非phi 是thị 涅Niết 槃Bàn 增tăng 上thượng 緣duyên 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 無vô 為vi 是thị 緣duyên 緣duyên 。 不bất 從tùng 四tứ 緣duyên 生sanh 也dã 。 次thứ 第đệ 緣duyên 最tối 難nan 解giải 。 有hữu 二nhị 十thập 心tâm 不bất 出xuất 四tứ 句cú 。 一nhất 非phi 緣duyên 非phi 次thứ 第đệ 。 二nhị 亦diệc 緣duyên 亦diệc 次thứ 第đệ 。 三tam 緣duyên 而nhi 非phi 次thứ 第đệ 。 四tứ 次thứ 第đệ 而nhi 非phi 緣duyên 。 方phương 便tiện 。 生sanh 得đắc 。 報báo 生sanh 。 威uy 儀nghi 。 此thử 四tứ 心tâm 備bị 四tứ 句cú 。 二nhị 煩phiền 惱não 心tâm 與dữ 工công 巧xảo 心tâm 此thử 二nhị 心tâm 備bị 三tam 句cú 。 變biến 化hóa 心tâm 唯duy 備bị 二nhị 句cú 。 無vô 有hữu 一nhất 句cú 也dã 。 現hiện 親thân 心tâm 廣quảng 心tâm 章chương 。 問vấn 四tứ 緣duyên 幾kỷ 通thông 三tam 性tánh 。 答đáp 次thứ 第đệ 緣duyên 緣duyên 緣duyên 增tăng 上thượng 緣duyên 緣duyên 果quả 並tịnh 通thông 三tam 性tánh 。 因nhân 緣duyên 中trung 有hữu 五ngũ 因nhân 。 須tu 簡giản 別biệt 之chi 。 四tứ 緣duyên 並tịnh 通thông 漏lậu 無vô 漏lậu 。 而nhi 遍biến 報báo 二nhị 因nhân 但đãn 有hữu 漏lậu 。 四tứ 緣duyên 中trung 凡phàm 聖thánh 備bị 有hữu 。 但đãn 因nhân 緣duyên 有hữu 具cụ 不bất 具cụ 。 如như 五ngũ 因nhân 中trung 說thuyết 。 四tứ 緣duyên 中trung 次thứ 第đệ 緣duyên 。 緣duyên 果quả 隔cách 世thế 。 緣duyên 緣duyên 增tăng 上thượng 緣duyên 亦diệc 隔cách 不bất 隔cách 。 四tứ 緣duyên 中trung 心tâm 法pháp 能năng 作tác 四tứ 緣duyên 。 色sắc 及cập 不bất 相tương 應ứng 。 能năng 作tác 三tam 緣duyên 。 無vô 為vi 能năng 作tác 二nhị 緣duyên 。 問vấn 法pháp 既ký 具cụ 從tùng 四tứ 緣duyên 生sanh 。 何hà 故cố 不bất 具cụ 從tùng 六lục 因nhân 生sanh 。 答đáp 緣duyên 門môn 是thị 疎sơ 。 又hựu 是thị 總tổng 相tương/tướng 明minh 義nghĩa 故cố 得đắc 云vân 具cụ 從tùng 四tứ 緣duyên 生sanh 。 因nhân 門môn 是thị 親thân 。 又hựu 別biệt 相tướng 明minh 義nghĩa 則tắc 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 。 如như 煩phiền 惱não 是thị 染nhiễm 法pháp 必tất 不bất 從tùng 報báo 因nhân 生sanh 。 如như 無vô 記ký 等đẳng 是thị 淨tịnh 法pháp 必tất 不bất 從tùng 遍biến 因nhân 生sanh 。 故cố 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 備bị 從tùng 因nhân 緣duyên 中trung 五ngũ 因nhân 生sanh 。 問vấn 攝nhiếp 五ngũ 因nhân 為vi 緣duyên 名danh 因nhân 緣duyên 者giả 。 亦diệc 攝nhiếp 三tam 緣duyên 為vi 所sở 作tác 因nhân 何hà 故cố 不bất 名danh 緣duyên 因nhân 。 答đáp 若nhược 言ngôn 緣duyên 因nhân 即tức 濫lạm 恐khủng 謂vị 四tứ 緣duyên 並tịnh 為vi 因nhân 。 故cố 不bất 言ngôn 緣duyên 因nhân 。 問vấn 若nhược 言ngôn 因nhân 緣duyên 亦diệc 謂vị 六lục 因nhân 並tịnh 為vi 因nhân 緣duyên 。 答đáp 緣duyên 門môn 是thị 疎sơ 。 可khả 得đắc 爾nhĩ 也dã 。 因nhân 門môn 是thị 親thân 。 所sở 以dĩ 非phi 類loại 。 問vấn 云vân 何hà 開khai 所sở 作tác 因nhân 為vi 三tam 緣duyên 。 答đáp 取thủ 一nhất 切thiết 法pháp 。 別biệt 生sanh 心tâm 義nghĩa 為vi 緣duyên 緣duyên 。 別biệt 取thủ 前tiền 後hậu 相tương 生sanh 義nghĩa 為vi 次thứ 第đệ 緣duyên 。 取thủ 不bất 障chướng 義nghĩa 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 增tăng 上thượng 緣duyên 與dữ 緣duyên 緣duyên 二nhị 果quả 異dị 者giả 。 緣duyên 緣duyên 果quả 但đãn 心tâm 。 增tăng 上thượng 緣duyên 果quả 通thông 三tam 聚tụ 。 又hựu 增tăng 上thượng 緣duyên 亂loạn 生sanh 果quả 。 緣duyên 緣duyên 生sanh 果quả 不bất 亂loạn 。 如như 色sắc 是thị 眼nhãn 識thức 緣duyên 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 是thị 意ý 識thức 緣duyên 緣duyên 。 問vấn 幾kỷ 義nghĩa 非phi 次thứ 第đệ 緣duyên 。 答đáp 有hữu 三tam 種chủng 法pháp 。 一nhất 無Vô 學Học 最tối 後hậu 心tâm 。 二nhị 隔cách 念niệm 心tâm 。 三tam 未vị 來lai 心tâm 。 此thử 三tam 非phi 次thứ 第đệ 緣duyên 。 如như 雜tạp 心tâm 說thuyết 也dã 。 文văn 釋thích 四tứ 緣duyên 即tức 四tứ 別biệt 。 易dị 知tri 也dã 。

如như 是thị 四tứ 緣duyên 皆giai 因nhân 中trung 無vô 果quả 下hạ 。 自tự 上thượng 以dĩ 來lai 釋thích 偈kệ 本bổn 眾chúng 緣duyên 法pháp 三tam 字tự 竟cánh 。 今kim 釋thích 略lược 廣quảng 求cầu 果quả 不bất 可khả 得đắc 。 又hựu 開khai 二nhị 。 前tiền 釋thích 廣quảng 求cầu 不bất 可khả 得đắc 。 次thứ 釋thích 略lược 求cầu 不bất 可khả 得đắc 。 此thử 中trung 以dĩ 因nhân 緣duyên 別biệt 推thôi 名danh 之chi 為vi 廣quảng 。 因nhân 緣duyên 總tổng 推thôi 為vi 略lược 。 所sở 以dĩ 作tác 略lược 廣quảng 者giả 。 一nhất 為vi 根căn 有hữu 利lợi 鈍độn 。 鈍độn 者giả 具cụ 須tu 略lược 廣quảng 方phương 悟ngộ 。 利lợi 者giả 開khai 一nhất 便tiện 了liễu 也dã 。 又hựu 欲dục 窮cùng 法pháp 邊biên 底để 故cố 備bị 作tác 二nhị 門môn 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 總tổng 五ngũ 因nhân 為vi 一nhất 因nhân 緣duyên 。 將tương 因nhân 緣duyên 望vọng 餘dư 三tam 緣duyên 。 若nhược 因nhân 緣duyên 有hữu 果quả 應ưng 離ly 餘dư 三tam 緣duyên 。 三tam 緣duyên 有hữu 果quả 應ưng 離ly 一nhất 因nhân 緣duyên 。 今kim 謂vị 。 穀cốc 是thị 牙nha 正chánh 因nhân 。 地địa 水thủy 人nhân 功công 是thị 其kỳ 外ngoại 緣duyên 。 若nhược 穀cốc 子tử 中trung 先tiên 有hữu 牙nha 者giả 。 應ưng 離ly 地địa 水thủy 人nhân 功công 等đẳng 緣duyên 而nhi 有hữu 。 若nhược 地địa 水thủy 等đẳng 緣duyên 中trung 有hữu 者giả 應ưng 離ly 穀cốc 因nhân 而nhi 有hữu 。 又hựu 如như 眼nhãn 識thức 以dĩ 過quá 去khứ 行hành 業nghiệp 為vi 因nhân 現hiện 在tại 空không 明minh 為vi 緣duyên 。 亦diệc 作tác 此thử 破phá 。 若nhược 於ư 緣duyên 及cập 因nhân 下hạ 第đệ 二nhị 次thứ 釋thích 略lược 義nghĩa 。 即tức 以dĩ 總tổng 為vi 略lược 。 謂vị 總tổng 就tựu 穀cốc 子tử 之chi 因Nhân 地Địa 水thủy 之chi 緣duyên 求cầu 果quả 不bất 得đắc 也dã 。 如như 是thị 一nhất 一nhất 。 中trung 下hạ 廣quảng 釋thích 前tiền 偈kệ 下hạ 半bán 呵ha 責trách 門môn 。

若nhược 果quả 緣duyên 中trung 無vô 下hạ 。 自tự 上thượng 以dĩ 來lai 就tựu 四tứ 緣duyên 中trung 求cầu 果quả 無vô 生sanh 。 今kim 第đệ 二nhị 偈kệ 舉cử 非phi 緣duyên 決quyết 之chi 。 上thượng 半bán 牒điệp 下hạ 半bán 決quyết 。 決quyết 有hữu 四tứ 意ý 。 一nhất 者giả 緣duyên 非phi 緣duyên 俱câu 無vô 則tắc 應ưng 俱câu 生sanh 。 二nhị 俱câu 應ưng 不bất 生sanh 。 三tam 非phi 緣duyên 應ưng 生sanh 。 緣duyên 不bất 生sanh 。 四tứ 非phi 緣duyên 不bất 生sanh 。 而nhi 緣duyên 生sanh 者giả 非phi 緣duyên 可khả 無vô 。 緣duyên 應ưng 有hữu 也dã 。 問vấn 此thử 中trung 以dĩ 何hà 為vi 非phi 緣duyên 。 答đáp 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 者giả 如như 泥nê 是thị 瓶bình 緣duyên 乳nhũ 非phi 緣duyên 。 二nhị 四tứ 緣duyên 為vi 緣duyên 。 微vi 塵trần 世thế 性tánh 名danh 為vi 非phi 緣duyên 。 三tam 責trách 外ngoại 四tứ 緣duyên 則tắc 成thành 非phi 緣duyên 。 此thử 三tam 備bị 得đắc 作tác 前tiền 四tứ 難nạn/nan 。 望vọng 前tiền 三tam 乘thừa 六lục 道Đạo 意ý 者giả 六lục 道đạo 因nhân 無vô 六lục 道Đạo 果Quả 而nhi 生sanh 六lục 道đạo 。 亦diệc 無vô 三tam 乘thừa 果quả 應ưng 生sanh 三tam 乘thừa 。 三tam 乘thừa 因nhân 中trung 無vô 三tam 乘thừa 果quả 而nhi 生sanh 三tam 乘thừa 。 亦diệc 無vô 六lục 道đạo 應ưng 生sanh 六lục 道đạo 。 而nhi 實thật 不bất 爾nhĩ 。 故cố 畢tất 竟cánh 無vô 三tam 乘thừa 六lục 道đạo 因nhân 果quả 。 故cố 終chung 當đương 畢tất 竟cánh 空không 盡tận 成thành 佛Phật 也dã 。

長trường/trưởng 行hành 云vân 緣duyên 果quả 空không 故cố 下hạ 。 品phẩm 第đệ 三tam 舉cử 三tam 空không 以dĩ 齊tề 法pháp 也dã 。

十Thập 二Nhị 門Môn 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 中trung 之chi 本bổn

十Thập 二Nhị 門Môn 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 中trung 之chi 末mạt

觀quán 相tương/tướng 門môn 第đệ 四tứ

所sở 以dĩ 有hữu 此thử 。 門môn 者giả 有hữu 通thông 別biệt 二nhị 義nghĩa 。 通thông 意ý 有hữu 三tam 。 一nhất 者giả 根căn 性tánh 不bất 同đồng 悟ngộ 入nhập 各các 異dị 。 自tự 有hữu 聞văn 求cầu 四tứ 緣duyên 無vô 四tứ 不bất 悟ngộ 聞văn 撿kiểm 三tam 相tương/tướng 無vô 三tam 而nhi 得đắc 道Đạo 。 故cố 說thuyết 三tam 相tương/tướng 門môn 。 二nhị 者giả 欲dục 通thông 釋thích 諸chư 方Phương 等Đẳng 經kinh 。 經kinh 中trung 自tự 有hữu 明minh 四tứ 緣duyên 畢tất 竟cánh 空không 。 自tự 有hữu 明minh 三tam 相tương/tướng 畢tất 竟cánh 空không 。 佛Phật 世thế 利lợi 根căn 聞văn 並tịnh 皆giai 得đắc 道Đạo 。 末mạt 世thế 鈍độn 根căn 尋tầm 之chi 未vị 悟ngộ 故cố 論luận 主chủ 曲khúc 釋thích 也dã 。 三tam 者giả 經kinh 有hữu 歷lịch 法pháp 明minh 空không 歷lịch 法pháp 觀quán 行hành 。 論luận 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 有hữu 此thử 門môn 來lai 也dã 。 問vấn 今kim 為vi 申thân 三tam 相tương/tướng 為vi 破phá 三tam 相tương/tướng 。 答đáp 具cụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 原nguyên 佛Phật 說thuyết 三tam 相tương/tướng 者giả 。 無vô 名danh 相tướng 中trung 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 強cường/cưỡng 名danh 相tướng 說thuyết 。 此thử 是thị 無vô 三tam 說thuyết 三tam 。 所sở 以dĩ 無vô 三tam 說thuyết 三tam 者giả 。 欲dục 令linh 眾chúng 生sanh 。 因nhân 三tam 悟ngộ 不bất 三tam 。 問vấn 何hà 故cố 無vô 三tam 說thuyết 三tam 令linh 因nhân 三tam 悟ngộ 不bất 三tam 。 答đáp 無vô 三tam 說thuyết 三tam 破phá 於ư 常thường 倒đảo 。 既ký 為vi 三tam 相tương/tướng 所sở 遷thiên 豈khởi 有hữu 常thường 耶da 。 因nhân 三tam 悟ngộ 不bất 三tam 息tức 無vô 常thường 倒đảo 。 言ngôn 其kỳ 無vô 常thường 者giả 。 明minh 其kỳ 無vô 有hữu 常thường 。 寧ninh 有hữu 於ư 無vô 常thường 。 八bát 倒đảo 既ký 除trừ 則tắc 累lũy/lụy/luy 無vô 不bất 寂tịch 。 則tắc 顯hiển 真chân 實thật 相tướng 。 故cố 非phi 常thường 無vô 常thường 。 便tiện 是thị 法Pháp 身thân 。 故cố 德đức 無vô 不bất 圓viên 。 此thử 是thị 不bất 三tam 三tam 。 三tam 不bất 三tam 之chi 大đại 意ý 也dã 。 又hựu 無vô 三tam 說thuyết 三tam 令linh 識thức 佛Phật 智trí 。 說thuyết 三tam 悟ngộ 不bất 三tam 。 謂vị 如Như 來Lai 智trí 。 任nhậm 運vận 現hiện 前tiền 為vi 自tự 然nhiên 智trí 。 不bất 從tùng 師sư 得đắc 為vi 無vô 師sư 智trí 。 三tam 世thế 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 有hữu 所sở 施thi 作tác 。 常thường 為vi 一nhất 事sự 。 故cố 知tri 說thuyết 三tam 為vi 開khai 四Tứ 智Trí 。 同đồng 歸quy 一Nhất 乘Thừa 。 說thuyết 三tam 既ký 爾nhĩ 。 四tứ 緣duyên 及cập 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 亦diệc 應ưng 如như 是thị 知tri 。 又hựu 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 為vi 一nhất 大đại 事sự 故cố 出xuất 。 如như 大đại 品phẩm 云vân 。 般Bát 若Nhã 為vi 大đại 事sự 故cố 起khởi 示thị 。 是thị 道Đạo 非phi 道Đạo 。 無vô 三tam 說thuyết 三tam 隨tùy 顛điên 倒đảo 故cố 說thuyết 示thị 非phi 道đạo 。 因nhân 三tam 悟ngộ 不bất 三tam 今kim 示thị 是thị 道đạo 。 又hựu 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 說thuyết 法Pháp 不bất 出xuất 權quyền 實thật 二nhị 門môn 。 無vô 三tam 說thuyết 三tam 是thị 方phương 便tiện 隨tùy 宜nghi 門môn 。 令linh 因nhân 三tam 悟ngộ 不bất 三tam 此thử 是thị 真chân 實thật 門môn 。 現hiện 中trung 論luận 破phá 緣duyên 緣duyên 偈kệ 。 佛Phật 滅diệt 後hậu 大đại 小tiểu 有hữu 所sở 得đắc 人nhân 並tịnh 不bất 識thức 此thử 意ý 。 故cố 論luận 主chủ 申thân 此thử 意ý 破phá 外ngoại 人nhân 謂vị 三tam 故cố 三tam 病bệnh 也dã 。 問vấn 經kinh 具cụ 有hữu 三tam 不bất 三tam 不bất 三tam 三tam 。 論luận 何hà 故cố 但đãn 申thân 三tam 不bất 三tam 。 答đáp 如như 上thượng 。 不bất 三tam 三tam 是thị 權quyền 門môn 。 三tam 不bất 三tam 為vi 實thật 門môn 。 今kim 論luận 實thật 道đạo 。 又hựu 是thị 諸chư 佛Phật 本bổn 意ý 。 又hựu 既ký 識thức 三tam 不bất 三tam 即tức 申thân 不bất 三tam 三tam 。 故cố 下hạ 明minh 二nhị 諦đế 也dã 。 問vấn 經kinh 何hà 處xứ 有hữu 不bất 三tam 三tam 三tam 不bất 三tam 文văn 耶da 。 答đáp 諸chư 方Phương 等Đẳng 經kinh 遍biến 有hữu 文văn 。 略lược 引dẫn 大đại 品phẩm 淨tịnh 名danh 。 大đại 品phẩm 色sắc 無vô 常thường 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 色sắc 無vô 常thường 即tức 不bất 三tam 三tam 。 不bất 可khả 得đắc 謂vị 三tam 不bất 三tam 。 具cụ 破phá 八bát 倒đảo 備bị 開khai 實thật 相tướng 中trung 道đạo 也dã 。 淨tịnh 名danh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 亦diệc 爾nhĩ 。

次thứ 別biệt 敘tự 來lai 意ý 亦diệc 有hữu 三tam 。 一nhất 者giả 若nhược 就tựu 無vô 生sanh 義nghĩa 釋thích 者giả 。 自tự 上thượng 三tam 門môn 就tựu 四tứ 緣duyên 中trung 。 求cầu 生sanh 不bất 得đắc 。 惑hoặc 者giả 復phục 謂vị 。 若nhược 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 無vô 生sanh 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 經kinh 說thuyết 三tam 相tương/tướng 能năng 生sanh 諸chư 法pháp 耶da 。 今kim 隨tùy 外ngoại 所sở 引dẫn 故cố 復phục 破phá 之chi 。 所sở 以dĩ 言ngôn 隨tùy 外ngoại 所sở 引dẫn 者giả 。 三tam 相tương/tướng 猶do 屬thuộc 四tứ 緣duyên 中trung 因nhân 緣duyên 門môn 。 上thượng 既ký 求cầu 四tứ 緣duyên 無vô 蹤tung 。 即tức 無vô 三tam 相tương/tướng 。 但đãn 縱túng/tung 外ngoại 言ngôn 有hữu 。 故cố 就tựu 覓mịch 無vô 從tùng 故cố 有hữu 此thử 門môn 來lai 也dã 。 二nhị 者giả 上thượng 破phá 四tứ 緣duyên 破phá 別biệt 生sanh 法pháp 。 今kim 破phá 三tam 相tương 破phá 通thông 生sanh 法pháp 。 所sở 以dĩ 四tứ 緣duyên 是thị 別biệt 生sanh 法pháp 者giả 。 如như 心tâm 法pháp 備bị 從tùng 四tứ 緣duyên 生sanh 。 色sắc 法pháp 從tùng 二nhị 緣duyên 生sanh 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 開khai 為vi 二nhị 分phần 。 無vô 想tưởng 滅diệt 盡tận 二nhị 定định 從tùng 二nhị 緣duyên 生sanh 。 自tự 餘dư 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 從tùng 二nhị 緣duyên 生sanh 。 故cố 名danh 別biệt 生sanh 法pháp 。 三tam 相tương 通thông 生sanh 法pháp 者giả 。 有hữu 為vi 三tam 聚tụ 無vô 不bất 備bị 從tùng 三tam 相tương/tướng 所sở 生sanh 。 今kim 破phá 三tam 相tương/tướng 名danh 破phá 通thông 生sanh 法pháp 。 以dĩ 通thông 別biệt 求cầu 生sanh 不bất 得đắc 。 故cố 知tri 畢tất 竟cánh 無vô 生sanh 。 三tam 者giả 三tam 空không 分phân 之chi 。 自tự 上thượng 以dĩ 來lai 明minh 求cầu 果quả 及cập 緣duyên 不bất 可khả 得đắc 。 名danh 為vi 空không 門môn 。 此thử 下hạ 四tứ 品phẩm 撿kiểm 相tương/tướng 無vô 從tùng 名danh 無vô 相tướng 門môn 。 稟bẩm 教giáo 之chi 流lưu 若nhược 於ư 空không 門môn 悟ngộ 入nhập 則tắc 不bất 須tu 無vô 相tướng 門môn 。 為vi 於ư 空không 門môn 不bất 悟ngộ 是thị 故cố 次thứ 說thuyết 無vô 相tướng 門môn 也dã 。 又hựu 根căn 性tánh 不bất 同đồng 。 自tự 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 從tùng 空không 門môn 入nhập 。 自tự 有hữu 從tùng 無vô 相tướng 門môn 入nhập 。 又hựu 見kiến 多đa 者giả 從tùng 空không 門môn 入nhập 。 愛ái 見kiến 等đẳng 者giả 從tùng 無vô 相tướng 門môn 入nhập 。 百bách 論luận 疏sớ/sơ 已dĩ 具cụ 明minh 之chi 。 問vấn 何hà 以dĩ 知tri 此thử 下hạ 四tứ 品phẩm 明minh 無vô 相tướng 門môn 。 答đáp 文văn 云vân 。 有hữu 為vi 及cập 無vô 為vi 。 二nhị 法pháp 俱câu 無vô 相tướng 。 則tắc 知tri 通thông 破phá 。 一nhất 切thiết 諸chư 相tướng 。 故cố 知tri 是thị 無vô 相tướng 門môn 也dã 。 上thượng 三tam 門môn 破phá 所sở 相tương/tướng 開khai 為vi 總tổng 別biệt 。 初sơ 門môn 為vi 總tổng 二nhị 門môn 為vi 別biệt 。 今kim 四tứ 門môn 破phá 相tương/tướng 亦diệc 二nhị 。 初sơ 門môn 正chánh 破phá 。 後hậu 三tam 門môn 縱túng/tung 破phá 。 初sơ 門môn 正chánh 破phá 者giả 明minh 為vi 無vô 為vi 一nhất 切thiết 相tương/tướng 空không 。 次thứ 門môn 縱túng/tung 之chi 更cánh 開khai 二nhị 關quan 往vãng 責trách 。 為vi 有hữu 為vi 無vô 。 若nhược 本bổn 有hữu 相tương/tướng 則tắc 不bất 須tu 相tương/tướng 。 若nhược 本bổn 無vô 相tướng 則tắc 無vô 法pháp 可khả 相tương/tướng 。 次thứ 門môn 更cánh 復phục 縱túng/tung 之chi 。 必tất 言ngôn 有hữu 相tương/tướng 可khả 相tương/tướng 者giả 一nhất 異dị 求cầu 之chi 應ưng 得đắc 。 一nhất 異dị 求cầu 既ký 無vô 蹤tung 。 不bất 應ưng 言ngôn 有hữu 。 第đệ 三tam 門môn 更cánh 復phục 蹤tung 有hữu 能năng 相tương/tướng 。 就tựu 有hữu 無vô 求cầu 之chi 又hựu 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 三tam 門môn 名danh 為vi 縱túng/tung 破phá 。 又hựu 四tứ 門môn 即tức 為vi 四tứ 意ý 。 初sơ 門môn 破phá 為vi 無vô 為vi 。 正chánh 破phá 標tiêu 相tương/tướng 。 次thứ 門môn 破phá 為vi 無vô 為vi 體thể 相tướng 。 第đệ 三tam 門môn 就tựu 一nhất 異dị 相tướng 雙song 破phá 標tiêu 體thể 二nhị 相tương/tướng 。 第đệ 四tứ 門môn 重trọng 責trách 標tiêu 相tương/tướng 。 又hựu 第đệ 一nhất 門môn 破phá 通thông 相tương/tướng 。 第đệ 二nhị 門môn 破phá 別biệt 相tướng 。 第đệ 三tam 門môn 合hợp 破phá 通thông 別biệt 二nhị 相tương/tướng 。 第đệ 四tứ 門môn 重trọng/trùng 破phá 通thông 相tương/tướng 。 此thử 門môn 稱xưng 通thông 相tương/tướng 者giả 。 以dĩ 三tam 相tương 通thông 為vi 諸chư 法pháp 作tác 相tương/tướng 故cố 名danh 通thông 相tương/tướng 。 今kim 此thử 品phẩm 求cầu 三tam 相tương/tướng 無vô 蹤tung 。 故cố 云vân 觀quán 相tương/tướng 門môn 。 釋thích 三tam 相tương/tướng 義nghĩa 具cụ 如như 中trung 論luận 。 今kim 更cánh 引dẫn 婆bà 沙sa 誠thành 文văn 以dĩ 解giải 釋thích 之chi 。 所sở 以dĩ 須tu 取thủ 婆bà 沙sa 釋thích 者giả 。 龍long 樹thụ 出xuất 世thế 時thời 正chánh 對đối 其kỳ 人nhân 。 又hựu 餘dư 義nghĩa 多đa 是thị 人nhân 自tự 造tạo 。 不bất 足túc 可khả 破phá 也dã 。 婆bà 沙sa 色sắc 品phẩm 問vấn 。 生sanh 住trụ 老lão 無vô 常thường 為vi 是thị 色sắc 耶da 。 為vi 是thị 非phi 色sắc 耶da 。 答đáp 佛Phật 經Kinh 中trung 告cáo 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 有hữu 三tam 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 人nhân 不bất 解giải 此thử 義nghĩa 趣thú 故cố 種chủng 種chủng 解giải 說thuyết 。 譬thí 喻dụ 人nhân 云vân 。 三tam 有hữu 為vi 相tướng 。 無vô 有hữu 實thật 體thể 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 三tam 有hữu 為vi 相tướng 。 是thị 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 行hành 陰ấm 所sở 攝nhiếp 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 行hành 陰ấm 無vô 有hữu 實thật 體thể 。 為vi 正chánh 此thử 義nghĩa 明minh 三tam 有hữu 為vi 相tướng 。 是thị 實thật 有hữu 法pháp 。 則tắc 是thị 實thật 體thể 無vô 實thật 體thể 一nhất 雙song 也dã 。 又hựu 毘tỳ 婆bà 闍xà 婆bà 提đề 云vân 。 此thử 法pháp 是thị 無vô 為vi 。 若nhược 法pháp 是thị 有hữu 為vi 者giả 。 其kỳ 性tánh 羸luy 劣liệt 。 羸luy 劣liệt 故cố 不bất 能năng 生sanh 法pháp 住trụ 法pháp 滅diệt 法pháp 。 無vô 為vi 力lực 故cố 能năng 令linh 法pháp 生sanh 住trụ 滅diệt 也dã 。 又hựu 曇đàm 摩ma 崛quật 人nhân 云vân 。 二nhị 是thị 有hữu 為vi 一nhất 是thị 無vô 為vi 。 生sanh 住trụ 是thị 有hữu 為vi 。 不bất 能năng 滅diệt 法pháp 。 滅diệt 相tương/tướng 是thị 無vô 為vi 。 故cố 能năng 滅diệt 法pháp 。 為vi 正chánh 此thử 二nhị 人nhân 明minh 三tam 相tương/tướng 是thị 有hữu 為vi 。 此thử 為vi 無vô 為vi 第đệ 二nhị 對đối 也dã 。 又hựu 有hữu 異dị 部bộ 云vân 。 三tam 相tương/tướng 是thị 相tương 應ứng 法pháp 。 又hựu 為vi 正chánh 如như 此thử 說thuyết 彼bỉ 即tức 法pháp 沙Sa 門Môn 義nghĩa 。 其kỳ 人nhân 云vân 。 色sắc 法pháp 生sanh 住trụ 滅diệt 則tắc 是thị 色sắc 體thể 。 乃nãi 至chí 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 今kim 明minh 。 非phi 是thị 色sắc 法pháp 。 亦diệc 非phi 心tâm 法pháp 。 而nhi 通thông 三tam 性tánh 通thông 學học 。 無Vô 學Học 。 非phi 學học 。 非phi 無Vô 學Học 通thông 見kiến 斷đoạn 。 修tu 斷đoạn 。 不bất 斷đoạn 。 但đãn 不bất 通thông 無vô 為vi 。 此thử 三tam 對đối 。 明minh 即tức 法pháp 異dị 法pháp 也dã 。 問vấn 三tam 相tương/tướng 為vi 一nhất 時thời 前tiền 後hậu 。 答đáp 佛Phật 但đãn 說thuyết 三tam 相tương/tướng 有hữu 為vi 。 譬thí 喻dụ 者giả 云vân 。 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 無vô 有hữu 三tam 相tương/tướng 。 若nhược 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 有hữu 三tam 相tương/tướng 者giả 。 則tắc 一nhất 法pháp 一nhất 時thời 則tắc 生sanh 則tắc 老lão 則tắc 無vô 常thường 。 此thử 有hữu 二nhị 過quá 。 一nhất 者giả 三tam 相tương/tướng 便tiện 亂loạn 。 二nhị 者giả 共cộng 相tương 違vi 生sanh 生sanh 滅diệt 不bất 得đắc 滅diệt 。 滅diệt 滅diệt 生sanh 不bất 得đắc 生sanh 。 便tiện 有hữu 失thất 用dụng 之chi 過quá 。 是thị 故cố 三tam 相tương/tướng 前tiền 後hậu 而nhi 生sanh 。 彼bỉ 云vân 。 法pháp 初sơ 生sanh 時thời 名danh 生sanh 後hậu 時thời 名danh 無vô 常thường 。 此thử 二nhị 中trung 間gian 名danh 老lão 。 婆bà 沙sa 破phá 此thử 義nghĩa 云vân 。 此thử 不bất 如như 實thật 分phân 別biệt 。 若nhược 初sơ 者giả 名danh 生sanh 最tối 後hậu 名danh 無vô 常thường 。 若nhược 作tác 是thị 說thuyết 。 則tắc 一nhất 法pháp 無vô 三tam 相tương/tướng 。 是thị 故cố 今kim 明minh 一nhất 法pháp 具cụ 三tam 相tương/tướng 。 問vấn 若nhược 一nhất 法pháp 有hữu 三tam 相tương/tướng 者giả 。 云vân 何hà 不bất 一nhất 。 法pháp 一nhất 時thời 而nhi 生sanh 則tắc 老lão 即tức 無vô 常thường 耶da 。 答đáp 大đại 意ý 明minh 。 體thể 同đồng 時thời 用dụng 前tiền 後hậu 。 以dĩ 體thể 一nhất 時thời 故cố 無vô 有hữu 自tự 起khởi 之chi 過quá 。 明minh 有hữu 為vi 法pháp 不bất 能năng 自tự 起khởi 。 相tương 扶phù 共cộng 起khởi 免miễn 自tự 起khởi 過quá 。 生sanh 用dụng 之chi 時thời 未vị 有hữu 住trụ 用dụng 。 住trụ 用dụng 時thời 生sanh 用dụng 已dĩ 廢phế 。 故cố 無vô 上thượng 過quá 也dã 。 問vấn 四tứ 相tương/tướng 相tướng 貌mạo 云vân 何hà 。 答đáp 世thế 中trung 生sanh 為vi 生sanh 相tương/tướng 。 生sanh 已dĩ 而nhi 體thể 滿mãn 足túc 為vi 住trụ 。 如như 初sơ 生sanh 之chi 外ngoại 為vi 生sanh 乃nãi 至chí 果quả 滿mãn 足túc 稱xưng 住trụ 。 住trụ 已dĩ 漸tiệm 衰suy 。 如như 外ngoại 物vật 萎nuy 黃hoàng 等đẳng 為vi 異dị 。 衰suy 必tất 謝tạ 滅diệt 。 如như 外ngoại 物vật 死tử 稱xưng 之chi 為vi 滅diệt 。 問vấn 三tam 相tương/tướng 為vi 是thị 總tổng 相tương/tướng 為vi 別biệt 相tướng 。 答đáp 一nhất 解giải 云vân 。 是thị 別biệt 相tướng 。 如như 色sắc 自tự 有hữu 生sanh 住trụ 滅diệt 。 乃nãi 至chí 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 三tam 相tương/tướng 是thị 客khách 相tương/tướng 。 法pháp 體thể 是thị 舊cựu 相tương/tướng 。 又hựu 解giải 。 三tam 相tương/tướng 是thị 總tổng 相tương/tướng 。 以dĩ 有hữu 為vi 法pháp 皆giai 有hữu 此thử 三tam 故cố 。 是thị 總tổng 相tương/tướng 故cố 諸chư 法pháp 體thể 是thị 別biệt 相tướng 。 又hựu 解giải 。 非phi 總tổng 相tương/tướng 亦diệc 非phi 別biệt 相tướng 。 以dĩ 非phi 自tự 體thể 故cố 非phi 別biệt 相tướng 。 各các 有hữu 生sanh 住trụ 故cố 非phi 總tổng 相tương/tướng 。 問vấn 既ký 非phi 總tổng 別biệt 相tướng 是thị 何hà 物vật 法pháp 。 答đáp 此thử 是thị 印ấn 誠thành 。 若nhược 有hữu 此thử 印ấn 誠thành 是thị 有hữu 為vi 。 若nhược 無vô 此thử 印ấn 誠thành 。 非phi 是thị 有hữu 為vi 。 如như 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 非phi 是thị 涅Niết 槃Bàn 體thể 。 評bình 云vân 。 是thị 總tổng 相tương/tướng 也dã 。 問vấn 為vi 三tam 相tương/tướng 為vi 四tứ 相tương/tướng 。 答đáp 迦ca 旃chiên 延diên 舊cựu 云vân 。 生sanh 老lão 住trụ 無vô 常thường 。 後hậu 人nhân 言ngôn 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 故cố 有hữu 四tứ 相tương/tướng 也dã 。 或hoặc 說thuyết 。 三tam 相tương/tướng 不bất 明minh 住trụ 相tương/tướng 。 言ngôn 三tam 相tương/tướng 者giả 謂vị 生sanh 老lão 無vô 常thường 也dã 。 無vô 常thường 即tức 是thị 滅diệt 相tướng 。 問vấn 何hà 故cố 明minh 此thử 三tam 相tương/tướng 不bất 明minh 住trụ 相tương/tướng 。 答đáp 應ưng 說thuyết 住trụ 相tương/tướng 而nhi 不bất 說thuyết 住trụ 者giả 是thị 有hữu 餘dư 之chi 義nghĩa 耳nhĩ 。 又hựu 今kim 欲dục 示thị 有hữu 為vi 法pháp 。 住trụ 相tương 似tự 無vô 為vi 法Pháp 故cố 不bất 說thuyết 。 又hựu 相tương/tướng 若nhược 能năng 令linh 法pháp 歷lịch 世thế 者giả 則tắc 說thuyết 是thị 有hữu 為vi 。 如như 生sanh 相tương/tướng 移di 未vị 來lai 來lai 現hiện 在tại 。 老lão 與dữ 無vô 常thường 移di 現hiện 在tại 行hành 過quá 去khứ 。 住trụ 與dữ 彼bỉ 法pháp 相tướng 著trước 無vô 捨xả 離ly 時thời 。 又hựu 分phân 別biệt 法pháp 相tướng 時thời 三tam 相tương/tướng 墮đọa 有hữu 為vi 部bộ 中trung 。 住trụ 相tương/tướng 墮đọa 無vô 為vi 部bộ 中trung 。 故cố 不bất 說thuyết 住trụ 。 問vấn 老lão 相tương/tướng 無vô 常thường 可khả 得đắc 示thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 生sanh 相tương/tướng 云vân 何hà 示thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 答đáp 生sanh 令linh 諸chư 行hành 散tán 懷hoài 甚thậm 於ư 老lão 與dữ 無vô 常thường 。 若nhược 生sanh 不bất 生sanh 諸chư 行hành 來lai 現hiện 在tại 者giả 。 則tắc 老lão 無vô 常thường 不bất 能năng 散tán 懷hoài 。 以dĩ 生sanh 生sanh 諸chư 行hành 來lai 現hiện 在tại 故cố 。 老lão 令linh 衰suy 微vi 無vô 常thường 能năng 懷hoài 。 如như 人nhân 在tại 牢lao 固cố 之chi 處xứ 有hữu 三tam 怨oán 家gia 。 一nhất 人nhân 於ư 牢lao 固cố 之chi 處xứ 挽vãn 出xuất 之chi 。 二nhị 人nhân 共cộng 斷đoạn 其kỳ 命mạng 。 若nhược 一nhất 人nhân 不bất 挽vãn 出xuất 則tắc 二nhị 人nhân 無vô 由do 得đắc 斷đoạn 其kỳ 命mạng 。 彼bỉ 亦diệc 爾nhĩ 。 問vấn 相tương/tướng 與dữ 所sở 相tương/tướng 何hà 異dị 。 答đáp 能năng 相tương/tướng 是thị 所sở 相tương/tướng 過quá 患hoạn 。 如như 病bệnh 是thị 人nhân 身thân 過quá 患hoạn 。 經kinh 論luận 多đa 但đãn 明minh 生sanh 住trụ 滅diệt 三tam 相tương/tướng 。 問vấn 生sanh 次thứ 於ư 住trụ 。 住trụ 次thứ 於ư 滅diệt 。 住trụ 滅diệt 中trung 間gian 立lập 其kỳ 異dị 相tướng 者giả 。 生sanh 住trụ 中trung 間gian 何hà 不bất 立lập 長trường/trưởng 相tương/tướng 耶da 。 答đáp 數số 師sư 云vân 。 非phi 無vô 此thử 相tương/tướng 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。 生sanh 漸tiệm 向hướng 住trụ 必tất 由do 長trường/trưởng 相tương/tướng 。 然nhiên 說thuyết 四tứ 相tương/tướng 為vi 明minh 過quá 患hoạn 令linh 物vật 生sanh 厭yếm 。 長trường/trưởng 是thị 人nhân 之chi 所sở 欣hân 。 情tình 既ký 欣hân 長trường/trưởng 翻phiên 復phục 增tăng 惑hoặc 。 於ư 物vật 無vô 益ích 故cố 沒một 而nhi 不bất 說thuyết 。 問vấn 住trụ 亦diệc 是thị 人nhân 之chi 所sở 貴quý 。 既ký 貴quý 於ư 住trụ 便tiện 增tăng 物vật 惑hoặc 。 不bất 應ưng 說thuyết 住trụ 相tương/tướng 也dã 。 答đáp 住trụ 隣lân 於ư 異dị 有hữu 引dẫn 異dị 之chi 能năng 。 亦diệc 為vi 物vật 所sở 厭yếm 也dã 。 問vấn 生sanh 亦diệc 是thị 人nhân 所sở 貴quý 不phủ 。 答đáp 生sanh 是thị 八bát 苦khổ 名danh 故cố 物vật 不bất 貴quý 。 問vấn 無vô 常thường 與dữ 死tử 何hà 異dị 。 答đáp 婆bà 沙sa 云vân 。 命mạng 根căn 斷đoạn 一nhất 剎sát 那na 此thử 亦diệc 是thị 死tử 。 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 餘dư 五ngũ 陰ấm 散tán 壞hoại 此thử 是thị 無vô 常thường 非phi 死tử 。 又hựu 解giải 。 眾chúng 生sanh 數số 散tán 壞hoại 名danh 死tử 。 非phi 眾chúng 生sanh 數số 散tán 壞hoại 名danh 無vô 常thường 。 問vấn 為vi 前tiền 法pháp 變biến 故cố 為vi 異dị 。 為vi 前tiền 法pháp 滅diệt 言ngôn 異dị 。 若nhược 滅diệt 故cố 言ngôn 異dị 。 異dị 與dữ 滅diệt 相tương/tướng 何hà 別biệt 。 若nhược 變biến 異dị 故cố 名danh 異dị 。 與dữ 外ngoại 道đạo 變biến 乳nhũ 作tác 酪lạc 何hà 異dị 。 答đáp 諸chư 行hành 勢thế 盛thịnh 故cố 云vân 生sanh 。 勢thế 衰suy 故cố 言ngôn 異dị 。 外ngoại 道đạo 計kế 乳nhũ 變biến 作tác 酪lạc 薪tân 變biến 作tác 灰hôi 不bất 說thuyết 勢thế 衰suy 故cố 名danh 異dị 。 問vấn 一nhất 切thiết 時thời 常thường 有hữu 老lão 時thời 何hà 不bất 一nhất 切thiết 時thời 常thường 有hữu 頭đầu 白bạch 。 答đáp 頭đầu 白bạch 是thị 色sắc 法pháp 。 此thử 是thị 果quả 報báo 滓chỉ 。 後hậu 時thời 方phương 顯hiển 如như 酒tửu 滓chỉ 酒tửu 盡tận 方phương 顯hiển 。 故cố 不bất 一nhất 切thiết 時thời 現hiện 。 問vấn 頭đầu 白bạch 是thị 色sắc 。 老lão 是thị 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 非phi 色sắc 非phi 心tâm 也dã 。 問vấn 有hữu 為vi 法pháp 體thể 是thị 生sanh 故cố 生sanh 。 為vi 與dữ 生sanh 合hợp 故cố 生sanh 。 答đáp 體thể 是thị 生sanh 。 但đãn 要yếu 由do 生sanh 相tương/tướng 顯hiển 發phát 。 如như 闇ám 中trung 雖tuy 有hữu 瓶bình 要yếu 須tu 燈đăng 顯hiển 發phát 不bất 說thuyết 燈đăng 生sanh 。 彼bỉ 亦diệc 如như 是thị 。 又hựu 解giải 。 與dữ 生sanh 相tương/tướng 合hợp 故cố 生sanh 。 問vấn 此thử 品phẩm 何hà 故cố 云vân 觀quán 相tương/tướng 門môn 不bất 云vân 觀quán 三tam 相tương/tướng 門môn 。 答đáp 此thử 品phẩm 非phi 但đãn 破phá 三tam 相tương/tướng 。 通thông 破phá 為vi 無vô 為vi 。 一nhất 切thiết 法pháp 相tướng 。 是thị 故cố 但đãn 標tiêu 觀quán 相tương/tướng 門môn 。 問vấn 觀quán 相tương/tướng 門môn 與dữ 中trung 論luận 觀quán 三tam 相tương/tướng 何hà 異dị 。 答đáp 二nhị 義nghĩa 不bất 同đồng 。 一nhất 者giả 就tựu 品phẩm 名danh 有hữu 通thông 別biệt 。 中trung 論luận 稱xưng 破phá 三tam 相tương/tướng 其kỳ 名danh 則tắc 別biệt 。 今kim 直trực 稱xưng 觀quán 相tương/tướng 。 其kỳ 名danh 則tắc 通thông 。 所sở 以dĩ 直trực 稱xưng 觀quán 相tương/tướng 者giả 。 明minh 今kim 品phẩm 為vi 明minh 無vô 相tướng 門môn 。 明minh 無vô 一nhất 切thiết 相tương/tướng 故cố 名danh 無vô 相tướng 。 又hựu 一nhất 切thiết 取thủ 相tướng 。 心tâm 不bất 生sanh 故cố 名danh 無vô 一nhất 切thiết 相tương/tướng 也dã 。 二nhị 者giả 中trung 論luận 廣quảng 破phá 三tam 相tương/tướng 有hữu 為vi 。 略lược 破phá 無vô 為vi 。 此thử 品phẩm 略lược 破phá 有hữu 為vi 廣quảng 破phá 無vô 為vi 。 互hỗ 顯hiển 也dã 。 問vấn 廣quảng 破phá 何hà 等đẳng 無vô 為vi 。 答đáp 破phá 二nhị 種chủng 無vô 為vi 。 一nhất 破phá 三tam 相tương/tướng 是thị 無vô 為vi 有hữu 二nhị 門môn 。 如như 下hạ 列liệt 之chi 。 二nhị 破phá 無vô 為vi 法pháp 體thể 有hữu 四tứ 門môn 亦diệc 如như 後hậu 說thuyết 。 凡phàm 論luận 無vô 為vi 者giả 不bất 出xuất 相tương/tướng 與dữ 體thể 。 破phá 此thử 二nhị 種chủng 一nhất 切thiết 無vô 為vi 義nghĩa 窮cùng 。

此thử 門môn 亦diệc 三tam 。 第đệ 一nhất 長trường/trưởng 行hành 發phát 起khởi 。 第đệ 二nhị 偈kệ 本bổn 正chánh 明minh 門môn 體thể 。 三tam 最tối 後hậu 長trường/trưởng 行hành 總tổng 結kết 齊tề 法pháp 。 初sơ 如như 文văn 就tựu 偈kệ 本bổn 為vi 二nhị 。 第đệ 一nhất 總tổng 破phá 相tương/tướng 第đệ 二nhị 別biệt 破phá 相tương/tướng 。 總tổng 中trung 又hựu 二nhị 。 初sơ 偈kệ 總tổng 明minh 為vi 無vô 為vi 二nhị 法pháp 體thể 俱câu 無vô 相tướng 。 第đệ 二nhị 偈kệ 別biệt 明minh 有hữu 為vi 法pháp 無vô 相tướng 。 初sơ 偈kệ 上thượng 半bán 明minh 為vì 無vô 為vi 法Pháp 。 體thể 俱câu 無vô 相tướng 。 下hạ 半bán 明minh 相tướng 無vô 故cố 法pháp 體thể 亦diệc 無vô 。 問vấn 此thử 偈kệ 為vi 正chánh 破phá 法pháp 體thể 正chánh 破phá 相tương/tướng 耶da 。 答đáp 此thử 偈kệ 文văn 雖tuy 體thể 相tướng 俱câu 破phá 而nhi 正chánh 明minh 破phá 相tương/tướng 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 上thượng 三tam 門môn 已dĩ 破phá 法pháp 體thể 故cố 也dã 。 次thứ 長trường/trưởng 行hành 但đãn 釋thích 有hữu 為vi 法pháp 無vô 相tướng 。 所sở 以dĩ 不bất 釋thích 無vô 為vi 法pháp 無vô 相tướng 者giả 。 品phẩm 末mạt 別biệt 廣quảng 破phá 無vô 為vi 法pháp 。 是thị 故cố 今kim 文văn 竟cánh 第đệ 十thập 一nhất 偈kệ 但đãn 破phá 有hữu 為vi 家gia 相tương/tướng 。

就tựu 初sơ 長trường/trưởng 行hành 為vi 三tam 。 一nhất 總tổng 標tiêu 有hữu 為vi 不bất 以dĩ 相tương/tướng 成thành 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 二nhị 問vấn 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 三tam 列liệt 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 凡phàm 出xuất 四tứ 事sự 。 初sơ 一nhất 雙song 眾chúng 生sanh 類loại 。 非phi 眾chúng 生sanh 類loại 。 次thứ 一nhất 雙song 重trọng/trùng 眾chúng 生sanh 類loại 。 非phi 眾chúng 生sanh 類loại 。 所sở 以dĩ 明minh 四tứ 法pháp 相tướng 者giả 。 一nhất 欲dục 以dĩ 體thể 相tướng 顯hiển 標tiêu 相tương/tướng 。 二nhị 欲dục 以dĩ 別biệt 相tướng 顯hiển 通thông 相tương/tướng 。

如như 是thị 生sanh 住trụ 滅diệt 下hạ 此thử 生sanh 起khởi 第đệ 二nhị 偈kệ 。 亦diệc 三tam 。 一nhất 總tổng 開khai 兩lưỡng 關quan 定định 之chi 。 若nhược 直trực 立lập 三tam 相tương/tướng 即tức 二nhị 關quan 定định 一nhất 。 若nhược 破phá 二nhị 部bộ 義nghĩa 即tức 二nhị 關quan 定định 二nhị 。 問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 二nhị 偏thiên 立lập 相tương/tướng 是thị 有hữu 為vi 。 所sở 以dĩ 偏thiên 立lập 有hữu 為vi 者giả 。 婆bà 沙sa 評bình 家gia 正chánh 用dụng 三tam 相tương/tướng 。 是thị 有hữu 為vi 法pháp 。 此thử 既ký 要yếu 義nghĩa 故cố 偏thiên 立lập 也dã 。 又hựu 諸chư 部bộ 多đa 立lập 相tương/tướng 是thị 有hữu 為vi 。 故cố 偏thiên 立lập 也dã 。 亦diệc 可khả 略lược 舉cử 一nhất 耳nhĩ 。 答đáp 曰viết 下hạ 第đệ 三tam 正chánh 破phá 。

就tựu 偈kệ 為vi 二nhị 。 上thượng 半bán 牒điệp 有hữu 為vi 破phá 有hữu 為vi 。 下hạ 半bán 牒điệp 無vô 為vi 破phá 無vô 為vi 。 此thử 則tắc 是thị 牒điệp 二nhị 部bộ 而nhi 破phá 二nhị 部bộ 。 薩tát 婆bà 多đa 立lập 有hữu 為vi 。 而nhi 隨tùy 無vô 窮cùng 之chi 過quá 。 毘tỳ 婆bà 闍xà 婆bà 提đề 立lập 無vô 為vi 。 而nhi 有hữu 非phi 相tướng 之chi 失thất 。 又hựu 破phá 有hữu 為vi 通thông 破phá 數số 論luận 等đẳng 。 一nhất 切thiết 諸chư 部bộ 。 破phá 無vô 為vi 別biệt 破phá 毘tỳ 婆bà 闍xà 婆bà 提đề 部bộ 。 二nhị 關quan 破phá 通thông 別biệt 兩lưỡng 執chấp 也dã 。 又hựu 此thử 二nhị 門môn 亦diệc 得đắc 但đãn 破phá 一nhất 家gia 。 初sơ 正chánh 破phá 有hữu 為vi 。 恐khủng 迴hồi 宗tông 提đề 無vô 為vi 義nghĩa 故cố 次thứ 破phá 無vô 為vi 。 無vô 為vi 亦diệc 爾nhĩ 。 正chánh 破phá 闍xà 婆bà 提đề 無vô 為vi 。 恐khủng 其kỳ 從tùng 轍triệt 執chấp 有hữu 為vi 義nghĩa 故cố 破phá 有hữu 為vi 。 便tiện 二nhị 部bộ 進tiến 退thoái 無vô 路lộ 。 庶thứ 情tình 靡mĩ 託thác 。 故cố 具cụ 開khai 二nhị 關quan 破phá 之chi 。 又hựu 外ngoại 人nhân 但đãn 立lập 三tam 相tương/tướng 。 論luận 主chủ 開khai 為vi 無vô 為vi 二nhị 門môn 破phá 之chi 。 則tắc 為vi 無vô 為vi 是thị 能năng 破phá 門môn 。 三tam 相tương/tướng 是thị 所sở 破phá 也dã 。 又hựu 為vi 無vô 為vi 通thông 破phá 大đại 小Tiểu 乘Thừa 內nội 道đạo 外ngoại 道đạo 。 一nhất 切thiết 諸chư 相tướng 。 故cố 百bách 論luận 中trung 。 外ngoại 道đạo 亦diệc 立lập 三tam 相tương/tướng 。 是thị 知tri 今kim 文văn 遍biến 破phá 一nhất 切thiết 也dã 。 破phá 全toàn 同đồng 中trung 論luận 。 如như 彼bỉ 釋thích 之chi 。 古cổ 來lai 釋thích 窮cùng 無vô 窮cùng 莊trang 嚴nghiêm 舊cựu 義nghĩa 云vân 。 生sanh 滅diệt 之chi 法pháp 。 窮cùng 於ư 剎sát 那na 。 剎sát 那na 即tức 生sanh 滅diệt 無vô 初sơ 中trung 後hậu 分phần/phân 。 第đệ 二nhị 靈linh 味vị 法Pháp 師sư 剎sát 那na 有hữu 初sơ 中trung 後hậu 分phần/phân 。 而nhi 非phi 無vô 窮cùng 。 第đệ 三tam 開khai 善thiện 云vân 既ký 有hữu 三tam 分phần/phân 。 分phần/phân 復phục 有hữu 分phần/phân 如như 是thị 無vô 窮cùng 。 第đệ 四tứ 釋thích 云vân 。 現hiện 在tại 止chỉ 有hữu 生sanh 住trụ 。 以dĩ 當đương 滅diệt 故cố 說thuyết 滅diệt 。 此thử 四tứ 並tịnh 是thị 成thành 論luận 師sư 所sở 說thuyết 也dã 。 數số 人nhân 云vân 。 一nhất 剎sát 那na 有hữu 初sơ 中trung 後hậu 三tam 分phần/phân 。 猶do 如như 一nhất 馬mã 其kỳ 頭đầu 已dĩ 入nhập 門môn 內nội 身thân 正chánh 跨khóa 於ư 門môn 其kỳ 尾vĩ 猶do 在tại 門môn 外ngoại 。 故cố 一nhất 剎sát 那na 有hữu 三tam 分phần/phân 。 此thử 是thị 申thân 有hữu 窮cùng 義nghĩa 也dã 。 數số 人nhân 此thử 義nghĩa 。 一nhất 剎sát 那na 時thời 節tiết 極cực 長trường/trưởng 。 今kim 此thử 文văn 具cụ 破phá 窮cùng 無vô 窮cùng 義nghĩa 。

長trường/trưởng 行hành 為vi 二nhị 。 初sơ 釋thích 偈kệ 本bổn 次thứ 例lệ 破phá 諸chư 法pháp 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 前tiền 釋thích 上thượng 半bán 。 若nhược 生sanh 是thị 無vô 為vi 下hạ 釋thích 下hạ 半bán 凡phàm 有hữu 二nhị 難nạn/nan 。 初sơ 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 生sanh 是thị 無vô 為vi 云vân 何hà 與dữ 有hữu 為vi 作tác 相tương/tướng 。 此thử 是thị 非phi 相tướng 破phá 。 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 誰thùy 能năng 知tri 是thị 生sanh 者giả 。 若nhược 生sanh 是thị 無vô 為vi 即tức 生sanh 體thể 無vô 。 生sanh 住trụ 滅diệt 相tướng 。 相tương/tướng 體thể 既ký 無vô 誰thùy 能năng 知tri 法pháp 從tùng 相tương/tướng 而nhi 生sanh 。 此thử 語ngữ 法pháp 生sanh 也dã 。 又hựu 釋thích 。 生sanh 相tương/tướng 若nhược 離ly 三tam 相tương/tướng 即tức 體thể 。 不bất 可khả 分phân 別biệt 。 何hà 以dĩ 知tri 此thử 是thị 生sanh 耶da 。 此thử 就tựu 相tương 破phá 。 文văn 正chánh 爾nhĩ 。

復phục 次thứ 下hạ 者giả 上thượng 縱túng/tung 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 有hữu 此thử 生sanh 。 無vô 能năng 知tri 者giả 。 今kim 明minh 若nhược 生sanh 無vô 有hữu 生sanh 住trụ 滅diệt 則tắc 無vô 此thử 生sanh 也dã 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 有hữu 為vi 是thị 有hữu 可khả 得đắc 分phân 別biệt 為vi 三tam 相tương/tướng 。 若nhược 是thị 無vô 為vi 則tắc 無vô 三tam 體thể 之chi 異dị 。 故cố 不bất 可khả 分phân 別biệt 。 有hữu 生sanh 住trụ 滅diệt 。 生sanh 住trụ 滅diệt 空không 故cố 下hạ 自tự 以dĩ 來lai 。 釋thích 初sơ 偈kệ 有hữu 為vi 法pháp 無vô 相tướng 故cố 無vô 有hữu 為vi 。 今kim 類loại 破phá 諸chư 法pháp 。 釋thích 無vô 為vi 無vô 相tướng 。 故cố 無vô 無vô 為vi 也dã 。

問vấn 曰viết 下hạ 第đệ 二nhị 別biệt 破phá 三tam 相tương/tướng 。 又hựu 開khai 二nhị 別biệt 。 初sơ 破phá 展triển 轉chuyển 家gia 義nghĩa 。 次thứ 破phá 不bất 展triển 轉chuyển 義nghĩa 。 所sở 以dĩ 破phá 此thử 二nhị 者giả 。 此thử 二nhị 攝nhiếp 一nhất 切thiết 生sanh 盡tận 則tắc 無vô 生sanh 理lý 現hiện 。 又hựu 初sơ 是thị 上thượng 座tòa 後hậu 是thị 僧Tăng 祇kỳ 。 此thử 二nhị 是thị 十thập 八bát 部bộ 本bổn 。 亦diệc 為vi 五ngũ 百bách 部bộ 根căn 。 破phá 本bổn 末mạt 傾khuynh 也dã 。 又hựu 初sơ 是thị 毘tỳ 曇đàm 次thứ 是thị 成thành 實thật 。 又hựu 初sơ 是thị 內nội 次thứ 是thị 外ngoại 。 又hựu 初sơ 是thị 法pháp 說thuyết 次thứ 譬thí 說thuyết 。 又hựu 初sơ 別biệt 破phá 生sanh 次thứ 寄ký 譬thí 通thông 破phá 明minh 暗ám 解giải 惑hoặc 也dã 。 問vấn 何hà 故cố 前tiền 破phá 展triển 轉chuyển 後hậu 破phá 不bất 展triển 轉chuyển 。 答đáp 展triển 轉chuyển 得đắc 救cứu 上thượng 二nhị 難nạn/nan 。 不bất 展triển 轉chuyển 不bất 得đắc 救cứu 故cố 前tiền 破phá 。 又hựu 是thị 諸chư 部bộ 之chi 初sơ 故cố 初sơ 破phá 。 又hựu 是thị 盛thịnh 行hành 天Thiên 竺Trúc 故cố 初sơ 破phá 之chi 。 又hựu 正chánh 是thị 旃chiên 延diên 本bổn 立lập 。 五ngũ 百bách 羅La 漢Hán 。 所sở 許hứa 用dụng 義nghĩa 。 又hựu 其kỳ 人nhân 立lập 法pháp 體thể 外ngoại 有hữu 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 三tam 相tương/tướng 是thị 實thật 有hữu 法pháp 。 不bất 信tín 三tam 相tương/tướng 是thị 假giả 名danh 。 故cố 自tự 不bất 信tín 。 諸chư 法pháp 無vô 生sanh 。 是thị 病bệnh 中trung 最tối 重trọng 故cố 偏thiên 破phá 之chi 。 又hựu 立lập 三tam 相tương/tướng 是thị 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 非phi 佛Phật 口khẩu 說thuyết 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 羅la 什thập 答đáp 遠viễn 法Pháp 師sư 問vấn 云vân 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 是thị 旃chiên 延diên 等đẳng 說thuyết 。 非phi 佛Phật 所sở 說thuyết 。 既ký 其kỳ 橫hoạnh/hoành 造tạo 。 故cố 偏thiên 破phá 之chi 。 問vấn 涅Niết 槃Bàn 經kinh 親thân 明minh 生sanh 不bất 自tự 生sanh 賴lại 生sanh 故cố 生sanh 。 云vân 何hà 云vân 非phi 佛Phật 說thuyết 耶da 。 答đáp 涅Niết 槃Bàn 直trực 言ngôn 大đại 小tiểu 相tương 生sanh 。 不bất 云vân 別biệt 有hữu 非phi 色sắc 非phi 心tâm 法pháp 。 則tắc 知tri 非phi 佛Phật 所sở 說thuyết 。 前tiền 問vấn 次thứ 答đáp 。 就tựu 問vấn 中trung 為vi 二nhị 。 一nhất 牒điệp 論luận 主chủ 難nạn/nan 。 今kim 當đương 說thuyết 下hạ 。 生sanh 起khởi 偈kệ 本bổn 通thông 論luận 主chủ 難nạn/nan 。

偈kệ 上thượng 半bán 立lập 小tiểu 生sanh 大đại 。 正chánh 明minh 三tam 相tương/tướng 是thị 有hữu 為vi 。 下hạ 半bán 明minh 大đại 生sanh 小tiểu 通thông 無vô 窮cùng 難nạn/nan 也dã 。 問vấn 其kỳ 義nghĩa 明minh 九cửu 法pháp 相tướng 扶phù 共cộng 起khởi 。 何hà 故cố 但đãn 云vân 大đại 小tiểu 除trừ 自tự 體thể 生sanh 八bát 法pháp 。 答đáp 婆bà 沙sa 云vân 。 生sanh 最tối 有hữu 力lực 如như 母mẫu 生sanh 子tử 。 母mẫu 於ư 子tử 最tối 有hữu 力lực 。 雖tuy 餘dư 女nữ 人nhân 相tương 助trợ 不bất 名danh 餘dư 女nữ 人nhân 生sanh 子tử 。 佛Phật 陀Đà 人nhân 云vân 。 如như 書thư 雖tuy 用dụng 紙chỉ 筆bút 等đẳng 但đãn 人nhân 用dụng 最tối 勝thắng 故cố 名danh 人nhân 書thư 。 彼bỉ 亦diệc 如như 是thị 。 雖tuy 假giả 餘dư 法pháp 共cộng 起khởi 但đãn 生sanh 受thọ 其kỳ 名danh 。 問vấn 何hà 故cố 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 大đại 生sanh 能năng 生sanh 二nhị 法pháp 小tiểu 生sanh 但đãn 生sanh 大đại 生sanh 。 答đáp 婆bà 沙sa 云vân 。 此thử 無vô 過quá 如như 女nữ 人nhân 有hữu 生sanh 一nhất 子tử 者giả 有hữu 雙song 生sanh 者giả 。 問vấn 大đại 生sanh 能năng 生sanh 八bát 法pháp 小tiểu 生sanh 云vân 何hà 但đãn 生sanh 一nhất 法pháp 。 答đáp 婆bà 沙sa 云vân 。 如như 猪trư 犬khuyển 有hữu 生sanh 一nhất 子tử 者giả 有hữu 生sanh 八bát 子tử 者giả 。 問vấn 生sanh 與dữ 生sanh 生sanh 宜nghi 是thị 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 云vân 何hà 名danh 為vi 生sanh 耶da 。 答đáp 法pháp 在tại 未vị 來lai 能năng 生sanh 彼bỉ 法pháp 來lai 現hiện 在tại 。 是thị 功công 用dụng 名danh 。 故cố 名danh 生sanh 也dã 。 生sanh 生sanh 者giả 亦diệc 是thị 功công 用dụng 名danh 。

復phục 有hữu 能năng 所sở 名danh 。 一nhất 生sanh 是thị 能năng 生sanh 一nhất 生sanh 是thị 所sở 生sanh 。 能năng 所sở 合hợp 目mục 故cố 云vân 生sanh 生sanh 。 大đại 生sanh 名danh 能năng 生sanh 小tiểu 生sanh 名danh 隨tùy 相tương/tướng 者giả 體thể 實thật 同đồng 時thời 。 但đãn 大đại 生sanh 親thân 生sanh 法pháp 體thể 。 義nghĩa 在tại 於ư 前tiền 。 大đại 生sanh 生sanh 小tiểu 生sanh 。 而nhi 方phương 云vân 小tiểu 生sanh 生sanh 大đại 生sanh 。 義nghĩa 論luận 後hậu 也dã 。 問vấn 法pháp 體thể 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 而nhi 假giả 四tứ 相tương 生sanh 耶da 。 答đáp 法pháp 體thể 本bổn 有hữu 生sanh 滅diệt 性tánh 。 但đãn 假giả 四tứ 相tương/tướng 發phát 動động 之chi 耳nhĩ 。 法pháp 體thể 是thị 有hữu 為vi 。 既ký 具cụ 四tứ 相tương/tướng 八bát 相tương/tướng 。 亦diệc 是thị 有hữu 為vi 。 亦diệc 各các 具cụ 四tứ 相tương/tướng 。 以dĩ 九cửu 法pháp 各các 具cụ 四tứ 相tương/tướng 則tắc 九cửu 法pháp 各các 是thị 法pháp 體thể 。 法pháp 體thể 具cụ 四tứ 相tương/tướng 易dị 知tri 。 大đại 生sanh 具cụ 四tứ 相tương/tướng 者giả 。 大đại 生sanh 體thể 有hữu 生sanh 性tánh 。 但đãn 不bất 能năng 自tự 生sanh 。 須tu 小tiểu 生sanh 生sanh 故cố 有hữu 生sanh 相tương/tướng 。 大đại 住trụ 住trụ 大đại 生sanh 大đại 異dị 異dị 大đại 生sanh 大đại 滅diệt 滅diệt 大đại 生sanh 。 故cố 具cụ 四tứ 也dã 。 大đại 相tương/tướng 具cụ 四tứ 一nhất 小tiểu 三tam 大đại 。 小tiểu 相tương/tướng 四tứ 具cụ 皆giai 是thị 大đại 相tương/tướng 。 法pháp 體thể 具cụ 四tứ 亦diệc 是thị 大đại 相tương/tướng 也dã 。 偈kệ 文văn 上thượng 半bán 立lập 小tiểu 生sanh 生sanh 大đại 。 通thông 無vô 為vi 難nạn/nan 。 下hạ 半bán 立lập 大đại 生sanh 生sanh 小tiểu 。 通thông 無vô 窮cùng 難nạn/nan 。 小tiểu 生sanh 生sanh 大đại 通thông 無vô 為vi 難nạn/nan 者giả 。 大đại 生sanh 不bất 為vi 小tiểu 生sanh 生sanh 可khả 是thị 無vô 為vi 。 今kim 為vi 小tiểu 生sanh 生sanh 故cố 是thị 有hữu 為vi 。 問vấn 但đãn 為vi 小tiểu 生sanh 生sanh 。 云vân 何hà 有hữu 為vi 。 答đáp 既ký 為vi 小tiểu 生sanh 生sanh 。 即tức 為vi 大đại 住trụ 住trụ 大đại 異dị 異dị 大đại 滅diệt 滅diệt 。 則tắc 大đại 生sanh 具cụ 為vi 四tứ 相tướng 所sở 遷thiên 。 故cố 是thị 有hữu 為vi 也dã 。 下hạ 半bán 通thông 無vô 窮cùng 難nạn/nan 者giả 。 小tiểu 復phục 從tùng 小tiểu 即tức 是thị 無vô 窮cùng 。 大đại 還hoàn 生sanh 小tiểu 故cố 非phi 無vô 窮cùng 。 問vấn 大đại 還hoàn 生sanh 小tiểu 。 但đãn 為vi 大đại 生sanh 生sanh 耶da 。 答đáp 既ký 為vi 大đại 生sanh 生sanh 。 則tắc 為vi 大đại 住trụ 住trụ 乃nãi 至chí 大đại 滅diệt 滅diệt 。 故cố 小tiểu 具cụ 四tứ 相tương/tướng 也dã 。

答đáp 曰viết 下hạ 為vi 二nhị 。 初sơ 兩lưỡng 偈kệ 就tựu 前tiền 後hậu 破phá 。 次thứ 一nhất 偈kệ 就tựu 一nhất 時thời 破phá 。 就tựu 前tiền 又hựu 二nhị 。 初sơ 偈kệ 破phá 其kỳ 小tiểu 生sanh 生sanh 大đại 。 提đề 外ngoại 上thượng 半bán 即tức 以dĩ 下hạ 半bán 破phá 之chi 。 第đệ 二nhị 偈kệ 破phá 其kỳ 大đại 生sanh 生sanh 小tiểu 。 提đề 外ngoại 下hạ 半bán 即tức 以dĩ 上thượng 半bán 破phá 之chi 。 難nạn/nan 意ý 云vân 。 大đại 小tiểu 既ký 其kỳ 從tùng 他tha 生sanh 則tắc 不bất 能năng 生sanh 他tha 。 若nhược 能năng 生sanh 他tha 則tắc 不bất 從tùng 他tha 。 唯duy 此thử 二nhị 義nghĩa 。 若nhược 言ngôn 從tùng 他tha 復phục 能năng 生sanh 他tha 第đệ 三tam 義nghĩa 者giả 無vô 有hữu 此thử 處xứ 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 能năng 生sanh 從tùng 生sanh 二nhị 義nghĩa 相tương 違vi 。 故cố 能năng 則tắc 不bất 從tùng 從tùng 則tắc 不bất 能năng 故cố 。 無vô 第đệ 三tam 義nghĩa 也dã 。

若nhược 謂vị 生sanh 生sanh 生sanh 時thời 此thử 發phát 起khởi 第đệ 二nhị 段đoạn 一nhất 時thời 門môn 破phá 。 中trung 論luận 具cụ 二nhị 偈kệ 。 今kim 但đãn 有hữu 一nhất 偈kệ 。 偈kệ 為vi 二nhị 。 上thượng 半bán 牒điệp 外ngoại 義nghĩa 下hạ 半bán 破phá 之chi 。 牒điệp 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 句cú 牒điệp 小tiểu 從tùng 大đại 生sanh 。 次thứ 句cú 牒điệp 小tiểu 能năng 生sanh 大đại 。 而nhi 稱xưng 或hoặc 者giả 小tiểu 生sanh 有hữu 重trọng 生sanh 之chi 名danh 。 或hoặc 可khả 。 能năng 生sanh 大đại 生sanh 。 又hựu 是thị 惑hoặc 者giả 所sở 謂vị 。 故cố 稱xưng 為vi 或hoặc 。 下hạ 半bán 亦diệc 有hữu 兩lưỡng 義nghĩa 。 生sanh 生sanh 猶do 未vị 生sanh 者giả 提đề 其kỳ 初sơ 句cú 以dĩ 小tiểu 生sanh 從tùng 大đại 生sanh 生sanh 。 是thị 故cố 自tự 體thể 未vị 生sanh 。 何hà 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 破phá 第đệ 二nhị 句cú 。 既ký 從tùng 大đại 生sanh 則tắc 未vị 有hữu 自tự 體thể 。 何hà 能năng 生sanh 大đại 生sanh 。 相tương 生sanh 之chi 義nghĩa 必tất 無vô 體thể 須tu 生sanh 有hữu 體thể 能năng 生sanh 。 然nhiên 今kim 一nhất 時thời 。 有hữu 則tắc 俱câu 有hữu 。 無vô 則tắc 俱câu 無vô 。 若nhược 俱câu 無vô 則tắc 有hữu 所sở 生sanh 而nhi 無vô 能năng 生sanh 。 若nhược 俱câu 有hữu 則tắc 有hữu 能năng 生sanh 。 而nhi 無vô 所sở 生sanh 。 亦diệc 唯duy 此thử 二nhị 義nghĩa 。 無vô 有hữu 一nhất 時thời 之chi 中trung 。 有hữu 能năng 生sanh 復phục 有hữu 所sở 生sanh 。 又hựu 汝nhữ 大đại 小tiểu 生sanh 二nhị 體thể 若nhược 俱câu 起khởi 則tắc 失thất 二nhị 用dụng 。 大đại 體thể 既ký 起khởi 何hà 用dụng 小tiểu 生sanh 。 小tiểu 體thể 既ký 起khởi 何hà 用dụng 大đại 生sanh 。 故cố 得đắc 二nhị 體thể 俱câu 有hữu 則tắc 失thất 二nhị 用dụng 。 若nhược 二nhị 體thể 俱câu 未vị 起khởi 須tu 二nhị 用dụng 者giả 。 猶do 無vô 二nhị 體thể 用dụng 從tùng 何hà 生sanh 。 若nhược 言ngôn 小tiểu 能năng 生sanh 大đại 大đại 體thể 未vị 起khởi 須tu 小tiểu 生sanh 之chi 。 此thử 得đắc 一nhất 體thể 一nhất 用dụng 而nhi 義nghĩa 都đô 不bất 成thành 。 大đại 體thể 未vị 起khởi 唯duy 生sanh 於ư 小tiểu 而nhi 言ngôn 小tiểu 生sanh 大đại 耶da 。 又hựu 小tiểu 若nhược 生sanh 大đại 必tất 知tri 未vị 有hữu 於ư 大đại 。 猶do 未vị 有hữu 大đại 誰thùy 生sanh 於ư 小tiểu 。 猶do 無vô 小tiểu 體thể 寧ninh 有hữu 小tiểu 用dụng 。 故cố 諸chư 義nghĩa 不bất 成thành 。

若nhược 謂vị 是thị 生sanh 生sanh 第đệ 二nhị 次thứ 破phá 不phủ 。 展triển 轉chuyển 相tương 生sanh 。 就tựu 文văn 為vi 二nhị 。 一nhất 長trường/trưởng 行hành 發phát 起khởi 。 二nhị 偈kệ 文văn 正chánh 破phá 。 此thử 發phát 起khởi 與dữ 中trung 論luận 異dị 者giả 。 中trung 論luận 直trực 分phần/phân 兩lưỡng 家gia 之chi 異dị 前tiền 立lập 。 展triển 轉chuyển 相tương 生sanh 。 次thứ 立lập 不bất 展triển 轉chuyển 。 今kim 此thử 論luận 則tắc 顯hiển 改cải 宗tông 立lập 義nghĩa 。 還hoàn 是thị 前tiền 展triển 轉chuyển 家gia 改cải 宗tông 立lập 。 又hựu 則tắc 中trung 論luận 明minh 相tướng 與dữ 法pháp 體thể 論luận 自tự 他tha 。 生sanh 相tương/tướng 能năng 自tự 生sanh 。 法pháp 體thể 由do 相tương/tướng 有hữu 。 此thử 正chánh 是thị 成thành 實thật 者giả 義nghĩa 。 此thử 論luận 就tựu 相tương/tướng 論luận 自tự 他tha 。 小tiểu 生sanh 自tự 生sanh 本bổn 生sanh 從tùng 他tha 。 二nhị 論luận 不bất 同đồng 者giả 欲dục 遍biến 破phá 一nhất 切thiết 體thể 相tướng 自tự 生sanh 生sanh 他tha 義nghĩa 令linh 盡tận 也dã 。 又hựu 前tiền 二nhị 關quan 並tịnh 破phá 云vân 。 小tiểu 從tùng 大đại 生sanh 故cố 不bất 能năng 生sanh 大đại 。 若nhược 生sanh 大đại 不bất 從tùng 大đại 生sanh 。 次thứ 偈kệ 云vân 。 小tiểu 生sanh 若nhược 已dĩ 有hữu 體thể 即tức 不bất 從tùng 大đại 生sanh 生sanh 。 若nhược 從tùng 大đại 生sanh 生sanh 即tức 小tiểu 未vị 有hữu 。 何hà 能năng 生sanh 。 是thị 故cố 今kim 云vân 。 小tiểu 不bất 從tùng 大đại 而nhi 能năng 生sanh 大đại 。 即tức 是thị 提đề 論luận 主chủ 破phá 以dĩ 為vi 立lập 也dã 。

偈kệ 本bổn 中trung 為vi 二nhị 。 一nhất 破phá 譬thí 說thuyết 。 二nhị 破phá 法pháp 說thuyết 。 初sơ 為vi 四tứ 。 第đệ 一nhất 總tổng 破phá 燈đăng 不bất 照chiếu 闇ám 。 第đệ 二nhị 別biệt 破phá 初sơ 燈đăng 不bất 能năng 照chiếu 闇ám 。 第đệ 三tam 縱túng/tung 二nhị 燈đăng 能năng 破phá 應ưng 遍biến 破phá 闇ám 。 第đệ 四tứ 偈kệ 奪đoạt 破phá 明minh 照chiếu 闇ám 義nghĩa 。 今kim 是thị 初sơ 。 上thượng 半bán 辨biện 二nhị 處xứ 無vô 所sở 破phá 闇ám 。 下hạ 半bán 辨biện 無vô 能năng 照chiếu 明minh 。 此thử 過quá 有hữu 甚thậm 於ư 前tiền 。 前tiền 但đãn 得đắc 能năng 失thất 所sở 得đắc 所sở 失thất 能năng 。 今kim 則tắc 能năng 所sở 俱câu 失thất 故cố 也dã 。

問vấn 曰viết 下hạ 生sanh 第đệ 二nhị 偈kệ 。 此thử 救cứu 。 三tam 論luận 救cứu 燈đăng 中trung 最tối 為vi 精tinh 巧xảo 。 上thượng 難nạn/nan 云vân 。 二nhị 處xứ 無vô 闇ám 。 外ngoại 則tắc 提đề 破phá 為vi 立lập 。 所sở 以dĩ 無vô 闇ám 者giả 由do 初sơ 燈đăng 力lực 破phá 故cố 無vô 耳nhĩ 。 又hựu 良lương 由do 暗ám 滅diệt 故cố 有hữu 明minh 成thành 。 此thử 則tắc 無vô 闇ám 有hữu 明minh 。 云vân 何hà 下hạ 半bán 云vân 無vô 能năng 照chiếu 明minh 耶da 。 答đáp 中trung 為vi 二nhị 。 上thượng 半bán 牒điệp 而nhi 非phi 。 下hạ 半bán 正chánh 破phá 。 破phá 意ý 云vân 。 汝nhữ 言ngôn 初sơ 燈đăng 破phá 闇ám 令linh 闇ám 無vô 者giả 不bất 然nhiên 。 初sơ 燈đăng 竟cánh 不bất 到đáo 闇ám 云vân 何hà 破phá 闇ám 。 所sở 以dĩ 不bất 到đáo 者giả 汝nhữ 義nghĩa 以dĩ 明minh 暗ám 二nhị 法pháp 。 念niệm 念niệm 不bất 住trụ 。 前tiền 暗ám 既ký 謝tạ 後hậu 闇ám 應ưng 續tục 。 而nhi 明minh 緣duyên 具cụ 足túc 起khởi 在tại 中trung 間gian 。 故cố 後hậu 暗ám 住trụ 於ư 未vị 來lai 。 前tiền 暗ám 久cửu 謝tạ 過quá 去khứ 都đô 無vô 相tướng 到đáo 。 云vân 何hà 破phá 耶da 。 初sơ 偈kệ 辨biện 盛thịnh 明minh 不bất 見kiến 細tế 闇ám 。 後hậu 偈kệ 初sơ 明minh 不bất 見kiến 麁thô 闇ám 。 此thử 如như 斷đoạn 惑hoặc 法pháp 上thượng 上thượng 智trí 慧tuệ 斷đoạn 下hạ 下hạ 惑hoặc 。 下hạ 下hạ 智trí 慧tuệ 斷đoạn 上thượng 上thượng 惑hoặc 。

復phục 次thứ 下hạ 第đệ 三tam 偈kệ 來lai 者giả 。 前tiền 明minh 二nhị 燈đăng 並tịnh 不bất 到đáo 闇ám 破phá 。 恐khủng 外ngoại 人nhân 云vân 明minh 闇ám 是thị 隔cách 世thế 法pháp 雖tuy 不bất 相tương 見kiến 而nhi 能năng 懸huyền 破phá 。 是thị 故cố 今kim 次thứ 破phá 之chi 。 又hựu 論luận 主chủ 借tá 不bất 到đáo 破phá 到đáo 。 今kim 提đề 破phá 而nhi 立lập 。 上thượng 半bán 牒điệp 下hạ 半bán 破phá 。 破phá 意ý 云vân 。 若nhược 麁thô 細tế 二nhị 明minh 不bất 到đáo 近cận 輕khinh 重trọng 二nhị 闇ám 。 能năng 破phá 近cận 者giả 亦diệc 不bất 到đáo 遠viễn 。 應ưng 能năng 遍biến 破phá 一nhất 切thiết 遠viễn 闇ám 。 二nhị 俱câu 應ưng 不bất 破phá 。 三tam 應ưng 破phá 遠viễn 不bất 破phá 近cận 。 四tứ 有hữu 破phá 不bất 破phá 有hữu 到đáo 不bất 到đáo 。 此thử 偈kệ 名danh 縱túng/tung 破phá 者giả 上thượng 二nhị 門môn 奪đoạt 其kỳ 破phá 義nghĩa 辨biện 一nhất 切thiết 諸chư 明minh 悉tất 不bất 到đáo 闇ám 悉tất 不bất 闇ám 破phá 。 今kim 縱túng/tung 其kỳ 破phá 義nghĩa 今kim 一nhất 毫hào 之chi 明minh 遍biến 破phá 天thiên 下hạ 闇ám 也dã 。

第đệ 四tứ 偈kệ 明minh 闇ám 相tương 次thứ 稱xưng 奪đoạt 破phá 者giả 。 前tiền 第đệ 三tam 重trọng/trùng 縱túng/tung 其kỳ 破phá 義nghĩa 。 今kim 辨biện 天thiên 下hạ 之chi 闇ám 無vô 有hữu 破phá 明minh 之chi 理lý 。 則tắc 天thiên 下hạ 之chi 明minh 無vô 有hữu 破phá 闇ám 之chi 理lý 故cố 名danh 奪đoạt 破phá 。 亦diệc 有hữu 四tứ 難nạn/nan 。 一nhất 明minh 闇ám 俱câu 不bất 相tương 見kiến 。 明minh 既ký 破phá 闇ám 闇ám 亦diệc 破phá 明minh 。 二nhị 俱câu 不bất 破phá 見kiến 明minh 遂toại 不bất 破phá 明minh 。 明minh 不bất 見kiến 闇ám 亦diệc 不bất 破phá 闇ám 。 三tam 闇ám 不bất 明minh 不bất 見kiến 闇ám 能năng 破phá 闇ám 。 闇ám 不bất 見kiến 明minh 不bất 破phá 闇ám 者giả 。 亦diệc 應ưng 闇ám 不bất 見kiến 明minh 能năng 破phá 明minh 。 明minh 不bất 見kiến 闇ám 不bất 破phá 闇ám 。 四tứ 有hữu 破phá 不bất 破phá 即tức 有hữu 到đáo 不bất 到đáo 。

如như 生sanh 能năng 下hạ 自tự 上thượng 以dĩ 來lai 第đệ 一nhất 破phá 譬thí 說thuyết 竟cánh 。 今kim 第đệ 二nhị 破phá 法pháp 說thuyết 。 云vân 今kim 當đương 更cánh 說thuyết 者giả 。 上thượng 破phá 譬thí 即tức 是thị 破phá 法pháp 竟cánh 。 今kim 復phục 破phá 者giả 豈khởi 非phi 重trọng/trùng 破phá 。 又hựu 上thượng 就tựu 見kiến 闇ám 不bất 見kiến 闇ám 門môn 破phá 。 今kim 就tựu 已dĩ 未vị 二nhị 門môn 更cánh 開khai 異dị 門môn 。 故cố 云vân 更cánh 說thuyết 。 偈kệ 開khai 已dĩ 未vị 二nhị 門môn 破phá 其kỳ 自tự 生sanh 。 自tự 生sanh 是thị 體thể 生sanh 他tha 是thị 用dụng 。 猶do 無vô 有hữu 體thể 安an 有hữu 用dụng 耶da 。 故cố 但đãn 破phá 自tự 。 問vấn 為vi 自tự 未vị 生sanh 為vi 本bổn 已dĩ 生sanh 。 若nhược 自tự 生sanh 本bổn 未vị 有hữu 。 未vị 有hữu 是thị 無vô 。 無vô 何hà 由do 生sanh 。 若nhược 本bổn 已dĩ 有hữu 是thị 生sanh 何hà 須tu 更cánh 生sanh 。 婆bà 沙sa 亦diệc 有hữu 此thử 問vấn 為vi 已dĩ 生sanh 生sanh 。 若nhược 已dĩ 生sanh 生sanh 則tắc 有hữu 轉chuyển 還hoàn 過quá 。 從tùng 未vị 來lai 來lai 現hiện 在tại 現hiện 在tại 更cánh 往vãng 未vị 來lai 。 若nhược 未vị 生sanh 生sanh 則tắc 有hữu 本bổn 無vô 今kim 有hữu 過quá 。 彼bỉ 文văn 答đáp 二nhị 意ý 。 約ước 本bổn 無vô 事sự 用dụng 即tức 未vị 生sanh 生sanh 約ước 本bổn 有hữu 體thể 性tánh 則tắc 已dĩ 生sanh 生sanh 。 無vô 二nhị 過quá 也dã 。 將tương 此thử 論luận 望vọng 彼bỉ 二nhị 義nghĩa 還hoàn 成thành 二nhị 難nạn/nan 。 本bổn 無vô 有hữu 事sự 即tức 是thị 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 。 墮đọa 未vị 生sanh 生sanh 本bổn 已dĩ 有hữu 性tánh 墮đọa 已dĩ 生sanh 生sanh 。 偈kệ 及cập 長trường/trưởng 行hành 文văn 並tịnh 可khả 解giải 。 是thị 故cố 生sanh 住trụ 滅diệt 下hạ 第đệ 三tam 總tổng 結kết 齊tề 法pháp 。 從tùng 品phẩm 初sơ 第đệ 二nhị 偈kệ 至chí 此thử 長trường/trưởng 行hành 。 前tiền 釋thích 品phẩm 初sơ 偈kệ 明minh 有hữu 為vi 法pháp 不bất 以dĩ 相tương/tướng 成thành 。 今kim 從tùng 此thử 文văn 竟cánh 品phẩm 破phá 無vô 為vi 。 釋thích 品phẩm 初sơ 偈kệ 無vô 為vi 法pháp 不bất 相tương 成thành 。 又hựu 二nhị 。 第đệ 一nhất 別biệt 以dĩ 四tứ 句cú 破phá 無vô 為vi 法pháp 。 第đệ 二nhị 總tổng 結kết 。 今kim 是thị 初sơ 以dĩ 有hữu 為vi 破phá 無vô 為vi 。 有hữu 為vi 無vô 故cố 無vô 為vi 則tắc 無vô 。

復phục 次thứ 下hạ 前tiền 第đệ 一nhất 明minh 有hữu 為vi 體thể 無vô 故cố 無vô 為vi 體thể 亦diệc 無vô 。 今kim 第đệ 二nhị 明minh 無vô 為vi 相tương/tướng 無vô 故cố 無vô 無vô 為vi 。 從tùng 初sơ 破phá 生sanh 。 上thượng 破phá 云vân 。 無vô 有hữu 為vi 故cố 無vô 無vô 為vi 。 外ngoại 云vân 。 正chánh 由do 無vô 有hữu 為vi 。 則tắc 是thị 無vô 為vi 。 是thị 故cố 今kim 破phá 。 無vô 有hữu 為vi 則tắc 無vô 有hữu 相tướng 。 有hữu 何hà 無vô 為vi 耶da 。

若nhược 謂vị 下hạ 第đệ 三tam 破phá 。 從tùng 第đệ 二nhị 破phá 生sanh 。 有hữu 相tương/tướng 故cố 是thị 有hữu 為vi 。 良lương 由do 無vô 相tướng 故cố 是thị 無vô 為vi 。 是thị 以dĩ 論luận 主chủ 開khai 有hữu 無vô 二nhị 門môn 責trách 覓mịch 無vô 相tướng 不bất 得đắc 。 若nhược 因nhân 有hữu 相tương 知tri 無vô 相tướng 則tắc 有hữu 相tương/tướng 是thị 無vô 相tướng 家gia 相tương/tướng 。 不bất 名danh 無vô 有hữu 相tương/tướng 。 若nhược 以dĩ 無vô 相tướng 知tri 無vô 相tướng 。 不bất 可khả 知tri 無vô 相tướng 。 不bất 可khả 知tri 故cố 。 非phi 是thị 有hữu 無vô 為vi 也dã 。

若nhược 謂vị 如như 眾chúng 衣y 第đệ 四tứ 破phá 。 從tùng 第đệ 三tam 破phá 生sanh 。 汝nhữ 以dĩ 有hữu 無vô 二nhị 門môn 責trách 無vô 無vô 相tướng 者giả 不bất 然nhiên 。 正chánh 不bất 可khả 知tri 故cố 。 即tức 是thị 無vô 相tướng 法pháp 。 喻dụ 如như 眾chúng 衣y 有hữu 相tương/tướng 故cố 可khả 知tri 一nhất 衣y 無vô 相tướng 。 亦diệc 可khả 知tri 雖tuy 無vô 相tướng 之chi 可khả 知tri 而nhi 有hữu 。 無vô 相tướng 可khả 知tri 。 就tựu 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 牒điệp 二nhị 總tổng 非phi 三tam 正chánh 破phá 。 初sơ 前tiền 牒điệp 譬thí 說thuyết 。 次thứ 牒điệp 合hợp 譬thí 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 第đệ 二nhị 總tổng 非phi 。 何hà 以dĩ 故cố 下hạ 第đệ 三tam 正chánh 破phá 。 破phá 有hữu 二nhị 。 前tiền 破phá 法pháp 說thuyết 。 明minh 既ký 無vô 有hữu 為vi 之chi 相tướng 。 云vân 何hà 因nhân 相tương/tướng 。 而nhi 知tri 無vô 相tướng 。 又hựu 衣y 喻dụ 下hạ 第đệ 二nhị 次thứ 破phá 譬thí 說thuyết 。 是thị 故cố 有hữu 為vi 法pháp 皆giai 空không 下hạ 。 第đệ 二nhị 總tổng 結kết 。 以dĩ 辨biện 三tam 空không 也dã 。

十Thập 二Nhị 門Môn 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 中trung 之chi 末mạt