起Khởi 信Tín 論Luận 疏Sớ/sơ 筆Bút 削Tước 記Ký 卷quyển 第đệ 五ngũ

長trường/trưởng 水thủy 沙Sa 門Môn 子tử 璿# 錄lục

述thuật 意ý 中trung 二nhị 。 初sơ 顯hiển 意ý 。 疏sớ/sơ 出xuất 兩lưỡng 意ý 。 上thượng 正chánh 下hạ 兼kiêm 爾nhĩ 。

疏sớ/sơ 初sơ 句cú 下hạ 。 二nhị 釋thích 文văn 中trung 二nhị 。 初sơ 總tổng 釋thích 此thử 偈kệ 三tam 。 初sơ 釋thích 初sơ 句cú 。 所sở 為vi 機cơ 者giả 。 唯duy 眾chúng 生sanh 二nhị 字tự 餘dư 皆giai 能năng 。 為vi 屬thuộc 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 眾chúng 生sanh 通thông 於ư 三tam 聚tụ 五ngũ 性tánh 。 於ư 中trung 為vi 有hữu 兼kiêm 正chánh 。 如như 懸huyền 談đàm 所sở 辨biện 故cố 云vân 如như 前tiền 。

疏sớ/sơ 次thứ 二nhị 下hạ 釋thích 中trung 二nhị 句cú 也dã 。 文văn 二nhị 。 初sơ 釋thích 上thượng 句cú 。 明minh 離ly 過quá 二nhị 。 初sơ 正chánh 解giải 此thử 句cú 。 言ngôn 離ly 過quá 者giả 。 過quá 即tức 疑nghi 執chấp 也dã 。 由do 疑nghi 下hạ 釋thích 疑nghi 執chấp 之chi 相tướng 。 迷mê 真chân 者giả 。 雖tuy 有hữu 如như 無vô 謂vị 之chi 迷mê 也dã 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 所sở 言ngôn 不bất 覺giác 義nghĩa 者giả 。 謂vị 不bất 如như 實thật 知tri 。 真Chân 如Như 法pháp 一nhất 故cố 。 不bất 覺giác 心tâm 起khởi 而nhi 有hữu 其kỳ 念niệm 等đẳng 。 既ký 迷mê 一nhất 真chân 。 即tức 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 無vô 上thượng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 棄khí 之chi 如như 遺di 。 故cố 云vân 失thất 樂lạc 。 起khởi 妄vọng 者giả 。 妄vọng 即tức 五ngũ 蘊uẩn 色sắc 心tâm 認nhận 虛hư 為vi 實thật 謂vị 之chi 執chấp 。 此thử 則tắc 因nhân 迷mê 起khởi 似tự 執chấp 似tự 為vi 實thật 。 從tùng 微vi 至chí 著trước 。 展triển 轉chuyển 發phát 生sanh 。 故cố 圓viên 覺giác 經Kinh 云vân 。 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 為vi 自tự 身thân 相tướng 。 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 自tự 心tâm 相tướng 等đẳng 。 既ký 起khởi 於ư 妄vọng 則tắc 三tam 苦khổ 八bát 苦khổ 自tự 此thử 而nhi 生sanh 。 故cố 云vân 種chủng 苦khổ 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 動động 則tắc 有hữu 苦khổ 果quả 不bất 離ly 因nhân 故cố 。 十Thập 地Địa 論luận 即tức 天thiên 親thân 所sở 造tạo 。 解giải 華hoa 嚴nghiêm 十Thập 地Địa 品phẩm 也dã 。 遠viễn 離ly 等đẳng 。 即tức 前tiền 迷mê 真chân 失thất 樂lạc 義nghĩa 。 具cụ 足túc 等đẳng 即tức 前tiền 起khởi 妄vọng 種chủng 苦khổ 義nghĩa 。 彼bỉ 二nhị 即tức 失thất 真chân 樂nhạc 具cụ 妄vọng 苦khổ 。 於ư 此thử 不bất 知tri 不bất 覺giác 。 故cố 名danh 顛điên 倒đảo 。 失thất 不bất 知tri 者giả 。 如như 法Pháp 華hoa 說thuyết 。 窮cùng 子tử 於ư 己kỷ 庫khố 藏tạng 以dĩ 為vi 他tha 物vật 。 雖tuy 付phó 主chủ 執chấp 而nhi 無vô 希hy 取thủ 。 一nhất 餐xan 之chi 意ý 。 斯tư 則tắc 日nhật 用dụng 而nhi 不bất 知tri 也dã 。 得đắc 不bất 覺giác 者giả 。 亦diệc 如như 法Pháp 華hoa 說thuyết 火hỏa 宅trạch 。 諸chư 子tử 戀luyến 著trước 嬉hi 戲hí 。 了liễu 無vô 出xuất 心tâm 。 亦diệc 復phục 不bất 知tri 。 何hà 者giả 是thị 火hỏa 。 云vân 何hà 為vi 失thất 。 但đãn 東đông 西tây 馳trì 走tẩu 。 視thị 父phụ 而nhi 已dĩ 。 然nhiên 此thử 三tam 種chủng 不bất 出xuất 於ư 二nhị 。 以dĩ 顛điên 倒đảo 無vô 體thể 。 只chỉ 就tựu 前tiền 二nhị 約ước 不bất 知tri 覺giác 。 便tiện 成thành 顛điên 倒đảo 合hợp 為vi 三tam 也dã 。 故cố 令linh 下hạ 結kết 歸quy 聖thánh 意ý 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 。 觀quán 彼bỉ 眾chúng 生sanh 。 有hữu 如như 是thị 過quá 。 是thị 故cố 造tạo 論luận 疏sớ/sơ 故cố 解giải 下hạ 二nhị 通thông 對đối 下hạ 文văn 。 一nhất 者giả 正chánh 義nghĩa 既ký 顯hiển 疑nghi 情tình 自tự 除trừ 真chân 常thường 二nhị 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 茲tư 永vĩnh 悟ngộ 。 二nhị 者giả 邪tà 執chấp 雖tuy 多đa 治trị 之chi 則tắc 捨xả 。 無vô 涯nhai 妄vọng 苦khổ 由do 此thử 永vĩnh 離ly 。 三tam 者giả 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 證chứng 道đạo 相tương/tướng 。 分phân 別biệt 令linh 知tri 使sử 發phát 心tâm 趣thú 向hướng 。 即tức 成thành 信tín 行hành 也dã 然nhiên 此thử 後hậu 段đoạn 因nhân 配phối 論luận 文văn 。 未vị 是thị 正chánh 釋thích 。

疏sớ/sơ 既ký 於ư 下hạ 二nhị 解giải 後hậu 句cú 。 明minh 成thành 行hành 二nhị 。 初sơ 釋thích 大Đại 乘Thừa 。 既ký 於ư 等đẳng 三tam 句cú 躡niếp 前tiền 成thành 問vấn 。 引dẫn 起khởi 論luận 文văn 謂vị 於ư 下hạ 一nhất 句cú 正chánh 以dĩ 論luận 答đáp 。 以dĩ 一nhất 下hạ 釋thích 所sở 以dĩ 。 此thử 中trung 二nhị 句cú 初sơ 句cú 是thị 出xuất 大Đại 乘Thừa 體thể 。 大Đại 乘Thừa 之chi 體thể 只chỉ 是thị 一nhất 心tâm 為vi 萬vạn 法pháp 本bổn 。 德đức 相tương/tướng 具cụ 足túc 應ứng 用dụng 無vô 盡tận 。 故cố 論luận 三tam 義nghĩa 也dã 。 次thứ 句cú 正chánh 明minh 於ư 彼bỉ 起khởi 行hành 之chi 由do 。 究cứu 竟cánh 者giả 。 是thị 決quyết 定định 無vô 上thượng 義nghĩa 。 謂vị 若nhược 說thuyết 若nhược 解giải 約ước 行hành 約ước 證chứng 。 皆giai 以dĩ 此thử 為vi 究cứu 竟cánh 決quyết 定định 之chi 法pháp 。 根căn 本bổn 者giả 。 揀giản 非phi 枝chi 末Mạt 法Pháp 也dã 。 此thử 是thị 所sở 說thuyết 法Pháp 。 門môn 之chi 根căn 本bổn 故cố 。 又hựu 一nhất 切thiết 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 法pháp 皆giai 從tùng 生sanh 故cố 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 一nhất 者giả 信tín 根căn 本bổn 。 所sở 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 念niệm 真Chân 如Như 法pháp 故cố 等đẳng 。 又hựu 云vân 。 謂vị 欲dục 解giải 釋thích 如Như 來Lai 根căn 本bổn 之chi 義nghĩa 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 正chánh 解giải 不bất 謬mậu 故cố 。 此thử 即tức 皆giai 以dĩ 一nhất 心tâm 。 等đẳng 為vi 根căn 本bổn 也dã 。 若nhược 於ư 此thử 起khởi 行hành 方phương 名danh 正chánh 行hạnh 。

疏sớ/sơ 未vị 知tri 下hạ 二nhị 釋thích 正chánh 信tín 也dã 。 初sơ 亦diệc 躡niếp 前tiền 問vấn 起khởi 也dã 。 以dĩ 信tín 下hạ 釋thích 所sở 以dĩ 。 眾chúng 行hành 雖tuy 多đa 皆giai 以dĩ 信tín 為vi 根căn 本bổn 故cố 。 十thập 一nhất 善thiện 內nội 五ngũ 位vị 之chi 中trung 。 皆giai 信tín 居cư 首thủ 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 功công 德đức 母mẫu 者giả 。 即tức 斯tư 義nghĩa 也dã 。 即tức 翻phiên 下hạ 結kết 配phối 前tiền 句cú 。 謂vị 以dĩ 正chánh 翻phiên 邪tà 以dĩ 信tín 除trừ 疑nghi 。 是thị 正chánh 敵địch 對đối 也dã 。

疏sớ/sơ 後hậu 一nhất 下hạ 三tam 釋thích 後hậu 句cú 也dã 。 必tất 使sử 眾chúng 生sanh 離ly 疑nghi 執chấp 之chi 過quá 求cầu 正chánh 信tín 之chi 行hành 者giả 。 意ý 欲dục 令linh 其kỳ 信tín 滿mãn 入nhập 住trụ 趣thú 證chứng 大đại 果quả 。 即tức 是thị 佛Phật 種chủng 不bất 斷đoạn 也dã 。 信tín 滿mãn 即tức 十thập 信tín 位vị 極cực 也dã 。 入nhập 住trụ 即tức 三tam 賢hiền 之chi 初sơ 十thập 住trụ 位vị 也dã 。 不bất 退thoái 者giả 。 通thông 說thuyết 則tắc 既ký 入nhập 十thập 住trụ 正chánh 定định 聚tụ 中trung 。 信tín 已dĩ 成thành 根căn 根căn 深thâm 難nạn/nan 拔bạt 。 故cố 云vân 不bất 退thoái 。 別biệt 則tắc 十thập 住trụ 中trung 第đệ 七thất 名danh 不Bất 退Thoái 住Trụ 也dã 。 堪kham 求cầu 佛Phật 果Quả 者giả 。 信tín 既ký 不bất 退thoái 。 決quyết 定định 成thành 佛Phật 。 不bất 同đồng 十thập 信tín 位vị 中trung 毛mao 心tâm 未vị 定định 故cố 。 既ký 入nhập 十thập 住trụ 。 行hạnh 願nguyện 漸tiệm 成thành 功công 德đức 增tăng 長trưởng 。 唯duy 進tiến 無vô 退thoái 。 堪kham 能năng 紹thiệu 繼kế 的đích 趣thú 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 種chủng 豈khởi 斷đoạn 耶da 。 引dẫn 文văn 可khả 知tri 。

疏sớ/sơ 又hựu 解giải 下hạ 二nhị 別biệt 釋thích 除trừ 疑nghi 也dã 。 此thử 是thị 海hải 東đông 疏sớ/sơ 義nghĩa 。 此thử 義nghĩa 稍sảo 切thiết 故cố 引dẫn 用dụng 之chi 。 多đa 塗đồ 者giả 。 謂vị 疑nghi 佛Phật 疑nghi 法pháp 疑nghi 因nhân 疑nghi 果quả 。 一nhất 多đa 空không 有hữu 等đẳng 疑nghi 有hữu 無vô 量lượng 。 故cố 曰viết 多đa 塗đồ 。 求cầu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 是thị 決quyết 定định 求cầu 趣thú 。 大Đại 乘Thừa 之chi 人nhân 。 故cố 無vô 率suất 爾nhĩ 之chi 疑nghi 。 但đãn 有hữu 茲tư 二nhị 疑nghi 法pháp 等đẳng 者giả 。 疑nghi 云vân 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 體thể 為vi 一nhất 為vi 多đa 。 法pháp 體thể 若nhược 一nhất 。 彼bỉ 此thử 無vô 異dị 。 我ngã 即tức 是thị 佛Phật 。 何hà 用dụng 更cánh 求cầu 。 眾chúng 生sanh 本bổn 成thành 何hà 須tu 復phục 度độ 。 悲bi 智trí 既ký 息tức 願nguyện 約ước 亦diệc 止chỉ 。 發phát 心tâm 三tam 種chủng 由do 是thị 不bất 為vi 。 故cố 云vân 障chướng 於ư 發phát 心tâm 也dã 。 法pháp 體thể 若nhược 多đa 彼bỉ 此thử 成thành 異dị 。 彼bỉ 自tự 成thành 道Đạo 我ngã 自tự 沈trầm 淪luân 。 如như 何hà 發phát 心tâm 求cầu 彼bỉ 佛Phật 道Đạo 。 我ngã 既ký 如như 此thử 眾chúng 生sanh 皆giai 然nhiên 。 何hà 須tu 發phát 心tâm 度độ 令linh 成thành 佛Phật 。 又hựu 若nhược 多đa 者giả 。 如như 經kinh 所sở 說thuyết 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 唯duy 有hữu 一Nhất 乘Thừa 。 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 。 一nhất 心tâm 一nhất 智trí 無vô 畏úy 亦diệc 然nhiên 。 如như 何hà 會hội 通thông 。 由do 此thử 猶do 豫dự 不bất 能năng 發phát 心tâm 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 。 疑nghi 門môn 等đẳng 者giả 。 疑nghi 云vân 。 進tiến 趣thú 之chi 門môn 合hợp 有hữu 無vô 量lượng 。 未vị 知tri 於ư 此thử 依y 何hà 等đẳng 門môn 。 若nhược 使sử 總tổng 依y 如như 何hà 頓đốn 入nhập 。 若nhược 取thủ 一nhất 二nhị 何hà 是thị 何hà 非phi 。 由do 是thị 遲trì 迴hồi 。 不bất 能năng 修tu 行hành 。 立lập 一nhất 心tâm 等đẳng 者giả 。 謂vị 大Đại 乘Thừa 之chi 法Pháp 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 一nhất 心tâm 之chi 外ngoại 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 。 但đãn 由do 無vô 明minh 迷mê 自tự 心tâm 海hải 起khởi 。 成thành 六lục 道đạo 波ba 浪lãng 。 波ba 浪lãng 雖tuy 起khởi 不bất 出xuất 一nhất 心tâm 之chi 海hải 。 約ước 相tương/tướng 即tức 不bất 妨phương 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 。 約ước 性tánh 則tắc 不bất 礙ngại 彼bỉ 此thử 體thể 同đồng 。 大đại 悲bi 大đại 智trí 由do 此thử 發phát 起khởi 故cố 無vô 疑nghi 也dã 。 開khai 二nhị 門môn 等đẳng 者giả 。 謂vị 行hành 雖tuy 無vô 量lượng 不bất 出xuất 二nhị 門môn 。 依y 真Chân 如Như 門môn 修tu 於ư 止chỉ 行hành 。 依y 生sanh 滅diệt 門môn 起khởi 於ư 觀quán 行hành 。 若nhược 止Chỉ 觀Quán 雙song 運vận 萬vạn 行hạnh 斯tư 備bị 。 入nhập 此thử 二nhị 門môn 諸chư 門môn 皆giai 達đạt 。 由do 是thị 解giải 之chi 疑nghi 心tâm 自tự 息tức 。 必tất 修tu 行hành 也dã 。 故cố 圓viên 覺giác 云vân 。 方phương 便tiện 隨tùy 順thuận 。 其kỳ 數số 無vô 量lượng 。 圓viên 攝nhiếp 所sở 歸quy 。 循tuần 性tánh 差sai 別biệt 。 當đương 有hữu 三tam 種chủng 。 即tức 是thị 依y 此thử 二nhị 門môn 修tu 止Chỉ 觀Quán 及cập 俱câu 行hành 也dã 。 論luận 本bổn 為vi 此thử 故cố 。 立lập 一nhất 心tâm 法pháp 開khai 二nhị 種chủng 門môn 矣hĩ 。

標tiêu 益ích 起khởi 說thuyết 疏sớ/sơ 一nhất 心tâm 等đẳng 者giả 。 論luận 中trung 所sở 說thuyết 道Đạo 理lý 雖tuy 多đa 。 正chánh 宗tông 法pháp 義nghĩa 不bất 逾du 於ư 此thử 故cố 。 立lập 義nghĩa 分phần/phân 中trung 特đặc 立lập 此thử 等đẳng 。 以dĩ 為vi 根căn 本bổn 也dã 。 論luận 能năng 起khởi 等đẳng 者giả 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 是thị 能năng 起khởi 。 信tín 根căn 是thị 所sở 起khởi 也dã 。 大Đại 乘Thừa 之chi 體thể 是thị 一nhất 心tâm 等đẳng 法pháp 。 若nhược 依y 此thử 法pháp 而nhi 起khởi 信tín 者giả 。 名danh 大Đại 乘Thừa 信tín 。 如như 前tiền 開khai 題đề 處xứ 說thuyết 。 題đề 目mục 等đẳng 者giả 。 題đề 云vân 大Đại 乘Thừa 起khởi 信tín 。 此thử 云vân 起khởi 大Đại 乘Thừa 信tín 。 但đãn 左tả 右hữu 之chi 語ngữ 。 無vô 別biệt 異dị 也dã 。 信tín 理lý 決quyết 定định 者giả 。 以dĩ 真Chân 如Như 門môn 中trung 但đãn 唯duy 顯hiển 理lý 理lý 體thể 真chân 實thật 故cố 云vân 決quyết 定định 。 決quyết 定định 即tức 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 變biến 異dị 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 為vi 一nhất 切thiết 法pháp 平bình 等đẳng 之chi 性tánh 。 不bất 增tăng 減giảm 故cố 。 信tín 業nghiệp 果quả 者giả 。 業nghiệp 果quả 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 。 若nhược 無vô 明minh 為vi 因nhân 生sanh 三tam 細tế 。 境cảnh 界giới 為vi 緣duyên 生sanh 六lục 麁thô 。 即tức 是thị 世thế 間gian 。 染nhiễm 因nhân 果quả 不bất 亡vong 。 始thỉ 覺giác 反phản 流lưu 翻phiên 九cửu 相tương/tướng 成thành 四tứ 位vị 。 即tức 是thị 出xuất 世thế 。 淨tịnh 因nhân 果quả 不bất 亡vong 。 隨tùy 流lưu 反phản 流lưu 定định 有hữu 此thử 事sự 。 如như 影ảnh 隨tùy 形hình 。 必tất 然nhiên 之chi 理lý 。 故cố 云vân 不bất 亡vong 。 亡vong 無vô 也dã 。 三Tam 寶Bảo 等đẳng 者giả 。 以dĩ 有hữu 體thể 相tướng 二nhị 大đại 故cố 。 信tín 法Pháp 寶bảo 不bất 壞hoại 。 以dĩ 有hữu 用dụng 大đại 故cố 信tín 佛Phật 僧Tăng 不bất 壞hoại 。 不bất 壞hoại 亦diệc 即tức 決quyết 定định 不bất 亡vong 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 疏sớ/sơ 不bất 說thuyết 信tín 一nhất 心tâm 者giả 。 以dĩ 二nhị 門môn 三tam 大đại 即tức 是thị 心tâm 之chi 行hành 相tương/tướng 。 但đãn 信tín 於ư 此thử 即tức 是thị 信tín 心tâm 故cố 。 不bất 言ngôn 爾nhĩ 。 信tín 滿mãn 入nhập 住trụ 者giả 。 謂vị 自tự 外ngoại 凡phàm 之chi 內nội 凡phàm 。 既ký 離ly 毛mao 道đạo 信tín 則tắc 決quyết 定định 不bất 失thất 不bất 壞hoại 故cố 。 云vân 成thành 根căn 不bất 退thoái 。 能năng 持trì 等đẳng 者giả 。 謂vị 能năng 任nhậm 持trì 前tiền 之chi 信tín 力lực 。 自tự 分phần/phân 不bất 退thoái 故cố 。 譬thí 植thực 草thảo 木mộc 根căn 成thành 必tất 活hoạt 。 生sanh 後hậu 等đẳng 者giả 。 信tín 既ký 成thành 就tựu 即tức 能năng 生sanh 長trưởng 。 後hậu 位vị 功công 德đức 漸tiệm 勝thắng 漸tiệm 進tiến 行hành 向hướng 地địa 果quả 故cố 。 如như 草thảo 木mộc 成thành 根căn 漸tiệm 生sanh 華hoa 果quả 。 然nhiên 大Đại 乘Thừa 中trung 信tín 之chi 為vi 要yếu 具cụ 。 有hữu 六lục 喻dụ 。 一nhất 如như 手thủ 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 如như 人nhân 有hữu 手thủ 。 入nhập 寶bảo 山sơn 中trung 自tự 在tại 取thủ 寶bảo 。 有hữu 信tín 亦diệc 爾nhĩ 。 入nhập 佛Phật 法Pháp 中trung 。 自tự 在tại 取thủ 於ư 無vô 漏lậu 法Pháp 財tài 。 二nhị 如như 師sư 子tử 筋cân 絃huyền 其kỳ 聲thanh 一nhất 發phát 。 一nhất 切thiết 諸chư 絃huyền 。 皆giai 悉tất 斷đoạn 絕tuyệt 。 若nhược 人nhân 發phát 一nhất 信tín 心tâm 。 一nhất 切thiết 惑hoặc 障chướng 。 悉tất 皆giai 消tiêu 滅diệt 。 三tam 如như 師sư 子tử 乳nhũ 。 或hoặc 以dĩ 一nhất 滴tích 投đầu 餘dư 乳nhũ 中trung 。 悉tất 成thành 清thanh 水thủy 。 若nhược 人nhân 發phát 一nhất 信tín 心tâm 。 一nhất 切thiết 惡ác 魔ma 。 悉tất 皆giai 變biến 成thành 清thanh 淨tịnh 法pháp 流lưu 。 四tứ 如như 世thế 財tài 能năng 養dưỡng 。 色sắc 身thân 壽thọ 命mạng 。 信tín 財tài 能năng 養dưỡng 法Pháp 身thân 慧tuệ 命mạng 故cố 。 七thất 財tài 之chi 首thủ 名danh 曰viết 信tín 財tài 。 五ngũ 如như 其kỳ 根căn 。 如như 前tiền 所sở 辨biện 。 六lục 如như 力lực 。 有hữu 力lực 能năng 伏phục 剛cang 硬ngạnh 。 強cường 盛thịnh 信tín 力lực 能năng 摧tồi 惡ác 不bất 善thiện 法pháp 故cố 。 五Ngũ 力Lực 之chi 中trung 有hữu 信tín 力lực 也dã 。 今kim 言ngôn 根căn 者giả 。 即tức 當đương 第đệ 五ngũ 。 須tu 要yếu 說thuyết 者giả 。 謂vị 聖thánh 人nhân 利lợi 見kiến 理lý 宜nghi 說thuyết 法Pháp 。 若nhược 不bất 說thuyết 者giả 。 違vi 本bổn 誓thệ 願nguyện 。 如như 何hà 名danh 為vi 大đại 慈từ 悲bi 人nhân 求cầu 正chánh 覺giác 者giả 。 法Pháp 門môn 既ký 塞tắc 苦khổ 趣thú 道đạo 開khai 。 茫mang 茫mang 群quần 生sanh 飄phiêu 流lưu 何hà 息tức 。

論luận 標tiêu 列liệt 。 疏sớ/sơ 有hữu 由do 等đẳng 者giả 。 表biểu 異dị 常thường 人nhân 多đa 率suất 爾nhĩ 故cố 。 由do 即tức 因nhân 緣duyên 也dã 。 分phần/phân 義nghĩa 皆giai 同đồng 故cố 。 下hạ 不bất 釋thích 綱cương 要yếu 者giả 。 網võng 上thượng 大đại 繩thằng 曰viết 綱cương 。 能năng 持trì 一nhất 網võng 故cố 云vân 要yếu 也dã 。 宗tông 本bổn 者giả 。 凡phàm 有hữu 所sở 為vi 。 必tất 須tu 據cứ 本bổn 。 若nhược 其kỳ 無vô 本bổn 末mạt 從tùng 何hà 生sanh 。 將tương 欲dục 廣quảng 陳trần 故cố 。 略lược 標tiêu 本bổn 宗tông 。 要yếu 既ký 略lược 者giả 欲dục 張trương 其kỳ 本bổn 故cố 。 攬lãm 廣quảng 以dĩ 成thành 略lược 。 欲dục 生sanh 其kỳ 解giải 故cố 。 展triển 略lược 以dĩ 為vi 廣quảng 。 謂vị 於ư 真Chân 如Như 門môn 。 明minh 離ly 言ngôn 依y 言ngôn 空không 義nghĩa 不bất 空không 義nghĩa 。 於ư 生sanh 滅diệt 門môn 。 說thuyết 染nhiễm 說thuyết 淨tịnh 辨biện 因nhân 辨biện 果quả 。 隨tùy 流lưu 反phản 流lưu 是thị 本bổn 是thị 末mạt 。 令linh 不bất 迷mê 真chân 妄vọng 正chánh 解giải 無vô 謬mậu 也dã 。 依y 解giải 起khởi 行hành 者giả 。 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 令linh 解giải 不bất 謬mậu 者giả 。 所sở 謂vị 要yếu 起khởi 修tu 行hành 故cố 也dã 。 由do 行hành 成thành 於ư 前tiền 解giải 。 由do 解giải 導đạo 於ư 所sở 行hành 。 令linh 解giải 不bất 成thành 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 令linh 行hành 不bất 成thành 邪tà 倒đảo 。 解giải 行hành 相tương 濟tế 。 有hữu 所sở 至chí 焉yên 。 故cố 須tu 行hành 也dã 。 如như 貧bần 數số 寶bảo 者giả 。 是thị 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 喻dụ 。 餘dư 文văn 云vân 。 自tự 無vô 半bán 錢tiền 分phần/phân 。 於ư 法pháp 不bất 修tu 行hành 。 多đa 聞văn 亦diệc 如như 是thị 。 意ý 云vân 。 本bổn 所sở 解giải 者giả 。 意ý 在tại 修tu 行hành 既ký 不bất 修tu 行hành 解giải 將tương 何hà 用dụng 。 如như 人nhân 有hữu 目mục 無vô 足túc 。 豈khởi 至chí 前tiền 所sở 。 行hành 儀nghi 者giả 。 四tứ 信tín 五ngũ 行hành 等đẳng 即tức 修tu 行hành 之chi 儀nghi 軌quỹ 也dã 。 舉cử 益ích 勸khuyến 修tu 者giả 。 佛Phật 所sở 說thuyết 經Kinh 。 尚thượng 多đa 激kích 勸khuyến 。 菩Bồ 薩Tát 造tạo 論luận 得đắc 不bất 然nhiên 乎hồ 。 然nhiên 五ngũ 下hạ 合hợp 五ngũ 為vi 三tam 。 若nhược 據cứ 大đại 疏sớ/sơ 。 有hữu 其kỳ 三tam 說thuyết 。 一nhất 約ước 論luận 主chủ 謂vị 歸quy 敬kính 述thuật 意ý 。 是thị 行hành 起khởi 所sở 依y 為vi 序tự 分phần/phân 。 中trung 間gian 五ngũ 分phân 是thị 所sở 起khởi 行hành 法pháp 為vi 正chánh 宗tông 。 後hậu 迴hồi 向hướng 一nhất 偈kệ 。 是thị 所sở 起khởi 大đại 願nguyện 為vi 流lưu 通thông 。 此thử 即tức 約ước 一nhất 論luận 前tiền 後hậu 始thỉ 終chung 。 而nhi 對đối 三tam 分phần/phân 。 二nhị 約ước 法pháp 說thuyết 。 即tức 不bất 取thủ 前tiền 後hậu 二nhị 偈kệ 。 但đãn 約ước 中trung 間gian 五ngũ 分phần/phân 以dĩ 判phán 。 初sơ 是thị 法pháp 起khởi 因nhân 緣duyên 為vi 序tự 分phần/phân 。 中trung 間gian 三tam 分phân 是thị 正chánh 顯hiển 所sở 說thuyết 為vi 正chánh 宗tông 。 末mạt 分phân 是thị 歎thán 法Pháp 功công 能năng 為vi 流lưu 通thông 。 三tam 約ước 法pháp 。 所sở 益ích 機cơ 說thuyết 初sơ 舉cử 所sở 為vi 。 機cơ 心tâm 為vi 序tự 分phần/phân 。 中trung 間gian 三tam 分phần/phân 正chánh 受thọ 解giải 行hành 為vi 正chánh 宗tông 。 後hậu 之chi 一nhất 分phần/phân 舉cử 益ích 勸khuyến 修tu 為vi 流lưu 通thông 。 後hậu 之chi 二nhị 說thuyết 但đãn 就tựu 中trung 間gian 五ngũ 分phần/phân 。 約ước 能năng 被bị 所sở 被bị 人nhân 法pháp 之chi 異dị 。 今kim 疏sớ/sơ 所sở 用dụng 是thị 後hậu 二nhị 說thuyết 也dã 。

假giả 問vấn 者giả 。 一nhất 自tự 作tác 問vấn 起khởi 假giả 為vi 他tha 故cố 。 二nhị 實thật 非phi 有hữu 疑nghi 假giả 作tác 疑nghi 故cố 。 以dĩ 自tự 問vấn 自tự 答đáp 。 意ý 令linh 法pháp 義nghĩa 明minh 了liễu 顯hiển 現hiện 故cố 。 如như 此thử 問vấn 也dã 。

疏sớ/sơ 此thử 門môn 等đẳng 者giả 。 一nhất 部bộ 論luận 文văn 發phát 起khởi 之chi 意ý 。 只chỉ 為vì 眾chúng 生sanh 離ly 苦khổ 得đắc 樂lạc 。 此thử 即tức 總tổng 相tương/tướng 明minh 因nhân 緣duyên 也dã 。 又hựu 凡phàm 諸chư 菩Bồ 薩Tát 有hữu 所sở 為vi 作tác 。 皆giai 為vi 眾chúng 生sanh 。 離ly 苦khổ 得đắc 樂lạc 。 此thử 則tắc 非phi 但đãn 就tựu 此thử 一nhất 論luận 為vi 發phát 起khởi 因nhân 由do 。 乃nãi 與dữ 一nhất 切thiết 。 論luận 作tác 發phát 起khởi 因nhân 。 故cố 云vân 總tổng 相tương/tướng 總tổng 通thông 兼kiêm 正chánh 者giả 。 此thử 即tức 約ước 所sở 為vi 機cơ 說thuyết 。 兼kiêm 被bị 正chánh 定định 。 邪tà 定định 正chánh 被bị 不bất 定định 聚tụ 者giả 。 今kim 既ký 合hợp 論luận 故cố 云vân 通thông 也dã 。 別biệt 為vi 當đương 機cơ 者giả 。 一nhất 則tắc 向hướng 下hạ 七thất 段đoạn 為vi 機cơ 各các 別biệt 。 如như 七thất 中trung 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 為vi 正chánh 定định 。 餘dư 為vi 不bất 定định 聚tụ 者giả 。 故cố 云vân 別biệt 。 為vi 二nhị 則tắc 但đãn 為vi 二nhị 聚tụ 之chi 機cơ 。 不bất 被bị 邪tà 定định 之chi 者giả 。 故cố 云vân 別biệt 為vi 不bất 同đồng 。 此thử 段đoạn 總tổng 為vi 一nhất 切thiết 皆giai 令linh 離ly 苦khổ 。 得đắc 究cứu 竟cánh 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 斯tư 則tắc 約ước 法pháp 即tức 發phát 起khởi 一nhất 切thiết 論luận 文văn 。 約ước 機cơ 則tắc 利lợi 樂lạc 。 一nhất 切thiết 群quần 品phẩm 。 由do 是thị 故cố 名danh 因nhân 緣duyên 總tổng 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 苦khổ 苦khổ 者giả 。 上thượng 是thị 總tổng 報báo 。 苦khổ 身thân 下hạ 是thị 別biệt 別biệt 苦khổ 事sự 。 受thọ 有hữu 漏lậu 身thân 已dĩ 名danh 為vi 苦khổ 。 於ư 上thượng 更cánh 加gia 種chủng 種chủng 逼bức 迫bách 故cố 。 名danh 苦khổ 苦khổ 。 即tức 生sanh 老lão 等đẳng 八bát 是thị 所sở 加gia 也dã 。 壞hoại 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 事sự 已dĩ 謝tạ 。 行hành 即tức 念niệm 念niệm 遷thiên 流lưu 故cố 。 皆giai 苦khổ 也dã 。 準chuẩn 寶bảo 性tánh 論luận 觀quán 三tam 界giới 為vi 三tam 苦khổ 。 謂vị 欲dục 界giới 苦khổ 苦khổ 。 色sắc 界giới 壞hoại 苦khổ 。 無vô 色sắc 行hành 苦khổ 。 然nhiên 於ư 中trung 欲dục 界giới 具cụ 三tam 。 色sắc 界giới 兼kiêm 二nhị 。 無vô 色sắc 唯duy 行hành 。 分phân 段đoạn 者giả 。 謂vị 三tam 界giới 四tứ 生sanh 身thân 有hữu 形hình 段đoạn 。 命mạng 有hữu 分phần/phân 限hạn 時thời 極cực 必tất 終chung 也dã 。 變biến 易dị 者giả 。 謂vị 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 煩phiền 惱não 障chướng 者giả 。 雖tuy 離ly 分phân 段đoạn 麁thô 苦khổ 。 猶do 有hữu 梨lê 耶da 變biến 易dị 行hành 苦khổ 。 以dĩ 四tứ 相tướng 所sở 遷thiên 。 轉chuyển 變biến 改cải 易dị 故cố 名danh 變biến 易dị 。 又hựu 因nhân 移di 果quả 易dị 故cố 名danh 變biến 易dị 。 無vô 上thượng 等đẳng 者giả 。 謂vị 轉chuyển 滅diệt 煩phiền 惱não 生sanh 死tử 。 得đắc 此thử 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 得đắc 永vĩnh 得đắc 故cố 。 論luận 云vân 。 究cứu 竟cánh 更cánh 無vô 過quá 者giả 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 無vô 上thượng 既ký 其kỳ 大đại 患hoạn 永vĩnh 滅diệt 超siêu 度độ 四tứ 流lưu 。 業nghiệp 惑hoặc 並tịnh 亡vong 。 適thích 然nhiên 自tự 得đắc 。 不bất 亦diệc 樂lạc 乎hồ 。 然nhiên 上thượng 令linh 離ly 苦khổ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 大đại 悲bi 。 此thử 令linh 得đắc 樂lạc 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 大đại 慈từ 。 至chí 覺giác 之chi 心tâm 於ư 焉yên 備bị 矣hĩ 。 論luận 恭cung 敬kính 下hạ 疏sớ/sơ 約ước 所sở 化hóa 能năng 化hóa 之chi 兩lưỡng 說thuyết 。 在tại 文văn 可khả 見kiến 。

論luận 根căn 本bổn 之chi 義nghĩa 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 二nhị 。 初sơ 釋thích 如Như 來Lai 根căn 本bổn 。 二nhị 今kim 初sơ 總tổng 配phối 下hạ 文văn 。 與dữ 立lập 義nghĩa 分phần/phân 者giả 。 盡tận 此thử 一nhất 分phần/phân 論luận 文văn 皆giai 為vi 所sở 起khởi 。 然nhiên 此thử 分phần/phân 中trung 若nhược 克khắc 的đích 配phối 文văn 。 止chỉ 可khả 齊tề 於ư 三tam 大đại 之chi 處xứ 。 從tùng 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 下hạ 明minh 其kỳ 乘thừa 義nghĩa 。 合hợp 是thị 第đệ 三tam 。 因nhân 緣duyên 所sở 起khởi 。 疏sớ/sơ 不bất 指chỉ 者giả 。 蓋cái 略lược 故cố 爾nhĩ 。 顯hiển 示thị 等đẳng 者giả 。 從tùng 此thử 分phần/phân 初sơ 文văn 。 云vân 顯hiển 示thị 正chánh 義nghĩa 者giả 。 依y 一nhất 心tâm 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 門môn 去khứ 。 至chí 若nhược 能năng 觀quán 察sát 。 知tri 心tâm 無vô 念niệm 。 即tức 得đắc 隨tùy 順thuận 入nhập 真Chân 如Như 門môn 。 對đối 治trị 等đẳng 者giả 。 文văn 云vân 對đối 治trị 。 邪tà 執chấp 者giả 。 一nhất 切thiết 邪tà 執chấp 皆giai 依y 我ngã 見kiến 。 若nhược 離ly 於ư 我ngã 則tắc 無vô 邪tà 執chấp 。 乃nãi 至chí 以dĩ 念niệm 一nhất 切thiết 法pháp 。 令linh 心tâm 生sanh 滅diệt 不bất 入nhập 實thật 智trí 故cố 。 此thử 則tắc 第đệ 二nhị 因nhân 緣duyên 。 為vi 能năng 發phát 起khởi 。 如như 適thích 所sở 引dẫn 三tam 段đoạn 論luận 文văn 。 為vi 所sở 發phát 起khởi 。 為vi 欲dục 解giải 釋thích 如Như 來Lai 根căn 本bổn 之chi 義nghĩa 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 正chánh 解giải 不bất 謬mậu 故cố 。 有hữu 此thử 文văn 。 能năng 所sở 之chi 說thuyết 下hạ 皆giai 例lệ 此thử 。

疏sớ/sơ 以dĩ 彼bỉ 下hạ 二nhị 別biệt 釋thích 今kim 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 約ước 教giáo 法pháp 釋thích 如Như 來Lai 根căn 本bổn 。 以dĩ 二nhị 門môn 是thị 諸chư 法pháp 之chi 根căn 本bổn 。 又hựu 一nhất 心tâm 是thị 二nhị 門môn 之chi 根căn 本bổn 。 彼bỉ 文văn 之chi 中trung 正chánh 明minh 此thử 義nghĩa 。 佛Phật 說thuyết 法Pháp 門môn 雖tuy 則tắc 無vô 量lượng 。 若nhược 其kỳ 根căn 本bổn 無vô 出xuất 於ư 斯tư 。 此thử 乃nãi 馬mã 鳴minh 菩Bồ 薩Tát 解giải 釋thích 化hóa 身thân 。 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 所sở 說thuyết 法Pháp 門môn 之chi 中trung 。 深thâm 奧áo 根căn 本bổn 之chi 義nghĩa 也dã 。

疏sớ/sơ 又hựu 生sanh 下hạ 二nhị 約ước 證chứng 法pháp 。 釋thích 如Như 來Lai 根căn 本bổn 二nhị 。 初sơ 釋thích 如Như 來Lai 二nhị 。 初sơ 正chánh 釋thích 迷mê 時thời 。 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 是thị 如như 去khứ 雖tuy 名danh 為vi 去khứ 。 而nhi 體thể 性tánh 不bất 動động 故cố 受thọ 如như 稱xưng 。 即tức 本bổn 覺giác 也dã 。 悟ngộ 時thời 背bối/bội 塵trần 合hợp 覺giác 名danh 如Như 來Lai 。 以dĩ 如như 體thể 上thượng 有hữu 淨tịnh 用dụng 起khởi 。 反phản 染nhiễm 歸quy 淨tịnh 。 名danh 之chi 為vi 來lai 。 即tức 始thỉ 覺giác 義nghĩa 。 真Chân 如Như 體thể 一nhất 來lai 去khứ 隨tùy 緣duyên 故cố 。 取thủ 本bổn 覺giác 名danh 如như 。 始thỉ 覺giác 名danh 來lai 始thỉ 本bổn 不bất 二nhị 者giả 。 即tức 究cứu 竟cánh 覺giác 也dã 。 究cứu 竟cánh 覺giác 者giả 即tức 如như 與dữ 來lai 合hợp 無vô 始thỉ 本bổn 異dị 。 名danh 曰viết 如Như 來Lai 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 若nhược 得đắc 無vô 念niệm 者giả 。 則tắc 知tri 心tâm 相tương 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 乃nãi 至chí 無vô 有hữu 。 始thỉ 覺giác 之chi 異dị 。 以dĩ 四tứ 相tương/tướng 俱câu 時thời 而nhi 有hữu 。 皆giai 無vô 自tự 立lập 。 本bổn 來lai 平bình 等đẳng 同đồng 一nhất 覺giác 故cố 。 此thử 即tức 下hạ 結kết 判phán 故cố 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 論luận 云vân 。 真Chân 諦Đế 名danh 如như 。 正chánh 覺giác 名danh 來lai 。 正chánh 覺giác 真Chân 諦Đế 。 名danh 曰viết 如Như 來Lai 。 此thử 即tức 約ước 自tự 受thọ 用dụng 報báo 身thân 名danh 如Như 來Lai 也dã 。 非phi 同đồng 前tiền 文văn 約ước 化hóa 身thân 說thuyết 。 此thử 二nhị 解giải 中trung 前tiền 約ước 教giáo 。 則tắc 如Như 來Lai 之chi 根căn 本bổn 。 依y 主chủ 釋thích 也dã 。 以dĩ 能năng 說thuyết 者giả 勝thắng 故cố 。 此thử 約ước 證chứng 即tức 依y 士sĩ 釋thích 。 心tâm 為vi 根căn 本bổn 能năng 生sanh 如Như 來Lai 故cố 。 思tư 之chi 可khả 解giải 。

疏sớ/sơ 諸chư 眾chúng 生sanh 下hạ 二nhị 反phản 顯hiển 。 以dĩ 雖tuy 有hữu 本bổn 覺giác 而nhi 無vô 始thỉ 覺giác 故cố 。 不bất 得đắc 名danh 如Như 來Lai 。 斯tư 則tắc 如như 義nghĩa 寬khoan 通thông 來lai 義nghĩa 局cục 狹hiệp 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 皆giai 如như 也dã 。 眾chúng 聖thánh 賢hiền 亦diệc 如như 也dã 。 至chí 於ư 彌Di 勒Lặc 亦diệc 如như 也dã 。 而nhi 不bất 言ngôn 來lai 。 又hựu 地địa 前tiền 雖tuy 有hữu 始thỉ 覺giác 。 以dĩ 比tỉ 觀quán 修tu 行hành 未vị 造tạo 真chân 理lý 。 未vị 得đắc 智trí 無vô 分phân 別biệt 。 不bất 名danh 如Như 來Lai 。 地địa 上thượng 雖tuy 有hữu 此thử 智trí 以dĩ 障chướng 累lũy/lụy/luy 未vị 盡tận 觀quán 心tâm 有hữu 間gian 。 始thỉ 本bổn 二nhị 覺giác 未vị 得đắc 究cứu 竟cánh 冥minh 合hợp 。 亦diệc 無vô 斯tư 稱xưng 。 以dĩ 此thử 推thôi 之chi 。 唯duy 妙diệu 覺giác 一nhất 人nhân 。 餘dư 皆giai 不bất 可khả 然nhiên 。 若nhược 約ước 性tánh 德đức 則tắc 無vô 此thử 揀giản 故cố 。 圓viên 覺giác 云vân 。 眾chúng 生sanh 本bổn 來lai 成thành 佛Phật 。 又hựu 云vân 。 一nhất 切thiết 障chướng 礙ngại 。 即tức 究cứu 竟cánh 覺giác 。 今kim 約ước 修tu 論luận 故cố 有hữu 此thử 說thuyết 。

二nhị 結kết 根căn 本bổn 。 即tức 指chỉ 前tiền 之chi 一nhất 心tâm 。 為vi 如Như 來Lai 所sở 證chứng 。 法pháp 之chi 根căn 本bổn 也dã 。 良lương 以dĩ 如Như 來Lai 依y 此thử 一nhất 心tâm 而nhi 成thành 就tựu 故cố 。 是thị 則tắc 信tín 解giải 行hành 證chứng 皆giai 依y 此thử 心tâm 。 從tùng 微vi 至chí 著trước 未vị 嘗thường 離ly 此thử 。 若nhược 離ly 於ư 心tâm 。 得đắc 成thành 佛Phật 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 若nhược 人nhân 欲dục 了liễu 知tri 。 三tam 世thế 一nhất 切thiết 佛Phật 。 應ưng 觀quán 法Pháp 界Giới 性tánh 。 一nhất 切thiết 唯duy 心tâm 造tạo 。 故cố 名danh 等đẳng 者giả 。 然nhiên 則tắc 如Như 來Lai 即tức 一nhất 心tâm 。 一nhất 心tâm 即tức 根căn 本bổn 。 三tam 義nghĩa 一nhất 體thể 方phương 為vi 至chí 說thuyết 。 但đãn 以dĩ 據cứ 法pháp 名danh 心tâm 。 對đối 末mạt 稱xưng 本bổn 。 約ước 人nhân 所sở 說thuyết 即tức 號hiệu 如Như 來Lai 。 究cứu 體thể 則tắc 一nhất 列liệt 義nghĩa 成thành 三tam 。 非phi 三tam 而nhi 三tam 。 不bất 一nhất 而nhi 一nhất 。 三tam 一nhất 一nhất 體thể 。 乃nãi 會hội 玄huyền 文văn 具cụ 釋thích 下hạ 二nhị 釋thích 正chánh 解giải 不bất 謬mậu 也dã 。 具cụ 釋thích 者giả 。 謂vị 於ư 中trung 明minh 真Chân 如Như 生sanh 滅diệt 二nhị 門môn 。 始thỉ 本bổn 二nhị 覺giác 本bổn 末mạt 二nhị 不bất 覺giác 。 二nhị 身thân 三tam 大đại 。 乃nãi 至chí 二nhị 門môn 不bất 二nhị 等đẳng 義nghĩa 。 此thử 義nghĩa 盡tận 是thị 一nhất 心tâm 根căn 本bổn 上thượng 之chi 行hành 相tương/tướng 也dã 。 三tam 賢hiền 者giả 。 謂vị 隣lân 真chân 故cố 。 前tiền 異dị 凡phàm 夫phu 。 後hậu 異dị 聖thánh 人nhân 。 賢hiền 者giả 。 善thiện 也dã 。 順thuận 也dã 。 此thử 三tam 十thập 人nhân 皆giai 積tích 善thiện 所sở 成thành 。 順thuận 於ư 真chân 理lý 。 故cố 受thọ 斯tư 稱xưng 。 比tỉ 觀quán 等đẳng 者giả 。 既ký 未vị 親thân 證chứng 真Chân 如Như 。 但đãn 能năng 依y 教giáo 比tỉ 擬nghĩ 觀quán 察sát 。 由do 是thị 隨tùy 順thuận 。 不bất 相tương 違vi 反phản 。 故cố 云vân 相tương 應ứng 。 即tức 此thử 比tỉ 觀quán 便tiện 名danh 正chánh 解giải 。 以dĩ 地địa 前tiền 屬thuộc 解giải 行hành 位vị 故cố 。 為vi 生sanh 正chánh 解giải 故cố 。 有hữu 顯hiển 示thị 正chánh 義nghĩa 之chi 文văn 也dã 。 離ly 倒đảo 者giả 。 以dĩ 正chánh 解giải 相tương 應ứng 順thuận 真Chân 如Như 理lý 。 無vô 諸chư 邪tà 僻tích 也dã 。 以dĩ 離ly 倒đảo 故cố 即tức 名danh 不bất 謬mậu 。 不bất 即tức 對đối 治trị 。 謬mậu 即tức 邪tà 執chấp 也dã 。

三tam 令linh 入nhập 不bất 退thoái 分phân 別biệt 等đẳng 者giả 。 文văn 云vân 。 分phân 別biệt 發phát 趣thú 道đạo 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 所sở 證chứng 之chi 道đạo 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 發phát 心tâm 修tu 行hành 。 趣thú 向hướng 義nghĩa 故cố 。 乃nãi 至chí 心tâm 若nhược 有hữu 垢cấu 。 法Pháp 身thân 不bất 現hiện 故cố 。 此thử 正chánh 指chỉ 配phối 也dã 。 以dĩ 彼bỉ 下hạ 釋thích 所sở 以dĩ 下hạ 皆giai 例lệ 之chi 彼bỉ 文văn 云vân 。 如như 是thị 信tín 心tâm 成thành 就tựu 。 得đắc 發phát 心tâm 者giả 。 入nhập 正chánh 定định 聚tụ 。 畢tất 竟cánh 不bất 退thoái 。 名danh 住trụ 如Như 來Lai 種chủng 中trung 正chánh 因nhân 相tương 應ứng 故cố 。 終chung 心tâm 者giả 。 十thập 信tín 一nhất 位vị 有hữu 三tam 種chủng 心tâm 。 謂vị 入nhập 住trụ 終chung 。 入nhập 謂vị 始thỉ 離ly 異dị 生sanh 入nhập 初sơ 信tín 位vị 。 終chung 謂vị 信tín 心tâm 成thành 滿mãn 。 即tức 第đệ 十thập 信tín 也dã 。 住trụ 心tâm 即tức 中trung 間gian 八bát 信tín 。 十thập 信tín 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 住trụ 行hành 向hướng 等đẳng 。 例lệ 皆giai 如như 此thử 。 成thành 熟thục 約ước 現hiện 在tại 十thập 信tín 終chung 心tâm 說thuyết 。 不bất 退thoái 望vọng 未vị 來lai 十thập 住trụ 入nhập 心tâm 言ngôn 。 今kim 為vi 信tín 成thành 熟thục 者giả 。 稟bẩm 於ư 分phân 別biệt 道Đạo 相tướng 之chi 文văn 。 入nhập 不bất 退thoái 故cố 。

四tứ 修tu 習tập 信tín 心tâm 。 四tứ 種chủng 信tín 心tâm 者giả 。 下hạ 文văn 云vân 。 略lược 說thuyết 信tín 心tâm 有hữu 四tứ 種chủng 。 云vân 何hà 為vi 四tứ 。 一nhất 者giả 信tín 根căn 本bổn 。 所sở 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 念niệm 真Chân 如Như 法pháp 故cố 。 二nhị 者giả 信tín 佛Phật 。 有hữu 無vô 量lượng 功công 德đức 。 常thường 念niệm 親thân 近cận 。 供cúng 養dường 恭cung 敬kính 。 發phát 起khởi 善thiện 根căn 。 願nguyện 求cầu 一Nhất 切Thiết 智Trí 故cố 。 三tam 者giả 信tín 法pháp 。 有hữu 大đại 利lợi 益ích 。 常thường 念niệm 修tu 行hành 。 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 四tứ 者giả 信tín 僧Tăng 。 能năng 正chánh 修tu 行hành 。 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 常thường 樂nhạo 親thân 近cận 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 求cầu 學học 如như 實thật 行hạnh 故cố 。 四tứ 修tu 行hành 者giả 下hạ 文văn 具cụ 明minh 五ngũ 行hành 。 謂vị 布bố 施thí 持trì 戒giới 忍nhẫn 。 辱nhục 精tinh 進tấn 止Chỉ 觀Quán 。 故cố 文văn 云vân 。 修tu 行hành 有hữu 五ngũ 門môn 。 能năng 成thành 此thử 信tín 等đẳng 。 以dĩ 止Chỉ 觀Quán 一nhất 門môn 別biệt 是thị 第đệ 六lục 因nhân 緣duyên 所sở 發phát 故cố 。 言ngôn 四tứ 種chủng 。 以dĩ 彼bỉ 下hạ 釋thích 所sở 以dĩ 。 彼bỉ 文văn 云vân 。 是thị 中trung 依y 未vị 入nhập 正chánh 定định 。 聚tụ 眾chúng 生sanh 故cố 。 說thuyết 修tu 行hành 信tín 心tâm 等đẳng 。 十thập 信tín 住trụ 心tâm 者giả 。 雖tuy 有hữu 八bát 種chủng 不bất 同đồng 更cánh 不bất 分phân 析tích 。 通thông 為vi 住trụ 心tâm 也dã 。 微vi 少thiểu 者giả 。 即tức 信tín 心tâm 未vị 熟thục 也dã 。 令linh 稟bẩm 此thử 文văn 習tập 前tiền 信tín 行hành 。 進tiến 向hướng 滿mãn 故cố 。

五ngũ 離ly 障chướng 出xuất 邪tà 。 疏sớ/sơ 文văn 兩lưỡng 段đoạn 。 初sơ 都đô 科khoa 四tứ 段đoạn 。 文văn 三tam 。 今kim 初sơ 總tổng 判phán 也dã 。 言ngôn 四tứ 種chủng 者giả 。 即tức 指chỉ 此thử 下hạ 四tứ 段đoạn 論luận 文văn 。 初sơ 心tâm 即tức 入nhập 心tâm 也dã 。

疏sớ/sơ 以dĩ 前tiền 下hạ 二nhị 通thông 疑nghi 也dã 。 或hoặc 曰viết 。 前tiền 之chi 三tam 根căn 各các 攝nhiếp 論luận 文văn 一nhất 段đoạn 。 何hà 以dĩ 信tín 心tâm 初sơ 位vị 獨độc 用dụng 四tứ 文văn 。 故cố 此thử 通thông 之chi 。 前tiền 位vị 漸tiệm 深thâm 望vọng 於ư 初sơ 位vị 故cố 名danh 根căn 勝thắng 。 信tín 根căn 欲dục 成thành 縱túng/tung 遇ngộ 惡ác 緣duyên 。 亦diệc 少thiểu 退thoái 屈khuất 故cố 。 云vân 難nạn/nan 退thoái 。 然nhiên 亦diệc 未vị 必tất 一nhất 向hướng 不bất 退thoái 故cố 。 云vân 難nạn/nan 也dã 。 如như 鶖thu 子tử 入nhập 住trụ 。 猶do 自tự 退thoái 轉chuyển 。 況huống 十thập 信tín 耶da 。 根căn 劣liệt 者giả 。 謂vị 始thỉ 自tự 異dị 生sanh 。 初sơ 登đăng 信tín 位vị 。 善thiện 根căn 微vi 薄bạc 。 不bất 異dị 輕khinh 毛mao 。 遭tao 善thiện 難nạn/nan 進tiến 遇ngộ 惡ác 易dị 退thoái 故cố 。 假giả 多đa 方phương 以dĩ 助trợ 道Đạo 力lực 。 由do 是thị 具cụ 四tứ 也dã 。

疏sớ/sơ 四tứ 中trung 下hạ 三tam 別biệt 判phán 也dã 。 只chỉ 此thử 一nhất 類loại 劣liệt 機cơ 。

復phục 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 異dị 。 今kim 以dĩ 第đệ 五ngũ 為vi 下hạ 根căn 。 第đệ 六lục 為vi 中trung 根căn 。 第đệ 七thất 為vi 上thượng 根căn 。 第đệ 八bát 總tổng 策sách 勸khuyến 也dã 。 問vấn 據cứ 前tiền 次thứ 第đệ 。 皆giai 自tự 勝thắng 之chi 劣liệt 。 何hà 以dĩ 此thử 後hậu 卻khước 從tùng 劣liệt 向hướng 勝thắng 耶da 。 答đáp 勝thắng 根căn 菩Bồ 薩Tát 據cứ 尊tôn 卑ty 以dĩ 列liệt 之chi 。 退thoái 位vị 有hữu 情tình 念niệm 劣liệt 者giả 。 而nhi 先tiên 救cứu 故cố 。 為vi 此thử 次thứ 。 由do 是thị 前tiền 顯hiển 菩Bồ 薩Tát 之chi 智trí 。 後hậu 彰chương 菩Bồ 薩Tát 之chi 悲bi 也dã 。

疏sớ/sơ 今kim 初sơ 下hạ 別biệt 釋thích 此thử 文văn 。 修tu 行hành 末mạt 文văn 者giả 。 彼bỉ 文văn 云vân 。

復phục 次thứ 若nhược 人nhân 。 雖tuy 修tu 行hành 信tín 心tâm 。 以dĩ 從tùng 先tiên 世thế 來lai 多đa 有hữu 重trọng 罪tội 惡ác 業nghiệp 障chướng 故cố 。 為vi 邪tà 魔ma 諸chư 鬼quỷ 。 之chi 所sở 惱não 亂loạn 。 或hoặc 為vi 世thế 間gian 事sự 務vụ 種chủng 種chủng 牽khiên 纏triền 。 或hoặc 為vi 病bệnh 苦khổ 所sở 惱não 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 。 眾chúng 多đa 障chướng 礙ngại 。 是thị 故cố 應ưng 當đương 。 勇dũng 猛mãnh 精tinh 進tấn 。 晝trú 夜dạ 六lục 時thời 。 禮lễ 拜bái 諸chư 佛Phật 。 誠thành 心tâm 懺sám 悔hối 。 勸khuyến 請thỉnh 隨tùy 喜hỷ 。 迴hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 。 常thường 不bất 休hưu 廢phế 。 得đắc 免miễn 諸chư 障chướng 。 善thiện 根căn 增tăng 長trưởng 故cố 。 業nghiệp 重trọng 者giả 。 文văn 云vân 。 重trọng 罪tội 業nghiệp 障chướng 。 惑hoặc 多đa 者giả 。 文văn 云vân 。 眾chúng 多đa 障chướng 礙ngại 善thiện 根căn 難nạn/nan 發phát 。 即tức 三tam 障chướng 既ký 重trọng/trùng 善thiện 不bất 易dị 生sanh 。 如như 鑽toàn 濕thấp 木mộc 。 豈khởi 即tức 有hữu 火hỏa 。 宜nghi 應ưng 曝bộc 以dĩ 風phong 日nhật 。 出xuất 以dĩ 浸tẩm 潤nhuận 。 假giả 以dĩ 繩thằng 鑽toàn 。 引dẫn 以dĩ 茅mao 艾ngải 。 則tắc 其kỳ 火hỏa 可khả 庶thứ 幾kỷ 矣hĩ 。 故cố 云vân 禮lễ 懺sám 等đẳng 也dã 。 內nội 離ly 等đẳng 由do 禮lễ 懺sám 故cố 業nghiệp 輕khinh 。 業nghiệp 輕khinh 故cố 內nội 無vô 惑hoặc 惱não 。 內nội 既ký 離ly 惑hoặc 外ngoại 魔ma 自tự 消tiêu 。 外ngoại 魔ma 即tức 報báo 障chướng 也dã 。 故cố 知tri 外ngoại 有hữu 障chướng 惱não 。 皆giai 由do 內nội 有hữu 惑hoặc 業nghiệp 。 今kim 之chi 行hành 人nhân 作tác 善thiện 多đa 阻trở 。 為vi 道đạo 不bất 迭điệt 。 蓋cái 內nội 心tâm 之chi 所sở 感cảm 也dã 。 莫mạc 嫌hiềm 影ảnh 曲khúc 但đãn 責trách 形hình 凹ao 。 如như 論luận 修tu 治trị 必tất 能năng 出xuất 離ly 。 左tả 傳truyền 云vân 。 心tâm 不bất 則tắc 德đức 義nghĩa 之chi 經kinh 為vi 頑ngoan 。 口khẩu 不bất 談đàm 忠trung 信tín 之chi 言ngôn 為vi 嚚ngân 。 今kim 但đãn 通thông 取thủ 一nhất 向hướng 癡si 闇ám 慧tuệ 解giải 不bất 生sanh 。 為vi 頑ngoan 嚚ngân 也dã 。

止Chỉ 觀Quán 者giả 。 文văn 云vân 。 云vân 可khả 修tu 行hành 止Chỉ 觀Quán 門môn 。 所sở 言ngôn 止chỉ 者giả 。 謂vị 止chỉ 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 相tương/tướng 。 隨tùy 順thuận 奢Xa 摩Ma 他Tha 觀quán 義nghĩa 故cố 。 所sở 言ngôn 觀quán 者giả 。 謂vị 分phân 別biệt 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。 隨tùy 順thuận 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 觀quán 義nghĩa 故cố 。 乃nãi 至chí 若nhược 止Chỉ 觀Quán 不bất 具cụ 。 則tắc 無vô 能năng 入nhập 。 菩Bồ 提Đề 之chi 道Đạo 。 雙song 明minh 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 文văn 云vân 。 若nhược 修tu 止chỉ 者giả 對đối 治trị 凡phàm 夫phu 住trụ 著trước 世thế 間gian 。 能năng 捨xả 二Nhị 乘Thừa 怯khiếp 弱nhược 之chi 見kiến 。 若nhược 修tu 觀quán 者giả 。 對đối 治trị 二Nhị 乘Thừa 不bất 起khởi 大đại 悲bi 狹hiệp 劣liệt 心tâm 過quá 。 遠viễn 離ly 凡phàm 夫phu 不bất 修tu 善thiện 等đẳng 。

勸khuyến 生sanh 等đẳng 者giả 。 文văn 云vân 。

復phục 次thứ 眾chúng 生sanh 初sơ 學học 是thị 法pháp 欲dục 求cầu 正chánh 信tín 。 其kỳ 心tâm 怯khiếp 弱nhược 。 以dĩ 住trụ 於ư 此thử 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 自tự 畏úy 不bất 能năng 。 常thường 值trị 諸chư 佛Phật 。 親thân 承thừa 供cúng 養dường 。 懼cụ 謂vị 信tín 心tâm 難nan 可khả 成thành 就tựu 。 意ý 欲dục 退thoái 者giả 。 乃nãi 至chí 常thường 勤cần 修tu 習tập 畢tất 竟cánh 。 得đắc 生sanh 住trụ 正chánh 定định 故cố 。 勝thắng 方phương 便tiện 者giả 。 文văn 云vân 。 當đương 知tri 如Như 來Lai 。 有hữu 勝thắng 方phương 便tiện 。 攝nhiếp 護hộ 其kỳ 心tâm 。 謂vị 以dĩ 專chuyên 意ý 念niệm 佛Phật 因nhân 緣duyên 。 隨tùy 願nguyện 得đắc 生sanh 。 他tha 方phương 佛Phật 土độ 。 常thường 見kiến 諸chư 佛Phật 。 永vĩnh 離ly 惡ác 道đạo 等đẳng 。 觀quán 解giải 等đẳng 者giả 。 文văn 云vân 。 若nhược 觀quán 彼bỉ 佛Phật 真Chân 如Như 法Pháp 身thân 。 畢tất 竟cánh 得đắc 生sanh 。 住trụ 正chánh 定định 故cố 。 既ký 觀quán 法Pháp 身thân 。 即tức 是thị 作tác 真Chân 如Như 觀quán 。 觀quán 佛Phật 純thuần 熟thục 分phần/phân 得đắc 相tương 應ứng 也dã 。 後hậu 報báo 等đẳng 者giả 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 夙túc 業nghiệp 無vô 量lượng 。 今kim 雖tuy 發phát 心tâm 修tu 行hành 。 其kỳ 力lực 微vi 劣liệt 難nạn/nan 敵địch 強cường/cưỡng 惡ác 。 恐khủng 此thử 報báo 盡tận 。 仍nhưng 逐trục 故cố 業nghiệp 隨tùy 生sanh 諸chư 趣thú 。 如như 人nhân 負phụ 債trái 強cường/cưỡng 者giả 。 先tiên 牽khiên 此thử 報báo 命mạng 終chung 未vị 知tri 所sở 往vãng 。 或hoặc 經kinh 多đa 劫kiếp 遍biến 歷lịch 三tam 塗đồ 。 縱túng 得đắc 人nhân 身thân 。 尤vưu 拘câu 緣duyên 障chướng 。 或hoặc 蠻# 貊# 受thọ 質chất 貧bần 窮cùng 處xứ 身thân 。 或hoặc 諸chư 病bệnh 所sở 纏triền 。 六lục 根căn 不bất 具cụ 。 或hoặc 王vương 事sự 迫bách 己kỷ 塵trần 覊# 在tại 躬cung 。 或hoặc 少thiếu 小tiểu 無vô 知tri 強cường 壯tráng 兇hung 勇dũng 。 方phương 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 善thiện 已dĩ 是thị 衰suy 年niên 。 雖tuy 悟ngộ 非phi 常thường 難nạn/nan 任nhậm 進tiến 向hướng 。 況huống 真chân 法pháp 罔võng 值trị 善thiện 友hữu 莫mạc 逢phùng 。 縱túng/tung 遇ngộ 此thử 緣duyên 根căn 性tánh 多đa 昧muội 。 儻thảng 是thị 上thượng 智trí 易dị 悟ngộ 法Pháp 門môn 。 縱túng/tung 辯biện 宣tuyên 揚dương 巧xảo 開khai 人nhân 意ý 。 熾sí 然nhiên 惡ác 習tập 任nhậm 運vận 繁phồn 興hưng 。 積tích 善thiện 既ký 微vi 強cường/cưỡng 惡ác 難nạn/nan 免miễn 。 脫thoát 然nhiên 墮đọa 落lạc 。 又hựu 是thị 輪luân 迴hồi 如như 螘# 循tuần 環hoàn 。 何hà 當đương 斷đoạn 絕tuyệt 。 菩Bồ 薩Tát 觀quán 此thử 。 深thâm 動động 悲bi 懷hoài 。 若nhược 非phi 方phương 便tiện 無vô 能năng 垂thùy 救cứu 。 故cố 論luận 云vân 。 有hữu 勝thắng 方phương 便tiện 攝nhiếp 護hộ 其kỳ 心tâm 。 故cố 云vân 。 恐khủng 後hậu 報báo 遷thiên 遇ngộ 緣duyên 成thành 退thoái 也dã 。 往vãng 生sanh 等đẳng 者giả 。 文văn 云vân 。 如như 修tu 多đa 羅la 說thuyết 。 若nhược 人nhân 專chuyên 念niệm 西tây 方phương 極Cực 樂Lạc 世Thế 界Giới 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 所sở 修tu 善thiện 根căn 。 迴hồi 向hướng 願nguyện 生sanh 。 彼bỉ 世thế 界giới 者giả 。 即tức 得đắc 往vãng 生sanh 。 常thường 見kiến 佛Phật 故cố 終chung 無vô 有hữu 退thoái 等đẳng 。 此thử 意ý 欲dục 令linh 眾chúng 生sanh 。 專chuyên 意ý 念niệm 佛Phật 。 欣hân 求cầu 樂nhạo 欲dục 生sanh 彼bỉ 國quốc 土độ 。 凡phàm 所sở 修tu 善thiện 盡tận 將tương 迴hồi 向hướng 乃nãi 至chí 有hữu 人nhân 無vô 惡ác 不bất 為vi 。 但đãn 能năng 臨lâm 終chung 至chí 心tâm 十thập 念niệm 。 乃nãi 至chí 一nhất 念niệm 成thành 就tựu 。 即tức 得đắc 往vãng 生sanh 。 生sanh 彼bỉ 國quốc 已dĩ 。 見kiến 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 任nhậm 運vận 修tu 進tiến 。 直trực 成thành 菩Bồ 提Đề 。 無vô 諸chư 惡ác 緣duyên 令linh 其kỳ 退thoái 轉chuyển 故cố 。 云vân 使sử 不bất 退thoái 也dã 勸khuyến 修tu 等đẳng 者giả 。 文văn 云vân 。 已dĩ 說thuyết 修tu 行hành 信tín 心tâm 分phần/phân 。 次thứ 說thuyết 勸khuyến 修tu 利lợi 益ích 分phần/phân 。 如như 是thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 諸chư 佛Phật 祕bí 藏tạng 。 我ngã 已dĩ 總tổng 說thuyết 。 乃nãi 至chí 云vân 。 未vị 來lai 菩Bồ 薩Tát 。 當đương 依y 此thử 法pháp 。 得đắc 成thành 正chánh 信tín 。 是thị 故cố 眾chúng 生sanh 。 應ưng 勤cần 修tu 學học 。 舉cử 彼bỉ 損tổn 益ích 者giả 。 文văn 云vân 。 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 欲dục 於ư 如Như 來Lai 甚thậm 深thâm 境cảnh 界giới 。 得đắc 生sanh 正chánh 信tín 。 遠viễn 離ly 誹phỉ 謗báng 。 入nhập 大Đại 乘Thừa 道Đạo 。 當đương 持trì 此thử 論luận 。 思tư 惟duy 修tu 習tập 。 畢tất 竟cánh 能năng 至chí 。 無vô 上thượng 之chi 道Đạo 。 乃nãi 至chí 云vân 。 此thử 人nhân 功công 德đức 。 無vô 有hữu 邊biên 際tế 。 斯tư 舉cử 益ích 也dã 。 又hựu 云vân 。 其kỳ 有hữu 眾chúng 生sanh 。 於ư 此thử 論luận 中trung 。 毀hủy 謗báng 不bất 信tín 。 所sở 獲hoạch 罪tội 報báo 。 經kinh 無vô 量lượng 劫kiếp 。 受thọ 大đại 苦khổ 惱não 。 斯tư 舉cử 損tổn 也dã 。 修tu 則tắc 但đãn 應ưng 仰ngưỡng 信tín 。 如như 說thuyết 而nhi 行hành 。 捨xả 則tắc 不bất 應ưng 誹phỉ 謗báng 免miễn 招chiêu 大đại 苦khổ 。 總tổng 策sách 等đẳng 者giả 。 據cứ 前tiền 疏sớ/sơ 所sở 判phán 。 即tức 但đãn 策sách 信tín 位vị 初sơ 心tâm 三tam 根căn 之chi 行hành 。 若nhược 更cánh 以dĩ 理lý 詳tường 之chi 。 無vô 妨phương 兼kiêm 前tiền 三tam 賢hiền 已dĩ 下hạ 。 總tổng 而nhi 勸khuyến 策sách 。 則tắc 於ư 八bát 因nhân 緣duyên 中trung 。 第đệ 一nhất 第đệ 八bát 皆giai 總tổng 相tương/tướng 。 第đệ 一nhất 總tổng 利lợi 群quần 品phẩm 。 第đệ 八bát 總tổng 策sách 勸khuyến 修tu 。 中trung 間gian 六lục 段đoạn 各các 別biệt 所sở 為vi 。 如như 前tiền 所sở 配phối 。

總tổng 結kết 可khả 知tri 。

初sơ 難nạn/nan 論luận 具cụ 有hữu 等đẳng 者giả (# 先tiên 難nạn/nan 破phá 第đệ 二nhị 因nhân 緣duyên 。 發phát 起khởi 一nhất 心tâm 二nhị 門môn 二nhị 諦đế 義nghĩa 也dã )# 如như 勝thắng 鬘man 經Kinh 云vân 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 。 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 不bất 染nhiễm 而nhi 染nhiễm 。 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 此thử 豈khởi 不bất 是thị 一nhất 心tâm 二nhị 門môn 之chi 義nghĩa 乎hồ 。 況huống 二nhị 門môn 即tức 是thị 真chân 俗tục 二nhị 諦đế 。 二nhị 諦đế 何hà 經kinh 不bất 說thuyết 。 豈khởi 假giả 論luận 主chủ 第đệ 二nhị 因nhân 緣duyên 。 而nhi 發phát 起khởi 耶da 。 如như 圓viên 覺giác 經kinh 中trung 說thuyết 信tín 等đẳng 四tứ 位vị 。 豈khởi 非phi 分phân 別biệt 道Đạo 相tướng 之chi 義nghĩa 乎hồ 。 況huống 其kỳ 從tùng 因nhân 至chí 果quả 入nhập 道Đạo 行hạnh 位vị 。 諸chư 經kinh 多đa 說thuyết 何hà 須tu 第đệ 三tam 。 因nhân 緣duyên 所sở 起khởi 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 發phát 心tâm 求cầu 菩Bồ 提Đề 。 非phi 是thị 無vô 因nhân 無vô 有hữu 緣duyên 。 於ư 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 生sanh 淨tịnh 信tín 。 以dĩ 是thị 而nhi 生sanh 廣quảng 大đại 心tâm 。 此thử 豈khởi 不bất 是thị 信tín 三Tam 寶Bảo 耶da 。 況huống 復phục 令linh 信tín 三Tam 寶Bảo 。 何hà 經kinh 不bất 說thuyết 。 又hựu 如như 華hoa 嚴nghiêm 具cụ 說thuyết 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 十Thập 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。 豈khởi 唯duy 施thí 等đẳng 行hành 耶da 。 況huống 施thí 戒giới 等đẳng 。 是thị 經Kinh 皆giai 說thuyết 。 豈khởi 用dụng 第đệ 四tứ 因nhân 緣duyên 發phát 耶da 。 如như 是thị 等đẳng 經Kinh 。 中trung 具cụ 明minh 道Đạo 場Tràng 禮lễ 懺sám 等đẳng 事sự 。 及cập 普Phổ 賢Hiền 行hạnh 願nguyện 。 中trung 說thuyết 十thập 種chủng 行hạnh 願nguyện 。 此thử 豈khởi 不bất 是thị 消tiêu 障chướng 方phương 便tiện 耶da 。 亦diệc 不bất 須tu 假giả 第đệ 五ngũ 因nhân 緣duyên 。 又hựu 如như 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 譬thí 如như 有hữu 力lực 。 王vương 率suất 土thổ/độ 咸hàm 戴đái 仰ngưỡng 。 定định 慧tuệ 亦diệc 如như 是thị 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 依y 賴lại 。 定định 慧tuệ 即tức 是thị 止Chỉ 觀Quán 。 又hựu 淨tịnh 名danh 經kinh 中trung 說thuyết 。 佛Phật 法Pháp 身thân 從tùng 止Chỉ 觀Quán 生sanh 。 何hà 用dụng 第đệ 六lục 發phát 起khởi 緣duyên 耶da 。 如như 阿A 彌Di 陀Đà 無vô 量lượng 壽thọ 等đẳng 經kinh 。 具cụ 說thuyết 往vãng 生sanh 淨tịnh 土độ 之chi 事sự 。 況huống 諸chư 經kinh 中trung 亦diệc 多đa 引dẫn 說thuyết 。 亦diệc 不bất 假giả 其kỳ 第đệ 七thất 所sở 起khởi 。 如như 勸khuyến 讚tán 修tu 進tiến 勉miễn 勵lệ 慵# 墮đọa 。 是thị 經Kinh 則tắc 說thuyết 。 何hà 假giả 第đệ 八bát 。 如như 是thị 則tắc 佛Phật 經Kinh 已dĩ 具cụ 。 菩Bồ 薩Tát 更cánh 明minh 。 豈khởi 非phi 繁phồn 重trọng/trùng 耶da 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 義nghĩa 則tắc 行hành 無vô 益ích 。 且thả 止chỉ 重trùng 說thuyết 佛Phật 經Kinh 。 有hữu 何hà 義nghĩa 利lợi 。 為vi 若nhược 此thử 耶da 。

初sơ 略lược 標tiêu 疏sớ/sơ 。 或hoặc 利lợi 或hoặc 鈍độn 者giả 。 即tức 根căn 不bất 等đẳng 根căn 。 謂vị 根căn 機cơ 有hữu 利lợi 鈍độn 故cố 。 樂nhạo/nhạc/lạc 廣quảng 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 。 即tức 行hành 不bất 等đẳng 。 行hành 謂vị 意ý 行hành 所sở 欲dục 不bất 同đồng 故cố 。 假giả 經kinh 即tức 利lợi 根căn 。 尋tầm 經kinh 便tiện 解giải 不bất 待đãi 解giải 釋thích 故cố 。 假giả 論luận 即tức 鈍độn 根căn 。 於ư 經kinh 未vị 曉hiểu 須tu 待đãi 論luận 說thuyết 故cố 。 若nhược 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 廣quảng 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 之chi 言ngôn 。 通thông 於ư 經kinh 論luận 。 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 廣quảng 經kinh 而nhi 得đắc 解giải 者giả 。 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 經kinh 而nhi 得đắc 解giải 者giả 。 於ư 論luận 亦diệc 爾nhĩ 此thử 乃nãi 於ư 利lợi 鈍độn 中trung 。 各các 有hữu 所sở 好hiếu 不bất 同đồng 。 然nhiên 根căn 不bất 等đẳng 則tắc 局cục 於ư 經kinh 論luận 中trung 。 各các 附phụ 一nhất 事sự 故cố 。 行hành 不bất 等đẳng 則tắc 通thông 於ư 經kinh 論luận 中trung 。 各các 樂nhạo/nhạc/lạc 廣quảng 略lược 故cố 。 然nhiên 此thử 但đãn 約ước 解giải 佛Phật 意ý 不bất 解giải 佛Phật 意ý 。 以dĩ 明minh 利lợi 鈍độn 。 不bất 須tu 更cánh 約ước 文văn 持trì 義nghĩa 持trì 。 細tế 作tác 利lợi 鈍độn 解giải 釋thích 。 智trí 者giả 應ưng 思tư 。 受thọ 解giải 緣duyên 別biệt 者giả 。 受thọ 謂vị 信tín 領lãnh 教giáo 法pháp 。 解giải 謂vị 開khai 悟ngộ 佛Phật 旨chỉ 。 遇ngộ 佛Phật 者giả 。 謂vị 與dữ 佛Phật 有hữu 緣duyên 則tắc 從tùng 佛Phật 受thọ 化hóa 生sanh 解giải 。 與dữ 教giáo 有hữu 緣duyên 則tắc 遇ngộ 教giáo 受thọ 化hóa 生sanh 解giải 也dã 。 此thử 則tắc 但đãn 約ước 於ư 彼bỉ 生sanh 解giải 不bất 生sanh 解giải 。 說thuyết 有hữu 緣duyên 無vô 緣duyên 。 亦diệc 不bất 約ước 有hữu 見kiến 佛Phật 等đẳng 。 細tế 論luận 如như 佛Phật 世thế 。 諸chư 羅La 漢Hán 等đẳng 。 親thân 從tùng 佛Phật 聞văn 。 而nhi 證chứng 道Đạo 果Quả 。 此thử 是thị 遇ngộ 佛Phật 有hữu 緣duyên 者giả 。 如như 天thiên 親thân 等đẳng 但đãn 遇ngộ 其kỳ 教giáo 。 而nhi 得đắc 開khai 悟ngộ 。 此thử 則tắc 遇ngộ 教giáo 有hữu 緣duyên 者giả 。 故cố 云vân 緣duyên 別biệt 然nhiên 若nhược 據cứ 論luận 意ý 。 但đãn 約ước 於ư 經kinh 。 於ư 論luận 明minh 受thọ 解giải 緣duyên 別biệt 。 不bất 須tu 更cánh 約ước 遇ngộ 佛Phật 等đẳng 說thuyết 。 以dĩ 前tiền 論luận 中trung 所sở 問vấn 。 佛Phật 經Kinh 已dĩ 說thuyết 。 何hà 須tu 更cánh 論luận 。 今kim 文văn 已dĩ 是thị 總tổng 答đáp 前tiền 問vấn 。 下hạ 方phương 別biệt 釋thích 也dã 論luận 意ý 云vân 。 經kinh 中trung 雖tuy 已dĩ 具cụ 說thuyết 。 其kỳ 如như 眾chúng 生sanh 根căn 性tánh 。 利lợi 鈍độn 不bất 同đồng 。 意ý 行hành 好hiếu 樂nhạo 有hữu 異dị 。 信tín 受thọ 教giáo 法pháp 開khai 悟ngộ 聖thánh 旨chỉ 因nhân 緣duyên 別biệt 故cố 。 若nhược 是thị 根căn 利lợi 。 又hựu 於ư 佛Phật 語ngữ 。 有hữu 因nhân 緣duyên 者giả 。 則tắc 樂nhạo/nhạc/lạc 於ư 經kinh 而nhi 便tiện 信tín 受thọ 。 得đắc 悟ngộ 聖thánh 旨chỉ 。 不bất 須tu 更cánh 論luận 若nhược 是thị 鈍độn 根căn 。 又hựu 於ư 經kinh 無vô 緣duyên 。 但đãn 於ư 菩Bồ 薩Tát 語ngữ 有hữu 緣duyên 者giả 。 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 造tạo 論luận 解giải 釋thích 方phương 曉hiểu 佛Phật 意ý 故cố 。 云vân 別biệt 也dã 。 根căn 行hành 緣duyên 三tam 既ký 而nhi 有hữu 異dị 。 何hà 妨phương 經kinh 外ngoại 別biệt 造tạo 論luận 耶da 。 豈khởi 非phi 此thử 文văn 。 已dĩ 是thị 總tổng 答đáp 訖ngật 初sơ 遇ngộ 佛Phật 悟ngộ 無vô 紙chỉ 墨mặc 者giả 。 佛Phật 在tại 世thế 時thời 。 但đãn 說thuyết 而nhi 已dĩ 。 滅diệt 後hậu 結kết 集tập 方phương 始thỉ 有hữu 經kinh 。 當đương 時thời 尚thượng 不bất 假giả 經kinh 豈khởi 要yếu 造tạo 論luận 。 論luận 如Như 來Lai 即tức 釋Thích 迦Ca 也dã 。 亦diệc 兼kiêm 餘dư 佛Phật 時thời 勝thắng 者giả 。

時thời 無vô 定định 體thể 但đãn 約ước 佛Phật 在tại 彼bỉ 時thời 。 故cố 言ngôn 時thời 勝thắng 。 根căn 勝thắng 者giả 。 但đãn 取thủ 一nhất 類loại 當đương 在tại 佛Phật 世thế 。 隨tùy 順thuận 言ngôn 教giáo 。 有hữu 所sở 證chứng 解giải 者giả 。 不bất 取thủ 遇ngộ 佛Phật 不bất 悟ngộ 之chi 徒đồ 。 然nhiên 佛Phật 世thế 時thời 證chứng 悟ngộ 者giả 多đa 。 今kim 就tựu 此thử 說thuyết 故cố 云vân 勝thắng 也dã 。 緣duyên 勝thắng 者giả 。 勝thắng 餘dư 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 然nhiên 說thuyết 根căn 之chi 悟ngộ 解giải 。 不bất 取thủ 教giáo 起khởi 因nhân 緣duyên 故cố 。 指chỉ 佛Phật 為vi 勝thắng 緣duyên 也dã 論luận 異dị 類loại 者giả 。 但đãn 三tam 乘thừa 五ngũ 乘thừa 根căn 性tánh 不bất 同đồng 。 故cố 名danh 異dị 類loại 。 或hoặc 可khả 通thông 於ư 餘dư 趣thú 。 然nhiên 非phi 正chánh 意ý 。 論luận 等đẳng 解giải 者giả 。 等đẳng 謂vị 齊tề 等đẳng 。 彼bỉ 諸chư 異dị 類loại 齊tề 生sanh 解giải 故cố 。 此thử 則tắc 生sanh 解giải 義nghĩa 等đẳng 。 非phi 謂vị 所sở 解giải 是thị 同đồng 。 然nhiên 此thử 根căn 勝thắng 與dữ 前tiền 時thời 勝thắng 相tương 望vọng 料liệu 揀giản 。 以dĩ 成thành 四tứ 句cú 。 謂vị 時thời 勝thắng 根căn 不bất 勝thắng 。 如như 佛Phật 在tại 世thế 六lục 群quần 等đẳng 。 根căn 勝thắng 時thời 不bất 勝thắng 。 如như 後hậu 五ngũ 百bách 歲tuế 。 持trì 戒giới 修tu 福phước 者giả 俱câu 勝thắng 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 等đẳng 俱câu 不bất 勝thắng 。 即tức 佛Phật 滅diệt 後hậu 不bất 生sanh 解giải 者giả 。 論luận 不bất 須tu 論luận 者giả 。 據cứ 此thử 兼kiêm 不bất 要yếu 經kinh 也dã 。 然nhiên 準chuẩn 論luận 所sở 問vấn 。 但đãn 責trách 經kinh 中trung 已dĩ 說thuyết 。 造tạo 論luận 為vi 重trọng/trùng 。 殊thù 不bất 干can 於ư 佛Phật 在tại 之chi 事sự 。 今kim 之chi 答đáp 意ý 。 欲dục 顯hiển 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 根căn 行hành 不bất 同đồng 。 於ư 經kinh 於ư 論luận 取thủ 解giải 各các 異dị 故cố 。 今kim 先tiên 明minh 佛Phật 在tại 世thế 時thời 。 根căn 緣duyên 皆giai 勝thắng 。 尚thượng 不bất 假giả 經kinh 。 何hà 須tu 造tạo 論luận 。 以dĩ 顯hiển 滅diệt 後hậu 根căn 緣duyên 皆giai 劣liệt 故cố 。 須tu 假giả 經kinh 。 於ư 經kinh 不bất 了liễu 復phục 須tu 假giả 論luận 。 以dĩ 勝thắng 顯hiển 劣liệt 也dã 。 由do 是thị 經Kinh 論luận 各các 被bị 一nhất 根căn 不bất 同đồng 。 圓viên 音âm 普phổ 逗đậu 多đa 類loại 。

此thử 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 兩lưỡng 段đoạn 。 初sơ 略lược 配phối 三tam 業nghiệp 。 如như 文văn 。

一nhất 音âm 下hạ 別biệt 釋thích 圓viên 音âm 二nhị 。 初sơ 釋thích 義nghĩa 又hựu 二nhị 。 初sơ 約ước 教giáo 義nghĩa 正chánh 明minh 二nhị 。 初sơ 約ước 說thuyết 法Pháp 差sai 別biệt 顯hiển 圓viên 義nghĩa 。 如Như 來Lai 等đẳng 者giả 。 謂vị 佛Phật 音âm 無vô 別biệt 故cố 。 云vân 一nhất 音âm 。 說thuyết 法Pháp 成thành 異dị 。 故cố 云vân 圓viên 音âm 。 引dẫn 證chứng 可khả 知tri 。

二nhị 約ước 隨tùy 類loại 言ngôn 音âm 。 顯hiển 圓viên 義nghĩa 。 如Như 來Lai 等đẳng 者giả 。 合hợp 云vân 如Như 來Lai 一nhất 音âm 。 同đồng 一nhất 切thiết 音âm 。 文văn 無vô 者giả 略lược 。 謂vị 佛Phật 音âm 是thị 一nhất 。 故cố 名danh 一nhất 音âm 。 同đồng 彼bỉ 異dị 語ngữ 故cố 名danh 圓viên 音âm 。 引dẫn 證chứng 可khả 知tri 。 然nhiên 疏sớ/sơ 中trung 前tiền 後hậu 兩lưỡng 段đoạn 。 引dẫn 證chứng 甚thậm 自tự 分phân 明minh 。 今kim 更cánh 引dẫn 文văn 以dĩ 證chứng 後hậu 義nghĩa 。 如như 普Phổ 賢Hiền 行hạnh 願nguyện 經Kinh 云vân 。 天thiên 龍long 夜dạ 叉xoa 鳩cưu 槃bàn 荼đồ 。 乃nãi 至chí 人nhân 與dữ 非phi 人nhân 等đẳng 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 語ngữ 。 悉tất 以dĩ 諸chư 音âm 而nhi 說thuyết 法Pháp 。 疏sớ/sơ 中trung 不bất 引dẫn 此thử 文văn 為vi 證chứng 者giả 。 以dĩ 此thử 文văn 中trung 無vô 一nhất 音âm 之chi 言ngôn 故cố 。 斯tư 乃nãi 如Như 來Lai 一nhất 音âm 。 隨tùy 類loại 同đồng 時thời 差sai 別biệt 。 非phi 如như 前tiền 段đoạn 說thuyết 法Pháp 差sai 別biệt 。

以dĩ 一nhất 下hạ 二nhị 結kết 得đắc 名danh 所sở 以dĩ 。 以dĩ 一nhất 切thiết 音âm 即tức 一nhất 音âm 。 謂vị 差sai 別biệt 即tức 無vô 差sai 別biệt 也dã 。 一nhất 音âm 即tức 一nhất 切thiết 音âm 。 謂vị 無vô 差sai 別biệt 。 即tức 差sai 別biệt 也dã 。 大đại 意ý 取thủ 無vô 差sai 即tức 一nhất 差sai 即tức 為vi 圓viên 。 差sai 即tức 無vô 差sai 。 無vô 差sai 即tức 差sai 。 二nhị 義nghĩa 同đồng 時thời 竟cánh 無vô 前tiền 後hậu 。 兩lưỡng 段đoạn 之chi 中trung 俱câu 有hữu 此thử 義nghĩa 。 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 方phương 是thị 如Như 來Lai 之chi 口khẩu 密mật 也dã 。 但đãn 以dĩ 文văn 不bất 累lũy/lụy/luy 書thư 故cố 。 成thành 前tiền 後hậu 爾nhĩ 。

一nhất 一nhất 下hạ 二nhị 顯hiển 圓viên 音âm 相tương/tướng 四tứ 。 今kim 初sơ 正chánh 顯hiển 遍biến 窮cùng 生sanh 界giới 。 是thị 圓viên 義nghĩa 。 恆hằng 不bất 雜tạp 亂loạn 是thị 音âm 義nghĩa 又hựu 遍biến 窮cùng 者giả 。 六lục 趣thú 咸hàm 聞văn 。 不bất 雜tạp 者giả 。 五ngũ 音âm 逈huýnh 異dị 。 又hựu 遍biến 窮cùng 者giả 。 三tam 乘thừa 同đồng 聽thính 。 不bất 雜tạp 者giả 。 領lãnh 解giải 各các 殊thù 。

若nhược 音âm 下hạ 二nhị 反phản 明minh 不bất 遍biến 等đẳng 者giả 。 有hữu 不bất 聞văn 處xứ 。 何hà 成thành 圓viên 義nghĩa 。 圓viên 者giả 。 遍biến 也dã 。 失thất 曲khúc 等đẳng 者giả 。 無vô 所sở 詮thuyên 表biểu 。 何hà 成thành 音âm 義nghĩa 。 且thả 如như 鐘chung 鼓cổ 之chi 響hưởng 普phổ 遍biến 邇nhĩ 遐hà 。 絲ti 竹trúc 之chi 音âm 唯duy 聞văn 咫# 尺xích 。 斯tư 則tắc 圓viên 音âm 互hỗ 非phi 之chi 義nghĩa 也dã 。

今kim 不bất 下hạ 三tam 結kết 成thành 。 不bất 壞hoại 曲khúc 而nhi 等đẳng 遍biến 者giả 。 即tức 音âm 以dĩ 成thành 圓viên 。 不bất 動động 遍biến 而nhi 差sai 韻vận 者giả 。 即tức 圓viên 以dĩ 為vi 音âm 也dã 。 是thị 乃nãi 正chánh 遍biến 而nhi 差sai 。 即tức 差sai 而nhi 遍biến 。 由do 是thị 無vô 不bất 聞văn 聲thanh 。 無vô 不bất 正chánh 解giải 。

此thử 是thị 下hạ 四tứ 指chỉ 歎thán 。 非phi 識thức 等đẳng 者giả 。 佛Phật 無vô 漏lậu 智trí 所sở 現hiện 圓viên 音âm 。 有hữu 漏lậu 凡phàm 夫phu 。 焉yên 能năng 測trắc 度độ 。 但đãn 可khả 仰ngưỡng 信tín 。 不bất 須tu 推thôi 窮cùng 以dĩ 非phi 心tâm 識thức 之chi 境cảnh 故cố 。 非phi 識thức 境cảnh 者giả 。 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 。 非phi 心tâm 境cảnh 者giả 。 不bất 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 思tư 量lượng 即tức 識thức 識thức 之chi 相tướng 也dã 。 然nhiên 華hoa 嚴nghiêm 中trung 具cụ 有hữu 十thập 喻dụ 。 以dĩ 顯hiển 如Như 來Lai 圓viên 音âm 之chi 相tướng 。 不bất 能năng 繁phồn 引dẫn 。

二nhị 聞văn 經Kinh 悟ngộ 疏sớ/sơ 自tự 力lực 者giả 。 但đãn 取thủ 不bất 假giả 論luận 疏sớ/sơ 解giải 釋thích 。 只chỉ 於ư 經kinh 文văn 披phi 而nhi 自tự 解giải 也dã 。 廣quảng 經kinh 者giả 。 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 則tắc 於ư 大đại 部bộ 經kinh 中trung 。 或hoặc 廣quảng 尋tầm 諸chư 部bộ 。 見kiến 佛Phật 始thỉ 終chung 廣quảng 說thuyết 義nghĩa 路lộ 。 方phương 始thỉ 解giải 故cố 。 斯tư 則tắc 根căn 行hành 劣liệt 。 於ư 少thiểu 聞văn 而nhi 多đa 解giải 者giả 。 二nhị 則tắc 如như 疏sớ/sơ 具cụ 文văn 義nghĩa 二nhị 持trì 。 隨tùy 一nhất 一nhất 文văn 皆giai 能năng 解giải 故cố 。 此thử 乃nãi 根căn 強cường/cưỡng 勝thắng 下hạ 少thiểu 聞văn 也dã 。 略lược 經kinh 者giả 。 此thử 亦diệc 二nhị 意ý 一nhất 則tắc 於ư 略lược 經kinh 文văn 。 或hoặc 一nhất 句cú 一nhất 偈kệ 等đẳng 。 便tiện 解giải 如Như 來Lai 甚thậm 深thâm 法Pháp 理lý 。 不bất 假giả 多đa 說thuyết 。 此thử 則tắc 根căn 行hành 俱câu 勝thắng 。 二nhị 則tắc 無vô 多đa 心tâm 力lực 不bất 能năng 廣quảng 覽lãm 但đãn 於ư 少thiểu 分phần 而nhi 得đắc 解giải 了liễu 。 如như 疏sớ/sơ 中trung 無vô 文văn 持trì 有hữu 義nghĩa 持trì 者giả 。 今kim 斯tư 論luận 意ý 廣quảng 略lược 之chi 中trung 各các 取thủ 前tiền 說thuyết 為vi 正chánh 。 以dĩ 論luận 略lược 中trung 言ngôn 多đa 解giải 。 廣quảng 中trung 不bất 言ngôn 多đa 字tự 。 是thị 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 廣quảng 者giả 為vi 鈍độn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 者giả 為vi 利lợi 。 智trí 者giả 應ưng 思tư 三tam 廣quảng 論luận 悟ngộ 因nhân 於ư 廣quảng 論luận 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 則tắc 於ư 經kinh 不bất 解giải 。 於ư 論luận 方phương 解giải 。 仍nhưng 須tu 假giả 於ư 廣quảng 部bộ 。 或hoặc 尋tầm 諸chư 論luận 方phương 解giải 佛Phật 意ý 。 此thử 即tức 劣liệt 於ư 後hậu 段đoạn 少thiểu 文văn 而nhi 攝nhiếp 多đa 義nghĩa 得đắc 解giải 者giả 。 此thử 如như 疏sớ/sơ 釋thích 。 二nhị 則tắc 隨tùy 彼bỉ 一nhất 一nhất 。 解giải 釋thích 悉tất 能năng 了liễu 故cố 。 此thử 則tắc 根căn 勝thắng 強cường/cưỡng 於ư 次thứ 文văn 也dã 。

初sơ 機cơ 論luận 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 總tổng 持trì 者giả 。 亦diệc 二nhị 意ý 。 一nhất 則tắc 聞văn 少thiểu 解giải 多đa 不bất 假giả 繁phồn 說thuyết 故cố 。 二nhị 則tắc 神thần 根căn 劣liệt 弱nhược 不bất 能năng 承thừa 受thọ 廣quảng 所sở 說thuyết 故cố 。 具cụ 如như 疏sớ/sơ 文văn 。 論luận 文văn 之chi 意ý 於ư 廣quảng 略lược 中trung 。 亦diệc 各các 取thủ 前tiền 意ý 為vi 正chánh 也dã 。 斯tư 則tắc 於ư 經kinh 論luận 得đắc 解giải 中trung 。 各các 有hữu 利lợi 鈍độn 。 但đãn 因nhân 略lược 說thuyết 者giả 為vi 利lợi 。 須tu 廣quảng 說thuyết 者giả 為vi 鈍độn 。 若nhược 以dĩ 文văn 義nghĩa 二nhị 持trì 四tứ 句cú 說thuyết 者giả 。 別biệt 是thị 一nhất 意ý 也dã 。

二nhị 結kết 疏sớ/sơ 文văn 句cú 。 雖tuy 少thiểu 等đẳng 者giả 。 文văn 雖tuy 一nhất 軸trục 義nghĩa 備bị 河hà 沙sa 。 所sở 宗tông 之chi 經kinh 。 並tịnh 是thị 實thật 教giáo 。 所sở 詮thuyên 之chi 旨chỉ 豈khởi 容dung 麁thô 淺thiển 。 以dĩ 至chí 諸chư 論luận 圓viên 實thật 關quan 要yếu 。 義nghĩa 理lý 不bất 出xuất 斯tư 焉yên 。 故cố 云vân 總tổng 攝nhiếp 等đẳng 。 如như 理lý 智trí 境cảnh 即tức 真Chân 如Như 門môn 。 以dĩ 離ly 言ngôn 說thuyết 心tâm 緣duyên 等đẳng 相tương/tướng 。 故cố 言ngôn 深thâm 也dã 。 如như 量lượng 智trí 境cảnh 即tức 生sanh 滅diệt 門môn 。 以dĩ 染nhiễm 淨tịnh 萬vạn 差sai 多đa 所sở 該cai 博bác 。 故cố 云vân 廣quảng 也dã 。 無vô 際tế 者giả 。 謂vị 理lý 智trí 境cảnh 即tức 沖# 深thâm 無vô 際tế 。 量lượng 智trí 境cảnh 即tức 廣quảng 多đa 無vô 際tế 也dã 。 無vô 際tế 之chi 相tướng 已dĩ 見kiến 論luận 文văn 。 然nhiên 此thử 兩lưỡng 門môn 攝nhiếp 盡tận 一nhất 切thiết 經kinh 論luận 之chi 義nghĩa 。 但đãn 是thị 說thuyết 染nhiễm 說thuyết 淨tịnh 。 凡phàm 聖thánh 迷mê 悟ngộ 。 因nhân 果quả 善thiện 惡ác 。 一nhất 切thiết 名danh 相tướng 差sai 別biệt 等đẳng 法pháp 。 即tức 生sanh 滅diệt 門môn 攝nhiếp 盡tận 。 若nhược 說thuyết 無vô 染nhiễm 淨tịnh 絕tuyệt 凡phàm 聖thánh 遣khiển 迷mê 悟ngộ 離ly 性tánh 相tướng 等đẳng 義nghĩa 。 即tức 真Chân 如Như 門môn 攝nhiếp 盡tận 。 故cố 海hải 東đông 疏sớ/sơ 云vân 開khai 二nhị 門môn 於ư 一nhất 心tâm 。 總tổng 括quát 摩ma 羅la 百bách 八bát 之chi 廣quảng 詰cật (# 摩ma 羅la 即tức 說thuyết 楞lăng 伽già 經kinh 處xứ 。 以dĩ 百bách 八bát 句cú 。 答đáp 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 百bách 八bát 問vấn 。 皆giai 上thượng 句cú 真chân 。 下hạ 句cú 俗tục 。 同đồng 此thử 二nhị 門môn )# 示thị 性tánh 淨tịnh 於ư 相tương/tướng 染nhiễm 。 普phổ 綜tống 逾du 闍xà 十thập 五ngũ 之chi 幽u 致trí (# 逾du 闍xà 國quốc 說thuyết 勝thắng 鬘man 經kinh 處xứ 。 彼bỉ 有hữu 十thập 五ngũ 章chương 大đại 義nghĩa 。 皆giai 說thuyết 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 。 同đồng 此thử 生sanh 滅diệt 之chi 真Chân 如Như 義nghĩa )# 至chí 如như 鶴hạc 林lâm 一nhất 味vị 之chi 宗tông 涅Niết 槃Bàn 經kinh )# 鷲thứu 山sơn 無vô 二nhị 之chi 趣thú (# 法pháp 華hoa 經kinh )# 金kim 鼓cổ 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 同đồng 性tánh 大Đại 乘Thừa 同đồng 性tánh 經kinh 三Tam 身Thân 之chi 極cực 果quả 。 華hoa 嚴nghiêm 纓anh 絡lạc 四tứ 階giai 之chi 深thâm 因nhân 。 大đại 品phẩm 大đại 集tập 曠khoáng 蕩đãng 之chi 至chí 道đạo 。 日nhật 藏tạng 月nguyệt 藏tạng 祕bí 密mật 之chi 玄huyền 門môn 。 凡phàm 此thử 等đẳng 輩bối 中trung 眾chúng 典điển 之chi 肝can 心tâm 。 一nhất 以dĩ 貫quán 之chi 者giả 。 其kỳ 唯duy 此thử 論luận 乎hồ 。 既ký 而nhi 宗tông 旨chỉ 深thâm 奧áo 義nghĩa 理lý 無vô 邊biên 有hữu 智trí 之chi 流lưu 請thỉnh 習tập 無vô 怠đãi 。

起Khởi 信Tín 論Luận 疏Sớ/sơ 筆Bút 削Tước 記Ký 卷quyển 第đệ 五ngũ