起Khởi 信Tín 論Luận 疏Sớ/sơ 筆Bút 削Tước 記Ký 卷quyển 第đệ 十thập 六lục

長trường/trưởng 水thủy 沙Sa 門Môn 子tử 璿# 錄lục

對đối 治trị 邪tà 執chấp 者giả 。 乖quai 真chân 曰viết 邪tà 。 取thủ 著trước 名danh 執chấp 。 相tướng 形hình 曰viết 對đối 。 攻công 擊kích 名danh 治trị 。 則tắc 前tiền 正chánh 義nghĩa 是thị 能năng 治trị 。 今kim 邪tà 執chấp 是thị 所sở 治trị 。 正chánh 義nghĩa 既ký 顯hiển 邪tà 執chấp 自tự 亡vong 。 今kim 則tắc 敘tự 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 論luận 一nhất 切thiết 下hạ 正chánh 標tiêu 。 若nhược 離ly 下hạ 反phản 顯hiển 。 我ngã 是thị 根căn 本bổn 起khởi 復phục 由do 之chi 故cố 。 云vân 依y 我ngã 而nhi 有hữu 離ly 我ngã 而nhi 無vô 。

二nhị 徵trưng 列liệt 。 疏sớ/sơ 總tổng 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 五ngũ 蘊uẩn 差sai 別biệt 。 但đãn 總tổng 相tương/tướng 執chấp 取thủ 為vi 主chủ 宰tể 也dã 。 然nhiên 其kỳ 我ngã 相tương/tướng 有hữu 於ư 四tứ 種chủng 。 一nhất 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 是thị 過quá 去khứ 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 。 之chi 所sở 生sanh 故cố 。 二nhị 壽thọ 者giả 相tương/tướng 。 是thị 現hiện 在tại 一nhất 期kỳ 住trụ 壽thọ 不bất 斷đoạn 緣duyên 故cố 。 三tam 人nhân 相tương/tướng 。 是thị 未vị 來lai 數số 於ư 餘dư 趣thú 而nhi 受thọ 生sanh 故cố 。 四tứ 我ngã 相tương/tướng 。 是thị 三tam 世thế 之chi 總tổng 主chủ 故cố 。 故cố 今kim 云vân 。 我ngã 為vi 總tổng 相tương/tướng 主chủ 宰tể 也dã 。 此thử 是thị 下hạ 揀giản 濫lạm 。 此thử 約ước 學học 大Đại 乘Thừa 。 初sơ 心tâm 凡phàm 夫phu 聞văn 大Đại 乘Thừa 教giáo 。 不bất 解giải 佛Phật 旨chỉ 。 隨tùy 自tự 妄vọng 心tâm 曲khúc 裁tài 聖thánh 典điển 。 習tập 以dĩ 性tánh 成thành 。 故cố 作tác 此thử 見kiến 。 非phi 是thị 外ngoại 道đạo 者giả 。 彼bỉ 有hữu 三tam 宗tông 。 所sở 計kế 不bất 同đồng 。 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。 今kim 非phi 此thử 類loại 。 計kế 一nhất 切thiết 等đẳng 者giả 。 計kế 色sắc 等đẳng 法pháp 各các 自tự 有hữu 實thật 體thể 性tánh 故cố 。 攝nhiếp 論luận 云vân 。 若nhược 執chấp 法pháp 體thể 是thị 有hữu 。 名danh 法pháp 我ngã 執chấp 等đẳng 。 以dĩ 二Nhị 乘Thừa 人nhân 依y 二nhị 麁thô 事sự 識thức 。 修tu 行hành 但đãn 。 了liễu 法pháp 中trung 無vô 我ngã 。 不bất 知tri 法pháp 體thể 全toàn 空không 。 如như 前tiền 云vân 。 見kiến 從tùng 外ngoại 來lai 取thủ 色sắc 分phân 齊tề 等đẳng 。 於ư 染nhiễm 淨tịnh 境cảnh 執chấp 有hữu 自tự 性tánh 。 故cố 名danh 法pháp 執chấp 。 其kỳ 猶do 翳ế 目mục 既ký 存tồn 空không 華hoa 豈khởi 滅diệt 。

論luận 云vân 何hà 下hạ 疏sớ/sơ 二nhị 。 初sơ 約ước 義nghĩa 通thông 辨biện 。 此thử 五ngũ 何hà 別biệt 者giả 。 牒điệp 外ngoại 所sở 問vấn 。 約ước 果quả 者giả 。 於ư 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 之chi 上thượng 。 起khởi 於ư 執chấp 故cố 通thông 因nhân 果quả 者giả 。 皆giai 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 之chi 所sở 執chấp 故cố 。 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 通thông 於ư 因nhân 果quả 。 又hựu 於ư 五ngũ 中trung 。 初sơ 二nhị 多đa 是thị 習tập 頓đốn 教giáo 空không 教giáo 。 及cập 南nam 宗tông 禪thiền 學học 失thất 意ý 者giả 所sở 執chấp 。 次thứ 二nhị 多đa 是thị 習tập 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương/tướng 。 及cập 北bắc 宗tông 禪thiền 學học 失thất 意ý 者giả 所sở 執chấp 。 後hậu 一nhất 唯duy 是thị 外ngoại 道đạo 邪tà 見kiến 所sở 執chấp 。 如như 科khoa 文văn 者giả 。 如như 下hạ 可khả 見kiến 。

問vấn 此thử 下hạ 。 二nhị 問vấn 答đáp 釋thích 名danh 。 問vấn 意ý 云vân 。 真Chân 如Như 是thị 法pháp 。 於ư 此thử 生sanh 執chấp 合hợp 是thị 法pháp 執chấp 。 云vân 何hà 反phản 名danh 人nhân 我ngã 執chấp 耶da 。 此thử 一nhất 向hướng 約ước 所sở 執chấp 以dĩ 成thành 難nạn/nan 。 一nhất 云vân 下hạ 約ước 能năng 執chấp 者giả 以dĩ 通thông 。 此thử 則tắc 約ước 有hữu 人nhân 我ngã 者giả 作tác 此thử 執chấp 故cố 。 非phi 約ước 所sở 執chấp 得đắc 名danh 。 二nhị 云vân 下hạ 約ước 所sở 執chấp 法pháp 以dĩ 通thông 。 本bổn 覺giác 是thị 人nhân 者giả 。 以dĩ 所sở 執chấp 法pháp 中trung 有hữu 一nhất 分phần/phân 覺giác 照chiếu 義nghĩa 。 屬thuộc 智trí 故cố 名danh 為vi 人nhân 。 執chấp 此thử 為vi 我ngã 故cố 。 名danh 人nhân 我ngã 也dã 。 理lý 實thật 者giả 。 約ước 寂tịch 體thể 說thuyết 。 即tức 當đương 所sở 觀quán 屬thuộc 於ư 法pháp 也dã 。 執chấp 事sự 空không 為vi 法pháp 體thể 者giả 。 此thử 即tức 世thế 間gian 頑ngoan 虛hư 之chi 空không 。 是thị 識thức 所sở 孌# 由do 色sắc 所sở 顯hiển 。 非phi 是thị 三tam 乘thừa 所sở 證chứng 理lý 法pháp 。 故cố 云vân 事sự 空không 。 執chấp 此thử 事sự 空không 為vi 真chân 法pháp 體thể 故cố 。

一nhất 執chấp 緣duyên 論luận 法Pháp 身thân 如như 空không 者giả 。 金kim 鼓cổ 經Kinh 云vân 。 佛Phật 真chân 法Pháp 身thân 。 猶do 若nhược 虛hư 空không 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 普phổ 賢hiền 身thân 相tướng 如như 虛hư 空không 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 不bất 著trước 世thế 間gian 如như 蓮liên 華hoa 。 常thường 善thiện 入nhập 於ư 空không 寂tịch 行hành 。 達đạt 諸chư 法pháp 相tướng 無vô 罣quái 礙ngại 。 稽khể 首thủ 如như 空không 無vô 所sở 依y 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 虛hư 空không 無vô 中trung 邊biên 。 諸chư 佛Phật 身thân 亦diệc 然nhiên 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 故cố 。 敬kính 禮lễ 無vô 所sở 觀quán 。 此thử 文văn 至chí 多đa 。 不bất 能năng 具cụ 引dẫn 。

二nhị 執chấp 相tướng 。 疏sớ/sơ 礙ngại 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 定định 執chấp 佛Phật 有hữu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 等đẳng 色sắc 。 見kiến 有hữu 去khứ 來lai 。 取thủ 色sắc 分phân 齊tề 質chất 礙ngại 等đẳng 相tương/tướng 。 迷mê 意ý 等đẳng 者giả 。 佛Phật 意ý 以dĩ 空không 有hữu 無vô 相tướng 無vô 礙ngại 之chi 義nghĩa 。 喻dụ 同đồng 法Pháp 身thân 體thể 。 不bất 言ngôn 虛hư 空không 便tiện 是thị 法Pháp 身thân 。 斯tư 迷mê 喻dụ 為vi 法pháp 也dã 。 法pháp 喻dụ 不bất 分phân 最tối 為vi 淺thiển 近cận 。

一nhất 立lập 論luận 空không 相tướng 者giả 。 以dĩ 虛hư 豁hoát 無vô 礙ngại 為vi 相tương/tướng 也dã 。 是thị 妄vọng 法pháp 者giả 。 妄vọng 識thức 所sở 變biến 故cố 。 是thị 色sắc 所sở 對đối 故cố 生sanh 大đại 覺giác 中trung 如như 一nhất 漚âu 。 故cố 一nhất 人nhân 發phát 真chân 歸quy 元nguyên 。 十thập 方phương 虛hư 空không 。 悉tất 皆giai 消tiêu 殞vẫn 誠thành 為vi 妄vọng 法pháp 。 疏sớ/sơ 情tình 有hữu 者giả 妄vọng 情tình 見kiến 有hữu 。 理lý 合hợp 是thị 妄vọng 。 論luận 體thể 無vô 不bất 實thật 者giả 。 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 明minh 真chân 體thể 之chi 中trung 無vô 此thử 不bất 實thật 之chi 妄vọng 空không 故cố 。 二nhị 明minh 空không 體thể 自tự 無vô 本bổn 不bất 實thật 故cố 。 疏sớ/sơ 云vân 。 理lý 無vô 正chánh 當đương 。 初sơ 義nghĩa 兼kiêm 於ư 後hậu 義nghĩa 。

二nhị 釋thích 論luận 對đối 色sắc 故cố 。 有hữu 者giả 與dữ 色sắc 法pháp 相tướng 對đối 待đãi 故cố 。 離ly 色sắc 所sở 顯hiển 。 故cố 名danh 為vi 空không 。 若nhược 無vô 色sắc 顯hiển 空không 不bất 得đắc 有hữu 。 可khả 見kiến 相tương/tướng 者giả 。 以dĩ 是thị 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 故cố 。 有hữu 色sắc 處xứ 則tắc 見kiến 無vô 空không 。 無vô 色sắc 處xứ 則tắc 見kiến 有hữu 空không 。 有hữu 時thời 無vô 時thời 亦diệc 爾nhĩ 。 令linh 心tâm 生sanh 滅diệt 者giả 。 有hữu 時thời 則tắc 見kiến 有hữu 。 心tâm 生sanh 見kiến 無vô 心tâm 滅diệt 。 無vô 時thời 則tắc 見kiến 無vô 心tâm 生sanh 。 見kiến 有hữu 心tâm 滅diệt 。 既ký 能năng 引dẫn 心tâm 生sanh 滅diệt 。 豈khởi 若nhược 法Pháp 身thân 。 若nhược 是thị 法Pháp 身thân 不bất 合hợp 令linh 心tâm 生sanh 滅diệt 。 疏sớ/sơ 相tương 待đãi 者giả 。 釋thích 前tiền 對đối 色sắc 故cố 有hữu 也dã 。 妄vọng 念niệm 緣duyên 者giả 。 釋thích 前tiền 是thị 可khả 見kiến 相tương/tướng 。 非phi 法Pháp 身thân 者giả 。 法Pháp 身thân 異dị 此thử 。 無vô 有hữu 無vô 處xứ 無vô 有hữu 無vô 時thời 。 亦diệc 無vô 一nhất 相tương/tướng 可khả 得đắc 。 尚thượng 不bất 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 豈khởi 容dung 妄vọng 念niệm 所sở 緣duyên 。 今kim 既ký 妄vọng 念niệm 所sở 及cập 。 故cố 非phi 法Pháp 身thân 。 論luận 若nhược 無vô 色sắc 下hạ 正chánh 顯hiển 體thể 無vô 也dã 。 以dĩ 能năng 顯hiển 之chi 色sắc 。 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。 所sở 顯hiển 之chi 空không 理lý 應ưng 是thị 虛hư 。 楞lăng 嚴nghiêm 亦diệc 云vân 。 空không 性tánh 無vô 形hình 。 因nhân 色sắc 顯hiển 發phát 。 又hựu 云vân 。 色sắc 相tướng 既ký 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 疏sớ/sơ 文văn 可khả 知tri 。

三tam 結kết 疏sớ/sơ 結kết 情tình 有hữu 者giả 。 亦diệc 是thị 釋thích 無vô 色sắc 之chi 所sở 以dĩ 。 即tức 前tiền 依y 轉chuyển 相tương/tướng 有hữu 現hiện 相tướng 義nghĩa 。 然nhiên 此thử 且thả 是thị 正chánh 釋thích 。 論luận 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 者giả 。 即tức 色sắc 空không 俱câu 攝nhiếp 也dã 。 疏sớ/sơ 結kết 理lý 無vô 者giả 。 亦diệc 是thị 轉chuyển 釋thích 。 或hoặc 名danh 反phản 釋thích 。 即tức 前tiền 心tâm 無vô 起khởi 故cố 。 境cảnh 界giới 隨tùy 滅diệt 。 乃nãi 至chí 得đắc 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 是thị 知tri 虛hư 空không 但đãn 是thị 真chân 性tánh 之chi 中trung 一nhất 分phần/phân 妄vọng 相tương/tướng 。 故cố 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 。 空không 生sanh 大đại 覺giác 中trung 。 如như 海hải 一nhất 漚âu 發phát 。 辨biện 法pháp 同đồng 喻dụ 等đẳng 者giả 。 即tức 因nhân 便tiện 取thủ 喻dụ 。 非phi 論luận 正chánh 意ý 。 若nhược 據cứ 論luận 意ý 。 但đãn 約ước 為vi 遮già 情tình 執chấp 之chi 有hữu 。 故cố 以dĩ 為ví 喻dụ 。 非phi 謂vị 表biểu 於ư 真Chân 如Như 體thể 遍biến 。 故cố 前tiền 云vân 。 寂tịch 莫mạc 如như 空không 。 次thứ 云vân 。 廣quảng 大đại 性tánh 智trí 非phi 。 如như 虛hư 空không 等đẳng 。 有hữu 智trí 請thỉnh 詳tường 。

二nhị 真chân 非phi 妄vọng 。 疏sớ/sơ 豈khởi 同đồng 等đẳng 者giả 。 有hữu 兩lưỡng 義nghĩa 。 一nhất 究cứu 竟cánh 不bất 究cứu 竟cánh 故cố 。 二nhị 覺giác 知tri 不bất 覺giác 知tri 故cố 。 故cố 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 云vân 。 方phương 之chi 海hải 印ấn 越việt 彼bỉ 太thái 虛hư 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 解giải 如Như 來Lai 身thân 非phi 如như 虛hư 空không 。 無vô 量lượng 功công 德đức 。 妙diệu 法Pháp 所sở 圓viên 滿mãn 故cố 。 問vấn 上thượng 云vân 。 正chánh 義nghĩa 為vi 能năng 治trị 。 邪tà 執chấp 為vi 所sở 治trị 前tiền 既ký 已dĩ 顯hiển 正chánh 義nghĩa 。 此thử 文văn 只chỉ 應ưng 但đãn 明minh 邪tà 執chấp 。 何hà 故cố 復phục 有hữu 。 能năng 治trị 之chi 文văn 。 豈khởi 不bất 重trọng/trùng 耶da 。 答đáp 前tiền 文văn 正chánh 義nghĩa 雖tuy 是thị 能năng 治trị 。 以dĩ 未vị 能năng 約ước 執chấp 對đối 顯hiển 。 今kim 此thử 文văn 中trung 逐trục 段đoạn 別biệt 舉cử 執chấp 相tướng 。 將tương 前tiền 正chánh 義nghĩa 別biệt 別biệt 對đối 破phá 。 斯tư 則tắc 由do 此thử 邪tà 執chấp 。 顯hiển 得đắc 前tiền 義nghĩa 正chánh 真chân 。 亦diệc 由do 前tiền 義nghĩa 明minh 得đắc 此thử 執chấp 偽ngụy 妄vọng 。 故cố 須tu 別biệt 舉cử 治trị 文văn 也dã 。 只chỉ 如như 此thử 段đoạn 對đối 治trị 之chi 文văn 。 即tức 當đương 前tiền 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 又hựu 云vân 。 非phi 有hữu 相tương/tướng 非phi 無vô 相tướng 。 又hựu 云vân 。 依y 此thử 法Pháp 身thân 說thuyết 名danh 本bổn 覺giác 。 又hựu 智trí 淨tịnh 相tương/tướng 法pháp 出xuất 離ly 鏡kính 。 又hựu 以dĩ 法Pháp 身thân 為vi 智trí 身thân 等đẳng 。 並tịnh 是thị 此thử 能năng 治trị 之chi 文văn 也dã 。

一nhất 執chấp 緣duyên 論luận 涅Niết 槃Bàn 空không 者giả 。 圓viên 覺giác 云vân 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 猶do 如như 昨tạc 夢mộng 。 真Chân 如Như 空không 者giả 。 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 。 言ngôn 妄vọng 顯hiển 諸chư 真chân 。 妄vọng 真chân 同đồng 二nhị 妄vọng 。 又hựu 云vân 。 無vô 為vi 無vô 起khởi 滅diệt 。 不bất 實thật 如như 空không 華hoa 等đẳng 。 疏sớ/sơ 大đại 品phẩm 等đẳng 者giả 。 具cụ 云vân 。

時thời 五ngũ 百bách 天thiên 子tử 。 默mặc 然nhiên 憶ức 念niệm 。 云vân 何hà 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 亦diệc 如như 夢mộng 耶da 。 善thiện 現hiện 知tri 諸chư 天thiên 子tử 。 作tác 如như 是thị 念niệm 。 而nhi 告cáo 之chi 言ngôn 。 若nhược 當đương 有hữu 法pháp 過quá 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 我ngã 亦diệc 說thuyết 為vi 。 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 本bổn 自tự 空không 故cố 。

二nhị 執chấp 相tướng 。 疏sớ/sơ 不bất 知tri 等đẳng 者giả 。 本bổn 為vi 破phá 於ư 有hữu 取thủ 之chi 心tâm 。 故cố 說thuyết 為vi 空không 。 空không 者giả 意ý 明minh 離ly 名danh 離ly 相tương/tướng 之chi 義nghĩa 。 不bất 無vô 圓viên 成thành 實thật 體thể 具cụ 性tánh 功công 德đức 。 不bất 了liễu 佛Phật 意ý 謂vị 同đồng 遍biến 計kế 之chi 法pháp 舉cử 體thể 全toàn 空không 。 斯tư 則tắc 傷thương 之chi 太thái 甚thậm 。

三tam 治trị 論luận 自tự 體thể 不bất 空không 者giả 。 即tức 前tiền 如như 實thật 不bất 空không 。 以dĩ 有hữu 自tự 體thể 義nghĩa 及cập 前tiền 體thể 大đại 不bất 增tăng 減giảm 等đẳng 。 具cụ 功công 德đức 者giả 。 即tức 前tiền 所sở 示thị 相tương/tướng 大đại 大đại 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。 義nghĩa 等đẳng 是thị 此thử 對đối 治trị 文văn 也dã 。

一nhất 執chấp 緣duyên 論luận 體thể 備bị 等đẳng 者giả 。 圓viên 覺giác 云vân 。 無vô 上thượng 法Pháp 王Vương 。 有hữu 大đại 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 名danh 為vi 圓Viên 覺Giác 。 流lưu 出xuất 一nhất 切thiết 。 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 及cập 波Ba 羅La 蜜Mật 等đẳng 。 圓viên 覺giác 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 之chi 異dị 名danh 也dã 。 更cánh 有hữu 諸chư 經kinh 不bất 能năng 具cụ 引dẫn 。

二nhị 執chấp 相tướng 。 論luận 不bất 解giải 者giả 。 此thử 是thị 表biểu 詮thuyên 。 令linh 生sanh 信tín 解giải 。 不bất 同đồng 前tiền 二nhị 遮già 詮thuyên 遣khiển 執chấp 。 故cố 言ngôn 不bất 解giải 。 不bất 言ngôn 為vi 破phá 著trước 也dã 。 下hạ 皆giai 如như 此thử 。

三tam 治trị 論luận 依y 真Chân 如Như 義nghĩa 說thuyết 者giả 。 此thử 約ước 真chân 性tánh 顯hiển 功công 德đức 也dã 。 真chân 體thể 本bổn 一nhất 義nghĩa 說thuyết 有hữu 差sai 。 既ký 於ư 一nhất 體thể 之chi 上thượng 。 說thuyết 功công 德đức 義nghĩa 。 即tức 差sai 別biệt 而nhi 無vô 差sai 別biệt 也dã 。 疏sớ/sơ 二nhị 之chi 不bất 二nhị 者giả 。 上thượng 論luận 云vân 。 雖tuy 實thật 有hữu 此thử 諸chư 功công 德đức 義nghĩa 。 而nhi 無vô 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 等đẳng 同đồng 一nhất 味vị 唯duy 一nhất 真Chân 如Như 。 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 離ly 分phân 別biệt 相tướng 等đẳng 。 論luận 因nhân 生sanh 滅diệt 等đẳng 者giả 。 此thử 對đối 妄vọng 法pháp 顯hiển 功công 德đức 也dã 。 既ký 對đối 妄vọng 顯hiển 此thử 亦diệc 差sai 即tức 無vô 差sai 也dã 。 疏sớ/sơ 不bất 二nhị 之chi 二nhị 者giả 。 如như 前tiền 文văn 云vân 。 若nhược 心tâm 起khởi 見kiến 則tắc 有hữu 。 不bất 見kiến 之chi 相tướng 。 心tâm 性tánh 離ly 見kiến 即tức 是thị 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 義nghĩa 等đẳng 。 如như 上thượng 等đẳng 者giả 。 即tức 能năng 治trị 之chi 文văn 。

一nhất 執chấp 緣duyên 。 論luận 諸chư 法pháp 不bất 離ly 真Chân 如Như 者giả 。 圓viên 覺giác 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 種chủng 種chủng 幻huyễn 化hóa 。 皆giai 生sanh 如Như 來Lai 。 圓viên 覺giác 妙diệu 心tâm 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 三tam 界giới 所sở 有hữu 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 又hựu 云vân 。 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 得đắc 離ly 於ư 法pháp 性tánh 。

二nhị 執chấp 相tướng 。 疏sớ/sơ 隨tùy 緣duyên 等đẳng 者giả 。 此thử 明minh 真Chân 如Như 隨tùy 無vô 明minh 緣duyên 。 成thành 世thế 間gian 法pháp 。 以dĩ 不bất 敏mẫn 故cố 。 謂vị 真chân 體thể 中trung 本bổn 有hữu 此thử 染nhiễm 。

一nhất 奪đoạt 。 疏sớ/sơ 淨tịnh 德đức 妙diệu 有hữu 者giả 。 即tức 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 也dã 。 大đại 抵để 同đồng 前tiền 第đệ 二nhị 中trung 能năng 治trị 之chi 文văn 。 廣quảng 如như 相tương/tướng 大đại 中trung 辨biện 。 妄vọng 染nhiễm 理lý 無vô 者giả 。 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 真chân 理lý 中trung 無vô 此thử 妄vọng 染nhiễm 。 即tức 空không 如Như 來Lai 藏tạng 也dã 。 二nhị 據cứ 妄vọng 自tự 性tánh 道Đạo 理lý 亦diệc 無vô 。 上thượng 文văn 云vân 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 從tùng 心tâm 起khởi 。 妄vọng 念niệm 而nhi 生sanh 。 又hựu 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 如như 。 鏡kính 中trung 像tượng 無vô 體thể 可khả 得đắc 等đẳng 。 妄vọng 不bất 入nhập 真chân 者giả 。 即tức 不bất 相tương 應ứng 也dã 。 上thượng 文văn 云vân 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 以dĩ 妄vọng 體thể 本bổn 空không 。 將tương 何hà 入nhập 真chân 與dữ 真chân 相tương 應ứng 。

二nhị 縱túng/tung 破phá 論luận 無vô 有hữu 是thị 處xứ 者giả 。 妄vọng 若nhược 實thật 有hữu 。 證chứng 時thời 不bất 合hợp 除trừ 滅diệt 證chứng 者giả 。 既ký 能năng 除trừ 滅diệt 。 當đương 知tri 妄vọng 本bổn 不bất 有hữu 。 以dĩ 真chân 體thể 證chứng 時thời 畢tất 竟cánh 不bất 無vô 故cố 。 近cận 有hữu 人nhân 聞văn 性tánh 具cụ 義nghĩa 。 不bất 能năng 深thâm 究cứu 理lý 趣thú 。 便tiện 謂vị 本bổn 性tánh 具cụ 有hữu 十thập 界giới 色sắc 心tâm 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 。 起khởi 用dụng 之chi 時thời 。 各các 於ư 本bổn 法pháp 自tự 體thể 上thượng 。 起khởi 名danh 全toàn 體thể 之chi 用dụng 。 宛uyển 如như 第đệ 八bát 識thức 中trung 含hàm 種chủng 無vô 異dị (# 此thử 同đồng 前tiền 段đoạn 執chấp 性tánh 德đức 同đồng 色sắc 心tâm )# 又hựu 說thuyết 真chân 性tánh 除trừ 無vô 明minh 有hữu 差sai 別biệt 義nghĩa (# 即tức 同đồng 此thử 段đoạn 執chấp 法pháp 性tánh 本bổn 有hữu 染nhiễm )# 往vãng 往vãng 形hình 於ư 簡giản 牘độc 。 疑nghi 誤ngộ 後hậu 生sanh 反phản 謗báng 圓viên 文văn 。 卻khước 謂vị 方phương 便tiện 。 菩Bồ 薩Tát 懸huyền 知tri 今kim 日nhật 。 垂thùy 此thử 對đối 治trị 。 善thiện 哉tai 大Đại 士Sĩ 。 悲bi 救cứu 何hà 甚thậm 。 儻thảng 無vô 悛# 意ý 。 確xác 乎hồ 迷mê 情tình 。 豈khởi 唯duy 邪tà 見kiến 之chi 門môn 不bất 扃# 。 抑ức 亦diệc 阿A 鼻Tỳ 之chi 路lộ 尤vưu 近cận 也dã 。 悲bi 夫phu 。 廣quảng 有hữu 破phá 斥xích 。 已dĩ 見kiến 別biệt 章chương 。

一nhất 執chấp 緣duyên 。 疏sớ/sơ 各các 二nhị 法pháp 者giả 。 謂vị 執chấp 緣duyên 執chấp 相tướng 對đối 治trị 之chi 文văn 。 皆giai 雙song 顯hiển 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 二nhị 法pháp 。 在tại 文văn 可khả 見kiến 。 論luận 有hữu 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 此thử 是thị 勝thắng 鬘man 經kinh 文văn 。 已dĩ 如như 前tiền 引dẫn 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 性tánh 為vi 諸chư 法pháp 依y 止chỉ 。 由do 此thử 有hữu 諸chư 趣thú 及cập 。 證chứng 涅Niết 槃Bàn 果Quả 。

二nhị 執chấp 相tướng 。 論luận 不bất 解giải 等đẳng 者giả 。 佛Phật 意ý 言ngôn 。 如Như 來Lai 藏tạng 是thị 。 迷mê 悟ngộ 所sở 依y 之chi 根căn 本bổn 。 迷mê 則tắc 生sanh 死tử 悟ngộ 則tắc 涅Niết 槃Bàn 。 然nhiên 則tắc 生sanh 死tử 無vô 初sơ 涅Niết 槃Bàn 無vô 盡tận 。 不bất 達đạt 此thử 理lý 遂toại 成thành 始thỉ 終chung 之chi 見kiến 。 下hạ 文văn 具cụ 顯hiển 。 亦diệc 同đồng 圓viên 覺giác 剛cang 藏tạng 三tam 問vấn 中trung 第đệ 三tam 問vấn 也dã 。 文văn 云vân 。 若nhược 諸chư 眾chúng 生sanh 。 本bổn 來lai 成thành 佛Phật 。 後hậu 起khởi 無vô 明minh 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 何hà 時thời 復phục 生sanh 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 亦diệc 如như 楞lăng 嚴nghiêm 第đệ 四tứ 所sở 明minh 。 斯tư 則tắc 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 悉tất 有hữu 始thỉ 終chung 也dã 。 疏sớ/sơ 外ngoại 道đạo 等đẳng 者giả 。 謂vị 數số 論luận 師sư 。 以dĩ 彼bỉ 依y 非phi 想tưởng 定định 發phát 世thế 俗tục 通thông 。 應ưng 於ư 邪tà 道đạo 。 知tri 過quá 去khứ 八bát 萬vạn 劫kiếp 事sự 。 過quá 此thử 即tức 不bất 知tri 以dĩ 生sanh 死tử 智trí 通thông 。 知tri 未vị 來lai 八bát 萬vạn 劫kiếp 死tử 此thử 生sanh 彼bỉ 之chi 事sự 。 後hậu 亦diệc 不bất 知tri 也dã 。 彼bỉ 之chi 所sở 計kế 冥minh 性tánh 是thị 常thường 。 從tùng 此thử 生sanh 於ư 世thế 間gian 諸chư 法pháp 。 冥minh 寞mịch 難nan 知tri 。 故cố 云vân 冥minh 性tánh 。 云vân 何hà 而nhi 生sanh 。 謂vị 從tùng 冥minh 初sơ 生sanh 覺giác 從tùng 覺giác 生sanh 我ngã 心tâm 。 從tùng 我ngã 心tâm 生sanh 五ngũ 唯duy 量lượng 。 謂vị 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 。 從tùng 五ngũ 唯duy 量lượng 生sanh 五ngũ 大đại 。 謂vị 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 從tùng 五ngũ 大đại 生sanh 十thập 一nhất 根căn 。 謂vị 五ngũ 知tri 根căn 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 。 五ngũ 作tác 業nghiệp 根căn 手thủ 脚cước 口khẩu 大đại 小tiểu 便tiện 根căn 及cập 心tâm 平bình 等đẳng 根căn 。

爾nhĩ 時thời 名danh 生sanh 死tử 成thành 。 執chấp 一nhất 神thần 我ngã 為vi 受thọ 用dụng 主chủ 。 我ngã 思tư 勝thắng 境cảnh 。 冥minh 性tánh 變biến 生sanh 為vi 我ngã 受thọ 用dụng 。 我ngã 受thọ 用dụng 故cố 。 為vi 境cảnh 纏triền 縛phược 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 我ngã 若nhược 不bất 思tư 冥minh 性tánh 不bất 變biến 。 神thần 我ngã 解giải 脫thoát 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 有hữu 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 。 冥minh 性tánh 為vi 初sơ 。 能năng 變biến 起khởi 故cố 。

一nhất 生sanh 死tử 無vô 初sơ 。 論luận 無vô 明minh 無vô 始thỉ 者giả 。 即tức 前tiền 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 等đẳng 。 又hựu 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 名danh 為vi 覺giác 。 以dĩ 從tùng 本bổn 來lai 未vị 曾tằng 離ly 念niệm 故cố 。 說thuyết 無vô 始thỉ 無vô 明minh 。 皆giai 是thị 能năng 治trị 之chi 文văn 。 疏sớ/sơ 仁nhân 王vương 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 經kinh 第đệ 一nhất 云vân 。

善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 煩phiền 惱não 不bất 出xuất 三tam 界giới 。 諸chư 佛Phật 應ứng 化hóa 法Pháp 身thân 亦diệc 不bất 出xuất 三tam 界giới 。 三tam 界giới 無vô 眾chúng 生sanh 。 佛Phật 何hà 所sở 化hóa 。 是thị 故cố 我ngã 言ngôn 。 三tam 界giới 外ngoại 別biệt 有hữu 一nhất 眾chúng 生sanh 界giới 者giả 。 是thị 外ngoại 道đạo 大đại 有hữu 經kinh 中trung 說thuyết 。 非phi 七thất 佛Phật 之chi 所sở 說thuyết 也dã 。 大đại 有hữu 經kinh 者giả 。 彼bỉ 勝thắng 論luận 師sư 說thuyết 有hữu 六lục 句cú 。 一nhất 實thật 。 二nhị 德đức 。 三tam 業nghiệp 。 四tứ 大đại 有hữu 。 五ngũ 同đồng 異dị 。 六lục 和hòa 合hợp 。 此thử 六lục 句cú 中trung 彼bỉ 有hữu 大đại 性tánh 。 能năng 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 離ly 一nhất 切thiết 法pháp 別biệt 有hữu 體thể 故cố 。

二nhị 中trung 論luận 涅Niết 槃Bàn 無vô 後hậu 際tế 者giả 。 即tức 前tiền 云vân 。 所sở 謂vị 心tâm 性tánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 又hựu 云vân 。 非phi 前tiền 際tế 生sanh 非phi 後hậu 際tế 滅diệt 。 又hựu 云vân 。 法Pháp 身thân 顯hiển 現hiện 起khởi 用dụng 無vô 斷đoạn 等đẳng 。 皆giai 是thị 能năng 治trị 之chi 文văn 。

一nhất 執chấp 緣duyên 論luận 人nhân 無vô 我ngã 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 藏tạng 中trung 所sở 說thuyết 以dĩ 根căn 非phi 利lợi 故cố 。 但đãn 為vi 分phân 別biệt 蘊uẩn 中trung 無vô 人nhân 。 令linh 證chứng 人nhân 空không 也dã 。

二nhị 執chấp 相tướng 。 論luận 說thuyết 不bất 究cứu 竟cánh 者giả 。 未vị 說thuyết 法Pháp 空không 教giáo 名danh 半bán 字tự 。 然nhiên 有hữu 多đa 義nghĩa 名danh 不bất 究cứu 竟cánh 。 一nhất 行hành 但đãn 行hành 自tự 利lợi 未vị 能năng 利lợi 他tha 。 二nhị 智trí 但đãn 得đắc 生sanh 空không 智trí 不bất 得đắc 法Pháp 空không 智trí 。 三tam 斷đoạn 但đãn 斷đoạn 煩phiền 惱não 不bất 斷đoạn 所sở 知tri 。 四tứ 證chứng 但đãn 證chứng 生sanh 空không 理lý 不bất 證chứng 法pháp 空không 理lý 。 五ngũ 得đắc 但đãn 得đắc 有hữu 餘dư 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 得đắc 無vô 住trú 處xứ 涅Niết 槃Bàn 。 見kiến 五ngũ 陰ấm 者giả 。 雖tuy 於ư 蘊uẩn 中trung 不bất 見kiến 人nhân 相tương/tướng 。 而nhi 見kiến 蘊uẩn 等đẳng 是thị 其kỳ 實thật 法pháp 。 既ký 執chấp 陰ấm 法pháp 實thật 有hữu 。 故cố 見kiến 三tam 界giới 不bất 安an 。 猶do 如như 火hỏa 宅trạch 。 希hy 求cầu 出xuất 離ly 。 如như 救cứu 頭đầu 然nhiên 。 望vọng 到đáo 寂tịch 滅diệt 。 安an 樂lạc 之chi 處xứ 。

三tam 治trị 論luận 五ngũ 陰ấm 自tự 性tánh 不bất 生sanh 等đẳng 者giả 。 即tức 前tiền 真Chân 如Như 門môn 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 離ly 言ngôn 說thuyết 名danh 字tự 。 心tâm 緣duyên 等đẳng 相tương/tướng 。 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 又hựu 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 即tức 真chân 實thật 性tánh 等đẳng 。 又hựu 同đồng 相tương/tướng 。 文văn 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 本bổn 來lai 常thường 住trụ 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 下hạ 文văn 復phục 云vân 。 以dĩ 信tín 一nhất 切thiết 法pháp 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 自tự 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 會hội 相tương/tướng 入nhập 實thật 文văn 中trung 皆giai 是thị 能năng 治trị 也dã 。

二nhị 究cứu 竟cánh 離ly 者giả 。 前tiền 且thả 據cứ 其kỳ 病bệnh 狀trạng 隨tùy 病bệnh 設thiết 藥dược 。 故cố 對đối 空không 說thuyết 有hữu 。 對đối 有hữu 說thuyết 空không 。 未vị 能năng 究cứu 竟cánh 。 今kim 則tắc 具cụ 約ước 真chân 理lý 一nhất 切thiết 皆giai 遣khiển 。 言ngôn 說thuyết 道Đạo 斷đoạn 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 平bình 等đẳng 一nhất 味vị 。 方phương 名danh 究cứu 竟cánh 。 是thị 則tắc 對đối 治trị 符phù 於ư 依y 言ngôn 真Chân 如Như 。 究cứu 竟cánh 符phù 於ư 離ly 言ngôn 真Chân 如Như 也dã 。 一nhất 總tổng 顯hiển 。 論luận 染nhiễm 淨tịnh 無vô 自tự 相tương/tướng 者giả 。 所sở 以dĩ 得đắc 名danh 染nhiễm 者giả 。 以dĩ 待đãi 淨tịnh 立lập 。 當đương 知tri 染nhiễm 相tướng 非phi 自tự 相tương/tướng 也dã 。 淨tịnh 相tương/tướng 亦diệc 爾nhĩ 。 餘dư 本bổn 末mạt 有hữu 空không 生sanh 佛Phật 。 乃nãi 至chí 世thế 出xuất 世thế 等đẳng 。 倣# 此thử 而nhi 知tri 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 若nhược 見kiến 垢cấu 實thật 性tánh 。 即tức 無vô 淨tịnh 相tương/tướng 。 順thuận 於ư 滅diệt 相tướng 。 是thị 為vi 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 疏sớ/sơ 因nhân 待đãi 者giả 。 若nhược 染nhiễm 法pháp 因nhân 待đãi 淨tịnh 成thành 。 即tức 淨tịnh 法pháp 還hoàn 為vi 染nhiễm 待đãi 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 。 墮đọa 無vô 窮cùng 過quá 。 無vô 因nhân 待đãi 等đẳng 者giả 。 若nhược 本bổn 無vô 染nhiễm 為vi 因nhân 為vi 待đãi 。 則tắc 何hà 有hữu 淨tịnh 為vi 所sở 成thành 法pháp 。 相tương 待đãi 無vô 相tướng 待đãi 下hạ 。 或hoặc 問vấn 曰viết 。 此thử 諸chư 染nhiễm 淨tịnh 應ưng 可khả 在tại 迷mê 之chi 時thời 。 未vị 得đắc 離ly 於ư 相tương 待đãi 。 悟ngộ 後hậu 方phương 得đắc 相tương 待đãi 即tức 無vô 相tướng 待đãi 耶da 。 故cố 此thử 釋thích 云vân 。 法pháp 體thể 本bổn 爾nhĩ 。 非phi 謂vị 由do 悟ngộ 始thỉ 得đắc 如như 是thị 。 以dĩ 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 本bổn 離ly 言ngôn 說thuyết 分phân 別biệt 。 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 何hà 須tu 待đãi 悟ngộ 方phương 始thỉ 無vô 耶da 。 如như 下hạ 自tự 釋thích 。

二nhị 類loại 求cầu 疏sớ/sơ 顯hiển 上thượng 非phi 心tâm 者giả 。 此thử 顯hiển 非phi 智trí 等đẳng 一nhất 句cú 。 上thượng 則tắc 總tổng 標tiêu 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 今kim 此thử 非phi 智trí 等đẳng 重trọng/trùng 示thị 非phi 心tâm 義nghĩa 也dã 。 顯hiển 上thượng 非phi 色sắc 者giả 如như 前tiền 可khả 見kiến 。 亦diệc 可khả 此thử 句cú 重trọng/trùng 覆phú 前tiền 非phi 色sắc 等đẳng 義nghĩa 。 謂vị 非phi 色sắc 心tâm 智trí 識thức 等đẳng 。 即tức 以dĩ 攝nhiếp 盡tận 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 相tương 待đãi 諸chư 法pháp 皆giai 無vô 也dã 。 今kim 恐khủng 聞văn 此thử 無vô 。 故cố 便tiện 作tác 無vô 解giải 墮đọa 於ư 斷đoạn 見kiến 。 今kim 則tắc 覆phú 疎sơ 有hữu 無vô 俱câu 絕tuyệt 也dã 。 又hựu 是thị 覆phú 前tiền 對đối 治trị 離ly 中trung 能năng 治trị 所sở 治trị 。 空không 有hữu 之chi 法pháp 。 俱câu 不bất 立lập 也dã 。 前tiền 則tắc 以dĩ 藥dược 治trị 病bệnh 。 此thử 則tắc 藥dược 病bệnh 俱câu 遣khiển 。 究cứu 竟cánh 離ly 義nghĩa 於ư 斯tư 顯hiển 矣hĩ 。 論luận 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 說thuyết 相tướng 者giả 結kết 也dã 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 意ý 。 一nhất 約ước 時thời 。 謂vị 明minh 色sắc 心tâm 等đẳng 相tương/tướng 。 非phi 唯duy 暫tạm 時thời 不bất 可khả 說thuyết 。 盡tận 於ư 未vị 來lai 。 畢tất 竟cánh 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 二nhị 約ước 法pháp 。 非phi 謂vị 法pháp 體thể 不bất 可khả 作tác 色sắc 心tâm 等đẳng 相tương/tướng 。 說thuyết 餘dư 一nhất 異dị 凡phàm 聖thánh 因nhân 果quả 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 一nhất 切thiết 相tương/tướng 。 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 前tiền 真Chân 如Như 門môn 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 離ly 名danh 字tự 相tương/tướng 等đẳng 。 今kim 則tắc 相tương/tướng 盡tận 歸quy 如như 。 合hợp 於ư 本bổn 體thể 。 入nhập 真Chân 如Như 門môn 也dã 。

一nhất 正chánh 會hội 伏phục 疑nghi 者giả 。 和hòa 會hội 佛Phật 意ý 。 以dĩ 釋thích 疑nghi 難nan 。 此thử 疑nghi 不bất 顯hiển 但đãn 有hữu 釋thích 文văn 。 伏phục 而nhi 不bất 現hiện 。 故cố 云vân 伏phục 疑nghi 。 疏sớ/sơ 離ly 性tánh 者giả 。 本bổn 性tánh 無vô 故cố 。 本bổn 性tánh 既ký 無vô 。 何hà 相tương/tướng 之chi 有hữu 。 如như 前tiền 所sở 離ly 之chi 文văn 。 故cố 經Kinh 云vân 。 凡phàm 所sở 有hữu 相tướng 。 皆giai 是thị 虛hư 妄vọng 。 種chủng 種chủng 言ngôn 說thuyết 者giả 。 即tức 前tiền 顯hiển 示thị 正chánh 義nghĩa 之chi 文văn 也dã 。 假giả 言ngôn 等đẳng 者giả 。 如như 假giả 筏phiệt 渡độ 河hà 意ý 不bất 在tại 筏phiệt 。 以dĩ 此thử 土độ 眾chúng 生sanh 。 皆giai 以dĩ 聞văn 思tư 修tu 。 入nhập 三tam 摩ma 地địa 故cố 。 須tu 以dĩ 音âm 聲thanh 為vi 佛Phật 事sự 也dã 。 故cố 經Kinh 云vân 。 此thử 方phương 真chân 教giáo 體thể 。 清thanh 淨tịnh 在tại 音âm 聞văn 。 欲dục 取thủ 三tam 摩ma 提đề 。 實thật 以dĩ 聞văn 中trung 入nhập 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 總tổng 持trì 無vô 文văn 字tự 。 佛Phật 以dĩ 文văn 字tự 說thuyết 。

二nhị 辨biện 意ý 。 論luận 離ly 念niệm 歸quy 如như 等đẳng 者giả 。 意ý 令linh 離ly 前tiền 邪tà 執chấp 有hữu 無vô 等đẳng 念niệm 。 歸quy 於ư 真Chân 如Như 故cố 。 智trí 論luận 云vân 。 念niệm 想tưởng 觀quán 已dĩ 除trừ 言ngôn 語ngữ 法pháp 皆giai 滅diệt 。 如như 是thị 尊tôn 妙diệu 人nhân 則tắc 能năng 見kiến 般Bát 若Nhã 。

三tam 釋thích 成thành 論luận 令linh 心tâm 生sanh 滅diệt 者giả 。 心tâm 通thông 真chân 妄vọng 。 但đãn 依y 主chủ 持trì 業nghiệp 之chi 異dị 詳tường 之chi 。 實thật 智trí 即tức 本bổn 覺giác 能năng 入nhập 即tức 始thỉ 覺giác 。 十Thập 地Địa 已dĩ 還hoàn 不bất 得đắc 入nhập 者giả 。 蓋cái 緣duyên 有hữu 念niệm 也dã 。 故cố 前tiền 文văn 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 名danh 為vi 覺giác 。 以dĩ 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 未vị 曾tằng 離ly 念niệm 故cố 。

分phân 別biệt 發phát 趣thú 道đạo 相tương/tướng 者giả 。 前tiền 雖tuy 正chánh 義nghĩa 已dĩ 顯hiển 。 邪tà 執chấp 又hựu 亡vong 直trực 論luận 見kiến 解giải 。 苟cẩu 無vô 偏thiên 僻tích 。 然nhiên 於ư 發phát 心tâm 趣thú 求cầu 修tu 證chứng 階giai 降giáng/hàng 殊thù 。 未vị 諳am 悉tất 。 若nhược 止chỉ 而nhi 不bất 進tiến 。 則tắc 前tiền 解giải 何hà 為vi 。 有hữu 解giải 無vô 行hành 如như 風phong 中trung 燈đăng 。 照chiếu 物vật 不bất 了liễu 。 亦diệc 如như 有hữu 目mục 無vô 足túc 。 豈khởi 到đáo 前tiền 所sở 。 苟cẩu 或hoặc 進tiến 之chi 則tắc 知tri 復phục 何hà 往vãng 。 故cố 此thử 分phân 別biệt 。 令linh 知tri 知tri 已dĩ 令linh 進tiến 。 則tắc 免miễn 其kỳ 叨# 濫lạm 上thượng 流lưu 。 及cập 自tự 輕khinh 退thoái 屈khuất 爾nhĩ 。 自tự 此thử 已dĩ 下hạ 。 則tắc 釋thích 立lập 義nghĩa 分phần/phân 中trung 所sở 立lập 乘thừa 義nghĩa 也dã 。 一nhất 標tiêu 意ý 釋thích 名danh 者giả 。 文văn 中trung 但đãn 有hữu 標tiêu 章chương 釋thích 名danh 。 而nhi 無vô 標tiêu 意ý 之chi 語ngữ 。 恐khủng 章chương 字tự 誤ngộ 為vi 意ý 字tự 。 智trí 者giả 詳tường 之chi 。 疏sớ/sơ 覺giác 道đạo 者giả 。 即tức 所sở 證chứng 菩Bồ 提Đề 果Quả 也dã 。 佛Phật 果Quả 圓viên 通thông 。 故cố 名danh 為vi 道đạo 。 論luận 發phát 心tâm 即tức 。 發phát 三tam 種chủng 心tâm 。 修tu 行hành 即tức 始thỉ 從tùng 信tín 位vị 終chung 至chí 金kim 剛cang 。 已dĩ 還hoàn 所sở 行hành 二nhị 利lợi 。 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 一nhất 一nhất 皆giai 能năng 。 趣thú 向hướng 上thượng 位vị 故cố 。 疏sớ/sơ 欲dục 明minh 等đẳng 者giả 通thông 敘tự 其kỳ 意ý 。 明minh 即tức 分phân 別biệt 也dã 。 種chủng 類loại 不bất 同đồng 者giả 。 釋thích 相tương/tướng 之chi 一nhất 字tự 。 即tức 發phát 心tâm 與dữ 行hành 各các 有hữu 不bất 同đồng 故cố 。 名danh 相tướng 也dã 。 如như 發phát 心tâm 橫hoạnh/hoành 有hữu 真chân (# 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 等đẳng )# 偽ngụy (# 學học 他tha 發phát 心tâm 等đẳng 也dã )# 竪thụ 有hữu 淺thiển (# 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm )# 深thâm (# 證chứng 發phát 心tâm 解giải 行hành 發phát 心tâm 通thông 於ư 深thâm 淺thiển )# 故cố 行hành 則tắc 可khả 知tri 。

一nhất 標tiêu 論luận 發phát 心tâm 三tam 種chủng 者giả 。 義nghĩa 有hữu 通thông 別biệt 。 通thông 則tắc 總tổng 名danh 發phát 趣thú 。 故cố 標tiêu 云vân 。 發phát 心tâm 修tu 行hành 。 趣thú 向hướng 義nghĩa 故cố 。 別biệt 則tắc 前tiền 二nhị 是thị 發phát 起khởi 。 後hậu 一nhất 是thị 開khai 發phát 。 又hựu 心tâm 為vi 所sở 發phát 。 人nhân 及cập 菩Bồ 提Đề 為vi 能năng 發phát 。 謂vị 人nhân 能năng 起khởi 發phát 菩Bồ 提Đề 能năng 引dẫn 發phát 。 謂vị 此thử 人nhân 有hữu 內nội 勳huân 為vi 因nhân 緣duyên 。 善thiện 根căn 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 菩Bồ 提Đề 為vi 所sở 緣duyên 境cảnh 。 由do 此thử 眾chúng 緣duyên 。 而nhi 發phát 其kỳ 心tâm 。 斯tư 則tắc 以dĩ 能năng 望vọng 所sở 。 名danh 為vi 發phát 心tâm 。 又hựu 隨tùy 位vị 別biệt 有hữu 能năng 所sở 發phát 趣thú 之chi 義nghĩa 。 至chí 文văn 當đương 辨biện 。

二nhị 徵trưng 列liệt 。 疏sớ/sơ 十thập 信tín 等đẳng 者giả 。 斯tư 則tắc 十thập 信tín 滿mãn 心tâm 人nhân 為vi 能năng 發phát 。 直trực 等đẳng 三tam 心tâm 為vi 所sở 發phát 。 又hựu 十thập 信tín 滿mãn 心tâm 為vi 能năng 趣thú 。 十thập 住trụ 位vị 為vi 所sở 趣thú 。 二nhị 位vị 出xuất 入nhập 心tâm 同đồng 時thời 。 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 解giải 法pháp 空không 者giả 。 即tức 下hạ 云vân 。 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 慳san 貪tham 。 乃nãi 至chí 無vô 無vô 明minh 等đẳng 。 知tri 即tức 解giải 也dã 。 順thuận 行hành 十thập 度độ 者giả 。 下hạ 說thuyết 順thuận 性tánh 修tu 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 等đẳng 。 能năng 所sở 發phát 趣thú 例lệ 上thượng 可khả 知tri 。 初Sơ 地Địa 等đẳng 者giả 。 此thử 以dĩ 二nhị 地địa 乃nãi 至chí 佛Phật 果Quả 。 辨biện 能năng 所sở 發phát 趣thú 等đẳng 義nghĩa 。 前tiền 二nhị 下hạ 料liệu 揀giản 優ưu 劣liệt 。 相tương 似tự 者giả 。 以dĩ 有hữu 分phân 別biệt 心tâm 故cố 。 名danh 相tướng 似tự 覺giác 。 真chân 實thật 者giả 。 以dĩ 得đắc 無vô 分phân 別biệt 智trí 故cố 。 即tức 隨tùy 分phần/phân 覺giác 。 通thông 約ước 證chứng 理lý 。 故cố 云vân 真chân 實thật 。 然nhiên 此thử 三tam 中trung 初sơ 該cai 信tín 住trụ 。 次thứ 該cai 行hành 向hướng 。 後hậu 該cai 地địa 果quả 。 此thử 三tam 種chủng 心tâm 從tùng 因nhân 至chí 果quả 。 一nhất 切thiết 行hành 位vị 靡mĩ 不bất 足túc 矣hĩ 。

一nhất 問vấn 論luận 依y 何hà 等đẳng 人nhân 者giả 。 約ước 何hà 位vị 人nhân 說thuyết 發phát 心tâm 義nghĩa 。 修tu 何hà 等đẳng 行hành 者giả 。 由do 行hành 何hà 行hành 。 而nhi 得đắc 發phát 心tâm 。 據cứ 下hạ 答đáp 意ý 。 即tức 依y 十thập 信tín 位vị 人nhân 。 修tu 信tín 進tiến 念niệm 等đẳng 十thập 種chủng 善thiện 行hành 。 十thập 千thiên 劫kiếp 滿mãn 至chí 第đệ 十thập 信tín 滿mãn 心tâm 。 則tắc 能năng 發phát 也dã 。

疏sớ/sơ 前tiền 信tín 等đẳng 者giả 。 即tức 明minh 此thử 答đáp 中trung 。 前tiền 後hậu 兩lưỡng 科khoa 意ý 也dã 。 一nhất 能năng 修tu 人nhân 疏sớ/sơ 多đa 門môn 者giả 。 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 及cập 權quyền 實thật 等đẳng 異dị 。 已dĩ 見kiến 前tiền 文văn 。 於ư 此thử 三tam 中trung 今kim 取thủ 實thật 教giáo 。 明minh 三tam 聚tụ 義nghĩa 如như 疏sớ/sơ 分phân 別biệt 。

二nhị 所sở 修tu 論luận 信tín 業nghiệp 果quả 報báo 者giả 。 業nghiệp 通thông 善thiện 惡ác 。 果quả 通thông 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 。 果quả 能năng 酬thù 因nhân 故cố 名danh 為vi 報báo 。 此thử 通thông 而nhi 言ngôn 也dã 。 非phi 約ước 總tổng 別biệt 。 十Thập 善Thiện 者giả 。 即tức 不bất 殺sát 等đẳng 十thập 。 非phi 謂vị 十thập 種chủng 信tín 心tâm 。 若nhược 信tín 等đẳng 十thập 下hạ 文văn 方phương 配phối 。 疏sớ/sơ 謂vị 有hữu 下hạ 聞văn 熏huân 通thông 師sư 教giáo 。 內nội 熏huân 兼kiêm 體thể 相tướng 。 善thiện 根căn 者giả 。 若nhược 準chuẩn 過quá 去khứ 。 還hoàn 因nhân 熏huân 力lực 所sở 成thành 。 今kim 望vọng 現hiện 在tại 且thả 名danh 宿túc 善thiện 。 就tựu 因nhân 所sở 論luận 故cố 名danh 為vi 根căn 。 能năng 信tín 下hạ 即tức 止chỉ 滅diệt 相tương/tướng 義nghĩa 也dã 。 昔tích 雖tuy 有hữu 善thiện 以dĩ 創sáng/sang 熏huân 故cố 。 善thiện 根căn 微vi 劣liệt 。 方phương 成thành 其kỳ 種chủng 。 未vị 能năng 起khởi 信tín 勤cần 求cầu 諸chư 行hành 。 今kim 以dĩ 再tái 習tập 再tái 熏huân 。 及cập 三tam 事sự 併tinh 力lực 故cố 能năng 起khởi 也dã 。 是thị 則tắc 善thiện 根căn 在tại 昔tích 為vi 所sở 成thành 。 在tại 今kim 為vi 能năng 起khởi 。 正chánh 同đồng 法pháp 華hoa 繫hệ 珠châu 解giải 珠châu 之chi 譬thí 也dã 。 福phước 德đức 分phần/phân 。 分phần/phân 即tức 因nhân 義nghĩa 。 此thử 十Thập 善Thiện 行hành 始thỉ 成thành 世thế 間gian 有hữu 漏lậu 福phước 。 終chung 成thành 出xuất 世thế 無vô 漏lậu 福phước 故cố 。 亦diệc 即tức 福phước 德đức 中trung 之chi 一nhất 分phần/phân 也dã 。 以dĩ 福phước 有hữu 無vô 量lượng 故cố 。 亦diệc 即tức 福phước 德đức 之chi 分phần 齊tề 也dã 。 顯hiển 非phi 智trí 慧tuệ 故cố 。 論luận 厭yếm 生sanh 死tử 等đẳng 者giả 。 信tín 解giải 漸tiệm 增tăng 故cố 。 能năng 知tri 三tam 界giới 不bất 安an 。 猶do 如như 火hỏa 宅trạch 。 所sở 以dĩ 厭yếm 之chi 。 知tri 菩Bồ 提Đề 佛Phật 果Quả 是thị 極cực 清thanh 涼lương 。 所sở 以dĩ 求cầu 之chi 。 疏sớ/sơ 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 等đẳng 。 亦diệc 如như 前tiền 說thuyết 。 此thử 二nhị 分phần 并tinh 上thượng 福phước 德đức 分phần/phân 至chí 果quả 成thành 就tựu 。 如như 次thứ 為vi 智trí 斷đoạn 恩ân 之chi 三tam 德đức 也dã 。 行hành 因nhân 者giả 欣hân 厭yếm 之chi 事sự 。 情tình 動động 於ư 中trung 因nhân 此thử 起khởi 行hành 。 故cố 名danh 行hành 因nhân 。 問vấn 修tu 十Thập 善Thiện 因nhân 已dĩ 是thị 其kỳ 行hành 。 云vân 何hà 目mục 為vi 行hành 因nhân 耶da 。 答đáp 望vọng 後hậu 出xuất 世thế 之chi 行hành 。 故cố 以dĩ 世thế 善thiện 為vi 因nhân 。 斯tư 則tắc 世thế 間gian 有hữu 漏lậu 行hành 。 與dữ 出xuất 世thế 無vô 漏lậu 行hành 為vi 因nhân 也dã 。 問vấn 厭yếm 生sanh 死tử 求cầu 菩Bồ 提Đề 。 豈khởi 非phi 出xuất 世thế 行hành 耶da 。 答đáp 雖tuy 有hữu 此thử 心tâm 未vị 有hữu 其kỳ 事sự 。 厭yếm 欲dục 之chi 言ngôn 思tư 之chi 可khả 見kiến 。 又hựu 此thử 厭yếm 求cầu 但đãn 是thị 事sự 善thiện 。 未vị 與dữ 理lý 觀quán 相tương 應ứng 。 不bất 名danh 正chánh 行hạnh 。 然nhiên 據cứ 此thử 文văn 猶do 在tại 信tín 前tiền 未vị 入nhập 十thập 信tín 。 且thả 為vi 十thập 信tín 作tác 方phương 便tiện 也dã 。 如như 世thế 起khởi 厭yếm 求cầu 心tâm 欲dục 行hành 善thiện 者giả 。 豈khởi 便tiện 是thị 十thập 信tín 人nhân 耶da 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 上thượng 皆giai 辨biện 行hành 因nhân 者giả 。 是thị 此thử 義nghĩa 也dã 。 次thứ 云vân 。 修tu 行hành 信tín 心tâm 。 方phương 是thị 正chánh 十thập 信tín 位vị 。 論luận 得đắc 值trị 等đẳng 者giả 。 佛Phật 即tức 據cứ 位vị 合hợp 是thị 應ưng 身thân 。 於ư 中trung 隨tùy 機cơ 現hiện 化hóa 不bất 定định 一nhất 種chủng 。 謂vị 作tác 父phụ 母mẫu 眷quyến 屬thuộc 等đẳng 。 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。 今kim 但đãn 言ngôn 佛Phật 者giả 。 據cứ 本bổn 而nhi 言ngôn 也dã 。 亦diệc 可khả 偏thiên 舉cử 以dĩ 佛Phật 形hình 得đắc 度độ 者giả 說thuyết 。 親thân 近cận 承thừa 事sự 。 供cung 給cấp 供cúng 養dường 。 亦diệc 可khả 親thân 承thừa 者giả 。 謂vị 親thân 得đắc 承thừa 受thọ 佛Phật 之chi 教giáo 誨hối 也dã 。 既ký 為vi 現hiện 身thân 必tất 聞văn 法Pháp 要yếu 。 即tức 聞văn 法Pháp 生sanh 解giải 。 修tu 行hành 信tín 心tâm 。 疏sớ/sơ 行hành 緣duyên 者giả 。 即tức 用dụng 熏huân 習tập 中trung 差sai 別biệt 緣duyên 也dã 。 謂vị 約ước 等đẳng 者giả 。 以dĩ 前tiền 云vân 。 因nhân 緣duyên 具cụ 足túc 。 乃nãi 得đắc 成thành 辦biện 。 故cố 不bất 可khả 闕khuyết 。 十thập 信tín 心tâm 者giả 。 謂vị 信tín 進tiến 念niệm 定định 慧tuệ 施thí 戒giới 護hộ 捨xả 願nguyện 也dã 。 於ư 此thử 位vị 中trung 具cụ 起khởi 四tứ 種chủng 信tín 心tâm 。 行hành 五ngũ 種chủng 妙diệu 行hạnh 。 修tu 習tập 真Chân 如Như 三tam 昧muội 。 漸tiệm 入nhập 漸tiệm 深thâm 以dĩ 至chí 成thành 熟thục 。 堪kham 入nhập 初sơ 住trụ 爾nhĩ 。

三tam 行hành 成thành 論luận 一nhất 萬vạn 劫kiếp 者giả 。 約ước 根căn 利lợi 鈍độn 料liệu 揀giản 有hữu 四tứ 句cú 。 一nhất 利lợi 根căn 不bất 精tinh 進tấn 。 二nhị 利lợi 根căn 精tinh 進tấn 此thử 二nhị 劫kiếp 數số 皆giai 不bất 可khả 定định )# 三tam 鈍độn 根căn 精tinh 進tấn 。 極cực 遲trì 一nhất 萬vạn 劫kiếp 。 四tứ 鈍độn 不bất 精tinh 進tấn 。 此thử 乃nãi 困khốn 而nhi 不bất 學học 。 何hà 足túc 以dĩ 議nghị 其kỳ 劫kiếp 數số 耶da 。 今kim 此thử 論luận 中trung 取thủ 第đệ 三tam 者giả 。 故cố 云vân 一nhất 萬vạn 劫kiếp 。 故cố 本bổn 業nghiệp 經Kinh 云vân 。 是thị 信Tín 相Tướng 菩Bồ 薩Tát 。 十thập 千thiên 劫kiếp 行hành 十thập 戒giới 法pháp 。 當đương 出xuất 十thập 信tín 心tâm 入nhập 初sơ 住trụ 位vị 。 又hựu 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 若nhược 一nhất 劫kiếp 二nhị 劫kiếp 。 三tam 劫kiếp 修tu 十Thập 善Thiện 法Pháp 。 亦diệc 退thoái 亦diệc 出xuất 。 若nhược 值trị 善thiện 友hữu 能năng 信tín 佛Phật 法Pháp 。 若nhược 一nhất 劫kiếp 二nhị 劫kiếp 。 方phương 入nhập 住trụ 位vị 。 疏sớ/sơ 行hành 成thành 者giả 。 本bổn 疏sớ/sơ 云vân 。

時thời 滿mãn 行hành 成thành 。

時thời 謂vị 十thập 千thiên 劫kiếp 。 行hành 謂vị 十thập 信tín 心tâm 滿mãn 至chí 出xuất 心tâm 也dã 。 論luận 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 即tức 前tiền 所sở 值trị 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 此thử 中trung 既ký 教giáo 令linh 發phát 心tâm 。 猶do 在tại 信tín 位vị 所sở 值trị 之chi 佛Phật 。 或hoặc 化hóa 或hoặc 報báo 也dã 。 疏sớ/sơ 約ước 勝thắng 緣duyên 者giả 。 即tức 佛Phật 及cập 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 生sanh 苦khổ 。 正Chánh 法Pháp 滅diệt 皆giai 是thị 勝thắng 緣duyên 。 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 既ký 垂thùy 誨hối 勗úc 。 焉yên 不bất 發phát 心tâm 。 我ngã 等đẳng 每mỗi 遇ngộ 微vi 智trí 片phiến 福phước 之chi 人nhân 。 有hữu 所sở 勸khuyến 喻dụ 。 尚thượng 自tự 發phát 心tâm 。 況huống 佛Phật 及cập 菩Bồ 薩Tát 。 親thân 授thọ 教giáo 誨hối 耶da 。 或hoặc 觀quán 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 與dữ 己kỷ 無vô 異dị 。 但đãn 以dĩ 迷mê 真chân 執chấp 妄vọng 。 枉uổng 受thọ 輪luân 迴hồi 。 是thị 故cố 起khởi 大đại 悲bi 心tâm 。 咸hàm 欲dục 濟tế 度độ 。 自tự 愧quý 力lực 小tiểu 事sự 與dữ 願nguyện 違vi 故cố 。 且thả 發phát 心tâm 趣thú 求cầu 佛Phật 果Quả 。 剋khắc 備bị 神thần 用dụng 。 方phương 堪kham 拯chửng 濟tế 。 故cố 十Thập 地Địa 經Kinh 云vân 。 見kiến 諸chư 眾chúng 生sanh 。 孤cô 獨độc 無vô 侶lữ 。 生sanh 哀ai 愍mẫn 心tâm 。 此thử 如như 有hữu 人nhân 見kiến 民dân 疲bì 極cực 。 賦phú 重trọng/trùng 役dịch 繁phồn 正chánh 令linh 不bất 行hành 。 罔võng 知tri 所sở 訴tố 。 自tự 惟duy 無vô 力lực 。 如như 何hà 治trị 之chi 。 因nhân 而nhi 進tiến 德đức 修tu 業nghiệp 。 求cầu 薦tiến 取thủ 仕sĩ 。 務vụ 去khứ 民dân 瘼# 。 令linh 上thượng 下hạ 無vô 怨oán 以dĩ 致trí 治trị 也dã 。 或hoặc 見kiến 佛Phật 法pháp 將tương 滅diệt 眾chúng 生sanh 無vô 依y 。 為vi 欲dục 護hộ 持trì 。 又hựu 寡quả 道Đạo 力lực 故cố 。 發phát 心tâm 修tu 行hành 。 以dĩ 希hy 入nhập 證chứng 。 隨tùy 其kỳ 力lực 用dụng 方phương 能năng 振chấn 舉cử 。 然nhiên 夫phu 言ngôn 法Pháp 者giả 。 具cụ 教giáo 理lý 行hành 果quả 。 今kim 之chi 滅diệt 者giả 。 但đãn 於ư 四tứ 中trung 約ước 教giáo 行hành 滅diệt 。 理lý 果quả 不bất 滅diệt 。 教giáo 滅diệt 者giả 。 且thả 佛Phật 垂thùy 教giáo 。 意ý 在tại 弘hoằng 通thông 若nhược 沈trầm 廢phế 不bất 行hành 即tức 是thị 滅diệt 義nghĩa 。 不bất 必tất 如như 始thỉ 皇hoàng 之chi 煨ổi 燼tẫn 師sư 子tử 之chi 焚phần 燒thiêu 。 正chánh 如như 序tự 中trung 沈trầm 貝bối 葉diệp 之chi 義nghĩa 也dã 。 行hành 滅diệt 者giả 。 無vô 人nhân 修tu 故cố 。 故cố 智trí 論luận 云vân 。 法pháp 滅diệt 者giả 。 謂vị 修tu 行hành 滅diệt 。 今kim 所sở 護hộ 持trì 亦diệc 唯duy 教giáo 行hành 。 即tức 書thư 寫tả 讀đọc 誦tụng 。 隨tùy 分phân 解giải 說thuyết 。 獎tưởng 勸khuyến 後hậu 學học 。 使sử 燈đăng 燈đăng 相tương 續tục 。 明minh 明minh 無vô 盡tận 。 是thị 護hộ 教giáo 也dã 。 若nhược 剋khắc 己kỷ 修tu 進tiến 勗úc 勵lệ 有hữu 緣duyên 。 令linh 佛Phật 種chủng 不bất 斷đoạn 。 是thị 護hộ 行hành 也dã 。 若nhược 復phục 細tế 詳tường 。 理lý 果quả 二nhị 法pháp 亦diệc 有hữu 滅diệt 義nghĩa 。 然nhiên 與dữ 上thượng 教giáo 行hành 相tương/tướng 因nhân 而nhi 滅diệt 。 由do 無vô 教giáo 故cố 無vô 行hành 。 無vô 行hành 故cố 無vô 證chứng 。 無vô 證chứng 故cố 無vô 果quả 也dã 。 此thử 四tứ 雖tuy 皆giai 名danh 滅diệt 。 而nhi 滅diệt 義nghĩa 不bất 同đồng 。 謂vị 教giáo 行hành 唯duy 斷đoạn 滅diệt 理lý 法pháp 唯duy 隱ẩn 滅diệt 。 果quả 約ước 性tánh 相tướng 兼kiêm 於ư 二nhị 義nghĩa 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 有hữu 二nhị 種chủng 因nhân 緣duyên 。 令linh 正Chánh 法Pháp 久cửu 住trụ 。 一nhất 者giả 內nội 有hữu 。 持trì 戒giới 比Bỉ 丘Khâu 。 二nhị 者giả 外ngoại 有hữu 篤đốc 信tín 檀đàn 越việt 。 又hựu 說thuyết 釋Thích 迦Ca 遺di 法pháp 最tối 後hậu 滅diệt 時thời 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 等đẳng 。 不bất 是thị 闕khuyết 乏phạp 供cúng 養dường 。 令linh 佛Phật 法Pháp 滅diệt 。 卻khước 因nhân 四tứ 事sự 豐phong 足túc 。 憍kiêu 恣tứ 心tâm 生sanh 。 天thiên 魔ma 得đắc 便tiện 。 釋Thích 迦Ca 遺di 法pháp 從tùng 是thị 永vĩnh 滅diệt 。 苟cẩu 或hoặc 發phát 心tâm 趣thú 求cầu 佛Phật 果Quả 。 豈khởi 唯duy 持trì 戒giới 。 故cố 其kỳ 佛Phật 法Pháp 無vô 以dĩ 見kiến 滅diệt 。 今kim 論luận 中trung 言ngôn 或hoặc 者giả 。 即tức 不bất 定định 義nghĩa 。 於ư 前tiền 三tam 中trung 隨tùy 當đương 一nhất 事sự 。 即tức 能năng 發phát 心tâm 也dã 。 勝thắng 緣duyên 下hạ 然nhiên 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 萬vạn 劫kiếp 修tu 行hành 。 器khí 用dụng 非phi 淺thiển 。 因nhân 緣duyên 發phát 趣thú 豈khởi 唯duy 此thử 三tam 。 故cố 今kim 略lược 而nhi 舉cử 之chi 。 以dĩ 二nhị 利lợi 行hành 中trung 緣duyên 有hữu 無vô 量lượng 。 不bất 可khả 具cụ 載tái 。 故cố 云vân 略lược 也dã 。 於ư 中trung 下hạ 配phối 自tự 他tha 。 以dĩ 由do 他tha 所sở 教giáo 。 出xuất 自tự 己kỷ 心tâm 二nhị 不bất 同đồng 故cố 。 亦diệc 同đồng 下hạ 配phối 所sở 發phát 心tâm 。 直trực 心tâm 者giả 。 下hạ 云vân 。 一nhất 者giả 直trực 心tâm 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 法pháp 故cố 。 以dĩ 蒙mông 親thân 教giáo 。 遂toại 能năng 發phát 心tâm 。 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 離ly 於ư 沈trầm 掉trạo 一nhất 切thiết 邪tà 曲khúc 。 名danh 為vi 直trực 也dã 。 深thâm 心tâm 者giả 。 為vi 欲dục 護hộ 法Pháp 故cố 。 須tu 創sáng/sang 意ý 備bị 修tu 萬vạn 行hạnh 。 具cụ 諸chư 功công 德đức 。 即tức 成thành 此thử 心tâm 。 餘dư 同đồng 即tức 大đại 悲bi 心tâm 也dã 。 如như 文văn 可khả 見kiến 。

三tam 結kết 成thành 。 疏sớ/sơ 不bất 墮đọa 凡phàm 小tiểu 等đẳng 者giả 。 故cố 十Thập 地Địa 論luận 說thuyết 令linh 護hộ 二nhị 行hành 。 謂vị 護hộ 煩phiền 惱não 行hành 及cập 二Nhị 乘Thừa 行hành 。 若nhược 初sơ 心tâm 人nhân 聞văn 責trách 凡phàm 夫phu 行hành 。 卻khước 落lạc 二Nhị 乘Thừa 行hành 。 聞văn 呵ha 二Nhị 乘Thừa 行hành 卻khước 入nhập 凡phàm 夫phu 行hành 。 不bất 肯khẳng 行hành 於ư 中Trung 道Đạo 。 今kim 得đắc 信tín 心tâm 成thành 就tựu 故cố 不bất 墮đọa 。 爾nhĩ 習tập 種chủng 性tánh 者giả 。 本bổn 業nghiệp 經kinh 中trung 從tùng 因nhân 至chí 果quả 。 攝nhiếp 為vi 六lục 種chủng 性tánh 。 謂vị 十thập 住trụ 習tập 種chủng 性tánh 。 十thập 行hành 性tánh 種chủng 性tánh 。 十thập 迴hồi 向hướng 道đạo 種chủng 性tánh 。 十Thập 地Địa 聖thánh 種chủng 性tánh 。 等đẳng 覺giác 性tánh 妙diệu 覺giác 性tánh 。 今kim 即tức 初sơ 也dã 。 順thuận 內nội 熏huân 者giả 。 反phản 與dữ 真Chân 如Như 體thể 相tướng 相tương 順thuận 。 此thử 揀giản 地địa 上thượng 無vô 分phân 別biệt 心tâm 。 之chi 相tướng 應ưng 也dã 。 以dĩ 地địa 上thượng 與dữ 理lý 合hợp 故cố 。 名danh 為vi 相tương 應ứng 。 今kim 此thử 地địa 前tiền 但đãn 隨tùy 順thuận 故cố 。 名danh 為vi 相tương 應ứng 。 以dĩ 未vị 得đắc 無vô 分phân 別biệt 心tâm 故cố 。 定định 當đương 得đắc 果quả 者giả 。 由do 住trụ 佛Phật 果Quả 之chi 正chánh 因nhân 故cố 。 謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 正chánh 定định 聚tụ 。 與dữ 佛Phật 正chánh 因nhân 相tương 應ứng 。 既ký 順thuận 其kỳ 因nhân 決quyết 定định 得đắc 果quả 故cố 。 云vân 入nhập 如Như 來Lai 種chủng 。 中trung 種chủng 即tức 因nhân 也dã 。

一nhất 內nội 因nhân 論luận 善thiện 根căn 微vi 少thiểu 者giả 。 根căn 劣liệt 也dã 。 以dĩ 夙túc 熏huân 善thiện 種chủng 不bất 能năng 多đa 故cố 。 疏sớ/sơ 惑hoặc 重trọng/trùng 者giả 。 貪tham 瞋sân 熾sí 然nhiên 不bất 能năng 制chế 故cố 。 論luận 值trị 佛Phật 者giả 。 此thử 通thông 滅diệt 後hậu 。 見kiến 佛Phật 形hình 像tượng 。 亦diệc 得đắc 供cúng 養dường 故cố 。 疏sớ/sơ 倒đảo 求cầu 者giả 。 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 。 但đãn 希hy 人nhân 天thiên 果quả 報báo 。 人nhân 天thiên 不bất 離ly 生sanh 死tử 。 合hợp 是thị 所sở 厭yếm 而nhi 反phản 求cầu 之chi 。 故cố 云vân 倒đảo 也dã 。 約ước 果quả 言ngôn 因nhân 故cố 。 論luận 云vân 。 種chủng 子tử 異dị 求cầu 者giả 。 謂vị 怖bố 畏úy 生sanh 死tử 。 樂nhạo/nhạc/lạc 觀quán 諦đế 緣duyên 。 求cầu 二Nhị 乘Thừa 果quả 。 雖tuy 出xuất 三tam 界giới 。 未vị 能năng 究cứu 竟cánh 不bất 與dữ 三tam 世thế 。 諸chư 佛Phật 同đồng 塗đồ 。 故cố 云vân 異dị 也dã 。 論luận 進tiến 退thoái 等đẳng 。 如như 下hạ 自tự 辨biện 。 然nhiên 此thử 段đoạn 文văn 從tùng 初sơ 至chí 供cúng 養dường 。 合hợp 俱câu 是thị 德đức 薄bạc 。 以dĩ 善thiện 根căn 等đẳng 是thị 德đức 本bổn 故cố 。 餘dư 皆giai 行hành 劣liệt 也dã 詳tường 之chi 。

二nhị 外ngoại 緣duyên 。 論luận 或hoặc 有hữu 供cúng 養dường 至chí 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 盡tận 是thị 辨biện 求cầu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 進tiến 退thoái 之chi 相tướng 也dã 。 疏sớ/sơ 時thời 未vị 滿mãn 者giả 。 以dĩ 約ước 鈍độn 根căn 精tinh 進tấn 者giả 說thuyết 故cố 。 以dĩ 色sắc 見kiến 佛Phật 者giả 。 既ký 以dĩ 色sắc 見kiến 聲thanh 求cầu 。 是thị 人nhân 行hành 邪tà 道đạo 。 不bất 能năng 見kiến 如Như 來Lai 故cố 。 前tiền 云vân 。 不bất 知tri 轉chuyển 識thức 現hiện 故cố 。 見kiến 從tùng 外ngoại 來lai 。 取thủ 色sắc 分phân 齊tề 。 或hoặc 見kiến 如Như 來Lai 。 塑tố 畫họa 形hình 像tượng 等đẳng 。 住trụ 相tương/tướng 供cung 僧Tăng 者giả 。 不bất 能năng 達đạt 三tam 輪luân 體thể 空không 。 無vô 住trụ 行hành 施thí 也dã 。 隨tùy 劣liệt 教giáo 者giả 。 此thử 與dữ 前tiền 起khởi 二Nhị 乘Thừa 種chủng 子tử 別biệt 。 前tiền 則tắc 因nhân 劣liệt 。 此thử 則tắc 緣duyên 劣liệt 也dã 。 學học 他tha 迹tích 者giả 。 但đãn 隨tùy 彼bỉ 而nhi 行hành 。 自tự 無vô 決quyết 擇trạch 斆# 他tha 外ngoại 迹tích 。 不bất 自tự 照chiếu 心tâm 。 此thử 則tắc 見kiến 他tha 退thoái 而nhi 還hoàn 退thoái 。 或hoặc 心tâm 闌lan 而nhi 自tự 退thoái 。 此thử 等đẳng 者giả 。 結kết 揀giản 。 以dĩ 悲bi 智trí 是thị 菩Bồ 提Đề 心tâm 體thể 故cố 。 夫phu 大Đại 乘Thừa 行hành 人nhân 。 最tối 初sơ 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 要yếu 先tiên 有hữu 智trí 了liễu 真chân 性tánh 本bổn 有hữu 無vô 明minh 本bổn 空không 。 求cầu 斷đoạn 本bổn 空không 無vô 明minh 。 求cầu 證chứng 本bổn 有hữu 真chân 性tánh 。 次thứ 須tu 具cụ 悲bi 。 盡tận 於ư 未vị 來lai 。 度độ 眾chúng 生sanh 界giới 。 然nhiên 後hậu 以dĩ 願nguyện 要yếu 制chế 。 不bất 令linh 暫tạm 捨xả 無vô 致trí 疲bì 勞lao 。 此thử 三tam 具cụ 故cố 。 方phương 是thị 真chân 正chánh 大Đại 乘Thừa 初sơ 行hành 。 既ký 不bất 同đồng 彼bỉ 。 故cố 云vân 非phi 也dã 。 然nhiên 此thử 中trung 發phát 心tâm 之chi 言ngôn 。 且thả 是thị 信tín 位vị 初sơ 心tâm 始thỉ 發phát 。 求cầu 道Đạo 之chi 意ý 。 非phi 同đồng 信tín 滿mãn 發phát 心tâm 入nhập 住trụ 。 則tắc 如như 今kim 之chi 行hành 人nhân 始thỉ 發phát 大Đại 乘Thừa 信tín 心tâm 之chi 者giả 。 此thử 即tức 猶do 在tại 信tín 位vị 之chi 初sơ 也dã 。

二nhị 結kết 成thành 論luận 惡ác 緣duyên 者giả 。 五ngũ 欲dục 及cập 二Nhị 乘Thừa 。 退thoái 失thất 者giả 失thất 所sở 發phát 心tâm 不bất 入nhập 信tín 位vị 。 退thoái 凡phàm 夫phu 地địa 。 此thử 以dĩ 五ngũ 欲dục 為vi 惡ác 緣duyên 故cố 。 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 地địa 者giả 。 此thử 以dĩ 二Nhị 乘Thừa 為vi 惡ác 緣duyên 故cố 。 故cố 經Kinh 云vân 。 百bách 千thiên 萬vạn 人nhân 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 若nhược 一nhất 若nhược 二nhị 。 至chí 於ư 佛Phật 果Quả 。 餘dư 皆giai 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 也dã 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 發phát 大đại 心tâm 。 魚ngư 子tử 菴am 樹thụ 華hoa 三tam 事sự 。 因nhân 時thời 多đa 得đắc 果quả 甚thậm 少thiểu 。 然nhiên 此thử 前tiền 後hậu 勝thắng 劣liệt 相tương 望vọng 。 各các 有hữu 七thất 事sự 。 且thả 劣liệt 之chi 七thất 事sự 者giả 。 一nhất 位vị 次thứ 劣liệt (# 十thập 信tín 初sơ 心tâm )# 二nhị 內nội 熏huân 劣liệt (# 無vô 力lực )# 三tam 善thiện 根căn 劣liệt (# 微vi 少thiểu )# 四tứ 時thời 限hạn 劣liệt (# 未vị 經kinh 萬vạn 劫kiếp )# 五ngũ 外ngoại 緣duyên 劣liệt 色sắc 相tướng 見kiến 佛Phật 六lục 起khởi 行hành 劣liệt (# 人nhân 天thiên 二Nhị 乘Thừa 七thất 究cứu 竟cánh 劣liệt (# 退thoái 入nhập 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 勝thắng 之chi 七thất 事sự 者giả 。 一nhất 位vị 次thứ 勝thắng (# 十thập 信tín 位vị 滿mãn )# 二nhị 內nội 熏huân 勝thắng (# 有hữu 力lực )# 三tam 善thiện 根căn 勝thắng 久cửu 植thực 德đức 本bổn 。 四tứ 時thời 限hạn 勝thắng (# 經kinh 一nhất 萬vạn 劫kiếp )# 五ngũ 外ngoại 緣duyên 勝thắng (# 遇ngộ 佛Phật 受thọ 教giáo )# 六lục 起khởi 行hành 勝thắng (# 直trực 深thâm 悲bi 等đẳng )# 七thất 究cứu 竟cánh 勝thắng (# 正chánh 定định 不bất 退thoái )# 。

一nhất 牒điệp 章chương 。 論luận 發phát 何hà 等đẳng 心tâm 者giả 。 前tiền 之chi 所sở 說thuyết 但đãn 是thị 能năng 發phát 之chi 因nhân 緣duyên 。 未vị 知tri 所sở 發phát 之chi 心tâm 作tác 何hà 行hành 相tương/tướng 。 故cố 此thử 徵trưng 也dã 。

二nhị 標tiêu 徵trưng 。 疏sớ/sơ 向hướng 理lý 等đẳng 者giả 。 真Chân 如Như 妙diệu 理lý 體thể 離ly 無vô 有hữu 一nhất 異dị 。 凡phàm 聖thánh 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 一nhất 切thiết 邊biên 邪tà 之chi 相tướng 。 若nhược 欲dục 造tạo 詣nghệ 。 必tất 須tu 正chánh 念niệm 。 正chánh 念niệm 即tức 正chánh 慧tuệ 正chánh 慧tuệ 即tức 是thị 直trực 心tâm 也dã 。 斯tư 則tắc 理lý 無vô 別biệt 故cố 。 向hướng 心tâm 必tất 直trực 。 故cố 占chiêm 察sát 經kinh 說thuyết 。 真Chân 如Như 能năng 成thành 行hành 人nhân 質chất 直trực 心tâm 故cố 。 如như 蛇xà 行hành 性tánh 曲khúc 入nhập 筒đồng 則tắc 直trực 。 三tam 昧muội 調điều 心tâm 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 此thử 中trung 正chánh 念niệm 即tức 真Chân 如Như 三tam 昧muội 也dã 。 二nhị 行hành 本bổn 者giả 。 此thử 直trực 心tâm 通thông 與dữ 二nhị 行hành 為vi 本bổn 也dã 。 下hạ 之chi 二nhị 心tâm 別biệt 為vi 行hành 本bổn 。 所sở 以dĩ 此thử 通thông 與dữ 二nhị 行hành 為vi 本bổn 者giả 。 謂vị 念niệm 真Chân 如Như 具cụ 無vô 漏lậu 功công 德đức 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 同đồng 有hữu 此thử 性tánh 。 皆giai 當đương 作tác 佛Phật 。 以dĩ 知tri 具cụ 德đức 故cố 。 能năng 起khởi 自tự 利lợi 行hành 。 以dĩ 知tri 性tánh 同đồng 故cố 。 能năng 起khởi 利lợi 他tha 行hàng 行hàng 所sở 依y 本bổn )# 又hựu 以dĩ 念niệm 真Chân 如Như 非phi 前tiền 際tế 生sanh 非phi 後hậu 際tế 滅diệt 故cố 。 能năng 令linh 二nhị 行hành 究cứu 竟cánh 無vô 有hữu 。 疲bì 厭yếm (# 行hành 不bất 斷đoạn 本bổn )# 又hựu 知tri 此thử 性tánh 離ly 言ngôn 說thuyết 分phân 別biệt 。 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 故cố 。 能năng 令linh 二nhị 行hành 離ly 相tương/tướng 成thành 無vô 漏lậu 因nhân (# 行hành 相tương 應ứng 本bổn )# 故cố 此thử 一nhất 心tâm 通thông 為vi 二nhị 本bổn 也dã 。 論luận 樂nhạo/nhạc/lạc 集tập 等đẳng 者giả 。 樂nhạo/nhạc/lạc 謂vị 希hy 欲dục 專chuyên 注chú 決quyết 定định 之chi 謂vị 也dã 。 由do 是thị 知tri 之chi 不bất 如như 好hảo/hiếu 之chi 。 好hảo/hiếu 之chi 者giả 不bất 如như 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 者giả 也dã 。 疏sớ/sơ 備bị 具cụ 萬vạn 德đức 者giả 。 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 。 一nhất 切thiết 皆giai 修tu 。 所sở 修tu 之chi 行hành 。 一nhất 一nhất 翻phiên 對đối 妄vọng 染nhiễm 。 以dĩ 顯hiển 性tánh 上thượng 河hà 沙sa 功công 德đức 。 如như 以dĩ 智trí 慧tuệ 翻phiên 破phá 無vô 明minh 。 顯hiển 成thành 性tánh 上thượng 大đại 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 義nghĩa 等đẳng 。 是thị 知tri 修tu 行hành 蓋cái 為vi 顯hiển 德đức 故cố 。 約ước 所sở 成thành 以dĩ 解giải 修tu 行hành 。 據cứ 此thử 則tắc 不bất 唯duy 深thâm 心tâm 。 亦diệc 得đắc 名danh 廣quảng 大đại 心tâm 。 以dĩ 萬vạn 行hạnh 齊tề 修tu 故cố (# 廣quảng 也dã )# 皆giai 徹triệt 心tâm 源nguyên 故cố (# 深thâm 也dã )# 今kim 論luận 標tiêu 之chi 以dĩ 竪thụ 。 故cố 曰viết 深thâm 心tâm 。 釋thích 之chi 以dĩ 橫hoạnh/hoành 。 故cố 云vân 一nhất 切thiết 。 意ý 以dĩ 二nhị 文văn 相tương/tướng 顯hiển 也dã 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 文văn 亦diệc 兼kiêm 二nhị 義nghĩa 。 若nhược 有hữu 深thâm 而nhi 不bất 廣quảng (# 徹triệt 理lý 之chi 一nhất 行hành )# 或hoặc 復phục 廣quảng 而nhi 不bất 深thâm (# 多đa 行hành 世thế 善thiện )# 皆giai 非phi 。 大Đại 乘Thừa 之chi 行hành 。 今kim 此thử 兼kiêm 明minh 以dĩ 成thành 菩Bồ 薩Tát 之chi 大đại 行hành 矣hĩ 。 自tự 利lợi 行hành 本bổn 者giả 。 深thâm 心tâm 願nguyện 樂nhạo 故cố 。 若nhược 不bất 願nguyện 樂nhạo 。 安an 能năng 行hành 之chi 。 是thị 故cố 為vi 本bổn 。 論luận 欲dục 拔bạt 等đẳng 者giả 。 欲dục 謂vị 希hy 望vọng 。 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 字tự 義nghĩa 同đồng 。 可khả 以dĩ 互hỗ 言ngôn 。 疏sớ/sơ 廣quảng 拔bạt 物vật 苦khổ 者giả 。 廣quảng 大đại 心tâm 也dã 。 三tam 界giới 普phổ 度độ 無vô 怨oán 親thân 故cố 。 令linh 得đắc 菩Bồ 提Đề 者giả 。 第đệ 一nhất 心tâm 也dã 。 逈huýnh 出xuất 人nhân 天thiên 及cập 二Nhị 乘Thừa 故cố 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 寧ninh 曰viết 大đại 悲bi 。 然nhiên 拔bạt 物vật 苦khổ 。 正chánh 是thị 大đại 悲bi 。 令linh 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 是thị 大đại 慈từ 也dã 。 以dĩ 菩Bồ 提Đề 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 慈từ 能năng 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 今kim 論luận 但đãn 舉cử 大đại 悲bi 拔bạt 苦khổ 。 必tất 有hữu 大đại 慈từ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 疏sớ/sơ 兼kiêm 而nhi 釋thích 之chi 也dã 。 若nhược 無vô 此thử 心tâm 。 焉yên 能năng 度độ 脫thoát 。 故cố 云vân 行hành 本bổn 。 妙diệu 行hạnh 下hạ 顯hiển 略lược 攝nhiếp 廣quảng 。 文văn 雖tuy 三tam 種chủng 。 義nghĩa 包bao 一nhất 切thiết 。 理lý 事sự 兼kiêm 行hành 。 自tự 他tha 俱câu 利lợi 。 攝nhiếp 無vô 不bất 盡tận 也dã 。 以dĩ 此thử 下hạ 正chánh 配phối 諸chư 行hành 。 三Tam 聚Tụ 戒Giới 者giả 直trực 心tâm 即tức 。 攝nhiếp 律luật 儀nghi 戒giới 。 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 離ly 諸chư 過quá 故cố 。 深thâm 心tâm 即tức 攝nhiếp 善thiện 法Pháp 戒giới 。 悲bi 心tâm 即tức 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 戒giới 。 三tam 德đức 者giả 。 直trực 心tâm 成thành 斷đoạn 德đức 即tức 法Pháp 身thân 。 深thâm 心tâm 成thành 智trí 德đức 即tức 般Bát 若Nhã 。 悲bi 心tâm 成thành 恩ân 德đức 即tức 解giải 脫thoát 。 三Tam 身Thân 即tức 如như 次thứ 配phối 法pháp 報báo 化hóa 。 是thị 彼bỉ 者giả 。 即tức 指chỉ 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 之chi 人nhân 。 迴hồi 自tự 己kỷ 心tâm 趣thú 向hướng 三tam 處xứ 故cố 名danh 迴hồi 向hướng 。 實thật 際tế 者giả 。 真Chân 如Như 即tức 是thị 真chân 實thật 際tế 故cố 。 菩Bồ 提Đề 者giả 。 以dĩ 一nhất 切thiết 善thiện 行hành 皆giai 以dĩ 大đại 智trí 為vi 其kỳ 首thủ 故cố 。 眾chúng 生sanh 可khả 知tri 。 據cứ 此thử 則tắc 三tam 中trung 初sơ 一nhất 為vi 離ly 相tương/tướng 行hành 。 後hậu 二nhị 是thị 隨tùy 相tương/tướng 行hành 。 離ly 相tương/tướng 是thị 總tổng 。 隨tùy 相tương/tướng 是thị 別biệt 。 說thuyết 雖tuy 前tiền 後hậu 行hành 即tức 同đồng 時thời 。 以dĩ 前tiền 一nhất 具cụ 後hậu 二nhị 故cố 。 雖tuy 觀quán 空không 而nhi 萬vạn 行hạnh 迢điều 然nhiên 。 後hậu 二nhị 同đồng 前tiền 一nhất 故cố 。 雖tuy 涉thiệp 有hữu 而nhi 一nhất 真chân 寂tịch 爾nhĩ 。 苟cẩu 或hoặc 互hỗ 闕khuyết 。 即tức 二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 空không 凡phàm 夫phu 有hữu 漏lậu 。 初sơ 後hậu 相tương 濟tế 方phương 為vi 大Đại 乘Thừa 中trung 道đạo 妙diệu 行hạnh 也dã 。 由do 是thị 諸chư 行hành 雖tuy 多đa 。 此thử 三tam 攝nhiếp 盡tận 。 更cánh 有hữu 三tam 法pháp 三Tam 寶Bảo 三tam 菩Bồ 提Đề 三tam 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 一nhất 切thiết 三tam 法pháp 類loại 此thử 配phối 之chi 故cố 。 淨tịnh 名danh 說thuyết 此thử 以dĩ 為vi 。 淨tịnh 土độ 之chi 行hạnh 。 故cố 經Kinh 云vân 。 直trực 心tâm 是thị 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 佛Phật 時thời 。 不bất 諂siểm 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 深thâm 心tâm 是thị 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 佛Phật 時thời 。 具cụ 足túc 功công 德đức 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 佛Phật 時thời 。 成thành 就tựu 慈từ 悲bi 喜hỷ 捨xả 。 眾chúng 生sanh 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 等đẳng 。

起Khởi 信Tín 論Luận 疏Sớ/sơ 筆Bút 削Tước 記Ký 卷quyển 第đệ 十thập 六lục