四Tứ 教Giáo 義Nghĩa 卷quyển 第đệ 六lục

天thiên 台thai 山sơn 修tu 禪thiền 寺tự 智trí 顗# 禪thiền 師sư 撰soạn

二nhị 明minh 七thất 聖thánh 位vị 者giả 。 一nhất 隨tùy 信tín 行hành 。 二nhị 隨tùy 法pháp 行hành 。 三tam 信tín 解giải 。 四tứ 見kiến 得đắc 。 五ngũ 身thân 證chứng 。 六lục 時thời 解giải 脫thoát 羅La 漢Hán 。 七thất 不bất 時thời 解giải 脫thoát 羅La 漢Hán 。 此thử 七thất 位vị 通thông 名danh 聖thánh 者giả 。 以dĩ 正chánh 為vi 義nghĩa 。 即tức 練luyện 道đạo 懸huyền 鏡kính 也dã 。 苦khổ 忍nhẫn 真chân 明minh 捨xả 凡phàm 夫phu 性tánh 。 得đắc 入nhập 聖thánh 人nhân 性tánh 。 真chân 智trí 見kiến 理lý 斷đoạn 於ư 同đồng 類loại 之chi 礙ngại 。 故cố 名danh 為vi 聖thánh 。 此thử 七thất 聖thánh 人nhân 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 不bất 同đồng 。 謂vị 學học 無Vô 學Học 。 前tiền 五ngũ 種chủng 聖thánh 人nhân 悉tất 是thị 學học 人nhân 。 後hậu 二nhị 種chủng 聖thánh 人nhân 是thị 無Vô 學Học 位vị 也dã 。 言ngôn 學học 人nhân 者giả 。 始thỉ 從tùng 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 發phát 得đắc 真chân 智trí 。 自tự 爾nhĩ 方phương 有hữu 聖thánh 人nhân 也dã 。 有hữu 聖Thánh 諦Đế 具cụ 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 二nhị 種chủng 五ngũ 陰ấm 。 見kiến 聖thánh 迹tích 故cố 名danh 為vi 學học 人nhân 。 於ư 諦đế 不bất 推thôi 求cầu 故cố 名danh 無Vô 學Học 人nhân 也dã 。 又hựu 無Vô 學Học 人nhân 者giả 。 真chân 智trí 見kiến 理lý 既ký 極cực 三tam 界giới 。 正chánh 使sử 已dĩ 盡tận 無vô 惑hoặc 可khả 治trị 。 不bất 須tu 更cánh 學học 四tứ 真chân 智trí 也dã 。 復phục 就tựu 七thất 聖thánh 之chi 位vị 。 分phân 為vi 三tam 道đạo 。 所sở 謂vị 見kiến 道đạo 修tu 道Đạo 無Vô 學Học 道đạo 。 一nhất 見kiến 道đạo 者giả 。 即tức 是thị 八Bát 正Chánh 道Đạo 。 見kiến 理lý 斷đoạn 見kiến 諦Đế 惑hoặc 。 至chí 十thập 五ngũ 心tâm 。 如như 破phá 石thạch 方phương 便tiện 也dã 。 二nhị 修tu 道Đạo 者giả 。 即tức 是thị 七thất 覺giác 分phần/phân 隨tùy 觀quán 一nhất 諦đế 所sở 斷đoạn 思tư 惟duy 。 如như 斷đoạn 藕ngẫu 根căn 絲ti 方phương 便tiện 也dã 。 三tam 無Vô 學Học 道đạo 者giả 。 如như 前tiền 分phân 別biệt 也dã 。 一nhất 明minh 隨tùy 信tín 行hành 位vị 者giả 。 即tức 是thị 鈍độn 根căn 人nhân 入nhập 見kiến 道đạo 之chi 名danh 也dã 所sở 言ngôn 鈍độn 根căn 者giả 。 非phi 自tự 智trí 薰huân 憑bằng 他tha 生sanh 解giải 名danh 為vi 鈍độn 也dã 。 是thị 人nhân 在tại 方phương 便tiện 道đạo 。 先tiên 雖tuy 有hữu 信tín 已dĩ 未vị 發phát 真chân 不bất 名danh 為vi 行hành 。 行hành 以dĩ 進tiến 趣thú 為vi 義nghĩa 。 從tùng 得đắc 苦khổ 忍nhẫn 真chân 明minh 十thập 五ngũ 剎sát 那na 。 進tiến 趣thú 見kiến 真chân 名danh 隨tùy 信tín 行hành 。 故cố 說thuyết 但đãn 有hữu 近cận 行hành 人nhân 無vô 遠viễn 行hành 人nhân 。 又hựu 若nhược 在tại 十thập 五ngũ 心tâm 中trung 。 命mạng 終chung 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 者giả 。 欲dục 界giới 見kiến 斷đoạn 十thập 使sử 對đối 治trị 。 是thị 法pháp 是thị 則tắc 初sơ 無vô 漏lậu 無vô 礙ngại 道đạo 也dã 。

復phục 次thứ 世Thế 間Gian 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 次thứ 第đệ 不bất 作tác 不bất 向hướng 不bất 行hành 。 已dĩ 能năng 捨xả 邪tà 業nghiệp 邪tà 趣thú 邪tà 見kiến 也dã 。 又hựu 復phục 世thế 間gian 。 第đệ 一nhất 法pháp 分phân 別biệt 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 。 作tác 五ngũ 種chủng 定định 。 謂vị 地địa 定định 行hành 定định 緣duyên 定định 剎sát 那na 定định 次thứ 第đệ 緣duyên 定định 。 次thứ 第đệ 緣duyên 定định 者giả 。 世Thế 間Gian 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 後hậu 即tức 入nhập 苦khổ 忍nhẫn 也dã 。 雜tạp 心tâm 偈kệ 云vân 。 謂vị 色sắc 無vô 色sắc 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 亦diệc 然nhiên 。 此thử 法pháp 無vô 間gian 等đẳng 是thị 說thuyết 十thập 六lục 心tâm 。 十thập 五ngũ 心tâm 成thành 屬thuộc 見kiến 道đạo 。 第đệ 十thập 六lục 心tâm 即tức 屬thuộc 修tu 道Đạo 也dã 。 若nhược 謂vị 不bất 應ưng 然nhiên 者giả 。 如như 盡tận 智trí 成thành 。 亦diệc 應ưng 屬thuộc 無Vô 學Học 道đạo 也dã 。 是thị 信tín 行hành 人nhân 見kiến 道đạo 十thập 五ngũ 心tâm 。 亦diệc 名danh 八bát 人nhân 地địa 。 八bát 忍nhẫn 具cụ 足túc 智trí 少thiểu 一nhất 分phần/phân 。 即tức 是thị 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 向hướng 。 向hướng 亦diệc 名danh 行hành 中trung 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 也dã 。 二nhị 明minh 隨tùy 法pháp 行hành 位vị 者giả 。 即tức 是thị 利lợi 根căn 人nhân 入nhập 見kiến 道đạo 之chi 名danh 也dã 。 言ngôn 利lợi 根căn 者giả 。 自tự 以dĩ 智trí 薰huân 見kiến 理lý 斷đoạn 結kết 。 故cố 云vân 利lợi 也dã 。 本bổn 在tại 方phương 便tiện 道đạo 中trung 。 能năng 自tự 用dụng 觀quán 智trí 觀quán 四tứ 真Chân 諦Đế 法pháp 。 但đãn 未vị 發phát 真chân 不bất 名danh 為vi 行hành 。 因nhân 世Thế 間Gian 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 發phát 苦khổ 忍nhẫn 真chân 明minh 。 十thập 五ngũ 剎sát 那na 進tiến 趣thú 見kiến 真chân 。 故cố 名danh 法pháp 行hành 也dã 。 分phân 別biệt 法pháp 行hành 類loại 前tiền 信tín 行hành 。 解giải 釋thích 可khả 知tri 。 但đãn 鈍độn 根căn 憑bằng 他tha 生sanh 解giải 自tự 智trí 少thiểu 觀quán 察sát 。 利lợi 根căn 自tự 智trí 多đa 觀quán 察sát 為vi 異dị 耳nhĩ 。 三Tam 明Minh 信tín 解giải 位vị 者giả 。 即tức 是thị 信tín 行hành 人nhân 。 入nhập 修tu 道Đạo 轉chuyển 名danh 信tín 解giải 人nhân 也dã 。 鈍độn 根căn 憑bằng 他tha 信tín 進tiến 發phát 真chân 解giải 。 故cố 名danh 信tín 解giải 。 此thử 信tín 解giải 人nhân 證chứng 果Quả 有hữu 三tam 。 一nhất 證chứng 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 二nhị 證chứng 斯Tư 陀Đà 含Hàm 果Quả 。 三tam 證chứng 阿A 那Na 含Hàm 果Quả 。 一nhất 明minh 信tín 解giải 證chứng 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 者giả 。 第đệ 十thập 六lục 道đạo 比tỉ 智trí 相tương 應ứng 。 即tức 證chứng 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 也dã 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 天Thiên 竺Trúc 之chi 言ngôn 。 此thử 翻phiên 修tu 習tập 無vô 漏lậu 。 若nhược 成thành 論luận 明minh 猶do 是thị 見kiến 道đạo 。 若nhược 數số 人nhân 明minh 義nghĩa 。 證chứng 果Quả 即tức 入nhập 修tu 道Đạo 。 即tức 用dụng 此thử 一nhất 往vãng 釋thích 修tu 習tập 無vô 漏lậu 義nghĩa 便tiện 也dã 。 若nhược 見kiến 所sở 斷đoạn 略lược 說thuyết 三tam 結kết 盡tận 。 廣quảng 說thuyết 八bát 十thập 八bát 使sử 盡tận 。 名danh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 受thọ 生sanh 生sanh 死tử 七thất 返phản 終chung 不bất 至chí 八bát 生sanh 。 二nhị 明minh 信tín 解giải 。 證chứng 斯Tư 陀Đà 含Hàm 果Quả 。 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 向hướng 二nhị 果quả 。 一nhất 向hướng 者giả 從tùng 初sơ 果quả 心tâm 後hậu 。 更cánh 修tu 十thập 六lục 諦đế 觀quán 。 七thất 菩Bồ 提Đề 行hành 現hiện 前tiền 。 即tức 此thử 世thế 無vô 漏lậu 斷đoạn 煩phiền 惱não 一nhất 品phẩm 。 無vô 礙ngại 斷đoạn 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 。 一nhất 品phẩm 二nhị 品phẩm 。 無vô 礙ngại 斷đoạn 二nhị 品phẩm 乃nãi 至chí 五ngũ 品phẩm 。 皆giai 是thị 斯Tư 陀Đà 含Hàm 向hướng 。 亦diệc 名danh 勝thắng 進tiến 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 約ước 此thử 說thuyết 家gia 家gia 也dã 。 二nhị 果quả 者giả 若nhược 斷đoạn 六lục 品phẩm 盡tận 。 證chứng 欲dục 界giới 第đệ 六lục 品phẩm 解giải 脫thoát 。 即tức 是thị 斯Tư 陀Đà 含Hàm 果Quả 也dã 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 天Thiên 竺Trúc 之chi 言ngôn 。 此thử 翻phiên 云vân 薄bạc 。 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 。 分phân 為vi 九cửu 品phẩm 。 前tiền 六lục 品phẩm 盡tận 餘dư 三tam 品phẩm 在tại 。 前tiền 斷đoạn 已dĩ 多đa 所sở 。 未vị 斷đoạn 少thiểu 。 故cố 名danh 為vi 薄bạc 。 三Tam 明Minh 信tín 解giải 人nhân 證chứng 阿A 那Na 含Hàm 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 向hướng 二nhị 果quả 。 一nhất 向hướng 者giả 若nhược 斷đoạn 欲dục 界giới 七thất 品phẩm 乃nãi 至chí 八bát 品phẩm 。 皆giai 是thị 阿A 那Na 含Hàm 向hướng 。 亦diệc 名danh 勝thắng 進tiến 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 約ước 此thử 說thuyết 一nhất 種chủng 子tử 也dã 。 二nhị 明minh 果quả 者giả 。 九cửu 無vô 礙ngại 斷đoạn 欲dục 界giới 結kết 。 證chứng 第đệ 九cửu 解giải 脫thoát 。 即tức 名danh 阿A 那Na 含Hàm 果quả 也dã 。 阿A 那Na 含Hàm 者giả 。 天Thiên 竺Trúc 之chi 言ngôn 。 此thử 翻phiên 云vân 不bất 還hoàn 。 此thử 人nhân 欲dục 界giới 。 五ngũ 下hạ 分phần 結kết 盡tận 。 更cánh 不bất 還hoàn 生sanh 欲dục 界giới 。 故cố 言ngôn 不bất 還hoàn 也dã 。

復phục 次thứ 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 行hành 中trung 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 即tức 是thị 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 向hướng 。 二nhị 住trụ 果quả 正chánh 是thị 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果quả 也dã 。 三tam 勝thắng 進tiến 勝thắng 進tiến 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 亦diệc 名danh 家gia 家gia 。 即tức 是thị 斯Tư 陀Đà 含Hàm 向hướng 也dã 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 但đãn 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 住trụ 果quả 。 二nhị 勝thắng 進tiến 。 勝thắng 進tiến 斯Tư 陀Đà 含Hàm 亦diệc 名danh 一nhất 種chủng 子tử 。 即tức 阿A 那Na 含Hàm 向hướng 也dã 。 阿A 那Na 含Hàm 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 住trụ 果quả 。 二nhị 勝thắng 進tiến 。 勝thắng 進tiến 阿A 那Na 含Hàm 。 進tiến 斷đoạn 五ngũ 上thượng 分phần/phân 結kết 。 所sở 謂vị 色sắc 染nhiễm 無vô 色sắc 染nhiễm 等đẳng 結kết 。 即tức 阿A 羅La 漢Hán 向hướng 也dã 。 阿A 羅La 漢Hán 但đãn 有hữu 一nhất 住trụ 果quả 問vấn 曰viết 。 此thử 說thuyết 次thứ 第đệ 得đắc 果quả 。 毘tỳ 曇đàm 明minh 超siêu 越việt 得đắc 果quả 。 云vân 何hà 分phân 別biệt 。

答đáp 曰viết 。

若nhược 凡phàm 夫phu 時thời 。 斷đoạn 欲dục 界giới 結kết 。 六lục 品phẩm 乃nãi 至chí 八bát 品phẩm 盡tận 。 未vị 入nhập 見kiến 諦Đế 道đạo 。 後hậu 發phát 苦khổ 忍nhẫn 真chân 明minh 。 十thập 五ngũ 心tâm 中trung 是thị 斯Tư 陀Đà 含Hàm 向hướng 。 十thập 六lục 心tâm 即tức 證chứng 斯Tư 陀Đà 含Hàm 果Quả 。 也dã 若nhược 凡phàm 夫phu 時thời 。 先tiên 斷đoạn 欲dục 界giới 第đệ 九cửu 品phẩm 乃nãi 至chí 無vô 所sở 有hữu 。 處xử 盡tận 後hậu 入nhập 見kiến 諦Đế 十thập 五ngũ 心tâm 。 名danh 阿A 那Na 含Hàm 向hướng 。 第đệ 十thập 六lục 心tâm 即tức 。 證chứng 阿A 那Na 含Hàm 果Quả 。 此thử 是thị 超siêu 越việt 人nhân 不bất 證chứng 前tiền 二nhị 果quả 也dã 雖tuy 是thị 信tín 解giải 是thị 鈍độn 根căn 。 而nhi 有hữu 五ngũ 種chủng 根căn 性tánh 不bất 同đồng 。 所sở 謂vị 退thoái 思tư 護hộ 住trụ 勝thắng 進tiến 也dã 。 若nhược 證chứng 阿A 那Na 含Hàm 果Quả 。

復phục 有hữu 五ngũ 種chủng 般bát 及cập 七thất 種chủng 般bát 八bát 種chủng 般bát 。 五ngũ 種chủng 般bát 者giả 。 一nhất 中trung 般bát 。 二nhị 生sanh 般bát 。 三tam 行hành 般bát 。 四tứ 不bất 行hành 般bát 。 五ngũ 上thượng 流lưu 般bát 也dã 。 七thất 種chủng 般bát 者giả 。 開khai 中trung 般bát 為vi 三tam 種chủng 也dã 。 八bát 種chủng 般bát 者giả 。 五ngũ 種chủng 如như 前tiền 。 具cụ 足túc 現hiện 般bát 無vô 色sắc 般bát 不bất 定định 般bát 也dã 。 四tứ 明minh 見kiến 得đắc 次thứ 位vị 者giả 。 法pháp 行hành 人nhân 轉chuyển 入nhập 修tu 道Đạo 。 名danh 為vi 見kiến 得đắc 。 是thị 利lợi 根căn 人nhân 。 自tự 以dĩ 慧tuệ 薰huân 見kiến 法pháp 得đắc 理lý 。 故cố 名danh 見kiến 得đắc 。 是thị 見kiến 得đắc 人nhân 在tại 思tư 惟duy 道đạo 。 次thứ 第đệ 證chứng 三tam 果quả 。 超siêu 越việt 得đắc 二nhị 果quả 。 亦diệc 如như 信tín 解giải 中trung 分phân 別biệt 。 但đãn 以dĩ 利lợi 根căn 。 不bất 藉tạ 聞văn 法Pháp 不bất 假giả 眾chúng 緣duyên 具cụ 。 自tự 能năng 見kiến 法pháp 得đắc 理lý 為vi 異dị 也dã 。 見kiến 得đắc 利lợi 根căn 。 但đãn 是thị 不bất 動động 根căn 性tánh 。 若nhược 證chứng 阿A 那Na 含Hàm 果Quả 。 亦diệc 有hữu 五ngũ 種chủng 般bát 及cập 七thất 種chủng 八bát 種chủng 不bất 同đồng 也dã 。 五ngũ 明minh 身thân 證chứng 位vị 者giả 。 還hoàn 是thị 信tín 解giải 見kiến 得đắc 二nhị 人nhân 。 入nhập 思tư 惟duy 道đạo 。 用dụng 無vô 漏lậu 智trí 斷đoạn 五ngũ 下hạ 分phần/phân 結kết 。 五ngũ 上thượng 分phần/phân 結kết 故cố 發phát 四tứ 禪thiền 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 即tức 用dụng 共cộng 念niệm 處xứ 。 修tu 八bát 背bối/bội 捨xả 八bát 勝thắng 處xứ 十thập 一nhất 切thiết 處xứ 入nhập 九cửu 次thứ 第đệ 定định 三tam 空không 事sự 。 性tánh 兩lưỡng 障chướng 先tiên 已dĩ 斷đoạn 盡tận 。 又hựu 斷đoạn 非phi 想tưởng 事sự 障chướng 滅diệt 緣duyên 理lý 。 諸chư 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 得đắc 此thử 定định 。 故cố 名danh 身thân 證chứng 阿A 那Na 含Hàm 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 似tự 涅Niết 槃Bàn 法pháp 。 安an 置trí 身thân 內nội 息tức 三tam 界giới 一nhất 切thiết 勞lao 務vụ 。 身thân 證chứng 想tưởng 受thọ 滅diệt 。 故cố 名danh 身thân 證chứng 也dã 。 若nhược 約ước 初sơ 果quả 解giải 身thân 證chứng 者giả 。 但đãn 以dĩ 先tiên 於ư 凡phàm 夫phu 。 用dụng 等đẳng 智trí 斷đoạn 結kết 。 得đắc 四tứ 禪thiền 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 後hậu 得đắc 見kiến 諦Đế 第đệ 十thập 六lục 心tâm 。 證chứng 阿A 那Na 含Hàm 果Quả 。 即tức 修tu 共cộng 念niệm 處xứ 。 還hoàn 從tùng 欲dục 界giới 修tu 背bối/bội 捨xả 勝thắng 處xứ 一nhất 切thiết 處xứ 入nhập 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 成thành 身thân 證chứng 也dã 。 是thị 阿A 那Na 含Hàm 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 住trụ 果quả 但đãn 是thị 阿A 那Na 含Hàm 也dã 。 二nhị 者giả 帶đái 果quả 行hành 向hướng 。 即tức 是thị 勝thắng 進tiến 阿A 那Na 含Hàm 也dã 。 猶do 名danh 阿A 那Na 含Hàm 行hành 向hướng 故cố 。 即tức 是thị 阿A 羅La 漢Hán 向hướng 攝nhiếp 。 故cố 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 那na 含hàm 有hữu 十thập 一nhất 種chủng 。 五ngũ 種chủng 阿A 那Na 含Hàm 正chánh 是thị 阿A 那Na 含Hàm 。 六lục 種chủng 阿A 那Na 含Hàm 阿A 羅La 漢Hán 向hướng 攝nhiếp 。 當đương 知tri 此thử 身thân 。 證chứng 阿A 那Na 含Hàm 。 即tức 是thị 勝thắng 進tiến 阿A 那Na 含Hàm 。 阿A 羅La 漢Hán 向hướng 攝nhiếp 。 五ngũ 種chủng 般bát 那na 含hàm 。 七thất 種chủng 般bát 那na 含hàm 。 皆giai 但đãn 有hữu 上thượng 流lưu 般bát 。 八bát 種chủng 般bát 那na 含hàm 但đãn 有hữu 現hiện 般bát 無vô 色sắc 般bát 也dã 。 如như 是thị 阿a 毘tỳ 曇đàm 。 約ước 信tín 解giải 見kiến 得đắc 。 分phân 別biệt 數số 。 那na 含hàm 乃nãi 有hữu 一nhất 萬vạn 二nhị 千thiên 。 九cửu 百bách 六lục 十thập 種chủng 。 廣quảng 說thuyết 大đại 事sự 豈khởi 煩phiền 分phân 別biệt 也dã 。 六lục 明minh 時thời 解giải 脫thoát 羅La 漢Hán 者giả 。 即tức 是thị 信tín 行hành 鈍độn 根căn 。 待đãi 時thời 及cập 眾chúng 緣duyên 具cụ 。 方phương 得đắc 解giải 脫thoát 。 故cố 名danh 時thời 解giải 脫thoát 。 所sở 言ngôn 阿A 羅La 漢Hán 者giả 。 是thị 天Thiên 竺Trúc 語ngữ 。 此thử 土thổ/độ 無vô 翻phiên 名danh 。 含hàm 三tam 義nghĩa 。 一nhất 殺sát 賊tặc 。 二nhị 不bất 生sanh 。 三tam 應Ứng 供Cúng 也dã 。 具cụ 此thử 三tam 義nghĩa 位vị 居cư 無Vô 學Học 。 阿A 羅La 漢Hán 有hữu 五ngũ 種chủng 。 謂vị 隨tùy 信tín 行hành 生sanh 五ngũ 種chủng 。 退thoái 法pháp 思tư 法pháp 護hộ 法Pháp 住trụ 法pháp 勝thắng 進tiến 也dã 。 彼bỉ 得đắc 二nhị 智trí 。 盡tận 智trí 無Vô 學Học 智trí 等đẳng 見kiến 也dã 。 若nhược 用dụng 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 於ư 非phi 想tưởng 九cửu 品phẩm 惑hoặc 斷đoạn 盡tận 次thứ 一nhất 剎sát 那na 。 證chứng 非phi 想tưởng 第đệ 九cửu 解giải 脫thoát 成thành 盡tận 智trí 。 次thứ 一nhất 剎sát 那na 得đắc 無Vô 學Học 等đẳng 見kiến 也dã 。 彼bỉ 或hoặc 時thời 退thoái 故cố 。 不bất 說thuyết 得đắc 無vô 生sanh 智trí 。 此thử 五ngũ 種chủng 阿A 羅La 漢Hán 。 是thị 信tín 行hành 種chủng 性tánh 根căn 鈍độn 。 因nhân 中trung 修tu 道Đạo 。 必tất 假giả 衣y 食thực 床sàng 具cụ 處xứ 所sở 說thuyết 法Pháp 及cập 人nhân 。 隨tùy 順thuận 善thiện 根căn 增tăng 進tiến 不bất 能năng 一nhất 切thiết 。 時thời 隨tùy 所sở 欲dục 進tiến 也dã 。 是thị 五ngũ 種chủng 羅La 漢Hán 各các 有hữu 二nhị 種chủng 。 不bất 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 。 但đãn 是thị 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 若nhược 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 。 即tức 是thị 俱câu 解giải 脫thoát 。 若nhược 不bất 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 。 是thị 人nhân 因nhân 中trung 偏thiên 修tu 性tánh 念niệm 處xứ 觀quán 。 不bất 修tu 共cộng 念niệm 處xứ 觀quán 也dã 。 若nhược 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 。 者giả 是thị 人nhân 因nhân 中trung 。 修tu 性tánh 念niệm 觀quán 。 亦diệc 修tu 共cộng 念niệm 處xứ 。 若nhược 證chứng 果Quả 時thời 。 三Tam 明Minh 八Bát 解Giải 脫Thoát 。 一nhất 時thời 俱câu 得đắc 。 故cố 名danh 俱câu 解giải 脫thoát 也dã 。 七thất 明minh 不bất 時thời 解giải 脫thoát 。 阿A 羅La 漢Hán 者giả 。 即tức 是thị 法pháp 行hành 利lợi 根căn 。 名danh 不bất 動động 法pháp 。 阿A 羅La 漢Hán 也dã 。 所sở 言ngôn 不bất 時thời 解giải 脫thoát 者giả 。 不bất 動động 法pháp 人nhân 。 一nhất 向hướng 利lợi 根căn 因nhân 中trung 用dụng 道đạo 。 能năng 一nhất 切thiết 時thời 中trung 隨tùy 所sở 欲dục 。 進tiến 修tu 善thiện 業nghiệp 不bất 待đãi 眾chúng 具cụ 。 故cố 名danh 不bất 時thời 解giải 脫thoát 也dã 。 是thị 人nhân 能năng 不bất 為vị 煩phiền 惱não 所sở 動động 。 故cố 名danh 不bất 動động 。 是thị 不bất 退thoái 義nghĩa 成thành 就tựu 三tam 智trí 。 謂vị 盡tận 智trí 無vô 生sanh 智trí 無Vô 學Học 智trí 等đẳng 見kiến 。 能năng 用dụng 重trọng/trùng 空không 三tam 昧muội 。 擊kích 聖thánh 善thiện 法Pháp 以dĩ 空không 捨xả 空không 。 空không 定định 故cố 言ngôn 能năng 擊kích 。 是thị 不bất 動động 法pháp 阿A 羅La 漢Hán 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 不bất 同đồng 。 一nhất 不bất 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 。 但đãn 名danh 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 二nhị 若nhược 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 。 即tức 是thị 俱câu 解giải 脫thoát 。 若nhược 聞văn 佛Phật 說thuyết 三tam 藏tạng 教giáo 門môn 。 修tu 緣duyên 念niệm 處xứ 。 即tức 發phát 四tứ 辨biện 名danh 。 無vô 礙ngại 解giải 脫thoát 。 是thị 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 聲Thanh 聞Văn 。 能năng 究cứu 竟cánh 具cụ 足túc 。 一nhất 切thiết 阿A 羅La 漢Hán 功công 德đức 也dã 。 問vấn 曰viết 。 是thị 時thời 不bất 時thời 二nhị 人nhân 。 利lợi 鈍độn 不bất 同đồng 。 云vân 何hà 並tịnh 得đắc 俱câu 解giải 脫thoát 也dã 。

答đáp 曰viết 。

此thử 簡giản 鈍độn 利lợi 明minh 有hữu 難nan 易dị 之chi 殊thù 。 何hà 關quan 簡giản 得đắc 與dữ 不bất 得đắc 也dã 。 此thử 之chi 七thất 聖thánh 名danh 真chân 沙Sa 門Môn 。 沙Sa 門Môn 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 直trực 言ngôn 沙Sa 門Môn 。 沙Sa 門Môn 即tức 因nhân 也dã 。 二nhị 者giả 沙Sa 門Môn 那na 。 沙Sa 門Môn 那na 者giả 果quả 也dã 。 或hoặc 沙Sa 門Môn 有hữu 八bát 十thập 九cửu 。 所sở 謂vị 見kiến 諦Đế 八bát 忍nhẫn 。 思tư 惟duy 八bát 十thập 一nhất 無vô 礙ngại 也dã 。 就tựu 沙Sa 門Môn 那na 。 亦diệc 有hữu 八bát 十thập 九cửu 。 所sở 謂vị 見kiến 諦Đế 八bát 智trí 。 思tư 惟duy 八bát 十thập 一nhất 解giải 脫thoát 也dã 。 就tựu 沙Sa 門Môn 那na 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 有hữu 為vi 果quả 。 八bát 十thập 九cửu 有hữu 為vi 果quả 也dã 。 二nhị 無vô 為vi 果quả 。 八bát 十thập 九cửu 無vô 為vi 果quả 也dã 。 此thử 約ước 智trí 斷đoạn 明minh 約ước 智trí 德đức 。 明minh 八bát 十thập 九cửu 有hữu 為vi 果quả 。 約ước 斷đoạn 德đức 明minh 八bát 十thập 九cửu 無vô 為vi 果quả 也dã 。 略lược 說thuyết 三tam 藏tạng 教giáo 毘tỳ 曇đàm 有hữu 門môn 。 明minh 七thất 賢hiền 七thất 聖thánh 位vị 大đại 意ý 竟cánh 。 但đãn 賢hiền 聖thánh 義nghĩa 多đa 有hữu 所sở 關quan 。 毘tỳ 曇đàm 有hữu 門môn 雖tuy 有hữu 多đa 義nghĩa 。 無vô 復phục 是thị 過quá 。 若nhược 欲dục 分phân 別biệt 。 究cứu 其kỳ 支chi 流lưu 。 必tất 須tu 讀đọc 毘tỳ 婆bà 沙sa 也dã 。 問vấn 曰viết 。 前tiền 說thuyết 乾can/kiền/càn 慧tuệ 位vị 。 實thật 與dữ 舊cựu 解giải 殊thù 途đồ 。 次thứ 明minh 性tánh 地địa 。 見kiến 思tư 無Vô 學Học 。 此thử 與dữ 常thường 途đồ 解giải 釋thích 。 未vị 覺giác 有hữu 異dị 。

答đáp 曰viết 。

若nhược 乾can/kiền/càn 慧tuệ 有hữu 異dị 。 即tức 性tánh 地địa 見kiến 思tư 無Vô 學Học 皆giai 悉tất 異dị 也dã 。 譬thí 如như 生sanh 人nhân 死tử 人nhân 。 若nhược 一nhất 身thân 分phân 是thị 生sanh 。 一nhất 切thiết 身thân 分phần 。 皆giai 悉tất 是thị 生sanh 。 若nhược 一nhất 身thân 分phân 是thị 死tử 。 一nhất 切thiết 身thân 分phần 俱câu 死tử 。 死tử 生sanh 之chi 殊thù 豈khởi 非phi 一nhất 切thiết 俱câu 異dị 。 今kim 明minh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 若nhược 如như 生sanh 人nhân 。 則tắc 性tánh 地địa 見kiến 思tư 無Vô 學Học 皆giai 如như 生sanh 人nhân 。 他tha 明minh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 若nhược 如như 死tử 人nhân 。 則tắc 性tánh 地địa 見kiến 思tư 無Vô 學Học 皆giai 如như 死tử 人nhân 也dã 。

復phục 次thứ 今kim 明minh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 若nhược 如như 死tử 人nhân 。 則tắc 性tánh 地địa 見kiến 思tư 無Vô 學Học 皆giai 如như 死tử 人nhân 也dã 。 他tha 明minh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 若nhược 如như 生sanh 人nhân 。 性tánh 地địa 見kiến 思tư 無Vô 學Học 皆giai 如như 生sanh 人nhân 。 當đương 用dụng 智trí 斷đoạn 合hợp 譬thí 。 始thỉ 終chung 名danh 相tướng 如như 身thân 分phần/phân 。 何hà 曾tằng 不bất 同đồng 。 始thỉ 終chung 智trí 斷đoạn 如như 生sanh 死tử 之chi 異dị 何hà 得đắc 不bất 異dị 。 其kỳ 得đắc 此thử 意ý 者giả 。 如như 人nhân 有hữu 目mục 。 日nhật 月nguyệt 光quang 明minh 。 照chiếu 見kiến 種chủng 種chủng 色sắc 。 其kỳ 迷mê 此thử 意ý 者giả 如như 為vi 盲manh 人nhân 設thiết 炬cự 。 何hà 益ích 無vô 目mục 者giả 乎hồ 。 此thử 應ưng 次thứ 明minh 三tam 藏tạng 教giáo 空không 門môn 入nhập 道đạo 二nhị 十thập 七thất 賢hiền 聖thánh 位vị 者giả 。 信tín 法pháp 二nhị 行hành 即tức 是thị 兩lưỡng 賢hiền 。 在tại 方phương 便tiện 道đạo 空không 門môn 發phát 真chân 無vô 漏lậu 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 未vị 盡tận 。 無vô 行hành 即tức 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 近cận 向hướng 見kiến 惑hoặc 盡tận 名danh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果quả 。 空không 解giải 增tăng 明minh 斷đoạn 欲dục 界giới 思tư 惟duy 一nhất 品phẩm 乃nãi 至chí 五ngũ 品phẩm 。 名danh 斯Tư 陀Đà 含Hàm 向hướng 。 斷đoạn 六lục 品phẩm 盡tận 即tức 是thị 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 果Quả 。 斷đoạn 七thất 品phẩm 八bát 品phẩm 盡tận 名danh 阿A 那Na 含Hàm 向hướng 。 欲dục 界giới 九cửu 品phẩm 五ngũ 下hạ 分phần/phân 盡tận 即tức 是thị 。 阿A 那Na 含Hàm 果Quả 。 阿A 那Na 含Hàm 有hữu 十thập 一nhất 種chủng 。 帶đái 果quả 行hành 向hướng 即tức 是thị 阿A 羅La 漢Hán 向hướng 。 進tiến 斷đoạn 上thượng 二nhị 界giới 思tư 惟duy 也dã 。 非phi 想tưởng 九cửu 品phẩm 盡tận 即tức 是thị 阿A 羅La 漢Hán 果quả 。 是thị 阿A 羅La 漢Hán 有hữu 九cửu 種chủng 。 賢hiền 人nhân 有hữu 二nhị 聖thánh 有hữu 二nhị 十thập 五ngũ 。 合hợp 有hữu 二nhị 十thập 七thất 賢hiền 聖thánh 。 具cụ 出xuất 成thành 論luận 。 但đãn 事sự 相tướng 繁phồn 多đa 廣quảng 說thuyết 摩Ma 訶Ha 衍Diên 義nghĩa 。 昆côn 勒lặc 門môn 非phi 有hữu 非phi 空không 門môn 。 經kinh 不bất 委ủy 出xuất 論luận 不bất 來lai 此thử 。 豈khởi 可khả 謬mậu 有hữu 所sở 判phán 。 問vấn 曰viết 。 兩lưỡng 門môn 不bất 度độ 不bất 可khả 懸huyền 判phán 。 空không 門môn 明minh 位vị 勝thắng 阿a 毘tỳ 曇đàm 。 何hà 故cố 捨xả 勝thắng 用dụng 劣liệt 。

答đáp 曰viết 。

毘tỳ 曇đàm 雖tuy 劣liệt 而nhi 是thị 佛Phật 法Pháp 根căn 本bổn 。 是thị 故cố 佛Phật 去khứ 世thế 後hậu 。 流lưu 傳truyền 利lợi 物vật 。 且thả 又hựu 大Đại 乘Thừa 經Kinh 論luận 。 破phá 小Tiểu 乘Thừa 用dụng 小tiểu 多đa 取thủ 毘tỳ 曇đàm 有hữu 門môn 。 少thiểu 用dụng 空không 門môn 。 故cố 須tu 略lược 出xuất 毘tỳ 曇đàm 有hữu 門môn 。 佛Phật 法Pháp 根căn 本bổn 賢hiền 聖thánh 之chi 次thứ 位vị 也dã 。 第đệ 二nhị 明minh 三tam 藏tạng 教giáo 辟Bích 支Chi 佛Phật 乘Thừa 位vị 者giả 。 三tam 藏tạng 教giáo 詮thuyên 生sanh 滅diệt 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 之chi 理lý 。 明minh 辟Bích 支Chi 佛Phật 義nghĩa 。 亦diệc 應ưng 具cụ 有hữu 四tứ 門môn 。 今kim 但đãn 約ước 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 。 明minh 辟Bích 支Chi 佛Phật 乘Thừa 位vị 。 即tức 為vi 五ngũ 意ý 。 一nhất 翻phiên 譯dịch 。 二nhị 分phần 別biệt 大đại 小tiểu 。 三Tam 明Minh 宿túc 緣duyên 。 四tứ 明minh 觀quán 法pháp 。 五ngũ 料liệu 簡giản 。 一nhất 翻phiên 譯dịch 者giả 即tức 為vi 二nhị 意ý 。 一nhất 翻phiên 名danh 。 二nhị 解giải 釋thích 。 一nhất 翻phiên 名danh 者giả 。 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 是thị 天Thiên 竺Trúc 之chi 言ngôn 。 此thử 土thổ/độ 翻phiên 為vi 緣Duyên 覺Giác 。 此thử 人nhân 宿túc 世thế 福phước 德đức 神thần 根căn 勝thắng 利lợi 。 學học 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 以dĩ 悟ngộ 道đạo 也dã 。 二nhị 解giải 釋thích 者giả 。 大đại 智trí 論luận 云vân 。 緣Duyên 覺Giác 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 獨Độc 覺Giác 。 二nhị 因nhân 緣Duyên 覺Giác 。 一nhất 明minh 獨Độc 覺Giác 辟Bích 支Chi 佛Phật 迦ca 羅la 者giả 。 若nhược 佛Phật 不bất 出xuất 世thế 佛Phật 法Pháp 已dĩ 滅diệt 。 是thị 人nhân 先tiên 世thế 因nhân 緣duyên 。 能năng 獨độc 出xuất 智trí 慧tuệ 。 不bất 從tùng 他tha 聞văn 。 自tự 以dĩ 智trí 慧tuệ 得đắc 道Đạo 。 故cố 名danh 獨Độc 覺Giác 。 如như 大đại 智Trí 度Độ 論luận 明minh 。 有hữu 一nhất 國quốc 王vương 。 出xuất 園viên 遊du 戲hí 。 清thanh 旦đán 見kiến 樹thụ 林lâm 華hoa 果quả 。 欝uất 茂mậu 甚thậm 可khả 愛ái 樂nhạo 。

時thời 王vương 食thực 已dĩ 即tức 便tiện 偃yển 臥ngọa 。 王vương 諸chư 婇thể 女nữ 。 皆giai 競cạnh 採thải 華hoa 毀hủy 折chiết 樹thụ 林lâm 。

時thời 王vương 覺giác 已dĩ 見kiến 樹thụ 林lâm 壞hoại 。 內nội 心tâm 覺giác 悟ngộ 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 無vô 常thường 變biến 壞hoại 。 皆giai 亦diệc 如như 是thị 。 且thả 思tư 惟duy 是thị 已dĩ 。 無vô 漏lậu 道Đạo 心tâm 朗lãng 然nhiên 開khai 發phát 。 斷đoạn 諸chư 結kết 使sử 。 成thành 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 具cụ 六Lục 神Thần 通Thông 。 即tức 飛phi 到đáo 閑nhàn 靜tĩnh 處xứ 。 山sơn 林lâm 清thanh 且thả 曠khoáng 。 入nhập 深thâm 禪thiền 定định 。 受thọ 無vô 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 二nhị 明minh 因nhân 緣Duyên 覺Giác 者giả 。 是thị 人nhân 道đạo 根căn 淳thuần 熟thục 。 藉tạ 小tiểu 因nhân 緣duyên 而nhi 能năng 覺giác 悟ngộ 。 如như 見kiến 林lâm 壞hoại 。 因nhân 此thử 覺giác 悟ngộ 。 成thành 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 大đại 智Trí 度Độ 論luận 意ý 。 似tự 用dụng 此thử 為vi 因nhân 緣Duyên 覺Giác 也dã 。 今kim 明minh 因nhân 緣Duyên 覺Giác 者giả 。 因nhân 聞văn 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 覺giác 悟ngộ 成thành 辟Bích 支Chi 佛Phật 也dã 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 有hữu 三tam 種chủng 不bất 同đồng 。 一nhất 者giả 三tam 世thế 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 二nhị 者giả 二nhị 世thế 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 三tam 者giả 一nhất 世thế 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 三tam 世thế 破phá 斷đoạn 常thường 。 二nhị 世thế 破phá 我ngã 。 一nhất 世thế 破phá 性tánh 也dã 。 一nhất 明minh 三tam 世thế 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 現hiện 在tại 五ngũ 果quả 。 現hiện 在tại 三tam 因nhân 未vị 來lai 二nhị 果quả 。 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 者giả 。 謂vị 無vô 明minh 行hành 。 現hiện 在tại 五ngũ 果quả 。 謂vị 識thức 名danh 色sắc 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ 。 現hiện 在tại 三tam 因nhân 者giả 。 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 。 未vị 來lai 二nhị 果quả 者giả 。 謂vị 生sanh 老lão 死tử 憂ưu 悲bi 苦khổ 聚tụ 。 是thị 為vi 三tam 世thế 合hợp 。 明minh 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 有hữu 三tam 種chủng 道Đạo 。 一nhất 煩phiền 惱não 道đạo 。 二nhị 苦khổ 道đạo 。 三tam 業nghiệp 道đạo 。 是thị 三tam 道đạo 更cánh 。 互hỗ 為vi 因nhân 緣duyên 。 從tùng 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 生sanh 死tử 不bất 絕tuyệt 。 至chí 于vu 今kim 身thân 。 若nhược 不bất 修tu 觀quán 智trí 。 未vị 來lai 流lưu 轉chuyển 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 無vô 有hữu 邊biên 際tế 。 若nhược 修tu 觀quán 智trí 。 則tắc 無vô 明minh 滅diệt 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 皆giai 悉tất 滅diệt 也dã 。 譬thí 如như 千thiên 年niên 闇ám 室thất 。 若nhược 不bất 置trí 之chi 一nhất 燈đăng 。 其kỳ 室thất 方phương 將tương 永vĩnh 闇ám 。 若nhược 置trí 之chi 一nhất 燈đăng 則tắc 故cố 闇ám 皆giai 滅diệt 。 新tân 闇ám 不bất 生sanh 。 若nhược 聞văn 此thử 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 則tắc 無vô 明minh 滅diệt 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 聚tụ 皆giai 滅diệt 。 是thị 名danh 因nhân 緣Duyên 覺Giác 也dã 。 二nhị 次thứ 明minh 二nhị 世thế 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 出xuất 大đại 集tập 經kinh 。 佛Phật 為vì 求cầu 辟Bích 支Chi 佛Phật 人nhân 說thuyết 也dã 。 此thử 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 現hiện 在tại 有hữu 十thập 。 未vị 來lai 有hữu 二nhị 又hựu 解giải 。 現hiện 在tại 有hữu 九cửu 。 未vị 來lai 有hữu 三tam 。 現hiện 在tại 十thập 者giả 。 一nhất 無vô 明minh 者giả 大đại 集tập 經Kinh 云vân 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 觀quán 於ư 無vô 明minh 。 先tiên 觀quán 中trung 陰ấm 於ư 父phụ 母mẫu 所sở 。 生sanh 貪tham 愛ái 心tâm 。 愛ái 因nhân 緣duyên 故cố 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 精tinh 血huyết 二nhị 渧đế 合hợp 成thành 一nhất 渧đế 。 大đại 如như 豆đậu 子tử 名danh 歌ca 羅la 邏la 。 是thị 歌ca 羅la 邏la 有hữu 三tam 事sự 。 一nhất 命mạng 二nhị 識thức 三tam 煖noãn 。 過quá 去khứ 世thế 中trung 。 業nghiệp 緣duyên 感cảm 果quả 。 無vô 有hữu 作tác 者giả 。 及cập 以dĩ 受thọ 者giả 。 初sơ 息tức 出xuất 入nhập 。 是thị 名danh 無vô 明minh 。 歌ca 羅la 邏la 時thời 氣khí 息tức 入nhập 出xuất 。 有hữu 三tam 種chủng 道Đạo 。 所sở 謂vị 口khẩu 鼻tị 二nhị 穴huyệt 隨tùy 母mẫu 氣khí 息tức 上thượng 下hạ 。 七thất 日nhật 一nhất 變biến 息tức 出xuất 入nhập 者giả 。 名danh 為vi 壽thọ 命mạng 。 是thị 名danh 風phong 道đạo 。 不bất 臭xú 不bất 爛lạn 是thị 名danh 為vi 煖noãn 。 是thị 中trung 心tâm 意ý 。 名danh 之chi 為vi 識thức 。

善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 有hữu 欲dục 得đắc 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 果Quả 。 當đương 觀quán 如như 是thị 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 二nhị 行hành 者giả 。 復phục 觀quán 三tam 受thọ 因nhân 緣duyên 。 五ngũ 陰ấm 十thập 二nhị 入nhập 十thập 八bát 界giới 。 云vân 何hà 為vi 觀quán 。 隨tùy 於ư 念niệm 心tâm 。 觀quán 息tức 出xuất 入nhập 。 觀quán 於ư 內nội 身thân 皮bì 膚phu 肌cơ 肉nhục 。 筋cân 骨cốt 髓tủy 腦não 。 如như 空không 中trung 雲vân 。 是thị 身thân 內nội 風phong 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 有hữu 風phong 能năng 上thượng 有hữu 風phong 能năng 下hạ 。 有hữu 風phong 能năng 滿mãn 有hữu 風phong 能năng 燋tiều 。 有hữu 風phong 增tăng 長trưởng 。 是thị 故cố 息tức 之chi 出xuất 入nhập 名danh 為vi 身thân 行hành 。 以dĩ 入nhập 出xuất 息tức 從tùng 覺giác 觀quán 生sanh 。 故cố 名danh 意ý 行hành 。 和hòa 合hợp 出xuất 聲thanh 名danh 口khẩu 行hành 也dã 三tam 識thức 者giả 。 三tam 行hành 因nhân 緣duyên 則tắc 有hữu 識thức 生sanh 。 故cố 名danh 為vi 識thức 。 四tứ 名danh 色sắc 者giả 。 著trước 識thức 因nhân 緣duyên 則tắc 有hữu 四tứ 陰ấm 及cập 以dĩ 色sắc 陰ấm 故cố 名danh 名danh 色sắc 。 五ngũ 六lục 入nhập 者giả 。 五ngũ 陰ấm 因nhân 緣duyên 識thức 行hành 六lục 處xứ 。 故cố 名danh 六lục 入nhập 。 六lục 觸xúc 者giả 。 眼nhãn 色sắc 相tướng 對đối 故cố 名danh 為vi 觸xúc 。 乃nãi 至chí 意ý 法pháp 。 皆giai 亦diệc 如như 是thị 。 七thất 受thọ 者giả 。 觸xúc 因nhân 緣duyên 故cố 。 念niệm 色sắc 乃nãi 至chí 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 受thọ 。 八bát 愛ái 者giả 貪tham 着trước 於ư 色sắc 乃nãi 至chí 於ư 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 愛ái 。 九cửu 取thủ 者giả 愛ái 因nhân 緣duyên 故cố 四tứ 方phương 覓mịch 求cầu 。 名danh 之chi 為vi 取thủ 。 十thập 有hữu 者giả 取thủ 因nhân 緣duyên 故cố 受thọ 於ư 後hậu 身thân 。 故cố 名danh 為vi 有hữu 。 此thử 下hạ 二nhị 因nhân 緣duyên 屬thuộc 未vị 來lai 也dã 。 十thập 一nhất 生sanh 者giả 。 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 生sanh 。 是thị 名danh 為vi 生sanh 。 十thập 二nhị 老lão 死tử 者giả 。 生sanh 因nhân 緣duyên 故cố 則tắc 有hữu 老lão 死tử 。 種chủng 種chủng 諸chư 苦khổ 。 是thị 名danh 五ngũ 陰ấm 。 十thập 二nhị 入nhập 十thập 八bát 界giới 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 之chi 大đại 樹thụ 也dã 。 若nhược 聞văn 此thử 因nhân 緣duyên 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 亦diệc 名danh 因nhân 緣Duyên 覺Giác 。 備bị 說thuyết 具cụ 出xuất 大đại 集tập 經kinh 。 三tam 次thứ 明minh 一nhất 世thế 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 此thử 但đãn 約ước 現hiện 在tại 。 隨tùy 一nhất 念niệm 心tâm 起khởi 。 即tức 具cụ 足túc 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 亦diệc 出xuất 大đại 集tập 經kinh 。 為vi 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 人nhân 說thuyết 此thử 因nhân 緣duyên 也dã 。 經kinh 曰viết 。 因nhân 眼nhãn 見kiến 色sắc 。 而nhi 生sanh 愛ái 心tâm 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。 為vi 愛ái 造tạo 業nghiệp 名danh 之chi 為vi 行hành 。 至chí 心tâm 專chuyên 念niệm 名danh 為vi 識thức 。 識thức 共cộng 色sắc 行hành 。 名danh 為vi 名danh 色sắc 。 六lục 處xứ 生sanh 貪tham 。 是thị 為vi 六lục 入nhập 。 因nhân 入nhập 求cầu 愛ái 。 名danh 之chi 為vi 觸xúc 。 念niệm 色sắc 乃nãi 至chí 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 受thọ 。 若nhược 心tâm 貪tham 著trước 。 名danh 之chi 為vi 愛ái 。 求cầu 是thị 等đẳng 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 取thủ 。 此thử 等đẳng 法pháp 生sanh 。 名danh 之chi 為vi 有hữu 。 次thứ 第đệ 不bất 斷đoạn 。 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 次thứ 第đệ 斷đoạn 故cố 。 名danh 之chi 為vi 死tử 。 生sanh 死tử 因nhân 緣duyên 。 眾chúng 苦khổ 逼bức 切thiết 。 名danh 之chi 為vi 惱não 。 乃nãi 至chí 意ý 法pháp 。 生sanh 貪tham 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 一nhất 心tâm 一nhất 念niệm 。 悉tất 皆giai 具cụ 足túc 。 若nhược 聞văn 此thử 因nhân 緣duyên 。 心tâm 開khai 意ý 解giải 。 發phát 無vô 漏lậu 慧tuệ 。 亦diệc 名danh 因nhân 緣Duyên 覺Giác 也dã 。 瓔anh 珞lạc 經kinh 文văn 又hựu 出xuất 十thập 種chủng 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 若nhược 隨tùy 聞văn 一nhất 種chủng 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 皆giai 名danh 因nhân 緣Duyên 覺Giác 也dã 。 今kim 不bất 備bị 出xuất 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 老lão 人nhân 。 年niên 百bách 二nhị 十thập 。 不bất 堪kham 付phó 金kim 意ý 在tại 此thử 也dã 。 問vấn 曰viết 。 獨Độc 覺Giác 亦diệc 得đắc 悟ngộ 道đạo 上thượng 來lai 所sở 說thuyết 諸chư 因nhân 緣duyên 不phủ 。

答đáp 曰viết 。

皆giai 由do 前tiền 生sanh 之chi 宿túc 習tập 也dã 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 依y 三tam 種chủng 因nhân 緣duyên 教giáo 。 得đắc 無vô 漏lậu 智trí 。 即tức 是thị 稟bẩm 教giáo 緣Duyên 覺Giác 。 名danh 利lợi 根căn 聲Thanh 聞Văn 。 云vân 何hà 生sanh 聞văn 等đẳng 三tam 慧tuệ 耶da 。

又hựu 問vấn 。

何hà 等đẳng 為vi 生sanh 得đắc 慧tuệ 。

何hà 等đẳng 為vi 方phương 便tiện 慧tuệ 耶da 。

答đáp 云vân 。 二nhị 明minh 分phân 別biệt 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 者giả 。 此thử 二nhị 種chủng 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 皆giai 有hữu 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 。 今kim 明minh 獨Độc 覺Giác 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 具cụ 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 本bổn 是thị 學học 人nhân 。 在tại 人nhân 中trung 生sanh 。 是thị 時thời 無vô 佛Phật 。 佛Phật 法Pháp 已dĩ 滅diệt 。 或hoặc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 七thất 生sanh 既ký 滿mãn 。 不bất 受thọ 八bát 生sanh 自tự 悟ngộ 成thành 道Đạo 。 是thị 人nhân 不bất 名danh 為vi 佛Phật 。 亦diệc 非phi 羅La 漢Hán 。 名danh 曰viết 小tiểu 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 若nhược 論luận 其kỳ 道Đạo 力lực 。 或hoặc 有hữu 不bất 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 等đẳng 大đại 羅La 漢Hán 也dã 。 二nhị 者giả 大đại 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 於ư 二nhị 百bách 劫kiếp 中trung 作tác 功công 德đức 。 增tăng 長trưởng 智trí 慧tuệ 。 得đắc 三tam 十thập 二nhị 相tướng 分phần/phân 。 或hoặc 三tam 十thập 一nhất 相tướng 。 或hoặc 三tam 十thập 相tương/tướng 。 二nhị 十thập 九cửu 相tướng 。 乃nãi 至chí 一nhất 相tương/tướng 。 於ư 九cửu 種chủng 阿A 羅La 漢Hán 中trung 智trí 慧tuệ 利lợi 根căn 勝thắng 。 於ư 諸chư 深thâm 法Pháp 。 總tổng 想tưởng 別biệt 想tưởng 。 能năng 知tri 能năng 入nhập 。 久cửu 修tu 習tập 定định 。 常thường 樂nhạo 獨độc 處xứ 。 有hữu 如như 是thị 相tướng 。 名danh 大đại 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 也dã 。 皆giai 歷lịch 三tam 種chủng 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 分phân 別biệt 大đại 小tiểu 也dã 。 若nhược 因nhân 緣Duyên 覺Giác 分phân 別biệt 大đại 小tiểu 。 亦diệc 如như 是thị 也dã 。 三Tam 明Minh 宿túc 緣duyên 者giả 。 今kim 此thử 大đại 小tiểu 二nhị 種chủng 獨Độc 覺Giác 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 宿túc 因nhân 植thực 不bất 同đồng 。 或hoặc 於ư 前tiền 世thế 。 若nhược 偏thiên 修tu 性tánh 念niệm 處xứ 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 善thiện 根căn 淳thuần 熟thục 出xuất 無vô 佛Phật 世thế 。 因nhân 於ư 遠viễn 離ly 自tự 然nhiên 獨Độc 覺Giác 。 成thành 小tiểu 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 也dã 。 若nhược 於ư 宿túc 世thế 修tu 性tánh 共cộng 二nhị 種chủng 念niệm 處xứ 。 理lý 事sự 善thiện 根căn 淳thuần 熟thục 。 獨Độc 覺Giác 自tự 悟ngộ 。 具cụ 足túc 三Tam 明Minh 八bát 解giải 脫thoát 。 及cập 六Lục 神Thần 通Thông 。 成thành 大đại 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 也dã 。 而nhi 其kỳ 共cộng 不bất 發phát 四tứ 無vô 礙ngại 辨biện 者giả 。 禪thiền 定định 是thị 內nội 證chứng 習tập 因nhân 符phù 慧tuệ 而nhi 發phát 名danh 義nghĩa 。 是thị 外ngoại 法pháp 故cố 。 雖tuy 有hữu 宿túc 習tập 而nhi 不bất 得đắc 發phát 。 皆giai 約ước 三tam 種chủng 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 十thập 種chủng 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 分phân 別biệt 宿túc 緣duyên 也dã 。 若nhược 生sanh 佛Phật 世thế 聞văn 生sanh 滅diệt 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 三tam 藏tạng 之chi 教giáo 。 即tức 發phát 四tứ 辨biện 還hoàn 名danh 羅La 漢Hán 。 在tại 聲Thanh 聞Văn 眾chúng 數số 。 猶do 如như 迦Ca 葉Diếp 舍Xá 利Lợi 弗Phất 等đẳng 。 皆giai 是thị 辟Bích 支Chi 佛Phật 根căn 性tánh 人nhân 也dã 。 亦diệc 名danh 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 那na 得đắc 便tiện 為vi 求cầu 辟Bích 支Chi 佛Phật 乘Thừa 。 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 此thử 人nhân 設thiết 不bất 值trị 佛Phật 亦diệc 自tự 有hữu 得đắc 道Đạo 故cố 。 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。 若nhược 人nhân 有hữu 福phước 。 曾tằng 供cúng 養dường 佛Phật 。 志chí 求cầu 勝thắng 法Pháp 。 為vi 說thuyết 緣Duyên 覺Giác 。 皆giai 是thị 因nhân 緣Duyên 覺Giác 也dã 。 根căn 性tánh 三tam 種chủng 十thập 種chủng 。 宿túc 緣duyên 不bất 同đồng 可khả 知tri 。 四tứ 明minh 觀quán 法pháp 者giả 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 觀quán 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 觀quán 屬thuộc 愛ái 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 二nhị 觀quán 屬thuộc 見kiến 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 一nhất 觀quán 屬thuộc 愛ái 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 即tức 為vi 二nhị 意ý 。 一nhất 推thôi 尋tầm 。 二nhị 觀quán 破phá 。 一nhất 推thôi 尋tầm 者giả 。 是thị 人nhân 聞văn 正chánh 因nhân 緣duyên 。 生sanh 滅diệt 之chi 法pháp 。 信tín 解giải 分phân 明minh 覺giác 一nhất 切thiết 。 屬thuộc 愛ái 煩phiền 惱não 。 皆giai 是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 入nhập 定định 。 欲dục 息tức 心tâm 達đạt 本bổn 源nguyên 。 求cầu 自tự 然nhiên 慧tuệ 。 樂nhạo 獨độc 善thiện 寂tịch 。 修tu 習tập 停đình 心tâm 。 得đắc 諸chư 禪thiền 定định 。 住trụ 此thử 定định 中trung 。 知tri 屬thuộc 愛ái 煩phiền 惱não 。 即tức 是thị 無vô 明minh 。 逆nghịch 順thuận 推thôi 尋tầm 即tức 。 見kiến 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 云vân 何hà 逆nghịch 推thôi 之chi 此thử 貪tham 愛ái 因nhân 何hà 而nhi 生sanh 。 即tức 知tri 因nhân 受thọ 。 受thọ 因nhân 何hà 生sanh 即tức 知tri 因nhân 觸xúc 。 如như 是thị 觸xúc 因nhân 何hà 生sanh 。 即tức 因nhân 六lục 入nhập 。 六lục 入nhập 因nhân 名danh 色sắc 。 名danh 色sắc 因nhân 識thức 。 識thức 因nhân 於ư 行hành 。 行hành 因nhân 無vô 明minh 過quá 去khứ 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 也dã 。 復phục 順thuận 推thôi 此thử 愛ái 。 愛ái 能năng 生sanh 取thủ 。 因nhân 取thủ 即tức 成thành 有hữu 業nghiệp 。 因nhân 此thử 有hữu 業nghiệp 則tắc 有hữu 未vị 來lai 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 之chi 生sanh 。 因nhân 生sanh 有hữu 老lão 死tử 憂ưu 悲bi 苦khổ 聚tụ 。 輪luân 轉chuyển 無vô 際tế 。 若nhược 因nhân 停đình 心tâm 觀quán 。 入nhập 深thâm 禪thiền 定định 。 如như 是thị 逆nghịch 推thôi 尋tầm 。 或hoặc 時thời 見kiến 歌ca 羅la 邏la 初sơ 受thọ 生sanh 。 乃nãi 至chí 見kiến 過quá 去khứ 身thân 起khởi 業nghiệp 煩phiền 惱não 。 乃nãi 至chí 二nhị 生sanh 百bách 千thiên 生sanh 也dã 。 順thuận 尋tầm 取thủ 有hữu 。 若nhược 因nhân 禪thiền 定định 之chi 力lực 。 或hoặc 見kiến 未vị 來lai 一nhất 生sanh 乃nãi 至chí 十thập 百bách 千thiên 生sanh 。 若nhược 見kiến 過quá 去khứ 未vị 來lai 事sự 。 其kỳ 心tâm 悲bi 感cảm 道Đạo 心tâm 精tinh 進tấn 。 轉chuyển 復phục 增tăng 盛thịnh 也dã 。 二nhị 明minh 觀quán 破phá 屬thuộc 愛ái 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 即tức 是thị 性tánh 念niệm 處xứ 。 歷lịch 別biệt 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 也dã 。 性tánh 念niệm 處xứ 觀quán 。 略lược 如như 前tiền 說thuyết 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 觀quán 愛ái 即tức 是thị 污ô 穢uế 五ngũ 陰ấm 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 若nhược 觀quán 受thọ 觸xúc 六lục 入nhập 名danh 色sắc 識thức 。 即tức 是thị 現hiện 在tại 果quả 報báo 無vô 記ký 五ngũ 陰ấm 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 若nhược 觀quán 於ư 行hành 。 即tức 是thị 善thiện 不bất 善thiện 五ngũ 陰ấm 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 若nhược 觀quán 無vô 明minh 。 即tức 是thị 過quá 去khứ 污ô 穢uế 煩phiền 惱não 五ngũ 陰ấm 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 若nhược 觀quán 於ư 取thủ 。 即tức 是thị 現hiện 在tại 污ô 五ngũ 陰ấm 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 若nhược 觀quán 於ư 有hữu 。 即tức 是thị 現hiện 在tại 善thiện 不bất 善thiện 五ngũ 陰ấm 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 若nhược 觀quán 未vị 來lai 生sanh 老lão 死tử 。 即tức 是thị 果quả 報báo 生sanh 無vô 記ký 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 是thị 則tắc 用dụng 四tứ 念niệm 處xứ 。 逆nghịch 順thuận 觀quán 察sát 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 破phá 四tứ 顛điên 倒đảo 。 顛điên 倒đảo 若nhược 滅diệt 即tức 是thị 無vô 明minh 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 滅diệt 。 以dĩ 無vô 明minh 滅diệt 故cố 行hành 滅diệt 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 滅diệt 。 是thị 名danh 用dụng 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 歷lịch 別biệt 觀quán 屬thuộc 愛ái 煩phiền 惱não 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 之chi 觀quán 智trí 也dã 。 二nhị 次thứ 明minh 觀quán 破phá 屬thuộc 見kiến 煩phiền 惱não 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 亦diệc 為vi 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 推thôi 尋tầm 。 二nhị 者giả 觀quán 破phá 。 一nhất 推thôi 尋tầm 者giả 。 若nhược 見kiến 神thần 及cập 世thế 間gian 常thường 無vô 常thường 。 亦diệc 常thường 亦diệc 無vô 常thường 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 是thị 則tắc 現hiện 在tại 生sanh 身thân 邊biên 四tứ 見kiến 。 因nhân 此thử 身thân 邊biên 四tứ 見kiến 。 生sanh 十thập 四tứ 難nạn/nan 。 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 此thử 身thân 邊biên 四tứ 見kiến 即tức 是thị 四tứ 取thủ 。 逆nghịch 順thuận 尋tầm 此thử 四tứ 取thủ 。 逆nghịch 尋tầm 四tứ 取thủ 。 四tứ 取thủ 因nhân 四tứ 愛ái 。 四tứ 愛ái 因nhân 四tứ 受thọ 。 四tứ 受thọ 因nhân 四tứ 觸xúc 。 四tứ 觸xúc 因nhân 四tứ 入nhập 。 四tứ 入nhập 因nhân 四tứ 名danh 色sắc 。 四tứ 名danh 色sắc 因nhân 四tứ 識thức 。 四tứ 識thức 因nhân 四tứ 行hành 。 四tứ 行hành 因nhân 四tứ 種chủng 無vô 明minh 。 復phục 順thuận 尋tầm 四tứ 取thủ 四tứ 取thủ 能năng 生sanh 四tứ 有hữu 。 此thử 四tứ 有hữu 即tức 受thọ 一nhất 切thiết 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 若nhược 因nhân 停đình 心tâm 觀quán 。 得đắc 深thâm 禪thiền 定định 。 或hoặc 見kiến 過quá 去khứ 未vị 來lai 生sanh 事sự 。 具cụ 如như 前tiền 說thuyết 也dã 。 二nhị 明minh 觀quán 破phá 。 因nhân 性tánh 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 。 觀quán 四tứ 取thủ 身thân 邊biên 四tứ 見kiến 。 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 乃nãi 至chí 無vô 明minh 。 破phá 過quá 去khứ 如như 去khứ 不bất 如như 去khứ 。 亦diệc 如như 去khứ 亦diệc 不bất 如như 去khứ 。 非phi 如như 去khứ 非phi 不bất 如như 去khứ 。 身thân 邊biên 二nhị 見kiến 污ô 穢uế 五ngũ 陰ấm 也dã 。 又hựu 順thuận 觀quán 有hữu 四tứ 取thủ 。 乃nãi 至chí 未vị 來lai 生sanh 死tử 。 破phá 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 。 亦diệc 有hữu 邊biên 亦diệc 無vô 邊biên 。 非phi 邊biên 非phi 無vô 邊biên 。 身thân 邊biên 二nhị 見kiến 污ô 穢uế 五ngũ 陰ấm 。 若nhược 能năng 如như 是thị 。 用dụng 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 。 破phá 三tam 世thế 身thân 邊biên 二nhị 見kiến 之chi 四tứ 見kiến 。 即tức 破phá 十thập 四tứ 難nạn/nan 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 一nhất 切thiết 屬thuộc 見kiến 煩phiền 惱não 一nhất 時thời 皆giai 滅diệt 。 是thị 名danh 無vô 明minh 。 滅diệt 即tức 行hành 滅diệt 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 皆giai 滅diệt 。 若nhược 屬thuộc 見kiến 煩phiền 惱não 滅diệt 。 即tức 還hoàn 用dụng 前tiền 觀quán 愛ái 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 性tánh 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 。 破phá 欲dục 愛ái 色sắc 愛ái 無vô 色sắc 愛ái 皆giai 滅diệt 。 是thị 則tắc 三tam 界giới 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 道đạo 滅diệt 者giả 。 名danh 為vi 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 愛ái 苦khổ 道đạo 滅diệt 者giả 。 則tắc 是thị 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 名danh 用dụng 性tánh 四tứ 念niệm 處xứ 智trí 慧tuệ 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 性tánh 念niệm 處xứ 觀quán 法pháp 。 略lược 如như 前tiền 說thuyết 。 故cố 經Kinh 云vân 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 其kỳ 義nghĩa 甚thậm 深thâm 。 難nan 解giải 難nan 見kiến 意ý 在tại 此thử 也dã 。 如như 佛Phật 說thuyết 大đại 涅Niết 槃Bàn 經kinh 時thời 。 有hữu 一nhất 外ngoại 道đạo 。 名danh 曰viết 富phú 那na 。 問vấn 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 瞿Cù 曇Đàm 。 汝nhữ 云vân 何hà 令linh 。 我ngã 知tri 神thần 及cập 世thế 間gian 常thường 乃nãi 至chí 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 佛Phật 答đáp 言ngôn 。 汝nhữ 若nhược 能năng 畢tất 故cố 不bất 造tạo 新tân 。 即tức 能năng 知tri 神thần 及cập 世thế 間gian 常thường 。 乃nãi 至chí 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 梵Phạm 志Chí 即tức 言ngôn 。 我ngã 已dĩ 知tri 竟cánh 。 佛Phật 問vấn 。 汝nhữ 云vân 何hà 知tri 。 梵Phạm 志Chí 答đáp 言ngôn 。 故cố 名danh 無vô 明minh 。 新tân 名danh 取thủ 有hữu 。 若nhược 知tri 無vô 明minh 不bất 起khởi 取thủ 有hữu 。 即tức 知tri 神thần 及cập 世thế 間gian 常thường 。 乃nãi 至chí 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 是thị 時thời 梵Phạm 志Chí 。 求cầu 索sách 出xuất 家gia 。 為vi 佛Phật 弟đệ 子tử 也dã 。 又hựu 中trung 論luận 明minh 。 聲Thanh 聞Văn 經kinh 入nhập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 並tịnh 約ước 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 破phá 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 入nhập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 若nhược 深thâm 得đắc 此thử 意ý 。 不bất 止chỉ 破phá 外ngoại 人nhân 也dã 。 若nhược 佛Phật 弟đệ 子tử 。 學học 問vấn 坐tọa 禪thiền 。 發phát 種chủng 種chủng 見kiến 取thủ 著trước 諍tranh 論luận 。 起khởi 諸chư 煩phiền 惱não 。 總tổng 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 生sanh 死tử 之chi 業nghiệp 。 皆giai 是thị 屬thuộc 見kiến 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 也dã 。 覺giác 知tri 此thử 者giả 。 能năng 用dụng 性tánh 念niệm 處xứ 。 撿kiểm 破phá 即tức 能năng 得đắc 解giải 脫thoát 。 其kỳ 迷mê 此thử 者giả 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 無vô 有hữu 邊biên 際tế 。 故cố 中trung 論luận 云vân 。 真chân 法pháp 及cập 說thuyết 者giả 。 聽thính 者giả 難nan 得đắc 。 故cố 如như 是thị 則tắc 生sanh 死tử 。 非phi 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 也dã 。 共cộng 念niệm 處xứ 緣duyên 念niệm 處xứ 。 助trợ 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 類loại 前tiền 可khả 知tri 也dã 。 五ngũ 明minh 料liệu 簡giản 者giả 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 問vấn 曰viết 若nhược 宿túc 習tập 自tự 然nhiên 覺giác 悟ngộ 者giả 。 何hà 須tu 佛Phật 為vi 。 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。

答đáp 曰viết 。

間gian 說thuyết 則tắc 疾tật 得đắc 。 不bất 說thuyết 自tự 悟ngộ 少thiểu 遲trì 。 如như 果quả 熟thục 雖tuy 應ưng 自tự 墮đọa 。 若nhược 須tu 急cấp 取thủ 薄bạc 搖dao 即tức 落lạc 。 問vấn 曰viết 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 乘Thừa 。 何hà 意ý 不bất 判phán 果quả 。

答đáp 曰viết 。

聲Thanh 聞Văn 人nhân 鈍độn 故cố 判phán 果quả 。 若nhược 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 久cửu 習tập 智trí 慧tuệ 神thần 根căn 利lợi 故cố 。 不bất 須tu 判phán 果quả 。 譬thí 如như 二nhị 人nhân 共cộng 行hành 。 其kỳ 身thân 羸luy 者giả 須tu 止chỉ 息tức 處xứ 。 若nhược 其kỳ 身thân 強cường/cưỡng 者giả 直trực 到đáo 所sở 在tại 。 故cố 佛Phật 但đãn 說thuyết 辟Bích 支Chi 佛Phật 道Đạo 。 不bất 立lập 果quả 位vị 也dã 。

復phục 次thứ 總tổng 想tưởng 斷đoạn 結kết 。 智trí 慧tuệ 麁thô 故cố 但đãn 除trừ 正chánh 使sử 。 名danh 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 。 別biệt 想tưởng 觀quán 因nhân 緣duyên 。 智trí 慧tuệ 細tế 故cố 侵xâm 除trừ 習tập 氣khí 。 名danh 辟Bích 支Chi 佛Phật 。

復phục 次thứ 聲Thanh 聞Văn 鈍độn 。 故cố 先tiên 觀quán 苦Khổ 諦Đế 。 緣Duyên 覺Giác 利lợi 故cố 先tiên 觀quán 集Tập 諦Đế 也dã 。 問vấn 曰viết 。 聲Thanh 聞Văn 念niệm 處xứ 。 別biệt 想tưởng 為vi 麁thô 總tổng 想tưởng 為vi 勝thắng 。 今kim 何hà 故cố 總tổng 想tưởng 為vi 麁thô 。 別biệt 想tưởng 為vi 勝thắng 。

答đáp 曰viết 。

還hoàn 用dụng 別biệt 想tưởng 總tổng 想tưởng 歷lịch 別biệt 細tế 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 故cố 別biệt 為vi 勝thắng 也dã 。

復phục 次thứ 聲Thanh 聞Văn 功công 德đức 禪thiền 定định 力lực 淺thiển 天thiên 眼nhãn 極cực 遠viễn 。 但đãn 見kiến 小tiểu 千thiên 國quốc 土độ 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 久cửu 種chúng 善thiện 根căn 。 禪thiền 定định 力lực 深thâm 。 若nhược 發phát 天thiên 眼nhãn 乃nãi 過quá 三tam 千thiên 。 見kiến 他tha 方phương 世thế 界giới 。 略lược 明minh 三tam 藏tạng 教giáo 有hữu 門môn 緣Duyên 覺Giác 位vị 竟cánh 。 空không 門môn 如như 成thành 論luận 。 分phân 別biệt 昆côn 勒lặc 非phi 空không 非phi 有hữu 門môn 。 經kinh 論luận 既ký 不bất 度độ 來lai 則tắc 不bất 可khả 知tri 也dã 。

四Tứ 教Giáo 義Nghĩa 卷quyển 第đệ 六lục