宗Tông 鏡Kính 錄Lục 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 七thất

慧tuệ 日nhật 永vĩnh 明minh 寺tự 主chủ 智trí 覺giác 禪thiền 師sư 延diên 壽thọ 集tập

夫phu 萬vạn 行hạnh 教giáo 法pháp 。 總tổng 約ước 心tâm 解giải 者giả 。 只chỉ 如như 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 經kinh 教giáo 。 皆giai 以dĩ 名danh 句cú 文văn 身thân 。 詮thuyên 表biểu 。 方phương 成thành 法pháp 義nghĩa 。 云vân 何hà 但đãn 明minh 一nhất 心tâm 而nhi 已dĩ 。

答đáp 。 今kim 且thả 先tiên 約ước 古cổ 德đức 。 機cơ 應ưng 合hợp 說thuyết 。 質chất 影ảnh 雙song 明minh 。

佛Phật 言ngôn 。

自tự 從tùng 光quang 耀diệu 。 終chung 至chí 鶴hạc 林lâm 。 不bất 說thuyết 一nhất 字tự 。 汝nhữ 亦diệc 不bất 聞văn 。 此thử 是thị 佛Phật 密mật 意ý 說thuyết 。 約ước 本bổn 真chân 法pháp 體thể 。 離ly 言ngôn 詮thuyên 故cố 。 不bất 說thuyết 一nhất 字tự 。 即tức 諸chư 法pháp 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 宣tuyên 。 又hựu 但đãn 是thị 佛Phật 不bất 說thuyết 心tâm 外ngoại 一nhất 字tự 法pháp 。 教giáo 體thể 者giả 。 護hộ 法Pháp 云vân 。 如Như 來Lai 既ký 實thật 現hiện 身thân 。 實thật 說thuyết 法Pháp 者giả 。 即tức 通thông 用dụng 說thuyết 者giả 聽thính 者giả 。 正chánh 兼kiêm 聲thanh 名danh 句cú 文văn 。 而nhi 為vi 教giáo 體thể 。 教giáo 體thể 通thông 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 影ảnh 像tượng 本bổn 質chất 。 即tức 是thị 合hợp 宜nghi 。 聞văn 者giả 。 根căn 性tánh 已dĩ 熟thục 。 遂toại 感cảm 激kích 。 如Như 來Lai 識thức 上thượng 。 有hữu 文văn 義nghĩa 相tương 生sanh 。 佛Phật 以dĩ 慈từ 悲bi 本bổn 願nguyện 緣duyên 力lực 。 即tức 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 三tam 乘thừa 法Pháp 。 所sở 有hữu 聲thanh 名danh 句cú 文văn 。 是thị 正chánh 無vô 漏lậu 本bổn 質chất 教giáo 。 若nhược 是thị 三tam 乘thừa 五ngũ 性tánh 眾chúng 生sanh 。 佛Phật 邊biên 聽thính 法Pháp 。 不bất 能năng 親thân 聞văn 。 自tự 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 而nhi 緣duyên 。 所sở 有hữu 聲thanh 名danh 句cú 文văn 。 即tức 取thủ 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 是thị 影ảnh 像tượng 兼kiêm 教giáo 。 即tức 以dĩ 質chất 教giáo 為vi 本bổn 。 能năng 現hiện 影ảnh 像tượng 故cố 。 影ảnh 像tượng 教giáo 為vi 末mạt 。 依y 質chất 有hữu 故cố 。 由do 此thử 取thủ 本bổn 質chất 教giáo 。 為vi 正chánh 教giáo 體thể 。 影ảnh 像tượng 教giáo 為vi 兼kiêm 教giáo 體thể 。 無vô 性tánh 菩Bồ 薩Tát 難nạn/nan 云vân 。 我ngã 宗tông 但đãn 取thủ 眾chúng 生sanh 識thức 上thượng 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phân 為vi 教giáo 體thể 者giả 。 即tức 不bất 違vi 唯duy 識thức 。 汝nhữ 護hộ 法Pháp 。 若nhược 取thủ 佛Phật 本bổn 質chất 聲thanh 名danh 句cú 文văn 。 為vi 教giáo 體thể 者giả 。 即tức 是thị 心tâm 外ngoại 有hữu 法pháp 。 何hà 成thành 唯duy 識thức 。 護hộ 法Pháp 答đáp 。 唯duy 識thức 之chi 宗tông 。 約ước 親thân 相tương/tướng 分phần/phân 。 眾chúng 生sanh 聽thính 時thời 。 變biến 起khởi 相tương/tướng 分phần/phân 而nhi 緣duyên 。 非phi 取thủ 他tha 質chất 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 然nhiên 他tha 本bổn 質chất 。 即tức 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 成thành 唯duy 識thức 。 故cố 不bất 相tương 違vi 。

問vấn 。 何hà 不bất 唯duy 取thủ 本bổn 質chất 為vi 正chánh 教giáo 體thể 。 即tức 休hưu 。

答đáp 。 緣duyên 眾chúng 生sanh 不bất 能năng 。 親thân 聞văn 無vô 漏lậu 質chất 故cố 。 必tất 資tư 影ảnh 像tượng 。

問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 。 何hà 不bất 唯duy 取thủ 影ảnh 像tượng 為vi 教giáo 體thể 。 是thị 親thân 聞văn 故cố 。

答đáp 。 雖tuy 即tức 親thân 聞văn 。 必tất 假giả 本bổn 質chất 。 是thị 以dĩ 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 展triển 轉chuyển 增tăng 上thượng 力lực 。 二nhị 識thức 成thành 決quyết 定định 。 言ngôn 展triển 轉chuyển 增tăng 上thượng 力lực 者giả 。 即tức 佛Phật 與dữ 眾chúng 生sanh 。 互hỗ 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 言ngôn 二nhị 識thức 成thành 決quyết 定định 者giả 。 即tức 眾chúng 生sanh 根căn 決quyết 定định 。 如Như 來Lai 悲bi 決quyết 定định 。 謂vị 眾chúng 生sanh 根căn 熟thục 。 合hợp 聞văn 法Pháp 決quyết 定định 。 如Như 來Lai 即tức 有hữu 悲bi 決quyết 定định 。 決quyết 定định 與dữ 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 。 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 故cố 。 又hựu 諸chư 師sư 影ảnh 質chất 有hữu 無vô 不bất 同đồng 。 應ưng 須tu 四tứ 句cú 分phân 別biệt 。 一nhất 唯duy 質chất 無vô 影ảnh 。 即tức 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 部bộ 等đẳng 。 二nhị 唯duy 影ảnh 無vô 質chất 。 即tức 龍long 軍quân 無vô 性tánh 。 三tam 俱câu 句cú 。 即tức 護hộ 法Pháp 親thân 光quang 。 四tứ 俱câu 非phi 。 即tức 龍long 猛mãnh 清thanh 辯biện 。 謂vị 彼bỉ 計kế 勝thắng 義nghĩa 門môn 中trung 。 不bất 辯biện 教giáo 體thể 。 全toàn 撥bát 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 為vi 空không 故cố 。 已dĩ 上thượng 約ước 四tứ 句cú 料liệu 簡giản 門môn 中trung 。 質chất 影ảnh 雙song 通thông 。 護hộ 法Pháp 為vi 勝thắng 。 然nhiên 若nhược 約ước 名danh 句cú 文văn 身thân 。 解giải 釋thích 。 詮thuyên 表biểu 。 皆giai 是thị 意ý 言ngôn 分phân 別biệt 。 凡phàm 有hữu 詮thuyên 量lượng 。 不bất 出xuất 心tâm 識thức 。 乃nãi 至chí 能năng 說thuyết 所sở 說thuyết 。 並tịnh 屬thuộc 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 心tâm 含hàm 善thiện 惡ác 。 諸chư 心tâm 數số 等đẳng 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 出xuất 於ư 心tâm 外ngoại 。 當đương 知tri 此thử 心tâm 諸chư 法pháp 之chi 都đô 。 顯hiển 事sự 合hợp 理lý 。 心tâm 可khả 軌quỹ 持trì 。 故cố 稱xưng 曰viết 經kinh 。 豈khởi 止chỉ 於ư 心tâm 。 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 六lục 塵trần 。 悉tất 皆giai 是thị 經Kinh 。 以dĩ 心tâm 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 故cố 。 如như 法Pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 云vân 。 歷lịch 法pháp 明minh 經kinh 者giả 。 若nhược 以dĩ 經kinh 為vi 正chánh 翻phiên 。 何hà 法pháp 是thị 經Kinh 。 舊cựu 用dụng 三tam 種chủng 。 一nhất 用dụng 聲thanh 為vi 經kinh 。 如như 佛Phật 在tại 金kim 口khẩu 演diễn 說thuyết 。 但đãn 有hữu 聲thanh 音âm 詮thuyên 辯biện 。 聽thính 者giả 得đắc 道Đạo 。 故cố 以dĩ 聲thanh 為vi 經kinh 。 大đại 品phẩm 云vân 。 從tùng 善thiện 知tri 識thức 所sở 聞văn 也dã 。 二nhị 用dụng 色sắc 為vi 經kinh 。 若nhược 佛Phật 在tại 世thế 。 可khả 以dĩ 聲thanh 為vi 經kinh 。 今kim 佛Phật 去khứ 世thế 。 紙chỉ 墨mặc 傳truyền 持trì 。 應ứng 用dụng 為vi 色sắc 經kinh 。 大đại 品phẩm 云vân 。 從tùng 經Kinh 卷quyển 中trung 聞văn 。 三tam 用dụng 法pháp 為vi 經kinh 。 故cố 云vân 修tu 我ngã 法pháp 者giả 。 證chứng 乃nãi 自tự 知tri 。 又hựu 塵trần 為vi 經kinh 。 若nhược 於ư 此thử 土độ 。 耳nhĩ 識thức 利lợi 者giả 。 能năng 於ư 聲thanh 塵trần 分phân 別biệt 取thủ 悟ngộ 。 則tắc 聲thanh 是thị 其kỳ 經kinh 。 於ư 餘dư 非phi 經kinh 。 若nhược 意ý 識thức 利lợi 者giả 。 自tự 能năng 研nghiên 心tâm 思tư 惟duy 取thủ 決quyết 。 法pháp 是thị 其kỳ 經kinh 。 於ư 餘dư 非phi 經kinh 。 眼nhãn 識thức 利lợi 者giả 。 文văn 字tự 詮thuyên 量lượng 而nhi 得đắc 道Đạo 理lý 。 色sắc 是thị 其kỳ 經kinh 。 於ư 餘dư 非phi 經kinh 。 此thử 方phương 用dụng 三tam 塵trần 而nhi 已dĩ 。 餘dư 三tam 識thức 鈍độn 。 鼻tị 嗅khứu 紙chỉ 墨mặc 。 則tắc 無vô 所sở 知tri 。 身thân 觸xúc 經Kinh 卷quyển 。 亦diệc 不bất 能năng 解giải 。 舌thiệt 噉đạm 文văn 字tự 寧ninh 別biệt 是thị 非phi 。 若nhược 他tha 土thổ/độ 亦diệc 用dụng 六lục 塵trần 。 亦diệc 偏thiên 用dụng 一nhất 塵trần 。 如như 淨tịnh 名danh 曰viết 。 以dĩ 一nhất 食thực 施thí 一nhất 切thiết 。 於ư 食thực 等đẳng 者giả 。 於ư 法pháp 亦diệc 等đẳng 。 於ư 法pháp 等đẳng 。 於ư 食thực 亦diệc 等đẳng 。 此thử 即tức 偏thiên 用dụng 舌thiệt 根căn 所sở 對đối 為vi 經kinh 。 或hoặc 有hữu 國quốc 土độ 。 以dĩ 天thiên 衣y 觸xúc 身thân 即tức 得đắc 道Đạo 。 此thử 偏thiên 用dụng 觸xúc 為vi 經kinh 。 或hoặc 見kiến 佛Phật 光quang 明minh 得đắc 道Đạo 。 此thử 偏thiên 用dụng 色sắc 為vi 經kinh 。 或hoặc 寂tịch 滅diệt 無vô 言ngôn 。 觀quán 心tâm 得đắc 道Đạo 。 此thử 偏thiên 用dụng 意ý 為vi 經kinh 。 如như 眾chúng 香hương 土thổ/độ 。 以dĩ 香hương 為vi 佛Phật 事sự 。 此thử 偏thiên 用dụng 香hương 為vi 經kinh 。 他tha 方phương 六lục 根căn 識thức 利lợi 。 六lục 塵trần 得đắc 為vi 經kinh 。 此thử 土thổ/độ 三tam 根căn 識thức 鈍độn 。 鼻tị 不bất 及cập 驢lư 狗cẩu 鹿lộc 等đẳng 。 云vân 何hà 於ư 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 。 能năng 得đắc 通thông 達đạt 。

問vấn 。 根căn 利lợi 故cố 。 於ư 塵trần 是thị 經Kinh 。 鈍độn 者giả 。 塵trần 則tắc 非phi 經kinh 耶da 。

答đáp 。 六lục 塵trần 是thị 法Pháp 界Giới 。 體thể 自tự 是thị 經Kinh 。 非phi 根căn 利lợi 取thủ 。 方phương 乃nãi 是thị 經Kinh 。 何hà 者giả 。 大đại 品phẩm 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 色sắc 。 是thị 趣thú 不bất 過quá 。 此thử 色sắc 。 能năng 詮thuyên 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 墨mặc 黑hắc 色sắc 。 一nhất 劃hoạch 詮thuyên 一nhất 。 二nhị 劃hoạch 詮thuyên 二nhị 。 三tam 劃hoạch 詮thuyên 三tam 。 竪thụ 一nhất 劃hoạch 則tắc 詮thuyên 王vương 。 足túc 右hữu 劃hoạch 則tắc 詮thuyên 丑sửu 。 足túc 左tả 劃hoạch 則tắc 詮thuyên 田điền 。 出xuất 上thượng 詮thuyên 由do 。 出xuất 下hạ 詮thuyên 申thân 。 如như 是thị 迴hồi 轉chuyển 。 詮thuyên 不bất 可khả 盡tận 。 或hoặc 一nhất 字tự 詮thuyên 無vô 量lượng 法pháp 。 無vô 量lượng 字tự 共cộng 詮thuyên 一nhất 法pháp 。 無vô 量lượng 字tự 詮thuyên 無vô 量lượng 法pháp 。 一nhất 字tự 詮thuyên 一nhất 法pháp 。 於ư 黑hắc 墨mặc 小tiểu 小tiểu 迴hồi 轉chuyển 。 詮thuyên 量lượng 大đại 異dị 。 左tả 迴hồi 詮thuyên 惡ác 。 右hữu 迴hồi 詮thuyên 善thiện 。 上thượng 點điểm 詮thuyên 無vô 漏lậu 。 下hạ 點điểm 詮thuyên 有hữu 漏lậu 。 殺sát 活hoạt 與dữ 奪đoạt 。 毀hủy 譽dự 苦khổ 樂lạc 。 皆giai 在tại 墨mặc 中trung 。 更cánh 無vô 一nhất 法pháp 出xuất 此thử 墨mặc 外ngoại 。 略lược 而nhi 言ngôn 之chi 。 黑hắc 墨mặc 詮thuyên 無vô 量lượng 教giáo 。 無vô 量lượng 行hành 。 無vô 量lượng 理lý 。 黑hắc 墨mặc 亦diệc 是thị 教giáo 本bổn 。 行hành 本bổn 。 理lý 本bổn 。 黑hắc 墨mặc 從tùng 初sơ 一nhất 點điểm 。 至chí 無vô 量lượng 點điểm 。 從tùng 點điểm 至chí 字tự 。 從tùng 字tự 至chí 句cú 。 從tùng 句cú 至chí 偈kệ 。 從tùng 偈kệ 至chí 卷quyển 。 從tùng 卷quyển 至chí 部bộ 。 又hựu 從tùng 一nhất 字tự 句cú 中trung 。 初sơ 立lập 小tiểu 行hành 。 後hậu 著trước 大đại 行hành 。 又hựu 從tùng 點điểm 字tự 中trung 。 初sơ 見kiến 淺thiển 理lý 。 後hậu 到đáo 深thâm 理lý 。 是thị 名danh 黑hắc 色sắc 教giáo 行hành 義nghĩa 。 三tam 種chủng 微vi 發phát 。 乃nãi 至chí 當đương 知tri 。 黑hắc 字tự 是thị 諸chư 法pháp 本bổn 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 非phi 字tự 非phi 非phi 字tự 。 雙song 照chiếu 字tự 非phi 字tự 。 不bất 可khả 說thuyết 。 非phi 不bất 可khả 說thuyết 。 不bất 可khả 見kiến 。 非phi 不bất 可khả 見kiến 。 何hà 所sở 簡giản 擇trạch 。 何hà 所sở 不bất 簡giản 擇trạch 。 何hà 所sở 攝nhiếp 。 何hà 所sở 不bất 攝nhiếp 。 何hà 所sở 弃khí 。 何hà 所sở 不bất 弃khí 。 是thị 則tắc 俱câu 是thị 。 非phi 則tắc 悉tất 非phi 。 能năng 於ư 黑hắc 色sắc 。 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 非phi 。 於ư 一nhất 切thiết 非phi 。 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 是thị 。 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 。 非phi 非phi 非phi 是thị 。 一nhất 切thiết 法pháp 邪tà 。 一nhất 切thiết 法pháp 正chánh 。 若nhược 於ư 黑hắc 色sắc 。 不bất 如như 是thị 解giải 。 則tắc 不bất 知tri 字tự 與dữ 非phi 字tự 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 有hữu 對đối 無vô 對đối 。 皆giai 不bất 能năng 知tri 。 若nhược 於ư 黑hắc 色sắc 通thông 達đạt 。 知tri 餘dư 色sắc 亦diệc 如như 是thị 。 此thử 即tức 法pháp 華hoa 經kinh 意ý 。 以dĩ 色sắc 為vi 經kinh 也dã 。 聲thanh 塵trần 亦diệc 如như 是thị 。 或hoặc 一nhất 聲thanh 詮thuyên 一nhất 法pháp 。 耳nhĩ 根căn 利lợi 者giả 。 即tức 解giải 聲thanh 愛ái 見kiến 因nhân 緣duyên 。 即tức 空không 即tức 假giả 即tức 中trung 。 知tri 脣thần 舌thiệt 牙nha 齒xỉ 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 聲thanh 即tức 非phi 聲thanh 。 非phi 聲thanh 亦diệc 聲thanh 。 非phi 聲thanh 非phi 非phi 聲thanh 。 聲thanh 為vi 教giáo 行hành 義nghĩa 本bổn 。 種chủng 種chủng 等đẳng 義nghĩa 。 皆giai 如như 上thượng 說thuyết 。 是thị 即tức 通thông 達đạt 聲thanh 經kinh 。 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 治trị 生sanh 產sản 業nghiệp 。 皆giai 與dữ 實thật 相tướng 。 不bất 相tương 違vi 背bội 。 即tức 此thử 意ý 也dã 。 外ngoại 入nhập 皆giai 經kinh 。 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 內nội 入nhập 亦diệc 如như 是thị 。 內nội 外ngoại 入nhập 亦diệc 如như 是thị 。 經Kinh 云vân 。 非phi 內nội 觀quán 得đắc 解giải 脫thoát 。 亦diệc 不bất 離ly 內nội 觀quán 得đắc 解giải 脫thoát 等đẳng 。 又hựu 云vân 。 能năng 觀quán 心tâm 性tánh 。 名danh 為vi 上thượng 定định 。 心tâm 是thị 體thể 。 夫phu 有hữu 心tâm 者giả 。 皆giai 當đương 得đắc 三tam 菩Bồ 提Đề 。 心tâm 是thị 宗tông 。 制chế 心tâm 一nhất 處xứ 。 無vô 事sự 不bất 辦biện 。 心tâm 是thị 用dụng 。 三tam 界giới 無vô 別biệt 法pháp 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 作tác 。 覺giác 觀quán 心tâm 是thị 語ngữ 本bổn 。 以dĩ 心tâm 分phân 別biệt 於ư 心tâm 。 證chứng 心tâm 是thị 教giáo 相tương/tướng 。 故cố 云vân 華hoa 香hương 雲vân 樹thụ 。 即tức 法Pháp 界Giới 之chi 法Pháp 門môn 。 剎sát 土độ 眾chúng 生sanh 。 本bổn 十thập 身thân 之chi 正chánh 體thể 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 是thị 正chánh 思tư 惟duy 藏tạng 。

問vấn 。 若nhược 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 。 唯duy 聽thính 無vô 說thuyết 者giả 。 云vân 何hà 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 已dĩ 所sở 說thuyết 法Pháp 。 如như 手thủ 中trung 葉diệp 。 又hựu 佛Phật 皆giai 自tự 說thuyết 我ngã 成thành 佛Phật 來lai 。 不bất 說thuyết 一nhất 字tự 等đẳng 。

答đáp 。 古cổ 釋thích 云vân 。 林lâm 中trung 葉diệp 喻dụ 。 據cứ 為vi 其kỳ 緣duyên 。 令linh 諸chư 有hữu 情tình 。 識thức 變biến 法pháp 解giải 。 名danh 我ngã 已dĩ 說thuyết 如như 手thủ 中trung 葉diệp 。 未vị 為vi 作tác 緣duyên 。 眾chúng 生sanh 自tự 心tâm 未vị 起khởi 法pháp 解giải 。 名danh 我ngã 未vị 說thuyết 如như 林lâm 中trung 葉diệp 。 約ước 為vi 增tăng 上thượng 。 名danh 說thuyết 未vị 說thuyết 。

又hựu 唯duy 識thức 鏡kính 。 問vấn 云vân 。 此thử 中trung 既ký 云vân 佛Phật 皆giai 自tự 說thuyết 。 何hà 故cố 乃nãi 言ngôn 佛Phật 不bất 說thuyết 法Pháp 。 豈khởi 非phi 自tự 語ngữ 相tương 違vi 過quá 耶da 。

答đáp 。 此thử 亦diệc 是thị 可khả 聞văn 者giả 自tự 識thức 變biến 生sanh 。 佛Phật 實thật 不bất 說thuyết 。 但đãn 為vi 增tăng 上thượng 也dã 。 眾chúng 生sanh 識thức 上thượng 變biến 此thử 言ngôn 故cố 。 故cố 引dẫn 為vi 證chứng 。

問vấn 。 但đãn 了liễu 一nhất 心tâm 。 能năng 成thành 深thâm 觀quán 者giả 。 若nhược 無vô 位vị 次thứ 。 皂tạo 白bạch 何hà 分phần/phân 。 須tu 合hợp 教giáo 乘thừa 以dĩ 祛khư 訛ngoa 濫lạm 。 教giáo 觀quán 雙song 辯biện 。 方phương 契khế 佛Phật 心tâm 。

答đáp 。 誠thành 如như 所sở 言ngôn 。 闕khuyết 一nhất 不bất 可khả 。 圓viên 教giáo 觀quán 心tâm 。 須tu 明minh 六lục 即tức 。 以dĩ 三tam 觀quán 故cố 免miễn 數số 他tha 寶bảo 。 以dĩ 六lục 即tức 故cố 。 無vô 增tăng 上thượng 心tâm 。 然nhiên 心tâm 非phi 數số 量lượng 。 豈khởi 有hữu 四tứ 六lục 之chi 文văn 。 理lý 合hợp 幽u 玄huyền 。 誰thùy 分phần/phân 淺thiển 深thâm 之chi 位vị 。 但đãn 為vi 證chứng 入nhập 有hữu 異dị 。 俄nga 分phần/phân 四tứ 教giáo 之chi 門môn 。 昇thăng 進tiến 亦diệc 殊thù 。 故cố 列liệt 六lục 即tức 之chi 位vị 。 此thử 出xuất 台thai 教giáo 止Chỉ 觀Quán 正chánh 文văn 。 簡giản 慢mạn 濫lạm 於ư 初sơ 心tâm 。 證chứng 究cứu 竟cánh 於ư 後hậu 位vị 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 約ước 六lục 即tức 顯hiển 是thị 者giả 。

問vấn 。 為vi 初sơ 心tâm 是thị 。 後hậu 心tâm 是thị 。

答đáp 。 如như 論luận 云vân 。 焦tiêu 炷chú 非phi 初sơ 。 不bất 離ly 初sơ 。 非phi 後hậu 。 不bất 離ly 後hậu 。 若nhược 智trí 信tín 具cụ 足túc 。 聞văn 一nhất 念niệm 即tức 是thị 。 信tín 故cố 不bất 謗báng 。 智trí 故cố 不bất 懼cụ 。 初sơ 後hậu 皆giai 是thị 。 若nhược 無vô 信tín 。 高cao 推thôi 聖thánh 境cảnh 。 非phi 己kỷ 智trí 分phân 。 若nhược 無vô 智trí 。 起khởi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 謂vị 己kỷ 均quân 佛Phật 。 初sơ 後hậu 俱câu 非phi 。 為vì 此thử 事sự 故cố 。 須tu 知tri 六lục 即tức 。 謂vị 理lý 即tức 。 名danh 字tự 即tức 。 觀quán 行hành 即tức 。 相tương 似tự 即tức 。 分phần/phân 真chân 即tức 。 究cứu 竟cánh 即tức 。 此thử 六lục 即tức 者giả 。 始thỉ 凡phàm 終chung 聖thánh 。 始thỉ 凡phàm 故cố 。 除trừ 疑nghi 怯khiếp 。 終chung 聖thánh 故cố 。 除trừ 慢mạn 大đại 。 理lý 即tức 者giả 。 一nhất 念niệm 心tâm 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 理lý 。 如như 故cố 即tức 空không 。 藏tạng 故cố 即tức 假giả 。 理lý 故cố 即tức 中trung 。 三tam 智trí 一nhất 心tâm 中trung 。 具cụ 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 三tam 諦đế 一nhất 諦đế 。 非phi 三tam 非phi 一nhất 。 一nhất 色sắc 一nhất 香hương 。 一nhất 切thiết 法pháp 。 一nhất 切thiết 心tâm 。 亦diệc 復phục 如như 。 是thị 。 名danh 為vi 理lý 即tức 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 是thị 理lý 即tức 止Chỉ 觀Quán 。 即tức 寂tịch 名danh 止chỉ 。 即tức 照chiếu 名danh 觀quán 。 名danh 字tự 即tức 者giả 。 理lý 雖tuy 即tức 是thị 。 日nhật 用dụng 不bất 知tri 。 以dĩ 未vị 聞văn 三tam 諦đế 。 全toàn 不bất 識thức 佛Phật 法Pháp 。 如như 牛ngưu 羊dương 眼nhãn 。 不bất 解giải 方phương 隅ngung 。 或hoặc 從tùng 知tri 識thức 。 或hoặc 從tùng 經Kinh 卷quyển 。 聞văn 上thượng 所sở 說thuyết 一nhất 實thật 菩Bồ 提Đề 。 於ư 名danh 字tự 中trung 。 通thông 達đạt 解giải 了liễu 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 是thị 佛Phật 法Pháp 。 是thị 為vi 名danh 字tự 即tức 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 是thị 名danh 字tự 止Chỉ 觀Quán 。 若nhược 未vị 聞văn 時thời 。 處xứ 處xứ 馳trì 求cầu 。 既ký 得đắc 聞văn 已dĩ 。 攀phàn 覓mịch 心tâm 息tức 。 名danh 止chỉ 。 但đãn 信tín 法pháp 性tánh 。 不bất 信tín 其kỳ 諸chư 。 名danh 為vi 觀quán 。 觀quán 行hành 即tức 者giả 。 若nhược 但đãn 聞văn 名danh 口khẩu 說thuyết 。 如như 蟲trùng 食thực 木mộc 。 偶ngẫu 得đắc 成thành 字tự 。 是thị 蟲trùng 不bất 知tri 是thị 字tự 非phi 字tự 。 既ký 不bất 通thông 達đạt 。 寧ninh 是thị 菩Bồ 提Đề 。 必tất 須tu 心tâm 觀quán 明minh 了liễu 。 理lý 慧tuệ 相tương 應ứng 。 所sở 行hành 如như 所sở 言ngôn 。 所sở 言ngôn 如như 所sở 行hành 。 華hoa 首thủ 云vân 。 言ngôn 說thuyết 名danh 不bất 行hành 。 我ngã 不bất 以dĩ 言ngôn 說thuyết 。 但đãn 心tâm 行hành 菩Bồ 提Đề 。 此thử 心tâm 口khẩu 相tương 應ứng 。 是thị 觀quán 行hành 菩Bồ 提Đề 。 釋thích 論luận 云vân 。 四tứ 句cú 評bình 聞văn 慧tuệ 。 具cụ 足túc 。 如như 眼nhãn 得đắc 。 日nhật 照chiếu 了liễu 無vô 僻tích 。 觀quán 行hành 亦diệc 如như 是thị 。 雖tuy 未vị 契khế 理lý 。 觀quán 心tâm 不bất 息tức 。 如như 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 中trung 射xạ 的đích 喻dụ 。 是thị 名danh 觀quán 行hành 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 名danh 觀quán 行hành 止Chỉ 觀Quán 。 恆hằng 作tác 此thử 想tưởng 名danh 觀quán 。 餘dư 想tưởng 息tức 名danh 止chỉ 。 相tương 似tự 即tức 菩Bồ 提Đề 者giả 。 以dĩ 其kỳ 逾du 觀quán 逾du 明minh 。 逾du 止chỉ 逾du 寂tịch 。 如như 射xạ 隣lân 的đích 。 名danh 相tướng 似tự 觀quán 慧tuệ 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 治trị 生sanh 產sản 業nghiệp 。 不bất 相tương 違vi 背bội 。 所sở 有hữu 思tư 想tưởng 籌trù 量lượng 。 皆giai 是thị 先tiên 佛Phật 。 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 。 如như 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 中trung 說thuyết 。 圓viên 伏phục 無vô 明minh 名danh 止chỉ 。 似tự 中trung 慧tuệ 名danh 觀quán 。 分phần/phân 真chân 即tức 者giả 。 因nhân 相tương 似tự 觀quán 力lực 。 入nhập 銅đồng 輪luân 位vị 。 初sơ 破phá 無vô 明minh 。 見kiến 佛Phật 性tánh 。 開khai 寶bảo 藏tạng 。 顯hiển 真Chân 如Như 。 名danh 發Phát 心Tâm 住Trụ 。 乃nãi 至chí 等đẳng 覺giác 。 無vô 明minh 微vi 薄bạc 。 智trí 慧tuệ 轉chuyển 著trước 。 如như 從tùng 初sơ 月nguyệt 。 至chí 十thập 四tứ 日nhật 月nguyệt 。 光quang 垂thùy 圓viên 。 闇ám 垂thùy 盡tận 。 若nhược 人nhân 應ưng 以dĩ 佛Phật 身thân 得đắc 度độ 者giả 。 即tức 八bát 相tương/tướng 成thành 道Đạo 。 應ưng 以dĩ 九cửu 法Pháp 界Giới 。 身thân 得đắc 度độ 者giả 。 以dĩ 普phổ 門môn 示thị 現hiện 。 如như 經kinh 廣quảng 說thuyết 。 是thị 名danh 分phần/phân 真chân 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 名danh 分phần/phân 真chân 止Chỉ 觀Quán 。 分phần/phân 真chân 智trí 斷đoạn 。 究cứu 竟cánh 即tức 菩Bồ 提Đề 者giả 。 等đẳng 覺giác 一nhất 轉chuyển 。 入nhập 于vu 妙diệu 覺giác 。 智trí 光quang 圓viên 滿mãn 。 不bất 復phục 可khả 增tăng 。 名danh 菩Bồ 提Đề 果quả 。 大đại 涅Niết 槃Bàn 斷đoạn 。 更cánh 無vô 可khả 斷đoạn 。 名danh 果quả 果quả 。 等đẳng 覺giác 不bất 通thông 。 唯duy 佛Phật 能năng 通thông 。 過quá 茶trà 無vô 道đạo 可khả 說thuyết 。 故cố 名danh 究cứu 竟cánh 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 名danh 究cứu 竟cánh 止Chỉ 觀Quán 。 古cổ 德đức 約ước 四tứ 教giáo 明minh 六lục 即tức 者giả 。 若nhược 藏tạng 教giáo 執chấp 色sắc 為vi 有hữu 。 施thí 拙chuyết 度độ 破phá 析tích 之chi 因nhân 。 成thành 但đãn 空không 灰hôi 斷đoạn 之chi 果quả 。 通thông 教giáo 執chấp 色sắc 心tâm 是thị 空không 。 了liễu 緣duyên 生sanh 無vô 性tánh 之chi 宗tông 。 失thất 中trung 道đạo 不bất 空không 之chi 理lý 。 別biệt 教giáo 從tùng 心tâm 生sanh 十thập 法Pháp 界Giới 。 心tâm 但đãn 有hữu 能năng 生sanh 十thập 界giới 之chi 理lý 性tánh 。 未vị 即tức 便tiện 具cụ 十thập 界giới 之chi 因nhân 果quả 。 如như 從tùng 地địa 。 生sanh 一nhất 切thiết 草thảo 木mộc 。 但đãn 從tùng 一nhất 心tâm 。 次thứ 第đệ 生sanh 十thập 界giới 也dã 。 圓viên 教giáo 。 心tâm 具cụ 十thập 法Pháp 界Giới 。 不bất 待đãi 能năng 所sở 生sanh 。 亦diệc 無vô 前tiền 後hậu 際tế 。 只chỉ 一nhất 念niệm 是thị 十thập 界giới 。 只chỉ 十thập 界giới 是thị 一nhất 念niệm 。 一nhất 切thiết 時thời 。 一nhất 切thiết 處xứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 。 念niệm 念niệm 中trung 體thể 常thường 圓viên 滿mãn 。 塵trần 沙sa 萬vạn 德đức 。 不bất 欠khiếm 少thiểu 一nhất 分phần/phân 。 八bát 萬vạn 惑hoặc 業nghiệp 。 不bất 除trừ 斷đoạn 一nhất 分phần/phân 。 不bất 謂vị 佛Phật 是thị 果quả 頭đầu 極cực 聖thánh 。 我ngã 未vị 證chứng 得đắc 。 不bất 謂vị 凡phàm 是thị 底để 下hạ 穢uế 濁trược 。 我ngã 應ưng 捨xả 離ly 。 總tổng 覽lãm 法Pháp 界Giới 。 在tại 一nhất 念niệm 心tâm 頭đầu 。 如như 一nhất 圓viên 珠châu 瑩oánh 徹triệt 。 明minh 白bạch 。 圓viên 解giải 。 更cánh 無vô 覺giác 觀quán 。 進tiến 修tu 。 亦diệc 不bất 見kiến 有hữu 凡phàm 聖thánh 。 取thủ 捨xả 。 分phân 別biệt 妄vọng 念niệm 悉tất 盡tận 也dã 。 以dĩ 初sơ 圓viên 信tín 人nhân 。 未vị 得đắc 純thuần 淨tịnh 。 煩phiền 惱não 有hữu 厚hậu 薄bạc 。 習tập 氣khí 有hữu 淺thiển 深thâm 。 分phân 別biệt 難nan 忘vong 。 攀phàn 緣duyên 易dị 起khởi 。 心tâm 浮phù 觀quán 淺thiển 。 惑hoặc 重trọng/trùng 境cảnh 強cường/cưỡng 。 於ư 對đối 治trị 之chi 中trung 。 故cố 分phần/phân 六lục 即tức 。 是thị 以dĩ 凡phàm 夫phu 心tâm 性tánh 本bổn 體thể 。 實thật 齊tề 上thượng 聖thánh 。 但đãn 凡phàm 夫phu 未vị 能năng 常thường 用dụng 本bổn 。 隨tùy 境cảnh 生sanh 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 校giáo 。 千thiên 差sai 萬vạn 別biệt 。 雖tuy 在tại 人nhân 道đạo 。 心tâm 多đa 不bất 定định 。 或hoặc 發phát 地địa 獄ngục 心tâm 。 或hoặc 發phát 餓ngạ 鬼quỷ 畜súc 生sanh 心tâm 。 何hà 況huống 人nhân 天thiên 善thiện 道đạo 。 何hà 況huống 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 。 無vô 始thỉ 妄vọng 習tập 。 何hà 能năng 頓đốn 遣khiển 。 雖tuy 有hữu 見kiến 解giải 。 未vị 能năng 常thường 照chiếu 。 故cố 是thị 凡phàm 也dã 。 若nhược 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。 是thị 理lý 即tức 。 若nhược 能năng 暫tạm 照chiếu 諦đế 理lý 。 即tức 坐tọa 佛Phật 座tòa 。 證chứng 佛Phật 身thân 。 用dụng 佛Phật 法Pháp 。 當đương 此thử 一nhất 念niệm 圓viên 現hiện 時thời 。 不bất 見kiến 十thập 方phương 佛Phật 。 異dị 我ngã 此thử 身thân 此thử 念niệm 也dã 。 解giải 而nhi 未vị 修tu 。 是thị 名danh 字tự 即tức 。 念niệm 有hữu 分phần/phân 數số 。 名danh 觀quán 行hành 即tức 。 念niệm 似tự 於ư 境cảnh 。 名danh 相tướng 似tự 即tức 。 境cảnh 入nhập 於ư 念niệm 。 名danh 分phần/phân 真chân 即tức 。 無vô 境cảnh 無vô 念niệm 。 名danh 究cứu 竟cánh 即tức 。 雖tuy 六lục 常thường 一nhất 。 何hà 凡phàm 何hà 聖thánh 。 雖tuy 一nhất 常thường 六lục 。 凡phàm 聖thánh 天thiên 絕tuyệt 。 又hựu 六lục 而nhi 常thường 一nhất 故cố 言ngôn 即tức 。 一nhất 而nhi 常thường 六lục 。 故cố 初sơ 後hậu 不bất 齊tề 。 當đương 觀quán 念niệm 時thời 。 非phi 一nhất 非phi 六lục 。 又hựu 譬thí 如như 不bất 離ly 貧bần 女nữ 家gia 得đắc 金kim 。 即tức 也dã 。 貧bần 女nữ 得đắc 金kim 即tức 富phú 。 可khả 喻dụ 眾chúng 生sanh 即tức 佛Phật 。 取thủ 金kim 有hữu 次thứ 第đệ 。 豈khởi 非phi 六lục 乎hồ 。 耘vân 除trừ 草thảo 穢uế 。 觀quán 行hành 伏phục 惑hoặc 也dã 。 掘quật 土thổ/độ 近cận 金kim 。 似tự 見kiến 物vật 未vị 分phân 明minh 。 豈khởi 非phi 相tướng 似tự 。 收thu 得đắc 一nhất 分phần/phân 。 豈khởi 非phi 分phần/phân 真chân 。 盡tận 得đắc 受thọ 用dụng 。 女nữ 人nhân 歡hoan 喜hỷ 。 豈khởi 非phi 究cứu 竟cánh 耶da 。 是thị 以dĩ 頓đốn 悟ngộ 宗tông 已dĩ 。 復phục 須tu 言ngôn 行hành 相tương 應ứng 。 既ký 得đắc 本bổn 清thanh 淨tịnh 。 又hựu 須tu 離ly 垢cấu 清thanh 淨tịnh 。 如như 大đại 集tập 經kinh 偈kệ 云vân 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 諸chư 煩phiền 惱não 。 清thanh 淨tịnh 無vô 垢cấu 猶do 真chân 實thật 。 其kỳ 心tâm 能năng 作tác 大đại 光quang 明minh 。 是thị 名danh 寶bảo 炬cự 陀đà 羅la 尼ni 。 又hựu 云vân 。 若nhược 有hữu 不bất 覺giác 。 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 及cập 自tự 境cảnh 界giới 。 如như 是thị 之chi 人nhân 。 則tắc 能năng 調điều 伏phục 。

問vấn 。 如Như 來Lai 無vô 密mật 語ngữ 。 迦Ca 葉Diếp 不bất 覆phú 藏tàng 。 則tắc 眾chúng 生sanh 心tâm 常thường 自tự 明minh 現hiện 。 何hà 須tu 教giáo 觀quán 開khai 示thị 。 廣quảng 論luận 橫hoạnh/hoành 竪thụ 。

答đáp 。 只chỉ 為vì 佛Phật 之chi 知tri 見kiến 。 蘊uẩn 在tại 眾chúng 生sanh 心tâm 。 雖tuy 然nhiên 顯hiển 現hiện 。 而nhi 迷mê 者giả 不bất 知tri 。 以dĩ 客khách 塵trần 所sở 覆phú 。 妄vọng 見kiến 所sở 障chướng 。 雖tuy 有hữu 如như 無vô 。 似tự 世thế 間gian 寶bảo 藏tạng 。 為vi 物vật 所sở 覆phú 。 莫mạc 有hữu 知tri 者giả 。 是thị 以dĩ 須tu 的đích 示thị 其kỳ 寶bảo 處xứ 。 令linh 親thân 得đắc 見kiến 。 遂toại 獲hoạch 其kỳ 寶bảo 。 利lợi 濟tế 無vô 窮cùng 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 因nhân 斯tư 方phương 便tiện 之chi 門môn 。 得đắc 見kiến 心tâm 寶bảo 。 遂toại 以dĩ 緣duyên 了liễu 。 資tư 發phát 。 親thân 得đắc 現hiện 前tiền 。 智trí 藏tạng 豐phong 隆long 。 法Pháp 財tài 具cụ 足túc 。 有hữu 茲tư 勝thắng 利lợi 。 教giáo 跡tích 非phi 虛hư 。 如như 大đại 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 大đại 海hải 。 雖tuy 同đồng 一nhất 鹹hàm 。 其kỳ 中trung 亦diệc 有hữu 。 上thượng 妙diệu 之chi 水thủy 。 味vị 同đồng 於ư 乳nhũ 。 喻dụ 如như 雪Tuyết 山Sơn 。 雖tuy 復phục 成thành 就tựu 。 種chủng 種chủng 功công 德đức 。 多đa 生sanh 諸chư 藥dược 。 亦diệc 有hữu 毒độc 草thảo 。 諸chư 眾chúng 生sanh 身thân 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 雖tuy 有hữu 四tứ 大đại 毒độc 蛇xà 之chi 種chủng 。 其kỳ 中trung 亦diệc 有hữu 妙diệu 藥dược 。

大đại 王vương 。 所sở 謂vị 佛Phật 性tánh 非phi 是thị 作tác 法pháp 。 但đãn 為vi 煩phiền 惱não 客khách 塵trần 所sở 覆phú 。 若nhược 剎sát 利lợi 。 婆Bà 羅La 門Môn 。 毘tỳ 舍xá 。 首thủ 陀đà 。 能năng 斷đoạn 除trừ 者giả 。 即tức 見kiến 佛Phật 性tánh 。 成thành 無vô 上thượng 道Đạo 。 所sở 以dĩ 古cổ 德đức 云vân 。 開khai 物vật 性tánh 原nguyên 者giả 。 良lương 以dĩ 眾chúng 生sanh 性tánh 含hàm 智trí 海hải 。 識thức 洞đỗng 真chân 空không 。 但đãn 衣y 蔽tế 明minh 珠châu 。 室thất 埋mai 祕bí 藏tạng 。 要yếu 假giả 開khai 示thị 令linh 其kỳ 悟ngộ 入nhập 。 須tu 憑bằng 觀quán 慧tuệ 以dĩ 契khế 無vô 生sanh 。 又hựu 欲dục 廣quảng 其kỳ 義nghĩa 用dụng 。 須tu 明minh 橫hoạnh/hoành 竪thụ 法Pháp 門môn 。 竪thụ 唯duy 一nhất 心tâm 。 橫hoạnh/hoành 遍biến 一nhất 切thiết 。 心tâm 非phi 橫hoạnh/hoành 竪thụ 。 橫hoạnh/hoành 竪thụ 是thị 心tâm 。 隱ẩn 顯hiển 同đồng 時thời 。 卷quyển 舒thư 無vô 礙ngại 。 念niệm 念niệm 相tương/tướng 即tức 。 法pháp 法pháp 融dung 通thông 。 將tương 竪thụ 約ước 橫hoạnh/hoành 。 則tắc 無vô 橫hoạnh/hoành 而nhi 不bất 竪thụ 。 一nhất 一nhất 法pháp 皆giai 至chí 心tâm 原nguyên 。 將tương 橫hoạnh/hoành 約ước 竪thụ 。 則tắc 無vô 竪thụ 而nhi 不bất 橫hoạnh/hoành 。 具cụ 一nhất 切thiết 句cú 。 及cập 一nhất 一nhất 句cú 。 皆giai 廣quảng 等đẳng 法Pháp 界Giới 。 所sở 以dĩ 義nghĩa 海hải 云vân 。 體thể 無vô 別biệt 異dị 。 舉cử 則tắc 全toàn 鋒phong 。 理lý 不bất 殊thù 途đồ 。 談đàm 皆giai 頓đốn 顯hiển 。 良lương 由do 二nhị 邊biên 相tương/tướng 盡tận 。 差sai 別biệt 體thể 融dung 。 隨tùy 智trí 卷quyển 舒thư 。 應ứng 機cơ 屈khuất 曲khúc 。 是thị 故cố 言ngôn 起khởi 即tức 起khởi 。 誰thùy 云vân 路lộ 之chi 不bất 通thông 。 舉cử 多đa 即tức 多đa 。 孰thục 談đàm 法pháp 之chi 無vô 在tại 。 故cố 知tri 立lập 教giáo 皆giai 為vi 對đối 機cơ 。 機cơ 宜nghi 不bất 同đồng 。 教giáo 分phần/phân 多đa 種chủng 。 且thả 如như 觀quán 色sắc 一nhất 法pháp 。 五ngũ 教giáo 證chứng 入nhập 不bất 同đồng 。 初sơ 小Tiểu 乘Thừa 。 見kiến 是thị 實thật 色sắc 。 不bất 說thuyết 性tánh 空không 。 初sơ 教giáo 。 見kiến 此thử 色sắc 法pháp 。 從tùng 緣duyên 所sở 成thành 。 必tất 無vô 自tự 性tánh 。 即tức 空không 無vô 所sở 有hữu 。 如như 波ba 歸quy 水thủy 。 終chung 教giáo 。 見kiến 色sắc 空không 無vô 礙ngại 。 以dĩ 真chân 空không 不bất 守thủ 自tự 性tánh 。 隨tùy 緣duyên 成thành 色sắc 。 即tức 是thị 幻huyễn 色sắc 。 遂toại 賴lại 空không 成thành 。 即tức 此thử 賴lại 空không 之chi 色sắc 。 虛hư 相tương/tướng 無vô 體thể 。 恆hằng 自tự 性tánh 盡tận 而nhi 空không 現hiện 。 是thị 故cố 色sắc 即tức 空không 而nhi 常thường 泯mẫn 。 空không 即tức 色sắc 而nhi 常thường 存tồn 。 要yếu 由do 自tự 盡tận 之chi 色sắc 。 方phương 是thị 空không 色sắc 。 成thành 色sắc 之chi 空không 。 乃nãi 是thị 真chân 空không 。 舉cử 體thể 互hỗ 融dung 。 無vô 有hữu 障chướng 礙ngại 。 如như 水thủy 入nhập 波ba 。 頓đốn 教giáo 。 一nhất 色sắc 法pháp 。 無vô 非phi 真chân 理lý 所sở 收thu 。 是thị 故cố 此thử 色sắc 。 即tức 真chân 理lý 一nhất 味vị 等đẳng 。 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 。 而nhi 可khả 顯hiển 說thuyết 。 水thủy 波ba 雙song 絕tuyệt 。 圓viên 教giáo 。 起khởi 即tức 全toàn 收thu 。 一nhất 多đa 互hỗ 攝nhiếp 。 同đồng 時thời 成thành 立lập 。 一nhất 塊khối 圓viên 明minh 。 隨tùy 舉cử 即tức 色sắc 。 隨tùy 舉cử 即tức 空không 。 義nghĩa 味vị 自tự 在tại 。 隨tùy 智trí 取thủ 用dụng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 隨tùy 舉cử 一nhất 門môn 無vô 不bất 顯hiển 現hiện 。 古cổ 德đức 云vân 。 皆giai 本bổn 一nhất 心tâm 而nhi 貫quán 諸chư 法pháp 。 夫phu 一nhất 心tâm 者giả 。 萬vạn 法pháp 之chi 總tổng 也dã 。 分phần/phân 而nhi 為vi 戒giới 定định 慧tuệ 。 開khai 而nhi 為vi 六Lục 度Độ 。 散tán 而nhi 為vi 萬vạn 行hạnh 。 萬vạn 行hạnh 未vị 嘗thường 非phi 一nhất 心tâm 。 一nhất 心tâm 未vị 嘗thường 違vi 萬vạn 行hạnh 。 然nhiên 則tắc 一nhất 心tâm 者giả 。 萬vạn 法pháp 之chi 所sở 生sanh 。 而nhi 不bất 屬thuộc 於ư 萬vạn 法pháp 。 得đắc 之chi 者giả 。 則tắc 於ư 法pháp 自tự 在tại 矣hĩ 。 見kiến 之chi 者giả 。 則tắc 於ư 教giáo 無vô 礙ngại 矣hĩ 。 本bổn 非phi 法pháp 。 不bất 可khả 以dĩ 法pháp 說thuyết 。 本bổn 非phi 教giáo 。 不bất 可khả 以dĩ 教giáo 傳truyền 。 豈khởi 可khả 以dĩ 軌quỹ 跡tích 而nhi 尋tầm 哉tai 。 故cố 知tri 但đãn 研nghiên 精tinh 一nhất 法pháp 。 內nội 照chiếu 分phân 明minh 。 自tự 然nhiên 柔nhu 軟nhuyễn 。 入nhập 神thần 。 順thuận 法Pháp 界Giới 之chi 性tánh 。 無vô 心tâm 合hợp 道đạo 。 履lý 一nhất 際tế 之chi 門môn 。 所sở 以dĩ 大đại 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 以dĩ 人nhân 心tâm 多đa 散tán 。 如như 狂cuồng 如như 賊tặc 如như 醉túy 。 一nhất 心tâm 敬kính 慎thận 。 是thị 諸chư 功công 德đức 初sơ 門môn 。 攝nhiếp 心tâm 得đắc 禪thiền 。 便tiện 得đắc 實thật 智trí 慧tuệ 。 得đắc 實thật 智trí 慧tuệ 。 便tiện 得đắc 解giải 脫thoát 。 得đắc 解giải 脫thoát 。 便tiện 得đắc 盡tận 苦khổ 。 如như 是thị 等đẳng 事sự 。 皆giai 從tùng 一nhất 心tâm 得đắc 。 華hoa 嚴nghiêm 私tư 記ký 云vân 。 無vô 縛phược 無vô 著trước 迴hồi 向hướng 者giả 。 只chỉ 了liễu 一nhất 切thiết 皆giai 如như 故cố 。 所sở 以dĩ 無vô 縛phược 著trước 耳nhĩ 。 知tri 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 縛phược 脫thoát 。 一nhất 法pháp 既ký 爾nhĩ 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 然nhiên 。 所sở 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 即tức 一nhất 法pháp 。 一nhất 法pháp 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 無vô 性tánh 。 即tức 是thị 分phân 身thân 佛Phật 集tập 。 寶bảo 塔tháp 出xuất 現hiện 。 須Tu 彌Di 入nhập 芥giới 耳nhĩ 。 如như 是thị 洞đỗng 達đạt 。 一nhất 解giải 千thiên 從tùng 。 則tắc 知tri 佛Phật 向hướng 無vô 所sở 有hữu 中trung 出xuất 生sanh 。 法pháp 於ư 畢tất 竟cánh 空không 中trung 建kiến 立lập 。 以dĩ 無vô 生sanh 無vô 性tánh 故cố 。 迴hồi 轉chuyển 由do 心tâm 。 遂toại 得đắc 集tập 散tán 同đồng 時thời 。 大đại 小tiểu 即tức 入nhập 。 所sở 以dĩ 森sâm 羅la 義nghĩa 趣thú 。 報báo 化hóa 影ảnh 像tượng 。 乃nãi 至chí 無vô 量lượng 德đức 業nghiệp 。 廣quảng 大đại 神thần 通thông 。 於ư 宗tông 鏡kính 中trung 。 一nhất 時thời 顯hiển 現hiện 。 且thả 如như 龍long 蜃# 等đẳng 類loại 。 全toàn 是thị 業nghiệp 果quả 。 生sanh 死tử 之chi 身thân 。 尚thượng 現hiện 不bất 思tư 議nghị 之chi 力lực 用dụng 。 何hà 況huống 悟ngộ 根căn 本bổn 心tâm 。 具cụ 如như 實thật 智trí 。 而nhi 不bất 能năng 現hiện 廣quảng 大đại 之chi 神thần 用dụng 乎hồ 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 佛Phật 子tử 。 如như 羅la 睺hầu 阿a 脩tu 羅la 王vương 。 本bổn 身thân 長trường 七thất 百bách 由do 旬tuần 。 化hóa 形hình 長trường/trưởng 十thập 六lục 萬vạn 八bát 千thiên 由do 旬tuần 。 於ư 大đại 海hải 中trung 。 出xuất 其kỳ 半bán 身thân 。 與dữ 須Tu 彌Di 山Sơn 而nhi 正chánh 齊tề 等đẳng 。 佛Phật 子tử 。 彼bỉ 阿a 脩tu 羅la 王vương 。 雖tuy 化hóa 其kỳ 身thân 長trường 十thập 六lục 萬vạn 八bát 千thiên 由do 旬tuần 。 然nhiên 亦diệc 不bất 壞hoại 本bổn 身thân 之chi 相tướng 。 諸chư 蘊uẩn 界giới 處xứ 。 悉tất 皆giai 如như 本bổn 。 心tâm 不bất 錯thác 亂loạn 。 不bất 於ư 變biến 化hóa 身thân 而nhi 作tác 他tha 想tưởng 。 於ư 其kỳ 本bổn 身thân 生sanh 非phi 己kỷ 想tưởng 。 本bổn 受thọ 生sanh 身thân 。 恆hằng 受thọ 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 。 化hóa 身thân 常thường 現hiện 種chủng 種chủng 自tự 在tại 。 神thần 通thông 威uy 力lực 。 佛Phật 子tử 。 阿a 脩tu 羅la 王vương 。 有hữu 貪tham 恚khuể 癡si 。 具cụ 足túc 憍kiêu 慢mạn 。 尚thượng 能năng 如như 是thị 。 變biến 現hiện 其kỳ 身thân 。 何hà 況huống 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 薩tát 。 能năng 深thâm 了liễu 達đạt 心tâm 法pháp 如như 幻huyễn 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 皆giai 悉tất 如như 夢mộng 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 出xuất 興hưng 於ư 世thế 。 皆giai 如như 影ảnh 像tượng 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 猶do 如như 變biến 化hóa 。 言ngôn 語ngữ 音âm 聲thanh 。 悉tất 皆giai 如như 響hưởng 。 見kiến 如như 實thật 法pháp 。 以dĩ 如như 實thật 法pháp 而nhi 為vi 其kỳ 身thân 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 了liễu 知tri 身thân 心tâm 。 無vô 有hữu 實thật 體thể 。 其kỳ 身thân 普phổ 住trụ 。 無vô 量lượng 境cảnh 界giới 。 以dĩ 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 廣quảng 大đại 光quang 明minh 。 淨tịnh 修tu 一nhất 切thiết 。 菩Bồ 提Đề 之chi 行hành 。 乃nãi 至chí 如như 有hữu 幻huyễn 師sư 。 隨tùy 於ư 一nhất 處xứ 。 作tác 諸chư 幻huyễn 術thuật 。 不bất 以dĩ 幻huyễn 地địa 故cố 。 壞hoại 於ư 本bổn 地địa 。 不bất 以dĩ 幻huyễn 日nhật 故cố 。 壞hoại 於ư 本bổn 日nhật 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 於ư 無vô 國quốc 土độ 。 現hiện 有hữu 國quốc 土độ 。 於ư 有hữu 國quốc 土độ 。 現hiện 無vô 國quốc 土độ 。 於ư 有hữu 眾chúng 生sanh 。 現hiện 無vô 眾chúng 生sanh 。 於ư 無vô 眾chúng 生sanh 。 現hiện 有hữu 眾chúng 生sanh 。 無vô 色sắc 現hiện 色sắc 。 色sắc 現hiện 無vô 色sắc 。 初sơ 不bất 亂loạn 後hậu 。 後hậu 不bất 亂loạn 初sơ 。 菩Bồ 薩Tát 了liễu 知tri 一nhất 切thiết 世thế 法pháp 。 悉tất 亦diệc 如như 是thị 。 同đồng 於ư 幻huyễn 化hóa 。 知tri 法pháp 幻huyễn 故cố 。 知tri 智trí 幻huyễn 。 知tri 智trí 幻huyễn 故cố 。 知tri 業nghiệp 幻huyễn 。 知tri 智trí 幻huyễn 業nghiệp 幻huyễn 已dĩ 。 起khởi 於ư 幻huyễn 智trí 。 觀quán 一nhất 切thiết 業nghiệp 。 如như 世thế 幻huyễn 者giả 。 不bất 於ư 處xứ 外ngoại 。 而nhi 現hiện 其kỳ 幻huyễn 。 亦diệc 不bất 於ư 幻huyễn 外ngoại 而nhi 有hữu 其kỳ 處xứ 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 不bất 於ư 虛hư 空không 外ngoại 入nhập 世thế 間gian 。 亦diệc 不bất 於ư 世thế 。 間gian 外ngoại 入nhập 虛hư 空không 。

何hà 以dĩ 故cố 。 虛hư 空không 世thế 間gian 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 住trụ 於ư 世thế 間gian 。 亦diệc 住trụ 虛hư 空không 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 於ư 虛hư 空không 中trung 。 能năng 見kiến 能năng 修tu 一nhất 切thiết 。 世thế 間gian 種chủng 種chủng 。 差sai 別biệt 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 業nghiệp 。 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 悉tất 能năng 了liễu 知tri 。 無vô 數số 世thế 界giới 。 若nhược 成thành 若nhược 壞hoại 。 亦diệc 知tri 諸chư 劫kiếp 相tương 續tục 次thứ 第đệ 。 能năng 於ư 一nhất 念niệm 。 現hiện 無vô 數số 劫kiếp 。 亦diệc 不bất 令linh 其kỳ 一nhất 念niệm 廣quảng 大đại 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 得đắc 不bất 思tư 議nghị 。 解giải 脫thoát 幻huyễn 智trí 。 到đáo 於ư 彼bỉ 岸ngạn 。 住trụ 於ư 幻huyễn 際tế 。 入nhập 世thế 幻huyễn 數số 。 思tư 惟duy 諸chư 法Pháp 。 悉tất 皆giai 如như 幻huyễn 。 不bất 違vi 幻huyễn 世thế 。 盡tận 於ư 幻huyễn 智trí 。 了liễu 知tri 三tam 世thế 與dữ 幻huyễn 無vô 別biệt 。 決quyết 定định 通thông 達đạt 。 心tâm 無vô 邊biên 際tế 。 如như 諸chư 如Như 來Lai 。 住trụ 如như 幻huyễn 智trí 。 其kỳ 心tâm 平bình 等đẳng 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 知tri 諸chư 世thế 間gian 。 皆giai 悉tất 如như 幻huyễn 。 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 皆giai 無vô 所sở 著trước 。 無vô 有hữu 我ngã 所sở 。 如như 彼bỉ 幻huyễn 師sư 。 作tác 諸chư 幻huyễn 事sự 。 雖tuy 不bất 與dữ 彼bỉ 幻huyễn 事sự 同đồng 住trụ 。 而nhi 於ư 幻huyễn 事sự 。 亦diệc 無vô 迷mê 惑hoặc 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 到đáo 於ư 彼bỉ 岸ngạn 。 心tâm 不bất 計kế 我ngã 能năng 入nhập 於ư 法pháp 。 亦diệc 不bất 於ư 法pháp 。 而nhi 有hữu 錯thác 亂loạn 。

問vấn 。 只chỉ 如như 自tự 心tâm 如như 何hà 觀quán 耶da 。

答đáp 。 性tánh 該cai 始thỉ 終chung 之chi 際tế 。 體thể 非phi 起khởi 盡tận 之chi 緣duyên 。 體thể 遍biến 迷mê 悟ngộ 之chi 中trung 。 性tánh 非phi 解giải 惑hoặc 之chi 事sự 。 又hựu 云vân 。 夫phu 心tâm 原nguyên 本bổn 淨tịnh 。 無vô 為vi 無vô 數số 。 非phi 一nhất 非phi 二nhị 。 無vô 色sắc 無vô 相tướng 。 非phi 偏thiên 非phi 圓viên 。 雖tuy 復phục 覺giác 知tri 。 亦diệc 無vô 覺giác 知tri 。 若nhược 念niệm 未vị 念niệm 。 四tứ 運vận 檢kiểm 心tâm 。 畢tất 竟cánh 叵phả 得đắc 。 豈khởi 可khả 次thứ 第đệ 不bất 次thứ 第đệ 偏thiên 圓viên 觀quán 耶da 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 等đẳng 無vô 有hữu 異dị 。 此thử 之chi 心tâm 性tánh 。 畢tất 竟cánh 無vô 心tâm 。 有hữu 因nhân 緣duyên 時thời 。 亦diệc 得đắc 明minh 心tâm 。 既ký 有hữu 論luận 心tâm 。 即tức 有hữu 方phương 便tiện 正chánh 觀quán 之chi 義nghĩa 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 亦diệc 有hữu 陰âm 陽dương 時thời 雨vũ 。 心tâm 亦diệc 如như 是thị 。 雖tuy 無vô 偏thiên 圓viên 。 亦diệc 論luận 漸tiệm 頓đốn 。 若nhược 觀quán 心tâm 具cụ 有hữu 性tánh 得đắc 三tam 諦đế 。 性tánh 得đắc 三tam 觀quán 。 及cập 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 前tiền 無vô 後hậu 。 無vô 有hữu 次thứ 第đệ 。 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 十thập 法Pháp 界giới 法pháp 。 若nhược 觀quán 心tâm 非phi 空không 非phi 有hữu 。 則tắc 一nhất 切thiết 從tùng 心tâm 生sanh 法pháp 。 亦diệc 非phi 空không 非phi 有hữu 。 如như 是thị 等đẳng 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 在tại 一nhất 心tâm 中trung 。 當đương 知tri 觀quán 此thử 心tâm 原nguyên 。 與dữ 如Như 來Lai 等đẳng 。 若nhược 作tác 如như 此thử 圓viên 觀quán 。 其kỳ 人nhân 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。 皆giai 應ưng 起khởi 塔tháp 。 生sanh 如Như 來Lai 心tâm 。 如như 此thử 觀quán 心tâm 。 名danh 觀quán 佛Phật 心tâm 也dã 。 輔phụ 行hành 記ký 云vân 。 心tâm 造tạo 即tức 是thị 心tâm 具cụ 。 故cố 引dẫn 心tâm 造tạo 之chi 文văn 。 以dĩ 證chứng 心tâm 具cụ 。 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 偈kệ 云vân 。 心tâm 如như 工công 畫họa 師sư 。 造tạo 種chủng 種chủng 五ngũ 陰ấm 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 中trung 。 無vô 法pháp 而nhi 不bất 造tạo 。 如như 心tâm 佛Phật 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 佛Phật 眾chúng 生sanh 然nhiên 。 心tâm 佛Phật 及cập 眾chúng 生sanh 。 是thị 三tam 無vô 差sai 別biệt 。 若nhược 人nhân 欲dục 求cầu 知tri 。 三tam 世thế 一nhất 切thiết 佛Phật 。 應ưng 當đương 如như 是thị 觀quán 。 心tâm 造tạo 諸chư 如Như 來Lai 。 不bất 解giải 今kim 文văn 。 如như 何hà 消tiêu 偈kệ 心tâm 造tạo 一nhất 切thiết 。 三tam 無vô 差sai 別biệt 。 言ngôn 心tâm 造tạo 者giả 。 不bất 出xuất 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 約ước 理lý 。 造tạo 即tức 是thị 具cụ 。 二nhị 者giả 約ước 事sự 。 不bất 出xuất 三tam 世thế 。 三tam 世thế 又hựu 三tam 。 一nhất 者giả 過quá 造tạo 於ư 現hiện 。 過quá 現hiện 造tạo 當đương 。 如như 無vô 始thỉ 來lai 。 及cập 以dĩ 現hiện 在tại 。 乃nãi 至chí 造tạo 於ư 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 一nhất 切thiết 諸chư 業nghiệp 。 不bất 出xuất 十thập 界giới 。 百bách 界giới 。 千thiên 如như 。 三tam 千thiên 世thế 間gian 。 二nhị 者giả 現hiện 造tạo 於ư 現hiện 。 即tức 是thị 現hiện 在tại 同đồng 業nghiệp 所sở 感cảm 。 逐trục 境cảnh 心tâm 變biến 。 名danh 之chi 為vi 造tạo 。 以dĩ 心tâm 有hữu 故cố 。 一nhất 切thiết 皆giai 有hữu 。 以dĩ 心tâm 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 如như 世thế 一nhất 官quan 。 所sở 見kiến 不bất 同đồng 。 是thị 畏úy 是thị 愛ái 。 是thị 親thân 是thị 怨oán 。 三tam 者giả 聖thánh 人nhân 變biến 化hóa 所sở 造tạo 。 亦diệc 令linh 眾chúng 生sanh 。 變biến 心tâm 所sở 見kiến 。 並tịnh 由do 理lý 具cụ 。 方phương 有hữu 事sự 用dụng 。 今kim 欲dục 修tu 觀quán 。 但đãn 觀quán 理lý 具cụ 。 俱câu 破phá 俱câu 立lập 。 俱câu 是thị 法Pháp 界Giới 。 任nhậm 運vận 攝nhiếp 得đắc 權quyền 實thật 所sở 現hiện 。

又hựu 問vấn 。 此thử 不bất 思tư 議nghị 。 亦diệc 約ước 次thứ 第đệ 。 以dĩ 釋thích 十thập 法Pháp 界Giới 。 與dữ 思tư 議nghị 何hà 別biệt 。

答đáp 。 其kỳ 實thật 無vô 別biệt 。 思tư 議nghị 。 乃nãi 作tác 從tùng 心tâm 生sanh 說thuyết 。 不bất 思tư 議nghị 。 作tác 一nhất 心tâm 具cụ 說thuyết 。 若nhược 能năng 如như 上thượng 信tín 解giải 。 福phước 德đức 無vô 量lượng 。 佛Phật 親thân 比tỉ 校giáo 。 萬vạn 行hạnh 難nạn/nan 偕giai 。 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 偈kệ 云vân 。 若nhược 人nhân 求cầu 佛Phật 慧tuệ 。 於ư 八bát 十thập 萬vạn 億ức 。 那na 由do 他tha 劫kiếp 數số 。 行hành 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 於ư 是thị 諸chư 劫kiếp 中trung 。 布bố 施thí 供cúng 養dường 佛Phật 。 及cập 緣Duyên 覺Giác 弟đệ 子tử 。 并tinh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 珍trân 異dị 之chi 飲ẩm 食thực 。 上thượng 服phục 與dữ 臥ngọa 具cụ 。 栴chiên 檀đàn 立lập 精tinh 舍xá 。 以dĩ 園viên 林lâm 莊trang 嚴nghiêm 。 如như 是thị 等đẳng 布bố 施thí 。 種chủng 種chủng 皆giai 微vi 妙diệu 。 盡tận 此thử 諸chư 劫kiếp 數số 。 以dĩ 迴hồi 向hướng 佛Phật 道Đạo 。 若nhược 復phục 持trì 禁cấm 戒giới 。 清thanh 淨tịnh 無vô 缺khuyết 漏lậu 。 求cầu 於ư 無vô 上thượng 道Đạo 。 諸chư 佛Phật 之chi 所sở 歎thán 。 若nhược 復phục 行hành 忍nhẫn 辱nhục 。 住trụ 於ư 調điều 柔nhu 地địa 。 設thiết 眾chúng 惡ác 來lai 加gia 。 其kỳ 心tâm 不bất 傾khuynh 動động 。 諸chư 有hữu 得đắc 法Pháp 者giả 。 懷hoài 於ư 增tăng 上thượng 慢mạn 。 為vi 此thử 所sở 輕khinh 惱não 。 如như 是thị 亦diệc 能năng 忍nhẫn 。 若nhược 復phục 勤cần 精tinh 進tấn 。 志chí 念niệm 常thường 堅kiên 固cố 。 於ư 無vô 量lượng 億ức 劫kiếp 。 一nhất 心tâm 不bất 懈giải 息tức 。 又hựu 於ư 無vô 數số 劫kiếp 。 住trụ 於ư 空không 閑nhàn 處xứ 。 若nhược 坐tọa 若nhược 經kinh 行hành 。 除trừ 睡thụy 常thường 攝nhiếp 心tâm 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 能năng 生sanh 諸chư 禪thiền 定định 。 八bát 十thập 億ức 萬vạn 劫kiếp 。 安an 住trụ 心tâm 不bất 亂loạn 。 持trì 此thử 一nhất 心tâm 福phước 。 願nguyện 求cầu 無vô 上thượng 道Đạo 。 我ngã 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 盡tận 諸chư 禪thiền 定định 際tế 。 是thị 人nhân 於ư 百bách 千thiên 。 萬vạn 億ức 劫kiếp 數số 中trung 。 行hành 此thử 諸chư 功công 德đức 。 如như 上thượng 之chi 所sở 說thuyết 。 有hữu 善thiện 男nam 女nữ 等đẳng 。 聞văn 我ngã 說thuyết 壽thọ 命mạng 。 乃nãi 至chí 一nhất 念niệm 信tín 。 其kỳ 福phước 過quá 於ư 彼bỉ 。 文văn 句cú 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 一nhất 念niệm 信tín 解giải 者giả 。 謂vị 隨tùy 所sở 聞văn 處xứ 。 豁hoát 爾nhĩ 開khai 明minh 。 隨tùy 語ngữ 而nhi 入nhập 。 無vô 有hữu 罣quái 礙ngại 。 信tín 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 是thị 佛Phật 法Pháp 。 又hựu 信tín 佛Phật 法Pháp 。 不bất 隔cách 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 得đắc 佛Phật 法Pháp 。 不bất 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 而nhi 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 亦diệc 見kiến 佛Phật 法pháp 。 即tức 一nhất 而nhi 三tam 即tức 三tam 而nhi 一nhất 。 亦diệc 是thị 行hành 於ư 非phi 道đạo 。 通thông 達đạt 佛Phật 道Đạo 。 行hành 於ư 佛Phật 道Đạo 。 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 道đạo 。 不bất 得đắc 佛Phật 道Đạo 一nhất 切thiết 道đạo 。 而nhi 通thông 達đạt 佛Phật 道Đạo 一nhất 切thiết 道đạo 。 無vô 所sở 有hữu 而nhi 有hữu 。 而nhi 有hữu 無vô 所sở 有hữu 。 非phi 所sở 有hữu 。 非phi 無vô 所sở 有hữu 。 如như 門môn 前tiền 路lộ 。 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 。 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 劃hoạch 無vô 壅ủng 礙ngại 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 凡phàm 有hữu 所sở 對đối 。 悉tất 亦diệc 如như 是thị 。 無vô 疑nghi 曰viết 信tín 。 明minh 了liễu 曰viết 解giải 。 是thị 為vi 一nhất 念niệm 信tín 解giải 心tâm 也dã 。 此thử 一nhất 念niệm 信tín 解giải 心tâm 。 心tâm 同đồng 佛Phật 心tâm 。 信tín 齊tề 佛Phật 信tín 。 入nhập 真chân 實thật 般Bát 若Nhã 之chi 性tánh 。 到đáo 究cứu 竟cánh 解giải 脫thoát 之chi 原nguyên 。 所sở 以dĩ 無vô 量lượng 無vô 數số 劫kiếp 中trung 。 修tu 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 之chi 功công 德đức 。 校giảo 量lượng 信tín 解giải 宗tông 鏡kính 一nhất 念niệm 之chi 功công 。 萬vạn 不bất 及cập 一nhất 。 故cố 云vân 不bất 識thức 玄huyền 旨chỉ 。 徒đồ 勞lao 念niệm 靜tĩnh 。 是thị 以dĩ 先tiên 悟ngộ 宗tông 鏡kính 。 然nhiên 後hậu 圓viên 修tu 。 理lý 行hành 無vô 差sai 。 方phương 為vi 契khế 當đương 。

問vấn 。 如như 上thượng 觀quán 心tâm 。 如như 何hà 是thị 所sở 入nhập 能năng 入nhập 之chi 門môn 。

答đáp 。 能năng 所sở 之chi 入nhập 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 約ước 智trí 而nhi 論luận 。 假giả 分phần/phân 能năng 所sở 。 所sở 入nhập 。 即tức 所sở 證chứng 一nhất 心tâm 之chi 理lý 。 能năng 入nhập 。 即tức 能năng 觀quán 一nhất 心tâm 之chi 智trí 。 又hựu 理lý 是thị 心tâm 之chi 體thể 。 智trí 是thị 心tâm 之chi 用dụng 。 猶do 如như 日nhật 光quang 。 還hoàn 照chiếu 日nhật 體thể 。 以dĩ 此thử 心tâm 光quang 。 復phục 照chiếu 心tâm 體thể 。 則tắc 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 。 體thể 用dụng 冥minh 一nhất 。 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 。 能năng 所sở 似tự 分phần/phân 。 今kim 約ước 先tiên 德đức 。 依y 華hoa 嚴nghiêm 宗tông 。 立lập 所sở 入nhập 能năng 入nhập 二nhị 門môn 。 先tiên 明minh 所sở 入nhập 者giả 。 統thống 唯duy 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 謂vị 寂tịch 寥liêu 虛hư 曠khoáng 。 沖# 深thâm 包bao 博bác 。 總tổng 該cai 萬vạn 有hữu 。 即tức 是thị 一nhất 心tâm 。 體thể 絕tuyệt 有hữu 無vô 。 相tương/tướng 非phi 生sanh 滅diệt 。 迷mê 之chi 則tắc 生sanh 死tử 無vô 窮cùng 。 解giải 之chi 則tắc 廓khuếch 然nhiên 大đại 悟ngộ 。 為vi 總tổng 開khai 示thị 。 不bất 知tri 以dĩ 何hà 詺# 目mục 強cường/cưỡng 分phần/phân 理lý 事sự 二nhị 門môn 。 而nhi 理lý 事sự 渾hồn 融dung 。 無vô 有hữu 障chướng 礙ngại 。 一nhất 事sự 法Pháp 界Giới 。 二nhị 理lý 法Pháp 界Giới 。 略lược 有hữu 二nhị 門môn 。 一nhất 性tánh 淨tịnh 門môn 。 在tại 纏triền 不bất 染nhiễm 。 性tánh 恆hằng 清thanh 淨tịnh 。 雖tuy 遍biến 一nhất 切thiết 。 不bất 同đồng 一nhất 切thiết 。 如như 濕thấp 之chi 性tánh 。 遍biến 於ư 動động 靜tĩnh 。 凝ngưng 流lưu 不bất 易dị 。 淨tịnh 穢uế 恆hằng 如như 。 二nhị 離ly 垢cấu 門môn 。 由do 對đối 治trị 障chướng 盡tận 。 隨tùy 位vị 淺thiển 深thâm 。 體thể 雖tuy 湛trạm 然nhiên 。 隨tùy 緣duyên 有hữu 異dị 。 三tam 事sự 理lý 無vô 障chướng 礙ngại 法Pháp 界Giới 。 亦diệc 有hữu 二nhị 門môn 。 一nhất 相tương/tướng 即tức 無vô 礙ngại 門môn 。 一nhất 心tâm 法Pháp 界Giới 。 含hàm 真Chân 如Như 生sanh 滅diệt 二nhị 門môn 。 互hỗ 相tương 交giao 徹triệt 。 不bất 壞hoại 性tánh 相tướng 。 其kỳ 猶do 攝nhiếp 水thủy 之chi 波ba 非phi 靜tĩnh 。 攝nhiếp 波ba 之chi 水thủy 非phi 動động 。 二nhị 形hình 奪đoạt 無vô 寄ký 門môn 。 謂vị 無vô 事sự 非phi 理lý 。 故cố 事sự 非phi 事sự 也dã 。 無vô 理lý 非phi 事sự 。 故cố 理lý 非phi 理lý 也dã 。 四tứ 雙song 融dung 俱câu 離ly 。 性tánh 相tướng 渾hồn 然nhiên 。 而nhi 有hữu 十thập 門môn 。 一nhất 由do 離ly 相tướng 故cố 。 事sự 壞hoại 而nhi 即tức 理lý 。 二nhị 由do 離ly 性tánh 故cố 。 理lý 泯mẫn 而nhi 即tức 事sự 。 三tam 由do 離ly 相tương/tướng 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 。 事sự 即tức 理lý 而nhi 事sự 在tại 。 以dĩ 非phi 事sự 為vi 事sự 。 四tứ 由do 離ly 性tánh 不bất 泯mẫn 性tánh 故cố 。 理lý 即tức 事sự 而nhi 理lý 在tại 。 以dĩ 非phi 理lý 為vi 理lý 。 五ngũ 由do 離ly 相tương/tướng 不bất 異dị 離ly 性tánh 。 故cố 。 事sự 理lý 雙song 奪đoạt 逈huýnh 超siêu 言ngôn 念niệm 。 六lục 由do 不bất 壞hoại 不bất 異dị 不bất 泯mẫn 。 故cố 。 有hữu 初sơ 事sự 理lý 二nhị 界giới 。 俱câu 存tồn 。 爛lạn 然nhiên 可khả 見kiến 。 七thất 由do 不bất 壞hoại 不bất 泯mẫn 。 不bất 異dị 離ly 相tương 離ly 性tánh 故cố 。 為vi 一nhất 事sự 理lý 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 。 使sử 超siêu 視thị 聽thính 之chi 妙diệu 法Pháp 。 無vô 不bất 恆hằng 通thông 見kiến 聞văn 。 絕tuyệt 思tư 議nghị 之chi 深thâm 義nghĩa 。 未vị 嘗thường 礙ngại 於ư 言ngôn 念niệm 。 八bát 由do 以dĩ 理lý 融dung 事sự 。 令linh 無vô 分phần/phân 劑tề 。 如như 理lý 之chi 遍biến 。 一nhất 入nhập 一nhất 切thiết 。 如như 理lý 之chi 包bao 。 一nhất 切thiết 入nhập 一nhất 。 故cố 緣duyên 起khởi 之chi 法pháp 。 一nhất 一nhất 各các 攝nhiếp 法Pháp 界Giới 無vô 盡tận 。 九cửu 由do 因nhân 果quả 法pháp 各các 全toàn 攝nhiếp 故cố 。 令linh 普phổ 賢hiền 身thân 中trung 。 佛Phật 佛Phật 無vô 盡tận 。 佛Phật 毛mao 孔khổng 內nội 。 菩Bồ 薩Tát 重trùng 重trùng 。 十thập 因nhân 果quả 法Pháp 界Giới 差sai 別biệt 之chi 法pháp 。 無vô 不bất 恆hằng 攝nhiếp 法Pháp 界Giới 無vô 遺di 故cố 。 隨tùy 一nhất 一nhất 門môn 。 一nhất 一nhất 位vị 。 各các 攝nhiếp 重trùng 重trùng 故cố 。 廣quảng 剎sát 大đại 身thân 。 輕khinh 塵trần 毛mao 孔khổng 。 皆giai 無vô 盡tận 相tương/tướng 。 以dĩ 其kỳ 後hậu 一nhất 。 總tổng 融dung 前tiền 九cửu 為vi 渾hồn 融dung 門môn 。 夫phu 法Pháp 界Giới 者giả 。 即tức 一nhất 心tâm 之chi 總tổng 名danh 。 萬vạn 行hạnh 之chi 歸quy 趣thú 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 論luận 云vân 。 從tùng 信tín 住trụ 行hành 迴hồi 向hướng 十Thập 地Địa 十thập 一nhất 地địa 及cập 佛Phật 果Quả 。 總tổng 以dĩ 法Pháp 界Giới 為vi 果quả 體thể 。 文Văn 殊Thù 為vi 法Pháp 界Giới 理lý 。 普phổ 賢hiền 為vi 法Pháp 界Giới 智trí 。 理lý 智trí 妙diệu 用dụng 為vi 一nhất 佛Phật 門môn 。 以dĩ 此thử 一nhất 門môn 。 為vi 化hóa 群quần 蒙mông 分phân 為vi 二nhị 法pháp 。 若nhược 也dã 逐trục 根căn 隨tùy 俗tục 。 法Pháp 門môn 無vô 盡tận 。 若nhược 論luận 實thật 理lý 。 不bất 離ly 無vô 法Pháp 界Giới 之chi 中trung 一nhất 法pháp 。 一nhất 多đa 無vô 礙ngại 。 名danh 為vi 普Phổ 賢Hiền 。 始thỉ 接tiếp 童đồng 蒙mông 。 達đạt 無vô 性tánh 理lý 中trung 。 妙diệu 簡giản 正chánh 邪tà 。 入nhập 無vô 生sanh 慧tuệ 。 名danh 號hiệu 文Văn 殊Thù 。 亦diệc 名danh 童đồng 子tử 菩Bồ 薩Tát 。 能năng 同đồng 苦khổ 際tế 。 興hưng 行hành 利lợi 生sanh 。 治trị 佛Phật 家gia 法pháp 。 名danh 為vi 普Phổ 賢Hiền 。 二nhị 人nhân 參tham 體thể 。 名danh 之chi 為vi 佛Phật 。 本bổn 來lai 自tự 在tại 。 名danh 為vi 法Pháp 界Giới 。 從tùng 初sơ 徹triệt 後hậu 。 總tổng 此thử 法Pháp 界Giới 為vi 體thể 。 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 。 此thử 品phẩm 為vi 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 因nhân 果quả 之chi 大đại 都đô 。 亦diệc 是thị 眾chúng 聖thánh 賢hiền 所sở 行hành 之chi 大đại 路lộ 。 無vô 出xuất 此thử 也dã 。 亦diệc 是thị 自tự 心tâm 一Nhất 切Thiết 智Trí 王vương 之chi 所sở 遊du 觀quan 之chi 大đại 宅trạch 也dã 。 亦diệc 是thị 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 之chi 所sở 依y 。 故cố 名danh 法Pháp 界Giới 。 二nhị 能năng 入nhập 門môn 有hữu 二nhị 。 一nhất 果quả 海hải 離ly 於ư 說thuyết 相tương/tướng 。 二nhị 因nhân 門môn 可khả 寄ký 言ngôn 說thuyết 。 今kim 且thả 略lược 明minh 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 證chứng 理lý 法Pháp 界Giới 。 以dĩ 為vi 五ngũ 門môn 。 一nhất 能năng 所sở 歷lịch 然nhiên 。 謂vị 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 證chứng 無vô 差sai 別biệt 理lý 。 如như 日nhật 合hợp 空không 。 雖tuy 不bất 可khả 分phần/phân 。 而nhi 日nhật 非phi 空không 。 空không 非phi 日nhật 光quang 。 二nhị 能năng 所sở 無vô 二nhị 。 以dĩ 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 。 以dĩ 即tức 體thể 之chi 智trí 。 還hoàn 照chiếu 心tâm 體thể 。 舉cử 一nhất 全toàn 收thu 。 舉cử 理lý 收thu 智trí 。 智trí 非phi 理lý 外ngoại 。 舉cử 智trí 收thu 理lý 。 智trí 體thể 即tức 寂tịch 。 如như 一nhất 明minh 珠châu 。 珠châu 自tự 有hữu 光quang 。 光quang 還hoàn 照chiếu 珠châu 。 三tam 能năng 所sở 俱câu 泯mẫn 。 由do 智trí 即tức 理lý 。 故cố 智trí 非phi 智trí 。 以dĩ 全toàn 同đồng 理lý 。 無vô 自tự 體thể 故cố 。 由do 理lý 即tức 智trí 。 故cố 理lý 非phi 理lý 。 以dĩ 全toàn 同đồng 智trí 。 無vô 自tự 立lập 故cố 。 如như 波ba 即tức 水thủy 。 動động 相tương/tướng 便tiện 虛hư 。 如như 水thủy 即tức 波ba 。 靜tĩnh 相tương/tướng 亦diệc 隱ẩn 。 動động 靜tĩnh 兩lưỡng 亡vong 。 性tánh 相tướng 齊tề 離ly 。 四tứ 存tồn 泯mẫn 無vô 礙ngại 。 離ly 相tương 離ly 性tánh 。 則tắc 能năng 所sở 雙song 泯mẫn 。 不bất 壞hoại 性tánh 相tướng 。 能năng 所sở 歷lịch 然nhiên 。 如như 波ba 與dữ 水thủy 。 雖tuy 動động 靜tĩnh 兩lưỡng 亡vong 。 不bất 壞hoại 波ba 濕thấp 。 五ngũ 舉cử 一nhất 全toàn 收thu 。 上thượng 列liệt 四tứ 門môn 。 欲dục 彰chương 義nghĩa 異dị 。 理lý 既ký 融dung 攝nhiếp 曾tằng 無vô 二nhị 原nguyên 。 如như 海hải 一nhất 滴tích 。 具cụ 百bách 川xuyên 味vị 。 又hựu 所sở 入nhập 境cảnh 者giả 。 即tức 不bất 思tư 議nghị 。 解giải 脫thoát 境cảnh 界giới 。 何hà 名danh 不bất 思tư 議nghị 。 心tâm 言ngôn 罔võng 及cập 故cố 。 何hà 法pháp 不bất 思tư 議nghị 。 即tức 解giải 脫thoát 境cảnh 界giới 。 解giải 脫thoát 有hữu 二nhị 。 一nhất 作tác 用dụng 解giải 脫thoát 。 作tác 用dụng 自tự 在tại 。 脫thoát 拘câu 礙ngại 故cố 。 二nhị 離ly 障chướng 解giải 脫thoát 。 具cụ 足túc 二nhị 智trí 。 脫thoát 二nhị 障chướng 故cố 。 二nhị 障chướng 者giả 。 即tức 煩phiền 惱não 所sở 知tri 二nhị 障chướng 。 煩phiền 惱não 障chướng 事sự 。 所sở 知tri 障chướng 理lý 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 證chứng 真chân 心tâm 。 皆giai 為vi 二nhị 障chướng 所sở 纏triền 。 由do 內nội 離ly 障chướng 。 外ngoại 用dụng 無vô 覊# 。 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 。 總tổng 名danh 解giải 脫thoát 。 境cảnh 界giới 有hữu 二nhị 。 一nhất 分phần/phân 劑tề 境cảnh 。 如như 國quốc 疆cương 域vực 。 各các 有hữu 分phần/phân 劑tề 。 佛Phật 及cập 普phổ 賢hiền 德đức 用dụng 分phần/phân 劑tề 。 無vô 能năng 及cập 故cố 。 二nhị 所sở 知tri 境cảnh 界giới 。 事sự 理lý 無vô 邊biên 。 唯duy 佛Phật 普phổ 賢hiền 方phương 究cứu 盡tận 故cố 。 由do 證chứng 所sở 知tri 無vô 邊biên 之chi 境cảnh 。 故cố 成thành 德đức 用dụng 。 無vô 有hữu 邊biên 涯nhai 。 二nhị 亦diệc 相tương/tướng 成thành 。 總tổng 為vi 境cảnh 界giới 。 此thử 二nhị 不bất 二nhị 。 故cố 不bất 思tư 議nghị 。 又hựu 能năng 入nhập 者giả 。 即tức 普Phổ 賢Hiền 行hạnh 願nguyện 。 又hựu 人nhân 與dữ 法pháp 俱câu 稱xưng 普phổ 義nghĩa 。 若nhược 約ước 人nhân 。 即tức 普phổ 賢hiền 。 若nhược 約ước 法pháp 。 即tức 普phổ 法pháp 。 所sở 言ngôn 入nhập 者giả 。 能năng 所sở 契khế 合hợp 。 泯mẫn 絕tuyệt 無vô 寄ký 。 一nhất 入nhập 全toàn 真chân 。 方phương 為vi 真chân 入nhập 。 又hựu 不bất 入nhập 而nhi 入nhập 。 以dĩ 智trí 體thể 即tức 如như 。 如như 外ngoại 無vô 法pháp 而nhi 可khả 攀phàn 緣duyên 。 故cố 無vô 可khả 入nhập 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 寂tịch 然nhiên 無vô 入nhập 。 不bất 失thất 照chiếu 用dụng 故cố 。 恆hằng 以dĩ 一nhất 如như 而nhi 觀quán 諸chư 法pháp 。 故cố 名danh 而nhi 入nhập 。 此thử 二nhị 無vô 礙ngại 。 方phương 為vi 真chân 入nhập 。 又hựu 佛Phật 境cảnh 入nhập 無vô 所sở 入nhập 。 有hữu 三tam 。 一nhất 約ước 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 更cánh 何hà 所sở 入nhập 。 翻phiên 迷mê 之chi 悟ngộ 。 故cố 云vân 證chứng 入nhập 。 二nhị 約ước 理lý 。 非phi 即tức 非phi 異dị 。 故cố 云vân 入nhập 無vô 所sở 入nhập 。 三tam 約ước 心tâm 。 境cảnh 心tâm 冥minh 真chân 境cảnh 。 故cố 說thuyết 為vi 入nhập 。 若nhược 有hữu 所sở 入nhập 。 境cảnh 智trí 未vị 亡vong 。 豈khởi 得đắc 稱xưng 入nhập 。 實thật 無vô 所sở 入nhập 。 方phương 名danh 真chân 入nhập 。 又hựu 入nhập 不bất 入nhập 二nhị 義nghĩa 。 上thượng 約ước 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 門môn 。 今kim 法pháp 性tánh 融dung 通thông 門môn 者giả 。 即tức 性tánh 之chi 一nhất 字tự 。 夫phu 法pháp 性tánh 融dung 通thông 。 要yếu 不bất 壞hoại 相tương/tướng 而nhi 即tức 真chân 性tánh 。 入nhập 則tắc 壞hoại 緣duyên 起khởi 者giả 。 無vô 可khả 相tương/tướng 入nhập 。 不bất 入nhập 則tắc 壞hoại 性tánh 者giả 。 則tắc 性tánh 不bất 遍biến 。 一nhất 切thiết 法Pháp 故cố 。 由do 不bất 壞hoại 性tánh 相tướng 。 方phương 是thị 法pháp 性tánh 融dung 通thông 義nghĩa 也dã 。 二nhị 又hựu 要yếu 由do 不bất 入nhập 方phương 能năng 入nhập 耳nhĩ 者giả 。 亦diệc 通thông 二nhị 門môn 。 唯duy 就tựu 相tương/tướng 說thuyết 。 若nhược 約ước 緣duyên 起khởi 門môn 。 要yếu 由do 諸chư 緣duyên 歷lịch 然nhiên 不bất 入nhập 。 方phương 得đắc 相tương/tướng 資tư 遍biến 相tương/tướng 入nhập 耳nhĩ 。 若nhược 約ước 法pháp 性tánh 融dung 通thông 門môn 者giả 。 要yếu 由do 事sự 相tướng 歷lịch 然nhiên 。 方phương 隨tùy 理lý 融dung 。 入nhập 一nhất 切thiết 法pháp 。 故cố 說thuyết 若nhược 唯duy 約ước 理lý 。 無vô 可khả 即tức 入nhập 。 若nhược 雙song 約ước 性tánh 相tướng 上thượng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 相tương/tướng 即tức 不bất 入nhập 。 性tánh 即tức 能năng 入nhập 。 若nhược 獨độc 相tương/tướng 獨độc 性tánh 。 俱câu 不bất 能năng 入nhập 。 要yếu 二nhị 相tương/tướng 融dung 。 方phương 能năng 入nhập 。 又hựu 若nhược 約ước 體thể 空không 。 則tắc 無vô 來lai 無vô 入nhập 。 若nhược 唯duy 約ước 性tánh 。 無vô 可khả 即tức 入nhập 。 若nhược 約ước 相tương/tướng 不bất 壞hoại 。 如như 本bổn 無vô 差sai 者giả 。 或hoặc 唯duy 約ước 事sự 。 不bất 能năng 即tức 入nhập 。 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 。 故cố 得đắc 互hỗ 入nhập 。 是thị 顯hiển 正chánh 入nhập 義nghĩa 。 謂vị 不bất 異dị 理lý 之chi 一nhất 事sự 。 全toàn 攝nhiếp 法pháp 性tánh 。

時thời 令linh 彼bỉ 不bất 異dị 理lý 之chi 多đa 事sự 。 隨tùy 所sở 依y 理lý 。 皆giai 於ư 一nhất 中trung 現hiện 等đẳng 。 一nhất 事sự 攝nhiếp 理lý 既ký 爾nhĩ 。 多đa 事sự 攝nhiếp 理lý 亦diệc 然nhiên 。 則tắc 一nhất 事sự 隨tùy 所sở 依y 理lý 。 皆giai 於ư 多đa 中trung 現hiện 。 故cố 得đắc 互hỗ 入nhập 。 是thị 法pháp 性tánh 融dung 通thông 門môn 。 以dĩ 此thử 一nhất 門môn 。 能năng 入nhập 萬vạn 法pháp 。 故cố 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 云vân 。 以dĩ 實thật 相tướng 入nhập 真chân 。 決quyết 了liễu 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 是thị 諸chư 經Kinh 之chi 王vương 。 實thật 相tướng 入nhập 俗tục 。 一nhất 切thiết 治trị 生sanh 產sản 業nghiệp 。 皆giai 與dữ 實thật 相tướng 。 不bất 相tương 違vi 背bội 。 實thật 相tướng 入nhập 中trung 。 諸chư 法pháp 無vô 非phi 佛Phật 法Pháp 。 若nhược 入nhập 此thử 三tam 觀quán 。 即tức 是thị 入nhập 一nhất 切thiết 法pháp 。 以dĩ 諸chư 法pháp 不bất 出xuất 三tam 諦đế 故cố 。

問vấn 。 十Thập 住Trụ 菩Bồ 薩Tát 。 證chứng 入nhập 之chi 時thời 。 唯duy 一nhất 真Chân 如Như 。 無vô 有hữu 境cảnh 界giới 。 云vân 何hà 復phục 說thuyết 。 分phần/phân 劑tề 二nhị 種chủng 境cảnh 界giới 。

答đáp 。 此thử 是thị 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 界giới 。 非phi 同đồng 情tình 執chấp 。 或hoặc 存tồn 或hoặc 泯mẫn 。 或hoặc 總tổng 合hợp 。 或hoặc 俱câu 離ly 。 不bất 出xuất 一nhất 心tâm 而nhi 論luận 舒thư 卷quyển 。 若nhược 存tồn 。 非phi 立lập 心tâm 外ngoại 之chi 法pháp 。 是thị 存tồn 其kỳ 全toàn 理lý 之chi 事sự 。 若nhược 泯mẫn 。 非phi 壞hoại 全toàn 事sự 之chi 理lý 。 是thị 泯mẫn 其kỳ 體thể 外ngoại 之chi 見kiến 。 則tắc 不bất 礙ngại 心tâm 鏡kính 而nhi 一nhất 味vị 。 不bất 壞hoại 一nhất 味vị 而nhi 心tâm 境cảnh 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 頌tụng 云vân 。 如Như 來Lai 甚thậm 深thâm 境cảnh 。 其kỳ 量lượng 等đẳng 虛hư 空không 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 入nhập 。 而nhi 實thật 無vô 所sở 入nhập 。

問vấn 。 若nhược 正chánh 觀quán 成thành 時thời 。 以dĩ 有hữu 心tâm 成thành 。 以dĩ 無vô 心tâm 成thành 。

答đáp 。 夫phu 入nhập 此thử 宗tông 。 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 無vô 求cầu 。 不bất 可khả 以dĩ 能năng 所sở 辯biện 。 若nhược 以dĩ 有hữu 念niệm 析tích 歸quy 無vô 念niệm 。 此thử 念niệm 還hoàn 成thành 有hữu 。 若nhược 以dĩ 無vô 心tâm 作tác 空không 無vô 會hội 者giả 。 即tức 成thành 斷đoạn 滅diệt 。 皆giai 落lạc 意ý 地địa 。 不bất 出xuất 見kiến 知tri 。 又hựu 若nhược 逆nghịch 之chi 。 則tắc 不bất 合hợp 事sự 理lý 。 若nhược 順thuận 之chi 。 又hựu 成thành 能năng 所sở 。 只chỉ 可khả 以dĩ 妙diệu 會hội 。 不bất 可khả 以dĩ 事sự 求cầu 。 所sở 以dĩ 華hoa 嚴nghiêm 會hội 意ý 云vân 。 並tịnh 須tu 除trừ 念niệm 會hội 意ý 。 無vô 間gian 相tương 續tục 。 順thuận 法pháp 修tu 行hành 。 若nhược 動động 念niệm 起khởi 心tâm 。 即tức 入nhập 魔ma 網võng 。 以dĩ 法pháp 不bất 動động 念niệm 故cố 。 順thuận 法pháp 即tức 念niệm 除trừ 。 我ngã 見kiến 是thị 妄vọng 心tâm 。 違vi 法pháp 故cố 生sanh 死tử 。 是thị 知tri 法pháp 無vô 動động 念niệm 。 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 念niệm 求cầu 。 又hựu 非phi 無vô 念niệm 。 不bất 可khả 以dĩ 無vô 心tâm 得đắc 。 應ưng 可khả 玄huyền 會hội 取thủ 其kỳ 意ý 耳nhĩ 。 如như 說thuyết 有hữu 不bất 有hữu 。 無vô 不bất 無vô 等đẳng 。 但đãn 動động 心tâm 即tức 寂tịch 。 是thị 彼bỉ 法pháp 。 故cố 名danh 順thuận 法pháp 也dã 。 若nhược 以dĩ 心tâm 順thuận 於ư 法pháp 。 即tức 有hữu 能năng 所sở 。 非phi 順thuận 法pháp 也dã 。 故cố 維duy 摩ma 經Kinh 云vân 。 法pháp 離ly 一nhất 切thiết 觀quán 行hành 。 肇triệu 師sư 云vân 。 法pháp 本bổn 無vô 相tướng 。 非phi 觀quán 行hành 之chi 所sở 能năng 見kiến 。 見kiến 之chi 者giả 。 其kỳ 唯duy 無vô 觀quán 乎hồ 。 如như 赤xích 水thủy 求cầu 於ư 玄huyền 珠châu 。 罔võng 象tượng 而nhi 得đắc 之chi 。 故cố 云vân 藏tạng 於ư 身thân 。 不bất 藏tạng 於ư 川xuyên 。 在tại 於ư 心tâm 。 不bất 在tại 乎hồ 水thủy 。 故cố 莊trang 子tử 云vân 。 黃hoàng 帝đế 遊du 於ư 赤xích 水thủy 之chi 北bắc 。 登đăng 崑# 崙lôn 之chi 丘khâu 。 南nam 望vọng 。 遺di 其kỳ 玄huyền 珠châu 。 使sử 智trí 索sách 之chi 。 而nhi 不bất 得đắc 。 使sử 离# 婁lâu 索sách 之chi 。 而nhi 不bất 得đắc 。 乃nãi 因nhân 罔võng 象tượng 得đắc 之chi 。 黃hoàng 帝đế 曰viết 。 異dị 哉tai 。 罔võng 象tượng 。 乃nãi 可khả 得đắc 之chi 。 夫phu 真chân 不bất 可khả 以dĩ 定định 求cầu 。 故cố 無vô 心tâm 以dĩ 得đắc 之chi 。 如như 弄lộng 珠châu 吟ngâm 云vân 。 罔võng 象tượng 無vô 心tâm 卻khước 得đắc 珠châu 。 能năng 見kiến 能năng 聞văn 是thị 虛hư 偽ngụy 。 然nhiên 雖tuy 不bất 落lạc 見kiến 聞văn 。 又hựu 非phi 無vô 知tri 覺giác 。 如như 融dung 大đại 師sư 信tín 心tâm 銘minh 云vân 。 惺tinh 惺tinh 了liễu 知tri 。 見kiến 網võng 轉chuyển 彌di 。 寂tịch 寂tịch 無vô 見kiến 。 闇ám 室thất 不bất 移di 。 惺tinh 惺tinh 無vô 妄vọng 。 寂tịch 寂tịch 寥liêu 亮lượng 。 寶bảo 印ấn 真chân 宗tông 。 森sâm 羅la 一nhất 相tương/tướng 。 所sở 以dĩ 無vô 念niệm 者giả 。 即tức 念niệm 而nhi 無vô 念niệm 。 以dĩ 念niệm 無vô 自tự 性tánh 。 緣duyên 起khởi 即tức 空không 。 又hựu 緣duyên 起khởi 者giả 。 皆giai 是thị 真chân 性tánh 中trung 緣duyên 起khởi 。 豈khởi 屬thuộc 有hữu 無vô 。 乃nãi 至chí 即tức 生sanh 無vô 生sanh 。 即tức 滅diệt 無vô 滅diệt 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 故cố 寶bảo 藏tạng 論luận 云vân 。 若nhược 言ngôn 其kỳ 生sanh 。 無vô 狀trạng 無vô 形hình 。 若nhược 言ngôn 其kỳ 滅diệt 。 今kim 古cổ 常thường 靈linh 。 又hựu 云vân 。 是thị 以dĩ 斬trảm 首thủ 灰hôi 形hình 。 其kỳ 無vô 以dĩ 損tổn 生sanh 。 金kim 丹đan 玉ngọc 屑tiết 。 其kỳ 無vô 以dĩ 養dưỡng 生sanh 。 故cố 真chân 生sanh 不bất 滅diệt 。 真chân 滅diệt 不bất 生sanh 。 可khả 謂vị 常thường 滅diệt 。 可khả 謂vị 常thường 生sanh 。 其kỳ 有hữu 愛ái 生sanh 惡ác 滅diệt 者giả 。 斯tư 不bất 悟ngộ 常thường 滅diệt 。 愛ái 滅diệt 惡ác 生sanh 者giả 。 斯tư 不bất 悟ngộ 常thường 生sanh 。 永vĩnh 嘉gia 集tập 云vân 。 故cố 知tri 妙diệu 道đạo 無vô 形hình 。 萬vạn 像tượng 不bất 乖quai 其kỳ 致trí 。 真Chân 如Như 寂tịch 滅diệt 。 眾chúng 響hưởng 靡mĩ 異dị 其kỳ 原nguyên 。 迷mê 之chi 則tắc 見kiến 倒đảo 惑hoặc 生sanh 。 悟ngộ 之chi 則tắc 順thuận 違vi 無vô 地địa 。 閴# 寂tịch 非phi 有hữu 。 緣duyên 會hội 而nhi 能năng 生sanh 。 峨# 嶷# 非phi 無vô 。 緣duyên 散tán 而nhi 能năng 滅diệt 。 滅diệt 既ký 非phi 滅diệt 。 以dĩ 何hà 滅diệt 滅diệt 。 生sanh 既ký 非phi 生sanh 。 以dĩ 何hà 生sanh 生sanh 。 生sanh 滅diệt 既ký 虛hư 。 實thật 相tướng 常thường 住trụ 矣hĩ 。 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 云vân 。 生sanh 之chi 無vô 生sanh 。 真chân 性tánh 湛trạm 然nhiên 。 無vô 生sanh 之chi 生sanh 。 業nghiệp 果quả 宛uyển 然nhiên 。 是thị 知tri 若nhược 即tức 念niệm 存tồn 有hữu 念niệm 。 即tức 是thị 常thường 見kiến 。 離ly 生sanh 求cầu 無vô 生sanh 。 即tức 是thị 斷đoạn 見kiến 。 皆giai 不bất 達đạt 實thật 相tướng 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 之chi 理lý 。 若nhược 正chánh 了liễu 無vô 生sanh 。 則tắc 無vô 生sanh 無vô 不bất 生sanh 。 豈khởi 定định 執chấp 有hữu 生sanh 無vô 生sanh 。 之chi 二nhị 見kiến 乎hồ 。 所sở 以dĩ 云vân 。 誰thùy 無vô 念niệm 。 誰thùy 無vô 生sanh 。 若nhược 實thật 無vô 生sanh 無vô 不bất 生sanh 。 喚hoán 取thủ 機cơ 關quan 木mộc 人nhân 問vấn 。 求cầu 佛Phật 施thi 功công 早tảo 晚vãn 成thành 。 若nhược 以dĩ 息tức 念niệm 歸quy 無vô 念niệm 。 如như 同đồng 寒hàn 木mộc 死tử 灰hôi 。 與dữ 木mộc 人nhân 何hà 別biệt 。 豈khởi 有hữu 成thành 佛Phật 之chi 期kỳ 耶da 。 斯tư 乃nãi 尚thượng 未vị 知tri 即tức 念niệm 而nhi 無vô 念niệm 。 寧ninh 知tri 一nhất 念niệm 。 頓đốn 圓viên 乎hồ 。

如như 有hữu 問vấn 言ngôn 。 夫phu 妙diệu 行hạnh 者giả 。 統thống 唯duy 無vô 念niệm 。 今kim 見kiến 善thiện 見kiến 惡ác 。 願nguyện 離ly 願nguyện 成thành 。 疲bì 役dịch 身thân 心tâm 。 豈khởi 當đương 為vi 道đạo 。

答đáp 。 若nhược 斯tư 見kiến 者giả 。 離ly 念niệm 求cầu 於ư 無vô 念niệm 。 尚thượng 未vị 得đắc 於ư 真chân 無vô 念niệm 也dã 。 況huống 念niệm 無vô 念niệm 之chi 無vô 礙ngại 耶da 。 又hựu 無vô 念niệm 。 但đãn 是thị 行hành 之chi 一nhất 也dã 。 豈khởi 成thành 一nhất 念niệm 頓đốn 圓viên 。 此thử 一nhất 念niệm 頓đốn 圓viên 之chi 旨chỉ 。 非phi 意ý 解giải 所sở 知tri 。 唯duy 忘vong 情tình 可khả 以dĩ 契khế 會hội 。 如như 悟ngộ 玄huyền 序tự 云vân 。 夫phu 玄huyền 道đạo 者giả 。 不bất 可khả 以dĩ 設thiết 功công 得đắc 。 聖thánh 智trí 者giả 。 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 心tâm 知tri 。 真Chân 諦Đế 者giả 。 不bất 可khả 以dĩ 存tồn 我ngã 會hội 。 至chí 功công 者giả 。 不bất 可khả 以dĩ 營doanh 事sự 為vi 。 忘vong 言ngôn 者giả 。 可khả 以dĩ 道đạo 合hợp 。 虛hư 懷hoài 者giả 。 可khả 以dĩ 理lý 通thông 。 冥minh 心tâm 者giả 。 可khả 以dĩ 真chân 一nhất 。 遺di 智trí 者giả 。 可khả 以dĩ 聖thánh 同đồng 。 雖tuy 云vân 道đạo 合hợp 。 無vô 心tâm 於ư 合hợp 。 合hợp 者giả 合hợp 焉yên 。 雖tuy 云vân 聖thánh 同đồng 。 不bất 求cầu 於ư 同đồng 。 同đồng 者giả 同đồng 焉yên 。 無vô 心tâm 於ư 合hợp 。 則tắc 無vô 合hợp 無vô 散tán 。 不bất 求cầu 於ư 同đồng 。 則tắc 無vô 異dị 無vô 同đồng 。 超siêu 非phi 於ư 百bách 非phi 之chi 外ngoại 。 非phi 所sở 不bất 能năng 非phi 焉yên 。 忘vong 是thị 於ư 萬vạn 是thị 之chi 前tiền 。 是thị 所sở 不bất 能năng 是thị 焉yên 。 是thị 所sở 不bất 能năng 是thị 。 則tắc 無vô 是thị 矣hĩ 。 非phi 所sở 不bất 能năng 非phi 。 則tắc 無vô 非phi 矣hĩ 。 無vô 異dị 無vô 同đồng 。 則tắc 怨oán 親thân 不bất 二nhị 。 無vô 非phi 無vô 是thị 。 則tắc 毀hủy 讚tán 常thường 一nhất 。 是thị 以dĩ 忘vong 言ngôn 者giả 。 捨xả 。 筌thuyên 罤# 也dã 。 虛hư 懷hoài 者giả 。 離ly 取thủ 著trước 也dã 。 冥minh 心tâm 者giả 。 不bất 己kỷ 見kiến 也dã 。 遺di 智trí 者giả 。 泯mẫn 能năng 證chứng 也dã 。 若nhược 運vận 心tâm 合hợp 道đạo 。 則tắc 背bối/bội 道đạo 。 若nhược 起khởi 念niệm 求cầu 同đồng 。 則tắc 失thất 同đồng 。 若nhược 為vi 是thị 所sở 是thị 。 則tắc 沒một 是thị 。 若nhược 為vi 非phi 所sở 非phi 。 則tắc 沈trầm 非phi 。 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 但đãn 得đắc 直trực 下hạ 無vô 心tâm 。 則tắc 同đồng 異dị 俱câu 空không 。 是thị 非phi 咸hàm 泯mẫn 。 斯tư 泯mẫn 亦diệc 泯mẫn 。 茲tư 空không 亦diệc 空không 。 此thử 猶do 寄ký 言ngôn 因nhân 跡tích 對đối 待đãi 。 若nhược 得đắc 絕tuyệt 待đãi 頓đốn 悟ngộ 一nhất 心tâm 。 唯duy 契khế 相tương 應ứng 。 不bất 俟sĩ 更cánh 說thuyết 。

宗Tông 鏡Kính 錄Lục 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 七thất

丁đinh 未vị 歲tuế 分phần/phân 司ty 大đại 藏tạng 都đô 監giám 開khai 板bản 。