折Chiết 疑Nghi 論Luận 卷quyển 第đệ 三tam

金kim 臺đài 大đại 慈từ 恩ân 寺tự 西tây 域vực 師sư 子tử 比Bỉ 丘Khâu 述thuật 註chú

評bình 議nghị 第đệ 九cửu (# 此thử 篇thiên 評bình 論luận 禮lễ 儀nghi 之chi 節tiết 。 故cố 曰viết 評bình 儀nghi )# 。

客khách 曰viết 。 黃hoàng 帝đế 垂thùy 衣y 而nhi 縉# 紳# 之chi 服phục 備bị 留lưu 於ư 世thế 間gian 。 而nhi 化hóa 利lợi 天thiên 下hạ 也dã 。 故cố 衣y 冠quan 始thỉ 治trị 於ư 黃hoàng 帝đế )# 。

素tố 王vương 制chế 禮lễ 而nhi 曲khúc 躬cung 之chi 貌mạo 形hình 焉yên (# 素tố 空không 也dã 。 言ngôn 孔khổng 子tử 有hữu 君quân 師sư 之chi 德đức 。 無vô 君quân 師sư 之chi 位vị 。 左tả 傳truyền 序tự 云vân 。 夫phu 子tử 作tác 春xuân 秋thu 為vi 素tố 王vương 。 左tả 丘khâu 明minh 傳truyền 春xuân 秋thu 為vi 素tố 臣thần 。 故cố 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 始thỉ 興hưng 於ư 孔khổng 子tử )# 。

服phục 為vi 三tam 德đức 之chi 初sơ (# 孝hiếu 經Kinh 云vân 。 非phi 先tiên 王vương 之chi 法pháp 。 服phục 不bất 敢cảm 服phục 。 非phi 先tiên 王vương 之chi 德đức 。 行hành 不bất 敢cảm 行hành 。 非phi 先tiên 王vương 之chi 法pháp 。 言ngôn 不bất 敢cảm 道đạo 。 三tam 德đức 惟duy 服phục 最tối 先tiên 。 故cố 曰viết 初sơ )# 。

貌mạo 列liệt 五ngũ 事sự 之chi 首thủ (# 尚thượng 書thư 云vân 。 一nhất 曰viết 貌mạo 。 二nhị 曰viết 言ngôn 。 三tam 曰viết 視thị 。 四tứ 曰viết 聽thính 。 五ngũ 曰viết 思tư 。 註chú 云vân 。 貌mạo 曰viết 恭cung 。 言ngôn 曰viết 從tùng 。 視thị 曰viết 明minh 。 聽thính 曰viết 聰thông 。 思tư 曰viết 睿# 。 恭cung 作tác 肅túc 。 從tùng 作tác 又hựu 。 明minh 作tác 哲triết 。 聰thông 作tác 謀mưu 。 睿# 作tác 聖thánh 。 五ngũ 事sự 惟duy 貌mạo 最tối 先tiên 。 故cố 曰viết 首thủ )# 。

子tử 路lộ 遇ngộ 難nạn/nan 不bất 忘vong 結kết 纓anh (# 纓anh 繫hệ 冠quan 之chi 帶đái 也dã 。 子tử 路lộ 遇ngộ 衛vệ 太thái 子tử 難nạn/nan 。 結kết 纓anh 正chánh 冠quan 而nhi 死tử 雖tuy 困khốn 而nhi 不bất 廢phế 其kỳ 冠quan 冕# )# 。

原nguyên 憲hiến 雖tuy 貧bần 不bất 離ly 華hoa 冕# (# 原nguyên 憲hiến 魯lỗ 人nhân 。 貧bần 居cư 破phá 屋ốc 常thường 戴đái 其kỳ 冠quan 。 子tử 貢cống 過quá 之chi 曰viết 。 病bệnh 甚thậm 憲hiến 曰viết 。 吾ngô 聞văn 無vô 財tài 為vi 貧bần 。 道đạo 不bất 行hành 為vi 病bệnh 吾ngô 貧bần 也dã 。 非phi 病bệnh 也dã )# 。

今kim 之chi 沙Sa 門Môn 。 剃thế 鬚tu 髮phát 衣y 緇# 袍bào (# 衣y 音âm 義nghĩa 穿xuyên 也dã 。 緇# 黑hắc 色sắc 。 袍bào 大đại 衣y 也dã )# 。

外ngoại 無vô 跪quỵ 起khởi 之chi 儀nghi 。 內nội 絕tuyệt 溫ôn 恭cung 之chi 禮lễ 。 先tiên 王vương 之chi 制chế 。 得đắc 不bất 違vi 乎hồ (# 外ngoại 於ư 君quân 王vương 處xứ 。 無vô 跪quỵ 拜bái 之chi 禮lễ 儀nghi 。 內nội 於ư 父phụ 母mẫu 處xứ 。 無vô 溫ôn 和hòa 恭cung 敬kính 之chi 禮lễ 貌mạo 。 將tương 其kỳ 古cổ 先tiên 哲triết 王vương 制chế 作tác 之chi 法pháp 不bất 行hành 。 焉yên 得đắc 不bất 違vi 背bội 乎hồ )# 。

妙diệu 明minh 曰viết 。 甚thậm 矣hĩ 子tử 之chi 不bất 達đạt 也dã (# 其kỳ 過quá 也dã 。 此thử 責trách 客khách 問vấn 。 甚thậm 不bất 通thông 達đạt 於ư 理lý 也dã )# 。

古cổ 者giả 蛇xà 身thân 虎hổ 鼻tị 之chi 君quân 。 牛ngưu 首thủ 龍long 鱗lân 之chi 聖thánh (# 伏phục 羲# 蛇xà 身thân 龍long 麟lân 。 禹vũ 王vương 虎hổ 鼻tị 。 神thần 農nông 牛ngưu 首thủ 。 皆giai 聖thánh 君quân 也dã )# 。

啖đạm 羶thiên 飲ẩm 臭xú (# 啖đạm 食thực 也dã 。 羶thiên 腥tinh 也dã 。 臭xú 肉nhục 之chi 壞hoại 也dã 。 燧toại 人nhân 氏thị 以dĩ 前tiền 無vô 火hỏa 。 人nhân 以dĩ 生sanh 肉nhục 新tân 血huyết 而nhi 為vi 食thực 。 今kim 祭tế 祀tự 用dụng 牲# 然nhiên )# 。

衣y 羽vũ 衣y 皮bì (# 衣y 俱câu 去khứ 聲thanh 。 黃hoàng 帝đế 已dĩ 上thượng 未vị 有hữu 衣y 服phục 。 皆giai 用dụng 禽cầm 獸thú 毛mao 羽vũ 皮bì 為vi 衣y )# 。

夏hạ 則tắc 居cư 橧# 巢sào (# 橧# 音âm 曾tằng 。 鳥điểu 巢sào 也dã 。 上thượng 古cổ 聖thánh 人nhân 無vô 屋ốc 。 夏hạ 則tắc 居cư 鳥điểu 巢sào )# 。

冬đông 則tắc 居cư 營doanh 窟quật (# 營doanh 造tạo 作tác 也dã 。 冬đông 則tắc 居cư 造tạo 作tác 窟quật 穴huyệt 而nhi 住trụ )# 。

道đạo 崇sùng 質chất 朴phác (# 論luận 道đạo 也dã 則tắc 崇sùng 敬kính )# 。

德đức 尚thượng 清thanh 虛hư (# 論luận 德đức 也dã 。 則tắc 尊tôn 尚thượng 於ư 清thanh 虛hư 無vô 為vi 也dã )# 。

未vị 知tri 溫ôn 恭cung 跪quỵ 起khởi 之chi 儀nghi 。 不bất 識thức 章chương 甫phủ 縉# 紳# 之chi 美mỹ (# 章chương 甫phủ 禮lễ 冠quan )# 。

故cố 宓# 羲# 被bị 髮phát 而nhi 足túc 不bất 躡niếp 履lý (# 被bị 髮phát 跣tiển 足túc )# 。

神thần 農nông 露lộ 頂đảnh 而nhi 首thủ 不bất 加gia 冠quan (# 頭đầu 無vô 冠quan 冕# )# 。

當đương 是thị 時thời 。 豈khởi 有hữu 簪# 纓anh 冕# 服phục 之chi 飾sức 也dã 哉tai (# 結kết 上thượng 文văn 。 皆giai 是thị 聖thánh 德đức 之chi 君quân 。 無vô 為vi 之chi 道Đạo 。 化hóa 利lợi 天thiên 下hạ 。 焉yên 有hữu 簪# 纓anh 冕# 袞cổn 服phục 而nhi 為vi 莊trang 飾sức 也dã 哉tai )# 。

而nhi 六lục 經kinh 諸chư 子tử 稱xưng 其kỳ 至chí 德đức 。 未vị 聞văn 以dĩ 冠quan 冕# 之chi 闕khuyết 。 責trách 其kỳ 非phi 理lý 也dã 。 昔tích 魯lỗ 哀ai 公công 問vấn 於ư 孔khổng 子tử 曰viết 舜thuấn 冠quan 何hà 冠quan (# 冠quan 上thượng 去khứ 聲thanh 。 下hạ 平bình 聲thanh 。 問vấn 舜thuấn 帝đế 戴đái 何hà 冠quan 也dã )# 。

孔khổng 子tử 不bất 對đối 。 公công 曰viết 。 寡quả 人nhân 有hữu 問vấn 。 吾ngô 子tử 不bất 對đối 。 其kỳ 意ý 何hà 耶da (# 寡quả 少thiểu 也dã 。 此thử 國quốc 君quân 謙khiêm 辭từ 。 言ngôn 少thiểu 德đức 也dã )# 。

孔khổng 子tử 曰viết 。 以dĩ 公công 之chi 問vấn 不bất 及cập 於ư 大đại 。 方phương 思tư 其kỳ 所sở 對đối 而nhi 對đối 之chi (# 子tử 曰viết 。 因nhân 見kiến 公công 問vấn 其kỳ 語ngữ 不bất 大đại 。 方phương 纔tài 思tư 其kỳ 所sở 對đối 之chi 辭từ )# 。

公công 曰viết 奚hề 為vi 非phi 大đại (# 公công 言ngôn 。 何hà 為vi 不bất 大đại )# 。

孔khổng 子tử 曰viết 。 舜thuấn 之chi 為vi 君quân 也dã 。 其kỳ 德đức 好hảo/hiếu 生sanh 而nhi 惡ác 殺sát (# 惡ác 音âm 誤ngộ 嫌hiềm 也dã 。 舜thuấn 為vi 君quân 。 以dĩ 德đức 化hóa 民dân 。 好hảo/hiếu 愛ái 生sanh 成thành 嫌hiềm 惡ác 殺sát 戮lục )# 。

其kỳ 政chánh 任nhậm 賢hiền 而nhi 去khứ 不bất 肖tiếu (# 去khứ 上thượng 聲thanh 。 不bất 肖tiếu 不bất 賢hiền 也dã 。 行hành 政chánh 則tắc 選tuyển 任nhậm 賢hiền 德đức 。 去khứ 其kỳ 不bất 賢hiền )# 。

明minh 並tịnh 日nhật 月nguyệt (# 德đức 明minh 比tỉ 竝tịnh 如như 日nhật 月nguyệt 也dã )# 。

化hóa 行hành 若nhược 神thần (# 風phong 化hóa 大đại 行hành 。 感cảm 應ứng 如như 神thần )# 。

龜quy 鳳phượng 呈trình 祥tường 。 麟lân 龍long 叶# 瑞thụy (# 麟lân 鳳phượng 龜quy 龍long 。 謂vị 之chi 四tứ 靈linh 。 王vương 者giả 之chi 嘉gia 瑞thụy 。 國quốc 有hữu 聖thánh 王vương 則tắc 現hiện )# 。

公công 獨độc 以dĩ 冠quan 冕# 而nhi 問vấn 。 故cố 非phi 大đại 也dã (# 若nhược 冠quan 冕# 之chi 問vấn 。 不bất 是thị 國quốc 政chánh 之chi 大đại 事sự 也dã )# 。

夫phu 如như 是thị 則tắc 道Đạo 德đức 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 在tại 乎hồ 人nhân 之chi 所sở 為vi 也dã 。 蓋cái 道Đạo 德đức 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 皆giai 在tại 當đương 時thời 人nhân 君quân 之chi 所sở 作tác 為vi 也dã )# 。

非phi 章chương 甫phủ 冠quan 冕# 。 之chi 所sở 致trí 也dã 。 老lão 子tử 云vân 。 失thất 道đạo 而nhi 後hậu 德đức (# 道đạo 自tự 然nhiên 也dã 。 德đức 猶do 得đắc 也dã 。 道đạo 衰suy 以dĩ 德đức 化hóa 之chi 。 故cố 失thất 道đạo 而nhi 後hậu 德đức )# 。

失thất 德đức 而nhi 後hậu 仁nhân (# 仁nhân 者giả 有hữu 愛ái 利lợi 之chi 心tâm 。 故cố 德đức 衰suy 以dĩ 行hành 仁nhân 。 故cố 曰viết 失thất 德đức 而nhi 後hậu 仁nhân )# 。

失thất 仁nhân 而nhi 後hậu 義nghĩa (# 義nghĩa 者giả 有hữu 斷đoạn 制chế 之chi 心tâm 。 仁nhân 心tâm 衰suy 而nhi 以dĩ 行hành 義nghĩa 。 故cố 曰viết 失thất 仁nhân 而nhi 後hậu 義nghĩa )# 。

失thất 義nghĩa 而nhi 後hậu 禮lễ (# 禮lễ 者giả 有hữu 強cường/cưỡng 民dân 之chi 意ý 。 由do 義nghĩa 衰suy 而nhi 用dụng 禮lễ 故cố 曰viết 失thất 義nghĩa 而nhi 後hậu 禮lễ )# 。

夫phu 禮lễ 者giả 忠trung 信tín 之chi 薄bạc 而nhi 亂loạn 之chi 首thủ (# 言ngôn 禮lễ 者giả 。 非phi 合hợp 無vô 為vi 之chi 道Đạo 也dã 。 故cố 老lão 子tử 所sở 謂vị 禮lễ 者giả 。 忠trung 信tín 之chi 薄bạc 而nhi 亂loạn 之chi 首thủ 也dã 。 言ngôn 不bất 務vụ 其kỳ 內nội 而nhi 修tu 飾sức 其kỳ 外ngoại 。 故cố 禮lễ 則tắc 出xuất 乎hồ 人nhân 偽ngụy 也dã )# 。

是thị 以dĩ 聖thánh 德đức 之chi 君quân 。 用dụng 無vô 為vi 之chi 道Đạo 。 化hóa 利lợi 天thiên 下hạ (# 上thượng 古cổ 有hữu 道đạo 。 聖thánh 德đức 之chi 君quân 用dụng 無vô 作tác 無vô 為vi 之chi 道đạo 。 化hóa 美mỹ 於ư 天thiên 下hạ 。 由do 道đạo 亡vong 德đức 失thất 而nhi 後hậu 尚thượng 仁nhân 至chí 於ư 仁nhân 亡vong 而nhi 義nghĩa 失thất 。 又hựu 則tắc 尚thượng 其kỳ 禮lễ 也dã 。 故cố 老lão 子tử 所sở 言ngôn 禮lễ 者giả 。 身thân 外ngoại 莊trang 飾sức 之chi 虛hư 偽ngụy 也dã )# 。

奚hề 拘câu 於ư 禮lễ 節tiết 乎hồ (# 何hà 拘câu 執chấp 於ư 禮lễ 貌mạo 小tiểu 節tiết 之chi 莊trang 飾sức 者giả 乎hồ )# 。

禮lễ 者giả 敬kính 而nhi 已dĩ 矣hĩ (# 禮lễ 者giả 恭cung 敬kính 之chi 儀nghi 已dĩ 矣hĩ )# 。

敬kính 在tại 乎hồ 心tâm (# 故cố 敬kính 之chi 禮lễ 出xuất 乎hồ 本bổn 心tâm )# 。

而nhi 非phi 在tại 乎hồ 冠quan 冕# 也dã (# 不bất 是thị 冠quan 冕# 能năng 生sanh 敬kính 禮lễ 也dã )# 。

夫phu 聖thánh 人nhân 之chi 道đạo 。 豈khởi 直trực 局cục 於ư 儀nghi 飾sức 而nhi 已dĩ 矣hĩ (# 夫phu 上thượng 古cổ 聖thánh 君quân 。 用dụng 敦đôn 德đức 賢hiền 朴phác 行hành 道Đạo 以dĩ 化hóa 民dân 。 豈khởi 直trực 以dĩ 局cục 在tại 冠quan 冕# 儀nghi 飾sức 而nhi 已dĩ 矣hĩ )# 。

故cố 孔khổng 子tử 曰viết 。 禮lễ 云vân 禮lễ 云vân 。 玉ngọc 帛bạch 云vân 乎hồ 哉tai 。 樂nhạo/nhạc/lạc 云vân 樂nhạo/nhạc/lạc 云vân 。 鐘chung 鼓cổ 云vân 乎hồ 哉tai (# 敬kính 而nhi 將tương 之chi 以dĩ 玉ngọc 帛bạch 則tắc 為vi 禮lễ 。 和hòa 而nhi 發phát 之chi 以dĩ 鐘chung 鼓cổ 則tắc 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 遺di 其kỳ 本bổn 而nhi 專chuyên 其kỳ 末mạt 。 豈khởi 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 謂vị 哉tai )# 。

禮lễ 主chủ 敬kính 。 非phi 但đãn 崇sùng 於ư 玉ngọc 帛bạch 。 所sở 貴quý 乎hồ 安an 上thượng 治trị 民dân 也dã (# 禮lễ 所sở 以dĩ 辯biện 上thượng 下hạ 定định 民dân 治trị 。 故cố 安an 上thượng 治trị 民dân 莫mạc 加gia 於ư 禮lễ )# 。

樂nhạo/nhạc/lạc 主chủ 和hòa 。 非phi 獨độc 在tại 於ư 鐘chung 鼓cổ 。 所sở 貴quý 乎hồ 移di 風phong 易dị 俗tục 也dã (# 樂nhạo/nhạc/lạc 所sở 以dĩ 在tại 治trị 而nhi 和hòa 民dân 聲thanh 故cố 移di 風phong 易dị 俗tục 莫mạc 加gia 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc )# 。

故cố 君quân 子tử 不bất 可khả 小tiểu 知tri 而nhi 可khả 大đại 受thọ 也dã (# 君quân 子tử 者giả 成thành 德đức 之chi 稱xưng 。 不bất 以dĩ 微vi 小tiểu 之chi 知tri 。 可khả 許hứa 受thọ 之chi 以dĩ 大đại 也dã )# 。

然nhiên 聖thánh 人nhân 所sở 制chế 歷lịch 代đại 服phục 飾sức 。 以dĩ 中trung 國quốc 之chi 民dân 。 行hành 中trung 國quốc 之chi 禮lễ 者giả 。 雖tuy 不bất 可khả 廢phế 也dã (# 黃hoàng 帝đế 制chế 衣y 服phục 。 周chu 公công 制chế 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 以dĩ 此thử 莊trang 飾sức 。 化hóa 利lợi 中trung 國quốc 之chi 民dân 。 行hành 中trung 國quốc 之chi 禮lễ 。 然nhiên 雖tuy 不bất 可khả 以dĩ 廢phế 之chi )# 。

而nhi 為vi 離ly 塵trần 之chi 士sĩ 。 蹈đạo 象tượng 外ngoại 之chi 高cao 行hành 者giả 。 又hựu 奚hề 能năng 倣# 之chi 哉tai (# 蹈đạo 高cao 蹈đạo 也dã 。 倣# 者giả 詩thi 角giác 弓cung 章chương 云vân 爾nhĩ 之chi 教giáo 矣hĩ 。 民dân 胥# 効hiệu 矣hĩ 註chú 曰viết 。 王vương 位vị 在tại 德đức 。 元nguyên 風phong 俗tục 之chi 樞xu 機cơ 也dã 。 教giáo 則tắc 民dân 効hiệu 其kỳ 甚thậm 速tốc 。 若nhược 離ly 塵trần 寰# 之chi 高cao 士sĩ 。 萬vạn 象tượng 之chi 外ngoại 而nhi 行hành 高cao 遠viễn 之chi 行hành 。 又hựu 何hà 直trực 用dụng 倣# 効hiệu 此thử 曲khúc 躬cung 冠quan 冕# 之chi 禮lễ 以dĩ 局cục 哉tai )# 。

且thả 酈# 生sanh 長trưởng 揖ấp 於ư 帝đế 高cao (# 漢hán 高cao 祖tổ 嘗thường 詔chiếu 秦tần 之chi 隱ẩn 士sĩ 酈# 生sanh 名danh 食thực 其kỳ 至chí 賜tứ 晏# 。 罷bãi 已dĩ 見kiến 侍thị 女nữ 為vi 帝đế 洗tẩy 足túc 。 以dĩ 帝đế 不bất 重trọng/trùng 賢hiền 。 遂toại 不bất 拜bái 長trường/trưởng 揖ấp 而nhi 曰viết 。 謝tạ 筵diên 中trung 之chi 正chánh 座tòa 食thực 音âm 異dị 其kỳ 音âm 基cơ )# 。

許hứa 由do 拒cự 命mạng 於ư 帝đế 堯# (# 莊trang 子tử 讓nhượng 王vương 篇thiên 。 堯# 讓nhượng 天thiên 下hạ 與dữ 許hứa 由do 。 由do 拒cự 命mạng 不bất 至chí )# 。

河hà 上thượng 坐tọa 見kiến 漢hán 文văn (# 列liệt 僊tiên 傳truyền 。 漢hán 文văn 帝đế 好hảo/hiếu 道Đạo 德đức 嘗thường 使sử 使sử 問vấn 義nghĩa 於ư 河hà 上thượng 公công 。 公công 曰viết 。 道đạo 高cao 德đức 貴quý 。 不bất 可khả 遙diêu 聞văn 。 後hậu 帝đế 親thân 幸hạnh 其kỳ 庵am 。 河hà 上thượng 坐tọa 見kiến 於ư 帝đế )# 。

諸chư 葛cát 臥ngọa 傲ngạo 先tiên 主chủ (# 史sử 記ký 。 諸chư 葛cát 孔khổng 明minh 隱ẩn 居cư 南nam 陽dương 草thảo 廬lư 。 徐từ 庶thứ 薦tiến 於ư 先tiên 主chủ 。 先tiên 主chủ 往vãng 見kiến 。 孔khổng 明minh 睡thụy 而nhi 不bất 起khởi )# 。

斯tư 皆giai 道đạo 光quang 四tứ 海hải 。 德đức 被bị 諸chư 方phương 。 自tự 古cổ 稱xưng 之chi 。 以dĩ 為vi 高cao 尚thượng (# 尚thượng 猶do 上thượng 也dã )# 。

亦diệc 未vị 見kiến 以dĩ 跪quỵ 起khởi 之chi 闕khuyết 。 責trách 其kỳ 非phi 儀nghi 也dã (# 闕khuyết 少thiểu 也dã 。 此thử 標tiêu 前tiền 之chi 所sở 問vấn 。 謂vị 已dĩ 上thượng 數số 人nhân 亦diệc 未vị 見kiến 跪quỵ 起khởi 之chi 闕khuyết 少thiểu 責trách 其kỳ 非phi 儀nghi 也dã )# 。

今kim 之chi 沙Sa 門Môn 。 道đạo 崇sùng 敦đôn 信tín 。 志chí 慕mộ 無vô 為vi (# 今kim 之chi 僧Tăng 人nhân 。 習tập 佛Phật 祖tổ 之chi 風phong 。 道đạo 崇sùng 高cao 遠viễn 而nhi 敦đôn 厚hậu 信tín 實thật 。 決quyết 志chí 深thâm 慕mộ 。 無vô 為vi 之chi 道Đạo 。

內nội 不bất 禮lễ 家gia 君quân (# 家gia 君quân 父phụ 也dã )# 。

外ngoại 不bất 拜bái 人nhân 主chủ (# 人nhân 主chủ 者giả 國quốc 王vương 也dã )# 。

方phương 河hà 上thượng 之chi 輩bối 。 亦diệc 以dĩ 類loại 矣hĩ (# 有hữu 德đức 高cao 僧Tăng 比tỉ 河hà 上thượng 之chi 等đẳng 輩bối 。 亦diệc 皆giai 同đồng 類loại 矣hĩ )# 。

以dĩ 此thử 觀quán 之chi 。 自tự 古cổ 賢hiền 德đức 猶do 有hữu 高cao 居cư 井tỉnh 里lý 嘯khiếu 傲ngạo 雲vân 山sơn (# 孟# 子tử 。 九cửu 百bách 畝mẫu 為vi 井tỉnh 田điền 五ngũ 隣lân 為vi 里lý 。 歷lịch 觀quán 古cổ 之chi 賢hiền 人nhân 德đức 士sĩ 慕mộ 其kỳ 道đạo 也dã 。 或hoặc 高cao 隱ẩn 於ư 井tỉnh 里lý 。 或hoặc 嘯khiếu 傲ngạo 避tị 世thế 而nhi 隱ẩn 雲vân 山sơn 之chi 間gian )# 。

天thiên 子tử 莫mạc 得đắc 而nhi 臣thần 。 王vương 侯hầu 莫mạc 得đắc 而nhi 友hữu (# 禮lễ 記ký 。 儒nho 行hành 篇thiên 曰viết 。 儒nho 有hữu 上thượng 不bất 臣thần 天thiên 子tử 。 下hạ 不bất 事sự 諸chư 侯hầu 。 莊trang 子tử 。 天thiên 道đạo 篇thiên 曰viết 。 曾tằng 子tử 居cư 衛vệ 。 天thiên 子tử 不bất 得đắc 臣thần 。 諸chư 侯hầu 不bất 得đắc 反phản 。 故cố 養dưỡng 志chí 者giả 忘vong 形hình 。 養dưỡng 形hình 者giả 忘vong 利lợi 。 致trí 道đạo 忘vong 心tâm 矣hĩ )# 。

禮lễ 義nghĩa 制chế 度độ 不bất 可khả 得đắc 而nhi 拘câu 也dã (# 結kết 上thượng 文văn 天thiên 子tử 莫mạc 得đắc 臣thần 諸chư 侯hầu 不bất 得đắc 友hữu 者giả 之chi 意ý 。 豈khởi 可khả 拘câu 於ư 禮lễ 儀nghi 制chế 度độ 也dã 哉tai )# 。

而nhi 況huống 象tượng 外ngoại 之chi 教giáo 乎hồ 。 何hà 況huống 沙Sa 門Môn 。 乃nãi 出xuất 塵trần 象tượng 外ngoại 之chi 聖thánh 教giáo 者giả 乎hồ )# 。

是thị 以dĩ 君quân 子tử 。 隨tùy 其kỳ 所sở 宜nghi 。 無vô 適thích 不bất 可khả (# 是thị 故cố 君quân 子tử 惟duy 義nghĩa 是thị 從tùng 。 但đãn 有hữu 所sở 宜nghi 者giả 無vô 適thích 而nhi 不bất 可khả 也dã )# 。

豈khởi 區khu 區khu 冠quan 冕# 禮lễ 儀nghi 而nhi 能năng 禦ngữ 哉tai (# 區khu 區khu 小tiểu 貌mạo )# 。

舉cử 問vấn 第đệ 十thập (# 此thử 篇thiên 舉cử 喻dụ 異dị 事sự 而nhi 問vấn 。 故cố 曰viết 舉cử 問vấn 也dã )# 。

客khách 曰viết 。 季quý 路lộ 問vấn 事sự 鬼quỷ 神thần (# 季quý 路lộ 子tử 路lộ 也dã )# 。

子tử 曰viết 。 未vị 能năng 事sự 人nhân 。 焉yên 能năng 事sự 鬼quỷ 。 曰viết 敢cảm 問vấn 死tử 。 子tử 曰viết 。 未vị 知tri 生sanh 焉yên 知tri 死tử (# 論luận 語ngữ 。 註chú 曰viết 。 晝trú 夜dạ 者giả 死tử 生sanh 之chi 道đạo 也dã 。 知tri 生sanh 之chi 道đạo 。 則tắc 知tri 死tử 之chi 道đạo 。 盡tận 事sự 人nhân 之chi 道đạo 。 則tắc 盡tận 事sự 鬼quỷ 之chi 道đạo 。 死tử 生sanh 人nhân 鬼quỷ 一nhất 而nhi 二nhị 。 二nhị 而nhi 一nhất 者giả 也dã 。 或hoặc 言ngôn 。 夫phu 子tử 不bất 告cáo 。 子tử 路lộ 不bất 知tri 。 此thử 所sở 以dĩ 深thâm 告cáo 之chi 也dã )# 。

此thử 聖thánh 人nhân 所sở 絕tuyệt 也dã (# 此thử 孔khổng 聖thánh 人nhân 絕tuyệt 不bất 言ngôn 之chi 事sự 也dã )# 。

今kim 佛Phật 教giáo 輒triếp 說thuyết 生sanh 死tử 往vãng 來lai 之chi 事sự 。 鬼quỷ 神thần 報báo 應ứng 之chi 徵trưng (# 今kim 釋thích 教giáo 專chuyên 說thuyết 生sanh 死tử 往vãng 來lai 。 虛hư 誕đản 之chi 事sự )# 。

吾ngô 恐khủng 此thử 非phi 聖thánh 哲triết 之chi 語ngữ 也dã (# 孟# 子tử 曰viết 。 大đại 而nhi 化hóa 之chi 謂vị 之chi 聖thánh 。 書thư 云vân 。 知tri 之chi 曰viết 明minh 。 哲triết 謂vị 知tri 道đạo 者giả 也dã 。 故cố 客khách 曰viết 。 我ngã 恐khủng 此thử 佛Phật 之chi 道đạo 。 不bất 是thị 聖thánh 哲triết 真chân 誠thành 之chi 語ngữ 也dã )# 。

夫phu 履lý 道đạo 者giả 。 當đương 含hàm 和hòa 蘊uẩn 素tố (# 夫phu 行hành 履lý 此thử 道đạo 者giả 。 當đương 要yếu 包bao 含hàm 冲# 和hòa 蘊uẩn 積tích 純thuần 素tố )# 。

篤đốc 信tín 務vụ 實thật (# 篤đốc 者giả 純thuần 厚hậu 也dã 。 信tín 者giả 誠thành 實thật 也dã 。 務vụ 者giả 專chuyên 力lực 於ư 事sự 也dã 。 誠thành 者giả 誠thành 信tín 無vô 妄vọng 之chi 謂vị 。 唯duy 純thuần 厚hậu 誠thành 而nhi 務vụ 實thật 也dã )# 。

何hà 必tất 說thuyết 生sanh 死tử 以dĩ 亂loạn 其kỳ 心tâm 。 言ngôn 鬼quỷ 神thần 而nhi 惑hoặc 其kỳ 志chí 也dã (# 若nhược 含hàm 和hòa 蘊uẩn 素tố 篤đốc 信tín 務vụ 實thật 者giả 。 又hựu 何hà 用dụng 談đàm 說thuyết 生sanh 死tử 。 而nhi 亂loạn 其kỳ 心tâm 。 言ngôn 論luận 鬼quỷ 神thần 而nhi 迷mê 惑hoặc 其kỳ 志chí 也dã )# 。

妙diệu 明minh 曰viết 。 子tử 之chi 所sở 言ngôn 。 可khả 謂vị 見kiến 外ngoại 而nhi 未vị 見kiến 其kỳ 內nội (# 責trách 客khách 曰viết 。 子tử 能năng 見kiến 他tha 外ngoại 教giáo 中trung 說thuyết 生sanh 死tử 鬼quỷ 神thần 之chi 事sự 。 不bất 見kiến 自tự 己kỷ 。 教giáo 中trung 亦diệc 有hữu 。 所sở 言ngôn 之chi 事sự 。 中trung 庸dong 。 子tử 曰viết 。 鬼quỷ 神thần 之chi 為vi 德đức 也dã 。 太thái 極cực 圖đồ 曰viết 。 原nguyên 始thỉ 反phản 終chung 。 故cố 知tri 生sanh 死tử 之chi 說thuyết 。 註chú 曰viết 。 始thỉ 處xứ 是thị 生sanh 。 言ngôn 生sanh 之chi 初sơ 。 終chung 處xứ 是thị 已dĩ 。 言ngôn 已dĩ 定định 說thuyết 死tử )# 。

求cầu 近cận 而nhi 不bất 求cầu 其kỳ 遠viễn 也dã (# 只chỉ 求cầu 淺thiển 近cận 之chi 事sự 而nhi 不bất 求cầu 深thâm 遠viễn 之chi 理lý 也dã )# 。

以dĩ 子tử 路lộ 性tánh 氣khí 剛cang 烈liệt 。 暴bạo 虎hổ 憑bằng 河hà 不bất 善thiện 攝nhiếp 生sanh 。 故cố 曰viết 。 未vị 知tri 生sanh 焉yên 知tri 死tử (# 憑bằng 音âm 平bình 。 以dĩ 子tử 路lộ 躁táo 性tánh 勇dũng 氣khí 剛cang 彊cường/cưỡng/cương 猛mãnh 烈liệt 。 暴bạo 虎hổ 者giả 空không 拳quyền 而nhi 搏bác 也dã 。 憑bằng 河hà 者giả 非phi 舟chu 而nhi 度độ 也dã 。 不bất 善thiện 權quyền 權quyền 輔phụ 生sanh 故cố 曰viết 未vị 能năng 事sự 人nhân 。 焉yên 能năng 事sự 鬼quỷ 。 未vị 知tri 生sanh 。 焉yên 知tri 死tử 。 此thử 蓋cái 責trách 子tử 路lộ 之chi 辭từ 也dã )# 。

胸hung 臆ức 崛quật 起khởi (# 崛quật 魚ngư 勿vật 切thiết 。 特đặc 起khởi 之chi 意ý 。 謂vị 子tử 路lộ 胸hung 臆ức 高cao 起khởi 縱túng/tung 肆tứ 之chi 貌mạo )# 。

言ngôn 無vô 卑ty 讓nhượng (# 人nhân 事sự 尚thượng 然nhiên 不bất 能năng 。 如như 何hà 能năng 知tri 鬼quỷ 神thần 之chi 事sự )# 。

是thị 孔khổng 子tử 抑ức 而nhi 遏át 之chi 。 豈khởi 盡tận 實thật 之chi 言ngôn 乎hồ (# 孔khổng 子tử 抑ức 按án 止chỉ 絕tuyệt 而nhi 遮già 遏át 之chi 意ý 。 豈khởi 是thị 實thật 無vô 鬼quỷ 神thần 之chi 說thuyết 乎hồ )# 。

孔khổng 子tử 曰viết 。 非phi 其kỳ 鬼quỷ 而nhi 祭tế 之chi 諂siểm 也dã (# 論luận 語ngữ 。 孔khổng 子tử 謂vị 非phi 其kỳ 鬼quỷ 者giả 。 謂vị 不bất 當đương 祭tế 之chi 鬼quỷ 如như 祭tế 之chi 者giả 。 諂siểm 也dã 。 求cầu 媚mị 也dã )# 。

人nhân 神thần 曰viết 鬼quỷ (# 伸thân 而nhi 生sanh 之chi 為vi 神thần 。 曲khúc 而nhi 死tử 之chi 為vi 鬼quỷ )# 。

鬼quỷ 之chi 言ngôn 歸quy 也dã (# 至chí 而nhi 伸thân 者giả 為vi 神thần 。 反phản 而nhi 歸quy 者giả 為vi 鬼quỷ )# 。

人nhân 之chi 魂hồn 魄phách 。 所sở 歸quy 往vãng 也dã (# 春xuân 秋thu 左tả 傳truyền 曰viết 。 人nhân 生sanh 始thỉ 化hóa 為vi 魂hồn 。 既ký 生sanh 魄phách 陽dương 曰viết 魂hồn 。 淮hoài 南nam 子tử 曰viết 。 天thiên 氣khí 為vi 魂hồn 地địa 氣khí 為vi 魄phách 。 禮lễ 記ký 曰viết 。 魂hồn 氣khí 歸quy 於ư 天thiên 。 體thể 魄phách 復phục 於ư 地địa 。 蓋cái 魂hồn 者giả 神thần 也dã 陽dương 也dã 氣khí 也dã 。 魄phách 者giả 精tinh 也dã 陰ấm 也dã 形hình 也dã 。 結kết 上thượng 文văn 人nhân 之chi 魂hồn 魄phách 所sở 歸quy 而nhi 往vãng 反phản 者giả 也dã )# 。

言ngôn 其kỳ 非phi 祖tổ 考khảo 鬼quỷ 神thần 而nhi 祭tế 者giả 諂siểm 求cầu 也dã (# 祖tổ 及cập 父phụ 亡vong 之chi 皆giai 稱xưng 為vi 考khảo 。 言ngôn 不bất 是thị 自tự 己kỷ 祖tổ 考khảo 之chi 魂hồn 神thần 祭tế 之chi 者giả 諂siểm 求cầu 也dã )# 。

又hựu 曰viết 。 為vi 之chi 宗tông 廟miếu 以dĩ 鬼quỷ 享hưởng 之chi (# 三tam 年niên 喪táng 畢tất 。 神thần 主chủ 以dĩ 立lập 於ư 家gia 廟miếu 。 以dĩ 鬼quỷ 神thần 之chi 禮lễ 。 於ư 春xuân 秋thu 之chi 時thời 而nhi 享hưởng 之chi )# 。

春xuân 秋thu 祭tế 祀tự 。 以dĩ 時thời 思tư 之chi (# 春xuân 之chi 雨vũ 露lộ 既ký 濡nhu 。 秋thu 之chi 霜sương 露lộ 既ký 降giáng/hàng 。 皆giai 舉cử 祭tế 祀tự 之chi 禮lễ 。 由do 寒hàn 暑thử 變biến 移di 展triển 其kỳ 孝hiếu 思tư 也dã )# 。

又hựu 曰viết 。 生sanh 時thời 愛ái 敬kính 父phụ 母mẫu 在tại 生sanh 。 則tắc 事sự 之chi 以dĩ 愛ái 敬kính )# 。

死tử 事sự 哀ai 戚thích (# 父phụ 母mẫu 既ký 死tử 。 則tắc 事sự 之chi 以dĩ 哀ai 戚thích )# 。

又hựu 曰viết 。 喪táng 則tắc 致trí 其kỳ 哀ai (# 父phụ 母mẫu 死tử 喪táng 則tắc 致trí 其kỳ 哀ai 戚thích )# 。

祭tế 則tắc 致trí 其kỳ 嚴nghiêm (# 歲tuế 時thời 祭tế 祀tự 。 則tắc 盡tận 其kỳ 嚴nghiêm 肅túc )# 。

又hựu 曰viết 。 周chu 公công 郊giao 祀tự 后hậu 稷tắc 以dĩ 配phối 天thiên (# 后hậu 稷tắc 周chu 公công 始thỉ 祖tổ 。 昔tích 者giả 周chu 公công 攝nhiếp 政chánh 。 因nhân 行hành 郊giao 天thiên 之chi 祭tế 。 以dĩ 始thỉ 祖tổ 后hậu 稷tắc 則tắc 配phối 天thiên 享hưởng 之chi )# 。

宗tông 祀tự 文văn 王vương 於ư 明minh 堂đường 。 以dĩ 配phối 上thượng 帝đế (# 文văn 王vương 周chu 公công 父phụ 也dã 。 明minh 堂đường 天thiên 子tử 布bố 政chánh 之chi 宮cung 。 周chu 公công 因nhân 祭tế 上thượng 帝đế 於ư 明minh 堂đường 。 乃nãi 尊tôn 父phụ 以dĩ 配phối 享hưởng 之chi 。 此thử 宗tông 廟miếu 文văn 王vương 嚴nghiêm 父phụ 。 以dĩ 配phối 上thượng 帝đế 也dã )# 。

又hựu 曰viết 。 生sanh 則tắc 親thân 安an 之chi (# 自tự 天thiên 子tử 至chí 於ư 庶thứ 人nhân 。 皆giai 得đắc 歡hoan 心tâm 。 則tắc 父phụ 母mẫu 生sanh 而nhi 安an 其kỳ 榮vinh 養dưỡng )# 。

祭tế 則tắc 鬼quỷ 享hưởng 之chi (# 父phụ 母mẫu 死tử 而nhi 為vi 鬼quỷ 。 則tắc 享hưởng 其kỳ 祭tế 祀tự 也dã )# 。

又hựu 曰viết 。 天thiên 地địa 明minh 察sát 神thần 明minh 彰chương 矣hĩ (# 事sự 天thiên 明minh 即tức 父phụ 乃nãi 合hợp 天thiên 道đạo 也dã 。 事sự 地địa 察sát 即tức 母mẫu 。 乃nãi 合hợp 地địa 道đạo 也dã 既ký 有hữu 是thị 孝hiếu 。 則tắc 天thiên 地địa 神thần 明minh 之chi 理lý 甚thậm 彰chương 著trước 矣hĩ )# 。

又hựu 曰viết 。 宗tông 廟miếu 致trí 敬kính 鬼quỷ 神thần 著trước 矣hĩ (# 能năng 致trí 敬kính 於ư 宗tông 廟miếu 。 則tắc 宗tông 廟miếu 鬼quỷ 神thần 之chi 理lý 甚thậm 彰chương 著trước 矣hĩ )# 。

孝hiếu 悌đễ 之chi 致trí 。 通thông 於ư 神thần 明minh (# 孝hiếu 悌đễ 之chi 道đạo 致trí 其kỳ 所sở 至chí 幽u 。 則tắc 可khả 以dĩ 感cảm 通thông 於ư 神thần 明minh )# 。

又hựu 曰viết 。 生sanh 事sự 之chi 以dĩ 禮lễ (# 父phụ 母mẫu 生sanh 存tồn 。 則tắc 愛ái 敬kính 以dĩ 禮lễ )# 。

死tử 葬táng 之chi 以dĩ 禮lễ (# 父phụ 母mẫu 既ký 亡vong 。 則tắc 葬táng 之chi 以dĩ 禮lễ )# 。

祭tế 之chi 以dĩ 禮lễ (# 父phụ 母mẫu 既ký 葬táng 則tắc 祭tế 之chi 以dĩ 禮lễ )# 。

又hựu 曰viết 。 禹vũ 吾ngô 無vô 間gian 然nhiên 矣hĩ 。 菲# 飲ẩm 食thực 而nhi 致trí 孝hiếu 乎hồ 鬼quỷ 神thần (# 間gian 去khứ 聲thanh 。 菲# 薄bạc 也dã 。 論luận 語ngữ 。 孔khổng 子tử 謂vị 。 禹vũ 王vương 所sở 行hành 之chi 事sự 。 吾ngô 無vô 指chỉ 點điểm 有hữu 罅# 隙khích 。 能năng 致trí 孝hiếu 乎hồ 鬼quỷ 神thần 。 謂vị 享hưởng 祀tự 豊# 潔khiết 。 薄bạc 自tự 口khẩu 體thể 厚hậu 祀tự 鬼quỷ 神thần 也dã )# 。

禮lễ 記ký 有hữu 祭tế 統thống 祭tế 儀nghi 。 唯duy 言ngôn 配phối 天thiên 祀tự 帝đế 享hưởng 祖tổ 嚴nghiêm 親thân 奉phụng 神thần 事sự 鬼quỷ 之chi 道đạo (# 結kết 上thượng 文văn 意ý 。 禮lễ 記ký 中trung 有hữu 祭tế 之chi 儀nghi 軌quỹ 今kim 以dĩ 引dẫn 之chi 而nhi 為vi 證chứng 。 唯duy 者giả 獨độc 也dã 。 不bất 謂vị 獨độc 祀tự 上thượng 帝đế 享hưởng 祖tổ 宗tông 祭tế 神thần 奉phụng 鬼quỷ 之chi 道đạo 非phi 也dã 。 只chỉ 是thị 責trách 子tử 路lộ 氣khí 質chất 剛cang 勇dũng 不bất 能năng 辭từ 讓nhượng 誠thành 意ý 之chi 辭từ )# 。

豈khởi 絕tuyệt 人nhân 事sự 神thần 鬼quỷ 而nhi 知tri 生sanh 死tử 哉tai 。 子tử 獨độc 不bất 知tri 之chi 乎hồ (# 責trách 客khách 獨độc 不bất 知tri 此thử 理lý 者giả 乎hồ )# 。

但đãn 孔khổng 聖thánh 言ngôn 其kỳ 髣phảng 髴phất (# 但đãn 以dĩ 夫phu 子tử 之chi 言ngôn 。 略lược 有hữu 彷phảng 彿phất 相tương 似tự 而nhi 已dĩ )# 。

如Như 來Lai 剖phẫu 其kỳ 幽u 微vi 。 明minh 發phát 因nhân 果quả 備bị 陳trần 報báo 應ứng 。 植thực 善thiện 崇sùng 福phước 。 種chủng 惡ác 獲hoạch 殃ương 。 派phái 天thiên 下hạ 以dĩ 歸quy 其kỳ 善thiện 。 如Như 來Lai 之chi 教giáo 。 能năng 剖phẫu 發phát 明minh 因nhân 果quả 之chi 實thật 。 備bị 細tế 陳trần 白bạch 。 種chúng 植thực 善thiện 因nhân 判phán 於ư 幽u 深thâm 微vi 細tế 則tắc 崇sùng 敬kính 於ư 福phước 報báo 之chi 應ưng 。 種chúng 植thực 惡ác 因nhân 則tắc 自tự 得đắc 於ư 殃ương 禍họa 之chi 應ưng 以dĩ 此thử 分phần/phân 派phái 天thiên 下hạ 之chi 事sự 。 莫mạc 不bất 歸quy 於ư 善thiện 道đạo 也dã 。 尚thượng 書thư 云vân 。 作tác 善thiện 降giáng/hàng 之chi 百bách 祥tường 。 作tác 不bất 善thiện 降giáng/hàng 之chi 百bách 殃ương 。 周chu 易dị 云vân 。 積tích 善thiện 之chi 家gia 必tất 有hữu 餘dư 慶khánh 。 積tích 不bất 善thiện 之chi 家gia 必tất 有hữu 餘dư 殃ương 。 此thử 善thiện 惡ác 報báo 應ứng 之chi 說thuyết 。 甚thậm 分phân 明minh 矣hĩ )# 。

豈khởi 獨độc 以dĩ 佛Phật 家gia 。 好hảo/hiếu 言ngôn 鬼quỷ 神thần 事sự 乎hồ (# 結kết 上thượng 文văn 意ý 豈khởi 獨độc 以dĩ 吾ngô 佛Phật 好hảo/hiếu 說thuyết 善thiện 惡ác 鬼quỷ 神thần 報báo 應ứng 之chi 事sự 乎hồ )# 。

夫phu 如như 是thị 何hà 儒nho 釋thích 相tương 違vi 之chi 有hữu 哉tai (# 如như 上thượng 皆giai 孔khổng 子tử 之chi 教giáo 明minh 其kỳ 生sanh 事sự 死tử 葬táng 配phối 天thiên 祀tự 帝đế 享hưởng 祖tổ 嚴nghiêm 親thân 奉phụng 。 鬼quỷ 神thần 之chi 道đạo 。 若nhược 此thử 則tắc 儒nho 釋thích 之chi 教giáo 。 何hà 有hữu 相tương 違vi 悖bội 也dã 哉tai )# 。

解giải 域vực 第đệ 十thập 一nhất (# 此thử 篇thiên 以dĩ 別biệt 夷di 夏hạ 之chi 域vực 而nhi 不bất 同đồng 。 故cố 曰viết 解giải 域vực 也dã )# 。

客khách 曰viết 。 仲trọng 尼ni 云vân 。 夷di 狄địch 之chi 有hữu 君quân 。 不bất 如như 諸chư 夏hạ 之chi 亡vong 也dã (# 亡vong 古cổ 無vô 字tự 。 論luận 語ngữ 謂vị 。 且thả 夷di 狄địch 有hữu 君quân 長trường/trưởng 。 不bất 如như 諸chư 夏hạ 之chi 僭# 亂loạn 反phản 無vô 上thượng 下hạ 分phần/phân 。 蓋cái 孔khổng 子tử 傷thương 時thời 君quân 之chi 亂loạn 而nhi 歎thán 也dã 。 雖tuy 有hữu 其kỳ 君quân 不bất 行hành 其kỳ 道đạo 非phi 實thật 無vô 也dã )# 。

孟# 子tử 曰viết 。 吾ngô 聞văn 以dĩ 夏hạ 變biến 夷di 者giả 。 未vị 聞văn 變biến 於ư 夷di 者giả 也dã (# 此thử 責trách 陳trần 相tương/tướng 許hứa 行hành 用dụng 諸chư 夏hạ 之chi 禮lễ 儀nghi 。 變biến 為vi 蠻# 夷di 者giả 也dã )# 。

且thả 吾ngô 子tử 曩nẵng 時thời 學học 二nhị 帝đế 三tam 王vương 之chi 道đạo 。 六lục 經kinh 諸chư 子tử 之chi 書thư 。 今kim 更cánh 捨xả 之chi 。 反phản 學học 西tây 域vực 之chi 言ngôn 。 不bất 亦diệc 陋lậu 乎hồ (# 反phản 者giả 不bất 合hợp 也dã 。 反phản 以dĩ 學học 西tây 域vực 佛Phật 之chi 言ngôn 教giáo 。 為vi 之chi 鄙bỉ 陋lậu 者giả 乎hồ )# 。

妙diệu 明minh 曰viết 。 吾ngô 昔tích 未vị 見kiến 大đại 聖thánh 人nhân 微vi 旨chỉ 之chi 時thời 。 亦diệc 嘗thường 出xuất 此thử 語ngữ 。 與dữ 子tử 所sở 見kiến 不bất 相tương 遠viễn 也dã 。 今kim 則tắc 不bất 然nhiên 。 若nhược 子tử 可khả 謂vị 知tri 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 華hoa 而nhi 闇ám 道Đạo 德đức 之chi 實thật 。 窺khuy 爝# 火hỏa 之chi 照chiếu 而nhi 未vị 覩đổ 日nhật 月nguyệt 之chi 明minh 。 也dã (# 闇ám 幽u 也dã 。 昧muội 也dã 。 爝# 火hỏa 者giả 小tiểu 火hỏa 把bả 也dã 。 今kim 若nhược 許hứa 子tử 可khả 為vi 曉hiểu 知tri 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 光quang 華hoa 而nhi 闇ám 昧muội 道Đạo 德đức 之chi 真chân 實thật 者giả 何hà 異dị 。 莊trang 子tử 云vân 。 日nhật 既ký 出xuất 矣hĩ 。 而nhi 爝# 火hỏa 不bất 息tức 其kỳ 於ư 照chiếu 也dã 。 不bất 亦diệc 難nạn 乎hồ 。 謂vị 客khách 之chi 所sở 見kiến 於ư 小tiểu 火hỏa 而nhi 未vị 見kiến 日nhật 月nguyệt 之chi 明minh 也dã )# 。

孔khổng 子tử 所sở 語ngữ 。 疾tật 時thời 君quân 之chi 廢phế 禮lễ 。 孟# 子tử 譏cơ 陳trần 相tương/tướng 之chi 專chuyên 農nông 。 意ý 有hữu 所sở 主chủ 理lý 非phi 決quyết 然nhiên (# 謂vị 孔khổng 子tử 傷thương 昔tích 時thời 人nhân 君quân 之chi 亂loạn 而nhi 壞hoại 禮lễ 。 孟# 子tử 所sở 言ngôn 。 許hứa 行hành 陳trần 相tương/tướng 之chi 見kiến 反phản 變biến 為vi 蠻# 夷di )# 。

昔tích 孔khổng 子tử 欲dục 居cư 九cửu 夷di (# 論luận 語ngữ 注chú 。 東đông 方phương 有hữu 九cửu 種chủng 夷di 後hậu 漢hán 東đông 夷di 傳truyền 曰viết 。 畎# 夷di 。 於ư 夷di 。 方phương 夷di 。 黃hoàng 夷di 。 白bạch 夷di 。 赤xích 夷di 。 玄huyền 夷di 。 風phong 夷di 。 陽dương 夷di 。 欲dục 居cư 之chi 者giả 。 乃nãi 明minh 乘thừa 桴phù 浮phù 於ư 海hải 之chi 意ý 也dã )# 。

或hoặc 曰viết 。 陋lậu 如như 之chi 何hà 。 子tử 曰viết 。 君quân 子tử 居cư 之chi 。 何hà 陋lậu 之chi 有hữu (# 君quân 子tử 居cư 之chi 則tắc 化hóa 。 何hà 鄙bỉ 陋lậu 之chi 有hữu )# 。

及cập 仲trọng 尼ni 周chu 流lưu 天thiên 下hạ 。 而nhi 時thời 君quân 莫mạc 行hành 其kỳ 道đạo (# 及cập 至chí 夫phu 子tử 周chu 流lưu 七thất 十thập 餘dư 國quốc 。 欲dục 行hành 先tiên 王vương 之chi 仁nhân 政chánh 。 故cố 當đương 時thời 國quốc 君quân 皆giai 無vô 行hành 其kỳ 道đạo 者giả )# 。

孟# 子tử 思tư 濟tế 斯tư 民dân 。 而nhi 諸chư 侯hầu 無vô 聽thính 其kỳ 說thuyết (# 孟# 子tử 亦diệc 遊du 諸chư 國quốc 。 說thuyết 行hành 仁nhân 君quân 之chi 政chánh 。 思tư 濟tế 斯tư 民dân 。 諸chư 侯hầu 亦diệc 不bất 聽thính 其kỳ 說thuyết )# 。

豈khởi 為vi 陋lậu 西tây 域vực 之chi 術thuật 而nhi 弗phất 用dụng 也dã 耶da (# 若nhược 孔khổng 子tử 疾tật 時thời 君quân 之chi 廢phế 禮lễ 孟# 子tử 譏cơ 陳trần 相tương/tướng 之chi 專chuyên 農nông 。 而nhi 諸chư 侯hầu 不bất 聽thính 其kỳ 說thuyết 。 豈khởi 是thị 鄙bỉ 陋lậu 西tây 域vực 之chi 教giáo 而nhi 不bất 用dụng 耶da )# 。

夫phu 姬# 文văn 姒# 禹vũ 。 君quân 之chi 聖thánh 者giả 也dã 。 日nhật 磾# 由do 余dư 臣thần 之chi 賢hiền 者giả 也dã 。 斯tư 皆giai 生sanh 於ư 夷di 狄địch (# 日nhật 音âm 密mật 磾# 音âm 低đê 。 姬# 文văn 王vương 姓tánh 。 姒# 禹vũ 王vương 姓tánh 。 文văn 王vương 生sanh 於ư 西tây 邠bân 。 禹vũ 王vương 生sanh 於ư 石thạch 佃# 。 二nhị 聖thánh 俱câu 生sanh 於ư 夷di 邦bang 。 於ư 中trung 國quốc 行hành 仁nhân 君quân 之chi 化hóa 。 仁nhân 君quân 之chi 政chánh 。 未vị 見kiến 言ngôn 其kỳ 廢phế 政chánh 也dã 。 金kim 日nhật 磾# 。 漢hán 文văn 帝đế 時thời 忠trung 臣thần 番phiên 人nhân 也dã 。 有hữu 賢hiền 人nhân 之chi 德đức 。 由do 余dư 。 始thỉ 皇hoàng 帝đế 時thời 入nhập 秦tần 之chi 界giới 使sử 。 亦diệc 賢hiền 人nhân 也dã 。 若nhược 文văn 王vương 禹vũ 王vương 金kim 日nhật 磾# 由do 余dư 等đẳng 。 明minh 君quân 賢hiền 臣thần 俱câu 係hệ 夷di 狄địch 之chi 人nhân 也dã )# 。

太thái 康khang 周chu 幽u 。 君quân 之chi 荒hoang 者giả 也dã (# 史sử 記ký 太thái 康khang 。 啟khải 之chi 子tử 。 禹vũ 王vương 孫tôn 也dã 。 好hảo/hiếu 畋điền 獵liệp 。 尚thượng 書thư 云vân 。 內nội 作tác 色sắc 荒hoang 。 外ngoại 作tác 禽cầm 荒hoang 。 酣# 酒tửu 嗜thị 音âm 峻tuấn 宇vũ 雕điêu 牆tường 。 荒hoang 淫dâm 其kỳ 甚thậm 。 若nhược 此thử 其kỳ 國quốc 未vị 或hoặc 不bất 亡vong 也dã 。 史sử 記ký 。 周chu 幽u 王vương 寵sủng 褒bao 姒# 。 以dĩ 不bất 好hảo/hiếu 笑tiếu 。 幽u 王vương 為vi 烽phong 火hỏa 。 大đại 鼓cổ 命mạng 曰viết 。 若nhược 有hữu 寇khấu 至chí 。 舉cử 火hỏa 則tắc 以dĩ 救cứu 之chi 。 幽u 王vương 戲hí 舉cử 烽phong 火hỏa 。 諸chư 侯hầu 悉tất 至chí 而nhi 無vô 寇khấu 。 姒# 大đại 笑tiếu 幽u 王vương 悅duyệt 之chi 。 後hậu 胡hồ 兵binh 至chí 。 王vương 舉cử 烽phong 火hỏa 。 諸chư 侯hầu 不bất 信tín 。 意ý 以dĩ 為vi 戲hí 。 遂toại 殺sát 幽u 王vương 於ư 酈# 山sơn 之chi 下hạ 。 而nhi 虜lỗ 其kỳ 褒bao 姒# 也dã )# 。

石thạch 趙triệu 嬴# 秦tần 。 君quân 之chi 暴bạo 者giả 也dã (# 史sử 記ký 。 石thạch 趙triệu 即tức 石thạch 勒lặc 也dã 。 東đông 晉tấn 元nguyên 帝đế 時thời 專chuyên 於ư 殺sát 戮lục 。 史sử 記ký 。 嬴# 秦tần 始thỉ 皇hoàng 也dã 。 縱túng/tung 行hành 無vô 道đạo 吞thôn 併tinh 天thiên 下hạ 之chi 兇hung 暴bạo 也dã )# 。

趙triệu 高cao 李# 斯tư 。 臣thần 之chi 佞nịnh 者giả 也dã (# 佞nịnh 讒sàm 佞nịnh 也dã 。 趙triệu 高cao 宦# 官quan 。 李# 斯tư 相tương/tướng 也dã 。 二nhị 人nhân 皆giai 始thỉ 皇hoàng 之chi 臣thần 。 殺sát 太thái 子tử 扶phù 蘇tô 及cập 二nhị 世thế 胡hồ 亥hợi )# 。

侯hầu 景cảnh 宇vũ 文văn 。 臣thần 之chi 悖bội 者giả 也dã (# 史sử 記ký 。 侯hầu 景cảnh 。 梁lương 武võ 帝đế 悖bội 逆nghịch 之chi 臣thần 。 困khốn 武võ 帝đế 於ư 臺đài 城thành 而nhi 死tử 。 宇vũ 文văn 。 隋tùy 煬# 帝đế 悖bội 逆nghịch 之chi 臣thần 。 殺sát 煬# 帝đế 於ư 洛lạc 京kinh )# 。

斯tư 皆giai 生sanh 於ư 中trung 夏hạ (# 太thái 康khang 之chi 下hạ 。 俱câu 中trung 夏hạ 而nhi 生sanh 也dã )# 。

以dĩ 是thị 觀quán 之chi 。 豈khởi 得đắc 以dĩ 封phong 域vực 而nhi 限hạn 賢hiền 愚ngu 之chi 與dữ 美mỹ 陋lậu 哉tai (# 豈khởi 得đắc 直trực 以dĩ 封phong 彊cường/cưỡng/cương 之chi 域vực 。 所sở 局cục 限hạn 賢hiền 愚ngu 美mỹ 陋lậu 夷di 夏hạ 之chi 論luận 哉tai )# 。

且thả 文văn 命mạng 出xuất 西tây 羌khương 而nhi 聖thánh 哲triết (# 尚thượng 書thư 。 文văn 命mạng 敷phu 於ư 四tứ 海hải 。 禹vũ 王vương 德đức 號hiệu 也dã 。 西tây 羌khương 者giả 今kim 戎nhung 州châu 界giới 乃nãi 夷di 人nhân 也dã )# 。

瞽# 臾du 生sanh 於ư 中trung 夏hạ 而nhi 頑ngoan 嚚ngân (# 瞽# 臾du 舜thuấn 父phụ 。 心tâm 不bất 行hành 先tiên 王vương 德đức 義nghĩa 之chi 則tắc 。 為vi 頑ngoan 。 舜thuấn 繼kế 母mẫu 。 口khẩu 不bất 道đạo 忠trung 信tín 之chi 言ngôn 。 為vi 嚚ngân )# 。

文văn 王vương 生sanh 於ư 西tây 邠bân 而nhi 修tu 仁nhân 德đức (# 文văn 王vương 生sanh 於ư 西tây 邠bân 之chi 邊biên 。 而nhi 布bố 仁nhân 政chánh 以dĩ 修tu 其kỳ 德đức )# 。

殷ân 紂# 都đô 於ư 東đông 洛lạc 而nhi 恣tứ 兇hung 殘tàn (# 殷ân 紂# 。 諡thụy 法pháp 。 殘tàn 義nghĩa 損tổn 善thiện 曰viết 紂# 。 都đô 於ư 洛lạc 陽dương 。 中trung 原nguyên 縱túng 恣tứ 兇hung 惡ác 而nhi 殘tàn 害hại 無vô 道đạo 也dã )# 。

黃hoàng 帝đế 道đạo 慕mộ 華hoa 胥# (# 列liệt 子tử 云vân 。 黃hoàng 帝đế 閑nhàn 居cư 大đại 庭đình 齊tề 心tâm 服phục 形hình 三tam 月nguyệt 不bất 親thân 政chánh 事sự 。 晝trú 寢tẩm 夢mộng 遊du 華hoa 胥# 之chi 國quốc 。 後hậu 舉cử 華hoa 胥# 之chi 治trị )# 。

老lão 子tử 義nghĩa 學học 天Thiên 竺Trúc 尊tôn 釋thích 篇thiên 。 天Thiên 竺Trúc 有hữu 古cổ 皇hoàng 先tiên 生sanh 。 即tức 吾ngô 師sư 也dã 。 善thiện 入nhập 泥Nê 洹Hoàn 。 化hóa 遊du 天Thiên 竺Trúc 。 今kim 已dĩ 返phản 神thần 還hoàn 乎hồ 無vô 名danh 。 絕tuyệt 身thân 滅diệt 影ảnh 不bất 始thỉ 不bất 終chung 。 綿miên 綿miên 若nhược 存tồn 。 吾ngô 今kim 遊du 矣hĩ )# 。

穆mục 王vương 過quá 終chung 北bắc 而nhi 忘vong 返phản 。 自tự 鄙bỉ 周chu 室thất 之chi 弗phất 如như (# 列liệt 子tử 云vân 。 周chu 穆mục 王vương 北bắc 遊du 過quá 其kỳ 國quốc 。 三tam 年niên 忘vong 返phản 周chu 室thất 慕mộ 其kỳ 國quốc 。 撇# 然nhiên 自tự 失thất 。 不bất 進tiến 酒tửu 肉nhục 。 不bất 召triệu 嬪# 御ngự 。 數sổ 月nguyệt 乃nãi 復phục 。 既ký 返phản 周chu 室thất 。 鄙bỉ 嫌hiềm 周chu 國quốc 之chi 治trị 不bất 如như 北bắc 之chi 治trị 也dã )# 。

齊tề 桓hoàn 適thích 遼liêu 口khẩu 而nhi 忘vong 歸quy 。 自tự 思tư 齊tề 國quốc 之chi 不bất 若nhược (# 列liệt 子tử 云vân 。 管quản 仲trọng 勉miễn 齊tề 桓hoàn 公công 。 因nhân 遊du 遼liêu 口khẩu 。 俱câu 之chi 其kỳ 國quốc 。 幾kỷ 剋khắc 舉cử 隰# 朋bằng 諫gián 曰viết 。 君quân 捨xả 齊tề 國quốc 之chi 廣quảng 。 人nhân 民dân 之chi 眾chúng 。 山sơn 川xuyên 之chi 觀quán 。 殖thực 物vật 之chi 阜phụ 。 云vân 自tự 思tư 齊tề 國quốc 之chi 不bất 如như 於ư 此thử 也dã )# 。

且thả 北bắc 星tinh 之chi 辰thần 北bắc 斗đẩu 七thất 星tinh 。 之chi 前tiền 有hữu 五ngũ 星tinh 。 天thiên 文văn 步bộ 天thiên 歌ca 曰viết 。 第đệ 一nhất 座tòa 名danh 紫tử 微vi 星tinh 。 第đệ 二nhị 座tòa 太thái 子tử 星tinh 。 第đệ 三tam 座tòa 庶thứ 子tử 星tinh 。 第đệ 四tứ 座tòa 后hậu 宮cung 星tinh 。 第đệ 五ngũ 座tòa 天thiên 樞xu 星tinh 。 以dĩ 星tinh 言ngôn 之chi 。 為vi 北bắc 辰thần 也dã )# 。

在tại 天thiên 之chi 中trung (# 又hựu 步bộ 天thiên 歌ca 中trung 。 所sở 謂vị 天thiên 之chi 中trung 有hữu 三tam 垣viên 。 若nhược 品phẩm 字tự 而nhi 排bài 。 第đệ 一nhất 紫tử 微vi 垣viên 。 第đệ 二nhị 太thái 微vi 垣viên 。 第đệ 三tam 天thiên 市thị 垣viên 。 外ngoại 有hữu 二nhị 十thập 八bát 宿tú 。 分phần/phân 位vị 兼kiêm 諸chư 餘dư 星tinh 以dĩ 理lý 取thủ 之chi 。 其kỳ 辰thần 正chánh 在tại 。 天thiên 之chi 中trung 也dã 。

在tại 齊tề 之chi 北bắc 。 以dĩ 此thử 觀quán 之chi 。 齊tề 魯lỗ 漢hán 魏ngụy 之chi 地địa 。 未vị 必tất 為vi 中trung 也dã (# 言ngôn 北bắc 星tinh 辰thần 在tại 齊tề 地địa 分phân 之chi 北bắc 。 如như 此thử 則tắc 齊tề 國quốc 魯lỗ 國quốc 魏ngụy 國quốc 等đẳng 。 亦diệc 未vị 是thị 中trung 也dã )# 。

若nhược 此thử 以dĩ 彼bỉ 為vi 西tây 戎nhung 。 彼bỉ 必tất 以dĩ 此thử 為vi 東đông 夷di 矣hĩ (# 假giả 如như 此thử 。 望vọng 彼bỉ 天Thiên 竺Trúc 國quốc 為vi 西tây 戎nhung 。 彼bỉ 必tất 指chỉ 此thử 國quốc 。 為vi 東đông 夷di 之chi 地địa 也dã )# 。

而nhi 又hựu 且thả 孰thục 為vi 其kỳ 中trung 耶da (# 孰thục 誰thùy 也dã 。 若nhược 此thử 則tắc 果quả 以dĩ 將tương 誰thùy 國quốc 而nhi 為vi 中trung 國quốc 也dã )# 。

自tự 高cao 天thiên 之chi 所sở 覆phú 。 厚hậu 地địa 之chi 所sở 載tải 。 山sơn 川xuyên 之chi 廣quảng 。 邦bang 域vực 之chi 多đa 。 不bất 可khả 以dĩ 億ức 數số 而nhi 記ký (# 算toán 數số 曰viết 。 十thập 萬vạn 為vi 億ức 。 言ngôn 天thiên 地địa 之chi 間gian 。 山sơn 川xuyên 廣quảng 大đại 。 邦bang 域vực 盛thịnh 多đa 。 故cố 不bất 可khả 以dĩ 億ức 萬vạn 之chi 數số 而nhi 記ký 之chi )# 。

又hựu 焉yên 知tri 此thử 為vi 中trung 乎hồ 。 彼bỉ 為vi 邊biên 乎hồ (# 若nhược 此thử 言ngôn 之chi 。 又hựu 何hà 知tri 此thử 間gian 為vi 中trung 國quốc 彼bỉ 間gian 為vi 邊biên 乎hồ )# 。

且thả 佛Phật 經Kinh 以dĩ 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 為vi 一nhất 化hóa 佛Phật 所sở 王vương 之chi 寰# 宇vũ 也dã (# 王vương 去khứ 聲thanh 。 若nhược 君quân 臨lâm 天thiên 下hạ 曰viết 王vương 。 經Kinh 云vân 。 三tam 千thiên 小tiểu 千thiên 世thế 界giới 。 為vi 中trung 千thiên 世thế 界giới 。 三tam 千thiên 中trung 千thiên 世thế 界giới 。 為vi 一nhất 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 如như 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 為vi 一nhất 化hóa 佛Phật 所sở 掌chưởng 寰# 區khu 之chi 宇vũ 也dã )# 。

吾ngô 是thị 以dĩ 尊tôn 而nhi 學học 之chi 。 以dĩ 從tùng 其kỳ 大đại (# 我ngã 由do 是thị 尊tôn 奉phụng 而nhi 學học 之chi 。 故cố 順thuận 從tùng 佛Phật 之chi 廣quảng 大đại 也dã )# 。

夫phu 金kim 玉ngọc 不bất 相tương 傷thương (# 金kim 玉ngọc 之chi 寶bảo 各các 有hữu 所sở 貴quý 。 何hà 相tương/tướng 傷thương 害hại )# 。

青thanh 碧bích 不bất 相tương 妨phương (# 青thanh 碧bích 之chi 色sắc 。 各các 有hữu 所sở 用dụng 。 何hà 相tương/tướng 妨phương 礙ngại )# 。

且thả 大đại 海hải 一nhất 滴tích 。 味vị 具cụ 百bách 川xuyên (# 則tắc 喻dụ 大đại 海hải 一nhất 滴tích 之chi 水thủy 具cụ 全toàn 百bách 川xuyên 之chi 味vị 。 然nhiên 百bách 川xuyên 混hỗn 流lưu 入nhập 海hải 。 故cố 味vị 則tắc 一nhất 也dã )# 。

出xuất 世thế 之chi 道đạo 頗phả 知tri 。 則tắc 世thế 間gian 之chi 道đạo 不bất 勞lao 而nhi 得đắc 矣hĩ (# 但đãn 頗phả 少thiểu 知tri 出xuất 世thế 間gian 之chi 道đạo 。 則tắc 世thế 間gian 之chi 道đạo 不bất 待đãi 勞lao 慮lự 而nhi 知tri 得đắc 矣hĩ )# 。

夫phu 如như 是thị 。 則tắc 周chu 孔khổng 之chi 道đạo 其kỳ 何hà 捨xả 之chi 有hữu 耶da 。 非phi 聖thánh 賢hiền 拘câu 於ư 夷di 夏hạ 。 而nhi 人nhân 自tự 夷di 夏hạ 耳nhĩ 。

釋thích 謗báng 第đệ 十thập 二nhị (# 此thử 編biên 解giải 釋thích 毀hủy 謗báng 之chi 疑nghi 。 故cố 曰viết 釋thích 謗báng )# 。

客khách 曰viết 。 吾ngô 聞văn 持trì 戒giới 者giả 。 防phòng 一nhất 切thiết 惡ác 。 發phát 一nhất 切thiết 善thiện 。 清thanh 淨tịnh 無vô 染nhiễm 。 不bất 茹như 葷huân 物vật (# 客khách 引dẫn 釋Thích 氏thị 戒giới 法pháp 言ngôn 。 我ngã 聞văn 戒giới 者giả 凡phàm 一nhất 切thiết 惡ác 事sự 。 防phòng 護hộ 不bất 可khả 為vi 。 一nhất 切thiết 善thiện 事sự 可khả 行hành 。 決quyết 當đương 發phát 方phương 為vi 清thanh 淨tịnh 不bất 染nhiễm 。 又hựu 不bất 可khả 用dụng 五ngũ 辛tân 葷huân 茹như 。 以dĩ 是thị 徵trưng 難nạn/nan )# 。

今kim 見kiến 沙Sa 門Môn 觸xúc 染nhiễm 梵Phạm 行hạnh 。 耽đam 嗜thị 酒tửu 漿tương 梵Phạn 語ngữ 梵Phạm 。 此thử 云vân 淨tịnh 也dã 。 客khách 言ngôn 。 今kim 見kiến 僧Tăng 染nhiễm 淨tịnh 行hạnh 耽đam 著trước 嗜thị 愛ái 於ư 酒tửu 漿tương 也dã )# 。

權quyền 量lượng 商thương 賈cổ 。 貿mậu 易dị 貨hóa 殖thực (# 秤xứng 為vi 權quyền 。 尺xích 為vi 度độ 。 斗đẩu 斛hộc 為vi 量lượng 。 行hành 曰viết 商thương 。 坐tọa 曰viết 賈cổ 。 交giao 易dị 市thị 價giá 曰viết 貿mậu 。 改cải 變biến 無vô 常thường 。 曰viết 易dị 交giao 財tài 化hóa 物vật 曰viết 貨hóa 。 積tích 聚tụ 財tài 寶bảo 曰viết 殖thực )# 。

以dĩ 此thử 觀quán 之chi 。 豈khởi 無vô 犯phạm 耶da (# 用dụng 此thử 觀quan 視thị 。 豈khởi 不bất 犯phạm 於ư 戒giới 。 律luật 也dã 耶da )# 。

妙diệu 明minh 曰viết 。 子tử 之chi 所sở 言ngôn 略lược 近cận 而nhi 忘vong 遠viễn 。 取thủ 小tiểu 以dĩ 遺di 大đại 也dã (# 責trách 客khách 曰viết 。 子tử 所sở 言ngôn 之chi 如như 略lược 少thiểu 近cận 而nhi 忘vong 其kỳ 深thâm 遠viễn 而nhi 取thủ 小tiểu 節tiết 忘vong 其kỳ 廣quảng 大đại 也dã )# 。

夫phu 日nhật 月nguyệt 雖tuy 高cao 而nhi 蝕thực 陰âm 陽dương 誌chí 云vân 日nhật 者giả 眾chúng 陽dương 之chi 宗tông 。 月nguyệt 者giả 太thái 陰ấm 之chi 精tinh 。 以dĩ 高cao 而nhi 言ngôn 。 則tắc 日nhật 月nguyệt 去khứ 地địa 。 四tứ 萬vạn 餘dư 繕thiện 那na 亦diệc 云vân 由do 旬tuần 。 一nhất 由do 旬tuần 四tứ 十thập 里lý 。 如như 此thử 之chi 高cao 。 尚thượng 有hữu 所sở 蝕thực 。 之chi 患hoạn 難nạn 也dã 。

圭# 璧bích 雖tuy 貴quý 而nhi 瑕hà (# 圭# 瑞thụy 玉ngọc 也dã 。 說thuyết 文văn 曰viết 。 上thượng 圓viên 而nhi 下hạ 方phương 。 天thiên 子tử 大đại 朝triêu 以dĩ 執chấp 之chi 寶bảo 中trung 最tối 貴quý 者giả 也dã 。 瑕hà 者giả 玉ngọc 有hữu 赤xích 色sắc 為vi 瑕hà 。 至chí 貴quý 之chi 寶bảo 。 尚thượng 不bất 免miễn 於ư 瑕hà 也dã )# 。

公công 輸du 能năng 授thọ 人nhân 之chi 規quy 矩củ 。 不bất 能năng 使sử 人nhân 巧xảo 而nhi 為vi 之chi (# 授thọ 與dữ 也dã 。 公công 輸du 子tử 名danh 。 班ban 魯lỗ 之chi 巧xảo 人nhân 也dã 。 規quy 所sở 以dĩ 為vi 圓viên 之chi 器khí 也dã 。 矩củ 所sở 以dĩ 為vi 方phương 之chi 器khí 也dã 。 謂vị 能năng 授thọ 與dữ 人nhân 方phương 圓viên 之chi 法pháp 。 而nhi 不bất 能năng 使sử 人nhân 之chi 巧xảo 妙diệu 而nhi 為vi 之chi )# 。

聖thánh 人nhân 能năng 授thọ 人nhân 之chi 戒giới 律luật 。 不bất 能năng 驅khu 人nhân 履lý 而nhi 行hành 之chi (# 佛Phật 聖thánh 雖tuy 能năng 授thọ 與dữ 人nhân 戒giới 法pháp 律luật 儀nghi 。 固cố 不bất 能năng 使sử 人nhân 堅kiên 守thủ 不bất 犯phạm 而nhi 行hành 之chi )# 。

臯# 陶đào 能năng 罪tội 盜đạo 濫lạm 。 不bất 能năng 化hóa 貪tham 夫phu 為vi 夷di 齊tề (# 陶đào 音âm 姚diêu 。 舜thuấn 賢hiền 臣thần 。 雖tuy 有hữu 片phiến 言ngôn 折chiết 獄ngục 之chi 才tài 。 不bất 能năng 勸khuyến 化hóa 獄ngục 中trung 盜đạo 濫lạm 之chi 徒đồ 。 為vi 伯bá 夷di 叔thúc 齊tề 之chi 義nghĩa 讓nhượng )# 。

呂lữ 刑hình 能năng 誅tru 兇hung 殘tàn 。 不bất 能năng 令linh 惡ác 子tử 為vi 曾tằng 閔mẫn (# 尚thượng 書thư 。 呂lữ 刑hình 篇thiên 。 呂lữ 侯hầu 為vi 天thiên 子tử 之chi 司ty 寇khấu 。 周chu 穆mục 王vương 命mệnh 訓huấn 刑hình 以dĩ 告cáo 四tứ 方phương 。 不bất 能năng 教giáo 化hóa 。 自tự 子tử 之chi 惡ác 成thành 曾tằng 參tham 閔mẫn 子tử 騫khiên 之chi 孝hiếu 行hành )# 。

唐đường 堯# 之chi 聖thánh 哲triết 。 不bất 能năng 化hóa 丹đan 朱chu 之chi 愚ngu (# 尚thượng 書thư 。 丹đan 朱chu 堯# 之chi 子tử 。 生sanh 而nhi 不bất 肖tiếu 故cố 授thọ 禪thiền 與dữ 舜thuấn )# 。

仲trọng 尼ni 之chi 仁nhân 賢hiền 。 不bất 能năng 遏át 盜đạo 跖# 之chi 暴bạo (# 莊trang 子tử 。 盜đạo 跖# 柳liễu 下hạ 惠huệ 之chi 弟đệ 。 無vô 道đạo 兇hung 虐ngược 橫hoành 行hành 天thiên 下hạ 。 大đại 國quốc 守thủ 城thành 小tiểu 國quốc 入nhập 堡# 。 孔khổng 子tử 往vãng 教giáo 焉yên 。 及cập 回hồi 謂vị 柳liễu 下hạ 季quý 曰viết 。 幾kỷ 不bất 免miễn 虎hổ 口khẩu 之chi 難nạn/nan )# 。

舜thuấn 德đức 不bất 澤trạch 商thương 均quân (# 諡thụy 法pháp 。 仁nhân 聖thánh 盛thịnh 明minh 曰viết 舜thuấn 。 商thương 均quân 舜thuấn 之chi 子tử 。 無vô 大đại 人nhân 德đức 。 遂toại 禪thiền 位vị 與dữ 禹vũ )# 。

周chu 恩ân 不bất 霑triêm 管quản 蔡thái (# 管quản 蔡thái 成thành 王vương 二nhị 叔thúc 。 流lưu 言ngôn 謗báng 周chu 公công )# 。

豈khởi 刑hình 法pháp 之chi 不bất 峻tuấn 。 而nhi 道Đạo 德đức 之chi 不bất 備bị 者giả 哉tai (# 結kết 上thượng 文văn 。 皐# 陶đào 呂lữ 刑hình 之chi 法pháp 。 豈khởi 不bất 險hiểm 峻tuấn 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 。 豈khởi 無vô 道Đạo 德đức 而nhi 尚thượng 不bất 能năng 責trách 盜đạo 濫lạm 化hóa 兇hung 頑ngoan 。 教giáo 子tử 弟đệ 俱câu 為vi 賢hiền 孝hiếu 之chi 行hành 也dã )# 。

奚hề 獨độc 以dĩ 茹như 葷huân 嗜thị 酒tửu 而nhi 見kiến 責trách 耶da (# 何hà 以dĩ 獨độc 將tương 沙Sa 門Môn 食thực 葷huân 飲ẩm 酒tửu 見kiến 責trách 為vi 過quá 也dã )# 。

在tại 昔tích 嚴nghiêm 陵lăng 垂thùy 釣điếu (# 嚴nghiêm 光quang 字tự 子tử 陵lăng 。 南nam 陽dương 人nhân 。 光quang 武võ 故cố 人nhân 。 王vương 莽mãng 之chi 亂loạn 。 隱ẩn 釣điếu 於ư 七thất 里lý 灘# )# 。

子tử 牙nha 直trực 鉤câu (# 子tử 牙nha 者giả 姓tánh 姜# 名danh 尚thượng 。 因nhân 紂# 無vô 道đạo 。 隱ẩn 於ư 渭# 濱tân 文văn 王vương 獵liệp 而nhi 得đắc 之chi 。 遂toại 拜bái 為vi 太thái 公công 望vọng 破phá 紂# 而nhi 立lập 周chu )# 。

買mãi 臣thần 負phụ 薪tân (# 朱chu 買mãi 臣thần 家gia 貧bần 。 常thường 負phụ 薪tân 讀đọc 書thư 。 後hậu 為vi 會hội 稽khể 太thái 守thủ )# 。

昆côn 吾ngô 陶đào 瓦ngõa (# 昆côn 吾ngô 。 夏hạ 時thời 造tạo 瓦ngõa 之chi 人nhân 。 後hậu 獲hoạch 顯hiển 榮vinh )# 。

禹vũ 治trị 溝câu 洫# (# 禹vũ 導đạo 百bách 川xuyên 東đông 入nhập 於ư 海hải 。 而nhi 萬vạn 姓tánh 免miễn 為vi 魚ngư 鼈miết 。 故cố 功công 推thôi 於ư 後hậu 世thế )# 。

舜thuấn 耕canh 歷lịch 山sơn (# 歷lịch 山sơn 中trung 條điều 山sơn 之chi 別biệt 名danh 。 在tại 河hà 之chi 東đông 舜thuấn 未vị 遇ngộ 時thời 。 曾tằng 耕canh 於ư 此thử 山sơn )# 。

相tương/tướng 如như 臨lâm 邛# 而nhi 自tự 酤cô (# 臨lâm 卭# 地địa 名danh 。 司ty 馬mã 相tương/tướng 如như 未vị 遇ngộ 時thời 。 臨lâm 卭# 醞# 釀# 而nhi 賣mại 。 後hậu 顯hiển 榮vinh 。 乘thừa 駟tứ 馬mã 之chi 車xa )# 。

朱chu 亥hợi 未vị 遇ngộ 而nhi 親thân 屠đồ (# 朱chu 亥hợi 未vị 遇ngộ 時thời 。 親thân 為vi 屠đồ 。 後hậu 遇ngộ 封phong 信tín 陵lăng 君quân )# 。

是thị 以dĩ 君quân 子tử 達đạt 則tắc 兼kiêm 濟tế 天thiên 下hạ 。 不bất 達đạt 則tắc 獨độc 善thiện 其kỳ 身thân (# 若nhược 嚴nghiêm 陵lăng 子tử 牙nha 買mãi 臣thần 昆côn 吾ngô 禹vũ 舜thuấn 相tương/tướng 如như 朱chu 亥hợi 等đẳng 。 皆giai 聖thánh 君quân 賢hiền 臣thần 身thân 既ký 通thông 達đạt 則tắc 道đạo 兼kiêm 濟tế 於ư 天thiên 下hạ 。 身thân 未vị 通thông 達đạt 則tắc 獨độc 守thủ 善thiện 其kỳ 身thân 也dã )# 。

夫phu 有hữu 生sanh 之chi 最tối 靈linh 者giả 人nhân 也dã (# 天thiên 生sanh 萬vạn 物vật 皆giai 名danh 有hữu 生sanh 。 人nhân 類loại 最tối 靈linh 最tối 貴quý 者giả 也dã )# 。

人nhân 也dã 者giả 口khẩu 非phi 匏# 瓜qua 。 焉yên 能năng 繫hệ 而nhi 不bất 食thực (# 論luận 語ngữ 。 匏# 瓜qua 者giả 即tức 音âm 互hỗ 瓜qua 也dã 。 匏# 瓜qua 繫hệ 於ư 一nhất 處xứ 。 而nhi 不bất 飲ẩm 食thực 。 人nhân 則tắc 不bất 如như 是thị 也dã )# 。

身thân 非phi 木mộc 石thạch 。 焉yên 能năng 裸lõa 而nhi 不bất 衣y 。 雖tuy 手thủ 足túc 之chi 健kiện 捷tiệp 。 不bất 足túc 以dĩ 逃đào 其kỳ 饑cơ 。 必tất 資tư 飲ẩm 食thực 而nhi 養dưỡng 其kỳ 命mạng 。 毛mao 髮phát 以dĩ 緻trí 密mật 。 不bất 足túc 以dĩ 禦ngữ 其kỳ 寒hàn 。 必tất 資tư 衣y 以dĩ 蔽tế 其kỳ 體thể 。 故cố 知tri 衣y 食thực 可khả 以dĩ 資tư 身thân 命mạng 。 身thân 命mạng 可khả 以dĩ 資tư 道đạo 業nghiệp (# 衣y 食thực 既ký 備bị 可khả 以dĩ 資tư 養dưỡng 身thân 命mạng 。 身thân 命mạng 既ký 安an 。 則tắc 可khả 以dĩ 資tư 助trợ 道đạo 業nghiệp 也dã )# 。

苟cẩu 衣y 食thực 之chi 不bất 足túc 。 而nhi 道đạo 業nghiệp 將tương 就tựu 廢phế 也dã (# 諺ngạn 語ngữ 云vân 。 人nhân 無vô 根căn 本bổn 水thủy 食thực 為vi 命mạng 苟cẩu 者giả 誠thành 也dã 。 誠thành 若nhược 人nhân 無vô 衣y 食thực 。 而nhi 必tất 絕tuyệt 乎hồ 身thân 命mạng 也dã 。 身thân 命mạng 既ký 絕tuyệt 道đạo 業nghiệp 豈khởi 不bất 廢phế 乎hồ )# 。

且thả 修tu 德đức 者giả 。 不bất 樂nhạo 坐tọa 食thực 於ư 人nhân (# 吾ngô 祖tổ 師sư 有hữu 云vân 。 一nhất 日nhật 不bất 作tác 一nhất 日nhật 不bất 食thực )# 。

直trực 欲dục 自tự 營doanh 其kỳ 衣y 食thực 。 備bị 歷lịch 於ư 艱gian 苦khổ 。 庶thứ 知tri 世thế 道đạo 之chi 勞lao 慮lự (# 吾ngô 門môn 諸chư 祖tổ 。 直trực 要yếu 自tự 經kinh 營doanh 於ư 衣y 食thực 之chi 備bị 。 以dĩ 歷lịch 於ư 艱gian 辛tân 之chi 苦khổ 。 庶thứ 以dĩ 知tri 世thế 人nhân 耕canh 織chức 之chi 道đạo 艱gian 難nan 。 則tắc 節tiết 儉kiệm 其kỳ 用dụng 也dã )# 。

民dân 力lực 之chi 辛tân 酸toan (# 辛tân 酸toan 者giả 。 戚thích 眉mi 之chi 貌mạo 。 男nam 耕canh 女nữ 織chức 皆giai 有hữu 辛tân 酸toan 之chi 力lực )# 。

然nhiên 後hậu 進tiến 善thiện 履lý 道đạo 。 捍hãn 拒cự 生sanh 死tử (# 捍hãn 抵để 也dã 。 拒cự 禦ngữ 也dã 。 既ký 知tri 世thế 道đạo 之chi 勞lao 苦khổ 其kỳ 所sở 須tu 而nhi 俱câu 備bị 。 然nhiên 後hậu 則tắc 可khả 以dĩ 捍hãn 抵để 拒cự 禦ngữ 。 生sanh 死tử 之chi 事sự 也dã 。

蓋cái 以dĩ 出xuất 乎hồ 慚tàm 愧quý 之chi 心tâm 而nhi 伏phục 乎hồ 驕kiêu 慢mạn 之chi 志chí (# 不bất 且thả 失thất 節tiết 謂vị 之chi 慚tàm 。 心tâm 無vô 非phi 用dụng 謂vị 之chi 愧quý 。 凡phàm 衣y 食thực 之chi 用dụng 。 大đại 概khái 要yếu 知tri 出xuất 處xứ 艱gian 難nan 。 則tắc 有hữu 慚tàm 愧quý 之chi 心tâm 。 而nhi 降hàng 伏phục 乎hồ 驕kiêu 傲ngạo 怠đãi 慢mạn 之chi 愚ngu 志chí 也dã )# 。

亦diệc 非phi 不bất 善thiện 。 之chi 為vi 也dã (# 總tổng 結kết 上thượng 文văn 意ý 。 如như 前tiền 所sở 疑nghi 。 權quyền 量lượng 商thương 賈cổ 等đẳng 事sự 。 亦diệc 不bất 是thị 不bất 善thiện 之chi 事sự 。

豈khởi 獨độc 以dĩ 商thương 貨hóa 而nhi 見kiến 譏cơ 乎hồ (# 豈khởi 獨độc 用dụng 此thử 商thương 賈cổ 貨hóa 而nhi 為vi 譏cơ 謗báng 者giả 乎hồ )# 。

是thị 以dĩ 君quân 子tử 之chi 道đạo 。 或hoặc 出xuất 或hoặc 處xứ 。 或hoặc 默mặc 或hoặc 語ngữ 。 用dụng 之chi 則tắc 行hành 。 舍xá 之chi 則tắc 藏tạng (# 是thị 故cố 君quân 子tử 所sở 行hành 之chi 道Đạo 。 於ư 語ngữ 默mặc 動động 靜tĩnh 之chi 間gian 。 可khả 進tiến 則tắc 進tiến 可khả 止chỉ 則tắc 止chỉ )# 。

不bất 隘ải 其kỳ 情tình (# 君quân 子tử 。 所sở 行hành 之chi 事sự 。 不bất 以dĩ 窄# 隘ải 其kỳ 情tình )# 。

不bất 淫dâm 其kỳ 性tánh (# 亦diệc 不bất 淫dâm 蕩đãng 其kỳ 性tánh )# 。

其kỳ 道đạo 貴quý 於ư 適thích 用dụng (# 意ý 所sở 必tất 從tùng 曰viết 適thích 。 君quân 子tử 之chi 道đạo 無vô 可khả 無vô 不bất 可khả 故cố 曰viết 適thích 用dụng 而nhi 已dĩ )# 。

豈khởi 一nhất 途đồ 而nhi 可khả 盡tận 哉tai (# 聖thánh 人nhân 之chi 道đạo 而nhi 有hữu 萬vạn 殊thù 至chí 則tắc 一nhất 也dã 。 豈khởi 局cục 於ư 一nhất 途đồ 而nhi 可khả 為vi 盡tận 善thiện 盡tận 美mỹ 也dã 哉tai )# 。

辯biện 施thí 第đệ 十thập 三tam (# 此thử 篇thiên 為vi 辯biện 論luận 捨xả 施thí 。 故cố 曰viết 辯biện 施thí )# 。

客khách 曰viết 。 孔khổng 子tử 云vân 。 禮lễ 與dữ 其kỳ 奢xa 也dã 寧ninh 儉kiệm (# 禮lễ 貴quý 得đắc 中trung 。 禮lễ 奢xa 而nhi 備bị 不bất 若nhược 儉kiệm 而nhi 不bất 備bị 之chi 愈dũ 也dã )# 。

又hựu 云vân 。 奢xa 則tắc 不bất 遜tốn 。 儉kiệm 則tắc 固cố 。 與dữ 其kỳ 不bất 遜tốn 也dã 寧ninh 固cố (# 遜tốn 順thuận 也dã 。 固cố 陋lậu 奢xa 俱câu 失thất 其kỳ 中trung 而nhi 奢xa 之chi 害hại 也dã 大đại )# 。

老lão 子tử 曰viết 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 去khứ 甚thậm 去khứ 奢xa 去khứ 泰thái (# 去khứ 皆giai 上thượng 聲thanh 。 老lão 子tử 所sở 云vân 。 甚thậm 奢xa 泰thái 三tam 字tự 。 皆giai 是thị 過quá 中trung 不bất 當đương 之chi 義nghĩa 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 去khứ 除trừ 。 甚thậm 過quá 音âm 樂nhạc 。 奢xa 過quá 服phục 食thực 。 泰thái 過quá 宮cung 室thất 。 若nhược 無vô 此thử 三tam 者giả 則tắc 合hợp 中trung 矣hĩ )# 。

昔tích 者giả 楚sở 靈linh 王vương 好hảo/hiếu 奢xa 。 卒thốt 至chí 身thân 亡vong (# 史sử 記ký 。 楚sở 靈linh 王vương 因nhân 建kiến 章chương 華hoa 臺đài 苦khổ 衰suy 其kỳ 民dân 。 後hậu 被bị 吳ngô 王vương 所sở 敗bại 以dĩ 致trí 亡vong 身thân )# 。

秦tần 政chánh 好hảo/hiếu 奢xa 。 終chung 滅diệt 於ư 國quốc (# 秦tần 國quốc 號hiệu 。 政chánh 治trị 皇hoàng 名danh 也dã 。 始thỉ 皇hoàng 乃nãi 莊trang 襄tương 王vương 。 納nạp 大đại 賈cổ 呂lữ 不bất 韋vi 妾thiếp 。 有hữu 姬# 時thời 已dĩ 有hữu 娠thần 而nhi 生sanh 政chánh 。 世thế 謂vị 始thỉ 皇hoàng 為vi 呂lữ 政chánh 。 及cập 即tức 王vương 位vị 。 併tinh 吞thôn 六lục 國quốc 一nhất 統thống 天thiên 下hạ 。 自tự 以dĩ 謂vị 德đức 兼kiêm 三tam 皇hoàng 。 功công 過quá 五ngũ 帝đế 。 及cập 更cánh 號hiệu 曰viết 皇hoàng 帝đế 。 故cố 稱xưng 始thỉ 皇hoàng 帝đế 。 專chuyên 一nhất 刑hình 威uy 立lập 國quốc 。 焚phần 書thư 坑khanh 儒nho 。 暴bạo 虐ngược 不bất 道đạo 好hảo/hiếu 奢xa 東đông 海hải 求cầu 仙tiên 。 崩băng 於ư 沙sa 丘khâu 。 不bất 三tam 年niên 而nhi 國quốc 滅diệt 矣hĩ )# 。

今kim 佛Phật 家gia 以dĩ 身thân 命mạng 施thí 。 為vi 福phước 之chi 最tối (# 用dụng 。 身thân 命mạng 布bố 施thí 。 為vi 得đắc 福phước 最tối 多đa )# 。

以dĩ 七thất 寶bảo 施thí 。 為vi 福phước 之chi 次thứ (# 用dụng 金kim 銀ngân 瑠lưu 璃ly 。 硨xa 磲cừ 瑪mã 瑙não 。 琥hổ 珀phách 珍trân 珠châu 等đẳng 七thất 寶bảo 為vi 施thí 。 皆giai 得đắc 福phước 次thứ 矣hĩ )# 。

喻dụ 之chi 以dĩ 善thiện 惡ác (# 譬thí 喻dụ 化hóa 人nhân 。 則tắc 用dụng 善thiện 以dĩ 懲# 惡ác )# 。

曉hiểu 之chi 以dĩ 因nhân 果quả (# 曉hiểu 喻dụ 導đạo 人nhân 。 則tắc 用dụng 因nhân 以dĩ 明minh 果quả )# 。

使sử 人nhân 傾khuynh 囊nang 倒đảo 廩lẫm 竭kiệt 資tư 而nhi 施thí 。 以dĩ 為vi 祈kỳ 福phước (# 因nhân 以dĩ 善thiện 則tắc 上thượng 天thiên 堂đường 。 惡ác 則tắc 墮đọa 地địa 獄ngục 。 曉hiểu 喻dụ 因nhân 果quả 。 使sử 人nhân 人nhân 盡tận 其kỳ 囊nang 財tài 罄khánh 其kỳ 倉thương 廩lẫm 以dĩ 為vi 求cầu 福phước 勸khuyến 人nhân 為vi 善thiện 也dã )# 。

已dĩ 而nhi 宏hoành 麗lệ 所sở 居cư 。 營doanh 葺# 不bất 已dĩ 。 飛phi 樓lâu 疊điệp 閣các 。 金kim 碧bích 爭tranh 光quang 。 不bất 亦diệc 泰thái 乎hồ (# 謂vị 僧Tăng 人nhân 自tự 己kỷ 所sở 居cư 之chi 屋ốc 。 宏hoành 大đại 之chi 美mỹ 麗lệ 。 累lũy/lụy/luy 年niên 營doanh 造tạo 不bất 已dĩ 。 如như 飛phi 揚dương 之chi 樓lâu 重trùng 疊điệp 之chi 閣các 。 飾sức 之chi 以dĩ 金kim 碧bích 爭tranh 光quang 之chi 色sắc 。 如như 此thử 不bất 亦diệc 奢xa 泰thái 者giả 乎hồ )# 。

妙diệu 明minh 曰viết 。 子tử 之chi 所sở 問vấn 。 知tri 其kỳ 流lưu 而nhi 未vị 識thức 其kỳ 源nguyên (# 責trách 客khách 曰viết 。 只chỉ 知tri 聖thánh 人nhân 之chi 所sở 流lưu 。 不bất 知tri 聖thánh 人nhân 之chi 根căn 源nguyên 也dã )# 。

見kiến 其kỳ 淺thiển 而nhi 未vị 達đạt 其kỳ 深thâm 。 仲trọng 尼ni 疾tật 時thời 君quân 之chi 奢xa 逸dật (# 仲trọng 尼ni 答đáp 林lâm 放phóng 之chi 問vấn 曰viết 。 禮lễ 與dữ 其kỳ 奢xa 也dã 寧ninh 儉kiệm 。 乃nãi 疾tật 時thời 君quân 之chi 奢xa 逸dật 。 故cố 發phát 此thử 言ngôn 也dã )# 。

老lão 子tử 警cảnh 人nhân 主chủ 之chi 昏hôn 淫dâm (# 老lão 子tử 言ngôn 去khứ 甚thậm 等đẳng 辭từ 。 乃nãi 警cảnh 省tỉnh 人nhân 主chủ 當đương 時thời 之chi 昏hôn 淫dâm 。 發phát 此thử 言ngôn 也dã )# 。

豈khởi 謂vị 止chỉ 布bố 施thí 之chi 語ngữ 哉tai (# 孔khổng 老lão 二nhị 聖thánh 。 發phát 此thử 言ngôn 時thời 。 佛Phật 教giáo 未vị 流lưu 於ư 此thử 國quốc 。 豈khởi 是thị 絕tuyệt 布bố 施thí 之chi 說thuyết 也dã )# 。

昔tích 者giả 虞ngu 舜thuấn 耕canh 於ư 歷lịch 山sơn 。 恩ân 澤trạch 不bất 霑triêm 於ư 朋bằng 戚thích 。 衣y 食thực 不bất 及cập 於ư 二nhị 親thân (# 虞ngu 國quốc 舜thuấn 都đô 。 舜thuấn 初sơ 耕canh 於ư 歷lịch 山sơn 。 漁ngư 於ư 雷lôi 澤trạch 。 陶đào 於ư 河hà 濱tân 。 側trắc 陋lậu 微vi 賤tiện 之chi 時thời 。 朋bằng 友hữu 親thân 戚thích 之chi 處xứ 。 無vô 恩ân 惠huệ 之chi 與dữ 霑triêm 父phụ 母mẫu 之chi 前tiền 。 無vô 豐phong 盛thịnh 衣y 食thực 之chi 所sở 養dưỡng 。 如như 此thử 者giả 何hà 也dã 。 蓋cái 以dĩ 未vị 遇ngộ 其kỳ 時thời 也dã )# 。

太thái 公công 釣điếu 於ư 渭# 水thủy 。 財tài 貨hóa 不bất 周chu 於ư 妻thê 孥# 。 惠huệ 施thí 不bất 霑triêm 於ư 隣lân 里lý (# 太thái 公công 未vị 遇ngộ 之chi 時thời 。 釣điếu 魚ngư 於ư 渭# 水thủy 之chi 陽dương 。 妻thê 子tử 尚thượng 不bất 能năng 周chu 給cấp 。 何hà 有hữu 惠huệ 施thí 於ư 隣lân 里lý 者giả )# 。

及cập 其kỳ 登đăng 九cửu 五ngũ 之chi 位vị (# 易dị 乾can/kiền/càn 卦# 爻hào 辭từ 。 初sơ 九cửu 潛tiềm 龍long 勿vật 用dụng 。 舜thuấn 在tại 側trắc 陋lậu 。 便tiện 是thị 潛tiềm 龍long 。 九cửu 二nhị 見kiến 龍long 在tại 田điền 。 舜thuấn 田điền 漁ngư 時thời 也dã 。 九cửu 三tam 君quân 子tử 終chung 日nhật 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 舜thuấn 玄huyền 德đức 昇thăng 聞văn 時thời 也dã 。 九cửu 四tứ 或hoặc 躍dược 在tại 淵uyên 。 舜thuấn 之chi 歷lịch 試thí 時thời 也dã 。 九cửu 五ngũ 飛phi 龍long 在tại 天thiên 。 舜thuấn 即tức 帝đế 位vị 也dã 。 故cố 曰viết 登đăng 九cửu 五ngũ 之chi 位vị 也dã )# 。

應ưng 飛phi 熊hùng 之chi 夢mộng (# 史sử 記ký 。 西tây 伯bá 將tương 出xuất 獵liệp 。 卜bốc 之chi 曰viết 。 所sở 獲hoạch 者giả 非phi 熊hùng 非phi 羆bi 非phi 彪# 非phi 虎hổ 。 羈ki 王vương 之chi 輔phụ 果quả 獲hoạch 呂lữ 尚thượng 於ư 渭# 水thủy 之chi 陽dương 。 與dữ 語ngữ 大đại 悅duyệt 曰viết 。 自tự 吾ngô 先tiên 君quân 太thái 公công 嘗thường 云vân 當đương 有hữu 聖thánh 人nhân 適thích 周chu 。 太thái 公công 望vọng 子tử 久cửu 矣hĩ 。 故cố 號hiệu 太thái 公công 望vọng 。 立lập 為vi 師sư 也dã 。 於ư 後hậu 佐tá 武võ 王vương 伐phạt 紂# 。 以dĩ 康khang 兆triệu 民dân 塗đồ 炭thán 之chi 苦khổ 者giả 。 非phi 熊hùng 之chi 兆triệu 夢mộng 也dã )# 。

惠huệ 澤trạch 八bát 方phương 。 恩ân 霑triêm 四tứ 海hải (# 惠huệ 者giả 惠huệ 施thí 之chi 利lợi 。 澤trạch 者giả 澤trạch 潤nhuận 也dã 。 舜thuấn 居cư 君quân 位vị 。 無vô 為vi 而nhi 治trị 天thiên 下hạ 也dã 。 太thái 公công 佐tá 武võ 王vương 革cách 紂# 之chi 虐ngược 。 八bát 方phương 四tứ 方phương 四tứ 維duy 也dã 。 四tứ 海hải 東đông 西tây 南nam 北bắc 四tứ 海hải 也dã 。 故cố 八bát 方phương 四tứ 海hải 之chi 內nội 。 生sanh 民dân 皆giai 獲hoạch 其kỳ 恩ân 澤trạch 也dã )# 。

但đãn 饒nhiêu 財tài 則tắc 貴quý 其kỳ 惠huệ 施thí 聖thánh 君quân 賢hiền 臣thần 。 豊# 饒nhiêu 則tắc 兼kiêm 濟tế 於ư 天thiên 下hạ )# 。

窶lụ 乏phạp 則tắc 貴quý 其kỳ 履lý 道đạo (# 窶lụ 其kỳ 矩củ 切thiết 。 窶lụ 乏phạp 貧bần 窮cùng 也dã 。 既ký 貧bần 而nhi 無vô 位vị 。 則tắc 貴quý 乎hồ 安an 然nhiên 而nhi 。 以dĩ 行hành 其kỳ 道đạo 也dã )# 。

子tử 曰viết 。 富phú 而nhi 不bất 施thí 。 貧bần 而nhi 無vô 所sở 救cứu (# 若nhược 富phú 者giả 不bất 施thí 物vật 以dĩ 濟tế 之chi 。 則tắc 貧bần 者giả 無vô 所sở 救cứu 拔bạt )# 。

昔tích 趙triệu 盾# 饋quỹ 食thực 於ư 靈linh 輒triếp 。 卒thốt 感cảm 扶phù 輪luân 之chi 酧# (# 史sử 記ký 。 趙triệu 盾# 晉tấn 臣thần 。 嘗thường 遊du 於ư 桑tang 間gian 。 見kiến 餓ngạ 人nhân 以dĩ 食thực 餉hướng 之chi 。 盾# 好hảo/hiếu 直trực 諫gián 。 一nhất 日nhật 晉tấn 君quân 呼hô 熬ngao 齩giảo 之chi 。 又hựu 預dự 脫thoát 去khứ 盾# 所sở 乘thừa 之chi 車xa 。 去khứ 其kỳ 一nhất 輪luân 。 駟tứ 馬mã 摘trích 其kỳ 二nhị 馬mã 。 盾# 及cập 升thăng 車xa 而nhi 不bất 能năng 行hành 倏thúc 有hữu 一nhất 人nhân 扶phù 輪luân 而nhi 行hành 。 則tắc 脫thoát 其kỳ 難nạn 。 遂toại 問vấn 曰viết 。 扶phù 輪luân 者giả 誰thùy 。 答đáp 曰viết 吾ngô 桑tang 間gian 餓ngạ 人nhân 也dã 。 為vi 報báo 一nhất 食thực 之chi 恩ân 耳nhĩ )# 。

漂phiêu 母mẫu 餉hướng 飯phạn 於ư 韓# 信tín 。 終chung 獲hoạch 捧phủng 金kim 之chi 報báo (# 史sử 記ký 。 漂phiêu 絮# 也dã 。 韓# 信tín 布bố 衣y 時thời 。 嘗thường 釣điếu 於ư 城thành 下hạ 。 漂phiêu 母mẫu 每mỗi 飯phạn 至chí 。 先tiên 餉hướng 於ư 信tín 。 後hậu 為vi 齊tề 王vương 。 回hồi 鄉hương 以dĩ 捧phủng 黃hoàng 金kim 報báo 恩ân 於ư 漂phiêu 母mẫu 也dã )# 。

陰ấm 施thí 出xuất 於ư 不bất 意ý 。 陽dương 報báo 皎hiệu 於ư 白bạch 日nhật (# 陰ấm 闇ám 也dã 。 陽dương 顯hiển 也dã 。 皎hiệu 明minh 也dã 若nhược 趙triệu 盾# 漂phiêu 母mẫu 。 飯phạn 施thí 於ư 無vô 心tâm 之chi 間gian 。 後hậu 遇ngộ 扶phù 輪luân 捧phủng 金kim 之chi 酧# 。 豈khởi 非phi 陽dương 報báo 明minh 於ư 白bạch 日nhật 也dã )# 。

況huống 以dĩ 傾khuynh 家gia 財tài 發phát 善thiện 意ý 。 其kỳ 所sở 得đắc 福phước 利lợi 。 巍nguy 如như 嵩tung 泰thái 。 濬# 如như 江giang 海hải 矣hĩ (# 傾khuynh 倒đảo 覆phú 也dã 。 濬# 深thâm 也dã 如như 趙triệu 盾# 漂phiêu 母mẫu 。 一nhất 飯phạn 之chi 恩ân 。 尚thượng 獲hoạch 扶phù 輪luân 捧phủng 金kim 之chi 報báo 。 況huống 於ư 傾khuynh 其kỳ 家gia 財tài 而nhi 發phát 其kỳ 善thiện 心tâm 用dụng 於ư 布bố 施thí 者giả 所sở 獲hoạch 福phước 利lợi 。 豈khởi 不bất 巍nguy 大đại 高cao 廣quảng 如như 嵩tung 山sơn 泰thái 嶽nhạc 濬# 深thâm 江giang 海hải 之chi 浩hạo 瀚# 者giả 矣hĩ )# 。

故cố 懷hoài 善thiện 應ưng 之chi 以dĩ 祥tường 。 挾hiệp 惡ác 報báo 之chi 以dĩ 殃ương 。 種chủng 稻đạo 而nhi 得đắc 麥mạch 。 為vi 禍họa 而nhi 得đắc 福phước 者giả 。 未vị 之chi 有hữu 也dã 。 作tác 善thiện 獲hoạch 福phước 。 作tác 惡ác 遭tao 疾tật 。 定định 而nhi 不bất 能năng 改cải 。 故cố 種chủng 稻đạo 而nhi 得đắc 麥mạch 。 為vi 惡ác 而nhi 得đắc 福phước 者giả 未vị 之chi 有hữu 此thử 事sự 也dã )# 。

今kim 我ngã 沙Sa 門Môn 。 助trợ 人nhân 以dĩ 福phước 。 勸khuyến 人nhân 以dĩ 善thiện (# 以dĩ 福phước 助trợ 人nhân 以dĩ 善thiện 誘dụ 人nhân )# 。

使sử 施thí 一nhất 梁lương 一nhất 棟đống 。 一nhất 香hương 一nhất 華hoa 。 如như 影ảnh 隨tùy 形hình 。 凡phàm 令linh 人nhân 施thí 一nhất 件# 物vật 者giả 。 如như 影ảnh 隨tùy 形hình 。 之chi 不bất 遺di 也dã )# 。

果quả 嚴nghiêm 後hậu 世thế (# 其kỳ 善thiện 果quả 必tất 莊trang 嚴nghiêm 於ư 後hậu 世thế 也dã )# 。

豈khởi 獨độc 以dĩ 自tự 處xứ 華hoa 室thất 而nhi 取thủ 樂nhạo/nhạc/lạc 哉tai (# 既ký 化hóa 一nhất 切thiết 為vi 善thiện 。 各các 得đắc 安an 樂lạc 。 豈khởi 獨độc 以dĩ 自tự 處xứ 華hoa 屋ốc 而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 哉tai )# 。

且thả 靈linh 王vương 之chi 奢xa 也dã 。 起khởi 章chương 華hoa 之chi 臺đài 室thất 。 盡tận 人nhân 間gian 之chi 富phú 貴quý 。 金kim 珠châu 佩bội 玉ngọc 。 粲sán 飾sức 其kỳ 間gian 。 藏tạng 歌ca 舞vũ 悅duyệt 美mỹ 人nhân 。 廢phế 國quốc 政chánh 恣tứ 驕kiêu 奢xa 。 不bất 其kỳ 亡vong 身thân 。 其kỳ 何hà 耶da (# 若nhược 是thị 貪tham 淫dâm 嗜thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 至chí 於ư 廢phế 國quốc 亡vong 身thân 者giả 更cánh 在tại 何hà 耶da )# 。

秦tần 政chánh 建kiến 萬vạn 人nhân 之chi 宮cung (# 秦tần 政chánh 始thỉ 皇hoàng 也dã 。 都đô 咸hàm 陽dương 建kiến 萬vạn 人nhân 之chi 宮cung 室thất )# 。

於ư 阿a 房phòng 之chi 城thành 東đông 西tây 五ngũ 百bách 步bộ 南nam 北bắc 五ngũ 十thập 丈trượng (# 阿a 房phòng 城thành 中trung 有hữu 殿điện 。 殿điện 之chi 四tứ 方phương 有hữu 房phòng 。 其kỳ 高cao 廣quảng 者giả 。 上thượng 可khả 以dĩ 坐tọa 萬vạn 人nhân 。 下hạ 可khả 以dĩ 建kiến 五ngũ 丈trượng 旗kỳ )# 。

東đông 抵để 驪# 山sơn 。 僅cận 五ngũ 十thập 里lý 。 十thập 步bộ 一nhất 樓lâu 。 五ngũ 步bộ 一nhất 閣các (# 東đông 至chí 驪# 山sơn 。 西tây 至chí 咸hàm 陽dương 將tương 五ngũ 十thập 里lý 。 除trừ 萬vạn 人nhân 宮cung 外ngoại 十thập 步bộ 五ngũ 步bộ 。 皆giai 建kiến 樓lâu 閣các )# 。

車xa 駕giá 往vãng 來lai 。 不bất 冒mạo 風phong 雨vũ 。 其kỳ 宏hoành 麗lệ 雄hùng 贍thiệm 。 如như 此thử 之chi 大đại 也dã 。 但đãn 知tri 縱túng/tung 耳nhĩ 目mục 之chi 所sở 欲dục 。 而nhi 不bất 知tri 役dịch 人nhân 民dân 之chi 疲bì 苦khổ 。 唯duy 恣tứ 驕kiêu 奢xa 罔võng 修tu 國quốc 政chánh 。 不bất 其kỳ 滅diệt 國quốc 其kỳ 在tại 何hà 耶da 。 今kim 我ngã 沙Sa 門Môn 。 雖tuy 處xứ 華hoa 堂đường 紺cám 宇vũ 。 但đãn 以dĩ 晨thần 鐘chung 夕tịch 梵Phạm 遠viễn 風phong 疎sơ 磬khánh 。 褒bao 讚tán 金kim 言ngôn 生sanh 人nhân 天thiên 福phước (# 今kim 我ngã 沙Sa 門Môn 。 雖tuy 以dĩ 如như 是thị 但đãn 用dụng 晨thần 鐘chung 暮mộ 鼓cổ 俾tỉ 揚dương 舉cử 梵Phạm 唄bối 。 上thượng 乃nãi 祝chúc 皇hoàng 王vương 聖thánh 壽thọ 。 下hạ 乃nãi 與dữ 黎lê 民dân 祈kỳ 福phước 永vĩnh 遠viễn 。 闡xiển 揚dương 于vu 風phong 化hóa 也dã )# 。

如như 斯tư 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 豈khởi 直trực 與dữ 秦tần 楚sở 奢xa 華hoa 同đồng 日nhật 而nhi 語ngữ 耶da 。 孟# 子tử 曰viết 。 如như 其kỳ 道đạo 雖tuy 舜thuấn 受thọ 堯# 之chi 天thiên 下hạ 。 不bất 以dĩ 為vi 泰thái (# 如như 舜thuấn 乃nãi 側trắc 陋lậu 微vi 賤tiện 。 因nhân 有hữu 其kỳ 道Đạo 德đức 而nhi 堯# 授thọ 二nhị 女nữ 以dĩ 妻thê 之chi 天thiên 下hạ 四tứ 海hải 君quân 位vị 以dĩ 禪thiền 之chi 而nhi 亦diệc 不bất 以dĩ 為vi 泰thái )# 。

非phi 其kỳ 道đạo 。 一nhất 簟# 食thực 不bất 可khả 受thọ 於ư 人nhân (# 如như 是thị 不bất 合hợp 契khế 道Đạo 德đức 之chi 理lý 雖tuy 有hữu 一nhất 簟# 之chi 食thực 亦diệc 不bất 可khả 坐tọa 受thọ 於ư 人nhân 也dã )# 。

豈khởi 虛hư 言ngôn 哉tai 。

折Chiết 疑Nghi 論Luận 卷quyển 第đệ 三tam