攝Nhiếp 大Đại 乘Thừa 論Luận 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 五ngũ

種chủng 子tử 如như 鵝nga 飲ẩm 乳nhũ 也dã 。

論luận 本bổn 云vân 由do 如như 世thế 間gian 離ly 欲dục 時thời 不bất 靜tĩnh 地địa 熏huân 習tập 滅diệt 者giả 。 □# □# □# 轉chuyển 依y 義nghĩa 例lệ 顯hiển 出xuất 世thế 轉chuyển 依y 義nghĩa 。 此thử 但đãn 以dĩ 前tiền 地địa 益ích 力lực 損tổn 能năng 義nghĩa 未vị 得đắc 似tự 通thông 達đạt 轉chuyển 依y 身thân 義nghĩa 為vi 常thường 住trụ 。 此thử 則tắc 異dị 如như 後hậu 也dã 。

聖thánh 人nhân 依y 者giả 聞văn 熏huân 習tập 與dữ 解giải 性tánh 和hòa 合hợp 以dĩ 此thử 為vi 依y 一nhất 切thiết 聖thánh 道Đạo 皆giai 依y 此thử 生sanh 者giả 。 此thử 第đệ 十thập 明minh 得đắc 聞văn 思tư 慧tuệ 熏huân 本bổn 識thức 。 無vô 常thường 解giải 性tánh 時thời 猶do 是thị 凡phàm 夫phu 。 熏huân 習tập 增tăng 多đa 後hậu 更cánh 上thượng 第đệ 六lục 意ý 識thức 成thành 無vô 流lưu 道đạo 即tức 修tu 慧tuệ 方phương 是thị 聖thánh 人nhân 。 故cố 言ngôn 一nhất 切thiết 。 聖thánh 人nhân 道đạo 皆giai 依y 之chi 。 問vấn 。 聞văn 思tư 種chủng 子tử 所sở 熏huân 解giải 性tánh 。 有hữu 解giải 言ngôn 。 是thị 真chân 淨tịnh 法Pháp 身thân 。 云vân 何hà 言ngôn 是thị 無vô 常thường 法pháp 耶da 。 答đáp 。 □# 者giả 是thị 自tự 歸quy 識thức 心tâm 分phân 別biệt 闇ám 心tâm 漫mạn 語ngữ 耳nhĩ 。 此thử 解giải 非phi 義nghĩa 也dã 。 常thường 住trụ 法pháp 無vô 無vô 常thường 之chi 義nghĩa 受thọ 熏huân 。 聞văn 思tư 慧tuệ 能năng 熏huân 後hậu 上thượng 第đệ 六lục 意ý 識thức 成thành 修tu 慧tuệ 始thỉ 為vi 無vô 流lưu 道đạo 。 此thử 聞văn 思tư 種chủng 子tử 生sanh 唯duy 識thức □# 境cảnh 及cập 觀quán 智trí 。

爾nhĩ 時thời 並tịnh 是thị 諸chư 法pháp 因nhân 義nghĩa 是thị 依y 他tha 性tánh 。 後hậu 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 盡tận 轉chuyển 依y 成thành 解giải 脫thoát 果quả 。 □# □# 身thân 方phương 得đắc 轉chuyển 依y 。 真chân 淨tịnh 心tâm 為vi 法Pháp 身thân 義nghĩa 並tịnh 果quả 德đức 耶da 。 復phục 得đắc 聞văn 思tư 種chủng 子tử 和hòa 合hợp 生sanh 聖thánh 人nhân 依y □# 聖thánh 道Đạo 因nhân 法Pháp 身thân 相tương 應ứng 時thời 唯duy 果quả 德đức 依y 法Pháp 身thân 也dã 。 無vô 復phục 種chủng 子tử 因nhân 義nghĩa 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 此thử 章chương 復phục 引dẫn 不bất 違vi 道Đạo 理lý 顯hiển 實thật 有hữu 本bổn 識thức 者giả 。 此thử 下hạ 釋thích 第đệ 六lục 順thuận 道Đạo 理lý 章chương 義nghĩa 。 即tức 是thị □# 滅diệt 心tâm 定định 由do 有hữu 此thử 本bổn 識thức 定định 義nghĩa 成thành 為vi 道Đạo 理lý 也dã 。 就tựu 此thử 章chương 有hữu 二nhị 。 初sơ 明minh 無vô 本bổn 識thức 滅diệt 心tâm 定định 義nghĩa 不bất 成thành 。 二nhị 明minh 無vô 本bổn 識thức 轉chuyển 依y 義nghĩa 不bất 成thành 就tựu 初sơ 為vi 三tam 段đoạn 。 一nhất 略lược 標tiêu 定định 相tương/tướng 出xuất 得đắc 失thất 意ý 。 二nhị 出xuất 小Tiểu 乘Thừa 義nghĩa 正chánh 破phá 過quá 失thất 義nghĩa 。 三tam 結kết 不bất 離ly 本bổn 識thức 淨tịnh 不bất 淨tịnh 品phẩm 法pháp 皆giai 不bất 成thành 就tựu 故cố 。 此thử 初sơ 更cánh 為vi 三tam 。 初sơ 標tiêu 大đại 相tương/tướng 二nhị 出xuất 過quá 失thất 。 三tam □# 定định 不bất 離ly 本bổn 識thức 。 論luận 本bổn 標tiêu 及cập 餘dư 可khả 見kiến 不bất 釋thích 。

釋thích 論luận 曰viết 為vi 得đắc 寂tịch 靜tĩnh 住trụ 及cập 離ly 退thoái 失thất 過quá 者giả 。 此thử 明minh 所sở 為vi 意ý 故cố 。 入nhập 定định 事sự 同đồng 聖thánh 人nhân 修tu 滅diệt 定định 為vi 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 為vi 得đắc 自tự 寂tịch 靜tĩnh 安an 樂lạc 住trụ 。 已dĩ 得đắc 勝thắng 無vô 流lưu 法pháp 。 則tắc 現hiện 在tại 應ưng 得đắc 寂tịch 靜tĩnh 安an 樂lạc 住trụ 。 此thử 定định 既ký 無vô 六lục 識thức 。 寂tịch 靜tĩnh 安an 樂lạc 與dữ 涅Niết 槃Bàn 相tương 似tự 。 故cố 聖thánh 人nhân 修tu 此thử 定định 。 二nhị 為vi 離ly 退thoái 失thất 過quá 。 六lục 識thức 緣duyên 境cảnh 能năng 生sanh 不bất 正chánh 思tư 惟duy 。 起khởi 諸chư 習tập 氣khí 煩phiền 惱não 則tắc 退thoái 失thất 定định 。 恐khủng 有hữu 退thoái 失thất 故cố 修tu 滅diệt 定định 。

釋thích 論luận 曰viết 非phi 滅diệt 心tâm 體thể 稱xưng 滅diệt 心tâm 滅diệt 心tâm 法pháp 故cố 名danh 滅diệt 心tâm 以dĩ 能năng 依y 從tùng 所sở 依y 故cố 立lập 心tâm 名danh 者giả 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 出xuất 小Tiểu 乘Thừa 義nghĩa 破phá 過quá 失thất 立lập 本bổn 識thức 。 此thử 文văn 即tức 大đại 眾chúng 部bộ 云vân 。 滅diệt 心tâm 定định 不bất 滅diệt 體thể 滅diệt 心tâm 法pháp 。 識thức 是thị 心tâm 之chi 體thể 。 受thọ 想tưởng 行hành 為vi 心tâm 法pháp 。 心tâm 法pháp 為vi 能năng 依y 。 心tâm 體thể 是thị 所sở 依y 。 以dĩ 能năng 依y 從tùng 所sở 依y 立lập 名danh 心tâm 名danh 。 故cố 稱xưng 滅diệt 心tâm 。 實thật 滅diệt 心tâm 法pháp 不bất 滅diệt 心tâm 體thể 。 後hậu 正chánh 破phá 之chi 。 所sở 以dĩ 須tu 滅diệt 心tâm 法pháp 者giả 。 彼bỉ 云vân 。 所sở 以dĩ 須tu 滅diệt 心tâm 法pháp 者giả 。 入nhập 此thử 定định 人nhân 必tất 具cụ 得đắc 上thượng 二nhị 界giới 定định 。 色sắc 界giới 四tứ 定định 以dĩ 受thọ 為vi 藏tạng 。 亦diệc 言ngôn 以dĩ 受thọ 為vi 真chân 實thật 。 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 至chí 三tam 定định 捨xả 遍biến 四tứ 定định 。 無vô 色sắc 以dĩ 想tưởng 為vi 藏tạng 。 亦diệc 為vi 真chân 實thật 。 無vô 色sắc 見kiến 受thọ 麁thô 動động 故cố 轉chuyển 受thọ 為vi 想tưởng 。 受thọ 是thị 修tu 道Đạo 惑hoặc 本bổn 故cố 。 為vi 修tu 道Đạo 所sở 破phá 。 想tưởng 是thị 見kiến 道đạo 所sở 破phá 惑hoặc 本bổn 。 受thọ 心tâm 鈍độn 緣duyên 事sự 起khởi 故cố 。 故cố 是thị 修tu 道Đạo 所sở 破phá 惑hoặc 本bổn 。 想tưởng 心tâm 利lợi 故cố 能năng 推thôi 量lượng 覓mịch 理lý 。 故cố 是thị 見kiến 道đạo 所sở 破phá 惑hoặc 本bổn 。 又hựu 想tưởng 是thị 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 本bổn 。 受thọ 是thị 一nhất 切thiết 苦khổ 本bổn 。 聖thánh 人nhân 見kiến 受thọ 想tưởng 過quá 患hoạn 觀quán 察sát 能năng 遂toại 滅diệt 受thọ 想tưởng 。 受thọ 想tưởng 既ký 滅diệt 。 行hành 亦diệc 不bất 生sanh 。 故cố 此thử 定định 中trung 時thời 起khởi 定định 心tâm 即tức 更cánh 生sanh 。 故cố 言ngôn 識thức 不bất 離ly 身thân 。 識thức 既ký 斷đoạn 而nhi □# 不bất 死tử 者giả 。 以dĩ 壽thọ 命mạng 煖noãn 獨độc 及cập 定định 力lực 等đẳng 持trì 故cố 不bất 死tử 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 人nhân 入nhập 第đệ 四tứ 定định 身thân 行hành 則tắc 斷đoạn 者giả 。 出xuất 入nhập 息tức 為vi 身thân 行hành 。 由do 身thân 有hữu 出xuất 入nhập 息tức 。 故cố 身thân 不bất 死tử 得đắc 有hữu 行hành 動động 等đẳng 事sự 。 又hựu 息tức 從tùng 身thân 生sanh 故cố 名danh 身thân 行hành 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 人nhân 入nhập 第đệ 二nhị 定định 等đẳng 言ngôn 行hạnh 則tắc 斷đoạn 者giả 。 覺giác 觀quán 是thị 語ngữ 言ngôn 本bổn 。 作tác 言ngôn 語ngữ 事sự 故cố 名danh 言ngôn 行hạnh 。 從tùng 二nhị 定định 以dĩ 上thượng 既ký 無vô 復phục 覺giác 觀quán 。 故cố 稱xưng 言ngôn 行hạnh 斷đoạn 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 人nhân 入nhập 滅diệt 心tâm 定định 心tâm 行hành 則tắc 斷đoạn 者giả 。 名danh 心tâm 法pháp 為vi 心tâm 行hành 。 以dĩ 能năng 作tác 心tâm 事sự 故cố 名danh 心tâm 行hành 。 若nhược 直trực 有hữu 心tâm 無vô 作tác 意ý 及cập 想tưởng 受thọ 等đẳng 法pháp 心tâm 則tắc 無vô 所sở 能năng 作tác 。 由do 有hữu 作tác 意ý 受thọ 想tưởng 等đẳng 法pháp 運vận 動động 於ư 心tâm 故cố 有hữu 種chủng 種chủng 作tác 用dụng 。 故cố 名danh 受thọ 想tưởng 等đẳng 心tâm 法pháp 為vi 心tâm 行hành 。 滅diệt 心tâm 定định 中trung 無vô 復phục 心tâm 法pháp 。 故cố 言ngôn 心tâm 行hành 斷đoạn 。

釋thích 論luận 曰viết 如như 此thử 身thân 行hành 斷đoạn 身thân 不bất 滅diệt 心tâm 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 但đãn 心tâm 行hành 滅diệt 心tâm 不bất 滅diệt 者giả 。 外ngoại 人nhân 以dĩ 身thân 行hành 對đối 竝tịnh 心tâm 行hành 。 得đắc 色sắc 界giới 第đệ 四tứ 定định 出xuất 入nhập 息tức 雖tuy 斷đoạn 而nhi 。 色sắc 身thân 不bất 滅diệt 。 何hà 故cố 不bất 說thuyết 心tâm 法pháp 斷đoạn 心tâm 不bất 滅diệt 。 此thử 語ngữ 猶do 成thành 前tiền 第đệ 一nhất 執chấp 意ý 至chí 後hậu 自tự 破phá 此thử 執chấp 。

釋thích 論luận 曰viết 故cố 無vô 復phục 從tùng 定định 出xuất 及cập 識thức 更cánh 生sanh 義nghĩa 者giả 。 此thử 言ngôn 定định 中trung 無vô 識thức 。 識thức 既ký 斷đoạn 滅diệt 無vô 餘dư 。 云vân 何hà 得đắc 出xuất 定định 及cập 更cánh 生sanh 義nghĩa 。 則tắc 應ưng 入nhập 定định 者giả 即tức 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 實thật 斷đoạn 滅diệt 而nhi 後hậu 更cánh 生sanh 。 則tắc 無vô 無Vô 學Học 人nhân 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 應ưng 更cánh 生sanh 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 離ly 如như 前tiền 所sở 立lập 相tương/tướng 本bổn 識thức 者giả 。 前tiền 以dĩ 三tam 義nghĩa 立lập 本bổn 識thức 。 謂vị 體thể 相tướng 因nhân 相tương/tướng 果quả 相tương/tướng 。 無vô 此thử 三tam 則tắc 一nhất 切thiết 不bất 成thành 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 不bất 相tương 離ly 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 及cập 滅diệt 心tâm 定định 悉tất 不bất 得đắc 成thành 者giả 。 此thử 下hạ 十thập 義nghĩa 破phá 小Tiểu 乘Thừa 第đệ 二nhị 段đoạn 也dã 。 受thọ 想tưởng 與dữ 心tâm 必tất 不bất 相tương 離ly 。 如như 四tứ 大đại 及cập 所sở 造tạo 色sắc 必tất 不bất 相tương 離ly 。 若nhược 不bất 滅diệt 心tâm 則tắc 受thọ 想tưởng 等đẳng 亦diệc 不bất 滅diệt 。 故cố 滅diệt 心tâm 定định 不bất 成thành 。 例lệ 如như 受thọ 想tưởng 等đẳng 心tâm 法pháp 自tự 亦diệc 無vô 相tướng 離ly 義nghĩa 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 意ý 識thức 或hoặc 有hữu 分phân 別biệt 。 或hoặc 無vô 分phân 別biệt 者giả 。 意ý 識thức 無vô 分phân 別biệt 是thị 證chứng 知tri 境cảnh 如như 忍Nhẫn 法Pháp 以dĩ 去khứ 已dĩ 離ly □# 誦tụng 名danh 相tướng 似tự 證chứng 理lý 故cố 名danh 無vô 分phân 別biệt 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 能năng 生sanh 依y 止chỉ 所sở 顯hiển 者giả 。 本bổn 識thức 能năng 生sanh 出xuất 定định 心tâm □# 定định 有hữu 依y 止chỉ 用dụng 故cố 。 明minh 此thử 定định 識thức 不bất 離ly 身thân 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 執chấp 此thử 定định 有hữu 餘dư 識thức 生sanh 者giả 。 謂vị 若nhược 離ly 本bổn 識thức 外ngoại 有hữu 餘dư 六lục 識thức 生sanh 不bất 離ly 三tam 性tánh 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 說thuyết 由do 定định 心tâm 是thị 善thiện 故cố 說thuyết 定định 是thị 善thiện 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 非phi 汝nhữ 所sở 許hứa 與dữ 無vô 貪tham 等đẳng 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 此thử 義nghĩa 應ưng 至chí 者giả 。 彼bỉ 義nghĩa 亦diệc 不bất 許hứa 滅diệt 心tâm 定định 有hữu 無vô 貪tham 等đẳng 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 。 若nhược 汝nhữ 說thuyết 定định 心tâm 是thị 善thiện 。 則tắc 決quyết 定định 應ưng 與dữ 無vô 貪tham 等đẳng 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 。 無vô 離ly 無vô 貪tham 善thiện 根căn 而nhi 單đơn 有hữu 心tâm 善thiện 故cố 。 問vấn 。 此thử 定định 體thể 為vi 屬thuộc 何hà 性tánh 。 答đáp 。 定định 體thể 是thị 善thiện 性tánh 。 但đãn 非phi 心tâm 善thiện 心tâm 及cập 心tâm 法pháp 以dĩ 心tâm □# □# 故cố 。 問vấn 。 四tứ 種chủng 善thiện 中trung 屬thuộc 何hà 善thiện 。 答đáp 。 屬thuộc 發phát 起khởi 善thiện 。 以dĩ 定định 道đạo 生sanh 種chủng 子tử 遮già 心tâm 令linh 滅diệt 不bất 起khởi 。 能năng 遮già 種chủng 子tử 即tức 是thị 定định 體thể 。 為vi 方phương 便tiện 所sở 發phát 起khởi 故cố 名danh 發phát 起khởi 善thiện 。 四tứ 種chủng 善thiện 者giả 。 一nhất 真chân 實thật 善thiện 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 性tánh 善thiện 。 即tức 無vô 貪tham 等đẳng 善thiện 根căn 。 體thể 性tánh 是thị 善thiện 故cố 。 三tam 相tương/tướng 雜tạp 善thiện 。 即tức 餘dư 心tâm 法pháp 。 隨tùy 善thiện 意ý 識thức 相tương 應ứng 通thông 相tương/tướng 雜tạp 起khởi 故cố 也dã 。 四tứ 發phát 起khởi 善thiện 。 即tức 身thân 口khẩu 善thiện 。 由do 心tâm 作tác 意ý 發phát 起khởi 。 故cố 成thành 善thiện 也dã 。 止chỉ 論luận 定định 體thể 以dĩ 定định 道đạo 所sở 生sanh 種chủng 子tử 為vi 滅diệt 定định 體thể 。 道đạo 與dữ 種chủng 子tử 同đồng 能năng 遮già 應ưng 生sanh 心tâm 及cập 心tâm 法pháp 令linh 不bất 得đắc 生sanh 。 道đạo 起khởi 即tức 謝tạ 。 入nhập 定định 之chi 時thời 但đãn 有hữu 道đạo 所sở 生sanh 種chủng 子tử 附phụ 本bổn 識thức 不bất 滅diệt 。 說thuyết 此thử 為vi 定định 體thể 。 為vi 定định 道đạo 所sở □# 生sanh 起khởi 故cố 名danh 發phát 起khởi 善thiện 。 後hậu 時thời 出xuất 定định 或hoặc 退thoái 或hoặc 進tiến 。 修tu 定định 道đạo 還hoàn 用dụng 此thử 種chủng 子tử 染nhiễm 心tâm 故cố 心tâm 起khởi 時thời □# 靜tĩnh 勝thắng 前tiền 時thời 心tâm 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 善thiện 心tâm 通thông 無vô 有hữu 別biệt 一nhất 切thiết 心tâm 法pháp 。 皆giai 不bất 相tương 離ly 故cố 者giả 。 心tâm 起khởi 時thời 與dữ 心tâm 法pháp 俱câu □# 善thiện 故cố 言ngôn 通thông 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 不bất 相tương 離ly 則tắc 受thọ 想tưởng 等đẳng 亦diệc 不bất 滅diệt 是thị 故cố 不bất 可khả 。 立lập 此thử 心tâm 為vi 善thiện 者giả 。 若nhược 善thiện 心tâm 起khởi 必tất 與dữ 諸chư 心tâm 法pháp 俱câu 起khởi 。 既ký 有hữu 善thiện 心tâm 必tất 有hữu 受thọ 相tương/tướng 等đẳng 心tâm 法pháp 也dã 。 有hữu 如như 此thử 過quá 故cố 不bất 可khả 立lập 有hữu 善thiện 心tâm 。

釋thích 論luận 曰viết 離ly 欲dục 欲dục 界giới 時thời 一nhất 切thiết 惡ác 皆giai 滅diệt 故cố 非phi 惡ác 性tánh 者giả 。 上thượng 二nhị 界giới 無vô 復phục 惡ác 性tánh 。 得đắc 滅diệt 定định 者giả 必tất 先tiên 得đắc 上thượng 二nhị 界giới 定định 。 於ư 此thử 定định 中trung 。 豈khởi 復phục 有hữu 惡ác 。

釋thích 論luận 曰viết 必tất 與dữ 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 亦diệc 應ưng 必tất 與dữ 受thọ 想tưởng 相tương 應ứng 者giả 。 此thử 以dĩ 受thọ 想tưởng 竝tịnh 之chi 。 若nhược 以dĩ 此thử 定định 是thị 善thiện 法Pháp 必tất 與dữ 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 。 若nhược 此thử 定định 是thị 心tâm 必tất 應ưng 與dữ 心tâm 法pháp 相tướng 應ưng 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 無vô 異dị 因nhân 緣duyên 立lập 此thử 定định 但đãn 與dữ 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 有hữu 異dị 因nhân 緣duyên 不bất 得đắc 立lập 此thử 定định 與dữ 受thọ 想tưởng 相tương 應ứng 者giả 。 可khả 得đắc 說thuyết 有hữu 相tương 應ứng 。 不bất 相tương 應ứng 義nghĩa 。 既ký 無vô 異dị 因nhân 緣duyên 。 豈khởi 得đắc 作tác 如như 此thử 執chấp 。

釋thích 論luận 曰viết 此thử 義nghĩa 不bất 成thành 者giả 。 更cánh 明minh 不bất 成thành 義nghĩa 。 此thử 句cú 先tiên 標tiêu 義nghĩa 。

釋thích 論luận 曰viết 所sở 對đối 治trị 是thị 有hữu 能năng 對đối 治trị 亦diệc 是thị 有hữu 者giả 。 此thử 句cú 即tức 證chứng 不bất 成thành 義nghĩa 。 所sở 對đối 治trị 是thị 想tưởng 受thọ 。 想tưởng 受thọ 是thị 有hữu 。 能năng 對đối 治trị 是thị 定định 。 本bổn 識thức 滅diệt 想tưởng 滅diệt 。 想tưởng 既ký 猶do 在tại 。 豈khởi 得đắc 有hữu 此thử 滅diệt 心tâm 定định 。 故cố 定định 義nghĩa 不bất 成thành 。

釋thích 論luận 曰viết 譬thí 如như 欲dục 等đẳng 正chánh 生sanh 不bất 淨tịnh 觀quán 等đẳng 則tắc 不bất 得đắc 有hữu 者giả 。 此thử 句cú 譬thí 證chứng 能năng 所sở 對đối 治trị 無vô 竝tịnh 生sanh 義nghĩa 。 欲dục 瞋sân 等đẳng 若nhược 現hiện 起khởi 不bất 淨tịnh 觀quán 。 慈từ 悲bi 觀quán 必tất 不bất 得đắc 現hiện 起khởi 。 想tưởng 愛ái 既ký 在tại 。 此thử 即tức 是thị 所sở 對đối 治trị 在tại 。 滅diệt 心tâm 定định 是thị 能năng 對đối 治trị 。 以dĩ 能năng 所sở 俱câu 在tại 故cố 滅diệt 心tâm 定định 義nghĩa 不bất 成thành 。

論luận 本bổn 云vân 於ư 三tam 和hòa 合hợp 必tất 有hữu 故cố 於ư 餘dư 定định 有hữu 功công 能năng 故cố 者giả 。 若nhược 謂vị 滅diệt 心tâm 定định 有hữu 心tâm 。 心tâm 從tùng 塵trần 生sanh 。 既ký 有hữu 三tam 事sự 和hòa 合hợp 必tất 有hữu 觸xúc 。 有hữu 觸xúc 必tất 生sanh 想tưởng 受thọ 等đẳng 功công 能năng 。 同đồng 於ư 四tứ 禪thiền 定định 中trung 有hữu 受thọ 等đẳng 功công 能năng 故cố 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 信tín 受thọ 本bổn 識thức 此thử 定định 中trung 無vô 有hữu 觸xúc 過quá 患hoạn 故cố 者giả 。 若nhược 信tín 滅diệt 心tâm 定định 無vô 餘dư 心tâm 但đãn 有hữu 本bổn 識thức 。 細tế 昧muội 境cảnh 異dị 故cố 。 則tắc 無vô 有hữu 觸xúc 生sanh 等đẳng 過quá 患hoạn 。 若nhược 離ly 本bổn 識thức 有hữu 別biệt 善thiện 心tâm 生sanh 。 此thử 心tâm 決quyết 不bất 離ly 根căn 塵trần 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 必tất 不bất 離ly 觸xúc 。

釋thích 論luận 曰viết 因nhân 定định 生sanh 安an 為vi 相tương/tướng 者giả 。 安an 即tức 觸xúc 相tương/tướng 。 如như 人nhân 擔đảm 重trọng/trùng 則tắc 心tâm 不bất 安an 。 若nhược 除trừ 此thử 擔đảm 身thân 輕khinh 故cố 心tâm 安an 。 身thân 心tâm 輕khinh 安an 即tức 是thị 觸xúc 。 □# 稱xưng 為vi 猗ỷ 。 令linh 說thuyết 為vi 輕khinh 安an 。 因nhân 此thử 轉chuyển 安an 觸xúc 故cố 必tất 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 捨xả 受thọ 諸chư 心tâm 法pháp 。 次thứ 出xuất 受thọ 名danh 可khả 見kiến 。

釋thích 論luận 曰viết 何hà 故cố 者giả 。 躡niếp 前tiền 語ngữ 欲dục 釋thích 後hậu 第đệ 七thất 過quá 失thất 。 以dĩ 何hà 以dĩ 故cố 發phát 生sanh 後hậu 文văn 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 信tín 由do 觸xúc 故cố 此thử 定định 有hữu 受thọ 則tắc 此thử 唯duy 無vô 有hữu 想tưởng 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 者giả 。 既ký 有hữu 觸xúc 必tất 有hữu 受thọ 。 則tắc 此thử 定định 不bất 能năng 滅diệt 受thọ 。 止chỉ 能năng 想tưởng 而nhi 已dĩ 。 後hậu 即tức 引dẫn 證chứng 此thử 語ngữ 不bất 然nhiên 。

釋thích 論luận 曰viết 此thử 觸xúc 不bất 應ưng 有hữu 於ư 餘dư 識thức 處xứ 俱câu 有hữu 相tương 應ứng 觸xúc 生sanh 時thời 有hữu 作tác 意ý 信tín 等đẳng 善thiện 根căn 生sanh 起khởi 過quá 故cố 者giả 。 於ư 此thử 定định 中trung 立lập 有hữu 觸xúc 。 此thử 義nghĩa 亦diệc 不bất 成thành 。 唯duy 除trừ 本bổn 識thức 此thử 觸xúc 於ư 識thức 處xứ 必tất 隨tùy 與dữ 一nhất 識thức 相tương 應ứng 俱câu 有hữu 。 若nhược 說thuyết 有hữu 觸xúc 則tắc 應ưng 是thị 信tín 等đẳng 五ngũ 善thiện 根căn 作tác 意ý 等đẳng 諸chư 心tâm 法pháp 並tịnh 應ưng 俱câu 起khởi 。 不bất 得đắc 說thuyết 有hữu 一nhất 無vô 一nhất 。 無vô 有hữu 不bất 作tác 。 意ý 而nhi 得đắc 與dữ 信tín 等đẳng 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 義nghĩa 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 汝nhữ 言ngôn 由do 此thử 定định 方phương 便tiện 中trung 厭yếm 惡ác 觸xúc 受thọ 想tưởng 等đẳng 故cố 拔bạt 除trừ 心tâm 法pháp 但đãn 有hữu 心tâm 無vô 觸xúc 等đẳng 者giả 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 者giả 。 即tức 破phá 其kỳ 救cứu 義nghĩa 。 其kỳ 云vân 。 在tại 滅diệt 心tâm 定định 方phương 便tiện 中trung 唯duy 厭yếm 惡ác 觸xúc 受thọ 想tưởng 等đẳng 心tâm 法pháp 不bất 惡ác 心tâm 。 故cố 定định 成thành 時thời 唯duy 滅diệt 心tâm 法pháp 而nhi 不bất 滅diệt 心tâm 云vân 。 受thọ 想tưởng 是thị 大đại 地địa 。 大đại 地địa 既ký 滅diệt 。 信tín 等đẳng 小tiểu 大đại 地địa 亦diệc 滅diệt 。 又hựu 大đại 眾chúng 部bộ 解giải 此thử 義nghĩa 云vân 。 猶do 如như 三tam 定định 方phương 便tiện 中trung 見kiến 喜hỷ 受thọ 過quá 患hoạn 故cố 三tam 定định 將tương 起khởi 則tắc 滅diệt 喜hỷ 受thọ 而nhi 不bất 滅diệt 心tâm 。 四tứ 定định 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 亦diệc 不bất 滅diệt 心tâm 。 豈khởi 得đắc 聞văn 受thọ 滅diệt 必tất 令linh 心tâm 亦diệc 滅diệt 。

釋thích 論luận 曰viết 由do 此thử 相tương/tướng 引dẫn 者giả 。 心tâm 引dẫn 心tâm 法pháp 為vi 心tâm 自tự 事sự 。 自tự 事sự 即tức 是thị 心tâm 功công 能năng 。 心tâm 法pháp 引dẫn 心tâm 。 以dĩ 為vi 依y 止chỉ 。 故cố 心tâm 與dữ 心tâm 法pháp 必tất 不bất 相tương 離ly 。

釋thích 論luận 曰viết 是thị 故cố 心tâm 應ưng 成thành 就tựu 與dữ 無vô 貪tham 等đẳng 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 者giả 。 相tương/tướng 引dẫn 不bất 相tương 離ly 義nghĩa 成thành 就tựu 。 此thử 義nghĩa 若nhược 成thành 則tắc 與dữ 諸chư 心tâm 法pháp 並tịnh 相tương 應ứng 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 汝nhữ 言ngôn 定định 及cập 定định 方phương 便tiện 起khởi 必tất 與dữ 無vô 貪tham 善thiện 根căn 相tướng 違vi 者giả 。 更cánh 出xuất 彼bỉ 外ngoại 人nhân 救cứu 義nghĩa 。 彼bỉ 謂vị 此thử 定định 既ký 與dữ 受thọ 想tưởng 心tâm 法pháp 相tướng 違vi 。 諸chư 善thiện 根căn 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 亦diệc 是thị 心tâm 法pháp 是thị 受thọ 想tưởng 類loại 故cố 悉tất 為vi 此thử 定định 所sở 違vi 。 既ký 滅diệt 受thọ 想tưởng 亦diệc 滅diệt 善thiện 根căn 。

釋thích 論luận 曰viết 於ư 餘dư 處xứ 未vị 曾tằng 見kiến 有hữu 此thử 義nghĩa 者giả 。 一nhất 切thiết 經kinh 教giáo 及cập 諸chư 部bộ 所sở 說thuyết 。 未vị 曾tằng 見kiến 此thử 義nghĩa 。 豈khởi 有hữu 善thiện 生sanh 而nhi 與dữ 善thiện 根căn 相tướng 違vi 。 無vô 此thử 道Đạo 理lý 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 諸chư 法pháp 若nhược 因nhân 有hữu 相tương 應ứng 其kỳ 似tự 果quả 亦diệc 有hữu 相tương 應ứng 故cố 此thử 執chấp 不bất 然nhiên 者giả 。 此thử 定định 以dĩ 餘dư 勝thắng 定định 為vi 方phương 便tiện 。 方phương 便tiện 中trung 必tất 與dữ 諸chư 善thiện 根căn 及cập 受thọ 想tưởng 等đẳng 心tâm 法pháp 相tướng 應ưng 俱câu 起khởi 。 因nhân 既ký 相tương 應ứng 生sanh 相tương 似tự 定định 果quả 。 果quả 亦diệc 應ưng 與dữ 諸chư 心tâm 法pháp 相tướng 應ưng 。 若nhược 言ngôn 果quả 不bất 相tương 應ứng 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。

論luận 本bổn 云vân 有hữu 譬thí 喻dụ 故cố 者giả 。 舉cử 覺giác 觀quán 滅diệt 語ngữ 言ngôn 必tất 滅diệt 譬thí 心tâm 必tất 滅diệt 。 後hậu 更cánh 出xuất 外ngoại 救cứu 義nghĩa 。 彼bỉ 謂vị 如như 出xuất 入nhập 息tức 是thị 身thân 行hành 。 第đệ 四tứ 定định 雖tuy 滅diệt 出xuất 入nhập 息tức 。 而nhi 身thân 不bất 壞hoại 滅diệt 。 滅diệt 定định 亦diệc 爾nhĩ 。 雖tuy 滅diệt 想tưởng 等đẳng 心tâm 行hành 而nhi 心tâm 不bất 滅diệt 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 義nghĩa 不bất 齊tề 故cố 。

論luận 本bổn 云vân 如như 非phi 一nhất 切thiết 行hành 一nhất 切thiết 行hành 不bất 如như 是thị 故cố 者giả 。 出xuất 入nhập 息tức 非phi 一nhất 切thiết 行hành 。 受thọ 想tưởng 等đẳng 是thị 一nhất 切thiết 行hành 。 以dĩ 出xuất 入nhập 息tức 不bất 遍biến 三tam 界giới 。 第đệ 四tứ 定định 以dĩ 上thượng 則tắc 。 無vô 出xuất 入nhập 息tức 。 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 如như 卵noãn 生sanh 中trung 未vị 出xuất 卵noãn 時thời 。 無vô 出xuất 入nhập 息tức 。 胎thai 生sanh 中trung 從tùng 柯kha 羅la 邏la 至chí 伽già 訶ha 那na 四tứ 位vị 中trung 身thân 分phần/phân 未vị 通thông 亦diệc 。 無vô 出xuất 入nhập 息tức 。 從tùng 第đệ 五ngũ 從tùng 伽già 訶ha 那na 開khai 九cửu 孔khổng 竟cánh 方phương 出xuất 入nhập 息tức 。 則tắc 出xuất 入nhập 息tức 不bất 遍biến 故cố 言ngôn 非phi 一nhất 切thiết 行hành 。 受thọ 想tưởng 則tắc 遍biến 三tam 界giới 皆giai 有hữu 故cố 名danh 。 一nhất 切thiết 行hành 。 又hựu 受thọ 想tưởng 等đẳng 心tâm 法pháp 於ư 心tâm 是thị 一nhất 切thiết 行hành 。 必tất 由do 此thử 心tâm 法pháp 不bất 滅diệt 心tâm 則tắc 在tại 故cố 。 覺giác 觀quán 亦diệc 是thị 語ngữ 言ngôn 一nhất 切thiết 行hành 。 必tất 由do 覺giác 觀quán 有hữu 語ngữ 言ngôn 故cố 。 出xuất 入nhập 息tức 則tắc 非phi 身thân 一nhất 切thiết 行hành 。 不bất 令linh 由do 此thử 出xuất 入nhập 息tức 方phương 有hữu 身thân 故cố 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 離ly 出xuất 入nhập 兩lưỡng 息tức 飲ẩm 食thực 壽thọ 命mạng 識thức 等đẳng 能năng 持trì 此thử 身thân 令linh 不bất 壞hoại 滅diệt 者giả 。 此thử 出xuất 其kỳ 事sự 。 飲ẩm 食thực 即tức 是thị 段đoạn 食thực 。 不bất 取thủ 初sơ 食thực 時thời 名danh 飲ẩm 食thực 。 至chí 其kỳ 變biến 為vi 味vị 時thời 方phương 說thuyết 為vi 飲ẩm 食thực 。 從tùng 味vị 次thứ 第đệ 變biến 為vi 身thân 界giới 說thuyết 此thử 為vi 飲ẩm 食thực 。 若nhược 在tại 下hạ 界giới 入nhập 第đệ 四tứ 定định 後hậu 此thử 身thân 猶do 為vi 食thực 所sở 持trì 。 壽thọ 命mạng 即tức 是thị 果quả 。 以dĩ 業nghiệp 果quả 熟thục 本bổn 識thức 持trì 此thử 一nhất 期kỳ 報báo 命mạng 根căn 力lực 用dụng 恆hằng 在tại 故cố 。 令linh 不bất 滅diệt 識thức 即tức 是thị 識thức 食thực 。 夫phu 出xuất 入nhập 息tức 身thân 行hành 雖tuy 滅diệt 。 有hữu 此thử 飲ẩm 食thực 壽thọ 命mạng 識thức 食thực 等đẳng 別biệt 法pháp 持trì 身thân 故cố 不bất 滅diệt 。 心tâm 行hành 滅diệt 後hậu 有hữu 何hà 法pháp 持trì 心tâm 令linh 心tâm 不bất 滅diệt 。

釋thích 論luận 曰viết 是thị 故cố 此thử 位vị 者giả 。 即tức 滅diệt 心tâm 定định 位vị 釋thích 。 後hậu 以dĩ 二nhị 義nghĩa 顯hiển 此thử 定định 中trung 有hữu 本bổn 識thức 。 一nhất 後hậu 識thức 若nhược 生sanh 有hữu 因nhân 知tri 有hữu 本bổn 識thức 。 二nhị 有hữu 識thức 食thực 持trì 身thân 知tri 有hữu 本bổn 識thức 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 彼bỉ 本bổn 來lai 是thị 能năng 依y 所sở 依y 作tác 大đại 功công 用dụng 拔bạt 除trừ 能năng 依y 令linh 離ly 所sở 依y 無vô 如như 此thử 義nghĩa 者giả 。 心tâm 為vi 所sở 依y 。 受thọ 想tưởng 等đẳng 心tâm 法pháp 為vi 能năng 依y 。 本bổn 來lai 恆hằng 相tương 應ứng 俱câu 有hữu 無vô 相tướng 離ly 義nghĩa 。 亦diệc 無vô 有hữu 大đại 功công 用dụng 能năng 使sử 其kỳ 相tương 離ly 。

釋thích 論luận 曰viết 何hà 以dĩ 故cố 由do 譬thí 成thành 故cố 者giả 。 舉cử 譬thí 顯hiển 之chi 。 前tiền 舉cử 有hữu 是thị 一nhất 切thiết 行hành 非phi 一nhất 切thiết 行hành 為vi 譬thí 。 此thử 舉cử 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 為vi 譬thí 。 如như 四tứ 大đại 與dữ 所sở 造tạo 色sắc 無vô 有hữu 因nhân 緣duyên 。 令linh 其kỳ 相tương 離ly 。 四tứ 大đại 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 所sở 造tạo 色sắc 即tức 四tứ 微vi 。 謂vị 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 既ký 不bất 可khả 令linh 相tương 離ly 者giả 。 心tâm 與dữ 心tâm 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 無vô 相tướng 離ly 義nghĩa 。 故cố 不bất 可khả 偏thiên 拔bạt 令linh 相tương 離ly 者giả 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 非phi 一nhất 切thiết 行hành 可khả 得đắc 如như 此thử 滅diệt 者giả 。 舉cử 一nhất 切thiết 行hành 非phi 一nhất 切thiết 行hành 顯hiển 無vô 偏thiên 拔bạt 義nghĩa 。 若nhược 如như 覺giác 觀quán 喜hỷ 樂lạc 等đẳng 非phi 一nhất 切thiết 定định 中trung 所sở 行hành 法pháp 。 可khả 得đắc 隨tùy 定định 淺thiển 深thâm 滅diệt 之chi 。

釋thích 論luận 曰viết 非phi 於ư 一nhất 切thiết 。 行hành 中trung 得đắc 有hữu 如như 此thử 滅diệt 者giả 。 想tưởng 受thọ 是thị 一nhất 切thiết 定định 中trung 所sở 行hành 法pháp 。 此thử 法pháp 無vô 有hữu 所sở 離ly 心tâm 令linh 滅diệt 義nghĩa 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 遍biến 行hành 滅diệt 心tâm 必tất 隨tùy 滅diệt 者giả 。 遍biến 行hành 即tức 是thị 想tưởng 受thọ 。 遍biến 行hành 有hữu 心tâm 處xứ 也dã 。 若nhược 無vô 心tâm 定định 既ký 滅diệt 受thọ 等đẳng 遍biến 行hành 。 心tâm 必tất 隨tùy 滅diệt 。 後hậu 即tức 引dẫn 佛Phật 語ngữ 證chứng 有hữu 本bổn 識thức 。 若nhược 心tâm 及cập 心tâm 法pháp 滅diệt 更cánh 無vô 本bổn 識thức 。 佛Phật 不bất 應ưng 說thuyết 識thức 不bất 離ly 身thân 。 既ký 有hữu 不bất 離ly 之chi 言ngôn 。 故cố 知tri 此thử 言ngôn 為vi 顯hiển 有hữu 本bổn 識thức 。

釋thích 論luận 曰viết 以dĩ 無vô 第đệ 五ngũ 無vô 記ký 故cố 者giả 。 四tứ 無vô 記ký 者giả 。 一nhất 作tác 善thiện 惡ác 不bất 成thành 為vi 無vô 覆phú 無vô 記ký 也dã 。 二nhị 者giả 有hữu 覆phú 無vô 記ký 。 如như 上thượng 界giới 惑hoặc 為vi 定định 所sở 含hàm 覆phú 。 如như 欲dục 界giới 身thân 邊biên 見kiến 常thường 義nghĩa 亦diệc 爾nhĩ 。 三tam 者giả 內nội 外ngoại 果quả 報báo 威uy 儀nghi 工công 巧xảo 。 變biến 化hóa 等đẳng 是thị 自tự 性tánh 無vô 記ký 。 四tứ 者giả 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 所sở 得đắc 悉tất 是thị 真chân 實thật 無vô 記ký 也dã 。 此thử 定định 是thị 善thiện 。 不bất 得đắc 有hữu 善thiện 惡ác 又hựu 不bất 成thành 無vô 覆phú 無vô 記ký 義nghĩa 。 又hựu 無vô 成thành 定định 義nghĩa 。 是thị 修tu 得đắc 善thiện 。 又hựu 非phi 果quả 報báo 。 小Tiểu 乘Thừa 淺thiển 行hành 未vị 即tức 得đắc 於ư 定định 內nội 有hữu 威uy 儀nghi 工công 巧xảo 變biến 化hóa 。 大Đại 乘Thừa 是thị 善thiện 。 小Tiểu 乘Thừa 此thử 三tam 悉tất 屬thuộc 自tự 性tánh 無vô 記ký 。 六lục 識thức 定định 心tâm 種chủng 子tử 是thị 修tu 得đắc 非phi 果quả 報báo 。 果quả 報báo 即tức 是thị 本bổn 識thức 。 復phục 非phi 是thị 虛hư 空không 及cập 非phi 擇trạch 滅diệt 義nghĩa 。 復phục 無vô 第đệ 五ngũ 無vô 記ký 。 故cố 不bất 可khả 定định 為vi 無vô 記ký 性tánh 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 由do 三tam 有hữu 能năng 和hòa 合hợp 觸xúc 生sanh 受thọ 若nhược 三tam 和hòa 合hợp 無vô 能năng 則tắc 但đãn 生sanh 觸xúc 不bất 生sanh 受thọ 者giả 。 出xuất 小Tiểu 乘Thừa 義nghĩa 後hậu 明minh 心tâm 法pháp 與dữ 心tâm 不bất 相tương 離ly 破phá 之chi 。 根căn 塵trần 識thức 三tam 和hòa 合hợp 必tất 有hữu 觸xúc 。 但đãn 生sanh 受thọ 不bất 生sanh 受thọ 有hữu 異dị 耳nhĩ 。 若nhược 非phi 入nhập 滅diệt 心tâm 定định 方phương 便tiện 道đạo 中trung 根căn 塵trần 識thức 。 此thử 必tất 根căn 塵trần 和hòa 合hợp 有hữu 觸xúc 功công 能năng 。 從tùng 觸xúc 必tất 生sanh 受thọ 。 入nhập 滅diệt 心tâm 方phương 便tiện 道đạo 中trung 此thử 三tam 極cực 細tế 。 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 識thức 三tam 法pháp 和hòa 合hợp 。 功công 能năng 微vi 弱nhược 。 雖tuy 有hữu 觸xúc 不bất 生sanh 受thọ 。 極cực 細tế 用dụng 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 引dẫn 定định 心tâm 起khởi 。 定định 心tâm 起khởi 時thời 亦diệc 有hữu 。 三tam 法pháp 和hòa 合hợp 。 但đãn 三tam 法pháp 極cực 微vi 弱nhược 和hòa 合hợp 無vô 復phục 有hữu 生sanh 受thọ 之chi 能năng 。 故cố 受thọ 於ư 此thử 時thời 滅diệt 不bất 復phục 得đắc 生sanh 也dã 。 問vấn 。 大Đại 乘Thừa 明minh 滅diệt 心tâm 定định 中trung 有hữu 本bổn 識thức 。 亦diệc 應ưng 有hữu 根căn 塵trần 識thức 和hòa 合hợp 必tất 有hữu 觸xúc 生sanh 。 既ký 有hữu 觸xúc 生sanh 得đắc 有hữu 受thọ 不phủ 。 答đáp 。 既ký 有hữu 極cực 細tế 觸xúc 亦diệc 有hữu 極cực 細tế 受thọ 。 故cố 決quyết 定định 藏tạng 論luận 釋thích 九cửu 識thức 中trung 觸xúc 本bổn 識thức 云vân 。 分phân 別biệt 本bổn 識thức 相tương 應ứng 有hữu 何hà 相tương/tướng 。 本bổn 識thức 共cộng 五ngũ 大đại 地địa 心tâm 法pháp 恆hằng 相tương 應ứng 。 一nhất 思tư 。 二nhị 觸xúc 。 三tam 受thọ 。 四tứ 想tưởng 。 五ngũ 作tác 意ý 。 如như 此thử 五ngũ 法Pháp 。 果quả 報báo 所sở 攝nhiếp 最tối 微vi 細tế 。 世thế 間gian 大đại 聰thông 明minh 者giả 。 亦diệc 不bất 能năng 覺giác 。 恆hằng 共cộng 生sanh 同đồng 一nhất 境cảnh 界giới 。 是thị 本bổn 識thức 受thọ 一nhất 向hướng 是thị 無vô 記ký 非phi 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 受thọ 如như 本bổn 識thức 性tánh 及cập 受thọ 如như 本bổn 識thức 性tánh 及cập 受thọ 本bổn 識thức 性tánh 及cập 受thọ 識thức 。 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 彼bỉ 論luận 文văn 語ngữ 如như 此thử 。 思tư 以dĩ 簡giản 擇trạch 為vi 功công 能năng 。 謂vị 取thủ 境cảnh 有hữu 邪tà 正chánh 。 作tác 意ý 以dĩ 發phát 動động 為vi 功công 能năng 。 作tác 意ý 如như 馬mã 行hành 。 思tư 如như 騎kỵ 者giả 制chế 令linh 向hướng 東đông 西tây 。 想tưởng 以dĩ 執chấp 境cảnh 為vi 功công 能năng 。 受thọ 非phi 苦khổ 樂lạc 所sở 記ký 故cố 名danh 無vô 記ký 。 此thử 非phi 即tức 所sở 論luận 。 用dụng □# 取thủ 真chân 義nghĩa 異dị 也dã 。

論luận 本bổn 云vân 若nhược 有hữu 人nhân 執chấp 色sắc 心tâm 次thứ 第đệ 生sanh 。 此thử 別biệt 破phá 異dị 執chấp 。 由do 不bất 知tri 有hữu 本bổn 。 識thức 為vi 種chủng 子tử 。 謂vị 色sắc 心tâm 即tức 為vi 色sắc 心tâm 種chủng 子tử 。 猶do 是thị 欲dục 顯hiển 有hữu 本bổn 識thức 義nghĩa 故cố 有hữu 此thử 下hạ 文văn 。 可khả 見kiến 。

釋thích 論luận 曰viết 前tiền 過quá 謂vị 若nhược 識thức 相tương 續tục 斷đoạn 後hậu 識thức 無vô 因nhân 應ưng 不bất 得đắc 生sanh 者giả 。 如như 入nhập 無vô 想tưởng 定định 等đẳng 。 滅diệt 識thức 相tương 續tục 斷đoạn 。 後hậu 識thức 從tùng 何hà 而nhi 生sanh 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 有hữu 作tác 如như 此thử 執chấp 者giả 者giả 。 論luận 本bổn 止chỉ 破phá 斷đoạn 後hậu 無vô 種chủng 子tử 不bất 得đắc 生sanh 。 不bất 破phá 色sắc 斷đoạn 無vô 種chủng 子tử 生sanh 義nghĩa 。 釋thích 論luận 此thử 句cú 先tiên 總tổng 標tiêu 執chấp 前tiền 色sắc 生sanh 後hậu 色sắc 。 仍nhưng 破phá 之chi 故cố 言ngôn 有hữu 作tác 如như 此thử 執chấp 者giả 。

論luận 本bổn 云vân 別biệt 失thất 者giả 若nhược 人nhân 從tùng 無vô 想tưởng 無vô 退thoái 及cập 出xuất 滅diệt 心tâm 定định 此thử 中trung 所sở 執chấp 不bất 成thành 者giả 。 此thử 若nhược 是thị 過quá 。 非phi 謂vị 論luận 向hướng 明minh 前tiền 過quá 已dĩ 顯hiển 此thử 義nghĩa 而nhi 論luận 本bổn 標tiêu 是thị 別biệt 失thất 。 即tức 此thử 事sự 者giả 論luận 主chủ 為vi 生sanh 後hậu 別biệt 失thất 故cố 先tiên 舉cử 此thử 耳nhĩ 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 定định 如như 此thử 者giả 。 下hạ 始thỉ 出xuất 別biệt 失thất 。 明minh 若nhược 定định 如như 此thử 相tương 續tục 斷đoạn 後hậu 心tâm 更cánh 生sanh 。 則tắc 非phi 別biệt 失thất 。 為vi □# 論luận 主chủ 先tiên 標tiêu 前tiền 意ý 故cố 生sanh 後hậu 別biệt 故cố 有hữu 此thử 句cú 。

釋thích 論luận 曰viết 後hậu 心tâm 為vi 因nhân 不bất 盡tận 故cố 者giả 。 此thử 正chánh 出xuất 別biệt 失thất 。 色sắc 心tâm 無vô 本bổn 識thức 不bất 從tùng 別biệt 因nhân 生sanh 。 直trực 以dĩ 前tiền 色sắc 心tâm 為vi 因nhân 能năng 生sanh 於ư 後hậu 。 說thuyết 合hợp 間gian 中trung 斷đoạn 絕tuyệt 後hậu 亦diệc 得đắc 生sanh 。 若nhược 爾nhĩ 無Vô 學Học 人nhân 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 用dụng 最tối 後hậu 色sắc 心tâm 為vi 因nhân 應ưng 能năng 更cánh 生sanh 未vị 來lai 色sắc 心tâm 。 此thử 則tắc 相tương 生sanh 無vô 盡tận 。

論luận 本bổn 云vân 若nhược 離ly 次thứ 第đệ 緣duyên 此thử 執chấp 不bất 成thành 者giả 。 如như 正chánh 量lượng 等đẳng 部bộ 執chấp 。 前tiền 色sắc 生sanh 後hậu 色sắc 亦diệc 名danh 次thứ 第đệ 緣duyên 。 論luận 主chủ 今kim 許hứa 其kỳ 作tác 次thứ 第đệ 緣duyên 。 不bất 許hứa 色sắc 心tâm 相tương 生sanh 為vi 因nhân 緣duyên 。 無vô 別biệt 種chủng 子tử 為vi 因nhân 緣duyên 明minh 色sắc 心tâm 自tự 生sanh 後hậu 色sắc 心tâm 為vi 因nhân 緣duyên 。 則tắc 色sắc 心tâm 相tương 生sanh 無vô 盡tận 失thất 解giải 脫thoát 。 從tùng 無vô 心tâm 處xứ 下hạ 生sanh 界giới 。 則tắc 無vô 因nhân 緣duyên 。 不bất 應ưng 得đắc 更cánh 生sanh 。 有hữu 此thử 過quá 失thất 也dã 。 第đệ 三tam 段đoạn 明minh 離ly 本bổn 識thức 三tam 義nghĩa 不bất 成thành 文văn 可khả 見kiến 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 人nhân 但đãn 在tại 生sanh 起khởi 識thức 不bất 在tại 本bổn 識thức 轉chuyển 依y 義nghĩa 則tắc 不bất 成thành 者giả 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 就tựu 轉chuyển 依y 證chứng 在tại 本bổn 識thức 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 悉tất 明minh 轉chuyển 依y 。 而nhi 小Tiểu 乘Thừa 就tựu 六lục 識thức 明minh 轉chuyển 依y 。 此thử 義nghĩa 不bất 成thành 。 大Đại 乘Thừa 就tựu 本bổn 識thức 明minh 轉chuyển 依y 。 此thử 義nghĩa 方phương 成thành 。 故cố 知tri 道Đạo 理lý 定định 有hữu 本bổn 識thức 。 論luận 本bổn 即tức 三tam 偈kệ 顯hiển 之chi 。 釋thích 論luận 更cánh 牒điệp 偈kệ 自tự 解giải 釋thích 也dã 。 就tựu 此thử 有hữu 偈kệ 長trường/trưởng 行hành 二nhị 段đoạn 。 並tịnh 有hữu 三tam 意ý 。 初sơ 二nhị 句cú 三tam 字tự 明minh 意ý 識thức 為vi 轉chuyển 依y 了liễu 因nhân 。 二nhị 明minh 本bổn 識thức 定định 轉chuyển 依y 體thể 相tướng 。 三tam 破phá 小Tiểu 乘Thừa 於ư 識thức 轉chuyển 依y 義nghĩa 不bất 成thành 。 此thử 明minh 意ý 識thức 為vi 了liễu 因nhân 者giả 。

釋thích 論luận 曰viết 離ly 五ngũ 散tán 動động 者giả 。 五ngũ 識thức 是thị 自tự 性tánh 散tán 動động 。 與dữ 無vô 流lưu 修tu 慧tuệ 法pháp 爾nhĩ 不bất 相tương 應ứng 。 故cố 此thử 善thiện 識thức 離ly 餘dư 五ngũ 識thức 。 又hựu 此thử 義nghĩa 離ly 六lục 種chủng 散tán 動động 。 謂vị 自tự 性tánh 外ngoại 內nội 相tương/tướng 麁thô 思tư 惟duy 等đẳng 。 大đại 義nghĩa 具cụ 如như 前tiền 說thuyết 。

釋thích 論luận 曰viết 云vân 何hà 得đắc 相tương 離ly 生sanh 一nhất 切thiết 時thời 如như 此thử 生sanh 故cố 者giả 無vô 流lưu 觀quán 心tâm 法pháp 無vô 五ngũ 識thức 。 出xuất 觀quán 方phương 有hữu 五ngũ 識thức 。 故cố 言ngôn 一nhất 切thiết 。 時thời 如như 此thử 生sanh 故cố 。

釋thích 論luận 曰viết 離ly 染nhiễm 污ô 意ý 識thức 及cập 有hữu 流lưu 善thiện 識thức 者giả 。 此thử 釋thích 偈kệ 無vô 餘dư 心tâm 之chi 意ý 。 非phi 但đãn 離ly 染nhiễm 污ô 五ngũ 識thức 。 亦diệc 離ly 染nhiễm 污ô 意ý 識thức 及cập 有hữu 流lưu 善thiện 意ý 識thức 。 若nhược 但đãn 說thuyết 善thiện 識thức 不bất 說thuyết 無vô 餘dư 心tâm 。 則tắc 有hữu 流lưu 善thiện 意ý 識thức 或hoặc 在tại 其kỳ 中trung 。 今kim 即tức 說thuyết 大đại 餘dư 心tâm 知tri 唯duy 在tại 無vô 流lưu 善thiện 識thức 決quyết 定định 離ly 有hữu 流lưu 善thiện 。

釋thích 論luận 曰viết 一nhất 切thiết 染nhiễm 濁trược 種chủng 子tử 滅diệt 故cố 唯duy 本bổn 識thức 在tại 是thị 名danh 轉chuyển 依y 相tương/tướng 者giả 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 正chánh 明minh 轉chuyển 依y 體thể 。 此thử 文văn 解giải 偈kệ 問vấn 云vân 轉chuyển 依y 以dĩ 何hà 方phương 便tiện 作tác 。 此thử 出xuất 轉chuyển 依y 體thể 及cập 轉chuyển 依y 方phương 便tiện 道đạo 。 本bổn 識thức 昔tích 與dữ 惑hoặc 業nghiệp 種chủng 子tử 相tương 依y 持trì 。 今kim 得đắc 無vô 流lưu 治trị 道đạo 滅diệt 離ly 。 種chủng 子tử 本bổn 識thức 即tức 轉chuyển 依y 。 依y 法Pháp 身thân 為vi 應ưng 身thân 體thể 。 故cố 言ngôn 轉chuyển 依y 也dã 。 方phương 便tiện 作tác 指chỉ 後hậu 釋thích 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 汝nhữ 說thuyết 由do 對đối 治trị 生sanh 故cố 依y 止chỉ 轉chuyển 異dị 說thuyết 治trị 道đạo 為vi 轉chuyển 依y 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 者giả 。 此thử 解giải 偈kệ 云vân 若nhược 對đối 治trị 轉chuyển 依y 出xuất 異dị 解giải 。 由do 無vô 流lưu 道đạo 生sanh 故cố 依y 止chỉ 轉chuyển 異dị 於ư 昔tích 故cố 治trị 道đạo 為vi 轉chuyển 依y 體thể 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

釋thích 論luận 曰viết 不bất 以dĩ 滅diệt 為vi 轉chuyển 依y 有hữu 二nhị 義nghĩa 不bất 成thành 者giả 。 此thử 解giải 偈kệ 云vân 非phi 滅diệt 故cố 不bất 成thành 。 此thử 語ngữ 破phá 異dị 解giải 出xuất 正chánh 義nghĩa 。 正chánh 以dĩ 滅diệt 為vi 轉chuyển 依y 體thể 。 若nhược 不bất 取thủ 滅diệt 為vi 轉chuyển 依y 有hữu 二nhị 過quá 失thất 。 一nhất 若nhược 對đối 治trị 雖tuy 生sanh 而nhi 惑hoặc 業nghiệp 種chủng 子tử 不bất 滅diệt 者giả 。 若nhược 無vô 本bổn 識thức 中trung 種chủng 子tử 止chỉ 有hữu 六lục 識thức 者giả 。 出xuất 世thế 道đạo 起khởi 時thời 已dĩ 無vô 世thế 間gian 心tâm 及cập 惑hoặc 。 何hà 所sở 滅diệt 耶da □# 言ngôn 而nhi 種chủng 子tử 不bất 滅diệt 。 二nhị 對đối 治trị 是thị 轉chuyển 依y 了liễu 因nhân 者giả 。 由do 六lục 識thức 對đối 治trị 道đạo 生sanh 世thế 間gian 六lục 識thức 即tức 滅diệt 。 無vô 本bổn 識thức 則tắc 無vô 種chủng 子tử 可khả 滅diệt 。 本bổn 以dĩ 滅diệt 本bổn 識thức 中trung 種chủng 子tử 。 本bổn 識thức 轉chuyển 依y 法Pháp 身thân 故cố 。 治trị 道đạo 是thị 了liễu 因nhân 。 正chánh 以dĩ 本bổn 識thức 為vi 轉chuyển 依y 體thể 。 正chánh 取thủ 惡ác 種chủng 子tử 滅diệt 本bổn 識thức 得đắc 解giải 脫thoát 證chứng 得đắc 法Pháp 身thân 。 依y 法Pháp 身thân 異dị 前tiền 與dữ 生sanh 死tử 法pháp 相tướng 依y 為vi 轉chuyển 依y 。 此thử 即tức 是thị 寂tịch 滅diệt 諸chư 惡ác 法pháp 。 證chứng 無vô 生sanh 轉chuyển 為vi 常thường 住trụ 果quả 德đức 。 為vi 轉chuyển 依y 義nghĩa 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 轉chuyển 依y 是thị 解giải 脫thoát 及cập 法Pháp 身thân 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 故cố 應ưng 以dĩ 種chủng 子tử 滅diệt 為vi 轉chuyển 依y 者giả 。 此thử 中trung 據cứ 終chung 處xứ 明minh 轉chuyển 依y 也dã 。 明minh 本bổn 識thức 昔tích 有hữu 染nhiễm 濁trược 種chủng 子tử 所sở 依y 持trì 得đắc 住trụ 生sanh 死tử 。 今kim 既ký 為vi 治trị 道đạo 所sở 滅diệt 本bổn 識thức 清thanh 淨tịnh 。 即tức 解giải 脫thoát 身thân 與dữ 如Như 來Lai 藏tạng 成thành 一nhất 。 如Như 來Lai 藏tạng 得đắc 法Pháp 身thân 名danh 解giải 脫thoát 為vi 應ưng 身thân 體thể 。 一nhất 切thiết 道đạo 功công 德đức 智trí 慧tuệ 。 並tịnh 隨tùy 本bổn 體thể 而nhi 轉chuyển 成thành 眾chúng 德đức 。 由do 無vô 流lưu 意ý 識thức 道đạo 生sanh 照chiếu 見kiến 本bổn 識thức 種chủng 子tử 空không 故cố 名danh 滅diệt 惑hoặc 。 惑hoặc 滅diệt 故cố 依y 止chỉ 轉chuyển 證chứng 法Pháp 身thân 也dã 。 若nhược 但đãn 六lục 識thức 道đạo 起khởi 。 世thế 間gian 心tâm 先tiên 滅diệt 。 惡ác 種chủng 子tử 即tức 隨tùy 心tâm 滅diệt 。 道đạo 生sanh 時thời 已dĩ 無vô 煩phiền 惱não 及cập 煩phiền 惱não 所sở 依y 之chi 心tâm 。 道đạo 何hà 所sở 斷đoạn 何hà 滅diệt 何hà 所sở 轉chuyển 。 故cố 知tri 定định 有hữu 本bổn 識thức 轉chuyển 依y 義nghĩa 方phương 成thành 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 汝nhữ 執chấp 對đối 治trị 生sanh 染nhiễm 濁trược 種chủng 子tử 滅diệt 者giả 。 此thử 下hạ 壞hoại 破phá 彼bỉ 義nghĩa 。 彼bỉ 謂vị 一nhất 時thời 中trung 對đối 治trị 種chủng 子tử 滅diệt 。 何hà 故cố 說thuyết 滅diệt 不bất 說thuyết 道Đạo 。 今kim 破phá 此thử 執chấp 有hữu 過quá 。 轉chuyển 依y 是thị 滅Diệt 諦Đế 是thị 果quả 。 對đối 治trị 是thị 因nhân 。 因nhân 是thị 道Đạo 諦Đế 。 道đạo 轉chuyển 依y 了liễu 因nhân 。 用dụng 因nhân 轉chuyển 依y 則tắc 因nhân 果quả 無vô 別biệt 成thành 一nhất 體thể 。 得đắc 對đối 治trị 道đạo 生sanh 。 即tức 是thị 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 何hà 有hữu 此thử 理lý 則tắc 失thất 因nhân 果quả 義nghĩa 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 有hữu 人nhân 立lập 滅Diệt 諦Đế 為vi 轉chuyển 依y 者giả 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 正chánh 破phá 外ngoại 乘thừa 異dị 執chấp 。 雖tuy 同đồng 用dụng 滅diệt 為vi 轉chuyển 依y 。 而nhi 不bất 立lập 本bổn 識thức 。 於ư 生sanh 起khởi 六lục 識thức 。 謂vị 染nhiễm 污ô 意ý 識thức 所sở 生sanh 惑hoặc 業nghiệp 種chủng 子tử 依y 於ư 意ý 識thức 以dĩ 種chủng 子tử 為vi 能năng 依y 。 意ý 識thức 為vi 所sở 依y 。 對đối 治trị 道đạo 滅diệt 。 此thử 能năng 依y 所sở 依y 名danh 為vi 轉chuyển 依y 。 此thử 識thức 不bất 成thành 轉chuyển 依y 。 以dĩ 世thế 間gian 意ý 識thức 滅diệt 道đạo 智trí 方phương 得đắc 起khởi 。 道đạo 起khởi 時thời 種chủng 子tử 與dữ 所sở 依y 意ý 識thức 二nhị 法pháp 久cửu 無vô 中trung 何hà 所sở 轉chuyển 耶da 。 故cố 偈kệ 云vân 於ư 無vô 二nhị 無vô 故cố 轉chuyển 依y 義nghĩa 不bất 成thành 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 第đệ 六lục 生sanh 起khởi 識thức 於ư 定định 位vị 中trung 若nhược 不bất 在tại 時thời 無vô 種chủng 子tử 無vô 無vô 作tác 亦diệc 無vô 故cố 轉chuyển 依y 義nghĩa 不bất 成thành 者giả 。 明minh 菩Bồ 薩Tát 不bất 退thoái 位vị 在tại 無vô 流lưu 真chân 觀quán 中trung 即tức 定định 結kết 。 無vô 污ô 染nhiễm 心tâm 時thời 染nhiễm 污ô 識thức 及cập 種chủng 子tử 久cửu 已dĩ 自tự 謝tạ 滅diệt 。 無vô 有hữu 世thế 心tâm 及cập 種chủng 子tử 二nhị 法pháp 。 久cửu 無vô 更cánh 何hà 所sở 轉chuyển 。 以dĩ 本bổn 識thức 與dữ 道đạo 並tịnh 在tại 一nhất 時thời 遣khiển 除trừ □# 識thức 中trung 種chủng 子tử 本bổn 識thức 轉chuyển 依y 流lưu 法Pháp 身thân 。 此thử 轉chuyển 依y 義nghĩa 乃nãi 成thành 。 故cố 釋thích 論luận 云vân 。 無vô 種chủng 子tử 無vô 無vô 作tác 亦diệc 無vô 也dã 。 初sơ 明minh 無vô 種chủng 子tử 故cố 言ngôn 無vô 。 次thứ 後hậu 明minh 能năng 作tác 種chủng 子tử 心tâm 亦diệc 無vô 故cố 言ngôn 無vô 作tác 亦diệc 無vô 也dã 。

差Sai 別Biệt 品Phẩm 第đệ 四tứ

前tiền 三tam 品phẩm 成thành 立lập 本bổn 識thức 是thị 有hữu 。 此thử 品phẩm 明minh 本bổn 識thức 體thể 中trung 諸chư 差sai 別biệt 相tương/tướng 用dụng 不bất 同đồng 義nghĩa 也dã 。 就tựu 品phẩm 論luận 總tổng 有hữu 二nhị 章chương 。 更cánh 別biệt 開khai 總tổng 成thành 七thất 章chương 。 前tiền 一nhất 為vi 三tam 章chương 明minh 重trọng/trùng 本bổn 識thức 成thành 種chủng 子tử 義nghĩa 。 後hậu 一nhất 章chương 開khai 為vi 四tứ 章chương 明minh 本bổn 識thức 中trung 種chủng 子tử 事sự 用dụng 有hữu 生sanh 六lục 道đạo 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 貌mạo 種chủng 類loại 不bất 因nhân 義nghĩa 也dã 。 此thử 前tiền 三tam 章chương 異dị 相tướng 者giả 。 一nhất 通thông 明minh 習tập 報báo 因nhân 。 一nhất 切thiết 生sanh 死tử 。 戲hí 論luận 種chủng 子tử 。 二nhị 者giả 明minh 我ngã 見kiến 。 即tức 陀đà 那na 中trung 煩phiền 惱não 熏huân 習tập 。 三Tam 明Minh 業nghiệp 熏huân 習tập 即tức 果quả 報báo 因nhân 義nghĩa 。 如như 後hậu 應ưng 知tri 勝thắng 相tương/tướng 中trung 解giải 。 此thử 七thất 章chương 即tức 為vi 七thất 段đoạn 。 初sơ 章chương 為vi 二nhị 。 前tiền 總tổng 明minh 一nhất 品phẩm 差sai 別biệt 開khai 合hợp 義nghĩa 意ý 。 二nhị 者giả 正chánh 釋thích 初sơ 章chương 義nghĩa 。 就tựu 總tổng 有hữu 三tam 。 初sơ 列liệt 章chương 門môn 。 二nhị 結kết 問vấn 品phẩm 義nghĩa 意ý 。 三tam 者giả 答đáp 又hựu 為vi 二nhị 。 初sơ 明minh 七thất 意ý 大đại 。 二nhị 者giả 列liệt 三tam 意ý 名danh 。 此thử 大đại 意ý 可khả 見kiến 。

釋thích 論luận 言ngôn 說thuyết 以dĩ 名danh 不bất 同đồng 我ngã 習tập 報báo 因nhân 義nghĩa 為vi 體thể 名danh 有hữu 二nhị 種chủng 謂vị 言ngôn 說thuyết 名danh 思tư 惟duy 名danh 此thử 二nhị 種chủng 名danh 以dĩ 音âm 聲thanh 為vi 本bổn 者giả 。 此thử 下hạ 略lược 釋thích 第đệ 一nhất 言ngôn 說thuyết 章chương 。 若nhược 依y 事sự 解giải 言ngôn 說thuyết 。 與dữ 名danh 同đồng 以dĩ 音âm 聲thanh 為vi 體thể 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。 聖thánh 人nhân 為vi 住trụ 世thế 眾chúng 生sanh 顯hiển 示thị 萬vạn 物vật 有hữu 異dị 。 以dĩ 異dị 音âm 聲thanh 立lập 萬vạn 物vật 名danh 。 既ký 數số 習tập 此thử 音âm 聲thanh 眾chúng 生sanh 執chấp 萬vạn 物vật 定định □# 有hữu 則tắc 異dị 。 若nhược 發phát 口khẩu 出xuất 聲thanh 稱xưng 為vi 言ngôn 說thuyết 名danh 。 若nhược 不bất 發phát 言ngôn 直trực 心tâm 緣duyên 思tư 惟duy 萬vạn 物vật 。 別biệt 異dị 稱xưng 思tư 惟duy 名danh 。 雖tuy 有hữu 二nhị 名danh 根căn 本bổn 品phẩm 是thị 音âm 聲thanh 。 並tịnh 以dĩ 音âm 聲thanh 為vi 體thể 名danh 。 依y 大Đại 乘Thừa 道Đạo 理lý 解giải 者giả 。 一nhất 切thiết 萬vạn 物vật 。 無vô 體thể 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 數số 習tập 根căn 塵trần 等đẳng 謂vị 為vi 有hữu 。 此thử 但đãn 假giả 言ngôn 說thuyết 。 無vô 萬vạn 物vật 實thật 體thể 故cố 立lập 言ngôn 說thuyết 熏huân 習tập 遍biến 為vi 生sanh 死tử 戲hí 論luận 種chủng 子tử 。 言ngôn 戲hí 論luận 者giả 。 不bất 緣duyên 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 理lý 悉tất 為vi 生sanh 死tử 戲hí 論luận 也dã 。 以dĩ 此thử 氣khí 分phần/phân 熏huân 本bổn 識thức 能năng 生sanh 後hậu 時thời 戲hí 論luận 果quả 。 即tức 生sanh 能năng 相tương 續tục 力lực 用dụng 故cố 稱xưng 種chủng 子tử 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 約ước 能năng 見kiến 色sắc 根căn 有hữu 聲thanh 說thuyết 謂vị 眼nhãn 者giả 。 如như 色sắc 根căn 能năng 發phát 識thức 見kiến 色sắc 。 約ước 此thử 義nghĩa 立lập 眼nhãn 名danh 。 眼nhãn 名danh 即tức 是thị 言ngôn 說thuyết 。 此thử 約ước □# 理lý 。 但đãn 實thật 唯duy 有hữu 言ngôn 說thuyết 無vô 有hữu 實thật 體thể 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 數số 習tập 此thử 言ngôn 說thuyết 於ư 中trung 起khởi 愛ái 熏huân 習tập 本bổn 識thức 者giả 。 凡phàm 夫phu 共cộng 數số 習tập 此thử 名danh 。 後hậu 時thời 不bất 復phục 知tri 此thử 名danh 但đãn 是thị 言ngôn 說thuyết 。 執chấp 眼nhãn 有hữu 別biệt 物vật 。 於ư 中trung 起khởi 愛ái 數số 起khởi 所sở 愛ái 熏huân 本bổn 識thức 。 此thử 熏huân 習tập 有hữu 功công 能năng 於ư 本bổn 識thức 中trung 以dĩ 為vi 種chủng 子tử 。 能năng 生sanh 未vị 來lai 眼nhãn 。 餘dư 根căn 塵trần 識thức 等đẳng 一nhất 切thiết 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 名danh 言ngôn 說thuyết 熏huân 習tập 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 有hữu 染nhiễm 污ô 識thức 由do 我ngã 見kiến 等đẳng 依y 止chỉ 於ư 本bổn 識thức 起khởi 我ngã 我ngã 所sở 。 等đẳng 熏huân 習tập 者giả 。 此thử 下hạ 略lược 釋thích 第đệ 二nhị 我ngã 見kiến 熏huân 習tập 章chương 。 我ngã 見kiến 由do 陀đà 那na 執chấp 梨lê 耶da 為vi 我ngã 得đắc 自tự 他tha 差sai 別biệt 。 由do 此thử 故cố 染nhiễm 污ô 六lục 識thức 六lục 識thức 亦diệc 起khởi 我ngã 執chấp 也dã 。 染nhiễm 污ô 是thị 阿a 陀đà 那na 識thức 。 意ý 識thức 是thị 所sở 染nhiễm 污ô 。 六lục 識thức 後hậu 我ngã 見kiến 即tức 依y 止chỉ 識thức 生sanh 。 於ư 本bổn 識thức 中trung 起khởi 我ngã 執chấp 及cập 我ngã 所sở 見kiến 二nhị 識thức 。 並tịnh 還hoàn 熏huân 本bổn 識thức 。 本bổn 識thức 有hữu 此thử 種chủng 子tử 故cố 得đắc 自tự 他tha 差sai 別biệt 身thân 報báo 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 此thử 熏huân 習tập 故cố 起khởi 分phân 別biệt 謂vị 自tự 為vi 我ngã 異dị 我ngã 為vi 他tha 者giả 。 由do 我ngã 見kiến 種chủng 子tử 在tại 本bổn 識thức 中trung 。 後hậu 時thời 由do 此thử 功công 能năng 生sanh 諸chư 分phân 別biệt 。 執chấp 有hữu 此thử 彼bỉ 等đẳng 界giới 。 因nhân 此thử 生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 。 還hoàn 復phục 熏huân 習tập 本bổn 識thức 生sanh 諸chư 種chủng 子tử 。 即tức 是thị 同đồng 類loại 因nhân 等đẳng 流lưu 果quả 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 隨tùy 善thiện 惡ác 不bất 動động 業nghiệp 於ư 六lục 道đạo 中trung 。 所sở 受thọ 六lục 根căn 有hữu 差sai 別biệt 者giả 。 此thử 下hạ 略lược 釋thích 第đệ 三tam 有hữu 分phần/phân 熏huân 習tập 章chương 。 呼hô 種chủng 子tử 為vi 有hữu 分phần/phân 。 業nghiệp 有hữu 三tam 品phẩm 。 謂vị 善thiện 惡ác 不bất 動động 。 善thiện 業nghiệp 感cảm 欲dục 界giới 人nhân 天thiên 。 惡ác 業nghiệp 感cảm 四tứ 趣thú 。 不bất 動động 業nghiệp 感cảm 上thượng 二nhị 界giới 報báo 。 有hữu 者giả 能năng 得đắc 三tam 界giới 六lục 道đạo 有hữu 報báo 故cố 名danh 有hữu 分phần/phân 。 三tam 界giới 六lục 道đạo 報báo 正chánh 是thị 有hữu 體thể 也dã 。 由do 意ý 識thức 作tác 業nghiệp 變biến 異dị 本bổn 識thức 有hữu 三tam 分phần/phân 不bất 同đồng 。 由do 此thử 三tam 業nghiệp 種chủng 子tử 能năng 變biến 異dị 本bổn 識thức 起khởi 三tam 界giới 六lục 道đạo 苦khổ 樂lạc 等đẳng 法pháp 不bất 同đồng 也dã 。 煩phiền 惱não 但đãn 通thông 能năng 感cảm 有hữu 。 不bất 能năng 令linh 得đắc 苦khổ 樂lạc 等đẳng 異dị 異dị 報báo 。 二nhị 正chánh 由do 業nghiệp 有hữu 故cố 。 是thị 業nghiệp 牽khiên 諸chư 有hữu 差sai 別biệt 。 此thử 三tam 章chương 是thị 集Tập 諦Đế 。 初sơ 章chương 通thông 習tập 報báo 因nhân 。 第đệ 二nhị 煩phiền 惱não 。 第đệ 三tam 是thị 業nghiệp 。 故cố 有hữu 三tam 章chương 異dị 也dã 。

論luận 本bổn 云vân 引dẫn 生sanh 差sai 別biệt 者giả 。 此thử 釋thích 第đệ 四tứ 引dẫn 生sanh 章chương 。 此thử 第đệ 四tứ 章chương 論luận 本bổn 自tự 解giải 。 釋thích 論luận 又hựu 解giải 。 引dẫn 生sanh 有hữu 二nhị 。 一nhất 能năng 引dẫn 牽khiên 本bổn 識thức 受thọ 依y 持trì 生sanh 種chủng 子tử 所sở 以dĩ 得đắc 立lập 。 二nhị 本bổn 識thức 中trung 種chủng 子tử 引dẫn 生sanh 後hậu 果quả 報báo 。 此thử 章chương 明minh 於ư 引dẫn 生sanh 之chi 力lực 用dụng 故cố 云vân 引dẫn 生sanh 章chương 。

論luận 本bổn 云vân 是thị 熏huân 習tập 新tân 生sanh 者giả 。 通thông 論luận 過quá 去khứ 以dĩ 來lai 起khởi 無vô 明minh 行hành 熏huân 於ư 本bổn 識thức 。 隨tùy 其kỳ 業nghiệp 等đẳng 猶do 有hữu 力lực 未vị 受thọ 用dụng 者giả 悉tất 為vi 新tân 生sanh 。 若nhược 已dĩ 曾tằng 得đắc 報báo 用dụng 者giả 並tịnh 為vi 故cố 也dã 。

論luận 本bổn 云vân 若nhược 無vô 此thử 緣duyên 行hành 生sanh 識thức 緣duyên 取thủ 生sanh 有hữu 是thị 義nghĩa 不bất 成thành 者giả 。 行hành 即tức 是thị 過quá 去khứ 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 在tại 識thức 支chi 。 識thức 支chi 即tức 是thị 本bổn 識thức 。 本bổn 識thức 將tương 成thành 熟thục 業nghiệp 種chủng 子tử 來lai 受thọ 生sanh 意ý 識thức 。 依y 此thử 種chủng 子tử 為vi 因nhân 緣duyên 。 本bổn 識thức 為vi 因nhân 緣duyên 。 本bổn 識thức 為vi 根căn 得đắc 生sanh 也dã 。 緣duyên 取thủ 生sanh 有hữu 者giả 。 取thủ 是thị 惑hoặc 。 有hữu 是thị 業nghiệp 。 若nhược 無vô 本bổn 識thức 為vi 增tăng 上thượng 者giả 。 種chủng 子tử 生sanh 有hữu 力lực 用dụng 。 無vô 依y 止chỉ 處xứ 。 隨tùy 所sở 作tác 業nghiệp 。 隨tùy 能năng 作tác 心tâm 即tức 滅diệt 。 故cố 言ngôn 是thị 義nghĩa 不bất 成thành 。

釋thích 論luận 曰viết 引dẫn 生sanh 種chủng 類loại 差sai 別biệt 者giả 。 隨tùy 望vọng 前tiền 一nhất 一nhất 義nghĩa 可khả 見kiến 。 隨tùy 數số 習tập 根căn 塵trần 等đẳng 成thành 種chủng 子tử 。 此thử 還hoàn 生sanh 昔tích 所sở 習tập 等đẳng 流lưu 果quả 義nghĩa 有hữu 輕khinh 重trọng 得đắc 樂lạc 苦khổ 果quả 報báo 。 果quả 報báo 有hữu 異dị 故cố 言ngôn 。 種chủng 類loại 差sai 別biệt 。

釋thích 論luận 曰viết 此thử 有hữu 何hà 相tướng 。 是thị 熏huân 習tập 新tân 生sanh 者giả 。 引dẫn 生sanh 種chủng 類loại 即tức 以dĩ 熏huân 習tập 新tân 生sanh 為vi 相tương/tướng 。 雖tuy 無vô 異dị 性tánh 同đồng 無vô 記ký 。 不bất 無vô 昔tích 種chủng 類loại 差sai 別biệt 。 力lực 用dụng 之chi 相tướng 貌mạo 能năng 生sanh 昔tích 時thời 同đồng 類loại 之chi 果quả 報báo 。 故cố 言ngôn 引dẫn 生sanh 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 無vô 引dẫn 生sanh 本bổn 識thức 差sai 別biệt 者giả 。 本bổn 識thức 有hữu 種chủng 子tử 能năng 引dẫn 生sanh 後hậu 相tương 似tự 果quả 故cố 名danh 本bổn 識thức 為vi 引dẫn 生sanh 。 如như 昔tích 所sở 作tác 業nghiệp 輕khinh 重trọng 煩phiền 惱não 等đẳng 而nhi 得đắc 報báo 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 行hành 生sanh 滅diệt 所sở 熏huân 習tập 識thức 者giả 。 明minh 行hành 若nhược 是thị 常thường 無vô 能năng 熏huân 習tập 義nghĩa 。 由do 是thị 無vô 常thường 生sanh 滅diệt 恆hằng 流lưu 故cố 得đắc 有hữu 熏huân 習tập 義nghĩa 。 彼bỉ 行hành 所sở 熏huân 習tập 識thức 即tức 是thị 引dẫn 生sanh 本bổn 識thức 。 此thử 語ngữ 即tức 釋thích 上thượng 句cú 。

釋thích 論luận 曰viết 由do 取thủ 所sở 攝nhiếp 故cố 對đối 生sanh 起khởi 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 釋thích 。 一nhất 云vân 。 現hiện 在tại 取thủ 分phần/phân 從tùng 無vô 明minh 行hành 。 所sở 熏huân 習tập 種chủng 子tử 力lực 依y 本bổn 識thức 故cố 生sanh 。 故cố 說thuyết 本bổn 識thức 為vi 引dẫn 生sanh 故cố 言ngôn 取thủ 所sở 攝nhiếp 。 對đối 前tiền 相tương 似tự 因nhân 生sanh 現hiện 在tại 有hữu 分phần/phân 。 故cố 言ngôn 對đối 生sanh 有hữu 起khởi 。 二nhị 者giả 云vân 。 取thủ 為vi 有hữu 因nhân 。 取thủ 能năng 引dẫn 有hữu 生sanh 起khởi 。 故cố 名danh 為vi 取thủ 所sở 攝nhiếp 也dã 。 未vị 來lai 生sanh 分phần/phân 緣duyên 生sanh 處xứ 之chi 有hữu 引dẫn 身thân 分phần/phân 令linh 起khởi 。 故cố 言ngôn 對đối 生sanh 有hữu 。 即tức 陀đà 那na 之chi 用dụng 。

釋thích 論luận 曰viết 此thử 有hữu 不bất 得đắc 成thành 者giả 。 若nhược 無vô 種chủng 子tử 識thức 。 未vị 來lai 有hữu 等đẳng 悉tất 不bất 得đắc 成thành 也dã 。 以dĩ 無vô 法pháp 持trì 種chủng 子tử 因nhân 故cố 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 從tùng 此thử 有hữu 生sanh 起khởi 故cố 說thuyết 此thử 為vi 有hữu 法pháp 者giả 。 此thử 釋thích 有hữu 義nghĩa 。 從tùng 現hiện 在tại 作tác 業nghiệp 。 能năng 得đắc 未vị 來lai 。 生sanh 分phân 之chi 有hữu 。 故cố 名danh 現hiện 在tại 業nghiệp 為vi 有hữu 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 取thủ 及cập 善thiện 惡ác 等đẳng 是thị 宿túc 世thế 數số 習tập 果quả 者giả 。 明minh 此thử 現hiện 在tại 取thủ 及cập 有hữu 有hữu 即tức 善thiện 惡ác 不bất 動động 業nghiệp 故cố 言ngôn 並tịnh 是thị 宿túc 世thế 所sở 數số 習tập 無vô 明minh 行hành 果quả 。 此thử 數số 習tập 無vô 明minh 因nhân 果quả 義nghĩa 所sở 生sanh 也dã 。 脫thoát 解giải 取thủ 有hữu 非phi 現hiện 在tại 。 取thủ 有hữu 二nhị 分phần 。 但đãn 明minh 若nhược 無vô 引dẫn 生sanh 本bổn 識thức 。 則tắc 行hành 所sở 熏huân 習tập 種chủng 子tử 正chánh 除trừ 煩phiền 惱não 種chủng 子tử 。 不bất 正chánh 除trừ 業nghiệp 種chủng 子tử 。 煩phiền 惱não 既ký 斷đoạn 。 業nghiệp 種chủng 子tử 遂toại 滅diệt 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 得đắc 道Đạo 以dĩ 後hậu 所sở 見kiến 清thanh 淨tịnh 與dữ 前tiền 見kiến 有hữu 異dị 故cố 言ngôn 亦diệc 有hữu 功công 用dụng 者giả 。 得đắc 道Đạo 後hậu 見kiến 他tha 所sở 變biến 異dị 作tác 塵trần 解giải 。 而nhi 達đạt 此thử 塵trần 體thể 非phi 是thị 有hữu 即tức 是thị 清thanh 淨tịnh 。 正chánh 是thị 亦diệc 是thị 道đạo 功công 用dụng 也dã 。 又hựu 前tiền 釋thích 云vân 。 得đắc 道Đạo 後hậu 識thức 不bất 變biến 異dị 作tác 。 本bổn 所sở 見kiến 塵trần 即tức 是thị 清thanh 淨tịnh 。 由do 變biến 異dị 本bổn 識thức 種chủng 子tử 已dĩ 滅diệt 故cố 爾nhĩ 。 此thử 即tức 是thị 道đạo 功công 用dụng 。

釋thích 論luận 曰viết 由do 他tha 分phân 別biệt 所sở 持trì 故cố 者giả 。 由do 眾chúng 多đa 識thức 變biến 異dị 作tác 境cảnh 界giới 。 自tự 識thức 雖tuy 不bất 復phục 變biến 異dị 作tác 本bổn 境cảnh 。 他tha 未vị 得đắc 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 識thức 猶do 變biến 異dị 作tác 此thử 境cảnh 界giới 。 為vi 此thử 人nhân 分phân 別biệt 識thức 所sở 持trì 故cố 猶do 有hữu 穢uế 境cảnh 界giới 。 從tùng 語ngữ 可khả 解giải 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 約ước 慈từ 悲bi 般Bát 若Nhã 大đại 起khởi 分phân 別biệt 此thử 分phân 別biệt 依y 止chỉ 真Chân 如Như 故cố 則tắc 所sở 分phân 別biệt 成thành 清thanh 淨tịnh 土độ 者giả 。 佛Phật 有hữu 大đại 悲bi 般Bát 若Nhã 。 由do 本bổn 願nguyện 力lực 。 此thử 見kiến 俗tục 唯duy 是thị 識thức 無vô 外ngoại 塵trần □# 。 若nhược 見kiến 真chân 慈từ 悲bi 雖tuy 分phân 別biệt 俗tục 境cảnh 。 由do 依y 止chỉ 真Chân 如Như 智trí 與dữ 為vi 般Bát 若Nhã 所sở 攝nhiếp 。 雖tuy 緣duyên 俗tục 境cảnh 無vô 實thật 境cảnh 分phân 別biệt 由do 見kiến 清thanh 淨tịnh 。 能năng 現hiện 淨tịnh 土độ 。 淨tịnh 土độ 唯duy 識thức 智trí 為vi 土thổ/độ 體thể 。 若nhược 作tác 凡phàm 聖thánh 者giả 十Thập 地Địa 通thông 諦đế 並tịnh 是thị 真chân 淨tịnh 土độ 。 若nhược 作tác 三tam 學học 四tứ 地địa 以dĩ 上thượng 是thị 真chân 淨tịnh 土độ 。 若nhược 功công 用dụng 無vô 功công 用dụng 。 八bát 地địa 是thị 真chân 淨tịnh 土độ 。 凡phàm 真chân 淨tịnh 土độ 並tịnh 是thị 應ưng 身thân 為vi 土thổ/độ 。 □# 從tùng 初Sơ 地Địa 以dĩ 上thượng 並tịnh 是thị 真chân 淨tịnh 土độ 也dã 。 地địa 前tiền 為vi 相tương/tướng 淨tịnh 土độ 。 十thập 信tín 為vi 事sự 淨tịnh 土độ 。 如như 彌Di 勒Lặc 等đẳng 。 土thổ/độ 為vi 事sự 淨tịnh 也dã 。 如như 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 人nhân 未vị 能năng 平bình 等đẳng 故cố 。 猶do 事sự 差sai 別biệt 論luận 淨tịnh 也dã 。 凡phàm 夫phu 下hạ 品phẩm 見kiến 穢uế 土thổ/độ 見kiến 於ư 化hóa 身thân 亦diệc 不bất 復phục 具cụ 相tương/tướng 也dã 。 從tùng 相tương/tướng 淨tịnh 來lai 並tịnh 屬thuộc 化hóa 身thân 攝nhiếp 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 由do 分phần/phân 斷đoạn 無vô 明minh 見kiến 淨tịnh 土độ 三tam 無vô 性tánh 真Chân 如Như 後hậu 見kiến 真chân 淨tịnh 土độ 。 凡phàm 夫phu 由do 心tâm 分phân 別biệt 見kiến 穢uế 土thổ/độ 。

釋thích 論luận 曰viết 唯duy 一nhất 境cảnh 界giới 云vân 何hà 。 眾chúng 生sanh 所sở 見kiến 不bất 同đồng 者giả 。 異dị 境cảnh 異dị 見kiến 此thử 乃nãi 可khả 然nhiên 。 同đồng 是thị 一nhất 境cảnh 云vân 何hà 。 各các 見kiến 不bất 同đồng 。

論luận 本bổn 云vân 譬thí 如như 修tu 觀quán 行hành 人nhân 於ư 一nhất 類loại 物vật 種chủng 種chủng 願nguyện 樂nhạo 。 種chủng 種chủng 觀quán 察sát 。 隨tùy 心tâm 成thành 立lập 者giả 。 譬thí 答đáp 問vấn 。 如như 取thủ 一nhất 物vật 隨tùy 修tu 觀quán 人nhân 。 以dĩ 神thần 通thông 變biến 化hóa 。 種chủng 種chủng 願nguyện 樂nhạo 。 隨tùy 前tiền 眾chúng 生sanh 所sở 宜nghi 。 見kiến 青thanh 黃hoàng 得đắc 慶khánh 者giả 。 則tắc 觀quán 行hành 人nhân 度độ 此thử 一nhất 物vật 合hợp 作tác 青thanh 色sắc 。 從tùng 小tiểu 至chí 大đại 。 從tùng 狹hiệp 至chí 廣quảng 。 皆giai 成thành 青thanh 色sắc 。 令linh 前tiền 人nhân 見kiến 青thanh 。 不bất 生sanh 煩phiền 惱não 。 見kiến 如như 一nhất 切thiết 十thập 入nhập 觀quán 所sở 說thuyết 。 若nhược 別biệt 境cảnh 是thị 實thật 有hữu 。 則tắc 不bất 隨tùy 觀quán 行hành 心tâm 令linh 其kỳ □# 異dị 。 由do 實thật 無vô 體thể 但đãn 是thị 分phân 別biệt 所sở 作tác 故cố 。 得đắc 神thần 通thông 力lực 。 轉chuyển 變biến 其kỳ 心tâm 令linh 。 所sở 見kiến 各các 異dị 。

論luận 本bổn 偈kệ 云vân 難nan 滅diệt 及cập 難nan 解giải 者giả 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 更cánh 明minh 結kết 惑hoặc 相tướng 貌mạo 。 有hữu 長trường/trưởng 行hành 及cập 偈kệ 為vi 二nhị 。 初sơ 出xuất 所sở 治trị 惑hoặc 。 後hậu 出xuất 能năng 對đối 治trị 道đạo 。 就tựu 分phân 別biệt 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 共cộng 不bất 共cộng 。 似tự 外ngoại 塵trần 起khởi 為vi 共cộng 。 緣duyên 內nội 識thức 起khởi 為vi 不bất 共cộng 。 共cộng 結kết 難nạn/nan 除trừ 。 不bất 共cộng 結kết 易dị 除trừ 。 大đại 意ý 如như 釋thích 論luận 解giải 。 相tương/tướng 結kết 即tức 是thị 分phân 別biệt 執chấp 相tướng 。 謂vị 一nhất 切thiết 六lục 識thức 心tâm 所sở 緣duyên 外ngoại 境cảnh 是thị 有hữu 。 未vị 達đạt 此thử 並tịnh 是thị 自tự 心tâm 分phân 別biệt 所sở 作tác 故cố 。 若nhược 見kiến 相tương/tướng 並tịnh 是thị 識thức 分phân 別biệt 所sở 作tác 。 欲dục 瞋sân 等đẳng 則tắc 無vô 從tùng 而nhi 生sanh 。 又hựu 約ước 無vô 間gian 解giải 脫thoát 二nhị 道đạo 。 無vô 間gian 道đạo 難nan 得đắc 故cố 。 故cố 解giải 脫thoát 道đạo 得đắc 者giả 由do 無vô 間gian 道đạo 斷đoạn 惑hoặc 。 惑hoặc 若nhược 滅diệt 解giải 脫thoát 道đạo 次thứ 後hậu 自tự 起khởi 。 言ngôn 無vô 間gian 道đạo 難nan 得đắc 也dã 。

論luận 本bổn 云vân 觀quán 行hành 人nhân 心tâm 異dị 由do 相tương/tướng 大đại 成thành 外ngoại 者giả 。 釋thích 論luận 解giải 此thử 由do 三tam 義nghĩa 難nan 解giải 難nan 滅diệt 。 一nhất 由do 外ngoại 無vô 法pháp 但đãn 觀quán 內nội 治trị 。 二nhị 相tương 通thông 十thập 方phương 故cố 言ngôn 大đại 。 三Tam 明Minh 觀quán 心tâm 與dữ 內nội 種chủng 子tử 相tương 違vi 與dữ 外ngoại 不bất 相tương 關quan 。 故cố 言ngôn 外ngoại 難nan 滅diệt 難nan 解giải 。 後hậu 即tức 明minh 心tâm 淨tịnh 即tức 見kiến 清thanh 淨tịnh 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 明minh 能năng 對đối 治trị 道đạo 又hựu 為vi 二nhị 。 初sơ 正chánh 能năng 道đạo 。 二nhị 者giả 兩lưỡng 得đắc 舉cử 境cảnh 成thành 行hành 。 治trị 道đạo 滿mãn 則tắc 是thị 分phần/phân 清thanh 淨tịnh 。 道đạo 未vị 滿mãn 則tắc 隨tùy 分phần/phân 清thanh 淨tịnh 。 法pháp 明minh 見kiến 真Chân 如Như 實thật 相tướng 。 相tương/tướng 法pháp 慧tuệ 眼nhãn 通thông 見kiến 真chân 俗tục 空không 也dã 。 若nhược 後hậu 智trí 見kiến 俗tục 唯duy 有hữu 識thức 是thị 虛hư 妄vọng 有hữu 。 餘dư 法pháp 悉tất 空không 無vô 所sở 有hữu 眾chúng 生sanh 。 唯duy 識thức 即tức 是thị 能năng 依y 是thị 諦đế 俗tục 體thể 。 唯duy 識thức 智trí 即tức 是thị 所sở 依y 為vi 淨tịnh 土độ 體thể 。 從tùng 真Chân 如Như 所sở 起khởi 胎thai 生sanh 死tử 智trí 為vi 真chân 體thể 即tức 後hậu 智trí 也dã 。 依y 此thử 智trí 問vấn 進tiến 利lợi 他tha 等đẳng 故cố 得đắc 至chí 。 圓viên 滿mãn 法Pháp 身thân 。 故cố 為vi 土thổ/độ 體thể 。

釋thích 論luận 問vấn 發phát 論luận 本bổn 淨tịnh 土độ 因nhân 由do 。 見kiến 佛Phật 清thanh 淨tịnh 者giả 。 見kiến 佛Phật 是thị 正chánh 體thể 智trí 。 依y 此thử 起khởi 後hậu 智trí 。 為vi 土thổ/độ 體thể 也dã 。 依y 此thử 後hậu 智trí 進tiến 加gia 智trí 增tăng 長trưởng 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 故cố 。 以dĩ 此thử 智trí 為vi 所sở 依y 。 故cố 是thị 土thổ/độ 體thể 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 一nhất 菩Bồ 薩Tát 於ư 內nội 修tu 觀quán 不bất 依y 外ngoại 者giả 。 此thử 明minh 觀quán 中trung 第đệ 二nhị 舉cử 境cảnh 成thành 觀quán 行hành 。 外ngoại 本bổn 所sở 有hữu 故cố 不bất 依y 外ngoại 。 即tức 顯hiển 唯duy 識thức 義nghĩa 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 二nhị 由do 此thử 觀quán 唯duy 有hữu 識thức 無vô 有hữu 外ngoại 塵trần 者giả 。 觀quán 內nội 唯duy 有hữu 識thức 即tức 顯hiển 無vô 外ngoại 塵trần 。 此thử 屬thuộc 相tương/tướng 顯hiển 成thành 也dã 。 此thử 後hậu 明minh 無vô 外ngoại 塵trần 種chủng 種chủng 觀quán 人nhân 。 於ư 一nhất 物vật 隨tùy 願nguyện 樂nhạo 成thành 顯hiển 唯duy 識thức 無vô 塵trần 義nghĩa 可khả 見kiến 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 實thật 有hữu 外ngoại 境cảnh 觀quán 行hành 人nhân 願nguyện 則tắc 不bất 成thành 因nhân 不bất 成thành 故cố 者giả 。 以dĩ 無vô 塵trần 故cố 種chủng 種chủng 觀quán 人nhân 於ư 一nhất 物vật 則tắc 種chủng 種chủng 願nguyện 成thành 。 即tức 是thị 因nhân 成thành 。 若nhược 實thật 有hữu 塵trần 如như 二nhị 空không 不bất 可khả 轉chuyển 。 即tức 觀quán 行hành 人nhân 所sở 作tác 則tắc 不bất 成thành 。 即tức 是thị 因nhân 不bất 成thành 也dã 。 此thử 後hậu 可khả 見kiến 及cập 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 亦diệc 可khả 解giải 。

論luận 本bổn 云vân 是thị 不bất 共cộng 本bổn 識thức 差sai 別biệt 有hữu 覺giác 受thọ 生sanh 種chủng 子tử 者giả 。 此thử 下hạ 釋thích 第đệ 三tam 廣quảng 料liệu 簡giản 示thị 其kỳ 相tướng 貌mạo 。 就tựu 此thử 為vi 五ngũ 段đoạn 。 一nhất 明minh 共cộng 不bất 共cộng 因nhân 同đồng 生sanh 一nhất 果quả 義nghĩa 。 二nhị 辯biện 麁thô 重trọng 相tương/tướng 識thức 細tế 輕khinh 相tương/tướng 識thức 。 三Tam 明Minh 有hữu 受thọ 不bất 受thọ 二nhị 相tương/tướng 種chủng 子tử 。 四tứ 辯biện 七thất 識thức 熏huân 本bổn 識thức 成thành 亦diệc 識thức 上thượng 心tâm 惑hoặc 。 五ngũ 辯biện 具cụ 縛phược 相tương/tướng 不bất 具cụ 相tương/tướng 種chủng 子tử 。 此thử 文văn 云vân 前tiền 明minh 不bất 共cộng 種chủng 子tử 自tự 生sanh 一nhất 果quả 。 今kim 有hữu 他tha 助trợ 結kết 成thành 為vì 他tha 眾chúng 生sanh 境cảnh 界giới 義nghĩa 。 故cố 文văn 言ngôn 。 若nhược 無vô 此thử 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 。 生sanh 緣duyên 不bất 成thành 。 生sanh 緣duyên 即tức 是thị 助trợ 結kết 以dĩ 成thành 彼bỉ 境cảnh 界giới 義nghĩa 。 器khí 世thế 界giới 生sanh 緣duyên 者giả 。 世thế 界giới □# 一nhất 主chủ 餘dư 人nhân 助trợ 結kết 為vi 生sanh 緣duyên 可khả 解giải 。 又hựu 有hữu 助trợ 結kết 他tha 身thân 起khởi 成thành 我ngã 愛ái 憎tăng 等đẳng 境cảnh 。 故cố 得đắc 平bình 相tương 見kiến 為vi 塵trần 義nghĩa 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 此thử 文văn 顯hiển 本bổn 識thức 是thị 善thiện 惡ác 二nhị 業nghiệp 相tương 似tự 果quả 者giả 。 第đệ 二nhị 由do 善thiện 惡ác 二nhị 業nghiệp 熏huân 本bổn 識thức 。 本bổn 識thức 二nhị 種chủng 種chủng 子tử 即tức 是thị 相tương 似tự 果quả 。 此thử 果quả 報báo 種chủng 子tử 轉chuyển 變biến 為vi 因nhân 感cảm 報báo 起khởi 。 更cánh 作tác 善thiện 惡ác 即tức 是thị 因nhân 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 於ư 理lý 及cập 事sự 心tâm 無vô 功công 能năng 故cố 稱xưng 麁thô 重trọng 者giả 。 不bất 達đạt 道Đạo 理lý 曰viết 麁thô 。 不bất 能năng 作tác 正chánh 勤cần 為vi 重trọng/trùng 。 即tức 是thị 大đại 小tiểu 二nhị 識thức 惑hoặc 。 惑hoặc 如như 前tiền 釋thích 。 由do 有hữu 大đại 小tiểu 惑hoặc 故cố 散tán 麁thô 不bất 能năng 通thông 達đạt 。 事sự 理lý 故cố 名danh 麁thô 。 亦diệc 由do 此thử 惑hoặc 心tâm 沈trầm 弱nhược 不bất 動động 勤cần 策sách 故cố 名danh 重trọng/trùng 。 釋thích 細tế 輕khinh 相tương/tướng 識thức 翻phiên 前tiền 解giải 。 所sở 以dĩ 但đãn 說thuyết 有hữu 流lưu 善thiện 為vi 細tế 輕khinh 不bất 說thuyết 無vô 流lưu 善thiện 者giả 。 今kim 論luận 能năng 為vi 生sanh 死tử 種chủng 子tử 習tập 果quả 及cập 果quả 報báo 果quả 義nghĩa 。 無vô 流lưu 善thiện 滅diệt 生sanh 死tử 種chủng 子tử 。 以dĩ 無vô 流lưu 善thiện 為vi 細tế 輕khinh 相tương/tướng 識thức 也dã 。

論luận 本bổn 云vân 若nhược 無vô 此thử 由do 前tiền 業nghiệp 果quả 有hữu 勝thắng 能năng 無vô 勝thắng 能năng 依y 止chỉ 差sai 別biệt 不bất 得đắc 成thành 者giả 。 識thức 有hữu 麁thô 重trọng 細tế 輕khinh 二nhị 分phần 。 此thử 二nhị 分phần 由do 前tiền 作tác 業nghiệp 有hữu 善thiện 惡ác 種chủng 子tử 感cảm 果quả 報báo 。 果quả 報báo 中trung 復phục 。 造tạo 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 如như 此thử 等đẳng 義nghĩa 皆giai 不bất 得đắc 成thành 脫thoát 解giải 。 由do 不bất 善thiện 等đẳng 報báo 因nhân 感cảm 惡ác 道đạo 等đẳng 身thân 。 色sắc 形hình 醜xú 陋lậu 。 之chi 惡ác 說thuyết 名danh 為vi 麁thô 。 無vô 有hữu 力lực 能năng 名danh 為vi 重trọng/trùng 。 由do 善thiện 業nghiệp 報báo 因nhân 感cảm 人nhân 天thiên 勝thắng 報báo 。 形hình 色sắc 微vi 妙diệu 說thuyết 名danh 細tế 。

復phục 有hữu 勝thắng 力lực 能năng 故cố 名danh 為vi 輕khinh 。 此thử 就tựu 報báo 色sắc 身thân 明minh 。 有hữu 力lực 無vô 力lực 。 又hựu 由do 惡ác 業nghiệp 所sở 得đắc 果quả 報báo 。 於ư 此thử 出xuất 世thế 道Đạo 理lý 及cập 所sở 行hành 事sự 不bất 能năng 有hữu 用dụng 。 由do 善thiện 業nghiệp 所sở 得đắc 報báo 於ư 出xuất 世thế 事sự 理lý 能năng 有hữu 功công 力lực 。 又hựu 由do 惡ác 業nghiệp 能năng 得đắc 果quả 報báo 。 果quả 復phục 能năng 作tác 習tập 因nhân 生sanh 後hậu 。 煩phiền 惱não 惡ác 業nghiệp 。 由do 善thiện 業nghiệp 能năng 得đắc 果quả 報báo 。 果quả 復phục 作tác 習tập 因nhân 生sanh 後hậu 出xuất 世thế 善thiện 業nghiệp 信tín 等đẳng 諸chư 根căn 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 本bổn 識thức 無vô 此thử 二nhị 相tương/tướng 因nhân 果quả 義nghĩa 皆giai 不bất 得đắc 成thành 者giả 。 謂vị 若nhược 無vô 本bổn 識thức 此thử 善thiện 惡ác 二nhị 因nhân 果quả 相tương 及cập 習tập 報báo 二nhị 因nhân 果quả 相tương/tướng 皆giai 不bất 成thành 也dã 。 如như 前tiền 所sở 破phá 無vô 依y 義nghĩa 。 立lập 此thử 識thức 時thời 因nhân 果quả 義nghĩa 。 因nhân 果quả 故cố 是thị 事sự 得đắc 也dã 。 如như 前tiền 言ngôn 依y 止chỉ 差sai 別biệt 者giả 。 即tức 以dĩ 六lục 道đạo 報báo 身thân 。 為vi 所sở 依y 止chỉ 。 六lục 道đạo 不bất 同đồng 故cố 言ngôn 差sai 別biệt 。

論luận 本bổn 云vân 復phục 次thứ 有hữu 受thọ 不bất 受thọ 相tương/tướng 二nhị 種chủng 本bổn 識thức 者giả 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 明minh 不bất 受thọ 因nhân 果quả 相tương/tướng 。 本bổn 識thức 中trung 種chủng 子tử 有hữu 二nhị 種chủng 功công 能năng 。 一nhất 感cảm 果quả 報báo 果quả 。 二nhị 感cảm 果quả 報báo 果quả 。 此thử 因nhân 若nhược 熟thục 果quả 報báo 起khởi 時thời 用dụng 此thử 種chủng 子tử 則tắc 有hữu 盡tận 義nghĩa 。 若nhược 感cảm 相tương 似tự 果quả 。 此thử 則tắc 無vô 盡tận 。 習tập 因nhân 無vô 窮cùng 生sanh 果quả 故cố 。 故cố 說thuyết 感cảm 果quả 報báo 果quả 種chủng 子tử 名danh 有hữu 受thọ 相tương/tướng 。 感cảm 相tương 似tự 果quả 種chủng 子tử 名danh 不bất 受thọ 報báo 。 以dĩ 不bất 所sở 受thọ 果quả 報báo 。 故cố 即tức 是thị 習tập 因nhân 義nghĩa 也dã 。

論luận 本bổn 云vân 若nhược 無vô 此thử 識thức 有hữu 作tác 不bất 作tác 善thiện 惡ác 二nhị 業nghiệp 由do 與dữ 果quả 報báo 果quả 故cố 受thọ 用dụng 盡tận 義nghĩa 不bất 成thành 者giả 。 意ý 業nghiệp 等đẳng 若nhược 無vô 本bổn 識thức 持trì 種chủng 子tử 者giả 。 則tắc 不bất 作tác 應ưng 得đắc 果quả 。 作tác 應ưng 不bất 得đắc 果quả 。 故cố 言ngôn 與dữ 果quả 有hữu 盡tận 。 不bất 盡tận 義nghĩa 不bất 得đắc 成thành 。 則tắc 有hữu 作tác 而nhi 不bất 得đắc 。 不bất 作tác 而nhi 得đắc 果quả 。 此thử 義nghĩa 應ưng 成thành 略lược 。 無vô 自tự 然nhiên 得đắc 果quả 義nghĩa 。 無vô 作tác 而nhi 不bất 得đắc 果Quả 義nghĩa 。 故cố 知tri 有hữu 本bổn 識thức 持trì 之chi 不bất 失thất 也dã 。 後hậu 出xuất 四tứ 句cú 是thị 別biệt 意ý 耳nhĩ 。 但đãn 四tứ 生sanh 造tạo 業nghiệp 善thiện 惡ác 業nghiệp 有hữu 四tứ 句cú 。 有hữu 作tác 而nhi 不bất 長trường/trưởng 。 有hữu 長trường/trưởng 而nhi 不bất 作tác 。 有hữu 作tác 而nhi 且thả 長trường/trưởng 有hữu 。 不bất 作tác 不bất 長trường/trưởng 。 若nhược 自tự 作tác 而nhi 悔hối 不bất 更cánh 相tương 續tục 即tức 初sơ 句cú 。 若nhược 不bất 自tự 作tác 但đãn 隨tùy 喜hỷ 他tha 即tức 此thử 句cú 。 有hữu 作tác 業nghiệp 而nhi 續tục 行hành 之chi 即tức 第đệ 三tam 句cú 。 後hậu 句cú 不bất 作tác 不bất 長trường/trưởng 。 隨tùy 有hữu 善thiện 惡ác 業nghiệp 不bất 造tạo 不bất 續tục 故cố 。 可khả 見kiến 。 今kim 唯duy 言ngôn 舉cử 初sơ 二nhị 句cú 。 有hữu 能năng 感cảm 果quả 故cố 有hữu 盡tận 義nghĩa 前tiền 二nhị 既ký 能năng 感cảm 果quả 。 第đệ 三tam 所sở 知tri 故cố 是thị 能năng 感cảm 。 第đệ 四tứ 無vô 因nhân 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 同đồng 業nghiệp 種chủng 子tử 由do 是thị 有hữu 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 因nhân 故cố 名danh 不bất 受thọ 相tương/tướng 者giả 。 同đồng 業nghiệp 即tức 種chủng 類loại 習tập 因nhân 生sanh 後hậu 相tương 續tục 義nghĩa 故cố 言ngôn 不bất 斷đoạn 因nhân 。 非phi 苦khổ 樂lạc 受thọ 。 故cố 言ngôn 不bất 受thọ 相tương/tướng 。 此thử 明minh 分phần/phân 。 若nhược 成thành 三tam 彰chương 者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 但đãn 有hữu 名danh 言ngôn 。 以dĩ 顛điên 倒đảo 分phân 別biệt 為vi 有hữu 。 習tập 此thử 名danh 言ngôn 為vi 有hữu 故cố 。 以dĩ 熏huân 習tập 本bổn 識thức 成thành 種chủng 子tử 故cố 言ngôn 名danh 言ngôn 熏huân 習tập 。 將tương 此thử 起khởi 理lý 事sự 二nhị 分phần 別biệt 名danh 皮bì 肉nhục 兩lưỡng 惑hoặc 。 復phục 分phân 別biệt 此thử 理lý 事sự 中trung 一nhất 中trung 有hữu 一nhất 切thiết 義nghĩa 別biệt 種chủng 種chủng 不bất 同đồng 。 為vi 心tâm 煩phiền 惱não 。 即tức 無vô 明minh 習tập 氣khí 。 此thử 明minh 一nhất 切thiết 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 不bất 緣duyên 實thật 義nghĩa 。 無vô 始thỉ 來lai 戲hí 論luận 故cố 有hữu 習tập 因nhân 種chủng 子tử 為vi 不bất 受thọ 相tương/tướng 。

釋thích 論luận 曰viết 由do 施thí 與dữ 果quả 功công 能năng 滅diệt 盡tận 不bất 更cánh 受thọ 報báo 故cố 名danh 受thọ 用dụng 者giả 。 若nhược 無vô 不bất 受thọ 則tắc 習tập 果quả 無vô 習tập 因nhân 便tiện 斷đoạn 絕tuyệt 無vô 相tướng 續tục 義nghĩa 。 若nhược 無vô 有hữu 受thọ 相tương/tướng 種chủng 子tử 則tắc 無vô 果quả 報báo 因nhân 果quả 。 有hữu 此thử 二nhị 受thọ 相tương/tướng 故cố 有hữu 已dĩ 用dụng 報báo 果quả 則tắc 盡tận 更cánh 受thọ 未vị 用dụng 果quả 起khởi 則tắc 受thọ 有hữu 盡tận 義nghĩa 。 故cố 不bất 失thất 解giải 脫thoát 。

釋thích 論luận 曰viết 以dĩ 失thất 解giải 脫thoát 義nghĩa 故cố 者giả 。 以dĩ 有hữu 本bổn 識thức 種chủng 子tử 有hữu 不bất 盡tận 故cố 有hữu 轉chuyển 盡tận 故cố 有hữu 解giải 脫thoát 故cố 。 後hậu 明minh 不bất 受thọ 相tương/tướng 種chủng 子tử 即tức 是thị 習tập 因nhân 釋thích 論luận 語ngữ 可khả 解giải 。

釋thích 論luận 曰viết 若nhược 無vô 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 則tắc 無vô 有hữu 及cập 差sai 別biệt 者giả 。 有hữu 即tức 三tam 有hữu 。 差sai 別biệt 即tức 六lục 道đạo 。 煩phiền 惱não 感cảm 有hữu 業nghiệp 牽khiên 六lục 道đạo 差sai 別biệt 之chi 異dị 也dã 。

釋thích 論luận 曰viết 譬thí 如như 幻huyễn 事sự 為vi 象tượng 馬mã 等đẳng 亂loạn 心tâm 因nhân 如như 此thử 譬thí 相tương/tướng 本bổn 識thức 是thị 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 。 種chủng 子tử 故cố 為vi 一nhất 切thiết 。 顛điên 倒đảo 亂loạn 心tâm 因nhân 者giả 。 第đệ 四tứ 段đoạn 諸chư 譬thí 後hậu 自tự 釋thích 。 本bổn 識thức 中trung 種chủng 子tử 是thị 一nhất 切thiết 生sanh 死tử 。 顛điên 倒đảo 亂loạn 心tâm 因nhân 緣duyên 。 種chủng 子tử 生sanh 一nhất 切thiết 生sanh 死tử 亂loạn 心tâm 。 如như 幻huyễn 象tượng 馬mã 為vi 亂loạn 心tâm 緣duyên 生sanh 亂loạn 心tâm 。 今kim 略lược 出xuất 四tứ 譬thí 。 同đồng 譬thí 陀đà 那na 中trung 四tứ 惑hoặc 生sanh 六lục 識thức 上thượng 心tâm 倒đảo 惑hoặc 。 幻huyễn 事sự 能năng 生sanh 取thủ 執chấp 者giả 。 實thật 是thị 小tiểu 豆đậu 而nhi 法pháp 今kim 作tác 兵binh 馬mã 。 彼bỉ 即tức 執chấp 為vi 實thật 。 兵binh 馬mã 故cố 是thị 取thủ 執chấp 。 令linh 譬thí 明minh 生sanh 死tử 中trung 實thật 唯duy 有hữu 識thức 如như 小tiểu 豆đậu 。 由do 無vô 明minh 倒đảo 心tâm 見kiến 無vô 我ngã 及cập 塵trần 解giải 謂vị 實thật 有hữu 六lục 塵trần 。 如như 因nhân 幻huyễn 法pháp 令linh 見kiến 象tượng 馬mã 。 故cố 成thành 取thủ 執chấp 也dã 。 次thứ 鹿lộc 渴khát 能năng 生sanh 眾chúng 生sanh 貪tham 愛ái 者giả 。 如như 鹿lộc 渴khát 陽dương 時thời 熱nhiệt 炎diễm 為vi 水thủy 。 於ư 水thủy 起khởi 愛ái 付phó 趣thú 持trì 走tẩu 持trì 不bất 復phục 見kiến 虛hư 生sanh 貪tham 愛ái 。 令linh 譬thí 明minh 生sanh 死tử 中trung 實thật 無vô 有hữu 愛ái 而nhi 執chấp 有hữu 愛ái 於ư 中trung 起khởi 愛ái 。 如như 炎diễm 中trung 實thật 無vô 水thủy 而nhi 謂vị 有hữu 水thủy 於ư 中trung 起khởi 貪tham 也dã 。 夢mộng 相tương/tướng 能năng 生sanh 眾chúng 生sanh 亂loạn 心tâm 者giả 。 夢mộng 中trung 見kiến 五ngũ 塵trần 云vân 是thị 等đẳng 一nhất 切thiết 。 事sự 生sanh 種chủng 種chủng 亂loạn 心tâm 。 以dĩ 覺giác 道Đạo 理lý 尋tầm 之chi 實thật 無vô 所sở 有hữu 。 續tục 生sanh 妄vọng 見kiến 。 令linh 譬thí 明minh 生sanh 死tử 如như 眠miên 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 五ngũ 塵trần 云vân 欲dục 一nhất 切thiết 得đắc 生sanh 。 真Chân 如Như 智trí 覺giác 時thời 。 無vô 所sở 復phục 見kiến 。 始thỉ 驗nghiệm 但đãn 有hữu 亂loạn 心tâm 實thật 無vô 有hữu 境cảnh 。 翳ế 闍xà 能năng 障chướng 眾chúng 生sanh 明minh 了liễu 見kiến 境cảnh 。 由do 陀đà 那na 不bất 能năng 達đạt 理lý 。 執chấp 梨lê 耶da 為vi 我ngã 執chấp 等đẳng 污ô 染nhiễm 六lục 識thức 障chướng 不bất 達đạt 理lý 。 迷mê 諦đế 寶bảo 等đẳng 一nhất 切thiết 道Đạo 理lý 也dã 。 餘dư 悉tất 如như 釋thích 論luận 易dị 見kiến 。 次thứ 明minh 具cụ 不bất 具cụ 縛phược 義nghĩa 。 釋thích 可khả 見kiến 處xứ 。 不bất 解giải 不bất 可khả 見kiến 受thọ 略lược 示thị 之chi 。 第đệ 五ngũ 段đoạn 若nhược 作tác 解giải 脫thoát 智trí 二nhị 障chướng 論luận 之chi 。 如Như 來Lai 雙song 滅diệt 二nhị 障chướng 。 獨Độc 覺Giác 聲Thanh 聞Văn 。 並tịnh 滅diệt 解giải 脫thoát 一nhất 障chướng 。 若nhược 作tác 三tam 障chướng 論luận 之chi 。 二nhị 種chủng 解giải 釋thích 前tiền 際tế 通thông 三tam 乘thừa 明minh 義nghĩa 。 以dĩ 無vô 明minh 有hữu 心tâm 障chướng 。 見kiến 惑hoặc 為vi 肉nhục 。 修tu 惑hoặc 為vi 皮bì 。 依y 此thử 則tắc 二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 肉nhục 皮bì 二nhị 障chướng 未vị 斷đoạn 心tâm 障chướng 耳nhĩ 。 若nhược 大Đại 乘Thừa 後hậu 際tế 明minh 義nghĩa 。 則tắc 八bát 地địa 斷đoạn 心tâm 。 初Sơ 地Địa 已dĩ 上thượng 斷đoạn 肉nhục 。 地địa 前tiền 斷đoạn 皮bì 。 依y 此thử 義nghĩa 則tắc 聲Thanh 聞Văn 斷đoạn 皮bì 未vị 都đô 盡tận 竟cánh 。 恆Hằng 沙sa 無vô 明minh 亦diệc 屬thuộc 皮bì 障chướng 。 二Nhị 乘Thừa 唯duy 與dữ 十thập 行hành 第đệ 五ngũ 心tâm 斷đoạn 惑hoặc 齊tề 諸chư 大đại 行hành 能năng 伏phục 斷đoạn 。 第đệ 六lục 心tâm 以dĩ 上thượng 恆Hằng 沙sa 無vô 明minh 。 此thử 中trung 十thập 五ngũ 心tâm 所sở 伏phục 斷đoạn 恆Hằng 沙sa 無vô 明minh 習tập 氣khí 猶do 未vị 能năng 斷đoạn 惑hoặc 體thể 。 至chí 道đạo 種chủng 終chung 心tâm 滿mãn 方phương 伏phục 滅diệt 皮bì 盡tận 耳nhĩ 。 後hậu 明minh 本bổn 識thức 應ưng 身thân 義nghĩa 如như 前tiền 解giải 。 後hậu 復phục 應ưng 廣quảng 解giải 之chi 。 後hậu 結kết 無vô 本bổn 識thức 諸chư 事sự 不bất 成thành 所sở 見kiến 章chương 。 第đệ 四tứ 段đoạn 明minh 本bổn 識thức 無vô 記ký 性tánh 。 故cố 愛ái 三tam 性tánh 熏huân 習tập 可khả 見kiến 不bất 煩phiền 惱não 後hậu 重trọng/trùng 釋thích 也dã 。 果quả 報báo 正chánh 是thị 自tự 性tánh 無vô 記ký 心tâm 地địa 。 作tác 善thiện 惡ác 不bất 成thành 屬thuộc 無vô 覆phú 無vô 記ký 。

攝Nhiếp 大Đại 乘Thừa 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 五ngũ