吳ngô 門môn 傳truyền 教giáo 臨lâm 壇đàn 賜tứ 紫tử 明minh 義nghĩa 大đại 師sư 思tư 齊tề 述thuật

修tu 身thân 者giả 何hà 戒giới 律luật 而nhi 已dĩ 矣hĩ 融dung 心tâm 者giả 何hà 圓viên 覺giác 而nhi 已dĩ 矣hĩ 始thỉ 嚴nghiêm 戒giới 律luật 終chung 顯hiển 圓viên 覺giác 并tinh 是thị 二nhị 者giả 予# 猥ổi 受thọ 於ư

先tiên 淨tịnh 慧tuệ 大đại 師sư (# 其kỳ 諱húy 善thiện 政chánh )# 門môn 焉yên 姑cô 以dĩ 所sở 聞văn 從tùng 事sự 兼kiêm 講giảng 指chỉ 歸quy 途đồ 於ư 晚vãn 歲tuế 樂nhạo/nhạc/lạc 圓viên 覺giác 為vi 要yếu 說thuyết 其kỳ 祖tổ 演diễn 章chương 句cú 即tức

圭# 峯phong 定định 慧tuệ 禪thiền 師sư 略lược 疏sớ/sơ 二nhị 卷quyển 略lược 鈔sao 六lục 卷quyển 疏sớ/sơ 以dĩ 通thông 經kinh 鈔sao 以dĩ 通thông 疏sớ/sơ 探thám 賾trách 而nhi 索sách 隱ẩn 辭từ 簡giản 而nhi 義nghĩa 博bác 則tắc 備bị 之chi 。

裴# 相tương/tướng 國quốc 序tự 道đạo 固cố 師sư 是thị 流lưu 至chí 于vu 今kim 今kim 之chi 駕giá 說thuyết 者giả 莫mạc 不bất 以dĩ 茲tư 鈔sao 為vi 司ty 南nam 乎hồ 思tư 齊tề 懵mộng 昧muội 幸hạnh 敷phu 斯tư 教giáo 當đương 懼cụ 聖thánh 言ngôn 紛phân 於ư 水thủy 鶴hạc 切thiết 慮lự 傳truyền 者giả 駮# 於ư 魯lỗ 魚ngư 因nhân 與dữ 武võ 林lâm 法Pháp 師sư 仲trọng 希hy 諮tư 度độ 眾chúng 本bổn 訪phỏng 對đối 輿dư 典điển 循tuần 尊tôn 古cổ 卑ty 今kim 之chi 致trí 竊thiết 及cập 史sử 闕khuyết 文văn 之chi 旨chỉ 約ước 定định 元nguyên 鈔sao 將tương 事sự 刊# 勒lặc 門môn 人nhân 子tử 章chương 力lực 模mô 方phương 板bản 僶# 俛miễn 揮huy 振chấn 庸dong 詎cự 是thị 非phi 非phi 也dã 不bất 削tước 則tắc 削tước 是thị 也dã 乃nãi 本bổn 其kỳ 本bổn 後hậu 將tương 斯tư 文văn 而nhi 覺giác 世thế 者giả 無vô 以dĩ 不bất 繼kế 志chí 而nhi 罪tội 我ngã 乎hồ 。 如như 志chí 我ngã 者giả 則tắc 庶thứ 幾kỷ 乎hồ 。

如Như 來Lai 圓viên 覺giác 。 耀diệu 無vô 窮cùng 矣hĩ 圭# 峯phong 章chương 句cú 導đạo 無vô 極cực 矣hĩ 。

時thời

皇hoàng 宋tống 康khang 定định 二nhị 年niên 辛tân 巳tị 歲tuế 杓chước 建kiến 鶉# 咮# 月nguyệt 望vọng 日nhật 謹cẩn 序tự

大Đại 方Phương 廣Quảng 圓Viên 覺Giác 經Kinh 略Lược 鈔Sao 卷quyển 第đệ 一nhất

圭# 峯phong 蘭lan 若nhã 沙Sa 門Môn 宗tông 密mật 於ư 大đại 鈔sao 略lược 出xuất

將tương 釋thích 略lược 疏sớ/sơ 二nhị 卷quyển 文văn 二nhị 初sơ 題đề 目mục 二nhị 一nhất 標tiêu 總tổng 題đề 二nhị 顯hiển 述thuật 者giả 二nhị 本bổn 文văn 三tam 一nhất 總tổng 敘tự 大đại 綱cương 三tam 一nhất 顯hiển 理lý 二nhị 一nhất 示thị 覺giác 之chi 心tâm 體thể 二nhị 一nhất 辨biện 其kỳ 要yếu 二nhị 一nhất 約ước 果quả 德đức 標tiêu 指chỉ 心tâm 源nguyên 二nhị 一nhất 舉cử 類loại 。

疏sớ/sơ 元nguyên 亨# 等đẳng 者giả 且thả 舉cử 周chu 易dị 乾can/kiền/càn 卦# 之chi 德đức 而nhi 為vi 類loại 也dã 然nhiên 此thử 國quốc 之chi 俗tục 所sở 宗tông 者giả 羣quần 典điển 極cực 於ư 周chu 易dị 萬vạn 物vật 極cực 於ư 乾can/kiền/càn 道đạo (# 世thế 之chi 萬vạn 物vật 莫mạc 過quá 於ư 天thiên 地địa 就tựu 中trung 統thống 於ư 地địa 天thiên 尊tôn 地địa 卑ty 乾can/kiền/càn 道đạo 是thị 天thiên 故cố 取thủ 為vi 類loại 也dã )# 取thủ 則tắc 在tại 於ư 儒nho 流lưu 故cố 舉cử 儒nho 學học 所sở 知tri 之chi 道đạo 以dĩ 類loại 至chí 覺giác 之chi 理lý 令linh 其kỳ 曉hiểu 矣hĩ 既ký 移di 儒nho 士sĩ 之chi 風phong 自tự 偃yển 羣quần 庶thứ 之chi 草thảo 餘dư 喻dụ 瑣tỏa 碎toái 難nạn/nan 類loại 真chân 法pháp 首thủ 標tiêu 乾can/kiền/càn 德đức 其kỳ 在tại 茲tư 焉yên 然nhiên 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 既ký 是thị 乾can/kiền/càn 之chi 四tứ 德đức 今kim 欲dục 顯hiển 四tứ 德đức 且thả 先tiên 顯hiển 乾can/kiền/càn 道đạo 乾can/kiền/càn 者giả 卦# 之chi 名danh 即tức 周chu 易dị 最tối 初sơ 之chi 卦# 也dã (# 乾can/kiền/càn 卦# 如như 此thử 萬vạn 物vật 皆giai 始thỉ 於ư 乾can/kiền/càn 故cố 為vi 首thủ 也dã 故cố 繫hệ 辭từ 云vân 乾can/kiền/càn 知tri 太thái 始thỉ 坤# 作tác 成thành 物vật )# 謂vị 之chi 卦# 者giả 易dị 緯# 云vân 卦# 者giả 掛quải 也dã 言ngôn 懸huyền 掛quải 物vật 以dĩ 示thị 於ư 人nhân 故cố 謂vị 之chi 卦# 但đãn 二nhị 畫họa 之chi 體thể 雖tuy 象tượng 陰âm 陽dương 之chi 氣khí 未vị 成thành 萬vạn 物vật 之chi 象tượng 不bất 得đắc 成thành 卦# 必tất 三tam 畫họa 以dĩ 象tượng 三tam 才tài 寫tả 天thiên 地địa 雷lôi 風phong 水thủy 火hỏa 山sơn 澤trạch 之chi 象tượng 方phương 謂vị 之chi 卦# 故cố 繫hệ 辭từ 云vân 八bát 卦# 成thành 列liệt 象tượng 在tại 其kỳ 中trung 是thị 也dã 但đãn 初sơ 有hữu 三tam 畫họa 於ư 萬vạn 物vật 變biến 通thông 未vị 盡tận 故cố 更cánh 重trọng/trùng 之chi 而nhi 有hữu 六lục 畫họa 備bị 萬vạn 物vật 之chi 形hình 象tượng 窮cùng 天thiên 地địa 之chi 能năng 事sự 故cố 六lục 畫họa 成thành 卦# 此thử 乾can/kiền/càn 之chi 卦# 本bổn 以dĩ 象tượng 天thiên 天thiên 乃nãi 積tích 諸chư 陽dương 氣khí 而nhi 成thành 故cố 此thử 卦# 六lục 爻hào 皆giai 是thị 陽dương 畫họa (# 一nhất 長trường/trưởng 為vi 陽dương 畫họa 二nhị 短đoản 相tương 對đối 為vi 陰ấm 畫họa )# 此thử 既ký 象tượng 天thiên 不bất 謂vị 之chi 天thiên 而nhi 謂vị 之chi 乾can/kiền/càn 者giả 天thiên 是thị 定định 體thể 之chi 名danh 乾can/kiền/càn 是thị 體thể 用dụng 之chi 稱xưng (# 即tức 體thể 之chi 用dụng )# 故cố 說thuyết 卦# 云vân 乾can/kiền/càn 者giả 健kiện 也dã 言ngôn 天thiên 之chi 體thể 以dĩ 健kiện 為vi 用dụng 聖thánh 人nhân 作tác 易dị 本bổn 以dĩ 教giáo 人nhân 欲dục 使sử 人nhân 法pháp 天thiên 之chi 用dụng 不bất 法pháp 天thiên 之chi 體thể 故cố 名danh 乾can/kiền/càn 不bất 名danh 天thiên 也dã 天thiên 以dĩ 健kiện 為vi 用dụng 者giả 運vận 行hành 不bất 息tức 應ứng 化hóa 無vô 窮cùng 此thử 天thiên 之chi 自tự 然nhiên 之chi 理lý 。 故cố 聖thánh 人nhân 當đương 法pháp 此thử 自tự 然nhiên 而nhi 施thí 人nhân 事sự 亦diệc 當đương 應ưng 物vật 成thành 務vụ 云vân 為vi 不bất 已dĩ 終chung 日nhật 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 無vô 時thời 懈giải 倦quyện 是thị 以dĩ 因nhân 天thiên 象tượng 以dĩ 教giáo 人nhân 事sự 故cố 大đại 象tượng 曰viết (# 天thiên 以dĩ 純thuần 剛cang 故cố 有hữu 健kiện 用dụng 今kim 畫họa 純thuần 陽dương 之chi 卦# 以dĩ 比tỉ 擬nghĩ 之chi 故cố 謂vị 之chi 象tượng )# 天thiên 行hành 健kiện (# 行hành 者giả 運vận 動động 之chi 稱xưng 健kiện 者giả 強cường 壯tráng 之chi 名danh 天thiên 之chi 自tự 然nhiên 象tượng 也dã 萬vạn 物vật 壯tráng 健kiện 皆giai 有hữu 衰suy 怠đãi 唯duy 天thiên 日nhật 行hành 一nhất 度độ 謂vị 天thiên 體thể 之chi 行hành 晝trú 夜dạ 不bất 息tức 。 周chu 而nhi 復phục 始thỉ 。 無vô 時thời 虧khuy 退thoái 劉lưu 表biểu 云vân 然nhiên 則tắc 天thiên 是thị 體thể 名danh 乾can/kiền/càn 是thị 用dụng 名danh 健kiện 是thị 其kỳ 訓huấn )# 君quân 子tử 以dĩ 自tự 強cường 不bất 息tức (# 用dụng 卦# 象tượng 自tự 勉miễn 勵lệ 不bất 可khả 止chỉ 息tức 故cố 云vân 健kiện 也dã )# 文văn 言ngôn 云vân (# 夫phu 子tử 作tác 文văn 言ngôn 以dĩ 釋thích 周chu 易dị 正chánh 經kinh 也dã 此thử 下hạ 釋thích 乾can/kiền/càn 字tự 云vân )# 乾can/kiền/càn 始thỉ 能năng 以dĩ 美mỹ 利lợi 利lợi 天thiên 下hạ 不bất 言ngôn 所sở 利lợi 大đại 矣hĩ 哉tai 又hựu 云vân 大đại 哉tai 乾can/kiền/càn 乎hồ 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 純thuần 粹túy 精tinh 也dã (# 以dĩ 其kỳ 居cư 尊tôn 故cố 在tại 諸chư 卦# 之chi 首thủ 為vi 易dị 理lý 之chi 初sơ 矣hĩ 釋thích 乾can/kiền/càn 字tự 竟cánh )# 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 者giả (# 文văn 在tại 卦# 辭từ )# 乾can/kiền/càn 之chi 功công 能năng 運vận 用dụng 雖tuy 多đa 統thống 唯duy 四tứ 德đức 故cố 取thủ 之chi 也dã 子tử 夏hạ 傳truyền 云vân 元nguyên 始thỉ 亨# 通thông 利lợi 和hòa 貞trinh 正chánh 也dã 言ngôn 此thử 卦# 之chi 德đức 有hữu 純thuần 陽dương 之chi 性tánh 自tự 然nhiên 能năng 以dĩ 陽dương 氣khí 始thỉ 生sanh 萬vạn 物vật 而nhi 得đắc 亨# 通thông 能năng 使sử 物vật 性tánh 和hòa 諧hài 各các 有hữu 其kỳ 利lợi 又hựu 能năng 使sử 物vật 堅kiên 固cố 貞trinh 正chánh 故cố 謂vị 之chi 四tứ 德đức 言ngôn 聖thánh 人nhân 亦diệc 當đương 法pháp 此thử 卦# 而nhi 行hành 善thiện 道đạo 以dĩ 長trường/trưởng 萬vạn 物vật 而nhi 為vi 元nguyên 也dã 又hựu 當đương 以dĩ 嘉gia 美mỹ 之chi 事sự 會hội 合hợp 萬vạn 物vật 令linh 使sử 開khai 通thông 而nhi 為vi 亨# 也dã 又hựu 當đương 以dĩ 義nghĩa 恊# 和hòa 萬vạn 物vật 使sử 各các 得đắc 其kỳ 理lý 而nhi 為vi 利lợi 也dã 文văn 當đương 貞trinh 固cố 幹cán 事sự 使sử 物vật 各các 得đắc 其kỳ 正chánh 而nhi 為vi 貞trinh 也dã 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 法pháp 乾can/kiền/càn 而nhi 行hành 此thử 四tứ 德đức 故cố 曰viết 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 也dã 文văn 言ngôn 曰viết (# 此thử 下hạ 論luận 乾can/kiền/càn 之chi 四tứ 德đức 但đãn 乾can/kiền/càn 之chi 為vi 體thể 是thị 天thiên 之chi 用dụng 天thiên 地địa 運vận 化hóa 自tự 然nhiên 而nhi 爾nhĩ 因nhân 無vô 而nhi 生sanh 有hữu 也dã 天thiên 本bổn 無vô 心tâm 豈khởi 故cố 造tạo 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 之chi 名danh 但đãn 聖thánh 人nhân 以dĩ 事sự 托thác 之chi 謂vị 此thử 自tự 然nhiên 之chi 功công 為vi 天thiên 之chi 四tứ 德đức 垂thùy 教giáo 於ư 下hạ 使sử 後hậu 世thế 人nhân 君quân 法pháp 天thiên 之chi 所sở 為vi 故cố 立lập 四tứ 德đức 以dĩ 設thiết 教giáo 也dã )# 元nguyên 者giả 善thiện 之chi 長trường/trưởng 也dã (# 莊trang 子tử 云vân 天thiên 之chi 元nguyên 德đức 始thỉ 生sanh 萬vạn 物vật 善thiện 之chi 大đại 者giả 莫mạc 大đại 施thí 生sanh 如như 父phụ 母mẫu 之chi 恩ân 。 最tối 重trọng 良lương 由do 能năng 生sanh 此thử 身thân 故cố 故cố 辜cô 其kỳ 恩ân 不bất 報báo 者giả 五ngũ 刑hình 之chi 屬thuộc 三tam 千thiên 而nhi 罪tội 莫mạc 大đại 於ư 不bất 孝hiếu 若nhược 報báo 者giả 孝hiếu 順thuận 之chi 福phước 亦diệc 世thế 最tối 大đại 故cố 古cổ 來lai 至chí 孝hiếu 皆giai 得đắc 感cảm 天thiên 動động 地địa 即tức 知tri 能năng 生sanh 人nhân 命mạng 世thế 之chi 上thượng 上thượng 善thiện 故cố 佛Phật 教giáo 云vân 造tạo 千thiên 箇cá 佛Phật 圖đồ 不bất 如như 活hoạt 一nhất 人nhân 。 命mạng 然nhiên 萬vạn 物vật 雖tuy 各các 有hữu 所sở 生sanh 之chi 處xứ 。 展triển 轉chuyển 推thôi 窮cùng 至chí 於ư 最tối 初sơ 是thị 乾can/kiền/càn 陽dương 為vi 始thỉ 生sanh 之chi 本bổn 故cố 乾can/kiền/càn 於ư 此thử 得đắc 名danh 為vi 元nguyên 即tức 知tri 元nguyên 者giả 善thiện 之chi 長trường/trưởng 也dã )# 亨# 者giả 嘉gia 之chi 會hội 也dã (# 天thiên 能năng 通thông 暢sướng 萬vạn 物vật 使sử 之chi 會hội 聚tụ 故cố 云vân 爾nhĩ 也dã )# 利lợi 者giả 義nghĩa 之chi 和hòa 也dã (# 天thiên 能năng 利lợi 益ích 庶thứ 品phẩm 各các 得đắc 其kỳ 宜nghi 而nhi 和hòa 同đồng 也dã )# 貞trinh 者giả 事sự 之chi 幹cán 也dã (# 天thiên 能năng 以dĩ 中trung 正chánh 之chi 氣khí 成thành 就tựu 萬vạn 物vật 。 各các 得đắc 幹cán 濟tế 莊trang 氏thị 之chi 意ý 以dĩ 是thị 四tứ 句cú 明minh 天thiên 之chi 德đức 元nguyên 是thị 物vật 始thỉ 於ư 時thời 配phối 春xuân 亨# 是thị 通thông 暢sướng 於ư 時thời 配phối 夏hạ 利lợi 為vi 和hòa 義nghĩa 於ư 時thời 配phối 秋thu 秋thu 既ký 物vật 成thành 各các 合hợp 其kỳ 宜nghi 貞trinh 為vi 幹cán 濟tế 於ư 時thời 配phối 冬đông 物vật 成thành 收thu 藏tạng 事sự 皆giai 幹cán 了liễu 於ư 五ngũ 行hành 之chi 氣khí 唯duy 少thiểu 於ư 土thổ/độ 土thổ/độ 則tắc 分phần/phân 王vương 四tứ 氣khí 四tứ 氣khí 運vận 行hành 非phi 土thổ/độ 不bất 載tái 故cố 也dã 四tứ 氣khí 即tức 四tứ 時thời 矣hĩ 自tự 此thử 已dĩ 下hạ 。 明minh 人nhân 之chi 法pháp 天thiên 行hành 此thử 四tứ 德đức )# 君quân 子tử 體thể 仁nhân (# 仁nhân 故cố 春xuân )# 足túc 以dĩ 長trường/trưởng 人nhân (# 體thể 包bao 仁nhân 道đạo 汎# 愛ái 施thí 生sanh 足túc 以dĩ 尊tôn 長trưởng 於ư 人nhân 此thử 法pháp 天thiên 之chi 元nguyên 德đức )# 嘉gia 會hội 足túc 以dĩ 合hợp 禮lễ 利lợi 物vật 足túc 以dĩ 和hòa 義nghĩa (# 皆giai 可khả 準chuẩn 知tri )# 貞trinh 固cố 足túc 以dĩ 幹cán 事sự (# 貞trinh 正chánh 堅kiên 固cố 令linh 物vật 得đắc 成thành 使sử 事sự 皆giai 幹cán 濟tế )# 君quân 子tử 行hành 此thử 四tứ 德đức 者giả (# 元nguyên 仁nhân 亨# 禮lễ 利lợi 義nghĩa 貞trinh 信tín 為vi 四tứ 德đức 不bất 論luận 智trí 者giả 行hành 此thử 四tứ 事sự 。 並tịnh 須tu 智trí 故cố 又hựu 乾can/kiền/càn 鑿tạc 度độ 云vân 水thủy 土thổ/độ 二nhị 行hành 皆giai 兼kiêm 信tín 智trí )# 故cố 曰viết 乾can/kiền/càn 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh (# 結kết 文văn 王vương 作tác 易dị 云vân 乾can/kiền/càn 元nguyên 等đẳng 之chi 言ngôn 也dã 欲dục 使sử 君quân 子tử 法pháp 之chi 然nhiên 行hành 四tứ 德đức 則tắc 與dữ 天thiên 同đồng 功công 非phi 聖thánh 人nhân 不bất 可khả 而nhi 云vân 君quân 子tử 者giả 使sử 諸chư 侯hầu 公công 卿khanh 等đẳng 皆giai 悉tất 行hành 之chi 但đãn 聖thánh 人nhân 行hành 之chi 能năng 建kiến 至chí 極cực 餘dư 各các 量lượng 力lực 而nhi 為vi 多đa 少thiểu 各các 有hữu 其kỳ 分phần/phân 但đãn 乾can/kiền/càn 卦# 象tượng 天thiên 故cố 以dĩ 此thử 四tứ 德đức 皆giai 為vi 天thiên 德đức 但đãn 陰âm 陽dương 合hợp 會hội 二nhị 象tượng 相tương/tướng 成thành 皆giai 能năng 有hữu 德đức 非phi 獨độc 乾can/kiền/càn 之chi 一nhất 卦# 是thị 以dĩ 諸chư 卦# 之chi 中trung 亦diệc 有hữu 四tứ 德đức 。 但đãn 餘dư 卦# 四tứ 德đức 皆giai 劣liệt 於ư 乾can/kiền/càn 故cố 其kỳ 中trung 各các 有hữu 。 餘dư 辭từ 如như 坤# 卦# 云vân 坤# 元nguyên 亨# 利lợi 牝tẫn 馬mã 之chi 貞trinh 乾can/kiền/càn 卦# 直trực 云vân 四tứ 德đức 更cánh 無vô 所sở 言ngôn 欲dục 見kiến 乾can/kiền/càn 之chi 四tứ 德đức 無vô 所sở 不bất 包bao 。 矣hĩ )# 然nhiên 今kim 以dĩ 乾can/kiền/càn 喻dụ 佛Phật 者giả 乾can/kiền/càn 既ký 是thị 動động 用dụng 不bất 息tức 之chi 義nghĩa 是thị 陽dương 氣khí 之chi 精tinh 粹túy 不bất 同đồng 陰ấm 體thể 凝ngưng 靜tĩnh 亦diệc 如như 佛Phật 是thị 覺giác 者giả 是thị 菩Bồ 提Đề 之chi 智trí 不bất 同đồng 涅Niết 槃Bàn 凝ngưng 寂tịch 之chi 體thể 以dĩ 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 喻dụ 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 者giả 然nhiên 乾can/kiền/càn 陽dương 功công 用dụng 雖tuy 廣quảng 多đa 無vô 畔bạn 利lợi 天thiên 下hạ 萬vạn 物vật 。 而nhi 實thật 體thể 之chi 德đức 唯duy 此thử 四tứ 故cố 具cụ 五ngũ 常thường 故cố (# 五ngũ 常thường 者giả 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 信tín 也dã 元nguyên 者giả 是thị 仁nhân 亨# 者giả 是thị 禮lễ 利lợi 者giả 是thị 義nghĩa 貞trinh 者giả 是thị 信tín 四tứ 德đức 總tổng 名danh 為vi 智trí 如như 上thượng 所sở 配phối 既ký 具cụ 五ngũ 常thường 則tắc 攝nhiếp 盡tận 儒nho 宗tông )# 具cụ 五ngũ 行hành 故cố (# 元nguyên 木mộc 亨# 火hỏa 利lợi 金kim 貞trinh 水thủy 也dã 土thổ/độ 王vương 四tứ 時thời 故cố 總tổng 合hợp 四tứ 德đức 既ký 具cụ 五ngũ 行hành 則tắc 攝nhiếp 盡tận 陰âm 陽dương 術thuật 數số 休hưu 咎cữu 等đẳng )# 具cụ 四tứ 時thời 故cố (# 攝nhiếp 一nhất 周chu 天thiên 也dã 亦diệc 如như 上thượng 配phối )# 佛Phật 德đức 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 實thật 體thể 之chi 德đức 亦diệc 唯duy 有hữu 四tứ 由do 此thử 四tứ 故cố 逈huýnh 超siêu 凡phàm 夫phu 外ngoại 道đạo 二Nhị 乘Thừa 境cảnh 界giới 廣quảng 如như 下hạ 釋thích 又hựu 乾can/kiền/càn 是thị 總tổng 名danh 元nguyên 等đẳng 是thị 別biệt 別biệt 德đức 之chi 外ngoại 無vô 別biệt 乾can/kiền/càn 體thể 佛Phật 與dữ 四tứ 德đức 例lệ 此thử 亦diệc 然nhiên 。

疏sớ/sơ 始thỉ 於ư 一nhất 氣khí 者giả 推thôi 究cứu 此thử 乾can/kiền/càn 道đạo 之chi 德đức 所sở 從tùng 之chi 始thỉ 始thỉ 於ư 一nhất 氣khí 一nhất 氣khí 者giả 道đạo 之chi 所sở 宗tông 陰âm 陽dương 天thiên 地địa 之chi 根căn 本bổn 也dã 。 謂vị 天thiên 道đạo 未vị 分phần/phân 陰âm 陽dương 未vị 泮phấn 未vị 有hữu 天thiên 地địa 。 人nhân 物vật 已dĩ 前tiền 但đãn 是thị 淳thuần 元nguyên 之chi 一nhất 氣khí 故cố 易dị 鈎câu 命mạng 訣quyết 云vân 天thiên 地địa 未vị 分phân 之chi 前tiền 謂vị 之chi 一nhất 氣khí (# 未vị 分phần/phân 陰âm 陽dương 之chi 二nhị 故cố 云vân 一nhất 也dã 淨tịnh 名danh 楷# 疏sớ/sơ 序tự 云vân 一nhất 氣khí 瞑minh 矇# 玄huyền 黃hoàng 未vị 辨biện 天thiên 后hậu 華hoa 嚴nghiêm 序tự 云vân 造tạo 化hóa 權quyền 輿dư 之chi 首thủ 天thiên 道đạo 未vị 分phần/phân )# 於ư 中trung 轉chuyển 有hữu 五ngũ 運vận (# 運vận 謂vị 運vận 數số 謂vị 時thời 改cải 易dị 取thủ 易dị 義nghĩa 也dã )# 謂vị 太thái 易dị 太thái 初sơ 太thái 始thỉ 太thái 素tố 太thái 極cực 氣khí 象tượng 未vị 分phần/phân 謂vị 之chi 太thái 易dị (# 此thử 是thị 一nhất 氣khí 正chánh 取thủ 最tối 初sơ 根căn 本bổn 也dã )# 元nguyên 氣khí 始thỉ 萌manh 謂vị 之chi 太thái 初sơ 氣khí 形hình 之chi 端đoan 謂vị 之chi 太thái 始thỉ 形hình 變biến 有hữu 質chất 謂vị 之chi 太thái 素tố 質chất 形hình 已dĩ 具cụ 謂vị 之chi 太thái 極cực 轉chuyển 變biến 五ngũ 故cố 故cố 名danh 五ngũ 運vận (# 從tùng 太thái 易dị 轉chuyển 變biến 成thành 四tứ 兼kiêm 本bổn 故cố 云vân 五ngũ 運vận 也dã )# 黃hoàng 庭đình 經Kinh 云vân 殊thù 途đồ 一nhất 會hội 歸quy 要yếu 終chung 梁lương 丘khâu 子tử 注chú 云vân 同đồng 歸quy 一nhất 氣khí 是thị 以dĩ 儒nho 道đạo 至chí 教giáo 皆giai 宗tông 於ư 一nhất 黃hoàng 庭đình 又hựu 云vân 五ngũ 行hành 相tương/tướng 推thôi 大đại 歸quy 一nhất 又hựu 云vân 一nhất 之chi 為vi 物vật 叵phả 卒thốt 見kiến 莊trang 子tử 云vân 通thông 於ư 一nhất 而nhi 萬vạn 事sự 畢tất 又hựu 云vân 一nhất 之chi 所sở 起khởi 有hữu 一nhất 而nhi 未vị 形hình (# 郭quách 象tượng 注chú 云vân 一nhất 者giả 有hữu 之chi 初sơ 至chí 妙diệu 者giả 也dã 至chí 妙diệu 故cố 未vị 有hữu 物vật 理lý 之chi 形hình 耳nhĩ 夫phu 一nhất 之chi 所sở 起khởi 起khởi 於ư 至chí 一nhất 非phi 起khởi 於ư 無vô 非phi 無vô 。 者giả 玄huyền 妙diệu 之chi 一nhất 氣khí 也dã )# 繫hệ 辭từ 云vân 天thiên 下hạ 之chi 動động 貞trinh 夫phu 一nhất 者giả 也dã 此thử 等đẳng 所sở 言ngôn 一nhất 者giả 皆giai 謂vị 氣khí 也dã (# 但đãn 幽u 玄huyền 無vô 相tướng 故cố 云vân 一nhất 也dã 故cố 孔khổng 釋thích 一nhất 陰ấm 一nhất 陽dương 云vân 虗hư 無vô 不bất 可khả 分phân 別biệt 故cố 。 云vân 一nhất )# 故cố 老lão 子tử 云vân 沖# 氣khí 以dĩ 為vi 和hòa (# 河hà 上thượng 公công 云vân 萬vạn 物vật 中trung 皆giai 有hữu 元nguyên 氣khí 得đắc 以dĩ 和hòa 柔nhu )# 肇triệu 公công 云vân 元nguyên 氣khí 含hàm 於ư 大đại 象tượng 大đại 象tượng 隱ẩn 於ư 圓viên 形hình 為vi 識thức 物vật 之chi 靈linh 靈linh 中trung 有hữu 神thần 神thần 中trung 有hữu 身thân 等đẳng 乾can/kiền/càn 卦# 象tượng 曰viết 潛tiềm 龍long 勿vật 用dụng 陽dương 在tại 下hạ 也dã 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 此thử 一nhất 爻hào 之chi 象tượng 專chuyên 明minh 天thiên 之chi 自tự 然nhiên 氣khí 也dã 又hựu 文văn 言ngôn 云vân 潛tiềm 龍long 勿vật 用dụng 陽dương 氣khí 潛tiềm 藏tạng 此thử 釋thích 初sơ 九cửu 亦diệc 唯duy 指chỉ 氣khí 為vi 本bổn 故cố 云vân 始thỉ 於ư 一nhất 氣khí 也dã (# 結kết 釋thích 疏sớ/sơ 文văn )# 。

疏sớ/sơ 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 下hạ 二nhị 正chánh 明minh 然nhiên 佛Phật 德đức 無vô 量lượng 今kim 特đặc 指chỉ 此thử 四tứ 者giả 謂vị 其kỳ 五ngũ 意ý 一nhất 者giả 是thị 佛Phật 實thật 體thể 之chi 德đức 故cố 二nhị 者giả 對đối 揀giản 凡phàm 夫phu 妄vọng 執chấp 常thường 等đẳng 四tứ 倒đảo 翻phiên 破phá 二Nhị 乘Thừa 無vô 常thường 等đẳng 四tứ 倒đảo 故cố 三tam 者giả 是thị 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 。 究cứu 竟cánh 果quả 故cố 四tứ 者giả 諸chư 佛Phật 雖tuy 說thuyết 無vô 量lượng 法Pháp 門môn 。 究cứu 竟cánh 為vi 顯hiển 此thử 故cố 五ngũ 者giả 如Như 來Lai 二nhị 月nguyệt 在tại 娑sa 羅la 樹thụ 四tứ 雙song 八bát 隻chỉ 中trung 間gian 而nhi 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 只chỉ 為vì 表biểu 此thử 理lý 故cố 初sơ 言ngôn 實thật 體thể 之chi 德đức 者giả 起khởi 信tín 論luận 云vân 真Chân 如Như 自tự 體thể 相tướng 者giả 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 菩Bồ 薩Tát 諸chư 佛Phật 。 無vô 有hữu 增tăng 減giảm 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 性tánh 自tự 滿mãn 足túc 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 所sở 謂vị 自tự 體thể 有hữu 大đại 智trí 慧tuệ 。 光quang 明minh 義nghĩa 故cố 乃nãi 至chí 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 義nghĩa 故cố 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 藏tạng 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。

△# 二nhị 對đối 揀giản 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 者giả 由do 凡phàm 夫phu 迷mê 自tự 己kỷ 如Như 來Lai 藏tạng 法Pháp 身thân 真Chân 如Như 本bổn 來lai 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 故cố 妄vọng 計kế 五ngũ 蘊uẩn 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 是thị 故cố 佛Phật 於ư 種chủng 種chủng 經kinh 中trung 令linh 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 苦khổ 觀quán 無vô 常thường 觀quán 無vô 我ngã 觀quán 以dĩ 將tương 對đối 治trị 所sở 執chấp 生sanh 死tử 五ngũ 蘊uẩn 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 (# 此thử 上thượng 破phá 凡phàm 夫phu 常thường 等đẳng 四tứ 倒đảo 訖ngật )# 然nhiên 猶do 未vị 顯hiển 所sở 迷mê 法Pháp 身thân 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 故cố 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 稟bẩm 此thử 修tu 行hành 雖tuy 各các 證chứng 果Quả 尚thượng 迷mê 法Pháp 身thân 常thường 等đẳng 四tứ 德đức 是thị 以dĩ 佛Phật 於ư 諸chư 了liễu 義nghĩa 大Đại 乘Thừa 。 經kinh 中trung 廣quảng 破phá 此thử 見kiến 故cố 涅Niết 槃Bàn 經kinh 第đệ 二nhị 云vân 眾chúng 生sanh 亦diệc 爾nhĩ 。 為vi 諸chư 煩phiền 惱não 。 無vô 明minh 所sở 覆phú 。 生sanh 顛điên 倒đảo 心tâm 我ngã 計kế 無vô 我ngã 常thường 計kế 無vô 常thường 淨tịnh 計kế 不bất 淨tịnh 樂nhạo/nhạc/lạc 計kế 為vi 苦khổ 以dĩ 為vi 煩phiền 惱não 之chi 所sở 覆phú 故cố 雖tuy 生sanh 此thử 想tưởng 不bất 達đạt 其kỳ 義nghĩa 如như 彼bỉ 醉túy 人nhân 於ư 非phi 轉chuyển 處xứ 而nhi 生sanh 轉chuyển 想tưởng (# 此thử 上thượng 正chánh 破phá 二Nhị 乘Thừa 無vô 常thường 等đẳng 四tứ 倒đảo )# 我ngã 者giả 即tức 是thị 佛Phật 義nghĩa 常thường 者giả 是thị 法Pháp 身thân 義nghĩa 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 是thị 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 淨tịnh 者giả 是thị 法pháp 義nghĩa (# 正chánh 顯hiển 真chân 實thật 四tứ 德đức )# 汝nhữ 等đẳng 比Bỉ 丘Khâu 。 云vân 何hà 言ngôn 有hữu 。 我ngã 想tưởng 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 汝nhữ 等đẳng 若nhược 言ngôn 我ngã 亦diệc 修tu 習tập 無vô 常thường 苦khổ 無vô 我ngã 等đẳng 想tưởng 。 是thị 三tam 種chủng 修tu 無vô 有hữu 實thật 義nghĩa (# 略lược 於ư 不bất 淨tịnh 但đãn 言ngôn 三tam 者giả 就tựu 勝thắng 說thuyết 故cố )# 我ngã 今kim 當đương 說thuyết 。 勝thắng 三tam 修tu 法pháp 苦khổ 者giả 計kế 樂nhạo 樂lạc 者giả 計kế 苦khổ 是thị 顛điên 倒đảo 法pháp 。 無vô 常thường 計kế 常thường 。 常thường 計kế 無vô 常thường 是thị 顛điên 倒đảo 法pháp 。 無vô 我ngã 計kế 我ngã 。 我ngã 計kế 無vô 我ngã 是thị 顛điên 倒đảo 法pháp 。 不bất 淨tịnh 計kế 淨tịnh 。 淨tịnh 計kế 不bất 淨tịnh 是thị 顛điên 倒đảo 法pháp 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 。 四tứ 顛điên 倒đảo 法pháp 是thị 人nhân 不bất 知tri 。 正chánh 修tu 諸chư 法pháp (# 此thử 上thượng 雙song 結kết 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 四tứ 種chủng 倒đảo 也dã )# 世thế 間gian 亦diệc 有hữu 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 出xuất 世thế 亦diệc 有hữu 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 世thế 間gian 法pháp 者giả 。 有hữu 字tự 無vô 義nghĩa 出xuất 世thế 法Pháp 者giả 。 有hữu 字tự 有hữu 義nghĩa 何hà 以dĩ 故cố 世thế 間gian 之chi 法pháp 。 有hữu 顛điên 倒đảo 故cố 不bất 知tri 義nghĩa 何hà 等đẳng 為vi 義nghĩa 無vô 我ngã 者giả 名danh 為vi 生sanh 死tử 我ngã 者giả 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 無vô 常thường 者giả 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 常thường 者giả 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 苦khổ 者giả 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 淨tịnh 者giả 即tức 有hữu 為vi 法pháp 淨tịnh 者giả 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 有hữu 正Chánh 法Pháp 。 是thị 名danh 不bất 顛điên 倒đảo 以dĩ 不bất 顛điên 倒đảo 故cố 。 知tri 字tự 知tri 義nghĩa 若nhược 欲dục 遠viễn 離ly 四tứ 顛điên 倒đảo 者giả 應ưng 知tri 如như 是thị 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 (# 云vân 云vân )# 汝nhữ 等đẳng 當đương 知tri 。 先tiên 所sở 修tu 習tập 。 無vô 常thường 第đệ 想tưởng 非phi 是thị 真chân 實thật 。 譬thí 如như 春xuân 時thời 。 有hữu 諸chư 人nhân 等đẳng 。 在tại 大đại 池trì 浴dục 失thất 琉lưu 璃ly 寶bảo 悉tất 共cộng 入nhập 水thủy 求cầu 覓mịch 是thị 寶bảo 競cạnh 捉tróc 瓦ngõa 石thạch 草thảo 木mộc 沙sa 礫lịch 各các 各các 自tự 謂vị 。 得đắc 琉lưu 璃ly 寶bảo 歡hoan 喜hỷ 持trì 出xuất 乃nãi 知tri 非phi 真chân 。 是thị 時thời 寶bảo 珠châu 猶do 在tại 水thủy 中trung 有hữu 一nhất 智trí 人nhân 。 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 。 安an 徐từ 入nhập 水thủy 即tức 便tiện 得đắc 珠châu 汝nhữ 等đẳng 比Bỉ 丘Khâu 。 不bất 應ưng 如như 是thị 。 修tu 習tập 無vô 常thường 苦khổ 無vô 我ngã 不bất 淨tịnh 。 想tưởng 等đẳng 以dĩ 為vi 實thật 義nghĩa 汝nhữ 等đẳng 應ưng 當đương 。 善thiện 學học 方phương 便tiện 在tại 在tại 處xứ 處xứ 。 常thường 修tu 我ngã 想tưởng 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 淨tịnh 想tưởng 復phục 應ưng 當đương 知tri 先tiên 所sở 修tu 習tập 。 四tứ 法pháp 想tưởng 者giả 悉tất 是thị 顛điên 倒đảo 欲dục 得đắc 真chân 實thật 修tu 諸chư 想tưởng 者giả 如như 彼bỉ 智trí 人nhân 巧xảo 出xuất 寶bảo 珠châu 所sở 謂vị 我ngã 想tưởng 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 淨tịnh 想tưởng (# 此thử 上thượng 約ước 法pháp 約ước 喻dụ 對đối 二Nhị 乘Thừa 四tứ 倒đảo 重trọng/trùng 顯hiển 四tứ 德đức 此thử 下hạ 聲Thanh 聞Văn 難nạn/nan 佛Phật 先tiên 說thuyết 無vô 我ngã 法pháp 。 佛Phật 以dĩ 舊cựu 醫y 用dụng 乳nhũ 新tân 醫y 斷đoạn 乳nhũ 後hậu 復phục 用dụng 乳nhũ 以dĩ 況huống 外ngoại 道đạo 說thuyết 我ngã 如Như 來Lai 破phá 我ngã 復phục 說thuyết 我ngã 等đẳng 也dã 後hậu 法pháp 合hợp 云vân )# 汝nhữ 等đẳng 當đương 知tri 。 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 出xuất 世thế 降hàng 伏phục 邪tà 醫y 外ngoại 道đạo 唱xướng 言ngôn 無vô 我ngã 人nhân 眾chúng 生sanh 。 壽thọ 者giả 者giả 外ngoại 道đạo 言ngôn 我ngã 者giả 如như 蟲trùng 食thực 木mộc 偶ngẫu 成thành 字tự 耳nhĩ 故cố 佛Phật 唱xướng 言ngôn 無vô 我ngã 為vi 調điều 生sanh 故cố 為vi 知tri 時thời 故cố 說thuyết 有hữu 我ngã 者giả 如như 彼bỉ 良lương 醫y 善thiện 知tri 於ư 乳nhũ 非phi 如như 凡phàm 夫phu 所sở 計kế 吾ngô 我ngã 或hoặc 言ngôn 如như 大đại 拇mẫu 指chỉ 或hoặc 如như 芥giới 子tử 或hoặc 如như 微vi 塵trần 如Như 來Lai 。 說thuyết 我ngã 悉tất 不bất 如như 是thị 。 是thị 故cố 說thuyết 言ngôn 。 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 實thật 非phi 無vô 我ngã 何hà 者giả 是thị 我ngã 若nhược 法pháp 是thị 實thật 是thị 真chân 是thị 常thường 是thị 主chủ 是thị 依y 性tánh 不bất 變biến 者giả 是thị 名danh 為vi 我ngã 汝nhữ 當đương 修tu 習tập 第đệ 五ngũ 卷quyển 亦diệc 云vân 又hựu 解giải 脫thoát 者giả 名danh 為vi 不bất 空không 如như 水thủy 酒tửu 酥tô 蜜mật 等đẳng 瓶bình 雖tuy 無vô 水thủy 等đẳng 猶do 名danh 水thủy 酒tửu 等đẳng 瓶bình 解giải 脫thoát 亦diệc 爾nhĩ 不bất 可khả 說thuyết 空không 及cập 以dĩ 不bất 空không 空không 者giả 無vô 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 及cập 諸chư 煩phiền 惱não 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 加gia 瓶bình 無vô 水thủy 則tắc 名danh 為vi 空không 不bất 空không 者giả 謂vị 真chân 實thật 善thiện 色sắc 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 不bất 動động 不bất 變biến 。 猶do 如như 彼bỉ 瓶bình 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 第đệ 七thất 卷quyển 如Như 來Lai 性tánh 品phẩm 亦diệc 云vân 佛Phật 告cáo 迦Ca 葉Diếp 。 謂vị 四tứ 倒đảo 者giả 於ư 非phi 苦khổ 中trung 生sanh 於ư 苦khổ 想tưởng 。 非phi 苦khổ 者giả 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 生sanh 苦khổ 想tưởng 者giả 謂vị 於ư 如Như 來Lai 。 無vô 常thường 變biến 異dị 。 捨xả 此thử 苦khổ 身thân 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 (# 云vân 云vân 餘dư 三tam 例lệ 云vân 世thế 間gian 說thuyết 我ngã 無vô 有hữu 佛Phật 性tánh 佛Phật 法Pháp 有hữu 我ngã 即tức 是thị 佛Phật 。 性tánh 云vân 云vân 如Như 來Lai 非phi 雜tạp 食thực 煩phiền 惱não 肉nhục 身thân )# 迦Ca 葉Diếp 言ngôn 我ngã 從tùng 今kim 。 日nhật 始thỉ 得đắc 正chánh 見kiến 自tự 是thị 之chi 前tiền 我ngã 等đẳng 悉tất 名danh 邪tà 見kiến 之chi 人nhân 。 (# 據cứ 迦Ca 葉Diếp 之chi 言ngôn 即tức 無vô 我ngã 為vi 邪tà 見kiến 有hữu 我ngã 為vi 正chánh 見kiến 。 )# 後hậu 又hựu 云vân 先tiên 教giáo 眾chúng 生sanh 修tu 無vô 我ngã 者giả 。 為vi 除trừ 世thế 間gian 諸chư 妄vọng 見kiến 故cố 計kế 我ngã 虗hư 妄vọng 非phi 真chân 實thật 故cố 如như 女nữ 人nhân 苦khổ 味vị 塗đồ 乳nhũ 令linh 子tử 不bất 飲ẩm (# 子tử 病bệnh 服phục 藥dược 忌kỵ 乳nhũ 故cố 也dã )# 後hậu 洗tẩy 乳nhũ 令linh 飲ẩm 子tử 疑nghi 不bất 飲ẩm 等đẳng (# 云vân 云vân )# 我ngã 今kim 亦diệc 說thuyết 。 如Như 來Lai 藏tạng (# 云vân 云vân )# 第đệ 三tam 十thập 七thất 卷quyển 又hựu 云vân 師sư 子tử 吼hống 者giả 。 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 悉tất 無vô 常thường 苦khổ 無vô 我ngã 不bất 淨tịnh 。 唯duy 說thuyết 如Như 來Lai 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 (# 據cứ 上thượng 所sở 引dẫn 重trùng 疊điệp 數số 番phiên 即tức 知tri 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 是thị 諸chư 佛Phật 究cứu 竟cánh 實thật 德đức 就tựu 涅Niết 槃Bàn 一nhất 部bộ 首thủ 末mạt 廣quảng 辨biện 此thử 四tứ 文văn 相tương/tướng 極cực 廣quảng 諸chư 實thật 教giáo 大Đại 乘Thừa 亦diệc 然nhiên 據cứ 涅Niết 槃Bàn 是thị 終chung 窮cùng 極cực 教giáo 會hội 權quyền 歸quy 實thật 故cố 偏thiên 引dẫn 之chi )# 上thượng 來lai 已dĩ 釋thích 第đệ 二nhị 意ý 翻phiên 對đối 兩lưỡng 重trọng/trùng 四tứ 倒đảo 竟cánh 。

△# 三tam 是thị 四tứ 念niệm 處xứ 究cứu 竟cánh 果quả 者giả 四tứ 謂vị 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 。 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 (# 此thử 四tứ 行hành 相tương/tướng 在tại 下hạ 普phổ 眼nhãn 章chương 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 。 文văn 中trung 所sở 釋thích 有hữu 心tâm 力lực 者giả 檢kiểm 而nhi 略lược 說thuyết )# 對đối 治trị 計kế 淨tịnh 等đẳng 四tứ 倒đảo (# 此thử 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 修tu )# 又hựu 諸chư 法pháp 無vô 行hành 。 經Kinh 云vân 觀quán 身thân 畢tất 竟cánh 空không 觀quán 受thọ 內nội 外ngoại 空không 觀quán 心tâm 無vô 所sở 有hữu 。 觀quán 法pháp 但đãn 有hữu 名danh (# 智trí 論luận 亦diệc 同đồng 此thử 說thuyết )# 對đối 治trị 計kế 不bất 淨tịnh 等đẳng 四tứ 倒đảo (# 此thử 唯duy 大Đại 乘Thừa 人nhân 脩tu )# 兩lưỡng 重trọng/trùng 四tứ 倒đảo 既ký 遣khiển 即tức 顯hiển 自tự 體thể 具cụ 真chân 實thật 常thường 樂lạc 。 我ngã 淨tịnh 故cố 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 法Pháp 身thân (# 如như 前tiền 引dẫn 起khởi 信tín 之chi 文văn 也dã )# 故cố 云vân 究cứu 竟cánh 果quả 矣hĩ 天thiên 台thai 云vân 深thâm 觀quán 念niệm 處xứ 即tức 坐tọa 道Đạo 場Tràng 更cánh 不bất 須tu 餘dư 機cơ 宜nghi 不bất 同đồng 故cố 說thuyết 餘dư 品phẩm (# 餘dư 品phẩm 者giả 四tứ 正chánh 勤cần 等đẳng )# 據cứ 四tứ 念niệm 處xứ 既ký 是thị 對đối 治trị 四tứ 倒đảo 與dữ 前tiền 段đoạn 四tứ 觀quán 義nghĩa 亦diệc 不bất 殊thù 但đãn 緣duyên 四tứ 念niệm 是thị 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 之chi 首thủ 修tu 行hành 要yếu 門môn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 從tùng 凡phàm 至chí 聖thánh 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 無vô 不bất 修tu 習tập 故cố 。 天thiên 台thai 別biệt 有hữu 四tứ 卷quyển 念niệm 處xứ 之chi 文văn 所sở 以dĩ 佛Phật 臨lâm 滅diệt 度độ 遺di 囑chúc 弟đệ 子tử 唯duy 令linh 依y 此thử 而nhi 修tu (# 遺di 囑chúc 之chi 事sự 廣quảng 在tại 下hạ 序tự 分phần/phân 中trung 說thuyết )# 是thị 以dĩ 別biệt 標tiêu 為vi 一nhất 門môn 之chi 意ý 。

△# 四tứ 諸chư 佛Phật 雖tuy 說thuyết 無vô 量lượng 法Pháp 門môn 。 究cứu 竟cánh 為vi 顯hiển 此thử 者giả 唯duy 識thức 論luận 五ngũ 位vị 中trung 第đệ 五ngũ 究cứu 竟cánh 位vị 頌tụng 曰viết 此thử 即tức 無vô 漏lậu 界giới 不bất 思tư 議nghị (# 總tổng 標tiêu )# 善thiện (# 淨tịnh 也dã )# 常thường (# 常thường 也dã )# 安an 樂lạc (# 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã )# 解giải 脫thoát (# 亦diệc 是thị 淨tịnh 也dã )# 身thân 大đại 牟Mâu 尼Ni 名danh 法pháp (# 我ngã 也dã )# 。

△# 五ngũ 如Như 來Lai 二nhị 月nguyệt 在tại 娑sa 羅la 樹thụ 間gian 。 等đẳng 者giả 涅Niết 槃Bàn 第đệ 三tam 十thập 卷quyển 云vân 善thiện 男nam 子tử 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 我ngã 於ư 此thử 娑sa 羅la 雙song 樹thụ 間gian 。 大đại 師sư 子tử 吼hống 。 師sư 子tử 吼hống 者giả 。 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 善thiện 男nam 子tử 東đông 方phương 雙song 者giả 破phá 於ư 無vô 常thường 獲hoạch 得đắc 於ư 常thường 乃nãi 至chí 北bắc 方phương 。 雙song 者giả 破phá 於ư 不bất 淨tịnh 而nhi 得đắc 於ư 淨tịnh 善thiện 男nam 子tử 此thử 中trung 眾chúng 生sanh 。 為vi 雙song 樹thụ 故cố 護hộ 娑sa 羅la 林lâm 不bất 令linh 外ngoại 人nhân 取thủ 其kỳ 枝chi 葉diệp 。 斫chước 截tiệt 破phá 壞hoại 我ngã 亦diệc 如như 是thị 。 為vi 四tứ 法pháp 故cố 令linh 諸chư 弟đệ 子tử 。 護hộ 持trì 佛Phật 法Pháp 。 何hà 等đẳng 為vi 四tứ 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 此thử 四tứ 雙song 樹thụ 四tứ 王vương 典điển 掌chưởng 我ngã 為vi 四tứ 王vương 護hộ 持trì 我ngã 法Pháp 。 是thị 故cố 於ư 中trung 。 而nhi 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 善thiện 男nam 子tử 娑sa 羅la 雙song 樹thụ 。 華hoa 果quả 常thường 茂mậu 常thường 能năng 利lợi 益ích 。 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 我ngã 亦diệc 如như 是thị 。 常thường 能năng 利lợi 益ích 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 華hoa 者giả 喻dụ 我ngã 果quả 者giả 喻dụ 樂nhạo/nhạc/lạc 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 我ngã 於ư 此thử 間gian 娑sa 羅la 雙song 樹thụ 。 入nhập 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 師sư 子tử 吼hống 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 如Như 來Lai 何hà 故cố 。 二nhị 月nguyệt 涅Niết 槃Bàn 善thiện 男nam 子tử 二nhị 月nguyệt 是thị 春xuân 陽dương 之chi 月nguyệt 萬vạn 物vật 生sanh 長trưởng 華hoa 果quả 敷phu 榮vinh 江giang 河hà 盈doanh 滿mãn 是thị 時thời 眾chúng 生sanh 。 多đa 生sanh 常thường 想tưởng 為vi 破phá 眾chúng 生sanh 如như 是thị 。 心tâm 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 俱câu 是thị 無vô 常thường 唯duy 說thuyết 如Như 來Lai 常thường 住trụ 。 不bất 變biến 善thiện 男nam 子tử 孟# 冬đông 枯khô 悴tụy 眾chúng 不bất 愛ái 樂nhạo 。 陽dương 春xuân 和hòa 液dịch 人nhân 所sở 貪tham 愛ái 為vi 破phá 眾chúng 生sanh 世thế 間gian 。 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 演diễn 說thuyết 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc (# 結kết 上thượng 已dĩ 說thuyết 之chi 者giả 此thử 下hạ 例lệ 說thuyết 我ngã 淨tịnh 云vân )# 我ngã 淨tịnh 亦diệc 爾nhĩ 如Như 來Lai 為vi 破phá 世thế 我ngã 世thế 淨tịnh 故cố 說thuyết 如Như 來Lai 真chân 實thật 我ngã 淨tịnh 言ngôn 二nhị 月nguyệt 者giả 喻dụ 於ư 如Như 來Lai 二nhị 種chủng 法Pháp 身thân 冬đông 不bất 樂nhạo 者giả 智trí 者giả 不bất 樂nhạo 如Như 來Lai 無vô 常thường 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 月nguyệt 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 喻dụ 於ư 智trí 者giả 愛ái 樂nhạo 如Như 來Lai 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 (# 據cứ 此thử 即tức 知tri 佛Phật 二nhị 月nguyệt 滅diệt 度độ 為vi 表biểu 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 )# 然nhiên 兩lưỡng 重trọng/trùng 四tứ 倒đảo 總tổng 有hữu 八bát 倒đảo 其kỳ 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 。 既ký 有hữu 性tánh 相tướng 兩lưỡng 重trọng/trùng 治trị 於ư 八bát 倒đảo 即tức 成thành 八bát 行hành 終chung 至chí 成thành 佛Phật 即tức 名danh 八bát 德đức 謂vị 法Pháp 身thân 常thường 等đẳng 四tứ 德đức 是thị 實thật 德đức 示thị 現hiện 色sắc 身thân 。 無vô 常thường 等đẳng 四tứ 德đức 是thị 權quyền 德đức (# 納nạp 耶da 輸du 等đẳng 現hiện 不bất 淨tịnh 也dã 受thọ 金kim 槍thương 等đẳng 現hiện 苦khổ 也dã 隱ẩn 八bát 自tự 在tại 現hiện 無vô 我ngã 也dã 下hạ 生sanh 入nhập 滅diệt 現hiện 無vô 常thường 也dã )# 故cố 天thiên 台thai 云vân 娑sa 羅la 雙song 樹thụ 。 四tứ 枯khô 四tứ 榮vinh 正chánh 表biểu 於ư 此thử (# 枯khô 榮vinh 之chi 言ngôn 是thị 天thiên 台thai 所sở 立lập 文văn 在tại 別biệt 譯dịch 經kinh 本bổn 中trung )# 謂vị 法pháp 性tánh 之chi 色sắc (# 約ước 大đại 品phẩm 經kinh 說thuyết )# 實thật 非phi 是thị 淨tịnh 凡phàm 夫phu 計kế 淨tịnh 是thị 名danh 顛điên 倒đảo 實thật 非phi 不bất 淨tịnh 小Tiểu 乘Thừa 計kế 不bất 淨tịnh 亦diệc 名danh 顛điên 倒đảo 今kim 觀quán 色sắc 種chủng 即tức 空không 空không 中trung 無vô 淨tịnh 云vân 何hà 染nhiễm 著trước 則tắc 凡phàm 夫phu 淨tịnh 倒đảo 破phá 枯khô 念niệm 處xứ 成thành 色sắc 種chủng 即tức 假giả 假giả 智trí 常thường 淨tịnh 云vân 何hà 滯trệ 空không 而nhi 取thủ 灰hôi 斷đoạn 言ngôn 色sắc 不bất 淨tịnh 是thị 名danh 二Nhị 乘Thừa 不bất 淨tịnh 倒đảo 破phá 榮vinh 念niệm 處xứ 成thành 觀quán 色sắc 本bổn 際tế 非phi 空không 非phi 假giả 非phi 淨tịnh 不bất 淨tịnh 乃nãi 名danh 中trung 道đạo 佛Phật 表biểu 此thử 理lý 故cố 於ư 中trung 間gian 而nhi 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 餘dư 三tam 類loại 此thử (# 觀quán 受thọ 心tâm 法pháp 苦khổ 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 等đẳng 例lệ 之chi )# 故cố 云vân 常thường 等đẳng 然nhiên 此thử 真chân 實thật 四tứ 德đức 既ký 具cụ 如như 上thượng 諸chư 門môn 義nghĩa 理lý 不bất 同đồng 故cố 疏sớ/sơ 備bị 舉cử 云vân 佛Phật 之chi 德đức 也dã 。

▲# 疏sớ/sơ 本bổn 乎hồ 一nhất 心tâm 者giả 上thượng 所sở 引dẫn 起khởi 信tín 論luận 中trung 真Chân 如Như 四tứ 德đức 之chi 文văn 是thị 立lập 義nghĩa 分phần/phân 中trung 論luận 主chủ 總tổng 立lập 一nhất 心tâm 為vi 本bổn 於ư 中trung 有hữu 心tâm 真Chân 如Như 心tâm 生sanh 滅diệt 二nhị 門môn 心tâm 真Chân 如Như 具cụ 常thường 等đẳng 四tứ 德đức 心tâm 生sanh 滅diệt 中trung 始thỉ 本bổn 不bất 二nhị 為vi 究cứu 竟cánh 覺giác 亦diệc 是thị 四tứ 德đức 勝thắng 鬘man 等đẳng 意ý 皆giai 然nhiên 故cố 知tri 倒đảo 正chánh 常thường 等đẳng 並tịnh 不bất 離ly 一nhất 心tâm 佛Phật 無vô 邊biên 德đức 亦diệc 無vô 非phi 一nhất 心tâm 廣quảng 如như 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 夜dạ 摩ma 偈kệ 讚tán 品phẩm 及cập 此thử 疏sớ/sơ 下hạ 釋thích 普phổ 賢hiền 章chương 初sơ 種chủng 種chủng 幻huyễn 化hóa 。 皆giai 生sanh 如Như 來Lai 。 圓viên 覺giác 妙diệu 心tâm 。 文văn 中trung 所sở 說thuyết 可khả 檢kiểm 敘tự 之chi 。

疏sớ/sơ 專chuyên 一nhất 下hạ 二nhị 明minh 修tu 心tâm 成thành 其kỳ 果quả 德đức 二nhị 一nhất 舉cử 類loại 乾can/kiền/càn 道đạo 四tứ 德đức 既ký 始thỉ 於ư 一nhất 氣khí 故cố 道đạo 門môn 修tu 鍊luyện 專chuyên 於ư 一nhất 氣khí 道đạo 經Kinh 云vân 專chuyên 氣khí 致trí 柔nhu 意ý 云vân 元nguyên 氣khí 是thị 自tự 然nhiên 大Đại 道Đạo 性tánh 本bổn 靜tĩnh 默mặc 柔nhu 弱nhược 故cố 能năng 生sanh 於ư 動động (# 老lão 子tử 云vân 靜tĩnh 為vi 躁táo 君quân )# 能năng 生sanh 剛cang 強cường (# 又hựu 云vân 柔nhu 勝thắng 剛cang 弱nhược 勝thắng 強cường/cưỡng )# 庶thứ 人nhân 不bất 能năng 安an 靜tĩnh 默mặc 守thủ 柔nhu 弱nhược 故cố 乖quai 於ư 道đạo 不bất 能năng 保bảo 壽thọ 命mạng 不bất 能năng 成thành 萬vạn 事sự 不bất 能năng 為vì 人nhân 。 君quân 主chủ 和hòa 於ư 天thiên 下hạ (# 故cố 老lão 子tử 云vân 彊cường/cưỡng/cương 梁lương 者giả 不bất 得đắc 其kỳ 死tử 又hựu 云vân 富phú 貴quý 而nhi 驕kiêu 自tự 遺di 其kỳ 咎cữu 又hựu 云vân 飄phiêu 風phong 不bất 終chung 朝triêu 又hựu 云vân 馳trì 騁sính 田điền 獵liệp 令linh 人nhân 心tâm 發phát 狂cuồng 等đẳng )# 故cố 達đạt 道đạo 之chi 人nhân 專chuyên 注chú 其kỳ 志chí 至chí 於ư 靜tĩnh 至chí 柔nhu 一nhất 元nguyên 之chi 氣khí (# 夫phu 子tử 云vân 志chí 於ư 道đạo )# 合hợp 於ư 自tự 然nhiên 大Đại 道Đạo 勤cần 而nhi 行hành 之chi 。 保bảo 雌thư 守thủ 弱nhược 綿miên 綿miên 不bất 已dĩ (# 故cố 老lão 子tử 令linh 人nhân 為vi 而nhi 不bất 恃thị 長trường/trưởng 而nhi 不bất 宰tể 挫tỏa 銳duệ 解giải 紛phân 知tri 白bạch 守thủ 黑hắc 勿vật 矜căng 勿vật 伐phạt 若nhược 拙chuyết 若nhược 訥nột 抱bão 一nhất 為vi 天thiên 下hạ 式thức 如như 水thủy 處xứ 眾chúng 人nhân 之chi 所sở 惡ác 如như 嬰anh 兒nhi 之chi 未vị 孩hài 此thử 上thượng 皆giai 撮toát 略lược 道đạo 經kinh 中trung 文văn 也dã 儒nho 道đạo 二nhị 教giáo 大đại 意ý 皆giai 然nhiên 不bất 繁phồn 具cụ 引dẫn )# 功công 用dụng 既ký 著trước 而nhi 致trí 於ư 柔nhu 名danh 為vi 成thành 道Đạo 也dã (# 脩tu 成thành 之chi 時thời 還hoàn 成thành 本bổn 道đạo 故cố 道đạo 經Kinh 云vân 夫phu 物vật 芸vân 芸vân 各các 歸quy 其kỳ 根căn 歸quy 根căn 曰viết 靜tĩnh 靜tĩnh 曰viết 復phục 命mạng 復phục 命mạng 曰viết 常thường 又hựu 云vân 復phục 歸quy 於ư 無vô 極cực 此thử 如như 佛Phật 教giáo 中trung 反phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 為vi 究cứu 竟cánh 果quả )# 道đạo 成thành 則tắc 能năng 保bảo 壽thọ 命mạng 成thành 萬vạn 事sự 子tử 育dục 萬vạn 物vật 既ký 合hợp 於ư 乾can/kiền/càn 道đạo 則tắc 各các 正chánh 性tánh 命mạng 保bảo 合hợp 大đại 和hòa 乃nãi 利lợi 貞trinh 也dã 故cố 老lão 子tử 云vân 天thiên 下hạ 之chi 至chí 柔nhu 馳trì 騁sính 天thiên 下hạ 之chi 至chí 堅kiên 又hựu 說thuyết 當đương 其kỳ 無vô 有hữu 其kỳ 用dụng 外ngoại 其kỳ 身thân 而nhi 身thân 存tồn 終chung 不bất 為vi 大đại 故cố 能năng 成thành 其kỳ 大đại 周chu 易dị 謙khiêm 卦# 中trung 說thuyết 謙khiêm 如như 水thủy 而nhi 能năng 下hạ 故cố 百bách 川xuyên 歸quy 之chi 而nhi 成thành 大đại 海hải 西tây 昇thăng 經Kinh 云vân 柔nhu 弱nhược 莫mạc 過quá 於ư 氣khí 氣khí 之chi 柔nhu 弱nhược 莫mạc 過quá 於ư 道Đạo 。 道đạo 所sở 以dĩ 柔nhu 弱nhược 者giả 包bao 裹khỏa 天thiên 地địa 貫quán 穿xuyên 萬vạn 物vật 夫phu 柔nhu 之chi 生sanh 剛cang 弱nhược 之chi 生sanh 強cường/cưỡng 而nhi 天thiên 下hạ 莫mạc 能năng 知tri 其kỳ 根căn 本bổn 所sở 從tùng 生sanh 者giả 乎hồ (# 根căn 本bổn 者giả 柔nhu 弱nhược 也dã )# 據cứ 上thượng 諸chư 文văn 皆giai 云vân 道đạo 至chí 柔nhu 弱nhược 故cố 今kim 云vân 專chuyên 一nhất 氣khí 而nhi 致trí 柔nhu 也dã (# 專chuyên 一nhất 氣khí 是thị 脩tu 行hành 而nhi 致trí 柔nhu 為vi 成thành 道Đạo 故cố 下hạ 正chánh 明minh 云vân 脩tu 一nhất 心tâm 而nhi 成thành 道Đạo 以dĩ 對đối 此thử 也dã 但đãn 文văn 異dị 耳nhĩ )# 所sở 言ngôn 一nhất 者giả 若nhược 論luận 根căn 本bổn 即tức 是thị 元nguyên 氣khí 以dĩ 未vị 分phần/phân 清thanh 濁trược 故cố 云vân 一nhất 也dã 若nhược 約ước 修tu 鍊luyện 即tức 是thị 和hòa 氣khí 謂vị 胎thai 息tức 法pháp 綿miên 綿miên 若nhược 存tồn 不bất 縱túng/tung 不bất 抑ức 絕tuyệt 諸chư 造tạo 作tác 不bất 運vận 心tâm 機cơ 合hợp 本bổn 元nguyên 氣khí 離ly 太thái 急cấp 太thái 遲trì 太thái 麤thô 太thái 沈trầm 等đẳng 名danh 為vi 和hòa 氣khí 陰ấm 氣khí 陽dương 氣khí 和hòa 通thông 不bất 二nhị 故cố 云vân 一nhất 也dã 故cố 道đạo 經Kinh 云vân 沖# 氣khí 以dĩ 為vi 和hòa (# 得đắc 氣khí 和hòa 柔nhu 如như 骨cốt 中trung 有hữu 髓tủy 等đẳng )# 又hựu 云vân 谷cốc (# 谷cốc 養dưỡng 也dã )# 神thần 不bất 死tử 是thị 謂vị 玄huyền 牝tẫn 玄huyền 牝tẫn 之chi 門môn 是thị 謂vị 天thiên 地địa 根căn 綿miên 綿miên 若nhược 存tồn 用dụng 之chi 不bất 勤cần 又hựu 云vân 抱bão 一nhất 能năng 無vô 離ly 乎hồ (# 一nhất 者giả 道đạo 始thỉ 生sanh 太thái 和hòa 之chi 精tinh 氣khí 也dã )# 專chuyên 氣khí 致trí 柔nhu (# 河hà 上thượng 公công 注chú 云vân 專chuyên 精tinh 氣khí 使sử 不bất 亂loạn 則tắc 形hình 體thể 應ưng 物vật 而nhi 柔nhu 順thuận 也dã )# 能năng 如như 孾anh 兒nhi 乎hồ 又hựu 云vân 使sử 心tâm 氣khí 曰viết 疆cương (# 心tâm 當đương 專chuyên 一nhất 則tắc 神thần 氣khí 實thật 內nội 是thị 曰viết 柔nhu 弱nhược 役dịch 心tâm 使sử 氣khí 則tắc 和hòa 氣khí 去khứ 中trung 是thị 曰viết 彊cường/cưỡng/cương 梁lương 鈔sao 釋thích 曰viết 上thượng 柔nhu 下hạ 彊cường/cưỡng/cương 可khả 以dĩ 得đắc 失thất 相tương 對đối 說thuyết 之chi 如như 上thượng 說thuyết 乖quai 道đạo 而nhi 彊cường/cưỡng/cương 梁lương 合hợp 道đạo 而nhi 柔nhu 弱nhược 是thị 也dã )# 是thị 謂vị 深thâm 根căn 固cố 蔕# (# 人nhân 以dĩ 氣khí 為vi 根căn 以dĩ 精tinh 為vi 蔕# )# 又hựu 云vân 天thiên 得đắc 一nhất 以dĩ 清thanh 等đẳng (# 地địa 寧ninh 神thần 靈linh 谷cốc 盈doanh 萬vạn 物vật 生sanh 王vương 侯hầu 正chánh )# 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 抱bão 一nhất 為vi 天thiên 下hạ 式thức 莊trang 子tử 云vân 一nhất 其kỳ 性tánh (# 飾sức 則tắc 二nhị 也dã )# 養dưỡng 其kỳ 氣khí (# 不bất 以dĩ 心tâm 使sử 之chi )# 合hợp 其kỳ 德đức (# 不bất 以dĩ 物vật 離ly 性tánh )# 黃hoàng 庭đình 內nội 景cảnh 云vân 殊thù 途đồ 一nhất 會hội (# 同đồng 歸quy 一nhất 氣khí )# 歸quy 要yếu 終chung 一nhất 志chí 不bất 久cửu 昇thăng 虗hư 無vô (# 學học 道Đạo 專chuyên 一nhất 與dữ 虗hư 空không 同đồng 體thể 則tắc 神thần 仙tiên 可khả 致trí )# 又hựu 云vân 正chánh 一nhất 含hàm 華hoa 乃nãi 充sung 盈doanh (# 存tồn 正chánh 守thủ 一nhất 神thần 氣khí 榮vinh 華hoa )# 肇triệu 公công 云vân 守thủ 真chân 拘câu 一nhất 不bất 染nhiễm 外ngoại 物vật 清thanh 虗hư 太thái 一nhất 其kỳ 何hà 有hữu 失thất 繫hệ 辭từ 云vân 夫phu 乾can/kiền/càn 其kỳ 靜tĩnh 也dã 專chuyên 其kỳ 動động 也dã 直trực (# 直trực 則tắc 正chánh 也dã )# 釋thích 曰viết 上thượng 所sở 引dẫn 文văn 皆giai 是thị 儒nho 道đạo 修tu 鍊luyện 之chi 門môn 專chuyên 氣khí 而nhi 為vi 要yếu 妙diệu 之chi 義nghĩa 也dã (# 脚cước 注chú 者giả 皆giai 各các 是thị 本bổn 注chú 謂vị 河hà 上thượng 公công 注chú 老lão 子tử 郭quách 象tượng 注chú 莊trang 子tử 韓# 康khang 伯bá 注chú 繫hệ 辭từ 梁lương 丘khâu 子tử 注chú 黃hoàng 庭đình 經kinh )# 。

疏sớ/sơ 修tu 一nhất 下hạ 二nhị 正chánh 明minh 佛Phật 果Quả 之chi 德đức 既ký 本bổn 乎hồ 一nhất 心tâm 若nhược 不bất 修tu 一nhất 心tâm 而nhi 乃nãi 別biệt 修tu 者giả 豈khởi 成thành 佛Phật 道đạo 如như 磨ma 甎chuyên 不bất 成thành 明minh 鏡kính 鍊luyện 鐵thiết 不bất 得đắc 真chân 金kim 等đẳng 故cố 清thanh 涼lương 大đại 師sư 所sở 說thuyết 萬vạn 行hạnh 並tịnh 不bất 離ly 心tâm 但đãn 能năng 覺giác 了liễu 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 即tức 一nhất 念niệm 之chi 中trung 萬vạn 行hạnh 備bị 足túc 心tâm 不bất 起khởi 止chỉ 也dã 知tri 不bất 起khởi 觀quán 也dã 不bất 緣duyên 萬vạn 境cảnh 捨xả 也dã 止chỉ 妄vọng 不bất 生sanh 戒giới 也dã 安an 心tâm 諦đế 理lý 忍nhẫn 也dã 心tâm 無vô 間gián 斷đoạn 。 進tiến 也dã 心tâm 體thể 離ly 念niệm 法pháp 也dã 心tâm 之chi 本bổn 覺giác 佛Phật 也dã 體thể 相tướng 無vô 違vi 僧Tăng 也dã 六Lục 度Độ 三Tam 寶Bảo 並tịnh 一nhất 心tâm 故cố 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 菩Bồ 薩Tát 修tu 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 淨tịnh 諸chư 佛Phật 剎sát 。 積tích 集tập 妙diệu 行hạnh 調điều 伏phục 眾chúng 生sanh 。 乃nãi 至chí 得đắc 大đại 菩Bồ 提Đề 。 悉tất 不bất 離ly 心tâm 是thị 故cố 應ưng 以dĩ 。 善thiện 法Pháp 扶phù 助trợ 自tự 心tâm 應ưng 以dĩ 精tinh 進tấn 堅kiên 固cố 。 自tự 心tâm 應ưng 以dĩ 忍nhẫn 辱nhục 坦thản 蕩đãng 自tự 心tâm 應ưng 以dĩ 智trí 證chứng 繫hệ 白bạch 自tự 心tâm 應ưng 以dĩ 智trí 慧tuệ 明minh 。 利lợi 自tự 心tâm 應ưng 以dĩ 佛Phật 自tự 在tại 開khai 發phát 自tự 心tâm 應ưng 以dĩ 佛Phật 平bình 等đẳng 廣quảng 大đại 自tự 心tâm 應ưng 以dĩ 佛Phật 十Thập 力Lực 照chiếu 察sát 自tự 心tâm 又hựu 云vân 菩Bồ 薩Tát 應ưng 知tri 自tự 心tâm 念niệm 念niệm 常thường 有hữu 佛Phật 成thành 正chánh 覺giác 。 何hà 以dĩ 故cố 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 不bất 離ly 此thử 心tâm 成thành 正chánh 覺giác 如như 自tự 心tâm 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 心tâm 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 據cứ 上thượng 等đẳng 文văn 故cố 知tri 欲dục 成thành 佛Phật 道Đạo 。 必tất 須tu 修tu 一nhất 心tâm 也dã 而nhi 言ngôn 一nhất 者giả 論luận 云vân 心tâm 真Chân 如Như 者giả 即tức 是thị 一nhất 法Pháp 界Giới 大đại 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 體thể 所sở 謂vị 心tâm 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 等đẳng 此thử 總tổng 相tương/tướng 心tâm 通thông 於ư 凡phàm 聖thánh 因nhân 果quả 不bất 分phân 染nhiễm 淨tịnh 故cố 云vân 一nhất 也dã 。

疏sớ/sơ 心tâm 也dã 下hạ 二nhị 正chánh 顯hiển 示thị 八bát 一nhất 標tiêu 舉cử 心tâm 者giả 如Như 來Lai 藏tạng 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 也dã 汎# 言ngôn 心tâm 者giả 總tổng 有hữu 四tứ 種chủng 梵Phạn 語ngữ 各các 異dị 翻phiên 譯dịch 亦diệc 殊thù 一nhất 紇hột 利lợi 陀đà 謂vị 肉nhục 團đoàn 心tâm 二nhị 緣duyên 慮lự 名danh 心tâm 謂vị 八bát 種chủng 識thức 俱câu 能năng 緣duyên 慮lự 自tự 分phần/phân 境cảnh 故cố 三tam 質chất 多đa 此thử 云vân 集tập 起khởi 心tâm 即tức 第đệ 八bát 識thức 集tập 諸chư 種chủng 子tử 起khởi 現hiện 行hành 故cố 四tứ 乾can/kiền/càn 栗lật 駄đà 謂vị 堅kiên 實thật 心tâm 今kim 辨biện 此thử 也dã 。

疏sớ/sơ 沖# 虗hư 下hạ 二nhị 直trực 顯hiển 沖# 者giả 深thâm 玄huyền 也dã 華hoa 嚴nghiêm 序tự 云vân 汪uông 洋dương 沖# 融dung 又hựu 云vân 包bao 納nạp 沖# 邃thúy 疏sớ/sơ 云vân 沖# 深thâm 包bao 博bác 故cố 老lão 子tử 云vân 道đạo 沖# 而nhi 用dụng 之chi 或hoặc 不bất 盈doanh 虗hư 者giả 非phi 質chất 故cố 妙diệu 者giả 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 故cố 如như 蓮liên 華hoa 雖tuy 在tại 淤ứ 泥nê 。 不bất 為vi 所sở 染nhiễm 。 故cố 喻dụ 妙diệu 法Pháp 也dã 天thiên 台thai 解giải 妙diệu 有hữu 其kỳ 十thập 義nghĩa 天thiên 長trường/trưởng 疏sớ/sơ 解giải 妙diệu 云vân 非phi 麤thô 非phi 妙diệu 方phương 名danh 至chí 妙diệu 故cố 下hạ 文văn 云vân 種chủng 種chủng 幻huyễn 化hóa 。 生sanh 於ư 如Như 來Lai 圓viên 覺giác 。 妙diệu 心tâm 粹túy 者giả 精tinh 純thuần 也dã 炳bỉnh 煥hoán 者giả 俱câu 是thị 至chí 明minh 之chi 相tướng 炳bỉnh 著trước 煥hoán 爛lạn 也dã 故cố 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 序tự 述thuật 十thập 玄huyền 門môn 中trung 微vi 細tế 相tương 容dung 安an 立lập 門môn 云vân 炳bỉnh 然nhiên 齊tề 現hiện 猶do 彼bỉ 芥giới 瓶bình 意ý 取thủ 歷lịch 歷lịch 分phân 明minh 不bất 錯thác 亂loạn 之chi 狀trạng 矣hĩ 論luận 語ngữ 云vân 煥hoán 乎hồ 其kỳ 有hữu 文văn 章chương 注chú 云vân 煥hoán 明minh 也dã 靈linh 明minh 者giả 若nhược 但đãn 云vân 明minh 未vị 揀giản 日nhật 月nguyệt 之chi 類loại 故cố 云vân 靈linh 也dã 意ý 云vân 心tâm 之chi 明minh 者giả 在tại 無vô 法pháp 不bất 知tri 而nhi 無vô 分phân 別biệt 。 無vô 法pháp 不bất 現hiện 而nhi 無vô 差sai 別biệt 。 幽u 靈linh 神thần 聖thánh 寂tịch 然nhiên 洞đỗng 然nhiên 故cố 曰viết 靈linh 明minh 即tức 此thử 靈linh 明minh 而nhi 炳bỉnh 著trước 煥hoán 爛lạn 。

疏sớ/sơ 無vô 去khứ 下hạ 三tam 竪thụ 通thông 無vô 去khứ 無vô 來lai 。 者giả 謂vị 此thử 心tâm 不bất 遷thiên 向hướng 前tiền 際tế 去khứ 不bất 從tùng 後hậu 際tế 來lai 亦diệc 不bất 於ư 現hiện 在tại 住trụ 現hiện 在tại 住trụ 者giả 是thị 諸chư 有hữu 為vi 。 法pháp 也dã 故cố 成thành 唯duy 識thức 論luận 云vân 住trụ 表biểu 此thử 法pháp 暫tạm 有hữu 用dụng 今kim 不bất 同đồng 彼bỉ 以dĩ 此thử 真chân 心tâm 無vô 相tướng 無vô 能năng 所sở 故cố 不bất 可khả 見kiến 。 之chi 於ư 現hiện 在tại 淨tịnh 名danh 云vân 但đãn 以dĩ 數số 故cố 說thuyết 有hữu 三tam 世thế 。 非phi 謂vị 菩Bồ 提Đề 。 有hữu 去khứ 來lai 今kim 。 良lương 由do 菩Bồ 提Đề 亦diệc 無vô 自tự 性tánh 。 即tức 同đồng 真chân 心tâm 故cố 非phi 三tam 世thế 若nhược 就tựu 菩Bồ 提Đề 當đương 相tương 則tắc 有hữu 始thỉ 無vô 終chung 。 豈khởi 免miễn 初sơ 際tế 冥minh 通thông 三tam 際tế 者giả 由do 不bất 屬thuộc 三tam 際tế 故cố 俱câu 通thông 也dã 且thả 如như 今kim 日nhật 眼nhãn 識thức 不bất 能năng 見kiến 昨tạc 日nhật 色sắc 者giả 以dĩ 隨tùy 所sở 見kiến 色sắc 皆giai 落lạc 謝tạ 過quá 去khứ 也dã 今kim 以dĩ 真chân 心tâm 不bất 隨tùy 諸chư 法pháp 。 遷thiên 向hướng 過quá 去khứ 故cố 於ư 今kim 時thời 向hướng 真chân 心tâm 中trung 能năng 現hiện 前tiền 際tế 諸chư 法pháp 影ảnh 像tượng 歷lịch 歷lịch 亦diệc 能năng 預dự 現hiện 未vị 來lai 之chi 法pháp 歷lịch 然nhiên 然nhiên 雖tuy 通thông 於ư 三tam 際tế 三tam 際tế 求cầu 之chi 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 與dữ 所sở 知tri 所sở 現hiện 三tam 際tế 之chi 境cảnh 而nhi 不bất 可khả 分phần/phân 故cố 言ngôn 冥minh 也dã 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 法pháp 性tánh 徧biến 在tại 一nhất 切thiết 處xứ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 及cập 國quốc 土độ 三tam 世thế 悉tất 在tại 無vô 有hữu 餘dư 亦diệc 無vô 形hình 相tướng 。 而nhi 可khả 得đắc 前tiền 三tam 句cú 通thông 三tam 際tế 後hậu 一nhất 句cú 冥minh 合hợp 。

疏sớ/sơ 非phi 中trung 下hạ 四tứ 橫hoạnh/hoành 徧biến 言ngôn 非phi 中trung 外ngoại 者giả 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 不bất 在tại 身thân 中trung 及cập 中trung 間gian 亦diệc 非phi 身thân 外ngoại 若nhược 在tại 身thân 中trung 中trung 間gian 則tắc 有hữu 處xứ 所sở 若nhược 在tại 身thân 外ngoại 則tắc 非phi 我ngã 心tâm 根căn 塵trần 識thức 三tam 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 何hà 有hữu 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 者giả 焉yên 二nhị 謂vị 此thử 心tâm 非phi 有hữu 無vô 二nhị 邊biên 。 故cố 非phi 外ngoại 二nhị 邊biên 既ký 遣khiển 中trung 道đạo 亦diệc 亡vong 故cố 非phi 中trung 非phi 中trung 非phi 邊biên 是thị 絕tuyệt 待đãi 靈linh 心tâm 也dã 此thử 言ngôn 非phi 中trung 所sở 謂vị 非phi 是thị 中trung 非phi 謂vị 是thị 非phi 中trung 言ngôn 非phi 外ngoại 者giả 所sở 謂vị 非phi 是thị 外ngoại 非phi 謂vị 是thị 非phi 外ngoại 洞đỗng 徹triệt 十thập 方phương 者giả 心tâm 有hữu 所sở 在tại 則tắc 有hữu 所sở 不bất 在tại 以dĩ 無vô 所sở 在tại 故cố 無vô 所sở 不bất 在tại 。 故cố 洞đỗng 徹triệt 十thập 方phương 也dã 洞đỗng 徹triệt 二nhị 字tự 通thông 論luận 義nghĩa 亦diệc 不bất 殊thù 若nhược 對đối 冥minh 通thông 之chi 言ngôn 則tắc 二nhị 文văn 文văn 勢thế 稍sảo 異dị 謂vị 洞đỗng 然nhiên 透thấu 徹triệt 無vô 所sở 不bất 徧biến 意ý 顯hiển 決quyết 定định 舉cử 體thể 全toàn 徧biến 非phi 莽mãng 齒xỉ 隨tùy 宜nghi 而nhi 說thuyết 然nhiên 冥minh 與dữ 洞đỗng 各các 於ư 句cú 中trung 互hỗ 相tương 影ảnh 略lược 二nhị 皆giai 備bị 矣hĩ 不bất 妨phương 亦diệc 云vân 冥minh 通thông 十thập 方phương 洞đỗng 徹triệt 三tam 際tế 等đẳng 。

疏sớ/sơ 不bất 滅diệt 下hạ 五ngũ 真chân 常thường 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 者giả 真chân 心tâm 不bất 變biến 故cố 不bất 生sanh 滅diệt 起khởi 信tín 云vân 所sở 謂vị 心tâm 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 然nhiên 不bất 生sanh 滅diệt 三tam 性tánh 不bất 同đồng 謂vị 徧biến 計kế 無vô 體thể 可khả 生sanh 可khả 滅diệt 依y 他tha 起khởi 性tánh 即tức 生sanh 不bất 生sanh 即tức 滅diệt 不bất 滅diệt 圓viên 成thành 實thật 性tánh 自tự 體thể 本bổn 有hữu 不bất 待đãi 新tân 生sanh 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 究cứu 竟cánh 常thường 住trụ 永vĩnh 不bất 斷đoạn 滅diệt 今kim 即tức 當đương 此thử 自tự 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 同đồng 前tiền 二nhị 若nhược 三tam 性tánh 相tướng 對đối 各các 據cứ 自tự 相tương/tướng 說thuyết 者giả 即tức 徧biến 計kế 之chi 法pháp 妄vọng 生sanh 妄vọng 滅diệt 圓viên 成thành 真chân 心tâm 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 依y 他tha 有hữu 二nhị 謂vị 相tương/tướng 同đồng 徧biến 計kế 似tự 生sanh 似tự 滅diệt 性tánh 同đồng 圓viên 成thành 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 生sanh 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 滅diệt 。 等đẳng 以dĩ 依y 他tha 無vô 別biệt 自tự 性tánh 。 故cố 全toàn 同đồng 圓viên 成thành 也dã 一nhất 切thiết 大Đại 乘Thừa 。 經kinh 說thuyết 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 。 不bất 滅diệt 寂tịch 滅diệt 常thường 住trụ 等đẳng 皆giai 此thử 義nghĩa 也dã 豈khởi 四tứ 山sơn 之chi 可khả 害hại 者giả 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 九cửu 云vân 如như 我ngã 昔tích 告cáo 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。 大đại 王vương 有hữu 親thân 信tín 人nhân 從tùng 四tứ 方phương 來lai 。 各các 作tác 是thị 言ngôn 。 大đại 王vương 有hữu 四tứ 大đại 山sơn 。 從tùng 四tứ 方phương 來lai 。 欲dục 害hại 人nhân 民dân 王vương 若nhược 聞văn 者giả 當đương 設thiết 何hà 計kế 。 王vương 言ngôn 世Thế 尊Tôn 設thiết 有hữu 此thử 來lai 無vô 迯# 避tị 處xứ 唯duy 當đương 專chuyên 心tâm 持trì 戒giới 布bố 施thí 。 我ngã 即tức 讚tán 言ngôn 善thiện 哉tai 。 大đại 王vương 我ngã 說thuyết 四tứ 山sơn 即tức 是thị 眾chúng 生sanh 。 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 常thường 來lai 切thiết 人nhân 云vân 何hà 大đại 王vương 。 不bất 修tu 施thí 戒giới 今kim 云vân 害hại 者giả 以dĩ 經Kinh 云vân 欲dục 害hại 人nhân 民dân 也dã 若nhược 就tựu 經kinh 文văn 法pháp 合hợp 云vân 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 常thường 來lai 切thiết 人nhân 者giả 今kim 即tức 應ưng 云vân 豈khởi 四tứ 相tương/tướng 之chi 可khả 切thiết 亦diệc 通thông 。

疏sớ/sơ 離ly 性tánh 下hạ 六lục 絕tuyệt 迹tích 離ly 性tánh 離ly 相tướng 。 者giả 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。 皆giai 空không 即tức 性tánh 也dã 謂vị 色sắc 即tức 空không 等đẳng 緣duyên 生sanh 諸chư 法pháp 即tức 相tương/tướng 也dã 謂vị 空không 即tức 色sắc 等đẳng 今kim 以dĩ 真chân 心tâm 雖tuy 空không 無vô 一nhất 物vật 而nhi 體thể 非phi 空không 故cố 離ly 性tánh 雖tuy 隨tùy 緣duyên 成thành 一nhất 切thiết 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 而nhi 體thể 非phi 色sắc 故cố 離ly 相tương 離ly 相tương 離ly 性tánh 故cố 名danh 中Trung 道Đạo 。 真chân 性tánh 也dã 奚hề 五ngũ 色sắc 之chi 能năng 盲manh 者giả 奚hề 何hà 也dã 五ngũ 色sắc 能năng 盲manh 即tức 道đạo 經Kinh 云vân 五ngũ 色sắc 令linh 人nhân 目mục 盲manh (# 貪tham 淫dâm 好hảo/hiếu 色sắc 則tắc 傷thương 精tinh 失thất 明minh 也dã )# 五ngũ 音âm 令linh 人nhân 耳nhĩ 聾lung (# 好hảo/hiếu 聽thính 五ngũ 音âm 則tắc 和hòa 氣khí 去khứ 心tâm 不bất 能năng 聽thính 無vô 聲thanh 之chi 聲thanh 也dã )# 五ngũ 色sắc 者giả 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 黑hắc 。 五ngũ 音âm 者giả 宮cung 商thương 角giác 徵trưng 羽vũ 文văn 中trung 舉cử 此thử 五ngũ 方phương 正chánh 色sắc 正chánh 音âm 餘dư 可khả 例lệ 知tri 今kim 疏sớ/sơ 意ý 云vân 夫phu 色sắc 能năng 盲manh 者giả 只chỉ 能năng 盲manh 對đối 色sắc 之chi 識thức 今kim 真chân 心tâm 離ly 相tương/tướng 不bất 與dữ 色sắc 對đối 彼bỉ 豈khởi 能năng 盲manh 若nhược 對đối 色sắc 色sắc 即tức 空không 即tức 誰thùy 能năng 盲manh 道Đạo 教giáo 中trung 以dĩ 虗hư 無vô 寂tịch 寞mịch 為vi 道đạo 忘vong 情tình 絕tuyệt 智trí 為vi 修tu 故cố 觀quán 色sắc 聆linh 音âm 即tức 盲manh 聾lung 失thất 道đạo 今kim 真chân 心tâm 離ly 性tánh 不bất 滯trệ 空không 無vô 故cố 見kiến 色sắc 聞văn 聲thanh 聲thanh 色sắc 不bất 能năng 盲manh 之chi 昧muội 之chi 也dã 如như 鏡kính 明minh 現hiện 色sắc 色sắc 何hà 翳ế 明minh 。

疏sớ/sơ 處xứ 生sanh 下hạ 七thất 不bất 變biến 四tứ 句cú 兩lưỡng 對đối 中trung 皆giai 上thượng 句cú 以dĩ 法pháp 標tiêu 之chi 下hạ 句cú 以dĩ 喻dụ 顯hiển 之chi 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 。 漂phiêu 溺nịch 有hữu 情tình 。 故cố 如như 流lưu 無vô 邊biên 無vô 底để 故cố 如như 海hải 涅Niết 槃Bàn 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 天thiên 高cao 超siêu 彼bỉ 岸ngạn 之chi 義nghĩa 故cố 有hữu 岸ngạn 天thiên 之chi 言ngôn 驪# 珠châu 者giả 驪# 龍long 頷hạm 下hạ 有hữu 明minh 月nguyệt 寶bảo 珠châu 。 光quang 明minh 洞đỗng 徹triệt 雖tuy 在tại 海hải 中trung 光quang 明minh 不bất 滅diệt 。 不bất 同đồng 燈đăng 燭chúc 入nhập 水thủy 則tắc 滅diệt 然nhiên 不bất 能năng 徧biến 照chiếu 海hải 中trung 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 。 故cố 云vân 獨độc 耀diệu 眾chúng 生sanh 雖tuy 處xứ 生sanh 死tử 。 之chi 中trung 此thử 心tâm 靈linh 鑒giám 不bất 昧muội 然nhiên 且thả 迷mê 之chi 不bất 覺giác 不bất 覺giác 故cố 不bất 能năng 通thông 達đạt 。 一nhất 切thiết 但đãn 照chiếu 體thể 獨độc 立lập 如như 珠châu 獨độc 耀diệu 故cố 梁lương 武võ 帝đế 製chế 達đạt 磨ma 大đại 師sư 碑bi 文văn 標tiêu 意ý 云vân 滄thương 海hải 之chi 內nội 有hữu 驪# 龍long 珠châu 白bạch 毫hào 色sắc 天thiên 莫mạc 見kiến 人nhân 莫mạc 識thức 我ngã 大đại 師sư 得đắc 之chi 矣hĩ 滄thương 者giả 是thị 水thủy 深thâm 廣quảng 幽u 遠viễn 之chi 貌mạo 如như 天thiên 蒼thương 蒼thương 是thị 高cao 遠viễn 之chi 貌mạo 踞cứ 涅Niết 槃Bàn 岸ngạn 者giả 涅Niết 槃Bàn 此thử 云vân 圓viên 寂tịch 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 空không 心tâm 本bổn 無vô 念niệm 融dung 為vi 一nhất 真chân 體thể 性tánh 無vô 別biệt 生sanh 死tử 喧huyên 動động 故cố 真chân 心tâm 圓viên 滿mãn 皆giai 寂tịch 靜tĩnh 也dã 踞cứ 者giả 安an 然nhiên 而nhi 居cư 之chi 謂vị 也dã 故cố 時thời 人nhân 皆giai 呼hô 憍kiêu 慢mạn 貢cống 高cao 。 為vi 踞cứ 傲ngạo 法pháp 華hoa 云vân 遙diêu 見kiến 其kỳ 父phụ 。 踞cứ 師sư 子tử 牀sàng 寶bảo 机cơ 承thừa 足túc 慤# 云vân 若nhược 非phi 蓮liên 藏tạng 化hóa 主chủ 孰thục 踞cứ 其kỳ 源nguyên 桂quế 輪luân 者giả 月nguyệt 也dã 月nguyệt 中trung 有hữu 桂quế 故cố 目mục 之chi 為vi 桂quế 輪luân 碧bích 天thiên 者giả 晴tình 秋thu 之chi 夜dạ 無vô 雲vân 霧vụ 故cố 唯duy 見kiến 碧bích 色sắc 其kỳ 猶do 第đệ 一nhất 義nghĩa 天thiên 。 無vô 諸chư 惑hoặc 業nghiệp 雲vân 霧vụ 故cố 喻dụ 碧bích 天thiên 既ký 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。 寂tịch 則tắc 心tâm 之chi 本bổn 覺giác 大đại 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。 徧biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 離ly 諸chư 分phân 別biệt 。 故cố 云vân 孤cô 朗lãng 然nhiên 月nguyệt 在tại 青thanh 天thiên 無vô 所sở 不bất 照chiếu 。 是thị 以dĩ 心tâm 圓viên 寂tịch 時thời 如như 天thiên 之chi 月nguyệt 不bất 同đồng 海hải 珠châu 又hựu 前tiền 云vân 獨độc 者giả 約ước 就tựu 迷mê 時thời 但đãn 能năng 自tự 照chiếu 不bất 能năng 普phổ 照chiếu 一nhất 切thiết 。 今kim 云vân 孤cô 者giả 約ước 晴tình 霄tiêu 秋thu 天thiên 唯duy 月nguyệt 普phổ 照chiếu 天thiên 下hạ 。 星tinh 等đẳng 燈đăng 燭chúc 皆giai 不bất 可khả 類loại 如như 即tức 體thể 之chi 智trí 非phi 對đối 待đãi 始thỉ 覺giác 之chi 智trí 可khả 比tỉ 。

疏sớ/sơ 大đại 矣hĩ 下hạ 八bát 隨tùy 緣duyên 大đại 矣hĩ 哉tai 者giả 仰ngưỡng 歎thán 之chi 辭từ 周chu 易dị 文văn 勢thế 也dã 或hoặc 在tại 所sở 歎thán 之chi 上thượng 即tức 大đại 哉tai 乾can/kiền/càn 元nguyên 萬vạn 物vật 資tư 始thỉ 又hựu 云vân 大đại 哉tai 乾can/kiền/càn 乎hồ 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 純thuần 粹túy 精tinh 等đẳng 是thị 也dã 或hoặc 在tại 所sở 歎thán 之chi 下hạ 即tức 乾can/kiền/càn 始thỉ 能năng 以dĩ 美mỹ 利lợi 利lợi 天thiên 下hạ 不bất 言ngôn 所sở 利lợi 大đại 矣hĩ 哉tai 又hựu 云vân 隨tùy 時thời 之chi 義nghĩa 。 大đại 矣hĩ 哉tai 又hựu 繫hệ 辭từ 云vân 盛thịnh 德đức 大đại 業nghiệp 至chí 矣hĩ 哉tai 等đẳng 是thị 也dã 今kim 兼kiêm 兩lưỡng 勢thế 謂vị 略lược 述thuật 此thử 心tâm 竪thụ 窮cùng 三tam 世thế 橫hoạnh/hoành 徧biến 十thập 方phương 於ư 諸chư 法pháp 中trung 。 無vô 不bất 通thông 徹triệt 述thuật 之chi 不bất 可khả 窮cùng 盡tận 。 故cố 結kết 歎thán 云vân 大đại 矣hĩ 哉tai 兼kiêm 欲dục 述thuật 下hạ 能năng 生sanh 起khởi 萬vạn 法pháp 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 深thâm 遠viễn 廣quảng 博bác 之chi 德đức 故cố 標tiêu 歎thán 云vân 大đại 矣hĩ 哉tai 也dã 萬vạn 法pháp 資tư 始thỉ 者giả 正chánh 明minh 此thử 心tâm 不bất 守thủ 自tự 性tánh 隨tùy 緣duyên 生sanh 起khởi 世thế 間gian 一nhất 切thiết 。 染nhiễm 淨tịnh 諸chư 法pháp 也dã 今kim 且thả 先tiên 明minh 迷mê 此thử 真chân 心tâm 成thành 有hữu 漏lậu 染nhiễm 法pháp 後hậu 方phương 約ước 次thứ 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 顯hiển 此thử 心tâm 離ly 倒đảo 本bổn 具cụ 河hà 沙sa 功công 德đức 妙diệu 用dụng 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 元nguyên 是thị 無vô 漏lậu 之chi 法Pháp 。 且thả 初sơ 染nhiễm 者giả 謂vị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 雖tuy 本bổn 有hữu 此thử 清thanh 淨tịnh 。 心tâm 由do 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 迷mê 之chi 不bất 覺giác (# 論luận 中trung 根căn 本bổn 不bất 覺giác 也dã 即tức 獨độc 頭đầu 無vô 明minh 迷mê 真chân 之chi 義nghĩa 論luận 云vân 謂vị 不bất 如như 實thật 知tri 。 真Chân 如Như 法pháp 一nhất 故cố 等đẳng )# 故cố 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 緣duyên 慮lự 為vì 己kỷ 身thân 心tâm (# 下hạ 文văn 云vân 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 等đẳng )# 故cố 展triển 轉chuyển 生sanh 起khởi 。 枝chi 末mạt 枝chi 末mạt 自tự 在tại 三tam 重trọng/trùng 一nhất 由do 前tiền 根căn 本bổn 無vô 明minh 故cố 起khởi 種chủng 種chủng 煩phiền 惱não 。 二nhị 由do 煩phiền 惱não 故cố 。 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 三tam 由do 業nghiệp 成thành 故cố 受thọ 六lục 道đạo 種chủng 種chủng 生sanh 死tử 。 苦khổ 報báo 佛Phật 名danh 經Kinh 云vân 獨độc 頭đầu 無vô 明minh 為vi 煩phiền 惱não 種chủng 又hựu 云vân 此thử 三tam 障chướng 者giả 。 更cánh 相tương 由do 藉tạ 。 由do 煩phiền 惱não 故cố 。 以dĩ 起khởi 惡ác 業nghiệp 惡ác 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 故cố 得đắc 苦khổ 果quả 。 一nhất 從tùng 無vô 明minh 起khởi 煩phiền 惱não 者giả 略lược 說thuyết 煩phiền 惱não 麤thô 相tương/tướng 唯duy 貪tham 瞋sân 癡si 謂vị 既ký 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 五ngũ 蘊uẩn 為vi 自tự 身thân 心tâm 自tự 然nhiên 。 便tiện 貪tham 一nhất 切thiết 榮vinh 樂lạc 之chi 事sự 欲dục 以dĩ 潤nhuận 之chi 便tiện 瞋sân 一nhất 切thiết 違vi 情tình 之chi 境cảnh 恐khủng 損tổn 害hại 之chi 愚ngu 癡si 之chi 情tình 種chủng 種chủng 計kế 校giáo 如như 上thượng 煩phiền 惱não 皆giai 由do 迷mê 真chân 執chấp 妄vọng 而nhi 起khởi 也dã 二nhị 從tùng 煩phiền 惱não 起khởi 業nghiệp 者giả 既ký 貪tham 瞋sân 猛mãnh 盛thịnh 即tức 造tạo 十thập 惡ác 等đẳng 業nghiệp 或hoặc 貪tham 來lai 生sanh 富phú 樂lạc 之chi 報báo 造tạo 諸chư 善thiện 業nghiệp 。 或hoặc 厭yếm 下hạ 苦khổ 麤thô 障chướng 欣hân 上thượng 淨tịnh 妙diệu 離ly 修tu 四tứ 禪thiền 八bát 定định 不bất 動động 業nghiệp 由do 迷mê 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 善thiện 惡ác 不bất 動động 俱câu 是thị 有hữu 漏lậu 染nhiễm 業nghiệp 也dã 三tam 從tùng 業nghiệp 受thọ 報báo 者giả 然nhiên 聲thanh 響hưởng 形hình 影ảnh 之chi 報báo 纖tiêm 毫hào 不bất 差sai 由do 前tiền 惡ác 業nghiệp 成thành 則tắc 有hữu 地địa 獄ngục 餓ngạ 鬼quỷ 畜súc 生sanh 。 等đẳng 種chủng 種chủng 苦khổ 報báo 由do 前tiền 善thiện 業nghiệp 成thành 則tắc 有hữu 四tứ 洲châu 及cập 六lục 欲dục 天thiên 。 等đẳng 種chủng 種chủng 樂lạc 報báo 由do 前tiền 不bất 動động 業nghiệp 成thành 則tắc 有hữu 色sắc 界giới 四tứ 禪thiền 無vô 色sắc 四tứ 空không 等đẳng 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 之chi 報báo 所sở 受thọ 苦khổ 樂lạc 之chi 身thân 是thị 別biệt 業nghiệp 正chánh 報báo 所sở 居cư 勝thắng 劣liệt 器khí 界giới 是thị 共cộng 業nghiệp 依y 報báo 然nhiên 萬vạn 法pháp 展triển 轉chuyển 有hữu 所sở 親thân 依y 唯duy 初sơ 不bất 覺giác 親thân 依y 清thanh 淨tịnh 心tâm 性tánh 即tức 知tri 萬vạn 法pháp 就tựu 最tối 初sơ 始thỉ 起khởi 必tất 藉tạ 真chân 心tâm 故cố 云vân 資tư 始thỉ 不bất 言ngôn 資tư 生sanh 如như 乾can/kiền/càn 云vân 資tư 始thỉ 坤# 云vân 資tư 生sanh 地địa 親thân 生sanh 故cố 後hậu 明minh 此thử 心tâm 具cụ 河hà 沙sa 德đức 用dụng 者giả 如như 次thứ 疏sớ/sơ 說thuyết 。

疏sớ/sơ 萬vạn 法pháp 下hạ 二nhị 示thị 心tâm 之chi 覺giác 相tương/tướng 三tam 一nhất 會hội 妄vọng 顯hiển 真chân 以dĩ 標tiêu 指chỉ 上thượng 云vân 萬vạn 法pháp 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 此thử 云vân 萬vạn 法pháp 且thả 約ước 染nhiễm 相tướng 會hội 染nhiễm 皆giai 空không 方phương 顯hiển 淨tịnh 相tương/tướng 淨tịnh 相tương/tướng 與dữ 性tánh 即tức 無vô 礙ngại 也dã 釋thích 此thử 一nhất 段đoạn 之chi 文văn 作tác 四tứ 重trọng/trùng 分phân 別biệt 一nhất 具cụ 釋thích 二nhị 配phối 禪thiền 宗tông 三tam 配phối 五ngũ 教giáo 四tứ 辨biện 所sở 用dụng 之chi 文văn 字tự 且thả 初sơ 具cụ 釋thích 所sở 言ngôn 虗hư 偽ngụy 者giả 虗hư 妄vọng 詐trá 偽ngụy 也dã 謂vị 但đãn 有hữu 其kỳ 妄vọng 相tương/tướng 而nhi 無vô 實thật 體thể 曰viết 虗hư 隱ẩn 其kỳ 虗hư 相tương/tướng 詐trá 現hiện 實thật 狀trạng 曰viết 偽ngụy 故cố 論luận 云vân 三tam 界giới 虗hư 偽ngụy 疏sớ/sơ 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 者giả 應ưng 先tiên 問vấn 云vân 何hà 得đắc 知tri 。 萬vạn 法pháp 虗hư 偽ngụy 答đáp 必tất 待đãi 眾chúng 緣duyên 相tương/tướng 會hội 方phương 能năng 生sanh 故cố 故cố 云vân 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 緣duyên 有hữu 其kỳ 四tứ 謂vị 因nhân 緣duyên 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 所sở 緣duyên 緣duyên 增tăng 上thượng 緣duyên 且thả 就tựu 因nhân 緣duyên 解giải 者giả 有hữu 其kỳ 內nội 外ngoại 外ngoại 者giả 如như 糓cốc 子tử 水thủy 土thổ/độ 人nhân 時thời 而nhi 芽nha 得đắc 生sanh 。 泥nê 團đoàn 輪luân 繩thằng 陶đào 師sư 而nhi 器khí 得đắc 成thành 內nội 謂vị 過quá 去khứ 已dĩ 熟thục 之chi 業nghiệp 為vi 因nhân 此thử 世thế 父phụ 母mẫu 為vi 緣duyên 。 而nhi 此thử 身thân 得đắc 生sanh 未vị 有hữu 一nhất 物vật 不bất 假giả 內nội 因nhân 外ngoại 緣duyên 而nhi 得đắc 生sanh 者giả 故cố 中trung 論luận 云vân 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 。 生sanh 也dã 此thử 上thượng 猶do 對đối 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 說thuyết 若nhược 窮cùng 究cứu 緣duyên 生sanh 之chi 義nghĩa 從tùng 本bổn 起khởi 末mạt 說thuyết 者giả 清thanh 淨tịnh 心tâm 性tánh 為vi 因nhân 根căn 本bổn 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 生sanh 三tam 細tế 業nghiệp 識thức 為vi 因nhân 境cảnh 界giới 為vi 緣duyên 生sanh 六lục 麤thô 廣quảng 如như 起khởi 信tín 論luận 說thuyết 疏sớ/sơ 生sanh 法pháp 本bổn 無vô 者giả 既ký 屬thuộc 眾chúng 緣duyên 自tự 無vô 其kỳ 體thể 當đương 知tri 一nhất 切thiết 。 生sanh 法pháp 不bất 待đãi 滅diệt 而nhi 本bổn 無vô 故cố 云vân 生sanh 法pháp 本bổn 無vô 故cố 中trung 論luận 次thứ 前tiền 句cú 云vân 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 不bất 是thị 空không 者giả 又hựu 云vân 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 又hựu 云vân 諸chư 法pháp 不bất 自tự 生sanh 亦diệc 不bất 從tùng 他tha 生sanh 。 不bất 共cộng 不bất 無vô 因nhân 是thị 故cố 知tri 無vô 生sanh 肇triệu 論luận 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 則tắc 未vị 生sanh 無vô 有hữu 緣duyên 離ly 則tắc 滅diệt 如như 其kỳ 真chân 有hữu 有hữu 則tắc 無vô 滅diệt 以dĩ 此thử 而nhi 推thôi 雖tuy 今kim 現hiện 有hữu 有hữu 而nhi 性tánh 常thường 自tự 空không 乃nãi 至chí 實thật 相tướng 自tự 無vô 非phi 推thôi 之chi 使sử 無vô 故cố 名danh 本bổn 無vô 又hựu 解giải 生sanh 法pháp 即tức 二nhị 執chấp 也dã 生sanh 空không 法pháp 空không 故cố 云vân 本bổn 無vô 。

疏sớ/sơ 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 者giả 問vấn 既ký 一nhất 切thiết 本bổn 無vô 。 何hà 以dĩ 現hiện 見kiến 諸chư 法pháp 。 答đáp 唯duy 是thị 自tự 己kỷ 妄vọng 想tưởng 心tâm 識thức 所sở 變biến 現hiện 故cố 故cố 云vân 一nhất 切thiết 唯duy 識thức (# 以dĩ 意ý 識thức 想tưởng 塵trần 或hoặc 時thời 想tưởng 無vô 為vi 有hữu 想tưởng 有hữu 為vi 無vô 即tức 知tri 心tâm 識thức 所sở 想tưởng 無vô 定định 以dĩ 喻dụ 五ngũ 識thức 緣duyên 五ngũ 塵trần 亦diệc 然nhiên )# 故cố 成thành 唯duy 識thức 云vân 彼bỉ 我ngã 法pháp 相tướng (# 我ngã 有hữu 種chủng 種chủng 。 相tương/tướng 法pháp 有hữu 種chủng 種chủng 。 相tương/tướng 此thử 我ngã 法pháp 二nhị 種chủng 攝nhiếp 盡tận 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 諸chư 法pháp 也dã )# 皆giai 依y 內nội 識thức (# 識thức 體thể )# 所sở 變biến 見kiến 相tương/tướng (# 二nhị 分phần )# 而nhi 起khởi 假giả 說thuyết (# 隨tùy 緣duyên 相tương/tướng 而nhi 立lập 假giả 名danh 也dã )# 非phi 依y 離ly 識thức 實thật 有hữu 我ngã 法pháp 又hựu 云vân 變biến 謂vị 識thức 體thể (# 自tự 證chứng 分phần/phân 也dã )# 轉chuyển 似tự 二nhị 分phần (# 見kiến 分phần/phân 相tương/tướng 分phần/phân 也dã 然nhiên 有hữu 漏lậu 識thức 自tự 體thể 生sanh 時thời 皆giai 似tự 所sở 緣duyên 及cập 能năng 緣duyên 相tương 似tự 所sở 緣duyên 相tương/tướng 名danh 為vi 相tương/tướng 分phần/phân 似tự 能năng 緣duyên 相tương/tướng 名danh 為vi 見kiến 分phần/phân 此thử 有hữu 二nhị 釋thích 一nhất 云vân 識thức 體thể 是thị 有hữu 二nhị 分phần 是thị 無vô 無vô 而nhi 似tự 有hữu 故cố 云vân 似tự 也dã 二nhị 云vân 二nhị 分phần 亦diệc 有hữu 是thị 依y 他tha 起khởi 所sở 言ngôn 似tự 者giả 似tự 徧biến 計kế 實thật 有hữu 之chi 二nhị 分phần 也dã )# 相tương 見kiến 俱câu 依y 自tự 證chứng 起khởi 故cố 依y 斯tư 二nhị 分phần 施thi 設thiết 我ngã 法pháp 彼bỉ 二nhị 離ly 此thử 無vô 所sở 依y 故cố 。 二nhị 十thập 唯duy 識thức 偈kệ 云vân 唯duy 識thức 無vô 境cảnh 界giới 以dĩ 無vô 塵trần 妄vọng 見kiến 如như 人nhân 目mục 有hữu 翳ế 見kiến 毛mao 月nguyệt 等đẳng 事sự 起khởi 信tín 論luận 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 則tắc 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 之chi 相tướng 又hựu 云vân 心tâm 生sanh 則tắc 種chủng 種chủng 法pháp 生sanh 。 心tâm 滅diệt 則tắc 種chủng 種chủng 法pháp 滅diệt 。 問vấn 若nhược 無vô 外ngoại 塵trần 但đãn 妄vọng 見kiến 者giả 應ưng 一nhất 切thiết 時thời 一nhất 切thiết 處xứ 皆giai 見kiến 有hữu 色sắc 或hoặc 皆giai 不bất 見kiến 何hà 故cố 於ư 有hữu 色sắc 時thời 處xứ 眼nhãn 則tắc 見kiến 色sắc 餘dư 無vô 色sắc 時thời 處xứ 則tắc 不bất 見kiến 邪tà 答đáp 如như 人nhân 夢mộng 中trung 。 所sở 見kiến 境cảnh 界giới 。 諸chư 物vật 雖tuy 一nhất 切thiết 是thị 無vô 從tùng 想tưởng 心tâm 起khởi 然nhiên 亦diệc 不bất 妨phương 見kiến 有hữu 物vật 處xứ 見kiến 無vô 物vật 處xứ 或hoặc 先tiên 見kiến 後hậu 不bất 見kiến 或hoặc 初sơ 不bất 見kiến 後hậu 見kiến 非phi 處xứ 處xứ 皆giai 見kiến 亦diệc 非phi 一nhất 期kỳ 長trường/trưởng 見kiến 心tâm 識thức 變biến 起khởi 諸chư 法pháp 無vô 而nhi 見kiến 有hữu 亦diệc 然nhiên 又hựu 問vấn 若nhược 爾nhĩ 何hà 故cố 多đa 人nhân 同đồng 處xứ 同đồng 時thời 皆giai 同đồng 於ư 有hữu 處xứ 見kiến 有hữu 無vô 處xứ 見kiến 無vô 有hữu 時thời 見kiến 有hữu 無vô 時thời 見kiến 無vô 邪tà 答đáp 如như 百bách 千thiên 餓ngạ 鬼quỷ 。 同đồng 依y 業nghiệp 力lực 皆giai 於ư 無vô 膿nùng 血huyết 猛mãnh 火hỏa 等đẳng 處xứ 同đồng 時thời 而nhi 見kiến 豈khởi 清thanh 流lưu 河hà 水thủy 實thật 有hữu 猛mãnh 火hỏa 等đẳng 邪tà 故cố 知tri 一nhất 切thiết 俱câu 是thị 心tâm 識thức 。

疏sớ/sơ 識thức 如như 幻huyễn 夢mộng 者giả 先tiên 問vấn 曰viết 既ký 是thị 心tâm 識thức 變biến 起khởi 諸chư 境cảnh 諸chư 境cảnh 雖tuy 無vô 心tâm 識thức 還hoàn 有hữu 何hà 以dĩ 前tiền 云vân 生sanh 法pháp 本bổn 無vô 有hữu 為vi 心tâm 識thức 豈khởi 非phi 緣duyên 生sanh 法pháp 邪tà 故cố 此thử 答đáp 云vân 識thức 如như 幻huyễn 夢mộng 亦diệc 即tức 是thị 無vô 然nhiên 唯duy 識thức 論luận 亦diệc 有hữu 此thử 喻dụ 而nhi 所sở 用dụng 之chi 義nghĩa 不bất 同đồng 彼bỉ 云vân 我ngã 法pháp 分phân 別biệt 熏huân 習tập 力lực 故cố 。 諸chư 識thức 生sanh 時thời 變biến 似tự 我ngã 法pháp 如như 幻huyễn 夢mộng 者giả 幻huyễn 夢mộng 力lực 故cố 心tâm 似tự 種chủng 種chủng 外ngoại 境cảnh 相tướng 現hiện 緣duyên 此thử 執chấp 為vi 實thật 有hữu 外ngoại 境cảnh 彼bỉ 釋thích 意ý 云vân 幻huyễn 夢mộng 所sở 見kiến 之chi 物vật 。 雖tuy 無vô 其kỳ 幻huyễn 夢mộng 則tắc 不bất 是thị 無vô 故cố 有hữu 力lực 變biến 起khởi 妄vọng 境cảnh 今kim 就tựu 無vô 相tướng 及cập 法pháp 性tánh 宗tông 中trung 所sở 釋thích 意ý 即tức 不bất 然nhiên 二nhị 喻dụ 之chi 中trung 且thả 約ước 夢mộng 說thuyết 謂vị 夢mộng 想tưởng 與dữ 夢mộng 境cảnh 俱câu 是thị 無vô 法pháp 若nhược 言ngôn 一nhất 有hữu 一nhất 無vô 者giả 則tắc 夢mộng 想tưởng 與dữ 所sở 見kiến 物vật 應ưng 異dị 異dị 則tắc 夢mộng 不bất 是thị 物vật 物vật 不bất 是thị 夢mộng 覺giác 來lai 夢mộng 滅diệt 其kỳ 物vật 應ưng 在tại 如như 莊trang 周chu 睡thụy 時thời 夢mộng 見kiến 身thân 為vi 胡hồ 蝶# 在tại 華hoa 園viên 中trung 蝶# 若nhược 非phi 夢mộng 夢mộng 又hựu 非phi 蝶# 則tắc 寤ngụ 來lai 夢mộng 滅diệt 胡hồ 蝶# 應ưng 在tại 以dĩ 二nhị 物vật 真chân 妄vọng 別biệt 故cố 又hựu 蝶# 若nhược 非phi 夢mộng 應ưng 是thị 真chân 蝶# 夢mộng 若nhược 非phi 蝶# 以dĩ 何hà 為vi 相tướng 。 以dĩ 此thử 而nhi 推thôi 夢mộng 想tưởng 與dữ 胡hồ 蝶# 雖tuy 似tự 能năng 見kiến 所sở 見kiến 之chi 殊thù 其kỳ 實thật 一nhất 體thể 所sở 言ngôn 夢mộng 者giả 但đãn 是thị 莊trang 周chu 睡thụy 時thời 本bổn 有hữu 心tâm 識thức 由do 昧muội 略lược 故cố 忽hốt 然nhiên 妄vọng 現hiện 倒đảo 想tưởng 及cập 胡hồ 蝶# 華hoa 園viên 等đẳng 相tương/tướng 即tức 呼hô 此thử 相tương 及cập 想tưởng 而nhi 為vi 夢mộng 也dã 於ư 此thử 虗hư 妄vọng 一nhất 夢mộng 之chi 上thượng 似tự 有hữu 內nội 外ngoại 身thân 心tâm 殊thù 內nội 心tâm 即tức 蝶# 想tưởng 身thân 即tức 蝶# 相tương/tướng 外ngoại 即tức 華hoa 園viên 之chi 相tướng 理lý 實thật 而nhi 言ngôn 想tưởng 即tức 蝶# 蝶# 即tức 想tưởng 蝶# 相tương/tướng 既ký 全toàn 空không 無vô 蝶# 想tưởng 豈khởi 獨độc 是thị 有hữu 又hựu 所sở 執chấp 蝶# 相tương/tướng 分phân 明minh 似tự 有hữu 豈khởi 便tiện 有hữu 邪tà 又hựu 若nhược 能năng 執chấp 之chi 想tưởng 寤ngụ 來lai 雖tuy 無vô 不bất 妨phương 未vị 寤ngụ 之chi 時thời 且thả 是thị 有hữu 者giả 所sở 執chấp 蝶# 相tương/tướng 寤ngụ 來lai 雖tuy 無vô 未vị 寤ngụ 之chi 時thời 亦diệc 應ưng 是thị 有hữu 若nhược 爾nhĩ 即tức 是thị 心tâm 境cảnh 俱câu 有hữu 何hà 言ngôn 唯duy 識thức 今kim 窮cùng 本bổn 末mạt 以dĩ 法pháp 合hợp 喻dụ 謂vị 所sở 言ngôn 唯duy 識thức 者giả 但đãn 是thị 迷mê 人nhân (# 合hợp 睡thụy )# 本bổn 有hữu 性tánh 淨tịnh 真chân 心tâm (# 合hợp 莊trang 周chu 睡thụy 時thời 本bổn 心tâm 故cố 次thứ 句cú 疏sớ/sơ 云vân 但đãn 是thị 一nhất 心tâm )# 由do 不bất 自tự 了liễu 悟ngộ 故cố (# 合hợp 於ư 昧muội 時thời )# 遂toại 有hữu 三tam 細tế 六lục 麤thô 等đẳng 現hiện (# 合hợp 於ư 蝶# 相tương/tướng )# 即tức 呼hô 此thử 等đẳng 云vân 唯duy 識thức 也dã (# 合hợp 夢mộng )# 於ư 此thử 一nhất 類loại 妄vọng 識thức 之chi 上thượng 似tự 有hữu 內nội 外ngoại 之chi 殊thù (# 內nội 合hợp 蝶# 想tưởng 外ngoại 合hợp 蝶# 相tương/tướng )# 其kỳ 實thật 境cảnh 是thị 識thức 境cảnh 識thức 是thị 境cảnh 識thức (# 合hợp 蝶# 即tức 想tưởng 想tưởng 即tức 蝶# 也dã )# 故cố 傅phó/phụ 大Đại 士Sĩ 云vân 未vị 有hữu 無vô 心tâm 境cảnh 曾tằng 無vô 無vô 境cảnh 心tâm 一nhất 一nhất 對đối 喻dụ 昭chiêu 然nhiên 可khả 明minh 智trí 者giả 審thẩm 思tư 矣hĩ 佛Phật 於ư 權quyền 教giáo 說thuyết 唯duy 識thức 理lý 者giả 良lương 由do 未vị 顯hiển 出xuất 性tánh 淨tịnh 真chân 心tâm 且thả 含hàm 在tại 第đệ 八bát 識thức 中trung 故cố 以dĩ 泯mẫn 境cảnh 存tồn 心tâm 至chí 終chung 教giáo 了liễu 義nghĩa 經kinh 中trung 顯hiển 出xuất 真chân 心tâm 本bổn 覺giác 方phương 言ngôn 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 也dã 成thành 唯duy 識thức 亦diệc 云vân 為vi 遣khiển 執chấp 心tâm 心tâm 所sở 外ngoại 實thật 有hữu 境cảnh 故cố 說thuyết 唯duy 有hữu 識thức 若nhược 執chấp 唯duy 識thức 真chân 實thật 有hữu 者giả 如như 執chấp 外ngoại 境cảnh 亦diệc 是thị 法pháp 執chấp 若nhược 約ước 病bệnh 患hoạn 之chi 喻dụ 說thuyết 者giả 如như 人nhân 本bổn 有hữu 淨tịnh 眼nhãn 被bị 風phong 熱nhiệt 等đẳng 翳ế (# 根căn 本bổn 無vô 明minh 也dã 無vô 眼nhãn 之chi 人nhân 必tất 不bất 患hoạn 翳ế 無vô 佛Phật 性tánh 物vật 必tất 無vô 妄vọng 想tưởng 也dã )# 即tức 見kiến 空không 華hoa 種chủng 種chủng 相tướng 貌mạo 。 (# 六lục 塵trần 境cảnh 也dã )# 成thành 唯duy 識thức 論luận 釋thích 意ý 云vân 空không 華hoa 雖tuy 無vô 其kỳ 見kiến 華hoa 之chi 翳ế 眼nhãn 非phi 無vô 今kim 意ý 即tức 云vân 離ly 於ư 本bổn 眼nhãn 無vô 別biệt 見kiến 華hoa 之chi 眼nhãn (# 如như 離ly 真chân 淨tịnh 心tâm 性tánh 無vô 別biệt 八bát 識thức 之chi 殊thù )# 翳ế 是thị 熱nhiệt 氣khí 熱nhiệt 氣khí 復phục 云vân 何hà 能năng 見kiến 。 故cố 能năng 見kiến 所sở 見kiến 皆giai 是thị 虗hư 妄vọng 但đãn 以dĩ 翳ế 故cố 本bổn 淨tịnh 之chi 眼nhãn 虗hư 妄vọng 見kiến 華hoa 即tức 知tri 境cảnh 識thức 皆giai 空không 但đãn 以dĩ 迷mê 故cố 真chân 淨tịnh 心tâm 中trung 虗hư 妄vọng 見kiến 境cảnh 但đãn 言ngôn 識thức 無vô 不bất 言ngôn 不bất 迷mê 但đãn 言ngôn 本bổn 眼nhãn 外ngoại 無vô 別biệt 翳ế 眼nhãn 不bất 言ngôn 不bất 翳ế 餘dư 諸chư 風phong 熱nhiệt 昏hôn 狂cuồng 等đẳng 患hoạn 皆giai 例lệ 此thử 知tri 亦diệc 於ư 本bổn 心tâm 之chi 外ngoại 無vô 別biệt 狂cuồng 心tâm 等đẳng 也dã 。

疏sớ/sơ 但đãn 是thị 一nhất 心tâm 者giả 問vấn 據cứ 上thượng 所sở 說thuyết 既ký 心tâm 境cảnh 皆giai 無vô 誰thùy 是thị 說thuyết 無vô 之chi 者giả 且thả 如như 真chân 理lý 本bổn 無vô 見kiến 有hữu 之chi 者giả 故cố 見kiến 有hữu 為vi 妄vọng 今kim 若nhược 亦diệc 無vô 見kiến 無vô 之chi 者giả 見kiến 無vô 亦diệc 應ưng 是thị 迷mê 又hựu 雖tuy 夢mộng 想tưởng 夢mộng 蝶# 不bất 實thật 且thả 不bất 妨phương 有hữu 莊trang 周chu 身thân 心tâm 今kim 既ký 心tâm 境cảnh 俱câu 無vô 依y 何hà 妄vọng 現hiện 根căn 識thức 塵trần 境cảnh 故cố 答đáp 云vân 但đãn 是thị 一nhất 心tâm 謂vị 夢mộng 想tưởng 兼kiêm 胡hồ 蝶# 二nhị 相tương/tướng 但đãn 是thị 莊trang 周chu 一nhất 人nhân 無vô 別biệt 二nhị 相tương/tướng 妄vọng 識thức 兼kiêm 妄vọng 境cảnh 二nhị 法pháp 亦diệc 但đãn 是thị 真chân 實thật 如Như 來Lai 藏tạng 一nhất 心tâm 無vô 別biệt 二nhị 法pháp 故cố 根căn 身thân 器khí 界giới 及cập 心tâm 心tâm 所sở 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 無vô 非phi 一nhất 真chân 心tâm 也dã 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 論luận 皆giai 說thuyết 萬vạn 法pháp 唯duy 心tâm 是thị 此thử 義nghĩa 矣hĩ 然nhiên 唯duy 心tâm 之chi 義nghĩa 淺thiển 深thâm 有hữu 異dị 若nhược 法pháp 相tướng 宗tông 言ngôn 唯duy 心tâm 者giả 但đãn 是thị 有hữu 為vi 心tâm 識thức 緣duyên 慮lự 積tích 集tập 了liễu 別biệt 辨biện 境cảnh 為vi 相tương/tướng 即tức 是thị 此thử 上thượng 來lai 云vân 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 是thị 也dã 若nhược 法pháp 性tánh 宗tông 云vân 唯duy 心tâm 者giả 真chân 是thị 真Chân 如Như 之chi 心tâm 無vô 為vi 無vô 相tướng 。 離ly 諸chư 緣duyên 慮lự 分phân 別biệt 緣duyên 慮lự 分phân 別biệt 亦diệc 唯duy 一nhất 心tâm 故cố 起khởi 信tín 論luận 云vân 心tâm 真Chân 如Như 者giả 即tức 是thị 一nhất 法Pháp 界Giới 大đại 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 體thể (# 云vân 云vân )# 乃nãi 在tại 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương 離ly 名danh 字tự 相tương 離ly 心tâm 緣duyên 相tương/tướng 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 變biến 異dị 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 故cố 名danh 真Chân 如Như 此thử 中trung 云vân 緣duyên 慮lự 分phân 別biệt 等đẳng 唯duy 一nhất 真chân 心tâm 例lệ 如như 彼bỉ 法pháp 相tướng 宗tông 中trung 說thuyết 諸chư 外ngoại 境cảnh 唯duy 八bát 識thức 也dã 問vấn 若nhược 爾nhĩ 則tắc 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 豈khởi 但đãn 見kiến 無vô 相tướng 真chân 心tâm 更cánh 無vô 有hữu 境cảnh 界giới 。 等đẳng 邪tà 答đáp 理lý 實thật 如như 此thử 故cố 經Kinh 云vân 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 名danh 諸chư 佛Phật 等đẳng 但đãn 得đắc 妄vọng 想tưởng 根căn 識thức 塵trần 境cảnh 之chi 執chấp 都đô 盡tận 則tắc 成thành 融dung 通thông 自tự 在tại 身thân 智trí 國quốc 土độ 染nhiễm 淨tịnh 無vô 礙ngại 如như 下hạ 覺giác 相tương/tướng 中trung 說thuyết 。

疏sớ/sơ 心tâm 寂tịch 而nhi 知tri 者giả 先tiên 問vấn 真chân 心tâm 既ký 非phi 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 。 等đẳng 相tương/tướng 復phục 無vô 分phân 別biệt 緣duyên 慮lự 愛ái 惡ác 等đẳng 相tương/tướng 未vị 審thẩm 何hà 者giả 是thị 此thử 真chân 心tâm 真chân 心tâm 自tự 體thể 有hữu 何hà 勝thắng 能năng 云vân 何hà 表biểu 顯hiển 的đích 有hữu 真chân 心tâm 凡phàm 欲dục 釋thích 諸chư 法Pháp 門môn 皆giai 須tu 釋thích 名danh 出xuất 體thể 不bất 可khả 但đãn 言ngôn 一nhất 心tâm 不bất 出xuất 體thể 相tướng 故cố 此thử 答đáp 云vân 寂tịch 而nhi 能năng 知tri 也dã 寂tịch 者giả 是thị 實thật 體thể 堅kiên 固cố 常thường 定định 不bất 喧huyên 動động 不bất 變biến 異dị 之chi 義nghĩa 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 空không 寂tịch 法pháp 。 是thị 法pháp 寂tịch 不bất 空không 。 若nhược 無vô 真chân 心tâm 之chi 體thể 說thuyết 何hà 物vật 寂tịch 何hà 物vật 不bất 動động 不bất 變biến 。 邪tà 知tri 者giả 謂vị 體thể 自tự 知tri 覺giác 昭chiêu 昭chiêu 不bất 昧muội 棄khí 之chi 不bất 得đắc 取thủ 之chi 不bất 得đắc 是thị 當đương 體thể 表biểu 顯hiển 義nghĩa 非phi 分phân 別biệt 比tỉ 量lượng 義nghĩa 上thượng 言ngôn 不bất 喧huyên 不bất 變biến 動động 等đẳng 者giả 只chỉ 說thuyết 此thử 知tri 寂tịch 而nhi 不bất 變biến 等đẳng 也dã 寂tịch 是thị 知tri 寂tịch 知tri 是thị 寂tịch 知tri 寂tịch 是thị 知tri 之chi 自tự 性tánh 體thể 知tri 是thị 寂tịch 之chi 自tự 性tánh 用dụng 故cố 清thanh 涼lương 大đại 師sư 答đáp 順thuận 宗tông 皇hoàng 師sư 心tâm 要yếu 云vân 靈linh 知tri 不bất 昧muội 性tánh 相tướng 寂tịch 然nhiên 又hựu 云vân 以dĩ 知tri 寂tịch 不bất 二nhị 之chi 一nhất 心tâm 契khế 空không 有hữu 雙song 融dung 之chi 中trung 道đạo 此thử 經Kinh 云vân 圓viên 覺giác 普phổ 照chiếu 。 (# 知tri 也dã )# 寂tịch 滅diệt 無vô 二nhị 。 (# 寂tịch 也dã )# 瓔anh 珞lạc 經kinh 說thuyết 等đẳng 覺giác 照chiếu 寂tịch 妙diệu 覺giác 寂tịch 照chiếu 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 說thuyết 佛Phật 果Quả 無vô 別biệt 色sắc 聲thanh 功công 德đức 唯duy 如như 如như (# 寂tịch 也dã )# 及cập 如như 如như 智trí (# 知tri 也dã )# 獨độc 存tồn 荷hà 澤trạch 云vân 即tức 體thể 之chi 用dụng 自tự 知tri 即tức 知tri 而nhi 體thể 自tự 寂tịch 名danh 說thuyết 雖tuy 差sai 體thể 用dụng 一nhất 致trí 誠thành 謂vị 用dụng 而nhi 常thường 寂tịch 寂tịch 而nhi 常thường 用dụng 知tri 之chi 一nhất 字tự 眾chúng 妙diệu 之chi 門môn 恆Hằng 沙sa 佛Phật 法Pháp 因nhân 此thử 成thành 立lập 華hoa 嚴nghiêm 問vấn 明minh 品phẩm 說thuyết 佛Phật 境cảnh 界giới 智trí 。 佛Phật 境cảnh 界giới 知tri 二nhị 相tương/tướng 各các 別biệt 偈kệ 答đáp 知tri 云vân 非phi 識thức 所sở 能năng 識thức 亦diệc 非phi 心tâm 境cảnh 界giới 。 其kỳ 性tánh 本bổn 清thanh 淨tịnh 開khai 示thị 諸chư 羣quần 生sanh 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 知tri 即tức 心tâm 體thể 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 然nhiên 此thử 真chân 心tâm 有hữu 二nhị 種chủng 用dụng 一nhất 自tự 性tánh 用dụng 二nhị 隨tùy 緣duyên 用dụng 今kim 言ngôn 知tri 者giả 即tức 自tự 性tánh 用dụng 不bất 待đãi 對đối 緣duyên 本bổn 自tự 知tri 故cố 隨tùy 緣duyên 用dụng 者giả 即tức 一nhất 切thiết 分phân 別biệt 。 種chủng 種chủng 心tâm 識thức 差sai 別biệt 智trí 慧tuệ 及cập 一nhất 切thiết 所sở 作tác 。 所sở 為vi 成thành 辦biện 。 一nhất 切thiết 事sự 業nghiệp 。 以dĩ 必tất 待đãi 對đối 緣duyên 方phương 能năng 發phát 現hiện 及cập 能năng 成thành 辦biện 故cố 如như 大đại 摩ma 尼ni 寶bảo 。 能năng 現hiện 一nhất 切thiết 。 色sắc 像tượng 亦diệc 能năng 隨tùy 意ý 出xuất 生sanh 一nhất 切thiết 。 所sở 要yếu 之chi 物vật 名danh 隨tùy 緣duyên 應ứng 用dụng 也dã 若nhược 無vô 意ý 願nguyện 即tức 不bất 出xuất 生sanh 又hựu 於ư 不bất 對đối 緣duyên 之chi 時thời 亦diệc 不bất 能năng 現hiện 。 故cố 其kỳ 珠châu 之chi 光quang 明minh 即tức 表biểu 裏lý 透thấu 徹triệt 常thường 自tự 照chiếu 耀diệu 對đối 物vật 不bất 對đối 物vật 堅kiên 實thật 明minh 淨tịnh 常thường 無vô 增tăng 減giảm 其kỳ 中trung 影ảnh 像tượng 不bất 妨phương 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 種chủng 種chủng 變biến 易dị 堅kiên 淨tịnh 喻dụ 心tâm 之chi 寂tịch 體thể 也dã 明minh 照chiếu 喻dụ 心tâm 之chi 智trí 用dụng 也dã 堅kiên 淨tịnh 者giả 即tức 明minh 而nhi 堅kiên 淨tịnh 也dã 青thanh 黃hoàng 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 者giả 即tức 對đối 境cảnh 能năng 青thanh 黃hoàng 等đẳng 也dã 。

疏sớ/sơ 目mục 之chi 圓viên 覺giác 者giả 結kết 成thành 此thử 經Kinh 所sở 詮thuyên 法pháp 也dã 若nhược 於ư 寂tịch 知tri 之chi 境cảnh 但đãn 見kiến 身thân 心tâm 外ngoại 塵trần 生sanh 死tử 變biến 動động 之chi 相tướng 及cập 頑ngoan 礙ngại 念niệm 念niệm 之chi 相tướng 即tức 不bất 名danh 覺giác 故cố 論luận 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 名danh 為vi 覺giác 等đẳng 設thiết 於ư 身thân 心tâm 空không 有hữu 等đẳng 中trung 覺giác 有hữu 能năng 知tri 之chi 心tâm 。 不bất 屬thuộc 諸chư 物vật 常thường 自tự 能năng 知tri 雖tuy 似tự 覺giác 相tương/tướng 亦diệc 不bất 名danh 圓viên 以dĩ 空không 有hữu 等đẳng 法pháp 不bất 即tức 覺giác 故cố 覺giác 心tâm 之chi 外ngoại 仍nhưng 有hữu 空không 有hữu 等đẳng 故cố 故cố 非phi 圓viên 也dã 今kim 此thử 良lương 由do 從tùng 萬vạn 法pháp 展triển 轉chuyển 推thôi 逐trục 悉tất 無vô 一nhất 法pháp 體thể 存tồn 但đãn 是thị 一nhất 真chân 之chi 心tâm 豎thụ 窮cùng 橫hoạnh/hoành 徧biến 心tâm 外ngoại 無vô 別biệt 一nhất 法pháp 盡tận 是thị 覺giác 心tâm 故cố 名danh 圓viên 也dã 故cố 下hạ 文văn 云vân 證chứng 得đắc 諸chư 幻huyễn 。 滅diệt 影ảnh 像tượng 故cố 。 爾nhĩ 時thời 便tiện 得đắc 。 無vô 方phương 清thanh 淨tịnh 。 無vô 邊biên 虗hư 空không 覺giác 所sở 顯hiển 發phát 。 覺giác 圓viên 明minh 故cố 。 顯hiển 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 。 覺giác 故cố 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 若nhược 有hữu 一nhất 人nhân 。 發phát 真chân 歸quy 源nguyên 十thập 方phương 虗hư 空không 一nhất 時thời 消tiêu 殞vẫn 又hựu 云vân 寂tịch 照chiếu 含hàm 虗hư 空không 卻khước 來lai 觀quán 世thế 間gian 猶do 如như 夢mộng 。 中trung 事sự 是thị 以dĩ 觀quán 推thôi 萬vạn 法pháp 虗hư 幻huyễn 如như 夢mộng 本bổn 空không 顯hiển 出xuất 心tâm 體thể 即tức 名danh 圓viên 覺giác 矣hĩ 上thượng 來lai 具cụ 釋thích 竟cánh 。

二nhị 配phối 禪thiền 宗tông 者giả 從tùng 萬vạn 法pháp 虗hư 偽ngụy 乃nãi 至chí 識thức 知tri 幻huyễn 夢mộng 五ngũ 句cú 是thị 空không 義nghĩa 兼kiêm 此thử 寂tịch 知tri 正chánh 是thị 荷hà 澤trạch 所sở 傳truyền 空không 寂tịch 是thị 心tâm 知tri 是thị 用dụng 之chi 宗tông 旨chỉ 也dã 。

三tam 配phối 五ngũ 教giáo 者giả 然nhiên 此thử 一nhất 段đoạn 於ư 五ngũ 教giáo 中trung 具cụ 足túc 其kỳ 四tứ 以dĩ 此thử 經Kinh 但đãn 分phần/phân 同đồng 華hoa 嚴nghiêm 故cố 不bất 配phối 圓viên 教giáo 謂vị 初sơ 二nhị 句cú 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 次thứ 二nhị 句cú 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương 教giáo 次thứ 識thức 如như 幻huyễn 夢mộng 一nhất 句cú 意ý 顯hiển 心tâm 境cảnh 全toàn 空không 即tức 大Đại 乘Thừa 破phá 相tương 教giáo 此thử 二nhị 合hợp 之chi 為vi 始thỉ 教giáo 也dã 後hậu 三tam 句cú 頓đốn 教giáo 兼kiêm 次thứ 上thượng 三tam 句cú 與dữ 此thử 相tương/tướng 合hợp 以dĩ 為vi 一nhất 義nghĩa 即tức 是thị 終chung 教giáo 又hựu 此thử 後hậu 三tam 句cú 中trung 初sơ 句cú 含hàm 終chung 次thứ 句cú 正chánh 頓đốn 後hậu 句cú 含hàm 圓viên 。

四tứ 顯hiển 所sở 用dụng 文văn 字tự 者giả 然nhiên 此thử 段đoạn 文văn 句cú 皆giai 有hữu 所sở 憑bằng 唯duy 目mục 之chi 圓viên 覺giác 一nhất 句cú 是thị 自tự 結kết 成thành 矣hĩ 謂vị 論luận 云vân 三tam 界giới 虗hư 偽ngụy 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 今kim 以dĩ 躡niếp 前tiền 萬vạn 法pháp 之chi 言ngôn 故cố 但đãn 改cải 三tam 界giới 字tự 為vi 萬vạn 法pháp 字tự 耳nhĩ 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 及cập 本bổn 無vô 之chi 言ngôn 即tức 是thị 肇triệu 論luận 宗tông 本bổn 義nghĩa 中trung 標tiêu 云vân 本bổn 無vô 實thật 相tướng 法pháp 性tánh 性tánh 空không 緣duyên 會hội 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 釋thích 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 則tắc 未vị 生sanh 無vô 有hữu (# 云vân 云vân 如như 上thượng 所sở 引dẫn )# 乃nãi 至chí 有hữu 而nhi 性tánh 常thường 自tự 空không 故cố 謂vị 之chi 性tánh 空không 性tánh 空không 故cố 故cố 曰viết 實thật 相tướng 實thật 相tướng 自tự 無vô 非phi 推thôi 之chi 使sử 無vô 故cố 曰viết 本bổn 無vô 又hựu 生sanh 法pháp 二nhị 言ngôn 法pháp 相tướng 宗tông 經kinh 論luận 章chương 疏sớ/sơ 之chi 常thường 談đàm 也dã 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 識thức 如như 幻huyễn 夢mộng 者giả 成thành 唯duy 識thức 論luận 文văn 但đãn 是thị 一nhất 心tâm 者giả 起khởi 信tín 論luận 文văn 則tắc 改cải 唯duy 字tự 為vi 但đãn 字tự 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 彌di 滿mãn 下hạ 二nhị 即tức 體thể 之chi 相tướng 以dĩ 圓viên 收thu 二nhị 初sơ 離ly 過quá 上thượng 推thôi 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 顯hiển 出xuất 圓viên 明minh 知tri 覺giác 既ký 無vô 一nhất 塵trần 一nhất 念niệm 之chi 相tướng 即tức 廓khuếch 周chu 法Pháp 界Giới 彌di 然nhiên 畟trắc 。 (# 音âm 測trắc )# 滿mãn 無vô 有hữu 邊biên 涯nhai 。 是thị 一nhất 味vị 之chi 覺giác 無vô 不bất 清thanh 淨tịnh 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 爾nhĩ 時thời 便tiện 得đắc 。 無vô 方phương 清thanh 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 一nhất 身thân 。 多đa 身thân 一nhất 世thế 界giới 多đa 世thế 界giới 盡tận 於ư 虗hư 空không 圓viên 裏lý 三tam 世thế 一nhất 切thiết 。 清thanh 淨tịnh 於ư 真chân 覺giác 境cảnh 中trung 無vô 別biệt 一nhất 塵trần 有hữu 體thể 之chi 法pháp 何hà 以dĩ 故cố 色sắc 乖quai 空không 故cố 如như 火hỏa 乖quai 水thủy 水thủy 不bất 容dung 火hỏa 故cố 云vân 中trung 不bất 容dung 他tha 此thử 即tức 法Pháp 界Giới 觀quán 中trung 真chân 空không 絕tuyệt 相tương/tướng 觀quán 也dã 於ư 中trung 正chánh 當đương 泯mẫn 絕tuyệt 無vô 寄ký 觀quán 矣hĩ 彼bỉ 亦diệc 云vân 良lương 由do 會hội 色sắc 歸quy 空không 空không 中trung 必tất 無vô 色sắc 又hựu 此thử 中trung 亦diệc 無vô 於ư 空không 何hà 以dĩ 故cố 覺giác 非phi 空không 故cố 故cố 佛Phật 頂đảnh 經Kinh 云vân 若nhược 有hữu 一nhất 人nhân 。 發phát 真chân 歸quy 源nguyên 十thập 方phương 虗hư 空không 一nhất 時thời 消tiêu 殞vẫn 是thị 知tri 空không 色sắc 俱câu 絕tuyệt 故cố 云vân 不bất 容dung 他tha 也dã 故cố 泯mẫn 絕tuyệt 無vô 寄ký 觀quán 中trung 又hựu 云vân 不bất 可khả 言ngôn 即tức 色sắc 不bất 即tức 色sắc 即tức 空không 不bất 即tức 空không 等đẳng 又hựu 云vân 生sanh 心tâm 動động 念niệm 即tức 乖quai 法pháp 體thể 失thất 正chánh 念niệm 故cố 皆giai 是thị 不bất 容dung 他tha 之chi 義nghĩa 也dã 亦diệc 應ưng 云vân 以dĩ 容dung 他tha 物vật 即tức 乖quai 法pháp 體thể 又hựu 亦diệc 是thị 理lý 事sự 無vô 礙ngại 觀quán 中trung 以dĩ 理lý 奪đoạt 事sự 門môn 彼bỉ 文văn 云vân 事sự 既ký 攬lãm 理lý 遂toại 令linh 事sự 相tướng 皆giai 盡tận 唯duy 一nhất 真chân 理lý 平bình 等đẳng 顯hiển 現hiện 以dĩ 離ly 真chân 理lý 外ngoại 無vô 片phiến 事sự 可khả 得đắc 故cố 據cứ 此thử 即tức 上thượng 推thôi 萬vạn 法pháp 虗hư 偽ngụy 乃nãi 至chí 寂tịch 知tri 即tức 當đương 事sự 能năng 顯hiển 理lý 門môn 也dã 然nhiên 中trung 不bất 容dung 他tha 之chi 言ngôn 此thử 是thị 佛Phật 頂đảnh 經kinh 文văn 勢thế 彼bỉ 云vân 云vân 何hà 是thị 中trung 。 更cánh 容dung 他tha 物vật 。

疏sớ/sơ 故cố 德đức 下hạ 二nhị 具cụ 德đức 二nhị 初sơ 法pháp 二nhị 初sơ 總tổng 標tiêu 具cụ 德đức 謂vị 根căn 塵trần 識thức 等đẳng 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 若nhược 是thị 實thật 有hữu 即tức 乖quai 覺giác 性tánh 故cố 華hoa 嚴nghiêm 云vân 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 得đắc 入nhập 於ư 法pháp 性tánh 今kim 以dĩ 一nhất 切thiết 清thanh 淨tịnh 。 不bất 存tồn 一nhất 微vi 塵trần 之chi 自tự 體thể 故cố 無vô 邊biên 清thanh 淨tịnh 覺giác 中trung 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 莫mạc 不bất 一nhất 一nhất 盡tận 是thị 性tánh 之chi 德đức 相tương/tướng 性tánh 之chi 業nghiệp 用dụng 如như 金kim 之chi 器khí 器khí 器khí 皆giai 金kim 如như 鏡kính 之chi 像tượng 像tượng 像tượng 皆giai 鏡kính 故cố 云vân 皆giai 同đồng 一nhất 性tánh 此thử 是thị 會hội 事sự 歸quy 理lý 也dã 言ngôn 德đức 用dụng 者giả 德đức 即tức 相tương/tướng 大đại 用dụng 即tức 用dụng 大đại 皆giai 同đồng 一nhất 性tánh 即tức 體thể 大đại 然nhiên 此thử 德đức 用dụng 盡tận 收thu 色sắc 心tâm 境cảnh 智trí 時thời 處xứ 教giáo 義nghĩa 行hành 位vị 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 不bất 同đồng 論luận 中trung 翻phiên 對đối 妄vọng 染nhiễm 本bổn 空không 但đãn 顯hiển 自tự 性tánh 之chi 德đức 言ngôn 無vô 邊biên 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 事sự 法pháp 數số 多đa 過quá 於ư 河hà 沙sa 無vô 有hữu 限hạn 量lượng 。 二nhị 謂vị 此thử 諸chư 法pháp 。 等đẳng 無vô 自tự 體thể 故cố 無vô 有hữu 分phần/phân 限hạn 名danh 無vô 邊biên 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 性tánh 起khởi 下hạ 二nhị 釋thích 成thành 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 理lý 事sự 交giao 徹triệt 事sự 不bất 異dị 理lý 理lý 不bất 異dị 事sự 互hỗ 相tương 融dung 故cố 謂vị 覺giác 性tánh 離ly 前tiền 執chấp 計kế 之chi 過quá 故cố 能năng 全toàn 體thể 起khởi 為vi 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 如như 金kim 出xuất 鑛khoáng 方phương 為vi 諸chư 器khí 如như 鏡kính 垢cấu 盡tận 方phương 顯hiển 萬vạn 像tượng 性tánh 外ngoại 無vô 別biệt 一nhất 法pháp 為vi 能năng 所sở 起khởi 起khởi 唯duy 性tánh 起khởi 故cố 晉tấn 譯dịch 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 有hữu 性tánh 起khởi 品phẩm 華hoa 嚴nghiêm 關quan 鍵kiện 中trung 有hữu 性tánh 起khởi 門môn 縱túng/tung 說thuyết 諸chư 緣duyên 互hỗ 相tương 資tư 發phát 就tựu 此thử 門môn 中trung 緣duyên 起khởi 亦diệc 成thành 性tánh 起khởi 然nhiên 法pháp 相tướng 宗tông 所sở 說thuyết 真Chân 如Như 一nhất 向hướng 凝ngưng 然nhiên 不bất 變biến 其kỳ 緣duyên 起khởi 法pháp 自tự 是thị 有hữu 為vi 色sắc 心tâm 若nhược 此thử 法pháp 性tánh 宗tông 所sở 說thuyết 真chân 性tánh 洞đỗng 鑒giám 靈linh 明minh 全toàn 體thể 即tức 用dụng 故cố 舉cử 體thể 常thường 為vi 萬vạn 法pháp 舉cử 體thể 常thường 自tự 寂tịch 然nhiên 寂tịch 然nhiên 是thị 全toàn 萬vạn 法pháp 之chi 寂tịch 然nhiên 故cố 不bất 同đồng 虗hư 空không 斷đoạn 空không 頑ngoan 凝ngưng 而nhi 已dĩ 萬vạn 法pháp 是thị 全toàn 寂tịch 然nhiên 之chi 萬vạn 法pháp 故cố 不bất 同đồng 徧biến 計kế 倒đảo 見kiến 定định 相tương/tướng 之chi 物vật 擁ủng 隔cách 阻trở 礙ngại 境cảnh 智trí 歷lịch 然nhiên 者giả 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 雖tuy 其kỳ 數số 無vô 量lượng 。 不bất 出xuất 色sắc 心tâm 收thu 盡tận 但đãn 倒đảo 執chấp 之chi 時thời 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 是thị 五ngũ 根căn 六lục 塵trần 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 是thị 情tình 識thức 緣duyên 慮lự 等đẳng 念niệm 今kim 無vô 能năng 所sở 之chi 執chấp 故cố 成thành 無vô 邊biên 妙diệu 境cảnh 無vô 量lượng 智trí 慧tuệ 。 此thử 二nhị 句cú 即tức 當đương 依y 理lý 成thành 事sự 門môn 及cập 理lý 如như 事sự 理lý 門môn 相tương/tướng 得đắc 性tánh 融dung 身thân 心tâm 廓khuếch 爾nhĩ 者giả 即tức 事sự 如như 理lý 徧biến 門môn 謂vị 諸chư 事sự 相tướng 既ký 全toàn 性tánh 起khởi 起khởi 不bất 異dị 性tánh 故cố 隨tùy 所sở 依y 性tánh 廓khuếch 周chu 法Pháp 界Giới 故cố 下hạ 文văn 云vân 身thân 心tâm 寂tịch 滅diệt 。 平bình 等đẳng 本bổn 際tế 。 圓viên 滿mãn 十thập 方phương 。 不bất 二nhị 隨tùy 順thuận 。 又hựu 云vân 覺giác 性tánh 徧biến 滿mãn 圓viên 無vô 際tế 故cố 。 當đương 知tri 六lục 根căn 。 徧biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 乃nãi 至chí 六lục 塵trần 四tứ 大đại 陀đà 羅la 尼ni 。 門môn 等đẳng 徧biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 。

疏sớ/sơ 方phương 之chi 下hạ 二nhị 喻dụ 賢hiền 首thủ 品phẩm 十thập 種chủng 三tam 昧muội 門môn 中trung 第đệ 一nhất 圓viên 明minh 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 門môn 也dã 謂vị 大đại 香hương 海hải 澄trừng 渟# 萬vạn 象tượng 歷lịch 然nhiên 齊tề 現hiện 猶do 如như 印ấn 文văn 。 影ảnh 像tượng 如như 諸chư 相tướng 海hải 水thủy 如như 圓viên 覺giác 故cố 文văn 云vân 或hoặc 現hiện 童đồng 男nam 童đồng 女nữ 。 形hình 天thiên 龍long 及cập 與dữ 阿a 脩tu 羅la 。 乃nãi 至chí 摩ma 睺hầu 羅la 伽già 等đẳng 。 隨tùy 其kỳ 所sở 樂nhạo 。 皆giai 令linh 見kiến 眾chúng 生sanh 形hình 相tướng 。 各các 不bất 同đồng 行hành 業nghiệp 音âm 聲thanh 亦diệc 無vô 量lượng 如như 是thị 。 一nhất 切thiết 皆giai 能năng 。 現hiện 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 威uy 神thần 力lực 又hựu 大đại 集tập 經Kinh 云vân 閻Diêm 浮Phù 提đề 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 身thân 。 及cập 與dữ 外ngoại 色sắc 大đại 海hải 中trung 皆giai 有hữu 印ấn 象tượng 故cố 名danh 海hải 印ấn 菩Bồ 提Đề 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 清thanh 涼lương 以dĩ 十thập 義nghĩa 釋thích 之chi 具cụ 在tại 大đại 鈔sao 越việt 彼bỉ 大đại 虗hư 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 越việt 一nhất 若nhược 以dĩ 目mục 觀quán 此thử 虗hư 空không 此thử 空không 尚thượng 以dĩ 色sắc 為vi 邊biên 際tế 故cố 二nhị 若nhược 以dĩ 智trí 觀quán 此thử 空không 此thử 空không 是thị 識thức 所sở 變biến 但đãn 是thị 覺giác 性tánh 之chi 中trung 一nhất 分phần/phân 義nghĩa 故cố 又hựu 真chân 覺giác 融dung 色sắc 故cố 彌di 徧biến 十thập 方phương 此thử 太thái 虗hư 不bất 能năng 融dung 色sắc 故cố 不bất 徧biến (# 既ký 不bất 融dung 即tức 相tương/tướng 礙ngại )# 故cố 佛Phật 頂đảnh 云vân 空không 生sanh 大đại 覺giác 中trung 。 如như 海hải 一nhất 漚âu 發phát 。 慤# 云vân 首thủ 楞lăng 歎thán 虗hư 空không 之chi 小tiểu 圓viên 覺giác 嗟ta 法pháp 性tánh 之chi 寬khoan 比tỉ 之chi 常thường 談đàm 海hải 形hình 牛ngưu 跡tích 故cố 云vân 越việt 也dã 。

疏sớ/sơ 恢khôi 恢khôi 下hạ 三tam 結kết 歎thán 覺giác 體thể 超siêu 名danh 相tướng 恢khôi 恢khôi 者giả 廣quảng 大đại 曠khoáng 遠viễn 之chi 狀trạng 老lão 子tử 云vân 天thiên 網võng 恢khôi 恢khôi 疎sơ 而nhi 不bất 漏lậu (# 天thiên 所sở 羅la 網võng 恢khôi 恢khôi 甚thậm 大đại 雖tuy 自tự 疎sơ 遠viễn 伺tứ 察sát 人nhân 善thiện 惡ác 無vô 所sở 失thất 也dã )# 莊trang 子tử 云vân 恢khôi 恢khôi 焉yên 猶do 有hữu 餘dư 地địa 晃hoảng 晃hoảng 者giả 晃hoảng 熾sí 盛thịnh 照chiếu 曜diệu 輝huy 赫hách 之chi 貌mạo 也dã 恢khôi 恢khôi 體thể 也dã 寂tịch 也dã 圓viên 也dã 晃hoảng 晃hoảng 用dụng 也dã 知tri 也dã 覺giác 也dã 逈huýnh 出xuất 思tư 議nghị 之chi 表biểu 者giả 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 也dã 何hà 名danh 不bất 思tư 議nghị 。 心tâm 言ngôn 不bất 及cập 故cố 謂vị 理lý 圓viên 言ngôn 偏thiên 言ngôn 生sanh 理lý 喪táng 法pháp 無vô 相tướng 想tưởng 思tư 則tắc 亂loạn 生sanh 故cố 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 云vân 千thiên 思tư 萬vạn 慮lự 。 不bất 益ích 道Đạo 理lý 。 徒đồ 為vi 動động 亂loạn 。 失thất 本bổn 心tâm 王vương 。 故cố 知tri 心tâm 王vương 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 (# 名danh 是thị 言ngôn 語ngữ 道đạo 路lộ )# 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 (# 相tương/tướng 是thị 心tâm 之chi 行hành 處xứ )# 故cố 古cổ 德đức 云vân 口khẩu 欲dục 辯biện 而nhi 辭từ 喪táng 心tâm 將tương 緣duyên 而nhi 慮lự 息tức 則tắc 逈huýnh 出xuất 於ư 言ngôn 象tượng 之chi 表biểu 矣hĩ 云vân 心tâm 言ngôn 不bất 及cập 者giả 謂vị 法pháp 無vô 名danh 故cố 言ngôn 不bất 及cập 法pháp 無vô 相tướng 故cố 心tâm 不bất 及cập 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 非phi 定định 名danh 定định 相tương/tướng 故cố 於ư 心tâm 口khẩu 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 何hà 法pháp 不bất 思tư 議nghị 即tức 圓viên 覺giác 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 也dã 何hà 故cố 不bất 思tư 議nghị 即tức 染nhiễm 而nhi 淨tịnh (# 凡phàm 聖thánh 通thông 局cục 之chi 類loại 一nhất 一nhất 例lệ 之chi 又hựu 非phi 性tánh 相tướng 故cố )# 何hà 用dụng 不bất 思tư 議nghị (# 假giả 名danh 引dẫn 導đạo 尚thượng 恐khủng 難nạn 入nhập 今kim 泯mẫn 絕tuyệt 蹤tung 迹tích 於ư 生sanh 何hà 益ích )# 顯hiển 法pháp 超siêu 情tình 令linh 亡vong 言ngôn 故cố 謂vị 法pháp 體thể 實thật 離ly 思tư 議nghị 之chi 境cảnh 若nhược 令linh 住trụ 思tư 議nghị 求cầu 不bất 能năng 入nhập 今kim 說thuyết 離ly 言ngôn 超siêu 情tình 眾chúng 生sanh 即tức 忘vong 言ngôn 絕tuyệt 慮lự 不bất 住trụ 言ngôn 象tượng 而nhi 求cầu 之chi 也dã 自tự 然nhiên 入nhập 也dã 故cố 六lục 七thất 祖tổ 師sư 皆giai 有hữu 善thiện 惡ác 不bất 思tư 量lượng 等đẳng 言ngôn 矣hĩ 。

圓Viên 覺Giác 經Kinh 略Lược 疏Sớ/sơ 之Chi 鈔Sao 卷quyển 第đệ 一nhất