大Đại 佛Phật 頂Đảnh 如Như 來Lai 密Mật 因Nhân 修Tu 證Chứng 了Liễu 義Nghĩa 諸Chư 菩Bồ 薩Tát 萬Vạn 行Hạnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 卷quyển 第đệ 十thập

師sư 子tử 林lâm 沙Sa 門Môn 。 惟duy 則tắc 。 會hội 解giải 。

天thiên 台thai 山sơn 沙Sa 門Môn 。 傳truyền 燈đăng 圓viên 通thông 疏sớ/sơ 。

○# (# 四tứ 行hành 陰ấm 二nhị 初sơ 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 二nhị 初sơ 結kết 前tiền 想tưởng 盡tận 阿A 難Nan 彼bỉ 善thiện 男nam 子tử 。 修tu 三tam 摩ma 地địa 。 想tưởng 陰ấm 盡tận 者giả 。 是thị 人nhân 平bình 常thường 。 夢mộng 想tưởng 消tiêu 滅diệt 。 寤ngụ 寐mị 恆hằng 一nhất 覺giác 明minh 虗hư 靜tĩnh 猶do 如như 晴tình 空không 。 無vô 復phục 麤thô 重trọng 。 前tiền 塵trần 影ảnh 事sự 。 觀quán 諸chư 世thế 間gian 。 大đại 地địa 山sơn 河hà 。 如như 鏡kính 鑑giám 明minh 。 來lai 無vô 所sở 粘niêm 過quá 無vô 蹤tung 迹tích 虗hư 受thọ 照chiếu 應ưng 了liễu 罔võng 陳trần 習tập 。 惟duy 一nhất 精tinh 真chân 。

○# (# 二nhị 生sanh 後hậu 行hành 相tương/tướng 二nhị 初sơ 示thị 二nhị 相tương/tướng 二nhị 初sơ 不bất 盡tận 相tương 生sanh 滅diệt 根căn 元nguyên 從tùng 此thử 披phi 露lộ 。 見kiến 諸chư 十thập 方phương 。 十thập 二nhị 眾chúng 生sanh 。 畢tất 殫đàn 其kỳ 類loại 。 雖tuy 未vị 通thông 其kỳ 。 各các 命mạng 由do 緒tự 。 見kiến 同đồng 生sanh 基cơ 。 猶do 如như 野dã 馬mã 。 熠dập 熠dập 清thanh 擾nhiễu 。 為vi 浮phù 根căn 塵trần 。 究cứu 竟cánh 樞xu 穴huyệt 。 此thử 則tắc 名danh 為vi 。 行Hành 陰Ấm 區Khu 宇Vũ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 通thông 敘tự 想tưởng 滅diệt 行hành 現hiện 也dã 。 浮phù 動động 妄vọng 習tập 晝trú 明minh 則tắc 想tưởng 夕tịch 瞢măng 則tắc 夢mộng 。 汩# 亂loạn 性tánh 真chân 莫mạc 得đắc 而nhi 一nhất 。 擾nhiễu 動động 覺giác 明minh 莫mạc 得đắc 而nhi 靜tĩnh 。 故cố 想tưởng 陰ấm 盡tận 者giả 。 夢mộng 想tưởng 消tiêu 滅diệt 。 寤ngụ 寐mị 恆hằng 一nhất 覺giác 明minh 虗hư 靜tĩnh 猶do 如như 晴tình 空không 也dã 。 五ngũ 陰ấm 前tiền 麤thô 後hậu 細tế 故cố 想tưởng 盡tận 則tắc 無vô 麤thô 重trọng/trùng 影ảnh 事sự 。 雖tuy 觀quán 萬vạn 象tượng 而nhi 無vô 想tưởng 念niệm 。 故cố 如như 鏡kính 鑑giám 明minh 。 無vô 粘niêm 無vô 迹tích 。 虗hư 受thọ 照chiếu 應ưng 了liễu 無vô 陳trần 習tập 惟duy 一nhất 精tinh 真chân 明minh 極cực 如như 此thử 故cố 幽u 隱ẩn 行hành 陰ấm 於ư 是thị 披phi 露lộ 也dã 。 行hành 為vi 萬vạn 化hóa 生sanh 滅diệt 根căn 元nguyên 。 故cố 其kỳ 相tương/tướng 披phi 露lộ 則tắc 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 之chi 元nguyên 無vô 不bất 殫đàn 見kiến 。 各các 命mạng 由do 緒tự 識thức 也dã 。 同đồng 生sanh 基cơ 行hành 也dã 。 擾nhiễu 動động 幽u 隱ẩn 故cố 譬thí 野dã 馬mã 。 乍sạ 生sanh 乍sạ 滅diệt 。 故cố 曰viết 熠dập 熠dập 。 無vô 復phục 麤thô 影ảnh 故cố 曰viết 清thanh 擾nhiễu 。 根căn 塵trần 運vận 止chỉ 皆giai 本bổn 於ư 此thử 故cố 曰viết 究cứu 竟cánh 樞xu 穴huyệt 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 雖tuy 未vị 下hạ 謂vị 雖tuy 未vị 能năng 別biệt 相tướng 見kiến 彼bỉ 眾chúng 生sanh 。 修tu 因nhân 趣thú 果quả 因nhân 由do 端đoan 緒tự 。 已dĩ 能năng 總tổng 相tương 見kiến 彼bỉ 生sanh 類loại 俱câu 由do 行hành 起khởi 。 名danh 此thử 行hành 陰ấm 為vi 同đồng 生sanh 基cơ 。 野dã 馬mã 陽dương 燄diệm 浮phù 埃ai 也dã 。 熠dập 熠dập 光quang 耀diệu 閃thiểm 爍thước 之chi 貌mạo 。 清thanh 擾nhiễu 即tức 下hạ 文văn 幽u 清thanh 擾nhiễu 動động 是thị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 想tưởng 陰ấm 盡tận 者giả 。 下hạ 先tiên 牒điệp 定định 想tưởng 盡tận 。 是thị 人nhân 去khứ 釋thích 成thành 。 先tiên 明minh 想tưởng 盡tận 之chi 體thể 次thứ 明minh 想tưởng 盡tận 之chi 用dụng 。 言ngôn 是thị 人nhân 平bình 常thường 。 夢mộng 想tưởng 消tiêu 滅diệt 。 寤ngụ 寐mị 恆hằng 一nhất 者giả 蓋cái 夢mộng 因nhân 想tưởng 有hữu 。 日nhật 既ký 結kết 為vi 諸chư 想tưởng 雖tuy 見kiến 聞văn 不bất 惑hoặc 。 夜dạ 則tắc 發phát 為vi 六lục 夢mộng 即tức 。 顛điên 倒đảo 錯thác 亂loạn 。 故cố 寤ngụ 寐mị 不bất 得đắc 恆hằng 一nhất 。 今kim 之chi 行hành 者giả 想tưởng 陰ấm 既ký 盡tận 則tắc 平bình 常thường 夢mộng 之chi 與dữ 想tưởng 二nhị 俱câu 消tiêu 滅diệt 。 寤ngụ 之chi 與dữ 寐mị 其kỳ 心tâm 恆hằng 一nhất 。 而nhi 本bổn 覺giác 妙diệu 明minh 。 虗hư 而nhi 無vô 物vật 靜tĩnh 而nhi 不bất 動động 。 猶do 如như 晴tình 明minh 虗hư 空không 無vô 復phục 麤thô 重trọng 。 前tiền 塵trần 如như 浮phù 雲vân 微vi 風phong 之chi 影ảnh 事sự 矣hĩ 。 次thứ 明minh 想tưởng 盡tận 之chi 用dụng 。 謂vị 既ký 得đắc 此thử 體thể 則tắc 六lục 根căn 之chi 用dụng 亦diệc 復phục 微vi 妙diệu 。 故cố 觀quán 諸chư 世thế 間gian 。 大đại 地địa 山sơn 河hà 。 六lục 塵trần 之chi 境cảnh 凡phàm 對đối 根căn 之chi 時thời 。 如như 鏡kính 鑑giám 明minh 。 雖tuy 形hình 對đối 像tượng 生sanh 物vật 來lai 心tâm 亦diệc 不bất 為vi 塵trần 。 之chi 所sở 粘niêm 而nhi 。 趣thú 外ngoại 奔bôn 逸dật 。 物vật 去khứ 塵trần 亦diệc 不bất 為vi 心tâm 之chi 所sở 覽lãm 而nhi 。 聚tụ 緣duyên 內nội 搖dao 。 體thể 則tắc 虗hư 其kỳ 所sở 受thọ 而nhi 用dụng 則tắc 無vô 不bất 照chiếu 應ưng 。 惟duy 其kỳ 如như 此thử 故cố 六lục 根căn 照chiếu 用dụng 而nhi 了liễu 罔võng 陳trần 習tập 。 獨độc 一nhất 精tinh 真chân 虗hư 靜tĩnh 覺giác 明minh 而nhi 已dĩ 。 此thử 結kết 前tiền 想tưởng 盡tận 之chi 相tướng 也dã 。 次thứ 生sanh 後hậu 行hành 相tương/tướng 中trung 初sơ 明minh 不bất 盡tận 相tương/tướng 。 蓋cái 想tưởng 陰ấm 既ký 滅diệt 而nhi 行hành 陰ấm 現hiện 前tiền 。 生sanh 滅diệt 根căn 元nguyên 。 從tùng 此thử 披phi 露lộ 。 猶do 如như 磨ma 鏡kính 又hựu 刮# 去khứ 一nhất 層tằng 麤thô 垢cấu 則tắc 行hành 陰ấm 之chi 微vi 細tế 影ảnh 事sự 現hiện 前tiền 。 故cố 見kiến 諸chư 十thập 方phương 。 十thập 二nhị 眾chúng 生sanh 。 畢tất 殫đàn 其kỳ 類loại 。 雖tuy 未vị 通thông 其kỳ 。 各các 命mạng 由do 緒tự 者giả 。 言ngôn 識thức 陰ấm 猶do 為vi 行hành 陰ấm 所sở 覆phú 也dã 。 見kiến 同đồng 生sanh 基cơ 。 猶do 如như 野dã 馬mã 。 熠dập 熠dập 清thanh 擾nhiễu 。 此thử 正chánh 指chỉ 行hành 陰ấm 微vi 細tế 影ảnh 事sự 猶do 如như 野dã 馬mã 。 其kỳ 相tương/tướng 熠dập 熠dập 。 謂vị 清thanh 擾nhiễu 之chi 狀trạng 既ký 如như 陽dương 燄diệm 又hựu 如như 熠dập 耀diệu 而nhi 似tự 有hữu 似tự 無vô 而nhi 乍sạ 明minh 乍sạ 暗ám 也dã 。 蓋cái 行hạnh 陰ấm 遍biến 前tiền 三tam 陰ấm 其kỳ 動động 也dã 麤thô 。 今kim 在tại 本bổn 陰ấm 其kỳ 生sanh 滅diệt 也dã 細tế 。 乃nãi 為vi 浮phù 塵trần 根căn 。 究cứu 竟cánh 樞xu 穴huyệt 。 正chánh 以dĩ 六lục 門môn 開khai 閉bế 所sở 司ty 者giả 在tại 于vu 樞xu 穴huyệt 。 想tưởng 固cố 當đương 其kỳ 先tiên 而nhi 猶do 未vị 若nhược 行hành 以dĩ 為vi 之chi 究cứu 竟cánh 是thị 為vi 行hành 陰ấm 區khu 宇vũ 也dã 。 補bổ 遺di 云vân 周chu 禮lễ 列liệt 子tử 夢mộng 有hữu 六lục 候hậu 。 一nhất 曰viết 正chánh 夢mộng 平bình 居cư 自tự 夢mộng 。 二nhị 曰viết 蘁# 夢mộng 驚kinh 愕ngạc 而nhi 夢mộng 。 三tam 曰viết 思tư 夢mộng 思tư 念niệm 而nhi 夢mộng 。 四tứ 曰viết 寤ngụ 夢mộng 覺giác 時thời 道đạo 之chi 而nhi 夢mộng 。 五ngũ 曰viết 喜hỷ 夢mộng 喜hỷ 悅duyệt 而nhi 夢mộng 。 六lục 曰viết 懼cụ 夢mộng 恐khủng 怖bố 而nhi 夢mộng 。 法pháp 華hoa 文văn 句cú 云vân 唯duy 佛Phật 不bất 夢mộng 無vô 疑nghi 無vô 習tập 氣khí 故cố 。 從tùng 五ngũ 事sự 故cố 有hữu 夢mộng 。 如như 偈kệ 說thuyết 以dĩ 疑nghi 心tâm 分phân 別biệt 學học 習tập 因nhân 現hiện 事sự 非phi 人nhân 來lai 相tương/tướng 語ngữ 因nhân 此thử 五ngũ 事sự 夢mộng 。 五ngũ 事sự 六lục 候hậu 皆giai 本bổn 想tưởng 陰ấm 。 熏huân 聞văn 云vân 智trí 論luận 第đệ 九cửu 十thập 二nhị 云vân 眠miên 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 眠miên 而nhi 夢mộng 二nhị 者giả 眠miên 不bất 夢mộng 。 阿A 羅La 漢Hán 非phi 為vi 安an 隱ẩn 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 眠miên 。 但đãn 受thọ 四tứ 大đại 身thân 。 法pháp 應ưng 有hữu 食thực 息tức 眠miên 覺giác 。 是thị 故cố 少thiểu 許hứa 特đặc 息tức 名danh 為vi 眠miên 不bất 為vi 夢mộng 眠miên 。

○# (# 二nhị 盡tận 相tương/tướng 若nhược 此thử 清thanh 擾nhiễu 。 熠dập 熠dập 元nguyên 性tánh 。 性tánh 入nhập 元nguyên 澄trừng 。 一nhất 澄trừng 元nguyên 習tập 。 如như 波ba 瀾lan 滅diệt 。 化hóa 為vi 澄trừng 水thủy 。 名danh 行hành 陰ấm 盡tận 。 是thị 人nhân 則tắc 能năng 。 超siêu 眾chúng 生sanh 濁trược 。

○# (# 二nhị 顯hiển 妄vọng 源nguyên 觀quán 其kỳ 所sở 由do 。 幽u 隱ẩn 妄vọng 想tưởng 。 以dĩ 為vi 其kỳ 本bổn 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 行hành 陰ấm 習tập 擾nhiễu 成thành 性tánh 故cố 稱xưng 元nguyên 性tánh 元nguyên 習tập 。 能năng 滅diệt 擾nhiễu 習tập 則tắc 歸quy 元nguyên 澄trừng 之chi 本bổn 而nhi 遷thiên 流lưu 相tương/tướng 盡tận 矣hĩ 。 故cố 如như 波ba 瀾lan 滅diệt 。 化hóa 為vi 澄trừng 水thủy 也dã 。 生sanh 滅diệt 不bất 停đình 。 業nghiệp 運vận 常thường 遷thiên 。 名danh 眾chúng 生sanh 濁trược 。 故cố 行hành 陰ấm 盡tận 則tắc 超siêu 之chi 。 行hành 陰ấm 密mật 移di 曾tằng 無vô 覺giác 悟ngộ 。 故cố 曰viết 幽u 隱ẩn 妄vọng 想tưởng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 清thanh 擾nhiễu 熠dập 熠dập 方phương 言ngôn 行hạnh 陰ấm 之chi 相tướng 。 元nguyên 性tánh 正chánh 言ngôn 行hạnh 陰ấm 之chi 體thể 。 謂vị 此thử 清thanh 擾nhiễu 熠dập 熠dập 正chánh 生sanh 滅diệt 之chi 根căn 元nguyên 能năng 為vi 前tiền 三tam 陰ấm 作tác 枝chi 流lưu 故cố 曰viết 元nguyên 性tánh 。 行hành 陰ấm 若nhược 盡tận 遷thiên 流lưu 性tánh 澄trừng 歸quy 于vu 識thức 陰ấm 湛trạm 不bất 搖dao 處xứ 。 故cố 曰viết 性tánh 入nhập 元nguyên 澄trừng 。 一nhất 入nhập 識thức 湛trạm 則tắc 行hành 陰ấm 本bổn 習tập 皆giai 空không 故cố 曰viết 一nhất 澄trừng 元nguyên 習tập 云vân 云vân )# 。 蓋cái 以dĩ 喻dụ 言ngôn 之chi 則tắc 行hành 陰ấm 微vi 細tế 如như 水thủy 之chi 波ba 瀾lan 。 此thử 陰ấm 若nhược 破phá 則tắc 波ba 瀾lan 滅diệt 。 化hóa 為vi 澄trừng 水thủy 。 然nhiên 此thử 湛trạm 非phi 真chân 。 流lưu 急cấp 不bất 見kiến 。 與dữ 而nhi 言ngôn 之chi 故cố 喻dụ 澄trừng 水thủy 。

○# (# 二nhị 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 十thập 相tương/tướng 十thập 初sơ 二nhị 無vô 因nhân 論luận 。 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 是thị 得đắc 正chánh 知tri 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 凝ngưng 明minh 正chánh 心tâm 。 十thập 類loại 天thiên 魔ma 。 不bất 得đắc 其kỳ 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 方phương 得đắc 精tinh 研nghiên 。 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 於ư 本bổn 類loại 中trung 。 生sanh 元nguyên 露lộ 者giả 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 。 圓viên 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 圓viên 元nguyên 中trung 。 起khởi 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 二nhị 無vô 因nhân 論luận 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 夢mộng 想tưởng 消tiêu 亡vong 寤ngụ 寐mị 常thường 一nhất 故cố 稱xưng 正chánh 知tri 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 又hựu 稱xưng 凝ngưng 明minh 正chánh 心tâm 。 皆giai 想tưởng 盡tận 之chi 相tướng 也dã 。 外ngoại 魔ma 皆giai 因nhân 心tâm 召triệu 。 故cố 想tưởng 盡tận 凝ngưng 明minh 則tắc 天thiên 魔ma 不bất 至chí 。 從tùng 此thử 惟duy 是thị 修tu 禪thiền 失thất 趣thú 狂cuồng 解giải 妄vọng 計kế 是thị 即tức 陰ấm 魔ma 也dã 。 生sanh 類loại 本bổn 即tức 同đồng 生sanh 基cơ 也dã 。 於ư 本bổn 類loại 中trung 。 生sanh 元nguyên 露lộ 者giả 。 於ư 同đồng 生sanh 基cơ 見kiến 已dĩ 行hành 元nguyên 也dã 。 幽u 清thanh 動động 元nguyên 即tức 行hành 元nguyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 是thị 得đắc 正chánh 知tri 者giả 。 想tưởng 陰ấm 既ký 盡tận 夢mộng 想tưởng 俱câu 空không 則tắc 尋tầm 常thường 所sở 知tri 而nhi 無vô 不bất 皆giai 正chánh 。 下hạ 云vân 凝ngưng 明minh 正chánh 心tâm 。 心tâm 即tức 知tri 也dã 所sở 謂vị 得đắc 正chánh 知tri 也dã 。 若nhược 於ư 此thử 而nhi 起khởi 邊biên 見kiến 則tắc 亡vong 正Chánh 徧Biến 知Tri 。 是thị 則tắc 正chánh 知tri 。 但đãn 是thị 文văn 略lược 。 具cụ 足túc 應ưng 云vân 得đắc 正Chánh 徧Biến 知Tri 。 蓋cái 圓viên 人nhân 具cụ 六lục 徧biến 知tri 。 今kim 云vân 得đắc 正Chánh 徧Biến 知Tri 。 非phi 在tại 相tương 似tự 則tắc 在tại 觀quán 行hành 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 中trung 。 猶do 言ngôn 禪thiền 定định 中trung 也dã 。 凝ngưng 明minh 正chánh 心tâm 。 則tắc 內nội 護hộ 有hữu 力lực 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。 則tắc 邪tà 不bất 干can 正chánh 。 方phương 得đắc 精tinh 研nghiên 。 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 謂vị 行hành 陰ấm 既ký 已dĩ 當đương 情tình 方phương 得đắc 用dụng 止Chỉ 觀Quán 之chi 功công 精tinh 細tế 研nghiên 究cứu 以dĩ 窮cùng 乎hồ 行hành 陰ấm 生sanh 類loại 之chi 本bổn 。 於ư 本bổn 類loại 中trung 。 即tức 十thập 二nhị 類loại 也dã 。 生sanh 元nguyên 露lộ 者giả 。 正chánh 指chỉ 所sở 觀quán 行hành 陰ấm 也dã 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 。 圓viên 擾nhiễu 動động 元nguyên 者giả 。 即tức 以dĩ 奢Xa 摩Ma 他Tha 觀quán 。 行hành 陰ấm 之chi 相tướng 動động 中trung 有hữu 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 不bất 動động 者giả 在tại 。 以dĩ 事sự 乎hồ 圓viên 修tu 也dã 。 已dĩ 上thượng 皆giai 示thị 境cảnh 觀quán 現hiện 前tiền 也dã 。 於ư 圓viên 元nguyên 中trung 。 起khởi 計kế 度độ 去khứ 方phương 明minh 於ư 行hành 起khởi 非phi 之chi 相tướng 。 即tức 於ư 圓viên 元nguyên 早tảo 生sanh 住trụ 著trước 以dĩ 為vi 。 滿mãn 足túc 菩Bồ 提Đề 。 見kiến 道đạo 不bất 真chân 以dĩ 起khởi 乎hồ 計kế 度độ 成thành 。 二nhị 無vô 因nhân 論luận 。 此thử 計kế 重trọng/trùng 在tại 元nguyên 字tự 元nguyên 即tức 因nhân 也dã 。 二nhị 無vô 因nhân 論luận 。 蓋cái 本bổn 於ư 此thử 。 論luận 者giả 立lập 言ngôn 詮thuyên 辯biện 也dã 。 偏thiên 見kiến 既ký 得đắc 之chi 于vu 心tâm 言ngôn 說thuyết 必tất 形hình 之chi 於ư 論luận 。 凡phàm 西tây 天thiên 外ngoại 道đạo 立lập 無vô 因nhân 論luận 。 皆giai 祖tổ 於ư 此thử 。 下hạ 去khứ 例lệ 然nhiên 。 故cố 知tri 外ngoại 道đạo 悉tất 本bổn 于vu 內nội 理lý 。 蓋cái 緣duyên 見kiến 道đạo 不bất 諦đế 。 莫mạc 不bất 皆giai 以dĩ 影ảnh 響hưởng 而nhi 測trắc 度độ 乎hồ 形hình 聲thanh 之chi 所sở 使sử 然nhiên 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 計kế 本bổn 無vô 因nhân 二nhị 初sơ 正chánh 明minh )# 一nhất 者giả 是thị 人nhân 見kiến 本bổn 無vô 因nhân 。 何hà 以dĩ 故cố 是thị 人nhân 既ký 得đắc 。 生sanh 機cơ 全toàn 破phá 。 乘thừa 于vu 眼nhãn 根căn 八bát 百bách 功công 德đức 。 見kiến 八bát 萬vạn 劫kiếp 。 所sở 有hữu 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 流lưu 灣loan 環hoàn 。 死tử 此thử 生sanh 彼bỉ 。 只chỉ 見kiến 眾chúng 生sanh 。 輪luân 迴hồi 其kỳ 處xứ 。 八bát 萬vạn 劫kiếp 外ngoại 。 冥minh 無vô 所sở 觀quán 。 便tiện 作tác 是thị 解giải 。 此thử 等đẳng 世thế 間gian 。 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 八bát 萬vạn 劫kiếp 來lai 。 無vô 因nhân 自tự 有hữu 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 忘vong 正Chánh 徧Biến 知Tri 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 生sanh 機cơ 全toàn 破phá 者giả 。 機cơ 喻dụ 擾nhiễu 動động 即tức 行hành 陰ấm 也dã 。 不bất 為vi 想tưởng 陰ấm 所sở 覆phú 故cố 云vân 全toàn 破phá 。 眼nhãn 根căn 八bát 百bách 功công 德đức 。 既ký 約ước 三tam 世thế 四tứ 方phương 論luận 之chi 。 今kim 見kiến 本bổn 無vô 因nhân 即tức 乘thừa 過quá 去khứ 功công 德đức 。 下hạ 見kiến 末mạt 無vô 因nhân 即tức 乘thừa 未vị 來lai 功công 德đức 。 斯tư 由do 定định 中trung 發phát 宿Túc 命Mạng 通Thông 乃nãi 令linh 眼nhãn 根căn 彰chương 此thử 力lực 用dụng 。 業nghiệp 流lưu 灣loan 環hoàn 。 行hành 陰ấm 流lưu 轉chuyển 也dã 。 冥minh 無vô 所sở 觀quán 。 外ngoại 道đạo 冥minh 諦đế 也dã 。 夫phu 善thiện 惡ác 業nghiệp 緣duyên 。 惟duy 識thức 變biến 造tạo 。 是thị 人nhân 八bát 萬vạn 劫kiếp 外ngoại 。 尚thượng 不bất 見kiến 行hành 何hà 況huống 於ư 識thức 。 故cố 從tùng 此thử 來lai 起khởi 無vô 因nhân 計kế 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 見kiến 本bổn 無vô 因nhân 者giả 由do 眼nhãn 根căn 八bát 百bách 功công 德đức 。 之chi 力lực 而nhi 見kiến 之chi 也dã 。 此thử 之chi 功công 德đức 。 有hữu 以dĩ 世thế 涉thiệp 方phương 以dĩ 方phương 涉thiệp 世thế 兩lưỡng 種chủng 之chi 辯biện 。 以dĩ 世thế 涉thiệp 方phương 則tắc 以dĩ 橫hoạnh/hoành 遍biến 五ngũ 方phương 者giả 為vi 本bổn 。 非phi 此thử 中trung 意ý 。 今kim 以dĩ 以dĩ 方phương 涉thiệp 世thế 豎thụ 窮cùng 三tam 世thế 者giả 為vi 因nhân 。 此thử 之chi 功công 德đức 。 兩lưỡng 處xứ 所sở 論luận 不bất 同đồng 。 今kim 經kinh 明minh 因nhân 心tâm 本bổn 具cụ 非phi 此thử 中trung 意ý 。 當đương 取thủ 法pháp 華hoa 似tự 果quả 所sở 論luận 以dĩ 其kỳ 約ước 修tu 成thành 故cố 也dã 。 又hựu 若nhược 相tương 似tự 中trung 顯hiển 既ký 見kiến 真Chân 諦Đế 之chi 理lý 不bất 復phục 更cánh 有hữu 此thử 計kế 。 將tương 是thị 觀quán 行hành 位vị 人nhân 圓viên 伏phục 五ngũ 住trụ 以dĩ 觀quán 行hành 八bát 百bách 眼nhãn 根căn 功công 德đức 。 見kiến 而nhi 生sanh 計kế 也dã 。

○# (# 二nhị 計kế 末mạt 無vô 因nhân 二nhị 初sơ 正chánh 明minh )# 二nhị 者giả 是thị 人nhân 見kiến 末mạt 無vô 因nhân 。 何hà 以dĩ 故cố 是thị 人nhân 於ư 生sanh 。 既ký 見kiến 其kỳ 根căn 。 知tri 人nhân 生sanh 人nhân 。 悟ngộ 鳥điểu 生sanh 鳥điểu 。 烏ô 從tùng 來lai 黑hắc 。 鵠hộc 從tùng 來lai 白bạch 。 人nhân 天thiên 本bổn 豎thụ 。 畜súc 生sanh 本bổn 橫hoạnh 。 白bạch 非phi 洗tẩy 成thành 。 黑hắc 非phi 染nhiễm 造tạo 。 從tùng 八bát 萬vạn 劫kiếp 。 無vô 復phục 改cải 移di 。 今kim 盡tận 此thử 形hình 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 而nhi 我ngã 本bổn 來lai 。 不bất 見kiến 菩Bồ 提Đề 。 云vân 何hà 更cánh 有hữu 。 成thành 菩Bồ 提Đề 事sự 。 當đương 知tri 今kim 日nhật 。 一nhất 切thiết 物vật 象tượng 。 皆giai 本bổn 無vô 因nhân 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 謬mậu 執chấp 生sanh 根căn 不bất 達đạt 化hóa 理lý 。 以dĩ 人nhân 竟cánh 為vi 人nhân 乃nãi 至chí 黑hắc 竟cánh 為vi 黑hắc 。 無vô 復phục 改cải 移di 。 因nhân 而nhi 例lệ 我ngã 本bổn 不bất 見kiến 道Đạo 末mạt 亦diệc 無vô 成thành 。 是thị 末mạt 無vô 因nhân 也dã 。 結kết 文văn 本bổn 字tự 合hợp 是thị 末mạt 字tự 。 吳ngô 興hưng 曰viết 無vô 復phục 改cải 移di 。 者giả 此thử 見kiến 一nhất 分phần/phân 人nhân 畜súc 之chi 類loại 有hữu 經kinh 長trường 時thời 業nghiệp 果quả 未vị 轉chuyển 故cố 起khởi 斯tư 計kế 。 如như 智trí 論luận 明minh 舍Xá 利Lợi 弗Phất 觀quán 鴿cáp 子tử 身thân 前tiền 後hậu 皆giai 八bát 萬vạn 劫kiếp 不bất 改cải 其kỳ 類loại 。 今kim 行hành 陰ấm 中trung 既ký 見kiến 此thử 相tương/tướng 。 乃nãi 執chấp 一nhất 切thiết 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 。 此thử 即tức 不bất 知tri 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 各các 命mạng 由do 緒tự 也dã 。 今kim 盡tận 此thử 形hình 。 等đẳng 明minh 未vị 來lai 無vô 因nhân 。 亦diệc 應ưng 見kiến 八bát 萬vạn 劫kiếp 。 以dĩ 外ngoại 道đạo 通thông 同đồng 聲Thanh 聞Văn 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 上thượng 文văn 則tắc 依y 本bổn 而nhi 計kế 乎hồ 本bổn 謂vị 本bổn 無vô 因nhân 。 此thử 本bổn 則tắc 以dĩ 本bổn 而nhi 例lệ 乎hồ 末mạt 計kế 末mạt 無vô 因nhân 。 不bất 獨độc 此thử 也dã 且thả 以dĩ 所sở 見kiến 六lục 道đạo 無vô 復phục 改cải 移di 。 者giả 本bổn 來lai 不bất 見kiến 菩Bồ 提Đề 。 良lương 由do 內nội 有hữu 邪tà 解giải 之chi 夙túc 種chủng 故cố 致trí 妄vọng 成thành 邪tà 解giải 之chi 計kế 執chấp 也dã 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 亡vong 正Chánh 徧Biến 知Tri 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 一nhất 外ngoại 道đạo 。 立lập 無vô 因nhân 論luận 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 肇triệu 師sư 云vân 外ngoại 道đạo 末mạt 伽già 梨lê 謂vị 眾chúng 生sanh 苦khổ 樂lạc 。 不bất 因nhân 行hành 得đắc 皆giai 自tự 然nhiên 耳nhĩ 。 前tiền 經Kinh 云vân 末mạt 伽già 梨lê 等đẳng 都đô 言ngôn 此thử 身thân 。 死tử 後hậu 全toàn 滅diệt 。 今kim 計kế 無vô 因nhân 雖tuy 不bất 云vân 死tử 滅diệt 必tất 至chí 劫kiếp 滿mãn 亦diệc 同đồng 其kỳ 倫luân 。 當đương 知tri 諸chư 見kiến 不bất 出xuất 四tứ 句cú 。 謂vị 斷đoạn 常thường 雙song 亦diệc 雙song 非phi 也dã 。 上thượng 二nhị 無vô 因nhân 即tức 斷đoạn 見kiến 。 下hạ 四tứ 徧biến 常thường 及cập 一nhất 分phần 無vô 常thường 。 一nhất 分phần/phân 常thường 乃nãi 至chí 死tử 後hậu 俱câu 非phi 。 即tức 後hậu 三tam 句cú 。 餘dư 之chi 所sở 計kế 皆giai 源nguyên 流lưu 於ư 此thử 。

○# (# 二nhị 四tứ 徧biến 常thường 論luận 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 阿A 難Nan 是thị 。 三tam 摩ma 中trung 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 凝ngưng 明minh 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 圓viên 常thường 中trung 。 起khởi 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 四tứ 徧biến 常thường 論luận 。

【# 觧# 】# 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 行hành 陰ấm 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 。 不bất 失thất 故cố 名danh 常thường 。 所sở 計kế 四tứ 種chủng 徧biến 一nhất 切thiết 法Pháp 故cố 名danh 圓viên 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 前tiền 言ngôn 圓viên 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 此thử 言ngôn 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 者giả 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 之chi 元nguyên 皆giai 圓viên 於ư 此thử 遂toại 執chấp 為vi 常thường 而nhi 起khởi 徧biến 常thường 論luận 。 徧biến 即tức 圓viên 也dã 。 故cố 此thử 標tiêu 名danh 徧biến 常thường 後hậu 結kết 名danh 圓viên 常thường 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 於ư 行hành 陰ấm 圓viên 元nguyên 中trung 以dĩ 起khởi 計kế 。 元nguyên 者giả 本bổn 也dã 。 故cố 初sơ 計kế 本bổn 無vô 因nhân 。 又hựu 因nhân 本bổn 而nhi 計kế 乎hồ 末mạt 故cố 名danh 末mạt 無vô 因nhân 。 今kim 於ư 圓viên 常thường 中trung 。 以dĩ 起khởi 計kế 故cố 立lập 四tứ 徧biến 常thường 論luận 。 是thị 皆giai 於ư 行hành 陰ấm 徧biến 十thập 二nhị 類loại 處xứ 謂vị 之chi 圓viên 。 生sanh 滅diệt 流lưu 急cấp 不bất 見kiến 。 處xử 謂vị 之chi 常thường 。 所sở 謂vị 於ư 生sanh 滅diệt 中trung 早tảo 計kế 真chân 常thường 若nhược 果quả 見kiến 真chân 常thường 則tắc 何hà 計kế 之chi 有hữu 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 四tứ 初sơ 二nhị 萬vạn 常thường )# 一nhất 者giả 是thị 人nhân 窮cùng 心tâm 境cảnh 性tánh 。 二nhị 處xứ 無vô 因nhân 。 修tu 習tập 能năng 知tri 。 二nhị 萬vạn 劫kiếp 中trung 。 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 所sở 有hữu 生sanh 滅diệt 。 咸hàm 皆giai 循tuần 環hoàn 。 不bất 曾tằng 散tán 失thất 。 計kế 以dĩ 為vi 常thường 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 由do 妄vọng 計kế 行hành 陰ấm 為vi 生sanh 滅diệt 圓viên 元nguyên 遂toại 於ư 心tâm 境cảnh 四tứ 大đại 等đẳng 皆giai 計kế 為vi 常thường 也dã 。 真chân 際tế 曰viết 心tâm 境cảnh 二nhị 處xứ 雖tuy 則tắc 無vô 因nhân 。 二nhị 萬vạn 劫kiếp 來lai 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 故cố 計kế 為vi 常thường 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 心tâm 境cảnh 性tánh 心tâm 境cảnh 二nhị 處xứ 之chi 性tánh 也dã 。 此thử 四tứ 徧biến 常thường 論luận 乃nãi 從tùng 前tiền 本bổn 無vô 因nhân 中trung 發phát 來lai 。 故cố 言ngôn 二nhị 處xứ 無vô 因nhân 。 前tiền 由do 眼nhãn 根căn 八bát 百bách 功công 德đức 。 故cố 謂vị 之chi 見kiến 。 今kim 依y 意ý 根căn 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。 故cố 謂vị 之chi 知tri 。 以dĩ 此thử 意ý 知tri 豎thụ 見kiến 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 微vi 細tế 行hành 陰ấm 。 計kế 以dĩ 為vi 常thường 。 但đãn 所sở 獲hoạch 意ý 通thông 比tỉ 前tiền 為vi 小tiểu 。 故cố 但đãn 修tu 習tập 能năng 知tri 。 二nhị 萬vạn 劫kiếp 中trung 之chi 事sự 也dã 。

○# (# 二nhị 四tứ 萬vạn 常thường )# 二nhị 者giả 是thị 人nhân 窮cùng 四tứ 大đại 元nguyên 。 四tứ 性tánh 常thường 住trụ 。 修tu 習tập 能năng 知tri 。 四tứ 萬vạn 劫kiếp 中trung 。 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 所sở 有hữu 生sanh 滅diệt 。 咸hàm 皆giai 體thể 恆hằng 不bất 曾tằng 散tán 失thất 。 計kế 以dĩ 為vi 常thường 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 眾chúng 生sanh 依y 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 生sanh 滅diệt 而nhi 四tứ 性tánh 元nguyên 則tắc 常thường 住trụ 則tắc 諸chư 生sanh 滅diệt 法pháp 咸hàm 皆giai 體thể 常thường 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 上thượng 於ư 心tâm 境cảnh 二nhị 性tánh 生sanh 計kế 其kỳ 見kiến 尚thượng 寬khoan 則tắc 遍biến 色sắc 遍biến 心tâm 。 今kim 窮cùng 四tứ 大đại 元nguyên 四tứ 性tánh 常thường 住trụ 。 其kỳ 見kiến 則tắc 狹hiệp 但đãn 四tứ 大đại 之chi 色sắc 而nhi 已dĩ 。 此thử 中trung 意ý 根căn 功công 德đức 。 比tỉ 前tiền 倍bội 大đại 故cố 言ngôn 四tứ 萬vạn 。 言ngôn 修tu 習tập 能năng 知tri 。 者giả 乃nãi 想tưởng 破phá 行hành 現hiện 之chi 後hậu 重trọng/trùng 加gia 修tu 習tập 方phương 能năng 知tri 之chi 也dã 。

○# (# 三tam 八bát 萬vạn 常thường )# 三tam 者giả 是thị 人nhân 窮cùng 盡tận 六lục 根căn 。 末mạt 那na 執chấp 受thọ 。 心tâm 意ý 識thức 中trung 。 本bổn 元nguyên 由do 處xứ 。 性tánh 常thường 恆hằng 故cố 修tu 習tập 能năng 知tri 。 八bát 萬vạn 劫kiếp 中trung 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 循tuần 環hoàn 不bất 失thất 。 本bổn 來lai 常thường 住trụ 。 窮cùng 不bất 失thất 性tánh 。 計kế 以dĩ 為vi 常thường 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 六lục 根căn 及cập 末mạt 那na 執chấp 受thọ 。 即tức 八bát 識thức 也dã 。 心tâm 意ý 識thức 中trung 。 本bổn 元nguyên 即tức 識thức 性tánh 也dã 。 謂vị 其kỳ 本bổn 性tánh 恆hằng 常thường 眾chúng 生sanh 依y 之chi 循tuần 環hoàn 而nhi 住trụ 。 不bất 曾tằng 散tán 失thất 。 此thử 認nhận 識thức 神thần 而nhi 妄vọng 計kế 也dã 。 真chân 際tế 曰viết 言ngôn 六lục 根căn 者giả 舉cử 所sở 依y 根căn 顯hiển 能năng 依y 識thức 也dã 。 既ký 云vân 心tâm 意ý 識thức 中trung 。 故cố 知tri 觀quán 八bát 識thức 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 按án 楞lăng 伽già 云vân 阿a 梨lê 耶da 識thức 。 除trừ 佛Phật 及cập 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 諸chư 餘dư 二nhị 乘thừa 外ngoại 道đạo 修tu 行hành 者giả 。 皆giai 不bất 能năng 知tri 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 今kim 行hành 陰ấm 未vị 盡tận 豈khởi 能năng 於ư 此thử 。 計kế 以dĩ 為vi 常thường 。 應ưng 知tri 心tâm 意ý 識thức 者giả 通thông 舉cử 八bát 識thức 也dã 。 本bổn 元nguyên 由do 處xứ 。 別biệt 指chỉ 行hành 陰ấm 也dã 。 良lương 以dĩ 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 定Định 。 頓đốn 窮cùng 八bát 識thức 圓viên 伏phục 五ngũ 住trụ 。 而nhi 於ư 想tưởng 陰ấm 盡tận 處xứ 不bất 了liễu 行hành 陰ấm 微vi 細tế 生sanh 滅diệt 妄vọng 認nhận 為vi 常thường 。 非phi 謂vị 定định 中trung 已dĩ 見kiến 第đệ 八bát 。 慤# 師sư 云vân 若nhược 了liễu 八bát 識thức 何hà 得đắc 異dị 計kế 斯tư 語ngữ 善thiện 焉yên 。 天thiên 如như 補bổ 註chú 曰viết 俱câu 舍xá 云vân 集tập 起khởi 名danh 心tâm 思tư 量lượng 名danh 意ý 了liễu 別biệt 名danh 識thức 。 百bách 法pháp 疏sớ/sơ 云vân 八bát 識thức 名danh 心tâm 七thất 識thức 名danh 意ý 六lục 識thức 名danh 識thức 。 又hựu 婆bà 沙sa 云vân 心tâm 即tức 意ý 識thức 。 如như 火hỏa 名danh 燄diệm 亦diệc 名danh 為vi 熾sí 亦diệc 名danh 燒thiêu 薪tân 。 只chỉ 是thị 一nhất 心tâm 有hữu 三tam 差sai 別biệt 。 此thử 中trung 諸chư 解giải 當đương 取thủ 岳nhạc 師sư 通thông 舉cử 八bát 識thức 別biệt 指chỉ 行hành 陰ấm 之chi 說thuyết 為vi 近cận 理lý 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 第đệ 二nhị 則tắc 依y 四tứ 大đại 而nhi 計kế 常thường 。 今kim 則tắc 依y 內nội 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 四tứ 陰ấm 而nhi 計kế 常thường 。 意ý 根căn 為vi 末mạt 那na 執chấp 受thọ 。 二nhị 識thức 之chi 所sở 依y 。 舉cử 能năng 彰chương 所sở 。 未vị 必tất 外ngoại 道đạo 能năng 見kiến 八bát 識thức 也dã 。 此thử 中trung 意ý 根căn 功công 德đức 。 比tỉ 上thượng 又hựu 復phục 倍bội 寬khoan 故cố 云vân 八bát 萬vạn 。 餘dư 如như 舊cựu 說thuyết 。

○# (# 四tứ 不bất 生sanh 滅diệt 常thường )# 四tứ 者giả 是thị 人nhân 既ký 盡tận 想tưởng 元nguyên 。 生sanh 理lý 更cánh 無vô 。 流lưu 止chỉ 運vận 轉chuyển 。 生sanh 滅diệt 想tưởng 心tâm 。 今kim 已dĩ 永vĩnh 滅diệt 。 理lý 中trung 自tự 然nhiên 。 成thành 不bất 生sanh 滅diệt 。 因nhân 心tâm 所sở 度độ 。 計kế 以dĩ 為vi 常thường 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 想tưởng 元nguyên 想tưởng 陰ấm 也dã 。 生sanh 理lý 行hành 陰ấm 也dã 。 妄vọng 謂vị 流lưu 轉chuyển 生sanh 滅diệt 皆giai 屬thuộc 想tưởng 心tâm 。 今kim 已dĩ 永vĩnh 滅diệt 。 則tắc 不bất 生sanh 滅diệt 理lý 自tự 然nhiên 屬thuộc 行hành 。 不bất 知tri 行hành 陰ấm 即tức 生sanh 滅diệt 元nguyên 也dã 。 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 此thử 於ư 生sanh 滅diệt 計kế 不bất 生sanh 滅diệt 故cố 執chấp 為vi 常thường 。 吳ngô 興hưng 曰viết 前tiền 指chỉ 本bổn 元nguyên 為vi 常thường 。 即tức 於ư 生sanh 滅diệt 計kế 不bất 生sanh 滅diệt 。 如như 見kiến 細tế 流lưu 謂vị 之chi 止chỉ 水thủy 也dã 。 今kim 取thủ 理lý 中trung 為vi 常thường 。 乃nãi 於ư 不bất 生sanh 滅diệt 計kế 不bất 生sanh 滅diệt 。 如như 見kiến 虗hư 空không 謂vị 之chi 常thường 住trụ 也dã 。 斯tư 亦diệc 妄vọng 認nhận 行hành 陰ấm 為vi 理lý 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 則tắc 約ước 四tứ 陰ấm 為vi 生sanh 計kế 之chi 本bổn 。 今kim 則tắc 捨xả 寬khoan 從tùng 狹hiệp 獨độc 於ư 行hành 陰ấm 而nhi 起khởi 計kế 。 應ưng 知tri 外ngoại 道đạo 迷mê 理lý 依y 邪tà 理lý 而nhi 計kế 理lý 。 孰thục 不bất 謂vị 五ngũ 陰ấm 皆giai 空không 已dĩ 度độ 苦khổ 厄ách 已dĩ 證chứng 真chân 理lý 。 如Như 來Lai 以dĩ 正chánh 智trí 而nhi 鑒giám 其kỳ 所sở 依y 畫họa 其kỳ 所sở 計kế 以dĩ 指chỉ 其kỳ 非phi 。 俾tỉ 後hậu 世thế 鑒giám 此thử 失thất 者giả 以dĩ 歸quy 乎hồ 正chánh 轍triệt 。 庶thứ 不bất 為vi 邪tà 解giải 之chi 所sở 轉chuyển 也dã 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 常thường 。 亡vong 正Chánh 徧Biến 知Tri 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 二nhị 外ngoại 道đạo 。 立lập 圓viên 常thường 論luận 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 四tứ 徧biến 常thường 所sở 窮cùng 之chi 境cảnh 從tùng 廣quảng 至chí 狹hiệp 而nhi 成thành 次thứ 第đệ 。 初sơ 通thông 五ngũ 陰ấm 二nhị 局cục 色sắc 陰ấm 三tam 惟duy 行hành 陰ấm 四tứ 但đãn 是thị 行hành 陰ấm 不bất 生sanh 滅diệt 理lý 。 若nhược 言ngôn 第đệ 三tam 計kế 八bát 識thức 第đệ 四tứ 復phục 計kế 行hành 陰ấm 。 其kỳ 義nghĩa 既ký 失thất 所sở 次thứ 亦diệc 非phi 。

○# (# 三tam 四tứ 一nhất 分phần 常thường 論luận 。 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 又hựu 三tam 摩ma 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 堅kiên 凝ngưng 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 自tự 他tha 中trung 。 起khởi 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 四tứ 顛điên 倒đảo 見kiến 。 一nhất 分phần 無vô 常thường 。 一nhất 分phần 常thường 論luận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 非phi 確xác 然nhiên 於ư 自tự 己kỷ 他tha 人nhân 中trung 而nhi 起khởi 計kế 度độ 。 乃nãi 即tức 於ư 行hành 陰ấm 而nhi 作tác 自tự 他tha 計kế 。 如như 二nhị 於ư 國quốc 土độ 三tam 於ư 我ngã 心tâm 四tứ 於ư 行hành 流lưu 皆giai 名danh 於ư 自tự 他tha 中trung 。 而nhi 起khởi 計kế 度độ 。 以dĩ 例lệ 第đệ 一nhất 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 於ư 我ngã 心tâm 中trung 。 自tự 生sanh 自tự 死tử 。 一nhất 惟duy 自tự 之chi 行hành 陰ấm 所sở 具cụ 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 以dĩ 之chi 為vi 他tha 乃nãi 於ư 無vô 自tự 他tha 中trung 而nhi 妄vọng 計kế 自tự 他tha 者giả 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 四tứ 初sơ 我ngã 常thường 彼bỉ 無vô 常thường )# 一nhất 者giả 是thị 人nhân 觀quán 妙diệu 明minh 心tâm 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 湛trạm 然nhiên 以dĩ 為vi 。 究cứu 竟cánh 神thần 我ngã 。 從tùng 是thị 則tắc 計kế 。 我ngã 徧biến 十thập 方phương 凝ngưng 明minh 不bất 動động 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 於ư 我ngã 心tâm 中trung 。 自tự 生sanh 自tự 死tử 。 則tắc 我ngã 心tâm 性tánh 。 名danh 之chi 為vi 常thường 。 彼bỉ 生sanh 滅diệt 者giả 。 真chân 無vô 常thường 性tánh 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 觀quán 妙diệu 下hạ 重trọng/trùng 舉cử 觀quán 行hành 。 湛trạm 然nhiên 下hạ 正chánh 明minh 起khởi 計kế 。 亦diệc 由do 不bất 了liễu 行hành 陰ấm 生sanh 滅diệt 。 妄vọng 謂vị 此thử 處xứ 心tâm 性tánh 湛trạm 然nhiên 以dĩ 為vi 神thần 我ngã 。 言ngôn 神thần 我ngã 者giả 外ngoại 道đạo 名danh 主chủ 諦đế 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 是thị 我ngã 所sở 。 悉tất 以dĩ 此thử 神thần 而nhi 為vi 其kỳ 主chủ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 觀quán 妙diệu 明minh 心tâm 雖tuy 是thị 觀quán 行hành 。 乃nãi 指chỉ 想tưởng 盡tận 行hành 現hiện 之chi 心tâm 為vi 妙diệu 明minh 心tâm 。 蓋cái 圓viên 頓đốn 行hành 人nhân 乃nãi 觀quán 迷mê 即tức 悟ngộ 。 即tức 以dĩ 五ngũ 妄vọng 想tưởng 元nguyên 為vi 所sở 觀quán 事sự 境cảnh 以dĩ 成thành 理lý 觀quán 。 若nhược 觀quán 之chi 審thẩm 諦đế 則tắc 破phá 陰ấm 元nguyên 以dĩ 顯hiển 真chân 常thường 。 認nhận 之chi 不bất 諦đế 則tắc 執chấp 想tưởng 元nguyên 以dĩ 為vi 妙diệu 明minh 。 今kim 於ư 想tưởng 盡tận 行hành 現hiện 之chi 中trung 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 計kế 之chi 為vi 妙diệu 為vi 明minh 為vi 徧biến 為vi 湛trạm 為vi 。 究cứu 竟cánh 神thần 我ngã 。 故cố 以dĩ 幽u 清thanh 常thường 者giả 為vi 常thường 以dĩ 十thập 二nhị 類loại 擾nhiễu 動động 者giả 為vi 生sanh 滅diệt 無vô 。 常thường 故cố 為vi 一nhất 分phần 無vô 常thường 。 一nhất 分phần 常thường 論luận 。 常thường 則tắc 為vi 自tự 無vô 常thường 計kế 以dĩ 為vi 他tha 也dã 。

○# (# 二nhị 劫kiếp 壞hoại 劫kiếp 不bất 壞hoại )# 二nhị 者giả 是thị 人nhân 不bất 觀quán 其kỳ 心tâm 。 徧biến 觀quán 十thập 方phương 恆Hằng 沙sa 國quốc 土độ 見kiến 劫kiếp 壞hoại 處xứ 。 名danh 為vi 究Cứu 竟Cánh 無Vô 常Thường 種Chủng 性Tánh 。 劫kiếp 不bất 壞hoại 處xứ 。 名danh 究cứu 竟cánh 常thường 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 謂vị 三tam 禪thiền 以dĩ 下hạ 終chung 為vi 三tam 灾# 所sở 壞hoại 名danh 無vô 常thường 種chủng 性tánh 。 四tứ 禪thiền 以dĩ 上thượng 灾# 不bất 能năng 壞hoại 。 名danh 究cứu 竟cánh 常thường 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 不bất 觀quán 其kỳ 心tâm 徧biến 觀quán 國quốc 土độ 者giả 。 此thử 指chỉ 行hành 陰ấm 徧biến 前tiền 色sắc 陰ấm 以dĩ 外ngoại 色sắc 言ngôn 之chi 也dã 。 雖tuy 然nhiên 亦diệc 將tương 是thị 以dĩ 己kỷ 所sở 歷lịch 階giai 位vị 自tự 下hạ 昇thăng 高cao 至chí 三tam 禪thiền 四tứ 禪thiền 了liễu 其kỳ 三tam 灾# 有hữu 可khả 壞hoại 不bất 可khả 壞hoại 之chi 處xứ 以dĩ 計kế 常thường 無vô 常thường 論luận 。 當đương 則tắc 為vi 自tự 所sở 證chứng 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 處xứ 。 無vô 常thường 則tắc 為vi 他tha 生sanh 死tử 之chi 處xứ 也dã 。

○# (# 三tam 我ngã 如như 微vi 塵trần 轉chuyển )# 三tam 者giả 是thị 人nhân 別biệt 觀quán 我ngã 心tâm 。 精tinh 細tế 微vi 密mật 。 猶do 如như 微vi 塵trần 。 流lưu 轉chuyển 十thập 方phương 。 性tánh 無vô 移di 改cải 。 能năng 令linh 此thử 身thân 。 即tức 生sanh 即tức 滅diệt 。 其kỳ 不bất 壞hoại 性tánh 。 名danh 我ngã 性tánh 常thường 。 一nhất 切thiết 死tử 生sanh 。 從tùng 我ngã 流lưu 出xuất 。 名danh 無vô 常thường 性tánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 約ước 行hành 陰ấm 遍biến 於ư 內nội 色sắc 以dĩ 起khởi 計kế 也dã 。 蓋cái 人nhân 身thân 之chi 逐trục 於ư 生sanh 滅diệt 有hữu 主chủ 之chi 者giả 行hành 陰ấm 是thị 也dã 。 有hữu 受thọ 其kỳ 所sở 遷thiên 者giả 捨xả 外ngoại 從tùng 內nội 言ngôn 之chi 色sắc 陰ấm 是thị 也dã 。 乃nãi 妄vọng 計kế 以dĩ 行hành 不bất 壞hoại 性tánh 名danh 我ngã 性tánh 常thường 為vi 自tự 。 有hữu 生sanh 滅diệt 之chi 色sắc 。 從tùng 我ngã 流lưu 出xuất 。 名danh 無vô 常thường 性tánh 為vi 他tha 。

○# (# 四tứ 行hành 常thường 餘dư 無vô 常thường )# 四tứ 者giả 是thị 人nhân 知tri 想tưởng 陰ấm 盡tận 。 見kiến 行hành 陰ấm 流lưu 。 行hành 陰ấm 常thường 流lưu 。 計kế 為vi 常thường 性tánh 。 色sắc 受thọ 想tưởng 等đẳng 。 今kim 已dĩ 滅diệt 盡tận 。 名danh 為vi 無vô 常thường 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 一nhất 分phần 無vô 常thường 。 一nhất 分phần 常thường 故cố 。 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 三tam 外ngoại 道đạo 。 一nhất 分phần 常thường 論luận 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 前tiền 觀quán 我ngã 心tâm 雖tuy 流lưu 轉chuyển 十thập 方phương 。 性tánh 無vô 移di 改cải 。 不bất 知tri 我ngã 是thị 行hành 陰ấm 其kỳ 體thể 常thường 流lưu 。 今kim 雖tuy 見kiến 流lưu 仍nhưng 未vị 見kiến 識thức 陰ấm 之chi 相tướng 。 故cố 對đối 色sắc 受thọ 想tưởng 等đẳng 。 為vi 常thường 無vô 常thường 也dã 。 此thử 四tứ 顛điên 倒đảo 。 初sơ 觀quán 神thần 我ngã 及cập 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 即tức 正chánh 報báo 也dã 。 次thứ 觀quán 國quốc 土độ 與dữ 劫kiếp 即tức 依y 報báo 也dã 。 此thử 二nhị 對đối 他tha 明minh 常thường 無vô 常thường 。 三tam 觀quán 我ngã 心tâm 及cập 身thân 。 四tứ 計kế 陰ấm 等đẳng 。 此thử 二nhị 約ước 自tự 色sắc 心tâm 明minh 常thường 無vô 常thường 亦diệc 。 從tùng 廣quảng 至chí 狹hiệp 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 計kế 從tùng 想tưởng 滅diệt 行hành 存tồn 而nhi 起khởi 。 意ý 謂vị 行hành 存tồn 已dĩ 屬thuộc 真chân 常thường 更cánh 無vô 可khả 滅diệt 。 色sắc 受thọ 想tưởng 已dĩ 滅diệt 則tắc 可khả 滅diệt 者giả 。 真chân 無vô 常thường 性tánh 。 乃nãi 以dĩ 可khả 滅diệt 者giả 為vi 他tha 不bất 可khả 滅diệt 者giả 為vi 自tự 己kỷ 。

○# (# 四tứ 四tứ 有hữu 邊biên 論luận 。 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 又hựu 三tam 摩ma 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 堅kiên 凝ngưng 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 分phân 位vị 中trung 。 生sanh 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 四tứ 有hữu 邊biên 論luận 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 分phần/phân 位vị 有hữu 四tứ 。 謂vị 三tam 際tế 分phần/phân 位vị 見kiến 聞văn 分phần/phân 位vị 彼bỉ 我ngã 分phần/phân 位vị 生sanh 滅diệt 分phần/phân 位vị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 四tứ 種chủng 分phần/phân 位vị 不bất 外ngoại 時thời 之chi 與dữ 處xứ 。 如như 第đệ 一nhất 第đệ 四tứ 約ước 時thời 以dĩ 言ngôn 之chi 。 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 。 約ước 處xứ 以dĩ 言ngôn 之chi 。 又hựu 以dĩ 時thời 為vi 分phần/phân 以dĩ 處xứ 為vi 位vị 合hợp 時thời 與dữ 處xứ 成thành 四tứ 種chủng 分phần/phân 位vị 亦diệc 通thông 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 四tứ 初sơ 三tam 世thế )# 一nhất 者giả 是thị 人nhân 心tâm 計kế 生sanh 元nguyên 。 流lưu 用dụng 不bất 息tức 。 計kế 過quá 未vị 者giả 。 名danh 為vi 有Hữu 邊Biên 。 計kế 相tương 續tục 心tâm 。 名danh 為vi 無Vô 邊Biên 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 生sanh 元nguyên 流lưu 用dụng 行hành 陰ấm 也dã 。 因nhân 遷thiên 流lưu 計kế 三tam 際tế 。 以dĩ 過quá 者giả 已dĩ 滅diệt 來lai 者giả 未vị 見kiến 故cố 名danh 有hữu 邊biên 。 現hiện 在tại 相tương 續tục 故cố 名danh 無vô 邊biên 。 不bất 知tri 真chân 際tế 本bổn 非phi 有hữu 邊biên 非phi 無vô 邊biên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 以dĩ 色sắc 受thọ 想tưởng 三tam 陰ấm 已dĩ 破phá 者giả 為vi 過quá 去khứ 。 以dĩ 識thức 陰ấm 未vị 當đương 情tình 者giả 為vì 未vị 來lai 。 過quá 去khứ 既ký 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 還hoàn 未vị 來lai 名danh 為vi 有Hữu 邊Biên 。 以dĩ 行hành 陰ấm 正chánh 當đương 情tình 心tâm 計kế 生sanh 元nguyên 流lưu 用dụng 不bất 息tức 。 有hữu 相tương 續tục 心tâm 名danh 為vi 無Vô 邊Biên 。

○# (# 二nhị 眾chúng 生sanh )# 二nhị 者giả 是thị 人nhân 觀quán 八bát 萬vạn 劫kiếp 。 則tắc 見kiến 眾chúng 生sanh 。 八bát 萬vạn 劫kiếp 前tiền 。 寂tịch 無vô 聞văn 見kiến 。 無vô 聞văn 見kiến 處xứ 。 名danh 為vi 無Vô 邊Biên 。 有hữu 眾chúng 生sanh 處xứ 。 名danh 為vi 有Hữu 邊Biên 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 後hậu 八bát 萬vạn 劫kiếp 亦diệc 合hợp 如như 前tiền 今kim 恐khủng 存tồn 略lược 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 前tiền 以dĩ 不bất 見kiến 為vi 有hữu 邊biên 。 此thử 以dĩ 無vô 聞văn 為vi 無vô 邊biên 。 乃nãi 迴hồi 互hỗ 倒đảo 計kế 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 意ý 謂vị 無vô 邊biên 故cố 使sử 我ngã 不bất 得đắc 見kiến 聞văn 。 有hữu 邊biên 故cố 可khả 以dĩ 聞văn 見kiến 。 不bất 知tri 定định 力lực 有hữu 限hạn 妄vọng 計kế 無vô 邊biên 有hữu 邊biên 。

○# (# 三tam 心tâm 性tánh )# 三tam 者giả 是thị 人nhân 計kế 我ngã 徧biến 知tri 得đắc 無vô 邊biên 性tánh 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 人nhân 。 現hiện 我ngã 知tri 中trung 。 我ngã 曾tằng 不bất 知tri 。 彼bỉ 之chi 知tri 性tánh 。 名danh 彼bỉ 不bất 得đắc 。 無vô 邊biên 之chi 心tâm 。 但đãn 有hữu 邊biên 性tánh 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 我ngã 曾tằng 下hạ 謂vị 但đãn 見kiến 彼bỉ 人nhân 現hiện 我ngã 知tri 中trung 。 而nhi 不bất 能năng 知tri 。 彼bỉ 人nhân 性tánh 徧biến 。 故cố 計kế 彼bỉ 性tánh 以dĩ 為vi 有hữu 邊biên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 正Chánh 徧Biến 知Tri 性tánh 自tự 他tha 同đồng 等đẳng 。 一nhất 室thất 千thiên 燈đăng 受thọ 用dụng 有hữu 別biệt 。 豈khởi 以dĩ 知tri 己kỷ 徧biến 而nhi 不bất 知tri 人nhân 徧biến 妄vọng 計kế 我ngã 大đại 為vi 無vô 邊biên 今kim 小tiểu 為vi 有hữu 邊biên 乎hồ 。

○# (# 四tứ 生sanh 滅diệt )# 四tứ 者giả 是thị 人nhân 窮cùng 行hành 陰ấm 空không 。 以dĩ 其kỳ 所sở 見kiến 。 心tâm 路lộ 籌trù 度độ 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 一nhất 身thân 之chi 中trung 。 計kế 其kỳ 咸hàm 皆giai 。 半bán 生sanh 半bán 滅diệt 。 明minh 其kỳ 世thế 界giới 。 一nhất 切thiết 所sở 有hữu 。 一nhất 半bán 有hữu 邊biên 。 一nhất 半bán 無vô 邊biên 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 。 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 四tứ 外ngoại 道đạo 。 立lập 有hữu 邊biên 論luận 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 因nhân 窮cùng 行hành 空không 昔tích 有hữu 今kim 無vô 。 遂toại 以dĩ 一nhất 陰ấm 為vi 。 半bán 生sanh 半bán 滅diệt 。 而nhi 內nội 根căn 外ngoại 器khí 。 一nhất 切thiết 皆giai 然nhiên 。 以dĩ 生sanh 為vi 有hữu 邊biên 滅diệt 為vi 無vô 邊biên 。 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 四tứ 有hữu 邊biên 初sơ 惟duy 約ước 自tự 二nhị 單đơn 約ước 他tha 三tam 具cụ 自tự 他tha 四tứ 重trọng/trùng 計kế 他tha 一nhất 切thiết 依y 正chánh 。 斯tư 則tắc 前tiền 狹hiệp 後hậu 廣quảng 以dĩ 成thành 其kỳ 次thứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 窮cùng 行hành 陰ấm 空không 者giả 明minh 功công 用dụng 也dã 。 半bán 生sanh 半bán 滅diệt 。 者giả 所sở 觀quán 行hành 陰ấm 之chi 境cảnh 也dã 。 一nhất 身thân 之chi 中trung 。 半bán 生sanh 半bán 滅diệt 。 約ước 行hành 陰ấm 遍biến 內nội 色sắc 以dĩ 生sanh 計kế 也dã 。 世thế 界giới 所sở 有hữu 。 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 。 約ước 依y 色sắc 以dĩ 生sanh 計kế 也dã 。

○# (# 五ngũ 不bất 死tử 矯kiểu 亂loạn 。 論luận 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 又hựu 三tam 摩ma 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 堅kiên 凝ngưng 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 生sanh 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 知tri 見kiến 中trung 。 生sanh 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 四tứ 種chủng 顛điên 倒đảo 。 不bất 死tử 矯kiểu 亂loạn 。 徧biến 計kế 虗hư 論luận 。

【# 觧# 】# 資tư 中trung 曰viết 準chuẩn 婆bà 沙sa 論luận 釋thích 外ngoại 道đạo 計kế 天thiên 常thường 住trụ 。 名danh 為vi 不bất 死tử 。 計kế 不bất 亂loạn 答đáp 。 得đắc 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 若nhược 實thật 不bất 知tri 而nhi 輙triếp 答đáp 者giả 恐khủng 成thành 矯kiểu 亂loạn 。 故cố 有hữu 問vấn 時thời 答đáp 言ngôn 祕bí 密mật 言ngôn 辭từ 不bất 應ưng 皆giai 說thuyết 。 或hoặc 不bất 定định 答đáp 。 佛Phật 法Pháp 訶ha 云vân 此thử 真chân 矯kiểu 亂loạn 。 故cố 名danh 不bất 死tử 矯kiểu 亂loạn 虗hư 論luận 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 以dĩ 邪tà 倒đảo 故cố 於ư 知tri 見kiến 中trung 。 狂cuồng 解giải 不bất 決quyết 遂toại 矯kiểu 亂loạn 其kỳ 語ngữ 也dã 。 今kim 之chi 邪tà 人nhân 妄vọng 謂vị 得đắc 道Đạo 而nhi 中trung 無vô 主chủ 正chánh 矯kiểu 惑hoặc 於ư 人nhân 者giả 多đa 類loại 此thử 四tứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 於ư 知tri 見kiến 中trung 。 者giả 即tức 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 為vi 所sở 知tri 所sở 見kiến 之chi 道đạo 體thể 。 見kiến 道đạo 不bất 諦đế 真chân 妄vọng 無vô 分phần/phân 而nhi 妄vọng 生sanh 計kế 度độ 成thành 不bất 死tử 矯kiểu 亂loạn 虗hư 論luận 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 四tứ 初sơ 計kế 總tổng )# 一nhất 者giả 是thị 人nhân 觀quán 變biến 化hóa 元nguyên 。 見kiến 遷thiên 流lưu 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 變biến 。 見kiến 相tương 續tục 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 恆hằng 見kiến 所sở 見kiến 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 不bất 見kiến 見kiến 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 滅Diệt 。 相tương 續tục 之chi 因nhân 。 性tánh 不bất 斷đoạn 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 增tăng 。 正chánh 相tương 續tục 中trung 。 中trung 所sở 離ly 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 減giảm 。 各các 各các 生sanh 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 有hữu 。 互hỗ 互hỗ 亡vong 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 無vô 。 以dĩ 理lý 都đô 觀quán 。 用dụng 心tâm 別biệt 見kiến 。 有hữu 求cầu 法Pháp 人nhân 。 來lai 問vấn 其kỳ 義nghĩa 。 答đáp 言ngôn 我ngã 今kim 亦diệc 生sanh 亦diệc 滅diệt 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 亦diệc 增tăng 亦diệc 減giảm 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 皆giai 亂loạn 其kỳ 語ngữ 。 令linh 彼bỉ 前tiền 人nhân 。 遺di 失thất 章chương 句cú 。

【# 觧# 】# 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 於ư 一nhất 生sanh 滅diệt 行hành 陰ấm 分phân 為vi 八bát 義nghĩa 別biệt 見kiến 。 謂vị 變biến 恆hằng 生sanh 滅diệt 增tăng 減giảm 有hữu 無vô 也dã 。 答đáp 中trung 略lược 舉cử 六lục 義nghĩa 。 以dĩ 不bất 能năng 定định 其kỳ 道Đạo 理lý 但đãn 兩lưỡng 楹doanh 而nhi 答đáp 。 故cố 云vân 亦diệc 生sanh 亦diệc 滅diệt 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 只chỉ 一nhất 行hành 陰ấm 遷thiên 流lưu 相tương 續tục 之chi 相tướng 。 以dĩ 為vi 根căn 本bổn 。 成thành 八bát 見kiến 以dĩ 起khởi 八bát 計kế 。 初sơ 於ư 根căn 本bổn 中trung 一nhất 以dĩ 有hữu 遷thiên 流lưu 處xứ 計kế 之chi 為vi 變biến 變biến 則tắc 不bất 恆hằng 也dã 。 一nhất 以dĩ 見kiến 相tương 續tục 處xứ 。 計kế 之chi 為vi 恆hằng 恆hằng 則tắc 不bất 變biến 也dã 。 由do 是thị 充sung 擴# 其kỳ 見kiến 。 以dĩ 行hành 陰ấm 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 者giả 而nhi 為vi 之chi 計kế 。 見kiến 所sở 見kiến 處xứ 。 即tức 生sanh 住trụ 二nhị 相tương/tướng 。 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 不bất 見kiến 見kiến 處xứ 。 即tức 異dị 滅diệt 二nhị 相tương/tướng 。 名danh 之chi 為vi 滅Diệt 。 四tứ 相tương/tướng 前tiền 後hậu 無vô 有hữu 間gián 斷đoạn 。 後hậu 後hậu 生sanh 上thượng 。 名danh 之chi 為vi 增tăng 。 四tứ 相tương/tướng 相tương 續tục 生sanh 已dĩ 而nhi 住trụ 住trụ 已dĩ 而nhi 異dị 異dị 已dĩ 而nhi 滅diệt 。 正chánh 相tương 續tục 中trung 。 取thủ 中trung 所sở 離ly 處xứ 。 前tiền 前tiền 減giảm 去khứ 。 名danh 之chi 為vi 滅Diệt 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 各các 各các 生sanh 處xứ 。 生sanh 故cố 名danh 有hữu 。 生sanh 中trung 無vô 住trụ 乃nãi 至chí 滅diệt 中trung 無vô 異dị 互hỗ 相tương 無vô 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 無vô 。 以dĩ 理lý 則tắc 八bát 相tương/tướng 而nhi 都đô 觀quán 。 用dụng 心tâm 則tắc 八bát 相tương/tướng 而nhi 別biệt 見kiến 。 方phương 其kỳ 別biệt 見kiến 於ư 生sanh 故cố 有hữu 人nhân 來lai 問vấn 。 其kỳ 義nghĩa 即tức 以dĩ 所sở 見kiến 而nhi 答đáp 之chi 云vân 我ngã 今kim 亦diệc 生sanh 。 別biệt 見kiến 於ư 滅diệt 即tức 答đáp 之chi 云vân 亦diệc 滅diệt 等đẳng 。 適thích 見kiến 生sanh 既ký 答đáp 其kỳ 生sanh 矣hĩ 。 忽hốt 見kiến 滅diệt 又hựu 答đáp 之chi 以dĩ 滅diệt 。 即tức 一nhất 人nhân 前tiền 後hậu 之chi 問vấn 。 報báo 答đáp 無vô 定định 。 是thị 以dĩ 令linh 彼bỉ 前tiền 人nhân 。 遺di 失thất 章chương 句cú 。

○# (# 二nhị 計kế 無vô 二nhị 者giả 。 是thị 人nhân 諦đế 觀quán 其kỳ 心tâm 。 互hỗ 互hỗ 無vô 處xứ 。 因nhân 無vô 得đắc 證chứng 。 有hữu 人nhân 來lai 問vấn 。 惟duy 答đáp 一nhất 字tự 但đãn 言ngôn 其kỳ 無vô 。 除trừ 無vô 之chi 餘dư 。 無vô 所sở 言ngôn 說thuyết 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 互hỗ 互hỗ 無vô 即tức 念niệm 念niệm 滅diệt 相tương/tướng 也dã 。 得đắc 證chứng 者giả 悟ngộ 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 無vô 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 互hỗ 互hỗ 無vô 即tức 生sanh 中trung 無vô 滅diệt 等đẳng 又hựu 生sanh 能năng 互hỗ 無vô 其kỳ 滅diệt 滅diệt 能năng 互hỗ 無vô 其kỳ 生sanh 亦diệc 名danh 互hỗ 互hỗ 無vô 。 前tiền 則tắc 枝chi 於ư 八bát 今kim 則tắc 定định 於ư 無vô 也dã 。

○# (# 三tam 計kế 有hữu )# 三tam 者giả 是thị 人nhân 諦đế 觀quán 其kỳ 心tâm 。 各các 各các 有hữu 處xứ 。 因nhân 有hữu 得đắc 證chứng 。 有hữu 人nhân 來lai 問vấn 。 惟duy 答đáp 一nhất 字tự 但đãn 言ngôn 其kỳ 是thị 。 除trừ 是thị 之chi 餘dư 。 無vô 所sở 言ngôn 說thuyết 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 各các 各các 有hữu 即tức 念niệm 念niệm 生sanh 相tương/tướng 也dã 。 言ngôn 無vô 言ngôn 是thị 皆giai 不bất 明minh 答đáp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 各các 各các 有hữu 處xứ 。 生sanh 中trung 有hữu 生sanh 住trụ 中trung 有hữu 住trụ 等đẳng 。 秪# 是thị 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 循tuần 環hoàn 不bất 失thất 。 故cố 云vân 各các 各các 有hữu 。 因nhân 有hữu 待đãi 證chứng 者giả 謂vị 證chứng 驗nghiệm 非phi 虗hư 也dã 。 但đãn 言ngôn 其kỳ 是thị 。 者giả 應ưng 是thị 有hữu 人nhân 來lai 問vấn 。 諸chư 法pháp 生sanh 耶da 答đáp 曰viết 是thị 。 住trụ 耶da 答đáp 曰viết 是thị 。 問vấn 異dị 與dữ 滅diệt 皆giai 答đáp 曰viết 是thị 也dã 。

○# (# 四tứ 俱câu 計kế )# 四tứ 者giả 是thị 人nhân 有hữu 無vô 俱câu 見kiến 。 其kỳ 境cảnh 枝chi 故cố 。 其kỳ 心tâm 亦diệc 亂loạn 。 有hữu 人nhân 來lai 問vấn 。 答đáp 言ngôn 亦diệc 有hữu 即tức 是thị 亦diệc 無vô 。 亦diệc 無vô 之chi 中trung 。 不bất 是thị 亦diệc 有hữu 。 一nhất 切thiết 矯kiểu 亂loạn 。 無vô 容dung 窮cùng 詰cật 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 矯kiểu 亂loạn 虗hư 無vô 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 五ngũ 外ngoại 道đạo 。 四tứ 顛điên 倒đảo 性tánh 。 不bất 死tử 矯kiểu 亂loạn 。 徧biến 計kế 虗hư 論luận 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 從tùng 二nhị 至chí 四tứ 於ư 前tiền 八bát 中trung 有hữu 無vô 分phần/phân 出xuất 也dã 。 二nhị 三tam 單đơn 計kế 。 第đệ 四tứ 兩lưỡng 亦diệc 。 有hữu 即tức 是thị 無vô 。 如như 氷băng 是thị 水thủy 也dã 。 無vô 不bất 是thị 有hữu 如như 水thủy 非phi 氷băng 也dã 。 四tứ 句cú 之chi 中trung 但đãn 涉thiệp 三tam 句cú 未vị 見kiến 雙song 非phi 。 其kỳ 計kế 猶do 麤thô 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 計kế 因nhân 境cảnh 立lập 故cố 其kỳ 境cảnh 既ký 枝chi 。 其kỳ 心tâm 亦diệc 亂loạn 。 亦diệc 有hữu 即tức 是thị 亦diệc 無vô 者giả 。 行hành 陰ấm 之chi 生sanh 終chung 歸quy 於ư 滅diệt 也dã 。 亦diệc 無vô 之chi 中trung 。 不bất 是thị 亦diệc 有hữu 者giả 。 滅diệt 者giả 不bất 能năng 使sử 之chi 再tái 生sanh 也dã 。 夫phu 有hữu 之chi 與dữ 無vô 即tức 則tắc 俱câu 即tức 非phi 則tắc 俱câu 非phi 。 未vị 有hữu 有hữu 既ký 即tức 無vô 而nhi 無vô 不bất 即tức 有hữu 之chi 理lý 今kim 所sở 計kế 既ký 殊thù 故cố 成thành 矯kiểu 亂loạn 。

○# 六lục 十thập 六lục 。 有hữu 相tương/tướng 論luận 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 又hựu 三tam 摩ma 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 堅kiên 凝ngưng 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 無vô 盡tận 流lưu 。 生sanh 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 。 發phát 心tâm 顛điên 倒đảo 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 初sơ 本bổn 計kế 或hoặc 自tự 固cố 身thân 。 云vân 色sắc 是thị 我ngã 。 或hoặc 見kiến 我ngã 圓viên 。 含hàm 徧biến 國quốc 土độ 云vân 我ngã 有hữu 色sắc 。 或hoặc 彼bỉ 前tiền 緣duyên 。 隨tùy 我ngã 迴hồi 復phục 。 云vân 色sắc 屬thuộc 我ngã 。 或hoặc 復phục 我ngã 依y 。 行hành 中trung 相tương 續tục 。 云vân 我ngã 在tại 色sắc 。 皆giai 計kế 度độ 言ngôn 。 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 。 如như 是thị 循tuần 環hoàn 。 有hữu 十thập 六lục 相tướng 。

【# 觧# 】# 資tư 中trung 曰viết 無vô 盡tận 流lưu 即tức 行hành 陰ấm 也dã 。 由do 見kiến 無vô 盡tận 故cố 言ngôn 。 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 或hoặc 自tự 下hạ 心tâm 顛điên 倒đảo 故cố 固cố 執chấp 色sắc 身thân 以dĩ 色sắc 是thị 我ngã 。 又hựu 謂vị 我ngã 體thể 圓viên 徧biến 則tắc 色sắc 為vi 我ngã 有hữu 。 前tiền 緣duyên 即tức 目mục 前tiền 之chi 色sắc 也dã 。 行hành 相tương 續tục 相tương/tướng 亦diệc 色sắc 也dã 。 於ư 色sắc 作tác 此thử 四tứ 計kế 於ư 受thọ 想tưởng 行hành 亦diệc 然nhiên 故cố 成thành 十thập 六lục 相tướng 。 皆giai 計kế 死tử 後hậu 復phục 有hữu 也dã 。 擕# 李# 曰viết 不bất 言ngôn 識thức 陰ấm 者giả 所sở 計kế 之chi 我ngã 即tức 識thức 陰ấm 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 不bất 爾nhĩ 。 外ngoại 道đạo 六lục 法pháp 我ngã 與dữ 識thức 異dị 。 今kim 行hành 陰ấm 未vị 破phá 識thức 未vị 當đương 情tình 故cố 不bất 言ngôn 耳nhĩ 。 問vấn 前tiền 三tam 陰ấm 既ký 破phá 何hà 故cố 與dữ 我ngã 復phục 計kế 四tứ 句cú 邪tà 。 答đáp 但đãn 破phá 其kỳ 計kế 不bất 破phá 其kỳ 法pháp 。 色sắc 等đẳng 生sanh 滅diệt 念niệm 念niệm 不bất 停đình 。 即tức 無vô 盡tận 流lưu 也dã 。 然nhiên 此thử 行hành 陰ấm 與dữ 常thường 塗đồ 所sở 辯biện 麤thô 細tế 不bất 同đồng 。 如như 百bách 論luận 家gia 以dĩ 識thức 陰ấm 為vi 初sơ 想tưởng 陰ấm 居cư 次thứ 受thọ 陰ấm 第đệ 三tam 。 三tam 皆giai 無vô 記ký 未vị 能năng 成thành 業nghiệp 。 至chí 於ư 行hành 陰ấm 方phương 起khởi 煩phiền 惱não 。 造tạo 作tác 諸chư 業nghiệp 。 是thị 則tắc 四tứ 陰ấm 之chi 中trung 行hành 陰ấm 最tối 麤thô 。 此thử 據cứ 未vị 平bình 常thường 破phá 時thời 說thuyết 也dã 。 今kim 觀quán 行hành 中trung 已dĩ 破phá 受thọ 想tưởng 。 須tu 知tri 行hành 陰ấm 麤thô 相tương/tướng 亦diệc 盡tận 惟duy 細tế 相tương/tướng 在tại 。 故cố 通thông 前tiền 三tam 陰ấm 俱câu 見kiến 遷thiên 流lưu 。 幽u 隱ẩn 之chi 元nguyên 其kỳ 實thật 難nan 曉hiểu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 無vô 盡tận 流lưu 者giả 吳ngô 興hưng 所sở 謂vị 色sắc 等đẳng 生sanh 滅diệt 念niệm 念niệm 不bất 停đình 是thị 也dã 。 既ký 破phá 而nhi 又hựu 依y 之chi 以dĩ 起khởi 計kế 者giả 。 三tam 陰ấm 之chi 徧biến 計kế 雖tuy 忘vong 而nhi 依y 他tha 之chi 性tánh 未vị 忘vong 。 現hiện 存tồn 色sắc 等đẳng 而nhi 生sanh 滅diệt 者giả 依y 然nhiên 。 故cố 依y 之chi 以dĩ 起khởi 四tứ 四tứ 一nhất 十thập 六lục 相tướng 。 外ngoại 道đạo 十thập 六lục 知tri 見kiến 蓋cái 本bổn 乎hồ 此thử 。 此thử 約ước 行hành 陰ấm 為vi 我ngã 色sắc 受thọ 想tưởng 識thức 為vi 緣duyên 彼bỉ 我ngã 互hỗ 論luận 也dã 。 而nhi 云vân 或hoặc 復phục 我ngã 依y 。 行hành 中trung 相tương 續tục 者giả 。 正chánh 以dĩ 色sắc 之chi 生sanh 滅diệt 者giả 為vi 行hành 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 計kế 從tùng 此thử 或hoặc 計kế 。 畢tất 竟cánh 煩phiền 惱não 。 畢tất 竟cánh 菩Bồ 提Đề 。 兩lưỡng 性tánh 並tịnh 驅khu 。 各các 不bất 相tương 觸xúc 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 死tử 後hậu 有hữu 故cố 。 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 六lục 外ngoại 道đạo 。 立lập 五ngũ 陰ấm 中trung 。 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 。 心tâm 顛điên 倒đảo 論luận 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 上thượng 四tứ 陰ấm 與dữ 我ngã 既ký 。 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 。 或hoặc 復phục 妄vọng 計kế 煩phiền 惱não 菩Bồ 提Đề 理lý 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 煩phiền 惱não 由do 陰ấm 而nhi 生sanh 菩Bồ 提Đề 由do 我ngã 而nhi 證chứng 。 言ngôn 畢tất 竟cánh 者giả 即tức 兩lưỡng 性tánh 。 不bất 相tương 陵lăng 滅diệt 。 入nhập 未vị 來lai 際tế 此thử 皆giai 後hậu 有hữu 也dã 。 言ngôn 五ngũ 陰ấm 者giả 通thông 結kết 五ngũ 陰ấm 正chánh 在tại 前tiền 四tứ 。 又hựu 雖tuy 在tại 前tiền 四tứ 義nghĩa 惟duy 行hành 陰ấm 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 煩phiền 惱não 菩Bồ 提Đề 二nhị 俱câu 畢tất 竟cánh 者giả 所sở 謂vị 無vô 盡tận 流lưu 其kỳ 流lưu 者giả 而nhi 無vô 有hữu 盡tận 也dã 。 此thử 計kế 行hành 陰ấm 之chi 我ngã 為vi 菩Bồ 提Đề 四tứ 陰ấm 之chi 相tướng 為vi 煩phiền 惱não 。 既ký 於ư 四tứ 陰ấm 云vân 是thị 我ngã 我ngã 有hữu 屬thuộc 我ngã 我ngã 在tại 豈khởi 非phi 惑hoặc 智trí 二nhị 俱câu 畢tất 竟cánh 兩lưỡng 性tánh 並tịnh 驅khu 。 各các 不bất 相tương 觸xúc 。 五ngũ 陰ấm 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 乎hồ 。

○# (# 七thất 八bát 無vô 相tướng 論luận 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 又hựu 三tam 摩ma 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 堅kiên 凝ngưng 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 先tiên 除trừ 滅diệt 。 色sắc 受thọ 想tưởng 中trung 。 生sanh 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 死tử 後hậu 無vô 相tướng 。 發phát 心tâm 顛điên 倒đảo 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 初sơ 本bổn 計kế 見kiến 其kỳ 色sắc 滅diệt 。 形hình 無vô 所sở 因nhân 。 觀quán 其kỳ 想tưởng 滅diệt 。 心tâm 無vô 所sở 繫hệ 。 知tri 其kỳ 受thọ 滅diệt 。 無vô 復phục 連liên 綴chuế 。 陰ấm 性tánh 消tiêu 散tán 縱túng 有hữu 生sanh 理lý 。 而nhi 無vô 受thọ 想tưởng 。 與dữ 草thảo 木mộc 同đồng 。 此thử 質chất 現hiện 前tiền 。 猶do 不bất 可khả 得đắc 。 死tử 後hậu 云vân 何hà 。 更cánh 有hữu 諸chư 相tướng 。 因nhân 之chi 勘khám 校giáo 。 死tử 後hậu 相tướng 無vô 。 如như 是thị 循tuần 環hoàn 。 有hữu 八bát 無vô 相tướng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 陰ấm 性tánh 消tiêu 散tán 謂vị 色sắc 受thọ 想tưởng 滅diệt 也dã 。 生sanh 理lý 即tức 行hành 也dã 。 謂vị 無vô 受thọ 想tưởng 則tắc 行hành 亦diệc 滅diệt 也dã 。 此thử 約ước 四tứ 陰ấm 現hiện 在tại 因nhân 亡vong 未vị 來lai 果quả 滅diệt 。 因nhân 果quả 合hợp 論luận 故cố 成thành 八bát 相tương/tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 計kế 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 。 約ước 徧biến 計kế 雖tuy 破phá 而nhi 依y 他tha 未vị 忘vong 者giả 以dĩ 起khởi 計kế 。 今kim 以dĩ 徧biến 計kế 既ký 破phá 者giả 以dĩ 例lệ 依y 他tha 終chung 歸quy 永vĩnh 滅diệt 。 故cố 曰viết 於ư 先tiên 除trừ 色sắc 受thọ 想tưởng 中trung 。 生sanh 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 死tử 後hậu 無vô 相tướng 。 發phát 心tâm 顛điên 倒đảo 。 因nhân 亡vong 果quả 滅diệt 合hợp 論luận 以dĩ 成thành 八bát 相tương/tướng 。

○# (# 二nhị 別biệt 計kế 從tùng 此thử 或hoặc 計kế 。 涅Niết 槃Bàn 因nhân 果quả 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 徒đồ 有hữu 名danh 字tự 。 究cứu 竟cánh 斷đoạn 滅diệt 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 死tử 後hậu 無vô 故cố 。 墜trụy 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 七thất 外ngoại 道đạo 。 立lập 五ngũ 陰ấm 中trung 。 死tử 後hậu 無vô 相tướng 。 心tâm 顛điên 倒đảo 論luận 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 涅Niết 槃Bàn 因nhân 果quả 。 依y 現hiện 陰ấm 而nhi 修tu 後hậu 陰ấm 而nhi 證chứng 。 陰ấm 既ký 叵phả 測trắc 修tu 證chứng 何hà 有hữu 邪tà 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 若nhược 準chuẩn 前tiền 十thập 六lục 相tướng 約ước 煩phiền 惱não 菩Bồ 提Đề 二nhị 俱câu 畢tất 竟cánh 謂vị 之chi 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 。 例lệ 今kim 八bát 相tương/tướng 。 涅Niết 槃Bàn 因nhân 果quả 。 合hợp 是thị 對đối 生sanh 死tử 而nhi 說thuyết 。 謂vị 前tiền 三tam 陰ấm 為vi 生sanh 死tử 行hành 陰ấm 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 如như 是thị 因nhân 果quả 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 終chung 歸quy 斷đoạn 滅diệt 謂vị 之chi 。 死tử 後hậu 無vô 相tướng 。

○# (# 八bát 俱câu 非phi 論luận 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 又hựu 三tam 摩ma 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 堅kiên 凝ngưng 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 行hành 存tồn 中trung 。 兼kiêm 受thọ 想tưởng 滅diệt 。 雙song 計kế 有hữu 無vô 。 自tự 體thể 相tướng 破phá 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 死tử 後hậu 俱câu 非phi 。 起khởi 顛điên 倒đảo 論luận 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 行hành 存tồn 則tắc 有hữu 相tương/tướng 也dã 。 受thọ 想tưởng 滅diệt 則tắc 無vô 相tướng 也dã 。 以dĩ 前tiền 後hậu 相tương/tướng 例lệ 則tắc 存tồn 者giả 終chung 無vô 雖tuy 有hữu 非phi 有hữu 。 滅diệt 者giả 曾tằng 有hữu 雖tuy 無vô 不bất 無vô 。 四tứ 陰ấm 雙song 計kế 故cố 成thành 八bát 非phi 。 吳ngô 興hưng 曰viết 雙song 計kế 有hữu 無vô 。 至chí 死tử 後hậu 俱câu 非phi 。 者giả 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 二nhị 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 下hạ 文văn 先tiên 計kế 雙song 亦diệc 次thứ 計kế 雙song 非phi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 行hành 存tồn 與dữ 前tiền 色sắc 受thọ 想tưởng 三tam 陰ấm 滅diệt 者giả 相tương/tướng 例lệ 略lược 去khứ 色sắc 字tự 蓋cái 是thị 文văn 窄# 。 外ngoại 人nhân 計kế 拙chuyết 故cố 自tự 體thể 相tướng 破phá 。 以dĩ 成thành 雙song 非phi 。 若nhược 以dĩ 雙song 亦diệc 言ngôn 之chi 應ưng 有hữu 自tự 體thể 相tướng 成thành 之chi 句cú 。 文văn 無vô 者giả 恐khủng 略lược 也dã 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 初sơ 本bổn 計kế 色sắc 受thọ 想tưởng 中trung 。 見kiến 有hữu 非phi 有hữu 。 行hành 遷thiên 流lưu 內nội 。 觀quán 無vô 不bất 無vô 。 如như 是thị 循tuần 環hoàn 。 窮cùng 盡tận 陰ấm 界giới 。 八bát 俱câu 非phi 相tướng 。 隨tùy 得đắc 一nhất 緣duyên 。 皆giai 言ngôn 死tử 後hậu 。 有hữu 相tướng 無vô 相tướng 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 計kế 雙song 亦diệc 也dã 。 見kiến 有hữu 非phi 有hữu 。 謂vị 色sắc 受thọ 想tưởng 無vô 也dã 。 觀quán 無vô 不bất 無vô 。 謂vị 行hành 陰ấm 有hữu 也dã 。 如như 是thị 循tuần 環hoàn 。 等đẳng 例lệ 立lập 雙song 亦diệc 。 謂vị 三tam 陰ấm 無vô 亦diệc 如như 行hành 陰ấm 之chi 有hữu 。 行hành 陰ấm 有hữu 亦diệc 如như 三tam 陰ấm 之chi 無vô 。 四tứ 陰ấm 各các 二nhị 故cố 名danh 。 八bát 俱câu 非phi 相tướng 。 言ngôn 俱câu 非phi 者giả 對đối 前tiền 偏thiên 計kế 有hữu 無vô 得đắc 名danh 。 文văn 意ý 且thả 在tại 雙song 計kế 有hữu 無vô 耳nhĩ 。 故cố 總tổng 結kết 云vân 。 有hữu 相tướng 無vô 相tướng 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 隨tùy 得đắc 一nhất 緣duyên 。 者giả 於ư 四tứ 陰ấm 隨tùy 舉cử 皆giai 生sanh 計kế 執chấp 。

○# (# 二nhị 別biệt 計kế 又hựu 計kế 諸chư 行hành 。 性tánh 遷thiên 訛ngoa 故cố 。 心tâm 發phát 通thông 悟ngộ 。 有hữu 無vô 俱câu 非phi 。 虗hư 實thật 失thất 措thố 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 計kế 雙song 非phi 也dã 。 色sắc 受thọ 想tưởng 等đẳng 。 皆giai 名danh 諸chư 行hành 悉tất 有hữu 遷thiên 訛ngoa 。 下hạ 文văn 云vân 甲giáp 長trưởng 髮phát 生sanh 。 氣khí 消tiêu 容dung 皺trứu 及cập 念niệm 念niệm 不bất 停đình 。 即tức 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 於ư 前tiền 四tứ 陰ấm 雙song 計kế 有hữu 無vô 。 亦diệc 有hữu 八bát 俱câu 非phi 義nghĩa 。 此thử 見kiến 既ký 細tế 所sở 以dĩ 的đích 就tựu 行hành 陰ấm 言ngôn 之chi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 中trung 二nhị 計kế 對đối 前tiền 二nhị 計kế 共cộng 成thành 四tứ 句cú 。 前tiền 死tử 後hậu 有hữu 相tướng 。 即tức 有hữu 句cú 亦diệc 常thường 見kiến 也dã 。 次thứ 死tử 後hậu 無vô 相tướng 。 即tức 無vô 句cú 亦diệc 斷đoạn 見kiến 也dã 。 三tam 雙song 亦diệc 即tức 亦diệc 常thường 亦diệc 斷đoạn 也dã 。 四tứ 雙song 非phi 即tức 非phi 常thường 非phi 斷đoạn 也dã 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 死tử 後hậu 俱câu 非phi 。 後hậu 際tế 昏hôn 瞢măng 。 無vô 可khả 道đạo 故cố 。 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 第đệ 八bát 外ngoại 道đạo 。 立lập 五ngũ 陰ấm 中trung 死tử 後hậu 俱câu 非phi 。 心tâm 顛điên 倒đảo 論luận 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 昏hôn 瞢măng 無vô 可khả 道đạo 者giả 不bất 能năng 明minh 知tri 死tử 後hậu 之chi 事sự 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 釋thích 中trung 雖tuy 立lập 雙song 亦diệc 結kết 中trung 但đãn 云vân 俱câu 非phi 。 蓋cái 論luận 雖tuy 義nghĩa 立lập 雙song 亦diệc 見kiến 實thật 但đãn 成thành 俱câu 非phi 一nhất 歸quy 於ư 斷đoạn 見kiến 而nhi 已dĩ 。

○# (# 九cửu 七thất 斷đoạn 滅diệt 論luận 。 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 又hựu 三tam 摩ma 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 堅kiên 凝ngưng 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 三tam 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 後hậu 後hậu 無vô 。 生sanh 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 七thất 斷đoạn 滅diệt 論luận 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 見kiến 行hành 陰ấm 念niệm 念niệm 滅diệt 處xứ 名danh 後hậu 後hậu 無vô 。 由do 是thị 妄vọng 計kế 設thiết 生sanh 人nhân 天thiên 七thất 處xứ 後hậu 皆giai 斷đoạn 滅diệt 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 或hoặc 計kế 身thân 滅diệt 。 或hoặc 欲dục 盡tận 滅diệt 。 或hoặc 苦khổ 盡tận 滅diệt 。 或hoặc 極cực 樂lạc 滅diệt 。 或hoặc 極cực 捨xả 滅diệt 。 如như 是thị 循tuần 環hoàn 。 窮cùng 盡tận 七thất 際tế 。 現hiện 前tiền 消tiêu 滅diệt 。 滅diệt 已dĩ 無vô 復phục 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 。 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 九cửu 外ngoại 道đạo 。 立lập 五ngũ 陰ấm 中trung 。 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 。 心tâm 顛điên 倒đảo 論luận 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 身thân 滅diệt 即tức 欲dục 界giới 人nhân 天thiên 二nhị 處xứ 也dã 。 欲dục 盡tận 初sơ 禪thiền 也dã 。 苦khổ 盡tận 二nhị 禪thiền 也dã 。 極cực 樂lạc 三tam 禪thiền 。 極cực 捨xả 四tứ 禪thiền 及cập 無vô 色sắc 也dã 。 是thị 名danh 七thất 際tế 。 謂vị 七thất 際tế 事sự 相tướng 皆giai 現hiện 前tiền 消tiêu 滅diệt 。 更cánh 無vô 復phục 生sanh 終chung 歸quy 斷đoạn 滅diệt 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 計kế 應ưng 從tùng 第đệ 七thất 外ngoại 道đạo 流lưu 出xuất 。 但đãn 前tiền 約ước 橫hoạnh/hoành 論luận 今kim 約ước 豎thụ 說thuyết 。 若nhược 攝nhiếp 橫hoạnh/hoành 歸quy 豎thụ 則tắc 前tiền 無vô 相tướng 屬thuộc 今kim 身thân 滅diệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 第đệ 九cửu 外ngoại 道đạo 。 雖tuy 於ư 行hành 陰ấm 後hậu 後hậu 無vô 生sanh 乎hồ 計kế 度độ 。 觀quán 後hậu 結kết 文văn 云vân 立lập 五ngũ 陰ấm 中trung 。 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 。 則tắc 不bất 獨độc 計kế 行hành 兼kiêm 計kế 四tứ 陰ấm 悉tất 歸quy 斷đoạn 滅diệt 。

○# (# 十thập 五ngũ 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。 論luận 二nhị 初sơ 正chánh 心tâm 絕tuyệt 魔ma 又hựu 三tam 摩ma 中trung 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 堅kiên 凝ngưng 正chánh 心tâm 。 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

○# (# 二nhị 窮cùng 元nguyên 發phát 見kiến 二nhị 初sơ 總tổng 述thuật 窮cùng 生sanh 類loại 本bổn 。 觀quán 彼bỉ 幽u 清thanh 常thường 擾nhiễu 動động 元nguyên 。 於ư 後hậu 後hậu 有hữu 。 生sanh 計kế 度độ 者giả 。 是thị 人nhân 墜trụy 入nhập 。 五ngũ 涅Niết 槃Bàn 論luận 。

○# (# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 或hoặc 以dĩ 欲dục 界giới 。 為vi 正chánh 轉chuyển 依y 。 觀quán 見kiến 圓viên 明minh 。 生sanh 愛ái 慕mộ 故cố 。 或hoặc 以dĩ 初sơ 禪thiền 。 性tánh 無vô 憂ưu 故cố 。 或hoặc 以dĩ 二nhị 禪thiền 。 心tâm 無vô 苦khổ 故cố 。 或hoặc 以dĩ 三tam 禪thiền 。 極cực 悅duyệt 隨tùy 故cố 。 或hoặc 以dĩ 四tứ 禪thiền 。 苦khổ 樂lạc 二nhị 亡vong 。 不bất 受thọ 輪luân 迴hồi 。 生sanh 滅diệt 性tánh 故cố 。 迷mê 有hữu 漏lậu 天thiên 。 作tác 無vô 為vi 解giải 。 五ngũ 處xứ 安an 隱ẩn 。 為vi 勝thắng 淨tịnh 依y 。 如như 是thị 循tuần 環hoàn 。 五ngũ 處xứ 究cứu 竟cánh 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 見kiến 行hành 滅diệt 復phục 生sanh 名danh 後hậu 後hậu 有hữu 。 妄vọng 於ư 五ngũ 處xứ 計kế 涅Niết 槃Bàn 果quả 。 轉chuyển 依y 者giả 轉chuyển 生sanh 死tử 依y 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 或hoặc 於ư 欲dục 界giới 悟ngộ 圓viên 明minh 理lý 遂toại 以dĩ 欲dục 界giới 即tức 轉chuyển 依y 處xứ 。 或hoặc 以dĩ 初sơ 禪thiền 。 離ly 憂ưu 二nhị 禪thiền 離ly 苦khổ 三tam 禪thiền 極cực 喜hỷ 四tứ 禪thiền 極cực 捨xả 即tức 轉chuyển 依y 處xứ 。 是thị 謂vị 五ngũ 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 迷mê 有hữu 等đẳng 者giả 不bất 知tri 此thử 天thiên 皆giai 屬thuộc 有hữu 漏lậu 非phi 無vô 為vi 果quả 非phi 究cứu 竟cánh 處xứ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 斷đoạn 滅diệt 計kế 七thất 處xứ 者giả 兼kiêm 欲dục 界giới 人nhân 道đạo 與dữ 。 無vô 色sắc 界giới 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 計kế 五ngũ 處xứ 者giả 除trừ 欲dục 界giới 人nhân 道đạo 并tinh 。 無vô 色sắc 界giới 也dã 。 不bất 計kế 人nhân 道đạo 者giả 現hiện 居cư 生sanh 死tử 故cố 。 不bất 計kế 無vô 色sắc 者giả 以dĩ 四tứ 禪thiền 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 為vì 涅Niết 槃Bàn 故cố 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 由do 此thử 計kế 度độ 。 五ngũ 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。 墮đọa 落lạc 外ngoại 道đạo 。 惑hoặc 菩Bồ 提Đề 性tánh 。

○# (# 三tam 結kết 示thị 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第đệ 十thập 外ngoại 道đạo 。 立lập 五ngũ 陰ấm 中trung 。 五ngũ 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。 心tâm 顛điên 倒đảo 論luận 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 前tiền 標tiêu 後hậu 後hậu 今kim 結kết 五ngũ 現hiện 者giả 影ảnh 互hỗ 其kỳ 文văn 也dã 。 此thử 計kế 應ưng 從tùng 第đệ 六lục 外ngoại 道đạo 流lưu 出xuất 。 橫hoạnh/hoành 豎thụ 攝nhiếp 屬thuộc 亦diệc 如như 七thất 九cửu 之chi 類loại 。

○# (# 二nhị 結kết 過quá 勸khuyến 示thị 阿A 難Nan 如như 是thị 十thập 種chủng 禪thiền 那na 。 狂cuồng 解giải 皆giai 是thị 行hành 陰ấm 。 用dụng 心tâm 交giao 互hỗ 。 故cố 現hiện 斯tư 悟ngộ 。 眾chúng 生sanh 頑ngoan 迷mê 。 不bất 自tự 忖thốn 量lượng 。 逢phùng 此thử 現hiện 前tiền 。 以dĩ 迷mê 為vi 解giải 。 自tự 言ngôn 登đăng 聖thánh 。 大đại 妄vọng 語ngữ 成thành 。 墮đọa 無Vô 間Gián 獄Ngục 。 汝nhữ 等đẳng 必tất 須tu 。 將tương 如Như 來Lai 語ngữ 。 於ư 我ngã 滅diệt 後hậu 。 傳truyền 示thị 末Mạt 法Pháp 。 徧biến 令linh 眾chúng 生sanh 覺giác 了liễu 斯tư 義nghĩa 。 無vô 令linh 心tâm 魔ma 。 自tự 起khởi 深thâm 孽nghiệt 。 保bảo 持trì 覆phú 護hộ 。 消tiêu 息tức 邪tà 見kiến 。 教giáo 其kỳ 身thân 心tâm 。 開khai 覺giác 真chân 義nghĩa 。 於ư 無vô 上thượng 道Đạo 。 不bất 遭tao 枝chi 岐kỳ 勿vật 令linh 心tâm 祈kỳ 。 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。 作tác 大đại 覺giác 王vương 。 清thanh 淨tịnh 標tiêu 指chỉ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 前tiền 云vân 禪thiền 那na 現hiện 境cảnh 。 乃nãi 天thiên 魔ma 候hậu 得đắc 其kỳ 便tiện 。 此thử 云vân 禪thiền 那na 狂cuồng 解giải 。 乃nãi 心tâm 魔ma 自tự 起khởi 深thâm 孽nghiệt 。 凡phàm 見kiến 道đạo 不bất 真chân 多đa 岐kỳ 妄vọng 計kế 皆giai 即tức 狂cuồng 解giải 。 是thị 謂vị 心tâm 魔ma 最tối 宜nghi 深thâm 防phòng 也dã 。 汝nhữ 等đẳng 下hạ 令linh 弘hoằng 宣tuyên 人nhân 將tương 如Như 來Lai 語ngữ 。 徧biến 為vi 羣quần 生sanh 保bảo 持trì 覆phú 護hộ 。 使sử 魔ma 不bất 侵xâm 孽nghiệt 不bất 作tác 不bất 墮đọa 邪tà 岐kỳ 不bất 取thủ 小tiểu 證chứng 而nhi 直trực 登đăng 覺giác 位vị 。 是thị 謂vị 作tác 大đại 覺giác 王vương 標tiêu 指chỉ 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 云vân 心tâm 魔ma 後hậu 識thức 陰ấm 云vân 見kiến 魔ma 。 心tâm 見kiến 不bất 出xuất 見kiến 愛ái 二nhị 惑hoặc 即tức 煩phiền 惱não 魔ma 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 溫ôn 陵lăng 師sư 言ngôn 見kiến 道đạo 不bất 真chân 多đa 岐kỳ 妄vọng 計kế 此thử 言ngôn 深thâm 中trung 乎hồ 學học 者giả 之chi 膏cao 肓# 。 蓋cái 世thế 之chi 修tu 行hành 多đa 墮đọa 二nhị 種chủng 失thất 。 一nhất 師sư 心tâm 自tự 立lập 無vô 有hữu 師sư 承thừa 。 徒đồ 仰ngưỡng 古cổ 德đức 之chi 高cao 風phong 深thâm 入nhập 蘭lan 若nhã 之chi 絕tuyệt 境cảnh 。 邪tà 推thôi 妄vọng 畫họa 忽hốt 爾nhĩ 心tâm 空không 。 如như 氷băng 夾giáp 魚ngư 謂vị 為vi 真chân 道đạo 。 因nhân 之chi 起khởi 見kiến 墮đọa 入nhập 邪tà 宗tông 。 建kiến 立lập 門môn 庭đình 證chứng 引dẫn 祖tổ 教giáo 。 以dĩ 鍮thâu 石thạch 而nhi 比tỉ 黃hoàng 金kim 將tương 碔# 砆# 以dĩ 亂loạn 白bạch 璧bích 。 自tự 陷hãm 及cập 人nhân 竟cánh 落lạc 魔ma 黨đảng 。 一nhất 秉bỉnh 承thừa 不bất 久cửu 研nghiên 味vị 非phi 精tinh 。 好hiếu 作tác 人nhân 師sư 自tự 立lập 規quy 矩củ 。 既ký 不bất 甘cam 以dĩ 品phẩm 位vị 而nhi 下hạ 人nhân 復phục 欲dục 援viện 眾chúng 流lưu 而nhi 歸quy 己kỷ 。 禪thiền 肩kiên 一nhất 豎thụ 宗tông 頭đầu 愈dũ 高cao 。 嘗thường 藥dược 品phẩm 既ký 不bất 關quan 於ư 神thần 農nông 。 施thí 湯thang 劑tề 豈khởi 能năng 同đồng 於ư 仲trọng 景cảnh 。 藥dược 非phi 應ứng 病bệnh 病bệnh 不bất 合hợp 方phương 。 一nhất 槩# 妄vọng 投đầu 視thị 民dân 如như 草thảo 。 初sơ 雖tuy 少thiểu 益ích 後hậu 致trí 大đại 妨phương 。 入nhập 邪tà 見kiến 之chi 叢tùng 林lâm 墮đọa 波Ba 旬Tuần 之chi 羅la 網võng 。 建kiến 言ngôn 立lập 論luận 垂thùy 範phạm 後hậu 昆côn 。 本bổn 師sư 失thất 足túc 入nhập 火hỏa 坑khanh 而nhi 不bất 知tri 。 弟đệ 子tử 盲manh 牽khiên 墮đọa 險hiểm 途đồ 而nhi 罔võng 覺giác 。 皆giai 由do 未vị 見kiến 道đạo 而nhi 遽cự 修tu 道Đạo 。 依y 邪tà 道đạo 而nhi 悞ngộ 證chứng 果Quả 故cố 也dã 。

○# (# 五ngũ 識thức 陰ấm 二nhị 初sơ 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 二nhị 初sơ 結kết 前tiền 行hành 盡tận 二nhị 初sơ 敘tự 行hành 盡tận 之chi 相tướng 阿A 難Nan 彼bỉ 善thiện 男nam 子tử 。 修tu 三tam 摩ma 地địa 。 行hành 陰ấm 盡tận 者giả 。 諸chư 世thế 間gian 性tánh 。 幽u 清thanh 擾nhiễu 動động 。 同đồng 分phần 生sanh 機cơ 。 倐thúc 然nhiên 隳huy 裂liệt 沉trầm 細tế 綱cương 紐nữu 。 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 酬thù 業nghiệp 深thâm 脉mạch 。 感cảm 應ứng 懸huyền 絕tuyệt 。

○# (# 二nhị 敘tự 行hành 盡tận 體thể 用dụng 於ư 涅Niết 槃Bàn 天thiên 。 將tương 大đại 明minh 悟ngộ 。 如như 鷄kê 後hậu 鳴minh 瞻chiêm 顧cố 東đông 方phương 。 已dĩ 有hữu 精tinh 色sắc 。 六lục 根căn 虗hư 靜tĩnh 無vô 復phục 馳trì 逸dật 。 內nội 外ngoại 湛trạm 明minh 。 入nhập 無vô 所sở 入nhập 。

○# (# 二nhị 生sanh 後hậu 識thức 相tương/tướng 二nhị 初sơ 示thị 二nhị 相tương/tướng 二nhị 初sơ 不bất 盡tận 相tương/tướng 深thâm 達đạt 十thập 方phương 。 十thập 二nhị 種chủng 類loại 。 受thọ 命mạng 元nguyên 由do 。 觀quán 由do 執chấp 元nguyên 。 諸chư 類loại 不bất 召triệu 。 於ư 十thập 方phương 界giới 。 已dĩ 獲hoạch 其kỳ 同đồng 。 精tinh 色sắc 不bất 沉trầm 。 發phát 現hiện 幽u 祕bí 此thử 則tắc 名danh 為vi 。 識Thức 陰Ấm 區Khu 宇Vũ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 通thông 敘tự 行hành 滅diệt 識thức 現hiện 也dã 。 行hành 為vi 世thế 間gian 遷thiên 流lưu 之chi 體thể 性tánh 擾nhiễu 動động 生sanh 機cơ 之chi 綱cương 紐nữu 補bổ 特đặc 酬thù 業nghiệp 之chi 深thâm 脉mạch 。 能năng 隱ẩn 晦hối 性tánh 天thiên 馳trì 逸dật 六lục 根căn 汩# 擾nhiễu 內nội 湛trạm 。 為vi 浮phù 根căn 塵trần 。 究cứu 竟cánh 樞xu 穴huyệt 。 故cố 行hành 陰ấm 盡tận 者giả 。 生sanh 機cơ 綱cương 紐nữu 倐thúc 然nhiên 隳huy 裂liệt 。 補bổ 特đặc 深thâm 脉mạch 。 感cảm 應ứng 懸huyền 絕tuyệt 。 而nhi 性tánh 天thiên 將tương 大đại 明minh 悟ngộ 。 六lục 根căn 無vô 復phục 馳trì 逸dật 。 以dĩ 不bất 馳trì 逸dật 故cố 。 內nội 外ngoại 湛trạm 明minh 。 以dĩ 無vô 樞xu 穴huyệt 故cố 。 入nhập 無vô 所sở 入nhập 。 反phản 動động 而nhi 靜tĩnh 深thâm 之chi 又hựu 深thâm 故cố 曰viết 內nội 外ngoại 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 性tánh 天thiên 為vi 五ngũ 陰ấm 所sở 覆phú 。 昏hôn 如như 長trường 夜dạ 。 前tiền 三tam 陰ấm 盡tận 如như 鷄kê 初sơ 鳴minh 雖tuy 為vi 曙# 兆triệu 猶do 沉trầm 二nhị 陰ấm 精tinh 色sắc 未vị 分phần/phân 。 此thử 行hành 陰ấm 盡tận 如như 鷄kê 後hậu 鳴minh 惟duy 餘dư 一nhất 陰ấm 故cố 將tương 大đại 明minh 悟ngộ 。 也dã 受thọ 命mạng 元nguyên 由do 識thức 陰ấm 也dã 。 以dĩ 行hành 滅diệt 識thức 現hiện 故cố 深thâm 達đạt 。 無vô 樞xu 穴huyệt 故cố 可khả 觀quán 。 無vô 遷thiên 流lưu 故cố 可khả 執chấp 。 無vô 生sanh 機cơ 故cố 不bất 召triệu 。 遂toại 了liễu 十thập 方phương 依y 正chánh 皆giai 識thức 所sở 變biến 故cố 。 已dĩ 獲hoạch 其kỳ 同đồng 。 性tánh 天thiên 精tinh 色sắc 雖tuy 未vị 明minh 徹triệt 而nhi 幽u 祕bí 之chi 相tướng 已dĩ 漸tiệm 發phát 現hiện 此thử 識thức 陰ấm 之chi 相tướng 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 受thọ 命mạng 元nguyên 由do 者giả 。 識thức 息tức 煖noãn 三tam 和hòa 合hợp 成thành 命mạng 。 受thọ 生sanh 之chi 際tế 識thức 陰ấm 為vi 先tiên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 識thức 陰ấm 敘tự 文văn 為vi 三tam 。 初sơ 敘tự 行hành 盡tận 之chi 相tướng 二nhị 敘tự 行hành 盡tận 體thể 用dụng 三tam 敘tự 識thức 現hiện 之chi 相tướng 。 行hành 盡tận 中trung 合hợp 前tiền 有hữu 三tam 喻dụ 。 初sơ 喻dụ 六lục 門môn 開khai 閉bế 以dĩ 行hành 為vi 樞xu 穴huyệt 。 次thứ 喻dụ 類loại 生sanh 網võng 目mục 以dĩ 行hành 為vi 網võng 紐nữu 。 三tam 喻dụ 業nghiệp 報báo 感cảm 應ứng 以dĩ 行hành 為vi 深thâm 脉mạch 。 行hành 陰ấm 若nhược 盡tận 則tắc 樞xu 穴huyệt 息tức 網võng 紐nữu 裂liệt 深thâm 脉mạch 絕tuyệt 。 此thử 皆giai 行hành 盡tận 之chi 相tướng 也dã 。 二nhị 敘tự 行hành 盡tận 體thể 用dụng 。 則tắc 以dĩ 長trường 夜dạ 五ngũ 更cánh 喻dụ 。 生sanh 死tử 五ngũ 陰ấm 。 清thanh 旦đán 初sơ 晹# 喻dụ 涅Niết 槃Bàn 性tánh 天thiên 。 以dĩ 一nhất 更cánh 喻dụ 一nhất 陰ấm 厥quyết 數số 甚thậm 齊tề 。 故cố 行hành 陰ấm 盡tận 如như 鷄kê 後hậu 鳴minh 瞻chiêm 顧cố 東đông 方phương 。 已dĩ 有hữu 精tinh 色sắc 。 所sở 未vị 盡tận 者giả 才tài 識thức 陰ấm 之chi 一nhất 間gian 爾nhĩ 。 此thử 皆giai 喻dụ 體thể 也dã 。 六lục 根căn 虗hư 靜tĩnh 去khứ 則tắc 明minh 行hành 盡tận 之chi 用dụng 。 言ngôn 六lục 根căn 虗hư 靜tĩnh 者giả 行hành 陰ấm 未vị 盡tận 則tắc 根căn 猶do 有hữu 乎hồ 物vật 存tồn 。 物vật 存tồn 則tắc 不bất 得đắc 不bất 亂loạn 。 故cố 行hành 盡tận 則tắc 虗hư 而nhi 無vô 物vật 靜tĩnh 而nhi 不bất 亂loạn 內nội 外ngoại 湛trạm 然nhiên 塵trần 既ký 不bất 緣duyên 。 根căn 無vô 所sở 偶ngẫu 。 無vô 復phục 馳trì 逸dật 。 入nhập 無vô 所sở 入nhập 也dã 。 三tam 敘tự 識thức 現hiện 之chi 相tướng 。 亦diệc 以dĩ 行hành 盡tận 方phương 能năng 達đạt 類loại 生sanh 。 受thọ 命mạng 元nguyên 由do 。 識thức 既ký 現hiện 前tiền 。 則tắc 由do 可khả 觀quán 而nhi 元nguyên 可khả 執chấp 諸chư 類loại 不bất 召triệu 矣hĩ 。 性tánh 天thiên 將tương 明minh 故cố 。 精tinh 色sắc 不bất 沉trầm 。 精tinh 色sắc 不bất 沉trầm 。 故cố 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 一nhất 向hướng 為vi 諸chư 陰ấm 幽u 祕bí 者giả 悉tất 皆giai 發phát 現hiện 。 然nhiên 但đãn 幽u 祕bí 發phát 現hiện 而nhi 已dĩ 若nhược 破phá 去khứ 識thức 陰ấm 則tắc 同đồng 清thanh 晹# 之chi 昇thăng 天thiên 而nhi 無vô 幽u 不bất 燭chúc 無vô 祕bí 不bất 開khai 。 故cố 曰viết 此thử 則tắc 名danh 為vi 。 識Thức 陰Ấm 區Khu 宇Vũ 。

○# (# 三tam 盡tận 相tương/tướng )# 若nhược 於ư 羣quần 召triệu 已dĩ 獲hoạch 同đồng 中trung 。 消tiêu 磨ma 六lục 門môn 。 合hợp 開khai 成thành 就tựu 。 見kiến 聞văn 通thông 鄰lân 。 互hỗ 用dụng 清thanh 淨tịnh 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 及cập 與dữ 身thân 心tâm 。 如như 吠phệ 琉lưu 璃ly 。 內nội 外ngoại 明minh 徹triệt 。 名danh 識thức 陰ấm 盡tận 。 是thị 人nhân 則tắc 能năng 。 超siêu 越việt 命mạng 濁trược 。

○# (# 二nhị 顯hiển 妄vọng 源nguyên 觀quán 其kỳ 所sở 由do 。 罔võng 象tượng 虗hư 無vô 顛điên 倒đảo 妄vọng 想tưởng 。 以dĩ 為vi 其kỳ 本bổn 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 羣quần 召triệu 同đồng 中trung 即tức 十thập 二nhị 類loại 之chi 命mạng 元nguyên 識thức 陰ấm 也dã 。 若nhược 於ư 此thử 中trung 。 以dĩ 定định 慧tuệ 力lực 。 消tiêu 磨ma 六lục 門môn 。 使sử 根căn 合hợp 而nhi 不bất 分phân 界giới 開khai 而nhi 不bất 隔cách 。 則tắc 見kiến 聞văn 圓viên 通thông 六lục 根căn 互hỗ 用dụng 。 由do 是thị 外ngoại 之chi 世thế 界giới 內nội 之chi 身thân 心tâm 為vi 復phục 留lưu 礙ngại 。 此thử 識thức 陰ấm 盡tận 之chi 相tướng 也dã 。 性tánh 本bổn 一nhất 真chân 由do 塵trần 隔cách 越việt 。 性tánh 用dụng 之chi 間gian 同đồng 異dị 失thất 準chuẩn 。 名danh 為vi 命mạng 濁trược 。 故cố 識thức 盡tận 則tắc 超siêu 之chi 。 識thức 乃nãi 妄vọng 覺giác 影ảnh 明minh 元nguyên 無vô 自tự 體thể 。 由do 顛điên 倒đảo 起khởi 故cố 名danh 罔võng 象tượng 虗hư 無vô 。 顛điên 倒đảo 妄vọng 想tưởng 。 吳ngô 興hưng 曰viết 六lục 用dụng 不bất 隔cách 皆giai 悉tất 通thông 鄰lân 。 即tức 法pháp 華hoa 所sở 明minh 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 罔võng 象tượng 亦diệc 倣# 象tượng 皆giai 不bất 實thật 貌mạo 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 若nhược 於ư 羣quần 召triệu 已dĩ 獲hoạch 同đồng 中trung 。 正chánh 言ngôn 識thức 陰ấm 現hiện 前tiền 也dã 。 消tiêu 磨ma 六lục 門môn 。 正chánh 言ngôn 境cảnh 觀quán 相tướng 貌mạo 也dã 。 消tiêu 者giả 消tiêu 化hóa 三tam 止chỉ 之chi 功công 。 體thể 識thức 即tức 真Chân 如Như 湯thang 消tiêu 氷băng 當đương 體thể 化hóa 成thành 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 也dã 。 磨ma 者giả 磨ma 礱# 三tam 觀quán 之chi 力lực 。 破phá 惑hoặc 成thành 智trí 如như 石thạch 攻công 玉ngọc 徹triệt 體thể 圓viên 成thành 廣quảng 大đại 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 下hạ 文văn 合hợp 開khai 成thành 就tựu 。 見kiến 聞văn 通thông 鄰lân 。 互hỗ 用dụng 清thanh 淨tịnh 。 總tổng 是thị 智trí 斷đoạn 成thành 就tựu 之chi 相tướng 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 人nhân 。 雖tuy 得đắc 六lục 消tiêu 猶do 未vị 亡vong 一nhất 。 名danh 合hợp 未vị 成thành 就tựu 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 六lục 用dụng 隔cách 歷lịch 常thường 受thọ 汙ô 染nhiễm 名danh 開khai 不bất 成thành 就tựu 。 又hựu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 六lục 時thời 不bất 能năng 一nhất 一nhất 時thời 不bất 能năng 六lục 總tổng 名danh 合hợp 開khai 。 不bất 得đắc 成thành 就tựu 。 今kim 六lục 門môn 消tiêu 磨ma 合hợp 之chi 為vi 一nhất 而nhi 六lục 用dụng 森sâm 然nhiên 。 開khai 之chi 為vi 六lục 而nhi 一nhất 心tâm 自tự 在tại 。 由do 是thị 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 六lục 門môn 雖tuy 異dị 而nhi 和hòa 為vi 一nhất 家gia 共cộng 為vi 一nhất 主chủ 四tứ 通thông 八bát 達đạt 。 或hoặc 為vi 見kiến 也dã 不bất 妨phương 即tức 見kiến 色sắc 而nhi 聞văn 聲thanh 齅khứu 香hương 。 即tức 見kiến 色sắc 而nhi 見kiến 聲thanh 見kiến 香hương 。 惟duy 其kỳ 如như 此thử 故cố 見kiến 色sắc 而nhi 不bất 為vi 色sắc 。 黏niêm 而nhi 色sắc 亦diệc 不bất 能năng 黏niêm 見kiến 。 是thị 為vi 六lục 根căn 互hỗ 用dụng 清thanh 淨tịnh 也dã 。 此thử 總tổng 言ngôn 五ngũ 陰ấm 正chánh 報báo 清thanh 淨tịnh 也dã 。 下hạ 言ngôn 色sắc 陰ấm 依y 報báo 清thanh 淨tịnh 故cố 言ngôn 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 又hựu 云vân 及cập 與dữ 身thân 心tâm 。 等đẳng 者giả 乃nãi 舉cử 依y 兼kiêm 正chánh 類loại 顯hiển 圓viên 融dung 。 蓋cái 三tam 界giới 惟duy 心tâm 萬vạn 法pháp 惟duy 識thức 因nhân 迷mê 性tánh 覺giác 為vi 識thức 為vi 行hành 為vi 想tưởng 為vi 受thọ 及cập 以dĩ 為vi 色sắc 。 今kim 識thức 性tánh 還hoàn 元nguyên 故cố 五ngũ 種chủng 妄vọng 想tưởng 悉tất 皆giai 化hóa 為vi 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。 故cố 內nội 身thân 外ngoại 境cảnh 如như 吠phệ 琉lưu 璃ly 。 光quang 明minh 皎hiệu 徹triệt 。 直trực 至chí 如như 此thử 方phương 名danh 識thức 陰ấm 盡tận 相tương/tướng 也dã 。

○# (# 二nhị 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 十thập 相tương/tướng 十thập 初sơ 因nhân 所sở 因nhân 執chấp 。 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 於ư 識thức 還hoàn 元nguyên 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 能năng 令linh 己kỷ 身thân 。 根căn 隔cách 合hợp 開khai 。 亦diệc 與dữ 十thập 方phương 。 諸chư 類loại 通thông 覺giác 。 覺giác 知tri 通thông 㳷vẫn 能năng 入nhập 圓viên 元nguyên 。 若nhược 於ư 所sở 歸quy 。 立lập 真chân 常thường 因nhân 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 因nhân 所sở 因nhân 執chấp 。 娑sa 毗tỳ 迦ca 羅la 。 所sở 歸quy 冥minh 諦đế 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 一nhất 。 立lập 所sở 得đắc 心tâm 。 成thành 所sở 歸quy 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 外ngoại 道đạo 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 識thức 由do 行hành 流lưu 故cố 行hành 空không 則tắc 還hoàn 元nguyên 。 既ký 空không 行hành 陰ấm 故cố 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。 尚thượng 依y 識thức 元nguyên 故cố 寂tịch 滅diệt 未vị 圓viên 。 而nhi 能năng 漸tiệm 破phá 識thức 陰ấm 消tiêu 磨ma 六lục 門môn 。 故cố 已dĩ 六lục 知tri 根căn 㳷vẫn 合hợp 無vô 隔cách 。 諸chư 類loại 覺giác 性tánh 通thông 融dung 不bất 二nhị 故cố 。 能năng 入nhập 圓viên 元nguyên 。 圓viên 元nguyên 即tức 融dung 根căn 隔cách 通thông 諸chư 類loại 之chi 識thức 元nguyên 也dã 。 若nhược 以dĩ 此thử 為vi 真chân 所sở 歸quy 地địa 而nhi 立lập 為vi 真chân 因nhân 則tắc 墮đọa 。 因nhân 所sở 因nhân 執chấp 。 蓋cái 真chân 因nhân 非phi 所sở 有hữu 所sở 皆giai 妄vọng 。 娑sa 毗tỳ 外ngoại 道đạo 認nhận 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 未vị 形hình 之chi 前tiền 冥minh 然nhiên 初sơ 相tương/tướng 為vi 所sở 歸quy 真chân 因nhân 。 正chánh 同đồng 此thử 也dã 。 以dĩ 心tâm 有hữu 所sở 得đắc 果quả 有hữu 所sở 歸quy 。 即tức 因nhân 即tức 果quả 皆giai 墮đọa 所sở 妄vọng 。 所sở 以dĩ 違vi 圓viên 通thông 背bối/bội 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 覺giác 知tri 通thông 㳷vẫn 能năng 入nhập 圓viên 元nguyên 。 者giả 示thị 觀quán 中trung 所sở 發phát 之chi 相tướng 也dã 。 斯tư 亦diệc 功công 用dụng 。 暫tạm 得đắc 如như 是thị 。 不bất 生sanh 勝thắng 解giải 。 名danh 善thiện 境cảnh 界giới 。 由do 起khởi 邪tà 執chấp 故cố 墮đọa 外ngoại 道đạo 種chủng 類loại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 識thức 元nguyên 有hữu 二nhị 。 一nhất 真chân 元nguyên 即tức 菴am 摩ma 羅la 。 一nhất 妄vọng 元nguyên 即tức 阿a 陀đà 那na 。 今kim 云vân 還hoàn 元nguyên 即tức 八bát 識thức 也dã 。 彼bỉ 寂tịch 滅diệt 精tinh 妙diệu 者giả 即tức 真chân 常thường 淨tịnh 識thức 。 行hành 陰ấm 未vị 盡tận 則tắc 識thức 未vị 還hoàn 元nguyên 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。 正chánh 言ngôn 行hạnh 陰ấm 已dĩ 盡tận 。 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 正chánh 言ngôn 雖tuy 還hoàn 妄vọng 元nguyên 猶do 未vị 還hoàn 其kỳ 真chân 源nguyên 也dã 。 能năng 令linh 己kỷ 身thân 。 根căn 隔cách 合hợp 開khai 。 言ngôn 雖tuy 未vị 真chân 得đắc 六lục 根căn 互hỗ 用dụng 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 根căn 門môn 總tổng 相tương/tướng 既ký 得đắc 還hoàn 元nguyên 。 則tắc 合hợp 開khai 成thành 就tựu 。 者giả 已dĩ 萌manh 其kỳ 兆triệu 。 因nhân 之chi 而nhi 能năng 入nhập 其kỳ 真chân 常thường 之chi 圓viên 元nguyên 。 已dĩ 上thượng 總tổng 言ngôn 行hạnh 滅diệt 識thức 現hiện 之chi 德đức 也dã 。 下hạ 去khứ 則tắc 舉cử 其kỳ 過quá 。 即tức 若nhược 於ư 所sở 歸quy 。 識thức 陰ấm 立lập 真chân 常thường 因nhân 。 下hạ 文văn 所sở 謂vị 於ư 未vị 足túc 中trung 。 生sanh 滿mãn 足túc 證chứng 是thị 也dã 。 餘dư 如như 舊cựu 說thuyết 。 然nhiên 五ngũ 受thọ 陰ấm 五ngũ 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 約ước 生sanh 起khởi 滅diệt 除trừ 雖tuy 細tế 麤thô 成thành 異dị 。 論luận 眾chúng 生sanh 日nhật 用dụng 實thật 無vô 時thời 而nhi 不bất 遍biến 諸chư 根căn 門môn 。 如như 首thủ 卷quyển 一nhất 言ngôn 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。 即tức 五ngũ 陰ấm 俱câu 備bị 。 則tắc 今kim 言ngôn 識thức 陰ấm 稱xưng 還hoàn 元nguyên 稱xưng 所sở 歸quy 即tức 行hành 人nhân 諸chư 根căn 門môn 中trung 未vị 生sanh 諸chư 緣duyên 者giả 名danh 。 陀đà 那na 微vi 細tế 識thức 。 生sanh 死tử 窟quật 穴huyệt 資tư 始thỉ 乎hồ 此thử 。 外ngoại 道đạo 冥minh 諦đế 亦diệc 資tư 始thỉ 乎hồ 此thử 。 果quả 能năng 於ư 是thị 而nhi 見kiến 見kiến 聞văn 聞văn 嗅khứu 嗅khứu 嘗thường 嘗thường 覺giác 覺giác 知tri 知tri 。 如như 伐phạt 樹thụ 得đắc 根căn 灸# 病bệnh 得đắc 穴huyệt 千thiên 枝chi 百bách 病bệnh 自tự 然nhiên 消tiêu 殞vẫn 。 是thị 為vi 不bất 觀quán 色sắc 而nhi 色sắc 自tự 破phá 。 可khả 為vi 蛻thuế 骨cốt 之chi 良lương 方phương 迴hồi 生sanh 之chi 妙diệu 劑tề 也dã 。

○# (# 二nhị 能năng 非phi 能năng 執chấp 。 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 阿A 難Nan 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 若nhược 於ư 所sở 歸quy 。 覽lãm 為vi 自tự 體thể 。 盡tận 虗hư 空không 界giới 十thập 二nhị 類loại 內nội 。 所sở 有hữu 眾chúng 生sanh 。 皆giai 我ngã 身thân 中trung 。 一nhất 類loại 流lưu 出xuất 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 能năng 非phi 能năng 執chấp 。 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 現hiện 無vô 邊biên 身thân 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 二nhị 。 立lập 能năng 為vi 心tâm 。 成thành 能năng 事sự 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 大đại 慢mạn 天thiên 。 我ngã 徧biến 圓viên 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 執chấp 識thức 元nguyên 為vi 自tự 體thể 。 而nhi 謂vị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 自tự 此thử 流lưu 出xuất 。 遂toại 執chấp 我ngã 能năng 生sanh 彼bỉ 而nhi 實thật 不bất 能năng 。 故cố 曰viết 此thử 非phi 能năng 執chấp 。 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 即tức 色sắc 頂đảnh 魔ma 王vương 也dã 。 妄vọng 計kế 我ngã 能năng 現hiện 起khởi 。 無vô 邊biên 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 能năng 非phi 能năng 類loại 也dã 。 能năng 為vi 心tâm 能năng 事sự 果quả 者giả 計kế 我ngã 能năng 為vi 彼bỉ 依y 能năng 成thành 彼bỉ 事sự 也dã 。 大đại 慢mạn 天thiên 即tức 摩ma 醯hê 也dã 。 不bất 能năng 謂vị 能năng 故cố 名danh 大đại 慢mạn 也dã 。 徧biến 圓viên 者giả 計kế 我ngã 體thể 圓viên 徧biến 空không 界giới 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 行hành 陰ấm 雖tuy 為vi 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 同đồng 分phần/phân 生sanh 基cơ 而nhi 此thử 生sanh 基cơ 又hựu 本bổn 於ư 識thức 。 則tắc 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 從tùng 識thức 陰ấm 之chi 所sở 流lưu 出xuất 者giả 誠thành 矣hĩ 。 獨độc 不bất 知tri 有hữu 自tự 性tánh 之chi 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 焉yên 他tha 性tánh 之chi 十thập 二nhị 類loại 焉yên 。 若nhược 言ngôn 自tự 性tánh 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 從tùng 識thức 陰ấm 之chi 所sở 流lưu 出xuất 則tắc 可khả 。 而nhi 言ngôn 盡tận 虗hư 空không 界giới 十thập 二nhị 類loại 內nội 。 所sở 有hữu 眾chúng 生sanh 。 皆giai 我ngã 識thức 陰ấm 身thân 中trung 一nhất 類loại 流lưu 出xuất 。 此thử 惡ác 乎hồ 可khả 。 此thử 則tắc 不bất 惟duy 於ư 識thức 陰ấm 覽lãm 為vi 自tự 體thể 。 以dĩ 妄vọng 為vi 真chân 。 兼kiêm 且thả 不bất 知tri 己kỷ 他tha 生sanh 佛Phật 共cộng 而nhi 不bất 共cộng 之chi 理lý 。 今kim 之chi 談đàm 性tánh 具cụ 者giả 類loại 墮đọa 此thử 失thất 。 既ký 未vị 熟thục 乎hồ 一nhất 家gia 之chi 宗tông 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 又hựu 何hà 足túc 怪quái 。

○# (# 三tam 常thường 非phi 常thường 執chấp 。 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 若nhược 於ư 所sở 歸quy 。 有hữu 所sở 歸quy 依y 。 自tự 疑nghi 身thân 心tâm 。 從tùng 彼bỉ 流lưu 出xuất 。 十thập 方phương 虗hư 空không 咸hàm 其kỳ 生sanh 起khởi 。 即tức 於ư 都đô 起khởi 。 所sở 宣tuyên 流lưu 地địa 。 作tác 真chân 常thường 身thân 。 無vô 生sanh 滅diệt 解giải 。 在tại 生sanh 滅diệt 中trung 。 早tảo 計kế 常thường 住trụ 。 既ký 惑hoặc 不bất 生sanh 。 亦diệc 迷mê 生sanh 滅diệt 。 安an 住trụ 沉trầm 迷mê 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 常thường 非phi 常thường 執chấp 。 計kế 自Tự 在Tại 天Thiên 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 三tam 。 立lập 因nhân 依y 心tâm 。 成thành 妄vọng 計kế 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 倒đảo 圓viên 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 以dĩ 識thức 元nguyên 為vi 所sở 歸quy 依y 。 故cố 疑nghi 彼bỉ 能năng 生sanh 我ngã 及cập 一nhất 切thiết 法pháp 。 遂toại 計kế 生sanh 起khởi 流lưu 出xuất 之chi 處xứ 為vi 真chân 常thường 無vô 生sanh 之chi 體thể 。 此thử 則tắc 在tại 生sanh 滅diệt 中trung 。 妄vọng 計kế 常thường 住trụ 。 既ký 惑hoặc 真chân 不bất 生sanh 性tánh 又hựu 迷mê 現hiện 生sanh 滅diệt 法pháp 。 以dĩ 非phi 常thường 為vi 常thường 故cố 名danh 。 常thường 非phi 常thường 執chấp 。 既ký 計kế 彼bỉ 能năng 生sanh 我ngã 。 即tức 於ư 計kế 自Tự 在Tại 天Thiên 。 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 者giả 同đồng 矣hĩ 。 由do 依y 識thức 元nguyên 妄vọng 計kế 常thường 住trụ 故cố 曰viết 立lập 因nhân 依y 心tâm 。 成thành 妄vọng 計kế 果quả 。 前tiền 計kế 我ngã 圓viên 生sanh 物vật 。 此thử 計kế 彼bỉ 圓viên 生sanh 我ngã 故cố 名danh 倒đảo 圓viên 。 吳ngô 興hưng 曰viết 從tùng 彼bỉ 流lưu 出xuất 。 者giả 此thử 指chỉ 所sở 歸quy 識thức 陰ấm 為vi 彼bỉ 。 非phi 指chỉ 他tha 人nhân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 則tắc 以dĩ 識thức 陰ấm 為vi 自tự 為vi 此thử 十thập 方phương 類loại 生sanh 。 從tùng 我ngã 流lưu 出xuất 。 今kim 則tắc 以dĩ 識thức 陰ấm 為vi 他tha 為vi 彼bỉ 自tự 疑nghi 身thân 心tâm 。 從tùng 彼bỉ 流lưu 出xuất 。 十thập 方phương 虗hư 空không 。 咸hàm 其kỳ 生sanh 起khởi 。 以dĩ 此thử 而nhi 作tác 真chân 常thường 身thân 。 無vô 生sanh 滅diệt 解giải 。 不bất 惟duy 於ư 生sanh 滅diệt 中trung 早tảo 計kế 真chân 常thường 。 亦diệc 於ư 圓viên 種chủng 中trung 。 妄vọng 生sanh 顛điên 倒đảo 。

○# (# 四tứ 知tri 無vô 知tri 執chấp 。 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 若nhược 於ư 所sở 知tri 。 知tri 徧biến 圓viên 故cố 因nhân 知tri 立lập 解giải 。 十thập 方phương 草thảo 木mộc 。 皆giai 稱xưng 有hữu 情tình 。 與dữ 人nhân 無vô 異dị 。 草thảo 木mộc 為vi 人nhân 。 人nhân 死tử 還hoàn 成thành 。 十thập 方phương 草thảo 樹thụ 。 無vô 擇trạch 徧biến 知tri 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 菩bồ 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 知tri 無vô 知tri 執chấp 。 婆bà 吒tra 霰tản 尼ni 執chấp 一nhất 切thiết 覺giác 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 四tứ 。 計kế 圓viên 知tri 心tâm 。 成thành 虗hư 謬mậu 果quả 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 倒đảo 知tri 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 所sở 知tri 即tức 所sở 觀quán 識thức 陰ấm 也dã 。 謂vị 識thức 有hữu 知tri 而nhi 一nhất 切thiết 法pháp 由do 知tri 變biến 起khởi 。 因nhân 計kế 知tri 體thể 圓viên 徧biến 諸chư 法pháp 遂toại 立lập 異dị 解giải 。 謂vị 無vô 情tình 徧biến 皆giai 有hữu 知tri 。 無vô 所sở 簡giản 擇trạch 故cố 曰viết 無vô 擇trạch 徧biến 知tri 。 此thử 以dĩ 無vô 知tri 為vi 知tri 故cố 名danh 。 知tri 無vô 知tri 執chấp 。 婆bà 吒tra 霰tản 尼ni 二nhị 外ngoại 道đạo 也dã 。 執chấp 一nhất 切thiết 覺giác 。 謂vị 執chấp 一nhất 切thiết 有hữu 知tri 也dã 。 此thử 謬mậu 計kế 圓viên 知tri 以dĩ 為vi 因nhân 心tâm 則tắc 果quả 終chung 虗hư 謬mậu 矣hĩ 。 以dĩ 無vô 知tri 為vi 知tri 是thị 倒đảo 知tri 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 問vấn 前tiền 說thuyết 無vô 情tình 有hữu 性tánh 無vô 情tình 作tác 佛Phật 何hà 異dị 此thử 文văn 邪tà 執chấp 乎hồ 。 答đáp 不bất 然nhiên 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 一nhất 體thể 無vô 二nhị 。 用dụng 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 依y 正chánh 乃nãi 分phần/phân 。 是thị 故cố 眾chúng 生sanh 。 草thảo 樹thụ 悉tất 如như 空không 華hoa 。 當đương 知tri 草thảo 樹thụ 山sơn 河hà 皆giai 是thị 有hữu 情tình 自tự 心tâm 所sở 變biến 。 故cố 說thuyết 有hữu 情tình 有hữu 佛Phật 性tánh 時thời 即tức 草thảo 樹thụ 有hữu 性tánh 。 說thuyết 有hữu 情tình 成thành 佛Phật 時thời 即tức 草thảo 樹thụ 成thành 佛Phật 。 以dĩ 心tâm 外ngoại 無vô 境cảnh 故cố 。 華hoa 外ngoại 無vô 空không 故cố 。 波ba 不bất 離ly 水thủy 故cố 。 執chấp 情tình 不bất 了liễu 乃nãi 謂vị 一nhất 一nhất 草thảo 木mộc 各các 各các 有hữu 知tri 。 遂toại 說thuyết 木mộc 死tử 為vi 人nhân 人nhân 死tử 為vi 木mộc 。 未vị 明minh 一nhất 體thể 謬mậu 計kế 徧biến 圓viên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 人nhân 於ư 識thức 還hoàn 元nguyên 。 將tương 證chứng 惟duy 識thức 境cảnh 界giới 。 見kiến 所sở 知tri 之chi 識thức 識thức 徧biến 圓viên 故cố 則tắc 一nhất 草thảo 一nhất 木mộc 皆giai 惟duy 識thức 所sở 現hiện 。 而nhi 不bất 知tri 識thức 造tạo 草thảo 木mộc 草thảo 木mộc 即tức 識thức 。 謬mậu 謂vị 一nhất 草thảo 一nhất 木mộc 各các 有hữu 知tri 識thức 。 皆giai 稱xưng 有hữu 情tình 。 與dữ 人nhân 無vô 異dị 。 無vô 情tình 與dữ 無vô 情tình 之chi 分phần 草thảo 木mộc 既ký 有hữu 知tri 識thức 當đương 必tất 為vi 人nhân 。 人nhân 雖tuy 有hữu 識thức 亦diệc 必tất 還hoàn 成thành 草thảo 木mộc 。 謂vị 之chi 無vô 擇trạch 遍biến 知tri 。 故cố 墮đọa 知tri 無vô 知tri 執chấp 。 生sanh 倒đảo 知tri 種chủng 。 亦diệc 愚ngu 惑hoặc 之chi 甚thậm 也dã 。

○# (# 五ngũ 生sanh 無vô 生sanh 執chấp 。 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 若nhược 於ư 圓viên 融dung 。 根căn 互hỗ 用dụng 中trung 。 已dĩ 得đắc 隨tùy 順thuận 。 便tiện 於ư 圓viên 化hóa 。 一nhất 切thiết 發phát 生sanh 。 求cầu 火hỏa 光quang 明minh 。 樂nhạo 水thủy 清thanh 淨tịnh 。 愛ái 風phong 周chu 流lưu 。 觀quán 塵trần 成thành 就tựu 。 各các 各các 崇sùng 事sự 。 以dĩ 此thử 羣quần 塵trần 發phát 作tác 本bổn 因nhân 。 立lập 常thường 住trụ 解giải 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 生sanh 無vô 生sanh 執chấp 。 諸chư 迦Ca 葉Diếp 波Ba 。 并tinh 婆Bà 羅La 門Môn 。 勤cần 心tâm 役dịch 身thân 。 事sự 火hỏa 崇sùng 水thủy 。 求cầu 出xuất 生sanh 死tử 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 五ngũ 。 計kế 著trước 崇sùng 事sự 。 迷mê 心tâm 從tùng 物vật 。 立lập 妄vọng 求cầu 因nhân 。 求cầu 妄vọng 冀ký 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 顛điên 化hóa 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 識thức 陰ấm 盡tận 者giả 消tiêu 磨ma 六lục 門môn 。 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 。 今kim 此thử 未vị 盡tận 則tắc 纔tài 得đắc 隨tùy 順thuận 而nhi 已dĩ 。 因nhân 隨tùy 圓viên 互hỗ 於ư 是thị 計kế 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 能năng 圓viên 化hóa 發phát 生sanh 勝thắng 果quả 。 謂vị 火hỏa 能năng 顯hiển 發phát 光quang 明minh 。 乃nãi 至chí 塵trần 能năng 成thành 就tựu 器khí 界giới 。 遂toại 則tắc 邪tà 求cầu 邪tà 觀quán 而nhi 勤cần 心tâm 崇sùng 事sự 。 執chấp 為vi 能năng 生sanh 勝thắng 果quả 。 而nhi 實thật 不bất 能năng 。 故cố 名danh 生sanh 無vô 生sanh 執chấp 。 即tức 三tam 迦Ca 葉Diếp 波Ba 。 諸chư 外ngoại 道đạo 之chi 儔trù 也dã 。 既ký 迷mê 真chân 心tâm 從tùng 物vật 求cầu 冀ký 則tắc 因nhân 果quả 皆giai 妄vọng 。 顛điên 倒đảo 化hóa 理lý 名danh 顛điên 化hóa 種chủng 。 吳ngô 興hưng 曰viết 圓viên 化hóa 者giả 謂vị 觀quán 中trung 所sở 見kiến 圓viên 融dung 變biến 化hóa 惟duy 識thức 之chi 境cảnh 也dã 。 一nhất 切thiết 發phát 生sanh 。 即tức 四tứ 大đại 之chi 相tướng 也dã 。 觀quán 塵trần 成thành 就tựu 。 別biệt 名danh 地địa 大đại 。 以dĩ 此thử 羣quần 塵trần 通thông 指chỉ 四tứ 大đại 。 既ký 見kiến 此thử 等đẳng 並tịnh 由do 圓viên 化hóa 。 乃nãi 計kế 修tu 因nhân 證chứng 果Quả 不bất 出xuất 火hỏa 之chi 光quang 明minh 水thủy 之chi 清thanh 淨tịnh 等đẳng 。 故cố 曰viết 發phát 作tác 本bổn 因nhân 。 立lập 常thường 住trụ 解giải 。 迦Ca 葉Diếp 波ba 亦diệc 婆Bà 羅La 門Môn 別biệt 姓tánh 。 下hạ 所sở 并tinh 者giả 總tổng 攝nhiếp 其kỳ 類loại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 亦diệc 於ư 圓viên 融dung 根căn 互hỗ 用dụng 中trung 。 已dĩ 得đắc 隨tùy 順thuận 。 惟duy 識thức 境cảnh 界giới 。 見kiến 火hỏa 即tức 惟duy 識thức 而nhi 有hữu 光quang 明minh 。 乃nãi 事sự 而nhi 求cầu 之chi 。 水thủy 即tức 惟duy 識thức 水thủy 有hữu 清thanh 淨tịnh 師sư 而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 。 風phong 即tức 惟duy 識thức 風phong 能năng 周chu 流lưu 宗tông 而nhi 愛ái 之chi 。 塵trần 即tức 惟duy 識thức 塵trần 能năng 成thành 就tựu 崇sùng 而nhi 觀quán 之chi 。 以dĩ 此thử 羣quần 塵trần 為vi 發phát 作tác 光quang 明minh 清thanh 淨tịnh 。 等đẳng 之chi 本bổn 因nhân 。 立lập 常thường 住trụ 解giải 。 不bất 知tri 妄vọng 識thức 盡tận 而nhi 本bổn 體thể 光quang 明minh 自tự 現hiện 。 生sanh 滅diệt 滅diệt 而nhi 性tánh 分phần/phân 清thanh 淨tịnh 自tự 彰chương 。 礙ngại 融dung 而nhi 徹triệt 體thể 周chu 流lưu 。 塵trần 亡vong 而nhi 當đương 處xứ 成thành 就tựu 。 乃nãi 以dĩ 不bất 能năng 生sanh 。 者giả 而nhi 為vi 生sanh 生sanh 之chi 本bổn 是thị 為vi 生sanh 無vô 生sanh 執chấp 。 生sanh 顛điên 化hóa 種chủng 也dã 。

○# (# 六lục 歸quy 無vô 歸quy 執chấp 。 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 若nhược 於ư 圓viên 明minh 。 計kế 明minh 中trung 虗hư 非phi 滅diệt 羣quần 化hóa 以dĩ 永vĩnh 滅diệt 依y 。 為vi 所sở 歸quy 依y 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 歸quy 無vô 歸quy 執chấp 。 無Vô 想Tưởng 天Thiên 中trung 。 諸chư 舜thuấn 若nhã 多đa 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 六lục 。 圓viên 虗hư 無vô 心tâm 成thành 空không 亡vong 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 斷đoạn 滅diệt 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 觀quán 理lý 不bất 諦đế 誤ngộ 墮đọa 虗hư 無vô 。 故cố 於ư 圓viên 明minh 性tánh 中trung 計kế 皆giai 虗hư 無vô 。 於ư 是thị 絕tuyệt 滅diệt 羣quần 化hóa 歸quy 於ư 永vĩnh 滅diệt 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 非phi 。 名danh 歸quy 無vô 歸quy 執chấp 。 舜thuấn 若nhã 多đa 云vân 空không 。 言ngôn 無vô 想tưởng 舜thuấn 若nhược 即tức 執chấp 斷đoạn 空không 外ngoại 道đạo 也dã 。 以dĩ 執chấp 斷đoạn 空không 故cố 圓viên 虗hư 無vô 為vi 因nhân 心tâm 成thành 空không 亡vong 之chi 斷đoạn 果quả 。 永vĩnh 滅diệt 依y 即tức 外ngoại 道đạo 之chi 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 非phi 滅diệt 羣quần 化hóa 。 非phi 猶do 破phá 也dã 。 羣quần 化hóa 即tức 四tứ 大đại 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 圓viên 明minh 於ư 識thức 還hoàn 元nguyên 。 之chi 圓viên 明minh 也dã 。 雖tuy 有hữu 識thức 陰ấm 微vi 細tế 生sanh 滅diệt 。 已dĩ 無vô 行hành 陰ấm 麤thô 重trọng/trùng 生sanh 滅diệt 。 以dĩ 此thử 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 為vi 圓viên 明minh 以dĩ 計kế 明minh 中trung 虗hư 。 由do 是thị 破phá 滅diệt 群quần 化hóa 以dĩ 永vĩnh 滅diệt 依y 。 為vi 所sở 歸quy 依y 。 是thị 中trung 有hữu 二nhị 岐kỳ 路lộ 。 若nhược 破phá 去khứ 識thức 陰ấm 計kế 明minh 中trung 虗hư 非phi 滅diệt 羣quần 化hóa 即tức 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 。 以dĩ 永vĩnh 滅diệt 依y 。 屬thuộc 下hạ 第đệ 九cửu 為vi 所sở 歸quy 依y 。 聲Thanh 聞Văn 人nhân 生sanh 纏triền 空không 種chủng 者giả 。 今kim 即tức 無vô 想tưởng 外ngoại 道đạo 計kế 識thức 性tánh 幽u 幽u 綿miên 綿miên 者giả 為vi 永vĩnh 滅diệt 依y 以dĩ 破phá 去khứ 麤thô 想tưởng 為vi 非phi 滅diệt 羣quần 化hóa 者giả 也dã 。

○# (# 七thất 貪tham 非phi 貪tham 執chấp 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 若nhược 於ư 圓viên 常thường 。 固cố 身thân 常thường 住trụ 。 同đồng 於ư 精tinh 圓viên 。 長trưởng 不bất 傾khuynh 逝thệ 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 貪tham 非phi 貪tham 執chấp 。 諸chư 阿A 斯Tư 陀Đà 。 求cầu 長trường 命mạng 者giả 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 七thất 。 執chấp 著trước 命mạng 元nguyên 。 立lập 固cố 妄vọng 因nhân 。 趣thú 長trưởng 勞lao 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 妄vọng 延diên 種chủng 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 識thức 陰ấm 精tinh 明minh 湛trạm 不bất 搖dao 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 常thường 。 今kim 見kiến 其kỳ 常thường 。 乃nãi 執chấp 色sắc 身thân 同đồng 此thử 精tinh 圓viên 也dã 。 身thân 本bổn 無vô 常thường 。 實thật 不bất 可khả 貪tham 以dĩ 為vi 長trường 久cửu 。 今kim 堅kiên 貪tham 著trước 故cố 云vân 貪tham 非phi 貪tham 執chấp 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 阿a 斯tư 陀đà 此thử 云vân 無vô 比tỉ 即tức 長trường 壽thọ 僊tiên 也dã 。 彼bỉ 雖tuy 延diên 長trường 終chung 歸quy 壞hoại 滅diệt 。 今kim 此thử 欲dục 固cố 妄vọng 身thân 以dĩ 求cầu 常thường 住trụ 則tắc 空không 長trường/trưởng 勞lao 耳nhĩ 妄vọng 延diên 耳nhĩ 。 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 長trường/trưởng 勞lao 果quả 者giả 勞lao 應ưng 作tác 牢lao 聲thanh 之chi 誤ngộ 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 亦diệc 謬mậu 見kiến 惟duy 識thức 。 遍biến 身thân 遍biến 心tâm 遍biến 依y 遍biến 正chánh 。 將tương 謂vị 色sắc 身thân 同đồng 識thức 圓viên 常thường 。 於ư 此thử 圓viên 常thường 而nhi 欲dục 固cố 其kỳ 色sắc 身thân 常thường 住trụ 同đồng 於ư 識thức 陰ấm 精tinh 圓viên 。 長trưởng 不bất 傾khuynh 逝thệ 。 不bất 知tri 不bất 淨tịnh 身thân 種chủng 終chung 從tùng 變biến 壞hoại 。 實thật 不bất 可khả 貪tham 今kim 固cố 貪tham 之chi 故cố 墮đọa 貪tham 非phi 貪tham 執chấp 。 今kim 之chi 內nội 教giáo 弟đệ 子tử 亦diệc 效hiệu 性tánh 命mạng 雙song 修tu 謂vị 之chi 僊tiên 佛Phật 俱câu 宗tông 皆giai 此thử 類loại 也dã 。

○# (# 八bát 真chân 無vô 真chân 執chấp 。 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 觀quán 命mạng 互hỗ 通thông 。 卻khước 留lưu 塵trần 勞lao 恐khủng 其kỳ 銷tiêu 盡tận 。 便tiện 於ư 此thử 際tế 。 坐tọa 蓮liên 華hoa 宮cung 。 廣quảng 化hóa 七thất 珍trân 。 多đa 增tăng 寶bảo 媛viện 。 恣tứ 縱túng 其kỳ 心tâm 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 真chân 無vô 真chân 執chấp 。 吒tra 枳chỉ 迦ca 羅la 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 八bát 。 發phát 邪tà 思tư 因nhân 。 立lập 熾sí 塵trần 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 天thiên 魔ma 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 以dĩ 識thức 陰ấm 為vi 命mạng 元nguyên 互hỗ 通thông 三tam 際tế 。 識thức 陰ấm 若nhược 盡tận 。 我ngã 命mạng 亦diệc 盡tận 誰thùy 證chứng 真chân 常thường 。 故cố 便tiện 於ư 定định 中trung 化hóa 諸chư 欲dục 境cảnh 以dĩ 留lưu 塵trần 勞lao 不bất 令linh 銷tiêu 盡tận 也dã 。 依y 此thử 邪tà 思tư 欲dục 證chứng 真chân 常thường 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 非phi 。 名danh 真chân 無vô 真chân 執chấp 。 吒tra 枳chỉ 迦ca 羅la 能năng 化hóa 欲dục 境cảnh 自tự 娛ngu 。 即tức 欲dục 頂đảnh 自tự 在tại 天thiên 類loại 也dã 。 因nhân 其kỳ 邪tà 思tư 感cảm 生sanh 天thiên 魔ma 。 惟duy 恣tứ 塵trần 欲dục 名danh 熾sí 塵trần 果quả 。 媛viện 美mỹ 女nữ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 觀quán 命mạng 互hỗ 通thông 。 三tam 際tế 恐khủng 其kỳ 銷tiêu 盡tận 。 此thử 解giải 通thông 小Tiểu 乘Thừa 欲dục 化hóa 他tha 則tắc 必tất 留lưu 惑hoặc 以dĩ 潤nhuận 生sanh 。 欲dục 涅Niết 槃Bàn 則tắc 必tất 灰hôi 身thân 以dĩ 滅diệt 智trí 。 今kim 天thiên 魔ma 之chi 種chủng 則tắc 異dị 乎hồ 是thị 。 乃nãi 化hóa 七thất 珍trân 增tăng 寶bảo 媛viện 恣tứ 縱túng 其kỳ 心tâm 。 卻khước 留lưu 塵trần 勞lao 。 此thử 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 天thiên 魔ma 種chủng 也dã 。 不bất 知tri 生sanh 死tử 。 之chi 身thân 有hữu 盡tận 而nhi 性tánh 具cụ 之chi 法pháp 無vô 窮cùng 。 般Bát 若Nhã 所sở 謂vị 因nhân 滅diệt 是thị 色sắc 獲hoạch 得đắc 常thường 色sắc 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 捨xả 生sanh 滅diệt 身thân 得đắc 真chân 常thường 身thân 。 棄khí 生sanh 死tử 樂nhạo/nhạc/lạc 證chứng 涅Niết 槃Bàn 樂lạc 。 其kỳ 為vi 身thân 也dã 具cụ 微vi 塵trần 相tướng 好hảo 。 其kỳ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 備bị 清thanh 淨tịnh 妙diệu 報báo 。 舍xá 此thử 而nhi 不bất 為vi 以dĩ 行hành 吒tra 枳chỉ 迦ca 羅la 教giáo 惑hoặc 亦diệc 甚thậm 矣hĩ 。

○# (# 九cửu 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 於ư 命mạng 明minh 中trung 。 分phân 別biệt 精tinh 麤thô 。 疏sơ 決quyết 真chân 偽ngụy 。 因nhân 果quả 相tương 酬thù 。 惟duy 求cầu 感cảm 應ứng 背bội 清thanh 淨tịnh 道Đạo 。 所sở 謂vị 見kiến 苦khổ 。 斷đoạn 集tập 證chứng 滅diệt 修tu 道Đạo 。 居cư 滅diệt 已dĩ 休hưu 。 更cánh 不bất 前tiền 進tiến 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 諸chư 無vô 聞văn 僧tăng 。 增tăng 上thượng 慢mạn 者giả 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 九cửu 。 圓viên 精tinh 應ứng 心tâm 。 成thành 趣thú 寂tịch 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 纏triền 空không 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 命mạng 明minh 者giả 因nhân 窮cùng 識thức 陰ấm 深thâm 明minh 眾chúng 生sanh 受thọ 命mạng 元nguyên 由do 也dã 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 由do 識thức 精tinh 麤thô 由do 業nghiệp 。 故cố 依y 四Tứ 諦Đế 分phân 別biệt 決quyết 擇trạch 。 以dĩ 苦khổ 集tập 為vi 麤thô 偽ngụy 。 以dĩ 滅diệt 道đạo 為vi 精tinh 真chân 。 於ư 是thị 專chuyên 修tu 道Đạo 因nhân 求cầu 感cảm 滅diệt 果quả 。 以dĩ 少thiểu 為vi 足túc 故cố 居cư 滅diệt 即tức 休hưu 。 斯tư 特đặc 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 上thượng 慢mạn 之chi 儔trù 也dã 。 此thử 則tắc 圓viên 精tinh 應ưng 為vi 因nhân 心tâm 成thành 趣thú 寂tịch 之chi 小tiểu 果quả 。 精tinh 應ưng 者giả 即tức 決quyết 擇trạch 麤thô 業nghiệp 惟duy 求cầu 精tinh 應ưng 證chứng 於ư 偏thiên 真chân 纏triền 空không 趣thú 寂tịch 而nhi 已dĩ 。 孤cô 山sơn 曰viết 背bội 清thanh 淨tịnh 道Đạo 者giả 。 既ký 發phát 小tiểu 解giải 乃nãi 背bối/bội 圓viên 融dung 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 之chi 道đạo 。 今kim 於ư 四tứ 德đức 略lược 舉cử 一nhất 耳nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 夫phu 分phân 別biệt 精tinh 麤thô 。 疏sơ 決quyết 真chân 偽ngụy 。 因nhân 果quả 相tương 酬thù 。 惟duy 求cầu 感cảm 應ứng 見kiến 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 證chứng 滅diệt 修tu 道Đạo 。 為vi 入nhập 佛Phật 道Đạo 之chi 初sơ 門môn 登đăng 菩Bồ 提Đề 場Tràng 之chi 要yếu 路lộ 。 亦diệc 求cầu 其kỳ 精tinh 麤thô 真chân 偽ngụy 之chi 何hà 如như 爾nhĩ 。 蓋cái 有hữu 三tam 界giới 內nội 之chi 苦khổ 集tập 焉yên 。 見kiến 思tư 惑hoặc 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 是thị 也dã 。 三tam 界giới 外ngoại 之chi 苦khổ 集tập 焉yên 。 塵trần 沙sa 無vô 明minh 惑hoặc 變biến 易dị 生sanh 死tử 是thị 也dã 。 有hữu 出xuất 界giới 內nội 之chi 道đạo 滅diệt 焉yên 。 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 道Đạo 諦Đế 斷đoạn 正Chánh 斷Đoạn 習tập 偏thiên 真chân 涅Niết 槃Bàn 是thị 也dã 。 有hữu 出xuất 界giới 外ngoại 之chi 道đạo 滅diệt 焉yên 。 無vô 量lượng 無vô 作tác 道Đạo 諦Đế 斷đoạn 盡tận 三tam 惑hoặc 真chân 空không 涅Niết 槃Bàn 是thị 也dã 。 小Tiểu 乘Thừa 大Đại 乘Thừa 。 於ư 是thị 乎hồ 分phần/phân 。 漸tiệm 頓đốn 偏thiên 圓viên 於ư 是thị 乎hồ 立lập 。 今kim 則tắc 於ư 識thức 陰ấm 命mạng 明minh 中trung 分phân 別biệt 乎hồ 集tập 道đạo 之chi 精tinh 麤thô 疏sớ/sơ 決quyết 乎hồ 苦khổ 滅diệt 之chi 真chân 偽ngụy 。 惟duy 以dĩ 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 二nhị 種chủng 道đạo 因nhân 而nhi 為vi 感cảm 之chi 之chi 道đạo 。 以dĩ 冀ký 偏thiên 真chân 涅Niết 槃Bàn 之chi 果quả 酬thù 以dĩ 應ưng 之chi 。 不bất 過quá 見kiến 三tam 界giới 苦khổ 斷đoạn 見kiến 思tư 集tập 證chứng 偏thiên 真chân 滅diệt 修tu 三tam 學học 道Đạo 。 居cư 滅diệt 已dĩ 休hưu 。 更cánh 不bất 前tiền 進tiến 。 所sở 謂vị 背bội 清thanh 淨tịnh 道Đạo 。 墮đọa 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 者giả 也dã 。

○# (# 十thập 定định 性tánh 緣Duyên 覺Giác 二nhị 初sơ 行hành 空không 還hoàn 元nguyên 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 窮cùng 諸chư 行hành 空không 。 已dĩ 滅diệt 生sanh 滅diệt 。

○# (# 二nhị 由do 識thức 發phát 境cảnh 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 發phát 相tương/tướng 而nhi 於ư 寂tịch 滅diệt 。 精tinh 妙diệu 未vị 圓viên 。 若nhược 於ư 圓viên 融dung 。 清thanh 淨tịnh 覺giác 明minh 。 發phát 研nghiên 深thâm 妙diệu 。 所sở 立lập 涅Niết 槃Bàn 而nhi 不bất 前tiền 進tiến 。 生sanh 勝thắng 解giải 者giả 。

○# (# 二nhị 起khởi 著trước 成thành 邪tà 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 是thị 人nhân 則tắc 墮đọa 。 定định 性tánh 辟Bích 支Chi 。 諸chư 緣duyên 獨độc 倫luân 。 不bất 迴hồi 心tâm 者giả 。 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 迷mê 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 亡vong 失thất 知tri 見kiến 。

○# (# 二nhị 結kết 顯hiển 是thị 名danh 第đệ 十thập 。 圓viên 覺giác 㳷vẫn 心tâm 成thành 湛trạm 明minh 果quả 。 違vi 遠viễn 圓viên 通thông 。 背bội 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 生sanh 覺giác 圓viên 明minh 。 不bất 化hóa 圓viên 種chủng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 融dung 淨tịnh 覺giác 明minh 即tức 識thức 精tinh 也dã 。 雖tuy 無vô 惑hoặc 習tập 圓viên 融dung 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 未vị 離ly 於ư 識thức 故cố 名danh 覺giác 明minh 。 若nhược 以dĩ 此thử 為vi 深thâm 妙diệu 立lập 為vi 果quả 證chứng 則tắc 定định 性tánh 緣Duyên 覺Giác 獨Độc 覺Giác 而nhi 已dĩ 。 此thử 則tắc 圓viên 覺giác 㳷vẫn 為vi 因nhân 心tâm 成thành 湛trạm 明minh 之chi 滯trệ 果quả 爾nhĩ 。 覺giác 㳷vẫn 如như 心tâm 精tinh 通thông 㳷vẫn 覺giác 知tri 通thông 㳷vẫn 之chi 㳷vẫn 。 謂vị 僅cận 與dữ 正chánh 覺giác 通thông 㳷vẫn 而nhi 不bất 前tiền 進tiến 也dã 。 湛trạm 明minh 即tức 圓viên 融dung 覺giác 明minh 也dã 。 所sở 覺giác 止chỉ 於ư 圓viên 明minh 識thức 精tinh 而nhi 定định 性tánh 不bất 迴hồi 。 故cố 名danh 覺giác 圓viên 明minh 不bất 化hóa 圓viên 種chủng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 圓viên 融dung 清thanh 淨tịnh 覺giác 明minh 。 即tức 破phá 去khứ 識thức 陰ấm 。 所sở 證chứng 偏thiên 真chân 涅Niết 槃Bàn 之chi 理lý 與dữ 前tiền 聲Thanh 聞Văn 所sở 證chứng 同đồng 。 但đãn 侵xâm 去khứ 習tập 氣khí 發phát 研nghiên 深thâm 妙diệu 。 與dữ 之chi 小tiểu 異dị 爾nhĩ 。 然nhiên 有hữu 獨Độc 覺Giác 緣Duyên 覺Giác 二nhị 種chủng 不bất 同đồng 。 今kim 云vân 成thành 其kỳ 伴bạn 侶lữ 。 未vị 必tất 因nhân 行hành 同đồng 於ư 二nhị 種chủng 也dã 。 前tiền 云vân 纏triền 空không 今kim 云vân 不bất 化hóa 。 均quân 是thị 定định 性tánh 不bất 能năng 迴hồi 向hướng 者giả 此thử 亦diệc 今kim 經kinh 破phá 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 之chi 明minh 文văn 也dã 。

○# (# 二nhị 結kết 邪tà 斥xích 正chánh 二nhị 初sơ 斥xích 邪tà 二nhị 初sơ 顯hiển 過quá 阿A 難Nan 如như 是thị 十thập 種chủng 禪thiền 那na 。 中trung 途đồ 成thành 狂cuồng 。 因nhân 依y 迷mê 惑hoặc 。 於ư 未vị 足túc 中trung 。 生sanh 滿mãn 足túc 證chứng 。 皆giai 是thị 識thức 陰ấm 。 用dụng 心tâm 交giao 互hỗ 。 故cố 生sanh 斯tư 位vị 。 眾chúng 生sanh 頑ngoan 迷mê 。 不bất 自tự 忖thốn 量lượng 。 逢phùng 此thử 現hiện 前tiền 。 各các 以dĩ 所sở 愛ái 。 先tiên 習tập 迷mê 心tâm 。 而nhi 自tự 休hưu 息tức 。 將tương 為vi 畢tất 竟cánh 。 所sở 歸quy 寧ninh 地địa 。 自tự 言ngôn 滿mãn 足túc 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 大đại 妄vọng 語ngữ 成thành 。 外ngoại 道đạo 邪tà 魔ma 。 所sở 感cảm 業nghiệp 終chung 。 墮đọa 無Vô 間Gián 獄Ngục 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 不bất 成thành 增tăng 進tiến 。

○# (# 二nhị 勸khuyến 歎thán 二nhị 初sơ 勸khuyến 示thị 汝nhữ 等đẳng 存tồn 心tâm 。 秉bỉnh 如Như 來Lai 道Đạo 。 將tương 此thử 法Pháp 門môn 。 於ư 我ngã 滅diệt 後hậu 。 傳truyền 示thị 末mạt 世thế 。 普phổ 令linh 眾chúng 生sanh 。 覺giác 了liễu 斯tư 義nghĩa 。 無vô 令linh 見kiến 魔ma 。 自tự 作tác 沉trầm 孽nghiệt 。 保bảo 綏tuy 哀ai 救cứu 。 消tiêu 息tức 邪tà 緣duyên 。 令linh 其kỳ 身thân 心tâm 。 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 從tùng 此thử 成thành 就tựu 不bất 遭tao 岐kỳ 路lộ 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 大đại 妄vọng 語ngữ 者giả 。 別biệt 指chỉ 前tiền 八bát 也dã 。 前tiền 八bát 通thông 名danh 。 外ngoại 道đạo 邪tà 魔ma 。 亦diệc 可khả 別biệt 指chỉ 七thất 是thị 外ngoại 道đạo 八bát 是thị 邪tà 魔ma 。 俱câu 未vị 斷đoạn 惑hoặc 故cố 云vân 墮đọa 獄ngục 。 二nhị 乘thừa 異dị 此thử 故cố 云vân 不bất 進tiến 。 言ngôn 見kiến 魔ma 者giả 見kiến 以dĩ 違vi 理lý 為vi 名danh 。 前tiền 八bát 違vi 真chân 中trung 二nhị 理lý 起khởi 界giới 內nội 邪tà 見kiến 。 後hậu 二nhị 違vi 中trung 道Đạo 理lý 起khởi 界giới 外ngoại 邪tà 見kiến 。 以dĩ 二nhị 乘thừa 智trí 即tức 無vô 明minh 故cố 。 又hựu 前tiền 八bát 中trung 七thất 純thuần 是thị 見kiến 八bát 具cụ 見kiến 愛ái 。 以dĩ 留lưu 塵trần 勞lao 生sanh 勝thắng 解giải 故cố 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 前tiền 防phòng 心tâm 魔ma 此thử 防phòng 見kiến 魔ma 助trợ 道đạo 之chi 要yếu 盡tận 矣hĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 天thiên 台thai 止Chỉ 觀Quán 具cụ 明minh 十thập 境cảnh 。 惟duy 陰ấm 入nhập 界giới 境cảnh 為vi 初sơ 心tâm 止Chỉ 觀Quán 所sở 觀quán 。 餘dư 之chi 九cửu 境cảnh 待đãi 發phát 方phương 觀quán 不bất 發phát 不bất 觀quán 。 今kim 云vân 識thức 陰ấm 用dụng 心tâm 交giao 互hỗ 。 即tức 初sơ 心tâm 所sở 觀quán 境cảnh 也dã 。 各các 以dĩ 所sở 愛ái 。 先tiên 習tập 迷mê 心tâm 。 即tức 為vi 止Chỉ 觀Quán 擊kích 策sách 所sở 發phát 之chi 境cảnh 也dã 。 敕sắc 令linh 保bảo 綏tuy 哀ai 救cứu 。 消tiêu 息tức 邪tà 緣duyên 。 令linh 其kỳ 身thân 心tâm 。 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 即tức 待đãi 發phát 而nhi 觀quán 也dã 。 蓋cái 眾chúng 生sanh 自tự 無vô 始thỉ 來lai 輪luân 迴hồi 六lục 道đạo 。 則tắc 何hà 種chủng 不bất 有hữu 何hà 習tập 而nhi 無vô 。 無vô 止Chỉ 觀Quán 緣duyên 而nhi 種chủng 習tập 不bất 發phát 。 苟cẩu 不bất 預dự 知tri 此thử 義nghĩa 設thiết 遇ngộ 境cảnh 發phát 為vi 之chi 所sở 牽khiên 。 或hoặc 為vi 外ngoại 道đạo 或hoặc 為vi 邪tà 魔ma 。 或hoặc 為vì 聲Thanh 聞Văn 。 或hoặc 為vi 緣Duyên 覺Giác 。 始thỉ 則tắc 以dĩ 通thông 破phá 塞tắc 。 終chung 成thành 以dĩ 塞tắc 妨phương 通thông 。 遭tao 中trung 途đồ 之chi 岐kỳ 路lộ 。 失thất 寶bảo 所sở 之chi 家gia 鄉hương 。 故cố 如Như 來Lai 大đại 慈từ 。 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 普phổ 令linh 眾chúng 生sanh 。 覺giác 了liễu 斯tư 義nghĩa 。 庶thứ 幾kỷ 無vô 令linh 見kiến 魔ma 。 等đẳng 自tự 作tác 深thâm 孽nghiệt 也dã 。 然nhiên 識thức 陰ấm 十thập 境cảnh 約ước 外ngoại 道đạo 邪tà 魔ma 。 及cập 以dĩ 二nhị 乘thừa 。 吳ngô 興hưng 師sư 判phán 之chi 詳tường 矣hĩ 。 論luận 前tiền 八bát 種chủng 既ký 墮đọa 邪tà 外ngoại 則tắc 見kiến 思tư 全toàn 在tại 。 但đãn 示thị 識thức 陰ấm 所sở 發phát 氣khí 分phần/phân 而nhi 已dĩ 。 若nhược 後hậu 之chi 二nhị 種chủng 宜nghi 於ư 識thức 陰ấm 有hữu 盡tận 不bất 盡tận 之chi 殊thù 。 若nhược 未vị 盡tận 者giả 發phát 纏triền 空không 不bất 化hóa 乃nãi 識thức 陰ấm 氣khí 分phần/phân 。 若nhược 已dĩ 盡tận 者giả 則tắc 見kiến 思tư 麤thô 垢cấu 俱câu 落lạc 證chứng 真chân 空không 理lý 。 生sanh 法pháp 愛ái 為vi 頂đảnh 墮đọa 菩Bồ 薩Tát 。 吳ngô 興hưng 所sở 謂vị 違vi 中trung 道Đạo 理lý 起khởi 界giới 外ngoại 邪tà 見kiến 者giả 是thị 也dã 。

○# (# 二nhị 歎thán 法Pháp 如như 是thị 法Pháp 門môn 。 先tiên 過quá 去khứ 世thế 。 恆Hằng 沙sa 劫kiếp 中trung 微vi 塵trần 如Như 來Lai 。 乘thừa 此thử 心tâm 開khai 。 得đắc 無vô 上thượng 道Đạo 。

○# (# 三tam 結kết 正chánh 二nhị 初sơ 位vị 證chứng 相tương 似tự 識thức 陰ấm 若nhược 盡tận 。 則tắc 汝nhữ 現hiện 前tiền 。 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 。 從tùng 互hỗ 用dụng 中trung 。 能năng 入nhập 菩Bồ 薩Tát 。 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 圓viên 明minh 精tinh 心tâm 。 於ư 中trung 發phát 化hóa 。 如như 淨tịnh 琉lưu 璃ly 。 內nội 含hàm 寶bảo 月nguyệt 。

○# (# 二nhị 超siêu 入nhập 金kim 剛cang 二nhị 初sơ 明minh 金kim 剛cang 所sở 超siêu 如như 是thị 乃nãi 超siêu 。 十thập 信tín 十thập 住trụ 十thập 行hành 十thập 迴hồi 向hướng 四tứ 加gia 行hành 心tâm 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 。 金kim 剛cang 十Thập 地Địa 。 等đẳng 覺giác 圓viên 明minh 。

○# (# 二nhị 顯hiển 金kim 剛cang 所sở 入nhập 入nhập 於ư 如Như 來Lai 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 海hải 。 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 歸quy 無vô 所sở 得đắc 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 如như 是thị 法Pháp 門môn 。 且thả 指chỉ 識thức 陰ấm 禪thiền 那na 現hiện 相tướng 。 過quá 去khứ 諸chư 佛Phật 。 無vô 不bất 覺giác 了liễu 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 故cố 曰viết 乘thừa 此thử 心tâm 開khai 。 孤cô 山sơn 曰viết 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 。 即tức 圓viên 教giáo 相tương 似tự 七thất 信tín 界giới 內nội 思tư 惑hoặc 已dĩ 盡tận 也dã 。 能năng 入nhập 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 者giả 從tùng 相tương 似tự 位vị 超siêu 入nhập 等đẳng 覺giác 後hậu 心tâm 也dã 。 天thiên 台thai 明minh 圓viên 教giáo 利lợi 根căn 一nhất 生sanh 有hữu 超siêu 登đăng 十Thập 地Địa 者giả 與dữ 此thử 符phù 合hợp 。 圓viên 明minh 下hạ 至chí 寶bảo 月nguyệt 示thị 後hậu 心tâm 所sở 證chứng 。 有hữu 法pháp 有hữu 喻dụ 有hữu 體thể 有hữu 用dụng 。 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 是thị 妙diệu 覺giác 無vô 間gian 道đạo 。 轉chuyển 入nhập 解giải 脫thoát 道Đạo 即tức 妙diệu 覺giác 也dã 。 故cố 云vân 入nhập 於ư 如Như 來Lai 等đẳng 也dã 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 海hải 。 是thị 福phước 究cứu 竟cánh 。 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 是thị 智trí 究cứu 竟cánh 。 歸quy 無vô 所sở 得đắc 。 是thị 理lý 究cứu 竟cánh 。 福phước 即tức 解giải 脫thoát 智trí 即tức 般Bát 若Nhã 理lý 即tức 法Pháp 身thân 。 不bất 縱túng/tung 不bất 橫hoạnh/hoành 三tam 德đức 祕bí 藏tạng 於ư 茲tư 具cụ 顯hiển 遠viễn 討thảo 其kỳ 因nhân 實thật 由do 初sơ 心tâm 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 三tam 摩ma 禪thiền 那na 。 三tam 止chỉ 之chi 功công 也dã 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 海hải 。 者giả 統thống 眾chúng 德đức 合hợp 異dị 流lưu 不bất 嚴nghiêm 而nhi 嚴nghiêm 無vô 證chứng 而nhi 證chứng 之chi 果quả 海hải 也dã 。 前tiền 稱xưng 首thủ 楞lăng 萬vạn 行hạnh 為vi 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 路lộ 。 則tắc 趨xu 此thử 而nhi 已dĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 識thức 陰ấm 若nhược 盡tận 。 則tắc 汝nhữ 現hiện 前tiền 。 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 者giả 。 此thử 明minh 今kim 經kinh 圓viên 教giáo 七thất 信tín 相tương 似tự 位vị 中trung 見kiến 思tư 惑hoặc 盡tận 證chứng 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 也dã 。 孤cô 山sơn 師sư 謂vị 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 。 即tức 圓viên 教giáo 相tương 似tự 七thất 信tín 。 而nhi 月nguyệt 川xuyên 師sư 駁bác 之chi 為vi 未vị 必tất 然nhiên 。 謂vị 如như 下hạ 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 四tứ 陰ấm 已dĩ 盡tận 迷mê 識thức 陰ấm 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 且thả 聲Thanh 聞Văn 與dữ 七thất 信tín 同đồng 除trừ 四tứ 住trụ 。 七thất 信tín 盡tận 識thức 聲Thanh 聞Văn 亦diệc 應ưng 盡tận 之chi 。 今kim 既ký 迷mê 識thức 為vi 纏triền 空không 不bất 化hóa 則tắc 二nhị 乘thừa 未vị 能năng 盡tận 識thức 明minh 矣hĩ 。 二nhị 乘thừa 未vị 盡tận 識thức 則tắc 七thất 信tín 豈khởi 能năng 盡tận 哉tai 。 據cứ 二nhị 乘thừa 所sở 迷mê 則tắc 知tri 識thức 陰ấm 唯duy 黎lê 耶da 識thức 。 乃nãi 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 非phi 四tứ 住trụ 地địa 所sở 攝nhiếp 也dã 。 故cố 下hạ 約ước 受thọ 熏huân 以dĩ 推thôi 其kỳ 妄vọng 非phi 黎lê 耶da 而nhi 何hà 。 故cố 前tiền 四tứ 陰ấm 盡tận 即tức 麤thô 垢cấu 先tiên 落lạc 。 識thức 陰ấm 破phá 方phương 斷đoạn 無vô 明minh 也dã 。 余dư 謂vị 此thử 師sư 所sở 駁bác 亦diệc 似tự 是thị 而nhi 非phi 。 似tự 是thị 者giả 知tri 識thức 陰ấm 為vi 住trụ 地địa 無vô 明minh 至chí 佛Phật 地địa 而nhi 後hậu 盡tận 也dã 。 而nhi 非phi 者giả 不bất 知tri 識thức 陰ấm 其kỳ 體thể 甚thậm 廣quảng 其kỳ 相tương/tướng 甚thậm 長trường/trưởng 。 蓋cái 有hữu 法pháp 性tánh 之chi 五ngũ 陰ấm 焉yên 生sanh 死tử 之chi 五ngũ 陰ấm 焉yên 。 於ư 生sanh 死tử 中trung 。 又hựu 有hữu 變biến 易dị 之chi 五ngũ 陰ấm 焉yên 分phân 段đoạn 之chi 五ngũ 陰ấm 焉yên 。 分phân 段đoạn 者giả 出xuất 三tam 界giới 而nhi 即tức 盡tận 。 變biến 易dị 者giả 佛Phật 地địa 而nhi 後hậu 盡tận 。 止chỉ 如như 分phân 段đoạn 識thức 陰ấm 為vi 召triệu 三tam 界giới 。 生sanh 死tử 之chi 根căn 本bổn 。 而nhi 二nhị 乘thừa 破phá 斷đoạn 見kiến 思tư 即tức 免miễn 。 未vị 來lai 生sanh 死tử 。 非phi 識thức 陰ấm 盡tận 而nhi 何hà 哉tai 。 天thiên 台thai 謂vị 二nhị 乘thừa 七thất 信tín 同đồng 住trụ 四tứ 住trụ 而nhi 麤thô 垢cấu 先tiên 落lạc 正chánh 是thị 此thử 意ý 。 不bất 如như 此thử 說thuyết 。 則tắc 識thức 陰ấm 若nhược 盡tận 。 乃nãi 超siêu 十thập 信tín 等đẳng 之chi 言ngôn 俱câu 成thành 顛điên 倒đảo 錯thác 亂loạn 矣hĩ 。 要yếu 知tri 二nhị 乘thừa 迷mê 識thức 陰ấm 為vi 涅Niết 槃Bàn 已dĩ 破phá 其kỳ 識thức 之chi 麤thô 者giả 即tức 立lập 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 不bất 前tiền 進tiến 。 謂vị 其kỳ 未vị 盡tận 變biến 易dị 細tế 相tương/tướng 可khả 也dã 。 總tổng 謂vị 麤thô 相tương/tướng 之chi 識thức 未vị 盡tận 則tắc 不bất 可khả 也dã 。 二nhị 乘thừa 既ký 爾nhĩ 七thất 信tín 亦diệc 然nhiên 。 是thị 則tắc 纏triền 空không 之chi 言ngôn 正chánh 謂vị 識thức 盡tận 證chứng 空không 而nhi 纏triền 於ư 空không 。 七thất 信tín 異dị 此thử 所sở 以dĩ 勝thắng 之chi 。 從tùng 互hỗ 用dụng 中trung 。 等đẳng 者giả 八bát 信tín 去khứ 中trung 道đạo 現hiện 前tiền 道đạo 觀quán 雙song 流lưu 入nhập 初sơ 住trụ 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 海hải 。 以dĩ 次thứ 歷lịch 四tứ 十thập 六lục 位vị 故cố 曰viết 能năng 入nhập 菩Bồ 薩Tát 。 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 等đẳng 也dã 。 圓viên 明minh 精tinh 心tâm 。 於ư 中trung 發phát 化hóa 。 如như 淨tịnh 琉lưu 璃ly 。 內nội 含hàm 寶bảo 月nguyệt 者giả 。 此thử 之chi 法pháp 喻dụ 共cộng 顯hiển 登đăng 住trụ 破phá 無vô 明minh 證chứng 佛Phật 性tánh 境cảnh 界giới 。 所sở 謂vị 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 以dĩ 真chân 方phương 便tiện 。 發phát 此thử 十thập 心tâm 。 心tâm 精tinh 發phát 輝huy 。 十thập 用dụng 涉thiệp 入nhập 。 圓viên 成thành 一nhất 心tâm 是thị 也dã 。 如như 是thị 乃nãi 超siêu 。 十thập 信tín 等đẳng 者giả 。 明minh 圓viên 頓đốn 行hành 人nhân 自tự 七thất 信tín 中trung 道đạo 現hiện 前tiền 能năng 從tùng 八bát 九cửu 十thập 信tín 超siêu 入nhập 分phần/phân 真chân 究cứu 竟cánh 諸chư 位vị 也dã 。 蓋cái 四tứ 教giáo 之chi 人nhân 各các 有hữu 鈍độn 利lợi 兩lưỡng 根căn 。 鈍độn 則tắc 不bất 躐# 等đẳng 而nhi 進tiến 利lợi 則tắc 一nhất 生sanh 超siêu 入nhập 。 今kim 經kinh 正chánh 明minh 圓viên 教giáo 利lợi 根căn 故cố 曰viết 。 如như 是thị 乃nãi 超siêu 。 然nhiên 地địa 位vị 之chi 義nghĩa 前tiền 已dĩ 釋thích 之chi 。 但đãn 借tá 位vị 與dữ 夫phu 修tu 證chứng 伏phục 斷đoạn 異dị 說thuyết 多đa 途đồ 。 而nhi 初sơ 心tâm 學học 人nhân 不bất 能năng 無vô 惑hoặc 。 故cố 重trọng/trùng 寄ký 問vấn 答đáp 決quyết 明minh 其kỳ 義nghĩa 。 使sử 閱duyệt 經kinh 者giả 有hữu 所sở 適thích 從tùng 。 問vấn 曰viết 天thiên 台thai 所sở 立lập 四tứ 教giáo 地địa 位vị 出xuất 何hà 經kinh 論luận 。 答đáp 曰viết 藏tạng 教giáo 地địa 位vị 凡phàm 有hữu 四tứ 門môn 。 今kim 準chuẩn 阿a 毗tỳ 曇đàm 論luận 。 有hữu 門môn 明minh 位vị 具cụ 分phần/phân 七thất 賢hiền 七thất 聖thánh 。 七thất 賢hiền 即tức 三tam 資tư 糧lương 四tứ 加gia 行hành 。 七thất 聖thánh 即tức 四Tứ 果Quả 辟Bích 支Chi 菩Bồ 薩Tát 佛Phật 果Quả 。 通thông 教giáo 地địa 位vị 依y 大đại 品phẩm 般Bát 若Nhã 經kinh 共cộng 十Thập 地Địa 位vị 。 即tức 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 性tánh 地địa 八bát 人nhân 地địa 見kiến 地địa 薄bạc 地địa 離ly 欲dục 地địa 已dĩ 辦biện 地địa 支chi 佛Phật 地địa 菩Bồ 薩Tát 地địa 佛Phật 地địa 。 別biệt 教giáo 地địa 位vị 依y 纓anh 絡lạc 經kinh 明minh 五ngũ 十thập 二nhị 位vị 東đông 為vi 七thất 科khoa 。 謂vị 信tín 住trụ 行hành 向hướng 地địa 等đẳng 妙diệu 。 圓viên 教giáo 地địa 位vị 依y 法pháp 華hoa 纓anh 絡lạc 。 略lược 明minh 位vị 次thứ 有hữu 八bát 。 一nhất 五ngũ 品phẩm 弟đệ 子tử 位vị 二nhị 十thập 信tín 位vị 三tam 十thập 住trụ 位vị 四tứ 十thập 行hành 位vị 五ngũ 十thập 迴hồi 向hướng 位vị 六lục 十Thập 地Địa 位vị 七thất 等đẳng 覺giác 位vị 八bát 妙diệu 覺giác 位vị 。 又hựu 問vấn 曰viết 此thử 經Kinh 地địa 位vị 攝nhiếp 屬thuộc 何hà 教giáo 。 答đáp 曰viết 圓viên 教giáo 。 又hựu 問vấn 曰viết 既ký 是thị 圓viên 教giáo 何hà 故cố 有hữu 乾can/kiền/càn 慧tuệ 四tứ 加gia 行hành 金kim 剛cang 後hậu 心tâm 。 答đáp 曰viết 此thử 乃nãi 今kim 經kinh 借tá 前tiền 三tam 教giáo 位vị 名danh 圓viên 教giáo 位vị 爾nhĩ 。 又hựu 問vấn 借tá 位vị 之chi 說thuyết 有hữu 何hà 憑bằng 據cứ 。 答đáp 曰viết 大đại 品phẩm 明minh 通thông 教giáo 初sơ 有hữu 乾can/kiền/càn 慧tuệ 今kim 亦diệc 名danh 之chi 非phi 借tá 通thông 乎hồ 。 阿a 毗tỳ 曇đàm 明minh 藏tạng 教giáo 之chi 位vị 三tam 資tư 糧lương 後hậu 立lập 四tứ 加gia 行hành 。 今kim 亦diệc 名danh 之chi 非phi 借tá 藏tạng 乎hồ 。 纓anh 絡lạc 經kinh 明minh 別biệt 教giáo 之chi 位vị 等đẳng 覺giác 性tánh 中trung 。 有hữu 一nhất 人nhân 名danh 金Kim 剛Cang 幢Tràng 。 慧tuệ 住trụ 壽thọ 百bách 劫kiếp 重trọng/trùng 修tu 凡phàm 夫phu 行hành 。 斷đoạn 最tối 後hậu 習tập 氣khí 。 今kim 亦diệc 名danh 之chi 非phi 借tá 別biệt 乎hồ 。 又hựu 問vấn 曰viết 此thử 經Kinh 既ký 是thị 圓viên 教giáo 何hà 須tu 更cánh 借tá 前tiền 位vị 。 答đáp 曰viết 佛Phật 說thuyết 地địa 位vị 增tăng 減giảm 。 多đa 為vi 機cơ 宜nghi 不bất 同đồng 。 惟duy 圓viên 教giáo 根căn 器khí 既ký 利lợi 地địa 位vị 多đa 所sở 總tổng 略lược 。 故cố 法pháp 華hoa 但đãn 云vân 。 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 。 華hoa 嚴nghiêm 但đãn 云vân 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 維duy 摩ma 但đãn 云vân 薝chiêm 蔔bặc 林lâm 中trung 不bất 嗅khứu 餘dư 香hương 等đẳng 。 要yếu 知tri 今kim 經kinh 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 總tổng 是thị 假giả 借tá 別biệt 位vị 兼kiêm 及cập 藏tạng 通thông 。 故cố 荊kinh 溪khê 妙diệu 樂lạc 云vân 若nhược 云vân 圓viên 位vị 六lục 即tức 亦diệc 足túc 何hà 須tu 更cánh 列liệt 四tứ 十thập 二nhị 位vị 以dĩ 分phần/phân 真chân 位vị 長trường/trưởng 故cố 借tá 別biệt 位vị 分phần/phân 其kỳ 品phẩm 秩# (# 文văn 以dĩ 此thử 而nhi 言ngôn 。 今kim 經kinh 五ngũ 十thập 七thất 位vị 又hựu 云vân 六lục 十thập 聖thánh 位vị 。 多đa 為vi 圓viên 教giáo 一nhất 分phần/phân 鈍độn 根căn 設thiết 爾nhĩ 。 蓋cái 觀quán 行hành 伏phục 惑hoặc 要yếu 須tu 三Tam 種Chủng 漸Tiệm 次Thứ 。 以dĩ 為vi 資tư 糧lương 。 初sơ 信tín 破phá 見kiến 要yếu 須tu 乾can/kiền/càn 慧tuệ 為vi 功công 。 初sơ 住trụ 聖thánh 位vị 要yếu 須tu 十thập 種chủng 信tín 心tâm 破phá 盡tận 見kiến 思tư 侵xâm 斷đoạn 塵trần 沙sa 為vi 首thủ 。 既ký 住trụ 佛Phật 性tánh 始thỉ 修tu 登đăng 地địa 之chi 行hành 。 妙diệu 行hạnh 已dĩ 立lập 。 然nhiên 後hậu 迴hồi 而nhi 向hướng 之chi 。 迴hồi 向hướng 雖tuy 立lập 非phi 四tứ 種chủng 加gia 行hành 。 而nhi 莫mạc 能năng 登đăng 。 登đăng 佛Phật 地địa 已dĩ 雖tuy 與dữ 妙diệu 覺giác 位vị 等đẳng 。 然nhiên 有hữu 微vi 細tế 根căn 本bổn 無vô 明minh 積tích 生sanh 習tập 氣khí 非phi 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 而nhi 莫mạc 能năng 盡tận 。 如như 是thị 重trùng 重trùng 。 經kinh 歷lịch 方phương 得đắc 窮cùng 源nguyên 至chí 極cực 今kim 經kinh 地địa 位vị 可khả 謂vị 括quát 盡tận 委ủy 曲khúc 者giả 也dã 。 雖tuy 然nhiên 借tá 位vị 乃nãi 用dụng 名danh 而nhi 不bất 用dụng 義nghĩa 。 是thị 故cố 雖tuy 立lập 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 已dĩ 自tự 圓viên 伏phục 五ngũ 住trú 煩phiền 惱não 。 不bất 同đồng 通thông 教giáo 但đãn 伏phục 見kiến 思tư 。 雖tuy 立lập 十thập 信tín 。 見kiến 思tư 俱câu 斷đoạn 兼kiêm 破phá 塵trần 沙sa 。 不bất 同đồng 別biệt 教giáo 但đãn 伏phục 見kiến 思tư 。 雖tuy 立lập 十thập 住trụ 。 初sơ 住trụ 位vị 中trung 已dĩ 破phá 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 證chứng 一nhất 分phần/phân 佛Phật 性tánh 。 不bất 同đồng 別biệt 教giáo 但đãn 破phá 見kiến 思tư 。 雖tuy 立lập 四tứ 加gia 行hành 。 十thập 迴hồi 向hướng 位vị 已dĩ 破phá 三tam 十thập 品phẩm 無vô 明minh 正chánh 為vi 佛Phật 地địa 難nạn/nan 登đăng 故cố 修tu 。 四tứ 種chủng 加gia 行hành 。 不bất 同đồng 藏tạng 教giáo 但đãn 伏phục 見kiến 思tư 名danh 內nội 凡phàm 位vị 。 雖tuy 立lập 十Thập 地Địa 。 等đẳng 覺giác 已dĩ 破phá 四tứ 十thập 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 。 不bất 同đồng 別biệt 教giáo 但đãn 破phá 十thập 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 。 雖tuy 立lập 金kim 剛cang 後hậu 心tâm 。 能năng 斷đoạn 四tứ 十thập 二nhị 品phẩm 微vi 細tế 習tập 氣khí 。 不bất 同đồng 別biệt 人nhân 但đãn 破phá 無vô 明minh 一nhất 十thập 二nhị 品phẩm 。 雖tuy 立lập 妙diệu 覺giác 。 邊biên 際tế 智trí 滿mãn 更cánh 無vô 所sở 斷đoạn 。 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 不bất 同đồng 別biệt 教giáo 但đãn 與dữ 圓viên 教giáo 二nhị 行hành 位vị 齊tề 更cánh 有hữu 所sở 斷đoạn 名danh 有hữu 上thượng 士sĩ 。 又hựu 問vấn 曰viết 師sư 言ngôn 如như 此thử 而nhi 與dữ 月nguyệt 川xuyên 法Pháp 師sư 楞lăng 嚴nghiêm 別biệt 眼nhãn 所sở 說thuyết 甚thậm 是thị 相tương 違vi 。 彼bỉ 釋thích 四tứ 加gia 行hành 云vân 十Thập 回Hồi 向Hướng 後hậu 立lập 四tứ 加gia 行hành 者giả 。 將tương 登đăng 地địa 位vị 斷đoạn 障chướng 證chứng 真chân 革cách 凡phàm 成thành 聖thánh 故cố 須tu 勇dũng 猛mãnh 進tiến 加gia 功công 行hành 。 又hựu 云vân 據cứ 此thử 加gia 行hành 則tắc 知tri 地địa 前tiền 為vi 凡phàm 入nhập 地địa 成thành 聖thánh 明minh 矣hĩ 。 台thai 宗tông 學học 者giả 乃nãi 謂vị 圓viên 教giáo 初sơ 住trụ 已dĩ 上thượng 俱câu 名danh 聖thánh 位vị 。 別biệt 教giáo 則tắc 登đăng 地địa 名danh 聖thánh 地địa 前tiền 名danh 賢hiền 。 若nhược 爾nhĩ 楞lăng 嚴nghiêm 圓viên 教giáo 初sơ 住trụ 即tức 聖thánh 而nhi 四tứ 種chủng 加gia 行hành 。 應ưng 居cư 初sơ 住trụ 之chi 前tiền 矣hĩ 。 蓋cái 設thiết 加gia 行hành 者giả 。 為vi 為vi 始thỉ 登đăng 聖thánh 位vị 故cố 也dã 。 而nhi 住trụ 行hành 向hướng 位vị 既ký 已dĩ 入nhập 聖thánh 而nhi 復phục 加gia 行hành 。 不bất 唯duy 倒đảo 置trí 錯thác 亂loạn 乃nãi 亦diệc 徒đồ 為vi 之chi 設thiết 矣hĩ 。 此thử 說thuyết 云vân 何hà 。 答đáp 曰viết 月nguyệt 川xuyên 法Pháp 師sư 本bổn 宗tông 華hoa 嚴nghiêm 。 見kiến 天thiên 台thai 判phán 華hoa 嚴nghiêm 正chánh 說thuyết 圓viên 頓đốn 亦diệc 兼kiêm 別biệt 教giáo 。 每mỗi 懷hoài 不bất 平bình 之chi 意ý 故cố 作tác 不bất 干can 之chi 說thuyết 。 不bất 知tri 本bổn 欲dục 硬ngạnh 判phán 成thành 圓viên 反phản 乃nãi 抑ức 之chi 成thành 別biệt 。 何hà 也dã 。 蓋cái 華hoa 嚴nghiêm 具cụ 談đàm 圓viên 別biệt 兩lưỡng 位vị 。 如như 曰viết 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 所sở 有hữu 慧tuệ 身thân 。 不bất 由do 他tha 悟ngộ 。 清thanh 淨tịnh 妙diệu 法Pháp 。 身thân 湛trạm 然nhiên 應ưng 一nhất 切thiết 之chi 文văn 。 的đích 說thuyết 圓viên 教giáo 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 已dĩ 破phá 無vô 明minh 已dĩ 登đăng 聖thánh 位vị 乃nãi 圓viên 位vị 也dã 。 若nhược 說thuyết 初Sơ 地Địa 方phương 破phá 無vô 明minh 始thỉ 登đăng 聖thánh 位vị 乃nãi 別biệt 教giáo 也dã 。 古cổ 人nhân 但đãn 據cứ 別biệt 教giáo 一nhất 途đồ 便tiện 謂vị 圓viên 教giáo 初Sơ 地Địa 方phương 破phá 無vô 明minh 。 而nhi 月nguyệt 川xuyên 承thừa 襲tập 舊cựu 說thuyết 拘câu 拘câu 堅kiên 執chấp 又hựu 何hà 足túc 恠# 。 況huống 四tứ 教giáo 既ký 有hữu 大đại 小tiểu 偏thiên 圓viên 之chi 分phần 則tắc 各các 立lập 地địa 位vị 纖tiêm 毫hào 不bất 濫lạm 。 今kim 四tứ 加gia 行hành 位vị 。 顯hiển 是thị 小Tiểu 乘Thừa 階giai 差sai 。 本bổn 為vi 初sơ 果quả 聖thánh 位vị 難nạn/nan 登đăng 故cố 立lập 。 四tứ 種chủng 加gia 行hành 。 今kim 經kinh 既ký 亦diệc 用dụng 之chi 苟cẩu 非phi 借tá 位vị 則tắc 此thử 意ý 如như 何hà 消tiêu 釋thích 。 若nhược 月nguyệt 川xuyên 師sư 必tất 欲dục 以dĩ 藏tạng 教giáo 加gia 行hành 雷lôi 同đồng 此thử 經Kinh 應ưng 當đương 同đồng 則tắc 俱câu 同đồng 。 豈khởi 不bất 抑ức 此thử 經Kinh 同đồng 於ư 三Tam 藏Tạng 。 若nhược 謂vị 名danh 同đồng 義nghĩa 異dị 應ưng 當đương 異dị 則tắc 俱câu 異dị 。 既ký 許hứa 加gia 行hành 已dĩ 破phá 見kiến 思tư 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 。 又hựu 何hà 妨phương 加gia 行hành 破phá 三tam 十thập 品phẩm 無vô 明minh 不bất 同đồng 別biệt 教giáo 。 又hựu 若nhược 不bất 許hứa 此thử 中trung 借tá 藏tạng 以dĩ 名danh 圓viên 者giả 則tắc 仁nhân 王vương 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 住trụ 果quả 報báo 之chi 說thuyết 攝nhiếp 屬thuộc 於ư 何hà 。 應ưng 知tri 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 別biệt 位vị 也dã 。 住trụ 果quả 報báo 圓viên 位vị 也dã 。 三tam 賢hiền 與dữ 十thập 聖thánh 既ký 俱câu 住trụ 果quả 報báo 。 非phi 借tá 別biệt 以dĩ 名danh 圓viên 位vị 攝nhiếp 屬thuộc 何hà 耶da 。 故cố 知tri 今kim 位vị 三tam 教giáo 俱câu 借tá 。 約ước 義nghĩa 而nhi 釋thích 始thỉ 終chung 皆giai 圓viên 。 月nguyệt 川xuyên 又hựu 曰viết 若nhược 言ngôn 借tá 別biệt 名danh 圓viên 者giả 。 且thả 不bất 直trực 明minh 圓viên 位vị 何hà 乃nãi 偽ngụy 設thiết 別biệt 位vị 誤ngộ 眾chúng 生sanh 耶da 。 非phi 其kỳ 位vị 而nhi 妄vọng 立lập 是thị 偽ngụy 設thiết 也dã 。 當đương 加gia 行hành 而nhi 不bất 加gia 不bất 當đương 加gia 行hành 處xứ 言ngôn 加gia 是thị 誤ngộ 眾chúng 生sanh 也dã 。 因nhân 曉hiểu 之chi 曰viết 借tá 別biệt 以dĩ 名danh 圓viên 者giả 如Như 來Lai 善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 。 接tiếp 引dẫn 行hành 人nhân 之chi 法Pháp 門môn 也dã 。 □# 以dĩ 借tá 別biệt 名danh 圓viên 為vi 偽ngụy 設thiết 為vi 誤ngộ 人nhân 。 則tắc 如Như 來Lai 於ư 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 為vi 實thật 施thí 權quyền 。 指chỉ 化hóa 城thành 為vi 極cực 果quả 皆giai 偽ngụy 設thiết 誤ngộ 人nhân 矣hĩ 。 要yếu 知tri 此thử 經Kinh 說thuyết 在tại 方Phương 等Đẳng 。 方phương 便tiện 未vị 開khai 借tá 偏thiên 名danh 圓viên 。 正chánh 在tại 其kỳ 時thời 苟cẩu 不bất 知tri 權quyền 實thật 施thí 開khai 廢phế 三tam 之chi 旨chỉ 則tắc 如Như 來Lai 一nhất 代đại 時thời 教giáo 茫mang 然nhiên 無vô 措thố 。 空không 為vi 人nhân 天thiên 師sư 也dã 。 月nguyệt 川xuyên 又hựu 曰viết 若nhược 爾nhĩ 則tắc 楞lăng 嚴nghiêm 圓viên 教giáo 何hà 用dụng 別biệt 位vị 。 彼bỉ 自tự 答đáp 曰viết 圓viên 別biệt 異dị 位vị 自tự 是thị 台thai 宗tông 自tự 立lập 。 考khảo 諸chư 經kinh 論luận 則tắc 未vị 見kiến 有hữu 異dị 也dã 。 若nhược 惟duy 識thức 起khởi 信tín 圓viên 覺giác 華hoa 嚴nghiêm 所sở 明minh 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 之chi 位vị 與dữ 今kim 經kinh 皆giai 同đồng 。 未vị 聞văn 以dĩ 三tam 賢hiền 當đương 聖thánh 者giả (# 云vân 云vân )# 。 因nhân 又hựu 曉hiểu 之chi 曰viết 華hoa 嚴nghiêm 地địa 位vị 兼kiêm 別biệt 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。 華hoa 嚴nghiêm 頓đốn 部bộ 既ký 兼kiêm 別biệt 矣hĩ 。 圓viên 覺giác 方Phương 等Đẳng 兼kiêm 別biệt 何hà 妨phương 。 如như 經Kinh 云vân 是thị 經Kinh 名danh 為vi 。 頓Đốn 教Giáo 大Đại 乘Thừa 。 頓đốn 機cơ 眾chúng 生sanh 。 從tùng 此thử 悟ngộ 入nhập 亦diệc 攝nhiếp 漸tiệm 修tu 。 一nhất 切thiết 羣quần 品phẩm 。 此thử 則tắc 理lý 無vô 不bất 圓viên 而nhi 修tu 則tắc 兼kiêm 別biệt 明minh 矣hĩ 。 佛Phật 經Kinh 既ký 然nhiên 。 祖tổ 論luận 亦diệc 爾nhĩ 。 凡phàm 未vị 經Kinh 法Pháp 華hoa 開khai 顯hiển 。 一nhất 切thiết 經kinh 論luận 或hoặc 純thuần 談đàm 圓viên 位vị 。 或hoặc 純thuần 談đàm 漸tiệm 位vị 。 或hoặc 借tá 漸tiệm 名danh 圓viên 借tá 大đại 名danh 小tiểu 借tá 小tiểu 名danh 大đại 。 隨tùy 機cơ 雜tạp 出xuất 萬vạn 品phẩm 不bất 同đồng 。 若nhược 不bất 稟bẩm 天thiên 台thai 判phán 教giáo 儀nghi 軌quỹ 鮮tiên 弗phất 觸xúc 處xứ 罣quái 礙ngại 也dã 。 然nhiên 月nguyệt 川xuyên 師sư 亦diệc 北bắc 方phương 一nhất 大đại 法Pháp 幢tràng 也dã 。 而nhi 智trí 者giả 萬vạn 慮lự 一nhất 失thất 則tắc 不bất 能năng 無vô 之chi 。 秪# 如như 釋thích 單đơn 複phức 十thập 二nhị 。 云vân 所sở 以dĩ 結kết 此thử 十thập 二nhị 數số 者giả 應ưng 前tiền 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 也dã (# 云vân 云vân )# 。 余dư 讀đọc 至chí 此thử 不bất 覺giác 為vi 之chi 失thất 笑tiếu 。 不bất 知tri 前tiền 明minh 十thập 二nhị 類loại 生sanh 。 尚thượng 未vị 出xuất 於ư 欲dục 界giới 。 小Tiểu 乘Thừa 二nhị 果quả 早tảo 已dĩ 盡tận 之chi 。 豈khởi 彼bỉ 所sở 判phán 妙diệu 覺giác 破phá 十thập 二nhị 品phẩm 無vô 明minh 者giả 只chỉ 齊tề 斯Tư 陀Đà 含Hàm 人nhân 乎hồ 。 彼bỉ 又hựu 設thiết 或hoặc 問vấn 曰viết 。 妙diệu 覺giác 果quả 海hải 惟duy 佛Phật 極cực 位vị 何hà 以dĩ 判phán 入nhập 十thập 二nhị 。 彼bỉ 自tự 答đáp 曰viết 只chỉ 為vì 喚hoán 作tác 佛Phật 故cố 入nhập 十thập 二nhị 之chi 數số 。 余dư 讀đọc 至chí 此thử 又hựu 為vi 之chi 大đại 發phát 一nhất 笑tiếu 。 不bất 意ý 月nguyệt 師sư 談đàm 儱# 侗# 禪thiền 一nhất 至chí 於ư 此thử 。 宜nghi 其kỳ 不bất 知tri 有hữu 圓viên 位vị 初sơ 住trụ 破phá 無vô 明minh 并tinh 借tá 別biệt 名danh 圓viên 之chi 義nghĩa 也dã 。

○# (# 三tam 結kết 勸khuyến 令linh 欽khâm 三tam 初sơ 總tổng 結kết 示thị 此thử 是thị 過quá 去khứ 。 先tiên 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 中trung 。 毗Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 。 覺giác 明minh 分phân 析tích 。 微vi 細tế 魔ma 事sự 。

○# (# 二nhị 勸khuyến 兩lưỡng 根căn 二nhị 初sơ 利lợi 根căn 宜nghi 精tinh 誠thành 魔ma 境cảnh 現hiện 前tiền 。 汝nhữ 能năng 諳am 識thức 。 心tâm 垢cấu 洗tẩy 除trừ 。 不bất 落lạc 邪tà 見kiến 。 陰ấm 魔ma 銷tiêu 滅diệt 。 天thiên 魔ma 摧tồi 碎toái 。 大đại 力lực 鬼quỷ 神thần 。 褫sỉ 魄phách 逃đào 逝thệ 。 魑si 魅mị 魍vọng 魎lượng 。 無vô 復phục 出xuất 生sanh 。 直trực 至chí 菩Bồ 提Đề 。 無vô 諸chư 少thiểu 乏phạp 。 下hạ 劣liệt 增tăng 進tiến 。 於ư 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 心tâm 不bất 迷mê 悶muộn 。

○# (# 二nhị 鈍độn 根căn 託thác 祕bí 咒chú 若nhược 諸chư 末mạt 世thế 。 愚ngu 鈍độn 眾chúng 生sanh 。 未vị 識thức 禪thiền 那na 。 不bất 知tri 說thuyết 法Pháp 。 樂nhạo 修tu 三tam 昧muội 。 汝nhữ 恐khủng 同đồng 邪tà 。 一nhất 心tâm 勸khuyến 令linh 。 持trì 我ngã 佛Phật 頂đảnh 陀đà 羅la 尼ni 咒chú 若nhược 未vị 能năng 誦tụng 。 寫tả 於ư 禪thiền 堂đường 。 或hoặc 帶đái 身thân 上thượng 。 一nhất 切thiết 諸chư 魔ma 。 所sở 不bất 能năng 動động 。

○# (# 三tam 令linh 欽khâm 奉phụng 汝nhữ 當đương 恭cung 欽khâm 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 究cứu 竟cánh 修tu 進tiến 。 最tối 後hậu 垂thùy 範phạm 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 總tổng 結kết 五ngũ 陰ấm 辯biện 魔ma 之chi 意ý 使sử 知tri 深thâm 防phòng 也dã 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 中trung 。 毗Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 。 者giả 即tức 定định 之chi 慧tuệ 也dã 。 覺giác 明minh 分phân 析tích 。 即tức 分phân 析tích 覺giác 明minh 此thử 西tây 天thiên 文văn 勢thế 也dã 。 褫sỉ 猶do 喪táng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 或hoặc 難nạn/nan 愚ngu 鈍độn 眾chúng 生sanh 。 既ký 未vị 識thức 禪thiền 那na 。 不bất 知tri 說thuyết 法Pháp 矣hĩ 。 而nhi 又hựu 曰viết 樂nhạo 修tu 三tam 昧muội 。 豈khởi 離ly 禪thiền 那na 而nhi 別biệt 有hữu 三tam 昧muội 乎hồ 。 對đối 曰viết 欲dục 識thức 禪thiền 那na 須tu 知tri 說thuyết 此thử 經Kinh 了liễu 義nghĩa 之chi 法pháp 。 則tắc 於ư 一nhất 切thiết 法Pháp 門môn 。 如như 庖bào 丁đinh 解giải 牛ngưu 無vô 所sở 往vãng 而nhi 不bất 可khả 。 於ư 一nhất 切thiết 魔ma 境cảnh 如như 金kim 剛cang 王vương 。 寶bảo 杵xử 無vô 所sở 遇ngộ 而nhi 不bất 摧tồi 。 今kim 之chi 樂lạc 修tu 三tam 昧muội 乃nãi 區khu 區khu 初sơ 學học 從tùng 師sư 門môn 口khẩu 訣quyết 於ư 二nhị 十thập 五ngũ 門môn 隨tùy 聞văn 一nhất 法pháp 或hoặc 空không 或hoặc 假giả 而nhi 即tức 事sự 勤cần 修tu 佛Phật 慮lự 同đồng 邪tà 故cố 勸khuyến 令linh 誦tụng 乎hồ 神thần 咒chú 也dã 。

○# (# 二nhị 更cánh 斷đoạn 餘dư 疑nghi 二nhị 初sơ 疑nghi 問vấn 二nhị 初sơ 經kinh 家gia 敘tự 阿A 難Nan 即tức 從tùng 座tòa 起khởi 。 聞văn 佛Phật 示thị 誨hối 。 頂đảnh 禮lễ 欽khâm 奉phụng 。 憶ức 持trì 無vô 失thất 。 於ư 大đại 眾chúng 中trung 。 重trùng 復phục 白bạch 佛Phật 。

○# (# 二nhị 正chánh 陳trần 請thỉnh 二nhị 初sơ 陳trần 疑nghi 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 五ngũ 陰ấm 相tướng 中trung 。 五ngũ 種chủng 虗hư 妄vọng 為vi 本bổn 想tưởng 心tâm 。 我ngã 等đẳng 平bình 常thường 。 未vị 蒙mông 如Như 來Lai 。 微vi 細tế 開khai 示thị 。 又hựu 此thử 五ngũ 陰ấm 。 為vi 併tinh 銷tiêu 除trừ 。 為vi 次thứ 第đệ 盡tận 。 如như 是thị 五ngũ 重trọng 。 詣nghệ 何hà 為vi 界giới 。

○# (# 二nhị 請thỉnh 宣tuyên 惟duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 發phát 宣tuyên 大đại 慈từ 。 為vì 此thử 大đại 眾chúng 。 清thanh 明minh 心tâm 目mục 。 以dĩ 為vi 末mạt 世thế 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 作tác 將tương 來lai 眼nhãn 。

○# (# 二nhị 答đáp 釋thích 二nhị 初sơ 正chánh 答đáp 所sở 問vấn 三tam 初sơ 答đáp 五ngũ 陰ấm 妄vọng 想tưởng 二nhị 初sơ 正chánh 答đáp 二nhị 初sơ 明minh 五ngũ 陰ấm 同đồng 相tương/tướng 三tam 初sơ 明minh 本bổn 同đồng 三tam 初sơ 明minh 真chân 覺giác 無vô 妄vọng 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 精tinh 真chân 妙diệu 明minh 。 本bổn 覺giác 圓viên 淨tịnh 。 非phi 留lưu 死tử 生sanh 。 及cập 諸chư 塵trần 垢cấu 。

○# (# 二nhị 明minh 妄vọng 以dĩ 發phát 生sanh 。 乃nãi 至chí 虗hư 空không 皆giai 因nhân 妄vọng 想tưởng 。 之chi 所sở 生sanh 起khởi 。

○# 三Tam 明Minh 真chân 妄vọng 合hợp 生sanh 斯tư 元nguyên 本bổn 覺giác 。 妙diệu 明minh 精tinh 真chân 。 妄vọng 以dĩ 發phát 生sanh 。 諸chư 器khí 世thế 間gian 。 如như 演Diễn 若Nhã 多Đa 。 迷mê 頭đầu 認nhận 影ảnh 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 精tinh 真chân 中trung 道đạo 也dã 。 妙diệu 明minh 寂tịch 照chiếu 也dã 。 寂tịch 故cố 即tức 假giả 照chiếu 故cố 即tức 空không 。 三tam 諦đế 融dung 通thông 元nguyên 無vô 塵trần 垢cấu 總tổng 名danh 。 本bổn 覺giác 圓viên 淨tịnh 。 此thử 單đơn 論luận 真chân 性tánh 也dã 。 乃nãi 至chí 下hạ 單đơn 論luận 妄vọng 想tưởng 生sanh 起khởi 諸chư 法pháp 。 斯tư 元nguyên 下hạ 合hợp 明minh 真chân 妄vọng 發phát 生sanh 世thế 間gian 。 所sở 以dĩ 爾nhĩ 者giả 。 無vô 前tiền 單đơn 論luận 則tắc 不bất 知tri 離ly 義nghĩa 。 無vô 後hậu 合hợp 明minh 則tắc 不bất 知tri 即tức 義nghĩa 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 生sanh 死tử 妄vọng 業nghiệp 。 塵trần 垢cấu 妄vọng 緣duyên 。 真chân 淨tịnh 性tánh 中trung 既ký 無vô 所sở 留lưu 。 全toàn 因nhân 妄vọng 起khởi 猶do 如như 迷mê 頭đầu 。 則tắc 五ngũ 陰ấm 相tướng 中trung 。 五ngũ 妄vọng 為vi 本bổn 從tùng 可khả 知tri 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 如Như 來Lai 開khai 示thị 五ngũ 種chủng 妄vọng 想tưởng 先tiên 明minh 同đồng 相tương/tướng 後hậu 明minh 差sai 別biệt 相tương/tướng 。 於ư 同đồng 相tương/tướng 中trung 先tiên 明minh 真chân 覺giác 無vô 妄vọng 。 精tinh 真chân 妙diệu 明minh 。 下hạ 一nhất 節tiết 是thị 也dã 。 次thứ 明minh 妄vọng 以dĩ 發phát 生sanh 。 乃nãi 至chí 虗hư 空không 下hạ 一nhất 節tiết 是thị 也dã 。 又hựu 次thứ 明minh 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 生sanh 。 斯tư 元nguyên 本bổn 覺giác 。 下hạ 一nhất 節tiết 是thị 也dã 。 非phi 初sơ 二nhị 節tiết 不bất 足túc 以dĩ 彰chương 離ly 。 非phi 後hậu 一nhất 節tiết 不bất 足túc 以dĩ 彰chương 即tức 。 離ly 則tắc 真chân 妄vọng 並tịnh 行hành 。 而nhi 不bất 相tương 害hại 。 即tức 則tắc 真chân 妄vọng 體thể 融dung 。 而nhi 不bất 相tương 礙ngại 。 不bất 相tương 害hại 則tắc 妄vọng 可khả 去khứ 而nhi 真chân 可khả 復phục 。 不bất 相tương 礙ngại 則tắc 妄vọng 無vô 相tướng 而nhi 其kỳ 體thể 真chân 空không 華hoa 之chi 喻dụ 最tối 好hảo 研nghiên 詳tường 。 波ba 水thủy 之chi 譬thí 猶do 堪kham 取thủ 象tượng 。

○# (# 二nhị 明minh 未vị 同đồng 五ngũ 初sơ 明minh 正chánh 因nhân 緣duyên 生sanh 妄vọng 元nguyên 無vô 因nhân 。 於ư 妄vọng 想tưởng 中trung 。 立lập 因nhân 緣duyên 性tánh 。

○# (# 二nhị 明minh 迷mê 執chấp 自tự 然nhiên 迷mê 因nhân 緣duyên 者giả 。 稱xưng 為vi 自tự 然nhiên 。

○# 三Tam 明Minh 二nhị 皆giai 。 妄vọng )# 彼bỉ 虗hư 空không 性tánh 猶do 實thật 幻huyễn 生sanh 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 皆giai 是thị 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 心tâm 計kế 度độ 。

○# (# 四tứ 明minh 藥dược 尚thượng 宜nghi 忘vong 阿A 難Nan 知tri 妄vọng 所sở 起khởi 。 說thuyết 妄vọng 因nhân 緣duyên 。 若nhược 妄vọng 元nguyên 無vô 。 說thuyết 妄vọng 因nhân 緣duyên 。 元nguyên 無vô 所sở 有hữu 。

○# (# 五ngũ 況huống 病bệnh 猶do 宜nghi 去khứ 何hà 況huống 不bất 知tri 。 推thôi 自tự 然nhiên 者giả 。

○# (# 三tam 結kết 俱câu 妄vọng 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 與dữ 汝nhữ 發phát 明minh 。 五ngũ 陰ấm 本bổn 因nhân 。 同đồng 是thị 妄vọng 想tưởng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 明minh 妄vọng 無vô 因nhân 不bất 容dung 計kế 度độ 也dã 。 知tri 妄vọng 所sở 起khởi 。 可khả 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 不bất 知tri 所sở 起khởi 因nhân 緣duyên 何hà 有hữu 。 況huống 推thôi 自tự 然nhiên 得đắc 非phi 妄vọng 計kế 邪tà 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 前tiền 明minh 根căn 本bổn 同đồng 今kim 明minh 枝chi 末mạt 同đồng 也dã 。 惟duy 枝chi 末mạt 從tùng 根căn 本bổn 而nhi 有hữu 生sanh 。 故cố 曰viết 妄vọng 元nguyên 無vô 因nhân 。 於ư 妄vọng 想tưởng 中trung 。 立lập 因nhân 緣duyên 性tánh 。 此thử 言ngôn 五ngũ 陰ấm 從tùng 正chánh 因nhân 緣duyên 而nhi 有hữu 生sanh 即tức 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 也dã 。 迷mê 因nhân 緣duyên 者giả 。 稱xưng 為vi 自tự 然nhiên 。 即tức 外ngoại 道đạo 計kế 為vi 自tự 然nhiên 者giả 也dã 。 因nhân 緣duyên 是thị 新tân 醫y 破phá 外ngoại 道đạo 自tự 然nhiên 之chi 法pháp 藥dược 。 病bệnh 去khứ 而nhi 藥dược 宜nghi 忘vong 。 若nhược 復phục 執chấp 藥dược 藥dược 反phản 成thành 病bệnh 。 故cố 藥dược 病bệnh 俱câu 破phá 云vân 彼bỉ 虗hư 空không 性tánh 猶do 實thật 幻huyễn 生sanh 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 皆giai 是thị 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 心tâm 計kế 度độ 。 阿A 難Nan 下hạ 一nhất 節tiết 復phục 明minh 藥dược 病bệnh 俱câu 遣khiển 之chi 所sở 以dĩ 。 蓋cái 立lập 因nhân 緣duyên 者giả 明minh 妄vọng 因nhân 緣duyên 之chi 所sở 起khởi 也dã 。 妄vọng 之chi 果quả 有hữu 可khả 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 妄vọng 體thể 本bổn 空không 則tắc 何hà 因nhân 緣duyên 之chi 有hữu 。 此thử 明minh 藥dược 之chi 宜nghi 忘vong 也dã 。 藥dược 尚thượng 宜nghi 忘vong 何hà 況huống 其kỳ 病bệnh 故cố 曰viết 何hà 況huống 不bất 知tri 。 推thôi 自tự 然nhiên 者giả 。 要yếu 知tri 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 之chi 立lập 既ký 稱xưng 為vi 妄vọng 。 則tắc 何hà 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 之chi 有hữu 。 故cố 曰viết 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 與dữ 汝nhữ 發phát 明minh 。 五ngũ 陰ấm 本bổn 因nhân 。 同đồng 是thị 妄vọng 想tưởng 。 已dĩ 上thượng 明minh 五ngũ 陰ấm 同đồng 相tương/tướng 竟cánh 。

○# (# 二nhị 明minh 五ngũ 陰ấm 異dị 相tướng 五ngũ 初sơ 明minh 堅kiên 固cố 妄vọng 想tưởng 。 汝nhữ 體thể 先tiên 因nhân 。 父phụ 母mẫu 想tưởng 生sanh 。 汝nhữ 心tâm 非phi 想tưởng 。 則tắc 不bất 能năng 來lai 。 想tưởng 中trung 傳truyền 命mạng 。 如như 我ngã 先tiên 言ngôn 。 心tâm 想tưởng 酢tạc 味vị 口khẩu 中trung 涎tiên 生sanh 。 心tâm 想tưởng 登đăng 高cao 。 足túc 心tâm 酸toan 起khởi 。 懸huyền 崖nhai 不bất 有hữu 。 酢tạc 物vật 未vị 來lai 汝nhữ 體thể 必tất 非phi 。 虗hư 妄vọng 通thông 倫luân 口khẩu 水thủy 如như 何hà 。 因nhân 談đàm 酢tạc 出xuất 是thị 故cố 當đương 知tri 。 汝nhữ 現hiện 色sắc 身thân 。 名danh 為vi 堅Kiên 固Cố 第Đệ 一Nhất 妄Vọng 想Tưởng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 想tưởng 為vi 虗hư 妄vọng 影ảnh 像tượng 欲dục 愛ái 深thâm 脉mạch 。 遺di 體thể 自tự 想tưởng 愛ái 流lưu 出xuất 故cố 曰viết 體thể 因nhân 。 父phụ 母mẫu 想tưởng 生sanh 。 陰ấm 心tâm 乘thừa 想tưởng 愛ái 冥minh 求cầu 故cố 曰viết 心tâm 於ư 。 想tưởng 中trung 傳truyền 命mạng 。 酢tạc 梅mai 等đẳng 說thuyết 以dĩ 驗nghiệm 體thể 因nhân 妄vọng 結kết 故cố 與dữ 妄vọng 理lý 相tương 應ứng 。 若nhược 非phi 妄vọng 倫luân 則tắc 妄vọng 不bất 能năng 感cảm 也dã 。 體thể 因nhân 想tưởng 生sanh 。 心tâm 因nhân 想tưởng 起khởi 。 命mạng 因nhân 想tưởng 傳truyền 。 諸chư 想tưởng 交giao 固cố 以dĩ 成thành 色sắc 陰ấm 故cố 名danh 。 堅kiên 固cố 妄vọng 想tưởng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 下hạ 明minh 差sai 別biệt 相tương/tướng 。 正chánh 以dĩ 同đồng 相tương/tướng 因nhân 於ư 妄vọng 想tưởng 。 是thị 故cố 別biệt 相tướng 不bất 離ly 其kỳ 本bổn 。 今kim 先tiên 明minh 色sắc 陰ấm 。 言ngôn 汝nhữ 體thể 者giả 指chỉ 色sắc 陰ấm 之chi 體thể 相tướng 也dã 。 即tức 最tối 初sơ 種chủng 子tử 。 赤xích 白bạch 二nhị 滴tích 皆giai 因nhân 父phụ 母mẫu 婬dâm 想tưởng 而nhi 有hữu 種chủng 汝nhữ 心tâm 欲dục 想tưởng 而nhi 有hữu 生sanh 。 一nhất 心tâm 一nhất 色sắc 堅kiên 固cố 交giao 結kết 從tùng 生sanh 至chí 老lão 。 未vị 嘗thường 捨xả 離ly 同đồng 於ư 形hình 影ảnh 。 不bất 相tương 乖quai 異dị 。 想tưởng 酢tạc 味vị 而nhi 垂thùy 涎tiên 思tư 登đăng 高cao 而nhi 足túc 酸toan 。 想tưởng 是thị 心tâm 想tưởng 令linh 色sắc 酸toan 澁sáp 。 虗hư 妄vọng 通thông 倫luân 此thử 其kỳ 驗nghiệm 矣hĩ 。

○# (# 二nhị 明minh 盧lô 明minh 妄vọng 想tưởng 即tức 此thử 所sở 說thuyết 。 臨lâm 高cao 想tưởng 心tâm 。 能năng 令linh 汝nhữ 形hình 。 真chân 受thọ 酸toan 澁sáp 由do 因nhân 受thọ 生sanh 。 能năng 動động 色sắc 體thể 。 汝nhữ 今kim 現hiện 前tiền 。 順thuận 益ích 違vi 損tổn 。 二nhị 現hiện 驅khu 馳trì 。 名danh 為vi 虗hư 明minh 第đệ 二nhị 妄vọng 想tưởng 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 由do 因nhân 受thọ 生sanh 。 者giả 因nhân 想tưởng 故cố 受thọ 生sanh 也dã 。 能năng 動động 色sắc 體thể 。 即tức 形hình 受thọ 酸toan 澁sáp 也dã 。 當đương 知tri 色sắc 受thọ 想tưởng 三tam 陰ấm 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 由do 而nhi 起khởi 必tất 不bất 相tương 離ly 。 故cố 前tiền 文văn 云vân 汝nhữ 體thể 先tiên 因nhân 。 父phụ 母mẫu 想tưởng 生sanh 。 下hạ 文văn 云vân 種chủng 種chủng 取thủ 像tượng 。 心tâm 生sanh 形hình 取thủ 。 皆giai 同đồng 懸huyền 崖nhai 酢tạc 物vật 之chi 想tưởng 。 由do 是thị 明minh 之chi 此thử 三tam 妄vọng 想tưởng 其kỳ 體thể 麤thô 現hiện 。 非phi 同đồng 行hành 識thức 幽u 微vi 難nan 見kiến 。 所sở 以dĩ 前tiền 三tam 陰ấm 中trung 所sở 發phát 天thiên 魔ma 其kỳ 相tương/tướng 亦diệc 麤thô 。 後hậu 二nhị 陰ấm 中trung 所sở 發phát 心tâm 見kiến 二nhị 魔ma 其kỳ 相tương/tướng 亦diệc 細tế 。 汝nhữ 今kim 現hiện 前tiền 。 下hạ 正chánh 示thị 受thọ 相tương/tướng 也dã 。 順thuận 益ích 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 違vi 損tổn 即tức 苦khổ 受thọ 。 合hợp 有hữu 非phi 違vi 非phi 順thuận 即tức 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 但đãn 是thị 文văn 略lược 耳nhĩ 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 臨lâm 高cao 空không 想tưởng 而nhi 酸toan 澁sáp 真chân 發phát 。 違vi 順thuận 皆giai 妄vọng 而nhi 損tổn 益ích 現hiện 馳trì 。 則tắc 受thọ 陰ấm 無vô 體thể 虗hư 有hữu 所sở 明minh 故cố 名danh 虗hư 明minh 妄vọng 想tưởng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 常thường 途đồ 所sở 論luận 因nhân 根căn 塵trần 之chi 色sắc 而nhi 有hữu 受thọ 。 今kim 依y 妄vọng 想tưởng 以dĩ 為vi 論luận 本bổn 乃nãi 因nhân 想tưởng 陰ấm 而nhi 有hữu 受thọ 。 故cố 曰viết 即tức 此thử 所sở 說thuyết 。 臨lâm 高cao 想tưởng 心tâm 。 能năng 令linh 汝nhữ 形hình 。 真chân 受thọ 酸toan 澁sáp 。 然nhiên 亦diệc 不bất 獨độc 受thọ 因nhân 想tưởng 有hữu 又hựu 乃nãi 色sắc 因nhân 受thọ 興hưng 故cố 曰viết 由do 因nhân 受thọ 生sanh 。 能năng 動động 色sắc 體thể 。 是thị 則tắc 受thọ 因nhân 想tưởng 生sanh 受thọ 令linh 色sắc 受thọ 受thọ 不bất 自tự 受thọ 虗hư 有hữu 所sở 明minh 又hựu 可khả 知tri 也dã 。

○# 三Tam 明Minh 融dung 通thông 妄vọng 想tưởng 由do 汝nhữ 念niệm 慮lự 。 使sử 汝nhữ 色sắc 身thân 。 身thân 非phi 念niệm 倫luân 。 汝nhữ 身thân 何hà 因nhân 。 隨tùy 念niệm 所sở 使sử 。 種chủng 種chủng 取thủ 像tượng 。 心tâm 生sanh 形hình 取thủ 。 與dữ 念niệm 相tương 應ứng 。 寤ngụ 即tức 想tưởng 心tâm 。 寐mị 為vi 諸chư 夢mộng 。 則tắc 汝nhữ 想tưởng 念niệm 。 搖dao 動động 妄vọng 情tình 。 名danh 為vi 融Dung 通Thông 第Đệ 三Tam 妄Vọng 想Tưởng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 念niệm 慮lự 虗hư 情tình 也dã 。 色sắc 身thân 實thật 質chất 也dã 。 虗hư 實thật 不bất 倫luân 而nhi 能năng 相tương/tướng 使sứ 者giả 由do 想tưởng 融dung 之chi 也dã 。 心tâm 生sanh 虗hư 想tưởng 形hình 取thủ 實thật 物vật 心tâm 形hình 異dị 用dụng 而nhi 能năng 相tương 應ứng 者giả 由do 想tưởng 通thông 之chi 也dã 。 至chí 於ư 寤ngụ 寐mị 搖dao 變biến 使sử 心tâm 隨tùy 境cảnh 使sử 境cảnh 隨tùy 心tâm 皆giai 融dung 通thông 妄vọng 想tưởng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 所sở 明minh 五ngũ 種chủng 妄vọng 想tưởng 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 。 常thường 不bất 捨xả 離ly 。 蓋cái 始thỉ 稟bẩm 名danh 色sắc 而nhi 為vi 種chủng 。 一nhất 自tự 堅kiên 固cố 交giao 結kết 之chi 後hậu 無vô 六lục 根căn 則tắc 無vô 四tứ 陰ấm 。 無vô 四tứ 陰ấm 亦diệc 無vô 六lục 根căn 。 色sắc 受thọ 已dĩ 如như 向hướng 說thuyết 。 下hạ 之chi 想tưởng 行hành 識thức 三tam 陰ấm 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 今kim 云vân 心tâm 生sanh 形hình 取thủ 。 與dữ 念niệm 相tương 應ứng 。 融dung 通thông 之chi 義nghĩa 了liễu 然nhiên 可khả 知tri 。 即tức 寤ngụ 即tức 想tưởng 心tâm 。 寐mị 為vi 諸chư 夢mộng 。 亦diệc 言ngôn 色sắc 心tâm 融dung 通thông 之chi 義nghĩa 。 列liệt 子tử 所sở 謂vị 其kỳ 寤ngụ 也dã 形hình 開khai 其kỳ 寐mị 也dã 形hình 交giao 是thị 也dã 。

○# (# 四tứ 明minh 幽u 隱ẩn 妄vọng 想tưởng 。 化hóa 理lý 不bất 住trụ 。 運vận 運vận 密mật 移di 。 甲giáp 長trưởng 髮phát 生sanh 。 氣khí 消tiêu 容dung 皺trứu 日nhật 夜dạ 相tương 代đại 。 曾tằng 無vô 覺giác 悟ngộ 。 阿A 難Nan 此thử 若nhược 非phi 汝nhữ 。 云vân 何hà 體thể 遷thiên 。 如như 必tất 是thị 真chân 。 汝nhữ 何hà 無vô 覺giác 。 則tắc 汝nhữ 諸chư 行hành 。 念niệm 念niệm 不bất 停đình 。 名danh 為vi 幽U 隱Ẩn 第Đệ 四Tứ 妄Vọng 想Tưởng 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 此thử 若nhược 非phi 汝nhữ 。 此thử 指chỉ 化hóa 理lý 不bất 住trụ 等đẳng 也dã 。 云vân 何hà 體thể 遷thiên 。 詰cật 其kỳ 甲giáp 長trưởng 髮phát 生sanh 等đẳng 。 如như 必tất 下hạ 若nhược 謂vị 體thể 遷thiên 實thật 是thị 汝nhữ 者giả 何hà 不bất 覺giác 此thử 相tương/tướng 代đại 之chi 相tướng 。 以dĩ 不bất 覺giác 故cố 行hành 陰ấm 生sanh 滅diệt 名danh 為vi 幽u 隱ẩn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 化hóa 理lý 者giả 造tạo 化hóa 之chi 理lý 也dã 。 於ư 歲tuế 時thời 則tắc 日nhật 往vãng 月nguyệt 來lai 。 春xuân 秋thu 代đại 謝tạ 。 於ư 萬vạn 物vật 則tắc 生sanh 長trưởng 成thành 收thu 旋toàn 嵐lam 倒đảo 嶽nhạc 。 於ư 人nhân 身thân 則tắc 甲giáp 長trưởng 髮phát 生sanh 。 氣khí 消tiêu 容dung 皺trứu 。 此thử 正chánh 今kim 文văn 約ước 行hành 陰ấm 而nhi 切thiết 論luận 者giả 也dã 。 世thế 之chi 說thuyết 者giả 以dĩ 此thử 理lý 一nhất 推thôi 功công 於ư 造tạo 化hóa 。 不bất 知tri 造tạo 化hóa 之chi 理lý 悉tất 本bổn 於ư 行hành 陰ấm 。 而nhi 行hành 陰ấm 又hựu 本bổn 於ư 人nhân 心tâm 。 三tam 界giới 惟duy 心tâm 一nhất 切thiết 惟duy 識thức 斯tư 言ngôn 可khả 徵trưng 也dã 。 惟duy 其kỳ 體thể 受thọ 其kỳ 遷thiên 而nhi 曾tằng 無vô 覺giác 悟ngộ 。 是thị 故cố 名danh 為vi 。 幽u 隱ẩn 妄vọng 想tưởng 。

○# (# 五ngũ 明minh 罔võng 象tượng 妄vọng 想tưởng 二nhị 初sơ 正chánh 辯biện 其kỳ 相tương/tướng 又hựu 汝nhữ 精tinh 明minh 。 湛trạm 不bất 搖dao 處xứ 。 名danh 恆hằng 常thường 者giả 於ư 身thân 不bất 出xuất 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 若nhược 實thật 精tinh 真chân 。 不bất 容dung 習tập 妄vọng 。 何hà 因nhân 汝nhữ 等đẳng 。 曾tằng 於ư 昔tích 年niên 。 覩đổ 一nhất 奇kỳ 物vật 經kinh 歷lịch 年niên 歲tuế 。 憶ức 忘vong 俱câu 無vô 。 於ư 後hậu 忽hốt 然nhiên 。 覆phú 覩đổ 前tiền 異dị 記ký 憶ức 宛uyển 然nhiên 。 曾tằng 不bất 遺di 失thất 。 則tắc 此thử 精tinh 了liễu 。 湛trạm 不bất 搖dao 中trung 。 念niệm 念niệm 受thọ 熏huân 。 有hữu 何hà 籌trù 算toán 。

【# 觧# 】# 真chân 際tế 曰viết 此thử 陰ấm 通thông 收thu 八bát 識thức 。 用dụng 動động 體thể 常thường 。 見kiến 聞văn 精tinh 明minh 同đồng 一nhất 識thức 陰ấm 。 吳ngô 興hưng 曰viết 節tiết 公công 之chi 意ý 以dĩ 見kiến 聞văn 為vi 用dụng 則tắc 動động 。 精tinh 明minh 為vi 體thể 則tắc 常thường 。 而nhi 不bất 知tri 今kim 文văn 即tức 以dĩ 見kiến 聞văn 為vi 精tinh 明minh 動động 用dụng 為vi 常thường 體thể 。 何hà 則tắc 識thức 無vô 所sở 存tồn 徧biến 在tại 諸chư 根căn 。 根căn 對đối 境cảnh 時thời 雖tuy 涉thiệp 於ư 用dụng 用dụng 在tại 無vô 記ký 未vị 起khởi 善thiện 惡ác 。 指chỉ 此thử 無vô 記ký 名danh 為vi 精tinh 明minh 。 湛trạm 不bất 搖dao 處xứ 。 若nhược 約ước 分phân 齊tề 明minh 之chi 。 五ngũ 識thức 五ngũ 意ý 識thức 及cập 第đệ 六lục 心tâm 王vương 皆giai 是thị 其kỳ 處xứ 也dã 。 佛Phật 恐khủng 眾chúng 生sanh 計kế 此thử 為vi 常thường 。 故cố 寄ký 阿A 難Nan 。 先tiên 且thả 定định 云vân 名danh 恆hằng 常thường 者giả 。 若nhược 實thật 精tinh 真chân 。 不bất 容dung 習tập 妄vọng 。 此thử 破phá 其kỳ 常thường 也dã 。 精tinh 謂vị 精tinh 明minh 真chân 謂vị 恆hằng 常thường 。 何hà 因nhân 下hạ 示thị 妄vọng 習tập 相tương/tướng 。 念niệm 念niệm 受thọ 熏huân 者giả 以dĩ 昔tích 覩đổ 奇kỳ 物vật 納nạp 種chủng 在tại 識thức 。 若nhược 不bất 受thọ 熏huân 覆phú 覩đổ 前tiền 異dị 必tất 無vô 記ký 憶ức 之chi 相tướng 。 既ký 不bất 忘vong 失thất 則tắc 知tri 中trung 間gian 常thường 為vi 無vô 明minh 念niệm 念niệm 熏huân 習tập 。 熏huân 習tập 即tức 妄vọng 何hà 精tinh 真chân 之chi 有hữu 乎hồ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 又hựu 汝nhữ 精tinh 明minh 。 湛trạm 不bất 搖dao 處xứ 者giả 。 置trí 元nguyên 明minh 而nhi 單đơn 論luận 識thức 精tinh 即tức 見kiến 精tinh 聞văn 精tinh 等đẳng 。 如như 初sơ 二nhị 兩lưỡng 卷quyển 見kiến 性tánh 十thập 義nghĩa 六lục 卷quyển 之chi 聞văn 性tánh 三tam 德đức 皆giai 尅khắc 就tựu 六lục 根căn 中trung 識thức 精tinh 而nhi 示thị 。 故cố 曰viết 於ư 身thân 不bất 出xuất 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 此thử 之chi 識thức 精tinh 即tức 是thị 八bát 識thức 見kiến 分phần/phân 未vị 脫thoát 見kiến 精tinh 正chánh 屬thuộc 無vô 明minh 。 若nhược 執chấp 之chi 為vi 常thường 則tắc 誤ngộ 之chi 甚thậm 也dã 。 故cố 曰viết 若nhược 實thật 精tinh 真chân 。 不bất 容dung 妄vọng 習tập 。 然nhiên 若nhược 獨độc 有hữu 見kiến 精tinh 不bất 能năng 自tự 習tập 要yếu 因nhân 識thức 精tinh 。 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。 即tức 六lục 種chủng 識thức 心tâm 母mẫu 子tử 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 習tập 。 但đãn 習tập 之chi 在tại 六lục 而nhi 積tích 之chi 在tại 八bát 。 今kim 約ước 積tích 其kỳ 習tập 者giả 而nhi 破phá 之chi 。 舉cử 昔tích 覩đổ 奇kỳ 而nhi 今kim 憶ức 苟cẩu 非phi 緣duyên 塵trần 第đệ 八bát 無vô 記ký 安an 能năng 有hữu 此thử 。 吳ngô 興hưng 之chi 說thuyết 亦diệc 知tri 言ngôn 也dã 。

○# (# 二nhị 重trọng/trùng 顯hiển 微vi 細tế 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 此thử 湛trạm 非phi 真chân 。 如như 急cấp 流lưu 水thủy 。 望vọng 如như 恬điềm 靜tĩnh 。 流lưu 急cấp 不bất 見kiến 。 非phi 是thị 無vô 流lưu 。 若nhược 非phi 想tưởng 元nguyên 。 寧ninh 受thọ 妄vọng 習tập 。 非phi 汝nhữ 六lục 根căn 。 互hỗ 用dụng 合hợp 開khai 。 此thử 之chi 妄vọng 想tưởng 。 無vô 時thời 得đắc 滅diệt 。 故cố 汝nhữ 現hiện 在tại 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 中trung 串xuyến 習tập 幾kỷ 。 則tắc 湛trạm 了liễu 內nội 。 罔võng 象tượng 虗hư 無vô 第đệ 五ngũ 顛điên 倒đảo 。 細tế 微vi 精tinh 想tưởng 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 湛trạm 非phi 真chân 湛trạm 特đặc 幽u 潛tiềm 不bất 覺giác 耳nhĩ 。 故cố 譬thí 急cấp 流lưu 之chi 水thủy 幽u 潛tiềm 流lưu 注chú 不bất 可khả 測trắc 知tri 。 此thử 真chân 憶ức 想tưởng 之chi 元nguyên 容dung 妄vọng 之chi 體thể 也dã 。 直trực 須tu 消tiêu 磨ma 六lục 門môn 。 使sử 妄vọng 習tập 無vô 寄ký 然nhiên 後hậu 可khả 滅diệt 也dã 。 串xuyến 常thường 習tập 也dã 。 幾kỷ 微vi 也dã 。 似tự 無vô 曰viết 罔võng 。 似tự 有hữu 曰viết 象tượng 。 其kỳ 體thể 精tinh 微vi 故cố 名danh 罔võng 象tượng 虗hư 無vô 顛điên 倒đảo 精tinh 想tưởng 。 吳ngô 興hưng 曰viết 六lục 根căn 互hỗ 用dụng 等đẳng 始thỉ 破phá 見kiến 思tư 。 故cố 妄vọng 想tưởng 滅diệt 即tức 麤thô 垢cấu 先tiên 落lạc 也dã 。 問vấn 上thượng 文văn 受thọ 熏huân 約ước 無vô 明minh 說thuyết 。 今kim 妄vọng 想tưởng 滅diệt 何hà 止chỉ 見kiến 思tư 邪tà 。 答đáp 無vô 明minh 所sở 熏huân 亦diệc 見kiến 思tư 種chủng 子tử 。 故cố 前tiền 指chỉ 見kiến 物vật 有hữu 憶ức 有hữu 忘vong 正chánh 是thị 麤thô 相tương/tướng 。 今kim 種chủng 現hiện 雖tuy 盡tận 根căn 本bổn 猶do 存tồn 。 非phi 謂vị 六lục 根căn 得đắc 真chân 互hỗ 用dụng 。 問vấn 此thử 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 體thể 無vô 不bất 圓viên 宗tông 無vô 不bất 極cực 。 至chí 於ư 破phá 陰ấm 力lực 用dụng 何hà 短đoản 乎hồ 。 答đáp 非phi 是thị 力lực 用dụng 不bất 恊# 體thể 宗tông 。 由do 辯biện 魔ma 中trung 五ngũ 十thập 重trọng/trùng 境cảnh 皆giai 從tùng 分phân 段đoạn 五ngũ 陰ấm 妄vọng 想tưởng 中trung 現hiện 。 今kim 齊tề 此thử 論luận 滅diệt 故cố 且thả 至chí 六lục 根căn 互hỗ 用dụng 。 若nhược 如như 前tiền 文văn 反phản 流lưu 全toàn 一nhất 。 六lục 用dụng 不bất 行hành 。 即tức 破phá 根căn 本bổn 無vô 明minh 有hữu 異dị 此thử 中trung 。 顛điên 倒đảo 妄vọng 想tưởng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 湛trạm 非phi 真chân 。 如như 急cấp 流lưu 水thủy 等đẳng 者giả 。 所sở 謂vị 陀đà 那na 微vi 細tế 識thức 。 習tập 氣khí 成thành 瀑bộc 流lưu 真chân 非phi 真chân 恐khủng 迷mê 。 我ngã 常thường 不bất 開khai 演diễn 是thị 也dã 。 正chánh 以dĩ 習tập 氣khí 積tích 於ư 識thức 中trung 。 設thiết 言ngôn 其kỳ 有hữu 。 流lưu 急cấp 不bất 見kiến 。 設thiết 言ngôn 其kỳ 無vô 種chủng 熟thục 忽hốt 生sanh 。 當đương 似tự 有hữu 似tự 無vô 之chi 間gian 故cố 名danh 罔võng 象tượng 虗hư 無vô 妄vọng 想tưởng 。 吳ngô 興hưng 以dĩ 此thử 識thức 為vi 見kiến 思tư 正chánh 約ước 界giới 內nội 五ngũ 陰ấm 言ngôn 之chi 。 而nhi 月nguyệt 川xuyên 不bất 諳am 法pháp 相tướng 乃nãi 破phá 之chi 為vi 非phi 。 謬mậu 又hựu 甚thậm 矣hĩ 。

○# (# 二nhị 結kết 答đáp 阿A 難Nan 是thị 。 五ngũ 受thọ 陰ấm 五ngũ 妄vọng 想tưởng 成thành 。

○# (# 二nhị 答đáp 詣nghệ 何hà 為vi 界giới 。 汝nhữ 今kim 欲dục 知tri 。 因nhân 界giới 淺thiển 深thâm 。 惟duy 色sắc 與dữ 空không 是thị 色sắc 邊biên 際tế 。 惟duy 觸xúc 及cập 離ly 是thị 受thọ 邊biên 際tế 。 惟duy 記ký 與dữ 忘vong 是thị 想tưởng 邊biên 際tế 。 惟duy 滅diệt 與dữ 生sanh 是thị 行hành 邊biên 際tế 。 湛trạm 入nhập 合hợp 湛trạm 。 歸quy 識thức 邊biên 際tế 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 五ngũ 受thọ 陰ấm 亦diệc 曰viết 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 。 由do 一nhất 念niệm 迷mê 妄vọng 受thọ 此thử 取thủ 此thử 以dĩ 自tự 蔽tế 藏tạng 也dã 。 言ngôn 因nhân 界giới 者giả 本bổn 無vô 有hữu 界giới 由do 妄vọng 相tương/tướng 因nhân 也dã 。 故cố 色sắc 不bất 自tự 色sắc 因nhân 空không 有hữu 色sắc 故cố 成thành 色sắc 邊biên 際tế 。 乃nãi 至chí 滅diệt 不bất 自tự 滅diệt 因nhân 生sanh 有hữu 滅diệt 。 故cố 成thành 行hành 邊biên 際tế 。 識thức 稱xưng 湛trạm 了liễu 而nhi 湛trạm 不bất 自tự 湛trạm 。 因nhân 行hành 不bất 流lưu 逸dật 性tánh 入nhập 元nguyên 澄trừng 。 而nhi 合hợp 乎hồ 湛trạm 了liễu 成thành 識thức 邊biên 際tế 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 惟duy 色sắc 與dữ 空không 是thị 色sắc 邊biên 際tế 者giả 。 色sắc 是thị 本bổn 陰ấm 空không 非phi 是thị 陰ấm 。 但đãn 色sắc 不bất 自tự 色sắc 由do 空không 故cố 而nhi 顯hiển 色sắc 故cố 以dĩ 空không 而nhi 為vi 色sắc 之chi 界giới 也dã 。 惟duy 觸xúc 與dữ 離ly 是thị 受thọ 邊biên 際tế 者giả 。 觸xúc 是thị 本bổn 陰ấm 離ly 非phi 是thị 陰ấm 。 但đãn 觸xúc 不bất 自tự 觸xúc 因nhân 離ly 故cố 而nhi 顯hiển 觸xúc 故cố 以dĩ 離ly 而nhi 為vi 受thọ 之chi 界giới 也dã 。 惟duy 記ký 與dữ 忘vong 是thị 想tưởng 邊biên 際tế 者giả 。 記ký 是thị 本bổn 陰ấm 忘vong 非phi 是thị 陰ấm 。 但đãn 記ký 不bất 自tự 記ký 由do 忘vong 故cố 而nhi 顯hiển 記ký 故cố 以dĩ 忘vong 而nhi 為vi 想tưởng 之chi 界giới 也dã 。 惟duy 滅diệt 與dữ 生sanh 是thị 行hành 邊biên 際tế 者giả 。 生sanh 是thị 行hành 陰ấm 滅diệt 非phi 是thị 陰ấm 。 但đãn 生sanh 不bất 自tự 生sanh 因nhân 滅diệt 故cố 而nhi 有hữu 生sanh 故cố 以dĩ 滅diệt 而nhi 為vi 行hành 之chi 界giới 也dã 。 湛trạm 入nhập 合hợp 湛trạm 。 歸quy 識thức 邊biên 際tế 者giả 。 六lục 根căn 湛trạm 入nhập 是thị 其kỳ 本bổn 陰ấm 真chân 常thường 妙diệu 湛trạm 非phi 是thị 其kỳ 陰ấm 。 但đãn 湛trạm 不bất 自tự 湛trạm 因nhân 妙diệu 湛trạm 而nhi 顯hiển 乎hồ 妄vọng 湛trạm 故cố 以dĩ 妙diệu 湛trạm 而nhi 為vi 識thức 之chi 界giới 也dã 。 正chánh 言ngôn 從tùng 真chân 而nhi 起khởi 妄vọng 如như 從tùng 源nguyên 而nhi 出xuất 流lưu 。 始thỉ 由do 妙diệu 湛trạm 而nhi 為vi 識thức 湛trạm 由do 識thức 湛trạm 而nhi 為vi 行hành 瀾lan 由do 行hành 瀾lan 而nhi 為vi 想tưởng 波ba 受thọ 與dữ 色sắc 猶do 浪lãng 之chi 膚phu 波ba 之chi 皮bì 也dã 。

○# (# 三tam 答đáp 併tinh 銷tiêu 次thứ 第đệ 三tam 初sơ 約ước 生sanh 滅diệt 以dĩ 明minh 次thứ 第đệ 此thử 五ngũ 陰ấm 元nguyên 。 重trùng 疊điệp 生sanh 起khởi 。 生sanh 因nhân 識thức 有hữu 。 滅diệt 從tùng 色sắc 除trừ 。

【# 觧# 】# 孤cô 山sơn 曰viết 約ước 生sanh 則tắc 由do 內nội 造tạo 外ngoại 從tùng 細tế 至chí 麤thô 如như 著trước 衣y 也dã 。 故cố 迷mê 理lý 有hữu 識thức 乃nãi 至chí 有hữu 色sắc 。 約ước 滅diệt 則tắc 由do 外ngoại 至chí 內nội 從tùng 麤thô 至chí 細tế 如như 脫thoát 衣y 也dã 。 故cố 悟ngộ 理lý 色sắc 盡tận 乃nãi 至chí 識thức 盡tận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 此thử 五ngũ 陰ấm 元nguyên 。 重trùng 疊điệp 生sanh 起khởi 。 者giả 總tổng 結kết 陰ấm 相tương/tướng 而nhi 有hữu 是thị 五ngũ 重trọng/trùng 也dã 。 生sanh 因nhân 識thức 有hữu 。 滅diệt 從tùng 色sắc 除trừ 。 者giả 五ngũ 重trọng/trùng 生sanh 起khởi 之chi 相tướng 。 識thức 陰ấm 為vi 之chi 初sơ 。 滅diệt 亡vong 之chi 相tướng 色sắc 陰ấm 為vi 之chi 始thỉ 也dã 。

○# (# 二nhị 約ước 理lý 事sự 明minh 次thứ 不bất 次thứ 理lý 則tắc 頓đốn 悟ngộ 。 乘thừa 悟ngộ 併tinh 消tiêu 。 事sự 非phi 頓đốn 除trừ 。 因nhân 次thứ 第đệ 盡tận 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 頓đốn 悟ngộ 併tinh 消tiêu 如như 知tri 巾cân 本bổn 無vô 結kết 亦diệc 不bất 有hữu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 理lý 則tắc 頓đốn 悟ngộ 等đẳng 。 若nhược 約ước 當đương 文văn 如Như 來Lai 自tự 釋thích 則tắc 天thiên 巾cân 之chi 義nghĩa 盡tận 矣hĩ 。 苟cẩu 於ư 是thị 而nhi 未vị 明minh 不bất 妨phương 更cánh 引dẫn 前tiền 五ngũ 陰ấm 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 文văn 證chứng 之chi 使sử 人nhân 易dị 曉hiểu 。 即tức 色sắc 陰ấm 如như 空không 中trung 之chi 華hoa 受thọ 陰ấm 如như 空không 幻huyễn 之chi 觸xúc 想tưởng 陰ấm 如như 聞văn 酢tạc 生sanh 涎tiên 行hành 陰ấm 如như 瀑bộc 流lưu 空không 水thủy 識thức 陰ấm 如như 千thiên 里lý 擎kình 空không 。 如như 是thị 了liễu 知tri 。 則tắc 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 而nhi 當đương 念niệm 虗hư 融dung 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。 而nhi 堂đường 堂đường 獨độc 露lộ 。 圓viên 覺giác 所sở 謂vị 知tri 幻huyễn 即tức 離ly 。 不bất 作tác 方phương 便tiện 。 離ly 幻huyễn 即tức 覺giác 。 亦diệc 無vô 漸tiệm 次thứ 是thị 也dã 。 事sự 非phi 頓đốn 除trừ 。 因nhân 次thứ 第đệ 盡tận 。 者giả 正chánh 因nhân 生sanh 起khởi 之chi 相tướng 。 有hữu 序tự 故cố 滅diệt 亡vong 之chi 相tướng 亦diệc 有hữu 乎hồ 序tự 。 苟cẩu 能năng 以dĩ 理lý 融dung 事sự 以dĩ 事sự 階giai 理lý 則tắc 即tức 頓đốn 而nhi 漸tiệm 即tức 漸tiệm 而nhi 頓đốn 。 既ký 頓đốn 漸tiệm 而nhi 並tịnh 行hành 亦diệc 頓đốn 漸tiệm 而nhi 雙song 泯mẫn 。 能năng 如như 是thị 知tri 。 斯tư 可khả 言ngôn 道đạo 。

○# (# 三tam 指chỉ 前tiền 說thuyết 示thị 次thứ 不bất 次thứ 我ngã 已dĩ 示thị 汝nhữ 。 劫kiếp 波ba 巾cân 結kết 。 何hà 所sở 不bất 明minh 。 再tái 此thử 詢tuân 間gian 。

【# 觧# 】# 吳ngô 興hưng 曰viết 所sở 指chỉ 前tiền 說thuyết 亦diệc 有hữu 頓đốn 漸tiệm 二nhị 義nghĩa 。 巾cân 體thể 是thị 一nhất 以dĩ 喻dụ 真chân 性tánh 。 悟ngộ 則tắc 成thành 頓đốn 也dã 。 巾cân 結kết 有hữu 異dị 以dĩ 喻dụ 妄vọng 想tưởng 。 除trừ 則tắc 成thành 漸tiệm 也dã 。 原nguyên 夫phu 天thiên 巾cân 由do 次thứ 第đệ 而nhi 結kết 亦diệc 。 次thứ 第đệ 而nhi 解giải 。 所sở 譬thí 六lục 根căn 及cập 以dĩ 五ngũ 陰ấm 生sanh 之chi 與dữ 滅diệt 。 一nhất 往vãng 相tương/tướng 類loại 再tái 研nghiên 有hữu 殊thù 。 何hà 者giả 以dĩ 六lục 根căn 義nghĩa 橫hoạnh/hoành 五ngũ 陰ấm 義nghĩa 豎thụ 故cố 。 且thả 如như 六lục 根căn 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 因nhân 妄vọng 成thành 根căn 必tất 無vô 先tiên 眼nhãn 次thứ 耳nhĩ 等đẳng 異dị 。 至chí 於ư 返phản 妄vọng 歸quy 真chân 亦diệc 無vô 從tùng 麤thô 至chí 細tế 之chi 理lý 。 豈khởi 非phi 義nghĩa 橫hoạnh/hoành 邪tà 。 前tiền 以dĩ 解giải 結kết 次thứ 第đệ 為ví 喻dụ 者giả 。 但đãn 取thủ 六lục 根căn 差sai 別biệt 及cập 選tuyển 圓viên 通thông 謂vị 之chi 次thứ 第đệ 也dã 。 今kim 明minh 五ngũ 陰ấm 亦diệc 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 因nhân 妄vọng 成thành 陰ấm 。 既ký 云vân 生sanh 因nhân 識thức 有hữu 。 滅diệt 從tùng 色sắc 除trừ 。 豈khởi 非phi 義nghĩa 豎thụ 邪tà 。 若nhược 以dĩ 結kết 解giải 喻dụ 之chi 則tắc 兩lưỡng 番phiên 次thứ 第đệ 宛uyển 有hữu 倫luân 緒tự 。 當đương 知tri 前tiền 文văn 舉cử 喻dụ 不bất 可khả 以dĩ 喻dụ 難nạn/nan 法pháp 。 此thử 中trung 引dẫn 例lệ 不bất 可khả 以dĩ 根căn 難nạn/nan 陰ấm 。 適thích 時thời 之chi 說thuyết 須tu 曉hiểu 大đại 綱cương 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 吳ngô 興hưng 云vân 前tiền 六lục 根căn 生sanh 起khởi 之chi 義nghĩa 橫hoạnh/hoành 。 今kim 五ngũ 陰ấm 生sanh 起khởi 之chi 義nghĩa 豎thụ 。 前tiền 文văn 舉cử 喻dụ 不bất 可khả 以dĩ 喻dụ 難nạn/nan 法pháp 。 此thử 中trung 引dẫn 例lệ 不bất 可khả 以dĩ 根căn 難nạn/nan 陰ấm 。 適thích 時thời 之chi 說thuyết 須tu 曉hiểu 大đại 綱cương 。 義nghĩa 雖tuy 是thị 矣hĩ 然nhiên 而nhi 又hựu 有hữu 即tức 橫hoạnh/hoành 而nhi 豎thụ 即tức 豎thụ 而nhi 橫hoạnh/hoành 之chi 義nghĩa 在tại 。 古cổ 今kim 諸chư 師sư 所sở 未vị 講giảng 試thí 為vi 言ngôn 之chi 。 何hà 謂vị 即tức 橫hoạnh/hoành 而nhi 豎thụ 。 如như 六lục 根căn 之chi 義nghĩa 本bổn 橫hoạnh/hoành 。 如Như 來Lai 乃nãi 約ước 豎thụ 義nghĩa 以dĩ 結kết 之chi 云vân 六lục 解giải 一nhất 亡vong 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 由do 汝nhữ 無vô 始thỉ 。 心tâm 性tánh 狂cuồng 亂loạn 。 知tri 見kiến 妄vọng 發phát 。 發phát 妄vọng 不bất 息tức 。 勞lao 見kiến 發phát 塵trần 。 心tâm 性tánh 狂cuồng 亂loạn 。 即tức 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 也dã 。 勞lao 見kiến 發phát 塵trần 。 即tức 由do 是thị 引dẫn 起khởi 。 塵trần 勞lao 煩phiền 惱não 也dã 。 中trung 間gian 可khả 知tri 。 此thử 生sanh 起khởi 之chi 義nghĩa 即tức 橫hoạnh/hoành 而nhi 豎thụ 也dã 。 又hựu 云vân 此thử 根căn 初sơ 解giải 。 先tiên 得đắc 人nhân 空không 。 等đẳng 此thử 滅diệt 亡vong 之chi 義nghĩa 即tức 橫hoạnh/hoành 而nhi 豎thụ 也dã 。 何hà 謂vị 即tức 豎thụ 而nhi 橫hoạnh/hoành 。 如như 今kim 文văn 所sở 明minh 五ngũ 種chủng 妄vọng 想tưởng 皆giai 不bất 離ly 六lục 根căn 色sắc 體thể 而nhi 辯biện 。 此thử 生sanh 起khởi 之chi 義nghĩa 即tức 豎thụ 而nhi 橫hoạnh/hoành 也dã 。 又hựu 云vân 理lý 則tắc 頓đốn 悟ngộ 。 乘thừa 悟ngộ 併tinh 消tiêu 。 此thử 滅diệt 亡vong 之chi 義nghĩa 即tức 豎thụ 而nhi 橫hoạnh/hoành 也dã 。 若nhược 其kỳ 然nhiên 者giả 。 即tức 前tiền 文văn 舉cử 喻dụ 一nhất 一nhất 綰oản 結kết 皆giai 有hữu 前tiền 後hậu 次thứ 第đệ 。 但đãn 隨tùy 舉cử 一nhất 結kết 以dĩ 合hợp 法pháp 豈khởi 可khả 以dĩ 喻dụ 而nhi 難nạn/nan 於ư 法pháp 。 此thử 中trung 引dẫn 例lệ 豎thụ 中trung 有hữu 橫hoạnh/hoành 通thông 取thủ 六lục 根căn 準chuẩn 例lệ 豈khởi 可khả 以dĩ 根căn 而nhi 難nạn/nan 乎hồ 陰ấm 。 適thích 時thời 大đại 綱cương 其kỳ 在tại 于vu 是thị 。 法pháp 相tướng 深thâm 細tế 又hựu 不bất 可khả 不bất 知tri 也dã 。 是thị 則tắc 前tiền 文văn 心tâm 性tánh 狂cuồng 亂loạn 。 等đẳng 之chi 言ngôn 義nghĩa 已dĩ 該cai 乎hồ 五ngũ 陰ấm 。 今kim 文văn 五ngũ 種chủng 妄vọng 想tưởng 義nghĩa 亦diệc 該cai 乎hồ 三tam 細tế 六lục 麤thô 。 惟duy 其kỳ 有hữu 四tứ 住trụ 地địa 之chi 惑hoặc 所sở 召triệu 五ngũ 陰ấm 根căn 本bổn 無vô 明minh 所sở 召triệu 五ngũ 陰ấm 。 四tứ 住trụ 五ngũ 住trụ 造tạo 業nghiệp 之chi 惑hoặc 也dã 。 二nhị 種chủng 五ngũ 陰ấm 惑hoặc 業nghiệp 所sở 召triệu 之chi 苦khổ 果quả 也dã 。 而nhi 月nguyệt 川xuyên 法Pháp 師sư 未vị 知tri 乎hồ 此thử 。 槩# 以dĩ 界giới 內nội 一nhất 種chủng 五ngũ 陰ấm 四tứ 住trụ 地địa 所sở 召triệu 者giả 判phán 乎hồ 五ngũ 住trú 煩phiền 惱não 。 源nguyên 頭đầu 一nhất 錯thác 妄vọng 生sanh 許hứa 多đa 議nghị 論luận 以dĩ 病bệnh 吳ngô 興hưng 。 過quá 矣hĩ 過quá 矣hĩ 。

○# (# 二nhị 結kết 勸khuyến 傳truyền 示thị 汝nhữ 應ưng 將tương 此thử 。 妄vọng 想tưởng 根căn 元nguyên 。 心tâm 得đắc 開khai 通thông 。 傳truyền 示thị 將tương 來lai 。 末Mạt 法Pháp 之chi 中trung 。 諸chư 修tu 行hành 者giả 。 令linh 識thức 虗hư 妄vọng 深thâm 厭yếm 自tự 生sanh 。 知tri 有hữu 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 戀luyến 三tam 界giới 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 今kim 以dĩ 此thử 義nghĩa 自tự 覺giác 覺giác 他tha 。 永vĩnh 斷đoạn 妄vọng 元nguyên 齊tề 歸quy 正chánh 果quả 也dã 。 上thượng 明minh 助trợ 道đạo 分phần/phân 竟cánh 。 正chánh 宗tông 大đại 分phần/phân 文văn 終chung 于vu 此thử 。 下hạ 乃nãi 流lưu 通thông 分phần/phân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 涅Niết 槃Bàn 之chi 義nghĩa 有hữu 三tam 曰viết 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 圓viên 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 方phương 便tiện 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 秪# 是thị 如Như 來Lai 所sở 證chứng 祕bí 藏tạng 。 性tánh 淨tịnh 當đương 法Pháp 身thân 圓viên 淨tịnh 當đương 般Bát 若Nhã 方phương 便tiện 淨tịnh 當đương 解giải 脫thoát 離ly 而nhi 約ước 人nhân 分phân 之chi 性tánh 淨tịnh 屬thuộc 佛Phật 方phương 便tiện 淨tịnh 屬thuộc 菩Bồ 薩Tát 圓viên 淨tịnh 屬thuộc 三tam 乘thừa 。 約ước 位vị 分phân 之chi 圓viên 淨tịnh 屬thuộc 圓viên 七thất 信tín 方phương 便tiện 淨tịnh 屬thuộc 八bát 九cửu 十thập 信tín 性tánh 淨tịnh 屬thuộc 初sơ 住trụ 去khứ 至chí 妙diệu 覺giác 位vị 。 此thử 皆giai 約ước 列liệt 別biệt 言ngôn 之chi 也dã 。 若nhược 圓viên 融dung 為vi 言ngôn 則tắc 舉cử 一nhất 即tức 三tam 言ngôn 三tam 即tức 一nhất 。 今kim 文văn 一nhất 往vãng 且thả 約ước 破phá 界giới 內nội 五ngũ 陰ấm 者giả 為vi 言ngôn 屬thuộc 圓viên 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 苟cẩu 知tri 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 之chi 可khả 樂lạc 則tắc 不bất 戀luyến 三tam 界giới 。 之chi 塵trần 勞lao 矣hĩ 。

○# (# 三tam 流lưu 通thông 分phần/phân 二nhị 初sơ 如Như 來Lai 勸khuyến 流lưu 通thông 二nhị 初sơ 滅diệt 阿A 鼻Tỳ 惡ác 因nhân 顯hiển 經Kinh 力lực 用dụng 二nhị 初sơ 校giảo 量lượng 施thí 福phước 二nhị 初sơ 問vấn 多đa 阿A 難Nan 若nhược 復phục 有hữu 人nhân 。 徧biến 滿mãn 十thập 方phương 所sở 有hữu 。 虗hư 空không 盈doanh 滿mãn 匕chủy 寶bảo 持trì 以dĩ 奉phụng 上thượng 。 微vi 塵trần 諸chư 佛Phật 。 承thừa 事sự 供cúng 養dường 。 心tâm 無vô 虗hư 度độ 於ư 意ý 云vân 何hà 。 是thị 人nhân 以dĩ 此thử 。 施thí 佛Phật 因nhân 緣duyên 。 得đắc 福phước 多đa 不phủ 。

○# (# 二nhị 答đáp 勝thắng 阿A 難Nan 答đáp 言ngôn 虗hư 空không 無vô 盡tận 珍trân 寶bảo 無vô 邊biên 。 昔tích 有hữu 眾chúng 生sanh 。 施thí 佛Phật 七thất 錢tiền 。 捨xả 身thân 猶do 獲hoạch 。 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 位vị 。 況huống 復phục 現hiện 前tiền 。 虗hư 空không 既ký 窮cùng 佛Phật 土độ 充sung 徧biến 皆giai 施thí 珍trân 寶bảo 。 窮cùng 劫kiếp 思tư 議nghị 。 尚thượng 不bất 能năng 及cập 。 是thị 福phước 云vân 何hà 。 更cánh 有hữu 邊biên 際tế 。

○# (# 二nhị 勸khuyến 勉miễn 流lưu 通thông 二nhị 初sơ 重trọng 惡ác 能năng 消tiêu 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 語ngữ 無vô 虗hư 妄vọng 若nhược 復phục 有hữu 人nhân 。 身thân 具cụ 四tứ 重trọng 。 十thập 波ba 羅la 夷di 。 瞬thuấn 息tức 即tức 經kinh 。 此thử 方phương 他tha 方phương 。 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 乃nãi 至chí 窮cùng 盡tận 。 十thập 方phương 無vô 間gián 。 靡mĩ 不bất 經kinh 歷lịch 。 能năng 以dĩ 一nhất 念niệm 。 將tương 此thử 法Pháp 門môn 。 於ư 末mạt 劫kiếp 中trung 。 開khai 示thị 未vị 學học 。 是thị 人nhân 罪tội 障chướng 。 應ứng 念niệm 消tiêu 滅diệt 。 變biến 其kỳ 所sở 受thọ 。 地địa 獄ngục 苦khổ 因nhân 。 成thành 安An 樂Lạc 國Quốc 。

○# (# 二nhị 福phước 超siêu 前tiền 施thí 得đắc 福phước 超siêu 越việt 。 前tiền 之chi 施thí 人nhân 。 百bách 倍bội 千thiên 倍bội 。 千thiên 萬vạn 億ức 倍bội 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 算toán 數số 譬thí 喻dụ 。 所sở 不bất 能năng 及cập 。

【# 觧# 】# 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 此thử 有hữu 多đa 義nghĩa 故cố 獲hoạch 勝thắng 福phước 。 一nhất 所sở 弘hoằng 之chi 經kinh 是thị 佛Phật 極cực 談đàm 。 教giáo 理lý 行hành 果quả 皆giai 不bất 思tư 議nghị 故cố 。 二nhị 末mạt 世thế 多đa 障chướng 能năng 於ư 此thử 流lưu 通thông 是thị 經Kinh 實thật 希hy 有hữu 故cố 。 三tam 施thí 福phước 惟duy 得đắc 生sanh 死tử 之chi 報báo 但đãn 是thị 自tự 利lợi 弘hoằng 經kinh 利lợi 他tha 令linh 至chí 無vô 漏lậu 之chi 果quả 故cố 。 由do 是thị 一nhất 念niệm 超siêu 越việt 前tiền 施thí 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 以dĩ 法pháp 示thị 人nhân 能năng 消tiêu 劇kịch 報báo 變biến 苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 如như 此thử 其kỳ 勝thắng 者giả 。 使sử 人nhân 因nhân 之chi 明minh 心tâm 見kiến 性tánh 脫thoát 粘niêm 復phục 湛trạm 解giải 六lục 亡vong 一nhất 破phá 陰ấm 褫sỉ 魔ma 不bất 歷lịch 僧Tăng 祇kỳ 獲hoạch 寶bảo 王vương 果quả 故cố 也dã 。 彼bỉ 既ký 如như 是thị 。 則tắc 此thử 消tiêu 劇kịch 報báo 猶do 淺thiển 近cận 言ngôn 耳nhĩ 。 誠thành 將tương 與dữ 彼bỉ 同đồng 證chứng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 校giảo 量lượng 弘hoằng 經kinh 功công 德đức 長trường/trưởng 水thủy 之chi 說thuyết 泛phiếm 溫ôn 陵lăng 之chi 說thuyết □# 若nhược 其kỳ 至chí 的đích 則tắc 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 見kiến 見kiến 非phi 見kiến 。 聞văn 聞văn 非phi 聞văn 。 乃nãi 明minh 心tâm 見kiến 性tánh 之chi 要yếu 門môn 。 脫thoát 黏niêm 復phục 湛trạm 之chi 捷tiệp 徑kính 。 解giải 六lục 亡vong 一nhất 之chi 妙diệu 指chỉ 。 破phá 陰ấm 褫sỉ 魔ma 之chi 鋼cương 椎chùy 。 直trực 下hạ 而nhi 頓đốn 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 即tức 生sanh 而nhi 可khả 階giai 寶bảo 果quả 。 令linh 人nhân 聞văn 此thử 大đại 法pháp 思tư 此thử 大đại 義nghĩa 修tu 此thử 大đại 行hành 證chứng 此thử 大đại 果quả 。 消tiêu 劇kịch 報báo 於ư 剎sát 那na 。 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 土thổ 於ư 彈đàn 指chỉ 。 化hóa 功công 歸quy 己kỷ 。 功công 德đức 亦diệc 然nhiên 。 金kim 口khẩu 校giảo 量lượng 真chân 實thật 不bất 虗hư 。 聞văn 茲tư 利lợi 益ích 可khả 不bất 景cảnh 慕mộ 流lưu 通thông 以dĩ 自tự 益ích 兼kiêm 人nhân 乎hồ 。

○# (# 二nhị 生sanh 菩Bồ 提Đề 善thiện 果quả 顯hiển 經Kinh 力lực 用dụng 阿A 難Nan 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 能năng 誦tụng 此thử 經Kinh 。 能năng 持trì 此thử 咒chú 如như 我ngã 廣quảng 說thuyết 。 窮cùng 劫kiếp 不bất 盡tận 。 依y 我ngã 教giáo 言ngôn 。 如như 教giáo 行hành 道Đạo 。 直trực 成thành 菩Bồ 提Đề 。 無vô 復phục 魔ma 業nghiệp 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 上thượng 勸khuyến 流lưu 通thông 此thử 勸khuyến 誦tụng 持trì 。 吳ngô 興hưng 曰viết 前tiền 利lợi 他tha 得đắc 福phước 此thử 自tự 利lợi 成thành 道Đạo 。 或hoặc 以dĩ 此thử 義nghĩa 釋thích 成thành 上thượng 文văn 。 謂vị 開khai 示thị 未vị 學học 。 得đắc 福phước 斯tư 勝thắng 者giả 。 良lương 因nhân 眾chúng 生sanh 於ư 教giáo 誦tụng 持trì 乃nãi 至chí 成thành 道Đạo 。 所sở 益ích 大đại 故cố 。

○# (# 二nhị 經kinh 家gia 結kết 流lưu 通thông 佛Phật 說thuyết 此thử 經Kinh 已dĩ 。 比Bỉ 丘Khâu 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 優Ưu 婆Bà 夷Di 一nhất 切thiết 世thế 間gian 天thiên 。 人nhân 阿a 修tu 羅la 。 及cập 諸chư 他tha 方phương 。 菩Bồ 薩Tát 二Nhị 乘Thừa 。 聖thánh 僊tiên 童đồng 子tử 并tinh 初sơ 發phát 心tâm 大đại 力lực 鬼quỷ 神thần 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 作tác 禮lễ 而nhi 去khứ 。

【# 觧# 】# 溫ôn 陵lăng 曰viết 皆giai 在tại 會hội 聽thính 眾chúng 也dã 。 聖thánh 僊tiên 童đồng 子tử 即tức 天thiên 僊tiên 類loại 也dã 。 大đại 力lực 鬼quỷ 神thần 。 諸chư 護hộ 法Pháp 者giả 隨tùy 所sở 證chứng 量lượng 皆giai 得đắc 法Pháp 喜hỷ 也dã 。 吳ngô 興hưng 曰viết 初sơ 發phát 心tâm 者giả 。 圓viên 教giáo 外ngoại 凡phàm 或hoặc 內nội 凡phàm 也dã 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 通thông 該cai 凡phàm 聖thánh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 台thai 曰viết 準chuẩn 大đại 論luận 釋thích 歡hoan 喜hỷ 三tam 義nghĩa 。 一nhất 能năng 說thuyết 人nhân 清thanh 淨tịnh 。 二nhị 所sở 說thuyết 法Pháp 清thanh 淨tịnh 。 三tam 依y 法pháp 得đắc 果quả 清thanh 淨tịnh 。 若nhược 論luận 經kinh 敘tự 佛Phật 說thuyết 此thử 經Kinh 已dĩ 。 故cố 大đại 歡hoan 喜hỷ 惟duy 在tại 。 所sở 說thuyết 之chi 法Pháp 。 但đãn 此thử 妙diệu 法Pháp 非phi 機cơ 莫mạc 扣khấu 非phi 應ưng 不bất 說thuyết 。 能năng 所sở 相tương/tướng 成thành 感cảm 應ứng 交giao 顯hiển 故cố 具cụ 三tam 義nghĩa 也dã 。 是thị 則tắc 凡phàm 是thị 諸chư 經kinh 皆giai 具cụ 此thử 義nghĩa 。 而nhi 大đại 小tiểu 偏thiên 圓viên 同đồng 而nhi 不bất 同đồng 。 若nhược 具cụ 說thuyết 此thử 經Kinh 所sở 說thuyết 之chi 相tướng 。 則tắc 教giáo 理lý 智trí 斷đoạn 行hành 位vị 因nhân 果quả 無vô 不bất 究cứu 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 是thị 故cố 題đề 為vi 大đại 佛Phật 頂đảnh 如Như 來Lai 密mật 因nhân 修tu 證chứng 了liễu 義nghĩa 諸chư 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 行hạnh 。 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。

大Đại 佛Phật 頂Đảnh 如Như 來Lai 密Mật 因Nhân 修Tu 證Chứng 了Liễu 義Nghĩa 諸Chư 菩Bồ 薩Tát 萬Vạn 行Hạnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 卷quyển 第đệ 十thập (# 終chung )#

No.281-F# 勸khuyến 持trì 敘tự

首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 總tổng 持trì 三tam 昧muội 熏huân 脩tu 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 開khai 示thị 眾chúng 生sanh 。 妙diệu 在tại 一nhất 門môn 超siêu 出xuất 。 由do 慶khánh 喜hỷ 恨hận 多đa 聞văn 而nhi 。 未vị 全toàn 道Đạo 力lực 。 故cố 迦ca 文văn 因nhân 妄vọng 見kiến 而nhi 直trực 指chỉ 人nhân 心tâm 。 七thất 處xứ 之chi 徵trưng 寶bảo 鏡kính 磨ma 塵trần 而nhi 本bổn 則tắc 自tự 現hiện 。 八bát 還hoàn 之chi 辨biện 金kim 錍bề 刮# 膜mô 而nhi 幻huyễn 影ảnh 隨tùy 消tiêu 。 斥xích 攀phàn 緣duyên 則tắc 心tâm 不bất 是thị 心tâm 。 示thị 真chân 覺giác 則tắc 。 見kiến 猶do 離ly 見kiến 。 既ký 顯hiển 真chân 而nhi 破phá 妄vọng 。 仍nhưng 即tức 妄vọng 以dĩ 談đàm 真chân 。 窮cùng 陰ấm 入nhập 處xứ 界giới 而nhi 列liệt 為vi 四tứ 科khoa 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 二nhị 俱câu 排bài 擯bấn 。 會hội 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 而nhi 通thông 名danh 七thất 大đại 。 真chân 俗tục 中trung 道đạo 三tam 諦đế 圓viên 融dung 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 含hàm 吐thổ 十thập 虗hư 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 而nhi 發phát 揮huy 諸chư 相tướng 。 乃nãi 至chí 一nhất 多đa 相tương/tướng 即tức 小tiểu 大đại 互hỗ 容dung 。 現hiện 寶bảo 剎sát 於ư 毛mao 端đoan 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 於ư 塵trần 裏lý 。 得đắc 無vô 罣quái 礙ngại 。 者giả 倒đảo 想tưởng 銷tiêu 於ư 億ức 劫kiếp 。 不bất 隨tùy 分phân 別biệt 者giả 狂cuồng 心tâm 。 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 圓viên 頓đốn 機cơ 已dĩ 解giải 密mật 因nhân 。 中trung 下hạ 器khí 須tu 陳trần 妙diệu 行hạnh 。 於ư 是thị 開khai 遠viễn 客khách 還hoàn 家gia 之chi 路lộ 。 指chỉ 天thiên 王vương 賜tứ 屋ốc 之chi 門môn 。 詰cật 諸chư 聖thánh 之chi 本bổn 因nhân 依y 證chứng 悟ngộ 說thuyết 。 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 順thuận 此thử 方phương 之chi 教giáo 體thể 選tuyển 音âm 聞văn 為vi 第đệ 一nhất 圓viên 通thông 。 次thứ 為vi 攝nhiếp 心tâm 。 乃nãi 重trọng 施thí 戒giới 。 依y 先tiên 世Thế 尊Tôn 舉cử 揚dương 。 清thanh 淨tịnh 明minh 誨hối 。 現hiện 化hóa 身thân 佛Phật 宣tuyên 演diễn 。 祕bí 密mật 伽già 陀đà 。 三tam 學học 圓viên 具cụ 而nhi 所sở 證chứng 非phi 偏thiên 。 諸chư 妄vọng 銷tiêu 亡vong 。 而nhi 不bất 真chân 何hà 待đãi 。 況huống 復phục 精tinh 研nghiên 七thất 趣thú 。 隨tùy 業nghiệp 受thọ 生sanh 。 痛thống 喻dụ 六lục 交giao 因nhân 習tập 招chiêu 報báo 。 示thị 五ngũ 十thập 重trọng/trùng 禪thiền 那na 之chi 境cảnh 深thâm 防phòng 愛ái 見kiến 魔ma 邪tà 。 具cụ 八bát 萬vạn 種chủng 解giải 脫thoát 之chi 機cơ 對đối 治trị 。 塵trần 勞lao 煩phiền 惱não 。 保bảo 持trì 覆phú 護hộ 。 囑chúc 勸khuyến 弘hoằng 宣tuyên 。 在tại 始thỉ 在tại 終chung 無vô 非phi 脩tu 證chứng 了liễu 義nghĩa 。 或hoặc 破phá 或hoặc 立lập 不bất 離ly 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 琴cầm 瑟sắt 箜không 篌hầu 。 既ký 逢phùng 妙diệu 指chỉ 。 林lâm 木mộc 池trì 沼chiểu 。 皆giai 演diễn 法Pháp 音âm 。 令linh 諸chư 闡xiển 提đề 。 隳huy 彌di 戾lệ 車xa 。 從tùng 三tam 摩ma 地địa 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 或hoặc 自tự 分phần/phân 真chân 而nhi 。 安an 立lập 聖thánh 位vị 。 或hoặc 從tùng 互hỗ 用dụng 而nhi 超siêu 至chí 後hậu 心tâm 。 坐tọa 大Đại 道Đạo 場tràng 。 登đăng 無vô 上thượng 覺giác 。 一nhất 切thiết 事sự 究cứu 竟cánh 堅kiên 固cố 廣quảng 開khai 菩Bồ 薩Tát 多đa 方phương 便tiện 門môn 。 十thập 方phương 界giới 任nhậm 運vận 縱tung 橫hoành 同đồng 入nhập 如Như 來Lai 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 海hải 。 其kỳ 教giáo 至chí 矣hĩ 。 厥quyết 功công [樊-大+心]# 哉tai 。 愧quý 余dư 之chi 謬mậu 而nhi 妄vọng 擬nghĩ 會hội 通thông 。 樂nhạo 法Pháp 之chi 深thâm 而nhi 重trọng/trùng 加gia 讚tán 勸khuyến 。 幸hạnh 諸chư 方phương 之chi 學học 者giả 。 試thí 一nhất 披phi 而nhi 覽lãm 焉yên 。

師sư 子tử 林lâm 惟duy 則tắc 再tái 拜bái 述thuật

No.281-G#

會hội 解giải 并tinh 前tiền 後hậu 敘tự 引dẫn 隨tùy 本bổn 經kinh 通thông 為vi 十thập 卷quyển 。 昨tạc 於ư 甲giáp 申thân 歲tuế 間gian 嘗thường 刊# 為vi 梵Phạm 夾giáp 廣quảng 行hành 矣hĩ 。 或hoặc 謂vị 梵Phạm 夾giáp 固cố 佳giai 。 惟duy 四tứ 方phương 禪thiền 講giảng 遊du 學học 之chi 士sĩ 尚thượng 恨hận 包bao 笈cấp 中trung 將tương 帶đái 未vị 便tiện 。 於ư 是thị 吳ngô 郡quận 張trương 子tử 明minh 倡xướng 率suất 同đồng 志chí 復phục 刊# 為vi 方phương 冊sách 。 蓋cái 各các 從tùng 其kỳ 便tiện 耳nhĩ 。 書thư 之chi 者giả 同đồng 郡quận 羅la 元nguyên 也dã 。 施thí 梨lê 板bản 者giả 王vương 文văn 勇dũng 也dã 。 其kỳ 點điểm 校giáo 參tham 詳tường 勸khuyến 募mộ 營doanh 辦biện 者giả 宜nghi 春xuân 嗣tự 詎cự 華hoa 亭đình 師sư 訓huấn 善thiện 遇ngộ 高cao 昌xương 正chánh 因nhân 也dã 。 刊# 始thỉ 於ư 至chí 正chánh 壬nhâm 辰thần 之chi 暮mộ 春xuân 。 至chí 十thập 有hữu 一nhất 月nguyệt 而nhi 工công 畢tất 。 所sở 冀ký 施thí 者giả 書thư 者giả 恊# 力lực 以dĩ 贊tán 成thành 者giả 。 聞văn 者giả 見kiến 者giả 讀đọc 誦tụng 而nhi 受thọ 持trì 者giả 。 福phước 籍tịch 緣duyên 興hưng 。 道đạo 因nhân 言ngôn 顯hiển 。 字tự 字tự 放phóng 光quang 現hiện 端đoan 永vĩnh 資tư 。

聖thánh 化hóa 。 而nhi 法pháp 印ấn 宣tuyên 傳truyền 人nhân 人nhân 發phát 真chân 歸quy 元nguyên 。 不bất 歷lịch 僧Tăng 祇kỳ 而nhi 佛Phật 果Quả 成thành 就tựu 。

臨lâm 川xuyên 克khắc 立lập 謹cẩn 再tái 題đề