大Đại 佛Phật 頂Đảnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 疏Sớ/sơ 解Giải 蒙Mông 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam (# 之chi 一nhất )#

海hải 印ấn 弟đệ 子tử 。 蒙mông 叟# 錢tiền 謙khiêm 益ích 鈔sao 。

(# ○# 躡niếp 前tiền 正chánh 就tựu 三tam 科khoa 顯hiển 性tánh 科khoa )# 。

(# ●# 第đệ 二nhị 破phá 六lục 入nhập )# 。

(# ○# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 已dĩ 下hạ 三tam 段đoạn 經kinh 文văn 。 語ngữ 似tự 相tương/tướng 濫lạm 。 而nhi 意ý 有hữu 傍bàng 正chánh 。 初sơ 破phá 六lục 根căn 。 雖tuy 以dĩ 根căn 塵trần 對đối 破phá 。 覈# 其kỳ 正chánh 意ý 。 唯duy 在tại 內nội 入nhập 。 次thứ 十thập 二nhị 處xứ 。 雖tuy 根căn 塵trần 㸦# 破phá 。 而nhi 正chánh 在tại 於ư 塵trần 。 以dĩ 前tiền 段đoạn 中trung 。 已dĩ 破phá 根căn 故cố 。 次thứ 十thập 八bát 界giới 。 雖tuy 根căn 境cảnh 識thức 三tam 。 相tương 對đối 推thôi 破phá 。 然nhiên 論luận 正chánh 意ý 。 唯duy 在tại 六lục 識thức 。 以dĩ 根căn 境cảnh 二nhị 。 前tiền 已dĩ 破phá 故cố )# 。

(# △# 〔# 王vương 舜thuấn 鼎đỉnh 曰viết 〕# 六lục 入nhập 雖tuy 主chủ 根căn 。 然nhiên 根căn 塵trần 識thức 三tam 。 元nguyên 不bất 相tương 離ly 。 所sở 云vân 發phát 知tri 居cư 中trung 。 集tập 知tri 居cư 中trung 。 皆giai 指chỉ 識thức 也dã 。 故cố 后hậu 文văn 云vân 。 由do 塵trần 發phát 知tri 。 因nhân 根căn 有hữu 相tướng 。 六lục 入nhập 正chánh 破phá 在tại 根căn 。 而nhi 塵trần 與dữ 識thức 已dĩ 畢tất 破phá 矣hĩ 。 次thứ 下hạ 但đãn 演diễn 現hiện 前tiền 之chi 六lục 塵trần 。 即tức 妄vọng 即tức 真chân 。 并tinh 前tiền 六lục 入nhập 為vi 十thập 二nhị 處xứ 。 又hựu 演diễn 緣duyên 生sanh 之chi 六lục 識thức 。 即tức 妄vọng 即tức 真chân 。 并tinh 十thập 二nhị 處xứ 。 為vi 十thập 八bát 界giới 耳nhĩ )# 。

(# ◑# 破phá 六lục 入nhập 文văn 二nhị )# 。

(# [?∴]# 一nhất 總tổng 徵trưng )# 。

復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 六lục 入nhập 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạn 語ngữ 鉢bát 羅la 吠phệ 奢xa 。 此thử 云vân 入nhập 。 亦diệc 云vân 處xứ 。 境cảnh 入nhập 之chi 處xứ 也dã 。 (# 〔# 釋thích 要yếu 云vân 〕# 六lục 根căn 不bất 能năng 亡vong 緣duyên 反phản 照chiếu 。 為vi 境cảnh 所sở 入nhập 。 從tùng 此thử 引dẫn 心tâm 。 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp )# 亦diệc 是thị 識thức 生sanh 處xứ 故cố 。 然nhiên 根căn 境cảnh 二nhị 法pháp 。 俱câu 識thức 生sanh 處xứ 。 今kim 分phần/phân 六lục 根căn 別biệt 破phá 。 故cố 獨độc 以dĩ 根căn 為vi 入nhập 也dã (# 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 人nhân 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 根căn 塵trần 㸦# 相tương 涉thiệp 入nhập 。 二nhị 根căn 境cảnh 俱câu 為vi 識thức 之chi 所sở 入nhập 。 以dĩ 是thị 諸chư 經kinh 名danh 十thập 二nhị 入nhập 。 楞lăng 嚴nghiêm 唯duy 六lục 根căn 為vi 入nhập 者giả 。 根căn 有hữu 勝thắng 義nghĩa 。 親thân 能năng 生sanh 識thức 。 又hựu 根căn 能năng 受thọ 境cảnh 。 吸hấp 擥# 前tiền 塵trần 。 故cố 偏thiên 名danh 入nhập 。 故cố 云vân 六lục 為vi 賊tặc 媒môi 。 又hựu 云vân 六lục 入nhập 邨# 落lạc )# 。

(# △# 〔# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 云vân 〕# 內nội 六lục 入nhập 者giả 。 此thử 之chi 六lục 法pháp 親thân 。 故cố 屬thuộc 內nội 為vi 識thức 所sở 依y 。 故cố 名danh 為vi 入nhập 。 亦diệc 名danh 根căn 者giả 。 根căn 以dĩ 能năng 生sanh 為vi 義nghĩa 。 此thử 六lục 並tịnh 有hữu 生sanh 識thức 之chi 功công 。 故cố 通thông 名danh 根căn 也dã 。 外ngoại 六lục 入nhập 者giả 。 此thử 六lục 疎sơ 。 故cố 屬thuộc 外ngoại 。 識thức 所sở 游du 涉thiệp 。 故cố 名danh 六lục 塵trần 。 內nội 外ngoại 六lục 入nhập 。 即tức 十thập 二nhị 處xứ 也dã )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 俱câu 舍xá 云vân 〕# 入nhập 亦diệc 名danh 根căn 。 根căn 以dĩ 增tăng 上thượng 得đắc 名danh 。 入nhập 以dĩ 來lai 門môn 為vi 義nghĩa )# 。

(# △# 〔# 止Chỉ 觀Quán 輔phụ 行hành 云vân 〕# 入nhập 者giả 涉thiệp 入nhập 。 亦diệc 名danh 輸du 門môn 。 入nhập 者giả 。 新tân 名danh 為vi 處xứ 。 婆bà 沙sa 云vân 。 入nhập 是thị 何hà 義nghĩa 。 答đáp 輸du 門môn 義nghĩa 。 輸du 道đạo 義nghĩa 。 藏tạng 義nghĩa 。 倉thương 義nghĩa 。 田điền 義nghĩa 。 流lưu 義nghĩa 。 海hải 義nghĩa 。 是thị 為vi 入nhập 義nghĩa 。 今kim 之chi 涉thiệp 入nhập 。 及cập 以dĩ 輸du 名danh 。 初sơ 明minh 根căn 塵trần 㸦# 相tương 涉thiệp 入nhập 。 次thứ 明minh 根căn 為vi 外ngoại 塵trần 。 之chi 所sở 得đắc 便tiện 。 由do 心tâm 心tâm 所sở 。 流lưu 入nhập 根căn 境cảnh 。 令linh 塵trần 得đắc 入nhập 。 名danh 為vi 輸du 道đạo 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。 門môn 之chi 與dữ 道đạo 。 並tịnh 是thị 能năng 通thông 。 使sử 心tâm 心tâm 所sở 。 得đắc 流lưu 入nhập 也dã 。 準chuẩn 俱câu 舍xá 中trung 。 法pháp 入nhập 最tối 寬khoan )# 。

(# [?∴]# 二nhị 別biệt 破phá 六lục )# 。

(# [?(○/○)]# 一nhất 眼nhãn 入nhập 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 標tiêu 其kỳ 無vô 體thể 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 喻dụ 顯hiển 妄vọng )# 。

阿A 難Nan 即tức 彼bỉ 目mục 睛tình 。 瞪trừng 發phát 勞lao 者giả 。 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 借tá 前tiền 色sắc 陰ấm 中trung 。 見kiến 華hoa 瞪trừng 目mục 。 以dĩ 為ví 喻dụ 也dã 。 目mục 睛tình 喻dụ 覺giác 性tánh 。 瞪trừng 發phát 勞lao 。 喻dụ 妄vọng 念niệm 忽hốt 生sanh 。 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 等đẳng 。 即tức 此thử 眼nhãn 根căn 。 能năng 結kết 所sở 結kết 。 起khởi 不bất 離ly 真chân 。 故cố 云vân 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 經kinh 文văn 語ngữ 略lược 。 若nhược 細tế 論luận 之chi 。 即tức 淨tịnh 目mục 喻dụ 覺giác 性tánh 。 因nhân 瞪trừng 發phát 勞lao 。 喻dụ 無vô 明minh 不bất 了liễu 。 故cố 成thành 念niệm 動động 。 由do 發phát 勞lao 故cố 。 見kiến 空không 中trung 華hoa 。 喻dụ 由do 念niệm 動động 故cố 。 現hiện 妄vọng 境cảnh 界giới 。 及cập 根căn 身thân 等đẳng 。 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 下hạ 。 約ước 喻dụ 指chỉ 法pháp 也dã 。 目mục 即tức 無vô 明minh 動động 心tâm 。 勞lao 即tức 所sở 現hiện 根căn 境cảnh 。 及cập 能năng 見kiến 心tâm 。 此thử 之chi 心tâm 境cảnh 。 及cập 與dữ 動động 念niệm 。 俱câu 是thị 菩Bồ 提Đề 性tánh 中trung 。 無vô 明minh 勞lao 相tương/tướng 。 無vô 體thể 可khả 得đắc 。 虗hư 妄vọng 發phát 生sanh 。 猶do 如như 瞪trừng 目mục 。 見kiến 空không 中trung 華hoa 。 俱câu 為vi 勞lao 也dã (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 色sắc 陰ấm 文văn 。 譬thí 如như 目mục 睛tình 。 瞪trừng 以dĩ 發phát 勞lao 。 則tắc 於ư 虗hư 空không 。 別biệt 見kiến 狂cuồng 華hoa 等đẳng 相tương/tướng 。 以dĩ 目mục 喻dụ 真chân 。 以dĩ 勞lao 喻dụ 妄vọng 。 以dĩ 華hoa 喻dụ 色sắc 。 今kim 指chỉ 前tiền 說thuyết 。 故cố 云vân 即tức 彼bỉ 目mục 睛tình 等đẳng 。 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 下hạ 。 取thủ 前tiền 文văn 能năng 喻dụ 之chi 根căn 。 便tiện 為vi 此thử 中trung 所sở 喻dụ 之chi 法pháp 。 以dĩ 彼bỉ 勞lao 目mục 。 正chánh 是thị 眼nhãn 入nhập 虗hư 妄vọng 之chi 相tướng 故cố 。 然nhiên 此thử 能năng 喻dụ 。 帶đái 法pháp 言ngôn 之chi 。 菩Bồ 提Đề 即tức 覺giác 。 從tùng 覺giác 生sanh 妄vọng 。 如như 瞪trừng 發phát 勞lao 。 經kinh 意ý 云vân 。 彼bỉ 色sắc 陰ấm 中trung 所sở 說thuyết 。 目mục 之chi 與dữ 勞lao 。 亦diệc 是thị 覺giác 明minh 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。 勞lao 相tương/tướng 。 即tức 空không 華hoa 也dã 。 前tiền 文văn 空không 華hoa 。 徧biến 喻dụ 九cửu 界giới 五ngũ 根căn 之chi 色sắc 。 此thử 中trung 空không 華hoa 。 但đãn 喻dụ 九cửu 界giới 眼nhãn 入nhập 之chi 相tướng 。 前tiền 寬khoan 此thử 狹hiệp 。 不bất 可khả 混hỗn 同đồng 。 當đương 知tri 眼nhãn 入nhập 乃nãi 至chí 意ý 入nhập 。 皆giai 如như 空không 華hoa 。 故cố 六lục 入nhập 文văn 。 並tịnh 云vân 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。 問vấn 何hà 不bất 相tương 就tựu 根căn 塵trần 。 推thôi 破phá 見kiến 性tánh 。 而nhi 須tu 指chỉ 前tiền 勞lao 目mục 之chi 事sự 。 答đáp 根căn 塵trần 徧biến 迷mê 。 悟ngộ 必tất 從tùng 要yếu 。 故cố 指chỉ 凡phàm 夫phu 易dị 解giải 之chi 妄vọng 事sự 。 用dụng 開khai 當đương 機cơ 。 未vị 了liễu 之chi 執chấp 情tình 。 向hướng 下hạ 塞tắc 耳nhĩ 聞văn 聲thanh 。 畜súc 鼻tị 覺giác 觸xúc 例lệ 。 亦diệc 如như 是thị 。

(# △# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 此thử 最tối 微vi 細tế 。 非phi 前tiền 喻dụ 可khả 比tỉ 。 以dĩ 此thử 中trung 乃nãi 說thuyết 最tối 初sơ 六lục 根căn 之chi 元nguyên 。 因nhân 見kiến 分phần/phân 取thủ 相tương/tướng 。 吸hấp 習tập 中trung 歸quy 。 和hòa 合hợp 結kết 成thành 五ngũ 淨tịnh 色sắc 根căn 。 為vi 浮phù 塵trần 所sở 依y 。 本bổn 來lai 無vô 入nhập 。 今kim 始thỉ 有hữu 也dã 。 兼kiêm 目mục 。 即tức 今kim 眼nhãn 根căn 。 為vi 相tương/tướng 分phần/phân 勞lao 即tức 見kiến 分phần/phân 。 以dĩ 此thử 二nhị 分phần 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。 意ý 顯hiển 識thức 體thể 。 依y 覺giác 故cố 迷mê 。 故cố 云vân 菩Bồ 提Đề 發phát 勞lao 。 二nhị 分phần 依y 識thức 而nhi 顯hiển 。 為vi 識thức 之chi 行hành 相tương/tướng 。 不bất 離ly 自tự 證chứng 。 元nguyên 無vô 二nhị 體thể 。 故cố 云vân 同đồng 是thị 。 約ước 己kỷ 成thành 六lục 根căn 自tự 體thể 為ví 喻dụ 。 葢# 言ngôn 本bổn 無vô 六lục 根căn 。 因nhân 最tối 初sơ 見kiến 相tương 和hòa 合hợp 而nhi 成thành 淨tịnh 色sắc 。 故cố 雙song 舉cử 之chi 。 以dĩ 明minh 六lục 根căn 初sơ 結kết 之chi 始thỉ 也dã )# 。

(# △# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 菩Bồ 提Đề 。 一nhất 切thiết 如như 也dã 。 以dĩ 合hợp 空không 則tắc 寂tịch 以dĩ 合hợp 塵trần 則tắc 勞lao )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 約ước 塵trần 辨biện 無vô )# 。

因nhân 於ư 明minh 暗ám 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 見kiến 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 為vi 見Kiến 性Tánh 。 此thử 見kiến 離ly 彼bỉ 。 明minh 暗ám 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 既ký 因nhân 動động 心tâm 。 現hiện 妄vọng 境cảnh 界giới 。 (# 指chỉ 眼nhãn 瞪trừng 發phát 勞lao 。 見kiến 空không 華hoa 色sắc 相tướng 於ư 此thử 妄vọng 境cảnh 派phái 成thành 根căn 塵trần 。 互hỗ 為vi 對đối 待đãi 。 相tướng 形hình 而nhi 立lập 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 體thể 不bất 可khả 得đắc 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 一nhất 種chủng 妄vọng 塵trần 者giả 。 前tiền 指chỉ 勞lao 目mục 。 且thả 據cứ 明minh 緣duyên 。 示thị 其kỳ 妄vọng 相tương/tướng 。 明minh 必tất 對đối 暗ám 。 相tương 待đãi 而nhi 成thành )# 下hạ 文văn 云vân 。 由do 塵trần 發phát 知tri 。 因nhân 根căn 有hữu 相tướng 。 相tương 見kiến 無vô 性tánh 。 猶do 如như 交giao 蘆lô 。 故cố 云vân 。 因nhân 於ư 明minh 暗ám 。 發phát 見kiến 居cư 中trung 。 (# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 因nhân 明minh 暗ám 二nhị 塵trần 對đối 待đãi 。 粘niêm 湛trạm 發phát 見kiến 。 目mục 發phát 其kỳ 見kiến 。 即tức 居cư 明minh 暗ám 二nhị 塵trần 之chi 中trung 。 非phi 言ngôn 根căn 塵trần 之chi 中trung 也dã 。 若nhược 根căn 塵trần 之chi 中trung 。 即tức 名danh 識thức 。 不bất 名danh 根căn )# 塵trần 既ký 發phát 根căn 。 根căn 還hoàn 取thủ 境cảnh 。 根căn 境cảnh 既ký 備bị 。 方phương 成thành 見kiến 性tánh 。 故cố 云vân 吸hấp 此thử 名danh 見kiến 性tánh 等đẳng 。 見kiến 精tinh 映ánh 色sắc 。 即tức 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 而nhi 成thành 見kiến 性tánh 。 以dĩ 吸hấp 故cố 能năng 入nhập 。 如như 磁từ 能năng 吸hấp 鐵thiết )# 既ký 因nhân 取thủ 境cảnh 。 而nhi 得đắc 名danh 見kiến 。 故cố 知tri 此thử 見kiến 從tùng 影ảnh 象tượng 生sanh 。 象tượng 。 喻dụ 塵trần 也dã 。 起khởi 信tín 云vân 。 猶do 如như 明minh 鏡kính 。 現hiện 於ư 色sắc 象tượng 。 現hiện 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 隨tùy 其kỳ 五ngũ 塵trần 。 對đối 至chí 即tức 現hiện 。 明minh 暗ám 尚thượng 如như 影ảnh 象tượng 。 無vô 體thể 可khả 得đắc 。 況huống 所sở 發phát 見kiến 。 而nhi 有hữu 體thể 耶da 。 故cố 云vân 。 離ly 彼bỉ 無vô 體thể 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 〔# 浮phù 〕# 逸dật 奔bôn 色sắc 。 此thử 見kiến 由do 塵trần 而nhi 發phát 。 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 故cố 知tri 見kiến 性tánh 。 亦diệc 是thị 菩Bồ 提Đề 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

(# △# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 由do 塵trần 發phát 見kiến 。 故cố 名danh 眼nhãn 入nhập 。 離ly 塵trần 無vô 性tánh 。 是thị 謂vị 虗hư 妄vọng )# 。

(# [│/○]# 二nhị 破phá 成thành 無vô 相tướng 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 標tiêu 無vô 生sanh )# 。

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 見kiến 。 非phi 明minh 暗ám 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 文văn 雖tuy 云vân 。 因nhân 於ư 明minh 暗ám 。 為vi 顯hiển 根căn 性tánh 本bổn 無vô 。 假giả 他tha 而nhi 有hữu 。 就tựu 妄vọng 分phân 別biệt 而nhi 似tự 有hữu 因nhân 。 今kim 以dĩ 四tứ 處xứ 推thôi 窮cùng 。 體thể 無vô 生sanh 處xứ 。 故cố 此thử 標tiêu 也dã (# 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 不bất 於ư 空không 生sanh 。 證chứng 真chân 以dĩ 此thử 句cú 破phá 無vô 因nhân 生sanh 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 破phá 自tự 生sanh 。 非phi 明minh 暗ám 來lai 。 破phá 他tha 生sanh 。 即tức 成thành 三tam 句cú 。 若nhược 合hợp 自tự 他tha 為vi 共cộng 意ý 者giả 即tức 四tứ 句cú 也dã 。 四tứ 性tánh 之chi 義nghĩa 。 隨tùy 文văn 分phân 別biệt 。 不bất 可khả 局cục 定định 。 前tiền 五ngũ 陰ấm 中trung 。 空không 外ngoại 無vô 別biệt 他tha 性tánh 之chi 義nghĩa 。 故cố 以dĩ 空không 為vi 他tha 生sanh 。 今kim 文văn 既ký 有hữu 明minh 暗ám 。 可khả 對đối 他tha 生sanh 。 證chứng 真chân 以dĩ 空không 對đối 無vô 因nhân 。 於ư 義nghĩa 甚thậm 便tiện )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 破phá 生sanh 處xứ )# 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 明minh 來lai 。 暗ám 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 非phi 見kiến 暗ám 。 若nhược 從tùng 暗ám 來lai 。 明minh 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 無vô 見kiến 明minh 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 明minh 暗ám 。 如như 是thị 見kiến 精tinh 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 前tiền 矚chú 塵trần 象tượng 。 歸quy 當đương 見kiến 根căn 。 又hựu 空không 自tự 觀quán 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 破phá 境cảnh 生sanh 。 境cảnh 中trung 自tự 有hữu 。 明minh 暗ám 相tương 背bội 。 因nhân 明minh 即tức 不bất 見kiến 暗ám 。 以dĩ 暗ám 時thời 無vô 明minh 。 見kiến 隨tùy 明minh 滅diệt 故cố 。 因nhân 暗ám 反phản 此thử 。 次thứ 破phá 根căn 生sanh 。 根căn 生sanh 即tức 不bất 假giả 明minh 暗ám 。 明minh 暗ám 不bất 來lai 。 根căn 無vô 自tự 性tánh 。 此thử 中trung 言ngôn 根căn 生sanh 者giả 。 以dĩ 自tự 望vọng 自tự 。 非phi 謂vị 破phá 識thức 。 亦diệc 可khả 勝thắng 義nghĩa 望vọng 世thế 俗tục 根căn 。 故cố 云vân 相tương 生sanh 。 (# 勝thắng 義nghĩa 望vọng 世thế 俗tục 根căn 者giả 。 謂vị 浮phù 塵trần 根căn 生sanh 於ư 勝thắng 義nghĩa 。 亦diệc 以dĩ 自tự 望vọng 自tự 也dã )# 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 不bất 於ư 根căn 生sanh 。 破phá 根căn 而nhi 推thôi 識thức 也dã 。 見kiến 性tánh 聞văn 性tánh 。 乃nãi 至chí 意ý 入nhập 。 名danh 覺Giác 知Tri 性Tánh 。 性tánh 即tức 識thức 也dã 。 以dĩ 現hiện 前tiền 六lục 根căn 。 生sanh 滅diệt 難nan 見kiến 。 故cố 從tùng 諸chư 識thức 推thôi 而nhi 破phá 之chi 。 識thức 若nhược 不bất 生sanh 。 根căn 云vân 何hà 立lập 〔# 旁bàng 論luận 云vân 〕# 此thử 中trung 非phi 謂vị 無vô 識thức 。 但đãn 約ước 根căn 塵trần 空không 三tam 處xứ 。 顯hiển 見kiến 聞văn 等đẳng 性tánh 。 畢tất 竟cánh 無vô 生sanh 。 長trường/trưởng 水thủy 言ngôn 非phi 謂vị 破phá 識thức 。 已dĩ 先tiên 揀giản 苕# 溪khê 之chi 義nghĩa )# 次thứ 破phá 空không 生sanh 。 若nhược 言ngôn 虗hư 空không 能năng 生sanh 。 勝thắng 義nghĩa 在tại 浮phù 塵trần 內nội 。 進tiến 既ký 觀quán 象tượng 。 退thoái 應ưng 觀quán 根căn 。 (# 〔# 雲vân 棲tê 云vân 〕# 空không 為vi 能năng 見kiến 。 塵trần 象tượng 為vi 所sở 見kiến 。 今kim 眼nhãn 根căn 在tại 面diện 。 我ngã 乃nãi 塵trần 象tượng 。 空không 應ưng 反phản 歸quy 。 見kiến 我ngã 眼nhãn 根căn 。 如như 不bất 見kiến 眼nhãn 。 前tiền 矚chú 不bất 成thành )# 又hựu 空không 中trung 自tự 能năng 有hữu 見kiến 。 何hà 關quan 汝nhữ 之chi 眼nhãn 入nhập 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 成thành 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 眼nhãn 入nhập 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# 不bất 從tùng 根căn 境cảnh 生sanh 。 破phá 因nhân 緣duyên 。 不bất 從tùng 空không 生sanh 。 破phá 自tự 然nhiên 。 如như 前tiền 解giải )# 。

(# [?(○/○)]# 二nhị 耳nhĩ 入nhập 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 標tiêu 其kỳ 無vô 體thể 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 喻dụ 顯hiển 妄vọng )# 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 兩lưỡng 手thủ 指chỉ 。 急cấp 塞tắc 其kỳ 耳nhĩ 。 耳nhĩ 根căn 勞lao 故cố 。 頭đầu 中trung 作tác 聲thanh 。 兼kiêm 耳nhĩ 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 耳nhĩ 喻dụ 真chân 性tánh 。 手thủ 喻dụ 無vô 明minh 。 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 名danh 塞tắc 。 動động 念niệm 初sơ 起khởi 名danh 勞lao 。 由do 念niệm 動động 故cố 境cảnh 現hiện 。 如như 頭đầu 作tác 聲thanh 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 指chỉ 本bổn 無vô 聲thanh 。 耳nhĩ 本bổn 無vô 聞văn 。 妄vọng 相tương/tướng 感cảm 觸xúc 。 頭đầu 中trung 作tác 聲thanh 。 耳nhĩ 入nhập 之chi 妄vọng 如như 是thị 兼kiêm 耳nhĩ 與dữ 勞lao 下hạ 。 此thử 之chi 動động 念niệm 。 與dữ 妄vọng 境cảnh 界giới 。 能năng 結kết 之chi 心tâm 。 所sở 現hiện 之chi 境cảnh 。 皆giai 是thị 菩Bồ 提Đề 性tánh 中trung 。 無vô 明minh 勞lao 相tương/tướng 。 此thử 中trung 塞tắc 耳nhĩ 。 同đồng 彼bỉ 直trực 視thị 。 故cố 亦diệc 言ngôn 瞪trừng (# 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 五ngũ 陰ấm 中trung 。 並tịnh 云vân 譬thí 如như 。 雖tuy 帶đái 事sự 說thuyết 。 意ý 在tại 比tỉ 況huống 。 此thử 以dĩ 假giả 設thiết 其kỳ 事sự 。 曉hiểu 詞từ 令linh 悟ngộ 。 正chánh 約ước 事sự 相tướng 而nhi 破phá 也dã )# 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 譬thí 如như 一nhất 識thức 。 分phân 別biệt 說thuyết 六lục 。 譬thí 如như 一nhất 色sắc 。 眼nhãn 所sở 見kiến 者giả 。 則tắc 名danh 為vi 色sắc 。 耳nhĩ 所sở 聞văn 者giả 。 則tắc 名danh 為vi 聲thanh 。 乃nãi 至chí 身thân 所sở 覺giác 者giả 。 則tắc 名danh 為vi 觸xúc 。 此thử 經Kinh 破phá 六lục 入nhập 。 自tự 眼nhãn 入nhập 至chí 意ý 入nhập 。 皆giai 言ngôn 菩Bồ 提Đề 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。 以dĩ 真Chân 如Như 不bất 守thủ 自tự 性tánh 。 無vô 明minh 一nhất 動động 。 六lục 根căn 齊tề 發phát 。 語ngữ 不bất 頓đốn 彰chương 。 起khởi 非phi 次thứ 第đệ 。 與dữ 涅Niết 槃Bàn 之chi 旨chỉ 一nhất 也dã )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 約ước 塵trần 辨biện 無vô )# 。

因nhân 於ư 動động 靜tĩnh 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 聞văn 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 聽Thính 聞Văn 性Tánh 。 此thử 聞văn 離ly 彼bỉ 。 動động 靜tĩnh 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 塵trần 既ký 發phát 根căn 。 根căn 還hoàn 取thủ 境cảnh 。 根căn 境cảnh 相tướng 待đãi 。 聞văn 始thỉ 得đắc 成thành 。 故cố 此thử 耳nhĩ 根căn 。 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 由do 因nhân 動động 靜tĩnh 二nhị 境cảnh 。 發phát 聞văn 知tri 之chi 性tánh 也dã )# 。

(# △# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 耳nhĩ 聞văn 動động 靜tĩnh 。 猶do 目mục 見kiến 明minh 暗ám 也dã 。 諸chư 經kinh 所sở 說thuyết 。 對đối 聲thanh 有hữu 聞văn 。 緣duyên 明minh 有hữu 見kiến 。 今kim 文văn 了liễu 義nghĩa 。 靜tĩnh 亦diệc 名danh 聞văn 。 暗ám 亦diệc 名danh 見kiến 。 鼻tị 聞văn 通thông 塞tắc 。 意ý 知tri 生sanh 滅diệt 。 例lệ 亦diệc 如như 是thị 。

(# [│/○]# 二nhị 破phá 成thành 無vô 相tướng 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 標tiêu 無vô 生sanh )# 。

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 聞văn 。 非phi 動động 靜tĩnh 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 破phá 生sanh 處xứ )# 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 靜tĩnh 來lai 。 動động 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 非phi 聞văn 動động 。 若nhược 從tùng 動động 來lai 。 靜tĩnh 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 無vô 覺giác 靜tĩnh 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 動động 靜tĩnh 。 如như 是thị 聞văn 體thể 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 有hữu 聞văn 成thành 性tánh 。 即tức 非phi 虗hư 空không 。 又hựu 空không 自tự 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 先tiên 破phá 境cảnh 生sanh 。 境cảnh 有hữu 動động 靜tĩnh 。 聞văn 一nhất 則tắc 不bất 聞văn 一nhất 。 以dĩ 隨tùy 能năng 生sanh 。 有hữu 生sanh 滅diệt 故cố 。 次thứ 破phá 根căn 生sanh 。 不bất 假giả 動động 靜tĩnh 。 聞văn 亦diệc 無vô 故cố 。 後hậu 破phá 空không 生sanh 。 空không 若nhược 有hữu 聞văn 。 自tự 成thành 於ư 根căn 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 。 有hữu 聞văn 成thành 性tánh 。 謂vị 有hữu 所sở 聞văn 。 則tắc 成thành 有hữu 性tánh 。 又hựu 空không 自tự 聞văn 。 豈khởi 干can 於ư 耳nhĩ 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 成thành 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 耳nhĩ 入nhập 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# [?(○/○)]# 三tam 鼻tị 入nhập 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 標tiêu 其kỳ 無vô 體thể 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 喻dụ 顯hiển 妄vọng )# 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 急cấp 畜súc 其kỳ 鼻tị 。 畜súc 久cửu 成thành 勞lao 。 則tắc 於ư 鼻tị 中trung 。 聞văn 有hữu 冷lãnh 觸xúc 。 因nhân 觸xúc 分phân 別biệt 。 通thông 塞tắc 虗hư 實thật 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 諸chư 香hương 臭xú 氣khí 。 兼kiêm 鼻tị 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 鼻tị 喻dụ 真chân 性tánh 。 外ngoại 風phong 喻dụ 無vô 明minh 。 畜súc 謂vị 縮súc 氣khí 。 喻dụ 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 。 勞lao 喻dụ 心tâm 動động 。 冷lãnh 觸xúc 香hương 臭xú 喻dụ 妄vọng 境cảnh 。 餘dư 文văn 如như 前tiền (# 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 通thông 塞tắc 是thị 鼻tị 家gia 境cảnh 。 氣khí 出xuất 則tắc 通thông 名danh 虗hư 。 氣khí 入nhập 則tắc 塞tắc 名danh 實thật )# 。

(# △# 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 通thông 塞tắc 對đối 塵trần 。 虗hư 實thật 對đối 根căn 。 根căn 虗hư 則tắc 塵trần 通thông 。 根căn 實thật 則tắc 塵trần 塞tắc )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 約ước 塵trần 辨biện 無vô )# 。

因nhân 於ư 通thông 塞tắc 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 聞văn 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 齅Khứu 聞Văn 性Tánh 。 此thử 聞văn 離ly 彼bỉ 。 通thông 塞tắc 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

(# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 在tại 耳nhĩ 曰viết 聽thính 聞văn 。 在tại 鼻tị 曰viết 齅khứu 聞văn 。 所sở 謂vị 性tánh 中trung 相tương 知tri 。 用dụng 中trung 相tương 背bội 也dã )# 。

(# [│/○]# 二nhị 破phá 成thành 無vô 相tướng 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 標tiêu 無vô 生sanh )# 。

當đương 知tri 是thị 聞văn 。 非phi 通thông 塞tắc 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。

(# 通thông 塞tắc 根căn 空không 。 俱câu 無vô 生sanh 處xứ )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 破phá 生sanh 處xứ )# 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 通thông 來lai 。 塞tắc 則tắc 聞văn 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 塞tắc 。 如như 因nhân 塞tắc 有hữu 。 通thông 則tắc 無vô 聞văn 。 云vân 何hà 發phát 明minh 。 香hương 臭xú 等đẳng 觸xúc 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 通thông 塞tắc 。 如như 是thị 聞văn 機cơ 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 從tùng 空không 出xuất 。 是thị 聞văn 自tự 當đương 。 迴hồi 齅khứu 汝nhữ 鼻tị 。 空không 自tự 有hữu 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 先tiên 破phá 境cảnh 生sanh 。 通thông 塞tắc 互hỗ 破phá 。 可khả 知tri 。 發phát 明minh 。 顯hiển 了liễu 也dã 。 次thứ 破phá 根căn 生sanh 。 根căn 生sanh 則tắc 無vô 境cảnh 。 無vô 境cảnh 則tắc 無vô 根căn 。 由do 塵trần 發phát 知tri 故cố 。 機cơ 亦diệc 根căn 也dã 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 機cơ 。 弩nỗ 之chi 牙nha 也dã 。 譬thí 眠miên 伏phục 之chi 根căn 。 觸xúc 香hương 等đẳng 有hữu 發phát 聞văn 之chi 義nghĩa )# 次thứ 破phá 空không 生sanh 。 前tiền 則tắc 聞văn 境cảnh 。 歸quy 則tắc 齅khứu 根căn 。 空không 自tự 聞văn 香hương 。 汝nhữ 鼻tị 何hà 用dụng 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 成thành 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 鼻tị 入nhập 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# [?(○/○)]# 四tứ 舌thiệt 入nhập 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 標tiêu 其kỳ 無vô 體thể 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 喻dụ 顯hiển 妄vọng )# 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 舌thiệt 舐thỉ 吻vẫn 。 熟thục 舐thỉ 令linh 勞lao 。 其kỳ 人nhân 若nhược 病bệnh 。 則tắc 有hữu 苦khổ 味vị 。 無vô 病bệnh 之chi 人nhân 。 微vi 有hữu 甜điềm 觸xúc 。 由do 甜điềm 與dữ 苦khổ 。 顯hiển 此thử 舌thiệt 根căn 。 不bất 動động 之chi 時thời 。 淡đạm 性tánh 常thường 在tại 。 兼kiêm 舌thiệt 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 舌thiệt 根căn 不bất 動động 喻dụ 真chân 。 吻vẫn 喻dụ 無vô 明minh 。 舐thỉ 喻dụ 真chân 與dữ 妄vọng 合hợp 。 勞lao 即tức 念niệm 動động 。 念niệm 動động 故cố 境cảnh 生sanh 。 如như 甜điềm 苦khổ 淡đạm 。 問vấn 。 甜điềm 苦khổ 由do 勞lao 故cố 生sanh 。 可khả 喻dụ 妄vọng 境cảnh 。 淡đạm 是thị 舌thiệt 根căn 不bất 動động 。 合hợp 喻dụ 於ư 真chân 。 為vi 何hà 喻dụ 境cảnh 。 答đáp 。 元nguyên 來lai 不bất 動động 。 可khả 以dĩ 喻dụ 真chân 。 今kim 以dĩ 由do 動động 故cố 顯hiển 不bất 動động 。 既ký 是thị 形hình 待đãi 。 故cố 成thành 妄vọng 矣hĩ 。 如như 下hạ 云vân 。 言ngôn 妄vọng 顯hiển 諸chư 真chân 。 妄vọng 真chân 同đồng 二nhị 妄vọng 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 約ước 塵trần 顯hiển 無vô )# 。

因nhân 甜điềm 苦khổ 淡đạm 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 (# 甜điềm 苦khổ 攝nhiếp 諸chư 辛tân 酸toan 為vi 一nhất 塵trần 。 淡đạm 自tự 為vi 一nhất 塵trần 。 發phát 知tri 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 知Tri 味Vị 性Tánh 。 此thử 知tri 味vị 性tánh 。 離ly 彼bỉ 甜điềm 苦khổ 。 及cập 淡đạm 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

(# [│/○]# 二nhị 破phá 成thành 無vô 相tướng 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 標tiêu 無vô 生sanh )# 。

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 如như 是thị 。 嘗thường 苦khổ 淡đạm 知tri 。 非phi 甜điềm 苦khổ 來lai 。 非phi 因nhân 淡đạm 有hữu 。 又hựu 非phi 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 破phá 生sanh 處xứ )# 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 甜điềm 苦khổ 來lai 。 淡đạm 則tắc 知tri 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 淡đạm 。 若nhược 從tùng 淡đạm 出xuất 。 甜điềm 即tức 知tri 亡vong 。 復phục 云vân 何hà 知tri 。 甜điềm 苦khổ 二nhị 相tương/tướng 。 若nhược 從tùng 舌thiệt 生sanh 。 必tất 無vô 甜điềm 淡đạm 。 及cập 與dữ 苦khổ 塵trần 。 斯tư 知tri 味vị 根căn 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 虗hư 空không 自tự 味vị 。 非phi 汝nhữ 口khẩu 知tri 。 又hựu 空không 自tự 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 從tùng 境cảnh 。 從tùng 根căn 。 從tùng 空không 。 亦diệc 如như 前tiền 釋thích 。 虗hư 空không 自tự 味vị 者giả 。 味vị 猶do 嘗thường 也dã (# 〔# 補bổ 遺di 云vân 〕# 虗hư 空không 自tự 嘗thường 味vị 。 故cố 曰viết 非phi 汝nhữ 口khẩu 知tri 。 空không 自tự 知tri 味vị 。 汝nhữ 舌thiệt 何hà 用dụng 。 四tứ 句cú 上thượng 明minh 味vị 塵trần 。 下hạ 明minh 舌thiệt 入nhập 。 文văn 不bất 相tương 濫lạm )# 。

(# △# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 知tri 味vị 性tánh 。 又hựu 曰viết 知tri 味vị 根căn 。 根căn 性tánh 一nhất 源nguyên 也dã )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 成thành 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 舌thiệt 入nhập 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# [?(○/○)]# 五ngũ 身thân 入nhập 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 標tiêu 其kỳ 無vô 體thể 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 喻dụ 顯hiển 妄vọng )# 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 一nhất 冷lãnh 手thủ 。 觸xúc 於ư 熱nhiệt 手thủ 。 若nhược 冷lãnh 勢thế 多đa 。 熱nhiệt 者giả 從tùng 冷lãnh 。 若nhược 熱nhiệt 功công 勝thắng 。 冷lãnh 者giả 成thành 熱nhiệt 。 如như 是thị 以dĩ 此thử 。 合hợp 覺giác 之chi 觸xúc 。 顯hiển 於ư 離ly 知tri 。 涉thiệp 勢thế 若nhược 成thành 。 因nhân 於ư 勞lao 觸xúc 。 兼kiêm 身thân 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 手thủ 喻dụ 真chân 妄vọng 。 合hợp 喻dụ 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 。 真chân 有hữu 不bất 守thủ 自tự 性tánh 。 隨tùy 緣duyên 成thành 根căn 境cảnh 等đẳng 。 如như 隨tùy 冷lãnh 熱nhiệt 緣duyên 。 成thành 冷lãnh 熱nhiệt 手thủ 。 問vấn 。 二nhị 手thủ 之chi 中trung 。 何hà 手thủ 喻dụ 真chân 。 答đáp 。 以dĩ 勢thế 劣liệt 者giả 喻dụ 真chân 。 思tư 之chi (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 以dĩ 此thử 。 合hợp 覺giác 之chi 觸xúc 。 顯hiển 於ư 離ly 知tri 。 言ngôn 離ly 合hợp 俱câu 覺giác 。 如như 明minh 暗ám 俱câu 見kiến 。 動động 靜tĩnh 俱câu 聞văn 也dã )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 身thân 。 入nhập 主chủ 觸xúc 。 然nhiên 觸xúc 無vô 自tự 性tánh 。 如như 兩lưỡng 手thủ 冷lãnh 熱nhiệt 㸦# 奪đoạt 。 兩lưỡng 無vô 定định 勢thế 。 足túc 知tri 其kỳ 妄vọng 也dã 。 手thủ 不bất 自tự 觸xúc 。 因nhân 合hợp 覺giác 觸xúc 。 故cố 云vân 合hợp 覺giác 之chi 觸xúc 。 合hợp 不bất 自tự 合hợp 。 因nhân 離ly 知tri 合hợp 。 故cố 曰viết 顯hiển 於ư 離ly 知tri 。 涉thiệp 勢thế 若nhược 成thành 。 謂vị 冷lãnh 熱nhiệt 相tương 涉thiệp 。 使sử 二nhị 相tương/tướng 相tương/tướng 成thành 。 因nhân 觸xúc 久cửu 成thành 勞lao 。 妄vọng 生sanh 斯tư 相tương/tướng 也dã )# 。

(# △# 〔# 合hợp 解giải 云vân 〕# 如như 可khả 愛ái 觸xúc 。 合hợp 則tắc 順thuận 。 離ly 則tắc 違vi 。 不bất 可khả 愛ái 觸xúc 。 合hợp 則tắc 違vi 。 離ly 則tắc 順thuận 。 豈khởi 非phi 以dĩ 此thử 合hợp 覺giác 。 顯hiển 於ư 離ly 知tri 。 下hạ 云vân 。 違vi 順thuận 合hợp 離ly 。 四tứ 相tương 觸xúc 塵trần 。 離ly 亦diệc 觸xúc 也dã 。 故cố 云vân 離ly 知tri 。 又hựu 云vân 覺giác 離ly )# 。

(# △# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 觸xúc 是thị 身thân 家gia 所sở 對đối 之chi 塵trần 。 兩lưỡng 手thủ 俱câu 是thị 身thân 根căn 。 無vô 別biệt 觸xúc 塵trần 。 故cố 以dĩ 冷lãnh 熱nhiệt 為vi 觸xúc 塵trần 也dã 。 涉thiệp 勢thế 。 是thị 身thân 家gia 勞lao 。 冷lãnh 熱nhiệt 。 因nhân 勞lao 所sở 現hiện 之chi 相tướng 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 約ước 塵trần 辨biện 無vô )# 。

因nhân 於ư 離ly 合hợp 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 覺giác 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 知Tri 覺Giác 性Tánh 。 此thử 知tri 覺giác 體thể 。 離ly 彼bỉ 離ly 合hợp 。 違vi 順thuận 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

(# 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 違vi 順thuận 二nhị 塵trần 者giả 。 因nhân 離ly 合hợp 有hữu 違vi 順thuận 也dã )# 。

(# △# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 在tại 身thân 為vi 覺giác 。 名danh 知Tri 覺Giác 性Tánh 。

(# [│/○]# 二nhị 破phá 成thành 無vô 相tướng 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 標tiêu 無vô 生sanh )# 。

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 覺giác 。 非phi 離ly 合hợp 來lai 。 非phi 違vi 順thuận 有hữu 。 不bất 於ư 根căn 出xuất 。 又hựu 非phi 空không 生sanh 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 破phá 生sanh 處xứ )# 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 合hợp 時thời 來lai 。 離ly 當đương 已dĩ 滅diệt 。 云vân 何hà 覺giác 離ly 。 違vi 順thuận 二nhị 相tướng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 若nhược 從tùng 根căn 出xuất 。 必tất 無vô 離ly 合hợp 。 違vi 順thuận 四tứ 相tướng 。 則tắc 汝nhữ 身thân 知tri 。 元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。 心tâm 於ư 空không 出xuất 。 空không 自tự 知tri 覺giác 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 境cảnh 生sanh 更cánh 約ước 。 違vi 順thuận 二nhị 相tướng 。 廣quảng 其kỳ 道Đạo 理lý 。 例lệ 前tiền 離ly 合hợp 。 次thứ 根căn 生sanh 空không 生sanh 。 皆giai 如như 文văn 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 成thành 虛hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 身thân 入nhập 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# [?(○/○)]# 六lục 意ý 入nhập 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 標tiêu 其kỳ 無vô 體thể 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 喻dụ 顯hiển 妄vọng )# 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 勞lao 倦quyện 則tắc 眠miên 。 睡thụy 熟thục 便tiện 寤ngụ 。 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 是thị 其kỳ 顛điên 倒đảo 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 吸hấp 習tập 中trung 歸quy 。 不bất 相tương 踰du 越việt 。 稱xưng 意ý 知tri 根căn 。 兼kiêm 意ý 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 人nhân 喻dụ 真chân 性tánh 。 本bổn 自tự 覺giác 故cố 。 (# 石thạch 壁bích 法Pháp 師sư 釋thích 夢mộng 喻dụ 文văn 云vân 。 如như 有hữu 一nhất 人nhân 。 真Chân 如Như 一nhất 心tâm 勞lao 倦quyện 則tắc 眠miên 。 喻dụ 無vô 明minh 迷mê 真chân 。 性tánh 不bất 了liễu 故cố 。 (# 忽hốt 然nhiên 睡thụy 著trước 。 不bất 覺giác 無vô 明minh 忽hốt 起khởi )# 睡thụy 熟thục 喻dụ 動động 念niệm 現hiện 境cảnh 。 謂vị 眠miên 故cố 成thành 夢mộng 。 (# 作tác 夢mộng 。 最tối 初sơ 業nghiệp 識thức 相tương/tướng )# 夢mộng 具cụ 心tâm 境cảnh 。 心tâm 喻dụ 業nghiệp 轉chuyển 。 境cảnh 喻dụ 現hiện 相tướng 。 見kiến 種chủng 種chủng 事sự 。 見kiến 是thị 轉chuyển 識thức 相tương/tướng 。 種chủng 種chủng 衍diễn 事sự 是thị 現hiện 識thức 相tương/tướng )# 寤ngụ 喻dụ 事sự 識thức 。 事sự 識thức 取thủ 所sở 現hiện 境cảnh 。 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 。 (# 起khởi 心tâm 分phân 別biệt 。 六lục 粗thô 初sơ 智trí 相tương/tướng 。 乃nãi 至chí 六lục 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng )# 不bất 了liễu 自tự 心tâm 所sở 現hiện 。 見kiến 從tùng 外ngoại 來lai 。 如như 憶ức 夢mộng 中trung 之chi 事sự 。 不bất 得đắc 明minh 了liễu 。 (# 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 云vân 。 約ước 虗hư 妄vọng 之chi 事sự 。 眠miên 時thời 無vô 夢mộng 。 覺giác 時thời 有hữu 夢mộng )# 故cố 云vân 。 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 失thất 憶ức 為vi 忘vong 也dã 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 意ý 入nhập 主chủ 於ư 憶ức 知tri 。 憶ức 知tri 生sanh 於ư 寤ngụ 寐mị 。 故cố 託thác 睡thụy 寤ngụ 以dĩ 明minh 也dã )# 〔# 宗tông 鏡kính 引dẫn 沇# 疏sớ/sơ 云vân 〕# 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 者giả 。 憶ức 即tức 是thị 生sanh 。 失thất 憶ức 為vi 忘vong 者giả 。 忘vong 即tức 是thị 滅diệt 。 失thất 憶ức 不bất 離ly 自tự 心tâm 。 故cố 曰viết 。 是thị 其kỳ 顛điên 倒đảo 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 寤ngụ 則tắc 。 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 睡thụy 則tắc 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 又hựu 睡thụy 中trung 有hữu 夢mộng 。 寤ngụ 中trung 有hữu 忘vong 。 皆giai 是thị 覽lãm 塵trần 失thất 憶ức 之chi 相tướng 。 憶ức 之chi 則tắc 生sanh 。 忘vong 之chi 則tắc 滅diệt 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 因nhân 于vu 生sanh 滅diệt 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 也dã 。 以dĩ 妄vọng 對đối 真chân 。 即tức 是thị 顛điên 倒đảo 。 吸hấp 習tập 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 歸quy 識thức 心tâm 內nội 。 故cố 曰viết 中trung 歸quy 。 前tiền 念niệm 滅diệt 。 後hậu 念niệm 生sanh 。 無vô 雜tạp 亂loạn 失thất 。 故cố 曰viết 不bất 相tương 踰du 越việt 。 此thử 二nhị 妄vọng 塵trần 。 復phục 為vi 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 四tứ 種chủng 細tế 相tương/tướng 。 念niệm 念niệm 遷thiên 流lưu 。 吸hấp 習tập 此thử 相tương/tướng 。 中trung 歸quy 意ý 根căn 。 四tứ 相tương/tướng 剎sát 那na 。 前tiền 後hậu 不bất 雜tạp 。 故cố 曰viết 不bất 相tương 踰du 越việt 。 【# 疏sớ/sơ 】# 已dĩ 上thượng 總tổng 指chỉ 生sanh 滅diệt 。 結kết 成thành 意ý 根căn 。 夢mộng 中trung 現hiện 境cảnh 。 因nhân 睡thụy 故cố 有hữu 。 脫thoát 體thể 是thị 假giả 。 既ký 睡thụy 寤ngụ 已dĩ 。 不bất 了liễu 假giả 有hữu 。 覽lãm 而nhi 憶ức 想tưởng 。 謂vị 是thị 真chân 實thật 。 名danh 為vi 顛điên 倒đảo 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 寤ngụ 寐mị 憶ức 忘vong 。 皆giai 生sanh 滅diệt 也dã 。 法pháp 中trung 亦diệc 爾nhĩ 。 動động 心tâm 現hiện 境cảnh 。 已dĩ 是thị 虗hư 妄vọng 事sự 識thức 。 不bất 了liễu 見kiến 境cảnh 實thật 有hữu 。 名danh 為vi 顛điên 倒đảo 。 境cảnh 與dữ 分phân 別biệt 。 前tiền 後hậu 訛ngoa 替thế 。 念niệm 念niệm 移di 易dị 。 名danh 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 覽lãm 此thử 生sanh 滅diệt 。 全toàn 歸quy 意ý 根căn 。 熏huân 習tập 不bất 斷đoạn 。 念niệm 念niệm 分phân 別biệt 。 名danh 意ý 根căn 耳nhĩ 。 能năng 分phân 別biệt 意ý 。 所sở 分phân 別biệt 境cảnh 。 皆giai 是thị 覺giác 性tánh 之chi 中trung 。 無vô 明minh 勞lao 相tương/tướng 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 清thanh 涼lương 云vân 〕# 唯duy 識thức 言ngôn 睡thụy 眠miên 位vị 。 身thân 不bất 自tự 在tại 者giả 。 坐tọa 亦diệc 睡thụy 眠miên 故cố 。 他tha 動động 搖dao 時thời 。 亦diệc 不bất 覺giác 故cố 。 此thử 令linh 心tâm 極cực 暗ám 劣liệt 。 昧muội 略lược 為vi 性tánh 者giả 。 不bất 能năng 明minh 利lợi 沈trầm 審thẩm 故cố 。 言ngôn 意ý 識thức 不bất 行hành 。 即tức 是thị 論luận 中trung 一nhất 門môn 轉chuyển 故cố 。 顯hiển 五ngũ 識thức 不bất 行hành 。 百bách 法pháp 鈔sao 云vân 。 意ý 識thức 有hữu 明minh 了liễu 暗ám 劣liệt 二nhị 門môn 。 此thử 無vô 明minh 了liễu 。 云vân 一nhất 門môn 轉chuyển )# 。

(# ○# 〔# 唯duy 識thức 云vân 〕# 然nhiên 有hữu 為vi 法pháp 。 因nhân 緣duyên 力lực 故cố 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 。 有hữu 位vị 名danh 生sanh 。 生sanh 位vị 蹔tạm 停đình 。 即tức 說thuyết 為vi 住trụ 。 住trụ 別biệt 前tiền 後hậu 。 復phục 立lập 異dị 名danh 。 蹔tạm 有hữu 還hoàn 無vô 。 無vô 時thời 名danh 滅diệt 。 此thử 依y 剎sát 那na 。 假giả 立lập 四tứ 相tương/tướng 〔# 圓viên 覺giác 鈔sao 云vân 〕# 佛Phật 性tánh 論luận 云vân 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 約ước 前tiền 際tế 。 與dữ 生sanh 相tương/tướng 相tương 應ứng 。 約ước 後hậu 際tế 。 與dữ 滅diệt 相tương/tướng 相tương 應ứng 。 約ước 中trung 際tế 。 與dữ 住trụ 異dị 相tướng 相tương 應ứng 。 三tam 界giới 四tứ 相tương/tướng 。 唯duy 一nhất 夢mộng 心tâm 。 皆giai 因nhân 根căn 本bổn 無vô 明minh 之chi 力lực )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 約ước 塵trần 辨biện 無vô )# 。

因nhân 於ư 生sanh 滅diệt 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 集tập 知tri 居cư 中trung 。 吸hấp 撮toát 內nội 塵trần 。 見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 。 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 名danh 覺Giác 知Tri 性Tánh 。 此thử 覺giác 知tri 性tánh 。 離ly 彼bỉ 寤ngụ 寐mị 。 生sanh 滅diệt 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 集tập 。 聚tụ 也dã 。 中trung 猶do 內nội 也dã 。 吸hấp 撮toát 。 皆giai 取thủ 也dã 。 由do 生sanh 滅diệt 境cảnh 。 引dẫn 發phát 集tập 聚tụ 。 內nội 覺giác 知tri 性tánh 。 (# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 前tiền 五ngũ 言ngôn 發phát 見kiến 發phát 聞văn 等đẳng 。 此thử 言ngôn 集tập 知tri 者giả 。 發phát 是thị 現hiện 行hành 。 集tập 是thị 種chủng 子tử 。 以dĩ 前tiền 五ngũ 現hiện 行hành 。 皆giai 從tùng 種chủng 子tử 發phát 生sanh 故cố )# 此thử 之chi 覺giác 知tri 。 常thường 取thủ 生sanh 滅diệt 。 於ư 內nội 分phân 別biệt 。 非phi 同đồng 前tiền 五ngũ 。 照chiếu 外ngoại 境cảnh 界giới 。 故cố 名danh 內nội 塵trần 。 以dĩ 意ý 根căn 內nội 緣duyên 。 不bất 緣duyên 外ngoại 故cố 。 即tức 前tiền 文văn 中trung 聚tụ 緣duyên 內nội 搖dao 。 也dã (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 意ý 主chủ 覺giác 知tri 。 而nhi 根căn 潛tiềm 身thân 中trung 。 故cố 名danh 集tập 知tri 。 居cư 中trung 。 意ý 著trước 法pháp 塵trần 。 而nhi 想tưởng 像tượng 內nội 發phát 。 故cố 云vân 吸hấp 撮toát 內nội 塵trần 。 文Văn 殊Thù 云vân 。 法pháp 稱xưng 為vi 內nội 塵trần 。 即tức 過quá 去khứ 諸chư 法pháp 。 影ảnh 像tượng 是thị 也dã 。 亦diệc 名danh 落lạc 謝tạ 塵trần 。 阿a 毗tỳ 曇đàm 名danh 無vô 表biểu 色sắc 。 亦diệc 云vân 不bất 可khả 見kiến 無vô 對đối 色sắc 。 皆giai 內nội 塵trần 也dã )# 。

△# 〔# 宗tông 鏡kính 引dẫn 沇# 疏sớ/sơ 云vân 〕# 眼nhãn 耳nhĩ 取thủ 外ngoại 塵trần 境cảnh 。 剎sát 那na 流lưu 入nhập 意ý 地địa 。 從tùng 外ngoại 入nhập 內nội 。 名danh 為vi 入nhập 流lưu 。 (# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 聲thanh 色sắc 等đẳng 塵trần 。 名danh 為vi 流lưu 。 眼nhãn 見kiến 耳nhĩ 聞văn 。 緣duyên 現hiện 在tại 諸chư 塵trần 。 往vãng 外ngoại 順thuận 流lưu 。 五ngũ 塵trần 落lạc 謝tạ 。 移di 其kỳ 所sở 見kiến 所sở 聞văn 。 聲thanh 色sắc 等đẳng 流lưu 。 歸quy 於ư 意ý 中trung 。 以dĩ 為vi 法pháp 塵trần 。 正chánh 當đương 聲thanh 色sắc 逆nghịch 緣duyên 之chi 流lưu 。 故cố 云vân 入nhập 流lưu )# 眼nhãn 耳nhĩ 唯duy 緣duyên 順thuận 境cảnh 。 至chí 第đệ 二nhị 念niệm 。 緣duyên 不bất 及cập 處xứ 。 故cố 云vân 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 (# 流lưu 是thị 現hiện 塵trần 。 今kim 為vi 法pháp 塵trần 。 則tắc 現hiện 塵trần 不bất 及cập 於ư 意ý 根căn 。 故cố 云vân 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 唯duy 意ý 根căn 獨độc 取thủ 。 名danh 覺Giác 知Tri 性Tánh 。 (# 五ngũ 根căn 流lưu 不bất 及cập 之chi 處xứ 。 即tức 是thị 意ý 根căn 接tiếp 引dẫn 去khứ 緣duyên 。 是thị 名danh 意ý 根căn 覺giác 知tri 之chi 性tánh 。 此thử 覺giác 知tri 性tánh 。 因nhân 前tiền 塵trần 起khởi 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 此thử 知tri 全toàn 濫lạm 寤ngụ 寐mị 生sanh 滅diệt 二nhị 塵trần 而nhi 成thành )# 。

【# 疏sớ/sơ 】# 見kiến 聞văn 下hạ 。 揀giản 異dị 前tiền 五ngũ 也dã 。 逆nghịch 流lưu 。 猶do 逆nghịch 緣duyên 也dã 。 地địa 。 處xử 也dã 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 逆nghịch 流lưu 。 謂vị 返phản 緣duyên 也dã 。 意ý 總tổng 五ngũ 根căn 。 故cố 稱xưng 見kiến 聞văn )# 前tiền 五ngũ 但đãn 順thuận 取thủ 外ngoại 境cảnh 。 不bất 能năng 返phản 緣duyên 內nội 塵trần 。 此thử 內nội 塵trần 為vi 緣duyên 不bất 及cập 處xứ 。 (# 五ngũ 根căn 但đãn 能năng 順thuận 緣duyên 現hiện 境cảnh 。 惟duy 意ý 能năng 返phản 緣duyên 五ngũ 根căn 所sở 緣duyên 不bất 及cập 之chi 地địa 。 如như 追truy 憶ức 夢mộng 境cảnh 。 五ngũ 根căn 無vô 及cập 矣hĩ )# 此thử 不bất 及cập 處xứ 。 唯duy 意ý 根căn 合hợp 。 即tức 此thử 合hợp 處xứ 。 為vi 意ý 知tri 根căn (# 〔# 私tư 謂vị 〕# 永vĩnh 明minh 云vân 。 五ngũ 根căn 現hiện 量lượng 。 不bất 生sanh 分phân 別biệt 。 剎sát 那na 流lưu 入nhập 意ý 地địa 。 纔tài 起khởi 尋tầm 求cầu 。 便tiện 落lạc 比tỉ 量lượng 。 此thử 云vân 見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 。 正chánh 指chỉ 六lục 識thức 明minh 了liễu 意ý 地địa 。 能năng 緣duyên 五ngũ 根căn 落lạc 謝tạ 影ảnh 子tử 。 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 所sở 緣duyên 之chi 地địa 。 故cố 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 。 揀giản 異dị 前tiền 五ngũ 也dã 。 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 名danh 覺Giác 知Tri 性Tánh 者giả 。 即tức 指chỉ 第đệ 七thất 末mạt 那na 。 以dĩ 第đệ 六lục 識thức 。 依y 根căn 得đắc 名danh 。 根căn 即tức 是thị 第đệ 七thất 識thức 故cố 。 以dĩ 六lục 識thức 雖tuy 能năng 分phân 別biệt 五ngũ 塵trần 好hảo 惡ác 。 而nhi 傳truyền 送tống 相tương 續tục 執chấp 取thủ 。 全toàn 由do 七thất 識thức 故cố 。 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 六lục 識thức 為vi 意ý 。 論luận 主chủ 破phá 云vân 。 且thả 如như 第đệ 六lục 意ý 識thức 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 念niệm 等đẳng 無vô 間gian 意ý 。 已dĩ 滅diệt 無vô 體thể 。 如như 何hà 有hữu 思tư 量lượng 。 用dụng 名danh 意ý 耶da 。 須tu 信tín 有hữu 第đệ 七thất 識thức 。 具cụ 恆hằng 審thẩm 思tư 量lượng 。 方phương 得đắc 名danh 意ý 。 故cố 曰viết 。 恆hằng 審thẩm 思tư 量lượng 我ngã 相tương 隨tùy 。 資tư 中trung 云vân 。 唯duy 意ý 根căn 獨độc 取thủ 。 名danh 覺Giác 知Tri 性Tánh 。 覺giác 知tri 性tánh 。 即tức 意ý 知tri 根căn 也dã 。 近cận 師sư 單đơn 指chỉ 第đệ 八bát 。 又hựu 通thông 指chỉ 八bát 識thức 。 智trí 者giả 詳tường 之chi )# 。

(# △# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 前tiền 舉cử 四tứ 相tương/tướng 。 此thử 惟duy 二nhị 者giả 。 以dĩ 生sanh 攝nhiếp 住trụ 。 以dĩ 滅diệt 收thu 異dị 。 而nhi 且thả 以dĩ 憶ức 者giả 為vi 生sanh 。 忘vong 者giả 為vi 滅diệt 。 內nội 塵trần 。 法pháp 塵trần 也dã 。 見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 者giả 。 以dĩ 憶ức 故cố 。 則tắc 能năng 逆nghịch 緣duyên 落lạc 謝tạ 五ngũ 塵trần 。 即tức 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 也dã 。 流lưu 不bất 及cập 地địa 者giả 。 以dĩ 忘vong 故cố 。 則tắc 成thành 緣duyên 於ư 思tư 不bất 及cập 處xứ 。 即tức 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 也dã （# 按án 圓viên 師sư 有hữu 兩lưỡng 釋thích 自tự 標tiêu 此thử 解giải 為vi 正chánh 雲vân 棲tê 取thủ 之chi ）# )# 。

(# [│/○]# 二nhị 破phá 成thành 無vô 相tướng 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 標tiêu 無vô 生sanh )# 。

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 如như 是thị 覺giác 知tri 之chi 根căn 。 非phi 寤ngụ 寐mị 來lai 。 非phi 生sanh 滅diệt 有hữu 。 不bất 於ư 根căn 出xuất 。 亦diệc 非phi 空không 生sanh 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 破phá 生sanh 處xứ )# 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 寤ngụ 來lai 。 寐mị 即tức 隨tùy 滅diệt 。 將tương 何hà 為vi 寐mị 。 必tất 生sanh 時thời 有hữu 。 滅diệt 即tức 同đồng 無vô 。 令linh 誰thùy 受thọ 滅diệt 。 若nhược 從tùng 滅diệt 有hữu 。 生sanh 即tức 滅diệt 無vô 。 誰thùy 知tri 生sanh 者giả 。 若nhược 從tùng 根căn 出xuất 。 寤ngụ 寐mị 二nhị 相tướng 。 隨tùy 身thân 開khai 合hợp 。 離ly 斯tư 二nhị 體thể 。 此thử 覺giác 知tri 者giả 。 同đồng 於ư 空không 華hoa 。 畢tất 竟cánh 無vô 性tánh 。 若nhược 從tùng 空không 生sanh 。 自tự 是thị 空không 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 先tiên 約ước 寤ngụ 寐mị 。 次thứ 約ước 生sanh 滅diệt 。 法pháp 喻dụ 雖tuy 二nhị 。 俱câu 破phá 境cảnh 生sanh 。 皆giai 㸦# 有hữu 㸦# 亡vong 也dã (# 〔# 合hợp 解giải 云vân 〕# 寤ngụ 生sanh 。 善thiện 惡ác 有hữu 記ký 也dã 。 寐mị 生sanh 昏hôn 住trụ 無vô 記ký 也dã 。 意ý 識thức 有hữu 時thời 無vô 記ký 。 若nhược 隨tùy 寐mị 滅diệt 。 將tương 何hà 為vi 寐mị 。 令linh 彼bỉ 昏hôn 昧muội 熟thục 睡thụy 者giả 是thị 誰thùy 。 逆nghịch 緣duyên 前tiền 五ngũ 落lạc 卸tá 影ảnh 子tử 。 為vi 生sanh 法pháp 塵trần 。 不bất 緣duyên 五ngũ 塵trần 影ảnh 子tử 。 唯duy 昏hôn 住trụ 無vô 記ký 。 是thị 滅diệt 法pháp 塵trần 。 根căn 既ký 隨tùy 塵trần 而nhi 滅diệt 。 根căn 即tức 同đồng 無vô 。 令linh 誰thùy 受thọ 滅diệt 。 以dĩ 受thọ 滅diệt 及cập 知tri 生sanh 者giả 。 亦diệc 意ý 根căn 故cố 。 天thiên 如như 補bổ 注chú 。 謂vị 經kinh 文văn 為vi 寐mị 受thọ 滅diệt 。 闕khuyết 知tri 字tự 義nghĩa 。 輙triếp 欲dục 改cải 定định 云vân 。 將tương 何hà 知tri 寐mị 。 令linh 誰thùy 知tri 滅diệt 。 此thử 則tắc 不bất 了liễu 經kinh 文văn 為vi 受thọ 二nhị 字tự 。 已dĩ 具cụ 含hàm 知tri 字tự 之chi 義nghĩa 。 失thất 潤nhuận 文văn 之chi 妙diệu 。 而nhi 喜hỷ 於ư 立lập 異dị 也dã )# 次thứ 破phá 根căn 生sanh 。 意ý 根căn 無vô 相tướng 。 約ước 寤ngụ 寐mị 顯hiển 。 寤ngụ 能năng 思tư 察sát 。 寐mị 能năng 成thành 夢mộng 。 知tri 是thị 意ý 根căn 。 今kim 破phá 寤ngụ 寐mị 。 自tự 是thị 身thân 之chi 開khai 合hợp 。 非phi 干can 意ý 根căn 。 列liệt 子tử 云vân 。 其kỳ 寤ngụ 也dã 形hình 開khai 。 其kỳ 寐mị 也dã 形hình 交giao 。 交giao 即tức 合hợp 也dã 。 (# 資tư 中trung 文văn )# 莊trang 子tử 亦diệc 云vân 。 其kỳ 寐mị 也dã 魂hồn 交giao 。 其kỳ 覺giác 也dã 形hình 開khai 。 意ý 云vân 。 寤ngụ 寐mị 無vô 體thể 。 自tự 隨tùy 於ư 身thân 。 非phi 是thị 意ý 根căn 。 應ưng 知tri 意ý 根căn 。 畢tất 竟cánh 叵phả 得đắc 。 若nhược 從tùng 空không 生sanh 。 故cố 為vi 不bất 可khả (# 〔# 講giảng 錄lục 云vân 〕# 意ý 。 如như 幽u 室thất 見kiến 。 與dữ 前tiền 五ngũ 浮phù 根căn 並tịnh 列liệt 。 文văn 中trung 於ư 根căn 出xuất 等đẳng 。 皆giai 意ý 知tri 根căn 也dã )# 。

(# △# 〔# 中trung 川xuyên 云vân 〕# 婆bà 沙sa 云vân 。 歸quy 趣thú 是thị 意ý 業nghiệp 。 謂vị 五ngũ 根căn 各các 別biệt 所sở 行hành 。 意ý 則tắc 總tổng 領lãnh 受thọ 彼bỉ 所sở 行hành 。 及cập 彼bỉ 境cảnh 界giới 。 能năng 歸quy 趣thú 彼bỉ 。 作tác 諸chư 事sự 業nghiệp 。 故cố 名danh 意ý 根căn )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 成thành 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 意ý 入nhập 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

〔# 宗tông 鏡kính 〕# 以dĩ 妄vọng 知tri 強cường/cưỡng 覺giác 。 成thành 內nội 眾chúng 生sanh 。 因nhân 滅diệt 想tưởng 澄trừng 空không 。 成thành 外ngoại 國quốc 土độ 。 迷mê 湛trạm 一nhất 心tâm 。 作tác 內nội 六lục 入nhập 。 更cánh 無vô 別biệt 體thể 。 唯duy 是thị 真chân 空không 。 意ý 入nhập 既ký 虗hư 。 前tiền 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 入nhập 亦diệc 爾nhĩ 。

(# ◑# 三tam 破phá 十thập 二nhị 處xứ 文văn 二nhị )# 。

(# [?∴]# 一nhất 總tổng 徵trưng )# 。

復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 十thập 二nhị 處xứ 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 則tắc 正chánh 破phá 境cảnh 也dã 。 前tiền 已dĩ 總tổng 標tiêu 。 今kim 別biệt 徵trưng 起khởi 。 以dĩ 顯hiển 藏tạng 性tánh (# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 問vấn 處xứ 。 以dĩ 何hà 為vi 義nghĩa 。 答đáp 論luận 云vân 。 識thức 生sanh 長trưởng 門môn 義nghĩa 。 （# 是thị 心tâm 識thức 起khởi 滅diệt 出xuất 入nhập 之chi 門môn 故cố ）# 當đương 知tri 種chủng 子tử 義nghĩa 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 義nghĩa 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 差sai 別biệt 義nghĩa 。 亦diệc 是thị 處xứ 義nghĩa 。 問vấn 何hà 因nhân 處xứ 唯duy 十thập 二nhị 。 答đáp 雜tạp 集tập 云vân 。 唯duy 由do 身thân 及cập 具cụ 。 能năng 與dữ 未vị 來lai 六lục 行hành 受thọ 用dụng 。 為vi 生sanh 長trưởng 門môn 故cố 。 謂vị 如như 過quá 現hiện 六lục 行hành 受thọ 用dụng 相tương/tướng 。 為vi 眼nhãn 等đẳng 所sở 持trì 。 未vị 來lai 六lục 行hành 受thọ 用dụng 相tương/tướng 。 以dĩ 根căn 及cập 義nghĩa 為vi 生sanh 長trưởng 門môn 亦diệc 爾nhĩ 。 唯duy 依y 根căn 境cảnh 。 立lập 十thập 二nhị 處xứ 。 不bất 依y 六lục 種chủng 受thọ 用dụng 相tương/tướng 識thức 。 問vấn 處xứ 以dĩ 何hà 為vi 相tướng 。 答đáp 如như 界giới 。 應ưng 知tri 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 謂vị 眼nhãn 當đương 見kiến 色sắc 。 及cập 此thử 種chủng 子tử 等đẳng 。 隨tùy 義nghĩa 應ưng 說thuyết 。 今kim 推thôi 十thập 二nhị 根căn 塵trần 。 處xử 所sở 既ký 無vô 。 則tắc 前tiền 六lục 根căn 門môn 。 無vô 處xứ 而nhi 入nhập 。 後hậu 十thập 八bát 界giới 。 無vô 界giới 可khả 分phần/phân 。 可khả 騐# 眾chúng 生sanh 界giới 中trung 。 即tức 今kim 現hiện 行hành 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 。 世thế 俗tục 諦đế 中trung 。 假giả 施thi 設thiết 法pháp 。 悉tất 皆giai 無vô 有hữu 。

(# ○# 〔# 顯hiển 宗tông 論luận 云vân 〕# 處xứ 謂vị 生sanh 門môn 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 於ư 中trung 生sanh 長trưởng 。 故cố 名danh 為vi 處xứ 。 是thị 能năng 生sanh 長trưởng 彼bỉ 作tác 用dụng 義nghĩa )# 。

(# ○# 〔# 婆bà 沙sa 論luận 云vân 〕# 問vấn 一nhất 身thân 中trung 有hữu 十thập 二nhị 處xứ 。 云vân 何hà 建kiến 立lập 。 十thập 二nhị 處xứ 耶da 。 答đáp 以dĩ 彼bỉ 自tự 性tánh 作tác 用dụng 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 非phi 㸦# 相tương/tướng 雜tạp 。 如như 一nhất 室thất 內nội 。 有hữu 十thập 二nhị 人nhân 。 伎kỹ 藝nghệ 各các 別biệt 。 雖tuy 同đồng 一nhất 室thất 。 而nhi 有hữu 十thập 二nhị 自tự 性tánh 作tác 用dụng 。 若nhược 欲dục 觀quán 察sát 諸chư 法pháp 性tánh 相tướng 。 當đương 依y 如như 是thị 十thập 二nhị 處xứ 教giáo 。 便tiện 生sanh 十thập 二nhị 處xứ 影ảnh 像tượng 明minh 鏡kính )# 。

(# [?∴]# 二nhị 別biệt 破phá 六lục )# 。

(# [?(○/○)]# 一nhất 眼nhãn 色sắc 處xứ 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 舉cử 事sự 以dĩ 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 。 祇Kỳ 陀Đà 樹Thụ 林Lâm 。 及cập 諸chư 泉tuyền 池trì 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 等đẳng 為vi 是thị 。 色sắc 生sanh 眼nhãn 見kiến 。 眼nhãn 生sanh 色sắc 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 處xứ 以dĩ 生sanh 門môn 為vi 義nghĩa 。 六lục 根căn 六lục 境cảnh 。 是thị 色sắc 生sanh 處xứ 。 故cố 以dĩ 生sanh 處xứ 推thôi 之chi 。 (# 資tư 中trung 文văn )# 根căn 已dĩ 前tiền 破phá 。 今kim 正chánh 破phá 境cảnh 。 然nhiên 亦diệc 以dĩ 根căn 相tướng 對đối 而nhi 破phá 。 故cố 雙song 問vấn 色sắc 生sanh 眼nhãn 生sanh 等đẳng (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 樹thụ 林lâm 泉tuyền 池trì 。 色sắc 也dã 。 能năng 觀quán 者giả 眼nhãn 也dã )# 。

(# △# 〔# 中trung 川xuyên 云vân 〕# 前tiền 正chánh 破phá 根căn 。 則tắc 以dĩ 塵trần 對đối 辨biện 。 今kim 正chánh 破phá 境cảnh 。 則tắc 以dĩ 根căn 對đối 揚dương 。 由do 根căn 塵trần 同đồng 源nguyên 。 勢thế 若nhược 交giao 蘆lô 。 法pháp 不bất 孤cô 起khởi 也dã )# 。

(# △# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 。 如như 蝸# 牛ngưu 兩lưỡng 角giác 。 出xuất 則tắc 成thành 雙song 。 縮súc 則tắc 為vi 一nhất 。 以dĩ 彼bỉ 皆giai 從tùng 。 自tự 證chứng 分phần/phân 變biến 現hiện 故cố 。 故cố 舉cử 現hiện 前tiền 見kiến 處xứ 雙song 詰cật 也dã )# 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 初sơ 五ngũ 陰ấm 。 以dĩ 喻dụ 比tỉ 法pháp 。 用dụng 破phá 執chấp 情tình 。 次thứ 六lục 入nhập 。 指chỉ 假giả 設thiết 事sự 。 顯hiển 其kỳ 妄vọng 相tương/tướng 。 今kim 十thập 二nhị 處xứ 。 乃nãi 至chí 七thất 大đại 。 即tức 現hiện 前tiền 見kiến 聞văn 。 及cập 所sở 目mục 擊kích 。 示thị 其kỳ 藏tạng 性tánh 。 斯tư 則tắc 從tùng 疎sơ 洎kịp 親thân 。 去khứ 假giả 就tựu 實thật 。 善thiện 巧xảo 開khai 發phát 。 了liễu 然nhiên 可khả 見kiến )# 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 眼nhãn 根căn 。 生sanh 色sắc 相tướng 者giả 。 見kiến 空không 非phi 色sắc 。 色sắc 性tánh 應ưng 銷tiêu 。 銷tiêu 則tắc 顯hiển 發phát 。 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 色sắc 相tướng 既ký 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 空không 亦diệc 如như 是thị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 根căn 生sanh 境cảnh 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 。 見kiến 空không 非phi 色sắc 下hạ 破phá 。 境cảnh 有hữu 色sắc 空không 。 今kim 以dĩ 色sắc 空không 相tướng 對đối 而nhi 破phá 。 此thử 破phá 色sắc 也dã 。 (# 〔# 海hải 眼nhãn 注chú 云vân 〕# 根căn 生sanh 色sắc 者giả 。 色sắc 即tức 是thị 境cảnh 。 安an 立lập 諦đế 中trung 。 因nhân 根căn 有hữu 相tướng 。 相tương 對đối 於ư 境cảnh 。 境cảnh 有hữu 色sắc 空không 。 還hoàn 以dĩ 空không 色sắc 相tướng 對đối 破phá 色sắc )# 若nhược 見kiến 空không 時thời 。 則tắc 無vô 有hữu 色sắc 。 根căn 既ký 生sanh 色sắc 。 名danh 為vi 色sắc 性tánh 。 應ưng 合hợp 銷tiêu 亡vong 。 能năng 生sanh 既ký 亡vong 。 所sở 生sanh 何hà 有hữu 。 故cố 云vân 。 顯hiển 發phát 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 此thử 則tắc 空không 現hiện 色sắc 銷tiêu 也dã 。 色sắc 相tướng 下hạ 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 空không 不bất 自tự 顯hiển 。 由do 色sắc 所sở 顯hiển 。 今kim 既ký 無vô 色sắc 。 從tùng 誰thùy 顯hiển 空không 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 色sắc 空không 二nhị 法pháp 對đối 待đãi 而nhi 顯hiển 。 色sắc 相tướng 既ký 無vô 。 何hà 以dĩ 顯hiển 空không )# 又hựu 能năng 生sanh 根căn 。 同đồng 是thị 色sắc 法pháp 。 色sắc 相tướng 既ký 亡vong 。 根căn 亦diệc 隨tùy 滅diệt 。 根căn 既ký 已dĩ 滅diệt 。 復phục 欲dục 將tương 何hà 以dĩ 了liễu 空không 質chất 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 色sắc 相tướng 既ký 亡vong 。 牒điệp 前tiền 義nghĩa 也dã 。 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 貴quý 其kỳ 失thất 也dã 。 若nhược 謂vị 色sắc 銷tiêu 根căn 滅diệt 其kỳ 誰thùy 明minh 見kiến 空không 之chi 體thể 質chất 乎hồ )# 此thử 則tắc 空không 無vô 色sắc 顯hiển 也dã 。 空không 亦diệc 如như 是thị 者giả 。 例lệ 破phá 生sanh 空không 也dã 。 行hành 相tương/tướng 如như 色sắc (# 應ưng 云vân 。 若nhược 復phục 眼nhãn 根căn 。 生sanh 空không 相tướng 者giả 。 見kiến 色sắc 非phi 空không 。 空không 性tánh 應ưng 銷tiêu 等đẳng )# 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 結kết 文văn 云vân 。 見kiến 色sắc 與dữ 空không 。 應ưng 以dĩ 根căn 境cảnh 及cập 空không 。 推thôi 簡giản 而nhi 破phá 。 今kim 以dĩ 空không 亦diệc 如như 是thị 一nhất 句cú 。 括quát 破phá 生sanh 一nhất 科khoa 。 譯dịch 人nhân 巧xảo 略lược 也dã )# 。

若nhược 復phục 色sắc 塵trần 。 生sanh 眼nhãn 見kiến 者giả 。 觀quán 空không 非phi 色sắc 。 見kiến 即tức 銷tiêu 亡vong 。 亡vong 則tắc 都đô 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 色sắc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 境cảnh 生sanh 根căn 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 。 觀quán 空không 下hạ 破phá 。 此thử 亦diệc 色sắc 空không 相tướng 對đối 而nhi 破phá 。 此thử 破phá 色sắc 也dã 。 (# 〔# 海hải 眼nhãn 注chú 云vân 〕# 塵trần 生sanh 根căn 者giả 。 境cảnh 為vi 能năng 生sanh 。 根căn 為vi 所sở 生sanh 。 安an 立lập 諦đế 中trung 。 由do 塵trần 發phát 知tri 。 亦diệc 以dĩ 色sắc 空không 相tướng 對đối 而nhi 破phá )# 色sắc 既ký 生sanh 根căn 。 觀quán 空không 之chi 時thời 。 色sắc 已dĩ 銷tiêu 滅diệt 。 從tùng 誰thùy 生sanh 根căn 。 而nhi 了liễu 於ư 空không 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 謂vị 色sắc 能năng 生sanh 見kiến 。 則tắc 觀quán 空không 之chi 時thời 。 見kiến 無vô 所sở 生sanh 。 故cố 曰viết 銷tiêu 亡vong )# 又hựu 色sắc 能năng 顯hiển 空không 。 見kiến 空không 之chi 時thời 。 色sắc 已dĩ 銷tiêu 滅diệt 。 從tùng 誰thùy 顯hiển 空không 。 下hạ 色sắc 之chi 一nhất 字tự 。 義nghĩa 含hàm 空không 能năng 生sanh 見kiến 。 例lệ 色sắc 應ưng 知tri 。 單đơn 破phá 雙song 結kết 。 妙diệu 盡tận 譯dịch 旨chỉ (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 例lệ 前tiền 應ưng 云vân 。 見kiến 性tánh 既ký 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 空không 亦diệc 如như 是thị 。 此thử 義nghĩa 可khả 了liễu 。 佛Phật 言ngôn 存tồn 略lược 。 或hoặc 譯dịch 者giả 省tỉnh 之chi )# 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 。 誰thùy 明minh 空không 色sắc 。 長trường/trưởng 水thủy 謂vị 色sắc 之chi 一nhất 字tự 。 義nghĩa 含hàm 云vân 云vân 者giả 。 以dĩ 上thượng 文văn 色sắc 字tự 。 但đãn 指chỉ 色sắc 塵trần 。 此thử 文văn 色sắc 字tự 。 兼kiêm 指chỉ 根căn 境cảnh 。 根căn 境cảnh 屬thuộc 色sắc 。 並tịnh 以dĩ 空không 破phá 。 故cố 曰viết 誰thùy 明minh 空không 色sắc 也dã 。 色sắc 空không 相tướng 望vọng 。 但đãn 從tùng 色sắc 破phá 。 是thị 為vi 單đơn 破phá 。 根căn 境cảnh 相tướng 待đãi 。 並tịnh 破phá 於ư 空không 是thị 為vi 雙song 結kết 。 只chỉ 誰thùy 明minh 空không 色sắc 一nhất 句cú 。 空không 破phá 根căn 塵trần 。 色sắc 該cai 根căn 境cảnh 。 是thị 為vi 雙song 結kết 之chi 文văn 。 妙diệu 盡tận 譯dịch 旨chỉ 者giả 也dã 。 岳nhạc 師sư 恐khủng 學học 人nhân 不bất 解giải 。 例lệ 前tiền 為vi 補bổ 綴chuế 之chi 文văn 次thứ 云vân 。 今kim 兼kiêm 含hàm 二nhị 義nghĩa 。 故cố 曰viết 空không 色sắc 。 則tắc 已dĩ 了liễu 矣hĩ )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 見kiến 與dữ 色sắc 空không 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 色sắc 與dữ 見kiến 。 二nhị 處xứ 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 處xứ 所sở 者giả 。 無vô 生sanh 處xứ 也dã (# 〔# 桐# 洲châu 云vân 〕# 見kiến 即tức 根căn 。 色sắc 空không 即tức 塵trần 。 互hỗ 無vô 能năng 生sanh 。 故cố 云vân 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。

(# [?(○/○)]# 二nhị 耳nhĩ 聲thanh 處xứ 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 舉cử 事sự 以dĩ 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 更cánh 聽thính 此thử 。 祇Kỳ 陀Đà 園Viên 中trung 。 食thực 辦biện 擊kích 鼓cổ 。 眾chúng 集tập 撞chàng 鐘chung 。 鐘chung 鼓cổ 音âm 聲thanh 。 前tiền 後hậu 相tương 續tục 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 等đẳng 為vi 是thị 。 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 。 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 約ước 鐘chung 鼓cổ 二nhị 音âm 。 以dĩ 破phá 根căn 境cảnh 往vãng 來lai 之chi 相tướng 也dã 。 若nhược 知tri 二nhị 俱câu 虗hư 妄vọng 。 何hà 往vãng 何hà 來lai 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 聲thanh 。 來lai 於ư 耳nhĩ 邊biên 。 如như 我ngã 乞khất 食thực 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 在tại 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 此thử 聲thanh 必tất 來lai 。 阿A 難Nan 耳nhĩ 處xứ 。 目Mục 連Liên 迦Ca 葉Diếp 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 何hà 況huống 其kỳ 中trung 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 沙Sa 門Môn 。 一nhất 聞văn 鐘chung 聲thanh 。 同đồng 來lai 食thực 處xứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 。 如như 我ngã 下hạ 破phá 。 初sơ 舉cử 喻dụ 。 佛Phật 。 音âm 聲thanh 也dã 。 城thành 。 耳nhĩ 根căn 也dã 。 林lâm 。 鐘chung 鼓cổ 也dã 。 此thử 聲thanh 下hạ 。 例lệ 破phá 。 聲thanh 既ký 來lai 汝nhữ 耳nhĩ 邊biên 。 此thử 聲thanh 已dĩ 離ly 鐘chung 。 鼓cổ 。 只chỉ 合hợp 汝nhữ 自tự 獨độc 聞văn 。 不bất 合hợp 他tha 人nhân 亦diệc 聽thính 。 今kim 且thả 不bất 爾nhĩ 。 一nhất 切thiết 皆giai 聞văn 。 應ưng 知tri 聲thanh 無vô 來lai 往vãng (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 以dĩ 我ngã 喻dụ 聲thanh 。 城thành 喻dụ 阿A 難Nan 耳nhĩ 。 林lâm 喻dụ 餘dư 人nhân 耳nhĩ 。 我ngã 入nhập 城thành 內nội 。 則tắc 林lâm 中trung 無vô 我ngã 。 如như 聲thanh 入nhập 汝nhữ 耳nhĩ 。 佗tha 耳nhĩ 豈khởi 聞văn )# 。

(# △# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 如như 我ngã 往vãng 羅la 筏phiệt 城thành 。 則tắc 林lâm 中trung 無vô 我ngã 。 無vô 二nhị 身thân 故cố 。 此thử 之chi 鐘chung 聲thanh 。 必tất 來lai 阿A 難Nan 耳nhĩ 邊biên 。 目Mục 連Liên 等đẳng 雖tuy 各các 有hữu 耳nhĩ 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 無vô 二nhị 聲thanh 故cố 。 何hà 況huống 林lâm 中trung 大đại 眾chúng 。 一nhất 皆giai 聞văn 聲thanh 。 同đồng 至chí 食thực 處xứ )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 如như 我ngã 入nhập 城thành 。 祗chi 林lâm 無vô 我ngã 。 喻dụ 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 。 則tắc 餘dư 處xứ 無vô 聲thanh 。 然nhiên 千thiên 眾chúng 皆giai 聞văn 。 則tắc 聲thanh 處xứ 無vô 實thật 矣hĩ )# 。

(# △# 〔# 交giao 光quang 云vân 〕# 一nhất 身thân 不bất 能năng 並tịnh 往vãng 二nhị 處xứ 。 一nhất 聲thanh 豈khởi 能năng 徧biến 至chí 多đa 耳nhĩ )# 。

若nhược 循tuần 汝nhữ 耳nhĩ 。 往vãng 彼bỉ 聲thanh 邊biên 。 如như 我ngã 歸quy 住trụ 。 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 中trung 。 在tại 室Thất 羅La 城Thành 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 汝nhữ 聞văn 鼓cổ 聲thanh 。 其kỳ 耳nhĩ 已dĩ 往vãng 。 擊kích 鼓cổ 之chi 處xứ 。 鐘chung 聲thanh 齊tề 出xuất 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 何hà 況huống 其kỳ 中trung 。 象tượng 馬mã 牛ngưu 羊dương 。 種chủng 種chủng 音âm 響hưởng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 。 如như 我ngã 下hạ 破phá 。 初sơ 舉cử 喻dụ 。 佛Phật 喻dụ 耳nhĩ 根căn 。 祇kỳ 園viên 喻dụ 鼓cổ 。 城thành 喻dụ 阿A 難Nan 。 汝nhữ 聞văn 下hạ 。 例lệ 破phá 。 耳nhĩ 根căn 既ký 往vãng 鼓cổ 處xứ 。 阿A 難Nan 應ưng 闕khuyết 耳nhĩ 根căn 。 鐘chung 聲thanh 與dữ 鼓cổ 齊tề 鳴minh 。 不bất 合hợp 更cánh 聞văn 鐘chung 響hưởng 。 況huống 餘dư 聲thanh 耶da (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 以dĩ 我ngã 喻dụ 耳nhĩ 。 林lâm 喻dụ 鼓cổ 聲thanh 。 城thành 喻dụ 鐘chung 聲thanh 。 我ngã 歸quy 林lâm 中trung 。 則tắc 城thành 內nội 無vô 我ngã 。 如như 耳nhĩ 往vãng 鼓cổ 處xứ 。 鐘chung 聲thanh 則tắc 無vô )# 。

(# △# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 如như 我ngã 歸quy 林lâm 。 城thành 中trung 無vô 我ngã 。 無vô 二nhị 身thân 故cố 。 汝nhữ 耳nhĩ 已dĩ 往vãng 彼bỉ 擊kích 鼓cổ 處xứ 。 應ưng 不bất 能năng 並tịnh 聞văn 鐘chung 聲thanh 。 無vô 兩lưỡng 種chủng 耳nhĩ 根căn 故cố 。 何hà 況huống 林lâm 中trung 象tượng 馬mã 等đẳng 聲thanh )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 如như 我ngã 歸quy 林lâm 城thành 中trung 無vô 我ngã 。 喻dụ 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 。 則tắc 餘dư 處xứ 無vô 耳nhĩ 。 然nhiên 異dị 音âm 皆giai 聞văn 。 則tắc 耳nhĩ 處xứ 無vô 實thật 矣hĩ )# 。

(# △# 〔# 交giao 光quang 云vân 〕# 一nhất 身thân 不bất 來lai 二nhị 處xứ 。 一nhất 耳nhĩ 豈khởi 能năng 徧biến 往vãng 多đa 聲thanh )# 。

(# △# 〔# 會hội 稽khể 惠huệ 印ấn 解giải 曰viết 〕# 音âm 聲thanh 體thể 虗hư 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 謂vị 有hữu 往vãng 來lai 。 故cố 世Thế 尊Tôn 捏niết 世thế 諦đế 而nhi 致trí 詰cật 也dã 。 如như 我ngã 入nhập 城thành 。 林lâm 中trung 無vô 我ngã 。 林lâm 中trung 鐘chung 鼓cổ 。 我ngã 故cố 不bất 聞văn 。 目Mục 連Liên 迦Ca 葉Diếp 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。

何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 一nhất 鐘chung 聲thanh 。 往vãng 阿A 難Nan 耳nhĩ 根căn 故cố 。 眾chúng 若nhược 俱câu 聞văn 。 則tắc 一nhất 鐘chung 容dung 有hữu 多đa 聲thanh 。 何hà 況huống 下hạ 。 例lệ 顯hiển 也dã 。 少thiểu 尚thượng 不bất 聞văn 。 況huống 復phục 多đa 耶da 。 今kim 且thả 不bất 爾nhĩ 。 一nhất 聞văn 鐘chung 聲thanh 。 俱câu 來lai 食thực 處xứ 。 此thử 破phá 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 也dã 。 如như 我ngã 歸quy 林lâm 。 城thành 中trung 無vô 我ngã 。 城thành 中trung 鼓cổ 聲thanh 。 我ngã 故cố 不bất 聞văn 。 如như 汝nhữ 在tại 城thành 。 鼓cổ 聲thanh 若nhược 出xuất 。 汝nhữ 耳nhĩ 已dĩ 往vãng 。 擊kích 鼓cổ 之chi 處xứ 。 鐘chung 聲thanh 齊tề 出xuất 。 應ưng 俱câu 不bất 聞văn 。

何hà 以dĩ 故cố 。 汝nhữ 耳nhĩ 一nhất 根căn 已dĩ 往vãng 鼓cổ 處xứ 。 鐘chung 必tất 不bất 聞văn 。 若nhược 俱câu 聞văn 者giả 。 則tắc 容dung 有hữu 多đa 耳nhĩ 。 今kim 既ký 不bất 爾nhĩ 。 騐# 無vô 來lai 往vãng 明minh 矣hĩ 。 此thử 破phá 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 邊biên 也dã 。 按án 此thử 師sư 別biệt 解giải 。 亦diệc 有hữu 理lý 在tại )# 。

若nhược 無vô 來lai 往vãng 。 亦diệc 復phục 無vô 聞văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雙song 結kết 不bất 成thành 聞văn 義nghĩa 也dã (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 聲thanh 不bất 來lai 耳nhĩ 。 耳nhĩ 不bất 往vãng 聲thanh 。 聞văn 義nghĩa 不bất 立lập )# 。

(# △# 〔# 交giao 光quang 云vân 〕# 耳nhĩ 根căn 聲thanh 塵trần 。 各các 住trụ 本bổn 位vị 。 兩lưỡng 不bất 相tương 到đáo 。 故cố 無vô 來lai 往vãng )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 聽thính 與dữ 音âm 聲thanh 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 聽thính 與dữ 聲thanh 。 二nhị 處xứ 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 廣quảng 百bách 門môn 論luận 破phá 根căn 境cảnh 品phẩm 云vân 。 若nhược 耳nhĩ 根căn 合hợp 知tri 者giả 。 不bất 應ưng 遠viễn 近cận 一nhất 時thời 俱câu 聞văn 。 聲thanh 從tùng 質chất 來lai 。 既ký 有hữu 遠viễn 近cận 。 不bất 應ưng 一nhất 念niệm 同đồng 至chí 耳nhĩ 根căn 。 耳nhĩ 無vô 光quang 明minh 。 不bất 應ưng 趣thú 境cảnh 。 又hựu 聲thanh 離ly 質chất 。 來lai 入nhập 耳nhĩ 聞văn 。 亦diệc 不bất 應ưng 理lý 。 鐘chung 鼓cổ 等đẳng 聲thanh 。 現hiện 不bất 離ly 質chất 。 遠viễn 可khả 聞văn 故cố 。 若nhược 耳nhĩ 與dữ 聲thanh 。 無vô 聞văn 而nhi 取thủ 。 如như 香hương 等đẳng 不bất 辨biện 方phương 維duy 。 若nhược 耳nhĩ 與dữ 聲thanh 。 不bất 合hợp 而nhi 取thủ 。 應ưng 無vô 遠viễn 近cận 。 一nhất 切thiết 皆giai 聞văn 。 不bất 合hợp 體thể 無vô 。 相tương/tướng 無vô 別biệt 故cố 。 或hoặc 應ưng 一nhất 切thiết 皆giai 不bất 能năng 聞văn 。 是thị 故cố 耳nhĩ 根căn 。 聲thanh 合hợp 不bất 合hợp 。 實thật 取thủ 自tự 境cảnh 。 二nhị 俱câu 不bất 成thành 。 問vấn 色sắc 塵trần 質chất 礙ngại 。 可khả 分phân 析tích 歸quy 空không 。 聲thanh 性tánh 虗hư 通thông 。 應ưng 是thị 實thật 有hữu 。 答đáp 聲thanh 塵trần 生sanh 滅diệt 。 動động 靜tĩnh 皆giai 空không 。 聲thanh 不bất 至chí 於ư 耳nhĩ 根căn 。 耳nhĩ 不bất 往vãng 于vu 聲thanh 所sở 。 既ký 無vô 一nhất 物vật 。 中trung 間gian 往vãng 來lai 。 則tắc 心tâm 境cảnh 俱câu 虗hư 。 聲thanh 不bất 可khả 得đắc 。

(# [?(○/○)]# 三tam 鼻tị 香hương 處xứ 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 舉cử 事sự 以dĩ 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 又hựu 齅khứu 此thử 。 爐lô 中trung 旃chiên 檀đàn 。 此thử 香hương 若nhược 復phục 。 然nhiên 於ư 一nhất 銖thù 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 同đồng 時thời 聞văn 氣khí 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 香hương 為vi 復phục 。 生sanh 旃chiên 擅thiện 木mộc 。 生sanh 於ư 汝nhữ 鼻tị 。 為vi 生sanh 於ư 空không 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 但đãn 問vấn 境cảnh 之chi 生sanh 處xứ 。 不bất 同đồng 前tiền 文văn 根căn 境cảnh 對đối 破phá (# 〔# 釋thích 文văn 〕# 牛ngưu 頭đầu 旃chiên 檀đàn 。 此thử 中trung 無vô 故cố 不bất 翻phiên 。 釋thích 論luận 云vân 。 一nhất 切thiết 香hương 木mộc 中trung 。 旃chiên 檀đàn 為vi 第đệ 一nhất 。 律luật 歷lịch 志chí 。 二nhị 十thập 四tứ 銖thù 為vi 一nhất 兩lưỡng )# 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 香hương 。 生sanh 於ư 汝nhữ 鼻tị 。 稱xưng 鼻tị 所sở 生sanh 。 當đương 從tùng 鼻tị 出xuất 。 鼻tị 非phi 旃chiên 檀đàn 。 云vân 何hà 鼻tị 中trung 。 有hữu 旃chiên 檀đàn 氣khí 。 稱xưng 汝nhữ 聞văn 香hương 。 當đương 於ư 鼻tị 入nhập 。 鼻tị 中trung 出xuất 香hương 。 說thuyết 聞văn 非phi 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 根căn 生sanh 也dã 。 初sơ 牒điệp 。 稱xưng 鼻tị 下hạ 。 正chánh 破phá 。 稱xưng 汝nhữ 下hạ 。 縱túng/tung 破phá 。 設thiết 許hứa 汝nhữ 鼻tị 。 能năng 生sanh 於ư 香hương 。 生sanh 義nghĩa 雖tuy 成thành 。 聞văn 義nghĩa 不bất 立lập 。 以dĩ 但đãn 能năng 出xuất 香hương 。 不bất 從tùng 外ngoại 入nhập 。 與dữ 鼻tị 合hợp 故cố 。

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 空không 性tánh 常thường 恆hằng 。 香hương 應ưng 常thường 在tại 。 何hà 藉tạ 爐lô 中trung 。 爇nhiệt 此thử 枯khô 木mộc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 空không 生sanh 也dã 。 空không 性tánh 常thường 住trụ 。 應ưng 常thường 有hữu 香hương 。 何hà 須tu 燒thiêu 木mộc 。 方phương 聞văn 香hương 氣khí 。

若nhược 生sanh 於ư 木mộc 。 則tắc 此thử 香hương 質chất 。 因nhân 爇nhiệt 成thành 烟yên 。 若nhược 鼻tị 得đắc 聞văn 。 合hợp 蒙mông 烟yên 氣khí 。 其kỳ 烟yên 騰đằng 空không 。 未vị 及cập 遙diêu 遠viễn 。 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 云vân 何hà 已dĩ 聞văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 木mộc 生sanh 也dã 。 此thử 約ước 所sở 見kiến 烟yên 相tương/tướng 。 麤thô 顯hiển 而nhi 彼bỉ 。 不bất 論luận 其kỳ 氣khí 。 若nhược 以dĩ 烟yên 表biểu 。 實thật 謂vị 未vị 通thông 。 故cố 云vân 。 其kỳ 烟yên 騰đằng 空không 。 未vị 及cập 遙diêu 遠viễn 也dã 。 烟yên 猶do 在tại 近cận 。 聞văn 已dĩ 遠viễn 通thông 。 故cố 知tri 其kỳ 香hương 。 不bất 從tùng 木mộc 發phát (# 〔# 證chứng 真chân 云vân 〕# 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 。 是thị 合hợp 中trung 知tri 。 而nhi 言ngôn 四tứ 十thập 里lý 內nội 聞văn 香hương 。 不bất 待đãi 鼻tị 蒙mông 烟yên 氣khí 等đẳng 。 甚thậm 與dữ 教giáo 相tương 及cập 現hiện 量lượng 相tương 違vi 。 今kim 取thủ 聖thánh 人nhân 根căn 力lực 強cường/cưỡng 利lợi 。 能năng 速tốc 疾tật 遠viễn 聞văn 。 經kinh 中trung 一nhất 往vãng 據cứ 麤thô 顯hiển 邊biên 。 似tự 不bất 到đáo 鼻tị 。 故cố 作tác 斯tư 破phá 〔# 吳ngô 興hưng 曰viết 〕# 但đãn 是thị 香hương 有hữu 殊thù 勝thắng 之chi 力lực 。 不bất 須tu 更cánh 取thủ 聖thánh 人nhân 。 法pháp 華hoa 云vân 。 此thử 香hương 一nhất 銖thù 。 價giá 直trực 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 不bất 亦diệc 勝thắng 乎hồ 〔# 私tư 謂vị 〕# 經kinh 文văn 明minh 言ngôn 四tứ 十thập 里lý 。 同đồng 時thời 聞văn 氣khí 。 則tắc 是thị 但đãn 聞văn 香hương 氣khí 。 未vị 蒙mông 此thử 香hương 質chất 所sở 爇nhiệt 之chi 烟yên 也dã 。 疏sớ/sơ 約ước 遠viễn 聞văn 而nhi 破phá 其kỳ 理lý 甚thậm 明minh 。 古cổ 人nhân 良lương 為vi 過quá 計kế 。 有hữu 人nhân 欲dục 判phán 若nhược 鼻tị 得đắc 聞văn 下hạ 。 別biệt 作tác 一nhất 段đoạn 消tiêu 釋thích 。 如như 經kinh 首thủ 三tam 問vấn 何hà )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 香hương 鼻tị 與dữ 聞văn 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 齅khứu 與dữ 香hương 。 二nhị 處xứ 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# [?(○/○)]# 四tứ 舌thiệt 味vị 處xứ 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 舉cử 事sự 以dĩ 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 二nhị 時thời 。 眾chúng 中trung 持trì 鉢bát 。 其kỳ 間gian 或hoặc 遇ngộ 。 酥tô 酪lạc 醍đề 醐hồ 。 名danh 為vi 上Thượng 味Vị 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 味vị 為vi 復phục 。 生sanh 於ư 空không 中trung 。 生sanh 於ư 舌thiệt 中trung 。 為vi 生sanh 食thực 中trung 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 味vị 。 生sanh 於ư 汝nhữ 舌thiệt 。 在tại 汝nhữ 口khẩu 中trung 。 秪# 有hữu 一nhất 舌thiệt 。 其kỳ 舌thiệt 爾nhĩ 時thời 。 已dĩ 成thành 酥tô 味vị 。 遇ngộ 黑hắc 石thạch 蜜mật 。 應ưng 不bất 推thôi 移di 。 若nhược 不bất 變biến 移di 。 不bất 名danh 知tri 味vị 。 若nhược 變biến 移di 者giả 。 舌thiệt 非phi 多đa 體thể 。 云vân 何hà 多đa 味vị 。 一nhất 舌thiệt 之chi 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 根căn 生sanh 也dã 。 初sơ 標tiêu 。 在tại 汝nhữ 下hạ 。 正chánh 破phá 。 一nhất 舌thiệt 不bất 知tri 多đa 味vị 也dã 。 若nhược 以dĩ 味vị 從tùng 舌thiệt 。 味vị 應ưng 無vô 別biệt 也dã 。 若nhược 不bất 下hạ 。 縱túng/tung 破phá 。 設thiết 若nhược 許hứa 汝nhữ 味vị 不bất 別biệt 者giả 。 味vị 既ký 不bất 分phân 。 何hà 成thành 知tri 味vị 。 若nhược 變biến 下hạ 破phá 。 味vị 變biến 舌thiệt 應ưng 多đa 體thể 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 。 反phản 破phá 。 後hậu 二nhị 句cú 。 結kết 破phá 。 此thử 則tắc 以dĩ 舌thiệt 從tùng 味vị 。 舌thiệt 便tiện 成thành 多đa 。 今kim 汝nhữ 不bất 然nhiên 。 故cố 云vân 。 云vân 何hà 多đa 味vị 。 一nhất 舌thiệt 之chi 知tri 。 〔# 釋thích 文văn 〕# 黑hắc 石thạch 蜜mật 。 善thiện 見kiến 律luật 云vân 。 甘cam 蔗giá 糖đường 也dã 。 其kỳ 堅kiên 如như 石thạch 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 譬thí 如như 甘cam 蔗giá 因nhân 緣duyên 。 故cố 生sanh 黑hắc 蜜mật 石thạch 蜜mật )# 。

若nhược 生sanh 於ư 食thực 。 食thực 非phi 有hữu 識thức 。 云vân 何hà 自tự 知tri 。 又hựu 食thực 自tự 知tri 。 即tức 同đồng 他tha 食thực 。 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。 名danh 味vị 之chi 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 境cảnh 生sanh 也dã 。 初sơ 三tam 句cú 正chánh 破phá 。 味vị 若nhược 生sanh 食thực 。 應ưng 不bất 假giả 根căn 。 無vô 根căn 別biệt 食thực 。 焉yên 能năng 成thành 味vị 。 若nhược 成thành 味vị 者giả 。 味vị 須tu 有hữu 識thức 。 若nhược 無vô 識thức 者giả 。 云vân 何hà 自tự 知tri 。 又hựu 食thực 下hạ 。 縱túng/tung 破phá 。 設thiết 許hứa 食thực 能năng 自tự 知tri 。 即tức 同đồng 他tha 人nhân 嘗thường 味vị 。 何hà 關quan 汝nhữ 舌thiệt 之chi 知tri 。

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 汝nhữ 噉đạm 虗hư 空không 。 當đương 作tác 何hà 味vị 。 必tất 其kỳ 虗hư 空không 。 若nhược 作tác 鹹hàm 味vị 。 既ký 鹹hàm 汝nhữ 舌thiệt 。 亦diệc 鹹hàm 汝nhữ 面diện 。 則tắc 此thử 界giới 人nhân 。 同đồng 於ư 海hải 魚ngư 。 既ký 常thường 受thọ 鹹hàm 。 了liễu 不bất 知tri 淡đạm 。 若nhược 不bất 識thức 淡đạm 。 亦diệc 不bất 覺giác 鹹hàm 。 必tất 無vô 所sở 知tri 。 云vân 何hà 名danh 味vị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 空không 生sanh 也dã 。 初sơ 三tam 句cú 。 牒điệp 計kế 審thẩm 味vị 。 必tất 其kỳ 下hạ 。 正chánh 破phá 。 初sơ 四tứ 句cú 。 身thân 面diện 俱câu 鹹hàm 。 後hậu 二nhị 句cú 。 鹹hàm 同đồng 海hải 族tộc 。 若nhược 俱câu 鹹hàm 者giả 。 海hải 魚ngư 無vô 異dị 。 既ký 常thường 下hạ 。 縱túng/tung 破phá 。 初sơ 四tứ 句cú 。 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 。 縱túng/tung 汝nhữ 常thường 受thọ 於ư 鹹hàm 。 畢tất 竟cánh 不bất 能năng 知tri 淡đạm 。 若nhược 無vô 淡đạm 味vị 。 何hà 顯hiển 於ư 鹹hàm 。 淡đạm 之chi 與dữ 鹹hàm 。 俱câu 不bất 安an 立lập 。 必tất 無vô 下hạ 二nhị 句cú 。 結kết 非phi 知tri 味vị 。 鹹hàm 淡đạm 既ký 不bất 能năng 分phần/phân 。 不bất 可khả 說thuyết 名danh 知tri 味vị (# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 味vị 因nhân 知tri 有hữu 。 無vô 知tri 安an 得đắc 味vị 名danh )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 成thành 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 味vị 舌thiệt 與dữ 嘗thường 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 嘗thường 與dữ 味vị 。 二nhị 俱câu 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# ○# 〔# 宗tông 鏡kính 七thất 十thập 九cửu 〕# 問vấn 若nhược 約ước 見kiến 聞văn 外ngoại 境cảnh 。 則tắc 色sắc 不bất 至chí 眼nhãn 。 眼nhãn 不bất 至chí 色sắc 。 可khả 言ngôn 唯duy 心tâm 。 無vô 相tướng 可khả 得đắc 。 只chỉ 如như 飲ẩm 噉đạm 之chi 時thời 根căn 境cảnh 相tướng 入nhập 。 若nhược 言ngôn 無vô 相tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 心tâm 喫khiết 心tâm 。 答đáp 六lục 根căn 六lục 境cảnh 。 雖tuy 則tắc 離ly 合hợp 不bất 同đồng 。 皆giai 唯duy 識thức 變biến 。 味vị 性tánh 本bổn 空không 。 若nhược 非phi 是thị 識thức 。 誰thùy 知tri 鹹hàm 淡đạm 。 古cổ 師sư 云vân 。 只chỉ 喫khiết 相tương/tướng 分phần/phân 。 本bổn 質chất 自tự 在tại )# 。

(# [?(○/○)]# 五ngũ 身thân 觸xúc 處xứ 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 舉cử 事sự 以dĩ 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 晨thần 朝triêu 。 以dĩ 手thủ 摩ma 頭đầu 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 摩ma 所sở 知tri 。 誰thùy 為vi 能năng 觸xúc 。 能năng 為vi 在tại 手thủ 。 為vi 復phục 在tại 頭đầu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 按án 摩ma 之chi 法pháp 。 常thường 式thức 皆giai 然nhiên 。 故cố 摩ma 頭đầu 也dã 。 (# 〔# 釋thích 要yếu 云vân 〕# 遺di 教giáo 經kinh 中trung 。 佛Phật 令linh 比Bỉ 丘Khâu 。 常thường 自tự 摩ma 頭đầu 。 省tỉnh 覺giác 身thân 心tâm 。 俾tỉ 令linh 進tiến 道đạo 。 省tỉnh 內nội 則tắc 剃thế 除trừ 鬚tu 髮phát 。 省tỉnh 外ngoại 則tắc 瓦ngõa 鉢bát 銕# 衣y 。 佛Phật 尋tầm 常thường 勅sắc 戒giới 弟đệ 子tử 。 一nhất 日nhật 三tam 摩ma 其kỳ 頭đầu 。 口khẩu 自tự 誦tụng 云vân 。 守thủ 口khẩu 攝nhiếp 意ý 心tâm 莫mạc 犯phạm 。 如như 是thị 行hành 者giả 。 得đắc 度độ 法pháp )# 此thử 徵trưng 能năng 觸xúc 。 在tại 頭đầu 在tại 手thủ 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 。 如như 下hạ 破phá 之chi (# 〔# 私tư 謂vị 〕# 此thử 文văn 標tiêu 徵trưng 。 以dĩ 手thủ 摩ma 頭đầu 。 頭đầu 手thủ 即tức 身thân 家gia 之chi 觸xúc 。 非phi 如như 色sắc 相tướng 音âm 聲thanh 。 別biệt 有hữu 外ngoại 觸xúc 塵trần 也dã 。 故cố 云vân 。 此thử 摩ma 所sở 知tri 。 誰thùy 為vi 能năng 觸xúc 。 以dĩ 能năng 觸xúc 為vi 能năng 。 以dĩ 所sở 知tri 為vi 所sở 。 非phi 以dĩ 能năng 觸xúc 所sở 觸xúc 分phân 別biệt 能năng 所sở 也dã 。 所sở 觸xúc 者giả 即tức 是thị 能năng 觸xúc 。 能năng 觸xúc 者giả 即tức 為vi 所sở 知tri 。 標tiêu 中trung 顯hiển 觸xúc 處xứ 無vô 位vị 。 破phá 中trung 顯hiển 能năng 所sở 無vô 位vị 。 故cố 云vân 。 在tại 能năng 非phi 所sở 。 在tại 所sở 非phi 能năng 。 不bất 應ưng 如như 近cận 師sư 言ngôn 。 此thử 徵trưng 能năng 觸xúc 。 此thử 徵trưng 所sở 知tri 。 枝chi 岐kỳ 配phối 析tích 也dã 。 此thử 摩ma 所sở 知tri 。 在tại 能năng 非phi 所sở 也dã 。 誰thùy 為vi 能năng 觸xúc 。 在tại 所sở 非phi 能năng 也dã )# 。

(# △# 〔# 交giao 光quang 云vân 〕# 諸chư 塵trần 皆giai 持trì 業nghiệp 釋thích 。 如như 色sắc 即tức 是thị 塵trần 也dã 。 觸xúc 者giả 依y 主chủ 釋thích 。 身thân 家gia 所sở 觸xúc 之chi 塵trần 也dã )# 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

若nhược 在tại 於ư 手thủ 。 頭đầu 則tắc 無vô 知tri 。 云vân 何hà 成thành 觸xúc 。 若nhược 在tại 於ư 頭đầu 。 手thủ 則tắc 無vô 用dụng 。 云vân 何hà 名danh 觸xúc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 㸦# 有hữu 㸦# 亡vong 破phá 也dã 。 根căn 境cảnh 相tướng 顯hiển 。 觸xúc 乃nãi 得đắc 成thành 。 一nhất 有hữu 一nhất 無vô 。 故cố 不bất 名danh 觸xúc (# 〔# 私tư 謂vị 〕# 若nhược 能năng 觸xúc 者giả 在tại 手thủ 。 手thủ 為vi 有hữu 知tri 。 頭đầu 則tắc 無vô 知tri 。 若nhược 能năng 觸xúc 者giả 在tại 頭đầu 。 頭đầu 為vi 有hữu 用dụng 。 手thủ 則tắc 無vô 用dụng 。 故cố 云vân 㸦# 有hữu 㸦# 無vô 。 言ngôn 頭đầu 則tắc 無vô 知tri 者giả 。 破phá 能năng 觸xúc 。 兼kiêm 破phá 所sở 知tri 。 以dĩ 所sở 知tri 性tánh 。 即tức 是thị 能năng 觸xúc 。 手thủ 無vô 用dụng 者giả 。 亦diệc 無vô 知tri 故cố 。 不bất 應ưng 單đơn 指chỉ 破phá 能năng 觸xúc 之chi 塵trần 也dã 。 已dĩ 上thượng 破phá 觸xúc 無vô 處xứ 。 次thứ 下hạ 乃nãi 以dĩ 二nhị 觸xúc 一nhất 觸xúc 。 破phá 觸xúc 無vô 體thể )# 。

若nhược 各các 各các 有hữu 。 則tắc 汝nhữ 阿A 難Nan 。 應ưng 有hữu 二nhị 身thân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 各các 存tồn 兩lưỡng 質chất 破phá 也dã 。 (# 在tại 頭đầu 在tại 手thủ 。 俱câu 不bất 成thành 觸xúc 。 恐khủng 轉chuyển 計kế 兩lưỡng 在tại 。 故cố 破phá 之chi )# 頭đầu 手thủ 各các 有hữu 。 則tắc 有hữu 二nhị 知tri 二nhị 知tri 。 便tiện 成thành 二nhị 阿A 難Nan 體thể 。 何hà 體thể 為vi 汝nhữ 。 〔# 講giảng 錄lục 云vân 〕# 有hữu 一nhất 知tri 。 即tức 成thành 一nhất 身thân 。 有hữu 一nhất 知tri 。 即tức 有hữu 一nhất 無vô 知tri 。 即tức 成thành 一nhất 塵trần 。 故cố 汝nhữ 阿A 難Nan 。 應ưng 有hữu 二nhị 身thân 。

若nhược 頭đầu 與dữ 手thủ 。 一nhất 觸xúc 所sở 生sanh 。 則tắc 手thủ 與dữ 頭đầu 。 當đương 為vi 一nhất 體thể 。 若nhược 一nhất 體thể 者giả 。 觸xúc 則tắc 無vô 成thành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 共cộng 成thành 一nhất 體thể 破phá 也dã 。 初sơ 四tứ 句cú 。 正chánh 破phá 。 若nhược 頭đầu 與dữ 手thủ 。 共cộng 生sanh 一nhất 觸xúc 。 遂toại 令linh 二nhị 種chủng 。 合hợp 為vi 一nhất 體thể 。 設thiết 許hứa 一nhất 體thể 。 觸xúc 自tự 不bất 成thành 。 此thử 結kết 破phá 也dã (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 觸xúc 須tu 二nhị 物vật 。 一nhất 則tắc 不bất 成thành )# 。

若nhược 二nhị 體thể 者giả 。 觸xúc 誰thùy 為vi 在tại 。 在tại 能năng 非phi 所sở 。 在tại 所sở 非phi 能năng 。 不bất 應ưng 虗hư 空không 。 與dữ 汝nhữ 成thành 觸xúc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 轉chuyển 救cứu 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 。 牒điệp 救cứu 總tổng 徵trưng 。 若nhược 汝nhữ 救cứu 云vân 。 所sở 生sanh 雖tuy 一nhất 。 能năng 生sanh 自tự 二nhị 。 云vân 何hà 令linh 我ngã 。 頭đầu 手thủ 不bất 異dị 者giả 。 此thử 則tắc 二nhị 體thể 之chi 觸xúc 。 為vi 在tại 何hà 處xứ 。 (# 為vi 屬thuộc 能năng 觸xúc 。 為vi 屬thuộc 所sở 觸xúc )# 故cố 云vân 。 觸xúc 誰thùy 為vi 在tại 。 在tại 能năng 下hạ 二nhị 句cú 。 推thôi 同đồng 前tiền 破phá 。 前tiền 云vân 。 若nhược 在tại 於ư 手thủ 。 頭đầu 則tắc 無vô 知tri 等đẳng 。 (# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 手thủ 則tắc 為vi 能năng 。 頭đầu 則tắc 為vi 所sở 。 在tại 能năng 在tại 所sở 。 各các 失thất 一nhất 邊biên )# 不bất 應ưng 下hạ 。 破phá 空không 生sanh 也dã 。 有hữu 形hình 之chi 法pháp 。 尚thượng 不bất 能năng 生sanh 。 豈khởi 況huống 空không 無vô 。 而nhi 能năng 成thành 觸xúc (# 頭đầu 手thủ 各các 失thất 能năng 所sở 。 莫mạc 不bất 從tùng 虗hư 空không 來lai 。 令linh 汝nhữ 成thành 觸xúc 。 此thử 不bất 應ưng 理lý )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 成thành 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 覺giác 觸xúc 與dữ 身thân 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 身thân 與dữ 觸xúc 。 二nhị 俱câu 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# 覺giác 。 所sở 知tri 也dã 。 觸xúc 。 能năng 觸xúc 也dã 。 身thân 。 頭đầu 手thủ 也dã 。 例lệ 破phá 分phần/phân 三tam 。 次thứ 即tức 合hợp 二nhị 。 餘dư 五ngũ 文văn 皆giai 爾nhĩ )# 。

(# [?(○/○)]# 六lục 意ý 法pháp 處xứ 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 舉cử 事sự 以dĩ 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 意ý 中trung 。 所sở 緣duyên 善thiện 惡ác 。 無vô 記ký 三tam 性tánh 。 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。 此thử 法pháp 為vi 復phục 。 即tức 心tâm 所sở 生sanh 。 為vi 當đương 離ly 心tâm 。 別biệt 有hữu 方phương 所sở 。

【# 疏sớ/sơ 】# 意ý 中trung 所sở 緣duyên 三tam 性tánh 之chi 法pháp 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 盡tận 。 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 。 故cố 云vân 生sanh 成thành (# 〔# 真chân 際tế 云vân 〕# 意ý 識thức 所sở 緣duyên 法pháp 塵trần 之chi 境cảnh 。 三tam 性tánh 不bất 同đồng 。 假giả 實thật 有hữu 異dị 。 軌quỹ 生sanh 物vật 解giải 。 互hỗ 不bất 相tương 涉thiệp 。 故cố 云vân 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。 〔# 補bổ 遺di 云vân 〕# 如như 云vân 。 惡ác 五ngũ 陰ấm 。 實thật 法pháp 也dã 。 惡ác 眾chúng 生sanh 。 假giả 名danh 也dã 。 善thiện 無vô 記ký 例lệ 知tri 。 此thử 中trung 所sở 緣duyên 三tam 性tánh 。 乃nãi 是thị 法pháp 塵trần 。 心tâm 所sở 亦diệc 通thông 三tam 性tánh 。 非phi 是thị 心tâm 王vương 自tự 通thông 三tam 性tánh 。 言ngôn 生sanh 成thành 者giả 。 此thử 心tâm 所sở 法pháp 。 從tùng 心tâm 王vương 生sanh 。 故cố 曰viết 生sanh 成thành 。 如như 善thiện 心tâm 所sở 。 軌quỹ 則tắc 善thiện 王vương 以dĩ 成thành 法pháp 則tắc 。 所sở 習tập 者giả 善thiện 也dã 。 惡ác 無vô 記ký 例lệ 知tri 。 百bách 法pháp 云vân 。 軌quỹ 謂vị 軌quỹ 範phạm 。 可khả 生sanh 物vật 解giải 。 各các 取thủ 其kỳ 則tắc 。 此thử 是thị 法pháp 用dụng )# 。

(# △# 〔# 王vương 舜thuấn 鼎đỉnh 曰viết 〕# 善thiện 惡ác 無vô 記ký 三tam 法pháp 。 據cứ 事sự 似tự 屬thuộc 前tiền 塵trần 。 此thử 云vân 意ý 中trung 所sở 緣duyên 。 乃nãi 虗hư 位vị 中trung 變biến 起khởi 虗hư 塵trần 。 本bổn 非phi 生sanh 成thành 。 卻khước 像tượng 生sanh 成thành 。 則tắc 無vô 始thỉ 習tập 氣khí 。 慣quán 熟thục 所sở 為vi 耳nhĩ )# 〔# 宗tông 鏡kính 〕# 法pháp 處xứ 是thị 所sở 緣duyên 。 善thiện 處xứ 是thị 能năng 緣duyên 。 只chỉ 如như 法Pháp 處xứ 。 為vi 復phục 即tức 心tâm 不bất 即tức 心tâm 【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 所sở 緣duyên 法pháp 。 即tức 心tâm 離ly 心tâm 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 。 下hạ 文văn 即tức 破phá (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 善thiện 惡ác 。 緣duyên 慮lự 心tâm 也dã 。 無vô 記ký 。 昏hôn 住trụ 心tâm 也dã 。 意ý 緣duyên 不bất 出xuất 此thử 三tam 。 吸hấp 撮toát 內nội 塵trần 。 成thành 所sở 緣duyên 法pháp 。 故cố 云vân 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。

(# △# 〔# 法pháp 數số 云vân 〕# 楞lăng 嚴nghiêm 三tam 性tánh 。 一nhất 善thiện 性tánh 。 二nhị 惡ác 性tánh 。 謂vị 第đệ 六lục 識thức 所sở 起khởi 。 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 惡ác 法pháp 之chi 性tánh 也dã 。 三tam 無vô 記ký 性tánh 謂vị 第đệ 六lục 識thức 所sở 具cụ 。 一nhất 切thiết 不bất 善thiện 。 不bất 惡ác 初sơ 無vô 記ký 憶ức 之chi 性tánh 也dã 。 皆giai 由do 意ý 根căn 所sở 緣duyên 。 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。 故cố 名danh 為vi 性tánh 。 謂vị 不bất 教giáo 而nhi 能năng 。 凡phàm 諸chư 有hữu 為vi 。 皆giai 依y 三tam 性tánh 造tạo 作tác 。 一nhất 切thiết 法pháp 以dĩ 三tam 性tánh 作tác 則tắc 故cố )# 。

(# △# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 意ý 是thị 根căn 處xứ 。 善thiện 惡ác 無vô 記ký 法pháp 是thị 塵trần 處xứ 。 五ngũ 根căn 所sở 取thủ 三tam 性tánh 。 現hiện 行hành 落lạc 卸tá 。 現hiện 成thành 影ảnh 子tử 。 各các 有hữu 軌quỹ 則tắc 。 為vi 意ý 家gia 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 名danh 曰viết 法pháp 塵trần 。 以dĩ 此thử 法pháp 塵trần 。 唯duy 意ý 識thức 所sở 變biến 。 故cố 即tức 心tâm 離ly 心tâm 以dĩ 推thôi 之chi 也dã )# 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 即tức 心tâm 者giả 。 法pháp 則tắc 非phi 塵trần 。 非phi 心tâm 所sở 緣duyên 。 云vân 何hà 成thành 處xứ 。

〔# 宗tông 鏡kính 〕# 。 若nhược 即tức 心tâm 者giả 。 法pháp 則tắc 全toàn 心tâm 。 心tâm 不bất 見kiến 心tâm 。 云vân 何hà 成thành 處xứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 即tức 心tâm 也dã 。 初sơ 一nhất 句cú 牒điệp 。 次thứ 一nhất 句cú 定định 。 非phi 心tâm 下hạ 破phá 。 既ký 即tức 是thị 心tâm 。 定định 非phi 是thị 塵trần 。 若nhược 非phi 是thị 塵trần 。 則tắc 不bất 是thị 心tâm 家gia 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 何hà 名danh 法pháp 處xứ (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 法pháp 既ký 即tức 心tâm 。 則tắc 不bất 屬thuộc 塵trần 。 故cố 非phi 所sở 緣duyên 。 不bất 成thành 意ý 處xứ )# 。

(# △# 〔# 交giao 光quang 云vân 〕# 非phi 塵trần 。 言ngôn 即tức 心tâm 也dã 。 非phi 心tâm 所sở 緣duyên 。 言ngôn 心tâm 不bất 自tự 緣duyên 也dã )# 。

(# △# 〔# 賀hạ 中trung 男nam 云vân 〕# 結kết 即tức 心tâm 曰viết 。 非phi 心tâm 所sở 緣duyên 。 一nhất 體thể 而nhi 不bất 能năng 緣duyên 也dã 。 如như 眼nhãn 不bất 見kiến 眼nhãn 。 結kết 離ly 心tâm 曰viết 。 心tâm 非phi 所sở 緣duyên 。 無vô 體thể 而nhi 無vô 可khả 緣duyên 也dã 。 如như 眼nhãn 不bất 見kiến 兔thố 角giác )# 。

(# ●# 次thứ 下hạ 三tam 節tiết 總tổng 破phá 離ly 心tâm )# 。

若nhược 離ly 於ư 心tâm 。 別biệt 有hữu 方phương 所sở 。 則tắc 法pháp 自tự 性tánh 。 為vi 知tri 非phi 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 牒điệp 計kế 雙song 徵trưng 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 。 則tắc 法pháp 下hạ 徵trưng 。 此thử 法pháp 既ký 離ly 於ư 心tâm 。 更cánh 以dĩ 知tri 不bất 知tri 徵trưng 而nhi 破phá 之chi 〔# 宗tông 鏡kính 〕# 。 若nhược 離ly 於ư 心tâm 。 則tắc 法pháp 之chi 自tự 性tánh 。 (# 法pháp 塵trần 之chi 自tự 性tánh )# 為vi 有hữu 知tri 無vô 知tri (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 法pháp 塵trần 非phi 相tướng 。 因nhân 意ý 知tri 顯hiển 。 故cố 問vấn 為vi 知tri 不bất 知tri )# 。

知tri 則tắc 名danh 心tâm 。 異dị 汝nhữ 非phi 塵trần 。 同đồng 他tha 心tâm 量lượng 。 即tức 汝nhữ 即tức 心tâm 。 云vân 何hà 汝nhữ 心tâm 。 更cánh 二nhị 於ư 汝nhữ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 有hữu 知tri 也dã 。 初sơ 句cú 。 奪đoạt 成thành 心tâm 量lượng 。 離ly 心tâm 之chi 法pháp 。 若nhược 有hữu 知tri 者giả 。 應ưng 名danh 為vi 心tâm 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 知tri 則tắc 名danh 心tâm 者giả 。 離ly 心tâm 有hữu 法pháp 。 法pháp 既ký 有hữu 知tri 。 亦diệc 名danh 為vi 心Tâm 也dã )# 。

(# △# 〔# 講giảng 錄lục 云vân 〕# 法pháp 塵trần 若nhược 許hứa 有hữu 知tri 。 應ưng 名danh 為vi 心tâm 。 不bất 名danh 法pháp 塵trần )# 異dị 汝nhữ 下hạ 。 更cánh 分phần/phân 即tức 異dị 以dĩ 破phá 。 (# 法pháp 既ký 有hữu 知tri 。 即tức 名danh 為vi 心tâm 。 則tắc 此thử 離ly 心tâm 有hữu 知tri 之chi 法pháp 。 為vi 異dị 汝nhữ 。 為vi 即tức 汝nhữ )# 初sơ 二nhị 句cú 。 破phá 異dị 。 有hữu 知tri 之chi 法pháp 。 若nhược 異dị 汝nhữ 心tâm 。 即tức 同đồng 他tha 人nhân 。 異dị 於ư 汝nhữ 心tâm 。 又hựu 有hữu 知tri 故cố 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 異dị 汝nhữ 非phi 塵trần 者giả 。 異dị 汝nhữ 則tắc 非phi 汝nhữ 心tâm 。 有hữu 知tri 即tức 非phi 汝nhữ 塵trần 。 既ký 異dị 且thả 非phi 。 則tắc 是thị 他tha 人nhân 心tâm 矣hĩ )# 。

(# △# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 法pháp 自tự 性tánh 空không 。 非phi 是thị 塵trần 也dã 。 此thử 若nhược 有hữu 知tri 。 即tức 是thị 汝nhữ 心tâm 。 以dĩ 何hà 為vi 法pháp 。 此thử 若nhược 異dị 汝nhữ 。 又hựu 非phi 是thị 塵trần 。 則tắc 同đồng 他tha 人nhân 心tâm 量lượng 。 以dĩ 何hà 為vi 法pháp )# 即tức 汝nhữ 下hạ 三tam 句cú 。 破phá 即tức 心tâm 。 初sơ 句cú 半bán 牒điệp 半bán 定định 。 後hậu 二nhị 句cú 破phá 。 有hữu 知tri 之chi 法pháp 。 既ký 即tức 汝nhữ 心tâm 。 即tức 應ưng 汝nhữ 心tâm 之chi 外ngoại 。 更cánh 有hữu 汝nhữ 心tâm 也dã 。 故cố 云vân 更cánh 二nhị 於ư 汝nhữ 。 若nhược 即tức 是thị 汝nhữ 。 則tắc 即tức 汝nhữ 心tâm 。 云vân 何hà 汝nhữ 心tâm 。 更cánh 二nhị 於ư 汝nhữ 。

(# △# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 。 即tức 汝nhữ 即tức 心tâm 。 防phòng 轉chuyển 計kế 也dã 。 云vân 何hà 下hạ 。 難nạn/nan 也dã 。 汝nhữ 心tâm 唯duy 一nhất 。 山sơn 何hà 有hữu 二nhị 。 根căn 塵trần 俱câu 知tri 。 是thị 二nhị 心tâm 也dã )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 大đại 集tập 經Kinh 云vân 〕# 如như 是thị 心tâm 緣duyên 。 為vi 異dị 不bất 異dị 。 若nhược 心tâm 異dị 緣duyên 。 則tắc 一nhất 時thời 中trung 應ưng 有hữu 二nhị 心tâm 。 若nhược 心tâm 即tức 緣duyên 。 不bất 應ưng 復phục 能năng 觀quán 於ư 自tự 心tâm 。 猶do 如như 指chỉ 端đoan 。 不bất 能năng 自tự 觸xúc )# 。

若nhược 非phi 知tri 者giả 。 此thử 塵trần 既ký 非phi 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 。 離ly 合hợp 冷lãnh 煖noãn 。 (# 上thượng 開khai 五ngũ 塵trần 。 離ly 合hợp 冷lãnh 煖noãn 即tức 觸xúc 塵trần )# 及cập 虗hư 空không 相tướng 。 (# 總tổng 明minh 色sắc 空không 。 當đương 於ư 何hà 在tại 。 今kim 於ư 色sắc 空không 。 都đô 無vô 表biểu 示thị 。 不bất 應ưng 人nhân 間gian 。 更cánh 有hữu 空không 外ngoại 。 心tâm 非phi 所sở 緣duyên 。 處xử 從tùng 誰thùy 立lập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 無vô 知tri 也dã 。 初sơ 五ngũ 句cú 。 定định 非phi 色sắc 空không 。 次thứ 一nhất 句cú 。 審thẩm 問vấn 何hà 在tại 。 色sắc 空không 二nhị 事sự 。 攝nhiếp 諸chư 法pháp 盡tận 。 既ký 非phi 色sắc 空không 。 今kim 何hà 所sở 在tại 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 此thử 意ý 法pháp 塵trần 。 非phi 是thị 五ngũ 塵trần 。 五ngũ 塵trần 及cập 以dĩ 虗hư 空không 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 現hiện 量lượng 境cảnh 。 自tự 屬thuộc 五ngũ 根căn 。 法pháp 塵trần 既ký 不bất 屬thuộc 五ngũ 。 是thị 故cố 責trách 云vân 。 當đương 於ư 何hà 在tại 。 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 心tâm 法pháp 。 謂vị 相tương 應ứng 諸chư 心tâm 數số 法pháp 。 二nhị 非phi 心tâm 法pháp 。 謂vị 過quá 去khứ 來lai 色sắc 法pháp 等đẳng 。 是thị 則tắc 五ngũ 塵trần 等đẳng 外ngoại 。 更cánh 有hữu 心tâm 法pháp 。 此thử 中trung 為vi 破phá 法pháp 若nhược 非phi 知tri 。 須tu 屬thuộc 五ngũ 塵trần 及cập 以dĩ 虗hư 空không 。 故cố 云vân 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 若nhược 是thị 心tâm 法pháp 。 自tự 屬thuộc 上thượng 文văn 所sở 破phá )# 下hạ 二nhị 句cú 。 推thôi 無vô 所sở 表biểu 也dã 。 若nhược 此thử 法pháp 塵trần 。 亦diệc 色sắc 空không 攝nhiếp 。 以dĩ 何hà 表biểu 示thị 。 知tri 是thị 法pháp 塵trần 。 不bất 應ưng 下hạ 二nhị 句cú 。 破phá 空không 外ngoại 無vô 塵trần 也dã 。 色sắc 空không 之chi 內nội 。 既ký 無vô 表biểu 示thị 。 不bất 成thành 此thử 塵trần 。 處xử 在tại 空không 外ngoại 。 以dĩ 空không 無vô 外ngoại 故cố 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 都đô 無vô 表biểu 示thị 者giả 。 以dĩ 意ý 法pháp 無vô 形hình 。 緣duyên 落lạc 謝tạ 五ngũ 塵trần 故cố 。 既ký 於ư 色sắc 空không 之chi 境cảnh 。 不bất 見kiến 法Pháp 塵trần 之chi 狀trạng 。 豈khởi 是thị 空không 外ngoại 。 別biệt 有hữu 法pháp 塵trần 耶da )# 心tâm 非phi 下hạ 二nhị 句cú 。 結kết 無vô 處xứ 義nghĩa 。 如như 上thượng 推thôi 檢kiểm 。 法pháp 塵trần 不bất 有hữu 。 則tắc 心tâm 無vô 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 從tùng 何hà 以dĩ 立lập 處xứ 耶da 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 法pháp 則tắc 興hưng 心tâm 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 則tắc 意ý 興hưng 法pháp 。 二nhị 俱câu 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

〔# 宗tông 鏡kính 釋thích 〕# 以dĩ 知tri 意ý 法pháp 二nhị 處xứ 。 俱câu 無vô 自tự 體thể 。 則tắc 善thiện 惡ác 無vô 記ký 三tam 性tánh 等đẳng 法pháp 。 (# 法pháp 則tắc 四tứ 種chủng 意ý 根căn 等đẳng 心tâm 。 (# 興hưng 心tâm )# 皆giai 同đồng 一nhất 性tánh 。 無vô 有hữu 能năng 緣duyên 所sở 緣duyên 之chi 異dị 。 心tâm 境cảnh 皆giai 空không 。 故cố 論luận 云vân 。 凡phàm 所sở 分phân 別biệt 。 皆giai 分phân 別biệt 自tự 心tâm 。 心tâm 不bất 見kiến 心tâm 。 無vô 相tướng 可khả 得đắc 。 則tắc 無vô 相tướng 理lý 現hiện 。 有hữu 作tác 情tình 亡vong 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 名danh 義nghĩa 俱câu 絕tuyệt 。 例lệ 十thập 處xứ 色sắc 心tâm 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 夫phu 分phần/phân 能năng 標tiêu 所sở 。 搆câu 畫họa 成thành 持trì 。 立lập 境cảnh 立lập 心tâm 。 皆giai 是thị 意ý 法pháp 。 先tiên 破phá 其kỳ 分phân 別biệt 惑hoặc 本bổn 。 則tắc 前tiền 五ngũ 根căn 十thập 處xứ 自tự 銷tiêu 。

(# ◑# 四tứ 破phá 十thập 八bát 界giới 二nhị )# 。

(# [?∴]# 一nhất 總tổng 徵trưng )# 。

(# ○# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 根căn 塵trần 識thức 三tam 各các 六lục 。 分phần/phân 內nội 外ngoại 中trung 為vi 界giới )# 。

復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 十thập 八bát 界giới 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạm 云vân 馱đà 都đô 。 此thử 云vân 界giới 。 界giới 是thị 因nhân 義nghĩa 。 根căn 境cảnh 識thức 三tam 。 㸦# 為vi 因nhân 故cố 。 (# 〔# 雜tạp 集tập 云vân 〕# 界giới 是thị 因nhân 義nghĩa 〔# 百bách 法pháp 疏sớ/sơ 云vân 〕# 中trung 間gian 六lục 識thức 藉tạ 六lục 根căn 發phát 。 六lục 根căn 牽khiên 六lục 境cảnh 生sanh 。 與dữ 識thức 為vi 因nhân 。 故cố 名danh 為vi 界giới )# 又hựu 種chủng 族tộc 義nghĩa 。 根căn 境cảnh 識thức 三tam 。 各các 一nhất 種chủng 族tộc 。 又hựu 眼nhãn 等đẳng 六lục 種chủng 族tộc 別biệt 故cố (# 〔# 顯hiển 宗tông 論luận 云vân 〕# 謂vị 由do 一nhất 身thân 。 或hoặc 一nhất 相tương 續tục 中trung 。 有hữu 十thập 八bát 類loại 諸chư 種chủng 族tộc 。 故cố 名danh 十thập 八bát 界giới 。 由do 眼nhãn 等đẳng 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 種chủng 族tộc 不bất 同đồng 。 故cố 名danh 為vi 界giới )# 。

(# △# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 界giới 是thị 界giới 分phần/phân 建kiến 立lập 義nghĩa 。 以dĩ 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 各các 對đối 待đãi 立lập 故cố 〔# 止Chỉ 觀Quán 云vân 〕# 界giới 是thị 界giới 別biệt 。 亦diệc 名danh 性tánh 分phần/phân 〔# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 云vân 〕# 若nhược 根căn 相tướng 對đối 。 則tắc 有hữu 識thức 生sanh 。 界giới 以dĩ 界giới 別biệt 為vi 義nghĩa 。 此thử 十thập 八bát 法pháp 。 各các 有hữu 別biệt 體thể 。 義nghĩa 無vô 渾hồn 濫lạm 故cố 。 識thức 以dĩ 識thức 別biệt 為vi 義nghĩa 。 識thức 依y 於ư 根căn 。 能năng 別biệt 於ư 塵trần 。 故cố 通thông 名danh 識thức 。 由do 此thử 根căn 塵trần 識thức 三tam 。 各các 有hữu 六lục 法pháp 。 成thành 十thập 八bát 界giới 。

(# △# 〔# 雜tạp 集tập 云vân 〕# 一nhất 切thiết 法pháp 種chủng 子tử 義nghĩa 。 謂vị 依y 阿a 賴lại 耶da 識thức 中trung 。 諸chư 法pháp 種chủng 子tử 。 說thuyết 名danh 為vi 界giới 。 又hựu 能năng 持trì 自tự 相tương/tướng 義nghĩa 。 又hựu 能năng 持trì 因nhân 果quả 性tánh 義nghĩa 。 又hựu 攝nhiếp 持trì 一nhất 切thiết 法pháp 差sai 別biệt 義nghĩa 。 由do 身thân 具cụ 等đẳng 。 能năng 持trì 過quá 現hiện 六lục 行hành 受thọ 用dụng 性tánh 故cố 。 身thân 謂vị 眼nhãn 等đẳng 六lục 根căn 。 具cụ 謂vị 色sắc 等đẳng 六lục 境cảnh 。 過quá 現hiện 六lục 行hành 受thọ 用dụng 。 謂vị 六lục 識thức 。 能năng 持trì 者giả 。 謂vị 六lục 根căn 六lục 境cảnh 。 能năng 持trì 六lục 識thức 所sở 依y 所sở 緣duyên 故cố 。 過quá 現hiện 六lục 識thức 。 能năng 持trì 受thọ 用dụng 者giả 。 不bất 捨xả 自tự 相tương/tướng 故cố 。 當đương 知tri 十thập 八bát 。 以dĩ 能năng 持trì 義nghĩa 。 故cố 說thuyết 名danh 界giới )# 。

(# [?∴]# 二nhị 別biệt 破phá 六lục )# 。

(# [?(○/○)]# 一nhất 眼nhãn 識thức 界giới 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 牒điệp 計kế 雙song 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 所sở 明minh 。 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 眼nhãn 所sở 生sanh 。 以dĩ 眼nhãn 為vi 界giới 。 因nhân 色sắc 所sở 生sanh 。 以dĩ 色sắc 為vi 界giới 。

【# 疏sớ/sơ 】# 佛Phật 於ư 小Tiểu 乘Thừa 方phương 便tiện 教giáo 。 說thuyết 諸chư 因nhân 緣duyên 法pháp 。 今kim 明minh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 皆giai 為vi 戲hí 論luận 。 故cố 此thử 牒điệp 而nhi 徵trưng 之chi (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 小Tiểu 乘Thừa 所sở 解giải 。 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 皆giai 是thị 實thật 有hữu 。 不bất 了liễu 即tức 空không 。 據cứ 此thử 破phá 其kỳ 執chấp 也dã )# 。

(# △# 〔# 王vương 舜thuấn 鼎đỉnh 曰viết 〕# 阿A 難Nan 云vân 。 眼nhãn 有hữu 分phân 別biệt 。 色sắc 塵trần 無vô 知tri 。 識thức 生sanh 其kỳ 中trung 。 明minh 以dĩ 根căn 塵trần 分phần/phân 二nhị 界giới 又hựu 以dĩ 識thức 在tại 根căn 塵trần 中trung 。 分phân 為vi 三tam 界giới 。 故cố 牒điệp 而nhi 破phá 之chi )# 〔# 宗tông 鏡kính 〕# 問vấn 。 眼nhãn 界giới 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 。 謂vị 眼nhãn 曾tằng 現hiện 見kiến 色sắc 。 (# 眼nhãn 曾tằng 見kiến 色sắc 者giả 。 謂vị 能năng 持trì 過quá 去khứ 識thức 受thọ 用dụng 義nghĩa 。 以dĩ 顯hiển 界giới 性tánh 。 現hiện 見kiến 色sắc 者giả 。 謂vị 能năng 持trì 現hiện 在tại 識thức 受thọ 用dụng 義nghĩa 。 以dĩ 顯hiển 見kiến 性tánh )# 及cập 此thử 種chủng 子tử 。 積tích 習tập 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 (# 謂vị 眼nhãn 種chủng 子tử 。 或hoặc 唯duy 積tích 習tập 。 為vi 引dẫn 當đương 來lai 眼nhãn 相tương/tướng 故cố 。 或hoặc 已dĩ 成thành 熟thục 。 為vi 生sanh 現hiện 在tại 眼nhãn 根căn 故cố )# 是thị 眼nhãn 界giới 相tương/tướng 。 (# 此thử 二nhị 種chủng 名danh 眼nhãn 界giới 者giả 。 眼nhãn 生sanh 因nhân 故cố 。 如như 眼nhãn 界giới 相tương/tướng 。 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 界giới 相tương/tướng 亦diệc 爾nhĩ )# 問vấn 。 色sắc 界giới 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 。 諸chư 色sắc 眼nhãn 曾tằng 現hiện 見kiến 及cập 色sắc 界giới 。 於ư 此thử 增tăng 上thượng 。 (# 謂vị 依y 色sắc 力lực 增tăng 上thượng 力lực 。 外ngoại 境cảnh 生sanh 故cố )# 是thị 色sắc 界giới 相tương/tướng 。 (# 如như 色sắc 界giới 相tương/tướng 。 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 界giới 相tương/tướng 亦diệc 爾nhĩ )# 問vấn 。 眼nhãn 識thức 界giới 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 。 謂vị 依y 眼nhãn 緣duyên 色sắc 。 似tự 色sắc 了liễu 別biệt 。 及cập 此thử 種chủng 子tử 。 習tập 種chủng 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 是thị 眼nhãn 識thức 相tương/tướng (# 如như 眼nhãn 識thức 界giới 。 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 界giới 相tương/tướng 亦diệc 爾nhĩ )# 。

(# △# 〔# 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 云vân 〕# 一nhất 根căn 門môn 中trung 。 各các 有hữu 分phần/phân 界giới 。 謂vị 眼nhãn 根căn 與dữ 識thức 為vi 界giới 。 識thức 與dữ 色sắc 為vi 界giới 等đẳng )# 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 眼nhãn 生sanh 。 既ký 無vô 色sắc 空không 。 無vô 可khả 分phân 別biệt 。 縱túng 有hữu 汝nhữ 識thức 。 欲dục 將tương 何hà 用dụng 。 汝nhữ 見kiến 又hựu 非phi 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 無vô 所sở 表biểu 示thị 。 從tùng 何hà 立lập 界giới 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 根căn 生sanh 也dã 。 既ký 無vô 下hạ 四tứ 句cú 。 無vô 境cảnh 有hữu 識thức 何hà 用dụng 破phá 也dã 。 既ký 從tùng 根căn 生sanh 。 即tức 不bất 須tu 境cảnh 。 若nhược 無vô 其kỳ 境cảnh 。 何hà 所sở 分phân 別biệt 。 所sở 緣duyên 已dĩ 無vô 。 能năng 緣duyên 何hà 用dụng 。 汝nhữ 見kiến 下hạ 四tứ 句cú 。 即tức 能năng 生sanh 識thức 根căn 無vô 體thể 破phá 也dã 。 若nhược 謂vị 根căn 生sanh 。 根căn 非phi 青thanh 等đẳng 。 復phục 無vô 表biểu 示thị 。 根căn 尚thượng 不bất 立lập 。 識thức 從tùng 何hà 有hữu 。 (# 〔# 真chân 際tế 云vân 〕# 汝nhữ 見kiến 。 指chỉ 根căn 也dã 。 以dĩ 是thị 不bất 可khả 見kiến 。 有hữu 對đối 色sắc 故cố 。 非phi 青thanh 等đẳng 。 故cố 不bất 可khả 見kiến 。 能năng 照chiếu 境cảnh 發phát 識thức 。 故cố 可khả 對đối 。 此thử 是thị 勝thắng 義nghĩa 根căn 。 非phi 浮phù 塵trần 根căn 。 既ký 不bất 可khả 見kiến 。 即tức 無vô 表biểu 示thị )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 若nhược 獨độc 因nhân 眼nhãn 。 不bất 有hữu 色sắc 空không 。 則tắc 識thức 無vô 所sở 緣duyên 。 見kiến 無vô 所sở 表biểu 。 界giới 無vô 所sở 立lập 。 非phi 因nhân 眼nhãn 矣hĩ )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 百bách 法pháp 釋thích 云vân 〕# 言ngôn 六lục 色sắc 者giả 。 言ngôn 所sở 取thủ 故cố 。 有hữu 二nhị 十thập 五ngũ 種chủng 。 謂vị 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 此thử 四tứ 為vi 實thật 。 析tích 至chí 極cực 微vi 。 色sắc 不bất 改cải 故cố 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 。 麤thô 細tế 高cao 低đê 。 此thử 相tướng 狀trạng 假giả 。 至chí 極cực 微vi 無vô 相tướng 狀trạng 故cố 。 正chánh 不bất 正chánh 。 光quang 影ảnh 明minh 暗ám 。 畑# 塵trần 雲vân 霧vụ 。 逈huýnh 色sắc 表biểu 色sắc 。 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 。 此thử 分phần/phân 位vị 假giả 。 以dĩ 彼bỉ 諸chư 法pháp 。 隨tùy 方phương 變biến 故cố 。 此thử 皆giai 方phương 處xứ 示thị 現hiện 色sắc 。 顏nhan 色sắc 之chi 色sắc 也dã 。 對đối 眼nhãn 識thức 故cố 。 質chất 礙ngại 名danh 色sắc 。 乃nãi 色sắc 之chi 總tổng 名danh 耳nhĩ )# 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh (# 下hạ 二nhị 節tiết 皆giai 破phá 境cảnh 生sanh )# 。

若nhược 因nhân 色sắc 生sanh 。 空không 無vô 色sắc 時thời 。 汝nhữ 識thức 應ưng 滅diệt 。 云vân 何hà 識thức 知tri 。 是thị 虗hư 空không 性tánh 。 若nhược 色sắc 變biến 時thời 。 汝nhữ 亦diệc 識thức 其kỳ 。 色sắc 空không 遷thiên 變biến 。 汝nhữ 識thức 不bất 遷thiên 。 界giới 從tùng 何hà 立lập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 色sắc 相tướng 相tương/tướng 傾khuynh 無vô 識thức 破phá 也dã 。 初sơ 一nhất 句cú 牒điệp 。 空không 無vô 下hạ 四tứ 句cú 。 立lập 理lý 正chánh 破phá 。 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。 空không 現hiện 色sắc 亡vong 。 識thức 應ưng 隨tùy 滅diệt 。 誰thùy 了liễu 虗hư 空không 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 。 若nhược 因nhân 色sắc 生sanh 。 當đương 隨tùy 色sắc 滅diệt 。 識thức 滅diệt 空không 現hiện 。 云vân 何hà 識thức 知tri 。 若nhược 色sắc 下hạ 五ngũ 句cú 。 據cứ 理lý 質chất 破phá 也dã 。 色sắc 若nhược 遷thiên 變biến 。 汝nhữ 能năng 了liễu 變biến 。 識thức 元nguyên 不bất 遷thiên 。 既ký 無vô 色sắc 相tướng 。 從tùng 何hà 界giới 立lập 。 色sắc 相tướng 遷thiên 變biến 。 汝nhữ 識thức 獨độc 存tồn 。 獨độc 則tắc 無vô 隣lân 。 界giới 從tùng 何hà 立lập 。

(# △# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 若nhược 色sắc 滅diệt 識thức 不bất 滅diệt 。 則tắc 一nhất 遷thiên 一nhất 不bất 遷thiên 。 兩lưỡng 類loại 不bất 同đồng 。 何hà 名danh 種chủng 族tộc 。 故cố 云vân 。 汝nhữ 識thức 不bất 遷thiên 。 界giới 從tùng 何hà 立lập 。

(# △# 〔# 雲vân 棲tê 云vân 〕# 識thức 若nhược 從tùng 色sắc 生sanh 為vi 界giới 。 色sắc 滅diệt 應ưng 與dữ 俱câu 滅diệt 。 識thức 既ký 俱câu 滅diệt 。 則tắc 空không 獨độc 存tồn 。 誰thùy 識thức 空không 者giả 。 若nhược 色sắc 滅diệt 時thời 。 識thức 不bất 俱câu 滅diệt 。 則tắc 識thức 獨độc 存tồn 。 無vô 色sắc 為vi 侶lữ 。 誰thùy 界giới 空không 者giả )# 。

從tùng 變biến 則tắc 變biến 。 界giới 相tướng 自tự 無vô 。 不bất 變biến 則tắc 恆hằng 。 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。 應ưng 不bất 識thức 知tri 。 虗hư 空không 所sở 在tại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 隨tùy 變biến 不bất 變biến 非phi 界giới 破phá 。 初sơ 二nhị 句cú 。 隨tùy 變biến 無vô 識thức 破phá 。 色sắc 若nhược 變biến 時thời 。 識thức 亦diệc 隨tùy 變biến 。 名danh 誰thùy 為vi 識thức 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 若nhược 隨tùy 色sắc 滅diệt 。 兩lưỡng 法pháp 已dĩ 滅diệt 。 界giới 性tánh 何hà 存tồn 。 故cố 云vân 界giới 相tướng 自tự 無vô 。 不bất 變biến 下hạ 四tứ 句cú 。 不bất 變biến 無vô 知tri 破phá 。 若nhược 不bất 隨tùy 變biến 。 識thức 則tắc 常thường 在tại 。 元nguyên 從tùng 色sắc 生sanh 。 不bất 合hợp 知tri 空không (# 性tánh 既ký 不bất 變biến 。 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。 秪# 合hợp 識thức 色sắc 。 不bất 合hợp 識thức 空không )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 此thử 牒điệp 難nạn/nan 也dã 。 變biến 則tắc 無vô 體thể 。 故cố 界giới 相tướng 自tự 無vô 。 若nhược 不bất 隨tùy 變biến 。 則tắc 識thức 常thường 一nhất 。 當đương 一nhất 於ư 色sắc 。 應ưng 不bất 識thức 空không 。 理lý 又hựu 不bất 然nhiên 。 非phi 從tùng 色sắc 生sanh 矣hĩ )# 。

(# △# 〔# 雲vân 棲tê 云vân 〕# 此thử 文văn 重trọng/trùng 申thân 上thượng 破phá 。 不bất 但đãn 識thức 存tồn 無vô 界giới 。 假giả 使sử 隨tùy 色sắc 變biến 滅diệt 。 識thức 已dĩ 變biến 滅diệt 。 誰thùy 與dữ 空không 為vi 界giới 者giả 。 不bất 但đãn 識thức 滅diệt 不bất 應ưng 識thức 空không 。 假giả 使sử 識thức 不bất 變biến 滅diệt 。 當đương 恆hằng 識thức 色sắc 。 誰thùy 識thức 空không 者giả 。 反phản 覆phúc 推thôi 檢kiểm 。 益ích 知tri 眼nhãn 識thức 不bất 生sanh 。 於ư 色sắc 也dã )# 。

(# △# 〔# 鐘chung 惺tinh 曰viết 〕# 經kinh 意ý 以dĩ 變biến 與dữ 不bất 變biến 皆giai 應ưng 不bất 識thức 空không 。 皆giai 應ưng 不bất 立lập 界giới 。 而nhi 交giao 錯thác 成thành 文văn 。 前tiền 以dĩ 從tùng 變biến 為vi 不bất 識thức 空không 。 後hậu 以dĩ 不bất 從tùng 變biến 為vi 不bất 識thức 空không 。 前tiền 以dĩ 不bất 變biến 為vi 不bất 立lập 界giới 。 後hậu 以dĩ 從tùng 變biến 為vi 不bất 立lập 界giới 。 又hựu 若nhược 色sắc 變biến 時thời 。 緊khẩn 承thừa 上thượng 空không 無vô 色sắc 時thời 。 從tùng 變biến 緊khẩn 承thừa 上thượng 不bất 遷thiên 。 不bất 變biến 。 緊khẩn 承thừa 從tùng 變biến 。 皆giai 潤nhuận 文văn 之chi 巧xảo 也dã )# 。

若nhược 兼kiêm 二nhị 種chủng 。 眼nhãn 色sắc 共cộng 生sanh 。 合hợp 則tắc 中trung 離ly 。 離ly 則tắc 兩lưỡng 合hợp 。 體thể 性tánh 雜tạp 亂loạn 。 云vân 何hà 成thành 界giới 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 共cộng 生sanh 也dã 。 若nhược 根căn 境cảnh 合hợp 。 生sanh 中trung 界giới 者giả 。 此thử 識thức 中trung 界giới 。 知tri 不bất 知tri 別biệt 。 故cố 云vân 中trung 離ly 。 (# 〔# 釋thích 要yếu 云vân 〕# 離ly 。 別biệt 也dã 。 若nhược 言ngôn 根căn 境cảnh 俱câu 生sanh 此thử 識thức 。 此thử 中trung 間gian 識thức 。 須tu 有hữu 知tri 不bất 知tri 別biệt 也dã )# 若nhược 成thành 別biệt 者giả 。 此thử 識thức 中trung 界giới 。 一nhất 半bán 合hợp 根căn 。 一nhất 半bán 合hợp 境cảnh 。 故cố 云vân 兩lưỡng 合hợp 。 (# 若nhược 許hứa 兩lưỡng 別biệt 。 則tắc 知tri 自tự 合hợp 根căn 。 不bất 知tri 合hợp 境cảnh 。 故cố 云vân 離ly 則tắc 兩lưỡng 合hợp 。 兩lưỡng 合hợp 若nhược 成thành 。 有hữu 雜tạp 亂loạn 過quá 。 知tri 與dữ 不bất 知tri 。 同đồng 一nhất 界giới 故cố 。 界giới 義nghĩa 應ưng 非phi 。 或hoặc 離ly 者giả 開khai 義nghĩa 。 或hoặc 猶do 無vô 也dã (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 合hợp 則tắc 中trung 離ly 。 中trung 謂vị 識thức 也dã 。 既ký 識thức 從tùng 合hợp 生sanh 。 則tắc 屬thuộc 根căn 境cảnh 。 離ly 則tắc 兩lưỡng 合hợp 。 釋thích 上thượng 句cú 也dã 。 一nhất 半bán 合hợp 根căn 。 一nhất 半bán 合hợp 境cảnh 。 根căn 境cảnh 兩lưỡng 屬thuộc 。 體thể 性tánh 雜tạp 亂loạn 。 亦diệc 乖quai 種chủng 族tộc 。 界giới 義nghĩa 不bất 成thành 。 按án 中trung 離ly 兩lưỡng 合hợp 。 文văn 雖tuy 並tịnh 舉cử 。 科khoa 標tiêu 共cộng 生sanh 。 破phá 屬thuộc 兩lưỡng 合hợp 。 璿# 圓viên 二nhị 師sư 側trắc 破phá 兩lưỡng 合hợp 。 是thị 也dã )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 若nhược 眼nhãn 色sắc 兼kiêm 合hợp 。 共cộng 生sanh 識thức 界giới 。 當đương 半bán 有hữu 知tri 半bán 無vô 知tri 。 故cố 曰viết 中trung 離ly 。 若nhược 中trung 離ly 者giả 。 半bán 合hợp 根căn 。 半bán 合hợp 境cảnh 。 故cố 曰viết 兩lưỡng 合hợp 。 二nhị 義nghĩa 推thôi 窮cùng 。 皆giai 不bất 成thành 界giới )# 。

(# △# 〔# 通thông 釋thích 〕# 雪tuyết 浪lãng 標tiêu 本bổn 云vân 。 此thử 文văn 興hưng 前tiền 徵trưng 心tâm 章chương 。 若nhược 兼kiêm 二nhị 者giả 。 物vật 體thể 殽# 亂loạn 。 成thành 敵địch 兩lưỡng 立lập 。 其kỳ 義nghĩa 是thị 一nhất 。 此thử 恩ân 師sư 一nhất 往vãng 標tiêu 置trí 之chi 語ngữ 耳nhĩ 。 前tiền 破phá 中trung 間gian 。 此thử 破phá 識thức 界giới 。 前tiền 約ước 根căn 境cảnh 定định 中trung 位vị 。 此thử 據cứ 根căn 本bổn 推thôi 因nhân 界giới 。 義nghĩa 門môn 碩# 異dị 。 何hà 可khả 同đồng 也dã 。 燕yên 中trung 講giảng 師sư 。 泥nê 於ư 講giảng 席tịch 緒tự 言ngôn 。 貼# 文văn 委ủy 釋thích 。 斯tư 延diên 津tân 刻khắc 舟chu 人nhân 矣hĩ )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 眼nhãn 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 眼nhãn 興hưng 色sắc 。 及cập 色sắc 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# 〔# 桐# 洲châu 云vân 〕# 因nhân 根căn 塵trần 并tinh 中trung 間gian 。 無vô 生sanh 識thức 處xứ 。 故cố 曰viết 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 色sắc 界giới 。 即tức 眼nhãn 識thức 界giới 也dã 。 具cụ 云vân 色sắc 識thức 界giới 。 文văn 略lược 識thức 字tự 。 餘dư 五ngũ 例lệ 此thử )# 。

(# [?(○/○)]# 二nhị 耳nhĩ 聲thanh 界giới 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 牒điệp 計kế 雙song 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 耳nhĩ 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 耳nhĩ 所sở 生sanh 。 以dĩ 耳nhĩ 為vi 界giới 。 因nhân 聲thanh 所sở 生sanh 。 以dĩ 聲thanh 為vi 界giới 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 耳nhĩ 生sanh 。 動động 靜tĩnh 二nhị 相tướng 。 既ký 不bất 現hiện 前tiền 。 根căn 不bất 成thành 知tri 。 必tất 無vô 所sở 知tri 。 知tri 尚thượng 無vô 成thành 。 識thức 何hà 形hình 貌mạo 。

【# 疏sớ/sơ 】# 先tiên 破phá 根căn 生sanh 。 此thử 勝thắng 義nghĩa 也dã 。 初sơ 一nhất 句cú 。 牒điệp 。 動động 靜tĩnh 下hạ 三tam 句cú 。 正chánh 破phá 能năng 生sanh 。 若nhược 無vô 前tiền 境cảnh 。 根căn 自tự 不bất 成thành 。 由do 塵trần 發phát 知tri 故cố 。 (# 〔# 講giảng 錄lục 云vân 〕# 動động 靜tĩnh 二nhị 境cảnh 。 既ký 不bất 現hiện 前tiền 。 即tức 勝thắng 義nghĩa 根căn 不bất 得đắc 成thành 知tri 。 無vô 所sở 生sanh 境cảnh 。 能năng 生sanh 不bất 成thành )# 必tất 無vô 下hạ 。 況huống 破phá 所sở 生sanh 。 若nhược 實thật 無vô 知tri 。 根căn 尚thượng 不bất 立lập 。 更cánh 何hà 有hữu 識thức (# 知tri 乃nãi 識thức 之chi 體thể 。 知tri 根căn 尚thượng 且thả 不bất 成thành 。 從tùng 所sở 生sanh 識thức 。 作tác 何hà 形hình 貌mạo )# 。

若nhược 取thủ 耳nhĩ 聞văn 。 無vô 動động 靜tĩnh 故cố 。 聞văn 無vô 所sở 成thành 。 云vân 何hà 耳nhĩ 形hình 。 雜tạp 色sắc 觸xúc 塵trần 。 名danh 為vi 識thức 界giới 。 則tắc 耳nhĩ 識thức 界giới 。 復phục 從tùng 誰thùy 立lập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 浮phù 塵trần 也dã 。 初sơ 三tam 句cú 縱túng/tung 破phá 。 設thiết 取thủ 浮phù 塵trần 之chi 耳nhĩ 。 容dung 有hữu 聞văn 者giả 。 若nhược 無vô 動động 靜tĩnh 。 亦diệc 不bất 成thành 聞văn 。 (# 〔# 講giảng 錄lục 云vân 〕# 若nhược 必tất 執chấp 言ngôn 。 勝thắng 義nghĩa 根căn 無vô 形hình 。 故cố 不bất 成thành 識thức 界giới 。 浮phù 根căn 有hữu 形hình 。 豈khởi 不bất 可khả 乎hồ 。 故cố 牒điệp 徵trưng 之chi )# 云vân 何hà 下hạ 三tam 句cú 。 正chánh 責trách 破phá 也dã 。 如như 何hà 將tương 此thử 可khả 見kiến 浮phù 塵trần 。 雜tạp 色sắc 觸xúc 法pháp 。 (# 注chú 法pháp 字tự 。 非phi 法pháp 塵trần 之chi 法pháp )# 為vi 識thức 之chi 界giới 。 (# 勝thắng 義nghĩa 根căn 尚thượng 不bất 能năng 生sanh 識thức 。 云vân 何hà 將tương 此thử 。 雜tạp 色sắc 觸xúc 塵trần 。 無vô 知tri 之chi 耳nhĩ 根căn 。 執chấp 為vi 識thức 界giới 。 欲dục 生sanh 識thức 耶da )# 則tắc 耳nhĩ 下hạ 。 雙song 質chất 二nhị 根căn 。 從tùng 何hà 為vi 界giới 。 生sanh 耳nhĩ 識thức 耶da (# 二nhị 根căn 。 勝thắng 義nghĩa 浮phù 塵trần 也dã )# 。

若nhược 生sanh 於ư 聲thanh 。 識thức 因nhân 聲thanh 有hữu 。 則tắc 不bất 關quan 聞văn 。 無vô 聞văn 則tắc 亡vong 。 聲thanh 相tướng 所sở 在tại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 已dĩ 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh 。 初sơ 句cú 牒điệp 。 識thức 因nhân 下hạ 。 根căn 境cảnh 俱câu 亡vong 破phá 。 聲thanh 能năng 生sanh 識thức 。 何hà 假giả 於ư 聞văn 。 此thử 亡vong 根căn 也dã 。 若nhược 無vô 於ư 根căn 。 聲thanh 亦diệc 不bất 有hữu 。 此thử 亡vong 境cảnh 也dã 。 根căn 境cảnh 俱câu 亡vong 。 識thức 從tùng 誰thùy 生sanh (# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 此thử 破phá 聲thanh 無vô 所sở 聞văn 。 已dĩ 下hạ 破phá 聲thanh 有hữu 聞văn 。 展triển 轉chuyển 破phá 之chi )# 。

識thức 從tùng 聲thanh 生sanh 。 許hứa 聲thanh 因nhân 聞văn 。 而nhi 有hữu 聲thanh 相tướng 。 聞văn 應ưng 聞văn 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 聞văn 聲thanh 同đồng 識thức 破phá 。 初sơ 三tam 句cú 雙song 牒điệp 。 汝nhữ 謂vị 識thức 因nhân 聲thanh 生sanh 。 又hựu 許hứa 因nhân 根căn 有hữu 相tướng 。 今kim 聞văn 聲thanh 時thời 。 即tức 是thị 聞văn 識thức (# 〔# 海hải 眼nhãn 注chú 云vân 〕# 謂vị 因nhân 聞văn 生sanh 聲thanh 。 因nhân 聲thanh 有hữu 識thức 。 即tức 便tiện 破phá 云vân 。 聞văn 應ưng 聞văn 識thức 。 以dĩ 識thức 從tùng 聲thanh 生sanh 故cố )# 。

不bất 聞văn 非phi 界giới 。 聞văn 則tắc 同đồng 聲thanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 句cú 不bất 聞văn 無vô 界giới 破phá 。 若nhược 不bất 聞văn 識thức 。 亦diệc 不bất 聞văn 聲thanh 。 能năng 聞văn 所sở 聞văn 。 俱câu 無vô 界giới 義nghĩa 。 (# 〔# 講giảng 錄lục 云vân 〕# 若nhược 不bất 聞văn 識thức 。 則tắc 識thức 與dữ 聲thanh 尚thượng 未vị 分phần/phân 界giới 。 猶do 一nhất 聲thanh 塵trần 而nhi 已dĩ 。 何hà 識thức 之chi 有hữu )# 後hậu 一nhất 句cú 。 聞văn 識thức 同đồng 聲thanh 破phá 。 可khả 知tri (# 識thức 亦diệc 同đồng 聲thanh 。 全toàn 無vô 知tri 覺giác 。 反phản 成thành 外ngoại 境cảnh 矣hĩ )# 。

識thức 已dĩ 被bị 聞văn 。 誰thùy 知tri 聞văn 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 成thành 所sở 無vô 能năng 破phá 也dã 。 能năng 了liễu 之chi 識thức 。 已dĩ 作tác 所sở 聞văn 之chi 境cảnh 。 誰thùy 為vi 能năng 知tri 。 知tri 此thử 聞văn 識thức (# 〔# 海hải 眼nhãn 注chú 〕# 所sở 聞văn 是thị 識thức 。 能năng 聞văn 者giả 誰thùy )# 。

(# △# 〔# 講giảng 錄lục 〕# 識thức 已dĩ 成thành 境cảnh 。 已dĩ 被bị 耳nhĩ 聞văn 。 知tri 聞văn 識thức 者giả 。 又hựu 是thị 何hà 物vật )# 。

若nhược 無vô 知tri 者giả 。 終chung 如như 草thảo 木mộc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 知tri 草thảo 木mộc 破phá 也dã 。 了liễu 別biệt 既ký 無vô 。 草thảo 木mộc 何hà 異dị (# 若nhược 知tri 聞văn 識thức 。 應ưng 有hữu 二nhị 知tri 。 不bất 知tri 聞văn 識thức 。 則tắc 無vô 一nhất 知tri 。 一nhất 知tri 亦diệc 無vô 。 豈khởi 不bất 同đồng 於ư 草thảo 木mộc 。

不bất 應ưng 聲Thanh 聞Văn 。 雜tạp 成thành 中trung 界giới 。 界giới 無vô 中trung 位vị 。 則tắc 內nội 外ngoại 相tướng 。 復phục 從tùng 何hà 成thành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 共cộng 生sanh 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 。 正chánh 破phá 中trung 界giới 。 根căn 境cảnh 各các 生sanh 尚thượng 非phi 。 共cộng 生sanh 豈khởi 有hữu 此thử 理lý 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 依y 根căn 依y 境cảnh 。 單đơn 論luận 既ký 非phi 。 不bất 應ưng 二nhị 者giả 。 合hợp 成thành 眼nhãn 界giới 。 而nhi 為vi 中trung 位vị )# 後hậu 二nhị 句cú 。 顯hiển 無vô 根căn 塵trần 。 對đối 邊biên 立lập 中trung 。 中trung 既ký 不bất 成thành 。 邊biên 亦diệc 不bất 立lập (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 誠thành 若nhược 雜tạp 成thành 。 則tắc 一nhất 半bán 屬thuộc 聲thanh 。 一nhất 半bán 屬thuộc 聞văn 。 故cố 云vân 界giới 無vô 中trung 位vị 。 既ký 無vô 中trung 識thức 。 則tắc 內nội 根căn 外ngoại 境cảnh 。 義nghĩa 皆giai 不bất 成thành )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。 生sanh 耳nhĩ 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 耳nhĩ 與dữ 聲thanh 。 及cập 聲thanh 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# [?(○/○)]# 三tam 鼻tị 識thức 界giới 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 牒điệp 計kế 雙song 微vi )# 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 鼻tị 香hương 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 鼻tị 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 鼻tị 所sở 生sanh 。 以dĩ 鼻tị 為vi 界giới 。 因nhân 香hương 所sở 生sanh 。 以dĩ 香hương 為vi 界giới 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 鼻tị 生sanh 。 則tắc 汝nhữ 心tâm 中trung 。 以dĩ 何hà 為vi 鼻tị 。 為vi 取thủ 肉nhục 形hình 。 雙song 爪trảo 之chi 相tướng 。 為vi 取thủ 齅khứu 知tri 。 動động 搖dao 之chi 性tánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 先tiên 破phá 根căn 生sanh 。 此thử 以dĩ 浮phù 塵trần 勝thắng 義nghĩa 二nhị 根căn 雙song 問vấn 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá (# 肉nhục 形hình 即tức 浮phù 塵trần 。 齅khứu 知tri 即tức 勝thắng 義nghĩa )# 。

若nhược 取thủ 肉nhục 形hình 。 肉nhục 質chất 乃nãi 身thân 。 身thân 知tri 即tức 觸xúc 。 名danh 身thân 非phi 鼻tị 。 名danh 觸xúc 即tức 塵trần 。 鼻tị 尚thượng 無vô 名danh 。 云vân 何hà 立lập 界giới 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 浮phù 塵trần 也dã 。 初sơ 句cú 牒điệp 。 次thứ 二nhị 句cú 破phá 。 若nhược 取thủ 雙song 爪trảo 。 此thử 乃nãi 身thân 攝nhiếp 。 非phi 屬thuộc 鼻tị 根căn 。 設thiết 有hữu 所sở 知tri 。 但đãn 名danh 知tri 觸xúc 。 不bất 名danh 知tri 香hương 。 名danh 身thân 下hạ 二nhị 句cú 。 結kết 非phi 香hương 鼻tị 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 若nhược 名danh 是thị 觸xúc 。 即tức 是thị 身thân 根căn 所sở 觸xúc 之chi 塵trần 。 故cố 曰viết 名danh 觸xúc 即tức 塵trần 鼻tị 尚thượng 下hạ 。 指chỉ 無vô 界giới 義nghĩa 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 名danh 身thân 則tắc 非phi 鼻tị 。 名danh 觸xúc 則tắc 屬thuộc 塵trần 。 故cố 曰viết 無vô 名danh )# 。

(# △# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 此thử 辨biện 浮phù 根căn 無vô 體thể 。 肉nhục 形hình 二nhị 句cú 。 雙song 表biểu 無vô 鼻tị 之chi 實thật 。 名danh 身thân 二nhị 句cú 。 雙song 表biểu 無vô 鼻tị 之chi 名danh 。 名danh 實thật 皆giai 虗hư 。 從tùng 何hà 立lập 界giới 。 此thử 下hạ 破phá 勝thắng 義nghĩa 根căn 。

若nhược 取thủ 齅khứu 知tri 。 又hựu 汝nhữ 心tâm 中trung 。 以dĩ 何hà 為vi 知tri 。 以dĩ 肉nhục 為vi 知tri 。 則tắc 肉nhục 之chi 知tri 。 元nguyên 觸xúc 非phi 鼻tị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 三tam 句cú 。 牒điệp 計kế 總tổng 問vấn 。 (# 次thứ 下hạ 三tam 段đoạn 。 分phần/phân 破phá 肉nhục 知tri 。 空không 知tri 。 香hương 知tri )# 以dĩ 肉nhục 下hạ 。 破phá 浮phù 塵trần 是thị 知tri 。 身thân 自tự 知tri 觸xúc 。 非phi 是thị 鼻tị 根căn 也dã (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 肉nhục 質chất 之chi 知tri 屬thuộc 身thân 。 故cố 曰viết 元nguyên 觸xúc 非phi 鼻tị 。

(# △# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 若nhược 以dĩ 肉nhục 為vi 齅khứu 知tri 之chi 性tánh 。 則tắc 肉nhục 知tri 同đồng 於ư 身thân 知tri 。 身thân 知tri 即tức 身thân 家gia 之chi 觸xúc 塵trần 。 則tắc 鼻tị 非phi 齅khứu 知tri 明minh 矣hĩ )# 。

以dĩ 空không 為vi 知tri 。 空không 則tắc 自tự 知tri 。 肉nhục 應ưng 非phi 覺giác 。 如như 是thị 則tắc 應ứng 。 虗hư 空không 是thị 汝nhữ 。 汝nhữ 身thân 非phi 知tri 。 今kim 日nhật 阿A 難Nan 。 應ưng 無vô 所sở 在tại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 空không 是thị 知tri 。 初sơ 三tam 句cú 。 根căn 無vô 知tri 覺giác 破phá 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 虗hư 空không 之chi 知tri 屬thuộc 空không 。 故cố 云vân 肉nhục 應ưng 無vô 覺giác )# 。

(# △# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 若nhược 以dĩ 空không 為vi 齅khứu 知tri 之chi 性tánh 。 空không 自tự 有hữu 知tri 。 則tắc 汝nhữ 鼻tị 根căn 。 應ưng 無vô 知tri 覺giác )# 如như 是thị 下hạ 二nhị 句cú 。 空không 即tức 是thị 身thân 破phá 。 (# 〔# 交giao 光quang 云vân 〕# 由do 鼻tị 空không 之chi 空không 。 既ký 有hữu 知tri 性tánh 。 則tắc 一nhất 切thiết 虗hư 空không 。 皆giai 應ưng 是thị 汝nhữ )# 汝nhữ 身thân 下hạ 三tam 句cú 。 結kết 無vô 本bổn 體thể (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 又hựu 應ưng 空không 是thị 汝nhữ 身thân 。 則tắc 虗hư 空không 是thị 汝nhữ 。 阿A 難Nan 卻khước 應ưng 無vô 所sở 在tại 。

(# △# 〔# 海hải 眼nhãn 總tổng 科khoa 〕# 肉nhục 知tri 同đồng 觸xúc 。 空không 知tri 非phi 汝nhữ )# 。

以dĩ 香hương 為vi 知tri 。 知tri 自tự 屬thuộc 香hương 。 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 香hương 是thị 知tri 。 此thử 正chánh 破phá 也dã 。 香hương 自tự 有hữu 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 鼻tị (# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 破phá 鼻tị 聞văn 之chi 香hương 。 非phi 破phá 齅khứu 知tri 性tánh 也dã )# 。

若nhược 香hương 臭xú 氣khí 。 必tất 生sanh 汝nhữ 鼻tị 。 則tắc 彼bỉ 香hương 臭xú 。 二nhị 種chủng 流lưu 氣khí 。 不bất 生sanh 伊y 蘭lan 。 及cập 旃chiên 檀đàn 木mộc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 轉chuyển 計kế 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 計kế 。 設thiết 汝nhữ 若nhược 言ngôn 。 非phi 不bất 相tương 干can 。 由do 我ngã 有hữu 鼻tị 。 香hương 臭xú 方phương 立lập 。 猶do 如như 鼻tị 根căn 。 由do 香hương 故cố 有hữu 。 則tắc 彼bỉ 下hạ 破phá 。 今kim 四tứ 句cú 。 質chất 不bất 生sanh 香hương 破phá 也dã (# 〔# 釋thích 文văn 〕# 〔# 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 。 海hải 經Kinh 云vân 〕# 譬thí 如như 伊y 蘭lan 與dữ 旃chiên 檀đàn 。 生sanh 末mạt 利lợi 山sơn 中trung 。 牛ngưu 頭đầu 旃chiên 檀đàn 。 生sanh 伊y 蘭lan 叢tùng 中trung 。 未vị 及cập 長trường/trưởng 大đại 。 在tại 地địa 下hạ 時thời 。 牙nha 莖hành 枝chi 葉diệp 。 如như 閻Diêm 浮Phù 提Đề 竹trúc 笋# 。 眾chúng 人nhân 不bất 知tri 。 言ngôn 此thử 中trung 純thuần 是thị 伊y 蘭lan 。 無vô 有hữu 旃chiên 檀đàn 。 伊y 蘭lan 臭xú 若nhược 胖# 屍thi 。 熏huân 四tứ 十thập 由do 旬tuần 。 其kỳ 華hoa 紅hồng 色sắc 。 甚thậm 可khả 愛ái 樂nhạo 。 若nhược 有hữu 食thực 者giả 。 發phát 狂cuồng 而nhi 死tử 。 牛ngưu 頭đầu 旃chiên 檀đàn 。 雖tuy 生sanh 此thử 林lâm 。 未vị 成thành 就tựu 故cố 。 不bất 能năng 發phát 香hương 。 仲trọng 秋thu 月nguyệt 滿mãn 卒thốt 從tùng 地địa 生sanh 。 成thành 旃chiên 檀đàn 樹thụ 。 眾chúng 人nhân 皆giai 聞văn 旃chiên 檀đàn 上thượng 妙diệu 之chi 香hương 。 永vĩnh 無vô 伊y 蘭lan 臭xú 惡ác 之chi 氣khí )# 。

二nhị 物vật 不bất 來lai 。 汝nhữ 自tự 齅khứu 鼻tị 。 為vi 香hương 為vi 臭xú 。 臭xú 則tắc 非phi 香hương 。 香hương 應ưng 非phi 臭xú 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 二nhị 句cú 。 齅khứu 根căn 何hà 氣khí 破phá 。 臭xú 則tắc 下hạ 。 香hương 臭xú 相tương/tướng 傾khuynh 破phá 也dã 。 非phi 。 無vô 也dã 。 無vô 。 不bất 聞văn 也dã 。

若nhược 香hương 臭xú 二nhị 。 俱câu 能năng 聞văn 者giả 。 則tắc 汝nhữ 一nhất 人nhân 。 應ưng 有hữu 兩lưỡng 鼻tị 。 對đối 我ngã 問vấn 道đạo 。 有hữu 二nhị 阿A 難Nan 。 誰thùy 為vi 汝nhữ 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 俱câu 聞văn 兩lưỡng 體thể 破phá 也dã 。 鼻tị 若nhược 生sanh 香hương 。 必tất 不bất 聞văn 臭xú 。 必tất 若nhược 生sanh 臭xú 。 應ưng 不bất 聞văn 香hương 。 今kim 既ký 俱câu 聞văn 。 鼻tị 須tu 有hữu 二nhị 。 二nhị 鼻tị 若nhược 立lập 。 兩lưỡng 體thể 還hoàn 成thành 。 正chánh 為vi 何hà 體thể (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 從tùng 二nhị 物vật 不bất 來lai 下hạ 。 以dĩ 根căn 從tùng 境cảnh 破phá 。 先tiên 定định 為vi 香hương 為vi 臭xú 。 次thứ 責trách 非phi 香hương 非phi 臭xú 。 意ý 在tại 俱câu 聞văn 。 墮đọa 兩lưỡng 鼻tị 之chi 失thất 也dã )# 。

若nhược 鼻tị 是thị 一nhất 。 香hương 臭xú 無vô 二nhị 。 臭xú 既ký 為vi 香hương 。 香hương 復phục 成thành 臭xú 。 二nhị 性tánh 不bất 有hữu 。 界giới 後hậu 誰thùy 立lập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 互hỗ 即tức 雙song 亡vong 破phá 也dã 。 若nhược 汝nhữ 不bất 許hứa 鼻tị 有hữu 二nhị 者giả 。 則tắc 香hương 臭xú 混hỗn 然nhiên 。 都đô 無vô 有hữu 別biệt 。 以dĩ 從tùng 一nhất 鼻tị 之chi 所sở 流lưu 故cố 。 若nhược 無vô 香hương 臭xú 。 說thuyết 何hà 為vi 知tri 。 名danh 生sanh 識thức 界giới (# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 。 二nhị 性tánh 不bất 有hữu 。 則tắc 香hương 尚thượng 無vô 體thể 。 知tri 從tùng 誰thùy 立lập 。 知tri 尚thượng 無vô 體thể 。 識thức 何hà 從tùng 生sanh 。 計kế 以dĩ 香hương 為vi 知tri 。 者giả 妄vọng 也dã )# 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 此thử 以dĩ 境cảnh 從tùng 根căn 破phá 。 根căn 既ký 唯duy 一nhất 。 境cảnh 云vân 何hà 二nhị 。 二nhị 性tánh 不bất 立lập 。 識thức 界giới 奚hề 存tồn 。 已dĩ 上thượng 皆giai 破phá 根căn 生sanh 也dã 。 問vấn 上thượng 文văn 云vân 。 以dĩ 香hương 為vi 知tri 。 知tri 自tự 屬thuộc 香hương 。 豈khởi 非phi 破phá 境cảnh 。 耶da 。 答đáp 。 斯tư 葢# 對đối 根căn 而nhi 說thuyết 。 正chánh 破phá 勝thắng 義nghĩa 根căn 。 下hạ 文văn 不bất 對đối 根căn 辨biện 。 方phương 破phá 境cảnh 生sanh 也dã )# 。

若nhược 因nhân 香hương 生sanh 。 識thức 因nhân 香hương 有hữu 。 如như 眼nhãn 有hữu 見kiến 。 不bất 能năng 觀quán 眼nhãn 。 因nhân 香hương 有hữu 故cố 。 應ưng 不bất 知tri 香hương 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh 也dã 。 初sơ 句cú 牒điệp 。 識thức 因nhân 下hạ 五ngũ 句cú 。 舉cử 例lệ 奪đoạt 破phá 。 眼nhãn 能năng 有hữu 見kiến 。 見kiến 不bất 觀quán 眼nhãn 。 香hương 能năng 生sanh 識thức 。 識thức 不bất 知tri 香hương 。 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 。 如như 眼nhãn 有hữu 見kiến 。 不bất 能năng 返phản 觀quán 其kỳ 眼nhãn 。 例lệ 香hương 有hữu 識thức 。 豈khởi 能năng 返phản 知tri 其kỳ 香hương )# 。

知tri 即tức 非phi 生sanh 。 不bất 知tri 非phi 識thức 。 香hương 非phi 知tri 有hữu 。 香hương 界giới 不bất 成thành 。 識thức 不bất 知tri 香hương 。 因nhân 界giới 則tắc 非phi 。 從tùng 香hương 建kiến 立lập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 反phản 覆phúc 縱túng/tung 破phá 也dã 。 縱túng/tung 許hứa 汝nhữ 識thức 能năng 知tri 香hương 者giả 。 此thử 則tắc 不bất 合hợp 言ngôn 從tùng 香hương 生sanh 。 故cố 云vân 。 知tri 即tức 非phi 生sanh 。 設thiết 若nhược 不bất 能năng 知tri 此thử 香hương 臭xú 。 又hựu 何hà 名danh 識thức 。 稱xưng 了liễu 別biệt 耶da 。 故cố 云vân 不bất 知tri 非phi 識thức 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 若nhược 能năng 知tri 香hương 。 即tức 非phi 香hương 生sanh 。 若nhược 不bất 知tri 香hương 。 又hựu 非phi 鼻tị 識thức 。 二nhị 俱câu 不bất 可khả )# 香hương 不bất 因nhân 根căn 。 無vô 有hữu 香hương 界giới 。 故cố 云vân 香hương 非phi 知tri 有hữu 。 香hương 界giới 不bất 成thành 。 識thức 不bất 了liễu 香hương 。 非phi 可khả 說thuyết 言ngôn 。 因nhân 香hương 有hữu 識thức (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 香hương 不bất 因nhân 識thức 。 識thức 不bất 因nhân 香hương 。 是thị 則tắc 界giới 義nghĩa 俱câu 不bất 成thành 立lập )# 。

(# △# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 香hương 塵trần 非phi 識thức 知tri 有hữu 。 則tắc 香hương 界giới 便tiện 自tự 不bất 成thành 。 鼻tị 識thức 若nhược 不bất 知tri 香hương 。 因nhân 界giới 斷đoạn 非phi 從tùng 香hương 建kiến 立lập 計kế 。 從tùng 香hương 生sanh 識thức 者giả 妄vọng 也dã )# 。

既ký 無vô 中trung 間gian 。 不bất 成thành 內nội 外ngoại 。 彼bỉ 諸chư 聞văn 性tánh 。 畢tất 竟cánh 虗hư 妄vọng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 總tổng 結kết 破phá 也dã 。 識thức 既ký 無vô 生sanh 。 根căn 境cảnh 不bất 立lập 。 設thiết 有hữu 聞văn 性tánh 。 皆giai 虗hư 妄vọng 耳nhĩ 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 中trung 間gian 。 識thức 也dã 。 內nội 外ngoại 根căn 境cảnh 也dã )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 鼻tị 香hương 為vi 緣duyên 。 生sanh 鼻tị 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 鼻tị 與dữ 香hương 。 及cập 香hương 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# [?(○/○)]# 四tứ 舌thiệt 識thức 界giới 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 牒điệp 計kế 雙song 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 舌thiệt 味vị 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 舌thiệt 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 舌thiệt 所sở 生sanh 。 以dĩ 舌thiệt 為vi 界giới 。 因nhân 味vị 所sở 生sanh 。 以dĩ 味vị 為vi 界giới 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 舌thiệt 生sanh 。 則tắc 諸chư 世thế 間gian 。 甘cam 蔗giá 烏ô 梅mai 。 黃hoàng 連liên 石thạch 鹽diêm 。 細tế 辛tân 薑khương 桂quế 。 都đô 無vô 有hữu 味vị 。 汝nhữ 自tự 嘗thường 舌thiệt 。 為vi 甜điềm 為vi 苦khổ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 根căn 生sanh 也dã 。 初sơ 句cú 牒điệp 。 則tắc 諸chư 下hạ 。 舉cử 無vô 五ngũ 味vị 以dĩ 問vấn 舌thiệt 根căn 。 即tức 無vô 味vị 自tự 嘗thường 問vấn 也dã (# 〔# 通thông 釋thích 〕# 甘cam 蔗giá 性tánh 甜điềm 。 烏ô 梅mai 酢tạc 。 黃hoàng 連liên 苦khổ 。 石thạch 鹽diêm 鹹hàm 。 細tế 辛tân 及cập 薑khương 桂quế 辛tân 。 下hạ 文văn 鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。 略lược 舉cử 四tứ 味vị )# 。

若nhược 舌thiệt 性tánh 苦khổ 。 誰thùy 來lai 嘗thường 舌thiệt 。 舌thiệt 不bất 自tự 嘗thường 。 孰thục 為vi 知tri 覺giác 。 舌thiệt 性tánh 非phi 苦khổ 。 味vị 自tự 不bất 生sanh 。 云vân 何hà 立lập 界giới 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 無vô 隨tùy 計kế 破phá 也dã 。 舌thiệt 若nhược 有hữu 味vị 。 根căn 已dĩ 成thành 境cảnh 。 孰thục 知tri 根căn 者giả 。 (# 〔# 桐# 洲châu 云vân 〕# 顯hiển 舌thiệt 不bất 自tự 嘗thường 舌thiệt 。 誰thùy 為vi 知tri 覺giác 味vị 者giả 。 舌thiệt 不bất 自tự 嘗thường 。 如như 前tiền 眼nhãn 不bất 自tự 見kiến )# 無vô 味vị 之chi 時thời 。 味vị 必tất 境cảnh 生sanh 。 獨độc 有hữu 汝nhữ 根căn 。 焉yên 能năng 生sanh 識thức 。 舌thiệt 性tánh 非phi 苦khổ 。 味vị 自tự 不bất 生sanh 于vu 舌thiệt 。 既ký 無vô 味vị 塵trần 。 舌thiệt 根căn 亦diệc 無vô )# 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh 。

若nhược 因nhân 味vị 生sanh 。 識thức 自tự 為vi 味vị 。 同đồng 於ư 舌thiệt 根căn 。 應ưng 不bất 自tự 嘗thường 。 云vân 何hà 識thức 知tri 。 是thị 味vị 非phi 味vị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 引dẫn 例lệ 無vô 知tri 破phá 也dã 。 從tùng 味vị 所sở 生sanh 。 豈khởi 合hợp 名danh 識thức 。 故cố 云vân 識thức 自tự 為vi 味vị 。 設thiết 許hứa 名danh 識thức 。 亦diệc 不bất 自tự 嘗thường 。 引dẫn 例lệ 可khả 見kiến (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 。 識thức 自tự 為vi 味vị 。 謂vị 識thức 即tức 是thị 味vị 也dã 。 同đồng 於ư 舌thiệt 根căn 。 謂vị 識thức 不bất 自tự 嘗thường 也dã )# 。

(# △# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 識thức 若nhược 因nhân 味vị 而nhi 生sanh 。 識thức 自tự 為vi 味vị 。 如như 舌thiệt 自tự 能năng 嘗thường 舌thiệt )# 。

又hựu 一nhất 切thiết 味vị 。 非phi 一nhất 物vật 生sanh 。 味vị 既ký 多đa 生sanh 。 識thức 應ưng 多đa 體thể 。 識thức 體thể 若nhược 一nhất 。 體thể 必tất 味vị 生sanh 。 鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。 和hòa 合hợp 俱câu 生sanh 。 諸chư 變biến 異dị 相tướng 。 同đồng 為vi 一nhất 味vị 。 應ưng 無vô 分phân 別biệt 。 分phân 別biệt 既ký 無vô 。 則tắc 不bất 名danh 識thức 。 云vân 何hà 復phục 名danh 。 舌thiệt 味vị 識thức 界giới 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 前tiền 五ngũ 味vị 。 各các 生sanh 一nhất 物vật 。 識thức 必tất 境cảnh 生sanh 。 亦diệc 應ưng 多đa 體thể 。 即tức 識thức 從tùng 於ư 味vị 。 識thức 即tức 從tùng 多đa 也dã 。 若nhược 一nhất 體thể 識thức 。 必tất 從tùng 境cảnh 生sanh 。 能năng 生sanh 之chi 境cảnh 。 亦diệc 應ưng 一nhất 體thể 。 何hà 分phần/phân 五ngũ 別biệt 。 分phân 別biệt 下hạ 。 縱túng/tung 破phá 。 五ngũ 味vị 不bất 分phân 。 何hà 名danh 了liễu 別biệt 。 說thuyết 為vi 識thức 耶da 。 此thử 則tắc 味vị 從tùng 於ư 識thức 。 味vị 應ưng 無vô 別biệt 。 云vân 何hà 下hạ 二nhị 句cú 。 總tổng 責trách 識thức 體thể 從tùng 二nhị 得đắc 名danh 。 根căn 生sanh 境cảnh 生sanh 。 二nhị 俱câu 失thất 故cố (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 味vị 因nhân 識thức 生sanh 。 味vị 多đa 。 識thức 亦diệc 應ưng 多đa 。 識thức 一nhất 。 味vị 亦diệc 應ưng 一nhất 。 體thể 必tất 味vị 生sanh 。 牒điệp 定định 識thức 因nhân 味vị 生sanh 也dã 。 鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。 同đồng 為vi 一nhất 味vị 。 結kết 成thành 味vị 一nhất 識thức 亦diệc 一nhất 也dã 。 異dị 識thức 既ký 一nhất 。 異dị 味vị 既ký 同đồng 。 則tắc 無vô 分phân 別biệt 。 無vô 別biệt 則tắc 非phi 識thức 。 非phi 識thức 則tắc 無vô 界giới 。 此thử 計kế 界giới 因nhân 味vị 生sanh 者giả 妄vọng 也dã )# 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 言ngôn 和hòa 合hợp 者giả 。 眾chúng 味vị 共cộng 成thành 也dã 。 俱câu 生sanh 者giả 。 本bổn 性tánh 不bất 易dị 也dã 。 變biến 異dị 者giả 。 燒thiêu 煑chử 異dị 常thường 也dã )# 。

不bất 應ưng 虗hư 空không 。 生sanh 汝nhữ 心tâm 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 空không 生sanh 也dã 。

舌thiệt 味vị 和hòa 合hợp 。 即tức 於ư 是thị 中trung 。 元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。 云vân 何hà 界giới 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 共cộng 生sanh 也dã 。 既ký 從tùng 合hợp 生sanh 。 自tự 性tánh 屬thuộc 誰thùy 。 而nhi 名danh 界giới 耶da 。 (# 〔# 海hải 眼nhãn 注chú 云vân 〕# 。 舌thiệt 味vị 和hòa 合hợp 。 共cộng 生sanh 於ư 識thức 。 自tự 性tánh 何hà 在tại 。 故cố 下hạ 結kết 言ngôn 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。

(# △# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 初sơ 因nhân 舌thiệt 。 破phá 自tự 生sanh 。 二nhị 因nhân 味vị 。 破phá 他tha 生sanh 。 三tam 虗hư 空không 。 破phá 無vô 因nhân 生sanh 。 四tứ 舌thiệt 味vị 和hòa 合hợp 。 破phá 共cộng 生sanh 。 前tiền 後hậu 諸chư 文văn 。 四tứ 句cú 最tối 顯hiển )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 舌thiệt 味vị 為vi 緣duyên 。 生sanh 舌thiệt 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 舌thiệt 與dữ 味vị 。 及cập 舌thiệt 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# [?(○/○)]# 五ngũ 身thân 觸xúc 界giới 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 牒điệp 計kế 雙song 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 身thân 觸xúc 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 身thân 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 身thân 所sở 生sanh 。 以dĩ 身thân 為vi 界giới 。 因nhân 觸xúc 所sở 生sanh 。 以dĩ 觸xúc 為vi 界giới 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 身thân 生sanh 。 必tất 無vô 離ly 合hợp 。 二nhị 覺giác 觀quán 緣duyên 。 身thân 何hà 所sở 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 根căn 生sanh 也dã 。 觀quán 。 對đối 待đãi 也dã 。 無vô 二nhị 所sở 覺giác 。 為vi 相tương 待đãi 緣duyên 。 獨độc 此thử 身thân 根căn 。 無vô 生sanh 識thức 理lý 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 麤thô 尋tầm 曰viết 覺giác 。 細tế 伺tứ 曰viết 觀quán 觸xúc 塵trần 合hợp 離ly 。 是thị 身thân 覺giác 觀quán 之chi 緣duyên 。 既ký 無vô 觸xúc 緣duyên 。 則tắc 無vô 覺giác 觀quán 也dã )# 。

下hạ 破phá 境cảnh 生sanh 。

若nhược 因nhân 觸xúc 生sanh 。 必tất 無vô 汝nhữ 身thân 。 誰thùy 有hữu 非phi 身thân 。 知tri 合hợp 離ly 者giả 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 身thân 非phi 覺giác 破phá 也dã 。 有hữu 身thân 非phi 觸xúc 。 尚thượng 不bất 成thành 知tri 。 有hữu 觸xúc 無vô 身thân 。 故cố 非phi 能năng 覺giác 。 非phi 身thân 無vô 身thân 也dã 。 (# 〔# 海hải 眼nhãn 合hợp 釋thích 〕# 若nhược 因nhân 身thân 有hữu 。 何hà 待đãi 合hợp 離ly 。 若nhược 因nhân 觸xúc 生sanh 。 非phi 身thân 何hà 觸xúc )# 下hạ 根căn 境cảnh 互hỗ 亡vong 破phá 也dã 。

阿A 難Nan 。 物vật 不bất 觸xúc 知tri 。 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 指chỉ 現hiện 道Đạo 理lý 也dã 。 物vật 無vô 覺giác 觸xúc 之chi 知tri 。 身thân 則tắc 能năng 覺giác 於ư 觸xúc 。 斯tư 理lý 照chiếu 然nhiên 。 明minh 白bạch 可khả 見kiến (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 。 物vật 不bất 觸xúc 知tri 。 秪# 是thị 物vật 不bất 知tri 觸xúc 耳nhĩ 〔# 私tư 謂vị 〕# 物vật 不bất 觸xúc 知tri 者giả 。 物vật 不bất 以dĩ 觸xúc 而nhi 有hữu 知tri 也dã 。 不bất 必tất 如như 孤cô 山sơn 。 用dụng 迴hồi 文văn 釋thích )# 。

知tri 身thân 即tức 觸xúc 。 知tri 觸xúc 即tức 身thân 。 即tức 觸xúc 非phi 身thân 。 即tức 身thân 非phi 觸xúc 。 身thân 觸xúc 二nhị 相tướng 。 元nguyên 無vô 處xứ 所sở 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 下hạ 依y 理lý 推thôi 破phá 。 初sơ 二nhị 句cú 。 根căn 境cảnh 相tướng 即tức 也dã 。 今kim 汝nhữ 若nhược 許hứa 觸xúc 能năng 生sanh 識thức 。 觸xúc 則tắc 有hữu 知tri 。 與dữ 身thân 何hà 異dị 。 應ưng 可khả 身thân 亦diệc 名danh 觸xúc 。 觸xúc 亦diệc 名danh 身thân 。 俱câu 有hữu 知tri 故cố 。 應ưng 立lập 量lượng 云vân 。 汝nhữ 之chi 身thân 根căn 。 定định 觸xúc 所sở 攝nhiếp 以dĩ 有hữu 知tri 故cố 。 如như 所sở 執chấp 觸xúc 。 汝nhữ 所sở 執chấp 觸xúc 。 定định 身thân 根căn 攝nhiếp 。 以dĩ 有hữu 知tri 故cố 。 如như 汝nhữ 身thân 根căn 。 斯tư 則tắc 觸xúc 既ký 生sanh 識thức 。 遂toại 令linh 相tương/tướng 即tức 也dã 。 即tức 觸xúc 二nhị 句cú 。 身thân 觸xúc 俱câu 非phi 也dã 。 以dĩ 相tương/tướng 即tức 故cố 。 遂toại 令linh 俱câu 非phi 。 則tắc 觸xúc 不bất 成thành 觸xúc 。 身thân 不bất 成thành 身thân 也dã 。 應ưng 立lập 量lượng 云vân 。 汝nhữ 之chi 身thân 根căn 。 定định 非phi 身thân 根căn 。 以dĩ 有hữu 知tri 故cố 。 如như 所sở 執chấp 觸xúc 。 汝nhữ 所sở 執chấp 觸xúc 。 定định 是thị 非phi 觸xúc 。 以dĩ 有hữu 知tri 故cố 。 如như 汝nhữ 身thân 根căn 。 將tương 汝nhữ 一nhất 因nhân 。 成thành 我ngã 四tứ 量lượng 。 今kim 汝nhữ 相tương/tướng 即tức 。 亦diệc 令linh 俱câu 亡vong 。 身thân 觸xúc 下hạ 二nhị 句cú 。 結kết 無vô 二nhị 位vị 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 既ký 。 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。 則tắc 知tri 是thị 身thân 時thời 即tức 受thọ 觸xúc 。 知tri 受thọ 觸xúc 時thời 即tức 是thị 身thân 也dã 。 若nhược 即tức 唯duy 是thị 觸xúc 。 則tắc 無vô 身thân 相tướng 。 若nhược 即tức 唯duy 是thị 身thân 。 則tắc 無vô 觸xúc 相tương/tướng )# 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 次thứ 從tùng 阿A 難Nan 下hạ 。 乃nãi 是thị 委ủy 破phá 初sơ 文văn 。 身thân 觸xúc 各các 生sanh 之chi 義nghĩa 。 先tiên 簡giản 物vật 不bất 觸xúc 知tri 。 次thứ 顯hiển 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。 既ký 了liễu 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。 則tắc 曉hiểu 身thân 觸xúc 同đồng 時thời 。 既ký 曉hiểu 同đồng 時thời 。 故cố 知tri 身thân 觸xúc 各các 生sanh 。 兩lưỡng 無vô 所sở 以dĩ )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 此thử 明minh 身thân 識thức 由do 根căn 境cảnh 合hợp 顯hiển 也dã 。 合hợp 則tắc 當đương 知tri 身thân 即tức 觸xúc 也dã 。 觸xúc 即tức 身thân 也dã 。 若nhược 身thân 即tức 觸xúc 。 則tắc 身thân 非phi 身thân 矣hĩ 。 若nhược 觸xúc 即tức 身thân 。 則tắc 觸xúc 非phi 觸xúc 矣hĩ 。 身thân 觸xúc 互hỗ 奪đoạt 故cố 。 無vô 處xứ 所sở 。

下hạ 破phá 離ly 合hợp 。

合hợp 身thân 即tức 為vi 。 身thân 自tự 體thể 性tánh 。 離ly 身thân 即tức 是thị 。 虗hư 空không 等đẳng 相tương/tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 二nhị 句cú 。 合hợp 即tức 唯duy 身thân 破phá 。 觸xúc 既ký 合hợp 身thân 。 合hợp 應ưng 無vô 二nhị 。 唯duy 一nhất 身thân 根căn 更cánh 無vô 觸xúc 位vị 。 後hậu 二nhị 句cú 。 離ly 應ưng 無vô 觸xúc 破phá 。 觸xúc 若nhược 離ly 身thân 。 復phục 何hà 成thành 觸xúc 。 如như 虗hư 空không 相tướng 。 亦diệc 無vô 觸xúc 位vị 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 合hợp 身thân 則tắc 無vô 觸xúc 位vị 。 故cố 即tức 為vi 身thân 體thể 。 離ly 身thân 則tắc 無vô 觸xúc 用dụng 。 故cố 即tức 同đồng 虗hư 空không )# 。

內nội 外ngoại 不bất 成thành 。 中trung 云vân 何hà 立lập 。 中trung 不bất 復phục 立lập 。 內nội 外ngoại 性tánh 空không 。 則tắc 汝nhữ 識thức 生sanh 。 從tùng 誰thùy 立lập 界giới 。

【# 疏sớ/sơ 】# 例lệ 破phá 識thức 離ly 也dã 。 觸xúc 立lập 則tắc 根căn 立lập 。 內nội 無vô 則tắc 外ngoại 無vô 。 根căn 境cảnh 不bất 存tồn 。 識thức 何hà 為vi 相tương/tướng 耶da 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 前tiền 文văn 推thôi 合hợp 與dữ 離ly 。 此thử 破phá 中trung 間gian 識thức 界giới 。 此thử 言ngôn 內nội 外ngoại 不bất 成thành 。 結kết 破phá 根căn 也dã 。 中trung 云vân 何hà 立lập 。 結kết 破phá 中trung 間gian 也dã )# 後hậu 四tứ 句cú 。 雙song 牒điệp 反phản 質chất 也dã 。 三tam 位vị 俱câu 空không 。 識thức 從tùng 何hà 立lập (# 〔# 雪tuyết 浪lãng 云vân 〕# 內nội 外ngoại 能năng 生sanh 之chi 根căn 塵trần 。 尚thượng 且thả 不bất 成thành 。 則tắc 所sở 生sanh 中trung 位vị 之chi 識thức 。 從tùng 何hà 安an 立lập )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 身thân 觸xúc 為vi 緣duyên 。 生sanh 身thân 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 身thân 與dữ 觸xúc 。 及cập 身thân 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 觸xúc 謂vị 三tam 和hòa 者giả 。 即tức 根căn 境cảnh 識thức 。 體thể 異dị 名danh 三tam 。 不bất 相tương 乖quai 返phản 。 更cánh 相tương 交giao 涉thiệp 。 名danh 為vi 隨tùy 順thuận 。 根căn 可khả 為vi 依y 。 境cảnh 可khả 為vi 取thủ 。 識thức 二nhị 所sở 生sanh 。 可khả 依y 於ư 根căn 。 而nhi 取thủ 於ư 境cảnh 。 此thử 三tam 之chi 上thượng 。 皆giai 有hữu 順thuận 生sanh 一nhất 切thiết 心tâm 所sở 。 功công 能năng 作tác 用dụng 。 名danh 為vi 變biến 異dị 分phân 別biệt 之chi 用dụng 。 是thị 觸xúc 功công 能năng 。 謂vị 觸xúc 之chi 上thượng 。 有hữu 似tự 前tiền 三tam 順thuận 生sanh 心tâm 所sở 變biến 異dị 功công 能năng 。 說thuyết 名danh 分phân 別biệt 〔# 清thanh 涼lương 云vân 〕# 身thân 觸xúc 在tại 五ngũ 識thức 地địa 。 今kim 何hà 在tại 意ý 。 答đáp 有hữu 三tam 義nghĩa 故cố 。 一nhất 由do 相tương 應ứng 義nghĩa 。 謂vị 意ý 識thức 有hữu 五ngũ 。 有hữu 同đồng 緣duyên 境cảnh 故cố 。 二nhị 由do 意ý 識thức 用dụng 強cường/cưỡng 。 有hữu 彼bỉ 同đồng 分phần/phân 緣duyên 故cố 。 三tam 由do 意ý 識thức 於ư 極cực 樂lạc 地địa 。 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 觸xúc 故cố 。 於ư 極cực 苦khổ 地địa 。 有hữu 意ý 苦khổ 故cố 。 徧biến 行hành 五ngũ 者giả 。 隨tùy 何hà 處xứ 心tâm 所sở 。 觸xúc 和hòa 合hợp 勝thắng 。 論luận 列liệt 在tại 初sơ )# 。

(# [?(○/○)]# 六lục 意ý 識thức 界giới 三tam )# 。

(# [│/○]# 一nhất 牒điệp 計kế 雙song 徵trưng )# 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 意ý 法pháp 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 意ý 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 意ý 所sở 生sanh 。 以dĩ 意ý 為vì 界giới 。 因nhân 法pháp 所sở 生sanh 。 以dĩ 法pháp 為vì 界giới 。

(# [│/○]# 二nhị 隨tùy 計kế 牒điệp 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 意ý 生sanh 。 於ư 汝nhữ 意ý 中trung 。 必tất 有hữu 所sở 思tư 。 發phát 明minh 汝nhữ 意ý 。 若nhược 無vô 前tiền 法pháp 。 意ý 無vô 所sở 生sanh 。 離ly 緣duyên 無vô 形hình 。 識thức 將tương 何hà 用dụng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 先tiên 破phá 根căn 生sanh 。 此thử 離ly 塵trần 無vô 體thể 破phá 也dã 。 初sơ 一nhất 句cú 牒điệp 。 於ư 汝nhữ 下hạ 五ngũ 句cú 。 正chánh 破phá 能năng 生sanh 。 由do 法pháp 生sanh 故cố 。 種chủng 種chủng 心tâm 生sanh 。 若nhược 無vô 法pháp 塵trần 。 意ý 識thức 不bất 起khởi 。 (# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 意ý 識thức 若nhược 因nhân 意ý 根căn 而nhi 生sanh 。 於ư 根căn 中trung 必tất 有hữu 所sở 思tư 之chi 法pháp 塵trần 。 方phương 發phát 明minh 是thị 汝nhữ 意ý 根căn 。 若nhược 無vô 法pháp 塵trần 。 則tắc 意ý 根căn 尚thượng 無vô 。 必tất 無vô 所sở 生sanh 之chi 識thức )# 離ly 緣duyên 下hạ 二nhị 句cú 。 例lệ 破phá 所sở 生sanh 。 離ly 前tiền 法pháp 緣duyên 。 尚thượng 無vô 根căn 之chi 形hình 貌mạo 。 況huống 所sở 生sanh 識thức 。 將tương 何hà 起khởi 用dụng (# 法pháp 塵trần 是thị 意ý 之chi 緣duyên 。 若nhược 離ly 所sở 緣duyên 之chi 法pháp 塵trần 。 則tắc 根căn 亦diệc 無vô 形hình 。 縱túng 有hữu 汝nhữ 識thức 。 將tương 何hà 所sở 用dụng 。 以dĩ 無vô 可khả 分phân 別biệt 故cố )# 。

(# △# 〔# 釋thích 要yếu 云vân 〕# 所sở 思tư 者giả 。 所sở 思tư 惟duy 境cảnh 也dã 。 發phát 明minh 者giả 。 由do 所sở 思tư 境cảnh 。 引dẫn 發phát 顯hiển 明minh 意ý 根căn 故cố 也dã 。 以dĩ 由do 塵trần 發phát 知tri 故cố 。 今kim 正chánh 破phá 第đệ 六lục 識thức 。 兼kiêm 七thất 八bát 破phá 也dã )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 唯duy 識thức 云vân 〕# 又hựu 契Khế 經Kinh 云vân 。 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。 乃nãi 至chí 意ý 生sanh 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 意ý 識thức 。 若nhược 無vô 此thử 識thức 。 彼bỉ 意ý 非phi 有hữu 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 眼nhãn 根căn 色sắc 境cảnh 為vi 二nhị 緣duyên 。 能năng 引dẫn 發phát 得đắc 眼nhãn 識thức 。 乃nãi 至chí 意ý 根căn 法pháp 境cảnh 為vi 二nhị 緣duyên 。 能năng 引dẫn 發phát 得đắc 意ý 識thức 。 若nhược 無vô 第đệ 七thất 識thức 者giả 。 即tức 應ưng 第đệ 六lục 識thức 。 唯duy 有hữu 一nhất 法pháp 境cảnh 為vi 緣duyên 。 應ưng 無vô 所sở 依y 根căn 緣duyên 也dã 。 既ký 有hữu 俱câu 有hữu 根căn 者giả 。 明minh 知tri 即tức 是thị 第đệ 七thất 識thức 。 與dữ 第đệ 六lục 識thức 為vi 俱câu 有hữu 根căn )# 。

又hựu 汝nhữ 識thức 心tâm 。 與dữ 諸chư 思tư 量lượng 。 兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 下hạ 同đồng 異dị 俱câu 非phi 破phá 也dã 。 此thử 總tổng 問vấn 同đồng 異dị 。 識thức 心tâm 。 第đệ 八bát 也dã 。 思tư 量lượng 。 第đệ 七thất 也dã 。 了liễu 別biệt 。 第đệ 六lục 也dã 。 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 俱câu 第đệ 六lục 根căn 。 亦diệc 同đồng 名danh 意ý 。 故cố 此thử 雙song 問vấn 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 。 (# 〔# 通thông 釋thích 〕# 此thử 疏sớ/sơ 全toàn 依y 唯duy 識thức 。 唯duy 識thức 頌tụng 云vân 。 此thử 能năng 變biến 唯duy 三tam 。 謂vị 異dị 熟thục 思tư 量lượng 。 及cập 了liễu 別biệt 境cảnh 識thức 。 論luận 云vân 。 一nhất 謂vị 異dị 熟thục 。 即tức 第đệ 八bát 識thức 。 多đa 異dị 熟thục 性tánh 故cố 。 又hựu 第đệ 八bát 名danh 心tâm 。 集tập 諸chư 法pháp 種chủng 。 起khởi 諸chư 法pháp 故cố 。 清thanh 涼lương 云vân 。 若nhược 以dĩ 集tập 起khởi 以dĩ 解giải 心tâm 。 第đệ 八bát 獨độc 名danh 心tâm 。 故cố 疏sớ/sơ 言ngôn 識thức 心tâm 第đệ 八bát 也dã 。 論luận 云vân 。 二nhị 謂vị 思tư 量lượng 。 即tức 第đệ 七thất 識thức 。 恆hằng 審thẩm 思tư 量lượng 故cố 。 又hựu 第đệ 七thất 名danh 意ý 。 緣duyên 藏tạng 識thức 等đẳng 。 恆hằng 審thẩm 思tư 量lượng 。 為vì 我ngã 等đẳng 故cố 。 清thanh 涼lương 云vân 。 若nhược 思tư 量lượng 以dĩ 解giải 意ý 。 第đệ 七thất 獨độc 名danh 意ý 。 故cố 疏sớ/sơ 言ngôn 思tư 量lượng 第đệ 七thất 也dã 。 論luận 云vân 。 三tam 謂vị 了liễu 別biệt 。 即tức 前tiền 六lục 識thức 。 了liễu 境cảnh 相tướng 麤thô 故cố 。 又hựu 餘dư 六lục 名danh 識thức 。 於ư 六lục 別biệt 境cảnh 。 麤thô 動động 間gian 斷đoạn 。 了liễu 別biệt 轉chuyển 故cố 。 宗tông 鏡kính 言ngôn 六lục 能năng 辨biện 前tiền 境cảnh 。 名danh 分phân 別biệt 事sự 識thức 。 清thanh 涼lương 云vân 。 若nhược 以dĩ 了liễu 別biệt 別biệt 境cảnh 以dĩ 解giải 識thức 。 前tiền 六lục 獨độc 名danh 識thức 。 故cố 疏sớ/sơ 言ngôn 了liễu 別biệt 第đệ 六lục 也dã 。 言ngôn 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 俱câu 第đệ 六lục 根căn 者giả 。 謂vị 第đệ 六lục 識thức 。 以dĩ 七thất 八bát 二nhị 識thức 為vi 所sở 依y 根căn 故cố 。 又hựu 七thất 八bát 同đồng 在tại 無vô 記ký 。 七thất 八bát 唯duy 依y 第đệ 六lục 而nhi 住trụ 故cố 。 亦diệc 同đồng 名danh 意ý 者giả 。 起khởi 信tín 有hữu 五ngũ 種chủng 意ý 識thức 。 故cố 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 俱câu 得đắc 名danh 意ý 。 即tức 清thanh 涼lương 云vân 。 若nhược 以dĩ 等đẳng 無vô 間gian 意ý 以dĩ 解giải 意ý 。 八bát 識thức 皆giai 名danh 意ý 也dã 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 者giả 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 二nhị 俱câu 被bị 破phá )# 。

(# ●# 右hữu 長trường/trưởng 水thủy 准chuẩn 唯duy 識thức 及cập 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 清thanh 涼lương 諸chư 解giải 。 明minh 識thức 心tâm 第đệ 八bát 思tư 量lượng 第đệ 七thất 。 了liễu 別biệt 第đệ 六lục 。 （# 竹trúc 菴am 云vân 只chỉ 緣duyên 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 將tương 破phá 無vô 明minh 故cố 有hữu 。 此thử 解giải ）# )# 。

(# ○# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 俱câu 舍xá 云vân 。 集tập 起khởi 名danh 心tâm 。 籌trù 量lượng 名danh 意ý 。 了liễu 別biệt 名danh 識thức 。 此thử 云vân 識thức 心tâm 。 同đồng 彼bỉ 第đệ 一nhất 。 即tức 意ý 根căn 也dã 。 思tư 量lượng 兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 。 同đồng 彼bỉ 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 。 即tức 意ý 根căn 所sở 生sanh 之chi 識thức 也dã 。 然nhiên 彼bỉ 第đệ 二nhị 亦diệc 云vân 意ý 者giả 。 葢# 識thức 之chi 異dị 名danh 耳nhĩ 。 婆bà 沙sa 明minh 心tâm 意ý 識thức 三tam 。 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 如như 火hỏa 名danh 焰diễm 。 亦diệc 名danh 為vi 熾sí 。 亦diệc 名danh 為vi 薪tân 。 是thị 知tri 意ý 識thức 名danh 同đồng 。 但đãn 約ước 先tiên 後hậu 以dĩ 分phần/phân 二nhị 義nghĩa 也dã )# 。

(# ●# 右hữu 吳ngô 興hưng 約ước 小Tiểu 乘Thừa 俱câu 舍xá 。 釋thích 心tâm 意ý 識thức 。 謂vị 經kinh 文văn 前tiền 後hậu 。 皆giai 破phá 現hiện 前tiền 六lục 識thức 心tâm 故cố 。 此thử 標tiêu 識thức 心tâm 即tức 前tiền 文văn 所sở 辨biện 意ý 根căn 也dã )# 。

(# ○# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 識thức 心tâm 。 意ý 識thức 也dã 。 思tư 量lượng 了liễu 別biệt 。 意ý 根căn 也dã )# 。

(# △# 〔# 雪tuyết 浪lãng 云vân 〕# 識thức 心tâm 。 指chỉ 意ý 識thức 。 諸chư 思tư 量lượng 。 即tức 意ý 根căn 。 二nhị 法pháp 兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 謂vị 識thức 心tâm 與dữ 意ý 根căn 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 也dã 〔# 鶴hạc 林lâm 講giảng 義nghĩa 云vân 〕# 。 又hựu 汝nhữ 識thức 心tâm 。 即tức 第đệ 六lục 識thức 心tâm 。 與dữ 諸chư 思tư 量lượng 。 即tức 第đệ 七thất 意ý 根căn 也dã 。 思tư 量lượng 名danh 意ý 故cố 。 兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 者giả 。 六lục 識thức 亦diệc 有hữu 了liễu 別biệt 。 第đệ 七thất 意ý 識thức 亦diệc 有hữu 了liễu 別biệt 故cố 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 雙song 開khai 按án 定định 。 言ngôn 能năng 生sanh 之chi 根căn 。 與dữ 所sở 生sanh 之chi 識thức 。 既ký 兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 。 畢tất 竟cánh 二nhị 識thức 。 同đồng 耶da 異dị 耶da 。 所sở 謂vị 愚ngu 者giả 難nạn/nan 分phần/phân 識thức 與dữ 根căn 也dã )# 。

(# ●# 右hữu 溫ôn 陵lăng 解giải 識thức 心tâm 第đệ 六lục 。 思tư 量lượng 了liễu 別biệt 指chỉ 意ý 根căn 。 雪tuyết 浪lãng 解giải 依y 溫ôn 陵lăng 。 講giảng 家gia 咸hàm 宗tông 之chi 。 今kim 鈔sao 舉cử 一nhất 師sư 以dĩ 蔽tế 其kỳ 餘dư )# 。

(# △# 〔# 雲vân 棲tê 云vân 〕# 識thức 心tâm 。 即tức 識thức 也dã 。 思tư 量lượng 了liễu 別biệt 。 皆giai 意ý 也dã 。 以dĩ 經kinh 文văn 正chánh 引dẫn 意ý 法pháp 識thức 起khởi 辨biện 。 故cố 單đơn 問vấn 識thức 意ý 同đồng 異dị 。 即tức 小tiểu 變biến 溫ôn 陵lăng 之chi 說thuyết 耳nhĩ )# 。

(# ○# 〔# 私tư 謂vị 〕# 長trường/trưởng 水thủy 約ước 唯duy 識thức 義nghĩa 。 明minh 識thức 心tâm 第đệ 八bát 。 思tư 量lượng 第đệ 七thất 。 了liễu 別biệt 第đệ 六lục 。 此thử 通thông 義nghĩa 也dã 。 次thứ 云vân 。 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 俱câu 第đệ 六lục 根căn 。 亦diệc 同đồng 名danh 意ý 。 此thử 貼# 釋thích 也dã 。 准chuẩn 清thanh 涼lương 云vân 。 若nhược 緣duyên 慮lự 以dĩ 解giải 心tâm 。 即tức 八bát 个# 識thức 通thông 名danh 心tâm 。 若nhược 等đẳng 無vô 間gian 以dĩ 解giải 意ý 。 八bát 識thức 通thông 名danh 意ý 。 若nhược 了liễu 別biệt 以dĩ 解giải 識thức 。 八bát 識thức 通thông 名danh 識thức 。 此thử 經Kinh 十thập 八bát 界giới 中trung 。 開khai 意ý 識thức 中trung 之chi 六lục 識thức 。 為vi 六lục 識thức 界giới 。 而nhi 意ý 界giới 之chi 中trung 。 則tắc 具cụ 第đệ 七thất 第đệ 八bát 二nhị 識thức 。 長trường/trưởng 水thủy 釋thích 經kinh 。 此thử 中trung 正chánh 破phá 第đệ 六lục 識thức 。 故cố 云vân 。 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 俱câu 第đệ 六lục 根căn 。 而nhi 以dĩ 八bát 識thức 通thông 名danh 意ý 證chứng 之chi 。 正chánh 舉cử 意ý 識thức 界giới 。 與dữ 意ý 根căn 界giới 徵trưng 問vấn 同đồng 異dị 。 非phi 如như 常thường 塗đồ 詮thuyên 釋thích 。 槩# 舉cử 八bát 七thất 六lục 識thức 。 分phần/phân 配phối 識thức 心tâm 等đẳng 文văn 也dã 。 溫ôn 陵lăng 指chỉ 識thức 心tâm 為vi 第đệ 六lục 。 思tư 量lượng 了liễu 別biệt 兼kiêm 六lục 七thất 。 與dữ 長trường/trưởng 水thủy 開khai 合hợp 少thiểu 異dị 。 而nhi 正chánh 破phá 六lục 識thức 則tắc 同đồng 。 蒙mông 謂vị 溫ôn 陵lăng 要yếu 解giải 。 闇ám 用dụng 長trường/trưởng 水thủy 義nghĩa 門môn 。 而nhi 巧xảo 遮già 其kỳ 面diện 目mục 。 此thử 類loại 是thị 也dã 。 唯duy 識thức 言ngôn 第đệ 七thất 識thức 。 與dữ 第đệ 六lục 識thức 為vi 俱câu 有hữu 根căn 。 言ngôn 六lục 識thức 。 必tất 兼kiêm 七thất 識thức 。 言ngôn 意ý 界giới 。 則tắc 七thất 八bát 二nhị 識thức 在tại 中trung 。 釋thích 文văn 云vân 。 同đồng 意ý 即tức 意ý 。 異dị 意ý 不bất 同đồng 。 下hạ 七thất 大đại 文văn 中trung 云vân 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 又hựu 云vân 。 汝nhữ 應ưng 觀quán 此thử 。 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 等đẳng 。 皆giai 正chánh 破phá 第đệ 六lục 識thức 。 而nhi 八bát 七thất 二nhị 識thức 。 映ánh 帶đái 其kỳ 中trung 。 謂vị 此thử 文văn 言ngôn 識thức 心tâm 便tiện 了liễu 。 不bất 應ưng 通thông 指chỉ 諸chư 識thức 者giả 。 亦diệc 偏thiên 詞từ 也dã 。 雪tuyết 浪lãng 之chi 解giải 。 不bất 過quá 疏sớ/sơ 通thông 溫ôn 陵lăng 。 而nhi 講giảng 席tịch 誇khoa 為vi 新tân 義nghĩa 。 又hựu 不bất 會hội 長trường/trưởng 水thủy 通thông 別biệt 之chi 旨chỉ 。 妄vọng 加gia 評bình 駮# 。 今kim 條điều 列liệt 諸chư 科khoa 。 略lược 為vi 剖phẫu 析tích 。 近cận 師sư 多đa 解giải 。 紛phân 如như 聚tụ 訟tụng 。 無vô 關quan 經kinh 義nghĩa 。 避tị 繁phồn 不bất 錄lục )# 。

(# ○# 〔# 又hựu 准chuẩn 宗tông 鏡kính 第đệ 五ngũ 〕# 如như 十Thập 地Địa 經kinh 說thuyết 。 三tam 界giới 虗hư 妄vọng 。 但đãn 是thị 一nhất 心tâm 作tác 故cố 。 心tâm 意ý 與dữ 識thức 及cập 了liễu 別biệt 等đẳng 。 如như 是thị 四tứ 法Pháp 。 義nghĩa 一nhất 名danh 異dị 。 此thử 依y 相tương 應ứng 心tâm 說thuyết 。 所sở 謂vị 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 結kết 使sử 。 受thọ 相tương/tướng 行hành 等đẳng 。 皆giai 心tâm 相tương 應ứng 。 以dĩ 是thị 故cố 言ngôn 心tâm 意ý 與dữ 識thức 及cập 了liễu 別biệt 。 義nghĩa 一nhất 名danh 異dị 故cố 。 二nhị 不bất 相tương 應ứng 心tâm 。 所sở 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 故cố 。 此thử 經Kinh 所sở 問vấn 。 又hựu 汝nhữ 識thức 心tâm 。 乃nãi 至chí 為vi 同đồng 為vi 異dị 等đẳng 。 即tức 同đồng 法pháp 相tướng 宗tông 說thuyết 。 所sở 謂vị 義nghĩa 一nhất 名danh 異dị 也dã 。 如Như 來Lai 所sở 破phá 。 同đồng 異dị 及cập 法pháp 生sanh 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 即tức 同đồng 法pháp 性tánh 宗tông 說thuyết 。 所sở 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 也dã 。 破phá 立lập 大đại 宗tông 。 居cư 然nhiên 可khả 了liễu )# 。

同đồng 意ý 即tức 意ý 。 云vân 何hà 所sở 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 同đồng 也dã 。 若nhược 識thức 與dữ 意ý 。 其kỳ 體thể 同đồng 者giả 。 識thức 即tức 是thị 意ý 。 云vân 何hà 更cánh 分phần/phân 能năng 生sanh 。 所sở 生sanh 。

此thử 下hạ 破phá 異dị 。

異dị 意ý 不bất 同đồng 。 應ưng 無vô 所sở 識thức 。 若nhược 無vô 所sở 識thức 。 云vân 何hà 意ý 生sanh 。 若nhược 有hữu 所sở 識thức 。 云vân 何hà 識thức 意ý 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 識thức 非phi 生sanh 破phá 。 初sơ 句cú 。 半bán 牒điệp 半bán 定định 。 應ưng 無vô 下hạ 破phá 。 既ký 識thức 與dữ 意ý 異dị 。 應ưng 一nhất 有hữu 所sở 識thức 。 一nhất 無vô 了liễu 知tri 。 苟cẩu 無vô 了liễu 知tri 。 何hà 言ngôn 意ý 生sanh 。 以dĩ 意ý 有hữu 知tri 故cố (# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 若nhược 謂vị 意ý 識thức 。 不bất 同đồng 於ư 意ý 。 則tắc 所sở 生sanh 之chi 識thức 。 應ưng 無vô 所sở 識thức 。 不bất 得đắc 名danh 為vi 。 從tùng 意ý 所sở 生sanh )# 設thiết 使sử 此thử 識thức 。 有hữu 了liễu 別biệt 者giả 。 如như 何hà 辨biện 異dị 識thức 之chi 與dữ 意ý 。 此thử 有hữu 識thức 無vô 異dị 破phá 也dã 。 若nhược 有hữu 所sở 識thức 。 則tắc 識thức 與dữ 意ý 。 同đồng 了liễu 別biệt 性tánh 。 云vân 何hà 是thị 識thức 。 云vân 何hà 是thị 意ý 。 根căn 識thức 二nhị 體thể 。 尚thượng 不bất 能năng 辨biện 。 云vân 何hà 而nhi 立lập 生sanh 識thức 之chi 界giới )# 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 又hựu 若nhược 救cứu 云vân 。 所sở 生sanh 有hữu 識thức 。 此thử 識thức 既ký 無vô 前tiền 法pháp 可khả 緣duyên 。 必tất 須tu 反phản 識thức 其kỳ 意ý 。 意ý 若nhược 為vi 境cảnh 。 根căn 義nghĩa 不bất 成thành )# 。

(# △# 〔# 海hải 眼nhãn 云vân 〕# 。 同đồng 意ý 即tức 意ý 。 異dị 意ý 不bất 同đồng 。 無vô 識thức 不bất 生sanh 。 有hữu 識thức 識thức 意ý 。 按án 後hậu 二nhị 解giải 。 例lệ 前tiền 聞văn 應ưng 聞văn 識thức 之chi 義nghĩa 。 不bất 如như 本bổn 疏sớ/sơ 消tiêu 文văn 為vi 順thuận )# 。

(# ○# 〔# 刪san 修tu 〕# 〔# 天thiên 如như 補bổ 註chú 〕# 謂vị 云vân 何hà 識thức 意ý 語ngữ 倒đảo 。 當đương 改cải 為vi 意ý 識thức 。 則tắc 師sư 好hảo 改cải 經kinh 文văn 。 頗phả 受thọ 近cận 師sư 彈đàn 駮# 。 今kim 槩# 從tùng 利lợi 削tước )# 。

唯duy 同đồng 與dữ 二nhị 。 異dị 性tánh 無vô 成thành 。 界giới 云vân 何hà 立lập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雙song 結kết 不bất 成thành 也dã 。 同đồng 義nghĩa 無vô 憑bằng 。 異dị 又hựu 非phi 理lý 。 二nhị 性tánh 不bất 立lập 。 云vân 何hà 識thức 生sanh 。 從tùng 汝nhữ 根căn 出xuất (# 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh )# 。

若nhược 因nhân 法pháp 生sanh 。 世thế 間gian 諸chư 法pháp 。 不bất 離ly 五ngũ 塵trần 。 汝nhữ 觀quán 色sắc 法pháp 。 及cập 諸chư 聲thanh 法pháp 。 香hương 法Pháp 味vị 法pháp 。 及cập 與dữ 觸xúc 法pháp 。 相tướng 狀trạng 分phân 明minh 。 以dĩ 對đối 五ngũ 根căn 。 非phi 意ý 所sở 攝nhiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 明minh 五ngũ 塵trần 不bất 即tức 意ý 攝nhiếp 也dã 。 以dĩ 各các 有hữu 所sở 對đối 故cố (# 〔# 直trực 解giải 云vân 〕# 以dĩ 五ngũ 塵trần 各các 有hữu 軌quỹ 持trì 之chi 用dụng 。 故cố 名danh 諸chư 法pháp )# 。

(# △# 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 前tiền 意ý 法pháp 處xứ 。 推thôi 所sở 緣duyên 法pháp 。 則tắc 云vân 此thử 塵trần 非phi 色sắc 香hương 味vị 等đẳng 。 今kim 何hà 取thủ 五ngũ 塵trần 為vi 法pháp 。 答đáp 前tiền 文văn 正chánh 推thôi 法pháp 處xứ 。 故cố 對đối 落lạc 謝tạ 五ngũ 塵trần 言ngôn 之chi 。 此thử 中trung 既ký 破phá 意ý 識thức 。 須tu 對đối 現hiện 在tại 五ngũ 塵trần 而nhi 說thuyết 。 以dĩ 五ngũ 意ý 識thức 。 從tùng 現hiện 境cảnh 生sanh 故cố 。 非phi 意ý 所sở 攝nhiếp 者giả 。 此thử 據cứ 意ý 法pháp 斥xích 之chi 。 言ngôn 五ngũ 塵trần 之chi 法pháp 。 自tự 屬thuộc 五ngũ 根căn 所sở 攝nhiếp 。 非phi 意ý 家gia 法pháp 入nhập 之chi 分phần 也dã )# 。

汝nhữ 識thức 決quyết 定định 。 依y 於ư 法Pháp 生sanh 。 今kim 汝nhữ 諦đế 觀quán 。 法pháp 法pháp 何hà 狀trạng 。

〔# 資tư 中trung 〕# 以dĩ 五ngũ 塵trần 之chi 法pháp 。 各các 配phối 五ngũ 根căn 。 離ly 五ngũ 塵trần 外ngoại 。 意ý 無vô 別biệt 法pháp 【# 疏sớ/sơ 】# 總tổng 問vấn 法pháp 塵trần 也dã 。 法pháp 塵trần 之chi 法pháp 。 故cố 云vân 法pháp 法pháp 。 以dĩ 別biệt 揀giản 通thông 也dã (# 〔# 王vương 舜thuấn 鼎đỉnh 曰viết 〕# 此thử 法pháp 非phi 同đồng 五ngũ 塵trần 諸chư 法pháp 。 而nhi 與dữ 五ngũ 塵trần 俱câu 生sanh 俱câu 滅diệt 。 乃nãi 法pháp 之chi 法pháp 也dã )# 。

若nhược 離ly 色sắc 空không 。 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。 合hợp 離ly 生sanh 滅diệt 。 越việt 此thử 諸chư 相tướng 。 終chung 無vô 所sở 得đắc 。 生sanh 則tắc 色sắc 空không 。 諸chư 法pháp 等đẳng 生sanh 。 滅diệt 則tắc 色sắc 空không 。 諸chư 法pháp 等đẳng 滅diệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 五ngũ 句cú 。 正chánh 顯hiển 無vô 體thể 。 法pháp 塵trần 即tức 前tiền 五ngũ 之chi 影ảnh 。 故cố 離ly 五ngũ 無vô 體thể 。 (# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 法pháp 塵trần 乃nãi 前tiền 五ngũ 塵trần 落lạc 謝tạ 影ảnh 子tử 。 故cố 約ước 五ngũ 塵trần 。 對đối 辨biện 無vô 體thể )# 生sanh 則tắc 下hạ 四tứ 句cú 。 牒điệp 破phá 轉chuyển 救cứu 也dã 。 設thiết 汝nhữ 救cứu 言ngôn 。 色sắc 及cập 餘dư 法pháp 。 雖tuy 非phi 意ý 境cảnh 。 生sanh 滅diệt 二nhị 種chủng 。 正chánh 是thị 法pháp 塵trần 者giả 。 若nhược 爾nhĩ 。 生sanh 滅diệt 無vô 體thể 。 全toàn 是thị 色sắc 等đẳng 。 若nhược 起khởi 若nhược 止chỉ 。 無vô 別biệt 生sanh 滅diệt 。 在tại 色sắc 等đẳng 外ngoại (# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 法pháp 塵trần 生sanh 滅diệt 。 即tức 是thị 五ngũ 塵trần 生sanh 滅diệt 。 何hà 處xứ 更cánh 有hữu 。 法pháp 塵trần 自tự 相tương/tướng 體thể 耶da )# 。

(# △# 〔# 證chứng 真chân 鈔sao 云vân 〕# 色sắc 空không 。 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。 色sắc 聲thanh 香hương 三tam 塵trần 也dã 。 合hợp 離ly 。 即tức 味vị 觸xúc 二nhị 塵trần 。 生sanh 滅diệt 。 即tức 法pháp 塵trần 。 然nhiên 生sanh 滅diệt 但đãn 是thị 五ngũ 塵trần 相tương 通thông 。 離ly 五ngũ 無vô 體thể 。 故cố 云vân 生sanh 則tắc 諸chư 法pháp 生sanh 。 滅diệt 則tắc 諸chư 法pháp 滅diệt 也dã )# 。

(# △# 〔# 宗tông 鏡kính 引dẫn 釋thích 云vân 〕# 安an 國quốc 云vân 。 謂vị 色sắc 等đẳng 五ngũ 塵trần 。 界giới 是thị 現hiện 量lượng 境cảnh 。 五ngũ 識thức 觀quán 證chứng 。 都đô 無vô 塵trần 相tương/tướng 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 頓đốn 現hiện 身thân 器khí 無vô 塵trần 相tương/tướng 。 六lục 七thất 妄vọng 想tưởng 。 謂vị 有hữu 我ngã 法pháp 。 想tưởng 所sở 現hiện 相tướng 。 是thị 分phân 別biệt 變biến 。 分phân 別biệt 變biến 相tương/tướng 。 但đãn 可khả 為vi 境cảnh 。 而nhi 無vô 實thật 用dụng 。 如như 日nhật 發phát 焰diễm 。 帶đái 微vi 塵trần 而nhi 見kiến 紅hồng 。 非phi 實thật 紅hồng 也dã 。 如như 水thủy 澄trừng 清thanh 。 含hàm 輕khinh 雲vân 而nhi 俱câu 綠lục 。 非phi 實thật 綠lục 也dã 。 若nhược 了liễu 藏tạng 性tánh 。 則tắc 知tri 塵trần 境cảnh 為vi 妄vọng 也dã )# 。

所sở 因nhân 既ký 無vô 。 因nhân 生sanh 有hữu 識thức 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 。 相tướng 狀trạng 不bất 有hữu 。 界giới 云vân 何hà 立lập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 正chánh 破phá 識thức 界giới 無vô 體thể 也dã 。 所sở 因nhân 即tức 法pháp 塵trần 。 法pháp 塵trần 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。 豈khởi 生sanh 汝nhữ 識thức 。 能năng 所sở 俱câu 無vô 。 立lập 何hà 作tác 界giới (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 所sở 因nhân 之chi 法pháp 。 既ký 隨tùy 緣duyên 起khởi 滅diệt 。 自tự 無vô 實thật 狀trạng 。 則tắc 因nhân 法pháp 所sở 生sanh 之chi 識thức 。 復phục 作tác 何hà 狀trạng 。 狀trạng 不bất 有hữu 。 則tắc 界giới 亦diệc 亡vong 矣hĩ )# 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 初sơ 破phá 根căn 生sanh 。 次thứ 破phá 境cảnh 生sanh 。 不bất 破phá 共cộng 生sanh 者giả 。 例lệ 前tiền 可khả 知tri )# 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 前tiền 五ngũ 依y 五ngũ 色sắc 根căn 。 故cố 有hữu 共cộng 生sanh 。 此thử 意ý 識thức 。 意ý 根căn 即tức 心tâm 根căn 。 兼kiêm 了liễu 別biệt 義nghĩa 。 故cố 無vô 共cộng 生sanh 。 岳nhạc 師sư 言ngôn 例lệ 前tiền 。 容dung 有hữu 共cộng 生sanh 義nghĩa 。 熏huân 聞văn 遂toại 補bổ 綴chuế 經kinh 文văn 云vân 云vân 。 亦diệc 蛇xà 足túc 也dã 。 天thiên 如như 補bổ 注chú 。 謂vị 此thử 中trung 闕khuyết 根căn 境cảnh 合hợp 辨biện 一nhất 科khoa 。 依y 高cao 麗lệ 麻ma 谷cốc 幻huyễn 師sư 。 指chỉ 所sở 因nhân 既ký 亡vong 一nhất 段đoạn 為vi 合hợp 辨biện 。 今kim 謂vị 法pháp 塵trần 無vô 相tướng 。 不bất 同đồng 前tiền 五ngũ 。 現hiện 在tại 根căn 塵trần 實thật 相tướng 。 但đãn 破phá 根căn 塵trần 。 合hợp 義nghĩa 自tự 顯hiển 。 元nguyên 無vô 闕khuyết 文văn 。 則tắc 幻huyễn 師sư 補bổ 闕khuyết 之chi 云vân 。 亦diệc 附phụ 贅# 也dã )# 。

(# [│/○]# 三tam 結kết 示thị 虗hư 妄vọng )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 意ý 法pháp 為vi 緣duyên 。 生sanh 意ý 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 意ý 與dữ 法pháp 。 及cập 意ý 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# 〔# 私tư 謂vị 〕# 智trí 論luận 三tam 十thập 六lục 。 釋thích 五ngũ 眾chúng 。 有hữu 兩lưỡng 問vấn 答đáp 。 與dữ 經kinh 文văn 相tương 應ứng 。 初sơ 問vấn 云vân 。 意ý 即tức 是thị 識thức 。 云vân 何hà 意ý 緣duyên 力lực 故cố 生sanh 意ý 識thức 。 即tức 此thử 云vân 。 同đồng 意ý 即tức 意ý 。 云vân 何hà 所sở 生sanh 也dã 。 答đáp 云vân 。 意ý 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 故cố 。 多đa 因nhân 先tiên 意ý 生sanh 故cố 。 緣duyên 法pháp 生sanh 意ý 識thức 。 即tức 此thử 云vân 。 汝nhữ 識thức 決quyết 定định 。 依y 於ư 法Pháp 生sanh 也dã 。 次thứ 問vấn 云vân 。 前tiền 意ý 已dĩ 滅diệt 。 云vân 何hà 能năng 生sanh 後hậu 識thức 。 即tức 此thử 云vân 。 所sở 因nhân 既ký 無vô 。 因nhân 生sanh 有hữu 識thức 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 也dã 。 次thứ 答đáp 云vân 。 意ý 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 念niệm 念niệm 滅diệt 。 一nhất 者giả 心tâm 相tương 續tục 。 為vi 是thị 相tương 續tục 心tâm 故cố 。 諸chư 心tâm 名danh 為vi 一nhất 意ý 。 是thị 故cố 依y 意ý 而nhi 生sanh 識thức 無vô 咎cữu 。 此thử 則tắc 經kinh 之chi 所sở 破phá 。 亦diệc 同đồng 唯duy 識thức 。 識thức 皆giai 名danh 意ý 也dã )# 。

○# 〔# 宗tông 鏡kính 總tổng 釋thích 〕# 此thử 破phá 意ý 識thức 界giới 也dã 。 如như 十thập 八bát 界giới 中trung 。 皆giai 因nhân 意ý 識thức 建kiến 立lập 。 根căn 本bổn 立lập 處xứ 尚thượng 空không 。 所sở 生sanh 枝chi 末mạt 何hà 有hữu 。 既ký 無vô 處xứ 所sở 可khả 得đắc 。 又hựu 無vô 界giới 分phần/phân 可khả 憑bằng 。 事sự 誑cuống 理lý 虗hư 。 情tình 危nguy 執chấp 劣liệt 。 惡ác 見kiến 之chi 根căn 株chu 既ký 拔bạt 。 妄vọng 識thức 之chi 巢sào 穴huyệt 齊tề 傾khuynh 。 獨độc 朗lãng 真chân 心tâm 。 圓viên 周chu 法Pháp 界Giới 。

○# 〔# 又hựu 總tổng 釋thích 三tam 科khoa 〕# 問vấn 。 萬vạn 法pháp 唯duy 識thức 。 正chánh 量lượng 可khả 知tri 。 又hựu 云vân 。 境cảnh 滅diệt 識thức 亡vong 。 心tâm 境cảnh 俱câu 遣khiển 。 今kim 觀quán 陰ấm 界giới 入nhập 等đẳng 。 如như 上thượng 分phân 析tích 。 性tánh 相tướng 宛uyển 然nhiên 。 云vân 何hà 同đồng 境cảnh 。 一nhất 時thời 俱câu 拂phất 。 答đáp 。 上thượng 約ước 世thế 諦đế 分phân 別biệt 。 似tự 有hữu 非phi 真chân 。 但đãn 立lập 空không 名danh 。 終chung 無vô 實thật 體thể 。 所sở 以dĩ 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 微vi 細tế 推thôi 檢kiểm 。 陰ấm 入nhập 界giới 處xứ 。 一nhất 一nhất 皆giai 空không 。 非phi 因nhân 非phi 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。 非phi 因nhân 。 即tức 是thị 不bất 自tự 生sanh 。 非phi 緣duyên 。 即tức 是thị 不bất 他tha 生sanh 。 既ký 非phi 自tự 他tha 二nhị 法pháp 。 無vô 法pháp 和hòa 合hợp 。 即tức 是thị 不bất 共cộng 生sanh 。 非phi 自tự 然nhiên 生sanh 。 即tức 是thị 非phi 無vô 因nhân 生sanh 。 四tứ 句cú 無vô 生sanh 。 陰ấm 從tùng 何hà 有hữu 。 又hựu 當đương 覺giác 此thử 一nhất 念niệm 生sanh 。 不bất 從tùng 根căn 塵trần 離ly 合hợp 而nhi 生sanh 。 若nhược 言ngôn 合hợp 生sanh 者giả 。 譬thí 如như 鏡kính 面diện 。 各các 有hữu 像tượng 故cố 。 合hợp 生sanh 。 應ưng 有hữu 兩lưỡng 像tượng 。 若nhược 各các 無vô 像tượng 。 合hợp 不bất 應ưng 生sanh 。 若nhược 鏡kính 面diện 合hợp 為vi 一nhất 而nhi 生sanh 象tượng 者giả 。 今kim 實thật 不bất 合hợp 。 合hợp 則tắc 無vô 像tượng 。 若nhược 鏡kính 面diện 離ly 故cố 生sanh 象tượng 者giả 。 各các 在tại 一nhất 方phương 。 則tắc 應ưng 有hữu 多đa 像tượng 。 今kim 實thật 不bất 爾nhĩ 。 根căn 廣quảng 離ly 合hợp 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 當đương 知tri 即tức 念niệm 無vô 念niệm 。 自tự 他tha 起khởi 處xứ 俱câu 空không 。 即tức 生sanh 無vô 生sanh 。 離ly 合hợp 推thôi 之chi 無vô 體thể (# 〔# 桐# 洲châu 注chú 云vân 〕# 前tiền 標tiêu 云vân 。 一nhất 切thiết 浮phù 塵trần 。 諸chư 幻huyễn 化hóa 相tướng 。 當đương 處xứ 出xuất 生sanh 。 隨tùy 處xứ 滅diệt 盡tận 。 初sơ 舉cử 五ngũ 陰ấm 等đẳng 。 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 為vi 緣duyên 生sanh 意ý 識thức 界giới 。 正chánh 明minh 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 虗hư 妄vọng 有hữu 生sanh 。 此thử 結kết 當đương 處xứ 發phát 生sanh 矣hĩ 。 所sở 以dĩ 世Thế 尊Tôn 善thiện 巧xảo 開khai 示thị 。 從tùng 色sắc 陰ấm 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 葢# 顯hiển 因nhân 緣duyên 別biệt 離ly 名danh 滅diệt 。 斯tư 結kết 隨tùy 處xứ 滅diệt 盡tận 矣hĩ 。 結kết 云vân 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 騐# 知tri 幻huyễn 妄vọng 稱xưng 相tướng 。 其kỳ 性tánh 真chân 為vi 。 妙diệu 覺giác 明minh 體thể 也dã )# 。

(# ○# 上thượng 三tam 科khoa 文văn 竟cánh )# 。

(# 經kinh 文văn 。 當đương 知tri 是thị 聞văn 。 非phi 通thông 塞tắc 上thượng 。 略lược 如như 是thị 阿A 難Nan 四tứ 字tự 。 若nhược 在tại 於ư 手thủ 上thượng 。 略lược 阿A 難Nan 二nhị 字tự 。 此thử 法pháp 為vi 復phục 。 即tức 心tâm 所sở 生sanh 上thượng 。 略lược 於ư 意ý 云vân 何hà 四tứ 字tự )# 。

(# 經kinh 文văn 。 身thân 入nhập 中trung 。 破phá 生sanh 處xứ 文văn 云vân 。 若nhược 合hợp 時thời 來lai 。 無vô 破phá 離ly 時thời 一nhất 科khoa 。 意ý 入nhập 中trung 。 云vân 若nhược 從tùng 寤ngụ 來lai 。 無vô 破phá 從tùng 寐mị 來lai 一nhất 科khoa 。 此thử 中trung 以dĩ 合hợp 收thu 離ly 。 以dĩ 寤ngụ 攝nhiếp 寐mị 。 此thử 譯dịch 家gia 影ảnh 略lược 之chi 妙diệu 也dã 。 又hựu 空không 自tự 知tri 覺giác 。 何hà 關quan 意ý 入nhập 。 及cập 下hạ 文văn 自tự 是thị 空không 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。 依y 前tiền 文văn 。 若nhược 於ư 空không 下hạ 。 各các 有hữu 前tiền 矚chú 塵trần 象tượng 等đẳng 二nhị 句cú 。 今kim 於ư 後hậu 二nhị 入nhập 中trung 略lược 者giả 。 亦diệc 是thị 錯thác 綜tống 影ảnh 略lược 也dã 。 交giao 光quang 云vân 。 此thử 二nhị 科khoa 闕khuyết 前tiền 二nhị 句cú 。 但đãn 有hữu 後hậu 二nhị 句cú 。 僧Tăng 家gia 不bất 通thông 文văn 理lý 。 依y 文văn 傍bàng 句cú 。 互hỗ 相tương 鈎câu 摘trích 。 盲manh 子tử 諍tranh 日nhật 。 寧ninh 不bất 為vi 有hữu 眼nhãn 人nhân 笑tiếu 乎hồ )# 。

聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 。 耳nhĩ 往vãng 〔# 耳nhĩ 〕# 處xứ 此thử 是thị 正chánh 辨biện 無vô 來lai 徃# 義nghĩa 也dã 。 交giao 光quang 云vân 。 應ưng 闕khuyết 為vi 無vô 來lai 往vãng 一nhất 句cú 。 真chân 為vi 畫họa 蛇xà 添# 足túc )# 。

(# 乾can/kiền/càn 道đạo 本bổn 云vân 。 汝nhữ 亦diệc 識thức 其kỳ 。 色sắc 相tướng 遷thiên 變biến 。 有hữu 本bổn 云vân 。 汝nhữ 識thức 亦diệc 隨tùy 。 色sắc 相tướng 遷thiên 變biến 。

大Đại 佛Phật 頂Đảnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 疏Sớ/sơ 解Giải 蒙Mông 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam (# 之chi 一nhất )#

大Đại 佛Phật 頂Đảnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 疏Sớ/sơ 解Giải 蒙Mông 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam (# 之chi 二nhị )#

海hải 印ấn 弟đệ 子tử 。 蒙mông 叟# 錢tiền 謙khiêm 益ích 鈔sao 。

(# ◑# 三tam 重trọng/trùng 約ước 七thất 大đại 會hội 相tương/tướng )# 。

(# ○# 【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 大đại 之chi 為vi 言ngôn 。 本bổn 乎hồ 世thế 諦đế 。 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 相tướng 。 說thuyết 諸chư 色sắc 法pháp 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 之chi 所sở 成thành 就tựu 。 復phục 分phần/phân 內nội 外ngoại 。 說thuyết 此thử 名danh 為vi 諸chư 法pháp 自tự 相tương/tướng 。 寂tịch 而nhi 不bất 圖đồ 。 猶do 為vi 諸chư 法pháp 共cộng 相tương 。 所sở 揀giản 麤thô 而nhi 且thả 淺thiển 。 是thị 佛Phật 如Như 來Lai 隨tùy 他tha 意ý 語ngữ 。 世thế 間gian 安an 立lập 。 有hữu 名danh 無vô 實thật 。 雖tuy 名danh 為vi 大đại 。 大đại 義nghĩa 不bất 成thành 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 所sở 說thuyết 不bất 爾nhĩ 。 謂vị 周chu 徧biến 含hàm 攝nhiếp 體thể 無vô 不bất 在tại 。 物vật 無vô 不bất 是thị 。 非phi 因nhân 待đãi 小tiểu 。 當đương 體thể 受thọ 稱xưng 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 今kim 此thử 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 七thất 義nghĩa 。 俱câu 名danh 大đại 者giả 。 七thất 義nghĩa 之chi 中trung 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 謂vị 空không 有hữu 根căn 塵trần 。 色sắc 心tâm 性tánh 相tướng 。 塵trần 塵trần 法pháp 法pháp 。 無vô 不bất 周chu 徧biến 。 無vô 不bất 含hàm 容dung 破phá 彼bỉ 權quyền 見kiến 。 令linh 如như 實thật 義nghĩa 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 均quân 名danh 七thất 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。 斯tư 則tắc 會hội 相tương/tướng 即tức 性tánh 。 性tánh 徧biến 相tương/tướng 徧biến 。 方phương 稱xưng 勝thắng 義nghĩa 至chí 極cực 之chi 大đại 。 豈khởi 同đồng 權quyền 教giáo 。 說thuyết 名danh 自tự 相tương/tướng )# 。

(# △# 〔# 釋thích 要yếu 云vân 〕# 七thất 大đại 即tức 前tiền 三tam 科khoa 也dã 。 地địa 等đẳng 五ngũ 大đại 。 即tức 前tiền 十thập 二nhị 處xứ 。 根căn 大đại 即tức 六lục 入nhập 。 識thức 大đại 。 即tức 十thập 八bát 界giới 。 以dĩ 為vi 門môn 不bất 同đồng 。 宜nghi 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 異dị 。 故cố 重trùng 說thuyết 耳nhĩ )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 前tiền 近cận 取thủ 諸chư 身thân 。 顯hiển 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 依y 陰ấm 入nhập 處xứ 界giới 四tứ 科khoa 以dĩ 明minh 。 後hậu 復phục 遠viễn 取thủ 諸chư 物vật 圖đồ 示thị 藏tạng 性tánh 。 故cố 依y 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 見kiến 識thức 七thất 大đại 以dĩ 明minh 。 使sử 悟ngộ 物vật 我ngã 同đồng 根căn 。 是thị 非phi 一nhất 體thể 。 法pháp 法pháp 圓viên 成thành 。 塵trần 塵trần 周chu 徧biến 。 法Pháp 界Giới 頌tụng 曰viết 。 若nhược 人nhân 欲dục 識thức 真chân 空không 理lý 。 身thân 內nội 真Chân 如Như 還hoàn 徧biến 外ngoại 。 情tình 與dữ 無vô 情tình 共cộng 一nhất 體thể 。 處xứ 處xứ 皆giai 同đồng 真chân 法Pháp 界Giới 。 此thử 七thất 大đại 之chi 大đại 旨chỉ 也dã 。 所sở 以dĩ 有hữu 七thất 大đại 者giả 。 萬vạn 法pháp 生sanh 成thành 。 不bất 離ly 四tứ 大đại 。 而nhi 依y 空không 建kiến 立lập 。 因nhân 見kiến 有hữu 覺giác 。 因nhân 識thức 有hữu 知tri 故cố 也dã 。 然nhiên 彼bỉ 大đại 性tánh 。 先tiên 非phi 水thủy 火hỏa 。 亦diệc 非phi 空không 識thức 。 全toàn 一nhất 如Như 來Lai 藏tạng 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 而nhi 已dĩ 。 七thất 大đại 既ký 爾nhĩ 。 萬vạn 法pháp 皆giai 然nhiên 。 凡phàm 我ngã 依y 正chánh 。 先tiên 非phi 根căn 身thân 。 亦diệc 非phi 器khí 界giới 。 皆giai 即tức 循tuần 業nghiệp 之chi 相tướng 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 初sơ 無vô 生sanh 滅diệt 。 所sở 以dĩ 阿A 難Nan 蒙mông 佛Phật 開khai 示thị 。 身thân 心tâm 蕩đãng 然nhiên 。 了liễu 知tri 世thế 間gian 。 諸chư 所sở 有hữu 物vật 。 皆giai 即tức 妙diệu 心tâm 。 含hàm 褁# 十thập 方phương 。 反phản 觀quán 幻huyễn 事sự 。 起khởi 滅diệt 無vô 從tùng 。 獲hoạch 本bổn 妙diệu 心tâm 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。

(# [?∴]# 文văn 三tam 一nhất 伸thân 難nạn/nan )# 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 皆giai 因nhân 四tứ 大đại 。 和hòa 合hợp 發phát 明minh 。 如như 何hà 如Như 來Lai 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 二nhị 俱câu 排bài 擯bấn 。 我ngã 今kim 不bất 知tri 。 斯tư 義nghĩa 所sở 屬thuộc 。 唯duy 垂thùy 哀ai 愍mẫn 。 開khai 示thị 眾chúng 生sanh 。 中Trung 道Đạo 了liễu 義nghĩa 。 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 六lục 句cú 。 敘tự 昔tích 聞văn 也dã 。 云vân 阿a 下hạ 五ngũ 句cú 。 難nạn/nan 今kim 說thuyết 也dã 。 唯duy 垂thùy 下hạ 四tứ 句cú 。 求cầu 開khai 示thị 也dã 。 方phương 便tiện 安an 立lập 。 說thuyết 有hữu 四tứ 大đại 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 成thành 諸chư 變biến 化hóa 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 。 今kim 則tắc 無vô 滅diệt 。 生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 今kim 以dĩ 世thế 諦đế 疑nghi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 故cố 有hữu 斯tư 難nạn/nan (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 阿A 難Nan 執chấp 昔tích 所sở 談đàm 世thế 諦đế 。 疑nghi 今kim 所sở 演diễn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 將tương 恐khủng 眾chúng 生sanh 。 聞văn 昔tích 和hòa 合hợp 。 則tắc 滯trệ 於ư 有hữu 。 聞văn 今kim 排bài 擯bấn 。 則tắc 溺nịch 於ư 空không 。 不bất 達đạt 中trung 道đạo 。 動động 成thành 戲hí 論luận 也dã )# 。

(# △# 〔# 講giảng 錄lục 云vân 〕# 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 是thị 如Như 來Lai 所sở 談đàm 正Chánh 法Pháp 。 云vân 何hà 與dữ 外ngoại 道đạo 自tự 然nhiên 。 二nhị 俱câu 排bài 擯bấn 。 若nhược 言ngôn 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 是thị 世thế 間gian 戱# 論luận 。 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 即tức 世thế 間gian 名danh 相tướng 。 與dữ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 各các 墮đọa 一nhất 邊biên 。 不bất 屬thuộc 中trung 道đạo 。 仍nhưng 不bất 出xuất 於ư 戲hí 論luận 。 故cố 此thử 請thỉnh 也dã )# 。

(# [?∴]# 二nhị 許hứa 宣tuyên 三tam )# 。

(# 卍vạn 一nhất 指chỉ 意ý 標tiêu 示thị )# 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 阿A 難Nan 言ngôn 。

汝nhữ 先tiên 厭yếm 離ly 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 諸chư 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 。 發phát 心tâm 勤cần 求cầu 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 故cố 我ngã 今kim 時thời 。 為vì 汝nhữ 開khai 示thị 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。

【# 疏sớ/sơ 】# 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 四tứ 大đại 發phát 明minh 。 皆giai 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 。 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 。 唯duy 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 不bất 逐trục 緣duyên 生sanh 境cảnh 有hữu 。 本bổn 不bất 屬thuộc 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 論luận 云vân 。 真Chân 如Như 自tự 體thể 相tướng 者giả 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 。 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 謂vị 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 唯duy 是thị 法Pháp 身thân 智trí 相tương/tướng 之chi 身thân 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 無vô 有hữu 世thế 諦đế 境cảnh 界giới 。 離ly 於ư 施thi 作tác 。 今kim 疏sớ/sơ 尅khắc 指chỉ 唯duy 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 即tức 論luận 中trung 法Pháp 身thân 智trí 身thân 。 無vô 有hữu 世thế 諦đế 境cảnh 界giới 也dã 。 今kim 師sư 謂vị 歷lịch 指chỉ 經kinh 中trung 。 如Như 來Lai 所sở 談đàm 真Chân 諦Đế 妙diệu 義nghĩa 。 則tắc 迂# )# 。

(# 卍vạn 二nhị 牒điệp 疑nghi 舉cử 訶ha )# 。

如như 何hà 復phục 將tương 。 世thế 間gian 戲hí 論luận 。 妄vọng 想tưởng 因nhân 緣duyên 。 而nhi 自tự 纏triền 繞nhiễu 。 汝nhữ 雖tuy 多đa 聞văn 。 如như 說thuyết 藥dược 人nhân 。 真chân 藥dược 現hiện 前tiền 。 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 如Như 來Lai 說thuyết 為vi 。 真chân 可khả 憐lân 愍mẫn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 纏triền 繞nhiễu 。 疑nghi 惑hoặc 也dã 。 諸chư 佛Phật 秘bí 密mật 。 靡mĩ 不bất 皆giai 知tri 。 故cố 云vân 說thuyết 藥dược 。 今kim 聞văn 諸chư 法pháp 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 名danh 真chân 藥dược 現hiện 前tiền 。 舉cử 昔tích 方phương 便tiện 。 疑nghi 今kim 真chân 實thật 。 名danh 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 多đa 聞văn 如như 說thuyết 藥dược 。 真Chân 諦Đế 如như 真chân 藥dược )# 。

(# 卍vạn 三tam 勅sắc 許hứa 佇trữ 聽thính )# 。

汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。 吾ngô 當đương 為vì 汝nhữ 。 分phân 別biệt 開khai 示thị 。 亦diệc 令linh 當đương 來lai 。 修tu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 通thông 達đạt 實thật 相tướng 。 阿A 難Nan 默mặc 然nhiên 。 承thừa 佛Phật 聖Thánh 旨chỉ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 勅sắc 聽thính 許hứa 宣tuyên 。 現hiện 未vị 俱câu 益ích (# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 法pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 云vân 〕# 。 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 者giả 。 從tùng 一nhất 法pháp 生sanh 。 其kỳ 一nhất 法pháp 者giả 。 所sở 謂vị 實thật 相tướng 。 實thật 相tướng 之chi 相tướng 。 無vô 相tướng 不bất 相tướng 。 不bất 相tướng 無vô 相tướng 。 名danh 為vi 實thật 相tướng 。 實thật 相tướng 寂tịch 滅diệt 。 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 覺giác 了liễu 不bất 變biến 。 故cố 名danh 佛Phật 性tánh 。 含hàm 備bị 諸chư 法pháp 。 故cố 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。 遮già 離ly 諸chư 邊biên 。 故cố 名danh 中Trung 道Đạo 。 無vô 上thượng 無vô 過quá 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 異dị 名danh 。 俱câu 名danh 實thật 相tướng 。

(# [?∴]# 三tam 正chánh 說thuyết 二nhị )# 。

(# [○@卍]# 一nhất 立lập 理lý 總tổng 非phi )# 。

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 發phát 明minh 世thế 間gian 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。

阿A 難Nan 。 若nhược 彼bỉ 大đại 性tánh 。 體thể 非phi 和hòa 合hợp 。 則tắc 不bất 能năng 與dữ 。 諸chư 大đại 雜tạp 和hòa 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。 若nhược 和hòa 合hợp 者giả 。 同đồng 於ư 變biến 化hóa 。 始thỉ 終chung 相tương 成thành 。 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 。 生sanh 死tử 死tử 生sanh 。 生sanh 生sanh 死tử 死tử 。 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 未vị 有hữu 休hưu 息tức 。

阿A 難Nan 。 如như 水thủy 成thành 氷băng 。 氷băng 還hoàn 成thành 水thủy 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 四tứ 句cú 。 牒điệp 所sở 計kế 。 次thứ 六lục 句cú 。 略lược 破phá 非phi 和hòa 。 若nhược 四tứ 大đại 性tánh 。 自tự 體thể 非phi 和hòa 。 則tắc 不bất 和hòa 諸chư 大đại 。 如như 空không 與dữ 色sắc 。 礙ngại 無vô 礙ngại 異dị (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 此thử 破phá 非phi 和hòa 合hợp 之chi 疑nghi 也dã 。 若nhược 謂vị 四tứ 大đại 之chi 性tánh 。 不bất 和hòa 四tứ 大đại 之chi 相tướng 。 斯tư 則tắc 性tánh 居cư 相tương/tướng 外ngoại 。 二nhị 不bất 相tương 雜tạp 。 故cố 曰viết 猶do 如như 虗hư 空không 等đẳng 。 此thử 約ước 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 。 不bất 同đồng 頑ngoan 空không 之chi 性tánh 也dã )# 若nhược 和hòa 下hạ 。 破phá 和hòa 合hợp 。 若nhược 大đại 性tánh 體thể 。 自tự 是thị 和hòa 合hợp 。 即tức 成thành 生sanh 滅diệt 。 始thỉ 終chung 。 即tức 生sanh 滅diệt 也dã 。 (# 恐khủng 計kế 和hòa 合hợp 。 故cố 復phục 破phá 之chi 。 此thử 約ước 真Chân 如Như 不bất 變biến 。 不bất 同đồng 變biến 化hóa 等đẳng 相tương/tướng 也dã )# 生sanh 死tử 下hạ 釋thích 。 初sơ 句cú 釋thích 相tương/tướng 成thành 。 次thứ 句cú 釋thích 相tương 續tục 。 謂vị 生sanh 能năng 成thành 死tử 等đẳng 。 生sanh 能năng 續tục 生sanh 等đẳng 。 謂vị 現hiện 在tại 生sanh 。 續tục 過quá 去khứ 生sanh 也dã 。 如như 旋toàn 下hạ 。 二nhị 喻dụ 。 初sơ 喻dụ 相tương 續tục 。 次thứ 喻dụ 相tương/tướng 成thành (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 此thử 明minh 大đại 性tánh 本bổn 真chân 。 則tắc 非phi 和hòa 合hợp 。 故cố 引dẫn 虗hư 空không 喻dụ 之chi 。 即tức 同đồng 下hạ 文văn 。 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 也dã 。 生sanh 而nhi 復phục 死tử 。 死tử 已dĩ 還hoàn 生sanh 。 故cố 曰viết 生sanh 死tử 死tử 生sanh 。 即tức 終chung 始thỉ 相tương/tướng 成thành 也dã 。 今kim 生sanh 後hậu 生sanh 。 今kim 死tử 後hậu 死tử 。 故cố 曰viết 生sanh 生sanh 死tử 死tử 。 即tức 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 也dã 〔# 私tư 謂vị 〕# 孤cô 山sơn 舉cử 喻dụ 虗hư 空không 。 亦diệc 有hữu 理lý 在tại 。 葢# 此thử 文văn 推thôi 檢kiểm 。 合hợp 色sắc 非phi 空không 。 合hợp 空không 非phi 色sắc 。 正chánh 顯hiển 不bất 能năng 與dữ 諸chư 大đại 雜tạp 和hòa 之chi 相tướng 。 世Thế 尊Tôn 明minh 以dĩ 虗hư 空không 。 喻dụ 如như 諸chư 大đại 之chi 性tánh 。 故cố 曰viết 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 體thể 非phi 群quần 相tướng 。 不bất 拒cự 諸chư 相tướng 發phát 揮huy 。 正chánh 此thử 義nghĩa 也dã )# 。

(# △# 〔# 雪tuyết 浪lãng 云vân 〕# 。 若nhược 彼bỉ 大đại 性tánh 。 體thể 非phi 和hòa 合hợp 。 乃nãi 至chí 不bất 和hòa 諸chư 色sắc 等đẳng 。 此thử 是thị 立lập 定định 非phi 和hòa 合hợp 之chi 相tướng 。 非phi 破phá 阿A 難Nan 執chấp 非phi 和hòa 合hợp 之chi 疑nghi 也dã 。 若nhược 和hòa 合hợp 者giả 。 乃nãi 至chí 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 等đẳng 。 此thử 是thị 立lập 定định 和hòa 合hợp 之chi 相tướng 。 非phi 破phá 阿A 難Nan 破phá 和hòa 合hợp 之chi 疑nghi 也dã 。 火hỏa 輪luân 喻dụ 相tương 續tục 。 氷băng 水thủy 喻dụ 相tương/tướng 成thành 。 乃nãi 至chí 阿A 難Nan 。 若nhược 此thử 隣lân 虗hư 。 析tích 戒giới 虗hư 空không 。 當đương 知tri 虗hư 空không 。 出xuất 生sanh 色sắc 相tướng 。 此thử 牒điệp 定định 始thỉ 終chung 相tương/tướng 之chi 文văn 。 汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 等đẳng 文văn 。 以dĩ 顯hiển 虗hư 空không 不bất 能năng 成thành 色sắc 。 不bất 能năng 成thành 空không 。 正chánh 破phá 無vô 始thỉ 終chung 相tương 成thành 之chi 理lý 。 則tắc 無vô 和hòa 合hợp 之chi 義nghĩa 成thành 矣hĩ )# 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 和hòa 合hợp 非phi 和hòa 合hợp 。 前tiền 文văn 雙song 破phá 已dĩ 竟cánh 。 七thất 大đại 中trung 。 但đãn 顯hiển 不bất 和hòa 合hợp 耳nhĩ 。 此thử 文văn 牒điệp 云vân 。 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 等đẳng 。 次thứ 文văn 牒điệp 云vân 。 汝nhữ 今kim 問vấn 言ngôn 。 由do 和hòa 合hợp 故cố 等đẳng 。 七thất 處xứ 推thôi 檢kiểm 。 一nhất 一nhất 皆giai 明minh 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 故cố 知tri 此thử 中trung 初sơ 文văn 。 是thị 正chánh 立lập 不bất 和hòa 合hợp 。 非phi 重trọng/trùng 破phá 非phi 和hòa 合hợp 。 雪tuyết 浪lãng 揀giản 岳nhạc 師sư 解giải 是thị 也dã 。 和hòa 合hợp 之chi 義nghĩa 。 下hạ 文văn 廣quảng 破phá 。 此thử 但đãn 立lập 定định 和hòa 合hợp 之chi 相tướng 。 發phát 起khởi 下hạ 破phá 。 此thử 中trung 亦diệc 無vô 先tiên 破phá 之chi 文văn 。 經kinh 文văn 即tức 立lập 即tức 破phá 。 破phá 立lập 相tương/tướng 即tức 。 諸chư 師sư 之chi 解giải 。 總tổng 歸quy 結kết 破phá 和hòa 合hợp 。 若nhược 貼# 文văn 委ủy 釋thích 。 則tắc 以dĩ 雙song 立lập 為vi 當đương )# 。

(# △# 〔# 清thanh 涼lương 云vân 〕# 喻dụ 以dĩ 火hỏa 輪luân 。 謂vị 旋toàn 人nhân 速tốc 轉chuyển 。 不bất 見kiến 始thỉ 終chung 。 生sanh 滅diệt 遄thuyên 流lưu 。 寧ninh 知tri 本bổn 際tế 。 又hựu 薪tân 火hỏa 不bất 停đình 。 識thức 鈍độn 謂vị 輪luân 。 命mạng 實thật 遷thiên 流lưu 。 妄vọng 謂vị 相tương 續tục 。 又hựu 輪luân 資tư 火hỏa 有hữu 。 命mạng 假giả 心tâm 明minh 。 待đãi 化hóa 而nhi 成thành 。 故cố 無vô 自tự 作tác )# 。

(# ○# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 如như 水thủy 成thành 氷băng 。 留lưu 礙ngại 不bất 通thông 。 氷băng 還hoàn 成thành 水thủy 。 流lưu 通thông 無vô 礙ngại 。 此thử 水thủy 與dữ 氷băng 。 但đãn 是thị 一nhất 性tánh 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 則tắc 如như 水thủy 成thành 氷băng 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 則tắc 氷băng 還hoàn 成thành 水thủy )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 旋toàn 火hỏa 之chi 輪luân 。 無vô 有hữu 質chất 體thể 。 喻dụ 虗hư 妄vọng 成thành 續tục 之chi 相tướng 也dã 。 次thứ 喻dụ 直trực 示thị 大đại 性tánh 。 非phi 和hòa 不bất 和hòa 之chi 理lý 。 故cố 重trọng/trùng 召triệu 以dĩ 起khởi 後hậu 文văn 也dã 。 夫phu 水thủy 何hà 和hòa 而nhi 成thành 氷băng 。 氷băng 何hà 和hòa 而nhi 成thành 水thủy 。 七thất 大đại 之chi 性tánh 。 不bất 因nhân 和hòa 合hợp 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 如như 是thị 而nhi 已dĩ 〔# 私tư 謂vị 〕# 溫ôn 陵lăng 此thử 科khoa 。 以dĩ 旋toàn 火hỏa 二nhị 句cú 。 結kết 釋thích 上thượng 文văn 。 以dĩ 氷băng 水thủy 二nhị 句cú 。 總tổng 喻dụ 七thất 大đại 。 葢# 巧xảo 用dụng 荊kinh 公công 之chi 文văn 。 以dĩ 翻phiên 長trường/trưởng 水thủy 之chi 義nghĩa 。 會hội 解giải 已dĩ 降giáng/hàng 。 稟bẩm 承thừa 此thử 文văn 。 不bất 知tri 是thị 介giới 甫phủ 牙nha 後hậu 慧tuệ 耳nhĩ )# 。

(# ○# 〔# 合hợp 釋thích 四tứ 大đại 〕# )# 。

(# ○# 〔# 宗tông 鏡kính 釋thích 云vân 〕# 內nội 外ngoại 四tứ 大đại 。 元nguyên 是thị 我ngã 心tâm 之chi 性tánh 。 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 又hựu 自tự 第đệ 八bát 識thức 。 變biến 起khởi 根căn 身thân 界giới 。 內nội 外ngoại 四tứ 大đại 之chi 相tướng 。 分phân 為vi 自tự 相tương/tướng 。 又hựu 因nhân 妄vọng 念niệm 而nhi 起khởi 。 強cường/cưỡng 覺giác 而nhi 知tri 。 所sở 以dĩ 萬vạn 象tượng 森sâm 羅la 。 鬱uất 然nhiên 顯hiển 現hiện 。 若nhược 能năng 窮cùng 因nhân 體thể 本bổn 。 皆giai 是thị 自tự 心tâm 之chi 性tánh 。 自tự 心tâm 之chi 相tướng 。 於ư 中trung 妍nghiên 醜xú 憎tăng 愛ái 。 全toàn 是thị 意ý 識thức 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 而nhi 成thành 。 既ký 識thức 根căn 由do 。 須tu 存tồn 正chánh 智trí 。 但đãn 除trừ 強cường/cưỡng 覺giác 。 一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。 自tự 然nhiên 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 。 前tiền 後hậu 際tế 斷đoạn )# 。

(# ○# 〔# 智trí 論luận 云vân 〕# 諸chư 法pháp 如như 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 各các 各các 相tương/tướng 。 如như 地địa 堅kiên 相tương/tướng 。 水thủy 濕thấp 相tương/tướng 。 火hỏa 熱nhiệt 相tương/tướng 。 風phong 動động 相tương/tướng 。 如như 是thị 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 各các 各các 有hữu 相tương/tướng 。 二nhị 者giả 實thật 相tướng 。 於ư 各các 各các 相tương/tướng 中trung 。 分phân 別biệt 求cầu 實thật 。 不bất 可khả 得đắc 。 不bất 可khả 破phá 。 無vô 諸chư 過quá 失thất 。 如như 自tự 相tướng 空không 中trung 。 說thuyết 地địa 若nhược 實thật 是thị 堅kiên 相tương/tướng 者giả 。

何hà 以dĩ 故cố 。 膠giao 噶# 等đẳng 與dữ 火hỏa 會hội 時thời 。 捨xả 其kỳ 自tự 相tương/tướng 。 轉chuyển 成thành 濕thấp 相tương/tướng 。 金kim 銀ngân 銅đồng 銕# 。 與dữ 火hỏa 合hợp 故cố 。 亦diệc 自tự 捨xả 其kỳ 相tương/tướng 。 變biến 為vi 水thủy 相tương/tướng 。 如như 水thủy 得đắc 寒hàn 成thành 氷băng 。 轉chuyển 為vi 地địa 相tương/tướng 。 有hữu 神thần 通thông 人nhân 。 入nhập 地địa 如như 水thủy 。 又hựu 分phân 散tán 木mộc 石thạch 。 則tắc 失thất 堅kiên 相tương/tướng 。 又hựu 破phá 地địa 以dĩ 為vi 微vi 塵trần 。 以dĩ 方phương 破phá 塵trần 。 終chung 歸quy 於ư 空không 。 亦diệc 失thất 堅kiên 相tương/tướng 。 如như 是thị 推thôi 求cầu 地địa 相tương/tướng 。 則tắc 不bất 可khả 得đắc 。 其kỳ 實thật 皆giai 空không 。 空không 則tắc 是thị 地địa 之chi 實thật 相tướng 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 四tứ 大đại 之chi 名danh 。 其kỳ 實thật 亦diệc 無vô 邊biên 無vô 盡tận 。 地địa 之chi 廣quảng 大đại 。 載tái 育dục 萬vạn 物vật 。 最tối 為vi 牢lao 固cố 。 佛Phật 說thuyết 心tâm 力lực 為vi 大đại 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 散tán 此thử 大đại 地địa 。 以dĩ 為vi 微vi 塵trần 。 以dĩ 地địa 有hữu 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 重trọng/trùng 故cố 。 自tự 無vô 所sở 作tác 。 水thủy 少thiểu 香hương 故cố 。 動động 作tác 勝thắng 地địa 。 大đại 少thiểu 香hương 味vị 故cố 。 熱nhiệt 勝thắng 於ư 水thủy 。 風phong 少thiểu 色sắc 香hương 味vị 故cố 。 動động 作tác 勝thắng 火hỏa 。 心tâm 無vô 四tứ 事sự 故cố 。 所sở 為vi 力lực 大đại 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 四tứ 大đại 等đẳng 無vô 自tự 體thể 故cố 。 以dĩ 心tâm 為vi 主chủ 。 或hoặc 時thời 更cánh 互hỗ 論luận 主chủ 。 如như 地địa 具cụ 四tứ 微vi 則tắc 鈍độn 。 為vi 火hỏa 所sở 制chế 。 水thủy 有hữu 三tam 微vi 。 為vi 火hỏa 所sở 制chế 。 火hỏa 但đãn 二nhị 微vi 。 為vi 風phong 所sở 制chế 。 風phong 有hữu 一nhất 微vi 。 為vi 心tâm 所sở 制chế 。 心tâm 無vô 有hữu 微vi 。 故cố 得đắc 為vi 主chủ 。 復phục 為vi 四tứ 大đại 所sở 惱não 。 主chủ 義nghĩa 不bất 成thành 〔# 寂tịch 音âm 曰viết 〕# 以dĩ 如như 是thị 之chi 理lý 。 推thôi 地địa 水thủy 火hỏa 之chi 性tánh 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 況huống 風phong 與dữ 空không 乎hồ 。 世Thế 尊Tôn 所sở 示thị 。 自tự 其kỳ 性tánh 而nhi 發phát 相tương/tướng 。 謂vị 之chi 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 龍long 勝thắng 所sở 論luận 。 自tự 其kỳ 相tương/tướng 而nhi 窮cùng 性tánh 。 特đặc 顯hiển 發phát 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 耳nhĩ )# 。

(# [○@卍]# 二nhị 舉cử 性tánh 別biệt 破phá 七thất )# 。

(# [?(○/○)]# 一nhất 地địa 性tánh 四tứ )# 。

(# ○# 〔# 淨tịnh 名danh 云vân 〕# 是thị 身thân 無vô 主chủ 。 為ví 如như 地địa 〔# 肇triệu 曰viết 〕# 夫phu 萬vạn 事sự 萬vạn 形hình 。 皆giai 四tứ 大đại 成thành 。 在tại 外ngoại 則tắc 為vi 土thổ 木mộc 山sơn 河hà 。 在tại 內nội 則tắc 為vi 四tứ 肢chi 百bách 體thể 。 聚tụ 而nhi 為vi 生sanh 。 散tán 而nhi 為vi 死tử 。 生sanh 則tắc 為vi 內nội 。 死tử 則tắc 為vi 外ngoại 。 故cố 以dĩ 內nội 外ngoại 四tứ 大đại 。 類loại 明minh 無vô 我ngã 也dã 。 如như 外ngoại 地địa 。 古cổ 今kim 相tương/tướng 傳truyền 。 強cường/cưỡng 者giả 先tiên 宅trạch 。 故cố 無vô 主chủ 也dã 。 身thân 亦diệc 然nhiên 爾nhĩ 眾chúng 緣duyên 所sở 成thành 。 緣duyên 合hợp 則tắc 起khởi 。 緣duyên 散tán 則tắc 離ly 。 何hà 有hữu 真chân 宰tể 。 常thường 主chủ 之chi 者giả 。 生sanh 壽thọ 人nhân 。 即tức 是thị 一nhất 我ngã 。 義nghĩa 立lập 四tứ 名danh 也dã )# 。

(# ○# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 如như 地địa 是thị 四tứ 微vi 所sở 成thành 。 若nhược 一nhất 微vi 是thị 主chủ 。 三tam 亦diệc 是thị 主chủ 。 若nhược 一nhất 非phi 主chủ 。 三tam 亦diệc 非phi 主chủ 。 若nhược 內nội 地địa 四tứ 微vi 所sở 成thành 。 無vô 主chủ 者giả 。 外ngoại 地địa 四tứ 微vi 所sở 成thành 。 亦diệc 無vô 有hữu 主chủ 也dã 。 若nhược 內nội 外ngoại 地địa 無vô 主chủ 者giả 。 此thử 三tam 事sự 所sở 成thành 。 何hà 得đắc 有hữu 主chủ 。 故cố 曰viết 。 此thử 身thân 無vô 主chủ 。 為ví 如như 地địa 也dã 。 請thỉnh 觀quán 音âm 經Kinh 云vân 。 地địa 大đại 。 地địa 無vô 堅kiên 性tánh 。 地địa 若nhược 是thị 有hữu 者giả 。 為vi 自tự 性tánh 有hữu 。 共cộng 性tánh 有hữu 。 無vô 共cộng 性tánh 有hữu 。 四tứ 種chủng 中trung 隨tùy 計kế 一nhất 性tánh 。 即tức 是thị 有hữu 見kiến 。 若nhược 檢kiểm 而nhi 終chung 不bất 得đắc 。 此thử 為vi 見kiến 性tánh 。 是thị 無vô 是thị 實thật 。 皆giai 妄vọng 語ngữ )# 。

(# [│/○]# 一nhất 舉cử 事sự 以dĩ 標tiêu )# 。

汝nhữ 觀quán 地địa 性tánh 。 麤thô 為vi 大đại 地địa 。 細tế 為vi 微vi 塵trần 。 至chí 隣lân 虗hư 塵trần 。 析tích 彼bỉ 極cực 微vi 。 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。 七thất 分phần 所sở 成thành 。 更cánh 析tích 隣lân 虗hư 。 即tức 實thật 空không 性tánh 。

〔# 孤cô 山sơn 〕# 三Tam 藏Tạng 二nhị 乘thừa 。 析tích 法pháp 觀quán 空không 。 故cố 約ước 彼bỉ 解giải 。 以dĩ 破phá 其kỳ 執chấp (# 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 此thử 標tiêu 義nghĩa 。 顯hiển 小Tiểu 乘Thừa 析tích 色sắc 明minh 空không 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 俱câu 無vô 實thật 義nghĩa )# 。

(# △# 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 。 汝nhữ 觀quán 地địa 性tánh 。 指chỉ 析tích 法pháp 差sai 別biệt 之chi 性tánh 。 下hạ 水thủy 火hỏa 風phong 等đẳng 。 皆giai 是thị 俗tục 諦đế 性tánh 耳nhĩ 。 前tiền 云vân 。 若nhược 彼bỉ 大đại 性tánh 。 則tắc 指chỉ 四tứ 大đại 之chi 中trung 。 真Chân 諦Đế 性tánh 也dã 。 如như 地địa 持trì 中trung 。 有hữu 二nhị 法pháp 性tánh 。 一nhất 事sự 法pháp 性tánh 。 性tánh 差sai 別biệt 故cố 。 二nhị 實thật 法pháp 性tánh 。 性tánh 真chân 實thật 故cố )# 【# 疏sớ/sơ 】# 隣lân 虗hư 。 無vô 方phương 微vi 也dã 。 即tức 是thị 極cực 微vi 。 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。 微vi 塵trần 。 有hữu 方phương 分phần/phân 微vi 也dã 。 今kim 經kinh 指chỉ 有hữu 方phương 分phần/phân 微vi 。 名danh 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。 隨tùy 經kinh 所sở 出xuất 。 不bất 須tu 和hòa 會hội (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 隣lân 虗hư 塵trần 者giả 。 以dĩ 此thử 塵trần 極cực 微vi 。 隣lân 於ư 虗hư 空không 故cố )# 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 〔# 准chuẩn 宗tông 鏡kính 六lục 十thập 八bát 〕# 問vấn 。 離ly 識thức 有hữu 色sắc 。 文văn 義nghĩa 俱câu 虗hư 。 心tâm 外ngoại 無vô 塵trần 。 教giáo 理lý 同đồng 證chứng 。 其kỳ 奈nại 名danh 言ngôn 熏huân 習tập 世thế 見kiến 堅kiên 牢lao 。 若nhược 不bất 微vi 細tế 剖phẫu 陳trần 。 難nạn/nan 圓viên 正chánh 信tín 。 只chỉ 如như 外ngoại 色sắc 若nhược 麤thô 若nhược 細tế 。 云vân 何hà 推thôi 檢kiểm 。 知tri 其kỳ 本bổn 空không 。 了liễu 了liễu 分phân 明minh 。 成thành 就tựu 唯duy 識thức 答đáp 。 麤thô 細tế 之chi 色sắc 。 皆giai 從tùng 識thức 變biến 。 既ký 從tùng 識thức 有hữu 。 外ngoại 色sắc 全toàn 空không 。 佛Phật 說thuyết 極cực 微vi 。 令linh 其kỳ 除trừ 析tích 。 非phi 謂vị 諸chư 色sắc 。 實thật 有hữu 極cực 微vi 。 諸chư 瑜du 伽già 師sư 。 以dĩ 假giả 想tưởng 慧tuệ 。 於ư 麤thô 色sắc 相tướng 。 漸tiệm 次thứ 除trừ 析tích 。 至chí 不bất 可khả 析tích 。 假giả 說thuyết 極cực 微vi 雖tuy 此thử 極cực 微vi 猶do 有hữu 方phương 分phần/phân 。 而nhi 不bất 可khả 柝# 。 若nhược 更cánh 析tích 之chi 。 便tiện 似tự 空không 現hiện 。 不bất 可khả 名danh 色sắc 。 故cố 說thuyết 極cực 微vi 。 是thị 色sắc 邊biên 際tế 。 〔# 又hựu 二nhị 十thập 一nhất 云vân 〕# 瑜du 伽già 師sư 作tác 觀quán 行hành 時thời 。 於ư 一nhất 色sắc 聚tụ 之chi 中trung 。 初sơ 析tích 為vi 二nhị 。 觀quán 此thử 二nhị 分phần 色sắc 上thượng 。 我ngã 法pháp 都đô 無vô 。 復phục 恐khủng 二nhị 分phần 色sắc 裏lý 。 我ngã 法pháp 猶do 存tồn 。 更cánh 以dĩ 慧tuệ 心tâm 。 析tích 為vi 四tứ 別biệt 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 隣lân 虗hư 一nhất 相tương/tướng 。 更cánh 不bất 可khả 析tích 。 名danh 色sắc 後hậu 邊biên 。 若nhược 更cánh 析tích 之chi 。 便tiện 為vi 非phi 色sắc 。 依y 斯tư 假giả 立lập 。 極cực 略lược 極cực 逈huýnh 。 二nhị 種chủng 極cực 微vi 。 又hựu 准chuẩn 〔# 西tây 域vực 記ký 云vân 〕# 最tối 微vi 之chi 類loại 分phần/phân 一nhất 踰du 繕thiện 那na 。 為vi 八bát 拘câu 盧lô 舍xá 。 分phần/phân 一nhất 拘câu 盧lô 為vi 五ngũ 百bách 弓cung 。 分phần/phân 一nhất 弓cung 為vi 四tứ 肘trửu 。 分phần/phân 一nhất 肘trửu 為vi 二nhị 十thập 四tứ 指chỉ 。 分phần/phân 一nhất 指chỉ 節tiết 為vi 七thất 宿túc 麥mạch 。 乃nãi 至chí 蟣kỉ 虱sắt 隙khích 塵trần 。 牛ngưu 毛mao 羊dương 毛mao 。 兔thố 毫hào 同đồng （# 本bổn 作tác 銅đồng ）# 水thủy 。 次thứ 第đệ 七thất 分phần 。 以dĩ 至chí 細tế 塵trần 。 細tế 塵trần 七thất 分phần 。 為vi 極cực 細tế 塵trần 極cực 細tế 塵trần 者giả 。 不bất 可khả 復phục 析tích 。 析tích 即tức 歸quy 空không 。 故cố 曰viết 極cực 微vi 也dã 。 一nhất 微vi 塵trần 猶do 有hữu 十thập 方phương 分phần/phân 。 更cánh 析tích 此thử 塵trần 為vi 七thất 分phần 。 名danh 為vi 極cực 微vi 。 故cố 曰viết 。 細tế 塵trần 七thất 分phần 。 為vi 極cực 細tế 塵trần 。 此thử 有hữu 五ngũ 名danh 。 曰viết 極cực 微vi 。 曰viết 色sắc 邊biên 際tế 。 曰viết 極cực 略lược 色sắc 。 曰viết 無vô 方phương 微vi 。 曰viết 隣lân 虗hư 。 經Kinh 云vân 。 細tế 為vi 微vi 塵trần 。 至chí 隣lân 虗hư 塵trần 。 即tức 所sở 謂vị 次thứ 第đệ 七thất 分phần 。 以dĩ 至chí 細tế 塵trần 。 細tế 塵trần 七thất 分phần 。 為vi 極cực 細tế 塵trần 也dã 。 又hựu 云vân 。 析tích 彼bỉ 極cực 微vi 。 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。 七thất 分phần 所sở 成thành 。 即tức 所sở 謂vị 一nhất 微vi 塵trần 猶do 有hữu 十thập 方phương 分phần/phân 。 更cánh 析tích 此thử 塵trần 為vi 七thất 分phần 。 名danh 極cực 微vi 也dã 。 又hựu 曰viết 。 更cánh 析tích 隣lân 虗hư 。 即tức 實thật 空không 性tánh 。 即tức 宗tông 鏡kính 所sở 謂vị 更cánh 析tích 極cực 微vi 。 便tiện 似tự 空không 現hiện 也dã 。 彰chương 所sở 知tri 論luận 云vân 。 是thị 等đẳng 大đại 種chủng 。 最tối 極cực 微vi 細tế 者giả 。 曰viết 極cực 微vi 塵trần 。 亦diệc 名danh 隣lân 虗hư 塵trần 。 隣lân 虗hư 極cực 微vi 。 一nhất 塵trần 異dị 名danh 。 合hợp 此thử 二nhị 名danh 。 是thị 色sắc 邊biên 際tế 。 溫ôn 陵lăng 云vân 。 析tích 極cực 微vi 為vi 七thất 分phần 。 故cố 名danh 隣lân 虗hư 。 是thị 則tắc 判phán 極cực 微vi 隣lân 虗hư 為vi 二nhị 矣hĩ 。 唯duy 識thức 言ngôn 。 又hựu 諸chư 極cực 微vi 。 若nhược 有hữu 方phương 分phần/phân 。 必tất 可khả 分phân 析tích 。 若nhược 無vô 方phương 分phần/phân 。 則tắc 如như 非phi 色sắc 。 既ký 曰viết 極cực 微vi 矣hĩ 。 又hựu 可khả 析tích 乎hồ 。 經kinh 明minh 指chỉ 細tế 為vi 微vi 塵trần 。 至chí 隣lân 虗hư 塵trần 。 熏huân 聞văn 言ngôn 極cực 微vi 乃nãi 通thông 相tương/tướng 。 呼hô 微vi 塵trần 為vi 極cực 微vi 。 則tắc 亦diệc 誤ngộ 也dã 。 然nhiên 今kim 經kinh 論luận 所sở 明minh 極cực 微vi 者giả 。 約ước 細tế 塵trần 七thất 分phần 。 次thứ 第đệ 析tích 而nhi 之chi 於ư 空không 也dã 。 楞lăng 伽già 云vân 幾kỷ 微vi 塵trần 。 俱câu 舍xá 云vân 極cực 微vi 微vi 者giả 。 約ước 細tế 塵trần 七thất 分phần 。 次thứ 第đệ 增tăng 而nhi 之chi 於ư 顯hiển 也dã 。 有hữu 師sư 。 誤ngộ 解giải 谷cốc 響hưởng 。 證chứng 隣lân 虗hư 可khả 析tích 七thất 分phần 此thử 又hựu 不bất 煩phiền 置trí 辨biện 也dã )# 。

(# [│/○]# 二nhị 立lập 理lý 廣quảng 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 此thử 隣lân 虗hư 。 析tích 成thành 虗hư 空không 。 當đương 知tri 虗hư 空không 。 出xuất 生sanh 色sắc 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 依y 標tiêu 立lập 理lý 也dã 。 既ký 能năng 析tích 色sắc 成thành 空không 。 亦diệc 可khả 合hợp 空không 成thành 色sắc 。 方phương 曰viết 相tương/tướng 成thành 相tương 續tục 耳nhĩ 。

汝nhữ 今kim 問vấn 言ngôn 。 由do 和hòa 合hợp 故cố 。 出xuất 生sanh 世thế 間gian 。 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 牒điệp 起khởi 所sở 疑nghi 也dã 。 欲dục 破phá 先tiên 牒điệp 此thử 下hạ 依y 理lý 廣quảng 破phá 。 汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 。 一nhất 隣lân 虗hư 塵trần 。 用dụng 幾kỷ 虗hư 空không 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 不bất 應ưng 隣lân 虗hư 合hợp 成thành 隣lân 虗hư 。 又hựu 隣lân 虗hư 塵trần 。 析tích 入nhập 空không 者giả 。 用dụng 幾kỷ 色sắc 相tướng 。 合hợp 成thành 虗hư 空không 。

【# 疏sớ/sơ 】# 合hợp 空không 成thành 色sắc 。 非phi 理lý 也dã 。 汝nhữ 許hứa 析tích 色sắc 為vi 空không 。 應ưng 許hứa 合hợp 空không 成thành 色sắc 。 隣lân 虗hư 極cực 小tiểu 。 成thành 用dụng 幾kỷ 空không 。 若nhược 合hợp 隣lân 虗hư 。 自tự 成thành 方phương 分phần/phân 。 不bất 成thành 隣lân 虗hư 。 又hựu 隣lân 虗hư 下hạ 。 合hợp 色sắc 為vi 空không 義nghĩa 乖quai 也dã 。 虗hư 空không 至chí 大đại 。 隣lân 虗hư 至chí 小tiểu 。 析tích 小tiểu 成thành 大đại 。 為vi 用dụng 幾kỷ 塵trần 。

若nhược 色sắc 合hợp 時thời 。 合hợp 色sắc 非phi 空không 。 若nhược 空không 合hợp 時thời 。 合hợp 空không 非phi 色sắc 。 色sắc 猶do 可khả 析tích 。 空không 云vân 何hà 合hợp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雙song 非phi 色sắc 空không 㸦# 成thành 也dã 。 色sắc 合hợp 成thành 色sắc 。 空không 合hợp 成thành 空không 。 以dĩ 類loại 自tự 合hợp 。 非phi 互hỗ 相tương 作tác 也dã 。 (# 〔# 桐# 洲châu 云vân 〕# 謂vị 色sắc 處xứ 無vô 空không 。 故cố 云vân 合hợp 色sắc 非phi 空không 。 空không 處xứ 無vô 色sắc 。 故cố 云vân 合hợp 空không 無vô 色sắc 。 非phi 㸦# 相tương/tướng 作tác 也dã )# 。

(# △# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 色sắc 但đãn 合hợp 色sắc 。 不bất 能năng 合hợp 空không 。 云vân 何hà 隣lân 虗hư 合hợp 成thành 虗hư 空không 。 空không 但đãn 合hợp 空không 。 不bất 能năng 合hợp 色sắc 。 云vân 何hà 虗hư 空không 出xuất 生sanh 色sắc 相tướng 色sắc 猶do 下hạ 。 重trọng 責trách 合hợp 空không 義nghĩa 失thất 也dã 。 析tích 色sắc 明minh 空không 。 教giáo 觀quán 俱câu 有hữu 。 合hợp 空không 成thành 色sắc 。 內nội 外ngoại 無vô 憑bằng 。 前tiền 文văn 云vân 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。 若nhược 言ngôn 和hòa 合hợp 。 相tương/tướng 成thành 相tương 續tục 。 皆giai 為vi 虗hư 妄vọng 。 〔# 資tư 中trung 〕# 若nhược 空không 不bất 可khả 合hợp 。 色sắc 何hà 從tùng 生sanh 。 故cố 知tri 此thử 色sắc 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 〔# 如như 說thuyết 合hợp 釋thích 云vân 〕# 就tựu 小Tiểu 乘Thừa 析tích 色sắc 明minh 空không 之chi 法pháp 觀quán 之chi 。 既ký 從tùng 大đại 地địa 。 析tích 成thành 虗hư 空không 。 可khả 見kiến 色sắc 無vô 實thật 體thể 。 全toàn 是thị 虗hư 空không 中trung 出xuất 生sanh 。 所sở 謂vị 有hữu 漏lậu 微vi 塵trần 國quốc 。 皆giai 依y 空không 所sở 生sanh 也dã 。 今kim 謂vị 由do 和hòa 合hợp 故cố 生sanh 者giả 。 則tắc 隣lân 虗hư 塵trần 。 亦diệc 應ưng 和hòa 合hợp 所sở 成thành 。 乃nãi 至chí 虗hư 空không 。 亦diệc 應ưng 和hòa 合hợp 所sở 成thành 。 且thả 道đạo 用dụng 幾kỷ 个# 虗hư 空không 。 合hợp 成thành 隣lân 虗hư 。 又hựu 用dụng 幾kỷ 許hứa 色sắc 相tướng 。 合hợp 成thành 虗hư 空không 。 若nhược 色sắc 合hợp 時thời 。 只chỉ 合hợp 成thành 色sắc 相tướng 。 又hựu 成thành 不bất 得đắc 虗hư 空không 。 若nhược 空không 合hợp 時thời 。 又hựu 永vĩnh 成thành 虗hư 空không 終chung 成thành 不bất 得đắc 色sắc 相tương/tướng 。 且thả 世thế 間gian 只chỉ 有hữu 析tích 色sắc 之chi 法pháp 。 那na 有hữu 合hợp 空không 之chi 法pháp 。 虗hư 空không 隣lân 虗hư 。 既ký 非phi 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 則tắc 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 又hựu 豈khởi 和hòa 合hợp 出xuất 生sanh 耶da )# 。

(# [│/○]# 三tam 會hội 通thông 實thật 理lý )# 。

汝nhữ 元nguyên 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 明minh 真chân 色sắc 。 初sơ 二nhị 句cú 指chỉ 本bổn 迷mê 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 此thử 理lý 雖tuy 無vô 始thỉ 本bổn 具cụ 。 亦diệc 無vô 始thỉ 本bổn 迷mê 。 故cố 曰viết 汝nhữ 元nguyên 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 下hạ 三tam 句cú 。 顯hiển 法pháp 體thể 。 (# 已dĩ 下hạ 多đa 用dụng 孤cô 山sơn 文văn 。 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 一Nhất 法Pháp 界Giới 心tâm 。 中trung 道đạo 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 也dã 。 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 即tức 俗tục 之chi 真chân 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 即tức 真chân 之chi 俗tục 。 皆giai 言ngôn 性tánh 者giả 。 顯hiển 即tức 中trung 之chi 真chân 俗tục 也dã 。 (# 俗tục 故cố 十thập 界giới 宛uyển 爾nhĩ 。 故cố 曰viết 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 真chân 故cố 生sanh 佛Phật 寂tịch 然nhiên 。 故cố 曰viết 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 此thử 言ngôn 理lý 具cụ 。 非phi 關quan 事sự 造tạo 。 故cố 曰viết 性tánh 也dã )# 三tam 諦đế 圓viên 融dung 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 非phi 縱túng/tung 非phi 橫hoạnh/hoành 。 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。 涅Niết 槃Bàn 謂vị 之chi 秘bí 密mật 藏tạng 也dã 。 (# 孤cô 山sơn 文văn )# 此thử 真chân 地địa 大đại 也dã 。 清thanh 淨tịnh 下hạ 二nhị 句cú 。 敘tự 德đức 量lượng 。 無vô 妄vọng 相tương 應ứng 。 具cụ 無vô 漏lậu 法Pháp 故cố 名danh 清thanh 淨tịnh 。 非phi 是thị 有hữu 為vi 。 故cố 云vân 本bổn 然nhiên 。 無vô 所sở 不bất 在tại 。 故cố 云vân 周chu 徧biến 。 (# 理lý 必tất 融dung 事sự 。 事sự 豈khởi 殊thù 理lý 。 理lý 事sự 雙song 泯mẫn 。 故cố 曰viết 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 。 三tam 無vô 差sai 別biệt 。 彼bỉ 彼bỉ 互hỗ 攝nhiếp 。 一nhất 一nhất 俱câu 融dung 。 故cố 曰viết 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 此thử 則tắc 種chủng 性tánh 體thể 德đức 體thể 量lượng 。 皆giai 具cụ 足túc 耳nhĩ 。 若nhược 識thức 此thử 法pháp 。 成thành 三tam 妙diệu 觀quán 。 (# 〔# 釋thích 要yếu 云vân 〕# 。 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 是thị 即tức 空không 觀quán 。 一nhất 空không 一nhất 切thiết 空không 。 無vô 假giả 中trung 而nhi 不bất 空không 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 是thị 即tức 假giả 觀quán 。 一nhất 假giả 一nhất 切thiết 假giả 。 無vô 空không 中trung 而nhi 不bất 假giả 。 色sắc 空không 不bất 二nhị 。 是thị 即tức 中trung 道đạo 。 一nhất 中trung 一nhất 切thiết 中trung 。 無vô 空không 假giả 而nhi 不bất 中trung )# 方phương 知tri 一nhất 塵trần 具cụ 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 一nhất 切thiết 心tâm 法pháp 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 法pháp 。 靡mĩ 不bất 皆giai 在tại 。 一nhất 微vi 塵trần 中trung 。 即tức 見kiến 盧lô 舍xá 那na 。 即tức 見kiến 自tự 己kỷ 。 即tức 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 一nhất 微vi 塵trần 。 一nhất 切thiết 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 下hạ 皆giai 准chuẩn 此thử 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 下hạ 。 顯hiển 藏tạng 性tánh 隨tùy 緣duyên 也dã 。 眾chúng 生sanh 十thập 界giới 。 漏lậu 無vô 漏lậu 異dị 。 業nghiệp 亦diệc 不bất 同đồng 。 所sở 惑hoặc 色sắc 法pháp 。 淨tịnh 穢uế 殊thù 等đẳng 也dã (# 明minh 藏tạng 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 造tạo 十thập 界giới 事sự 也dã 。 則tắc 是thị 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 心tâm 。 顯hiển 差sai 別biệt 業nghiệp 。 發phát 現hiện 十thập 界giới 依y 正chánh 之chi 果quả 耳nhĩ )# 。

(# △# 〔# 真chân 際tế 云vân 〕# 。 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 也dã 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 也dã )# 〔# 宗tông 鏡kính 〕# 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 者giả 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 根căn 。 熟thục 處xứ 即tức 現hiện 。 即tức 眾chúng 生sanh 差sai 別biệt 境cảnh 。 即tức 知tri 一nhất 法pháp 塵trần 中trung 。 等đẳng 周chu 法Pháp 界Giới 。 為vi 隣lân 虗hư 塵trần 無vô 自tự 性tánh 。 自tự 性tánh 即tức 虗hư 空không 。 虗hư 空không 即tức 是thị 真chân 空không 。 真chân 空không 即tức 是thị 本bổn 覺giác 。 故cố 知tri 如Như 來Lai 於ư 一nhất 毛mao 孔khổng 中trung 。 為vì 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 常thường 說thuyết 妙diệu 法Pháp 。 即tức 知tri 一nhất 切thiết 毛mao 孔khổng 微vi 塵trần 。 亦diệc 不bất 出xuất 我ngã 。 但đãn 解giải 得đắc 一nhất 微vi 塵trần 法pháp 。 即tức 數số 得đắc 等đẳng 周chu 法Pháp 界Giới 微vi 塵trần 。 循tuần 發phát 業nghiệp 現hiện 者giả 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 業nghiệp 果quả 。 皆giai 能năng 顯hiển 現hiện 。 如như 釋Thích 迦Ca 出xuất 世thế 。 國quốc 土độ 狹hiệp 小tiểu 。 海hải 水thủy 增tăng 盈doanh 。 彌Di 勒Lặc 下hạ 生sanh 。 世thế 界giới 寬khoan 弘hoằng 。 四tứ 大đại 海hải 減giảm 。 菩Bồ 薩Tát 在tại 會hội 。 無vô 諸chư 丘khâu 坑khanh 。 聲Thanh 聞Văn 處xứ 中trung 。 穢uế 惡ác 充sung 滿mãn 。 故cố 知tri 隨tùy 諸chư 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 而nhi 出xuất 應ưng 現hiện 。 寬khoan 狹hiệp 淨tịnh 穢uế 。 總tổng 是thị 眾chúng 生sanh 心tâm 量lượng 所sở 成thành 。 佛Phật 果Quả 無vô 作tác (# 〔# 直trực 解giải 云vân 〕# 如Như 來Lai 藏tạng 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 是thị 理lý 法Pháp 界Giới 。 七thất 大đại 。 是thị 事sự 法Pháp 界Giới 性tánh 相tướng 圓viên 融dung 。 是thị 理lý 事sự 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 。 一nhất 多đa 無vô 礙ngại 。 大đại 小tiểu 相tương 容dung 。 七thất 大đại 周chu 徧biến 。 是thị 事sự 事sự 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 。

(# [│/○]# 四tứ 結kết 責trách 迷mê 情tình )# 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 凡phàm 外ngoại 小Tiểu 乘Thừa 。 稟bẩm 權quyền 教giáo 者giả 。 皆giai 名danh 無vô 知tri 。 不bất 了liễu 實thật 義nghĩa 。 故cố 名danh 為vi 惑hoặc 。 執chấp 成thành 名danh 相tướng 。 故cố 稱xưng 曰viết 為vi 。 皆giai 是thị 下hạ 。 總tổng 斥xích 顛điên 倒đảo 。 識thức 心tâm 虗hư 妄vọng 。 顛điên 倒đảo 從tùng 生sanh 。 因nhân 迷mê 積tích 迷mê 。 何hà 實thật 之chi 有hữu (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 世thế 間gian 通thông 指chỉ 九cửu 界giới 眾chúng 生sanh 。 因nhân 緣duyên 。 義nghĩa 含hàm 自tự 他tha 共cộng 三tam 性tánh 。 自tự 然nhiên 。 即tức 無vô 因nhân 性tánh )# 。

(# △# 〔# 交giao 光quang 云vân 〕# 識thức 心tâm 即tức 六lục 識thức 也dã 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 即tức 徧biến 計kế 執chấp )# 。

(# [?(○/○)]# 二nhị 火hỏa 性tánh 四tứ )# 。

(# ○# 〔# 淨tịnh 名danh 云vân 〕# 是thị 身thân 無vô 我ngã 。 為ví 如như 火hỏa 〔# 肇triệu 曰viết 〕# 縱túng/tung 任nhậm 有hữu 自tự 由do 謂vị 之chi 我ngã 。 而nhi 外ngoại 火hỏa 起khởi 滅diệt 由do 薪tân 。 火hỏa 不bất 自tự 在tại 。 火hỏa 不bất 自tự 在tại 。 火hỏa 無vô 我ngã 也dã 。 外ngoại 火hỏa 既ký 無vô 我ngã 內nội 火hỏa 類loại 亦diệc 然nhiên )# 。

(# ○# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 火hỏa 為vi 三tam 微vi 所sở 成thành 。 無vô 有hữu 定định 性tánh 無vô 性tánh 。 即tức 是thị 無vô 火hỏa 也dã 。 今kim 身thân 為vi 名danh 色sắc 所sở 成thành 。 若nhược 身thân 無vô 定định 性tánh 。 即tức 無vô 我ngã 也dã 。 此thử 身thân 中trung 諸chư 煖noãn 即tức 是thị 火hỏa 。 若nhược 外ngoại 火hỏa 無vô 我ngã 。 內nội 火hỏa 亦diệc 無vô 我ngã 也dã 。 請thỉnh 觀quán 音âm 經Kinh 云vân 。 火hỏa 大đại 。 火hỏa 性tánh 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 若nhược 從tùng 緣duyên 生sanh 。 即tức 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 實thật 即tức 無vô 我ngã 。 性tánh 及cập 四tứ 句cú 。 例lệ 此thử 可khả 知tri )# 。

(# [│/○]# 一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 性tánh )# 。

阿A 難Nan 。 火hỏa 性tánh 無vô 我ngã 。 寄ký 於ư 諸chư 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 緣duyên 生sanh 之chi 火hỏa 。 本bổn 無vô 主chủ 宰tể 。 無vô 主chủ 。 即tức 無vô 性tánh 也dã 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 虗hư 妄vọng 有hữu 耳nhĩ (# 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 緣duyên 生sanh 之chi 火hỏa 非phi 性tánh 火hỏa 也dã )# 。

(# [│/○]# 二nhị 舉cử 事sự 廣quảng 破phá 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 事sự 標tiêu 徵trưng )# 。

汝nhữ 觀quán 城thành 中trung 。 未vị 食thực 之chi 家gia 。 欲dục 炊xuy 爨thoán 時thời 。 手thủ 執chấp 陽dương 燧toại 。 日nhật 前tiền 求cầu 火hỏa 。 (# 舉cử 事sự 也dã 阿A 難Nan 。 名danh 和hòa 合hợp 者giả 。 如như 我ngã 與dữ 汝nhữ 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 比Bỉ 丘Khâu 。 今kim 為vi 一nhất 眾chúng 。 眾chúng 雖tuy 為vi 一nhất 。 詰cật 其kỳ 根căn 本bổn 。 各các 各các 有hữu 身thân 。 皆giai 有hữu 所sở 生sanh 。 氏thị 族tộc 名danh 字tự 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 婆Bà 羅La 門Môn 種chủng 。 優Ưu 樓Lâu 頻Tần 螺Loa 。 迦Ca 葉Diếp 波Ba 種chủng 。 乃nãi 至chí 阿A 難Nan 。 瞿Cù 曇Đàm 種chủng 姓tánh 。 引dẫn 例lệ 也dã )# 。

【# 疏sớ/sơ 】# 舉cử 眾chúng 以dĩ 明minh 和hòa 合hợp 。 也dã 因nhân 別biệt 成thành 。 總tổng 總tổng 必tất 有hữu 別biệt 。 故cố 引dẫn 三tam 人nhân 。 顯hiển 其kỳ 異dị 也dã (# 〔# 海hải 眼nhãn 注chú 〕# 舉cử 三tam 人nhân 者giả 。 如như 日nhật 艾ngải 鏡kính 異dị 。 和hòa 合hợp 出xuất 火hỏa 。 同đồng 歸quy 釋Thích 種chủng 。 總tổng 中trung 有hữu 別biệt 。 如như 舍xá 。 利lợi 弗phất 等đẳng 。 種chủng 姓tánh 異dị 也dã )# 。

(# △# 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 問vấn 七thất 大đại 中trung 。 何hà 故cố 唯duy 火hỏa 大đại 例lệ 和hòa 合hợp 耶da 。 答đáp 前tiền 地địa 大đại 。 和hòa 合hợp 義nghĩa 疎sơ 。 其kỳ 執chấp 易dị 破phá 。 從tùng 火hỏa 洎kịp 識thức 。 和hòa 合hợp 義nghĩa 親thân 。 所sở 計kế 難nạn/nan 破phá 。 如như 火hỏa 性tánh 。 以dĩ 俗tục 諦đế 觀quán 。 灼chước 然nhiên 鏡kính 日nhật 艾ngải 三tam 。 和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 。 今kim 以dĩ 眾chúng 僧Tăng 和hòa 合hợp 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 顯hiển 諸chư 法pháp 和hòa 合hợp 。 都đô 無vô 真chân 實thật 。 （# 各các 身thân 各các 姓tánh 正chánh 喻dụ 和hòa 合hợp 是thị 假giả 溫ôn 陵lăng 云vân 各các 有hữu 種chủng 姓tánh 真chân 和hòa 合hợp 也dã 會hội 解giải 取thủ 之chi 誤ngộ 矣hĩ ）# 所sở 舉cử 三tam 人nhân 。 例lệ 同đồng 鏡kính 日nhật 艾ngải 三tam 也dã 。 水thủy 風phong 等đẳng 三tam 。 隨tùy 義nghĩa 可khả 解giải 〔# 補bổ 遺di 云vân 〕# 記ký 主chủ 以dĩ 水thủy 中trung 珠châu 空không 月nguyệt 三tam 。 風phong 中trung 衣y 空không 面diện 三tam 。 亦diệc 可khả 例lệ 同đồng 三tam 人nhân 和hòa 合hợp 之chi 義nghĩa )# 陽dương 燧toại 。 出xuất 火hỏa 鏡kính 也dã 。 (# 〔# 證chứng 真chân 鈔sao 云vân 〕# 崔thôi 豹báo 古cổ 今kim 注chú 云vân 。 以dĩ 銅đồng 為vi 之chi 。 如như 鏡kính 之chi 狀trạng 。 照chiếu 物vật 則tắc 影ảnh 倒đảo 。 向hướng 日nhật 則tắc 火hỏa 出xuất 。 淮hoài 南nam 子tử 云vân 。 陽dương 燧toại 。 火hỏa 方phương 諸chư 地địa 。 論luận 衡hành 曰viết 。 於ư 五ngũ 月nguyệt 丙bính 午ngọ 日nhật 午ngọ 時thời 。 銷tiêu 鍊luyện 五ngũ 方phương 石thạch 。 圓viên 如như 鏡kính 。 中trung 央ương 窪# 。 大đại 晴tình 向hướng 日nhật 出xuất 火hỏa 。 應ưng 法Pháp 師sư 云vân 。 五ngũ 石thạch 之chi 銅đồng 精tinh 也dã 。 優Ưu 樓Lâu 頻Tần 螺Loa 。 此thử 云vân 木mộc 苽# 林lâm 。 (# 法pháp 華hoa 文văn 句cú 。 近cận 此thử 林lâm 居cư 故cố 。 孤cô 山sơn 云vân 。 此thử 云vân 木mộc 瓜qua 癃lung 胷# 前tiền 有hữu 癃lung 。 如như 木mộc 瓜qua 故cố 。 迦Ca 葉Diếp 波ba 。 此thử 翻phiên 大đại 龜quy 氏thị 瞿Cù 曇Đàm 。 云vân 地địa 最tối 勝thắng 。 亦diệc 云vân 日nhật 種chủng (# 古cổ 翻phiên 甘cam 蔗giá 。 南nam 山sơn 曰viết 。 星tinh 名danh 。 從tùng 星tinh 立lập 稱xưng 。 後hậu 代đại 改cải 姓tánh 釋Thích 迦Ca 。 慈từ 恩ân 云vân 。 釋Thích 迦Ca 之chi 群quần 望vọng 也dã 。 文văn 句cú 。 此thử 云vân 純thuần 淑thục 。 應ưng 法Pháp 師sư 翻phiên 地địa 最tối 勝thắng 。 謂vị 除trừ 天thiên 外ngoại 。 人nhân 類loại 中trung 。 此thử 族tộc 最tối 勝thắng )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 此thử 火hỏa 性tánh 。 因nhân 和hòa 合hợp 有hữu 。 彼bỉ 手thủ 執chấp 鏡kính 。 於ư 日nhật 求cầu 火hỏa 。 此thử 火hỏa 為vi 從tùng 。 鏡kính 中trung 而nhi 出xuất 。 為vi 從tùng 艾ngải 出xuất 。 為vi 於ư 日nhật 來lai 。

(# 牒điệp 徵trưng 可khả 知tri )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 依y 理lý 推thôi 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 日nhật 來lai 者giả 。 自tự 能năng 燒thiêu 汝nhữ 。 手thủ 中trung 之chi 艾ngải 。 來lai 處xứ 林lâm 木mộc 。 皆giai 應ưng 受thọ 焚phần 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 日nhật 生sanh 也dã 。 從tùng 日nhật 至chí 手thủ 。 四tứ 萬vạn 由do 旬tuần 。 凡phàm 所sở 照chiếu 處xứ 。 何hà 不bất 遭tao 爇nhiệt 。 而nhi 獨độc 燒thiêu 汝nhữ 手thủ 中trung 艾ngải 耶da (# 〔# 資tư 中trung 云vân 〕# 。 日nhật 鏡kính 相tương 遠viễn 。 日nhật 去khứ 人nhân 間gian 四tứ 萬vạn 踰du 繕thiện 那na 〔# 熏huân 聞văn 云vân 〕# 。 一nhất 踰du 繕thiện 那na 。 二nhị 十thập 里lý 也dã )# 。

若nhược 鏡kính 中trung 出xuất 。 自tự 能năng 於ư 鏡kính 。 出xuất 然nhiên 於ư 艾ngải 。 鏡kính 何hà 不bất 鎔dong 。 紆hu 汝nhữ 手thủ 執chấp 。 尚thượng 無vô 熱nhiệt 相tướng 。 云vân 何hà 融dung 冸# 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 鏡kính 生sanh 也dã 。 前tiền 四tứ 句cú 正chánh 破phá 。 後hậu 三tam 句cú 縱túng/tung 破phá 。 火hỏa 能năng 克khắc 金kim 。 遇ngộ 必tất 融dung 冸# 。 外ngoại 能năng 燒thiêu 艾ngải 。 內nội 合hợp 鎔dong 鏡kính 。 今kim 汝nhữ 不bất 然nhiên 。 應ưng 非phi 鏡kính 出xuất (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 紆hu 。 屈khuất 也dã 。 縈oanh 也dã 。 曲khúc 也dã 。 亦diệc 可khả 訓huấn 勞lao )# 。

若nhược 生sanh 於ư 艾ngải 。 何hà 藉tạ 日nhật 鏡kính 。 光quang 明minh 相tướng 接tiếp 。 然nhiên 後hậu 火hỏa 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 艾ngải 生sanh 也dã 。 艾ngải 若nhược 出xuất 火hỏa 。 日nhật 鏡kính 不bất 合hợp 。 何hà 無vô 火hỏa 出xuất 。 若nhược 必tất 待đãi 合hợp 。 然nhiên 後hậu 火hỏa 生sanh 。 顯hiển 非phi 艾ngải 出xuất 。

汝nhữ 又hựu 諦đế 觀quán 。 鏡kính 因nhân 手thủ 執chấp 。 日nhật 從tùng 天thiên 來lai 。 艾ngải 本bổn 地địa 生sanh 。 火hỏa 從tùng 何hà 方phương 。 遊du 歷lịch 於ư 此thử 。 日nhật 鏡kính 相tương 遠viễn 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ứng 火hỏa 光quang 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 總tổng 結kết 無vô 從tùng 也dã 。 三tam 處xứ 不bất 出xuất 。 火hỏa 從tùng 何hà 生sanh 。 應ưng 知tri 必tất 無vô 。 (# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 鏡kính 與dữ 日nhật 艾ngải 。 各các 歸quy 一nhất 處xứ 。 三tam 處xứ 不bất 出xuất 。 火hỏa 無vô 所sở 從tùng 。 如như 比Bỉ 丘Khâu 眾chúng 。 各các 歸quy 氏thị 族tộc )# 日nhật 鏡kính 下hạ 。 破phá 和hòa 合hợp 無vô 因nhân 也dã 。 日nhật 鏡kính 非phi 近cận 。 無vô 和hòa 合hợp 義nghĩa 。 緣duyên 中trung 既ký 無vô 。 非phi 緣duyên 有hữu 火hỏa 必tất 無vô 此thử 理lý (# 〔# 私tư 謂vị 〕# 七thất 大đại 中trung 。 佛Phật 言ngôn 汝nhữ 今kim 諦đế 觀quán 。 汝nhữ 又hựu 諦đế 觀quán 。 乃nãi 至chí 汝nhữ 更cánh 細tế 詳tường 。 微vi 細tế 詳tường 審thẩm 等đẳng 。 皆giai 是thị 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 微vi 密mật 觀quán 然nhiên 智trí 也dã 。 准chuẩn 宗tông 鏡kính 云vân 。 八bát 識thức 心tâm 王vương 。 唯duy 取thủ 第đệ 六lục 。 為vi 能năng 觀quán 察sát 。 問vấn 。 前tiền 五ngũ 七thất 八bát 。 俱câu 能năng 緣duyên 慮lự 。 何hà 以dĩ 不bất 取thủ 。 答đáp 前tiền 五ngũ 識thức 有hữu 漏lậu 位vị 中trung 唯duy 現hiện 量lượng 。 緣duyên 實thật 五ngũ 塵trần 境cảnh 。 第đệ 八bát 唯duy 現hiện 量lượng 。 緣duyên 三tam 境cảnh 故cố 。 種chủng 子tử 根căn 身thân 器khí 世thế 間gian 境cảnh 。 性tánh 唯duy 無vô 記ký 。 第đệ 七thất 有hữu 漏lậu 位vị 中trung 。 常thường 緣duyên 第đệ 八bát 見kiến 分phân 為vi 境cảnh 非phi 量lượng 所sở 收thu 。 今kim 能năng 觀quán 心tâm 。 因nhân 教giáo 比tỉ 知tri 。 變biến 起khởi 相tương/tướng 分phần/phân 。 比tỉ 量lượng 善thiện 性tánh 。 獨độc 影ảnh 境cảnh 攝nhiếp 。 故cố 唯duy 第đệ 六lục 。 有hữu 此thử 功công 德đức 。 此thử 中trung 諦đế 觀quán 詳tường 審thẩm 。 微vi 密mật 觀quán 照chiếu 。 全toàn 用dụng 六lục 識thức 以dĩ 為vi 觀quán 體thể 。 觀quán 察sát 圓viên 明minh 。 轉chuyển 似tự 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 為vi 真chân 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 用dụng 此thử 觀quán 也dã 。 近cận 師sư 苦khổ 諍tranh 。 全toàn 破phá 六lục 識thức 。 請thỉnh 思tư 此thử 經Kinh 諦đế 觀quán 諦đế 審thẩm 之chi 義nghĩa )# 。

(# [│/○]# 三tam 會hội 通thông 實thật 理lý )# 。

汝nhữ 猶do 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 火hỏa 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 火hỏa 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 (# 明minh 真chân 火hỏa 也dã 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。

阿A 難Nan 。 當đương 知tri 世thế 人nhân 。 一nhất 處xứ 執chấp 鏡kính 。 一nhất 處xứ 火hỏa 生sanh 。 徧biến 法Pháp 界Giới 執chấp 。 滿mãn 世thế 間gian 起khởi 。 起khởi 徧biến 世thế 間gian 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

〔# 宗tông 鏡kính 古cổ 釋thích 〕# 性tánh 火hỏa 真chân 空không 者giả 。 性tánh 是thị 本bổn 覺giác 性tánh 。 火hỏa 是thị 本bổn 覺giác 火hỏa 。 皆giai 是thị 眾chúng 生sanh 心tâm 變biến 。 如như 第đệ 六lục 識thức 心tâm 熱nhiệt 。 徧biến 身thân 即tức 狹hiệp 。 若nhược 第đệ 八bát 識thức 中trung 變biến 起khởi 。 即tức 徧biến 同đồng 法Pháp 界Giới 。 悟ngộ 法Pháp 界Giới 性tánh 。 皆giai 是thị 心tâm 中trung 所sở 變biến 之chi 火hỏa 。 今kim 世thế 間gian 火hỏa 。 隨tùy 處xứ 發phát 現hiện 。 應ưng 眾chúng 生sanh 業nghiệp 力lực 。 多đa 少thiểu 隨tùy 意ý 。 (# 如như 龍long 鬪đấu 亦diệc 起khởi 火hỏa 燒thiêu 林lâm 藪tẩu 。 乃nãi 至chí 雲vân 中trung 霹phích 靂lịch 火hỏa 。 如như 人nhân 欲dục 心tâm 熾sí 盛thịnh 。 火hỏa 燒thiêu 天thiên 祠từ 。 皆giai 從tùng 心tâm 火hỏa 起khởi 。 由do 心tâm 動động 搖dao 。 故cố 有hữu 火hỏa 起khởi 。 但đãn 心tâm 不bất 動động 。 即tức 不bất 被bị 燒thiêu 如Như 來Lai 得đắc 性tánh 火hỏa 。 三tam 界giới 火hỏa 燒thiêu 不bất 得đắc 。 如Như 來Lai 自tự 起khởi 智trí 火hỏa 。 焚phần 得đắc 舍xá 利lợi 。 其kỳ 火hỏa 猛mãnh 盛thịnh 諸chư 大đại 弟đệ 子tử 。 將tương 水thủy 救cứu 不bất 得đắc 乃nãi 至chí 龍long 王vương 救cứu 亦diệc 不bất 得đắc 。 唯duy 帝Đế 釋Thích 云vân 。 我ngã 本bổn 願nguyện 力lực 始thỉ 救cứu 得đắc )# 雖tuy 有hữu 性tánh 火hỏa 。 而nhi 不bất 自tự 燒thiêu 。 如như 刀đao 能năng 割cát 。 不bất 自tự 割cát 。 如như 眼nhãn 能năng 看khán 不bất 自tự 看khán 。 如như 火hỏa 大đại 性tánh 唯duy 心tâm 。 七thất 大đại 性tánh 亦diệc 如như 是thị 。 隨tùy 心tâm 俱câu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 法Pháp 界Giới 本bổn 徧biến 。 由do 執chấp 心tâm 故cố 不bất 能năng 徧biến 。 如như 三tam 界giới 中trung 。 三tam 乘thừa 天thiên 眼nhãn 。 俱câu 不bất 能năng 徧biến 。 唯duy 如Như 來Lai 無vô 執chấp 。 性tánh 合hợp 真chân 空không 。 故cố 能năng 周chu 徧biến (# 〔# 智trí 論luận 云vân 〕# 火hỏa 是thị 假giả 名danh 。 亦diệc 無vô 有hữu 實thật 。 若nhược 實thật 無vô 火hỏa 法pháp 。 云vân 何hà 言ngôn 熱nhiệt 是thị 火hỏa 性tánh 。 熱nhiệt 性tánh 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 內nội 有hữu 身thân 根căn 。 外ngoại 有hữu 色sắc 觸xúc 。 和hòa 合hợp 生sanh 身thân 識thức 。 覺giác 知tri 有hữu 熱nhiệt 。 若nhược 未vị 和hòa 合hợp 。 則tắc 無vô 熱nhiệt 性tánh 若nhược 火hỏa 有hữu 熱nhiệt 。 性tánh 。 云vân 何hà 有hữu 人nhân 。 入nhập 火hỏa 不bất 燒thiêu 。 及cập 人nhân 身thân 中trung 。 而nhi 不bất 燒thiêu 身thân 。 雲vân 中trung 火hỏa 水thủy 不bất 能năng 滅diệt 。 以dĩ 火hỏa 無vô 有hữu 定định 爇nhiệt 性tánh 故cố 。 火hỏa 不bất 能năng 燒thiêu 身thân 。 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 五ngũ 藏tạng 不phủ 。 爇nhiệt 神thần 龍long 力lực 故cố 。 水thủy 不bất 能năng 滅diệt 。 若nhược 熱nhiệt 性tánh 與dữ 火hỏa 異dị 。 火hỏa 則tắc 非phi 熱nhiệt 。 若nhược 熱nhiệt 與dữ 火hỏa 一nhất 。 云vân 何hà 言ngôn 熱nhiệt 是thị 火hỏa 性tánh 。 餘dư 性tánh 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 總tổng 性tánh 別biệt 性tánh 無vô 故cố 。 名danh 為vi 性tánh 空không )# 。

(# [│/○]# 四tứ 結kết 責trách 迷mê 情tình )# 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。 (# 如như 文văn 可khả 知tri )# 。

(# [?(○/○)]# 三tam 水thủy 性tánh 四tứ )# 。

(# ○# 〔# 淨tịnh 名danh 云vân 〕# 是thị 身thân 無vô 人nhân 。 為ví 如như 水thủy 〔# 肇triệu 曰viết 〕# 貴quý 於ư 萬vạn 物vật 而nhi 終chung 始thỉ 不bất 改cải 謂vị 之chi 人nhân 。 而nhi 外ngoại 水thủy 善thiện 利lợi 萬vạn 形hình 。 方phương 圓viên 隨tùy 物vật 。 洿# 隆long 舉cử 適thích 。 而nhi 體thể 無vô 定định 。 體thể 無vô 定định 。 則tắc 水thủy 無vô 人nhân 也dã 。 外ngoại 水thủy 既ký 無vô 人nhân 。 內nội 水thủy 類loại 可khả 知tri )# 。

(# ○# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 水thủy 為vi 三tam 微vi 所sở 成thành 。 無vô 有hữu 定định 性tánh 。 無vô 性tánh 即tức 無vô 水thủy 。 三tam 事sự 成thành 身thân 。 無vô 有hữu 定định 性tánh 。 無vô 性tánh 即tức 無vô 身thân 。 無vô 身thân 即tức 無vô 人nhân 。 故cố 說thuyết 是thị 身thân 無vô 人nhân 為ví 如như 水thủy 也dã 。 請thỉnh 觀quán 音âm 經Kinh 云vân 。 水thủy 性tánh 不bất 住trụ 。 以dĩ 其kỳ 住trụ 者giả 。 池trì 沼chiểu 方phương 圓viên 。 礙ngại 之chi 即tức 住trụ 。 非phi 水thủy 有hữu 住trụ 性tánh 也dã 。 若nhược 四tứ 句cú 檢kiểm 水thủy 。 有hữu 性tánh 有hữu 著trước 。 即tức 是thị 住trụ 義nghĩa 。 若nhược 水thủy 四tứ 句cú 。 無vô 性tánh 無vô 著trước 。 即tức 是thị 無vô 住trụ 。 無vô 住trụ 故cố 入nhập 如như 實thật 際tế )# 。

(# [│/○]# 一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 性tánh )# 。

阿A 難Nan 。 水thủy 性tánh 不bất 定định 。 流lưu 息tức 無vô 恆hằng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 緣duyên 水thủy 無vô 常thường 。 故cố 云vân 不bất 定định 。 隨tùy 物vật 流lưu 止chỉ 。 即tức 不bất 定định 相tương/tướng (# 〔# 涅Niết 槃Bàn 疏sớ/sơ 〕# 問vấn 恆hằng 與dữ 常thường 何hà 異dị 。 答đáp 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 為vi 常thường 。 始thỉ 終chung 不bất 變biến 為vi 恆hằng )# 。

如như 室Thất 羅La 城Thành 。 迦ca 毗tỳ 羅la 仙tiên 。 斫Chước 迦Ca 羅La 仙Tiên 。 及cập 鉢bát 頭đầu 摩ma 。 訶Ha 薩Tát 多Đa 等đẳng 。 諸chư 大đại 幻huyễn 師sư 。 求cầu 太thái 陰âm 精tinh 。 用dụng 和hòa 幻huyễn 藥dược 。 是thị 諸chư 師sư 等đẳng 。 於ư 白bạch 月nguyệt 晝trú 。 手thủ 執chấp 方phương 諸chư 。 承thừa 月nguyệt 中trung 水thủy 。 此thử 水thủy 為vi 復phục 。 從tùng 珠châu 中trung 出xuất 。 空không 中trung 自tự 有hữu 。 為vi 從tùng 月nguyệt 來lai 。

【# 疏sớ/sơ 】# 迦ca 毗tỳ 羅la 。 云vân 黃hoàng 赤xích 色sắc 。 (# 梁lương 言ngôn 青thanh 色sắc 。 亦diệc 翻phiên 黃hoàng 色sắc 。 此thử 云vân 黃hoàng 頭đầu 。 頭đầu 如như 金kim 色sắc )# 斫chước 迦ca 羅la 云vân 輪luân 。 (# 或hoặc 云vân 鴛uyên 鴦ương 。 又hựu 譯dịch 云vân 輪luân 山sơn 。 依y 山sơn 得đắc 名danh 鉢bát 頭đầu 摩ma 。 云vân 赤xích 蓮liên 華hoa 。 (# 〔# 楞lăng 伽già 云vân 〕# 譬thí 如như 日nhật 月nguyệt 形hình 。 鉢bát 頭đầu 鉢bát 深thâm 險hiểm 。 如như 虗hư 空không 火hỏa 盡tận 。 外ngoại 道đạo 道đạo 通thông 禪thiền 。 注chú 云vân 。 外ngoại 道đạo 計kế 著trước 神thần 我ngã 。 於ư 禪thiền 觀quán 上thượng 。 見kiến 如như 日nhật 月nguyệt 形hình 。 或hoặc 見kiến 紅hồng 蓮liên 在tại 深thâm 險hiểm 之chi 下hạ )# 訶ha 薩tát 多đa 未vị 詳tường 。 (# 或hoặc 翻phiên 事sự 水thủy )# 方phương 諸chư 。 出xuất 水thủy 珠châu 也dã 。 太thái 陰ấm 當đương 中trung 。 以dĩ 珠châu 向hướng 之chi 。 而nhi 求cầu 水thủy 也dã 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 月nguyệt 望vọng 前tiền 曰viết 白bạch 。 亭đình 午ngọ 曰viết 晝trú 。 准chuẩn 南nam 子tử 曰viết 。 方phương 諸chư 見kiến 月nguyệt 。 則tắc 津tân 而nhi 為vi 水thủy 。 高cao 誘dụ 曰viết 。 方phương 諸chư 。 陰ấm 燧toại 。 大đại 蛤# 也dã 。 熟thục 拭thức 令linh 熱nhiệt 。 以dĩ 向hướng 月nguyệt 則tắc 水thủy 生sanh 。 許hứa 慎thận 曰viết 。 諸chư 。 珠châu 也dã 。 方phương 。 石thạch 也dã 。 譯dịch 人nhân 葢# 取thủ 許hứa 慎thận 之chi 說thuyết 。 論luận 衡hành 曰viết 。 十thập 一nhất 月nguyệt 壬nhâm 子tử 日nhật 夜dạ 半bán 時thời 。 於ư 北bắc 方phương 鍊luyện 五ngũ 方phương 石thạch 為vi 之chi 。 狀trạng 如như 盃# 盂vu 。 向hướng 月nguyệt 得đắc 津tân )# 月nguyệt 珠châu 虗hư 空không 。 三tam 處xứ 徵trưng 訖ngật 。

(# [│/○]# 二nhị 依y 理lý 推thôi 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 從tùng 月nguyệt 來lai 。 尚thượng 能năng 遠viễn 方phương 。 令linh 珠châu 出xuất 水thủy 。 所sở 經kinh 林lâm 木mộc 。 皆giai 應ưng 吐thổ 流lưu 。 流lưu 則tắc 何hà 待đãi 。 方phương 諸chư 所sở 出xuất 。 不bất 流lưu 明minh 水thủy 。 非phi 從tùng 月nguyệt 降giáng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 月nguyệt 生sanh 也dã 。 前tiền 五ngũ 句cú 。 正chánh 牒điệp 破phá 。 月nguyệt 去khứ 人nhân 間gian 。 如như 日nhật 之chi 量lượng 。 故cố 云vân 遠viễn 方phương 。 月nguyệt 光quang 照chiếu 處xứ 。 皆giai 合hợp 成thành 流lưu 。 何hà 獨độc 珠châu 出xuất 。 流lưu 則tắc 下hạ 四tứ 句cú 。 雙song 結kết 非phi 也dã 。 照chiếu 處xứ 皆giai 流lưu 。 何hà 用dụng 珠châu 出xuất 。 設thiết 無vô 流lưu 者giả 。 顯hiển 此thử 水thủy 性tánh 。 不bất 從tùng 月nguyệt 來lai 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 林lâm 木mộc 既ký 不bất 生sanh 流lưu 。 此thử 水thủy 非phi 從tùng 月nguyệt 降giáng 。

若nhược 從tùng 珠châu 出xuất 。 則tắc 此thử 珠châu 中trung 。 常thường 應ưng 流lưu 水thủy 。 何hà 待đãi 中trung 宵tiêu 。 承thừa 白bạch 月nguyệt 晝trú 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 珠châu 生sanh 也dã 。 珠châu 若nhược 生sanh 水thủy 。 合hợp 常thường 有hữu 流lưu 。 不bất 待đãi 照chiếu 月nguyệt 。 何hà 無vô 水thủy 生sanh 。

若nhược 從tùng 空không 生sanh 。 空không 性tánh 無vô 邊biên 。 水thủy 當đương 無vô 際tế 。 從tùng 人nhân 洎kịp 天thiên 。 皆giai 同đồng 滔thao 溺nịch 。 云vân 何hà 復phục 有hữu 。 水thủy 陸lục 空không 行hành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 空không 生sanh 也dã 。 空không 若nhược 生sanh 水thủy 。 有hữu 空không 皆giai 水thủy 。 誰thùy 不bất 受thọ 溺nịch 。 以dĩ 空không 徧biến 故cố 。 水thủy 亦diệc 周chu 徧biến 。 人nhân 天thiên 水thủy 陸lục 。 應ưng 不bất 各các 存tồn (# 〔# 智trí 論luận 云vân 〕# 大đại 地địa 上thượng 下hạ 四tứ 邊biên 。 無vô 不bất 有hữu 水thủy 。 若nhược 護Hộ 世Thế 天Thiên 王Vương 。 不bất 節tiết 量lượng 天thiên 龍long 雨vũ 。 又hựu 無vô 消tiêu 水thủy 珠châu 者giả 。 則tắc 天thiên 地địa 漂phiêu 沒một )# 。

汝nhữ 更cánh 諦đế 觀quán 。 月nguyệt 從tùng 天thiên 陟trắc 。 珠châu 因nhân 手thủ 持trì 。 承thừa 珠châu 水thủy 盤bàn 。 從tùng 人nhân 敷phu 設thiết 。 水thủy 從tùng 何hà 方phương 。 流lưu 注chú 於ư 此thử 。 月nguyệt 珠châu 相tương 遠viễn 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ứng 水thủy 精tinh 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 總tổng 結kết 無vô 從tùng 也dã 。 月nguyệt 從tùng 天thiên 升thăng 。 珠châu 持trì 手thủ 內nội 。 盤bàn 由do 人nhân 置trí 。 水thủy 自tự 何hà 來lai 。 月nguyệt 珠châu 下hạ 。 破phá 和hòa 合hợp 無vô 因nhân 也dã 。 言ngôn 水thủy 精tinh 者giả 。 是thị 太thái 陰ấm 精tinh 之chi 所sở 流lưu 故cố 。 緣duyên 中trung 尚thượng 無vô 。 非phi 緣duyên 豈khởi 有hữu (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 精tinh 猶do 性tánh 也dã )# 。

(# [│/○]# 三tam 會hội 通thông 實thật 理lý )# 。

汝nhữ 尚thượng 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 水thủy 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 水thủy 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 一nhất 處xứ 執chấp 珠châu 。 一nhất 處xứ 水thủy 出xuất 。 徧biến 法Pháp 界Giới 執chấp 。 滿mãn 法Pháp 界Giới 生sanh 。 生sanh 滿mãn 世thế 間gian 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

(# 節tiết 釋thích 如như 前tiền )# 。

(# [│/○]# 四tứ 結kết 責trách 迷mê 情tình )# 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

(# [?(○/○)]# 四tứ 風phong 性tánh 四tứ )# 。

(# ○# 〔# 淨tịnh 名danh 云vân 〕# 是thị 身thân 無vô 壽thọ 。 為ví 如như 風phong 〔# 肇triệu 曰viết 〕# 常thường 存tồn 不bất 變biến 謂vị 之chi 壽thọ 。 而nhi 外ngoại 風phong 積tích 氣khí 飃# 鼓cổ 。 動động 止chỉ 無vô 常thường 。 動động 止chỉ 無vô 常thường 。 風phong 無vô 壽thọ 也dã 。 外ngoại 風phong 既ký 無vô 壽thọ 。 內nội 風phong 類loại 可khả 知tri )# 。

(# ○# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 。 風phong 性tánh 無vô 體thể 。 附phụ 物vật 影ảnh 動động 。 風phong 相tương 觸xúc 擊kích 。 故cố 輕khinh 虗hư 自tự 在tại 。 游du 中trung 無vô 礙ngại 。 請thỉnh 觀quán 音âm 經Kinh 云vân 。 風phong 性tánh 無vô 礙ngại 。 今kim 以dĩ 四tứ 句cú 觀quán 風phong 。 若nhược 言ngôn 有hữu 性tánh 有hữu 生sanh 。 四tứ 句cú 可khả 得đắc 者giả 。 即tức 是thị 礙ngại 。 若nhược 四tứ 句cú 觀quán 風phong 。 風phong 不bất 可khả 得đắc 。 即tức 是thị 無vô 礙ngại 也dã )# 。

(# [│/○]# 一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 性tánh )# 。

阿A 難Nan 。 風phong 性tánh 無vô 體thể 。 動động 靜tĩnh 不bất 常thường 。

【# 疏sớ/sơ 】# 風phong 性tánh 無vô 狀trạng 。 動động 靜tĩnh 以dĩ 表biểu 。

(# [│/○]# 二nhị 舉cử 事sự 廣quảng 破phá 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 事sự 標tiêu 徵trưng )# 。

汝nhữ 常thường 整chỉnh 衣y 。 入nhập 於ư 大đại 眾chúng 。 僧tăng 伽già 梨lê 角giác 。 動động 及cập 傍bàng 人nhân 。 則tắc 有hữu 微vi 風phong 。 拂phất 彼bỉ 人nhân 面diện 。 此thử 風phong 為vi 復phục 。 出xuất 袈ca 裟sa 角giác 。 發phát 於ư 虗hư 空không 。 生sanh 彼bỉ 人nhân 面diện 。

【# 疏sớ/sơ 】# 衣y 動động 於ư 此thử 。 風phong 拂phất 於ư 彼bỉ 。 二nhị 處xứ 及cập 空không 。 三tam 皆giai 不bất 生sanh 。 知tri 是thị 虗hư 妄vọng 。 僧Tăng 伽già 棃lê 。 大đại 衣y 也dã 。 袈ca 裟sa 。 云vân 壞hoại 色sắc (# 〔# 釋thích 文văn 〕# 〔# 僧Tăng 伽già 棃lê 〕# 此thử 無vô 正chánh 翻phiên 。 唐đường 言ngôn 重trọng/trùng 複phức 衣y 。 亦diệc 名danh 雜tạp 碎toái 衣y 。 以dĩ 條điều 數số 多đa 故cố 若nhược 從tùng 用dụng 為vi 名danh 。 則tắc 入nhập 王vương 宮cung 及cập 聚tụ 落lạc 時thời 衣y 。 謂vị 之chi 大đại 衣y 。 清thanh 涼lương 云vân 。 僧Tăng 伽già 棃lê 。 義nghĩa 云vân 和hòa 合hợp 。 新tân 者giả 二nhị 重trọng/trùng 。 故cố 者giả 二nhị 重trọng/trùng 。 要yếu 以dĩ 重trọng/trùng 成thành 。 故cố 曰viết 和hòa 合hợp 。 是thị 三tam 衣y 中trung 。 第đệ 一nhất 衣y 也dã 〔# 袈ca 裟sa 〕# 真Chân 諦Đế 雜tạp 記ký 云vân 。 是thị 三tam 衣y 通thông 名danh 。 或hoặc 名danh 離ly 塵trần 服phục 。 由do 斷đoạn 六lục 塵trần 故cố 。 或hoặc 名danh 消tiêu 瘦sấu 服phục 。 由do 割cát 煩phiền 惱não 故cố 。 或hoặc 名danh 蓮liên 華hoa 服phục 。 服phục 者giả 離ly 著trước 故cố 。 或hoặc 名danh 問vấn 色sắc 服phục 。 以dĩ 三tam 如như 法Pháp 所sở 成thành 故cố 。 言ngôn 三tam 色sắc 者giả 。 律luật 有hữu 三tam 種chủng 壞hoại 色sắc 故cố 。 清thanh 涼lương 云vân 。 袈ca 裟sa 。 不bất 正chánh 色sắc 衣y 也dã 。 亦diệc 云vân 染nhiễm 色sắc 。 表biểu 心tâm 染nhiễm 於ư 色sắc 。 要yếu 無vô 所sở 染nhiễm 。 方phương 曰viết 染nhiễm 也dã )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 依y 理lý 推thôi 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 此thử 風phong 若nhược 復phục 。 出xuất 袈ca 裟sa 角giác 。 汝nhữ 乃nãi 披phi 風phong 。 其kỳ 衣y 飛phi 搖dao 。 應ưng 離ly 汝nhữ 體thể 。 我ngã 今kim 說thuyết 法Pháp 。 會hội 中trung 垂thùy 衣y 。 汝nhữ 看khán 我ngã 衣y 。 風phong 何hà 所sở 在tại 。 不bất 應ưng 衣y 中trung 。 有hữu 藏tàng 風phong 地địa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 衣y 生sanh 也dã 。 前tiền 五ngũ 句cú 。 披phi 衣y 離ly 體thể 破phá 。 風phong 性tánh 不bất 靜tĩnh 。 若nhược 生sanh 衣y 中trung 。 應ưng 見kiến 飛phi 動động 。 今kim 何hà 不bất 然nhiên 。 我ngã 今kim 下hạ 六lục 句cú 。 舉cử 例lệ 無vô 風phong 破phá 。 佛Phật 今kim 垂thùy 衣y 。 不bất 見kiến 飛phi 搖dao 。 獨độc 汝nhữ 袈ca 裟sa 。 云vân 何hà 風phong 出xuất 。 衣y 中trung 未vị 必tất 有hữu 潛tiềm 風phong 處xứ 。 令linh 衣y 不bất 動động 。

若nhược 生sanh 虗hư 空không 。 汝nhữ 衣y 不bất 動động 。 何hà 因nhân 無vô 拂phất 。 空không 性tánh 常thường 住trụ 。 風phong 應ưng 常thường 生sanh 。 若nhược 無vô 風phong 時thời 。 虗hư 空không 當đương 滅diệt 。 滅diệt 風phong 可khả 見kiến 。 滅diệt 空không 何hà 狀trạng 。 若nhược 有hữu 生sanh 滅diệt 。 不bất 名danh 虗hư 空không 。 名danh 為vi 虗hư 空không 。 云vân 何hà 風phong 出xuất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 生sanh 虗hư 空không 下hạ 。 破phá 空không 生sanh 也dã 。 初sơ 三tam 句cú 正chánh 牒điệp 破phá 。 空không 若nhược 生sanh 風phong 。 何hà 須tu 假giả 汝nhữ 。 動động 衣y 方phương 有hữu 。 (# 空không 若nhược 生sanh 風phong 。 何hà 須tu 衣y 動động )# 此thử 下hạ 展triển 轉chuyển 難nạn/nan 也dã 。 空không 性tánh 下hạ 二nhị 句cú 。 隨tùy 空không 常thường 在tại 難nạn/nan 。 空không 性tánh 無vô 滅diệt 。 風phong 合hợp 常thường 有hữu 。 不bất 動động 衣y 時thời 。 何hà 無vô 風phong 出xuất 。 若nhược 無vô 下hạ 二nhị 句cú 。 無vô 風phong 空không 滅diệt 難nạn/nan 。 若nhược 空không 生sanh 風phong 。 風phong 不bất 起khởi 時thời 。 應ưng 是thị 無vô 空không 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 謂vị 無vô 風phong 時thời 。 亦diệc 無vô 虗hư 空không 也dã )# 滅diệt 風phong 下hạ 二nhị 句cú 。 滅diệt 空không 無vô 辨biện 難nạn/nan 。 物vật 不bất 動động 時thời 。 應ưng 知tri 空không 滅diệt 。 空không 若nhược 滅diệt 時thời 。 以dĩ 何hà 表biểu 辨biện 。 若nhược 有hữu 下hạ 二nhị 句cú 。 生sanh 滅diệt 非phi 空không 難nạn/nan 。 虗hư 空không 無vô 為vi 。 為vi 無vô 生sanh 滅diệt 。 今kim 有hữu 生sanh 滅diệt 。 不bất 名danh 無vô 為vi 。 末mạt 二nhị 句cú 。 反phản 結kết 空không 不bất 生sanh 風phong 也dã 。 風phong 性tánh 搖dao 動động 。 虗hư 空không 寂tịch 然nhiên 。 豈khởi 有hữu 寂tịch 然nhiên 。 而nhi 生sanh 搖dao 動động 。

若nhược 風phong 自tự 生sanh 。 被bị 拂phất 之chi 面diện 。 從tùng 彼bỉ 面diện 生sanh 。 當đương 應ưng 拂phất 汝nhữ 。 自tự 汝nhữ 整chỉnh 衣y 。 云vân 何hà 倒đảo 拂phất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 面diện 生sanh 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 。 從tùng 彼bỉ 下hạ 四tứ 句cú 破phá 。 被bị 拂phất 之chi 人nhân 。 面diện 若nhược 生sanh 風phong 。 應ưng 合hợp 順thuận 吹xuy 。 汝nhữ 當đương 受thọ 拂phất 。 汝nhữ 自tự 整chỉnh 衣y 。 不bất 干can 風phong 出xuất 。 云vân 何hà 其kỳ 風phong 。 反phản 吹xuy 彼bỉ 面diện (# 若nhược 謂vị 此thử 風phong 不bất 從tùng 己kỷ 整chỉnh 衣y 而nhi 出xuất 。 生sanh 於ư 彼bỉ 人nhân 。 被bị 拂phất 之chi 面diện 。 既ký 生sanh 彼bỉ 面diện 。 應ưng 當đương 順thuận 吹xuy 拂phất 汝nhữ )# 。

汝nhữ 審thẩm 諦đế 觀quán 。 整chỉnh 衣y 在tại 汝nhữ 。 面diện 屬thuộc 彼bỉ 人nhân 。 虗hư 空không 寂tịch 然nhiên 。 不bất 參tham 流lưu 動động 。 風phong 自tự 誰thùy 方phương 。 鼓cổ 動động 來lai 此thử 。 風phong 空không 性tánh 隔cách 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ưng 風phong 心tâm 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 重trọng/trùng 審thẩm 也dã 。 衣y 面diện 空không 異dị 。 動động 寂tịch 體thể 殊thù 。 風phong 從tùng 何hà 來lai 。 吹xuy 拂phất 其kỳ 面diện 。 風phong 空không 下hạ 。 破phá 和hòa 合hợp 無vô 因nhân 也dã 。 動động 寂tịch 不bất 同đồng 。 故cố 云vân 性tánh 隔cách 。 心tâm 即tức 是thị 性tánh 。 文văn 變biến 故cố 爾nhĩ (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 風phong 性tánh 。 或hoặc 作tác 風phong 心tâm 。 誤ngộ 也dã 。 今kim 從tùng 古cổ 本bổn )# 。

(# [│/○]# 三tam 會hội 通thông 實thật 理lý )# 。

汝nhữ 宛uyển 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 風phong 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 風phong 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 一nhất 人nhân 。 微vi 動động 服phục 衣y 。 有hữu 微vi 風phong 出xuất 。 徧biến 法Pháp 界Giới 拂phất 。 滿mãn 國quốc 土độ 生sanh 。 周chu 徧biến 世thế 間gian 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

〔# 宗tông 鏡kính 古cổ 釋thích 〕# 世thế 間gian 稱xưng 大đại 。 莫mạc 過quá 四tứ 大đại 。 四tứ 大đại 中trung 動động 。 莫mạc 越việt 風phong 輪luân 。 以dĩ 性tánh 推thôi 之chi 。 本bổn 皆giai 不bất 動động 。 風phong 本bổn 不bất 動động 。 能năng 動động 諸chư 物vật 。 若nhược 先tiên 有hữu 動động 。 則tắc 失thất 自tự 體thể 。 不bất 復phục 更cánh 動động 。 今kim 觀quán 此thử 風phong 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 湛trạm 然nhiên 不bất 動động 。 寂tịch 爾nhĩ 無vô 形hình 。 推thôi 此thử 動động 由do 。 皆giai 從tùng 緣duyên 起khởi 。 且thả 如như 密mật 室thất 之chi 中trung 。 若nhược 云vân 有hữu 風phong 。 風phong 何hà 不bất 動động 。 若nhược 云vân 無vô 緣duyên 。 遇ngộ 緣duyên 即tức 起khởi 。 或hoặc 徧biến 法Pháp 界Giới 拂phất 。 則tắc 滿mãn 法Pháp 界Giới 生sanh 。 故cố 知tri 風phong 大đại 不bất 動động 。 動động 屬thuộc 諸chư 緣duyên (# 若nhược 于vu 外ngoại 十thập 方phương 虗hư 空không 中trung 。 設thiết 不bất 因nhân 人nhân 拂phất 。 或hoặc 自tự 起khởi 時thời 。 亦diệc 是thị 龍long 蜃# 鬼quỷ 神thần 所sở 作tác 。 以dĩ 鬼quỷ 神thần 屬thuộc 陰ấm 。 至chí 晚vãn 則tắc 多đa 風phong 故cố 。 乃nãi 至chí 劫kiếp 初sơ 劫kiếp 末mạt 。 成thành 壞hoại 之chi 風phong 。 並tịnh 因nhân 眾chúng 生sanh 業nghiệp 感cảm 世thế 間gian 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 若nhược 執chấp 自tự 然nhiên 生sanh 者giả 。 只chỉ 合hợp 常thường 生sanh 。 何hà 得đắc 緊khẩn 縵man 不bất 定định 。 動động 靜tĩnh 無vô 恆hằng 。 故cố 知tri 悉tất 從tùng 緣duyên 起khởi (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 拂phất 衣y 則tắc 動động 。 垂thùy 衣y 則tắc 靜tĩnh 。 所sở 謂vị 動động 靜tĩnh 不bất 常thường 。 也dã )# 又hựu 推thôi 諸chư 緣duyên 。 和hòa 合hợp 成thành 事sự 。 各các 各các 不bất 有hữu 。 和hòa 合hợp 亦diệc 無vô 。 緣duyên 緣duyên 之chi 中trung 。 俱câu 無vô 自tự 性tánh 。 但đãn 是thị 心tâm 動động 。 反phản 推thôi 自tự 心tâm 。 心tâm 亦diệc 不bất 動động 。 以dĩ 心tâm 無vô 形hình 故cố 。 起khởi 處xử 不bất 可khả 得đắc 。 即tức 知tri 皆giai 從tùng 真chân 性tánh 起khởi 。 方phương 見kiến 心tâm 性tánh 。 徧biến 四tứ 大đại 性tánh 。 體thể 合hợp 虗hư 空không 。 性tánh 無vô 動động 靜tĩnh 。 以dĩ 因nhân 相tương/tướng 彰chương 動động 。 因nhân 動động 對đối 靜tĩnh 。 動động 相tương/tướng 既ký 無vô 。 靜tĩnh 塵trần 亦diệc 滅diệt 。 故cố 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 。 性tánh 風phong 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 風phong 。

(# [│/○]# 四tứ 結kết 責trách 迷mê 情tình )# 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

(# [?(○/○)]# 五ngũ 空không 性tánh 四tứ )# 。

(# ○# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 。 空không 性tánh 無vô 相tướng 。 對đối 色sắc 得đắc 名danh )# 。

(# ○# 〔# 資tư 中trung 云vân 〕# 虗hư 空không 與dữ 色sắc 。 二nhị 俱câu 是thị 假giả 。 亦diệc 相tương/tướng 因nhân 有hữu 。 體thể 不bất 離ly 色sắc 。 故cố 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 明minh 暗ám 為vi 體thể 。 大Đại 乘Thừa 以dĩ 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 。 及cập 極cực 逈huýnh 色sắc 為vi 體thể 。 上thượng 見kiến 空không 。 明minh 顯hiển 色sắc 。 下hạ 見kiến 空không 。 名danh 逈huýnh 色sắc 〔# 私tư 謂vị 〕# 准chuẩn 宗tông 鏡kính 五ngũ 十thập 五ngũ 云vân 。 極cực 逈huýnh 色sắc 者giả 。 即tức 空không 間gian 六lục 般bát 光quang 明minh 明minh 暗ám 等đẳng 麤thô 色sắc 。 令linh 析tích 此thử 六lục 般bát 塵trần 色sắc 。 即tức 極cực 微vi 位vị 。 取thủ 此thử 細tế 色sắc 。 為vi 極cực 逈huýnh 色sắc 體thể 。 又hựu 若nhược 上thượng 下hạ 空không 界giới 。 所sở 見kiến 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 光quang 影ảnh 明minh 暗ám 。 即tức 總tổng 名danh 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 。 及cập 門môn 窻# 孔khổng 隙khích 中trung 所sở 現hiện 者giả 。 即tức 總tổng 明minh 逈huýnh 色sắc 。 資tư 中trung 云vân 。 上thượng 明minh 空không 。 明minh 顯hiển 色sắc 。 即tức 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 。 因nhân 依y 正chánh 之chi 色sắc 。 以dĩ 顯hiển 空không 大đại 之chi 相tướng 。 所sở 謂vị 因nhân 色sắc 顯hiển 發phát 也dã 。 下hạ 明minh 空không 。 明minh 逈huýnh 色sắc 。 即tức 極cực 逈huýnh 色sắc 為vi 體thể 。 即tức 門môn 窻# 孔khổng 隙khích 所sở 現hiện 。 竹trúc 菴am 所sở 謂vị 鑿tạc 井tỉnh 得đắc 空không 。 乃nãi 極cực 逈huýnh 色sắc 之chi 類loại 。 是thị 也dã )# 。

(# △# 〔# 百bách 論luận 云vân 〕# 內nội 曰viết 。 無vô 相tướng 故cố 無vô 虗hư 空không 。 諸chư 法pháp 各các 各các 有hữu 相tương/tướng 。 如như 地địa 堅kiên 相tương/tướng 。 水thủy 濕thấp 相tương/tướng 。 火hỏa 熱nhiệt 相tương/tướng 。 識thức 知tri 相tương/tướng 。 而nhi 虗hư 空không 無vô 相tướng 。 故cố 曰viết 無vô 。 外ngoại 曰viết 虗hư 空không 有hữu 相tương/tướng 。 汝nhữ 不bất 知tri 故cố 無vô 。 無vô 色sắc 相tướng 。 是thị 虗hư 空không 相tướng 。 內nội 曰viết 不bất 然nhiên 。 無vô 色sắc 名danh 破phá 色sắc 。 非phi 更cánh 有hữu 法pháp 。 猶do 如như 斷đoạn 樹thụ 。 更cánh 無vô 有hữu 法pháp 。 是thị 故cố 無vô 有hữu 虗hư 空không 相tướng 。

復phục 次thứ 。 虗hư 空không 無vô 相tướng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 汝nhữ 說thuyết 無vô 色sắc 是thị 虗hư 空không 相tướng 者giả 若nhược 色sắc 未vị 生sanh 。 是thị 時thời 無vô 虗hư 空không 相tướng 。

復phục 次thứ 。 色sắc 是thị 無vô 常thường 法pháp 。 虗hư 空không 是thị 有hữu 常thường 法pháp 。 若nhược 色sắc 未vị 有hữu 時thời 。 應ưng 先tiên 有hữu 虗hư 空không 法pháp 。 若nhược 未vị 有hữu 色sắc 。 無vô 所sở 滅diệt 。 虗hư 空không 則tắc 無vô 相tướng 。 若nhược 無vô 相tướng 則tắc 無vô 法pháp 。 是thị 故cố 。 非phi 無vô 色sắc 是thị 虗hư 空không 相tướng 。 但đãn 有hữu 名danh 而nhi 無vô 實thật )# 。

(# [│/○]# 一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 性tánh )# 。

阿A 難Nan 。 空không 性tánh 無vô 形hình 。 因nhân 色sắc 顯hiển 發phát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 空không 無vô 有hữu 質chất 。 離ly 色sắc 之chi 處xứ 。 即tức 顯hiển 是thị 空không 。 以dĩ 對đối 待đãi 故cố 。 故cố 無vô 性tánh 也dã 。

(# [│/○]# 二nhị 舉cử 事sự 廣quảng 破phá 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 事sự 標tiêu 徵trưng )# 。

如như 室Thất 羅La 城Thành 。 去khứ 河hà 遙diêu 處xứ 。 諸chư 剎sát 利lợi 種chủng 。 及cập 婆Bà 羅La 門Môn 。 毗tỳ 舍xá 首thủ 陀đà 。 兼kiêm 頗pha 羅la 墮đọa 。 旃chiên 陀đà 羅la 等đẳng 。 新tân 立lập 安an 居cư 。 鑿tạc 井tỉnh 求cầu 水thủy 。 出xuất 土thổ 一nhất 尺xích 。 於ư 中trung 則tắc 有hữu 。 一nhất 尺xích 虗hư 空không 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 出xuất 土thổ 一nhất 丈trượng 。 中trung 間gian 還hoàn 得đắc 。 一nhất 丈trượng 虗hư 空không 。 虗hư 空không 淺thiển 深thâm 。 隨tùy 出xuất 多đa 少thiểu 。 此thử 空không 為vi 當đương 。 因nhân 土thổ 所sở 出xuất 。 因nhân 鑿tạc 所sở 有hữu 。 無vô 因nhân 自tự 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 剎sát 帝đế 利lợi 云vân 田điền 主chủ 。 婆Bà 羅La 門Môn 云vân 淨tịnh 志chí 。 毗tỳ 舍xá 云vân 坐tọa 估cổ 。 (# 商thương 賈cổ 也dã )# 首thủ 陀đà 云vân 穠# 者giả 。 (# 農nông 夫phu 也dã 。 西tây 域vực 記ký 云vân 。 族tộc 姓tánh 殊thù 者giả 。 有hữu 四tứ 流lưu 焉yên )# 頗phả 羅la 墮đọa 云vân 利lợi 根căn 。 亦diệc 捷tiệp 疾tật 。 (# 慈từ 恩ân 云vân 。 婆Bà 羅La 門Môn 十thập 八bát 族tộc 之chi 一nhất 也dã 旃chiên 陀đà 羅la 云vân 殺sát 者giả 。 已dĩ 上thượng 舉cử 事sự 也dã 。 出xuất 土thổ 下hạ 。 標tiêu 徵trưng 也dã 。 隨tùy 出xuất 土thổ 之chi 多đa 少thiểu 。 則tắc 見kiến 空không 之chi 淺thiển 深thâm 也dã 。 虗hư 空không 與dữ 色sắc 。 二nhị 俱câu 是thị 假giả 。 㸦# 相tương/tướng 因nhân 有hữu 。 體thể 不bất 離ly 色sắc 。 今kim 此thử 推thôi 徵trưng 。 令linh 知tri 虗hư 妄vọng 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 依y 理lý 推thôi 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 空không 。 無vô 因nhân 自tự 生sanh 。 未vị 鑿tạc 土thổ 前tiền 。 何hà 不bất 無vô 礙ngại 。 唯duy 見kiến 大đại 地địa 。 逈huýnh 無vô 通thông 達đạt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 無vô 因nhân 生sanh 也dã 。 空không 若nhược 無vô 因nhân 。 鑿tạc 前tiền 何hà 無vô 。 鑿tạc 後hậu 何hà 有hữu 。 無vô 因nhân 不bất 成thành (# 無vô 因nhân 即tức 自tự 然nhiên 也dã )# 。

若nhược 因nhân 土thổ 出xuất 。 則tắc 土thổ 出xuất 時thời 。 應ưng 見kiến 空không 入nhập 。 若nhược 土thổ 先tiên 出xuất 。 無vô 空không 入nhập 者giả 。 云vân 何hà 虗hư 空không 。 因nhân 土thổ 而nhi 出xuất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 土thổ 生sanh 。 此thử 正chánh 破phá 也dã 。 前tiền 三tam 句cú 牒điệp 破phá 。 土thổ 若nhược 生sanh 空không 。 土thổ 出xuất 井tỉnh 時thời 。 應ưng 見kiến 虗hư 空không 出xuất 土thổ 入nhập 井tỉnh 。 若nhược 土thổ 下hạ 四tứ 句cú 。 結kết 非phi 。 若nhược 見kiến 土thổ 出xuất 。 不bất 見kiến 空không 入nhập 。 云vân 何hà 言ngôn 空không 從tùng 土thổ 而nhi 有hữu 。

若nhược 無vô 出xuất 入nhập 。 則tắc 應ưng 空không 土thổ 。 元nguyên 無vô 異dị 因nhân 。 無vô 異dị 則tắc 同đồng 。 則tắc 土thổ 出xuất 時thời 。 空không 何hà 不bất 出xuất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 轉chuyển 破phá 也dã 。 若nhược 不bất 見kiến 空không 出xuất 土thổ 入nhập 井tỉnh 。 則tắc 土thổ 因nhân 空không 果quả 。 二nhị 無vô 有hữu 異dị 。 土thổ 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 土thổ 。 土thổ 出xuất 井tỉnh 時thời 。 何hà 不bất 見kiến 空không 從tùng 土thổ 而nhi 出xuất (# 〔# 竹trúc 菴am 云vân 〕# 空không 土thổ 既ký 同đồng 。 何hà 得đắc 土thổ 去khứ 而nhi 空không 留lưu )# 。

若nhược 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 則tắc 鑿tạc 出xuất 空không 。 應ưng 非phi 出xuất 土thổ 。 不bất 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 鑿tạc 自tự 出xuất 土thổ 。 云vân 何hà 見kiến 空không 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 鑿tạc 生sanh 也dã 。 前tiền 三tam 句cú 。 正chánh 破phá 鑿tạc 出xuất 。 若nhược 鑿tạc 出xuất 空không 。 鑿tạc 自tự 出xuất 空không 。 云vân 何hà 見kiến 土thổ 。 從tùng 井tỉnh 而nhi 出xuất 。 不bất 因nhân 下hạ 三tam 句cú 。 反phản 破phá 不bất 因nhân 。 土thổ 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 空không 因nhân 何hà 有hữu (# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 空không 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 當đương 隨tùy 手thủ 鑿tạc 出xuất 虗hư 空không 。 不bất 應ưng 見kiến 土thổ 。 不bất 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 鑿tạc 自tự 出xuất 土thổ 。 何hà 因nhân 井tỉnh 中trung 得đắc 見kiến 虗hư 空không )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 百bách 論luận 破phá 外ngoại 云vân 〕# 內nội 曰viết 不bất 然nhiên 。 虗hư 空không 處xứ 虗hư 空không 。 若nhược 有hữu 虗hư 空không 法pháp 。 應ưng 有hữu 住trú 處xứ 。 若nhược 無vô 住trú 處xứ 。 是thị 則tắc 無vô 法pháp 。 若nhược 虗hư 空không 孔khổng 穴huyệt 中trung 住trụ 者giả 。 是thị 則tắc 虗hư 空không 住trụ 虗hư 空không 中trung 。 有hữu 容dung 受thọ 處xứ 。 故cố 而nhi 不bất 然nhiên 。 是thị 以dĩ 虗hư 空không 不bất 住trụ 孔khổng 穴huyệt 中trung 。 亦diệc 不bất 實thật 中trung 住trụ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 實thật 無vô 空không 故cố 。 是thị 實thật 不bất 名danh 空không 。 若nhược 無vô 空không 則tắc 無vô 住trú 處xứ 。 以dĩ 無vô 容dung 受thọ 處xứ 故cố 。

復phục 次thứ 。 汝nhữ 言ngôn 住trú 處xứ 是thị 虗hư 空không 者giả 。 實thật 中trung 無vô 住trú 處xứ 故cố 。 則tắc 無vô 虗hư 空không )# 。

汝nhữ 更cánh 審thẩm 諦đế 。 諦đế 審thẩm 諦đế 觀quán 。 鑿tạc 從tùng 人nhân 手thủ 。 隨tùy 方phương 運vận 轉chuyển 。 土thổ 因nhân 地địa 移di 。 如như 是thị 虗hư 空không 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 鑿tạc 空không 虗hư 實thật 。 不bất 相tương 為vi 用dụng 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ưng 虗hư 空không 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 再tái 審thẩm 二nhị 處xứ 也dã 。 土thổ 從tùng 地địa 中trung 。 運vận 鑿tạc 移di 出xuất 。 故cố 云vân 地địa 移di 。 鑿tạc 空không 下hạ 。 破phá 和hòa 合hợp 。 重trọng/trùng 結kết 無vô 因nhân 也dã 。 鑿tạc 空không 。 二nhị 體thể 也dã 。 虗hư 實thật 。 二nhị 義nghĩa 也dã 。 (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 鑿tạc 空không 虗hư 實thật 謂vị 鑿tạc 實thật 空không 虗hư 也dã )# 豈khởi 相tương/tướng 符phù 順thuận 而nhi 稱xưng 和hòa 合hợp 。 餘dư 文văn 可khả 知tri (# 〔# 補bổ 遺di 云vân 〕# 因nhân 土thổ 是thị 自tự 生sanh 。 因nhân 鑿tạc 是thị 他tha 生sanh 。 二nhị 義nghĩa 合hợp 是thị 共cộng 生sanh 。 從tùng 鑿tạc 空không 虗hư 實thật 去khứ 。 重trọng/trùng 結kết 無vô 因nhân 。 不bất 相tương 為vi 用dụng 。 猶do 言ngôn 不bất 相tương 為vi 因nhân 耳nhĩ )# 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 七thất 大đại 徵trưng 審thẩm 之chi 文văn 。 汝nhữ 觀quán 地địa 性tánh 。 汝nhữ 更cánh 諦đế 觀quán 。 乃nãi 至chí 審thẩm 諦đế 諦đế 審thẩm 諦đế 觀quán 等đẳng 。 正chánh 廣quảng 明minh 於ư 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 微vi 密mật 觀quán 照chiếu 。 之chi 行hành 相tương/tướng 也dã 。 上thượng 言ngôn 觀quán 照chiếu 。 今kim 言ngôn 諦đế 觀quán 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 中trung 。 微vi 密mật 觀quán 照chiếu 。 即tức 具cụ 含hàm 毗Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 。 正chánh 慧tuệ 決quyết 擇trạch 之chi 義nghĩa 。 依y 是thị 推thôi 檢kiểm 入nhập 觀quán 。 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 。 斯tư 則tắc 信tín 解giải 真chân 正chánh 。 最tối 初sơ 方phương 便tiện 也dã 。 苕# 溪khê 以dĩ 三tam 諦đế 字tự 。 配phối 因nhân 土thổ 因nhân 鑿tạc 無vô 因nhân 。 雲vân 間gian 謂vị 根căn 大đại 中trung 三tam 審thẩm 字tự 。 審thẩm 明minh 暗ám 空không 三tam 識thức 大đại 中trung 二nhị 詳tường 字tự 。 對đối 見kiến 相tương/tướng 二nhị 義nghĩa 。 依y 語ngữ 穿xuyên 鑿tạc 。 今kim 並tịnh 不bất 取thủ )# 。

(# [│/○]# 三tam 會hội 通thông 實thật 義nghĩa 三tam )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 類loại 通thông 前tiền 義nghĩa )# 。

若nhược 此thử 虗hư 空không 。 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 當đương 知tri 現hiện 前tiền 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 五ngũ 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 三tam 句cú 。 顯hiển 虗hư 空không 之chi 大đại 義nghĩa 也dã 。 虗hư 空không 若nhược 從tùng 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 。 體thể 非phi 周chu 徧biến 。 復phục 是thị 動động 搖dao 。 豈khởi 名danh 為vi 大đại 。 夫phu 言ngôn 大đại 者giả 。 常thường 徧biến 為vi 義nghĩa 。 常thường 故cố 無vô 生sanh 滅diệt 動động 搖dao 。 徧biến 故cố 時thời 處xứ 悉tất 有hữu 。 若nhược 因nhân 緣duyên 生sanh 。 此thử 有hữu 彼bỉ 無vô 。 現hiện 有hữu 未vị 無vô 。 緣duyên 會hội 則tắc 生sanh 。 緣duyên 離ly 即tức 滅diệt 。 今kim 此thử 不bất 爾nhĩ 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 自tự 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 當đương 知tri 下hạ 六lục 句cú 。 類loại 前tiền 四tứ 性tánh 。 同đồng 受thọ 大đại 名danh 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 四tứ 大đại 後hậu 。 所sở 以dĩ 點điểm 空không 。 均quân 名danh 五ngũ 大đại 者giả 。 諸chư 經kinh 常thường 談đàm 。 唯duy 四tứ 而nhi 已dĩ 。 此thử 既ký 異dị 彼bỉ 。 故cố 特đặc 言ngôn 之chi )# 咸hàm 稱xưng 大đại 者giả 。 皆giai 周chu 徧biến 故cố 。 無vô 動động 搖dao 故cố 。 是thị 藏tạng 性tánh 中trung 真chân 功công 德đức 故cố 。 無vô 方phương 大đại 用dụng 。 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 作tác 利lợi 益ích 故cố 。 豈khởi 同đồng 方phương 便tiện 。 有hữu 名danh 無vô 實thật 。 而nhi 稱xưng 大đại 耶da (# 通thông 名danh 大đại 者giả 。 且thả 依y 事sự 立lập 。 智trí 論luận 云vân 。 佛Phật 說thuyết 四tứ 大đại 。 無vô 處xứ 不bất 有hữu 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 若nhược 言ngôn 大đại 性tánh 周chu 徧biến 。 必tất 須tu 指chỉ 事sự 即tức 理lý 。 攝nhiếp 末mạt 歸quy 本bổn 。 不bất 可khả 名danh 而nhi 名danh 之chi 。 是thị 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 也dã )# 。

(# △# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 。 當đương 知tri 現hiện 前tiền 四tứ 大đại 。 與dữ 空không 均quân 平bình 。 名danh 為vi 五ngũ 大đại 。 性tánh 體thể 平bình 等đẳng 。 故cố 名danh 曰viết 均quân 。 均quân 故cố 性tánh 真chân 無vô 際tế 。 圓viên 妙diệu 融dung 通thông 。 皆giai 是thị 不bất 生sanh 滅diệt 之chi 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 也dã )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 斥xích 勸khuyến 研nghiên 詳tường )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 心tâm 昏hôn 迷mê 。 不bất 悟ngộ 四tứ 大đại 。 元nguyên 如Như 來Lai 藏tạng 。 當đương 觀quán 虗hư 空không 。 為vi 出xuất 為vi 入nhập 。 為vi 非phi 出xuất 入nhập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 圓viên 實thật 智trí 。 故cố 名danh 昏hôn 。 不bất 了liễu 常thường 徧biến 。 故cố 名danh 迷mê 。 若nhược 虗hư 空không 性tánh 。 有hữu 出xuất 入nhập 等đẳng 。 則tắc 體thể 非phi 常thường 。 亦diệc 無vô 徧biến 義nghĩa 。 豈khởi 名danh 為vi 大đại 。 故cố 勸khuyến 詳tường 審thẩm 也dã (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 若nhược 悟ngộ 虗hư 空không 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 無vô 出xuất 入nhập 。 即tức 悟ngộ 四tứ 大đại 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

(# [?(▽/○)]# 三tam 正chánh 會hội 今kim 理lý )# 。

汝nhữ 全toàn 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 覺giác 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 覺giác 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。

阿A 難Nan 。 如như 一nhất 井tỉnh 空không 。 空không 生sanh 一nhất 井tỉnh 。 十thập 方phương 虗hư 空không 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 圓viên 滿mãn 十thập 方phương 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

(# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 空không 與dữ 覺giác 亦diệc 體thể 。 用dụng 異dị 稱xưng 也dã 。 體thể 用dụng 不bất 二nhị 。 故cố 相tương 依y 而nhi 舉cử )# 。

(# △# 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 性tánh 覺giác 二nhị 句cú 。 見kiến 空không 生sanh 大đại 覺giác 。 非phi 是thị 無vô 本bổn 。 圓viên 覺giác 亦diệc 云vân 。 十thập 方phương 虗hư 空không 。 覺giác 所sở 顯hiển 發phát 。 是thị 也dã )# 。

(# [│/○]# 四tứ 結kết 責trách 迷mê 情tình )# 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

(# [?(○/○)]# 【# 疏sớ/sơ 】# 六lục 根căn 性tánh 。 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 多đa 出xuất 四tứ 大đại 。 大đại 教giáo 始thỉ 有hữu 空không 名danh 。 根căn 之chi 與dữ 識thức 。 同đồng 名danh 大đại 者giả 。 未vị 見kiến 經kinh 出xuất 。 諸chư 圓viên 實thật 教giáo 。 圓viên 觀quán 諸chư 法pháp 。 根căn 境cảnh 識thức 三tam 。 周chu 徧biến 不bất 動động 。 雖tuy 有hữu 其kỳ 義nghĩa 。 不bất 立lập 大đại 名danh 。 今kim 此thử 特đặc 出xuất 。 真chân 為vi 最tối 後hậu 。 究cứu 竟cánh 垂thùy 範phạm 也dã )# 。

(# △# 〔# 釋thích 要yếu 云vân 〕# 大đại 教giáo 始thỉ 有hữu 空không 名danh 者giả 。 大Đại 乘Thừa 中trung 說thuyết 五ngũ 輪luân 。 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 也dã 。 空không 性tánh 周chu 徧biến 。

時thời 處xứ 悉tất 有hữu 。 故cố 名danh 大đại 。 根căn 境cảnh 識thức 有hữu 周chu 徧biến 義nghĩa 者giả 。 圓viên 覺giác 云vân 。 覺giác 性tánh 徧biến 滿mãn 。 圓viên 無vô 際tế 故cố 。 當đương 知tri 六lục 根căn 。 徧biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 。 根căn 徧biến 滿mãn 故cố 。 當đương 知tri 六lục 塵trần 。 徧biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 等đẳng 。 又hựu 光quang 明minh 亦diệc 有hữu 六lục 大đại 。 皆giai 不bất 彰chương 灼chước 。 此thử 最tối 顯hiển 也dã )# 。

(# [│/○]# 文văn 四tứ 。 一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 性tánh )# 。

阿A 難Nan 。 見kiến 覺giác 無vô 知tri 。 因nhân 色sắc 空không 有hữu 。

〔# 宗tông 鏡kính 〕# 見kiến 性tánh 從tùng 緣duyên 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 根căn 無vô 自tự 性tánh 。 因nhân 境cảnh 而nhi 有hữu 。 見kiến 覺giác 是thị 根căn 。 因nhân 色sắc 空không 顯hiển 下hạ 文văn 。 由do 塵trần 發phát 知tri 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 見kiến 覺giác 即tức 見kiến 精tinh 。 如như 鏡kính 鑒giám 像tượng 。 得đắc 現hiện 量lượng 境cảnh 。 非phi 如như 識thức 之chi 分phần 別biệt 青thanh 黃hoàng 。 故cố 曰viết 無vô 知tri 。 以dĩ 前tiền 破phá 識thức 破phá 見kiến 。 元nguyên 有hữu 二nhị 層tằng 。 皆giai 對đối 空không 顯hiển 破phá 。 故cố 四tứ 大đại 後hậu 。 又hựu 舉cử 空không 見kiến 識thức 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 以dĩ 迷mê 妄vọng 故cố 。 分phần/phân 一nhất 精tinh 明minh 而nhi 為vi 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 與dữ 六lục 和hòa 合hợp 也dã 。 有hữu 不bất 達đạt 斯tư 旨chỉ 者giả 。 強cường/cưỡng 以dĩ 見kiến 覺giác 為vi 勝thắng 義nghĩa 根căn 。 勝thắng 義nghĩa 乃nãi 清thanh 淨tịnh 色sắc 法pháp 所sở 成thành 。 是thị 法pháp 相tướng 宗tông 語ngữ 。 下hạ 文văn 明minh 云vân 。 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 。 覺giác 精tinh 明minh 見kiến 矣hĩ )# 。

(# △# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 六lục 根căn 具cụ 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 今kim 但đãn 言ngôn 見kiến 覺giác 者giả 。 且thả 就tựu 眼nhãn 而nhi 言ngôn 。 是thị 初sơ 根căn 故cố 。 見kiến 之chi 為vi 覺giác 。 本bổn 自tự 無vô 知tri 。 知tri 乃nãi 發phát 於ư 色sắc 空không 。 故cố 云vân 因nhân 色sắc 空không 有hữu 。

(# [│/○]# 二nhị 舉cử 事sự 廣quảng 破phá 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 事sự 標tiêu 徵trưng )# 。

如như 汝nhữ 今kim 者giả 。 在tại 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 朝triêu 明minh 夕tịch 昏hôn 。 設thiết 居cư 中trung 宵tiêu 。 白bạch 月nguyệt 則tắc 光quang 。 黑hắc 月nguyệt 便tiện 暗ám 。 則tắc 明minh 暗ám 等đẳng 。 因nhân 見kiến 分phân 析tích 。 此thử 見kiến 為vi 復phục 。 與dữ 明minh 暗ám 相tướng 。 并tinh 太thái 虗hư 空không 。 為vi 同đồng 一nhất 體thể 。 為vi 非phi 一nhất 體thể 。 或hoặc 同đồng 非phi 同đồng 。 或hoặc 異dị 非phi 異dị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 約ước 四tứ 句cú 以dĩ 徵trưng 。 謂vị 一nhất 也dã 。 異dị 也dã 。 亦diệc 一nhất 亦diệc 異dị 也dã 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 也dã (# 〔# 證chứng 真chân 鈔sao 云vân 〕# 此thử 問vấn 四tứ 句cú 。 一nhất 同đồng 。 二nhị 異dị 。 三tam 亦diệc 同đồng 亦diệc 異dị 。 四tứ 非phi 同đồng 非phi 異dị 。 但đãn 經kinh 文văn 分phần/phân 兩lưỡng 。 同đồng 異dị 各các 成thành 一nhất 句cú )# 。

(# △# 古cổ 釋thích 但đãn 標tiêu 四tứ 句cú 。 今kim 人nhân 添# 六lục 法pháp 微vi 釋thích 。 從tùng 古cổ 為vi 是thị )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 依y 理lý 推thôi 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 此thử 見kiến 若nhược 復phục 。 與dữ 明minh 與dữ 暗ám 。 及cập 與dữ 虗hư 空không 。 元nguyên 一nhất 體thể 者giả 。 則tắc 明minh 與dữ 暗ám 。 二nhị 體thể 相tướng 亡vong 。 暗ám 時thời 無vô 明minh 。 明minh 時thời 無vô 暗ám 。 若nhược 與dữ 暗ám 一nhất 。 明minh 則tắc 見kiến 亡vong 。 必tất 一nhất 於ư 明minh 。 暗ám 時thời 當đương 滅diệt 。 滅diệt 則tắc 云vân 何hà 。 見kiến 明minh 見kiến 暗ám 。 若nhược 明minh 暗ám 殊thù 。 見kiến 無vô 生sanh 滅diệt 。 一nhất 云vân 何hà 成thành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 破phá 一nhất 也dã 。 前tiền 四tứ 句cú 。 牒điệp 計kế 。 則tắc 明minh 下hạ 四tứ 句cú 。 立lập 理lý 。 (# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 若nhược 元nguyên 一nhất 體thể 內nội 。 明minh 暗ám 二nhị 體thể 相tướng 亡vong 。 謂vị 指chỉ 暗ám 時thời 無vô 明minh 。 明minh 時thời 無vô 暗ám 。 矣hĩ )# 若nhược 與dữ 下hạ 六lục 句cú 。 推thôi 破phá 。 見kiến 與dữ 境cảnh 一nhất 。 境cảnh 滅diệt 見kiến 亡vong 。 如như 何hà 分phần/phân 辨biện 。 明minh 之chi 與dữ 暗ám 。 若nhược 明minh 下hạ 三tam 句cú 。 結kết 非phi 明minh 暗ám 自tự 殊thù 。 見kiến 不bất 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 知tri 此thử 見kiến 。 不bất 與dữ 境cảnh 一nhất 。

若nhược 此thử 見kiến 精tinh 。 與dữ 暗ám 與dữ 明minh 。 非phi 一nhất 體thể 者giả 。 汝nhữ 離ly 明minh 暗ám 。 及cập 與dữ 虗hư 空không 。 分phân 析tích 見kiến 元nguyên 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 。 離ly 明minh 離ly 暗ám 。 及cập 離ly 虗hư 空không 。 是thị 見kiến 元nguyên 同đồng 。 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 明minh 暗ám 虗hư 空không 。 三tam 事sự 俱câu 異dị 。 從tùng 何hà 立lập 見kiến 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 異dị 也dã 。 初sơ 三tam 句cú 。 牒điệp 計kế 。 汝nhữ 離ly 下hạ 四tứ 句cú 。 正chánh 難nan 離ly 境cảnh 何hà 相tương/tướng 。 離ly 明minh 下hạ 四tứ 句cú 。 結kết 成thành 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 上thượng 皆giai 正chánh 破phá 。 明minh 暗ám 下hạ 三tam 句cú 。 結kết 破phá 。 並tịnh 可khả 知tri (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 分phân 析tích 見kiến 元nguyên 。 即tức 見kiến 精tinh 明minh 亡vong 。 下hạ 文văn 謂vị 見kiến 根căn 也dã 。 心tâm 法pháp 而nhi 云vân 根căn 者giả 。 此thử 六lục 知tri 根căn 。 為vi 輪luân 生sanh 死tử 。 證chứng 妙diệu 常thường 之chi 根căn 本bổn 。 元nguyên 一nhất 精tinh 明minh 所sở 分phần/phân 故cố )# 。

明minh 暗ám 相tương 背bội 。 云vân 何hà 或hoặc 同đồng 。 離ly 三tam 元nguyên 無vô 。 云vân 何hà 或hoặc 異dị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 兩lưỡng 亦diệc 也dã 。 同đồng 即tức 一nhất 也dã 。 明minh 暗ám 㸦# 滅diệt 。 故cố 云vân 相tương 背bội 。 若nhược 與dữ 一nhất 同đồng 。 見kiến 即tức 隨tùy 滅diệt 。 如như 前tiền 所sở 破phá 。 明minh 暗ám 虗hư 空không 。 離ly 此thử 無vô 見kiến 。 亦diệc 異dị 不bất 可khả (# 明minh 暗ám 二nhị 相tương/tướng 。 同đồng 一nhất 失thất 一nhất 。 豈khởi 可khả 言ngôn 其kỳ 或hoặc 同đồng 。 離ly 明minh 等đẳng 三tam 。 見kiến 且thả 自tự 無vô 。 將tương 何hà 說thuyết 為vi 或hoặc 異dị )# 。

分phân 空không 分phân 見kiến 。 本bổn 無vô 邊biên 畔bạn 。 云vân 何hà 非phi 同đồng 。 見kiến 暗ám 見kiến 明minh 。 性tánh 非phi 遷thiên 改cải 。 云vân 何hà 非phi 異dị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 雙song 非phi 也dã 。 空không 見kiến 無vô 辯biện 。 故cố 非phi 不bất 一nhất 。 明minh 暗ám 自tự 遷thiên 。 見kiến 無vô 生sanh 滅diệt 。 故cố 非phi 不bất 異dị (# 空không 見kiến 冥minh 一nhất 。 不bất 分phân 邊biên 際tế 。 元nguyên 是thị 一nhất 體thể 。 說thuyết 得đắc 非phi 同đồng 。 所sở 見kiến 明minh 暗ám 有hữu 異dị 。 能năng 見kiến 見kiến 精tinh 不bất 遷thiên 。 何hà 得đắc 同đồng 彼bỉ 。 得đắc 說thuyết 非phi 異dị )# 。

(# △# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 。 相tương 見kiến 無vô 性tánh 。 離ly 三tam 元nguyên 無vô 。 性tánh 見kiến 無vô 相tướng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

汝nhữ 更cánh 細tế 審thẩm 。 微vi 細tế 審thẩm 詳tường 。 審thẩm 諦đế 審thẩm 觀quán 。 明minh 從tùng 太thái 陽dương 。 暗ám 隨tùy 黑hắc 月nguyệt 。 通thông 屬thuộc 虗hư 空không 。 壅ủng 歸quy 大đại 地địa 。 如như 是thị 見kiến 精tinh 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 見kiến 覺giác 空không 頑ngoan 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ưng 見kiến 精tinh 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 重trọng/trùng 審thẩm 也dã 。 勸khuyến 細tế 審thẩm 詳tường 。 四tứ 境cảnh 之chi 中trung 。 從tùng 何hà 有hữu 見kiến 。 見kiến 覺giác 下hạ 。 破phá 和hòa 合hợp 無vô 因nhân 也dã (# 〔# 證chứng 真chân 鈔sao 云vân 〕# 前tiền 四tứ 句cú 。 破phá 因nhân 緣duyên 生sanh 。 後hậu 破phá 無vô 因nhân 自tự 生sanh 也dã )# 。

(# △# 〔# 桐# 洲châu 云vân 〕# 見kiến 則tắc 有hữu 覺giác 空không 則tắc 為vi 頑ngoan 。 不bất 可khả 說thuyết 和hòa 合hợp 義nghĩa )# 。

(# [│/○]# 三tam 會hội 通thông 實thật 義nghĩa 三tam )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 類loại 通thông 前tiền 義nghĩa )# 。

若nhược 見kiến 聞văn 知tri 。 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 當đương 知tri 無vô 邊biên 。 不bất 動động 虗hư 空không 。 并tinh 其kỳ 動động 搖dao 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 六lục 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 同đồng 名danh 大đại 者giả 。 葢# 常thường 徧biến 故cố 。 如như 前tiền 文văn 釋thích (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 前tiền 於ư 六lục 根căn 。 廣quảng 破phá 眼nhãn 見kiến 。 餘dư 根căn 並tịnh 略lược 。 今kim 類loại 通thông 顯hiển 示thị 。 其kỳ 性tánh 皆giai 徧biến 。 聞văn 即tức 耳nhĩ 根căn 。 覺giác 即tức 鼻tị 舌thiệt 身thân 根căn 。 知tri 即tức 意ý 根căn 。 不bất 言ngôn 覺giác 者giả 。 略lược 也dã )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 斥xích 勸khuyến 研nghiên 詳tường )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 性tánh 沉trầm 淪luân 。 不bất 悟ngộ 汝nhữ 之chi 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 汝nhữ 當đương 觀quán 此thử 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 為vi 生sanh 為vi 滅diệt 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 為vi 非phi 生sanh 滅diệt 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 生sanh 滅diệt 。 同đồng 也dã 。 非phi 生sanh 滅diệt 。 異dị 也dã 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 兩lưỡng 亦diệc 也dã 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。 雙song 非phi 也dã 。 見kiến 聞văn 既ký 真chân 。 四tứ 句cú 叵phả 得đắc 。 不bất 動động 周chu 徧biến 。 其kỳ 大đại 者giả 與dữ (# 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 汝nhữ 性tánh 沉trầm 淪luân 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 所sở 知tri 障chướng 在tại 。 法pháp 塵trần 未vị 脫thoát 故cố )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 生sanh 滅diệt 同đồng 異dị 。 皆giai 因nhân 妄vọng 塵trần 。 非phi 生sanh 非phi 異dị 。 不bất 離ly 妄vọng 計kế 。 離ly 此thử 諸chư 妄vọng 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。

(# [?(▽/○)]# 三tam 正chánh 會hội 今kim 理lý )# 。

汝nhữ 曾tằng 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 。 覺giác 精tinh 明minh 見kiến 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 如như 一nhất 見kiến 根căn 。 見kiến 周chu 法Pháp 界Giới 。 聽thính 齅khứu 嘗thường 觸xúc 。 覺giác 觸xúc 覺giác 知tri 。 妙diệu 德đức 瑩oánh 然nhiên 。 徧biến 周chu 法Pháp 界Giới 。 圓viên 滿mãn 十thập 虗hư 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

【# 疏sớ/sơ 】# 曾tằng 。 則tắc 也dã 。 聽thính 齅khứu 嘗thường 觸xúc 者giả 。 鼻tị 舌thiệt 二nhị 根căn 。 境cảnh 合hợp 始thỉ 覺giác 。 故cố 名danh 嘗thường 觸xúc 。 覺giác 觸xúc 。 身thân 也dã 。 覺giác 知tri 。 意ý 也dã (# 〔# 補bổ 遺di 云vân 〕# 六lục 根căn 文văn 中trung 。 佛Phật 難nạn/nan 鼻tị 根căn 聞văn 香hương 。 同đồng 身thân 觸xúc 難nạn/nan 。 則tắc 知tri 鼻tị 舌thiệt 。 皆giai 得đắc 觸xúc 名danh 。 以dĩ 鼻tị 別biệt 香hương 臭xú 。 舌thiệt 辨biện 苦khổ 甘cam 。 乃nãi 是thị 嘗thường 觸xúc 故cố 。 然nhiên 准chuẩn 今kim 文văn 。 嘗thường 觸xúc 在tại 舌thiệt 。 以dĩ 味vị 到đáo 舌thiệt 。 觸xúc 義nghĩa 尤vưu 著trước 耳nhĩ )# 。

(# △# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 六lục 根căn 皆giai 受thọ 性tánh 於ư 覺giác 。 故cố 於ư 見kiến 言ngôn 。 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 。 覺giác 明minh 精tinh 見kiến 。 耳nhĩ 聽thính 鼻tị 齅khứu 。 舌thiệt 嘗thường 身thân 觸xúc 。 及cập 意ý 知tri 根căn 。 亦diệc 與dữ 見kiến 同đồng 。 皆giai 受thọ 覺giác 性tánh 。 言ngôn 覺giác 觸xúc 。 則tắc 身thân 根căn 性tánh 覺giác 。 言ngôn 覺giác 知tri 。 則tắc 意ý 與dữ 舌thiệt 根căn 性tánh 覺giác 。 耳nhĩ 鼻tị 二nhị 根căn 。 推thôi 類loại 可khả 知tri 。 所sở 謂vị 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 。 覺giác 精tinh 名danh 見kiến 者giả 。 覺giác 明minh 。 從tùng 覺giác 起khởi 明minh 。 覺giác 精tinh 。 合hợp 神thần 有hữu 覺giác 亦diệc 與dữ 知tri 同đồng 體thể 。 以dĩ 見kiến 非phi 知tri 。 故cố 可khả 言ngôn 精tinh 而nhi 不bất 可khả 言ngôn 知tri 也dã 。 上thượng 言ngôn 見kiến 覺giác 無vô 知tri 。 則tắc 其kỳ 不bất 可khả 言ngôn 知tri 明minh 矣hĩ 。 見kiến 性tánh 屬thuộc 覺giác 。 以dĩ 明minh 合hợp 精tinh 故cố )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 性tánh 見kiến 等đẳng 者giả 。 有hữu 見kiến 有hữu 覺giác 。 體thể 實thật 性tánh 見kiến 。 用dụng 實thật 覺giác 精tinh 也dã 。 亦diệc 體thể 用dụng 相tương 依y 而nhi 舉cử )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 圓viên 覺giác 經Kinh 云vân 〕# 覺giác 性tánh 徧biến 滿mãn 。 清thanh 淨tịnh 不bất 動động 。 圓viên 無vô 際tế 故cố 。 當đương 知tri 六lục 根căn 。 徧biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 〔# 疏sớ/sơ 云vân 〕# 覺giác 性tánh 。 圓viên 無vô 際tế 故cố 。 當đương 知tri 六lục 根căn 。 亦diệc 圓viên 無vô 際tế 。 故cố 徧biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 。 若nhược 言ngôn 不bất 徧biến 滿mãn 。 即tức 是thị 有hữu 際tế 。 有hữu 際tế 即tức 與dữ 覺giác 性tánh 成thành 異dị 。 故cố 躡niếp 前tiền 云vân 。 圓viên 無vô 際tế 故cố 。 故cố 首thủ 楞lăng 云vân 。 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 。 覺giác 精tinh 明minh 見kiến 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

(# [│/○]# 四tứ 結kết 責trách 迷mê 情tình )# 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

(# [?(○/○)]# 七thất 識thức 性tánh )# 。

(# ○# 〔# 宗tông 鏡kính 釋thích 云vân 〕# 識thức 性tánh 無vô 體thể 〔# 如như 幻huyễn 即tức 虗hư 〕# 。 此thử 破phá 識thức 大đại 性tánh 也dã 。 諦đế 詳tường 佛Phật 旨chỉ 。 本bổn 契khế 無vô 生sanh 。 但đãn 以dĩ 有hữu 情tình 。 唯duy 迷mê 妄vọng 識thức 。 以dĩ 昏hôn 擾nhiễu 之chi 性tánh 。 起khởi 徧biến 計kế 于vu 覺giác 塵trần 。 逐trục 雜tạp 染nhiễm 之chi 緣duyên 。 沈trầm 圓viên 成thành 於ư 識thức 海hải 。 眠miên 三tam 界giới 之chi 夢mộng 宅trạch 。 一nhất 覺giác 而nhi 塵trần 劫kiếp 不bất 惺tinh 。 造tạo 四tứ 大đại 之chi 幻huyễn 身thân 。 生sanh 滅diệt 而nhi 恆Hằng 沙sa 莫mạc 筭# 。 今kim 推thôi 此thử 識thức 。 決quyết 定định 無vô 體thể 。 從tùng 緣duyên 所sở 生sanh 。 悉tất 順thuận 無vô 生sanh 四tứ 句cú 檢kiểm 之chi 。 自tự 含hàm 妙diệu 理lý )# 。

(# [│/○]# 文văn 四tứ 。 一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 性tánh )# 。

阿A 難Nan 。 識thức 性tánh 無vô 源nguyên 。 因nhân 於ư 六lục 種chủng 。 根căn 塵trần 妄vọng 出xuất 。

(# [│/○]# 二nhị 舉cử 事sự 廣quảng 破phá 二nhị )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 舉cử 事sự 標tiêu 徵trưng )# 。

汝nhữ 今kim 徧biến 觀quán 。 此thử 會hội 聖thánh 眾chúng 。 用dụng 目mục 循tuần 歷lịch 。 其kỳ 目mục 周chu 視thị 。 但đãn 如như 鏡kính 中trung 。 無vô 別biệt 分phân 析tích 。 汝nhữ 識thức 於ư 中trung 。 次thứ 第đệ 標tiêu 指chỉ 。 此thử 是thị 文Văn 殊Thù 。 此thử 富Phú 樓Lâu 那Na 。 此thử 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 此thử 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 此thử 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 此thử 識thức 了liễu 知tri 。 為vi 生sanh 於ư 見kiến 。 為vi 生sanh 於ư 相tướng 。 為vi 生sanh 虗hư 空không 。 為vi 無vô 所sở 因nhân 。 突đột 然nhiên 而nhi 出xuất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 根căn 能năng 照chiếu 境cảnh 。 如như 鏡kính 照chiếu 物vật 。 識thức 能năng 了liễu 境cảnh 。 分phân 別biệt 自tự 他tha 。 此thử 識thức 分phân 別biệt 。 為vi 從tùng 何hà 生sanh 。 〔# 真chân 際tế 云vân 〕# 根căn 但đãn 照chiếu 境cảnh 。 故cố 如như 鏡kính 中trung 。 識thức 有hữu 了liễu 別biệt 。 故cố 能năng 標tiêu 指chỉ )# 。

(# △# 〔# 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 引dẫn 釋thích 云vân 〕# 云vân 其kỳ 目mục 者giả 。 意ý 取thủ 眼nhãn 識thức 。 云vân 汝nhữ 識thức 者giả 。 即tức 是thị 意ý 識thức 。 無vô 別biệt 分phân 析tích 者giả 。 意ý 明minh 眼nhãn 識thức 。 但đãn 有hữu 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 無vô 計kế 度độ 等đẳng 分phân 別biệt 。

〔# 宗tông 鏡kính 〕# 五ngũ 現hiện 識thức 不bất 動động 。 唯duy 意ý 識thức 分phân 別biệt 。 如như 首thủ 楞lăng 云vân 。 識thức 性tánh 無vô 邊biên 。 乃nãi 至chí 此thử 舍Xá 利Lợi 弗Phất 等đẳng 。 如như 五ngũ 現hiện 量lượng 。 周chu 圓viên 而nhi 視thị 。 如như 鏡kính 中trung 鑒giám 像tượng 。 而nhi 無vô 分phân 別biệt 。 若nhược 第đệ 六lục 意ý 根căn 。 即tức 次thứ 第đệ 分phân 別biệt 。 非phi 如như 五ngũ 現hiện 量lượng 頓đốn 見kiến 。 圓viên 覺giác 云vân 。 譬thí 如như 眼nhãn 光quang 。 乃nãi 至chí 得đắc 無vô 憎tăng 愛ái 。 (# 具cụ 云vân 譬thí 如như 眼nhãn 光quang 。 曉hiểu 了liễu 前tiền 境cảnh 。 其kỳ 光quang 圓viên 滿mãn 。 得đắc 無vô 憎tăng 愛ái 。

何hà 以dĩ 故cố 。 光quang 體thể 無vô 二nhị 。 無vô 憎tăng 愛ái 故cố 。 疏sớ/sơ 云vân 。 光quang 即tức 眼nhãn 識thức 。 現hiện 量lượng 所sở 得đắc 。 故cố 無vô 憎tăng 愛ái )# 可khả 見kiến 五ngũ 根căn 現hiện 量lượng 。 未vị 生sanh 分phân 別biệt 。 其kỳ 眼nhãn 光quang 到đáo 處xứ 。 無vô 有hữu 前tiền 後hậu 。 終chung 不bất 捨xả 怨oán 取thủ 親thân 。 愛ái 妍nghiên 憎tăng 醜xú 。 例lệ 如như 耳nhĩ 根căn 不bất 聞văn 讚tán 毀hủy 之chi 聲thanh 。 鼻tị 根căn 不bất 避tị 香hương 臭xú 之chi 氣khí 。 舌thiệt 根căn 不bất 懷hoài 甜điềm 苦khổ 之chi 味vị 。 身thân 根căn 不bất 隔cách 澀sáp 滑hoạt 之chi 觸xúc 。 以dĩ 率suất 爾nhĩ 心tâm 時thời 。 不bất 分phân 別biệt 故cố 。 (# 〔# 鈔sao 云vân 〕# 第đệ 八bát 識thức 及cập 前tiền 五ngũ 。 皆giai 為vi 現hiện 量lượng 。 任nhậm 運vận 自tự 然nhiên 分phân 別biệt 。 不bất 待đãi 起khởi 心tâm 。 籌trù 量lượng 比tỉ 度độ )# 剎sát 那na 流lưu 入nhập 意ý 地địa 。 纔tài 起khởi 尋tầm 求cầu 。 便tiện 落lạc 比tỉ 量lượng 。 則tắc 染nhiễm 淨tịnh 心tâm 生sanh 。 取thủ 捨xả 情tình 起khởi (# 〔# 唯duy 識thức 云vân 〕# 前tiền 五ngũ 識thức 但đãn 有hữu 隨tùy 意ý 分phân 別biệt 。 無vô 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 分phân 別biệt 唯duy 第đệ 六lục 意ý 識thức 有hữu 。 又hựu 意ý 識thức 隨tùy 前tiền 五ngũ 根căn 。 同đồng 時thời 而nhi 起khởi 。 故cố 名danh 同đồng 時thời 。 又hựu 名danh 明minh 了liễu 意ý 識thức 。 永vĩnh 明minh 云vân 。 初sơ 居cư 圓viên 成thành 現hiện 量lượng 之chi 中trung 。 浮phù 塵trần 未vị 起khởi 。 後hậu 落lạc 明minh 了liễu 意ý 識thức 之chi 地địa 。 外ngoại 狀trạng 潛tiềm 形hình )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 依y 理lý 推thôi 破phá )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 汝nhữ 識thức 性tánh 。 生sanh 於ư 見kiến 中trung 。 如như 無vô 明minh 暗ám 。 及cập 與dữ 色sắc 空không 。 四tứ 種chủng 必tất 無vô 。 元nguyên 無vô 汝nhữ 見kiến 。 見kiến 性tánh 尚thượng 無vô 。 從tùng 何hà 發phát 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 根căn 生sanh 也dã 。 有hữu 相tương/tướng 有hữu 見kiến 。 相tương/tướng 無vô 見kiến 無vô 。 根căn 尚thượng 無vô 形hình 。 識thức 從tùng 何hà 發phát 。

若nhược 汝nhữ 識thức 性tánh 。 生sanh 於ư 相tướng 中trung 。 不bất 從tùng 見kiến 生sanh 。 既ký 不bất 見kiến 明minh 。 亦diệc 不bất 見kiến 暗ám 。 明minh 暗ám 不bất 矚chú 。 即tức 無vô 色sắc 空không 。 彼bỉ 相tướng 尚thượng 無vô 。 識thức 從tùng 何hà 發phát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 相tương 見kiến 相tương 待đãi 。 無vô 見kiến 無vô 相tướng 。 (# 不bất 見kiến 明minh 暗ám 等đẳng 境cảnh 。 即tức 無vô 色sắc 等đẳng 六lục 塵trần )# 相tương/tướng 猶do 不bất 立lập 。 從tùng 何hà 有hữu 識thức 〔# 宗tông 鏡kính 釋thích 〕# 已dĩ 上thượng 破phá 自tự 生sanh 他tha 生sanh 也dã 。

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 非phi 相tướng 非phi 見kiến 。 非phi 見kiến 無vô 辨biện 。 自tự 不bất 能năng 知tri 。 明minh 暗ám 色sắc 空không 。 非phi 相tướng 滅diệt 緣duyên 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 無vô 處xứ 安an 立lập 。 處xử 此thử 二nhị 非phi 。 空không 則tắc 同đồng 無vô 。 有hữu 非phi 同đồng 物vật 。 縱túng 發phát 汝nhữ 識thức 。 欲dục 何hà 分phân 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 下hạ 破phá 空không 生sanh 。 初sơ 二nhị 句cú 。 審thẩm 定định 不bất 由do 根căn 境cảnh 也dã 。 非phi 見kiến 下hạ 。 正chánh 破phá 。 前tiền 三tam 句cú 。 非phi 見kiến 不bất 辨biện 四tứ 境cảnh 破phá 。 下hạ 三tam 句cú 。 非phi 相tướng 不bất 立lập 五Ngũ 根Căn 破phá 。 相tương/tướng 即tức 是thị 緣duyên 。 四tứ 境cảnh 既ký 無vô 。 即tức 所sở 緣duyên 境cảnh 滅diệt 。 所sở 緣duyên 既ký 無vô 。 五ngũ 根căn 何hà 有hữu 。 上thượng 皆giai 牒điệp 破phá 不bất 假giả 根căn 境cảnh 也dã 。 處xử 此thử 下hạ 。 正chánh 破phá 識thức 從tùng 空không 生sanh 也dã 。 非phi 相tướng 非phi 見kiến 。 故cố 云vân 二nhị 非phi 。 即tức 正chánh 指chỉ 空không 也dã 。 (# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 。 處xử 此thử 二nhị 非phi 。 謂vị 以dĩ 非phi 相tướng 非phi 見kiến 。 之chi 二nhị 非phi 而nhi 處xứ 分phân 之chi 同đồng 無vô 者giả 。 如như 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 畢tất 竟cánh 無vô 故cố 。 若nhược 言ngôn 其kỳ 空không 。 是thị 有hữu 體thể 者giả 。 豈khởi 同đồng 物vật 像tượng 。 可khả 形hình 可khả 狀trạng 。 (# 二nhị 非phi 若nhược 空không 則tắc 同đồng 龜quy 毛mao 。 二nhị 非phi 若nhược 有hữu 。 既ký 曰viết 非phi 相tướng 非phi 見kiến 。 不bất 同đồng 於ư 物vật )# 又hựu 此thử 虗hư 空không 。 昏hôn 鈍độn 無vô 辨biện 。 無vô 辨biện 之chi 空không 。 若nhược 有hữu 所sở 生sanh 。 亦diệc 應ưng 無vô 辨biện 。 故cố 曰viết 欲dục 何hà 分phân 別biệt 。 二nhị 非phi 如như 是thị 虗hư 空không 。 縱túng/tung 能năng 發phát 生sanh 汝nhữ 識thức 。 欲dục 何hà 分phân 別biệt 。 為vi 欲dục 於ư 龜quy 毛mao 無vô 邊biên 分phân 別biệt 。 欲dục 於ư 不bất 同đồng 物vật 有hữu 邊biên 分phân 別biệt 。 此thử 誠thành 不bất 可khả 得đắc 而nhi 立lập 也dã )# 。

(# △# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 。 空không 則tắc 同đồng 無vô 。 言ngôn 無vô 識thức 也dã 。 應ưng 云vân 無vô 則tắc 同đồng 空không 。 互hỗ 其kỳ 言ngôn 耳nhĩ 。 有hữu 非phi 同đồng 物vật 。 言ngôn 有hữu 識thức 也dã 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 識thức 體thể 若nhược 空không 。 則tắc 同đồng 龜quy 毛mao 。 識thức 體thể 若nhược 有hữu 。 非phi 同đồng 物vật 象tượng 。 既ký 自tự 無vô 體thể 。 安an 能năng 有hữu 用dụng 。 故cố 曰viết 欲dục 何hà 分phân 別biệt 。 〔# 私tư 謂vị 〕# 長trường/trưởng 水thủy 釋thích 二nhị 非phi 為vi 空không 。 孤cô 山sơn 溫ôn 陵lăng 釋thích 空không 有hữu 為vi 識thức 。 此thử 中trung 銷tiêu 文văn 。 從tùng 長trường/trưởng 水thủy 為vi 順thuận 。 無vô 則tắc 同đồng 空không 。 孤cô 山sơn 指chỉ 為vi 㸦# 文văn 。 葢# 欲dục 迴hồi 經kinh 文văn 以dĩ 就tựu 己kỷ 解giải 耳nhĩ )# 。

若nhược 無vô 所sở 因nhân 。 突đột 然nhiên 而nhi 出xuất 。 何hà 不bất 日nhật 中trung 。 別biệt 識thức 明minh 月nguyệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 破phá 無vô 因nhân 也dã 。 日nhật 中trung 無vô 月nguyệt 。 既ký 無vô 見kiến 月nguyệt 之chi 識thức 。 應ưng 知tri 非phi 是thị 無vô 因nhân 而nhi 有hữu 〔# 宗tông 鏡kính 〕# 日nhật 屬thuộc 朝triêu 陽dương 。 月nguyệt 含hàm 陰ấm 魄phách 。

時thời 候hậu 晷# 刻khắc 。 今kim 古cổ 不bất 移di 。 各các 有hữu 所sở 因nhân 。 無vô 因nhân 非phi 有hữu 。 空không 生sanh 無vô 因nhân 。 皆giai 破phá 無vô 因nhân 生sanh 也dã 。

汝nhữ 更cánh 細tế 詳tường 。 微vi 細tế 詳tường 審thẩm 。 見kiến 託thác 汝nhữ 睛tình 。 相tướng 推thôi 前tiền 境cảnh 。 可khả 狀trạng 成thành 有hữu 。 不bất 相tương 成thành 無vô 。 如như 是thị 識thức 緣duyên 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 識thức 動động 見kiến 澄trừng 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 聞văn 聽thính 覺giác 知tri 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 不bất 應ứng 識thức 緣duyên 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 重trọng/trùng 審thẩm 生sanh 處xứ 也dã 。 睛tình 即tức 浮phù 塵trần 。 境cảnh 即tức 明minh 暗ám 。 成thành 有hữu 成thành 無vô 。 即tức 虗hư 空không 也dã 。 識thức 動động 下hạ 二nhị 句cú 。 結kết 非phi 和hòa 合hợp 。 動động 。 謂vị 能năng 了liễu 別biệt 也dã 。 澄trừng 。 謂vị 但đãn 照chiếu 境cảnh 也dã 。 汝nhữ 識thức 於ư 中trung 。 次thứ 第đệ 標tiêu 指chỉ 。 識thức 動động 也dã 。 其kỳ 目mục 周chu 視thị 。 但đãn 於ư 鏡kính 中trung 。 見kiến 澄trừng 也dã )# 聞văn 聽thính 下hạ 二nhị 句cú 。 例lệ 破phá 餘dư 識thức 。 聞văn 聽thính 。 即tức 耳nhĩ 鼻tị 。 覺giác 知tri 。 即tức 舌thiệt 身thân 意ý 識thức 。 不bất 應ưng 下hạ 二nhị 句cú 。 結kết 無vô 生sanh 處xứ 。 識thức 起khởi 緣duyên 由do 。 故cố 云vân 識thức 緣duyên 〔# 宗tông 鏡kính 〕# 見kiến 澄trừng 。 即tức 五ngũ 現hiện 量lượng 。 分phân 別biệt 為vi 動động 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 此thử 識thức 心tâm 本bổn 來lai 湛trạm 寂tịch 。 不bất 從tùng 修tu 得đắc 。 本bổn 體thể 澄trừng 寂tịch 。 五ngũ 現hiện 量lượng 境cảnh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 既ký 不bất 得đắc 自tự 見kiến 之chi 性tánh 。 又hựu 不bất 得đắc 他tha 相tương/tướng 之chi 觀quán 。 相tương/tướng 他tha 既ký 虗hư 。 既ký 無vô 和hòa 合hợp 。 所sở 以dĩ 推thôi 云vân 。 見kiến 託thác 汝nhữ 睛tình 。 乃nãi 至chí 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 動động 靜tĩnh 相tương/tướng 乖quai 。 事sự 非phi 和hòa 合hợp 。 此thử 破phá 共cộng 生sanh 也dã (# 〔# 私tư 謂vị 〕# 永vĩnh 明minh 依y 四tứ 句cú 推thôi 檢kiểm 。 故cố 以dĩ 空không 生sanh 。 無vô 因nhân 皆giai 破phá 無vô 因nhân 。 見kiến 託thác 汝nhữ 睛tình 已dĩ 下hạ 。 別biệt 破phá 和hòa 合hợp 。 為vi 破phá 共cộng 生sanh 。 長trường/trưởng 水thủy 依y 經kinh 文văn 四tứ 義nghĩa 推thôi 破phá 。 故cố 於ư 四tứ 處xứ 。 不bất 生sanh 破phá 竟cánh 。 以dĩ 微vi 細tế 詳tường 審thẩm 去khứ 。 結kết 審thẩm 生sanh 處xứ 。 而nhi 四tứ 句cú 推thôi 檢kiểm 中trung 。 略lược 共cộng 生sanh 一nhất 句cú 。 此thử 二nhị 師sư 科khoa 門môn 雖tuy 異dị 。 各các 有hữu 深thâm 理lý 。 學học 者giả 詳tường 之chi )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 。 識thức 動động 見kiến 澄trừng 。 性tánh 相tướng 隔cách 異dị 。 見kiến 與dữ 識thức 隔cách 。 聞văn 知tri 亦diệc 然nhiên 。 皆giai 非phi 和hòa 合hợp 。 亦diệc 非phi 自tự 然nhiên 。 是thị 則tắc 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 不bất 涉thiệp 諸chư 妄vọng 矣hĩ )# 。

(# [│/○]# 三tam 會hội 通thông 實thật 義nghĩa 三tam )# 。

(# [?(▽/○)]# 一nhất 類loại 通thông 前tiền 義nghĩa )# 。

若nhược 此thử 識thức 心tâm 。 本bổn 無vô 所sở 從tùng 。 當đương 知tri 了liễu 別biệt 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 圓viên 滿mãn 湛trạm 然nhiên 。 性tánh 非phi 從tùng 所sở 。 兼kiêm 彼bỉ 虗hư 空không 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 七thất 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 二nhị 句cú 。 能năng 類loại 。 當đương 知tri 下hạ 。 所sở 類loại 。 了liễu 別biệt 。 謂vị 識thức 。 (# 正chánh 指chỉ 六lục 識thức )# 見kiến 聞văn 。 謂vị 根căn 也dã 。 (# 乃nãi 指chỉ 六lục 根căn )# 是thị 生sanh 識thức 之chi 根căn 。 故cố 云vân 了liễu 別biệt 見kiến 聞văn 等đẳng (# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 識thức 雖tuy 在tại 六lục 根căn 。 而nhi 性tánh 非phi 從tùng 所sở 。 性tánh 非phi 從tùng 所sở 。 即tức 非phi 因nhân 緣duyên 。 亦diệc 非phi 自tự 然nhiên 。

(# △# 〔# 桐# 洲châu 云vân 〕# 。 性tánh 非phi 從tùng 所sở 。 明minh 根căn 性tánh 圓viên 滿mãn 。 非phi 從tùng 於ư 所sở 生sanh )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 兼kiêm 彼bỉ 空không 等đẳng 。 總tổng 會hội 七thất 大đại 。 旁bàng 通thông 萬vạn 法pháp 也dã 。 既ký 本bổn 無vô 所sở 從tùng 。 則tắc 湛trạm 然nhiên 圓viên 滿mãn 。 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 物vật 物vật 皆giai 爾nhĩ 。 不bất 唯duy 地địa 等đẳng 名danh 大đại 。 草thảo 芥giới 塵trần 毛mao 。 皆giai 可khả 名danh 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 前tiền 文văn 詳tường 辨biện 。 意ý 皆giai 萃tụy 此thử )# 。

(# △# 〔# 紫tử 柏# 云vân 〕# 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 而nhi 依y 於ư 空không 。 為vi 器khí 界giới 五ngũ 法pháp 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 而nhi 依y 於ư 識thức 。 為vi 根căn 身thân 五ngũ 法pháp 。 葢# 十thập 大đại 性tánh 也dã 。 而nhi 經kinh 曰viết 均quân 名danh 七thất 大đại 者giả 。 （# 以dĩ 上thượng 寂tịch 音âm 文văn ）# 以dĩ 十thập 大đại 不bất 離ly 阿a 賴lại 識thức 而nhi 有hữu 也dã 。 阿a 賴lại 耶da 。 此thử 言ngôn 含hàm 藏tạng 。 能năng 含hàm 藏tạng 覺giác 義nghĩa 不bất 覺giác 義nghĩa 。 與dữ 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 五ngũ 大đại 。 乃nãi 因nhân 此thử 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 而nhi 建kiến 立lập 也dã 。 見kiến 識thức 覺giác 聞văn 知tri 五ngũ 大đại 。 乃nãi 因nhân 此thử 識thức 見kiến 分phần/phân 而nhi 建kiến 立lập 也dã 。 見kiến 分phần/phân 建kiến 立lập 。 則tắc 唯duy 根căn 識thức 而nhi 已dĩ 。 故cố 但đãn 以dĩ 見kiến 覺giác 及cập 識thức 。 略lược 之chi 為vi 二nhị 也dã )# 。

(# [?(▽/○)]# 二nhị 斥xích 勸khuyến 研nghiên 詳tường )# 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 心tâm 麤thô 浮phù 。 不bất 悟ngộ 見kiến 聞văn 。 發phát 明minh 了liễu 知tri 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 汝nhữ 應ưng 觀quán 此thử 。 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 為vi 空không 為vi 有hữu 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。 為vi 非phi 空không 有hữu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 同đồng 異dị 。 如như 根căn 中trung 破phá 。 空không 。 謂vị 空không 生sanh 。 有hữu 。 謂vị 根căn 境cảnh 。 非phi 空không 有hữu 。 謂vị 無vô 因nhân 也dã (# 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 汝nhữ 心tâm 麤thô 浮phù 。 正chánh 同đồng 圓viên 覺giác 責trách 剛cang 藏tạng 云vân 。 虗hư 浮phù 妄vọng 心tâm 。 多đa 諸chư 巧xảo 見kiến 。 不bất 能năng 成thành 就tựu 。 圓viên 覺giác 方phương 便tiện 。 如như 是thị 分phân 別biệt 。 非phi 為vi 正chánh 問vấn 。

(# △# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 於ư 空không 云vân 。 汝nhữ 心tâm 昏hôn 迷mê 。 空không 性tánh 覺giác 故cố 。 於ư 見kiến 云vân 。 汝nhữ 心tâm 沈trầm 淪luân 。 見kiến 性tánh 外ngoại 現hiện 故cố 。 於ư 識thức 云vân 。 汝nhữ 心tâm 麤thô 浮phù 。 識thức 心tâm 內nội 潛tiềm 故cố 。 浮phù 則tắc 但đãn 認nhận 浮phù 根căn 。 麤thô 則tắc 不bất 達đạt 識thức 精tinh )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 〕# 六lục 識thức 者giả 。 本bổn 自tự 一nhất 心tâm 。 徧biến 由do 六lục 根căn 門môn 頭đầu 而nhi 成thành 六lục 識thức 。 從tùng 見kiến 為vi 眼nhãn 識thức 。 從tùng 聞văn 為vi 耳nhĩ 識thức 。 從tùng 齅khứu 為vi 鼻tị 識thức 。 從tùng 嘗thường 為vi 舌thiệt 識thức 。 從tùng 染nhiễm 為vi 身thân 識thức 。 從tùng 分phân 別biệt 為vi 意ý 識thức 。 如như 是thị 根căn 塵trần 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 為vi 十thập 八bát 界giới 。 若nhược 如như 實thật 知tri 。 自tự 性tánh 皆giai 空không 。 是thị 為vi 能năng 學học 六lục 根căn 六lục 塵trần 六lục 識thức )# 。

(# ○# 〔# 智trí 論luận 云vân 〕# 識thức 之chi 於ư 根căn 。 乍sạ 出xuất 乍sạ 入nhập 。 如như 鹿lộc 在tại 網võng 。 猶do 鳥điểu 處xứ 籠lung 。 啄trác 一nhất 捨xả 一nhất 。 周chu 而nhi 復phục 始thỉ 。 無vô 暫tạm 休hưu 息tức 。 識thức 在tại 根căn 籠lung 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 或hoặc 在tại 於ư 耳nhĩ 。 或hoặc 在tại 於ư 眼nhãn 。 來lai 去khứ 無vô 定định 。 不bất 可khả 執chấp 常thường 。 雖tuy 復phục 無vô 定định 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 又hựu 護hộ 法Pháp 云vân 。 六lục 識thức 體thể 性tánh 各các 別biệt 。 但đãn 依y 根căn 境cảnh 而nhi 立lập 其kỳ 名danh 。 若nhược 執chấp 有hữu 一nhất 識thức 。 能năng 緣duyên 六lục 境cảnh 者giả 。 若nhược 六lục 境cảnh 一nhất 時thời 到đáo 。 如như 何hà 一nhất 个# 意ý 識thức 。 能năng 一nhất 時thời 緣duyên 得đắc 耶da 。 若nhược 前tiền 後hậu 起khởi 。 即tức 不bất 徧biến 故cố 。 所sở 以dĩ 隨tùy 六lục 根căn 境cảnh 種chủng 類loại 異dị 故cố 。 依y 根căn 得đắc 名danh )# 。

(# [?(▽/○)]# 三tam 正chánh 會hội 今kim 理lý )# 。

汝nhữ 元nguyên 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 識thức 明minh 知tri 。 覺giác 明minh 真chân 識thức 。 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 。 徧biến 周chu 法Pháp 界Giới 。 含hàm 吐thổ 十thập 虗hư 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

(# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 明minh 知tri 。 受thọ 明minh 於ư 覺giác 。 覺giác 明minh 。 從tùng 覺giác 起khởi 明minh 。 識thức 體thể 是thị 知tri 。 受thọ 明minh 於ư 覺giác 。 故cố 先tiên 言ngôn 明minh 知tri 。 後hậu 言ngôn 覺giác 明minh 。 言ngôn 妙diệu 覺giác 者giả 。 覺giác 妙diệu 於ư 此thử )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 識thức 知tri 皆giai 出xuất 於ư 性tánh 明minh 。 故cố 曰viết 性tánh 識thức 明minh 知tri 。 識thức 雖tuy 覺giác 明minh 之chi 咎cữu 。 其kỳ 體thể 實thật 真chân 。 故cố 曰viết 覺giác 明minh 真chân 識thức 。 體thể 用dụng 不bất 二nhị 。 真chân 妄vọng 一nhất 真chân 。 所sở 以dĩ 迭điệt 舉cử 〔# 二nhị 楞lăng 云vân 〕# 。 性tánh 識thức 明minh 知tri 。 謂vị 本bổn 性tánh 之chi 識thức 。 即tức 妙diệu 明minh 之chi 知tri 。 覺giác 明minh 真chân 識thức 。 謂vị 本bổn 覺giác 之chi 明minh 。 即tức 性tánh 真chân 之chi 識thức 。 即tức 汝nhữ 所sở 明minh 。 覺giác 性tánh 湛trạm 然nhiên 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 云vân 何hà 以dĩ 意ý 識thức 為vi 心tâm 知tri 耶da )# 。

(# △# 〔# 雲vân 棲tê 曰viết 〕# 地địa 大đại 云vân 。 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 全toàn 性tánh 之chi 色sắc 即tức 空không 。 全toàn 空không 之chi 性tánh 即tức 色sắc 。 如như 水thủy 與dữ 波ba 。 全toàn 水thủy 之chi 濕thấp 即tức 波ba 。 全toàn 水thủy 之chi 波ba 即tức 濕thấp 也dã 。 乃nãi 至chí 見kiến 大đại 云vân 。 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 。 覺giác 精tinh 明minh 見kiến 。 全toàn 性tánh 之chi 見kiến 即tức 明minh 。 全toàn 明minh 之chi 見kiến 即tức 性tánh 也dã 。 識thức 大đại 云vân 。 性tánh 識thức 明minh 知tri 。 覺giác 明minh 真chân 識thức 。 全toàn 性tánh 之chi 識thức 即tức 知tri 。 全toàn 性tánh 之chi 知tri 即tức 識thức 也dã 。 真chân 俗tục 交giao 互hỗ 。 七thất 大đại 一nhất 例lệ 。 溫ôn 陵lăng 解giải 後hậu 。 二nhị 大đại 。 與dữ 前tiền 五ngũ 有hữu 別biệt 。 似tự 不bất 應ưng 理lý )# 。

△# 〔# 宗tông 鏡kính 〕# 含hàm 吐thổ 十thập 虗hư 者giả 。 含hàm 即tức 一nhất 真chân 不bất 動động 。 在tại 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 吐thổ 即tức 依y 妄vọng 分phân 別biệt 。 乃nãi 隨tùy 處xứ 發phát 現hiện 。 但đãn 有hữu 纖tiêm 塵trần 發phát 現hiện 之chi 處xứ 。 即tức 是thị 自tự 心tâm 生sanh 。 不bất 從tùng 分phân 別biệt 有hữu (# 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 十thập 虗hư 十thập 方phương 十thập 界giới 也dã )# 。

(# △# 〔# 桐# 洲châu 云vân 〕# 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 不bất 空không 之chi 體thể 徧biến 五ngũ 大đại 中trung 。 經Kinh 云vân 。 識thức 性tánh 無vô 形hình 法pháp 。 五ngũ 大đại 以dĩ 為vi 家gia 。 故cố 云vân 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 含hàm 吐thổ 十thập 虗hư 者giả 。 謂vị 含hàm 萬vạn 有hữu 。 容dung 現hiện 諸chư 法pháp 。 顯hiển 無vô 邊biên 之chi 德đức 量lượng 。 安an 有hữu 方phương 所sở 耶da 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 者giả 。 謂vị 循tuần 順thuận 麤thô 妙diệu 之chi 業nghiệp 緣duyên 。 發phát 現hiện 愚ngu 鈍độn 及cập 淨tịnh 妙diệu 之chi 識thức 用dụng 。 後hậu 經Kinh 云vân 。 識thức 性tánh 流lưu 出xuất 。 無vô 量lượng 如Như 來Lai 。

(# △# 〔# 定định 林lâm 云vân 〕# 言ngôn 十thập 虗hư 者giả 。 識thức 及cập 六lục 根căn 所sở 起khởi 用dụng 處xứ 。 有hữu 而nhi 不bất 實thật 。 故cố 云vân 十thập 虗hư 。 風phong 無vô 實thật 體thể 。 依y 土thổ 發phát 現hiện 。 故cố 云vân 國quốc 土độ 。 水thủy 火hỏa 為vi 世thế 間gian 用dụng 。 故cố 云vân 世thế 間gian 。 色sắc 不bất 言ngôn 世thế 間gian 國quốc 土thổ 者giả 。 離ly 色sắc 無vô 世thế 間gian 國quốc 土độ 。 離ly 世thế 間gian 國quốc 土thổ 無vô 色sắc 。 空không 所sở 圓viên 滿mãn 。 非phi 特đặc 世thế 間gian 國quốc 土thổ 。 又hựu 非phi 有hữu 而nhi 不bất 實thật 。 故cố 云vân 十thập 方phương 。 方phương 無vô 遷thiên 流lưu 。 空không 亦diệc 如như 是thị 。

(# △# 〔# 補bổ 遺di 云vân 〕# 含hàm 吐thổ 猶do 卷quyển 舒thư 也dã 。 十thập 方phương 虗hư 空không 。 在tại 真chân 心tâm 中trung 為vi 小tiểu 。 故cố 能năng 卷quyển 舒thư )# 。

(# △# 〔# 釋thích 文văn 〕# 准chuẩn 上thượng 科khoa 。 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 下hạ 。 應ưng 有hữu 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 至chí 妙diệu 德đức 瑩oánh 然nhiên 等đẳng 八bát 句cú 。 或hoặc 是thị 闕khuyết 文văn 。 或hoặc 應ưng 文văn 略lược 。 交giao 光quang 謂vị 詳tường 審thẩm 經kinh 文văn 。 應ưng 無vô 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 等đẳng 文văn 。 亦diệc 穿xuyên 鑿tạc 之chi 說thuyết 也dã )# 。

(# [│/○]# 四tứ 結kết 責trách 迷mê 情tình )# 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

〔# 宗tông 鏡kính 合hợp 釋thích 〕# 七thất 大đại 之chi 性tánh 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 一nhất 一nhất 大đại 俱câu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 如như 七thất 顆khỏa 氷băng 。 將tương 火hỏa 鎔dong 為vi 水thủy 。 如như 因nhân 陀đà 羅la 網võng 。 同đồng 而nhi 不bất 同đồng 。 如như 水thủy 與dữ 氷băng 。 異dị 而nhi 不bất 異dị 。 乃nãi 至chí 五ngũ 陰ấm 六lục 入nhập 。 十thập 二nhị 處xứ 十thập 八bát 界giới 。 皆giai 滿mãn 法Pháp 界Giới 。 一nhất 一nhất 微vi 塵trần 。 亦diệc 滿mãn 法Pháp 界Giới 。 一nhất 一nhất 毛mao 孔khổng 。 亦diệc 徧biến 法Pháp 界Giới 。 一nhất 一nhất 身thân 心tâm 。 亦diệc 徧biến 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 知tri 凡phàm 夫phu 界giới 中trung 。 所sở 有hữu 見kiến 聞văn 陰ấm 入nhập 之chi 根căn 。 名danh 色sắc 之chi 境cảnh 。 還hoàn 同đồng 龜quy 毛mao 。 無vô 所sở 執chấp 著trước 。 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 皆giai 從tùng 識thức 變biến 。 盡tận 逐trục 想tưởng 生sanh 。 離ly 識thức 無vô 塵trần 。 識thức 寂tịch 則tắc 諸chư 塵trần 俱câu 寂tịch 。 離ly 想tưởng 無vô 法pháp 。 想tưởng 空không 則tắc 諸chư 法pháp 俱câu 空không 。 將tương 世thế 間gian 龜quy 毛mao 易dị 解giải 之chi 虗hư 。 破phá 如như 今kim 現hiện 執chấp 名danh 相tướng 之chi 虗hư 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 俱câu 成thành 戲hí 論luận 。 知tri 解giải 分phân 別biệt 。 本bổn 末mạt 無vô 從tùng 。 但đãn 有hữu 意ý 言ngôn 。 都đô 無vô 真chân 實thật 。 如như 是thị 陰ấm 入nhập 處xứ 界giới 七thất 大đại 性tánh 等đẳng 。 非phi 是thị 本bổn 來lai 自tự 然nhiên 無vô 因nhân 而nhi 有hữu 。 非phi 從tùng 今kim 日nhật 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 而nhi 生sanh 。 但đãn 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 建kiến 立lập 。 今kim 破phá 此thử 識thức 性tánh 。 則tắc 七thất 大đại 性tánh 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 空không 。 如như 尋tầm 流lưu 得đắc 源nguyên 。 捕bộ 賊tặc 獲hoạch 贜# 。 則tắc 無vô 明minh 怨oán 對đối 。 生sanh 死tử 魔ma 軍quân 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 如như 波ba 澄trừng 秋thu 渚chử 。 含hàm 虗hư 洞đỗng 然nhiên 。 雲vân 朗lãng 晴tình 空không 。 逈huýnh 無vô 所sở 有hữu 又hựu 云vân 。 夫phu 外ngoại 計kế 內nội 執chấp 我ngã 者giả 。 皆giai 於ư 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 識thức 六lục 大đại 種chủng 中trung 。 及cập 身thân 內nội 識thức 煖noãn 息tức 三tam 事sự 起khởi 執chấp 。 今kim 觀quán 六lục 大đại 三tam 事sự 內nội 。 唯duy 是thị 識thức 之chi 一nhất 大đại 。 世thế 多đa 堅kiên 執chấp 以dĩ 為vi 實thật 我ngã 。 今kim 只chỉ 于vu 內nội 外ngoại 三tam 世thế 中trung 推thôi 。 自tự 然nhiên 無vô 我ngã 無vô 識thức 。 內nội 外ngoại 推thôi 者giả 。 只chỉ 如như 執chấp 〔# 身thân 〕# 在tại 身thân 內nội 者giả 。 且thả 何hà 者giả 是thị 識thức 。 若nhược 言ngôn 身thân 分phần/phân 皮bì 肉nhục 筋cân 骨cốt 。 等đẳng 是thị 識thức 者giả 。 此thử 是thị 地địa 大đại 。 若nhược 言ngôn 精tinh 血huyết 便tiện 利lợi 等đẳng 是thị 識thức 者giả 。 此thử 是thị 水thủy 大đại 。 若nhược 言ngôn 身thân 中trung 煖noãn 觸xúc 是thị 識thức 者giả 。 此thử 是thị 火hỏa 大đại 。 若nhược 言ngôn 折chiết 旋toàn 俛miễn 仰ngưỡng 言ngôn 談đàm 祇kỳ 對đối 是thị 識thức 者giả 。 此thử 是thị 風phong 大đại 。 除trừ 四tứ 大đại 外ngoại 。 唯duy 是thị 空không 大đại 。 何hà 者giả 是thị 識thức 。 各các 各các 既ký 無vô 。 和hòa 合hợp 豈khởi 有hữu 。 如như 一nhất 砂sa 壓áp 無vô 油du 。 合hợp 眾chúng 砂sa 而nhi 豈khởi 有hữu 。 似tự 一nhất 狗cẩu 非phi 師sư 子tử 。 聚tụ 群quần 狗cẩu 而nhi 亦diệc 無vô 。 此thử 四tứ 大đại 種chủng 。 現hiện 推thôi 無vô 體thể 。 即tức 是thị 內nội 空không 。 死tử 後hậu 各các 復phục 。 外ngoại 四tứ 大đại 一nhất 一nhất 歸quy 空không 。 即tức 是thị 外ngoại 空không 。 內nội 外ngoại 俱câu 空không 。 識thức 性tánh 無vô 寄ký 。 又hựu 內nội 推thôi 既ký 無vô 識thức 。 應ưng 有hữu 外ngoại 者giả 。 外ngoại 屬thuộc 他tha 身thân 。 自tự 無vô 主chủ 宰tể 。 及cập 同đồng 虗hư 空không 。 有hữu 何hà 分phân 別biệt 。 內nội 外ngoại 既ký 空không 。 中trung 間gian 無vô 有hữu 。 以dĩ 因nhân 內nội 外ngoại 。 立lập 中trung 間gian 故cố 。 但đãn 破phá 內nội 外ngoại 。 中trung 間gian 自tự 虗hư )# 。

(# ○# 上thượng 七thất 大đại 文văn 竟cánh )# 。

(# ◑# 躡niếp 上thượng 總tổng 約ước 諸chư 法Pháp 會hội 通thông 母mẫu 科khoa 三tam 承thừa 前tiền 開khai 示thị 獲hoạch 悟ngộ 生sanh 子tử 科khoa 二nhị )# 。

(# [○@║]# 一nhất 具cụ 敘tự 大đại 眾chúng 領lãnh 悟ngộ 。 二nhị 阿A 難Nan 說thuyết 偈kệ 贊tán 述thuật 。 初sơ 中trung 文văn 二nhị )# 。

(# [?∴]# 一nhất 略lược 敘tự 除trừ 疑nghi )# 。

爾nhĩ 時thời 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 蒙mông 佛Phật 如Như 來Lai 。 微vi 妙diệu 開khai 示thị 。 身thân 心tâm 蕩đãng 然nhiên 。 得đắc 無vô 罣quái 礙ngại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三tam 科khoa 七thất 大đại 。 即tức 相tương/tướng 即tức 性tánh 。 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 今kim 則tắc 無vô 滅diệt 。 生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 圓viên 徧biến 不bất 動động 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 此thử 是thị 如Như 來Lai 。 宣tuyên 勝thắng 義nghĩa 中trung 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 。 故cố 云vân 微vi 妙diệu 開khai 示thị 。 身thân 心tâm 圓viên 明minh 。 故cố 云vân 蕩đãng 然nhiên 。 更cánh 無vô 諸chư 法pháp 可khả 為vi 所sở 疑nghi 。 故cố 無vô 罣quái 礙ngại 。

(# [○@(?∴)]# 二nhị 廣quảng 述thuật 得đắc 益ích 四tứ )# 。

(# 卍vạn 一nhất 悟ngộ 心tâm 廣quảng 大đại 益ích )# 。

是thị 諸chư 大đại 眾chúng 。 各các 各các 自tự 知tri 。 心tâm 徧biến 十thập 方phương 。 見kiến 十thập 方phương 空không 。 如như 觀quán 手thủ 中trung 。 所sở 持trì 葉diệp 物vật 。

【# 疏sớ/sơ 】# 向hướng 執chấp 心tâm 在tại 身thân 中trung 。 謂vị 言ngôn 是thị 我ngã 真chân 性tánh 。 今kim 知tri 空không 在tại 心tâm 內nội 。 如như 片phiến 物vật 持trì 於ư 掌chưởng 間gian 。 下hạ 文văn 亦diệc 云vân 。 空không 生sanh 大đại 覺giác 中trung 。 如như 海hải 一nhất 漚âu 發phát 。 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 。 各các 各các 自tự 知tri 。 即tức 能năng 覺giác 之chi 智trí 。 心tâm 徧biến 十thập 方phương 。 即tức 所sở 覺giác 之chi 理lý 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 徧biến 融dung 十thập 界giới 。 故cố 曰viết 十thập 方phương 。 天thiên 台thai 釋thích 法pháp 華hoa 。 深thâm 達đạt 罪tội 福phước 相tướng 。 徧biến 照chiếu 於ư 十thập 方phương 。 亦diệc 云vân 即tức 十thập 界giới 也dã 。 見kiến 十thập 方phương 空không 者giả 。 謂vị 十thập 界giới 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 之chi 空không 也dã 。 迷mê 妄vọng 有hữu 空không 。 比tỉ 真chân 為vi 小tiểu 。 故cố 以dĩ 掌chưởng 葉diệp 為ví 喻dụ 。

(# △# 〔# 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 〕# 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 所sở 覺giác 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 如như 因nhân 大đại 地địa 生sanh 草thảo 木mộc 等đẳng 。 所sở 宣tuyên 說thuyết 者giả 。 如như 手thủ 中trung 葉diệp )# 。

(# 卍vạn 二nhị 了liễu 物vật 咸hàm 真chân 益ích )# 。

一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 諸chư 所sở 有hữu 物vật 。 皆giai 即tức 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。 心tâm 精tinh 徧biến 圓viên 。 含hàm 裹khỏa 十thập 方phương 。

【# 疏sớ/sơ 】# 向hướng 執chấp 心tâm 外ngoại 有hữu 法pháp 。 今kim 悟ngộ 法pháp 法pháp 唯duy 心tâm 。 離ly 實thật 相tướng 外ngoại 。 無vô 法pháp 可khả 得đắc 。 故cố 世thế 間gian 物vật 。 皆giai 菩Bồ 提Đề 也dã 。 菩Bồ 提Đề 云vân 覺giác 。 覺giác 即tức 是thị 佛Phật 〔# 孤cô 山sơn 〕# 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 等đẳng 。 謂vị 依y 空không 立lập 世thế 界giới 也dã 。 即tức 十thập 界giới 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 依y 正chánh 之chi 法pháp 耳nhĩ 。 皆giai 即tức 菩Bồ 提Đề 等đẳng 。 謂vị 十thập 方phương 虗hư 空không 。 十thập 界giới 依y 正chánh 。 一nhất 法pháp 叵phả 得đắc 。 皆giai 我ngã 真chân 心tâm 。 含hàm 裹khỏa 十thập 方phương 者giả 。 即tức 此thử 真chân 心tâm 。 具cụ 足túc 十thập 界giới 。 而nhi 非phi 斷đoạn 滅diệt 。 觀quán 此thử 文văn 者giả 。 豈khởi 疑nghi 無vô 情tình 有hữu 性tánh 。 無vô 情tình 作tác 佛Phật 之chi 說thuyết 耶da (# 〔# 疏sớ/sơ 曰viết 〕# 若nhược 執chấp 無vô 情tình 無vô 佛Phật 性tánh 者giả 。 請thỉnh 看khán 此thử 文văn 。 縱túng/tung 信tín 無vô 情tình 有hữu 性tánh 。 仍nhưng 說thuyết 不bất 具cụ 諸chư 法pháp 。 遂toại 令linh 佛Phật 性tánh 。 派phái 成thành 其kỳ 二nhị 。 一nhất 具cụ 法pháp 佛Phật 性tánh 。 謂vị 有hữu 情tình 性tánh 。 二nhị 不bất 具cụ 法pháp 佛Phật 性tánh 。 謂vị 無vô 情tình 性tánh 。 若nhược 此thử 派phái 分phần/phân 何hà 異dị 他tha 說thuyết 。 無vô 情tình 草thảo 木mộc 無vô 佛Phật 性tánh 耶da 。 今kim 立lập 量lượng 示thị 云vân 。 一nhất 切thiết 草thảo 木mộc 是thị 有hữu 法pháp 。 定định 具cụ 諸chư 法pháp 故cố 為vi 宗tông 。 因nhân 云vân 。 有hữu 佛Phật 性tánh 故cố 。 同đồng 喻dụ 如như 有hữu 情tình 。 正chánh 教giáo 量lượng 云vân 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 七thất 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 含hàm 吐thổ 十thập 方phương 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 稟bẩm 彼bỉ 說thuyết 者giả 。 宜nghi 悉tất 詳tường 之chi )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 清thanh 涼lương 云vân 〕# 此thử 中trung 成thành 佛Phật 。 為vi 理lý 為vi 事sự 。 若nhược 就tựu 眾chúng 生sanh 位vị 看khán 者giả 。 尚thượng 不bất 見kiến 唯duy 心tâm 即tức 空không 。 安an 見kiến 圓viên 教giáo 中trung 事sự 。 若nhược 約ước 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 。 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 俱câu 成thành 。 謂vị 以dĩ 佛Phật 之chi 淨tịnh 性tánh 。 融dung 生sanh 之chi 染nhiễm 。 以dĩ 佛Phật 一nhất 性tánh 。 融dung 生sanh 之chi 多đa 令linh 多đa 染nhiễm 生sanh 。 隨tùy 一nhất 真chân 心tâm 。 皆giai 如như 於ư 佛Phật 。 已dĩ 成thành 佛Phật 竟cánh 。 非phi 唯duy 有hữu 情tình 會hội 萬vạn 類loại 相tương/tướng 。 融dung 為vi 佛Phật 體thể 。 無vô 不bất 皆giai 成thành 。 故cố 說thuyết 無vô 情tình 有hữu 成thành 佛Phật 義nghĩa 。 約ước 成thành 佛Phật 門môn 。 一nhất 切thiết 成thành 也dã 。 若nhược 以dĩ 無vô 情tình 不bất 成thành 佛Phật 義nghĩa 。 融dung 情tình 之chi 相tướng 。 亦diệc 得đắc 說thuyết 言ngôn 諸chư 眾chúng 生sanh 。 不bất 成thành 佛Phật 也dã 。 以dĩ 成thành 與dữ 不bất 成thành 。 情tình 與dữ 無vô 情tình 。 無vô 二nhị 性tánh 故cố 。 法Pháp 界Giới 無vô 限hạn 故cố 。 佛Phật 體thể 普phổ 周chu 故cố 。 色sắc 空không 無vô 二nhị 故cố 。 法pháp 無vô 定định 故cố 性tánh 。 十thập 身thân 圓viên 融dung 故cố 。 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 故cố 。 生sanh 界giới 無vô 盡tận 故cố 。 因nhân 果quả 周chu 徧biến 故cố 。 遠viễn 離ly 斷đoạn 常thường 故cố 。 萬vạn 法pháp 虗hư 融dung 故cố 。 故cố 說thuyết 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 成thành 也dã 。 此thử 成thành 則tắc 能năng 修tu 因nhân 。 無vô 情tình 變biến 無vô 情tình 。 無vô 情tình 變biến 情tình 。 便tiện 成thành 邪tà 說thuyết )# 。

(# 卍vạn 三tam 反phản 顧cố 遺di 身thân 益ích )# 。

反phản 觀quán 父phụ 母mẫu 。 所sở 生sanh 之chi 身thân 。 猶do 彼bỉ 十thập 方phương 。 虗hư 空không 之chi 中trung 。 吹xuy 一nhất 微vi 塵trần 。 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 如như 湛trạm 巨cự 海hải 。 流lưu 一nhất 浮phù 漚âu 。 起khởi 滅diệt 無vô 從tùng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 太thái 虗hư 處xứ 我ngã 心tâm 中trung 。 尚thượng 如như 片phiến 物vật 在tại 掌chưởng 。 更cánh 觀quán 所sở 生sanh 微vi 質chất 。 於ư 心tâm 大đại 小tiểu 若nhược 何hà 。 故cố 舉cử 空không 中trung 一nhất 塵trần 。 存tồn 亡vong 豈khởi 辨biện 。 喻dụ 至chí 小tiểu 也dã 。 如như 湛trạm 下hạ 。 再tái 舉cử 漚âu 喻dụ 。 了liễu 身thân 無vô 生sanh 也dã 。 前tiền 喻dụ 尚thượng 存tồn 小tiểu 相tương/tướng 。 今kim 喻dụ 相tương/tướng 本bổn 無vô 生sanh 。 故cố 此thử 二nhị 喻dụ 。 各các 顯hiển 一nhất 意ý (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 虗hư 空không 巨cự 海hải 。 以dĩ 況huống 心tâm 精tinh 。 微vi 塵trần 浮phù 漚âu 。 以dĩ 況huống 己kỷ 質chất 。 理lý 即tức 事sự 故cố 。 若nhược 塵trần 存tồn 而nhi 漚âu 起khởi 。 事sự 即tức 理lý 故cố 。 若nhược 塵trần 亡vong 而nhi 漚âu 起khởi 。 事sự 理lý 不bất 二nhị 。 故cố 曰viết 無vô 從tùng )# 。

(# 卍vạn 四tứ 妙diệu 獲hoạch 元nguyên 心tâm 益ích )# 。

了liễu 然nhiên 自tự 知tri 。 獲hoạch 妙diệu 本bổn 心tâm 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 了liễu 謂vị 顯hiển 了liễu 。 猶do 分phân 明minh 也dã 。 明minh 解giải 在tại 心tâm 。 故cố 曰viết 自tự 知tri 。 迷mê 妄vọng 名danh 失thất 。 了liễu 悟ngộ 名danh 獲hoạch 。 既ký 言ngôn 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。 故cố 非phi 新tân 得đắc 。 但đãn 顯hiển 現hiện 耳nhĩ (# 〔# 姑cô 蘇tô 神thần 照chiếu 云vân 〕# 此thử 乃nãi 悟ngộ 如Như 來Lai 最tối 初sơ 。 開khai 示thị 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 為vi 一nhất 部bộ 之chi 宗tông 體thể 。 即tức 長trường/trưởng 水thủy 指chỉ 起khởi 信tín 初sơ 一nhất 心tâm 為vi 本bổn 源nguyên 也dã )# 。

(# [○@║]# 二nhị 阿A 難Nan 說thuyết 偈kệ 讚tán 述thuật 二nhị )# 。

(# [?∴]# 一nhất 標tiêu 舉cử )# 。

禮lễ 佛Phật 合hợp 掌chưởng 。 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。 於ư 如Như 來Lai 前tiền 。 說thuyết 偈kệ 讚tán 佛Phật 。

〔# 宗tông 鏡kính 〕# 阿A 難Nan 因nhân 如Như 來Lai 推thôi 破phá 妄vọng 心tâm 。 乃nãi 至chí 陰ấm 入nhập 處xứ 界giới 七thất 大đại 性tánh 。 一nhất 一nhất 微vi 細tế 窮cùng 詰cật 。 徹triệt 底để 唯duy 空không 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 悉tất 是thị 意ý 言ngôn 識thức 想tưởng 分phân 別biệt 。 因nhân 茲tư 豁hoát 悟ngộ 。 妙diệu 明minh 真chân 心tâm 。 廣quảng 大đại 含hàm 容dung 。 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 即tức 與dữ 大đại 眾chúng 。 俱câu 達đạt 此thử 心tâm 。 同đồng 聲thanh 讚tán 佛Phật 。 乃nãi 至chí 不bất 歷lịch 僧tăng 祇kỳ 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 即tức 同đồng 初sơ 祖tổ 。 直trực 指chỉ 人nhân 心tâm 。 見kiến 性tánh 成thành 佛Phật 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 。 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。 謂vị 圓viên 頓đốn 之chi 解giải 也dã )# 。

(# [?∴]# 二nhị 正chánh 說thuyết 四tứ )# 。

(# 卍vạn 一nhất 嘆thán 佛Phật 法Pháp 希hy 有hữu 二nhị )# 。

(# [○@(?∴)]# 一nhất 正chánh 嘆thán )# 。

妙diệu 湛trạm 總tổng 持trì 不bất 動động 尊Tôn 。 首thủ 楞lăng 。 嚴nghiêm 王vương 世thế 希hy 有hữu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 句cú 讚tán 佛Phật 。 佛Phật 有hữu 三Tam 身Thân 。 謂vị 法pháp 報báo 應ứng 。 今kim 皆giai 具cụ 歎thán 。 妙diệu 湛trạm 。 法Pháp 身thân 也dã 。 法Pháp 身thân 無vô 相tướng 。 湛trạm 然nhiên 常thường 寂tịch 。 無vô 作tác 無vô 為vi 。 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 不bất 生sanh 滅diệt 故cố 。 總tổng 持trì 。 報báo 身thân 也dã 。 謂vị 無vô 量lượng 劫kiếp 修tu 行hành 。 諸chư 度Độ 之chi 所sở 顯hiển 發phát 。 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 無vô 漏lậu 功công 德đức 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 任nhậm 持trì 不bất 失thất 。 無vô 有hữu 壞hoại 滅diệt 。 詶thù 彼bỉ 因nhân 故cố 。 不bất 動động 尊tôn 者giả 。 應ưng 身thân 也dã 。 謂vị 隨tùy 機cơ 感cảm 。 厭yếm 求cầu 勝thắng 劣liệt 眾chúng 生sanh 心tâm 中trung 。 之chi 所sở 顯hiển 現hiện 。 真Chân 如Như 用dụng 相tương/tướng 。 名danh 之chi 為vi 應ưng 。 佛Phật 體thể 不bất 動động 。 無vô 有hữu 作tác 意ý 。 如như 月nguyệt 不bất 降giáng/hàng 。 百bách 水thủy 不bất 升thăng 。 慈từ 善thiện 根căn 力lực 。 法pháp 爾nhĩ 如như 此thử 。 亦diệc 如như 鏡kính 像tượng 。 隨tùy 形hình 所sở 現hiện 。 鏡kính 且thả 不bất 動động 。 故cố 以dĩ 不bất 動động 為vi 應ưng 身thân 也dã 。 又hựu 妙diệu 及cập 尊tôn 字tự 。 通thông 上thượng 通thông 下hạ 。 謂vị 三Tam 身Thân 一nhất 體thể 。 不bất 三tam 而nhi 三tam 。 體thể 相tướng 用dụng 法pháp 。 具cụ 一nhất 切thiết 義nghĩa 。 故cố 名danh 為vi 妙diệu 。 是thị 最tối 究cứu 竟cánh 。 極cực 證chứng 所sở 顯hiển 。 故cố 名danh 為vi 尊tôn (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 妙diệu 湛trạm 。 讚tán 真Chân 諦Đế 。 般Bát 若Nhã 德đức 也dã 。 總tổng 持trì 。 讚tán 俗tục 諦đế 。 解giải 脫thoát 德đức 也dã 。 不bất 動động 。 讚tán 中trung 諦đế 。 法Pháp 身thân 德đức 也dã 。 又hựu 即tức 三tam 而nhi 一nhất 。 故cố 曰viết 妙diệu 湛trạm 。 即tức 一nhất 而nhi 三tam 。 故cố 曰viết 總tổng 持trì 。 非phi 三tam 非phi 一nhất 。 故cố 曰viết 不bất 動động 。 譬thí 摩ma 尼ni 珠châu 。 即tức 瑩oánh 徹triệt 。 即tức 具cụ 寶bảo 。 即tức 體thể 圓viên 。 雖tuy 三tam 宛uyển 然nhiên 。 而nhi 是thị 一nhất 珠châu 。 雖tuy 是thị 一nhất 珠châu 。 而nhi 三tam 宛uyển 然nhiên 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 非phi 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 解giải 脫thoát 之chi 法Pháp 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 德đức 各các 異dị 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 故cố 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 如như 摩ma 尼ni 珠châu 。 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 。

(# △# 〔# 海hải 印ấn 云vân 〕# 此thử 讚tán 佛Phật 法Pháp 身thân 。 而nhi 三Tam 身Thân 具cụ 焉yên 。 舉cử 一nhất 佛Phật 而nhi 具cụ 三Tam 身Thân 。 故cố 為vi 聖thánh 中trung 尊tôn 。 阿A 難Nan 最tối 初sơ 發phát 心tâm 。 緣duyên 見kiến 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 今kim 蒙mông 開khai 示thị 。 見kiến 佛Phật 法Pháp 身thân 。 乃nãi 是thị 親thân 見kiến 如Như 來Lai 。 故cố 此thử 讚tán 也dã )# 。

△# 下hạ 句cú 嘆thán 法pháp 。 即tức 行hành 法pháp 也dã 。 一nhất 經kinh 所sở 顯hiển 。 唯duy 此thử 三tam 昧muội 。 最tối 尊tôn 最tối 勝thắng 。 於ư 法pháp 自tự 在tại 。 故cố 稱xưng 為vi 王vương 。 上thượng 句cú 理lý 果quả 。 下hạ 句cú 是thị 行hành 。 理lý 果quả 行hành 三tam 。 是thị 所sở 詮thuyên 義nghĩa 。 必tất 因nhân 能năng 詮thuyên 。 所sở 詮thuyên 方phương 顯hiển 。 是thị 故cố 四tứ 法pháp 。 皆giai 具cụ 嘆thán 也dã (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 出xuất 偏thiên 小tiểu 上thượng 。 喻dụ 之chi 以dĩ 王vương 。 是thị 則tắc 行hành 從tùng 理lý 而nhi 得đắc 名danh 。 教giáo 從tùng 行hành 而nhi 立lập 稱xưng 。 教giáo 行hành 理lý 三tam 。 悉tất 號hiệu 楞lăng 嚴nghiêm 。 今kim 正chánh 舉cử 能năng 詮thuyên 以dĩ 嘆thán 也dã 。 五ngũ 時thời 設thiết 化hóa 逗đậu 機cơ 非phi 一nhất 。 未vị 若nhược 純thuần 顯hiển 圓viên 常thường 。 直trực 明minh 心tâm 性tánh 。 所sở 說thuyết 經Kinh 中trung 。 最tối 為vi 希hy 有hữu 。 一nhất 教giáo 希hy 有hữu 。 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 故cố 。 二nhị 行hành 希hy 有hữu 。 圓viên 融dung 妙diệu 定định 故cố 。 三tam 理lý 希hy 有hữu 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 故cố )# 。

(# [○@(?∴)]# 二nhị 述thuật 益ích )# 。

銷tiêu 我ngã 億ức 劫kiếp 顛điên 倒đảo 想tưởng 。 不bất 歷lịch 僧tăng 祇kỳ 獲hoạch 法Pháp 身thân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 句cú 斷đoạn 障chướng 。 即tức 前tiền 身thân 心tâm 蕩đãng 然nhiên 。 得đắc 無vô 罣quái 礙ngại 也dã 。 下hạ 經Kinh 云vân 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 顛điên 倒đảo 淪luân 替thế 。 今kim 言ngôn 億ức 者giả 。 舉cử 大đại 數số 耳nhĩ 。 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 身thân 心tâm 相tương/tướng 。 迷mê 己kỷ 為vi 物vật 。 觀quan 大đại 觀quan 小tiểu 。 皆giai 為vi 顛điên 倒đảo 虗hư 妄vọng 亂loạn 想tưởng 。 今kim 聞văn 開khai 示thị 。 不bất 執chấp 不bất 認nhận 。 故cố 名danh 為vi 銷tiêu (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 億ức 劫kiếp 顛điên 倒đảo 即tức 無vô 始thỉ 無vô 明minh 也dã )# 。

△# 下hạ 句cú 悟ngộ 道đạo 。 即tức 獲hoạch 本bổn 妙diệu 心tâm 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。 也dã (# 〔# 資tư 中trung 疏sớ/sơ 云vân 〕# 由do 前tiền 廣quảng 破phá 人nhân 法pháp 二nhị 執chấp 。 故cố 此thử 分phần/phân 見kiến 如Như 來Lai 藏tạng 。 心tâm 也dã 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 云vân 無vô 數số 。 劫kiếp 波ba 。 云vân 時thời 分phần/phân 。 方phương 便tiện 教giáo 說thuyết 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 皆giai 於ư 無vô 數số 劫kiếp 中trung 。 修tu 波Ba 羅La 蜜Mật 。 然nhiên 後hậu 成thành 佛Phật 。 今kim 於ư 此thử 會hội 。 言ngôn 下hạ 頓đốn 悟ngộ 。 獲hoạch 本bổn 妙diệu 心tâm 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。 何hà 歷lịch 僧Tăng 祇kỳ 之chi 有hữu 乎hồ 。 (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 若nhược 藏tạng 教giáo 。 迦Ca 旃Chiên 延Diên 子tử 。 明minh 四tứ 階giai 作tác 佛Phật 義nghĩa 。 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 修tu 六Lục 度Độ 行hành 。 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 因nhân 。 然nhiên 後hậu 樹thụ 下hạ 斷đoạn 結kết 。 獲hoạch 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 。 此thử 歷lịch 僧Tăng 祇kỳ 。 非phi 不bất 歷lịch 也dã 。 若nhược 通thông 。 七thất 地địa 齊tề 羅La 漢Hán 。 八bát 地địa 扶phù 習tập 潤nhuận 生sanh 。 經kinh 無vô 數số 劫kiếp 。 然nhiên 後hậu 七thất 寶bảo 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 一nhất 念niệm 與dữ 真chân 理lý 相tương 應ứng 。 斷đoạn 除trừ 殘tàn 習tập 氣khí 。 獲hoạch 真chân 空không 法Pháp 身thân 。 此thử 亦diệc 歷lịch 僧Tăng 祇kỳ 。 非phi 不bất 歷lịch 也dã 。 若nhược 別biệt 教giáo 。 地địa 前tiền 緣duyên 修tu 萬vạn 行hạnh 。 動động 經kinh 塵trần 劫kiếp 。 方phương 入nhập 初Sơ 地Địa 。 分phần/phân 證chứng 中trung 道Đạo 法Pháp 身thân 。 又hựu 如như 唯duy 識thức 云vân 。 地địa 前tiền 方phương 歷lịch 一nhất 僧Tăng 祇kỳ 。 初Sơ 地Địa 滿mãn 一nhất 僧Tăng 祇kỳ 。 八bát 地địa 至chí 等đẳng 覺giác 。 方phương 是thị 第đệ 三tam 僧Tăng 祇kỳ 。 然nhiên 後hậu 至chí 妙diệu 覺giác 位vị 。 乃nãi 獲hoạch 究cứu 竟cánh 法Pháp 身thân 。 此thử 亦diệc 歷lịch 僧Tăng 祇kỳ 。 非phi 不bất 歷lịch 也dã 。 此thử 皆giai 方phương 便tiện 之chi 談đàm 。

時thời 長trường/trưởng 行hành 遠viễn 。 今kim 言ngôn 不bất 歷lịch 。 即tức 圓viên 悟ngộ 自tự 心tâm 。 名danh 大đại 直trực 道đạo 。 法pháp 華hoa 八bát 歲tuế 龍long 女nữ 。 南nam 方phương 作tác 佛Phật 。 華hoa 嚴nghiêm 。 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 胎thai 經Kinh 云vân 。 凡phàm 夫phu 賢hiền 聖thánh 人nhân 。 平bình 等đẳng 無vô 高cao 下hạ 。 唯duy 在tại 心tâm 垢cấu 滅diệt 。 取thủ 證chứng 如như 反phản 掌chưởng 。 皆giai 與dữ 此thử 經Kinh 同đồng 焉yên )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 起khởi 信tín 記ký 云vân 〕# 阿a 僧tăng 祇kỳ 者giả 。 若nhược 准chuẩn 本bổn 業nghiệp 經kinh 。 初sơ 以dĩ 忉Đao 利Lợi 天Thiên 衣y 。 仍nhưng 用dụng 彼bỉ 天thiên 時thời 分phần/phân 。 三tam 年niên 一nhất 拂phất 。 盡tận 四tứ 十thập 里lý 石thạch 。 為vi 小tiểu 劫kiếp 。 次thứ 以dĩ 梵Phạm 天Thiên 衣y 拂phất 。 盡tận 八bát 十thập 里lý 石thạch 。 為vi 中trung 劫kiếp 。 復phục 以dĩ 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 衣y 拂phất 。 盡tận 八bát 百bách 里lý 石thạch 。 為vi 大đại 劫kiếp 。 雜Tạp 阿A 含Hàm 中trung 。 與dữ 此thử 有hữu 異dị 。 又hựu 劫kiếp 章chương 頌tụng 云vân 。 風phong 災tai 為vi 一nhất 數số 。 乃nãi 至chí 不bất 可khả 知tri 。 此thử 極cực 長trường 遠viễn 時thời 。 名danh 一nhất 僧Tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 謂vị 此thử 以dĩ 風phong 災tai 為vi 數số 。 數số 至chí 不bất 可khả 數sổ 。 更cánh 若nhược 數số 時thời 。 心tâm 則tắc 狂cuồng 亂loạn 。 齊tề 此thử 數số 不bất 得đắc 處xứ 。 名danh 一nhất 僧Tăng 祗chi 若nhược 以dĩ 此thử 等đẳng 。 計kế 三tam 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 方phương 成thành 佛Phật 道Đạo 。 則tắc 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 人nhân 中trung 。 無vô 有hữu 一nhất 人nhân 。 發phát 心tâm 修tu 道Đạo 。 縱túng/tung 有hữu 懼cụ 三tam 塗đồ 苦khổ 者giả 。 但đãn 修tu 人nhân 天thiên 戒giới 善thiện 。 或hoặc 有hữu 畏úy 三tam 界giới 生sanh 死tử 。 亦diệc 但đãn 修tu 二nhị 乘thừa 之chi 行hành 。 焉yên 敢cảm 希hy 冀ký 佛Phật 乘thừa 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 今kim 所sở 會hội 通thông 。 特đặc 異dị 於ư 彼bỉ 。 何hà 者giả 。 梵Phạn 語ngữ 劫kiếp 波ba 。 此thử 云vân 時thời 分phần/phân 。 大đại 劫kiếp 小tiểu 劫kiếp 。 長trường 時thời 短đoản 時thời 。 下hạ 至chí 剎sát 那na 。 皆giai 名danh 時thời 分phần/phân 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 此thử 云vân 無vô 數số 。 無vô 數số 之chi 言ngôn 。 亦diệc 不bất 定định 久cửu 近cận 。 如như 人nhân 經kinh 年niên 不bất 相tương 見kiến 便tiện 云vân 無vô 數số 時thời 。 竟cánh 日nhật 不bất 見kiến 。 亦diệc 云vân 無vô 數số 時thời 。 修tu 行hành 時thời 分phần/phân 。 意ý 亦diệc 同đồng 此thử 。 謂vị 始thỉ 從tùng 具cụ 足túc 凡phàm 位vị 。 發phát 心tâm 修tu 進tiến 。 法pháp 爾nhĩ 經kinh 無vô 數số 時thời 。 方phương 得đắc 見kiến 真Chân 如Như 。 名danh 為vi 見kiến 道Đạo 。 是thị 一nhất 無vô 數số 時thời 。 從tùng 見kiến 道đạo 已dĩ 去khứ 。 漸tiệm 斷đoạn 俱câu 生sanh 二nhị 障chướng 。 法pháp 爾nhĩ 又hựu 經kinh 無vô 數số 時thời 。 方phương 得đắc 不bất 假giả 功công 用dụng 。 自tự 然nhiên 相tương 應ứng 。 至chí 第đệ 八Bát 地Địa 。 是thị 第đệ 二nhị 無vô 數số 時thời 。 從tùng 此thử 任nhậm 運vận 進tiến 趣thú 。 消tiêu 遣khiển 餘dư 累lũy/lụy/luy 。 法pháp 爾nhĩ 又hựu 經kinh 無vô 數số 時thời 。 方phương 得đắc 成thành 佛Phật 。 是thị 第đệ 三tam 無vô 數số 時thời 。 斯tư 則tắc 無vô 數số 時thời 是thị 定định 有hữu 。 然nhiên 延diên 促xúc 不bất 可khả 定định 也dã 。 若nhược 此thử 所sở 解giải 。 方phương 有hữu 修tu 行hành 之chi 人nhân 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 何hà 藉tạ 劬cù 勞lao 。 肯khẳng 綮khính 修tu 證chứng 。 又hựu 云vân 。 彈đàn 指chỉ 超siêu 無Vô 學Học 。 又hựu 圓viên 覺giác 云vân 。 知tri 幻huyễn 即tức 離ly 。 不bất 作tác 方phương 便tiện 。 離ly 幻huyễn 即tức 覺giác 。 亦diệc 無vô 漸tiệm 次thứ 。 皆giai 此thử 義nghĩa 也dã 。 (# 圓viên 人nhân 一nhất 生sanh 。 尚thượng 有hữu 超siêu 登đăng 十Thập 地Địa 者giả 。 況huống 初sơ 住trụ 乎hồ 。 此thử 經Kinh 圓viên 頓đốn 。 如như 教giáo 行hành 道Đạo 。 直trực 至chí 菩Bồ 提Đề 。 此thử 乃nãi 圓viên 修tu 圓viên 證chứng 。 不bất 斷đoạn 而nhi 斷đoạn 。 無vô 成thành 不bất 成thành 。 豈khởi 待đãi 時thời 劫kiếp 哉tai )# 。

(# △# 〔# 宗tông 鏡kính 云vân 〕# 成thành 佛Phật 之chi 旨chỉ 。 且thả 非phi 時thời 劫kiếp 。 遲trì 速tốc 之chi 數số 。 屬thuộc 在tại 權quyền 宜nghi 。 故cố 起khởi 信tín 明minh 為vi 勇dũng 猛mãnh 眾chúng 生sanh 。 成thành 佛Phật 在tại 於ư 一nhất 念niệm 。 為vi 懈giải 怠đãi 者giả 。 得đắc 果quả 須tu 滿mãn 三tam 祇kỳ 。 楞lăng 嚴nghiêm 經kinh 鈔sao 云vân 。 劫kiếp 者giả 。 是thị 時thời 分phần/phân 義nghĩa 。 而nhi 有hữu 成thành 住trụ 壞hoại 空không 。 皆giai 由do 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 見kiến 所sở 惑hoặc 。 由do 四tứ 大đại 。 故cố 起khởi 六lục 根căn 。 起khởi 六lục 根căn 。 故cố 見kiến 六lục 塵trần 。 見kiến 六lục 塵trần 。 故cố 有hữu 時thời 分phần/phân 。 若nhược 了liễu 無vô 明minh 根căn 本bổn 。 一nhất 念niệm 妄vọng 心tâm 。 則tắc 知tri 從tùng 心tâm 所sở 生sanh 。 三tam 界giới 畢tất 竟cánh 無vô 有hữu 。 長trường 短đoản 之chi 劫kiếp 。 由do 一nhất 念niệm 來lai 。 三tam 乘thừa 趣thú 異dị 並tịnh 是thị 夢mộng 中trung 說thuyết 寤ngụ 時thời 事sự 。 皆giai 無vô 多đa 劫kiếp 耳nhĩ 。 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 。 一nhất 念niệm 成thành 佛Phật 。 一nhất 日nhật 相tương 應ứng 。 一nhất 日nhật 成thành 佛Phật 。 何hà 須tu 劫kiếp 數số 。 漸tiệm 漸tiệm 而nhi 修tu 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 門môn 。 本bổn 非phi 時thời 攝nhiếp 。 計kế 時thời 之chi 劫kiếp 。 非phi 是thị 佛Phật 乘thừa )# 然nhiên 據cứ 今kim 文văn 。 且thả 敘tự 解giải 悟ngộ 。 如như 文văn 云vân 。 各các 各các 自tự 知tri 。 心tâm 徧biến 十thập 方phương 。 知tri 即tức 解giải 也dã 。 敘tự 雖tuy 論luận 解giải 。 不bất 無vô 證chứng 悟ngộ 。 以dĩ 隨tùy 人nhân 入nhập 位vị 。 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 。 且thả 如như 兩lưỡng 教giáo 二nhị 乘thừa 。 稟bẩm 權quyền 菩Bồ 薩Tát 。 圓viên 教giáo 根căn 性tánh 。 未vị 發phát 信tín 者giả 。 悟ngộ 此thử 境cảnh 界giới 。 即tức 是thị 解giải 悟ngộ 。 若nhược 曾tằng 已dĩ 入nhập 信tín 解giải 行hành 位vị 。 聞văn 法Pháp 開khai 悟ngộ 。 即tức 是thị 證chứng 悟ngộ 。 更cánh 有hữu 已dĩ 入nhập 地địa 住trụ 。 即tức 增tăng 道đạo 損tổn 生sanh 。 乃nãi 至chí 妙diệu 覺giác 。 破phá 惑hoặc 證chứng 理lý 。 發phát 真chân 妙diệu 用dụng 。 皆giai 隨tùy 位vị 淺thiển 深thâm 而nhi 論luận 廣quảng 狹hiệp 。 此thử 則tắc 一nhất 會hội 之chi 眾chúng 。 皆giai 得đắc 妙diệu 益ích 耳nhĩ (# 〔# 雲vân 棲tê 云vân 〕# 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 吳ngô 興hưng 謂vị 是thị 實thật 證chứng 。 長trường/trưởng 水thủy 孤cô 山sơn 。 皆giai 同đồng 此thử 說thuyết 。 葢# 是thị 分phần/phân 證chứng 法Pháp 身thân 。 不bất 言ngôn 五ngũ 分phần/phân 究cứu 竟cánh 也dã 。 即tức 不bất 通thông 指chỉ 大đại 眾chúng 。 言ngôn 阿A 難Nan 證chứng 。 亦diệc 復phục 何hà 妨phương 。 其kỳ 以dĩ 阿A 難Nan 向hướng 後hậu 方phương 得đắc 二nhị 果quả 為vi 難nạn/nan 。 而nhi 謂vị 是thị 佛Phật 神thần 力lực 。 蹔tạm 令linh 得đắc 見kiến 。 又hựu 謂vị 銷tiêu 我ngã 之chi 言ngôn 。 旁bàng 指chỉ 菩Bồ 薩Tát 及cập 利lợi 根căn 二nhị 乘thừa 。 蛇xà 足túc 之chi 談đàm 。 皆giai 不bất 應ưng 理lý )# 。

(# △# 〔# 私tư 謂vị 〕# 永vĩnh 明minh 宗tông 鏡kính 。 引dẫn 楞lăng 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 鈔sao 云vân 。 若nhược 聞văn 此thử 經Kinh 。 即tức 悟ngộ 得đắc 微vi 塵trần 毛mao 孔khổng 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 在tại 我ngã 本bổn 覺giác 中trung 。 無vô 明minh 若nhược 除trừ 。 一nhất 時thời 頓đốn 證chứng 。 不bất 從tùng 修tu 得đắc 。 如như 觀quán 音âm 入nhập 流lưu 亡vong 所sở 。 阿A 難Nan 自tự 慶khánh 不bất 歷lịch 僧tăng 祇kỳ 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 並tịnh 是thị 頓đốn 也dã 。 長trường/trưởng 水thủy 謂vị 阿A 難Nan 言ngôn 下hạ 頓đốn 悟ngộ 。 獲hoạch 本bổn 妙diệu 心tâm 。 即tức 同đồng 永vĩnh 明minh 之chi 說thuyết 。 然nhiên 阿A 難Nan 得đắc 悟ngộ 之chi 後hậu 。 重trọng/trùng 請thỉnh 修tu 行hành 。 次thứ 偈kệ 即tức 云vân 。 發phát 願nguyện 得đắc 果quả 。 審thẩm 除trừ 微vi 惑hoặc 。 故cố 長trường/trưởng 水thủy 又hựu 云vân 。 且thả 敘tự 解giải 悟ngộ 。 不bất 無vô 證chứng 悟ngộ 也dã 。 今kim 人nhân 影ảnh 掠lược 悟ngộ 門môn 。 謂vị 一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。 前tiền 後hậu 際tế 斷đoạn 。 即tức 名danh 為vi 佛Phật 。 如như 禪thiền 家gia 每mỗi 引dẫn 廣quảng 額ngạch 屠đồ 兒nhi 。 置trí 刀đao 佛Phật 座tòa 下hạ 。 謂vị 是thị 千thiên 佛Phật 一nhất 數số 。 而nhi 指chỉ 阿A 難Nan 等đẳng 為vi 頓đốn 證chứng 。 此thử 又hựu 錯thác 解giải 永vĩnh 明minh 諸chư 師sư 證chứng 悟ngộ 之chi 文văn 。 成thành 發phát 狂cuồng 之chi 藥dược 也dã )# 。

(# ○# 又hựu 按án 中trung 川xuyên 新tân 疏sớ/sơ 。 廣quảng 引dẫn 經kinh 論luận 。 明minh 法Pháp 身thân 義nghĩa 。 有hữu 其kỳ 十thập 種chủng 。 准chuẩn 起khởi 信tín 論luận 云vân 。 真Chân 如Như 自tự 體thể 相tướng 者giả 。 具cụ 足túc 如như 是thị 。 過quá 於ư 恆Hằng 沙sa 。 不bất 離ly 不bất 斷đoạn 。 不bất 異dị 不bất 思tư 議nghị 佛Phật 法Pháp 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 。 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 今kim 經kinh 如Như 來Lai 開khai 示thị 阿A 難Nan 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。 阿A 難Nan 言ngôn 下hạ 。 即tức 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 故cố 知tri 所sở 獲hoạch 之chi 法Pháp 身thân 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 也dã 。 次thứ 下hạ 徵trưng 答đáp 富phú 那na 騰đằng 疑nghi 。 廣quảng 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 。 乃nãi 至chí 毛mao 端đoan 現hiện 剎sát 。 塵trần 裏lý 轉chuyển 輪luân 。 即tức 是thị 起khởi 信tín 菩Bồ 薩Tát 地địa 盡tận 。 入nhập 法Pháp 身thân 位vị 。 見kiến 之chi 究cứu 竟cánh 也dã 。 諸chư 經kinh 論luận 十thập 種chủng 法Pháp 身thân 。 一nhất 藏tạng 識thức 。 二nhị 在tại 纏triền 。 三tam 本bổn 智trí 。 四tứ 清thanh 淨tịnh 等đẳng 。 皆giai 不bất 出xuất 如Như 來Lai 藏tạng 義nghĩa 。 故cố 曰viết 。 隱ẩn 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。 顯hiển 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 古cổ 人nhân 謂vị 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 為vi 宗tông 。 豈khởi 不bất 信tín 夫phu )# 。

(# 卍vạn 二nhị 願nguyện 得đắc 果quả 度độ 生sanh 二nhị )# 。

(# [○@(?∴)]# 一nhất 正chánh 陳trần 所sở 願nguyện 二nhị )# 。

(# [○@卍]# 一nhất 陳trần 願nguyện )# 。

願nguyện 今kim 得đắc 果Quả 成thành 寶Bảo 王Vương 。 還hoàn 度độ 如như 是thị 恆Hằng 沙sa 眾chúng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 句cú 敘tự 智trí 。 即tức 佛Phật 道Đạo 無vô 上thượng 誓thệ 願nguyện 成thành 也dã 。 即tức 於ư 此thử 身thân 。 期kỳ 獲hoạch 證chứng 果Quả 。 故cố 曰viết 願nguyện 今kim 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 初sơ 即tức 佛Phật 道Đạo 誓thệ 成thành 。 以dĩ 攝nhiếp 法Pháp 門môn 誓thệ 學học 。 由do 學học 法Pháp 門môn 而nhi 得đắc 果quả 故cố )# 次thứ 句cú 敘tự 悲bi 。 即tức 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 誓thệ 願nguyện 度độ 也dã 。 下hạ 云vân 除trừ 惑hoặc 即tức 煩phiền 惱não 無vô 盡tận 誓thệ 願nguyện 斷đoạn 。 (# 次thứ 即tức 眾chúng 生sanh 誓thệ 度độ 。 以dĩ 攝nhiếp 煩phiền 惱não 誓thệ 斷đoạn 。 由do 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 方phương 度độ 生sanh 故cố )# 悲bi 智trí 二nhị 法pháp 。 即tức 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 復phục 以dĩ 要yếu 誓thệ 。 總tổng 而nhi 持trì 之chi 。 即tức 三tam 法pháp 周chu 備bị 。 四tứ 願nguyện 具cụ 足túc 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 畢tất 於ư 此thử 矣hĩ 。 依y 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 頓đốn 教giáo 因Nhân 地Địa 。 總tổng 有hữu 三tam 重trọng/trùng 。 初sơ 了liễu 悟ngộ 覺giác 性tánh 。 即tức 前tiền 獲hoạch 妙diệu 本bổn 心tâm 。 得đắc 法Pháp 身thân 也dã 。 二nhị 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 即tức 今kim 悲bi 智trí 二nhị 願nguyện 也dã 。 後hậu 修tu 菩Bồ 提Đề 行hạnh 。 即tức 向hướng 下hạ 問vấn 修tu 行hành 方phương 便tiện 也dã 。 謂vị 若nhược 不bất 了liễu 自tự 心tâm 。 云vân 何hà 知tri 正Chánh 道Đạo 。 故cố 多đa 劫kiếp 修tu 行hành 。 非phi 真chân 菩Bồ 薩Tát 。 次thứ 不bất 發phát 大đại 心tâm 。 無vô 由do 起khởi 行hành 。 故cố 善thiện 財tài 先tiên 陳trần 已dĩ 發phát 。 方phương 問vấn 修tu 行hành 。 圓viên 頓đốn 修tu 證chứng 。 莫mạc 過quá 此thử 矣hĩ (# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 前tiền 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 猶do 是thị 初sơ 住trụ 分phần/phân 果quả 。 今kim 願nguyện 成thành 妙diệu 覺giác 極cực 果quả )# 。

(# △# 〔# 融dung 室thất 云vân 〕# 晉tấn 華hoa 嚴nghiêm 有hữu 寶bảo 王vương 如Như 來Lai 一nhất 品phẩm )# 。

(# [○@卍]# 二nhị 述thuật 意ý )# 。

將tương 此thử 深thâm 心tâm 奉phụng 塵trần 剎sát 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 報báo 佛Phật 恩ân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 上thượng 句cú 同đồng 佛Phật 化hóa 。 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 。 悲bi 智trí 二nhị 心tâm 。 一nhất 一nhất 先tiên 悟ngộ 。 妙diệu 覺giác 明minh 性tánh 。 從tùng 深thâm 理lý 生sanh 。 故cố 名danh 深thâm 心tâm 。 (# 〔# 天thiên 台thai 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 〕# 佛Phật 果Quả 高cao 深thâm 。 發phát 心tâm 求cầu 往vãng 。 故cố 云vân 深thâm 心tâm 。 亦diệc 從tùng 深thâm 理lý 生sanh )# 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 悲bi 智trí 雙song 運vận 。 廣quảng 大đại 無vô 邊biên 。 所sở 謂vị 深thâm 心tâm 也dã )# 以dĩ 此thử 二nhị 心tâm 。 承thừa 順thuận 塵trần 剎sát 。 諸chư 佛Phật 化hóa 行hành 。 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 故cố 名danh 為vi 奉phụng 。 下hạ 句cú 結kết 報báo 恩ân 。 大đại 論luận 云vân 。 假giả 使sử 頂đảnh 戴đái 經kinh 塵trần 劫kiếp 。 身thân 為vi 床sàng 座tòa 徧biến 三tam 千thiên 。 若nhược 不bất 傳truyền 法pháp 度độ 眾chúng 生sanh 。 畢tất 竟cánh 無vô 能năng 報báo 恩ân 者giả 具cụ 云vân 。 若nhược 有hữu 傳truyền 持trì 正Chánh 法Pháp 藏tạng 。 宣tuyên 揚dương 教giáo 理lý 度độ 群quần 生sanh 。 修tu 習tập 一nhất 念niệm 契khế 真Chân 如Như 。 此thử 是thị 真chân 報báo 。 如Như 來Lai 者giả 。

(# △# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 以dĩ 上thượng 願nguyện 心tâm 。 皈quy 奉phụng 塵trần 剎sát 如Như 來Lai 。 是thị 報báo 我ngã 佛Phật 微vi 妙diệu 開khai 示thị 之chi 恩ân )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 智trí 論luận 云vân 〕# 須Tu 菩Bồ 提Đề 問vấn 。

世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 是thị 深thâm 心tâm 。 佛Phật 答đáp 。 應ưng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 。 （# 此thử 云vân 一Nhất 切Thiết 智Trí ）# 。 集tập 諸chư 善thiện 根căn 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 初sơ 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 意ý 。 作tác 是thị 願nguyện 。 我ngã 於ư 未vị 來lai 。 世thế 當đương 作tác 佛Phật 。 是thị 阿a 耨nậu 多đa 羅la 三tam 藐miệu 三tam 。 菩Bồ 提Đề 意ý 。 即tức 是thị 應ưng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 。 應ưng 者giả 繫hệ 心tâm 。 願nguyện 我ngã 當đương 作tác 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 利lợi 根căn 。 大đại 集tập 福phước 德đức 。 發phát 意ý 即tức 得đắc 深thâm 心tâm 。 深thâm 心tâm 者giả 。 深thâm 樂nhạo/nhạc/lạc 佛Phật 道Đạo 。 世thế 世thế 於ư 世thế 間gian 心tâm 薄bạc 。 是thị 名danh 應ưng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 。 深thâm 心tâm 者giả 。 深thâm 入nhập 悲bi 心tâm 。 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 是thị 名danh 深thâm 心tâm 相tương/tướng )# 。

(# [○@(?∴)]# 二nhị 重trọng/trùng 請thỉnh 證chứng 明minh )# 。

伏phục 請thỉnh 世Thế 尊Tôn 為vi 證chứng 明minh 。 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 誓thệ 先tiên 入nhập 。 如như 一nhất 眾chúng 生sanh 未vị 成thành 佛Phật 。 終chung 不bất 於ư 此thử 取thủ 泥Nê 洹Hoàn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 我ngã 願nguyện 成thành 道Đạo 。 本bổn 為vi 度độ 生sanh 。 度độ 生sanh 之chi 心tâm 。 非phi 暫tạm 時thời 爾nhĩ 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 眾chúng 生sanh 界giới 盡tận 。 我ngã 方phương 入nhập 滅diệt 。 斯tư 願nguyện 至chí 重trọng/trùng 。 故cố 請thỉnh 證chứng 明minh 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 前tiền 願nguyện 度độ 人nhân 如như 釋Thích 迦Ca 故cố 云vân 願nguyện 度độ 是thị 眾chúng 。 今kim 願nguyện 取thủ 土thổ 如như 釋Thích 迦Ca 。 故cố 云vân 五ngũ 濁trược 誓thệ 入nhập )# 。

(# ○# 〔# 釋thích 文văn 〕# 〔# 涅Niết 槃Bàn 論luận 疏sớ/sơ 云vân 〕# 。 泥Nê 曰Viết 。 泥Nê 洹Hoàn 。 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 名danh 楚sở 夏hạ 不bất 同đồng 。 云vân 涅Niết 槃Bàn 者giả 正chánh 也dã 。 秦tần 言ngôn 無vô 為vi 。 亦diệc 云vân 滅diệt 度độ )# 。

(# ○# 〔# 引dẫn 證chứng 〕# 〔# 智trí 論luận 云vân 〕# 菩Bồ 薩Tát 立lập 七thất 住trụ 中trung 。 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 心tâm 行hành 皆giai 止chỉ 。 欲dục 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 皆giai 放phóng 光quang 明minh 。 以dĩ 右hữu 手thủ 摩ma 其kỳ 頂đảnh 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 。 勿vật 生sanh 此thử 心tâm 。 汝nhữ 當đương 念niệm 汝nhữ 本bổn 願nguyện 。 欲dục 度độ 眾chúng 生sanh 。 汝nhữ 雖tuy 知tri 空không 。 眾chúng 生sanh 不bất 解giải 。 汝nhữ 當đương 集tập 諸chư 功công 德đức 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 莫mạc 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 汝nhữ 今kim 始thỉ 得đắc 一nhất 。 無vô 生sanh 法Pháp 門môn 。 莫mạc 便tiện 生sanh 喜hỷ 。 菩Bồ 薩Tát 聞văn 諸chư 佛Phật 教giáo 誨hối 。 還hoàn 生sanh 本bổn 心tâm 。 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 度độ 眾chúng 生sanh 。

(# ○# 〔# 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 〕# 。 雖tuy 得đắc 佛Phật 道Đạo 。 轉chuyển 於ư 法Pháp 輪luân 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 不bất 捨xả 於ư 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 道Đạo 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 〔# 肇triệu 曰viết 〕# 雖tuy 現hiện 成thành 佛Phật 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 不bất 永vĩnh 滅diệt 。 還hoàn 入nhập 生sanh 死tử 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 。 豈khởi 二nhị 乘thừa 之chi 所sở 能năng 乎hồ )# 。

(# 卍vạn 三tam 乞khất 除trừ 惑hoặc 速tốc 成thành )# 。

大đại 雄hùng 大đại 力lực 大đại 慈từ 悲bi 。 希hy 更cánh 審thẩm 除trừ 微vi 細tế 惑hoặc 。 令linh 我ngã 早tảo 登đăng 無vô 上thượng 覺giác 。 於ư 十thập 方phương 界giới 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 句cú 嘆thán 德đức 。 威uy 德đức 猛mãnh 盛thịnh 。 如như 師sư 子tử 王vương 。 故cố 名danh 雄hùng 。 十thập 義nghĩa 具cụ 足túc 。 不bất 可khả 屈khuất 伏phục 。 故cố 云vân 力lực 。 慈từ 悲bi 。 謂vị 拔bạt 苦khổ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 無vô 緣duyên 普phổ 救cứu 。 皆giai 言ngôn 大đại 者giả 。 顯hiển 無vô 上thượng 也dã 。 (# 〔# 吳ngô 興hưng 云vân 〕# 前tiền 明minh 三tam 德đức 之chi 體thể 。 此thử 明minh 三tam 德đức 之chi 用dụng 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 佛Phật 性tánh 雄hùng 猛mãnh 。 大đại 雄hùng 。 是thị 法Pháp 身thân 之chi 用dụng 也dã 。 又hựu 曰viết 。 是thị 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 無vô 有hữu 慧tuệ 力lực 。 大đại 力lực 。 是thị 般Bát 若Nhã 之chi 用dụng 也dã 。 又hựu 曰viết 。 慈từ 即tức 解giải 脫thoát 。 大đại 慧tuệ 。 是thị 解giải 脫thoát 之chi 用dụng 也dã )# 次thứ 句cú 乞khất 除trừ 惑hoặc 。 自tự 乘thừa 修tu 惑hoặc 。 大Đại 乘Thừa 所sở 知tri 。 俱câu 名danh 微vi 細tế (# 〔# 標tiêu 指chỉ 〕# 謂vị 所sở 知tri 障chướng )# 。

(# △# 〔# 孤cô 山sơn 云vân 〕# 以dĩ 始thỉ 入nhập 初sơ 住trụ 。 尚thượng 有hữu 微vi 細tế 無vô 明minh 故cố )# 。

(# △# 〔# 蕅# 益ích 云vân 〕# 下hạ 文văn 。 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 汝nhữ 今kim 已dĩ 得đắc 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 已dĩ 滅diệt 三tam 界giới 。 眾chúng 生sanh 世thế 間gian 。 見kiến 所sở 斷đoạn 惑hoặc 。 此thử 銷tiêu 我ngã 億ức 劫kiếp 顛điên 倒đảo 想tưởng 也dã 。 然nhiên 未vị 知tri 根căn 中trung 積tích 生sanh 。 無vô 始thỉ 虗hư 習tập 。 此thử 習tập 要yếu 因nhân 。 修tu 所sở 斷đoạn 得đắc 。 此thử 指chỉ 三tam 界giới 思tư 惑hoặc 。 又hựu 云vân 。 何hà 況huống 此thử 中trung 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 分phân 齊tề 頭đầu 數sổ 。 此thử 指chỉ 界giới 外ngoại 別biệt 惑hoặc 。 即tức 今kim 云vân 微vi 細tế 惑hoặc 也dã )# 下hạ 二nhị 句cú 乞khất 速tốc 成thành 。 前tiền 文văn 已dĩ 願nguyện 得đắc 果quả 。 今kim 再tái 言ngôn 者giả 。 以dĩ 度độ 生sanh 心tâm 切thiết 。 願nguyện 早tảo 得đắc 也dã 。 上thượng 句cú 真chân 身thân 。 下hạ 句cú 垂thùy 應ưng 。 登đăng 。 成thành 也dã 。 道Đạo 場Tràng 。 現hiện 八bát 相tương/tướng 也dã 。 前tiền 云vân 未vị 成thành 不bất 滅diệt 。 約ước 時thời 竪thụ 論luận 。 今kim 云vân 於ư 十thập 方phương 界giới 。 約ước 處xứ 橫hoạnh/hoành 說thuyết 。 即tức 釋thích 成thành 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 也dã (# 〔# 瑜du 伽già 第đệ 三tam 十thập 八bát 〕# 。 或hoặc 有hữu 一nhất 劫kiếp 。 有hữu 眾chúng 多đa 佛Phật 。 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 彼bỉ 彼bỉ 十thập 方phương 。 無vô 量lượng 無vô 數số 。 諸chư 世thế 界giới 中trung 。 應ưng 知tri 同đồng 時thời 有hữu 無vô 量lượng 佛Phật 。 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 於ư 十thập 方phương 界giới 。 現hiện 有hữu 無vô 量lượng 無vô 數số 菩Bồ 薩Tát 。 同đồng 時thời 發phát 願nguyện 。 同đồng 勤cần 修tu 集tập 菩Bồ 提Đề 資tư 粮# 。 故cố 此thử 願nguyện 云vân 。 於ư 十thập 方phương 界giới 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 也dã 〔# 苕# 溪khê 云vân 〕# 於ư 十thập 方phương 界giới 者giả 。 隨tùy 機cơ 利lợi 物vật 。 如như 月nguyệt 現hiện 水thủy 。

(# △# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 前tiền 發phát 明minh 心tâm 見kiến 。 顯hiển 如Như 來Lai 藏tạng 。 方phương 破phá 見kiến 道đạo 麤thô 惑hoặc 。 次thứ 須tu 決quyết 通thông 疑nghi 滯trệ 。 開khai 修tu 證chứng 門môn 。 以dĩ 斷đoạn 修tu 道Đạo 細tế 惑hoặc 。 詳tường 審thẩm 盡tận 除trừ 。 乃nãi 登đăng 上thượng 覺giác 。 自tự 第đệ 四tứ 卷quyển 決quyết 通thông 疑nghi 滯trệ 。 攝nhiếp 伏phục 攀phàn 緣duyên 。 即tức 審thẩm 除trừ 細tế 惑hoặc 之chi 方phương 也dã 。 既ký 消tiêu 倒đảo 想tưởng 。 頓đốn 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 疑nghi 已dĩ 得đắc 果quả 。 且thả 又hựu 願nguyện 求cầu 。 而nhi 更cánh 除trừ 細tế 惑hoặc 者giả 。 佛Phật 果Quả 有hữu 七thất 。 曰viết 菩Bồ 提Đề 。 涅Niết 槃Bàn 。 真Chân 如Như 。 佛Phật 性tánh 。 菴am 摩ma 羅la 識thức 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 所sở 謂vị 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 則tắc 分phần/phân 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 自tự 見kiến 佛Phật 性tánh 而nhi 已dĩ 。 見kiến 性tánh 之chi 後hậu 。 必tất 須tu 審thẩm 除trừ 細tế 惑hoặc 。 使sử 生sanh 滅diệt 滅diệt 生sanh 俱câu 寂tịch 。 以dĩ 合hợp 乎hồ 涅Niết 槃Bàn 真Chân 如Như 。 白bạch 淨tịnh 純thuần 凝ngưng 。 以dĩ 合hợp 乎hồ 菴am 摩ma 羅la 識thức 。 廓khuếch 然nhiên 圓viên 照chiếu 。 以dĩ 合hợp 乎hồ 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 七thất 果quả 圓viên 備bị 。 乃nãi 所sở 謂vị 登đăng 無vô 上thượng 覺giác 也dã )# 。

(# 卍vạn 四tứ 喻dụ 道Đạo 心tâm 無vô 動động )# 。

舜thuấn 若nhã 多đa 性tánh 可khả 銷tiêu 亡vong 。 爍thước 迦ca 羅la 心tâm 無vô 動động 轉chuyển 。

〔# 真chân 際tế 〕# 阿A 難Nan 懇khẩn 求cầu 請thỉnh 願nguyện 。 二nhị 利lợi 周chu 圓viên 。 表biểu 此thử 真chân 誠thành 。 故cố 此thử 比tỉ 較giảo 。 虗hư 空không 之chi 性tánh 。 尚thượng 可khả 銷tiêu 亡vong 。 我ngã 堅kiên 固cố 心tâm 。 終chung 無vô 動động 轉chuyển 【# 疏sớ/sơ 】# 舜thuấn 若nhã 多đa 。 云vân 空không 也dã 。 虗hư 空không 之chi 性tánh 。 不bất 可khả 銷tiêu 滅diệt 。 今kim 尚thượng 可khả 滅diệt 。 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 。 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 終chung 無vô 移di 動động 。 故cố 不bất 動động 轉chuyển 。 爍thước 迦ca 羅la 。 云vân 堅kiên 固cố 不bất 壞hoại 也dã 。 又hựu 翻phiên 為vi 輪luân 。 輪luân 有hữu 摧tồi 碾niễn 。 謂vị 悲bi 智trí 之chi 心tâm 。 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 皆giai 能năng 摧tồi 碾niễn 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 故cố (# 〔# 溫ôn 陵lăng 云vân 〕# 此thử 依y 首thủ 楞lăng 定định 力lực 。 結kết 前tiền 願nguyện 心tâm 。 自tự 誓thệ 究cứu 竟cánh 。 舉cử 無vô 退thoái 墮đọa 。 願nguyện 心tâm 如như 此thử 。 然nhiên 後hậu 聖thánh 果Quả 可khả 期kỳ 。 佛Phật 恩ân 可khả 報báo 也dã )# 。

(# ○# 〔# 釋thích 文văn 〕# 〔# 舜thuấn 若nhã 多đa 〕# 翻phiên 譯dịch 集tập 云vân 。 沇# 疏sớ/sơ 云vân 。 未vị 見kiến 誠thành 釋thích 。 應ưng 是thị 主chủ 空không 神thần 。 入nhập 楞lăng 伽già 云vân 。 利lợi 尼ni 迦ca 者giả 。 名danh 之chi 為vi 空không 。 或hoặc 呿khư 提đề 。 秦tần 云vân 虗hư 空không 。 圓viên 覺giác 鈔sao 云vân 。 梵Phạm 云vân 舜thuấn 若nhược 。 此thử 云vân 空không 。 空không 無vô 之chi 空không 也dã 。 梵Phạm 云vân 舜thuấn 若nhã 多đa 。 此thử 云vân 空không 性tánh 。 即tức 是thị 空không 所sở 顯hiển 性tánh 。 性tánh 即tức 此thử 宗tông 覺giác 性tánh 。 故cố 云vân 。 舜thuấn 若nhược 。 虗hư 空không 斷đoạn 滅diệt 性tánh 也dã 。 舜thuấn 若nhã 多đa 。 真chân 性tánh 空không 也dã 。 合hợp 論luận 云vân 。 舜thuấn 若nhã 多đa 。 風phong 神thần 。 動động 之chi 性tánh 也dã 〔# 爍thước 迦ca 羅la 〕# 亦diệc 云vân 類loại 拔bạt 折chiết 羅la 。 此thử 云vân 金kim 剛cang 。 堅kiên 固cố 不bất 壞hoại 也dã 。 論luận 曰viết 。 此thử 云vân 堅kiên 固cố 。 亦diệc 金kim 剛cang 堅kiên 固cố 心tâm 也dã 。 今kim 謂vị 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 究cứu 竟cánh 堅kiên 固cố 。 即tức 金kim 剛cang 王vương 也dã 。 上thượng 云vân 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 。 今kim 云vân 爍thước 迦ca 羅la 心tâm 。 同đồng 一nhất 堅kiên 固cố 。 耳nhĩ )# 。

(# ○# 〔# 私tư 謂vị 〕# 此thử 經Kinh 自tự 阿A 難Nan 當đương 機cơ 發phát 起khởi 。 啟khải 請thỉnh 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 如Như 來Lai 告cáo 示thị 。 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 名danh 大đại 佛Phật 頂đảnh 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 。 諸chư 佛Phật 修tu 行hành 妙diệu 路lộ 。 一nhất 經kinh 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 提đề 綱cương 挈# 領lãnh 。 具cụ 足túc 於ư 斯tư 。 向hướng 後hậu 重trùng 重trùng 推thôi 牒điệp 節tiết 節tiết 開khai 演diễn 。 始thỉ 於ư 七thất 徵trưng 八bát 還hoàn 。 真chân 心tâm 顯hiển 發phát 。 終chung 乃nãi 三tam 科khoa 七thất 大đại 。 藏tạng 性tánh 會hội 歸quy 。 五ngũ 蘊uẩn 不bất 有hữu 。 則tắc 二nhị 死tử 俱câu 無vô 。 二nhị 執chấp 皆giai 空không 。 則tắc 二nhị 障chướng 胥# 斷đoạn 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 自tự 此thử 大đại 開khai 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 路lộ 。 於ư 茲tư 頓đốn 顯hiển 。 阿A 難Nan 一nhất 期kỳ 領lãnh 悟ngộ 。 三tam 觀quán 圓viên 成thành 。 仗trượng 空không 王vương 同đồng 發phát 之chi 深thâm 心tâm 。 了liễu 無vô 始thỉ 多đa 聞văn 之chi 結kết 習tập 。 葢# 至chí 於ư 說thuyết 偈kệ 讚tán 佛Phật 。 伏phục 請thỉnh 證chứng 明minh 。 而nhi 大đại 事sự 於ư 是thị 乎hồ 了liễu 畢tất 矣hĩ 。 妙diệu 湛trạm 總tổng 持trì 不bất 動động 。 三Tam 身Thân 具cụ 足túc 。 三tam 德đức 渾hồn 含hàm 。 即tức 讚tán 嘆thán 三Tam 摩Ma 提Đề 。 大đại 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 也dã 。 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 者giả 。 三tam 昧muội 中trung 王vương 。 所sở 謂vị 克khắc 示thị 真chân 三tam 昧muội 也dã 。 如Như 來Lai 以dĩ 兩lưỡng 言ngôn 告cáo 示thị 。 阿A 難Nan 即tức 以dĩ 兩lưỡng 言ngôn 讚tán 佛Phật 。 所sở 以dĩ 定định 一nhất 會hội 之chi 法pháp 印ấn 。 標tiêu 全toàn 經kinh 之chi 眼nhãn 目mục 也dã 。 偈kệ 曰viết 。 不bất 歷lịch 僧tăng 祇kỳ 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 法Pháp 身thân 者giả 。 即tức 最tối 初sơ 標tiêu 示thị 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。 三tam 科khoa 七thất 大đại 中trung 。 所sở 指chỉ 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 也dã 。 論luận 曰viết 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 。 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 既ký 了liễu 真chân 心tâm 常thường 住trụ 即tức 獲hoạch 。 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 由do 是thị 廣quảng 發phát 誓thệ 願nguyện 。 得đắc 果quả 度độ 生sanh 。 報báo 深thâm 塵trần 剎sát 。 覺giác 登đăng 無vô 上thượng 。 只chỉ 是thị 此thử 現hiện 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 圓viên 滿mãn 悲bi 智trí 。 豈khởi 復phục 可khả 以dĩ 一nhất 念niệm 三tam 祇kỳ 比tỉ 量lượng 延diên 促xúc 。 五ngũ 分phần/phân 究cứu 竟cánh 。 計kế 度độ 淺thiển 深thâm 者giả 哉tai 。 結kết 集tập 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 說thuyết 法Pháp 云vân 周chu 。 當đương 機cơ 領lãnh 悟ngộ 斯tư 畢tất 。 卷quyển 攝nhiếp 前tiền 經kinh 。 斷đoạn 章chương 于vu 此thử 。 是thị 為vi 序tự 分phần/phân 後hậu 之chi 前tiền 分phần/phân 。 正chánh 宗tông 中trung 之chi 正chánh 宗tông 。 分phân 齊tề 分phân 明minh 。 義nghĩa 門môn 炳bỉnh 著trước 者giả 也dã 。 古cổ 人nhân 詮thuyên 釋thích 。 隨tùy 文văn 遮già 表biểu 。 近cận 師sư 科khoa 判phán 。 計kế 執chấp 紛phân 挐# 。 如như 阿A 難Nan 所sở 請thỉnh 奢Xa 摩Ma 他Tha 三tam 法pháp 。 有hữu 枝chi 岐kỳ 以dĩ 配phối 初sơ 卷quyển 。 有hữu 割cát 裂liệt 以dĩ 擘phách 全toàn 經kinh 。 既ký 不bất 了liễu 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 。 又hựu 不bất 應ưng 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 古cổ 釋thích 無vô 是thị 也dã 。 資tư 中trung 依y 勝thắng 鬘man 科khoa 經kinh 。 初sơ 二nhị 卷quyển 破phá 人nhân 我ngã 二nhị 執chấp 。 顯hiển 空không 藏tạng 。 次thứ 一nhất 分phần/phân 破phá 性tánh 相tướng 二nhị 疑nghi 。 顯hiển 不bất 空không 藏tạng 。 長trường/trưởng 水thủy 不bất 安an 其kỳ 義nghĩa 沒một 略lược 不bất 取thủ 。 近cận 師sư 復phục 判phán 三tam 科khoa 為vi 如như 實thật 空không 。 七thất 大đại 為vi 如như 實thật 不bất 空không 。 又hựu 有hữu 立lập 空không 不bất 空không 義nghĩa 。 為vi 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 既ký 違vi 本bổn 經kinh 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 又hựu 背bối/bội 勝thắng 鬘man 二nhị 種chủng 如Như 來Lai 空không 智trí 古cổ 釋thích 無vô 是thị 也dã 。 此thử 經Kinh 圓viên 頓đốn 。 即tức 華hoa 嚴nghiêm 法Pháp 界Giới 之chi 文văn 。 有hữu 以dĩ 四tứ 法Pháp 界Giới 義nghĩa 分phần/phân 配phối 今kim 經kinh 三tam 四tứ 者giả 陰ấm 入nhập 處xứ 界giới 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 性tánh 性tánh 相tướng 相tương/tướng 即tức 理lý 事sự 無vô 礙ngại 。 何hà 判phán 為vi 空không 。 又hựu 但đãn 判phán 為vi 理lý 法Pháp 界Giới 。 七thất 大đại 徧biến 周chu 。 正chánh 同đồng 華hoa 嚴nghiêm 事sự 事sự 無vô 礙ngại 周chu 徧biến 含hàm 容dung 觀quán 門môn 。 豈khởi 是thị 但đãn 空không 。 又hựu 不bất 全toàn 許hứa 理lý 事sự 無vô 礙ngại 。 而nhi 云vân 帶đái 顯hiển 又hựu 不bất 得đắc 。 已dĩ 而nhi 遂toại 文văn 剖phẫu 析tích 。 曰viết 二nhị 卷quyển 談đàm 理lý 事sự 無vô 礙ngại 為vi 體thể 為vi 解giải 。 四tứ 卷quyển 談đàm 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 是thị 用dụng 是thị 證chứng 。 法Pháp 界Giới 圓viên 觀quán 門môn 中trung 。 何hà 處xứ 著trước 此thử 差sai 別biệt 。 古cổ 釋thích 亦diệc 無vô 是thị 也dã 。 凡phàm 此thử 之chi 類loại 。 無vô 益ích 經kinh 宗tông 。 有hữu 妨phương 教giáo 觀quán 是thị 以dĩ 裁tài 而nhi 削tước 之chi 。 勿vật 令linh 疑nghi 誤ngộ 問vấn 津tân 也dã 。 宗tông 鏡kính 云vân 。 阿A 難Nan 已dĩ 圓viên 悟ngộ 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 知tri 宗tông 不bất 昧muội 。 方phương 乃nãi 重trùng 告cáo 善Thiện 逝Thệ 。 啟khải 請thỉnh 修tu 行hành 。 斯tư 則tắc 先tiên 悟ngộ 後hậu 修tu 。 豈khởi 非phi 現hiện 解giải 未vị 證chứng 。 永vĩnh 明minh 則tắc 自tự 言ngôn 之chi 矣hĩ 。 謂vị 阿A 難Nan 頓đốn 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 即tức 同đồng 觀quán 音âm 。 入nhập 流lưu 亡vong 所sở 。 初sơ 祖tổ 直trực 指chỉ 成thành 佛Phật 。 夫phu 若nhược 此thử 者giả 。 一nhất 聞văn 千thiên 悟ngộ 。 得đắc 大đại 總tổng 持trì 。 即tức 性tánh 即tức 修tu 圓viên 解giải 圓viên 證chứng 。 法Pháp 身thân 向hướng 上thượng 事sự 。 已dĩ 圓viên 具cụ 於ư 此thử 矣hĩ 。 二nhị 十thập 五ngũ 聖thánh 。 各các 證chứng 圓viên 通thông 。 門môn 門môn 修tu 行hành 。 非phi 同đồng 一nhất 軌quỹ 。 向hướng 後hậu 阿A 難Nan 求cầu 盡tận 殘tàn 漏lậu 。 得đắc 金kim 剛cang 定định 。 後hậu 夜dạ 就tựu 枕chẩm 。 廓khuếch 然nhiên 得đắc 悟ngộ 。 似tự 亦diệc 未vị 曾tằng 依y 所sở 請thỉnh 建kiến 立lập 軌quỹ 則tắc 。 長trường 期kỳ 結kết 界giới 。 安an 居cư 道Đạo 場Tràng 而nhi 後hậu 交giao 光quang 摩ma 頂đảnh 。 決quyết 定định 自tự 知tri 成thành 佛Phật 也dã 。 故cố 知tri 正chánh 助trợ 加gia 行hành 。 修tu 觀quán 法Pháp 門môn 。 並tịnh 是thị 廣quảng 被bị 三tam 根căn 。 垂thùy 範phạm 末Mạt 法Pháp 圭# 峯phong 之chi 科khoa 圓viên 覺giác 前tiền 則tắc 信tín 解giải 。 後hậu 則tắc 行hành 證chứng 而nhi 別biệt 之chi 以dĩ 三tam 門môn 修tu 證chứng 。 正chánh 同đồng 此thử 也dã 。 且thả 以dĩ 悟ngộ 修tu 言ngôn 之chi 。 不bất 歷lịch 僧Tăng 祇kỳ 頓đốn 悟ngộ 也dã 。 審thẩm 除trừ 微vi 細tế 。 漸tiệm 除trừ 也dã 。 發phát 覺giác 初sơ 心tâm 。 所sở 悟ngộ 之chi 理lý 。 頓đốn 悟ngộ 中trung 併tinh 銷tiêu 之chi 理lý 也dã 。 道Đạo 場Tràng 加gia 行hành 所sở 修tu 之chi 事sự 。 頓đốn 悟ngộ 時thời 次thứ 第đệ 之chi 事sự 也dã 。 故cố 曰viết 非phi 真chân 流lưu 之chi 行hành 無vô 以dĩ 契khế 真chân 。 何hà 有hữu 修tu 真chân 之chi 行hành 。 不bất 從tùng 真chân 起khởi 。 阿A 難Nan 既ký 除trừ 細tế 惑hoặc 。 便tiện 請thỉnh 圓viên 修tu 。 觀quán 網võng 交giao 羅la 。 行hành 相tương/tướng 不bất 二nhị 。 由do 此thử 推thôi 之chi 。 古cổ 人nhân 開khai 妙diệu 解giải 示thị 妙diệu 行hạnh 之chi 科khoa 。 咸hàm 依y 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 斯tư 為vi 了liễu 義nghĩa 。 而nhi 近cận 師sư 以dĩ 見kiến 道đạo 修tu 道Đạo 。 截tiệt 為vi 二nhị 分phần 。 殆đãi 亦diệc 非phi 永vĩnh 明minh 之chi 旨chỉ 也dã )# 。

(# ○# 大đại 文văn 第đệ 一nhất 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 第đệ 一nhất 科khoa 破phá 阿A 難Nan 認nhận 妄vọng 迷mê 真chân 顯hiển 如Như 來Lai 藏tạng 竟cánh )# 。

(# 經kinh 文văn 不bất 應ưng 風phong 心tâm 乾can/kiền/càn 道đạo 本bổn 作tác 。 不bất 應ưng 風phong 性tánh 。 有hữu 本bổn 云vân 。 不bất 應ưng 風phong 心tâm )# 。

若nhược 風phong 自tự 生sanh 。 被bị 拂phất 之chi 面diện 。 乾can/kiền/càn 道đạo 紹thiệu 興hưng 本bổn 。 俱câu 作tác 彼bỉ 拂phất 之chi 面diện 溫ôn 陵lăng 本bổn 作tác 被bị 拂phất )# 。

風phong 應ưng 常thường 生sanh 。 宋tống 本bổn 並tịnh 同đồng 。 溫ôn 陵lăng 本bổn 作tác 常thường 住trụ 。

五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 。 乾can/kiền/càn 道đạo 本bổn 云vân 有hữu 本bổn 作tác 惡ác 土thổ )# 。

大Đại 佛Phật 頂Đảnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 疏Sớ/sơ 解Giải 蒙Mông 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam (# 之chi 二nhị )#