金Kim 剛Cang 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 。 (# 卷quyển 下hạ )#

論luận 。 大đại 圓viên 曰viết 。 上thượng 半bán 部bộ 要yếu 人nhân 離ly 相tương 見kiến 佛Phật 。 下hạ 半bán 部bộ 要yếu 人nhân 通thông 達đạt 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 覺giác 非phi 曰viết 。 上thượng 半bán 卷quyển 純thuần 談đàm 般Bát 若Nhã 。 下hạ 半bán 卷quyển 申thân 明minh 法pháp 無vô 我ngã 。 正chánh 般Bát 若Nhã 究cứu 竟cánh 實thật 際tế 也dã 。 或hoặc 云vân 前tiền 言ngôn 粗thô 執chấp 。 後hậu 言ngôn 細tế 執chấp 。 前tiền 為vì 初sơ 發phát 心tâm 者giả 說thuyết 。 詳tường 於ư 發phát 心tâm 之chi 論luận 。 後hậu 為vi 已dĩ 發phát 心tâm 者giả 。 說thuyết 直trực 云vân 心tâm 無vô 可khả 發phát 。 至chí 須Tu 菩Bồ 提Đề 重trùng 問vấn 一nhất 段đoạn 。 大đại 圓viên 以dĩ 為vi 重trọng/trùng 複phức 起khởi 疑nghi 。 復phục 申thân 前tiền 請thỉnh 。 如như 如như 居cư 士sĩ 以dĩ 為vi 是thị 另# 起khởi 疑nghi 端đoan 。 不bất 是thị 重trọng/trùng 請thỉnh 。 紛phân 紛phân 議nghị 論luận 。 迄hất 無vô 定định 見kiến 。 不bất 知tri 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 聞văn 佛Phật 所sở 說thuyết 。 已dĩ 悟ngộ 宗tông 旨chỉ 其kỳ 所sở 以dĩ 再tái 請thỉnh 住trụ 降giáng/hàng 者giả 。 蓋cái 為vi 末mạt 世thế 未vị 能năng 親thân 承thừa 佛Phật 語ngữ 之chi 善thiện 男nam 女nữ 。 問vấn 發phát 心tâm 之chi 法pháp 。 欲dục 佛Phật 立lập 一nhất 法pháp 以dĩ 。 普phổ 示thị 眾chúng 生sanh 。 佛Phật 故cố 告cáo 以dĩ 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 細tế 繹# 經kinh 旨chỉ 。 似tự 當đương 如như 是thị 解giải 。 以dĩ 後hậu 節tiết 節tiết 將tương 前tiền 篇thiên 未vị 盡tận 之chi 義nghĩa 。 反phản 復phục 申thân 明minh 之chi 。 至chí 善thiện 現hiện 復phục 問vấn 信tín 心tâm 。 復phục 問vấn 無vô 得đắc 。 無vô 非phi 為vi 末mạt 世thế 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 也dã 。 佛Phật 又hựu 即tức 凡phàm 所sở 有hữu 相tướng 。 四tứ 句cú 偈kệ 意ý 。 復phục 申thân 以dĩ 兩lưỡng 偈kệ 。 其kỳ 所sở 以dĩ 滅diệt 。 度độ 眾chúng 生sanh 者giả 。 廣quảng 矣hĩ 大đại 矣hĩ 。

爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 云vân 何hà 應ưng 住trụ 。 云vân 何hà 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 當đương 生sanh 如như 是thị 心tâm 。 我ngã 應ưng 滅diệt 度độ 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 滅diệt 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 已dĩ 。 而nhi 無vô 有hữu 一nhất 眾chúng 生sanh 。 實thật 滅diệt 度độ 者giả 。 何hà 以dĩ 故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 菩Bồ 薩Tát 有hữu 我ngã 相tướng 。 人nhân 相tương/tướng 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 壽thọ 者giả 相tương/tướng 即tức 非phi 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。

註chú 。 生sanh 如như 是thị 心tâm 句cú 。 口khẩu 氣khí 不bất 住trụ 。 直trực 貫quán 下hạ 三tam 句cú 。 我ngã 應ưng 滅diệt 度độ 三tam 句cú 。 俱câu 指chỉ 如như 是thị 心tâm 說thuyết 。 前tiền 云vân 我ngã 皆giai 令linh 滅diệt 度độ 。 顯hiển 其kỳ 力lực 。 此thử 云vân 我ngã 應ưng 滅diệt 度độ 。 指chỉ 其kỳ 願nguyện 。 前tiền 云vân 滅diệt 度độ 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 眾chúng 生sanh 。 其kỳ 量lượng 廣quảng 。 此thử 云vân 滅diệt 度độ 眾chúng 生sanh 已dĩ 其kỳ 功công 神thần 。 前tiền 云vân 實thật 無vô 眾chúng 生sanh 滅diệt 度độ 。 統thống 示thị 平bình 等đẳng 。 此thử 云vân 無vô 一nhất 眾chúng 生sanh 滅diệt 度độ 。 細tế 表biểu 渾hồn 忘vong 總tổng 是thị 一nhất 義nghĩa 。 通thông 節tiết 皆giai 前tiền 文văn 說thuyết 過quá 。 惟duy 末mạt 句cú 揭yết 出xuất 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 句cú 。 此thử 四tứ 字tự 當đương 重trọng/trùng 。 不bất 特đặc 為vi 本bổn 節tiết 揭yết 旨chỉ 。 且thả 為vi 下hạ 半bán 卷quyển 提đề 綱cương 。

論luận 。 此thử 因nhân 須Tu 菩Bồ 提Đề 為vi 。 末mạt 世thế 眾chúng 生sanh 。 請thỉnh 住trụ 降giáng/hàng 法pháp 。 申thân 言ngôn 實thật 無vô 滅diệt 度độ 眾chúng 生sanh 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 發phát 心tâm 無vô 法pháp 也dã 。 上thượng 卷quyển 諸chư 菩Bồ 薩Tát 親thân 承thừa 佛Phật 教giáo 。 已dĩ 悟ngộ 離ly 相tương/tướng 之chi 旨chỉ 。 特đặc 恐khủng 末mạt 世thế 眾chúng 生sanh 。 未vị 能năng 親thân 聞văn 佛Phật 語ngữ 。 畢tất 竟cánh 如Như 來Lai 有hữu 一nhất 法pháp 。 以dĩ 指chỉ 示thị 眾chúng 生sanh 云vân 何hà 降giáng/hàng 住trụ 。 故cố 有hữu 是thị 問vấn 。 與dữ 前tiền 語ngữ 氣khí 不bất 同đồng 。 故cố 文văn 稍sảo 異dị 。 空không 生sanh 如như 前tiền 問vấn 。 佛Phật 如như 前tiền 答đáp 。 而nhi 加gia 以dĩ 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 發phát 心tâm 一nhất 語ngữ 。 見kiến 發phát 心tâm 尚thượng 無vô 法pháp 。 何hà 況huống 住trụ 心tâm 降hàng 心tâm 。 豈khởi 更cánh 有hữu 法pháp 乎hồ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 求cầu 法Pháp 之chi 心tâm 未vị 化hóa 。 佛Phật 直trực 從tùng 根căn 源nguyên 處xứ 翦# 除trừ 。 說thuyết 個cá 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 言ngôn 發phát 菩Bồ 提Đề 本bổn 來lai 無vô 法pháp 也dã 。 此thử 後hậu 至chí 不bất 生sanh 法pháp 相tướng 。 俱câu 是thị 引dẫn 前tiền 文văn 而nhi 證chứng 後hậu 義nghĩa 。 以dĩ 明minh 無vô 法pháp 發phát 心tâm 之chi 義nghĩa 。

講giảng 。

爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 無vô 相tướng 之chi 旨chỉ 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 既ký 得đắc 聞văn 命mạng 矣hĩ 。 但đãn 恐khủng 末mạt 世thế 善thiện 男nam 女nữ 。 未vị 能năng 親thân 承thừa 佛Phật 教giáo 。 所sở 發phát 無vô 上thượng 正chánh 等đẳng 覺giác 心tâm 者giả 。 云vân 何hà 可khả 住trụ 其kỳ 心tâm 。 云vân 何hà 可khả 降hàng 伏phục 其kỳ 妄vọng 念niệm 乎hồ 。 佛Phật 言ngôn 汝nhữ 知tri 既ký 發phát 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 心tâm 者giả 。 當đương 生sanh 如như 是thị 超siêu 證chứng 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 心tâm 。 舉cử 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 消tiêu 滅diệt 其kỳ 妄vọng 念niệm 。 而nhi 化hóa 度độ 之chi 。 滅diệt 度độ 眾chúng 生sanh 。 盡tận 已dĩ 成thành 佛Phật 。 而nhi 無vô 有hữu 一nhất 眾chúng 生sanh 。 實thật 滅diệt 度độ 者giả 。 良lương 由do 眾chúng 生sanh 自tự 滅diệt 自tự 度độ 。 我ngã 無vô 功công 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 蓋cái 存tồn 滅diệt 度độ 之chi 心tâm 。 即tức 為vi 著trước 相tương/tướng 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 有hữu 我ngã 人nhân 眾chúng 壽thọ 之chi 相tướng 。 必tất 非phi 菩Bồ 薩Tát 矣hĩ 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 蓋cái 以dĩ 性tánh 本bổn 空không 寂tịch 。 渾hồn 然nhiên 天thiên 成thành 。 其kỳ 發phát 此thử 心tâm 。 不bất 過quá 自tự 悟ngộ 自tự 修tu 。 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 發phát 此thử 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 於ư 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 有hữu 法Pháp 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 不phủ 。

不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。 如như 我ngã 解giải 佛Phật 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 佛Phật 於ư 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 無vô 有hữu 法Pháp 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。 如như 是thị 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 如Như 來Lai 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 有hữu 法Pháp 如Như 來Lai 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 。 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 則tắc 不bất 與dữ 我ngã 授thọ 記ký 。 汝nhữ 於ư 來lai 世thế 。 當đương 得đắc 作tác 佛Phật 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 以dĩ 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 是thị 故cố 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 。 與dữ 我ngã 授thọ 記ký 。 作tác 是thị 言ngôn 汝nhữ 於ư 來lai 世thế 。 當đương 得đắc 作tác 佛Phật 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 何hà 以dĩ 故cố 如Như 來Lai 。 者giả 即tức 諸chư 法pháp 如như 義nghĩa 。 若nhược 有hữu 人nhân 言ngôn 如Như 來Lai 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 佛Phật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 如Như 來Lai 所sở 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 於ư 是thị 中trung 無vô 實thật 無vô 虗hư 是thị 故cố 如Như 來Lai 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 是thị 佛Phật 法Pháp 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 即tức 非phi 一nhất 切thiết 法pháp 。 是thị 故cố 名danh 一nhất 切thiết 法pháp 。

註chú 。 佛Phật 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 即tức 上thượng 所sở 云vân 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 也dã 。 如như 是thị 如như 是thị 者giả 。 其kỳ 言ngôn 深thâm 契khế 佛Phật 心tâm 也dã 。 釋Thích 迦Ca 。 華hoa 言ngôn 能năng 仁nhân 。 謂vị 心tâm 性tánh 純thuần 全toàn 。 含hàm 容dung 一nhất 切thiết 也dã 。 牟Mâu 尼Ni 。 華hoa 言ngôn 寂tịch 默mặc 。 謂vị 心tâm 體thể 本bổn 寂tịch 。 動động 靜tĩnh 不bất 遷thiên 也dã 。 寂tịch 默mặc 為vi 體thể 。 即tức 是thị 如như 。 能năng 仁nhân 為vi 用dụng 。 即tức 是thị 來lai 。 先tiên 釋Thích 迦Ca 而nhi 後hậu 牟Mâu 尼Ni 者giả 。 攝nhiếp 用dụng 歸quy 體thể 也dã 。 總tổng 是thị 一nhất 箇cá 真chân 性tánh 。 加gia 號hiệu 則tắc 為vi 。 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 通thông 稱xưng 則tắc 為vi 如Như 來Lai 。 又hựu 為vi 佛Phật 。 諸chư 法pháp 者giả 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 法pháp 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 也dã 。 諸chư 法pháp 如như 義nghĩa 者giả 。 謂vị 諸chư 法pháp 真Chân 如Như 之chi 義nghĩa 。 直trực 推thôi 到đáo 如Như 來Lai 本bổn 體thể 。 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 也dã 。 是thị 中trung 即tức 真chân 性tánh 中trung 。 心tâm 本bổn 真chân 空không 。 了liễu 無vô 色sắc 相tướng 。 故cố 無vô 實thật 色sắc 相tướng 。 空không 處xứ 即tức 真chân 性tánh 實thật 處xứ 。 故cố 無vô 虗hư 。 上thượng 卷quyển 無vô 實thật 無vô 虗hư 。 以dĩ 法pháp 言ngôn 。 此thử 以dĩ 心tâm 言ngôn 也dã 。 諸chư 法pháp 皆giai 是thị 菩Bồ 提Đề 。 故cố 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 佛Phật 法Pháp 。 不bất 可khả 於ư 諸chư 法pháp 外ngoại 。 別biệt 覓mịch 菩Bồ 提Đề 也dã 。 然nhiên 一nhất 切thiết 法pháp 非phi 真chân 實thật 。 人nhân 特đặc 假giả 此thử 修tu 行hành 。 故cố 云vân 法pháp 即tức 非phi 法pháp 。 不bất 可khả 於ư 諸chư 法pháp 內nội 。 執chấp 有hữu 菩Bồ 提Đề 也dã 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 如Như 來Lai 在tại 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 於ư 法pháp 無vô 所sở 得đắc 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 證chứng 果Quả 無vô 法pháp 也dã 。 初sơ 既ký 無vô 法pháp 發phát 心tâm 。 後hậu 豈khởi 有hữu 法pháp 得đắc 果quả 。 蓋cái 如Như 來Lai 即tức 真chân 性tánh 佛Phật 。 真chân 性tánh 遍biến 虗hư 空không 世thế 界giới 而nhi 常thường 自tự 如như 。 又hựu 隨tùy 所sở 感cảm 而nhi 來lai 現hiện 。 靜tĩnh 中trung 生sanh 照chiếu 。 虗hư 中trung 起khởi 白bạch 。 若nhược 明minh 鏡kính 空không 懸huyền 。 憑bằng 物vật 之chi 來lai 。 如như 物vật 而nhi 應ưng 影ảnh 過quá 不bất 留lưu 。 仍nhưng 存tồn 本bổn 體thể 。 故cố 名danh 如Như 來Lai 。 我ngã 真chân 實thật 之chi 體thể 本bổn 來lai 自tự 如như 。 其kỳ 見kiến 之chi 於ư 諸chư 法pháp 者giả 。 亦diệc 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 。 來lai 為vi 應ưng 述thuật 。 去khứ 無vô 留lưu 滯trệ 。 如như 如như 不bất 動động 之chi 義nghĩa 也dã 。 無vô 法pháp 云vân 者giả 。 非phi 頑ngoan 空không 斷đoạn 滅diệt 也dã 。 真Chân 如Như 湛trạm 寂tịch 。 不bất 立lập 一nhất 法pháp 。 萬vạn 法pháp 皆giai 如như 。 不bất 捨xả 一nhất 法pháp 。 非phi 法pháp 非phi 非phi 法pháp 。 即tức 法pháp 即tức 非phi 法pháp 。 總tổng 一nhất 菩Bồ 提Đề 法Pháp 界giới 。 即tức 所sở 謂vị 諸chư 法pháp 如như 義nghĩa 也dã 。 惟duy 知tri 真Chân 如Như 為vi 法pháp 體thể 。 則tắc 知tri 法pháp 不bất 從tùng 外ngoại 得đắc 矣hĩ 。

講giảng 。 佛Phật 言ngôn 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 不bất 但đãn 無vô 法pháp 可khả 發phát 。 亦diệc 無vô 法pháp 可khả 得đắc 。 昔tích 我ngã 於ư 本bổn 師sư 然nhiên 燈đăng 佛Phật 處xứ 。 曾tằng 有hữu 法pháp 可khả 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 否phủ/bĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。 我ngã 曉hiểu 佛Phật 所sở 言ngôn 之chi 義nghĩa 。 佛Phật 於ư 本bổn 師sư 處xứ 。 乃nãi 自tự 性tánh 自tự 悟ngộ 。 無vô 有hữu 傳truyền 授thọ 秘bí 密mật 。 而nhi 得đắc 菩Bồ 提Đề 之chi 道đạo 也dã 。 佛Phật 證chứng 其kỳ 語ngữ 曰viết 。 如như 是thị 如như 是thị 。 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 得đắc 此thử 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 謂vị 有hữu 法pháp 。 然nhiên 燈đăng 佛Phật 即tức 諄# 諄# 然nhiên 舉cử 佛Phật 之chi 所sở 得đắc 者giả 。 傳truyền 之chi 於ư 我ngã 。 不bất 當đương 與dữ 我ngã 止chỉ 授thọ 一nhất 記ký 。 說thuyết 汝nhữ 來lai 世thế 。 方phương 得đắc 作tác 佛Phật 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 乎hồ 。 惟duy 其kỳ 無vô 得đắc 。 則tắc 所sở 證chứng 妙diệu 果Quả 。 乃nãi 性tánh 地địa 本bổn 具cụ 法Pháp 門môn 。 然nhiên 燈đăng 佛Phật 不bất 過quá 授thọ 記ký 而nhi 已dĩ 。 何hà 曾tằng 得đắc 法Pháp 於ư 他tha 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 者giả 。 不bất 離ly 諸chư 法pháp 。 即tức 諸chư 法pháp 中trung 自tự 如như 之chi 義nghĩa 也dã 。 或hoặc 有hữu 人nhân 說thuyết 我ngã 得đắc 此thử 菩Bồ 提Đề 法Pháp 。 不bất 知tri 我ngã 實thật 從tùng 無vô 有hữu 法pháp 上thượng 得đắc 來lai 。 然nhiên 我ngã 所sở 以dĩ 。 得đắc 此thử 法pháp 者giả 。 皆giai 是thị 我ngã 之chi 清thanh 淨tịnh 心tâm 中trung 菩Bồ 提Đề 。 覺giác 性tánh 本bổn 無vô 形hình 迹tích 。 此thử 法pháp 無vô 有hữu 實thật 色sắc 相tướng 。 空không 處xứ 師sư 是thị 菩Bồ 提Đề 。 此thử 法pháp 無vô 有hữu 虗hư 。 正chánh 謂vị 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 也dã 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 是thị 法pháp 。 皆giai 是thị 般Bát 若Nhã 法Pháp 。 然nhiên 人nhân 心tâm 未vị 明minh 。 須tu 賴lại 此thử 法pháp 指chỉ 示thị 迷mê 途đồ 。 除trừ 去khứ 四tứ 相tương/tướng 。 若nhược 真chân 空không 既ký 悟ngộ 。 我ngã 自tự 得đắc 之chi 。 法pháp 亦diệc 非phi 有hữu 。 方phương 名danh 為vi 佛Phật 法Pháp 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 譬thí 如như 人nhân 身thân 長trường 大đại 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 如Như 來Lai 說thuyết 人nhân 身thân 長trường 大đại 。 即tức 為vi 非phi 大đại 身thân 是thị 名danh 大đại 身thân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 如như 是thị 。 若nhược 作tác 是thị 言ngôn 。 我ngã 當đương 滅diệt 度độ 。 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 即tức 不bất 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 何hà 以dĩ 故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 無vô 人nhân 無vô 眾chúng 生sanh 無vô 壽thọ 者giả 須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 言ngôn 。 我ngã 當đương 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 。 是thị 不bất 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 何hà 以dĩ 故cố 如Như 來Lai 。 說thuyết 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 者giả 。 即tức 非phi 莊trang 嚴nghiêm 。 是thị 名danh 莊trang 嚴nghiêm 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 菩Bồ 薩Tát 通thông 達đạt 無vô 我ngã 。 法pháp 者giả 如Như 來Lai 說thuyết 名danh 。 真chân 是thị 菩Bồ 薩Tát 。

註chú 。 首thủ 段đoạn 設thiết 譬thí 以dĩ 起khởi 下hạ 文văn 。 以dĩ 大đại 身thân 之chi 不bất 實thật 。 喻dụ 諸chư 法pháp 之chi 本bổn 無vô 。 譬thí 如như 人nhân 身thân 長trường 大đại 句cú 。 語ngữ 未vị 畢tất 。 空không 生sanh 不bất 待đãi 佛Phật 竟cánh 其kỳ 說thuyết 。 而nhi 直trực 言ngôn 之chi 也dã 。 非phi 大đại 身thân 者giả 。 無vô 有hữu 身thân 相tướng 也dã 。 是thị 名danh 大đại 身thân 者giả 。 真Chân 如Như 法pháp 體thể 。 廣quảng 大đại 無vô 邊biên 也dã 。 亦diệc 如như 是thị 。 承thừa 上thượng 意ý 。 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 亦diệc 如như 佛Phật 之chi 無vô 身thân 相tướng 也dã 。 若nhược 作tác 是thị 言ngôn 三tam 句cú 。 先tiên 反phản 言ngôn 以dĩ 明minh 之chi 。 何hà 以dĩ 故cố 四tứ 句cú 。 方phương 正chánh 釋thích 其kỳ 義nghĩa 。 經kinh 中trung 或hoặc 言ngôn 如Như 來Lai 。 或hoặc 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 。 互hỗ 見kiến 錯thác 出xuất 。 其kỳ 中trung 各các 有hữu 主chủ 客khách 。 言ngôn 說thuyết 法Pháp 。 則tắc 如Như 來Lai 為vi 主chủ 。 演diễn 說thuyết 之chi 人nhân 為vi 客khách 。 以dĩ 演diễn 說thuyết 皆giai 本bổn 如Như 來Lai 之chi 付phó 囑chúc 也dã 。 言ngôn 修tu 行hành 。 則tắc 菩Bồ 薩Tát 為vi 主chủ 。 如Như 來Lai 為vi 客khách 。 以dĩ 此thử 經Kinh 專chuyên 問vấn 。 菩Bồ 薩Tát 發phát 心tâm 。 而nhi 以dĩ 如Như 來Lai 作tác 準chuẩn 繩thằng 也dã 。 無vô 我ngã 我ngã 字tự 。 對đối 上thượng 兩lưỡng 我ngã 字tự 。 通thông 達đạt 無vô 我ngã 法pháp 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 一nhất 無vô 隔cách 礙ngại 也dã 。 真chân 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 造tạo 到đáo 純thuần 然nhiên 無vô 偽ngụy 。 即tức 等đẳng 覺giác 也dã 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 度độ 生sanh 無vô 度độ 。 嚴nghiêm 土thổ/độ 非phi 嚴nghiêm 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 無vô 我ngã 法pháp 也dã 。 度độ 眾chúng 生sanh 是thị 大đại 悲bi 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 。 是thị 大đại 智trí 皆giai 菩Bồ 薩Tát 分phần/phân 內nội 事sự 。 然nhiên 一nhất 念niệm 有hữu 我ngã 。 便tiện 非phi 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 知tri 法pháp 空không 無vô 我ngã 。 直trực 下hạ 大đại 悟ngộ 。 以dĩ 至chí 諸chư 相tướng 俱câu 空không 。 纔tài 是thị 真chân 覺giác 悟ngộ 境cảnh 界giới 。 蓋cái 人nhân 與dữ 眾chúng 生sanh 壽thọ 者giả 。 其kỳ 根căn 皆giai 起khởi 於ư 有hữu 我ngã 。 佛Phật 將tương 忘vong 形hình 離ly 相tương/tướng 之chi 法pháp 。 都đô 攝nhiếp 入nhập 無vô 我ngã 中trung 。 後hậu 文văn 復phục 云vân 。 無vô 我ngã 法pháp 得đắc 成thành 於ư 忍nhẫn 。 更cánh 示thị 人nhân 降giáng/hàng 住trụ 之chi 方phương 。 最tối 是thị 經Kinh 中trung 精tinh 要yếu 處xứ 。

講giảng 。 佛Phật 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 譬thí 如như 人nhân 身thân 既ký 長trường/trưởng 且thả 大đại 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 云vân 。 如Như 來Lai 說thuyết 人nhân 身thân 長trường 大đại 者giả 。 則tắc 是thị 非phi 真chân 實thật 大đại 身thân 。 惟duy 法Pháp 身thân 乃nãi 名danh 大đại 身thân 也dã 。 佛Phật 曰viết 。 菩Bồ 薩Tát 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 亦diệc 如như 佛Phật 之chi 無vô 身thân 相tướng 也dã 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 言ngôn 。 謂vị 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 皆giai 由do 我ngã 而nhi 滅diệt 度độ 之chi 。 是thị 度độ 生sanh 有hữu 法pháp 矣hĩ 。 尚thượng 得đắc 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 乎hồ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 真chân 性tánh 空không 空không 洞đỗng 洞đỗng 。 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 正chánh 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 清thanh 淨tịnh 得đắc 名danh 耳nhĩ 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 過quá 開khai 導đạo 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 悟ngộ 本bổn 性tánh 。 我ngã 人nhân 眾chúng 壽thọ 。 本bổn 無vô 四tứ 相tương/tướng 。 何hà 得đắc 著trước 一nhất 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 說thuyết 我ngã 當đương 度độ 生sanh 乎hồ 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 言ngôn 。 謂vị 我ngã 當đương 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 。 是thị 著trước 有hữu 相tương/tướng 矣hĩ 。 尚thượng 得đắc 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 乎hồ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 者giả 。 乃nãi 心tâm 佛Phật 土độ 也dã 。 心tâm 土thổ/độ 無vô 相tướng 。 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 云vân 何hà 莊trang 嚴nghiêm 。 六lục 塵trần 不bất 染nhiễm 。 定định 慧tuệ 常thường 存tồn 。 是thị 名danh 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。 夫phu 起khởi 度độ 化hóa 心tâm 。 著trước 莊trang 嚴nghiêm 相tương/tướng 。 不bất 得đắc 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 畢tất 竟cánh 發phát 何hà 等đẳng 心tâm 。 方phương 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 乎hồ 。 必tất 也dã 。 四tứ 通thông 八bát 達đạt 。 深thâm 明minh 無vô 我ngã 之chi 法pháp 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 諸chư 相tướng 。 如Như 來Lai 說thuyết 名danh 。 真chân 菩Bồ 薩Tát 矣hĩ 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 有hữu 肉nhục 眼nhãn 不phủ 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 有hữu 肉nhục 眼nhãn 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 有hữu 天thiên 眼nhãn 不phủ 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 有hữu 天thiên 眼nhãn 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 有hữu 慧tuệ 眼nhãn 不phủ 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 有hữu 慧tuệ 眼nhãn 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 有hữu 法Pháp 眼nhãn 不phủ 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 有hữu 法Pháp 眼nhãn 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 有hữu 佛Phật 眼nhãn 不phủ 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 有hữu 佛Phật 眼nhãn 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如như 恆Hằng 河Hà 中trung 所sở 有hữu 沙sa 佛Phật 說thuyết 是thị 沙sa 不phủ 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 說thuyết 是thị 沙sa 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如như 一nhất 恆Hằng 河Hà 中trung 所sở 有hữu 沙sa 有hữu 如như 是thị 沙sa 等đẳng 恆Hằng 河Hà 是thị 諸chư 恆Hằng 河Hà 所sở 有hữu 沙sa 數số 佛Phật 世thế 界giới 。 如như 是thị 寧ninh 為vi 多đa 不phủ 。 甚thậm 多đa 世Thế 尊Tôn 佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 爾nhĩ 所sở 國quốc 土độ 中trung 。 所sở 有hữu 眾chúng 生sanh 。 若nhược 干can 種chủng 心tâm 。 如Như 來Lai 悉tất 知tri 。 何hà 以dĩ 故cố 如Như 來Lai 。 說thuyết 諸chư 心tâm 皆giai 為vi 非phi 心tâm 。 是thị 名danh 為vi 心tâm 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 過quá 去khứ 心tâm 不bất 可khả 得đắc 。 現hiện 在tại 心tâm 不bất 可khả 得đắc 。 未vị 來lai 心tâm 不bất 可khả 得đắc 。

註chú 。 觀quán 見kiến 形hình 色sắc 為vi 肉nhục 眼nhãn 。 普phổ 照chiếu 大Đại 千Thiên 。 為vi 天thiên 眼nhãn 。 智trí 燭chúc 常thường 明minh 為vi 慧tuệ 眼nhãn 。 了liễu 諸chư 法pháp 空không 為vi 法Pháp 眼nhãn 。 本bổn 性tánh 常thường 覺giác 為vi 佛Phật 眼nhãn 。 智trí 慧tuệ 之chi 體thể 。 徧biến 照Chiếu 一Nhất 切Thiết 法Pháp 界Giới 。 取thủ 喻dụ 為vi 眼nhãn 。 即tức 所sở 謂vị 般Bát 若Nhã 是thị 也dã 。 沙sa 等đẳng 恆Hằng 河Hà 。 謂vị 一nhất 粒lạp 沙sa 為vi 一nhất 恆Hằng 河Hà 也dã 。 前tiền 恆Hằng 沙sa 以dĩ 喻dụ 布bố 施thí 。 此thử 恆Hằng 沙sa 以dĩ 喻dụ 世thế 界giới 。 凡phàm 有hữu 世thế 界giới 。 必tất 有hữu 。 佛Phật 以dĩ 教giáo 化hóa 。 謂vị 之chi 佛Phật 世thế 界giới 。 此thử 喻dụ 有hữu 五ngũ 層tằng 。 一nhất 舉cử 恆Hằng 河Hà 以dĩ 數số 沙sa 。 再tái 舉cử 一nhất 沙sa 一nhất 河hà 以dĩ 數số 河hà 。 三tam 約ước 諸chư 沙sa 以dĩ 數số 界giới 。 四tứ 約ước 界giới 中trung 。 所sở 有hữu 眾chúng 生sanh 。 五ngũ 約ước 眾chúng 生sanh 所sở 有hữu 心tâm 。 生sanh 滅diệt 萬vạn 狀trạng 。 猶do 如như 是thị 沙sa 之chi 多đa 。 眾chúng 生sanh 心tâm 者giả 。 顛điên 倒đảo 心tâm 也dã 。 若nhược 干can 種chủng 者giả 。 不bất 可khả 縷lũ 舉cử 之chi 意ý 。 攝nhiếp 下hạ 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 三tam 者giả 而nhi 言ngôn 。 非phi 心tâm 者giả 。 妄vọng 想tưởng 之chi 心tâm 。 非phi 真chân 實thật 之chi 本bổn 心tâm 也dã 。 是thị 名danh 為vi 心tâm 者giả 。 不bất 起khởi 妄vọng 念niệm 。 即tức 是thị 本bổn 心tâm 也dã 。 思tư 念niệm 前tiền 事sự 為vi 過quá 去khứ 心tâm 。 思tư 念niệm 今kim 事sự 為vi 現hiện 在tại 心tâm 。 思tư 念niệm 後hậu 事sự 為vì 未vị 來lai 心tâm 。 凡phàm 人nhân 一nhất 念niệm 中trung 。 即tức 有hữu 過quá 去khứ 現hiện 在tại 未vị 來lai 。 須tu 看khán 得đắc 活hoạt 。 不bất 可khả 得đắc 。 言ngôn 不bất 可khả 有hữu 也dã 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 如Như 來Lai 悉tất 知tri 悉tất 見kiến 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 降hàng 心tâm 之chi 要yếu 也dã 。 眼nhãn 以dĩ 矚chú 照chiếu 為vi 義nghĩa 。 如Như 來Lai 具cụ 此thử 五ngũ 眼nhãn 。 觀quán 照chiếu 眾chúng 生sanh 妄vọng 心tâm 纏triền 結kết 。 事sự 過quá 去khứ 而nhi 有hữu 所sở 係hệ 戀luyến 。 事sự 現hiện 在tại 而nhi 有hữu 所sở 執chấp 著trước 。 事sự 未vị 來lai 而nhi 有hữu 所sở 逆nghịch 億ức 。 眾chúng 生sanh 憧sung 憧sung 往vãng 來lai 。 惟duy 此thử 三tam 心tâm 。 流lưu 浪lãng 生sanh 死tử 。 如Như 來Lai 以dĩ 不bất 可khả 得đắc 三tam 字tự 。 點điểm 破phá 羣quần 迷mê 。 慾dục 薪tân 積tích 厝thố 。 頓đốn 入nhập 清thanh 凉# 。 惑hoặc 業nghiệp 久cửu 纏triền 。 立lập 成thành 解giải 脫thoát 。 非phi 心tâm 既ký 去khứ 。 即tức 得đắc 菩Bồ 提Đề 覺giác 心tâm 。 物vật 有hữu 去khứ 來lai 。 心tâm 無vô 留lưu 滯trệ 。 三tam 際tế 俱câu 空không 。 湛trạm 虗hư 清thanh 淨tịnh 。 譬thí 如như 磨ma 鏡kính 垢cấu 盡tận 明minh 。 見kiến 我ngã 心tâm 之chi 本bổn 體thể 如như 是thị 也dã 。 如Như 來Lai 說thuyết 經Kinh 至chí 此thử 。 已dĩ 將tương 無vô 住trụ 生sanh 心tâm 三tam 昧muội 處xứ 。 全toàn 體thể 昭chiêu 揭yết 。

講giảng 。 佛Phật 欲dục 闡xiển 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 有hữu 若nhược 干can 種chủng 。 先tiên 設thiết 問vấn 曰viết 。 如Như 來Lai 有hữu 化hóa 身thân 觀quán 見kiến 之chi 肉nhục 眼nhãn 。 普phổ 照chiếu 大Đại 千Thiên 之chi 天thiên 眼nhãn 。 般Bát 若Nhã 常thường 明minh 之chi 慧tuệ 眼nhãn 。 了liễu 諸chư 法pháp 空không 之chi 法Pháp 眼nhãn 。 自tự 性tánh 常thường 覺giác 之chi 佛Phật 眼nhãn 。 有hữu 此thử 五ngũ 眼nhãn 否phủ/bĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 皆giai 答đáp 之chi 曰viết 。 如Như 來Lai 有hữu 五ngũ 眼nhãn 。 佛Phật 又hựu 舉cử 世thế 界giới 為vi 問vấn 曰viết 。 舉cử 無vô 數số 恆Hằng 河Hà 之chi 沙sa 。 以dĩ 數số 佛Phật 之chi 世thế 界giới 。 果quả 多đa 乎hồ 否phủ/bĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 亦diệc 以dĩ 甚thậm 多đa 答đáp 之chi 。 佛Phật 曰viết 。 即tức 如như 如như 許hứa 國quốc 土độ 中trung 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 各các 具cụ 一nhất 心tâm 。 有hữu 若nhược 干can 種chủng 。 如Như 來Lai 以dĩ 清thanh 淨tịnh 五ngũ 眼nhãn 。 皆giai 盡tận 見kiến 而nhi 知tri 之chi 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 一nhất 切thiết 心tâm 。 皆giai 是thị 眾chúng 生sanh 妄vọng 心tâm 。 非phi 性tánh 中trung 常thường 住trụ 之chi 真chân 心tâm 。 識thức 得đắc 妄vọng 心tâm 非phi 心tâm 。 菩Bồ 薩Tát 本bổn 體thể 見kiến 矣hĩ 。 是thị 名danh 為vi 心tâm 也dã 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 蓋cái 過quá 去khứ 已dĩ 滅diệt 。 現hiện 在tại 本bổn 空không 。 未vị 來lai 未vị 有hữu 。 眾chúng 生sanh 戀luyến 其kỳ 往vãng 。 計kế 其kỳ 在tại 。 想tưởng 其kỳ 來lai 。 紛phân 紛phân 有hữu 此thử 三tam 心tâm 。 三tam 心tâm 豈khởi 可khả 得đắc 而nhi 住trụ 。 若nhược 能năng 清thanh 淨tịnh 。 豈khởi 有hữu 三tam 心tâm 無vô 三tam 心tâm 。 而nhi 一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。 全toàn 體thể 自tự 現hiện 。 則tắc 眾chúng 生sanh 之chi 不bất 終chung 於ư 眾chúng 生sanh 可khả 知tri 矣hĩ 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 若nhược 有hữu 人nhân 滿mãn 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 七thất 寶bảo 。 以dĩ 用dụng 布bố 施thí 。 是thị 人nhân 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 得đắc 福phước 多đa 不phủ 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 此thử 人nhân 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 得đắc 福phước 甚thậm 多đa 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 福phước 德đức 有hữu 實thật 。 如Như 來Lai 不bất 說thuyết 得đắc 福phước 德đức 多đa 。 以dĩ 福phước 德đức 無vô 故cố 。 如Như 來Lai 說thuyết 得đắc 福phước 德đức 多đa 。

註chú 。 因nhân 緣duyên 者giả 。 因nhân 其kỳ 布bố 施thí 之chi 功công 。 緣duyên 之chi 以dĩ 得đắc 福phước 也dã 。 前tiền 云vân 福phước 多đa 。 是thị 持trì 誦tụng 功công 德đức 。 此thử 云vân 福phước 多đa 。 是thị 修tu 證chứng 極cực 果quả 。 取thủ 義nghĩa 各các 別biệt 。

論luận 。 此thử 第đệ 六lục 番phiên 較giảo 量lượng 福phước 德đức 也dã 。 前tiền 文văn 皆giai 與dữ 經kinh 勝thắng 較giảo 量lượng 。 此thử 但đãn 就tựu 福phước 德đức 性tánh 較giảo 量lượng 有hữu 無vô 。 不bất 言ngôn 持trì 說thuyết 。 與dữ 前tiền 福phước 德đức 性tánh 之chi 說thuyết 。 遙diêu 相tương 照chiếu 應ưng 。 世thế 間gian 之chi 福phước 。 富phú 貴quý 功công 名danh 。 人nhân 見kiến 為vi 有hữu 實thật 。 不bất 知tri 福phước 盡tận 墮đọa 落lạc 。 仍nhưng 受thọ 輪luân 回hồi 。 故cố 不bất 說thuyết 福phước 德đức 多đa 。 出xuất 世thế 之chi 福phước 。 清thanh 淨tịnh 無vô 為vi 。 不bất 見kiến 為vi 福phước 。 不bất 知tri 能năng 出xuất 生sanh 死tử 海hải 。 受thọ 大đại 快khoái 樂lạc 。 故cố 說thuyết 福phước 德đức 多đa 。 此thử 是thị 究cứu 竟cánh 圓viên 滿mãn 地địa 位vị 。 故cố 不bất 言ngôn 持trì 說thuyết 也dã 。

講giảng

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

若nhược 有hữu 人nhân 以dĩ 滿mãn 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 之chi 七thất 寶bảo 。 用dụng 為vi 布bố 施thí 。 其kỳ 福phước 德đức 果quả 多đa 否phủ/bĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 以dĩ 甚thậm 多đa 答đáp 之chi 。 佛Phật 曰viết 。 若nhược 布bố 施thí 之chi 福phước 德đức 。 身thân 享hưởng 榮vinh 華hoa 。 人nhân 見kiến 為vi 有hữu 實thật 也dã 。 究cứu 之chi 不bất 離ly 業nghiệp 緣duyên 。 有hữu 時thời 而nhi 盡tận 。 如Như 來Lai 不bất 說thuyết 福phước 德đức 多đa 。 若nhược 性tánh 中trung 之chi 福phước 德đức 。 自tự 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 人nhân 以dĩ 為vi 無vô 也dã 。 究cứu 之chi 本bổn 性tánh 如Như 來Lai 。 無vô 時thời 而nhi 窮cùng 。 故cố 如Như 來Lai 說thuyết 。 得đắc 福phước 德đức 多đa 也dã 。

彚# 解giải 。 自tự 再tái 請thỉnh 住trụ 降giáng/hàng 至chí 此thử 。 凡phàm 五ngũ 節tiết 為vi 一nhất 段đoạn 。 皆giai 申thân 明minh 上thượng 卷quyển 之chi 義nghĩa 。 佛Phật 先tiên 言ngôn 發phát 心tâm 無vô 法pháp 。 次thứ 言ngôn 證chứng 果Quả 無vô 法pháp 。 次thứ 言ngôn 度độ 生sanh 嚴nghiêm 土thổ/độ 。 皆giai 無vô 我ngã 法pháp 。 又hựu 以dĩ 五ngũ 眼nhãn 破phá 三tam 心tâm 。 心tâm 法pháp 俱câu 空không 。 正chánh 見kiến 般Bát 若Nhã 。 乃nãi 是thị 清thanh 淨tịnh 無vô 為vi 妙diệu 境cảnh 。 其kỳ 中trung 自tự 具cụ 福phước 德đức 。 量lượng 等đẳng 虗hư 空không 。 豈khởi 布bố 施thí 因nhân 緣duyên 。 所sở 可khả 同đồng 日nhật 語ngữ 哉tai 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 佛Phật 可khả 以dĩ 具cụ 足túc 色sắc 身thân 見kiến 不phủ 。

不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 不bất 應ưng 。 以dĩ 具cụ 足túc 色sắc 身thân 見kiến 。 何hà 以dĩ 故cố 如Như 來Lai 。 說thuyết 具cụ 足túc 色sắc 身thân 即tức 非phi 具cụ 足túc 色sắc 身thân 。 是thị 名danh 具cụ 足túc 色sắc 身thân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 可khả 以dĩ 具cụ 足túc 諸chư 相tướng 見kiến 不phủ 。

不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 不bất 應ưng 。 以dĩ 具cụ 足túc 諸chư 相tướng 見kiến 。 何hà 以dĩ 故cố 如Như 來Lai 。 說thuyết 諸chư 相tướng 具cụ 足túc 。 即tức 非phi 具cụ 足túc 。 是thị 名danh 諸chư 相tướng 具cụ 足túc 。

註chú 。 具cụ 足túc 。 毫hào 無vô 虧khuy 欠khiếm 也dã 。 具cụ 足túc 色sắc 身thân 。 即tức 八bát 十thập 種chủng 隨tùy 形hình 好hảo 。 乃nãi 佛Phật 法Pháp 之chi 見kiến 於ư 身thân 者giả 。 具cụ 足túc 諸chư 相tướng 。 即tức 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 乃nãi 佛Phật 法Pháp 之chi 見kiến 於ư 相tương/tướng 者giả 。 前tiền 可khả 以dĩ 見kiến 如Như 來Lai 。 是thị 指chỉ 人nhân 欲dục 以dĩ 色sắc 身thân 見kiến 如Như 來Lai 言ngôn 。 此thử 云vân 如Như 來Lai 可khả 以dĩ 見kiến 。 是thị 謂vị 如Như 來Lai 。 有hữu 色sắc 相tướng 可khả 令linh 人nhân 見kiến 也dã 。 不bất 應ưng 者giả 。 謂vị 可khả 以dĩ 相tương 見kiến 固cố 不bất 是thị 。 謂vị 不bất 可khả 相tương 見kiến 亦diệc 不bất 是thị 。 故cố 說thuyết 不bất 應ưng 。 與dữ 不bất 可khả 有hữu 別biệt 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 不bất 可khả 以dĩ 身thân 相tướng 。 見kiến 如Như 來Lai 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 真chân 空không 本bổn 無vô 色sắc 相tướng 也dã 。 前tiền 云vân 不bất 可khả 相tương 見kiến 。 是thị 言ngôn 色sắc 相tướng 非phi 相tướng 。 相tương/tướng 非phi 是thị 佛Phật 。 此thử 云vân 不bất 可khả 相tương 見kiến 。 是thị 言ngôn 無vô 相tướng 即tức 相tương/tướng 。 相tương/tướng 非phi 不bất 佛Phật 。 色sắc 身thân 原nguyên 從tùng 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 中trung 顯hiển 出xuất 。 是thị 為vi 無vô 色sắc 之chi 色sắc 。 相tướng 好hảo 原nguyên 從tùng 真Chân 如Như 實thật 相tướng 中trung 流lưu 露lộ 。 是thị 為vi 無vô 相tướng 之chi 相tướng 。 故cố 執chấp 色sắc 相tướng 以dĩ 為vi 法Pháp 身thân 。 固cố 不bất 可khả 。 離ly 色sắc 相tướng 以dĩ 求cầu 法Pháp 身thân 。 亦diệc 不bất 可khả 。 如Như 來Lai 無vô 色sắc 。 無vô 無vô 色sắc 。 不bất 應ưng 以dĩ 色sắc 見kiến 如Như 來Lai 無vô 相tướng 。 無vô 無vô 相tướng 。 不bất 應ưng 以dĩ 相tương 見kiến 。 即tức 非phi 具cụ 足túc 。 明minh 真chân 身thân 也dã 。 是thị 名danh 具cụ 足túc 。 明minh 應ưng 身thân 也dã 。 可khả 以dĩ 不bất 應ưng 。 即tức 非phi 是thị 名danh 。 總tổng 是thị 一nhất 意ý 。

講giảng 。 佛Phật 曰viết 。 佛Phật 可khả 以dĩ 具cụ 足túc 色sắc 身thân 見kiến 否phủ/bĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。 不phủ 也dã 如Như 來Lai 不bất 應ưng 。 以dĩ 具cụ 足túc 色sắc 身thân 見kiến 。

何hà 以dĩ 故cố 。 蓋cái 色sắc 身thân 乃nãi 血huyết 肉nhục 之chi 軀khu 非phi 法Pháp 身thân 也dã 。 若nhược 法Pháp 身thân 則tắc 無vô 變biến 無vô 壞hoại 。 念niệm 念niệm 無vô 非phi 般Bát 若Nhã 。 豈khởi 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 所sở 能năng 囿# 也dã 。 色sắc 身thân 中trung 有hữu 妙diệu 色sắc 身thân 存tồn 焉yên 。 是thị 名danh 具cụ 足túc 色sắc 身thân 。 佛Phật 曰viết 。 佛Phật 可khả 以dĩ 具cụ 足túc 諸chư 相tướng 見kiến 否phủ/bĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。 不phủ 也dã 。 如Như 來Lai 不bất 應ưng 。 以dĩ 具cụ 足túc 諸chư 相tướng 見kiến 。

何hà 以dĩ 故cố 。 蓋cái 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 諸chư 相tướng 具cụ 足túc 。 非phi 徒đồ 取thủ 諸chư 相tướng 也dã 。 般Bát 若Nhã 觀quán 照chiếu 。 萬vạn 象tượng 悉tất 融dung 。 凡phàm 六lục 神thần 通thông 。 八bát 解giải 脫thoát 。 具cụ 於ư 自tự 性tánh 中trung 者giả 。 常thường 滿mãn 足túc 爾nhĩ 。 此thử 妙diệu 相tướng 如Như 來Lai 。 內nội 有hữu 真chân 性tánh 如Như 來Lai 焉yên 。 是thị 名danh 諸chư 相tướng 具cụ 足túc 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 汝nhữ 勿vật 謂vị 如Như 來Lai 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 當đương 有hữu 所sở 說thuyết 法Pháp 。 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 。 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 人nhân 言ngôn 如Như 來Lai 有hữu 所sở 說thuyết 法Pháp 。 即tức 為vi 謗báng 佛Phật 。 不bất 能năng 解giải 我ngã 所sở 說thuyết 故cố 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 法Pháp 者giả 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 。 是thị 名danh 說thuyết 法Pháp 。

註chú 。 上thượng 念niệm 字tự 。 是thị 如Như 來Lai 說thuyết 。 自tự 己kỷ 之chi 念niệm 。 下hạ 念niệm 字tự 。 是thị 說thuyết 眾chúng 生sanh 之chi 念niệm 。 謗báng 佛Phật 者giả 。 謂vị 信tín 而nhi 不bất 解giải 。 墮đọa 誹phỉ 謗báng 之chi 見kiến 也dã 。 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 者giả 。 謂vị 本bổn 來lai 無vô 法pháp 也dã 。 是thị 名danh 說thuyết 法Pháp 者giả 。 謂vị 示thị 人nhân 以dĩ 真chân 空không 實thật 相tướng 之chi 理lý 。 使sử 人nhân 自tự 悟ngộ 也dã 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 如Như 來Lai 無vô 所sở 說thuyết 法Pháp 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 真chân 空không 本bổn 無vô 法pháp 也dã 。 佛Phật 反phản 復phục 告cáo 人nhân 。 勿vật 執chấp 文văn 字tự 之chi 陳trần 言ngôn 。 總tổng 以dĩ 真chân 空không 之chi 妙diệu 理lý 。 印ấn 眾chúng 生sanh 自tự 有hữu 之chi 佛Phật 性tánh 。 原nguyên 以dĩ 無vô 所sở 住trụ 。 心tâm 而nhi 說thuyết 法Pháp 。 欲dục 人nhân 了liễu 澈triệt 真chân 性tánh 耳nhĩ 。 於ư 法pháp 而nhi 言ngôn 。 諸chư 法pháp 實thật 性tánh 。 妙diệu 體thể 空không 寂tịch 。 原nguyên 無vô 一nhất 法pháp 可khả 著trước 。 於ư 我ngã 而nhi 言ngôn 。 覺giác 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 語ngữ 默mặc 皆giai 如như 。 本bổn 來lai 無vô 法pháp 。 作tác 何hà 言ngôn 說thuyết 。 故cố 說thuyết 而nhi 無vô 說thuyết 。 不bất 說thuyết 而nhi 說thuyết 。 是thị 名danh 說thuyết 法Pháp 也dã 。 如Như 來Lai 臨lâm 滅diệt 時thời 。 文Văn 殊Thù 請thỉnh 佛Phật 住trụ 世thế 。 再tái 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 佛Phật 言ngôn 我ngã 住trụ 世thế 四tứ 十thập 九cửu 年niên 。 未vị 嘗thường 說thuyết 著trước 一nhất 字tự 。 即tức 此thử 意ý 。

講giảng 。 佛Phật 曰viết 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 汝nhữ 見kiến 如Như 來Lai 。 日nhật 與dữ 眾chúng 生sanh 講giảng 解giải 。 遂toại 謂vị 如Như 來Lai 有hữu 法pháp 可khả 說thuyết 耶da 。 汝nhữ 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 人nhân 言ngôn 如Như 來Lai 有hữu 所sở 說thuyết 法Pháp 。 是thị 謂vị 如Như 來Lai 。 不bất 明minh 真chân 性tánh 。 即tức 為vi 謗báng 佛Phật 。 良lương 由do 不bất 能năng 解giải 我ngã 所sở 說thuyết 法Pháp 。 空không 之chi 義nghĩa 也dã 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 所sở 謂vị 說thuyết 法Pháp 者giả 。 不bất 過quá 謂vị 眾chúng 生sanh 斷đoạn 除trừ 外ngoại 妄vọng 。 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 有hữu 說thuyết 耳nhĩ 。 其kỳ 實thật 真chân 性tánh 自tự 如như 。 本bổn 來lai 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 。 但đãn 使sử 自tự 悟ngộ 真chân 空không 。 是thị 名danh 說thuyết 法Pháp 也dã 。

爾nhĩ 時thời 慧Tuệ 命mạng 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 頗phả 有hữu 眾chúng 生sanh 。 於ư 未vị 來lai 世thế 。 聞văn 說thuyết 是thị 法Pháp 。 生sanh 信tín 心tâm 不phủ 。 佛Phật 言ngôn 須Tu 菩Bồ 提Đề 彼bỉ 非phi 眾chúng 生sanh 。 非phi 不bất 眾chúng 生sanh 。 何hà 以dĩ 故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 眾chúng 生sanh 眾chúng 生sanh 者giả 。 如Như 來Lai 說thuyết 非phi 眾chúng 生sanh 。 是thị 名danh 眾chúng 生sanh 。 (# 此thử 段đoạn 經kinh 文văn 。 秦tần 譯dịch 無vô 。 魏ngụy 譯dịch 有hữu )# 。

註chú 。 慧tuệ 命mạng 。 謂vị 具cụ 智trí 慧tuệ 。 通thông 性tánh 命mạng 。 即tức 所sở 謂vị 無vô 量lượng 。 佛Phật 所sở 種chúng 善thiện 根căn 也dã 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 慧tuệ 根căn 雖tuy 夙túc 具cụ 。 然nhiên 理lý 境cảnh 未vị 深thâm 。 則tắc 實thật 智trí 不bất 發phát 。 至chí 聞văn 如Như 來Lai 無vô 可khả 。 說thuyết 法Pháp 之chi 時thời 。 宿túc 種chúng 善thiện 根căn 。 於ư 是thị 頓đốn 露lộ 。 故cố 立lập 此thử 嘉gia 名danh 。 未vị 來lai 世thế 。 兼kiêm 像tượng 法pháp 末Mạt 法Pháp 時thời 言ngôn 。 前tiền 問vấn 眾chúng 生sanh 生sanh 信tín 。 就tựu 現hiện 在tại 言ngôn 。 此thử 指chỉ 未vị 來lai 眾chúng 生sanh 言ngôn 。 前tiền 是thị 聞văn 言ngôn 說thuyết 章chương 句cú 生sanh 信tín 。 此thử 是thị 聞văn 說thuyết 是thị 法Pháp 生sanh 信tín 。 各các 有hữu 淺thiển 深thâm 。 聞văn 說thuyết 是thị 法Pháp 。 承thừa 上thượng 無vô 說thuyết 之chi 說thuyết 來lai 。 眾chúng 生sanh 與dữ 佛Phật 。 同đồng 有hữu 真chân 性tánh 。 故cố 曰viết 彼bỉ 非phi 眾chúng 生sanh 。 但đãn 背bội 真chân 逐trục 妄vọng 。 自tự 喪táng 本bổn 來lai 。 故cố 曰viết 非phi 不bất 眾chúng 生sanh 。 如Như 來Lai 說thuyết 非phi 眾chúng 生sanh 。 申thân 彼bỉ 非phi 眾chúng 生sanh 句cú 。 是thị 名danh 眾chúng 生sanh 。 申thân 非phi 不bất 眾chúng 生sanh 句cú 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 非phi 眾chúng 生sanh 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 眾chúng 生sanh 相tương 當đương 空không 也dã 。 佛Phật 說thuyết 發phát 心tâm 而nhi 無vô 可khả 發phát 。 得đắc 果quả 而nhi 無vô 可khả 得đắc 。 度độ 生sanh 而nhi 無vô 可khả 度độ 。 莊trang 嚴nghiêm 而nhi 無vô 可khả 莊trang 嚴nghiêm 。 不bất 以dĩ 身thân 相tướng 見kiến 。 不bất 以dĩ 說thuyết 法Pháp 名danh 。 善thiện 現hiện 一nhất 一nhất 領lãnh 悟ngộ 。 但đãn 恐khủng 未vị 來lai 眾chúng 生sanh 。 聞văn 是thị 無vô 法pháp 之chi 法pháp 。 不bất 說thuyết 之chi 說thuyết 。 不bất 能năng 信tín 解giải 。 無vô 以dĩ 降giáng/hàng 住trụ 其kỳ 心tâm 。 因nhân 有hữu 此thử 問vấn 。 佛Phật 言ngôn 法pháp 者giả 。 真Chân 如Như 之chi 性tánh 。 眾chúng 生sanh 具cụ 有hữu 佛Phật 性tánh 。 一nhất 生sanh 一nhất 佛Phật 。 眾chúng 生sanh 眾chúng 佛Phật 。 但đãn 未vị 能năng 發phát 心tâm 。 未vị 能năng 證chứng 果Quả 。 未vị 可khả 遽cự 謂vị 非phi 眾chúng 生sanh 。 然nhiên 胎thai 卵noãn 濕thấp 化hóa 諸chư 種chủng 。 尚thượng 有hữu 變biến 化hóa 而nhi 脫thoát 離ly 其kỳ 凡phàm 胎thai 者giả 。 何hà 況huống 於ư 人nhân 。 自tự 當đương 泯mẫn 乎hồ 眾chúng 生sanh 之chi 見kiến 。 彼bỉ 非phi 眾chúng 生sanh 。 非phi 不bất 眾chúng 生sanh 。 是thị 如Như 來Lai 點điểm 化hóa 眾chúng 生sanh 處xứ 。 重trùng 說thuyết 眾chúng 生sanh 者giả 。 嘆thán 息tức 而nhi 喚hoán 醒tỉnh 之chi 。 與dữ 上thượng 經kinh 三tam 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 句cú 。 同đồng 一nhất 惓# 切thiết 。

講giảng 。

爾nhĩ 時thời 長Trưởng 老lão 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 心tâm 開khai 意ý 悟ngộ 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 末Mạt 法Pháp 之chi 後hậu 。 頗phả 有hữu 眾chúng 生sanh 。 聞văn 此thử 無vô 法pháp 之chi 法pháp 。 不bất 說thuyết 之chi 說thuyết 。 生sanh 信tín 心tâm 否phủ/bĩ 。 佛Phật 言ngôn 佛Phật 與dữ 眾chúng 生sanh 。 同đồng 具cụ 此thử 般Bát 若Nhã 真chân 性tánh 。 彼bỉ 雖tuy 眾chúng 生sanh 。 而nhi 真chân 性tánh 原nguyên 有hữu 。 非phi 可khả 以dĩ 眾chúng 生sanh 目mục 之chi 。 彼bỉ 雖tuy 非phi 眾chúng 生sanh 。 而nhi 業nghiệp 緣duyên 現hiện 在tại 。 又hựu 非phi 可khả 以dĩ 不bất 眾chúng 生sanh 目mục 之chi 。

何hà 以dĩ 故cố 。 凡phàm 此thử 眾chúng 生sanh 眾chúng 生sanh 者giả 。 苟cẩu 能năng 聞văn 般Bát 若Nhã 法pháp 而nhi 敬kính 信tín 之chi 。 言ngôn 下hạ 見kiến 性tánh 。 是thị 即tức 如Như 來Lai 。 所sở 說thuyết 非phi 眾chúng 生sanh 也dã 。 是thị 假giả 名danh 為vi 眾chúng 生sanh 爾nhĩ 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 佛Phật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 為vi 無vô 所sở 得đắc 耶da 。 佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。 如như 是thị 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 我ngã 於ư 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 乃nãi 至chí 無vô 有hữu 。 少thiểu 法pháp 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

復phục 次thứ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 是thị 法Pháp 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 高cao 下hạ 。 是thị 名danh 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 無vô 我ngã 無vô 人nhân 。 無vô 眾chúng 生sanh 無vô 壽thọ 者giả 修tu 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 即tức 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 言ngôn 善thiện 法Pháp 者giả 。 如Như 來Lai 說thuyết 即tức 非phi 善thiện 法Pháp 。 是thị 名danh 善thiện 法Pháp 。 (# 非phi 善thiện 法Pháp 上thượng 。 別biệt 本bổn 無vô 即tức 字tự )# 。

註chú 。 如Như 來Lai 前tiền 言ngôn 無vô 得đắc 。 復phục 言ngôn 所sở 得đắc 。 空không 生sanh 則tắc 合hợp 證chứng 之chi 。 發phát 所sở 未vị 發phát 。 故cố 為vi 佛Phật 所sở 深thâm 許hứa 。 前tiền 云vân 於ư 法pháp 無vô 所sở 得đắc 。 但đãn 約ước 空không 寂tịch 之chi 體thể 。 此thử 云vân 乃nãi 至chí 無vô 有hữu 。 少thiểu 法pháp 可khả 得đắc 。 是thị 析tích 到đáo 至chí 精tinh 至chí 微vi 處xứ 。 是thị 法pháp 即tức 指chỉ 菩Bồ 提Đề 覺giác 體thể 。 無vô 法pháp 之chi 法pháp 。 乃nãi 真chân 法pháp 也dã 。 平bình 等đẳng 。 謂vị 凡phàm 有hữu 知tri 者giả 。 必tất 同đồng 體thể 也dã 。 無vô 有hữu 高cao 下hạ 者giả 。 非phi 聖thánh 具cụ 而nhi 凡phàm 虧khuy 也dã 。 修tu 善thiện 法Pháp 。 不bất 外ngoại 般Bát 若Nhã 。 標tiêu 一nhất 善thiện 字tự 。 以dĩ 別biệt 於ư 魔ma 外ngoại 也dã 。 佛Phật 又hựu 恐khủng 眾chúng 生sanh 於ư 善thiện 法Pháp 生sanh 執chấp 著trước 。 故cố 以dĩ 善thiện 法Pháp 非phi 善thiện 法Pháp 破phá 之chi 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 無vô 法pháp 可khả 得đắc 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 菩Bồ 提Đề 相tướng 。 亦diệc 當đương 空không 也dã 。 無vô 少thiểu 法pháp 。 是thị 無vô 上thượng 心tâm 。 是thị 真Chân 如Như 體thể 平bình 等đẳng 。 是thị 正chánh 等đẳng 心tâm 。 是thị 真Chân 如Như 相tương/tướng 。 以dĩ 無vô 我ngã 修tu 善thiện 法Pháp 。 是thị 正chánh 覺giác 心tâm 。 是thị 真Chân 如Như 用dụng 。 佛Phật 答đáp 有hữu 三tam 。 初sơ 以dĩ 覺giác 性tánh 空không 寂tịch 言ngôn 。 次thứ 以dĩ 平bình 等đẳng 覺giác 相tương/tướng 言ngôn 。 三tam 以dĩ 修tu 法pháp 覺giác 用dụng 言ngôn 。 總tổng 是thị 接tiếp 引dẫn 後hậu 生sanh 之chi 意ý 。 如Như 來Lai 不phủ 。 留lưu 一nhất 法pháp 。 乃nãi 通thông 萬vạn 法pháp 。 雖tuy 無vô 少thiểu 法pháp 。 不bất 可khả 以dĩ 無vô 法pháp 而nhi 入nhập 於ư 斷đoạn 滅diệt 。 雖tuy 平bình 等đẳng 。 不bất 可khả 以dĩ 平bình 等đẳng 而nhi 據cứ 為vi 真chân 常thường 。 修tu 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 是thị 指chỉ 出xuất 下hạ 手thủ 工công 夫phu 。 當đương 以dĩ 無vô 四tứ 相tương/tướng 為vi 了liễu 因nhân 。 修tu 六Lục 度Độ 為vi 緣duyên 因nhân 也dã 。 但đãn 既ký 云vân 無vô 法pháp 。 又hựu 云vân 平bình 等đẳng 修tu 善thiện 法Pháp 。 既ký 云vân 修tu 善thiện 法Pháp 。 又hựu 言ngôn 即tức 非phi 善thiện 法Pháp 。 步bộ 步bộ 回hồi 顧cố 無vô 相tướng 法pháp 。 不bất 失thất 無vô 實thật 無vô 虗hư 之chi 旨chỉ 。 總tổng 是thị 欲dục 人nhân 依y 法pháp 悟ngộ 性tánh 。 又hựu 要yếu 離ly 法pháp 見kiến 真chân 耳nhĩ 。

講giảng 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 聞văn 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 之chi 義nghĩa 。 恍hoảng 然nhiên 有hữu 得đắc 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 今kim 佛Phật 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 於ư 法pháp 殆đãi 所sở 得đắc 耶da 。 佛Phật 深thâm 許hứa 其kỳ 言ngôn 曰viết 。 如như 是thị 如như 是thị 。 我ngã 於ư 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 之chi 法pháp 。 不bất 從tùng 外ngoại 得đắc 。 乃nãi 吾ngô 之chi 真chân 性tánh 也dã 。 真chân 性tánh 中trung 蕩đãng 然nhiên 空không 虗hư 。 神thần 凝ngưng 智trí 泯mẫn 。 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 再tái 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。 是thị 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 法pháp 。 乃nãi 吾ngô 本bổn 然nhiên 之chi 性tánh 。 在tại 聖thánh 不bất 增tăng 。 在tại 凡phàm 不bất 減giảm 。 人nhân 人nhân 具cụ 足túc 。 平bình 等đẳng 無vô 有hữu 高cao 下hạ 。 所sở 以dĩ 名danh 為vi 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 何hà 則tắc 。 以dĩ 我ngã 真chân 性tánh 中trung 。 原nguyên 無vô 我ngã 人nhân 眾chúng 壽thọ 之chi 妄vọng 。 人nhân 能năng 根căn 株chu 拔bạt 盡tận 。 又hựu 當đương 修tu 此thử 明minh 心tâm 見kiến 性tánh 之chi 善thiện 法Pháp 。 自tự 覺giác 覺giác 他tha 。 空không 明minh 圓viên 滿mãn 。 即tức 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 我ngã 所sở 言ngôn 善thiện 法Pháp 者giả 。 乃nãi 接tiếp 引dẫn 眾chúng 生sanh 。 入nhập 道đạo 之chi 門môn 。 本bổn 來lai 無vô 此thử 善thiện 法Pháp 。 不bất 過quá 假giả 此thử 名danh 。 以dĩ 開khai 悟ngộ 人nhân 耳nhĩ 。 可khả 知tri 善thiện 法Pháp 者giả 。 真chân 性tánh 也dã 。 真chân 性tánh 豈khởi 可khả 以dĩ 所sở 得đắc 言ngôn 哉tai 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 中trung 。 所sở 有hữu 諸chư 須Tu 彌Di 山Sơn 王Vương 。 如như 是thị 等đẳng 七thất 寶bảo 聚tụ 。 有hữu 人nhân 持trì 用dụng 布bố 施thí 。 若nhược 人nhân 以dĩ 此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 。 乃nãi 至chí 四tứ 句cú 偈kệ 等đẳng 。 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 為vì 他tha 人nhân 說thuyết 。 於ư 前tiền 福phước 德đức 。 百bách 分phần 不bất 及cập 一nhất 。 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 分phần 。 乃nãi 至chí 算toán 數số 譬thí 喻dụ 。 所sở 不bất 能năng 及cập 。 (# 石thạch 本bổn 無vô 讀đọc 誦tụng 字tự 。 千thiên 萬vạn 億ức 分phần 上thượng 。 無vô 百bách 字tự )# 。

註chú 。 前tiền 以dĩ 恆Hằng 河Hà 沙sa 喻dụ 其kỳ 多đa 。 此thử 以dĩ 須Tu 彌Di 山Sơn 喻dụ 其kỳ 大đại 。 言ngôn 七thất 寶bảo 所sở 聚tụ 之chi 多đa 。 有hữu 如như 此thử 山sơn 之chi 高cao 大đại 也dã 。

論luận 。 此thử 第đệ 七thất 番phiên 較giảo 量lượng 福phước 德đức 也dã 。 因nhân 上thượng 言ngôn 修tu 善thiện 法Pháp 。 恐khủng 人nhân 疑nghi 於ư 般Bát 若Nhã 外ngoại 。 別biệt 有hữu 善thiện 法Pháp 可khả 修tu 。 不bất 知tri 六Lục 度Độ 歸quy 到đáo 離ly 相tương/tướng 。 可khả 見kiến 圓viên 滿mãn 法Pháp 身thân 。 不bất 在tại 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 外ngoại 。 所sở 謂vị 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 皆giai 從tùng 此thử 經Kinh 出xuất 。 不bất 是thị 虗hư 語ngữ 。 所sở 以dĩ 點điểm 出xuất 般Bát 若Nhã 經kinh 名danh 。 以dĩ 見kiến 徹triệt 始thỉ 徹triệt 終chung 。 更cánh 無vô 二nhị 理lý 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 總tổng 不bất 出xuất 此thử 般Bát 若Nhã 經kinh 名danh 。 此thử 外ngoại 別biệt 無vô 善thiện 法Pháp 也dã 。

講giảng

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 云vân 。

三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 中trung 。 所sở 有hữu 諸chư 須Tu 彌Di 山Sơn 王Vương 。 可khả 謂vị 大đại 且thả 多đa 矣hĩ 。 設thiết 或hoặc 以dĩ 七thất 寶bảo 之chi 聚tụ 。 等đẳng 如như 許hứa 山sơn 之chi 多đa 。 用dụng 以dĩ 布bố 施thí 。 福phước 德đức 不bất 為vi 大đại 乎hồ 。 然nhiên 自tự 性tánh 若nhược 迷mê 。 福phước 何hà 可khả 救cứu 。 若nhược 人nhân 以dĩ 此thử 般Bát 若Nhã 經kinh 。 并tinh 四tứ 句cú 偈kệ 。 受thọ 持trì 而nhi 有hữu 得đắc 於ư 心tâm 。 演diễn 說thuyết 而nhi 有hữu 益ích 於ư 世thế 。 則tắc 上thượng 成thành 佛Phật 果quả 。 下hạ 度độ 眾chúng 生sanh 。 比tỉ 七thất 寶bảo 布bố 施thí 之chi 福phước 德đức 。 不bất 及cập 此thử 經Kinh 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 。 之chi 一nhất 分phần/phân 也dã 。 人nhân 可khả 不bất 持trì 此thử 經Kinh 哉tai 。

彚# 解giải 。 自tự 佛Phật 可khả 以dĩ 具cụ 足túc 色sắc 身thân 至chí 此thử 。 凡phàm 五ngũ 節tiết 為vi 一nhất 段đoạn 。 亦diệc 申thân 足túc 上thượng 卷quyển 之chi 義nghĩa 。 非phi 具cụ 足túc 。 掃tảo 盡tận 從tùng 前tiền 色sắc 身thân 相tướng 。 無vô 說thuyết 法Pháp 。 掃tảo 盡tận 從tùng 前tiền 說thuyết 法Pháp 相tương/tướng 。 非phi 眾chúng 生sanh 。 掃tảo 盡tận 從tùng 前tiền 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 無vô 少thiểu 法pháp 非phi 善thiện 法Pháp 。 掃tảo 盡tận 從tùng 前tiền 菩Bồ 提Đề 相tương/tướng 。 此thử 全toàn 是thị 般Bát 若Nhã 慧tuệ 光quang 。 一nhất 空không 諸chư 相tướng 。 其kỳ 性tánh 智trí 皆giai 從tùng 此thử 經Kinh 得đắc 來lai 。 所sở 以dĩ 點điểm 出xuất 般Bát 若Nhã 經kinh 名danh 。 以dĩ 較giảo 量lượng 福phước 德đức 。 以dĩ 見kiến 是thị 經Kinh 之chi 宜nghi 奉phụng 持trì 也dã 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 汝nhữ 等đẳng 勿vật 謂vị 。 如Như 來Lai 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 當đương 度độ 眾chúng 生sanh 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 。 何hà 以dĩ 故cố 實thật 無vô 有hữu 眾chúng 生sanh 。 如Như 來Lai 度độ 者giả 。 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 如Như 來Lai 度độ 者giả 。 如Như 來Lai 即tức 有hữu 我ngã 人nhân 眾chúng 生sanh 。 壽thọ 者giả 須Tu 菩Bồ 提Đề 如Như 來Lai 說thuyết 有hữu 我ngã 者giả 。 即tức 非phi 有hữu 我ngã 而nhi 凡phàm 夫phu 之chi 人nhân 。 以dĩ 為vi 有hữu 我ngã 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 凡phàm 夫phu 者giả 如Như 來Lai 說thuyết 即tức 非phi 凡phàm 夫phu 。 是thị 名danh 凡phàm 夫phu 。 (# 古cổ 本bổn 俱câu 無vô 是thị 名danh 凡phàm 夫phu 句cú )# 。

註chú 。 眾chúng 生sanh 。 指chỉ 九cửu 種chủng 眾chúng 生sanh 言ngôn 。 凡phàm 夫phu 。 指chỉ 人nhân 言ngôn 。 前tiền 掃tảo 度độ 生sanh 。 就tựu 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 此thử 就tựu 如Như 來Lai 言ngôn 。

論luận 。 此thử 再tái 申thân 言ngôn 度độ 生sanh 無vô 度độ 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 平bình 等đẳng 法Pháp 。 界giới 無vô 我ngã 人nhân 之chi 相tướng 也dã 。 上thượng 半bán 部bộ 言ngôn 度độ 生sanh 不bất 居cư 其kỳ 功công 。 下hạ 半bán 部bộ 言ngôn 度độ 生sanh 。 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 又hựu 言ngôn 度độ 生sanh 無vô 我ngã 法pháp 。 只chỉ 在tại 菩Bồ 薩Tát 身thân 上thượng 說thuyết 。 未vị 曾tằng 在tại 如Như 來Lai 身thân 上thượng 說thuyết 。 佛Phật 恐khủng 人nhân 疑nghi 如Như 來Lai 度độ 生sanh 。 有hữu 護hộ 念niệm 付phó 囑chúc 。 種chủng 種chủng 諸chư 法Pháp 。 不bất 知tri 如Như 來Lai 無vô 我ngã 。 則tắc 法pháp 本bổn 無vô 法pháp 。 凡phàm 夫phu 非phi 凡phàm 夫phu 。 則tắc 度độ 而nhi 無vô 度độ 。 了liễu 結kết 實thật 無vô 滅diệt 度độ 之chi 案án 。 以dĩ 佛Phật 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 榜bảng 樣# 也dã 。 蓋cái 如Như 來Lai 無vô 我ngã 。 誰thùy 度độ 眾chúng 生sanh 。 凡phàm 夫phu 非phi 凡phàm 夫phu 。 有hữu 何hà 眾chúng 生sanh 可khả 度độ 。 然nhiên 則tắc 菩Bồ 提Đề 平bình 等đẳng 。 度độ 眾chúng 生sanh 亦diệc 平bình 等đẳng 。 菩Bồ 提Đề 無vô 我ngã 人nhân 。 度độ 眾chúng 生sanh 亦diệc 無vô 我ngã 人nhân 也dã 。

講giảng

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。

汝nhữ 勿vật 謂vị 如Như 來Lai 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 當đương 有hữu 化hóa 度độ 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 汝nhữ 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 般Bát 若Nhã 真chân 性tánh 。 人nhân 人nhân 具cụ 足túc 。 雖tuy 如Như 來Lai 以dĩ 法pháp 度độ 之chi 。 然nhiên 度độ 其kỳ 所sở 自tự 有hữu 。 非phi 益ích 其kỳ 所sở 本bổn 無vô 。 實thật 無vô 有hữu 眾chúng 生sanh 。 是thị 如Như 來Lai 度độ 者giả 。 若nhược 說thuyết 眾chúng 生sanh 必tất 是thị 如Như 來Lai 化hóa 度độ 。 則tắc 如Như 來Lai 便tiện 有hữu 我ngã 人nhân 眾chúng 壽thọ 之chi 私tư 矣hĩ 。 如Như 來Lai 既ký 無vô 四tứ 相tương/tướng 。 何hà 說thuyết 法Pháp 時thời 有hữu 時thời 稱xưng 我ngã 。 當đương 知tri 如Như 來Lai 。 說thuyết 有hữu 我ngã 者giả 。 乃nãi 對đối 凡phàm 夫phu 而nhi 言ngôn 。 所sở 說thuyết 有hữu 我ngã 。 即tức 非phi 有hữu 我ngã 。 而nhi 凡phàm 夫phu 之chi 人nhân 。 以dĩ 為vi 能năng 度độ 惟duy 我ngã 耳nhĩ 。 然nhiên 佛Phật 此thử 性tánh 。 凡phàm 夫phu 亦diệc 此thử 性tánh 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 凡phàm 夫phu 者giả 。 如Như 來Lai 說thuyết 即tức 非phi 凡phàm 夫phu 。 蓋cái 凡phàm 夫phu 能năng 悟ngộ 自tự 性tánh 。 便tiện 是thị 如Như 來Lai 。 不bất 過quá 虗hư 名danh 為vi 凡phàm 夫phu 而nhi 已dĩ 。 所sở 謂vị 是thị 法Pháp 平bình 等đẳng 也dã 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 可khả 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 觀quán 如Như 來Lai 不phủ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。 如như 是thị 如như 是thị 。 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 觀quán 如Như 來Lai 。 佛Phật 言ngôn 須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 觀quán 如Như 來Lai 者giả 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 如như 我ngã 解giải 佛Phật 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 不bất 應ưng 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 觀quán 如Như 來Lai 。 爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 若nhược 以dĩ 色sắc 見kiến 我ngã 。 以dĩ 音âm 聲thanh 求cầu 我ngã 。 是thị 人nhân 行hành 邪tà 道đạo 。 不bất 能năng 見kiến 如Như 來Lai 。

註chú 。 觀quán 與dữ 見kiến 不bất 同đồng 。 見kiến 則tắc 從tùng 外ngoại 而nhi 見kiến 之chi 。 觀quán 則tắc 有hữu 仰ngưỡng 瞻chiêm 之chi 義nghĩa 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 即tức 四Tứ 大Đại 天Thiên 王Vương 。 如như 輪luân 之chi 轉chuyển 。 管quản 四tứ 天thiên 下hạ 。 察sát 人nhân 間gian 善thiện 惡ác 者giả 。 以dĩ 業nghiệp 報báo 福phước 德đức 。 亦diệc 具cụ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 色sắc 即tức 勝thắng 妙diệu 報báo 身thân 。 如Như 來Lai 身thân 相tướng 也dã 。 音âm 即tức 名danh 言ngôn 文văn 句cú 。 如Như 來Lai 說thuyết 法Pháp 相tương/tướng 也dã 。 我ngã 字tự 雖tuy 指chỉ 法Pháp 身thân 言ngôn 。 即tức 自tự 性tánh 之chi 我ngã 。 乃nãi 無vô 為vi 無vô 相tướng 。 淨tịnh 慧tuệ 之chi 體thể 也dã 。 邪tà 道đạo 。 外ngoại 道đạo 也dã 。 如Như 來Lai 者giả 。 真chân 常thường 清thanh 淨tịnh 之chi 體thể 。 如như 如như 不bất 動động 者giả 也dã 。 不bất 能năng 見kiến 如Như 來Lai 。 謂vị 不bất 能năng 得đắc 見kiến 。 如như 如như 之chi 真chân 性tánh 也dã 。 與dữ 上thượng 文văn 見kiến 諸chư 相tướng 非phi 相tướng 即tức 見kiến 如Như 來Lai 同đồng 義nghĩa 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 不bất 應ưng 取thủ 法pháp 相tương/tướng 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 見kiến 如Như 來Lai 。 不bất 可khả 著trước 相tương/tướng 也dã 。 不bất 可khả 以dĩ 相tương 見kiến 如Như 來Lai 。 空không 生sanh 屢lũ 答đáp 甚thậm 悉tất 。 今kim 反phản 以dĩ 如như 是thị 為vi 答đáp 何hà 也dã 。 蓋cái 觀quán 與dữ 見kiến 不bất 同đồng 。 見kiến 是thị 以dĩ 相tương/tướng 為vi 佛Phật 也dã 。 觀quán 則tắc 以dĩ 相tương/tướng 雖tuy 非phi 佛Phật 。 而nhi 相tướng 好hảo 原nguyên 從tùng 無vô 相tướng 中trung 現hiện 出xuất 。 因nhân 有hữu 相tương/tướng 以dĩ 觀quán 無vô 相tướng 之chi 妙diệu 。 亦diệc 未vị 嘗thường 不bất 可khả 。 但đãn 非phi 佛Phật 發phát 問vấn 之chi 意ý 。 若nhược 令linh 初sơ 發phát 心tâm 人nhân 聞văn 之chi 。 未vị 免miễn 誤ngộ 入nhập 邪tà 道đạo 。 故cố 佛Phật 攔lan 頭đầu 截tiệt 之chi 。 我ngã 字tự 雖tuy 指chỉ 法Pháp 身thân 。 即tức 可khả 見kiến 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 各các 有hữu 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 真chân 常thường 無vô 相tướng 之chi 體thể 。 學học 佛Phật 者giả 當đương 求cầu 諸chư 心tâm 。 外ngoại 此thử 求cầu 佛Phật 。 即tức 是thị 邪tà 道đạo 。 見kiến 乃nãi 眾chúng 生sanh 自tự 見kiến 其kỳ 心tâm 。 非phi 見kiến 西tây 方phương 佛Phật 也dã 。 此thử 四tứ 句cú 偈kệ 。 是thị 經Kinh 中trung 一nhất 大đại 關quan 紐nữu 。 前tiền 之chi 無vô 我ngã 相tương/tướng 四tứ 句cú 。 於ư 此thử 結kết 穴huyệt 。 後hậu 之chi 有hữu 為vi 法pháp 四tứ 句cú 。 於ư 此thử 關quan 照chiếu 。 即tức 前tiền 不bất 可khả 以dĩ 相tương 見kiến 。 及cập 即tức 見kiến 如Như 來Lai 等đẳng 義nghĩa 。 俱câu 歸quy 結kết 於ư 此thử 偈kệ 中trung 。 集tập 解giải 四tứ 句cú 偈kệ 有hữu 三tam 。 無vô 我ngã 相tương/tướng 四tứ 句cú 。 空không 心tâm 法pháp 之chi 偈kệ 也dã 。 若nhược 以dĩ 色sắc 四tứ 句cú 。 空không 身thân 法pháp 之chi 偈kệ 也dã 。 有hữu 為vi 法pháp 四tứ 句cú 。 空không 世thế 法pháp 之chi 偈kệ 也dã 。 附phụ 參tham 。

講giảng

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。

汝nhữ 之chi 意ý 。 果quả 可khả 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 觀quán 如Như 來Lai 否phủ/bĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 未vị 喻dụ 其kỳ 意ý 。 反phản 答đáp 曰viết 。 如như 是thị 如như 是thị 。 欲dục 觀quán 如Như 來Lai 者giả 。 亦diệc 不bất 出xuất 此thử 三tam 十thập 二nhị 相tướng 也dã 。 佛Phật 即tức 曉hiểu 之chi 曰viết 。 設thiết 若nhược 如Như 來Lai 可khả 以dĩ 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 觀quán 。 則tắc 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 亦diệc 具cụ 色sắc 身thân 莊trang 嚴nghiêm 。 即tức 可khả 謂vị 之chi 如Như 來Lai 矣hĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 隨tùy 應ứng 聲thanh 曰viết 。 以dĩ 我ngã 解giải 佛Phật 之chi 義nghĩa 。 不bất 應ưng 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 觀quán 如Như 來Lai 。 彼bỉ 時thời 世Thế 尊Tôn 說thuyết 偈kệ 曰viết 。 法Pháp 身thân 靈linh 覺giác 含hàm 真chân 。 妙diệu 體thể 湛trạm 寂tịch 。 離ly 彼bỉ 形hình 迹tích 之chi 間gian 。 超siêu 諸chư 耳nhĩ 目mục 之chi 外ngoại 。 若nhược 徒đồ 以dĩ 顏nhan 色sắc 。 覩đổ 其kỳ 形hình 容dung 。 以dĩ 聲thanh 教giáo 聽thính 其kỳ 謦khánh 欬khái 。 欲dục 求cầu 見kiến 我ngã 之chi 真chân 性tánh 。 此thử 泥nê 於ư 色sắc 身thân 佛Phật 。 皆giai 捨xả 正chánh 路lộ 而nhi 行hành 邪tà 道đạo 。 不bất 能năng 見kiến 如Như 來Lai 矣hĩ 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 汝nhữ 若nhược 作tác 是thị 念niệm 。 如Như 來Lai 不bất 以dĩ 具cụ 足túc 相tướng 故cố 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 。 如Như 來Lai 不bất 以dĩ 具cụ 足túc 相tướng 故cố 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 汝nhữ 若nhược 作tác 是thị 念niệm 。 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 說thuyết 諸chư 法pháp 斷đoạn 滅diệt 。 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 。 何hà 以dĩ 故cố 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 於ư 法pháp 不bất 說thuyết 斷đoạn 滅diệt 相tướng 。 (# 別biệt 本bổn 第đệ 三tam 句cú 如Như 來Lai 以dĩ 具cụ 足túc 相tướng 故cố 。 無vô 不bất 字tự )# 。

註chú 。 諸chư 法pháp 斷đoạn 滅diệt 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 斷đoạn 滅diệt 之chi 而nhi 無vô 用dụng 也dã 。 於ư 法pháp 不bất 說thuyết 斷đoạn 滅diệt 相tướng 。 謂vị 修tu 行hành 人nhân 。 必tất 依y 般Bát 若Nhã 之chi 法pháp 。 以dĩ 為vi 修tu 行hành 之chi 具cụ 也dã 。 斷đoạn 滅diệt 則tắc 無vô 相tướng 矣hĩ 。 而nhi 亦diệc 謂vị 之chi 相tướng 者giả 。 以dĩ 其kỳ 執chấp 著trước 也dã 。 此thử 分phần/phân 四tứ 段đoạn 。 前tiền 兩lưỡng 段đoạn 若nhược 作tác 是thị 念niệm 。 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 雙song 提đề 。 言ngôn 毀hủy 相tương/tướng 之chi 不bất 可khả 也dã 。 後hậu 兩lưỡng 段đoạn 即tức 明minh 其kỳ 故cố 。 言ngôn 毀hủy 相tương/tướng 之chi 所sở 以dĩ 不bất 可khả 也dã 。

○# 考khảo 六lục 祖tổ 註chú 本bổn 。 此thử 章chương 第đệ 三tam 句cú 。 如Như 來Lai 以dĩ 具cụ 足túc 相tướng 故cố 。 並tịnh 無vô 不bất 字tự 。 又hựu 別biệt 本bổn 不bất 以dĩ 作tác 可khả 以dĩ 。 照chiếu 此thử 則tắc 上thượng 半bán 章chương 一nhất 反phản 詰cật 。 一nhất 正chánh 說thuyết 。 與dữ 下hạ 半bán 文văn 法pháp 一nhất 例lệ 。 且thả 與dữ 無vô 斷đoạn 滅diệt 相tương 反phản 正chánh 相tương/tướng 足túc 。 意ý 義nghĩa 較giảo 為vi 醒tỉnh 豁hoát 。 附phụ 誌chí 於ư 此thử 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 不bất 應ưng 取thủ 非phi 法pháp 相tương/tướng 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 得đắc 菩Bồ 提Đề 不bất 可khả 滅diệt 相tương/tướng 也dã 。 經kinh 中trung 前tiền 後hậu 俱câu 以dĩ 無vô 相tướng 無vô 得đắc 。 無vô 說thuyết 無vô 法pháp 為vi 宗tông 。 非phi 此thử 攔lan 截tiệt 定định 成thành 執chấp 空không 矣hĩ 。 不bất 知tri 佛Phật 止chỉ 教giáo 人nhân 離ly 相tương/tướng 。 不bất 教giáo 人nhân 毀hủy 相tương/tướng 。 只chỉ 怕phạ 人nhân 著trước 相tương/tướng 。 非phi 教giáo 人nhân 滅diệt 相tương/tướng 。 上thượng 以dĩ 離ly 相tương/tướng 無vô 我ngã 。 顯hiển 般Bát 若Nhã 空không 相tướng 。 不bất 墮đọa 常thường 見kiến 。 此thử 以dĩ 即tức 相tương/tướng 修tu 因nhân 。 顯hiển 般Bát 若Nhã 實thật 相tướng 。 不bất 墮đọa 斷đoạn 見kiến 。 倘thảng 執chấp 著trước 無vô 相tướng 。 沈trầm 空không 棄khí 有hữu 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 斷đoạn 滅diệt 不bất 用dụng 。 反phản 成thành 槁cảo 木mộc 死tử 灰hôi 矣hĩ 。 故cố 佛Phật 以dĩ 此thử 破phá 之chi 。 得đắc 此thử 一nhất 段đoạn 。 總tổng 攝nhiếp 空không 假giả 。 結kết 歸quy 中trung 道đạo 。 不bất 但đãn 無vô 實thật 無vô 虗hư 之chi 兩lưỡng 言ngôn 。 於ư 此thử 暢sướng 發phát 旨chỉ 趣thú 。 亦diệc 且thả 即tức 非phi 是thị 名danh 之chi 義nghĩa 理lý 。 於ư 此thử 洗tẩy 刷# 精tinh 神thần 。

講giảng 。 佛Phật 呼hô 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。 汝nhữ 若nhược 作tác 是thị 念niệm 。 說thuyết 如Như 來Lai 不bất 用dụng 具cụ 足túc 之chi 相tướng 。 得đắc 此thử 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 汝nhữ 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 。 說thuyết 如Như 來Lai 修tu 成thành 妙diệu 相tướng 。 不bất 關quan 佛Phật 果Quả 。 遽cự 然nhiên 得đắc 此thử 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 也dã 。 所sở 以dĩ 不bất 可khả 作tác 是thị 念niệm 者giả 何hà 也dã 。 蓋cái 發phát 大Đại 乘Thừa 正chánh 覺giác 心tâm 者giả 。 不bất 著trước 於ư 有hữu 。 亦diệc 不bất 墮đọa 於ư 空không 。 汝nhữ 若nhược 作tác 是thị 念niệm 。 謂vị 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 當đương 斷đoạn 滅diệt 。 是thị 以dĩ 空không 寂tịch 視thị 如Như 來Lai 。 汝nhữ 莫mạc 作tác 是thị 念niệm 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 必tất 依y 般Bát 若Nhã 之chi 法pháp 。 以dĩ 為vi 修tu 行hành 之chi 具cụ 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 說thuyết 斷đoạn 滅diệt 也dã 。 著trước 相tương/tướng 固cố 不bất 可khả 。 而nhi 可khả 滅diệt 相tương/tướng 乎hồ 哉tai 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 滿mãn 。 恆Hằng 河Hà 沙sa 等đẳng 世thế 界giới 。 七thất 寶bảo 持trì 用dụng 布bố 施thí 。 若nhược 復phục 有hữu 人nhân 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 得đắc 成thành 於ư 忍nhẫn 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 勝thắng 前tiền 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 得đắc 功công 德đức 。 何hà 以dĩ 故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 以dĩ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 受thọ 福phước 德đức 故cố 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 受thọ 福phước 德đức 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 菩Bồ 薩Tát 所sở 作tác 福phước 德đức 。 不bất 應ưng 貪tham 著trước 。 是thị 故cố 說thuyết 不bất 受thọ 福phước 德đức 。

註chú 。 無vô 我ngã 者giả 。 離ly 相tương/tướng 發phát 心tâm 。 般Bát 若Nhã 是thị 也dã 。 得đắc 成thành 者giả 。 超siêu 凡phàm 入nhập 聖thánh 。 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 也dã 。 忍nhẫn 者giả 。 堅kiên 固cố 強cường/cưỡng 忍nhẫn 。 金kim 剛cang 是thị 也dã 。 前tiền 番phiên 言ngôn 福phước 德đức 。 只chỉ 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經kinh 。 此thử 則tắc 申thân 明minh 金kim 剛cang 。 二nhị 字tự 之chi 義nghĩa 。 不bất 受thọ 。 只chỉ 是thị 心tâm 淨tịnh 。 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 修tu 福phước 德đức 。 不bất 起khởi 貪tham 著trước 心tâm 。 非phi 不bất 修tu 福phước 德đức 也dã 。

論luận 。 此thử 第đệ 八bát 番phiên 較giảo 量lượng 福phước 德đức 也dã 。 前tiền 屢lũ 言ngôn 持trì 說thuyết 。 四tứ 句cú 偈kệ 等đẳng 。 此thử 獨độc 指chỉ 出xuất 成thành 佛Phật 工công 夫phu 來lai 。 蓋cái 前tiền 云vân 通thông 達đạt 無vô 我ngã 法pháp 者giả 。 是thị 知tri 所sở 為vi 法pháp 。 而nhi 未vị 知tri 其kỳ 所sở 以dĩ 成thành 也dã 。 要yếu 之chi 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 我ngã 得đắc 之chi 。 必tất 成thành 於ư 忍nhẫn 。 忍nhẫn 也dã 者giả 。 是thị 成thành 佛Phật 精tinh 進tấn 堅kiên 強cường 之chi 本bổn 領lãnh 也dã 。 作tác 聖thánh 全toàn 功công 。 只chỉ 此thử 一nhất 句cú 。 忍nhẫn 字tự 與dữ 前tiền 信tín 字tự 相tương 應ứng 。 不bất 信tín 。 則tắc 心tâm 無vô 主chủ 宰tể 。 不bất 能năng 入nhập 道đạo 。 不bất 忍nhẫn 。 則tắc 心tâm 無vô 把bả 持trì 。 不bất 能năng 成thành 道Đạo 。 如Như 來Lai 說thuyết 出xuất 信tín 字tự 。 為vi 入nhập 道đạo 之chi 門môn 。 以dĩ 忍nhẫn 字tự 為vi 守thủ 道đạo 之chi 終chung 。 不bất 受thọ 福phước 德đức 。 正chánh 見kiến 空không 空không 如như 如như 之chi 妙diệu 。 菩Bồ 薩Tát 心tâm 同đồng 太thái 虗hư 。 所sở 作tác 功công 德đức 。 惟duy 為vì 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 使sử 成thành 正chánh 覺giác 。 受thọ 與dữ 貪tham 何hà 處xứ 安an 著trước 。

講giảng 。 佛Phật 呼hô 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 滿mãn 。 恆Hằng 沙sa 等đẳng 世thế 界giới 七thất 寶bảo 。 持trì 以dĩ 布bố 施thí 。 福phước 終chung 有hữu 限hạn 。 若nhược 有hữu 人nhân 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 而nhi 以dĩ 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 耐nại 久cửu 大đại 力lực 。 忍nhẫn 之chi 又hựu 忍nhẫn 。 至chí 於ư 成thành 佛Phật 而nhi 後hậu 已dĩ 。 是thị 大đại 智trí 慧tuệ 。 大đại 定định 力lực 。 大đại 涵# 養dưỡng 。 此thử 豈khởi 不bất 勝thắng 前tiền 布bố 施thí 。 之chi 功công 德đức 乎hồ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 如như 如như 不bất 動động 。 洞đỗng 若nhược 太thái 虗hư 。 不bất 受thọ 世thế 間gian 福phước 德đức 故cố 也dã 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 濟tế 度độ 眾chúng 生sanh 。 原nguyên 為vi 希hy 求cầu 福phước 德đức 。 今kim 云vân 不bất 受thọ 何hà 也dã 。 佛Phật 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 作tác 福phước 德đức 。 悉tất 空không 諸chư 相tướng 。 何hà 嘗thường 念niệm 利lợi 益ích 幾kỷ 事sự 。 濟tế 度độ 幾kỷ 人nhân 。 少thiểu 有hữu 貪tham 著trước 之chi 心tâm 。 所sở 以dĩ 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 不bất 受thọ 福phước 德đức 也dã 。

彚# 解giải 。 自tự 勿vật 謂vị 如Như 來Lai 。 作tác 是thị 念niệm 至chí 此thử 。 凡phàm 四tứ 節tiết 為vi 一nhất 段đoạn 。 又hựu 申thân 足túc 上thượng 卷quyển 之chi 義nghĩa 。 先tiên 掃tảo 盡tận 從tùng 前tiền 度độ 生sanh 相tương/tướng 。 無vô 度độ 生sanh 之chi 我ngã 也dã 。 次thứ 掃tảo 盡tận 從tùng 前tiền 法pháp 相tướng 。 無vô 常thường 見kiến 之chi 我ngã 也dã 。 次thứ 掃tảo 盡tận 從tùng 前tiền 非phi 法pháp 相tướng 。 無vô 斷đoạn 見kiến 之chi 我ngã 也dã 。 法Pháp 身thân 法Pháp 界Giới 。 悉tất 無vô 有hữu 我ngã 。 般Bát 若Nhã 真chân 性tánh 。 一nhất 片phiến 空không 明minh 。 即tức 以dĩ 無vô 我ngã 得đắc 成thành 於ư 忍nhẫn 句cú 。 示thị 以dĩ 成thành 佛Phật 功công 夫phu 。 忍nhẫn 即tức 金kim 剛cang 也dã 。 是thị 經Kinh 名danh 義nghĩa 。 於ư 此thử 盡tận 揭yết 。 末mạt 說thuyết 到đáo 不bất 受thọ 福phước 德đức 。 并tinh 福phước 德đức 相tương/tướng 亦diệc 掃tảo 去khứ 。 較giảo 前tiền 更cánh 深thâm 一nhất 層tằng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 有hữu 人nhân 言ngôn 如Như 來Lai 。 若nhược 來lai 若nhược 去khứ 。 若nhược 坐tọa 若nhược 臥ngọa 。 是thị 人nhân 不bất 解giải 。 我ngã 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 何hà 以dĩ 故cố 如Như 來Lai 。 者giả 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 亦diệc 無vô 所sở 去khứ 。 故cố 名danh 如Như 來Lai 。

註chú 。 三tam 言ngôn 如Như 來Lai 。 皆giai 指chỉ 真chân 性tánh 佛Phật 言ngôn 。 去khứ 來lai 坐tọa 臥ngọa 。 不bất 宜nghi 實thật 看khán 。 若nhược 字tự 有hữu 相tương 似tự 之chi 義nghĩa 。 去khứ 來lai 者giả 。 應ưng 現hiện 化hóa 身thân 。 無vô 去khứ 來lai 者giả 。 真chân 性tánh 法Pháp 身thân 也dã 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 如Như 來Lai 二nhị 字tự 之chi 義nghĩa 。 而nhi 示thị 以dĩ 真chân 佛Phật 無vô 相tướng 也dã 。 初sơ 取thủ 諸chư 法pháp 如như 義nghĩa 釋thích 如Như 來Lai 。 則tắc 法pháp 法pháp 皆giai 如như 。 頭đầu 頭đầu 是thị 佛Phật 。 此thử 取thủ 無vô 所sở 來lai 去khứ 釋thích 如Như 來Lai 。 則tắc 指chỉ 本bổn 原nguyên 自tự 性tánh 。 真Chân 如Như 法Pháp 身thân 佛Phật 。 蓋cái 真chân 性tánh 如như 如như 充sung 滿mãn 。 法Pháp 身thân 本bổn 無vô 去khứ 來lai 。 其kỳ 來lai 也dã 。 心tâm 淨tịnh 見kiến 佛Phật 。 非phi 是thị 佛Phật 來lai 。 其kỳ 去khứ 也dã 。 心tâm 垢cấu 不bất 見kiến 。 亦diệc 非phi 佛Phật 去khứ 。 譬thí 如như 水thủy 清thanh 月nguyệt 現hiện 。 月nguyệt 本bổn 非phi 來lai 。 水thủy 濁trược 月nguyệt 隱ẩn 。 月nguyệt 亦diệc 非phi 去khứ 。 但đãn 水thủy 有hữu 清thanh 濁trược 。 非phi 月nguyệt 有hữu 升thăng 沈trầm 。 可khả 知tri 人nhân 心tâm 有hữu 垢cấu 淨tịnh 。 佛Phật 本bổn 無vô 去khứ 來lai 也dã 。

講giảng 。 佛Phật 呼hô 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。 若nhược 有hữu 人nhân 說thuyết 。 如Như 來Lai 者giả 。 或hoặc 來lai 而nhi 感cảm 應ứng 。 或hoặc 去khứ 而nhi 入nhập 寂tịch 。 或hoặc 坐tọa 而nhi 跏già 趺phu 。 或hoặc 臥ngọa 而nhi 偃yển 息tức 。 以dĩ 此thử 四tứ 威uy 儀nghi 。 遂toại 指chỉ 為vi 如Như 來Lai 。 則tắc 著trước 於ư 有hữu 相tương/tướng 。 徒đồ 睹đổ 其kỳ 形hình 容dung 。 未vị 窺khuy 其kỳ 精tinh 蘊uẩn 。 此thử 人nhân 不bất 解giải 我ngã 所sở 說thuyết 無vô 相tướng 之chi 義nghĩa 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 蓋cái 如Như 來Lai 者giả 。 即tức 真chân 性tánh 佛Phật 也dã 。 真chân 性tánh 無vô 相tướng 。 本bổn 不bất 生sanh 滅diệt 。 其kỳ 來lai 也dã 。 徧biến 虗hư 空không 。 盡tận 法Pháp 界Giới 。 要yếu 之chi 諸chư 法pháp 空không 寂tịch 。 本bổn 來lai 無vô 有hữu 。 何hà 所sở 從tùng 而nhi 來lai 也dã 。 其kỳ 去khứ 也dã 。 等đẳng 觀quán 自tự 在tại 。 妙diệu 寂tịch 無vô 為vi 。 要yếu 之chi 萬vạn 象tượng 全toàn 彰chương 。 一nhất 真chân 常thường 在tại 。 無vô 所sở 從tùng 而nhi 去khứ 也dã 。 如như 而nhi 不bất 去khứ 。 來lai 而nhi 不bất 來lai 。 故cố 名danh 如Như 來Lai 。 豈khởi 可khả 以dĩ 威uy 儀nghi 顯hiển 現hiện 之chi 象tượng 。 體thể 認nhận 如Như 來Lai 哉tai 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 以dĩ 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 碎toái 為vi 微vi 塵trần 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 是thị 微vi 塵trần 眾chúng 。 寧ninh 為vi 多đa 不phủ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。 甚thậm 多đa 世Thế 尊Tôn 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 是thị 。 微vi 塵trần 眾chúng 實thật 有hữu 者giả 佛Phật 則tắc 不bất 說thuyết 。 是thị 微vi 塵trần 眾chúng 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 佛Phật 說thuyết 微vi 塵trần 眾chúng 。 即tức 非phi 微vi 塵trần 眾chúng 。 是thị 名danh 微vi 塵trần 眾chúng 。 世Thế 尊Tôn 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 即tức 非phi 世thế 界giới 。 是thị 名danh 世thế 界giới 。 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 世thế 界giới 實thật 有hữu 者giả 。 即tức 是thị 一nhất 合hợp 相tương/tướng 如Như 來Lai 說thuyết 一nhất 合hợp 相tướng 。 即tức 非phi 一nhất 合hợp 相tướng 。 是thị 名danh 一nhất 合hợp 相tướng 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 一nhất 合hợp 相tướng 者giả 。 則tắc 是thị 不bất 可khả 說thuyết 。 但đãn 凡phàm 夫phu 之chi 人nhân 。 貪tham 著trước 其kỳ 事sự 。

註chú 。 碎toái 。 即tức 虗hư 空không 粉phấn 碎toái 之chi 說thuyết 。 微vi 塵trần 眾chúng 。 即tức 至chí 碎toái 之chi 義nghĩa 。 言ngôn 人nhân 心tâm 妄vọng 念niệm 紛phân 起khởi 。 煩phiền 惱não 無vô 窮cùng 也dã 。 世thế 界giới 。 總tổng 是thị 眾chúng 生sanh 心tâm 識thức 所sở 成thành 也dã 。 兩lưỡng 實thật 有hữu 。 語ngữ 氣khí 不bất 同đồng 。 上thượng 是thị 辨biện 實thật 有hữu 之chi 理lý 。 下hạ 言ngôn 執chấp 有hữu 者giả 之chi 謬mậu 。 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 王vương 日nhật 休hưu 以dĩ 為vi 真chân 性tánh 。 六lục 祖tổ 以dĩ 為vi 根căn 塵trần 交giao 合hợp 。 竊thiết 謂vị 一nhất 字tự 對đối 上thượng 眾chúng 字tự 言ngôn 。 合hợp 字tự 對đối 上thượng 碎toái 字tự 言ngôn 。 眾chúng 碎toái 言ngôn 其kỳ 極cực 細tế 。 一nhất 合hợp 言ngôn 其kỳ 極cực 大đại 。 如Như 來Lai 說thuyết 碎toái 界giới 為vi 塵trần 。 空không 生sanh 卻khước 說thuyết 合hợp 塵trần 為vi 界giới 。 碎toái 界giới 為vi 塵trần 。 塵trần 中trung 盡tận 是thị 妄vọng 念niệm 。 合hợp 塵trần 為vi 界giới 。 界giới 中trung 亦diệc 皆giai 幻huyễn 境cảnh 。 看khán 來lai 四tứ 大đại 本bổn 是thị 假giả 合hợp 。 此thử 身thân 和hòa 合hợp 為vi 相tướng 。 實thật 同đồng 幻huyễn 化hóa 。 四tứ 大đại 各các 離ly 。 妄vọng 身thân 安an 在tại 。 所sở 謂vị 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 即tức 非phi 一nhất 合hợp 相tướng 也dã 。 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 言ngôn 虗hư 妄vọng 不bất 可khả 說thuyết 。 人nhân 生sanh 如như 朝triêu 露lộ 。 佛Phật 固cố 不bất 欲dục 作tác 此thử 語ngữ 也dã 。 事sự 指chỉ 六lục 塵trần 言ngôn 。 凡phàm 夫phu 貪tham 著trước 。 迷mê 情tình 執chấp 妄vọng 。 不bất 悟ngộ 塵trần 界giới 本bổn 空không 也dã 。

論luận 。 此thử 中trung 言ngôn 微vi 塵trần 世thế 界giới 意ý 。 而nhi 示thị 以dĩ 虗hư 妄vọng 之chi 相tướng 不bất 可khả 貪tham 著trước 也dã 。 微vi 塵trần 在tại 世thế 界giới 中trung 。 游du 氣khí 飄phiêu 揚dương 。 任nhậm 其kỳ 起khởi 滅diệt 。 世thế 界giới 在tại 太thái 虗hư 中trung 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 任nhậm 其kỳ 聚tụ 散tán 。 猶do 如như 人nhân 生sanh 煩phiền 惱não 塵trần 心tâm 。 皆giai 逐trục 妄vọng 而nhi 生sanh 。 故cố 沈trầm 淪luân 六lục 道đạo 無vô 可khả 脫thoát 離ly 。 般Bát 若Nhã 性tánh 中trung 。 照chiếu 見kiến 微vi 塵trần 之chi 多đa 。 世thế 界giới 之chi 大đại 。 總tổng 歸quy 於ư 一nhất 空không 。 惟duy 有hữu 法Pháp 身thân 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。 而nhi 凡phàm 夫phu 昧muội 於ư 真chân 性tánh 。 貪tham 著trước 眼nhãn 前tiền 。 認nhận 幻huyễn 緣duyên 為vi 實thật 境cảnh 。 比tỉ 如như 海hải 中trung 蜃# 樓lâu 。 帝đế 王vương 人nhân 物vật 。 宮cung 殿điện 樹thụ 木mộc 。 種chủng 種chủng 顯hiển 現hiện 。 飛phi 鳥điểu 望vọng 見kiến 。 認nhận 以dĩ 為vi 實thật 。 遄thuyên 往vãng 投đầu 之chi 。 踏đạp 空không 而nhi 墮đọa 。 貪tham 著trước 誤ngộ 之chi 也dã 。

講giảng 。 佛Phật 曰viết 。 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 女nữ 。 以dĩ 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 碎toái 為vi 微vi 塵trần 。 爾nhĩ 意ý 是thị 微vi 塵trần 眾chúng 。 寧ninh 為vi 多đa 不phủ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 甚thậm 多đa 。

何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 微vi 塵trần 眾chúng 。 俱câu 是thị 人nhân 心tâm 。 妄vọng 想tưởng 安an 立lập 。 若nhược 真chân 個cá 有hữu 此thử 微vi 塵trần 眾chúng 。 佛Phật 則tắc 不bất 說thuyết 。 是thị 微vi 塵trần 眾chúng 也dã 。 唯duy 此thử 妄vọng 心tâm 。 皆giai 是thị 外ngoại 來lai 之chi 物vật 。 非phi 吾ngô 心tâm 之chi 所sở 本bổn 有hữu 者giả 。 若nhược 能năng 心tâm 鏡kính 常thường 明minh 。 微vi 塵trần 雖tuy 多đa 。 豈khởi 足túc 障chướng 蔽tế 我ngã 哉tai 。 此thử 非phi 微vi 塵trần 眾chúng 。 是thị 名danh 微vi 塵trần 眾chúng 也dã 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 皆giai 由do 妄vọng 塵trần 積tích 聚tụ 而nhi 成thành 。 劫kiếp 數số 盡tận 時thời 。 亦diệc 有hữu 變biến 壞hoại 。 此thử 所sở 以dĩ 虗hư 幻huyễn 不bất 實thật 。 即tức 非phi 世thế 界giới 。 是thị 名danh 世thế 界giới 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 以dĩ 世thế 界giới 。 為vi 實thật 有hữu 者giả 。 凝ngưng 合hợp 塵trần 眾chúng 。 成thành 一nhất 世thế 界giới 之chi 相tướng 。 即tức 是thị 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 然nhiên 和hòa 合hợp 為vi 相tướng 。 有hữu 成thành 即tức 有hữu 壞hoại 。 有hữu 生sanh 即tức 有hữu 滅diệt 。 皆giai 屬thuộc 虗hư 妄vọng 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 即tức 非phi 一nhất 合hợp 相tướng 。 乃nãi 強cường/cưỡng 名danh 為vi 一nhất 合hợp 相tương/tướng 而nhi 已dĩ 。 佛Phật 見kiến 須Tu 菩Bồ 提Đề 已dĩ 悟ngộ 其kỳ 旨chỉ 。 乃nãi 謂vị 之chi 曰viết 。 一nhất 合hợp 相tướng 者giả 。 此thử 則tắc 不bất 可khả 說thuyết 也dã 。 但đãn 凡phàm 夫phu 貪tham 戀luyến 執chấp 著trước 。 於ư 世thế 間gian 一nhất 切thiết 事sự 。 認nhận 微vi 塵trần 為vi 實thật 有hữu 。 而nhi 妄vọng 緣duyên 競cạnh 起khởi 。 觀quán 世thế 界giới 為vi 實thật 有hữu 。 而nhi 幻huyễn 境cảnh 愈dũ 增tăng 。 非phi 具cụ 金kim 剛cang 慧tuệ 。 何hà 能năng 嶄# 然nhiên 割cát 斷đoạn 。 一nhất 空không 此thử 妄vọng 緣duyên 乎hồ 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 人nhân 言ngôn 佛Phật 說thuyết 我ngã 見kiến 。 人nhân 見kiến 眾chúng 生sanh 見kiến 壽thọ 者giả 見kiến 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 是thị 人nhân 解giải 我ngã 。 所sở 說thuyết 義nghĩa 不phủ 。

不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。 是thị 人nhân 不bất 解giải 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 何hà 以dĩ 故cố 世Thế 尊Tôn 說thuyết 我ngã 見kiến 。 人nhân 見kiến 眾chúng 生sanh 見kiến 壽thọ 者giả 見kiến 即tức 非phi 我ngã 見kiến 。 人nhân 見kiến 眾chúng 生sanh 見kiến 壽thọ 者giả 見kiến 是thị 名danh 我ngã 見kiến 。 人nhân 見kiến 眾chúng 生sanh 見kiến 壽thọ 者giả 見kiến 須Tu 菩Bồ 提Đề 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 應ưng 如như 是thị 知tri 。 如như 是thị 見kiến 如như 是thị 信tín 解giải 。 不bất 生sanh 法pháp 相tướng 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 言ngôn 法pháp 相tướng 者giả 。 如Như 來Lai 說thuyết 即tức 非phi 法pháp 相tướng 。 是thị 名danh 法pháp 相tướng 。

註chú 。 見kiến 與dữ 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 見kiến 猶do 未vị 成thành 相tương/tướng 。 有hữu 見kiến 而nhi 後hậu 有hữu 相tương/tướng 。 見kiến 在tại 相tương/tướng 前tiền 一nhất 層tằng 。 相tương/tướng 者giả 。 法pháp 所sở 現hiện 也dã 。 見kiến 者giả 。 心tâm 所sở 取thủ 也dã 。 相tương/tướng 粗thô 而nhi 見kiến 精tinh 。 四tứ 相tương/tướng 乃nãi 經kinh 中trung 所sở 遣khiển 之chi 執chấp 。 而nhi 四tứ 相tương/tướng 又hựu 成thành 於ư 四tứ 見kiến 。 蓋cái 至chí 見kiến 歸quy 真chân 見kiến 。 而nhi 相tướng 亦diệc 無vô 相tướng 矣hĩ 。 如Như 來Lai 真chân 性tánh 中trung 。 無vô 此thử 四tứ 見kiến 。 故cố 云vân 即tức 非phi 。 對đối 有hữu 我ngã 說thuyết 無vô 我ngã 。 其kỳ 名danh 假giả 立lập 。 故cố 云vân 是thị 名danh 。 如như 是thị 。 指chỉ 上thượng 須Tu 菩Bồ 提Đề 之chi 三tam 疊điệp 言ngôn 。 此thử 近cận 脈mạch 也dã 。 如Như 來Lai 說thuyết 應ưng 如như 是thị 住trụ 。 如như 是thị 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 今kim 結kết 云vân 如như 是thị 知tri 見kiến 信tín 解giải 。 此thử 之chi 謂vị 住trụ 。 不bất 生sanh 法pháp 相tướng 。 此thử 之chi 謂vị 降hàng 伏phục 。 此thử 遠viễn 脈mạch 也dã 。 壽thọ 者giả 見kiến 上thượng 。 破phá 我ngã 相tương/tướng 。 發phát 菩Bồ 提Đề 下hạ 。 破phá 法pháp 相tướng 。 經kinh 中trung 屢lũ 言ngôn 無vô 相tướng 。 於ư 此thử 作tác 一nhất 大đại 歸quy 結kết 矣hĩ 。

論luận 。 此thử 申thân 言ngôn 無vô 四tứ 相tương/tướng 。 并tinh 無vô 法pháp 相tướng 意ý 。 收thu 拾thập 一nhất 部bộ 經kinh 文văn 也dã 。 前tiền 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 無vô 四tứ 相tương/tướng 。 眾chúng 生sanh 無vô 四tứ 相tương/tướng 。 如Như 來Lai 無vô 四tứ 相tương/tướng 。 盡tận 乎hồ 人nhân 矣hĩ 。 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 四tứ 相tương/tướng 。 盡tận 乎hồ 法pháp 矣hĩ 。 此thử 言ngôn 佛Phật 說thuyết 無vô 四tứ 見kiến 。 蓋cái 合hợp 人nhân 說thuyết 法Pháp 三tam 者giả 盡tận 。 而nhi 無vô 相tướng 之chi 義nghĩa 始thỉ 全toàn 。 於ư 是thị 復phục 標tiêu 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 以dĩ 結kết 前tiền 問vấn 。 應ưng 如như 是thị 知tri 。 通thông 達đạt 無vô 我ngã 法pháp 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 是thị 也dã 。 如như 是thị 見kiến 不bất 以dĩ 色sắc 相tướng 見kiến 如Như 來Lai 。 以dĩ 行hành 正Chánh 道Đạo 見kiến 如Như 來Lai 是thị 也dã 。 如như 是thị 信tín 解giải 。 聞văn 章chương 句cú 則tắc 信tín 。 說thuyết 是thị 法pháp 則tắc 信tín 。 種chủng 種chủng 解giải 所sở 說thuyết 義nghĩa 是thị 也dã 。 不bất 生sanh 法pháp 相tướng 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 是thị 也dã 。 一nhất 切thiết 修tu 持trì 俱câu 攝nhiếp 成thành 。 此thử 心tâm 無vô 兩lưỡng 生sanh 。 不bất 生sanh 法pháp 相tướng 。 則tắc 生sanh 如như 是thị 心tâm 矣hĩ 。 又hựu 言ngôn 法pháp 相tướng 即tức 非phi 法pháp 相tướng 。 以dĩ 結kết 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 之chi 意ý 。

講giảng

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。

若nhược 人nhân 言ngôn 。 我ngã 曾tằng 說thuyết 我ngã 人nhân 眾chúng 壽thọ 四tứ 見kiến 。 是thị 解giải 我ngã 所sở 說thuyết 義nghĩa 否phủ/bĩ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。 佛Phật 之chi 所sở 說thuyết 。 是thị 人nhân 多đa 不bất 解giải 其kỳ 義nghĩa 。

何hà 以dĩ 故cố 。 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 我ngã 人nhân 等đẳng 四tứ 見kiến 。 滯trệ 於ư 形hình 迹tích 之chi 私tư 。 流lưu 為vi 物vật 化hóa 之chi 累lũy/lụy/luy 。 所sở 見kiến 皆giai 虗hư 妄vọng 也dã 。 若nhược 真chân 性tánh 中trung 般Bát 若Nhã 之chi 妙diệu 。 如như 大đại 明minh 當đương 空không 。 洞đỗng 達đạt 無vô 礙ngại 。 即tức 非phi 我ngã 人nhân 眾chúng 壽thọ 之chi 妄vọng 見kiến 。 但đãn 虗hư 名danh 為vi 我ngã 人nhân 眾chúng 壽thọ 見kiến 耳nhĩ 。 佛Phật 曰viết 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 能năng 發phát 無vô 上thượng 。 菩Bồ 提Đề 之chi 真chân 心tâm 者giả 。 於ư 一nhất 切thiết 事sự 。 不bất 起khởi 四tứ 見kiến 。 識thức 自tự 本bổn 心tâm 。 見kiến 自tự 本bổn 性tánh 。 應ưng 如như 是thị 真chân 知tri 。 如như 是thị 真chân 見kiến 。 如như 是thị 信tín 受thọ 解giải 悟ngộ 。 則tắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 渾hồn 然nhiên 具cụ 吾ngô 天thiên 真chân 內nội 。 凡phàm 在tại 外ngoại 有hữu 形hình 迹tích 之chi 事sự 。 皆giai 不bất 生sanh 於ư 心tâm 矣hĩ 。 然nhiên 菩Bồ 提Đề 心tâm 不bất 離ly 一nhất 切thiết 。 不bất 即tức 一nhất 切thiết 。 因nhân 物vật 而nhi 付phó 。 不bất 滯trệ 於ư 物vật 。 即tức 非phi 法pháp 相tướng 。 是thị 假giả 名danh 為vi 法pháp 相tướng 而nhi 已dĩ 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 若nhược 有hữu 人nhân 以dĩ 滿mãn 。 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 世thế 界giới 。 七thất 寶bảo 持trì 用dụng 布bố 施thí 。 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 持trì 於ư 此thử 經Kinh 。 乃nãi 至chí 四tứ 句cú 偈kệ 等đẳng 。 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 為vì 人nhân 演diễn 說thuyết 。 其kỳ 福phước 勝thắng 彼bỉ 。 云vân 何hà 為vì 人nhân 演diễn 說thuyết 。 不bất 取thủ 於ư 相tướng 。 如như 如như 不bất 動động 。 何hà 以dĩ 故cố 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 如như 夢mộng 幻huyễn 泡bào 影ảnh 。 如như 露lộ 亦diệc 如như 電điện 。 應ưng 作tác 如như 是thị 觀quán 。 (# 菩Bồ 提Đề 或hoặc 作tác 菩Bồ 薩Tát )# 。

註chú 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 華hoa 言ngôn 無vô 央ương 數số 。 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 世thế 界giới 。 不bất 止chỉ 恆Hằng 河Hà 沙sa 矣hĩ 。 持trì 於ư 此thử 經Kinh 。 謂vị 當đương 持trì 此thử 所sở 發phát 之chi 心tâm 。 以dĩ 印ấn 於ư 經kinh 。 示thị 發phát 心tâm 者giả 以dĩ 陀đà 羅la 尼ni 門môn 也dã 。 若nhược 作tác 持trì 經Kinh 解giải 。 則tắc 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 緊khẩn 接tiếp 在tại 下hạ 。 豈khởi 宜nghi 重trùng 疊điệp 言ngôn 之chi 。 受thọ 持trì 法Pháp 。 前tiền 已dĩ 詳tường 盡tận 。 演diễn 說thuyết 法Pháp 。 未vị 曾tằng 闡xiển 明minh 。 故cố 有hữu 云vân 何hà 演diễn 說thuyết 一nhất 證chứng 。 正chánh 是thị 付phó 囑chúc 處xứ 。 如như 者giả 。 自tự 如như 之chi 謂vị 。 如như 如như 。 則tắc 自tự 如như 之chi 甚thậm 。 不bất 動động 。 正chánh 明minh 其kỳ 所sở 謂vị 如như 如như 。 言ngôn 不bất 變biến 其kỳ 本bổn 體thể 也dã 。 取thủ 相tương/tướng 即tức 非phi 如như 如như 。 即tức 是thị 動động 。 如như 如như 二nhị 字tự 。 上thượng 根căn 不bất 取thủ 於ư 相tướng 來lai 。 下hạ 接tiếp 不bất 動động 二nhị 字tự 去khứ 乃nãi 形hình 容dung 性tánh 體thể 之chi 詞từ 。 不bất 必tất 分phần/phân 疏sớ/sơ 。 合hợp 說thuyết 方phương 見kiến 其kỳ 妙diệu 。 有hữu 為vi 法pháp 。 凡phàm 世thế 間gian 有hữu 所sở 作tác 為vi 之chi 法pháp 。 即tức 一nhất 切thiết 相tương/tướng 也dã 。 六lục 喻dụ 皆giai 非phi 真chân 實thật 。 夢mộng 中trung 境cảnh 。 幻huyễn 中trung 花hoa 。 水thủy 成thành 泡bào 。 影ảnh 隨tùy 形hình 。 草thảo 頭đầu 露lộ 。 電điện 光quang 火hỏa 。 均quân 無vô 實thật 體thể 。 變biến 現hiện 靡mĩ 常thường 。 凡phàm 天thiên 地địa 間gian 有hữu 形hình 有hữu 氣khí 。 皆giai 為vi 非phi 實thật 。 應ưng 同đồng 六lục 者giả 觀quán 之chi 。 偈kệ 言ngôn 末mạt 句cú 。 雖tuy 承thừa 上thượng 三tam 句cú 說thuyết 。 其kỳ 意ý 包bao 涵# 甚thậm 廣quảng 。

論luận 。 此thử 第đệ 九cửu 番phiên 較giảo 量lượng 福phước 德đức 。 而nhi 因nhân 示thị 以dĩ 說thuyết 法Pháp 之chi 軌quỹ 則tắc 。 觀quán 法pháp 之chi 妙diệu 智trí 。 為vi 全toàn 經kinh 結kết 局cục 也dã 。 此thử 經Kinh 雖tuy 是thị 文văn 字tự 般Bát 若Nhã 。 即tức 可khả 悟ngộ 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。 蓋cái 真Chân 如Như 之chi 體thể 。 聖thánh 凡phàm 俱câu 足túc 。 相tương/tướng 法pháp 皆giai 空không 。 惟duy 適thích 如như 其kỳ 如như 。 本bổn 性tánh 湛trạm 定định 。 一nhất 無vô 動động 搖dao 。 猶do 如như 一nhất 月nguyệt 澄trừng 空không 。 千thiên 潭đàm 現hiện 影ảnh 。 影ảnh 有hữu 現hiện 滅diệt 。 月nguyệt 實thật 自tự 如như 。 以dĩ 其kỳ 無vô 相tướng 無vô 住trụ 。 故cố 能năng 普phổ 現hiện 一nhất 切thiết 。 不bất 取thủ 於ư 相tướng 。 如như 如như 不bất 動động 八bát 字tự 。 乃nãi 全toàn 經kinh 之chi 歸quy 宿túc 。 般Bát 若Nhã 之chi 宗tông 旨chỉ 。 經kinh 中trung 反phản 覆phúc 翻phiên 剝bác 。 只chỉ 完hoàn 箇cá 不bất 取thủ 於ư 相tướng 而nhi 已dĩ 。 由do 淺thiển 入nhập 深thâm 。 層tằng 層tằng 剔dịch 發phát 。 只chỉ 求cầu 到đáo 如như 如như 不bất 動động 而nhi 已dĩ 。 然nhiên 人nhân 之chi 修tu 道Đạo 。 必tất 從tùng 空không 世thế 法pháp 始thỉ 。 看khán 世thế 法pháp 不bất 空không 。 必tất 不bất 能năng 於ư 真Chân 如Như 著trước 力lực 。 六lục 如như 乃nãi 大đại 般Bát 若Nhã 真chân 空không 妙diệu 觀quán 也dã 。 此thử 六lục 字tự 中trung 。 凡phàm 人nhân 事sự 之chi 感cảm 應ứng 。 世thế 運vận 之chi 遷thiên 流lưu 。 天thiên 地địa 之chi 變biến 化hóa 。 都đô 已dĩ 說thuyết 盡tận 。 六lục 喻dụ 觀quán 成thành 。 則tắc 真chân 空không 自tự 現hiện 。 菩Bồ 薩Tát 得đắc 道Đạo 得đắc 果Quả 。 全toàn 是thị 觀quán 門môn 純thuần 熟thục 。 觀quán 即tức 般Bát 若Nhã 妙diệu 智trí 。 照chiếu 五ngũ 蘊uẩn 空không 。 是thị 為vi 深thâm 般Bát 若Nhã 也dã 。 修tu 行hành 人nhân 宜nghi 從tùng 此thử 入nhập 法Pháp 身thân 真chân 境cảnh 。 故cố 以dĩ 觀quán 字tự 結kết 經kinh 。

講giảng 。 佛Phật 終chung 呼hô 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。 若nhược 有hữu 人nhân 滿mãn 無vô 量lượng 無vô 央ương 數số 之chi 世thế 界giới 七thất 寶bảo 布bố 施thí 。 固cố 得đắc 世thế 間gian 福phước 矣hĩ 。 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 女nữ 。 發phát 菩Bồ 提Đề 普phổ 濟tế 之chi 心tâm 。 於ư 此thử 經Kinh 偈kệ 。 不bất 徒đồ 受thọ 持trì 。 自tự 己kỷ 見kiến 性tánh 。 又hựu 演diễn 說thuyết 於ư 人nhân 。 教giáo 人nhân 見kiến 性tánh 。 此thử 出xuất 世thế 間gian 之chi 福phước 。 豈khởi 不bất 勝thắng 彼bỉ 乎hồ 哉tai 。 云vân 何hà 與dữ 人nhân 演diễn 說thuyết 。 蓋cái 我ngã 真chân 性tánh 本bổn 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 之chi 妙diệu 心tâm 。 為vi 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 之chi 實thật 理lý 。 人nhân 法pháp 雙song 泯mẫn 。 情tình 智trí 俱câu 忘vong 。 自tự 無vô 形hình 迹tích 之chi 可khả 求cầu 。 亦diệc 無vô 聲thanh 色sắc 之chi 可khả 見kiến 。 不bất 著trước 於ư 我ngã 人nhân 。 眾chúng 生sanh 壽thọ 者giả 也dã 。 不bất 住trụ 於ư 聲thanh 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 也dã 。 本bổn 來lai 真chân 空không 。 何hà 有hữu 相tương/tướng 之chi 可khả 取thủ 。 惟duy 見kiến 如như 如như 焉yên 。 一nhất 神thần 通thông 乎hồ 法Pháp 界Giới 。 而nhi 定định 自tự 真chân 。 萬vạn 化hóa 妙diệu 於ư 無vô 方phương 。 而nhi 體thể 常thường 寂tịch 。 自tự 如như 之chi 極cực 。 一nhất 無vô 變biến 動động 而nhi 已dĩ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 蓋cái 真chân 空không 無vô 相tướng 。 本bổn 自tự 如như 如như 。 一nhất 切thiết 賢hiền 聖thánh 法pháp 。 皆giai 以dĩ 無vô 為vi 法Pháp 。 而nhi 親thân 證chứng 之chi 。 若nhược 世thế 間gian 有hữu 。 所sở 作tác 為vi 之chi 事sự 。 皆giai 虗hư 妄vọng 不bất 實thật 。 如như 夢mộng 境cảnh 之chi 非phi 真chân 。 如như 幻huyễn 術thuật 之chi 假giả 化hóa 。 如như 水thủy 泡bào 之chi 虗hư 浮phù 。 如như 身thân 影ảnh 之chi 恍hoảng 惚hốt 。 如như 朝triêu 露lộ 之chi 易dị 晞# 。 如như 閃thiểm 電điện 之chi 易dị 滅diệt 。 當đương 作tác 如như 是thị 觀quán 看khán 。 可khả 見kiến 世thế 間gian 之chi 事sự 。 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 有hữu 生sanh 還hoàn 有hữu 滅diệt 。 非phi 真chân 有hữu 也dã 。 惟duy 我ngã 如như 如như 不bất 動động 之chi 性tánh 。 湛trạm 若nhược 太thái 虗hư 。 超siêu 萬vạn 劫kiếp 而nhi 常thường 存tồn 。 歷lịch 千thiên 古cổ 而nhi 不bất 變biến 。 其kỳ 福phước 德đức 豈khởi 有hữu 限hạn 量lượng 哉tai 。

彚# 解giải 。 自tự 如Như 來Lai 若nhược 來lai 若nhược 去khứ 至chí 此thử 。 凡phàm 四tứ 節tiết 為vi 一nhất 段đoạn 。 亦diệc 申thân 足túc 上thượng 卷quyển 之chi 義nghĩa 。 如Như 來Lai 無vô 來lai 無vô 去khứ 。 一nhất 真chân 常thường 住trụ 。 無vô 相tướng 者giả 也dã 。 凡phàm 夫phu 滿mãn 界giới 滿mãn 塵trần 。 虗hư 妄vọng 為vi 實thật 。 著trước 相tương/tướng 者giả 也dã 。 惟duy 能năng 空không 我ngã 見kiến 。 破phá 法pháp 相tướng 。 人nhân 法pháp 雙song 絕tuyệt 。 知tri 見kiến 皆giai 真chân 。 乃nãi 為vi 般Bát 若Nhã 極cực 則tắc 。 結kết 以dĩ 不bất 取thủ 於ư 相tướng 。 如như 如như 不bất 動động 二nhị 句cú 。 為vi 全toàn 部bộ 金kim 經kinh 結kết 穴huyệt 。 直trực 指chỉ 般Bát 若Nhã 本bổn 體thể 。 是thị 修tu 持trì 法Pháp 。 是thị 演diễn 說thuyết 法Pháp 。 是thị 住trụ 降giáng/hàng 法pháp 。 是thị 滅diệt 度độ 法pháp 。 即tức 所sở 謂vị 無vô 所sở 住trụ 而nhi 生sanh 其kỳ 心tâm 也dã 。 即tức 所sở 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 也dã 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 作tác 六lục 如như 觀quán 。 則tắc 以dĩ 空không 世thế 法pháp 。 證chứng 入nhập 空không 心tâm 法pháp 。 尤vưu 為vi 修tu 行hành 人nhân 。 第đệ 一nhất 喫khiết 要yếu 關quan 頭đầu 。 佛Phật 之chi 傳truyền 心tâm 。 俱câu 在tại 於ư 此thử 。 以dĩ 之chi 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 證chứng 菩Bồ 提Đề 。 不bất 難nan 矣hĩ 。 是thị 為vi 經kinh 之chi 下hạ 卷quyển 。

佛Phật 說thuyết 是thị 經Kinh 已dĩ 。 長Trưởng 老lão 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 及cập 諸chư 比tỉ 邱# 比tỉ 邱# 尼ni 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 優Ưu 婆Bà 夷Di 一nhất 切thiết 世thế 間gian 天thiên 。 人nhân 阿a 修tu 羅la 。 聞văn 佛Phật 所sở 說thuyết 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 信tín 受thọ 奉phụng 行hành 。

註chú 。 比tỉ 邱# 。 男nam 僧Tăng 也dã 。 比tỉ 邱# 尼ni 。 女nữ 僧Tăng 也dã 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 居cư 士sĩ 也dã 。 優Ưu 婆Bà 夷Di 。 道đạo 姑cô 也dã 。 天thiên 人nhân 阿a 修tu 羅la 。 六lục 道đạo 中trung 之chi 三tam 道đạo 也dã 。 聞văn 佛Phật 所sở 說thuyết 。 具cụ 聞văn 慧tuệ 也dã 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 妙diệu 契khế 本bổn 心tâm 。 具cụ 思tư 慧tuệ 也dã 。 信tín 受thọ 奉phụng 行hành 。 解giải 行hành 發phát 心tâm 。 具cụ 修tu 慧tuệ 也dã 。

論luận 。 此thử 阿A 難Nan 尊Tôn 者Giả 。 贊tán 記ký 之chi 語ngữ 。 乃nãi 結kết 經kinh 常thường 儀nghi 也dã 。 通thông 篇thiên 最tối 重trọng 一nhất 信tín 字tự 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 三tam 問vấn 信tín 心tâm 。 佛Phật 言ngôn 於ư 此thử 章chương 句cú 。 能năng 生sanh 信tín 心tâm 。 一nhất 念niệm 生sanh 淨tịnh 信tín 。 得đắc 聞văn 是thị 經Kinh 。 不bất 驚kinh 不bất 怖bố 不bất 畏úy 。 信tín 心tâm 不bất 逆nghịch 。 如như 是thị 信tín 解giải 。 其kỳ 最tối 嚴nghiêm 重trọng/trùng 者giả 。 則tắc 曰viết 信tín 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 即tức 生sanh 實thật 相tướng 。 實thật 相tướng 者giả 般Bát 若Nhã 也dã 。 至chí 此thử 煞sát 出xuất 信tín 受thọ 奉phụng 行hành 四tứ 字tự 。 聆linh 佛Phật 所sở 說thuyết 。 頓đốn 悟ngộ 二nhị 空không 。 直trực 超siêu 佛Phật 地địa 矣hĩ 。 足túc 見kiến 此thử 經Kinh 。 能năng 度độ 大đại 眾chúng 。 入nhập 大Đại 乘Thừa 證chứng 大đại 果quả 。 人nhân 因nhân 法pháp 悟ngộ 。 法pháp 藉tạ 人nhân 宏hoành 。 要yếu 在tại 人nhân 起khởi 淨tịnh 信tín 耳nhĩ 。

講giảng 。 佛Phật 既ký 大đại 闡xiển 般Bát 若Nhã 之chi 法pháp 。 說thuyết 經Kinh 已dĩ 畢tất 。 啟khải 請thỉnh 之chi 長Trưởng 老lão 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 已dĩ 領lãnh 心tâm 印ấn 矣hĩ 。 其kỳ 同đồng 會hội 聽thính 法Pháp 。 有hữu 出xuất 家gia 修tu 道Đạo 。 之chi 比tỉ 邱# 比tỉ 邱# 尼ni 焉yên 。 有hữu 在tại 家gia 修tu 道Đạo 。 之chi 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 優Ưu 婆Bà 夷Di 焉yên 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 之chi 人nhân 。 天thiên 上thượng 之chi 人nhân 。 并tinh 阿a 修tu 羅la 之chi 神thần 。 聞văn 佛Phật 此thử 經Kinh 。 各các 言ngôn 下hạ 見kiến 性tánh 。 幸hạnh 正Chánh 法Pháp 之chi 難nan 遇ngộ 。 欣hân 今kim 日nhật 之chi 躬cung 逢phùng 。 莫mạc 不bất 淨tịnh 信tín 承thừa 受thọ 。 遵tuân 奉phụng 持trì 行hành 。 雖tuy 億ức 萬vạn 劫kiếp 來lai 。 永vĩnh 證chứng 金kim 剛cang 不bất 壞hoại 身thân 也dã 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 不bất 奉phụng 持trì 般Bát 若Nhã 。 何hà 由do 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 哉tai 。

總tổng 解giải 。 金kim 剛cang 一nhất 經kinh 。 佛Phật 祖tổ 傳truyền 心tâm 祕bí 旨chỉ 也dã 。 大đại 要yếu 以dĩ 清thanh 淨tịnh 為vi 體thể 。 以dĩ 發phát 心tâm 為vi 用dụng 。 以dĩ 不bất 著trước 四tứ 相tương/tướng 。 不bất 住trụ 六lục 塵trần 。 為vi 了liễu 空không 。 以dĩ 平bình 等đẳng 修tu 善thiện 法Pháp 。 為vi 功công 夫phu 。 以dĩ 無vô 我ngã 得đắc 成thành 於ư 忍nhẫn 。 為vi 實thật 詣nghệ 。 以dĩ 如như 如như 不bất 動động 。 為vi 究cứu 竟cánh 。 以dĩ 六lục 如như 為vi 觀quán 智trí 。 而nhi 全toàn 經kinh 起khởi 修tu 。 則tắc 必tất 以dĩ 信tín 心tâm 為vi 入nhập 門môn 。 至chí 於ư 六Lục 度Độ 四Tứ 果Quả 。 五ngũ 眼nhãn 三tam 心tâm 。 尤vưu 為vi 竅khiếu 要yếu 。 佛Phật 每mỗi 遇ngộ 緊khẩn 要yếu 關quan 節tiết 處xứ 。 便tiện 較giảo 量lượng 福phước 勝thắng 。 讚tán 嘆thán 流lưu 通thông 。 直trực 至chí 於ư 今kim 。 金kim 剛cang 智trí 眼nhãn 。 放phóng 光quang 動động 地địa 。 諸chư 佛Phật 列liệt 祖tổ 。 以dĩ 此thử 傳truyền 法pháp 印ấn 心tâm 。 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 。 因nhân 之chi 滅diệt 罪tội 證chứng 果Quả 。 皆giai 由do 如Như 來Lai 。 與dữ 空không 生sanh 一nhất 番phiên 問vấn 答đáp 。 發phát 啟khải 此thử 段đoạn 。 大đại 事sự 因nhân 緣duyên 。 所sở 以dĩ 得đắc 聞văn 此thử 經Kinh 也dã 。 佛Phật 之chi 慈từ 悲bi 深thâm 矣hĩ 。 持trì 是thị 經Kinh 者giả 。 其kỳ 報báo 佛Phật 恩ân 哉tai 。

金Kim 剛Cang 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh