注Chú 仁Nhân 王Vương 護Hộ 國Quốc 般Bát 若Nhã 經Kinh 卷quyển 第đệ 二nhị 大đại 宋tống 國quốc 傳truyền 賢hiền 首thủ 祖tổ 教giáo 沙Sa 門Môn 。 (# 淨tịnh 源nguyên )# 。 撰soạn 集tập 。 菩Bồ 薩Tát 行Hành 品Phẩm 第đệ 三tam 將tương 釋thích 此thử 品phẩm 。 三tam 門môn 同đồng 前tiền 。 初sơ 來lai 意ý 者giả 。 前tiền 品phẩm 已dĩ 護hộ 佛Phật 果Quả 。 此thử 品phẩm 護hộ 十Thập 地Địa 行hành 。 果quả 德đức 既ký 彰chương 。 因nhân 行hành 將tương 陳trần 。 故cố 次thứ 來lai 也dã 。 二nhị 釋thích 名danh 。 菩bồ 謂vị 菩Bồ 提Đề 。 此thử 翻phiên 云vân 覺giác 。 薩tát 者giả 薩tát 埵đóa 。 此thử 云vân 眾chúng 生sanh 。 謂vị 以dĩ 智trí 上thượng 求cầu 菩Bồ 提Đề 。 用dụng 悲bi 下hạ 救cứu 眾chúng 生sanh 。 從tùng 境cảnh 得đắc 名danh 。 然nhiên 則tắc 有hữu 悲bi 即tức 隨tùy 相tương/tướng 行hành 。 有hữu 智trí 即tức 離ly 相tương/tướng 行hành 。 悲bi 智trí 相tương/tướng 導đạo 。 成thành 無vô 住trụ 行hành 。 然nhiên 清thanh 涼lương 釋thích 華hoa 嚴nghiêm 三tam 十thập 九cửu 品phẩm 。 皆giai 列liệt 四tứ 門môn 。 一nhất 來lai 意ý 。 二nhị 釋thích 名danh 。 三tam 宗tông 趣thú 。 四tứ 解giải 經kinh 。 今kim 文văn 不bất 開khai 宗tông 趣thú 者giả 。 謂vị 前tiền 觀quán 如Như 來Lai 品phẩm 。 依y 賢hiền 首thủ 略lược 疏sớ/sơ 。 三tam 種chủng 般Bát 若Nhã 。 潛tiềm 申thân 宗tông 趣thú 。 次thứ 後hậu 二nhị 諦đế 品phẩm 。 準chuẩn 圭# 峰phong 纂toản 要yếu 。 三tam 種chủng 智trí 慧tuệ 。 密mật 示thị 宗tông 體thể 。 故cố 此thử 但đãn 列liệt 三tam 門môn 。 而nhi 不bất 開khai 宗tông 趣thú 耳nhĩ 。 △# 二nhị 釋thích 文văn 二nhị 。 初sơ 匿nặc 王vương 徵trưng 問vấn 。 爾nhĩ 時thời 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 。 護hộ 十Thập 地Địa 行hành 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 云vân 何hà 修tu 行hành 。 云vân 何hà 化hóa 眾chúng 生sanh 。 復phục 以dĩ 何hà 相tương/tướng 而nhi 住trụ 觀quán 察sát 。 問vấn 意ý 謂vị 。 護hộ 因nhân 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 何hà 行hành 業nghiệp 。 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 。 復phục 用dụng 何hà 相tương/tướng 。 而nhi 住trụ 平bình 等đẳng 。 觀quán 察sát 利lợi 物vật 耶da 。 △# 二nhị 如Như 來Lai 詶thù 答đáp 。 初sơ 以dĩ 五ngũ 忍nhẫn 答đáp 。 修tu 何hà 行hành 業nghiệp 。 二nhị 以dĩ 十thập 王vương 答đáp 。 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 。 三tam 以dĩ 諸chư 幻huyễn 答đáp 平bình 等đẳng 觀quán 察sát 。 初sơ 總tổng 答đáp 前tiền 二nhị 問vấn 。 二nhị 別biệt 答đáp 第đệ 三tam 問vấn 。 初sơ 中trung 文văn 分phân 為vi 六lục 。 初sơ 如Như 來Lai 闡xiển 教giáo 。 先tiên 明minh 五ngũ 忍nhẫn 。 文văn 三tam 。 初sơ 總tổng 示thị 。 佛Phật 告cáo 大đại 王vương 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 依y 五ngũ 忍Nhẫn 法Pháp 以dĩ 為vi 修tu 行hành 。 上thượng 總tổng 標tiêu 。 下hạ 別biệt 列liệt 。 所sở 謂vị 伏phục 忍nhẫn 。 以dĩ 勝thắng 解giải 刀đao 。 折chiết 伏phục 煩phiền 惱não 。 信tín 忍nhẫn 。 信tín 真Chân 如Như 理lý 。 已dĩ 親thân 證chứng 故cố 。 順thuận 忍nhẫn 。 由do 智trí 隨tùy 順thuận 。 玅# 證chứng 中trung 道đạo 。 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 以dĩ 權quyền 實thật 智trí 。 證chứng 理lý 無vô 生sanh 。 皆giai 上thượng 中trung 下hạ 。 前tiền 之chi 四tứ 忍nhẫn 。 皆giai 具cụ 三tam 品phẩm 。 於ư 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 。 因nhân 行hành 果quả 德đức 。 證chứng 法pháp 不bất 滅diệt 。 而nhi 有hữu 上thượng 下hạ 。 後hậu 之chi 一nhất 忍nhẫn 。 但đãn 有hữu 二nhị 品phẩm 。 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 結kết 修tu 行hành 業nghiệp 也dã 。 △# 二nhị 別biệt 釋thích 五ngũ 忍nhẫn 。 然nhiên 本bổn 業nghiệp 瓔anh 珞lạc 經kinh 。 亦diệc 明minh 六lục 性tánh 六lục 慧tuệ 。 若nhược 對đối 五ngũ 忍nhẫn 。 數số 目mục 不bất 同đồng 。 縱túng/tung 辨biện 開khai 合hợp 。 恐khủng 瀆độc 經kinh 旨chỉ 。 文văn 五ngũ 。 初sơ 伏phục 忍nhẫn 下hạ 品phẩm 十thập 住trụ 明minh 十thập 心tâm 三tam 。 初sơ 總tổng 標tiêu 十thập 住trụ 。 善thiện 男nam 子tử 。 初sơ 伏phục 忍nhẫn 位vị 。 起khởi 習tập 種chủng 性tánh 。 修tu 十Thập 住Trụ 行hành 。 發phát 明minh 熏huân 習tập 。 以dĩ 大đại 智trí 為vi 因nhân 。 名danh 習tập 種chủng 性tánh 。 即tức 初sơ 賢hiền 十thập 住trụ 也dã 。 十thập 住trụ 之chi 名danh 。 備bị 如như 下hạ 文văn 。 △# 二nhị 別biệt 明minh 觀quán 門môn 三tam 。 初sơ 緣duyên 境cảnh 發phát 心tâm 。 初sơ 發phát 心tâm 相tương/tướng 。 有hữu 恆Hằng 河Hà 沙sa 眾chúng 生sanh 。 見kiến 佛Phật 法pháp 僧Tăng 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 有hữu 心tâm 體thể 心tâm 相tương/tướng 心tâm 德đức 。 今kim 言ngôn 心tâm 相tương/tướng 。 即tức 攝nhiếp 前tiền 心tâm 體thể 。 攝nhiếp 後hậu 心tâm 德đức 。 謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 見kiến 三Tam 寶Bảo 為vi 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 初sơ 發phát 心tâm 相tương/tướng 。 即tức 能năng 發phát 之chi 心tâm 。 故cố 下hạ 文văn 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 云vân 。 見kiến 佛Phật 法pháp 僧Tăng 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 自tự 既ký 發phát 心tâm 。 令linh 他tha 亦diệc 然nhiên 。 故cố 云vân 有hữu 恆Hằng 河Hà 沙sa 眾chúng 生sanh 。 見kiến 佛Phật 法pháp 僧Tăng 。 △# 二nhị 取thủ 信tín 成thành 位vị 。 發phát 於ư 十thập 信tín 。 所sở 謂vị 信tín 心tâm 。 念niệm 心tâm 。 精tinh 進tấn 心tâm 。 慧tuệ 心tâm 。 定định 心tâm 。 不bất 退thoái 心tâm 。 戒giới 心tâm 。 願nguyện 心tâm 。 護hộ 法Pháp 心tâm 。 迴hồi 向hướng 心tâm 。 楞lăng 嚴nghiêm 經kinh 十thập 心tâm 。 前tiền 六lục 列liệt 名danh 同đồng 。 後hậu 四tứ 先tiên 後hậu 異dị 。 彼bỉ 文văn 。 七thất 護hộ 法Pháp 。 八bát 迴hồi 向hướng 。 九cửu 戒giới 。 十thập 願nguyện 。 然nhiên 諸chư 經kinh 明minh 義nghĩa 。 十thập 信tín 未vị 成thành 位vị 。 但đãn 為vi 住trụ 因nhân 。 與dữ 今kim 文văn 不bất 同đồng 者giả 。 清thanh 涼lương 演diễn 義nghĩa 云vân 。 仁nhân 王vương 詺# 十thập 住trụ 為vi 十thập 信tín 故cố 。 取thủ 能năng 成thành 信tín 詺# 所sở 成thành 位vị 故cố 。 △# 三Tam 明Minh 化hóa 利lợi 益ích 。 無vô 此thử 段đoạn 經kinh 。 與dữ 起khởi 信tín 十thập 解giải 菩Bồ 薩Tát 。 依y 此thử 觀quán 門môn 。 顯hiển 發phát 心tâm 利lợi 益ích 。 其kỳ 義nghĩa 一nhất 揆quỹ 。 具cụ 此thử 十thập 心tâm 。 躡niếp 前tiền 。 而nhi 能năng 少thiểu 分phần 。 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 。 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 發phát 是thị 心tâm 故cố 。 則tắc 得đắc 少thiểu 分phần 見kiến 於ư 法Pháp 身thân 。 隨tùy 其kỳ 願nguyện 力lực 。 能năng 現hiện 八bát 種chủng 。 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 超siêu 過quá 二Nhị 乘Thừa 一nhất 切thiết 善thiện 地địa 。 論luận 又hựu 謂vị 。 一nhất 發phát 心tâm 後hậu 。 遠viễn 離ly 怯khiếp 弱nhược 。 畢tất 究cứu 不bất 畏úy 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 吾ngô 祖tổ 圭# 峯phong 謂vị 。 馬mã 鳴minh 菩Bồ 薩Tát 。 宗tông 百bách 部bộ 大Đại 乘Thừa 。 造tạo 起khởi 信tín 論luận 。 此thử 論luận 通thông 釋thích 一nhất 百bách 部bộ 經kinh 者giả 。 斯tư 良lương 證chứng 矣hĩ 。 △# 三tam 結kết 成thành 功công 業nghiệp 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 初sơ 長trưởng 養dưỡng 心tâm 。 為vi 聖thánh 胎thai 故cố 。 十thập 住trụ 是thị 三tam 賢hiền 之chi 初sơ 。 入nhập 位vị 之chi 始thỉ 。 故cố 云vân 初sơ 長trưởng 養dưỡng 心tâm 也dã 。 聖thánh 胎thai 者giả 。 如như 子tử 孕dựng 在tại 胎thai 藏tạng 中trung 。 故cố 下hạ 經kinh 偈kệ 云vân 。 伏phục 忍nhẫn 聖thánh 胎thai 三tam 十thập 人nhân 。 既ký 胎thai 三tam 賢hiền 。 將tương 誕đản 十thập 聖thánh 。 生sanh 如Như 來Lai 家gia 也dã 。 若nhược 依y 梵Phạm 網võng 經kinh 。 十thập 長trưởng 養dưỡng 即tức 十thập 行hành 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 賢hiền 首thủ 釋thích 云vân 。 增tăng 修tu 善thiện 根căn 。 故cố 名danh 長trưởng 養dưỡng 。 △# 二nhị 中trung 品phẩm 十thập 行hành 明minh 十thập 治trị 三tam 。 初sơ 總tổng 標tiêu 十thập 行hành 。 復phục 次thứ 性tánh 種chủng 性tánh 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 行hành 十thập 種chủng 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 習tập 已dĩ 成thành 性tánh 。 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 因nhân 。 名danh 性tánh 種chủng 性tánh 。 即tức 中trung 賢hiền 十thập 行hành 也dã 。 大đại 疏sớ/sơ 明minh 行hành 體thể 云vân 。 若nhược 約ước 別biệt 體thể 。 即tức 以dĩ 十thập 波Ba 羅La 蜜Mật 為vi 體thể 。 十thập 行hành 之chi 名danh 。 亦diệc 如như 下hạ 文văn 。 △# 二nhị 別biệt 明minh 觀quán 門môn 。 起khởi 十thập 對đối 治trị 。 能năng 治trị 即tức 十thập 度độ 。 所sở 治trị 亦diệc 十thập 。 即tức 四tứ 倒đảo 三tam 毒độc 三tam 世thế 也dã 。 所sở 謂vị 觀quán 察sát 。 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 上thượng 所sở 觀quán 境cảnh 。 下hạ 能năng 治trị 行hành 。 不bất 淨tịnh 諸chư 苦khổ 。 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 。 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 即tức 離ly 四tứ 倒đảo 也dã 。 治trị 貪tham 瞋sân 癡si 三tam 不bất 善thiện 根căn 。 上thượng 所sở 治trị 。 下hạ 能năng 治trị 。 起khởi 施thí 慈từ 慧tuệ 三tam 種chủng 善thiện 根căn 。 起khởi 施thí 善thiện 根căn 治trị 貪tham 毒độc 。 起khởi 慈từ 善thiện 根căn 治trị 瞋sân 毒độc 。 起khởi 慧tuệ 善thiện 根căn 治trị 癡si 毒độc 。 觀quán 察sát 三tam 世thế 。 總tổng 標tiêu 。 過quá 去khứ 因nhân 忍nhẫn 。 過quá 去khứ 二nhị 支chi 因nhân 。 謂vị 無vô 明minh 行hành 也dã 。 現hiện 在tại 因nhân 果quả 忍nhẫn 。 現hiện 在tại 五ngũ 支chi 果quả 。 謂vị 識thức 名danh 色sắc 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ 也dã 。 現hiện 在tại 三tam 支chi 因nhân 。 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 也dã 。 未vị 來lai 果quả 忍nhẫn 。 未vị 來lai 二nhị 支chi 果quả 。 謂vị 生sanh 老lão 死tử 也dã 。 此thử 皆giai 流lưu 轉chuyển 觀quán 。 忍nhẫn 者giả 智trí 也dã 。 即tức 還hoàn 滅diệt 觀quán 。 △# 三tam 結kết 成thành 功công 業nghiệp 。 此thử 位vị 菩Bồ 薩Tát 。 廣quảng 利lợi 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 十thập 度độ 玅# 行hành 。 利lợi 諸chư 有hữu 情tình 。 上thượng 顯hiển 功công 成thành 。 下hạ 超siêu 凡phàm 外ngoại 。 超siêu 過quá 我ngã 見kiến 人nhân 見kiến 。 眾chúng 生sanh 等đẳng 想tưởng 。 通thông 結kết 三tam 毒độc 三tam 世thế 。 外ngoại 道đạo 倒đảo 想tưởng 。 所sở 不bất 能năng 壞hoại 。 別biệt 結kết 外ngoại 道đạo 四tứ 倒đảo 。 △# 三tam 上thượng 品phẩm 十thập 向hướng 明minh 十thập 忍nhẫn 三tam 。 初sơ 總tổng 標tiêu 十thập 向hướng 。 復phục 次thứ 道đạo 種chủng 性tánh 菩Bồ 薩Tát 修tu 十thập 迴hồi 向hướng 。 將tương 證chứng 聖thánh 道Đạo 。 以dĩ 大đại 願nguyện 為vi 因nhân 。 名danh 道đạo 種chủng 性tánh 。 即tức 上thượng 賢hiền 十thập 迴hồi 向hướng 也dã 。 十thập 向hướng 之chi 名danh 。 亦diệc 如như 下hạ 文văn 。 △# 二nhị 別biệt 明minh 觀quán 門môn 。 起khởi 十thập 忍nhẫn 心tâm 。 謂vị 觀quán 五ngũ 蘊uẩn 。 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 上thượng 所sở 觀quán 境cảnh 。 下hạ 能năng 觀quán 智trí 。 得đắc 戒giới 忍nhẫn 。 定định 忍nhẫn 。 慧tuệ 忍nhẫn 。 解giải 脫thoát 忍nhẫn 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 忍nhẫn 。 謂vị 觀quán 色sắc 得đắc 戒giới 忍nhẫn 。 觀quán 受thọ 得đắc 定định 忍nhẫn 。 觀quán 想tưởng 得đắc 慧tuệ 忍nhẫn 。 觀quán 行hành 得đắc 解giải 脫thoát 忍nhẫn 。 觀quán 識thức 得đắc 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 忍nhẫn 。 此thử 即tức 轉chuyển 五ngũ 蘊uẩn 性tánh 。 成thành 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 。 觀quán 三tam 界giới 因nhân 果quả 。 得đắc 空không 忍nhẫn 無vô 相tướng 忍nhẫn 無vô 願nguyện 忍nhẫn 。 觀quán 三tam 界giới 了liễu 惑hoặc 為vi 因nhân 。 業nghiệp 報báo 為vi 果quả 。 得đắc 三tam 忍nhẫn 解giải 脫thoát 門môn 。 三tam 解giải 脫thoát 義nghĩa 。 見kiến 次thứ 文văn 。 觀quán 二nhị 諦đế 假giả 實thật 。 諸chư 法pháp 無vô 常thường 。 得đắc 無vô 常thường 忍nhẫn 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 觀quán 俗tục 諦đế 相tướng 假giả 。 了liễu 諸chư 法pháp 無vô 常thường 。 得đắc 無vô 常thường 忍nhẫn 。 觀quán 真Chân 諦Đế 性tánh 實thật 。 達đạt 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 △# 三tam 結kết 成thành 功công 業nghiệp 。 此thử 位vị 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 能năng 廣quảng 化hóa 利lợi 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 為vi 金Kim 輪Luân 王Vương 。 王vương 四tứ 天thiên 下hạ 。 上thượng 來lai 以dĩ 智trí 悲bi 願nguyện 。 釋thích 三tam 種chủng 性tánh 。 蓋cái 宗tông 初sơ 祖tổ 。 起khởi 信tín 三tam 心tâm 。 示thị 三tam 賢hiền 位vị 。 演diễn 義nghĩa 又hựu 謂vị 。 相tương 似tự 名danh 種chủng 。 體thể 同đồng 曰viết 性tánh 故cố 。 關quan 中trung 云vân 。 如như 稻đạo 自tự 生sanh 稻đạo 。 不bất 生sanh 餘dư 穀cốc 。 此thử 屬thuộc 性tánh 也dã 。 萌manh 幹cán 華hoa 粒lạp 。 其kỳ 類loại 不bất 差sai 。 此thử 屬thuộc 種chủng 也dã 。 若nhược 謂vị 生sanh 起khởi 修tu 習tập 。 種chủng 子tử 現hiện 行hành 。 性tánh 自tự 仁nhân 賢hiền 。 性tánh 自tự 成thành 就tựu 。 以dĩ 釋thích 之chi 。 又hựu 何hà 異dị 。 或hoặc 配phối 入nhập 名danh 相tướng 著trước 事sự 乖quai 宗tông 者giả 乎hồ 。 △# 二nhị 信tín 忍nhẫn 。 文văn 四tứ 。 初sơ 標tiêu 位vị 斷đoạn 障chướng 。 復phục 次thứ 信tín 忍nhẫn 菩Bồ 薩Tát 。 謂vị 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 下hạ 品phẩm 。 離ly 垢cấu 地địa 。 中trung 品phẩm 。 發phát 光quang 地địa 。 上thượng 品phẩm 。 能năng 斷đoạn 三tam 障chướng 。 色sắc 煩phiền 惱não 縛phược 。 下hạ 經kinh 初Sơ 地Địa 斷đoạn 諸chư 無vô 明minh 。 滅diệt 三tam 界giới 貪tham 。 二nhị 地địa 斷đoạn 瞋sân 等đẳng 習tập 。 三tam 地địa 滅diệt 無vô 明minh 闇ám 。 即tức 同đồng 大đại 經kinh 發phát 光quang 地địa 云vân 。 邪tà 貪tham 邪tà 瞋sân 。 及cập 以dĩ 邪tà 癡si 。 悉tất 得đắc 除trừ 斷đoạn 。 言ngôn 色sắc 煩phiền 惱não 縛phược 者giả 。 昔tích 以dĩ 貪tham 瞋sân 癡si 。 緣duyên 於ư 色sắc 境cảnh 。 造tạo 身thân 口khẩu 業nghiệp 。 為vi 業nghiệp 所sở 繫hệ 。 名danh 之chi 為vi 縛phược 。 今kim 三tam 惑hoặc 既ký 亡vong 。 即tức 得đắc 解giải 脫thoát 。 故cố 下hạ 偈kệ 云vân 。 歡hoan 喜hỷ 離ly 垢cấu 與dữ 發phát 光quang 。 能năng 滅diệt 色sắc 縛phược 諸chư 煩phiền 惱não 。 具cụ 觀quán 一nhất 切thiết 見kiến 口khẩu 業nghiệp 。 法pháp 性tánh 清thanh 淨tịnh 照chiếu 皆giai 圓viên 。 準chuẩn 大đại 經kinh 發phát 光quang 地địa 所sở 陳trần 行hành 淨tịnh 。 具cụ 明minh 五ngũ 縛phược 。 而nhi 色sắc 縛phược 當đương 第đệ 三tam 。 廣quảng 釋thích 如như 彼bỉ 疏sớ/sơ 文văn 。 △# 二nhị 總tổng 修tu 諸chư 行hành 。 行hành 四Tứ 攝Nhiếp 法Pháp 。 攝nhiếp 有hữu 情tình 故cố 。 布bố 施thí 。 財tài 法pháp 二nhị 種chủng 。 攝nhiếp 所sở 眾chúng 生sanh 。 受thọ 語ngữ 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 依y 眾chúng 生sanh 說thuyết 。 利lợi 行hành 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 令linh 行hành 六Lục 度Độ 。 同đồng 事sự 。 以dĩ 神thần 通thông 力lực 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 入nhập 五ngũ 趣thú 中trung 。 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 同đồng 其kỳ 事sự 業nghiệp 。 上thượng 依y 大đại 般Bát 若Nhã 略lược 釋thích 。 若nhược 成thành 實thật 論luận 。 多đa 約ước 小Tiểu 乘Thừa 。 廣quảng 釋thích 此thử 四tứ 。 如như 莊trang 嚴nghiêm 論luận 。 修tu 四tứ 無vô 量lượng 。 徧biến 益ích 有hữu 情tình 。 生sanh 無vô 量lượng 福phước 。 慈từ 無vô 量lượng 心tâm 。 慈từ 則tắc 無vô 瞋sân 。 而nhi 能năng 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 悲bi 無vô 量lượng 心tâm 。 悲bi 則tắc 無vô 害hại 。 而nhi 能năng 拔bạt 苦khổ 。 喜hỷ 無vô 量lượng 心tâm 。 喜hỷ 則tắc 無vô 嫉tật 。 而nhi 行hành 欣hân 慰úy 。 捨xả 無vô 量lượng 心tâm 。 捨xả 則tắc 無vô 貪tham 。 而nhi 行hành 平bình 等đẳng 。 然nhiên 此thử 四tứ 心tâm 。 皆giai 以dĩ 兩lưỡng 句cú 釋thích 之chi 。 上thượng 句cú 即tức 依y 顯hiển 揚dương 出xuất 體thể 。 下hạ 句cú 即tức 用dụng 俱câu 舍xá 釋thích 義nghĩa 。 具cụ 四tứ 弘hoằng 願nguyện 。 依y 四Tứ 諦Đế 境cảnh 。 發phát 四tứ 願nguyện 心tâm 。 斷đoạn 諸chư 纏triền 蓋cái 。 願nguyện 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 常thường 化hóa 眾chúng 生sanh 。 願nguyện 度độ 眾chúng 生sanh 。 修tu 佛Phật 知tri 見kiến 。 願nguyện 學học 法Pháp 門môn 。 成thành 無vô 上thượng 覺giác 。 願nguyện 成thành 佛Phật 道Đạo 。 住trụ 三tam 脫thoát 門môn 。 約ước 境cảnh 住trụ 三tam 空không 。 約ước 證chứng 明minh 三tam 脫thoát 。 空không 解giải 脫thoát 門môn 。 觀quán 諸chư 緣duyên 起khởi 。 知tri 無vô 我ngã 人nhân 。 了liễu 自tự 性tánh 空không 。 無vô 作tác 受thọ 者giả 。 得đắc 空không 解giải 脫thoát 。 無vô 相tướng 解giải 脫thoát 門môn 。 觀quán 諸chư 有hữu 支chi 。 皆giai 自tự 性tánh 滅diệt 。 畢tất 竟cánh 解giải 脫thoát 。 無vô 少thiểu 生sanh 相tương/tướng 。 得đắc 無vô 相tướng 解giải 脫thoát 。 無vô 願nguyện 解giải 脫thoát 門môn 。 如như 是thị 入nhập 空không 入nhập 無vô 相tướng 已dĩ 。 無vô 有hữu 願nguyện 求cầu 。 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 得đắc 無vô 願nguyện 解giải 脫thoát 。 △# 三tam 別biệt 指chỉ 根căn 本bổn 。 此thử 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 薩tát 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 從tùng 發phát 心tâm 住trụ 。 至chí 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 等đẳng 覺giác 。 諸chư 行hành 根căn 本bổn 。 因nhân 位vị 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 以dĩ 四tứ 攝nhiếp 諸chư 行hành 。 而nhi 為vi 根căn 本bổn 。 然nhiên 信tín 忍nhẫn 三tam 品phẩm 。 具cụ 列liệt 一nhất 十thập 五ngũ 行hành 。 而nhi 為vi 根căn 本bổn 者giả 。 向hướng 前tiền 取thủ 即tức 該cai 三tam 賢hiền 。 向hướng 後hậu 取thủ 即tức 通thông 等đẳng 覺giác 。 由do 是thị 順thuận 忍nhẫn 已dĩ 下hạ 。 但đãn 有hữu 斷đoạn 障chướng 現hiện 身thân 之chi 功công 。 而nhi 無vô 別biệt 修tu 根căn 本bổn 之chi 行hành 。 學học 者giả 預dự 悉tất 。 則tắc 思tư 過quá 半bán 矣hĩ 。 △# 四tứ 現hiện 身thân 顯hiển 益ích 。 利lợi 益ích 安an 樂lạc 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 現hiện 身thân 往vãng 剎sát 。 影ảnh 在tại 次thứ 文văn 。 以dĩ 初Sơ 地Địa 聖thánh 人nhân 。 往vãng 百bách 佛Phật 剎sát 。 利lợi 樂lạc 眾chúng 生sanh 。 二nhị 地địa 千thiên 剎sát 。 三tam 地địa 萬vạn 剎sát 。 益ích 物vật 彌di 廣quảng 也dã 。 △# 三tam 順thuận 忍nhẫn 。 文văn 二nhị 。 初sơ 標tiêu 位vị 斷đoạn 障chướng 。 復phục 次thứ 順thuận 忍nhẫn 菩Bồ 薩Tát 。 謂vị 燄diệm 慧tuệ 地địa 。 下hạ 品phẩm 。 難nan 勝thắng 地địa 。 中trung 品phẩm 。 現hiện 前tiền 地địa 。 上thượng 品phẩm 。 能năng 斷đoạn 三tam 障chướng 。 心tâm 煩phiền 惱não 縛phược 。 下hạ 經kinh 。 四tứ 地địa 永vĩnh 斷đoạn 微vi 細tế 身thân 邊biên 見kiến 故cố 。 五ngũ 地địa 斷đoạn 隨tùy 小Tiểu 乘Thừa 。 樂nhạo 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 六lục 地địa 能năng 盡tận 三tam 界giới 集tập 因nhân 集tập 業nghiệp 麤thô 現hiện 行hành 相tương/tướng 。 亦diệc 同đồng 大đại 經kinh 現hiện 前tiền 地địa 云vân 。 不bất 懼cụ 異dị 論luận 。 離ly 二Nhị 乘Thừa 道đạo 。 入nhập 諸chư 智trí 地địa 。 以dĩ 此thử 三tam 句cú 。 對đối 前tiền 三tam 障chướng 。 文văn 辭từ 雖tuy 異dị 。 義nghĩa 旨chỉ 稍sảo 同đồng 。 言ngôn 心tâm 煩phiền 惱não 縛phược 者giả 。 此thử 之chi 三tam 障chướng 。 唯duy 意ý 識thức 俱câu 。 故cố 名danh 心tâm 縛phược 。 今kim 三tam 障chướng 既ký 斷đoạn 。 其kỳ 心tâm 空không 寂tịch 。 故cố 下hạ 偈kệ 云vân 。 燄diệm 慧tuệ 難nan 勝thắng 現hiện 前tiền 地địa 。 能năng 斷đoạn 三tam 障chướng 迷mê 心tâm 惑hoặc 。 空không 慧tuệ 寂tịch 然nhiên 無vô 緣duyên 觀quán 。 還hoàn 照chiếu 心tâm 空không 無vô 量lượng 境cảnh 。 善thiện 戒giới 經kinh 亦diệc 明minh 心tâm 煩phiền 惱não 。 彼bỉ 約ước 八Bát 地Địa 至chí 十Thập 地Địa 。 無vô 功công 用dụng 道đạo 斷đoạn 之chi 。 此thử 約ước 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 。 不bất 須tu 會hội 釋thích 耳nhĩ 。 △# 二nhị 現hiện 身thân 顯hiển 益ích 。 能năng 於ư 一nhất 身thân 。 徧biến 往vãng 十thập 方phương 億ức 佛Phật 剎sát 土thổ/độ 。 現hiện 不bất 可khả 說thuyết 。 神thần 通thông 變biến 化hóa 。 利lợi 樂lạc 眾chúng 生sanh 。 億ức 之chi 一nhất 字tự 。 該cai 其kỳ 三tam 地địa 。 謂vị 四Tứ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 往vãng 一nhất 億ức 佛Phật 剎sát 。 利lợi 樂lạc 眾chúng 生sanh 。 五ngũ 地địa 百bách 億ức 。 六lục 地địa 千thiên 億ức 耳nhĩ 。 然nhiên 證chứng 真chân 大Đại 士Sĩ 。 皆giai 修tu 諸chư 行hành 。 現hiện 形hình 濟tế 物vật 。 前tiền 信tín 忍nhẫn 略lược 現hiện 身thân 往vãng 剎sát 。 今kim 順thuận 忍nhẫn 略lược 一nhất 十thập 五ngũ 行hành 。 譯dịch 人nhân 善thiện 巧xảo 。 影ảnh 略lược 其kỳ 文văn 。 玅# 在tại 此thử 矣hĩ 。 △# 四tứ 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 亦diệc 二nhị 。 初sơ 標tiêu 位vị 斷đoạn 障chướng 。 復phục 次thứ 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 菩Bồ 薩Tát 。 謂vị 遠viễn 行hành 地địa 。 下hạ 品phẩm 。 不bất 動động 地địa 。 中trung 品phẩm 。 善thiện 慧tuệ 地địa 。 上thượng 品phẩm 。 能năng 斷đoạn 三tam 障chướng 。 色sắc 心tâm 習tập 氣khí 。 下hạ 經kinh 。 七thất 地địa 斷đoạn 諸chư 業nghiệp 果quả 細tế 現hiện 行hành 相tương/tướng 。 八bát 地địa 斷đoạn 諸chư 功công 用dụng 。 九cửu 地địa 斷đoạn 無vô 礙ngại 障chướng 。 此thử 之chi 三tam 障chướng 。 大đại 經kinh 善thiện 慧tuệ 地địa 。 雖tuy 無vô 其kỳ 文văn 。 至chí 奉phụng 持trì 品phẩm 。 一nhất 一nhất 會hội 釋thích 。 言ngôn 色sắc 心tâm 習tập 氣khí 者giả 。 前tiền 明minh 色sắc 心tâm 二nhị 縛phược 。 已dĩ 斷đoạn 現hiện 行hành 煩phiền 惱não 。 今kim 顯hiển 習tập 氣khí 。 即tức 斷đoạn 種chủng 子tử 餘dư 習tập 也dã 。 然nhiên 長trường/trưởng 行hành 中trung 。 斷đoạn 色sắc 心tâm 習tập 氣khí 。 與dữ 偈kệ 頌tụng 中trung 。 離ly 合hợp 廣quảng 略lược 不bất 同đồng 。 謂vị 長trường/trưởng 行hành 合hợp 辨biện 。 但đãn 約ước 三tam 地địa 斷đoạn 之chi 。 其kỳ 文văn 亦diệc 略lược 也dã 。 偈kệ 頌tụng 離ly 說thuyết 。 如như 云vân 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 無vô 明minh 習tập 。 遠viễn 行hành 大Đại 士Sĩ 獨độc 能năng 斷đoạn 。 無vô 明minh 習tập 相tương/tướng 識thức 俱câu 轉chuyển 。 不bất 動động 善thiện 慧tuệ 法pháp 雲vân 地địa 。 二nhị 諦đế 理lý 圓viên 無vô 不bất 盡tận 。 復phục 如như 法Pháp 雲vân 一nhất 地địa 。 其kỳ 文văn 又hựu 廣quảng 也dã 。 △# 二nhị 現hiện 身thân 顯hiển 益ích 。 而nhi 能năng 示thị 現hiện 。 不bất 可khả 說thuyết 身thân 。 隨tùy 類loại 饒nhiêu 益ích 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 七Thất 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 往vãng 萬vạn 億ức 佛Phật 剎sát 。 饒nhiêu 益ích 眾chúng 生sanh 。 八bát 地địa 往vãng 百bách 萬vạn 。 微vi 塵trần 數số 佛Phật 剎sát 。 九cửu 地địa 往vãng 百bách 萬vạn 億ức 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 微vi 塵trần 數số 佛Phật 剎sát 。 言ngôn 隨tùy 類loại 饒nhiêu 益ích 者giả 。 如như 觀quán 音âm 圓viên 通thông 三tam 十thập 二nhị 應ứng 耳nhĩ 。 然nhiên 前tiền 文văn 顯hiển 。 神thần 通thông 變biến 化hóa 。 隱ẩn 此thử 隨tùy 類loại 饒nhiêu 益ích 。 今kim 文văn 顯hiển 隨tùy 類loại 。 而nhi 隱ẩn 現hiện 通thông 。 此thử 又hựu 譯dịch 家gia 隱ẩn 顯hiển 之chi 玅# 矣hĩ 。 △# 五ngũ 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 。 於ư 中trung 有hữu 四tứ 。 初sơ 標tiêu 位vị 斷đoạn 障chướng 。 二nhị 現hiện 身thân 顯hiển 益ích 。 三tam 辨biện 正chánh 揀giản 邪tà 。 四tứ 敘tự 昔tích 明minh 果quả 。 今kim 初sơ 標tiêu 位vị 分phần/phân 兩lưỡng 品phẩm 。 文văn 二nhị 。 初sơ 明minh 忍nhẫn 同đồng 。 復phục 次thứ 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 者giả 。 佛Phật 與dữ 菩Bồ 薩Tát 。 同đồng 依y 此thử 忍nhẫn 。 此thử 位vị 菩Bồ 薩Tát 。 初sơ 入nhập 十Thập 地Địa 。 名danh 法Pháp 雲Vân 地Địa 。 十Thập 地Địa 出xuất 心tâm 。 即tức 名danh 等đẳng 覺giác 。 然nhiên 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 。 但đãn 明minh 法pháp 雲vân 。 不bất 開khai 等đẳng 覺giác 。 正chánh 同đồng 此thử 也dã 。 又hựu 瓔anh 珞lạc 經kinh 。 雖tuy 開khai 等đẳng 覺giác 。 亦diệc 同đồng 今kim 經kinh 。 彼bỉ 明minh 等đẳng 覺giác 照chiếu 寂tịch 。 玅# 覺giác 寂tịch 照chiếu 。 雖tuy 因nhân 果quả 有hữu 異dị 。 而nhi 忍nhẫn 體thể 是thị 同đồng 。 △# 二nhị 示thị 品phẩm 異dị 。 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 住trụ 下hạ 忍nhẫn 位vị 。 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 至chí 於ư 上thượng 忍nhẫn 。 名danh 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 即tức 最tối 後hậu 勝thắng 定định 。 此thử 定định 現hiện 前tiền 。 能năng 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 微vi 細tế 障chướng 種chủng 。 謂vị 無vô 間gian 道đạo 修tu 。 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 解giải 脫thoát 道đạo 證chứng 。 名danh 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 △# 二nhị 斷đoạn 障chướng 證chứng 二nhị 覺giác 。 觀quán 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 斷đoạn 無vô 明minh 相tướng 。 是thị 為vi 等đẳng 覺giác 。 以dĩ 中trung 道đạo 智trí 。 觀quán 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 斷đoạn 無vô 明minh 相tướng 。 即tức 微vi 細tế 障chướng 種chủng 。 故cố 瓔anh 珞lạc 云vân 。 登đăng 中trung 道đạo 山sơn 頂đảnh 。 與dữ 無vô 明minh 父phụ 母mẫu 別biệt 離ly 。 下hạ 明minh 玅# 覺giác 。 一nhất 相tướng 無vô 相tướng 。 平bình 等đẳng 無vô 二nhị 。 為vi 第đệ 十thập 一nhất 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 地địa 。 實thật 相tướng 不bất 並tịnh 真chân 。 故cố 平bình 等đẳng 無vô 二nhị 。 以dĩ 下hạ 忍nhẫn 同đồng 上thượng 忍nhẫn 。 為vi 第đệ 十thập 一nhất 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 地địa 。 △# 二nhị 現hiện 身thân 顯hiển 益ích 二nhị 。 初sơ 真chân 身thân 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 湛trạm 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。 無vô 來lai 無vô 去khứ 。 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 同đồng 真chân 際tế 。 等đẳng 法pháp 性tánh 。 體thể 絕tuyệt 有hữu 無vô 。 即tức 同đồng 真chân 際tế 。 湛trạm 然nhiên 清thanh 淨tịnh 也dã 。 相tương/tướng 無vô 去khứ 來lai 。 即tức 等đẳng 法pháp 性tánh 。 常thường 住trụ 不bất 變biến 也dã 。 △# 二nhị 應ưng 身thân 。 無vô 緣duyên 大đại 悲bi 。 常thường 化hóa 眾chúng 生sanh 。 乘thừa 一Nhất 切Thiết 智Trí 乘thừa 。 來lai 化hóa 三tam 界giới 。 上thượng 句cú 大đại 悲bi 。 下hạ 句cú 大đại 智trí 。 謂vị 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 從tùng 因nhân 至chí 果quả 。 大đại 悲bi 大đại 智trí 。 常thường 相tương/tướng 輔phụ 翼dực 。 往vãng 來lai 三tam 界giới 。 化hóa 度độ 眾chúng 生sanh 。 △# 三tam 辨biện 正chánh 揀giản 邪tà 二nhị 。 初sơ 辨biện 正chánh 二nhị 。 初sơ 凡phàm 迷mê 三tam 界giới 。 善thiện 男nam 子tử 。 諸chư 眾chúng 生sanh 類loại 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 異dị 熟thục 果quả 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 不bất 出xuất 三tam 界giới 。 不bất 出xuất 三tam 界giới 之chi 言ngôn 。 結kết 上thượng 四tứ 義nghĩa 。 所sở 謂vị 諸chư 眾chúng 生sanh 類loại 。 三tam 界giới 正chánh 報báo 也dã 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 三tam 界giới 業nghiệp 因nhân 也dã 。 業nghiệp 異dị 熟thục 果quả 。 三tam 界giới 報báo 果quả 也dã 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 三tam 界giới 染nhiễm 淨tịnh 根căn 也dã 。 故cố 通thông 結kết 云vân 。 不bất 出xuất 三tam 界giới 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 謂vị 事sự 理lý 二nhị 惑hoặc 。 發phát 業nghiệp 潤nhuận 生sanh 。 即tức 助trợ 發phát 緣duyên 也dã 。 業nghiệp 謂vị 自tự 業nghiệp 。 有hữu 三tam 。 一nhất 罪tội 。 二nhị 福phước 。 三tam 不bất 動động 。 即tức 感cảm 生sanh 因nhân 也dã 。 異dị 熟thục 果quả 者giả 。 謂vị 作tác 業nghiệp 感cảm 果quả 。 前tiền 後hậu 不bất 同đồng 。 異dị 時thời 而nhi 熟thục 。 即tức 無vô 記ký 果quả 也dã 。 然nhiên 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 六lục 根căn 。 男nam 女nữ 二nhị 根căn 。 命mạng 根căn 。 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 捨xả 五ngũ 受thọ 根căn 。 此thử 上thượng 十thập 四tứ 。 皆giai 染nhiễm 法pháp 也dã 。 信tín 進tiến 念niệm 定định 慧tuệ 五ngũ 根căn 。 三tam 無vô 漏lậu 根căn 。 此thử 八bát 皆giai 淨tịnh 法pháp 也dã 。 廣quảng 釋thích 有hữu 頌tụng 。 如như 俱câu 舍xá 論luận 。 △# 二nhị 聖thánh 化hóa 三tam 有hữu 。 諸chư 佛Phật 示thị 導đạo 。 應ứng 化hóa 法Pháp 身thân 。 亦diệc 不bất 離ly 此thử 。 報báo 化hóa 二nhị 身thân 。 導đạo 諸chư 有hữu 情tình 。 亦diệc 不bất 離ly 三tam 界giới 也dã 。 法Pháp 身thân 即tức 報báo 身thân 。 有hữu 自tự 他tha 受thọ 用dụng 之chi 殊thù 。 應ứng 化hóa 即tức 化hóa 身thân 。 有hữu 大đại 小tiểu 隨tùy 類loại 之chi 異dị 。 或hoặc 曰viết 。 他tha 受thọ 用dụng 身thân 。 為vi 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 淨tịnh 土độ 中trung 。 說thuyết 一nhất 味vị 之chi 經kinh 。 而nhi 言ngôn 不bất 離ly 三tam 界giới 者giả 。 何hà 耶da 。 答đáp 感cảm 三tam 界giới 者giả 。 對đối 淨tịnh 土độ 而nhi 見kiến 娑sa 婆bà 。 感cảm 淨tịnh 土độ 者giả 。 對đối 三tam 界giới 而nhi 見kiến 華hoa 藏tạng 。 是thị 則tắc 心tâm 淨tịnh 。 即tức 佛Phật 土độ 淨tịnh 耳nhĩ 。 △# 二nhị 揀giản 邪tà 。 若nhược 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 於ư 三tam 界giới 外ngoại 。 別biệt 更cánh 有hữu 一nhất 眾chúng 生sanh 界giới 者giả 。 即tức 是thị 外ngoại 道đạo 大đại 有hữu 經kinh 說thuyết 。 衛vệ 世thế 師sư 外ngoại 道đạo 。 說thuyết 有hữu 六lục 諦đế 。 一nhất 實thật 。 二nhị 德đức 。 三tam 業nghiệp 。 四tứ 大đại 有hữu 。 五ngũ 同đồng 異dị 。 六lục 和hòa 合hợp 。 今kim 言ngôn 大đại 有hữu 。 即tức 彼bỉ 第đệ 四tứ 大đại 有hữu 經kinh 也dã 。 △# 四tứ 敘tự 昔tích 明minh 果quả 二nhị 。 初sơ 敘tự 昔tích 告cáo 眾chúng 。 大đại 王vương 。 我ngã 常thường 語ngữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 但đãn 斷đoạn 三tam 界giới 無vô 明minh 盡tận 者giả 。 即tức 名danh 為vi 佛Phật 。 既ký 斷đoạn 三tam 界giới 無vô 明minh 成thành 佛Phật 。 即tức 知tri 離ly 三tam 界giới 無vô 眾chúng 生sanh 也dã 。 然nhiên 他tha 宗tông 說thuyết 。 三tam 界giới 外ngoại 有hữu 無vô 明minh 者giả 。 彼bỉ 約ước 權quyền 機cơ 。 斷đoạn 界giới 內nội 界giới 外ngoại 無vô 明minh 。 今kim 顯hiển 實thật 教giáo 。 一nhất 念niệm 玅# 慧tuệ 。 與dữ 理lý 相tương 應ứng 。 不bất 斷đoạn 而nhi 斷đoạn 。 無vô 明minh 即tức 明minh 。 即tức 本bổn 覺giác 佛Phật 矣hĩ 。 豈khởi 與dữ 夫phu 界giới 外ngoại 。 同đồng 日nhật 而nhi 語ngữ 哉tai 。 △# 二nhị 明minh 果quả 指chỉ 本bổn 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 名danh 本bổn 覺giác 性tánh 。 即tức 是thị 諸chư 佛Phật 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 。 以dĩ 始thỉ 覺giác 智trí 。 冥minh 本bổn 覺giác 性tánh 。 即tức 究cứu 竟cánh 覺giác 。 其kỳ 唯duy 一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 乎hồ 。 由do 此thử 得đắc 為vi 。 眾chúng 生sanh 之chi 本bổn 。 亦diệc 是thị 諸chư 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 本bổn 。 梵Phạm 網võng 云vân 。 是thị 大đại 眾chúng 諸chư 佛Phật 子tử 之chi 根căn 本bổn 。 諸chư 佛Phật 之chi 本bổn 源nguyên 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 之chi 根căn 本bổn 。 引dẫn 文văn 前tiền 卻khước 。 釋thích 義nghĩa 便tiện 故cố 。 △# 二nhị 通thông 結kết 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 本bổn 所sở 修tu 行hành 。 五ngũ 忍Nhẫn 法Pháp 中trung 。 十thập 四tứ 忍nhẫn 也dã 。 玅# 慧tuệ 唯duy 一nhất 。 約ước 法pháp 分phần/phân 五ngũ 。 升thăng 降giáng/hàng 有hữu 殊thù 。 開khai 成thành 十thập 四tứ 也dã 。 △# 二nhị 十thập 王vương 位vị 答đáp 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 二nhị 。 初sơ 牒điệp 問vấn 。 佛Phật 言ngôn 大đại 王vương 。 汝nhữ 先tiên 問vấn 言ngôn 。 菩Bồ 薩Tát 云vân 何hà 。 化hóa 眾chúng 生sanh 者giả 。 △# 二nhị 正chánh 答đáp 三tam 。 初sơ 寄ký 位vị 度độ 生sanh 二nhị 。 初sơ 略lược 標tiêu 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 如như 是thị 化hóa 。 從tùng 初sơ 一nhất 地địa 。 至chí 後hậu 一nhất 地địa 。 自tự 所sở 行hành 處xứ 。 初sơ 一nhất 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 後hậu 一nhất 法pháp 雲vân 地địa 。 自tự 所sở 行hành 處xứ 。 即tức 十Thập 地Địa 增tăng 修tu 十thập 度độ 也dã 。 及cập 佛Phật 行hạnh 處xứ 。 一nhất 切thiết 知tri 見kiến 故cố 。 極cực 證chứng 玅# 源nguyên 。 即tức 佛Phật 行hạnh 處xứ 。 力Lực 、 無Vô 畏Úy 等đẳng 。 即tức 一nhất 切thiết 知tri 見kiến 。 △# 二nhị 廣quảng 釋thích 十thập 。 初Sơ 地Địa 轉chuyển 轉chuyển 聖thánh 王vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 百bách 佛Phật 剎sát 。 大đại 經Kinh 云vân 。 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 行hành 精tinh 進tấn 。 捨xả 家gia 妻thê 子tử 。 出xuất 家gia 學học 道Đạo 。 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 得đắc 百bách 三tam 昧muội 。 以dĩ 淨tịnh 天thiên 眼nhãn 。 見kiến 百bách 佛Phật 國quốc 。 作tác 贍Thiệm 部Bộ 洲Châu 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 贍thiệm 部bộ 梵Phạm 音âm 。 下hạ 文văn 具cụ 翻phiên 。 言ngôn 輪Luân 王Vương 者giả 。 舉cử 輪luân 寶bảo 也dã 。 修tu 百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 。 修tu 於ư 五ngũ 位vị 。 百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 。 已dĩ 證chứng 真Chân 如Như 。 成thành 玅# 觀quán 察sát 智trí 。 以dĩ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 住trụ 平bình 等đẳng 心tâm 。 由do 破phá 分phân 別biệt 我ngã 執chấp 。 成thành 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 然nhiên 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 具cụ 七thất 最tối 勝thắng 。 三tam 輪luân 清thanh 淨tịnh 。 一nhất 切thiết 常thường 捨xả 。 施thí 度độ 偏thiên 增tăng 。 化hóa 四tứ 天thiên 下hạ 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 前tiền 迴hồi 向hướng 位vị 。 作tác 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 王vương 一nhất 四tứ 天thiên 下hạ 。 今kim 化hóa 百bách 剎sát 四tứ 天thiên 下hạ 。 廣quảng 狹hiệp 可khả 見kiến 。 △# 二nhị 地địa 忉Đao 利Lợi 天Thiên 王Vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 千thiên 佛Phật 剎sát 。 作tác 忉Đao 利Lợi 天Thiên 王Vương 。 梵Phạn 語ngữ 忉Đao 利Lợi 。 此thử 云vân 三tam 十thập 三tam 。 即tức 天thiên 帝Đế 釋Thích 中trung 宮cung 也dã 。 修tu 千thiên 法Pháp 門môn 門môn 。 說thuyết 十Thập 善Thiện 道Đạo 。 化hóa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 此thử 地địa 戒giới 度độ 圓viên 滿mãn 。 文văn 無vô 者giả 略lược 。 下hạ 皆giai 倣# 此thử 。 △# 三tam 地địa 夜Dạ 摩Ma 天Thiên 王Vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 萬vạn 佛Phật 剎sát 。 作tác 夜Dạ 摩Ma 天Thiên 王Vương 。 梵Phạm 音âm 夜dạ 摩ma 。 此thử 云vân 時thời 分phần/phân 。 修tu 萬vạn 法pháp 明minh 門môn 。 依y 四tứ 禪thiền 定định 。 化hóa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 雖tuy 行hành 禪thiền 定định 化hóa 物vật 。 而nhi 不bất 隨tùy 禪thiền 感cảm 果quả 。 △# 四tứ 地địa 覩đổ 史sử 天thiên 王vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 億ức 佛Phật 剎sát 。 作tác 覩Đổ 史Sử 多Đa 天Thiên 王vương 。 覩đổ 史sử 多đa 。 此thử 方phương 云vân 知tri 足túc 。 修tu 億ức 法pháp 明minh 門môn 。 行hành 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 化hóa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 。 化hóa 諸chư 有hữu 情tình 。 △# 五ngũ 地địa 化Hóa 樂Lạc 天Thiên 王Vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 百bách 億ức 佛Phật 剎sát 。 作tác 化Hóa 樂Lạc 天Thiên 王Vương 。 能năng 自tự 變biến 化hóa 五ngũ 欲dục 樂lạc 境cảnh 。 修tu 百bách 億ức 法pháp 明minh 門môn 。 二nhị 諦đế 四Tứ 諦Đế 。 化hóa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 根căn 有hữu 利lợi 鈍độn 。 故cố 以dĩ 二nhị 諦đế 四Tứ 諦Đế 被bị 之chi 。 華hoa 嚴nghiêm 具cụ 十thập 重trọng/trùng 四Tứ 諦Đế 。 △# 六lục 地địa 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 千thiên 億ức 佛Phật 剎sát 。 作tác 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 他tha 化hóa 作tác 樂nhạc 具cụ 。 自tự 得đắc 受thọ 用dụng 。 修tu 千thiên 億ức 法pháp 明minh 門môn 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 智trí 。 化hóa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 華hoa 嚴nghiêm 明minh 因nhân 緣duyên 智trí 。 依y 天thiên 親thân 論luận 文văn 。 具cụ 明minh 十thập 種chủng 。 △# 七thất 地địa 初sơ 禪thiền 天thiên 王vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 萬vạn 億ức 佛Phật 剎sát 。 作tác 初sơ 禪thiền 梵Phạm 王Vương 。 初sơ 禪thiền 。 即tức 梵Phạm 眾chúng 等đẳng 天thiên 。 修tu 萬vạn 億ức 法pháp 明minh 門môn 。 方phương 便tiện 善thiện 巧xảo 智trí 。 化hóa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 權quyền 實thật 二nhị 智trí 化hóa 物vật 。 方phương 便tiện 即tức 權quyền 智trí 。 △# 八bát 地địa 二nhị 禪thiền 天thiên 王vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 百bách 萬vạn 微vi 塵trần 數số 佛Phật 剎sát 。 作tác 二nhị 禪thiền 梵Phạm 王Vương 。 二nhị 禪thiền 。 即tức 少thiểu 光quang 等đẳng 天thiên 。 修tu 百bách 萬vạn 微vi 塵trần 數số 法pháp 明minh 門môn 。 雙song 照chiếu 平bình 等đẳng 。 神thần 通thông 願nguyện 智trí 。 化hóa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 空không 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 。 照chiếu 俗tục 諦đế 。 有hữu 中trung 殊thù 勝thắng 行hành 。 照chiếu 真Chân 諦Đế 。 故cố 得đắc 平bình 等đẳng 中trung 道đạo 。 起khởi 神thần 通thông 願nguyện 智trí 之chi 力lực 。 化hóa 諸chư 羣quần 品phẩm 。 △# 九cửu 地địa 三tam 禪thiền 天thiên 王vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 百bách 萬vạn 億ức 阿a 僧Tăng 祗chi 。 微vi 塵trần 數số 佛Phật 剎sát 。 作tác 三tam 禪thiền 梵Phạm 王Vương 。 三tam 禪thiền 。 即tức 少thiểu 淨tịnh 等đẳng 天thiên 。 修tu 百bách 萬vạn 億ức 阿a 僧Tăng 祗chi 微vi 塵trần 數số 法pháp 明minh 門môn 。 以dĩ 四Tứ 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 化hóa 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 謂vị 法pháp 義nghĩa 辭từ 樂nhạo 說thuyết 。 四tứ 無vô 礙ngại 辯biện 。 大đại 經kinh 亦diệc 明minh 十thập 重trọng/trùng 。 △# 十Thập 地Địa 四tứ 禪thiền 天thiên 王vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 佛Phật 剎sát 。 不bất 可khả 說thuyết 等đẳng 。 即tức 華hoa 嚴nghiêm 大đại 數số 第đệ 十thập 。 作tác 第đệ 四tứ 禪thiền 。 大Đại 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 為vi 三tam 界giới 主chủ 。 居cư 色sắc 界giới 頂đảnh 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 宮cung 。 即tức 三tam 界giới 主chủ 也dã 。 修tu 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 法pháp 明minh 門môn 。 得đắc 理lý 盡tận 三tam 昧muội 。 即tức 真Chân 如Như 三tam 昧muội 。 同đồng 佛Phật 行hạnh 處xứ 。 同đồng 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 。 盡tận 三tam 界giới 原nguyên 。 上thượng 明minh 欲dục 界giới 色sắc 界giới 諸chư 天thiên 。 今kim 顯hiển 無vô 色sắc 四tứ 天thiên 。 故cố 前tiền 文văn 云vân 。 但đãn 斷đoạn 三tam 界giới 無vô 明minh 盡tận 者giả 。 即tức 名danh 為vi 佛Phật 。 普phổ 利lợi 眾chúng 生sanh 。 如như 佛Phật 境cảnh 界giới 。 大đại 品phẩm 亦diệc 云vân 。 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 當đương 知tri 如như 佛Phật 。 △# 三tam 總tổng 結kết 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 現hiện 諸chư 王vương 身thân 。 化hóa 導đạo 之chi 事sự 。 △# 二nhị 例lệ 諸chư 如Như 來Lai 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 證chứng 無vô 上thượng 覺giác 。 常thường 徧biến 法Pháp 界Giới 。 利lợi 樂lạc 眾chúng 生sanh 。 前tiền 明minh 因nhân 行hành 。 此thử 例lệ 果quả 德đức 。 因nhân 果quả 交giao 徹triệt 。 同đồng 濟tế 羣quần 生sanh 。 △# 三tam 大đại 眾chúng 供cung 讚tán 。 爾nhĩ 時thời 一nhất 切thiết 大đại 眾chúng 。 即tức 從tùng 座tòa 起khởi 。 散tán 不bất 可khả 說thuyết 華hoa 。 焚phần 不bất 可khả 說thuyết 香hương 。 供cúng 養dường 恭cung 敬kính 。 稱xưng 讚tán 如Như 來Lai 。 聞văn 法Pháp 忻hãn 慶khánh 。 供cung 讚tán 伸thân 誠thành 。 △# 二nhị 匿nặc 王vương 偈kệ 讚tán 二nhị 。 初sơ 標tiêu 說thuyết 儀nghi 。 時thời 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。 即tức 於ư 佛Phật 前tiền 。 以dĩ 偈kệ 讚tán 曰viết 。 然nhiên 頌tụng 總tổng 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 名danh 阿a 耨nậu 窣tốt 覩đổ 婆bà 頌tụng 。 此thử 不bất 問vấn 長trường/trưởng 行hành 與dữ 偈kệ 。 但đãn 數số 字tự 滿mãn 三tam 十thập 二nhị 。 即tức 為vi 一nhất 偈kệ 。 二nhị 名danh 伽già 陀đà 。 此thử 云vân 諷phúng 頌tụng 。 或hoặc 名danh 不bất 頌tụng 頌tụng 。 不bất 頌tụng 長trường/trưởng 行hành 故cố 。 或hoặc 名danh 直trực 頌tụng 。 謂vị 以dĩ 偈kệ 說thuyết 法Pháp 故cố 。 三tam 名danh 祗chi 夜dạ 。 此thử 云vân 應ưng 頌tụng 。 四tứ 名danh 縕# 馱đà 南nam 。 此thử 云vân 集tập 施thí 頌tụng 。 謂vị 以dĩ 少thiểu 言ngôn 。 攝nhiếp 集tập 多đa 義nghĩa 。 施thí 他tha 誦tụng 持trì 故cố 。 今kim 此thử 即tức 伽già 陀đà 頌tụng 頌tụng 者giả 。 美mỹ 盛thịnh 德đức 之chi 形hình 容dung 也dã 。 為vi 何hà 意ý 故cố 。 經kinh 多đa 立lập 頌tụng 。 略lược 有hữu 八bát 義nghĩa 。 一nhất 少thiểu 字tự 攝nhiếp 多đa 義nghĩa 故cố 。 二nhị 諸chư 讚tán 歎thán 者giả 。 多đa 以dĩ 偈kệ 頌tụng 故cố 。 三tam 為vi 鈍độn 根căn 重trùng 說thuyết 故cố 。 四tứ 為vi 後hậu 來lai 之chi 徒đồ 故cố 。 五ngũ 隨tùy 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 六lục 易dị 受thọ 持trì 故cố 。 七thất 增tăng 明minh 前tiền 說thuyết 故cố 。 八bát 長trường/trưởng 行hành 未vị 說thuyết 故cố 。 今kim 此thử 正chánh 唯duy 前tiền 二nhị 。 義nghĩa 兼kiêm 五ngũ 六lục 。 △# 二nhị 正chánh 說thuyết 偈kệ 。 於ư 中trung 分phần/phân 三tam 。 初sơ 一nhất 偈kệ 半bán 。 總tổng 讚tán 三Tam 寶Bảo 。 次thứ 二nhị 十thập 八bát 偈kệ 。 別biệt 讚tán 五ngũ 忍nhẫn 。 後hậu 半bán 偈kệ 。 結kết 讚tán 禮lễ 敬kính 。 然nhiên 此thử 偈kệ 讚tán 。 或hoặc 斷đoạn 諸chư 障chướng 。 異dị 於ư 長trường/trưởng 行hành 。 或hoặc 所sở 成thành 行hành 。 文văn 義nghĩa 隱ẩn 顯hiển 。 故cố 傳truyền 授thọ 者giả 善thiện 消tiêu 息tức 之chi 。 文văn 二nhị 。 初sơ 總tổng 讚tán 三Tam 寶Bảo 。 世Thế 尊Tôn 導đạo 師sư 金kim 剛cang 體thể 。 歎thán 佛Phật 寶bảo 也dã 。 真chân 身thân 無vô 相tướng 。 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。 喻dụ 金kim 剛cang 體thể 。 萬vạn 物vật 不bất 能năng 沮trở 也dã 。 世Thế 尊Tôn 導đạo 師sư 。 即tức 歎thán 應ưng 身thân 。 下hạ 文văn 長trường/trưởng 行hành 。 多đa 明minh 真chân 應ưng 二nhị 身thân 。 心tâm 行hành 寂tịch 滅diệt 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 八bát 辯biện 圓viên 音âm 為vi 開khai 演diễn 。 歎thán 法Pháp 寶bảo 也dã 。 上thượng 句cú 依y 體thể 起khởi 用dụng 。 謂vị 不bất 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 行hành 。 而nhi 轉chuyển 法Pháp 輪luân 也dã 。 下hạ 句cú 正chánh 明minh 演diễn 法pháp 。 八bát 辯biện 者giả 。 即tức 八bát 音âm 七thất 辯biện 也dã 。 八bát 音âm 如như 梵Phạm 摩ma 喻dụ 經Kinh 云vân 。 一nhất 美mỹ 玅# 。 二nhị 易dị 了liễu 。 三tam 調điều 和hòa 。 四tứ 柔nhu 輭nhuyễn 。 五ngũ 不bất 誤ngộ 。 六lục 無vô 雌thư 。 七thất 尊tôn 重trọng 。 八bát 深thâm 遠viễn 。 言ngôn 七thất 辯biện 者giả 。 一nhất 捷tiệp 辯biện 。 須tu 言ngôn 即tức 言ngôn 。 無vô 蹇kiển 吃cật 故cố 。 二nhị 迅tấn 辯biện 。 懸huyền 河hà [泳-永+疌]# 冷lãnh 不bất 遲trì 訥nột 故cố 。 三tam 應ưng 辯biện 。 應ứng 時thời 應ứng 機cơ 不bất 增tăng 減giảm 故cố 。 四tứ 無vô 疎sơ 謬mậu 辯biện 。 凡phàm 說thuyết 契khế 理lý 。 不bất 邪tà 錯thác 故cố 。 五ngũ 無vô 斷đoạn 盡tận 辯biện 。 相tương 續tục 連liên 環hoàn 。 終chung 無vô 竭kiệt 故cố 。 六lục 凡phàm 所sở 演diễn 說thuyết 豐phong 義nghĩa 味vị 辯biện 。 一nhất 一nhất 言ngôn 句cú 。 多đa 事sự 理lý 故cố 。 七thất 一nhất 切thiết 世thế 間gian 最tối 上thượng 玅# 辯biện 。 具cụ 足túc 甚thậm 深thâm 。 如như 雷lôi 等đẳng 故cố 。 言ngôn 圓viên 音âm 為vi 開khai 演diễn 者giả 。 大đại 經Kinh 云vân 。 佛Phật 演diễn 一nhất 玅# 音âm 。 周chu 聞văn 十thập 方phương 國quốc 。 眾chúng 音âm 悉tất 具cụ 足túc 。 法Pháp 雨vũ 皆giai 充sung 滿mãn 。 時thời 眾chúng 得đắc 道Đạo 百bách 萬vạn 億ức 。 天thiên 人nhân 俱câu 修tu 出xuất 離ly 行hành 。 能năng 習tập 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 道đạo 。 歎thán 僧Tăng 寶bảo 也dã 。 出xuất 離ly 行hành 。 通thông 二Nhị 乘Thừa 僧Tăng 。 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 即tức 大Đại 乘Thừa 僧Tăng 。 △# 二nhị 有hữu 二nhị 十thập 八bát 偈kệ 。 別biệt 讚tán 五ngũ 忍nhẫn 二nhị 。 初sơ 略lược 示thị 。 五ngũ 忍nhẫn 功công 德đức 玅# 法Pháp 門môn 。 十thập 四tứ 菩Bồ 薩Tát 能năng 諦đế 了liễu 。 上thượng 句cú 標tiêu 法pháp 。 下hạ 句cú 舉cử 人nhân 。 十thập 四tứ 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 。 及cập 等đẳng 覺giác 。 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 忍nhẫn 中trung 行hành 。 唯duy 佛Phật 一nhất 人nhân 能năng 盡tận 原nguyên 。 此thử 半bán 偈kệ 約ước 因nhân 果quả 。 歎thán 十thập 四tứ 忍nhẫn 。 唯duy 佛Phật 一nhất 人nhân 。 攝nhiếp 等đẳng 覺giác 照chiếu 寂tịch 故cố 。 佛Phật 法Pháp 眾Chúng 海hải 三Tam 寶Bảo 藏tạng 。 無vô 量lượng 功công 德đức 於ư 中trung 攝nhiếp 。 謂vị 三Tam 寶Bảo 海hải 藏tạng 。 無vô 量lượng 功công 德đức 。 於ư 五ngũ 忍nhẫn 中trung 。 並tịnh 皆giai 攝nhiếp 盡tận 。 海hải 之chi 一nhất 字tự 。 蒙mông 上thượng 三Tam 寶Bảo 。 △# 二nhị 廣quảng 釋thích 五ngũ 。 初sơ 伏phục 忍nhẫn 。 文văn 分phần/phân 三tam 。 初sơ 兼kiêm 讚tán 十Thập 善Thiện 。 十Thập 善Thiện 菩Bồ 薩Tát 發phát 大đại 心tâm 。 長trường/trưởng 別biệt 三tam 界giới 苦khổ 輪luân 海hải 。 大đại 心tâm 即tức 悲bi 智trí 也dã 。 以dĩ 智trí 上thượng 求cầu 。 以dĩ 悲bi 下hạ 化hóa 。 即tức 令linh 自tự 他tha 。 長trường/trưởng 別biệt 苦khổ 海hải 。 中trung 下hạ 品phẩm 善thiện 粟túc 散tán 王vương 。 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 鐵thiết 輪Luân 王Vương 。 修tu 中trung 下hạ 二nhị 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 雖tuy 無vô 輪luân 寶bảo 。 而nhi 能năng 散tán 粟túc 。 養dưỡng 善thiện 濟tế 物vật 。 為vi 散tán 粟túc 小tiểu 王vương 。 上thượng 品phẩm 福phước 勝thắng 。 作tác 鐵thiết 輪Luân 王Vương 。 王vương 一nhất 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 △# 二nhị 正chánh 讚tán 三tam 賢hiền 。 習tập 種chủng 銅đồng 輪luân 二nhị 天thiên 下hạ 。 銀ngân 輪luân 三tam 天thiên 性tánh 種chủng 性tánh 。 道đạo 種chủng 堅kiên 德đức 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 七thất 寶bảo 金kim 輪luân 四tứ 天thiên 下hạ 。 伏phục 忍nhẫn 聖thánh 胎thai 三tam 十thập 人nhân 。 十thập 住trụ 十thập 行hành 十thập 迴hồi 向hướng 。 習tập 種chủng 性tánh 十Thập 住Trụ 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 銅Đồng 輪Luân 王Vương 。 王vương 東đông 南nam 二nhị 洲châu 。 性tánh 種chủng 性tánh 十thập 行hành 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 銀ngân 輪Luân 王Vương 。 王vương 東đông 南nam 西tây 三tam 洲châu 。 道đạo 種chủng 性tánh 十thập 迴hồi 向hướng 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 金Kim 輪Luân 王Vương 。 王vương 四tứ 洲châu 。 七thất 寶bảo 謂vị 輪luân 寶bảo 象tượng 寶bảo 。 馬mã 寶bảo 珠châu 寶bảo 。 女nữ 寶bảo 兵binh 寶bảo 藏tạng 寶bảo 。 慈từ 恩ân 云vân 。 金kim 輪luân 望vọng 風phong 順thuận 化hóa 。 銀ngân 輪luân 遣khiển 使sứ 方phương 降giáng/hàng 。 銅đồng 輪luân 震chấn 威uy 乃nãi 服phục 。 鐵thiết 輪luân 奮phấn 戈qua 始thỉ 定định 。 皆giai 無vô 殺sát 害hại 耳nhĩ 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 於ư 中trung 學học 。 無vô 不bất 由do 此thử 伏phục 忍nhẫn 生sanh 。 夫phu 陟trắc 遐hà 必tất 自tự 邇nhĩ 。 故cố 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 皆giai 從tùng 伏phục 忍nhẫn 生sanh 。 孰thục 有hữu 萬vạn 德đức 之chi 果quả 。 不bất 由do 三tam 賢hiền 之chi 因nhân 乎hồ 。 學học 者giả 効hiệu 也dã 。 効hiệu 之chi 而nhi 後hậu 定định 也dã 。 △# 三tam 讚tán 信tín 成thành 位vị 。 有hữu 一nhất 偈kệ 半bán 。 乍sạ 觀quán 其kỳ 文văn 。 似tự 通thông 相tương/tướng 般Bát 若Nhã 之chi 意ý 。 細tế 詳tường 其kỳ 義nghĩa 。 皆giai 華hoa 嚴nghiêm 一Nhất 乘Thừa 玄huyền 旨chỉ 。 故cố 略lược 引dẫn 賢hiền 首thủ 品phẩm 偈kệ 文văn 會hội 釋thích 。 達đạt 者giả 博bác 覽lãm 。 勿vật 生sanh 局cục 見kiến 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 行hành 根căn 本bổn 。 是thị 故cố 發phát 心tâm 信tín 心tâm 難nạn/nan 。 賢hiền 首thủ 品phẩm 云vân 。 信tín 為vi 道đạo 元nguyên 功công 德đức 母mẫu 。 長trưởng 養dưỡng 一nhất 切thiết 諸chư 善thiện 法Pháp 。 又hựu 謂vị 。 是thị 故cố 依y 行hành 次thứ 第đệ 說thuyết 。 信tín 樂nhạo 最tối 勝thắng 甚thậm 難nan 得đắc 。 若nhược 得đắc 信tín 心tâm 必tất 不bất 退thoái 。 進tiến 入nhập 無vô 生sanh 初Sơ 地Địa 道đạo 。 次thứ 偈kệ 云vân 。 若nhược 得đắc 信tín 心tâm 不bất 退thoái 轉chuyển 。 彼bỉ 人nhân 信tín 力lực 無vô 能năng 動động 。 信tín 能năng 惠huệ 施thí 心tâm 無vô 悋lận 。 信tín 能năng 歡hoan 喜hỷ 入nhập 佛Phật 法Pháp 。 然nhiên 歡hoan 喜hỷ 入nhập 佛Phật 法Pháp 即tức 初Sơ 地Địa 。 化hóa 利lợi 自tự 他tha 悉tất 平bình 等đẳng 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 初sơ 發phát 心tâm 。 下hạ 偈kệ 云vân 。 及cập 信tín 無vô 上thượng 大đại 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 是thị 初sơ 發phát 心tâm 。 大đại 菩Bồ 提Đề 具cụ 悲bi 智trí 行hành 。 即tức 自tự 利lợi 化hóa 他tha 也dã 。 △# 二nhị 信tín 忍nhẫn 。 此thử 下hạ 皆giai 明minh 十Thập 地Địa 。 地địa 地địa 具cụ 彰chương 三tam 義nghĩa 。 一nhất 地địa 名danh 。 二nhị 化hóa 境cảnh 。 三tam 成thành 行hành 。 然nhiên 第đệ 一nhất 地địa 名danh 。 總tổng 居cư 其kỳ 首thủ 。 餘dư 之chi 二nhị 義nghĩa 。 左tả 右hữu 互hỗ 陳trần 。 今kim 釋thích 地địa 名danh 。 全toàn 依y 天thiên 親thân 論luận 文văn 。 化hóa 境cảnh 。 經kinh 中trung 隨tùy 地địa 增tăng 數số 。 成thành 行hành 。 則tắc 準chuẩn 清thanh 涼lương 疏sớ/sơ 義nghĩa 。 既ký 知tri 所sở 宗tông 。 次thứ 釋thích 經kinh 文văn 。 文văn 二nhị 。 初sơ 別biệt 讚tán 三tam 品phẩm 。 初sơ 讚tán 下hạ 品phẩm 。 歡hoan 喜hỷ 菩Bồ 薩Tát 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 謂vị 成thành 就tựu 無vô 上thượng 。 自tự 利lợi 利lợi 他tha 行hành 。 初sơ 證chứng 聖thánh 處xứ 。 多đa 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 名danh 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 初sơ 照chiếu 二nhị 諦đế 平bình 等đẳng 理lý 。 權quyền 化hóa 有hữu 情tình 遊du 百bách 國quốc 。 初sơ 入nhập 信tín 忍nhẫn 。 以dĩ 實thật 智trí 照chiếu 平bình 等đẳng 理lý 。 以dĩ 權quyền 智trí 化hóa 諸chư 有hữu 情tình 。 上thượng 明minh 化hóa 境cảnh 。 檀đàn 施thí 清thanh 淨tịnh 利lợi 羣quần 生sanh 。 成thành 行hành 有hữu 四tứ 。 一nhất 約ước 增tăng 勝thắng 。 二nhị 約ước 所sở 成thành 。 三tam 約ước 修tu 成thành 。 四tứ 約ước 實thật 行hạnh 。 入nhập 理lý 般Bát 若Nhã 名danh 為vi 住trụ 。 住trụ 生sanh 德đức 行hạnh 名danh 為vi 地địa 。 智trí 與dữ 理lý 冥minh 曰viết 入nhập 。 唯duy 就tựu 法pháp 稱xưng 。 名danh 之chi 為vi 住trụ 。 就tựu 義nghĩa 約ước 喻dụ 。 故cố 名danh 為vi 地địa 。 本bổn 業nghiệp 經Kinh 云vân 。 生sanh 成thành 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 名danh 為vi 地địa 耳nhĩ 。 初sơ 住trụ 一nhất 心tâm 具cụ 眾chúng 德đức 。 於ư 勝thắng 義nghĩa 中trung 而nhi 不bất 動động 。 初Sơ 地Địa 具cụ 顯hiển 恆Hằng 沙sa 性tánh 德đức 。 分phần/phân 證chứng 中trung 道đạo 。 不bất 為vi 空không 有hữu 所sở 動động 。 △# 二nhị 讚tán 中trung 品phẩm 。 離ly 垢cấu 菩Bồ 薩Tát 忉Đao 利Lợi 王vương 。 謂vị 離ly 能năng 起khởi 誤ngộ 心tâm 犯phạm 戒giới 煩phiền 惱não 垢cấu 等đẳng 。 清thanh 淨tịnh 戒giới 具cụ 足túc 。 故cố 名danh 離Ly 垢Cấu 地Địa 。 現hiện 形hình 六lục 趣thú 千thiên 國quốc 土độ 。 化hóa 境cảnh 。 戒giới 足túc 清thanh 淨tịnh 悉tất 圓viên 滿mãn 。 永vĩnh 離ly 誤ngộ 犯phạm 諸chư 過quá 失thất 。 大đại 疏sớ/sơ 云vân 。 此thử 亦diệc 由do 翻phiên 破phá 戒giới 之chi 失thất 。 為vi 無vô 邊biên 德đức 。 是thị 以dĩ 成thành 於ư 戒giới 行hạnh 。 無vô 相tướng 無vô 緣duyên 真chân 實thật 性tánh 。 無vô 體thể 無vô 生sanh 無vô 二nhị 照chiếu 。 真Chân 如Như 性tánh 中trung 。 無vô 破phá 戒giới 垢cấu 。 今kim 稱xưng 性tánh 持trì 。 故cố 所sở 照chiếu 無vô 相tướng 。 能năng 照chiếu 無vô 緣duyên 。 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 契khế 窮cùng 實thật 性tánh 。 自tự 體thể 無vô 染nhiễm 。 故cố 無vô 體thể 無vô 生sanh 也dã 。 △# 三tam 讚tán 上thượng 品phẩm 。 發phát 光quang 菩Bồ 薩Tát 夜dạ 摩ma 王vương 。 謂vị 隨tùy 聞văn 思tư 修tu 等đẳng 。 照chiếu 法pháp 顯hiển 現hiện 。 故cố 名danh 明minh 地địa 。 現hiện 猶do 發phát 也dã 。 明minh 即tức 光quang 義nghĩa 。 應ưng 形hình 往vãng 萬vạn 諸chư 佛Phật 剎sát 。 化hóa 境cảnh 。 善thiện 能năng 通thông 達đạt 三tam 摩ma 地địa 。 隱ẩn 顯hiển 自tự 在tại 具cụ 三Tam 明Minh 。 大đại 經Kinh 云vân 。 三Tam 摩Ma 鉢Bát 底Để 。 此thử 云vân 等đẳng 至chí 。 由do 離ly 沉trầm 掉trạo 。 至chí 一nhất 境cảnh 故cố 。 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 成thành 行hành 唯duy 禪thiền 及cập 求cầu 法Pháp 行hành 。 以dĩ 聞văn 法Pháp 竟cánh 。 靜tĩnh 處xứ 修tu 行hành 。 方phương 發phát 定định 故cố 。 下hạ 文văn 亦diệc 云vân 。 於ư 無vô 相tướng 忍nhẫn 。 而nhi 得đắc 三Tam 明Minh 。 △# 二nhị 總tổng 明minh 斷đoạn 障chướng 。 歡hoan 喜hỷ 離ly 垢cấu 與dữ 發phát 光quang 。 能năng 滅diệt 色sắc 縛phược 諸chư 煩phiền 惱não 。 牒điệp 前tiền 。 具cụ 觀quán 一nhất 切thiết 身thân 口khẩu 業nghiệp 。 法pháp 性tánh 清thanh 淨tịnh 照chiếu 皆giai 圓viên 。 昔tích 由do 三tam 毒độc 煩phiền 惱não 。 緣duyên 於ư 色sắc 境cảnh 。 造tạo 身thân 口khẩu 業nghiệp 。 今kim 觀quán 七thất 支chi 皆giai 空không 。 能năng 滅diệt 色sắc 縛phược 。 故cố 得đắc 法Pháp 性tánh 照chiếu 皆giai 圓viên 矣hĩ 。 △# 三tam 順thuận 忍nhẫn 。 科khoa 文văn 同đồng 前tiền 。 初sơ 讚tán 下hạ 品phẩm 。 燄diệm 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 大đại 精tinh 進tấn 。 不bất 忘vong 煩phiền 惱não 薪tân 。 智trí 火hỏa 能năng 燒thiêu 。 名danh 曰viết 燄diệm 地địa 。 燄diệm 即tức 慧tuệ 燄diệm 。 故cố 名danh 燄Diệm 慧Tuệ 地Địa 。 覩đổ 史sử 天thiên 王vương 遊du 億ức 剎sát 。 化hóa 境cảnh 。 實thật 智trí 寂tịch 滅diệt 方phương 便tiện 智trí 。 達đạt 無vô 生sanh 理lý 照chiếu 空không 有hữu 。 以dĩ 權quyền 實thật 二nhị 智trí 。 雙song 照chiếu 空không 有hữu 。 成thành 無vô 住trụ 行hành 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 便tiện 能năng 成thành 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 行hành 。 及cập 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 。 精tinh 進tấn 不bất 退thoái 。 △# 二nhị 讚tán 中trung 品phẩm 。 難nan 勝thắng 菩Bồ 薩Tát 得đắc 平bình 等đẳng 。 謂vị 得đắc 出xuất 世thế 智trí 。 方phương 便tiện 善thiện 巧xảo 。 能năng 度độ 難nan 度độ 。 故cố 名danh 離ly 勝thắng 地địa 。 化Hóa 樂Lạc 天Thiên 王Vương 百bách 億ức 國quốc 。 化hóa 境cảnh 。 空không 空không 諦đế 觀quán 無vô 二nhị 相tương/tướng 。 垂thùy 形hình 六lục 趣thú 靡mĩ 不bất 周chu 。 上thượng 空không 字tự 無vô 生sanh 死tử 相tướng 。 下hạ 空không 字tự 無vô 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 故cố 能năng 隨tùy 類loại 化hóa 身thân 。 周chu 旋toàn 六lục 趣thú 。 無vô 不bất 利lợi 生sanh 。 由do 是thị 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 其kỳ 所sở 成thành 行hành 。 亦diệc 成thành 二nhị 種chủng 。 謂vị 諸chư 諦đế 增tăng 上thượng 慧tuệ 行hành 。 及cập 五ngũ 明minh 處xứ 教giáo 化hóa 行hành 。 △# 三tam 讚tán 上thượng 品phẩm 。 現hiện 前tiền 菩Bồ 薩Tát 自tự 在tại 王vương 。 謂vị 玅# 達đạt 緣duyên 生sanh 。 引dẫn 無vô 分phân 別biệt 。 名danh 般Bát 若Nhã 行hành 。 親thân 如như 目mục 覩đổ 。 名danh 曰viết 現hiện 前tiền 。 照chiếu 見kiến 緣duyên 生sanh 相tương/tướng 無vô 二nhị 。 勝thắng 義nghĩa 智trí 光quang 能năng 徧biến 滿mãn 。 謂vị 此thử 地địa 中trung 。 住trụ 緣duyên 生sanh 智trí 。 悟ngộ 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 相tướng 。 所sở 成thành 行hành 即tức 般Bát 若Nhã 。 故cố 得đắc 勝thắng 義nghĩa 如như 空không 。 而nhi 周chu 徧biến 智trí 光quang 。 如như 日nhật 而nhi 圓viên 滿mãn 。 往vãng 千thiên 億ức 土thổ/độ 化hóa 眾chúng 生sanh 。 所sở 化hóa 境cảnh 也dã 。 △# 二nhị 有hữu 一nhất 偈kệ 。 總tổng 明minh 斷đoạn 障chướng 。 燄diệm 慧tuệ 難nan 勝thắng 現hiện 前tiền 地địa 。 能năng 斷đoạn 三tam 障chướng 迷mê 心tâm 惑hoặc 。 牒điệp 前tiền 。 空không 慧tuệ 寂tịch 然nhiên 無vô 緣duyên 觀quán 。 以dĩ 空không 觀quán 。 斷đoạn 四tứ 地địa 微vi 細tế 身thân 邊biên 二nhị 見kiến 。 以dĩ 假giả 觀quán 。 斷đoạn 五ngũ 地địa 小Tiểu 乘Thừa 。 樂nhạo 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 無vô 緣duyên 觀quán 。 斷đoạn 六lục 地địa 集tập 因nhân 集tập 業nghiệp 。 麤thô 現hiện 行hành 相tương/tướng 。 還hoàn 照chiếu 心tâm 空không 無vô 量lượng 境cảnh 。 昔tích 迷mê 心tâm 惑hoặc 。 而nhi 成thành 三tam 障chướng 。 今kim 照chiếu 心tâm 空không 。 能năng 了liễu 玅# 境cảnh 。 則tắc 染nhiễm 法pháp 滅diệt 。 而nhi 淨tịnh 法pháp 起khởi 矣hĩ 。 △# 四tứ 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 三tam 。 初sơ 讚tán 下hạ 品phẩm 。 文văn 三tam 。 初sơ 正chánh 明minh 下hạ 品phẩm 。 遠viễn 行hành 菩Bồ 薩Tát 初sơ 禪thiền 王vương 。 善thiện 修tu 無vô 相tướng 行hành 。 功công 用dụng 究cứu 竟cánh 。 能năng 過quá 世thế 間gian 二Nhị 乘Thừa 。 出xuất 世thế 間gian 道Đạo 。 故cố 名danh 遠viễn 行hành 。 住trụ 於ư 無vô 相tướng 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 方phương 便tiện 善thiện 巧xảo 悉tất 平bình 等đẳng 。 上thượng 句cú 明minh 實thật 智trí 。 下hạ 句cú 顯hiển 權quyền 智trí 。 謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 能năng 空không 中trung 起khởi 勝thắng 行hành 。 成thành 方phương 便tiện 度độ 。 權quyền 實thật 二nhị 行hành 雙song 行hành 。 故cố 名danh 悉tất 平bình 等đẳng 。 常thường 萬vạn 億ức 土thổ/độ 化hóa 羣quần 生sanh 。 所sở 化hóa 境cảnh 也dã 。 △# 二nhị 有hữu 半bán 偈kệ 。 敘tự 進tiến 中trung 品phẩm 。 進tiến 入nhập 平bình 等đẳng 法pháp 流lưu 地địa 。 大đại 經Kinh 云vân 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 親thân 現hiện 其kỳ 前tiền 。 與dữ 如Như 來Lai 智trí 。 令linh 其kỳ 得đắc 入nhập 法pháp 流lưu 門môn 中trung 。 永vĩnh 無vô 分phân 段đoạn 超siêu 諸chư 有hữu 。 壽thọ 無vô 分phần/phân 限hạn 。 身thân 無vô 形hình 段đoạn 。 即tức 超siêu 三tam 有hữu 生sanh 死tử 報báo 也dã 。 △# 三tam 約ước 行hành 斷đoạn 障chướng 。 常thường 觀quán 勝thắng 義nghĩa 照chiếu 無vô 二nhị 。 中trung 道đạo 無vô 二nhị 。 二nhị 十thập 一nhất 生sanh 空không 寂tịch 行hành 。 地địa 地địa 有hữu 始thỉ 生sanh 住trụ 生sanh 終chung 生sanh 故cố 。 七thất 地địa 二nhị 十thập 一nhất 生sanh 。 皆giai 修tu 空không 寂tịch 行hành 。 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 無vô 明minh 習tập 。 遠viễn 行hành 大Đại 士Sĩ 獨độc 能năng 斷đoạn 。 順thuận 道đạo 即tức 順thuận 忍nhẫn 。 故cố 智trí 論luận 云vân 。 於ư 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 中trung 間gian 。 有hữu 法pháp 愛ái 故cố 。 此thử 位vị 獨độc 斷đoạn 。 前tiền 文văn 長trường/trưởng 行hành 。 約ước 遠viễn 行hành 不bất 動động 善thiện 慧tuệ 三tam 地địa 。 能năng 斷đoạn 色sắc 心tâm 習tập 氣khí 。 今kim 遠viễn 行hành 地địa 。 獨độc 斷đoạn 法pháp 愛ái 無vô 明minh 習tập 者giả 。 以dĩ 色sắc 習tập 最tối 麤thô 。 即tức 法pháp 愛ái 無vô 明minh 故cố 。 此thử 地địa 斷đoạn 之chi 。 心tâm 習tập 極cực 細tế 故cố 。 不bất 動động 善thiện 慧tuệ 法pháp 雲vân 三tam 地địa 斷đoạn 之chi 。 下hạ 偈kệ 云vân 。 無vô 明minh 習tập 相tương/tướng 識thức 。 俱câu 轉chuyển 二nhị 諦đế 理lý 。 圓viên 無vô 不bất 盡tận 。 向hướng 云vân 偈kệ 讚tán 斷đoạn 障chướng 。 異dị 於ư 長trường/trưởng 行hành 。 蓋cái 謂vị 此thử 也dã 。 △# 二nhị 讚tán 中trung 品phẩm 。 不bất 動động 菩Bồ 薩Tát 二nhị 禪thiền 王vương 。 得đắc 變biến 易dị 身thân 常thường 自tự 在tại 。 報báo 行hành 純thuần 熟thục 。 無vô 相tướng 無vô 間gian 。 名danh 不Bất 動Động 地Địa 。 捨xả 三tam 界giới 行hành 生sanh 。 受thọ 變biến 易dị 果quả 。 故cố 云vân 報báo 行hành 。 釋thích 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 具cụ 如như 別biệt 章chương 。 能năng 於ư 百bách 萬vạn 微vi 塵trần 剎sát 。 隨tùy 其kỳ 形hình 類loại 化hóa 眾chúng 生sanh 。 化hóa 境cảnh 。 悉tất 知tri 三tam 世thế 無vô 量lượng 劫kiếp 。 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 常thường 不bất 動động 。 明minh 所sở 成thành 行hành 。 名danh 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 相tương/tướng 土thổ/độ 自tự 在tại 。 初sơ 中trung 後hậu 際tế 。 悉tất 皆giai 平bình 等đẳng 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 。 成thành 就tựu 此thử 忍nhẫn 。 即tức 時thời 得đắc 入nhập 第đệ 八Bát 地Địa 。 △# 三tam 讚tán 上thượng 品phẩm 。 善thiện 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 三tam 禪thiền 王vương 。 得đắc 無vô 礙ngại 力lực 。 說thuyết 法Pháp 成thành 就tựu 。 利lợi 他tha 行hành 故cố 。 名danh 善Thiện 慧Tuệ 地Địa 。 得đắc 無vô 礙ngại 慧tuệ 。 尚thượng 未vị 稱xưng 善thiện 。 徧biến 說thuyết 徧biến 益ích 。 方phương 名danh 為vi 善thiện 。 能năng 於ư 千thiên 恆hằng 一nhất 時thời 現hiện 。 若nhược 依y 長trường/trưởng 行hành 。 所sở 化hóa 之chi 境cảnh 。 即tức 住trụ 百bách 萬vạn 億ức 阿a 僧Tăng 祗chi 。 微vi 塵trần 數số 佛Phật 剎sát 。 然nhiên 此thử 偈kệ 頌tụng 。 譯dịch 人nhân 省tỉnh 文văn 。 但đãn 言ngôn 千thiên 恆hằng 耳nhĩ 。 常thường 在tại 無vô 為vi 空không 寂tịch 行hành 。 恆Hằng 沙sa 佛Phật 藏tạng 一nhất 念niệm 了liễu 。 明minh 所sở 成thành 行hành 。 即tức 善thiện 達đạt 法Pháp 器khí 。 自tự 在tại 說thuyết 法Pháp 之chi 行hành 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 。 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 悉tất 能năng 領lãnh 受thọ 。 亦diệc 以dĩ 一nhất 音âm 。 普phổ 為vi 解giải 釋thích 。 各các 隨tùy 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 。 令linh 得đắc 歡hoan 喜hỷ 。 △# 五ngũ 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 。 文văn 二nhị 。 初sơ 正chánh 明minh 下hạ 品phẩm 。 法Pháp 雲Vân 菩Bồ 薩Tát 四tứ 禪thiền 王vương 。 得đắc 大đại 法Pháp 身thân 。 具cụ 足túc 自tự 在tại 。 故cố 名danh 法pháp 雲vân 。 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 。 於ư 億ức 恆hằng 土thổ/độ 化hóa 羣quần 生sanh 。 化hóa 境cảnh 。 始thỉ 入nhập 金kim 剛cang 一nhất 切thiết 了liễu 。 二nhị 十thập 九cửu 生sanh 永vĩnh 已dĩ 度độ 。 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 中trung 下hạ 忍nhẫn 觀quán 。 一nhất 轉chuyển 玅# 覺giác 無vô 等đẳng 等đẳng 。 修tu 行hành 智Trí 度Độ 住trụ 生sanh 。 名danh 二nhị 十thập 九cửu 生sanh 。 更cánh 轉chuyển 一nhất 生sanh 。 隣lân 近cận 玅# 覺giác 無vô 等đẳng 等đẳng 位vị 。 謂vị 無vô 等đẳng 之chi 位vị 。 互hỗ 相tương 齊tề 等đẳng 。 △# 二nhị 通thông 前tiền 斷đoạn 障chướng 。 不bất 動động 善thiện 慧tuệ 法pháp 雲vân 地địa 。 除trừ 前tiền 所sở 有hữu 無vô 明minh 習tập 。 除trừ 前tiền 第đệ 七thất 遠Viễn 行Hành 地Địa 。 獨độc 斷đoạn 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 無vô 明minh 習tập 。 無vô 明minh 習tập 相tương/tướng 識thức 俱câu 轉chuyển 。 二nhị 諦đế 理lý 圓viên 無vô 不bất 盡tận 。 習tập 相tương/tướng 即tức 習tập 氣khí 。 識thức 俱câu 轉chuyển 者giả 。 謂vị 生sanh 滅diệt 八bát 識thức 。 與dữ 習tập 氣khí 俱câu 轉chuyển 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 如như 瀑bộc 流lưu 水thủy 上thượng 下hạ 。 魚ngư 草thảo 等đẳng 物vật 。 隨tùy 流lưu 不bất 捨xả 。 此thử 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 與dữ 內nội 習tập 氣khí 外ngoại 觸xúc 等đẳng 法pháp 。 恆hằng 相tương 續tục 轉chuyển 。 此thử 亦diệc 色sắc 心tâm 習tập 氣khí 。 不bất 動động 善thiện 慧tuệ 二nhị 地địa 斷đoạn 之chi 。 若nhược 據cứ 下hạ 文văn 。 法pháp 雲vân 地địa 斷đoạn 神thần 通thông 障chướng 。 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 能năng 徧biến 十thập 方phương 微vi 塵trần 國quốc 土độ 。 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 。 乃nãi 至chí 隨tùy 順thuận 。 如Như 來Lai 寂tịch 滅diệt 轉chuyển 依y 。 既ký 斷đoạn 神thần 通thông 障chướng 。 寂tịch 滅diệt 轉chuyển 依y 。 亦diệc 同đồng 偈kệ 云vân 。 二nhị 諦đế 理lý 圓viên 。 無vô 不bất 盡tận 耳nhĩ 。 △# 二nhị 讚tán 上thượng 品phẩm 。 文văn 四tứ 。 初sơ 正chánh 讚tán 果quả 德đức 。 正chánh 覺giác 無vô 相tướng 徧biến 法Pháp 界Giới 。 三tam 十thập 生sanh 盡tận 智trí 圓viên 明minh 。 讚tán 斷đoạn 德đức 。 以dĩ 圓viên 明minh 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 斷đoạn 除trừ 三tam 十thập 生sanh 之chi 惑hoặc 。 顯hiển 淨tịnh 法Pháp 身thân 也dã 。 寂tịch 照chiếu 無vô 為vi 真chân 解giải 脫thoát 。 大đại 悲bi 應ưng 現hiện 無vô 與dữ 等đẳng 。 讚tán 恩ân 德đức 。 用dụng 無vô 緣duyên 之chi 大đại 悲bi 。 拔bạt 有hữu 情tình 之chi 眾chúng 苦khổ 。 顯hiển 真chân 解giải 脫thoát 也dã 。 湛trạm 然nhiên 不bất 動động 常thường 安an 隱ẩn 。 光quang 明minh 徧biến 照chiếu 無vô 所sở 照chiếu 。 讚tán 智trí 德đức 。 以dĩ 根căn 本bổn 實thật 智trí 。 證chứng 湛trạm 然nhiên 真chân 理lý 。 顯hiển 照chiếu 般Bát 若Nhã 也dã 。 △# 二nhị 揀giản 因nhân 異dị 果quả 。 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 住trụ 果quả 報báo 。 三tam 賢hiền 居cư 變biến 化hóa 土thổ/độ 。 十thập 聖thánh 住trụ 他tha 受thọ 用dụng 報báo 土thổ/độ 。 準chuẩn 瓔anh 珞lạc 經kinh 。 義nghĩa 亦diệc 大đại 同đồng 。 唯duy 佛Phật 一nhất 人nhân 居cư 淨tịnh 土độ 。 全toàn 同đồng 瓔anh 珞lạc 居cư 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 攝nhiếp 論luận 又hựu 云vân 。 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 是thị 實thật 成thành 佛Phật 。 稱xưng 周chu 法Pháp 界Giới 。 身thân 土thổ/độ 相tương 稱xứng 。 依y 正chánh 無vô 礙ngại 。 唯duy 佛Phật 獨độc 住trụ 。 更cánh 無vô 菩Bồ 薩Tát 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 皆giai 暫tạm 住trụ 。 登đăng 金kim 剛cang 原nguyên 常thường 不bất 動động 。 在tại 觀quán 似tự 聖thánh 人nhân 。 出xuất 觀quán 即tức 凡phàm 夫phu 。 名danh 為vi 暫tạm 住trụ 。 下hạ 句cú 即tức 等đẳng 覺giác 。 △# 三tam 通thông 讚tán 三tam 業nghiệp 。 如Như 來Lai 三tam 業nghiệp 德đức 無vô 量lượng 。 隨tùy 諸chư 眾chúng 生sanh 等đẳng 憐lân 愍mẫn 。 身thân 業nghiệp 則tắc 圓viên 迴hồi 普phổ 應ưng 。 若nhược 月nguyệt 落lạc 百bách 川xuyên 。 語ngữ 業nghiệp 則tắc 稱xưng 物vật 普phổ 聞văn 。 若nhược 風phong 吹xuy 萬vạn 籟# 。 意ý 業nghiệp 則tắc 剎sát 那na 頓đốn 覺giác 。 若nhược 海hải 印ấn 炳bỉnh 然nhiên 。 上thượng 總tổng 讚tán 。 下hạ 別biệt 讚tán 。 法Pháp 王Vương 無vô 上thượng 人nhân 中trung 樹thụ 。 普phổ 廕ấm 大đại 眾chúng 無vô 量lượng 光quang 。 讚tán 身thân 業nghiệp 。 法Pháp 王Vương 慈từ 覆phú 。 譬thí 樹thụ 廕ấm 人nhân 。 放phóng 光quang 益ích 物vật 。 破phá 諸chư 癡si 闇ám 。 口khẩu 常thường 說thuyết 法Pháp 非phi 無vô 義nghĩa 。 讚tán 口khẩu 業nghiệp 。 外ngoại 道đạo 說thuyết 法Pháp 。 有hữu 字tự 無vô 義nghĩa 。 權quyền 小tiểu 未vị 圓viên 。 唯duy 佛Phật 所sở 說thuyết 。 有hữu 字tự 有hữu 義nghĩa 。 心tâm 智trí 寂tịch 滅diệt 無vô 緣duyên 照chiếu 。 讚tán 意ý 業nghiệp 。 心tâm 智trí 寂tịch 滅diệt 。 語ngữ 其kỳ 體thể 一nhất 。 無vô 緣duyên 而nhi 照chiếu 。 辨biện 其kỳ 用dụng 異dị 。 △# 四tứ 別biệt 讚tán 益ích 物vật 。 人nhân 中trung 師sư 子tử 為vi 演diễn 說thuyết 。 甚thậm 深thâm 句cú 義nghĩa 未vị 曾tằng 有hữu 。 雙song 顯hiển 二nhị 空không 。 名danh 為vi 甚thậm 深thâm 。 故cố 天thiên 親thân 云vân 。 諸chư 佛Phật 希hy 有hữu 總tổng 持trì 法Pháp 。 不bất 可khả 稱xưng 量lượng 深thâm 句cú 義nghĩa 。 塵trần 沙sa 剎sát 土độ 悉tất 震chấn 動động 。 大đại 眾chúng 歡hoan 喜hỷ 皆giai 蒙mông 益ích 。 微vi 塵trần 恆Hằng 沙sa 剎sát 土độ 。 皆giai 悉tất 震chấn 動động 。 示thị 數số 量lượng 之chi 橫hoạnh/hoành 廣quảng 。 △# 三tam 結kết 讚tán 禮lễ 敬kính 。 世Thế 尊Tôn 善thiện 說thuyết 十thập 四tứ 王vương 。 是thị 故cố 我ngã 今kim 頭đầu 面diện 禮lễ 。 讚tán 終chung 展triển 禮lễ 。 修tu 敬kính 備bị 矣hĩ 。 △# 三tam 時thời 眾chúng 獲hoạch 益ích 。 爾nhĩ 時thời 百bách 萬vạn 億ức 恆Hằng 河Hà 沙sa 大đại 眾chúng 。 聞văn 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 及cập 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。 說thuyết 十thập 四tứ 忍nhẫn 。 無vô 量lượng 功công 德đức 。 獲hoạch 大đại 法pháp 利lợi 。 聞văn 法Pháp 悟ngộ 解giải 。 三tam 賢hiền 悟ngộ 解giải 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 入nhập 於ư 正chánh 位vị 。 十thập 聖thánh 正chánh 位vị 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 若nhược 以dĩ 無vô 生sanh 。 得đắc 受thọ 記ký 者giả 。 無vô 生sanh 即tức 是thị 正chánh 位vị 。 △# 四tứ 敘tự 昔tích 得đắc 果quả 。 爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 大đại 眾chúng 言ngôn 。 是thị 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。 已dĩ 於ư 過quá 去khứ 十thập 千thiên 劫kiếp 。 龍long 光quang 王vương 佛Phật 法Pháp 中trung 。 為vi 四Tứ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 我ngã 為vi 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 今kim 於ư 我ngã 前tiền 。 大đại 師sư 子tử 吼hống 。 表biểu 其kỳ 決quyết 定định 無vô 畏úy 說thuyết 也dã 。 △# 五ngũ 印ấn 成thành 歎thán 法Pháp 。 文văn 二nhị 。 初sơ 印ấn 成thành 所sở 說thuyết 。 如như 是thị 如như 是thị 。 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 得đắc 真chân 實thật 義nghĩa 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 能năng 詮thuyên 深thâm 奧áo 。 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 所sở 詮thuyên 真chân 實thật 。 心tâm 言ngôn 罔võng 測trắc 。 雙song 印ấn 二nhị 詮thuyên 。 故cố 重trọng/trùng 言ngôn 如như 是thị 。 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 知tri 斯tư 事sự 。 唯duy 佛Phật 能năng 仁nhân 也dã 。 與dữ 佛Phật 諸chư 佛Phật 也dã 。 下hạ 文văn 云vân 。 是thị 故cố 我ngã 今kim 。 略lược 述thuật 所sở 說thuyết 。 又hựu 云vân 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 如như 實thật 能năng 知tri 。 故cố 總tổng 結kết 云vân 。 乃nãi 知tri 斯tư 事sự 。 △# 二nhị 敘tự 歎thán 忍Nhẫn 法Pháp 四tứ 。 初sơ 總tổng 標tiêu 因nhân 果quả 。 善thiện 男nam 子tử 。 此thử 十thập 四tứ 忍nhẫn 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 身thân 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 不bất 可khả 稱xưng 量lượng 。 初sơ 二nhị 句cú 總tổng 標tiêu 果quả 德đức 因nhân 行hành 。 次thứ 二nhị 句cú 明minh 心tâm 言ngôn 罔võng 測trắc 稱xưng 量lượng 罔võng 及cập 。 下hạ 文văn 先tiên 釋thích 稱xưng 量lượng 罔võng 及cập 。 至chí 文văn 可khả 見kiến 。 △# 二nhị 別biệt 釋thích 因nhân 果quả 二nhị 。 初sơ 徵trưng 。 何hà 以dĩ 故cố 。 何hà 故cố 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 依y 十thập 四tứ 忍nhẫn 不bất 可khả 思tư 量lượng 耶da 。 △# 二nhị 釋thích 二nhị 。 初sơ 果quả 德đức 境cảnh 智trí 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 即tức 總tổng 標tiêu 中trung 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 身thân 。 皆giai 於ư 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 中trung 生sanh 。 王vương 宮cung 降giáng 生sanh 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 中trung 化hóa 。 轉chuyển 正Chánh 法Pháp 輪luân 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 中trung 滅diệt 。 雙song 林lâm 入nhập 滅diệt 。 上thượng 明minh 觀quán 照chiếu 般Bát 若Nhã 。 下hạ 明minh 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。 而nhi 實thật 諸chư 佛Phật 生sanh 無vô 所sở 生sanh 。 化hóa 無vô 所sở 化hóa 。 滅diệt 無vô 所sở 滅diệt 。 後hậu 轉chuyển 釋thích 實thật 相tướng 云vân 。 第đệ 一nhất 無vô 二nhị 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 絕tuyệt 待đãi 無vô 二nhị 。 非phi 相tướng 非phi 無vô 相tướng 。 釋thích 生sanh 無vô 所sở 生sanh 。 無vô 自tự 無vô 他tha 。 釋thích 化hóa 無vô 所sở 化hóa 。 無vô 來lai 無vô 去khứ 。 釋thích 滅diệt 無vô 所sở 滅diệt 。 如như 虗hư 空không 故cố 。 攝nhiếp 觀quán 照chiếu 用dụng 。 歸quy 實thật 相tướng 體thể 。 皆giai 如như 虗hư 空không 耳nhĩ 。 △# 二nhị 因nhân 行hành 境cảnh 智trí 二nhị 。 初sơ 約ước 境cảnh 空không 。 文văn 二nhị 。 初sơ 諸chư 法pháp 空không 。 善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 總tổng 標tiêu 中trung 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 略lược 疏sớ/sơ 亦diệc 翻phiên 薩tát 埵đóa 為vi 眾chúng 生sanh 。 性tánh 無vô 生sanh 滅diệt 。 所sở 觀quán 真chân 性tánh 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 由do 諸chư 法pháp 集tập 。 幻huyễn 化hóa 而nhi 有hữu 。 眾chúng 緣duyên 集tập 成thành 。 故cố 如như 幻huyễn 化hóa 。 上thượng 總tổng 示thị 。 下hạ 別biệt 釋thích 。 蘊uẩn 處xứ 界giới 相tương/tướng 。 無vô 合hợp 無vô 散tán 。 緣duyên 離ly 即tức 滅diệt 故cố 無vô 合hợp 。 緣duyên 會hội 即tức 生sanh 故cố 無vô 散tán 。 法pháp 同đồng 法pháp 性tánh 。 寂tịch 然nhiên 空không 故cố 。 會hội 諸chư 法pháp 相tướng 。 同đồng 歸quy 性tánh 空không 。 非phi 推thôi 之chi 使sử 空không 。 △# 二nhị 諸chư 行hành 空không 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 自tự 性tánh 通thông 凡phàm 心tâm 即tức 本bổn 源nguyên 玅# 心tâm 。 所sở 作tác 諸chư 行hành 。 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 絕tuyệt 諸chư 對đối 待đãi 。 即tức 自tự 性tánh 用dụng 。 非phi 不bất 因nhân 果quả 。 修tu 因nhân 克khắc 果quả 。 即tức 隨tùy 緣duyên 用dụng 。 上thượng 明minh 淨tịnh 行hạnh 。 下hạ 明minh 染nhiễm 行hành 。 諸chư 苦khổ 受thọ 行hành 。 領lãnh 受thọ 三tam 苦khổ 。 煩phiền 惱não 所sở 知tri 。 煩phiền 惱não 障chướng 心tâm 。 所sở 知tri 障chướng 慧tuệ 。 我ngã 相tương/tướng 人nhân 相tương/tướng 。 知tri 見kiến 受thọ 者giả 。 知tri 見kiến 即tức 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 受thọ 猶do 壽thọ 也dã 。 即tức 壽thọ 者giả 相tương/tướng 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 染nhiễm 行hành 淨tịnh 行hạnh 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 △# 三tam 境cảnh 界giới 空không 。 法pháp 境cảnh 界giới 空không 。 上thượng 標tiêu 。 下hạ 釋thích 。 空không 無vô 相tướng 無vô 作tác 。 釋thích 此thử 三tam 義nghĩa 。 淨tịnh 名danh 有hữu 文văn 。 無vô 作tác 即tức 無vô 願nguyện 耳nhĩ 。 不bất 順thuận 顛điên 倒đảo 。 不bất 順thuận 幻huyễn 化hóa 。 不bất 隨tùy 染nhiễm 境cảnh 。 顛điên 倒đảo 不bất 順thuận 。 淨tịnh 境cảnh 幻huyễn 化hóa 。 無vô 六lục 趣thú 相tương/tướng 。 無vô 四tứ 生sanh 相tương/tướng 。 開khai 之chi 為vi 六lục 趣thú 。 合hợp 之chi 為vi 四tứ 生sanh 。 具cụ 如như 演diễn 義nghĩa 。 無vô 聖thánh 人nhân 相tương/tướng 。 四tứ 乘thừa 聖thánh 人nhân 。 無vô 三Tam 寶Bảo 相tương/tướng 。 住trụ 持trì 別biệt 相tướng 。 二nhị 種chủng 三Tam 寶Bảo 。 如như 虗hư 空không 故cố 。 照chiếu 境cảnh 空không 寂tịch 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 △# 二nhị 約ước 智trí 空không 三tam 。 初sơ 約ước 法pháp 明minh 權quyền 實thật 。 善thiện 男nam 子tử 。 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 。 無vô 知tri 無vô 見kiến 。 不bất 行hành 不bất 緣duyên 。 不bất 捨xả 不bất 受thọ 。 謂vị 無vô 知tri 無vô 見kiến 則tắc 實thật 智trí 。 照chiếu 而nhi 無vô 照chiếu 。 不bất 行hành 緣duyên 捨xả 受thọ 則tắc 權quyền 智trí 。 為vi 而nhi 無vô 為vi 。 △# 二nhị 約ước 人nhân 明minh 中trung 道đạo 。 正chánh 住trụ 觀quán 察sát 。 而nhi 無vô 照chiếu 相tương/tướng 。 正chánh 住trụ 即tức 中trung 道đạo 智trí 。 行hành 斯tư 道đạo 者giả 。 如như 虗hư 空không 故cố 。 教giáo 道đạo 即tức 三tam 賢hiền 。 證chứng 道đạo 即tức 十thập 聖thánh 。 照chiếu 智trí 空không 寂tịch 。 亦diệc 如như 虗hư 空không 。 △# 三tam 凡phàm 小tiểu 墮đọa 有hữu 無vô 。 法pháp 相tướng 如như 是thị 。 結kết 前tiền 。 有hữu 所sở 得đắc 心tâm 。 無vô 所sở 得đắc 心tâm 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 有hữu 心tâm 即tức 凡phàm 夫phu 。 無vô 心tâm 即tức 二Nhị 乘Thừa 。 故cố 皆giai 不bất 證chứng 得đắc 也dã 。 △# 三tam 稱xưng 量lượng 罔võng 及cập 二nhị 。 初sơ 約ước 法pháp 釋thích 。 是thị 以dĩ 般Bát 若Nhã 。 非phi 即tức 五ngũ 蘊uẩn 。 非phi 離ly 五ngũ 蘊uẩn 。 觀quán 照chiếu 玅# 慧tuệ 。 非phi 即tức 五ngũ 蘊uẩn 。 實thật 相tướng 真chân 性tánh 。 不bất 離ly 五ngũ 蘊uẩn 。 非phi 即tức 眾chúng 生sanh 。 非phi 離ly 眾chúng 生sanh 。 非phi 即tức 境cảnh 界giới 。 非phi 離ly 境cảnh 界giới 。 次thứ 二nhị 對đối 準chuẩn 上thượng 釋thích 之chi 。 初sơ 對đối 五ngũ 蘊uẩn 世thế 間gian 。 次thứ 對đối 眾chúng 生sanh 世thế 間gian 。 後hậu 對đối 器khí 世thế 間gian 。 非phi 即tức 行hành 解giải 。 非phi 離ly 行hành 解giải 。 理lý 絕tuyệt 修tu 證chứng 。 非phi 即tức 行hành 解giải 。 智trí 有hữu 淺thiển 深thâm 。 非phi 離ly 行hành 解giải 。 如như 是thị 等đẳng 相tướng 。 不bất 可khả 思tư 量lượng 。 △# 二nhị 約ước 人nhân 釋thích 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 薩tát 。 所sở 修tu 諸chư 行hành 。 未vị 至chí 究cứu 竟cánh 。 而nhi 於ư 中trung 行hành 。 即tức 前tiền 總tổng 明minh 十thập 三tam 忍nhẫn 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 知tri 如như 幻huyễn 化hóa 。 得đắc 無vô 住trụ 相tương/tướng 。 而nhi 於ư 中trung 化hóa 。 即tức 後hậu 別biệt 指chỉ 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 。 故cố 十thập 四tứ 忍nhẫn 。 不bất 可khả 思tư 量lượng 。 前tiền 文văn 先tiên 諸chư 佛Phật 而nhi 後hậu 菩Bồ 薩Tát 。 約ước 得đắc 果quả 不bất 捨xả 因nhân 。 今kim 此thử 先tiên 菩Bồ 薩Tát 而nhi 後hậu 諸chư 佛Phật 。 約ước 果quả 化hóa 由do 因nhân 行hành 。 △# 四tứ 心tâm 言ngôn 罔võng 測trắc 三tam 。 初sơ 所sở 說thuyết 益ích 物vật 。 善thiện 男nam 子tử 。 汝nhữ 今kim 所sở 說thuyết 。 此thử 功công 德đức 藏tạng 。 有hữu 大đại 利lợi 益ích 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 前tiền 文văn 謂vị 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 得đắc 真chân 實thật 義nghĩa 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 知tri 斯tư 事sự 。 △# 二nhị 舉cử 人nhân 喻dụ 說thuyết 。 假giả 使sử 無vô 量lượng 。 恆Hằng 河Hà 沙sa 數số 。 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 是thị 功công 德đức 。 百bách 千thiên 億ức 分phần 。 如như 海hải 一nhất 渧đế 。 有hữu 謂vị 。 忍nhẫn 德đức 圓viên 明minh 。 量lượng 同đồng 法Pháp 界Giới 。 喻dụ 如như 大đại 海hải 。 十Thập 地Địa 讚tán 說thuyết 。 於ư 百bách 千thiên 億ức 分phần 中trung 。 皆giai 如như 一nhất 渧đế 耳nhĩ 。 有hữu 云vân 。 般Bát 若Nhã 忍Nhẫn 法Pháp 。 是thị 諸chư 佛Phật 功công 德đức 之chi 藏tạng 。 法pháp 雲vân 匿nặc 王vương 之chi 所sở 說thuyết 。 如như 海hải 之chi 一nhất 渧đế 焉yên 。 初sơ 解giải 唯duy 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 。 後hậu 解giải 兼kiêm 喻dụ 匿nặc 王vương 。 初sơ 解giải 近cận 理lý 。 若nhược 助trợ 成thành 其kỳ 義nghĩa 。 謂vị 十Thập 地Địa 因nhân 人nhân 。 未vị 窮cùng 果quả 海hải 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 。 是thị 故cố 所sở 說thuyết 如như 一nhất 渧đế 耳nhĩ 。 後hậu 解giải 未vị 盡tận 其kỳ 源nguyên 。 設thiết 王vương 匿nặc 所sở 讚tán 。 亦diệc 如như 一nhất 渧đế 。 何hà 以dĩ 前tiền 文văn 印ấn 許hứa 云vân 。 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 得đắc 真chân 義nghĩa 耶da 。 誠thành 由do 匿nặc 王vương 。 讚tán 十thập 四tứ 忍nhẫn 。 與dữ 佛Phật 所sở 說thuyết 。 奧áo 義nghĩa 符phù 合hợp 。 故cố 云vân 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 知tri 斯tư 事sự 。 △# 三tam 果quả 知tri 因nhân 讚tán 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 如như 實thật 能năng 知tri 。 已dĩ 證chứng 寂tịch 滅diệt 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 。 一nhất 切thiết 賢hiền 聖thánh 。 悉tất 皆giai 稱xưng 讚tán 。 即tức 前tiền 十thập 三tam 品phẩm 者giả 。 是thị 故cố 我ngã 今kim 。 略lược 述thuật 所sở 說thuyết 。 少thiểu 分phần 功công 德đức 。 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 能năng 知tri 其kỳ 際tế 。 故cố 略lược 述thuật 匿nặc 王vương 所sở 說thuyết 。 忍Nhẫn 法Pháp 少thiểu 分phần 功công 德đức 。 △# 六lục 勸khuyến 修tu 指chỉ 同đồng 六lục 。 初sơ 修tu 顯hiển 三tam 世thế 同đồng 。 善thiện 男nam 子tử 。 此thử 十thập 四tứ 忍nhẫn 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 之chi 所sở 修tu 行hành 。 進tiến 修tu 萬vạn 行hạnh 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 之chi 所sở 顯hiển 示thị 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 顯hiển 示thị 忍Nhẫn 法Pháp 。 未vị 來lai 諸chư 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 未vị 來lai 諸chư 佛Phật 。 顯hiển 示thị 菩Bồ 薩Tát 修tu 行hành 。 同đồng 於ư 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 △# 二nhị 因nhân 果quả 一nhất 路lộ 同đồng 。 若nhược 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 由do 此thử 門môn 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 門môn 喻dụ 忍Nhẫn 法Pháp 。 若nhược 不bất 由do 此thử 忍nhẫn 門môn 。 得đắc 玅# 覺giác 一Nhất 切Thiết 智Trí 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 誰thùy 人nhân 出xuất 不bất 由do 戶hộ 耶da 。 上thượng 反phản 顯hiển 。 下hạ 順thuận 明minh 。 何hà 以dĩ 故cố 。 何hà 故cố 要yếu 由do 忍nhẫn 門môn 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 無vô 異dị 路lộ 故cố 。 因nhân 人nhân 所sở 修tu 。 果quả 人nhân 所sở 證chứng 。 一nhất 門môn 一nhất 路lộ 耳nhĩ 。 然nhiên 經kinh 旨chỉ 依y 五ngũ 忍nhẫn 。 同đồng 起khởi 信tín 乘thừa 三tam 大đại 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 本bổn 所sở 乘thừa 故cố 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 乘thừa 此thử 法pháp 到đáo 如Như 來Lai 地địa 故cố 。 △# 三tam 標tiêu 忍nhẫn 生sanh 信tín 同đồng 。 善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 人nhân 聞văn 此thử 住trụ 忍nhẫn 。 行hành 忍nhẫn 。 迴hồi 向hướng 忍nhẫn 。 歡hoan 喜hỷ 忍nhẫn 。 離ly 垢cấu 忍nhẫn 。 發phát 光quang 忍nhẫn 。 燄diệm 慧tuệ 忍nhẫn 。 難nan 勝thắng 忍nhẫn 。 現hiện 前tiền 忍nhẫn 。 遠viễn 行hành 忍nhẫn 。 不bất 動động 忍nhẫn 。 善thiện 慧tuệ 忍nhẫn 。 法pháp 雲vân 忍nhẫn 。 正chánh 覺giác 忍nhẫn 。 能năng 起khởi 一nhất 念niệm 清thanh 淨tịnh 信tín 者giả 。 △# 四tứ 超siêu 罪tội 得đắc 果quả 同đồng 。 是thị 人nhân 超siêu 過quá 百bách 劫kiếp 千thiên 劫kiếp 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 恆Hằng 河Hà 沙sa 劫kiếp 。 一nhất 切thiết 苦khổ 難nạn 。 不bất 生sanh 惡ác 趣thú 。 八bát 苦khổ 八bát 難nạn 四tứ 惡ác 趣thú 。 不bất 久cửu 當đương 得đắc 。 阿a 耨nậu 多đa 羅la 。 此thử 云vân 無vô 上thượng 。 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 此thử 云vân 正chánh 徧biến 正chánh 覺giác 。 謂vị 正chánh 智trí 徧biến 智trí 。 覺giác 知tri 真chân 俗tục 。 不bất 偏thiên 不bất 邪tà 。 △# 五ngũ 因nhân 名danh 果quả 說thuyết 同đồng 。 是thị 時thời 十thập 億ức 同đồng 名danh 虗hư 空không 藏tạng 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 與dữ 無vô 量lượng 無vô 數số 。 諸chư 來lai 大đại 眾chúng 。 歡hoan 喜hỷ 踊dũng 躍dược 。 承thừa 佛Phật 威uy 神thần 。 普phổ 見kiến 十thập 方phương 。 恆Hằng 沙sa 諸chư 佛Phật 。 各các 於ư 道Đạo 場Tràng 。 說thuyết 十thập 四tứ 忍nhẫn 。 如như 我ngã 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 無vô 異dị 。 承thừa 佛Phật 威uy 神thần 下hạ 。 亦diệc 具cụ 見kiến 聞văn 同đồng 。 例lệ 如như 華hoa 嚴nghiêm 法Pháp 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 十thập 住trụ 終chung 。 而nhi 彼bỉ 時thời 眾chúng 普phổ 見kiến 十thập 方phương 。 同đồng 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 同đồng 說thuyết 十thập 住trụ 。 但đãn 彼bỉ 約ước 因nhân 人nhân 所sở 說thuyết 。 此thử 約ước 果quả 人nhân 極cực 唱xướng 耳nhĩ 。 △# 六lục 大đại 眾chúng 奉phụng 行hành 同đồng 。 各các 各các 歡hoan 喜hỷ 。 如như 說thuyết 修tu 行hành 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 然nhiên 則tắc 言ngôn 之chi 匪phỉ 艱gian 。 行hành 之chi 唯duy 艱gian 。 今kim 茲tư 海hải 眾chúng 。 言ngôn 以dĩ 顧cố 乎hồ 行hành 。 行hành 以dĩ 顧cố 乎hồ 言ngôn 。 言ngôn 行hạnh 相tương/tướng 顧cố 。 故cố 云vân 如như 說thuyết 修tu 行hành 也dã 。 △# 二nhị 別biệt 答đáp 第đệ 三tam 問vấn 。 謂vị 了liễu 能năng 度độ 所sở 度độ 。 皆giai 如như 幻huyễn 化hóa 。 觀quán 察sát 有hữu 情tình 。 染nhiễm 淨tịnh 識thức 本bổn 。 令linh 修tu 諸chư 觀quán 。 反phản 妄vọng 歸quy 真chân 也dã 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 牒điệp 匿nặc 王vương 致trí 問vấn 。 二nhị 明minh 如Như 來Lai 正chánh 答đáp 。 三tam 敘tự 時thời 眾chúng 獲hoạch 益ích 。 今kim 初sơ 。 爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。 汝nhữ 先tiên 問vấn 云vân 。 復phục 以dĩ 何hà 相tương/tướng 。 而nhi 住trụ 觀quán 察sát 。 △# 二nhị 明minh 如Như 來Lai 正chánh 答đáp 三tam 。 初sơ 略lược 示thị 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 如như 是thị 觀quán 。 初sơ 句cú 標tiêu 住trụ 觀quán 察sát 。 次thứ 四tứ 句cú 釋thích 能năng 所sở 觀quán 。 以dĩ 幻huyễn 化hóa 身thân 。 而nhi 見kiến 幻huyễn 化hóa 。 以dĩ 幻huyễn 化hóa 之chi 身thân 。 觀quán 幻huyễn 化hóa 之chi 眾chúng 。 正chánh 住trụ 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 彼bỉ 我ngã 。 能năng 化hóa 幻huyễn 身thân 平bình 等đẳng 。 即tức 無vô 有hữu 我ngã 。 所sở 度độ 幻huyễn 眾chúng 平bình 等đẳng 。 即tức 無vô 有hữu 彼bỉ 。 彼bỉ 我ngã 無vô 二nhị 。 名danh 為vi 正chánh 住trụ 。 後hậu 二nhị 句cú 雙song 結kết 。 如như 是thị 觀quán 察sát 。 化hóa 利lợi 眾chúng 生sanh 。 如như 是thị 觀quán 察sát 。 即tức 以dĩ 無vô 緣duyên 幻huyễn 慈từ 。 廣quảng 化hóa 幻huyễn 妄vọng 眾chúng 生sanh 也dã 。 △# 二nhị 廣quảng 釋thích 四tứ 。 初sơ 依y 真chân 成thành 妄vọng 識thức 。 然nhiên 諸chư 有hữu 情tình 。 於ư 久cửu 遠viễn 劫kiếp 初sơ 剎sát 那na 識thức 。 異dị 於ư 木mộc 石thạch 。 此thử 一nhất 節tiết 經kinh 。 涉thiệp 二nhị 宗tông 義nghĩa 。 若nhược 依y 相tương/tướng 宗tông 。 觀quán 察sát 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 法pháp 爾nhĩ 有hữu 八bát 種chủng 識thức 。 於ư 中trung 第đệ 八bát 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 是thị 其kỳ 根căn 本bổn 。 即tức 此thử 初sơ 剎sát 那na 識thức 。 初sơ 亦diệc 根căn 本bổn 義nghĩa 。 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 即tức 久cửu 遠viễn 劫kiếp 也dã 。 達đạt 磨ma 經kinh 頌tụng 云vân 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 界giới 。 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 依y 。 而nhi 言ngôn 異dị 於ư 木mộc 石thạch 者giả 。 謂vị 此thử 賴lại 耶da 緣duyên 三tam 種chủng 境cảnh 故cố 。 今kim 依y 性tánh 宗tông 。 觀quán 諸chư 有hữu 情tình 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 具cụ 真chân 知tri 。 即tức 異dị 木mộc 石thạch 。 故cố 密mật 嚴nghiêm 云vân 。 佛Phật 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 世thế 間gian 阿a 賴lại 耶da 。 全toàn 同đồng 起khởi 信tín 。 如Như 來Lai 藏tạng 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 。 為vi 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 既ký 言ngôn 生sanh 滅diệt 。 即tức 此thử 初sơ 剎sát 那na 識thức 矣hĩ 。 △# 二nhị 隨tùy 識thức 生sanh 染nhiễm 淨tịnh 。 生sanh 得đắc 染nhiễm 淨tịnh 。 各các 自tự 能năng 為vi 無vô 量lượng 。 無vô 數số 染nhiễm 淨tịnh 識thức 本bổn 。 亦diệc 約ước 二nhị 宗tông 以dĩ 釋thích 。 起khởi 信tín 論luận 謂vị 。 若nhược 心tâm 有hữu 動động 。 則tắc 有hữu 過quá 恆Hằng 沙sa 等đẳng 妄vọng 染nhiễm 之chi 義nghĩa 。 即tức 同đồng 生sanh 得đắc 無vô 量lượng 無vô 數số 。 染nhiễm 識thức 本bổn 故cố 。 論luận 又hựu 謂vị 。 對đối 此thử 義nghĩa 故cố 。 心tâm 性tánh 無vô 動động 。 即tức 有hữu 過quá 恆Hằng 沙sa 等đẳng 諸chư 佛Phật 。 功công 德đức 相tương/tướng 義nghĩa 示thị 現hiện 。 即tức 同đồng 生sanh 得đắc 無vô 量lượng 無vô 數số 。 淨tịnh 識thức 本bổn 故cố 。 上thượng 依y 性tánh 宗tông 釋thích 之chi 。 若nhược 約ước 相tương/tướng 宗tông 。 由do 此thử 有hữu 諸chư 趣thú 及cập 涅Niết 槃Bàn 證chứng 得đắc 。 皆giai 由do 染nhiễm 淨tịnh 識thức 本bổn 耳nhĩ 。 △# 三tam 約ước 證chứng 示thị 地địa 位vị 。 從tùng 初sơ 剎sát 那na 。 不bất 可khả 說thuyết 劫kiếp 。 從tùng 初sơ 剎sát 那na 。 生sanh 淨tịnh 識thức 本bổn 。 經kinh 不bất 可khả 說thuyết 劫kiếp 。 即tức 信tín 賢hiền 十Thập 地Địa 諸chư 位vị 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 復phục 次thứ 法pháp 雲vân 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 發phát 信tín 心tâm 。 經kinh 百bách 萬vạn 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 廣quảng 集tập 無vô 量lượng 助trợ 道Đạo 法Pháp 。 增tăng 長trưởng 無vô 邊biên 大đại 福phước 智trí 。 是thị 也dã 。 乃nãi 至chí 金kim 剛cang 終chung 一nhất 剎sát 那na 。 即tức 等đẳng 覺giác 位vị 。 以dĩ 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 最tối 後hậu 一nhất 剎sát 那na 。 斷đoạn 佛Phật 地địa 障chướng 。 即tức 入nhập 玅# 覺giác 。 △# 四tứ 約ước 修tu 辨biện 諸chư 假giả 。 於ư 中trung 八bát 段đoạn 。 歷lịch 觀quán 斯tư 文văn 。 亦diệc 具cụ 從tùng 空không 入nhập 假giả 。 雙song 觀quán 真chân 俗tục 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 。 如như 夢mộng 所sở 見kiến 。 即tức 真Chân 諦Đế 明minh 空không 觀quán 。 三tam 世thế 善thiện 惡ác 。 如như 空không 中trung 雲vân 。 即tức 俗tục 諦đế 明minh 假giả 觀quán 。 然nhiên 修tu 空không 觀quán 成thành 大đại 智trí 。 則tắc 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 假giả 觀quán 成thành 大đại 悲bi 。 而nhi 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 真chân 俗tục 境cảnh 不bất 二nhị 悲bi 智trí 念niệm 不bất 殊thù 。 成thành 無vô 住trụ 行hành 。 斯tư 亦diệc 賢hiền 首thủ 心tâm 經kinh 略lược 疏sớ/sơ 梗# 槩# 耳nhĩ 。 今kim 初sơ 法pháp 假giả 如như 幻huyễn 化hóa 。 文văn 三tam 。 初sơ 妄vọng 識thức 生sanh 色sắc 心tâm 。 有hữu 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 識thức 。 生sanh 諸chư 有hữu 情tình 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 。 然nhiên 此thử 諸chư 識thức 。 至chí 聖thánh 方phương 知tri 。 亦diệc 如như 阿a 僧tăng 祇kỳ 品phẩm 明minh 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 數số 量lượng 。 唯duy 佛Phật 能năng 知tri 能năng 說thuyết 耳nhĩ 。 上thượng 合hợp 辨biện 色sắc 心tâm 。 下hạ 開khai 成thành 五ngũ 蘊uẩn 。 色sắc 名danh 色sắc 蘊uẩn 。 心tâm 名danh 四tứ 蘊uẩn 。 皆giai 積tích 聚tụ 性tánh 。 隱ẩn 覆phú 真chân 實thật 。 梵Phạn 語ngữ 塞tắc 健kiện 陀đà 。 近cận 翻phiên 名danh 蘊uẩn 。 古cổ 翻phiên 為vi 陰ấm 。 蘊uẩn 是thị 積tích 聚tụ 。 陰ấm 是thị 陰ấm 覆phú 。 故cố 云vân 皆giai 積tích 聚tụ 性tánh 。 隱ẩn 覆phú 真chân 實thật 。 △# 二nhị 色sắc 法pháp 生sanh 根căn 大đại 。 大đại 王vương 。 此thử 一nhất 色sắc 法pháp 。 生sanh 無vô 量lượng 色sắc 。 總tổng 標tiêu 。 眼nhãn 得đắc 為vi 色sắc 。 耳nhĩ 得đắc 為vi 聲thanh 。 鼻tị 得đắc 為vi 香hương 。 舌thiệt 得đắc 為vi 味vị 。 身thân 得đắc 為vi 觸xúc 。 雖tuy 舉cử 五ngũ 根căn 。 但đãn 取thủ 五ngũ 塵trần 。 堅kiên 持trì 名danh 地địa 。 津tân 潤nhuận 名danh 水thủy 。 煖noãn 性tánh 名danh 火hỏa 。 輕khinh 動động 名danh 風phong 。 前tiền 顯hiển 所sở 造tạo 四tứ 微vi 。 今kim 明minh 能năng 造tạo 四tứ 大đại 。 生sanh 五ngũ 識thức 處xứ 。 名danh 五ngũ 色sắc 根căn 。 此thử 五ngũ 色sắc 根căn 。 皆giai 以dĩ 淨tịnh 色sắc 為vi 體thể 。 △# 三tam 總tổng 結kết 皆giai 幻huyễn 法pháp 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 。 一nhất 色sắc 一nhất 心tâm 。 生sanh 不bất 可khả 說thuyết 。 無vô 量lượng 色sắc 心tâm 。 皆giai 如như 幻huyễn 故cố 。 從tùng 微vi 至chí 著trước 。 皆giai 如như 幻huyễn 故cố 。 然nhiên 辨biện 法pháp 假giả 。 幻huyễn 喻dụ 為vi 先tiên 者giả 。 幻huyễn 法pháp 總tổng 故cố 。 良lương 以dĩ 五ngũ 天thiên 此thử 術thuật 頗phả 多đa 。 見kiến 聞văn 既ký 審thẩm 。 法pháp 理lý 易dị 明minh 。 及cập 傳truyền 此thử 方phương 。 翻phiên 成thành 難nan 曉hiểu 。 若nhược 依y 古cổ 師sư 解giải 華hoa 嚴nghiêm 如như 幻huyễn 之chi 文văn 。 法pháp 喻dụ 各các 開khai 五ngũ 法pháp 。 備bị 如như 彼bỉ 疏sớ/sơ 。 △# 二nhị 受thọ 假giả 。 如như 睡thụy 夢mộng 。 善thiện 男nam 子tử 。 有hữu 情tình 之chi 受thọ 。 依y 世thế 俗tục 立lập 。 眾chúng 生sanh 妄vọng 心tâm 。 有hữu 受thọ 有hữu 著trước 。 皆giai 依y 俗tục 諦đế 。 北bắc 山sơn 錄lục 云vân 。 俗tục 也dã 者giả 假giả 有hữu 也dã 。 假giả 有hữu 之chi 有hữu 。 謂vị 之chi 似tự 有hữu 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 但đãn 生sanh 有hữu 情tình 妄vọng 想tưởng 憶ức 念niệm 。 有hữu 情tình 想tưởng 念niệm 。 如như 世thế 夢mộng 寤ngụ 。 想tưởng 之chi 即tức 有hữu 。 不bất 念niệm 即tức 無vô 。 作tác 業nghiệp 受thọ 果quả 。 皆giai 名danh 世thế 諦đế 。 作tác 業nghiệp 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 惡ác 。 二nhị 善thiện 。 三tam 不bất 動động 。 受thọ 報báo 有hữu 三tam 時thời 。 謂vị 現hiện 報báo 。 生sanh 報báo 。 後hậu 報báo 。 三tam 界giới 六lục 趣thú 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 三tam 界giới 依y 報báo 之chi 土thổ/độ 。 六lục 趣thú 正chánh 報báo 之chi 身thân 。 下hạ 示thị 受thọ 假giả 姓tánh 名danh 。 婆Bà 羅La 門Môn 。 此thử 云vân 外ngoại 意ý 。 淨tịnh 行hạnh 種chủng 也dã 。 剎sát 帝đế 利lợi 。 此thử 云vân 田điền 主chủ 。 即tức 王vương 種chủng 也dã 。 毗tỳ 舍xá 。 此thử 云vân 商thương 估cổ 。 首thủ 陀đà 。 此thử 云vân 田điền 農nông 。 我ngã 人nhân 知tri 見kiến 。 外ngoại 道đạo 計kế 也dã 。 色sắc 法pháp 心tâm 法pháp 。 通thông 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 。 如như 夢mộng 所sở 見kiến 。 夢mộng 見kiến 諸chư 境cảnh 。 雖tuy 有hữu 受thọ 著trước 。 覺giác 來lai 都đô 無vô 。 如như 諸chư 有hữu 情tình 受thọ 假giả 亦diệc 然nhiên 。 故cố 天thiên 親thân 論luận 云vân 。 同đồng 於ư 夢mộng 境cảnh 。 但đãn 唯duy 念niệm 性tánh 故cố 。 △# 三tam 名danh 假giả 。 如như 聲thanh 響hưởng 。 善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 諸chư 名danh 。 皆giai 假giả 施thi 設thiết 。 起khởi 信tín 亦diệc 云vân 。 以dĩ 一nhất 切thiết 言ngôn 說thuyết 。 假giả 名danh 無vô 實thật 。 佛Phật 未vị 出xuất 前tiền 。 獨độc 指chỉ 能năng 仁nhân 未vị 出xuất 世thế 前tiền 。 世thế 諦đế 幻huyễn 法pháp 。 無vô 名danh 無vô 義nghĩa 。 無vô 能năng 召triệu 之chi 名danh 義nghĩa 。 亦diệc 無vô 體thể 相tướng 。 亦diệc 無vô 所sở 召triệu 體thể 相tướng 。 無vô 三tam 界giới 名danh 。 善thiện 惡ác 果quả 報báo 。 六lục 趣thú 名danh 字tự 。 善thiện 因nhân 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 。 惡ác 因nhân 苦khổ 報báo 。 諸chư 佛Phật 出xuất 現hiện 。 為vi 有hữu 情tình 故cố 。 則tắc 指chỉ 一nhất 佛Phật 。 今kim 言ngôn 諸chư 佛Phật 。 影ảnh 略lược 其kỳ 文văn 。 說thuyết 於ư 三tam 界giới 。 六lục 趣thú 染nhiễm 淨tịnh 。 無vô 量lượng 名danh 字tự 。 說thuyết 三tam 界giới 勝thắng 劣liệt 等đẳng 處xứ 。 共cộng 業nghiệp 所sở 感cảm 。 六lục 趣thú 苦khổ 樂lạc 等đẳng 身thân 。 別biệt 業nghiệp 所sở 感cảm 。 染nhiễm 即tức 四tứ 趣thú 黑hắc 業nghiệp 。 淨tịnh 即tức 人nhân 天thiên 白bạch 業nghiệp 。 名danh 如như 塵trần 沙sa 。 故cố 云vân 無vô 量lượng 。 名danh 即tức 字tự 耳nhĩ 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 如như 呼hô 聲thanh 響hưởng 。 空không 谷cốc 之chi 響hưởng 。 隨tùy 聲thanh 高cao 低đê 。 喻dụ 於ư 名danh 假giả 悉tất 皆giai 無vô 體thể 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 所sở 聞văn 聲thanh 如như 響hưởng 等đẳng 。 △# 四tứ 相tương 續tục 假giả 。 如như 陽dương 燄diệm 。 諸chư 法pháp 相tướng 續tục 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 如như 水thủy 涓# 涓# 。 念niệm 念niệm 不bất 住trụ 。 前tiền 滅diệt 後hậu 生sanh 。 如như 燈đăng 燄diệm 燄diệm 。 剎sát 那na 剎sát 那na 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 一nhất 。 剎sát 那na 生sanh 滅diệt 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 異dị 。 相tương 續tục 無vô 窮cùng 。 速tốc 起khởi 速tốc 滅diệt 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 速tốc 起khởi 故cố 非phi 斷đoạn 。 速tốc 滅diệt 故cố 非phi 常thường 。 何hà 者giả 。 若nhược 唯duy 速tốc 起khởi 。 起khởi 則tắc 是thị 有hữu 。 定định 有hữu 則tắc 常thường 。 若nhược 唯duy 速tốc 滅diệt 。 滅diệt 則tắc 是thị 無vô 。 定định 無vô 則tắc 斷đoạn 。 若nhược 深thâm 求cầu 速tốc 起khởi 速tốc 滅diệt 。 即tức 是thị 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 故cố 知tri 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 如như 陽dương 燄diệm 故cố 。 春xuân 陽dương 發phát 生sanh 。 郊giao 野dã 氣khí 動động 。 燄diệm 燄diệm 而nhi 起khởi 。 喻dụ 有hữu 為vi 法pháp 相tướng 續tục 不bất 斷đoạn 。 然nhiên 此thử 陽dương 氣khí 。 若nhược 謂vị 是thị 有hữu 。 且thả 非phi 水thủy 體thể 。 若nhược 謂vị 是thị 無vô 。 能năng 引dẫn 渴khát 者giả 。 故cố 古cổ 詩thi 云vân 。 渴khát 鹿lộc 盡tận 尋tầm 陽dương 。 △# 五ngũ 觀quán 待đãi 假giả 。 如như 電điện 光quang 。 諸chư 法pháp 相tướng 待đãi 。 所sở 謂vị 色sắc 界giới 。 眼nhãn 界giới 。 眼nhãn 識thức 界giới 。 待đãi 謂vị 對đối 得đắc 。 如như 眼nhãn 界giới 對đối 色sắc 界giới 。 眼nhãn 色sắc 和hòa 合hợp 。 即tức 有hữu 識thức 生sanh 。 乃nãi 至chí 法Pháp 界Giới 。 意ý 界giới 。 意ý 識thức 界giới 。 略lược 舉cử 初sơ 後hậu 。 以dĩ 例lệ 中trung 間gian 。 故cố 云vân 乃nãi 至chí 。 猶do 如như 電điện 光quang 。 對đối 待đãi 之chi 法pháp 。 有hữu 生sanh 有hữu 滅diệt 。 喻dụ 如như 電điện 光quang 。 故cố 功công 德đức 施thí 云vân 。 觀quán 察sát 心tâm 如như 電điện 。 生sanh 時thời 即tức 滅diệt 。 △# 六lục 形hình 待đãi 假giả 。 如như 第đệ 二nhị 月nguyệt 。 不bất 定định 相tương 待đãi 。 有hữu 無vô 一nhất 異dị 。 諸chư 法pháp 不bất 定định 。 形hình 待đãi 而nhi 立lập 。 有hữu 不bất 自tự 有hữu 。 必tất 待đãi 於ư 無vô 。 無vô 不bất 自tự 無vô 。 必tất 待đãi 於ư 有hữu 。 其kỳ 猶do 高cao 下hạ 相tướng 形hình 。 是thị 非phi 相tướng 生sanh 。 豈khởi 有hữu 定định 耶da 。 又hựu 一nhất 不bất 自tự 一nhất 。 對đối 異dị 立lập 一nhất 。 異dị 不bất 自tự 異dị 。 對đối 一nhất 立lập 異dị 。 更cánh 相tương 對đối 待đãi 。 豈khởi 有hữu 體thể 哉tai 。 如như 第đệ 二nhị 月nguyệt 。 諸chư 法pháp 相tướng 待đãi 。 其kỳ 猶do 揑niết 目mục 對đối 於ư 本bổn 月nguyệt 。 妄vọng 見kiến 有hữu 二nhị 。 故cố 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 。 如như 第đệ 二nhị 月nguyệt 。 非phi 體thể 非phi 影ảnh 。 第đệ 二nhị 之chi 觀quan 。 揑niết 所sở 成thành 故cố 。 △# 七thất 緣duyên 成thành 假giả 。 如như 水thủy 泡bào 。 諸chư 法pháp 緣duyên 成thành 。 蘊uẩn 處xứ 界giới 法pháp 。 夫phu 緣duyên 成thành 之chi 法pháp 。 有hữu 染nhiễm 有hữu 淨tịnh 。 染nhiễm 緣duyên 成thành 六lục 凡phàm 。 淨tịnh 緣duyên 成thành 四tứ 聖thánh 。 今kim 此thử 三tam 科khoa 約ước 觀quán 。 觀quán 境cảnh 即tức 染nhiễm 緣duyên 也dã 。 如như 水thủy 上thượng 泡bào 。 仗trượng 水thủy 生sanh 泡bào 。 泡bào 實thật 無vô 體thể 。 喻dụ 法pháp 從tùng 緣duyên 亦diệc 無vô 體thể 矣hĩ 。 金kim 剛cang 論luận 云vân 。 壽thọ 如như 水thủy 泡bào 。 或hoặc 暫tạm 停đình 住trụ 。 即tức 歸quy 散tán 滅diệt 。 △# 八bát 因nhân 成thành 假giả 。 如như 空không 雲vân 。 諸chư 法pháp 因nhân 成thành 。 前tiền 明minh 緣duyên 成thành 。 此thử 顯hiển 因nhân 成thành 。 蓋cái 因nhân 親thân 緣duyên 疎sơ 。 而nhi 分phần/phân 二nhị 假giả 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 俱câu 時thời 因nhân 果quả 。 謂vị 現hiện 世thế 作tác 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 現hiện 身thân 受thọ 苦khổ 樂lạc 報báo 。 名danh 順thuận 現hiện 報báo 。 即tức 俱câu 時thời 因nhân 果quả 也dã 。 異dị 時thời 因nhân 果quả 。 今kim 生sanh 作tác 善thiện 惡ác 。 次thứ 一nhất 生sanh 受thọ 報báo 。 名danh 順thuận 生sanh 報báo 。 即tức 異dị 時thời 因nhân 果quả 也dã 。 三tam 世thế 善thiện 惡ác 。 報báo 有hữu 三tam 時thời 。 上thượng 二nhị 句cú 是thị 順thuận 現hiện 順thuận 生sanh 。 亦diệc 有hữu 順thuận 後hậu 報báo 者giả 。 即tức 同đồng 原nguyên 人nhân 論luận 。 三tam 世thế 業nghiệp 報báo 善thiện 惡ác 因nhân 果quả 。 如như 空không 中trung 雲vân 。 前tiền 之chi 七thất 喻dụ 。 喻dụ 真Chân 諦Đế 明minh 空không 。 故cố 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 如như 夢mộng 幻huyễn 泡bào 影ảnh 。 如như 露lộ 亦diệc 如như 電điện 。 應ưng 作tác 如như 是thị 觀quán 。 今kim 此thử 雲vân 喻dụ 。 喻dụ 俗tục 諦đế 明minh 有hữu 。 如như 經Kinh 云vân 。 假giả 使sử 百bách 千thiên 劫kiếp 。 所sở 作tác 業nghiệp 不bất 忘vong 。 因nhân 緣duyên 會hội 過quá 時thời 。 果quả 報báo 還hoàn 須tu 受thọ 。 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 序tự 亦diệc 云vân 。 雖tuy 復phục 繁phồn 興hưng 鼓cổ 躍dược 。 未vị 始thỉ 動động 於ư 心tâm 源nguyên 。 即tức 真Chân 諦Đế 空không 也dã 。 靜tĩnh 諡thụy 虗hư 凝ngưng 。 未vị 嘗thường 乖quai 於ư 業nghiệp 果quả 。 即tức 俗tục 諦đế 有hữu 也dã 。 故cố 曰viết 。 一nhất 代đại 聖thánh 言ngôn 。 皆giai 以dĩ 二nhị 諦đế 因nhân 緣duyên 為vi 宗tông 。 若nhược 依y 圭# 峯phong 纂toản 要yếu 。 虗hư 空không 中trung 雲vân 。 唯duy 喻dụ 未vị 來lai 。 故cố 引dẫn 無vô 著trước 論luận 云vân 。 彼bỉ 麤thô 惡ác 種chủng 子tử 似tự 虗hư 空không 。 引dẫn 心tâm 出xuất 故cố 如như 雲vân 。 △# 三tam 雙song 結kết 二nhị 。 初sơ 別biệt 結kết 廣quảng 略lược 二nhị 。 文văn 二nhị 。 初sơ 結kết 略lược 示thị 。 善thiện 男nam 子tử 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 無vô 分phân 別biệt 。 無vô 彼bỉ 此thử 相tương/tướng 。 結kết 前tiền 文văn 。 正chánh 住trụ 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 彼bỉ 我ngã 。 無vô 自tự 他tha 相tương/tướng 。 常thường 行hành 化hóa 利lợi 。 無vô 化hóa 利lợi 相tương/tướng 。 結kết 前tiền 文văn 。 如như 是thị 觀quán 察sát 。 化hóa 利lợi 眾chúng 生sanh 。 然nhiên 常thường 行hành 化hóa 利lợi 。 即tức 隨tùy 相tương/tướng 行hành 。 無vô 他tha 相tương/tướng 也dã 。 無vô 化hóa 利lợi 相tương/tướng 。 即tức 離ly 相tương/tướng 行hành 。 無vô 自tự 相tương/tướng 也dã 。 △# 二nhị 結kết 廣quảng 釋thích 。 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 愚ngu 夫phu 垢cấu 識thức 。 染nhiễm 著trước 虗hư 妄vọng 。 為vi 相tương/tướng 所sở 縛phược 。 結kết 前tiền 文văn 生sanh 染nhiễm 識thức 本bổn 。 著trước 五ngũ 陰ấm 相tương/tướng 。 不bất 求cầu 解giải 脫thoát 。 故cố 顯hiển 揚dương 論luận 云vân 。 相tương/tướng 縛phược 縛phược 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 由do 麤thô 重trọng 縛phược 。 善thiện 修tu 雙song 止Chỉ 觀Quán 。 方phương 乃nãi 俱câu 解giải 脫thoát 。 菩Bồ 薩Tát 照chiếu 見kiến 。 知tri 如như 幻huyễn 士sĩ 。 無vô 有hữu 體thể 相tướng 。 但đãn 如như 空không 華hoa 。 結kết 前tiền 文văn 生sanh 淨tịnh 識thức 本bổn 。 了liễu 色sắc 心tâm 空không 。 皆giai 如như 幻huyễn 故cố 。 亦diệc 如như 空không 華hoa 故cố 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 。 見kiến 聞văn 如như 幻huyễn 翳ế 。 三tam 界giới 若nhược 空không 華hoa 。 聞văn 復phục 瞖ế 根căn 除trừ 。 塵trần 消tiêu 覺giác 圓viên 淨tịnh 。 △# 二nhị 總tổng 結kết 自tự 他tha 二nhị 利lợi 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 利lợi 自tự 他tha 。 如như 實thật 觀quán 察sát 。 言ngôn 總tổng 結kết 者giả 。 兼kiêm 結kết 淨tịnh 識thức 中trung 。 菩Bồ 薩Tát 二nhị 利lợi 也dã 。 △# 三tam 敘tự 時thời 眾chúng 獲hoạch 益ích 。 說thuyết 是thị 法Pháp 時thời 。 會hội 中trung 無vô 量lượng 人nhân 天thiên 大đại 眾chúng 。 有hữu 得đắc 伏phục 忍nhẫn 。 空không 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 一Nhất 地Địa 二Nhị 地Địa 。 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 。 伏phục 忍nhẫn 通thông 十thập 信tín 三tam 賢hiền 。 空không 即tức 四tứ 加gia 行hành 。 以dĩ 現hiện 立lập 少thiểu 物vật 故cố 。 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 據cứ 前tiền 文văn 。 即tức 七thất 八bát 九cửu 三tam 地địa 耳nhĩ 。 無vô 量lượng 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 一Nhất 生Sanh 補Bổ 處Xứ 。 如như 瑜du 伽già 說thuyết 。 知tri 足túc 天thiên 身thân 。 補bổ 處xứ 尊tôn 故cố 。 注Chú 仁Nhân 王Vương 護Hộ 國Quốc 般Bát 若Nhã 經Kinh 卷quyển 第đệ 二nhị