文Văn 句Cú 格Cách 言Ngôn 卷quyển 上thượng

四tứ 明minh 沙Sa 門Môn 栢# 庭đình 。 善thiện 月nguyệt 。 述thuật 。

第đệ 一nhất 帙#

序tự 王vương 者giả 所sở 以dĩ 敘tự 述thuật 題đề 旨chỉ 發phát 起khởi 一nhất 部bộ 之chi 始thỉ 也dã 按án 僧Tăng 傳truyền 凡phàm 古cổ 德đức 開khai 釋thích 經kinh 題đề 必tất 製chế 序tự 王vương 故cố 知tri 其kỳ 名danh 有hữu 自tự 來lai 矣hĩ 據cứ 籤# 釋thích 指chỉ 為vi 別biệt 行hành 經kinh 序tự 謂vị 別biệt 時thời 講giảng 經kinh 之chi 序tự 也dã 記ký 者giả 集tập 於ư 玄huyền 首thủ 從tùng 序tự 類loại 也dã 今kim 用dụng 釋thích 於ư 經kinh 初sơ 亦diệc 類loại 也dã 故cố 於ư 中trung 便tiện 釋thích 序tự 品phẩm 第đệ 一nhất 則tắc 其kỳ 次thứ 也dã 明minh 以dĩ 其kỳ 私tư 序tự 王vương 又hựu 次thứ 之chi 故cố 以dĩ 知tri 冠quan 首thủ 焉yên 讀đọc 者giả 毋vô 罪tội 其kỳ 專chuyên 輙triếp 也dã 。

序tự 曰viết 妙diệu 名danh 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 記ký 釋thích 曰viết 但đãn 舉cử 一nhất 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 則tắc 妙diệu 外ngoại 無vô 餘dư 法pháp 旨chỉ 哉tai 是thị 言ngôn 也dã 所sở 以dĩ 絕tuyệt 待đãi 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 一nhất 部bộ 之chi 妙diệu 一nhất 言ngôn 蔽tế 之chi 矣hĩ 尚thượng 何hà 解giải 釋thích 之chi 足túc 云vân 乎hồ 雖tuy 然nhiên 教giáo 不bất 可khả 以dĩ 若nhược 是thị 非phi 言ngôn 無vô 以dĩ 知tri 其kỳ 妙diệu 必tất 舉cử 要yếu 者giả 示thị 之chi 於ư 是thị 有hữu 本bổn 迹tích 焉yên 有hữu 權quyền 實thật 焉yên 有hữu 施thí 開khai 廢phế 焉yên 有hữu 法pháp 譬thí 焉yên 故cố 一nhất 題đề 之chi 旨chỉ 所sở 以dĩ 述thuật 也dã 然nhiên 則tắc 久cửu 成thành 者giả 謂vị 之chi 本bổn 近cận 成thành 者giả 謂vị 之chi 迹tích 則tắc 如Như 來Lai 設thiết 化hóa 之chi 門môn 也dã 非phi 本bổn 無vô 以dĩ 垂thùy 迹tích 非phi 迹tích 無vô 以dĩ 顯hiển 本bổn 本bổn 迹tích 雖tuy 殊thù 不bất 思tư 議nghị 一nhất 其kỳ 皆giai 妙diệu 之chi 謂vị 也dã 妙diệu 者giả 何hà 也dã 謂vị 同đồng 體thể 權quyền 實thật 之chi 法pháp 妙diệu 也dã 妙diệu 故cố 得đắc 以dĩ 設thiết 施thí 則tắc 權quyền 實thật 之chi 用dụng 也dã 夫phu 權quyền 實thật 二nhị 法pháp 也dã 而nhi 所sở 以dĩ 用dụng 之chi 者giả 三tam 曰viết 施thí 開khai 廢phế 也dã 故cố 若nhược 本bổn 若nhược 迹tích 各các 復phục 開khai 三tam 所sở 謂vị 為vi 實thật 施thí 權quyền 等đẳng 是thị 也dã 然nhiên 非phi 權quyền 無vô 以dĩ 顯hiển 實thật 非phi 實thật 無vô 以dĩ 用dụng 權quyền 故cố 為vi 實thật 施thí 權quyền 者giả 即tức 實thật 之chi 權quyền 也dã 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 者giả 即tức 權quyền 之chi 實thật 也dã 是thị 權quyền 與dữ 實thật 相tướng 與dữ 為vi 用dụng 權quyền 實thật 既ký 即tức 則tắc 權quyền 實thật 兩lưỡng 宜nghi 宜nghi 故cố 一nhất 一nhất 故cố 妙diệu 妙diệu 故cố 本bổn 迹tích 之chi 化hóa 成thành 如Như 來Lai 之chi 教giáo 。 立lập 以dĩ 迹tích 例lệ 本bổn 以dĩ 譬thí 擬nghĩ 法Pháp 皆giai 如như 是thị 。 也dã 是thị 謂vị 妙diệu 法Pháp 蓮liên 華hoa 無vô 上thượng 醍đề 醐hồ 之chi 至chí 教giáo 也dã 。

題đề 下hạ 六lục 難nan 以dĩ 示thị 值trị 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 等đẳng 皆giai 為vi 不bất 易dị 發phát 起khởi 後hậu 世thế 信tín 敬kính 思tư 修tu 之chi 心tâm 使sử 知tri 記ký 集tập 者giả 所sở 自tự 而nhi 志chí 在tại 佛Phật 乘thừa 則tắc 蘄kì 向hướng 之chi 意ý 有hữu 在tại 矣hĩ 記ký 釋thích 佛Phật 慧tuệ 之chi 言ngôn 因nhân 簡giản 示thị 曰viết 須tu 開khai 三tam 教giáo 果quả 頭đầu 之chi 權quyền 實thật 等đẳng 夫phu 三tam 教giáo 果quả 頭đầu 者giả 佛Phật 也dã 權quyền 實thật 二nhị 智trí 者giả 慧tuệ 也dã 自tự 非phi 開khai 顯hiển 其kỳ 所sở 以dĩ 果quả 證chứng 之chi 權quyền 實thật 發phát 四tứ 味vị 偏thiên 圓viên 之chi 大đại 小tiểu 何hà 足túc 以dĩ 明minh 今kim 佛Phật 慧tuệ 乎hồ 發phát 亦diệc 開khai 也dã 是thị 四tứ 味vị 之chi 圓viên 亦diệc 須tu 開khai 邪tà 故cố 問vấn 云vân 云vân 答đáp 中trung 意ý 者giả 謂vị 圓viên 實thật 不bất 異dị 則tắc 今kim 昔tích 圓viên 同đồng 約ước 教giáo 義nghĩa 也dã 但đãn 未vị 開khai 顯hiển 者giả 謂vị 昔tích 之chi 圓viên 則tắc 未vị 開khai 顯hiển 約ước 部bộ 義nghĩa 也dã 初sơ 心tâm 之chi 人nhân 下hạ 列liệt 人nhân 有hữu 四tứ 謂vị 四tứ 教giáo 也dã 以dĩ 類loại 則tắc 三tam 而nhi 有hữu 初sơ 心tâm 者giả 入nhập 實thật 者giả 前tiền 三tam 教giáo 人nhân 者giả 所sở 以dĩ 初sơ 心tâm 謂vị 圓viên 隔cách 偏thiên 以dĩ 今kim 文văn 言ngôn 之chi 既ký 對đối 入nhập 實thật 則tắc 十thập 信tín 已dĩ 還hoàn 皆giai 是thị 也dã 以dĩ 其kỳ 未vị 聞văn 開khai 顯hiển 則tắc 未vị 達đạt 化hóa 源nguyên 偏thiên 圓viên 所sở 以dĩ 相tương/tướng 隔cách 故cố 在tại 昔tích 圓viên 者giả 不bất 無vô 偏thiên 謂vị 之chi 情tình 止chỉ 須tu 聞văn 爾nhĩ 非phi 關quan 教giáo 法pháp 也dã 若nhược 夫phu 圓viên 人nhân 亦diệc 見kiến 四tứ 種chủng 俱câu 皆giai 秘bí 妙diệu 除trừ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 信tín 力lực 堅kiên 固cố 者giả 。 則tắc 不bất 在tại 此thử 限hạn 唯duy 今kim 文văn 為vi 然nhiên 進tiến 否phủ/bĩ 更cánh 詳tường 至chí 於ư 開khai 三tam 教giáo 果quả 頭đầu 昔tích 圓viên 開khai 否phủ/bĩ 舊cựu 皆giai 以dĩ 為vi 部bộ 教giáo 之chi 難nạn/nan 如như 別biệt 論luận (# 云vân 云vân )# 。

一nhất 家gia 通thông 經kinh 釋thích 義nghĩa 莫mạc 不bất 有hữu 規quy 矩củ 焉yên 故cố 先tiên 以dĩ 五ngũ 義nghĩa 釋thích 題đề 旨chỉ 次thứ 以dĩ 三tam 分phần/phân 四tứ 釋thích 解giải 經kinh 文văn 故cố 於ư 文văn 初sơ 先tiên 示thị 委ủy 釋thích 之chi 相tướng 本bổn 迹tích 二nhị 門môn 三tam 一nhất 總tổng 別biệt 者giả 此thử 下hạ 一nhất 段đoạn 文văn 旨chỉ 總tổng 舉cử 彼bỉ 玄huyền 略lược 無vô 不bất 在tại 言ngôn 其kỳ 大đại 者giả 莫mạc 過quá 本bổn 迹tích 所sở 謂vị 本bổn 地địa 總tổng 別biệt 超siêu 過quá 諸chư 說thuyết 者giả 如như 久cửu 已dĩ 成thành 佛Phật 。 長trường 遠viễn 壽thọ 量lượng 本bổn 也dã 不bất 唯duy 昔tích 所sở 未vị 聞văn 。 抑ức 亦diệc 迹tích 經kinh 尚thượng 秘bí 所sở 以dĩ 超siêu 過quá 諸chư 說thuyết 也dã 又hựu 曰viết 迹tích 中trung 三tam 一nhất 功công 高cao 一nhất 期kỳ 者giả 謂vị 迹tích 門môn 三tam 周chu 開khai 顯hiển 亦diệc 一nhất 化hóa 所sở 未vị 有hữu 故cố 功công 高cao 一nhất 期kỳ 也dã 然nhiên 三tam 祇kỳ 是thị 別biệt 一nhất 祇kỳ 是thị 總tổng 異dị 其kỳ 名danh 耳nhĩ 不bất 特đặc 三tam 一nhất 體thể 融dung 而nhi 亦diệc 永vĩnh 殊thù 前tiền 教giáo 出xuất 自tự 一nhất 家gia 故cố 不bất 同đồng 他tha 說thuyết 良lương 由do 依y 據cứ 得đắc 本bổn 故cố 也dã 即tức 迹tích 而nhi 本bổn 等đẳng 者giả 此thử 據cứ 開khai 顯hiển 部bộ 旨chỉ 不bất 思tư 議nghị 一nhất 故cố 迹tích 本bổn 本bổn 迹tích 所sở 以dĩ 相tương/tướng 即tức 也dã 今kim 先tiên 明minh 迹tích 則tắc 曰viết 且thả 如như 迹tích 中trung 等đẳng 體thể 謂vị 一nhất 實thật 相tướng 理lý 此thử 理lý 非phi 迷mê 悟ngộ 非phi 修tu 得đắc 性tánh 一nhất 切thiết 法pháp 極cực 一nhất 切thiết 義nghĩa 故cố 。 非phi 因nhân 果quả 雖tuy 非phi 因nhân 果quả 而nhi 不bất 外ngoại 因nhân 果quả 故cố 依y 之chi 而nhi 辨biện 者giả 宗tông 也dã 顯hiển 體thể 而nhi 後hậu 有hữu 用dụng 者giả 用dụng 也dã 若nhược 論luận 三tam 法pháp 經kinh 經kinh 有hữu 之chi 今kim 以dĩ 開khai 顯hiển 故cố 名danh 得đắc 為vi 妙diệu 名danh 餘dư 亦diệc 皆giai 妙diệu 能năng 開khai 之chi 妙diệu 者giả 同đồng 體thể 權quyền 實thật 也dã 若nhược 不bất 知tri 同đồng 何hà 以dĩ 為vi 異dị 若nhược 不bất 識thức 妙diệu 何hà 以dĩ 明minh 麤thô 故cố 曰viết 若nhược 不bất 先tiên 了liễu 等đẳng 名danh 猶do 辨biện 也dã 辨biện 夫phu 麤thô 妙diệu 者giả 教giáo 相tương/tướng 而nhi 已dĩ 故cố 此thử 二nhị 句cú 謂vị 教giáo 相tương/tướng 爾nhĩ 此thử 猶do 迹tích 妙diệu 本bổn 妙diệu 未vị 彰chương 故cố 對đối 迹tích 辨biện 本bổn 方phương 顯hiển 究cứu 極cực 故cố 曰viết 云vân 云vân 先tiên 此thử 示thị 者giả 意ý 在tại 後hậu 世thế 講giảng 學học 懸huyền 將tương 此thử 意ý 徧biến 入nhập 一nhất 部bộ 文văn 文văn 點điểm 示thị 俾tỉ 無vô 失thất 於ư 妙diệu 旨chỉ 也dã 所sở 以dĩ 但đãn 標tiêu 文văn 句cú 者giả 政chánh 由do 釋thích 題đề 義nghĩa 委ủy 故cố 也dã 四tứ 明minh 曰viết 若nhược 觀quán 釋thích 經kinh 大đại 義nghĩa 非phi 少thiểu 則tắc 不bất 止chỉ 於ư 以dĩ 句cú 分phần/phân 文văn 而nhi 已dĩ 言ngôn 文văn 句cú 者giả 蓋cái 謙khiêm 辭từ 爾nhĩ 此thử 釋thích 乃nãi 所sở 以dĩ 揚dương 之chi 也dã 或hoặc 輙triếp 非phi 之chi 豈khởi 知tri 言ngôn 也dã 若nhược 但đãn 分phần/phân 文văn 句cú 下hạ 示thị 各các 述thuật 所sở 以dĩ 兼kiêm 顯hiển 指chỉ 廣quảng 之chi 意ý 故cố 曰viết 並tịnh 指chỉ 玄huyền 文văn 等đẳng 不bất 出xuất 指chỉ 彼bỉ 五ngũ 章chương 寄ký 行hành 則tắc 四tứ 章chương 屬thuộc 行hành 約ước 教giáo 即tức 教giáo 相tương/tướng 也dã 或hoặc 者giả 不bất 達đạt 遂toại 多đa 曲khúc 說thuyết 不bất 足túc 道đạo 也dã 仍nhưng 誡giới 弘hoằng 經kinh 者giả 言ngôn 當đương 以dĩ 理lý 觀quán 為vi 先tiên 而nhi 事sự 相tướng 次thứ 之chi 以dĩ 大đại 悲bi 居cư 懷hoài 毋vô 以dĩ 名danh 利lợi 壅ủng 已dĩ 如như 是thị 傳truyền 通thông 庶thứ 曰viết 可khả 矣hĩ 。

斯tư 經Kinh 要yếu 義nghĩa 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 通thông 言ngôn 則tắc 文văn 文văn 品phẩm 品phẩm 無vô 適thích 非phi 妙diệu 所sở 謂vị 咸hàm 具cụ 體thể 等đẳng 是thị 也dã 別biệt 則tắc 四tứ 品phẩm 為vi 宗tông 故cố 曰viết 方phương 便tiện 安an 樂lạc 等đẳng 云vân 云vân 謂vị 方phương 便tiện 壽thọ 量lượng 則tắc 本bổn 迹tích 根căn 源nguyên 安an 藥dược 普phổ 門môn 乃nãi 斯tư 經Kinh 樞xu 鍵kiện 亦diệc 可khả 四tứ 句cú 通thông 言ngôn 之chi 或hoặc 者giả 疑nghi 曰viết 餘dư 三tam 可khả 爾nhĩ 普phổ 門môn 為vi 要yếu 未vị 知tri 其kỳ 旨chỉ 曰viết 囑chúc 累lụy 流lưu 通thông 文văn 有hữu 八bát 品phẩm 普phổ 門môn 居cư 中trung 貫quán 攝nhiếp 上thượng 下hạ 是thị 亦diệc 流lưu 通thông 之chi 要yếu 也dã 如như 文văn 云vân 云vân 又hựu 大đại 師sư 以dĩ 十thập 雙song 釋thích 普phổ 門môn 別biệt 行hành 一nhất 品phẩm 非phi 要yếu 而nhi 何hà 不bất 然nhiên 其kỳ 指chỉ 普phổ 賢hiền 勸khuyến 發phát 乎hồ (# 云vân 云vân )# 。

古cổ 師sư 節tiết 釋thích 經kinh 文văn 煩phiền 簡giản 之chi 病bệnh 過quá 猶do 不bất 及cập 於ư 是thị 見kiến 之chi 矣hĩ 始thỉ 者giả 經kinh 教giáo 草thảo 創sáng/sang 但đãn 敷phu 弘hoằng 義nghĩa 理lý 不bất 分phân 章chương 段đoạn 於ư 是thị 有hữu 不bất 識thức 起khởi 盡tận 之chi 譏cơ 而nhi 節tiết 目mục 起khởi 於ư 後hậu 來lai 然nhiên 猶do 有hữu 經kinh 論luận 可khả 憑bằng 未vị 至chí 甚thậm 失thất 爰viên 至chí 末mạt 代đại 尤vưu 煩phiền 光quang 宅trạch 轉chuyển 細tế 故cố 始thỉ 有hữu 過quá 不bất 及cập 之chi 患hoạn 嚮hướng 使sử 不bất 敝tệ 其kỳ 煩phiền 則tắc 不bất 應ưng 有hữu 煙yên 颺dương 塵trần 飛phi 之chi 斥xích 今kim 家gia 則tắc 曰viết 人nhân 情tình 分phần/phân 節tiết 不bất 應ưng 諍tranh 競cạnh 使sử 失thất 三tam 益ích 而nhi 喪táng 一nhất 道đạo 而nhi 又hựu 荊kinh 溪khê 作tác 與dữ 奪đoạt 縱túng/tung 許hứa 義nghĩa 評bình 之chi 謂vị 佛Phật 赴phó 機cơ 說thuyết 等đẳng 與dữ 也dã 若nhược 固cố 執chấp 成thành 諍tranh 進tiến 退thoái 俱câu 非phi 奪đoạt 也dã 叉xoa 曰viết 縱túng/tung 有hữu 同đồng 異dị 彼bỉ 彼bỉ 蘭lan 菊# 仍nhưng 許hứa 得đắc 意ý 者giả 為vi 言ngôn 縱túng/tung 之chi 也dã 縱túng/tung 不bất 全toàn 違vi 聖thánh 心tâm 終chung 是thị 人nhân 之chi 情tình 見kiến 又hựu 奪đoạt 之chi 也dã 後hậu 則tắc 若nhược 何hà 而nhi 可khả 故cố 卒thốt 曰viết 若nhược 粗thô 得đắc 通thông 用dụng 不bất 須tu 若nhược 諍tranh 其kỳ 言ngôn 盡tận 之chi 矣hĩ 後hậu 之chi 評bình 是thị 非phi 者giả 請thỉnh 以dĩ 此thử 為vi 鑒giám 。

餘dư 經kinh 三tam 分phần/phân 但đãn 作tác 一nhất 番phiên 分phần/phân 文văn 唯duy 法pháp 華hoa 天thiên 台thai 作tác 兩lưỡng 番phiên 分phần/phân 判phán 者giả 其kỳ 本bổn 出xuất 乎hồ 正chánh 宗tông 有hữu 本bổn 迹tích 二nhị 門môn 化hóa 用dụng 之chi 別biệt 故cố 不bất 得đắc 而nhi 一nhất 也dã 既ký 不bất 得đắc 而nhi 一nhất 而nhi 又hựu 須tu 總tổng 分phần/phân 何hà 也dã 是thị 又hựu 歸quy 乎hồ 序tự 分phần/phân 流lưu 通thông 本bổn 唯duy 一nhất 經kinh 故cố 也dã 分phần/phân 文văn 可khả 以dĩ 並tịnh 列liệt 釋thích 經kinh 義nghĩa 不bất 兩lưỡng 存tồn 惟duy 其kỳ 義nghĩa 不bất 兩lưỡng 存tồn 是thị 故cố 用dụng 有hữu 傍bàng 正chánh 所sở 以dĩ 釋thích 序tự 分phần/phân 時thời 正chánh 用dụng 總tổng 分phần/phân 傍bàng 兼kiêm 別biệt 分phần/phân 惟duy 其kỳ 正chánh 用dụng 總tổng 分phần/phân 故cố 曰viết 今kim 記ký 從tùng 前tiền 消tiêu 文văn 是thị 也dã 以dĩ 四tứ 釋thích 言ngôn 之chi 則tắc 全toàn 用dụng 四tứ 釋thích 通thông 貫quán 本bổn 門môn 也dã 至chí 釋thích 正chánh 宗tông 則tắc 正chánh 用dụng 別biệt 分phần/phân 傍bàng 兼kiêm 總tổng 分phần/phân 惟duy 其kỳ 正chánh 用dụng 別biệt 分phần/phân 故cố 曰viết 今kim 且thả 逐trục 近cận 就tựu 迹tích 分phân 為vi 二nhị 等đẳng 是thị 也dã 以dĩ 四tứ 釋thích 言ngôn 之chi 本bổn 迹tích 各các 三tam 縱túng/tung 用dụng 本bổn 迹tích 亦diệc 只chỉ 借tá 體thể 用dụng 本bổn 迹tích 而nhi 已dĩ 本bổn 門môn 則tắc 不bất 須tu 約ước 教giáo 即tức 以dĩ 遠viễn 本bổn 兼kiêm 之chi 餘dư 則tắc 當đương 門môn 別biệt 分phần/phân 而nhi 已dĩ 及cập 末mạt 釋thích 流lưu 通thông 卻khước 須tu 總tổng 分phần/phân 也dã 故cố 問vấn 云vân 云vân 記ký 釋thích 則tắc 曰viết 問vấn 意ý 既ký 存tồn 兩lưỡng 釋thích 等đẳng 謂vị 文văn 既ký 承thừa 上thượng 從tùng 前tiền 三tam 段đoạn 而nhi 來lai 而nhi 且thả 復phục 問vấn 別biệt 分phần/phân 二nhị 序tự 是thị 意ý 存tồn 乎hồ 兩lưỡng 釋thích 也dã 何hà 妨phương 問vấn 文văn 從tùng 後hậu 為vi 問vấn 然nhiên 則tắc 既ký 存tồn 兩lưỡng 釋thích 而nhi 或hoặc 從tùng 前tiền 或hoặc 從tùng 後hậu 者giả 皆giai 一nhất 往vãng 從tùng 義nghĩa 爾nhĩ 故cố 曰viết (# 云vân 云vân )# 亦diệc 意ý 如như 上thượng 說thuyết 若nhược 欲dục 委ủy 知tri 具cụ 如như 餘dư 論luận (# 云vân 云vân )# 。

解giải 括quát 經kinh 囊nang 古cổ 今kim 唯duy 以dĩ 天thiên 台thai 獨độc 擅thiện 其kỳ 美mỹ 良lương 由do 大đại 括quát 包bao 富phú 從tùng 容dung 中trung 道đạo 故cố 也dã 只chỉ 如như 因nhân 緣duyên 一nhất 釋thích 該cai 四tứ 悉tất 檀đàn 何hà 法pháp 不bất 攝nhiếp 況huống 加gia 之chi 三tam 釋thích 則tắc 窮cùng 源nguyên 極cực 本bổn 有hữu 教giáo 有hữu 觀quán 何hà 理lý 而nhi 不bất 彰chương 也dã 抑ức 以dĩ 此thử 經Kinh 言ngôn 之chi 凡phàm 諸chư 一nhất 切thiết 事sự 相tướng 法Pháp 門môn 莫mạc 越việt 乎hồ 因nhân 緣duyên 迹tích 門môn 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 則tắc 約ước 教giáo 是thị 已dĩ 本bổn 門môn 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 則tắc 久cửu 本bổn 是thị 已dĩ 覽lãm 一nhất 一nhất 句cú 入nhập 心tâm 成thành 觀quán 則tắc 觀quán 心tâm 是thị 已dĩ 故cố 知tri 今kim 約ước 四tứ 釋thích 解giải 經kinh 非phi 謂vị 文văn 外ngoại 雖tuy 生sanh 節tiết 目mục 皆giai 無vô 出xuất 乎hồ 一nhất 部bộ 經kinh 旨chỉ 故cố 曰viết 方phương 知tri 止Chỉ 觀Quán 一nhất 部bộ 是thị 法Pháp 華Hoa 三Tam 昧Muội 。 之chi 筌thuyên 罤# 豈khởi 非phi 凡phàm 今kim 觀quán 心tâm 全toàn 覽lãm 經kinh 旨chỉ 而nhi 為vi 觀quán 法pháp 故cố 得đắc 還hoàn 顯hiển 法Pháp 華Hoa 三Tam 昧Muội 。 此thử 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 筌thuyên 罤# 也dã 如như 是thị 而nhi 已dĩ 聲thanh 為vi 教giáo 體thể 義nghĩa 不bất 一nhất 途đồ 入nhập 則tắc 在tại 人nhân 得đắc 失thất 懸huyền 隔cách 夫phu 音âm 聲thanh 一nhất 也dã 而nhi 有hữu 詮thuyên 理lý 不bất 詮thuyên 理lý 者giả 詮thuyên 理lý 則tắc 今kim 言ngôn 教giáo 是thị 也dã 不bất 詮thuyên 理lý 即tức 有hữu 聲thanh 者giả 是thị 也dã 苟cẩu 因nhân 之chi 入nhập 道đạo 雖tuy 不bất 詮thuyên 理lý 亦diệc 猶do 教giáo 也dã 如như 其kỳ 不bất 入nhập 雖tuy 教giáo 猶do 非phi 況huống 不bất 詮thuyên 理lý 乎hồ 故cố 其kỳ 於ư 聲thanh 教giáo 有hữu 得đắc 為vi 體thể 教giáo 者giả 如như 觀quán 音âm 耳nhĩ 根căn 入nhập 道đạo 有hữu 不bất 得đắc 者giả 。 如như 陳trần 如như 所sở 聞văn 聲thanh 教giáo 揀giản 非phi 圓viên 通thông 是thị 也dã 故cố 知tri 今kim 明minh 教giáo 體thể 正chánh 以dĩ 入nhập 不bất 入nhập 論luận 而nhi 不bất 以dĩ 詮thuyên 否phủ/bĩ 為vi 說thuyết 以dĩ 其kỳ 入nhập 者giả 在tại 此thử 而nhi 不bất 在tại 彼bỉ 故cố 也dã 若nhược 夫phu 十thập 方phương 世thế 界giới 。 六lục 塵trần 皆giai 得đắc 為vi 體thể 則tắc 不bất 稟bẩm 於ư 聲thanh 教giáo 又hựu 今kim 文văn 曰viết 雖tuy 有hữu 滅diệt 後hậu 色sắc 經kinh 淨tịnh 名danh 眷quyến 飯phạn 法pháp 行hành 思tư 惟duy 悟ngộ 等đẳng 雖tuy 亦diệc 通thông 六lục 塵trần 而nhi 並tịnh 推thôi 本bổn 聲thanh 教giáo 益ích 從tùng 此thử 土thổ/độ 出xuất 於ư 言ngôn 詮thuyên 故cố 也dã 得đắc 此thử 區khu 別biệt 得đắc 失thất 明minh 矣hĩ 。

今kim 之chi 學học 者giả 所sở 謂vị 尋tầm 他tha 本bổn 迹tích 之chi 高cao 廣quảng 徒đồ 自tự 疲bì 勞lao 。 曾tằng 不bất 觀quán 己kỷ 心tâm 之chi 高cao 廣quảng 成thành 自tự 利lợi 之chi 行hành 幾kỷ 何hà 而nhi 不bất 墮đọa 數số 寶bảo 之chi 責trách 邪tà 雖tuy 然nhiên 若nhược 專chuyên 此thử 斥xích 將tương 恐khủng 怠đãi 於ư 觀quán 行hành 者giả 與dữ 教giáo 俱câu 發phát 故cố 記ký 則tắc 又hựu 曰viết 若nhược 以dĩ 信tín 行hành 為vi 乘thừa 等đẳng 云vân 云vân 故cố 知tri 根căn 性tánh 不bất 可khả 一nhất 途đồ 今kim 因nhân 酌chước 其kỳ 宜nghi 為vì 之chi 說thuyết 曰viết 兩lưỡng 者giả 不bất 可khả 得đắc 兼kiêm 與dữ 其kỳ 徒đồ 解giải 也dã 寧ninh 觀quán 使sử 怠đãi 忽hốt 而nhi 俱câu 廢phế 孰thục 若nhược 偏thiên 尚thượng 之chi 為vi 愈dũ 此thử 猶do 庶thứ 幾kỷ 之chi 論luận 也dã 。

證chứng 觀quán 心tâm 一nhất 釋thích 所sở 以dĩ 特đặc 引dẫn 信tín 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 文văn 者giả 蓋cái 所sở 說thuyết 之chi 言ngôn 該cai 於ư 一nhất 部bộ 既ký 即tức 法pháp 見kiến 佛Phật 亦diệc 見kiến 於ư 汝nhữ 。 汝nhữ 即tức 僧Tăng 寶bảo 是thị 一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 於ư 一nhất 念niệm 心tâm 。 當đương 處xứ 識thức 得đắc 記ký 文văn 所sở 謂vị 即tức 於ư 己kỷ 心tâm 識thức 一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 其kỳ 理lý 宛uyển 足túc 非phi 觀quán 行hành 而nhi 何hà 則tắc 亦diệc 義nghĩa 當đương 徧biến 立lập 一nhất 部bộ 觀quán 心tâm 文văn 也dã 亦diệc 猶do 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 云vân 若nhược 是thị 經Kinh 典điển 。 所sở 在tại 之chi 處xứ 。 則tắc 為vi 有hữu 佛Phật 。 等đẳng 亦diệc 其kỳ 類loại 也dã 推thôi 而nhi 明minh 之chi 何hà 法pháp 而nhi 非phi 一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 所sở 在tại 之chi 處xứ 。 又hựu 豈khởi 直trực 徧biến 立lập 觀quán 心tâm 而nhi 已dĩ 引dẫn 此thử 文văn 者giả 不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。 窮cùng 無vô 窮cùng 之chi 論luận 有hữu 事sự 有hữu 理lý 論luận 理lý 貴quý 於ư 無vô 窮cùng 無vô 窮cùng 則tắc 理lý 之chi 所sở 在tại 論luận 事sự 不bất 當đương 無vô 窮cùng 窮cùng 之chi 則tắc 何hà 有hữu 窮cùng 而nhi 已dĩ 故cố 凡phàm 經kinh 教giáo 必tất 置trí 無vô 窮cùng 之chi 答đáp 者giả 從tùng 事sự 為vi 言ngôn 也dã 若nhược 窮cùng 其kỳ 理lý 至chí 於ư 無vô 窮cùng 其kỳ 誰thùy 曰viết 非phi 乎hồ 如như 淨tịnh 名danh 六lục 番phiên 窮cùng 妄vọng 源nguyên 至chí 於ư 無vô 住trụ 為vi 本bổn 。 即tức 其kỳ 理lý 也dã 抑ức 事sự 之chi 極cực 必tất 際tế 於ư 理lý 際tế 於ư 理lý 者giả 則tắc 窮cùng 乃nãi 無vô 窮cùng 也dã 無vô 窮cùng 乃nãi 窮cùng 也dã 是thị 窮cùng 與dữ 無vô 窮cùng 均quân 於ư 無vô 窮cùng 而nhi 已dĩ 矣hĩ 如như 今kim 此thử 文văn 欲dục 論luận 諸chư 佛Phật 展triển 轉chuyển 稟bẩm 教giáo 終chung 有hữu 一nhất 佛Phật 在tại 初sơ 是thị 果quả 有hữu 窮cùng 邪tà 無vô 窮cùng 邪tà 有hữu 窮cùng 則tắc 墮đọa 無vô 因nhân 無vô 窮cùng 則tắc 理lý 復phục 不bất 可khả 據cứ 答đáp 則tắc 曰viết 拂phất 迹tích 求cầu 本bổn 等đẳng 還hoàn 復phục 宗tông 以dĩ 求cầu 益ích 為vi 說thuyết 求cầu 初sơ 何hà 益ích 乎hồ 此thử 所sở 謂vị 置trí 答đáp 也dã 其kỳ 次thứ 問vấn 者giả 躡niếp 上thượng 有hữu 初sơ 無vô 教giáo 為vi 問vấn 復phục 致trí 無vô 教giáo 之chi 答đáp 則tắc 終chung 於ư 內nội 熏huân 自tự 悟ngộ 而nhi 已dĩ 矣hĩ 夫phu 內nội 熏huân 自tự 悟ngộ 者giả 際tế 於ư 理lý 之chi 謂vị 也dã 雖tuy 然nhiên 必tất 待đãi 內nội 熏huân 而nhi 自tự 悟ngộ 者giả 則tắc 又hựu 任nhậm 之chi 而nhi 已dĩ 殊thù 有hữu 乖quai 乎hồ 教giáo 道đạo 也dã 故cố 復phục 設thiết 百bách 盲manh 之chi 譬thí 所sở 以dĩ 責trách 其kỳ 守thủ 愚ngu 以dĩ 自tự 棄khí 者giả 於ư 是thị 可khả 謂vị 盡tận 矣hĩ 且thả 誡giới 之chi 以dĩ 稟bẩm 教giáo 益ích 多đa 可khả 當đương 事sự 夫phu 無vô 益ích 之chi 論luận 則tắc 又hựu 縱túng/tung 以dĩ 餘dư 方phương 佛Phật 化hóa 六lục 塵trần 皆giai 可khả 入nhập 道đạo 豈khởi 必tất 定định 以dĩ 求cầu 初sơ 而nhi 自tự 狡# 邪tà 嗚ô 呼hô 諄# 諄# 告cáo 誡giới 若nhược 此thử 而nhi 後hậu 學học 謾man 不bất 加gia 省tỉnh 衷# 哉tai 。

觀quán 心tâm 為vi 一nhất 經kinh 之chi 要yếu 亦diệc 為vi 兼kiêm 識thức 餘dư 經kinh 文văn 同đồng 觀quán 異dị 之chi 妙diệu 要yếu 所sở 謂vị 觀quán 心tâm 。 一nhất 文văn 人nhân 謂vị 最tối 寬khoan 於ư 理lý 甚thậm 切thiết 以dĩ 位vị 雖tuy 通thông 觀quán 等đẳng 三tam 即tức 今kim 且thả 為vi 成thành 初sơ 心tâm 學học 者giả 此thử 其kỳ 一nhất 文văn 之chi 旨chỉ 也dã 往vãng 往vãng 昔tích 人nhân 於ư 此thử 但đãn 知tri 問vấn 觀quán 心tâm 文văn 者giả 除trừ 安an 樂lạc 行hành 修tu 攝nhiếp 其kỳ 心tâm 。 餘dư 皆giai 義nghĩa 立lập 何hà 以dĩ 上thượng 文văn 又hựu 以dĩ 譬thí 喻dụ 品phẩm 為vi 觀quán 行hành 明minh 文văn 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 要yếu 者giả 卻khước 不bất 理lý 會hội 雖tuy 然nhiên 今kim 亦diệc 略lược 答đáp 之chi 所sở 謂vị 安an 樂lạc 行hành 者giả 乃nãi 約ước 行hành 觀quán 心tâm 獨độc 得đắc 不bất 以dĩ 為vi 正chánh 文văn 乎hồ 餘dư 皆giai 義nghĩa 立lập 者giả 言ngôn 事sự 法pháp 觀quán 心tâm 望vọng 約ước 行hành 觀quán 無vô 非phi 義nghĩa 立lập 故cố 義nghĩa 例lệ 有hữu 謂vị 事sự 法pháp 二nhị 觀quán 義nghĩa 立lập 觀quán 心tâm 是thị 也dã 然nhiên 自tự 今kim 引dẫn 證chứng 事sự 法pháp 言ngôn 之chi 觸xúc 得đắc 不bất 謂vị 之chi 托thác 事sự 見kiến 理lý 之chi 明minh 文văn 乎hồ 文văn 各các 有hữu 當đương 安an 得đắc 一nhất 槩# 耶da 又hựu 前tiền 文văn 示thị 觀quán 心tâm 相tương/tướng 者giả 總tổng 有hữu 二nhị 重trọng/trùng 等đẳng 亦diệc 一nhất 家gia 教giáo 行hành 綱cương 格cách 之chi 說thuyết 學học 者giả 不bất 可khả 不bất 知tri 。 今kim 略lược 指chỉ 出xuất 以dĩ 示thị 行hành 用dụng 之chi 方phương 爾nhĩ 古cổ 今kim 釋thích 如như 是thị 者giả 多đa 矣hĩ 且thả 道đạo 還hoàn 炳bỉnh 然nhiên 也dã 未vị 若nhược 猶do 未vị 在tại 大đại 可khả 疑nghi 著trước 只chỉ 如như 所sở 謂vị 一nhất 部bộ 經kinh 旨chỉ 皎hiệu 在tại 目mục 前tiền 畢tất 竟cánh 皎hiệu 在tại 炳bỉnh 然nhiên 者giả 是thị 何hà 物vật 直trực 饒nhiêu 見kiến 得đắc 親thân 切thiết 若nhược 作tác 目mục 前tiền 會hội 又hựu 還hoàn 非phi 也dã 若nhược 據cứ 文văn 體thể 只chỉ 合hợp 道đạo 箇cá 炳bỉnh 然nhiên 便tiện 休hưu 卻khước 有hữu 啟khải 發phát 之chi 津tân 只chỉ 不bất 合hợp 道đạo 不bất 然nhiên 豈khởi 有hữu 送tống 客khách 之chi 序tự 等đẳng 卻khước 成thành 風phong 吹xuy 別biệt 調điều 也dã 信tín 乎hồ 難nạn/nan 矣hĩ 。

教giáo 門môn 文văn 義nghĩa 有hữu 可khả 疑nghi 者giả 記ký 主chủ 皆giai 斷đoạn 奠# 之chi 矣hĩ 自tự 來lai 說thuyết 者giả 不bất 知tri 出xuất 此thử 乃nãi 復phục 云vân 云vân 其kỳ 說thuyết 故cố 終chung 莫mạc 能năng 近cận 如như 秘bí 密mật 教giáo 傳truyền 不bất 傳truyền 義nghĩa 於ư 是thị 可khả 謂vị 明minh 矣hĩ 。 然nhiên 有hữu 餘dư 疑nghi 者giả 此thử 教giáo 未vị 用dụng 固cố 莫mạc 得đắc 而nhi 知tri 亦diệc 既ký 已dĩ 用dụng 阿A 難Nan 集tập 之chi 何hà 謂vị 非phi 阿A 難Nan 能năng 受thọ 耶da 今kim 謂vị 阿A 難Nan 所sở 受thọ 還hoàn 只chỉ 受thọ 得đắc 顯hiển 者giả 故cố 曰viết 秘bí 密mật 所sở 用dụng 全toàn 是thị 顯hiển 露lộ 是thị 也dã 若nhược 乃nãi 密mật 意ý 則tắc 龍long 猛mãnh 以dĩ 彼bỉ 此thử 文văn 旨chỉ 推thôi 而nhi 知tri 之chi 方phương 其kỳ 集tập 時thời 阿A 難Nan 正chánh 自tự 莫mạc 測trắc 不bất 深thâm 於ư 其kỳ 意ý 者giả 亦diệc 難nan 曉hiểu 也dã 此thử 意ý 已dĩ 於ư 玄huyền 籤# 中trung 示thị (# 云vân 云vân )# 。

立lập 教giáo 判phán 釋thích 之chi 難nạn/nan 非phi 佛Phật 會hội 親thân 承thừa 深thâm 契khế 聖thánh 意ý 與dữ 夫phu 如Như 來Lai 懸huyền 鑒giám 寄ký 付phó 有hữu 在tại 者giả 他tha 莫mạc 能năng 及cập 也dã 蓋cái 天thiên 台thai 其kỳ 人nhân 乎hồ 尚thượng 猶do 謙khiêm 喻dụ 後hậu 世thế 有hữu 未vị 能năng 盡tận 機cơ 教giáo 之chi 責trách 況huống 泛phiếm 泛phiếm 者giả 哉tai 故cố 曰viết 云vân 云vân 又hựu 前tiền 文văn 曰viết 不bất 應ưng 以dĩ 諸chư 師sư 一nhất 匙thi 開khai 於ư 八bát 教giáo 眾chúng 戶hộ 亦diệc 猶do 是thị 也dã 而nhi 荊kinh 溪khê 曰viết 頓đốn 等đẳng 是thị 此thử 宗tông 判phán 教giáo 之chi 大đại 綱cương 等đẳng 然nhiên 非phi 法pháp 華hoa 無vô 以dĩ 知tri 化hóa 意ý 之chi 所sở 在tại 非phi 教giáo 旨chỉ 無vô 以dĩ 知tri 判phán 釋thích 之chi 大đại 猷# 於ư 是thị 言ngôn 之chi 良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。

明minh 教giáo 體thể 者giả 不bất 可khả 不bất 知tri 。 一nhất 大đại 藏tạng 教giáo 皆giai 先tiên 有hữu 聲thanh 而nhi 後hậu 有hữu 色sắc 因nhân 色sắc 聲thanh 故cố 名danh 句cú 文văn 三tam 得đắc 以dĩ 攝nhiếp 持trì 此thử 實thật 假giả 和hòa 合hợp 所sở 以dĩ 能năng 成thành 一nhất 切thiết 教giáo 體thể 也dã 若nhược 其kỳ 不bất 許hứa 滅diệt 後hậu 色sắc 經kinh 則tắc 佛Phật 世thế 亦diệc 不bất 應ưng 以dĩ 。 聲thanh 為vi 經kinh 邪tà 故cố 曰viết 云vân 云vân 此thử 以dĩ 滅diệt 後hậu 例lệ 佛Phật 世thế 為vi 難nạn/nan 故cố 以dĩ 色sắc 例lệ 聲thanh 云vân 須tu 改cải 聞văn 因nhân 以dĩ 理lý 正chánh 之chi 曰viết 當đương 知tri 皆giai 先tiên 眼nhãn 耳nhĩ 所sở 得đắc 等đẳng 所sở 謂vị 和hòa 合hợp 之chi 言ngôn 不bất 可khả 欺khi 者giả 即tức 論luận 有hữu 曰viết 牟Mâu 尼Ni 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 數số 有hữu 八bát 十thập 千thiên 彼bỉ 體thể 語ngữ 或hoặc 名danh 皆giai 色sắc 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 是thị 也dã 。

阿A 難Nan 登đăng 高cao 座tòa 眾chúng 起khởi 三tam 疑nghi 者giả 舊cựu 或hoặc 於ư 是thị 致trí 難nạn/nan 云vân 云vân 又hựu 有hữu 所sở 謂vị 權quyền 疑nghi 實thật 疑nghi 者giả 以dĩ 結kết 集tập 時thời 所sở 集tập 法pháp 眾chúng 本bổn 皆giai 無vô 疑nghi 羅La 漢Hán 不bất 應ưng 復phục 有hữu 三tam 疑nghi 之chi 事sự 故cố 也dã 餘dư 嘗thường 論luận 之chi 矣hĩ 夫phu 所sở 謂vị 無vô 疑nghi 者giả 其kỳ 言ngôn 有hữu 小tiểu 大đại 今kim 此thử 云vân 者giả 直trực 於ư 小tiểu 教giáo 當đương 分phần/phân 及cập 韋vi 陀đà 典điển 籍tịch 。 等đẳng 得đắc 無vô 疑nghi 爾nhĩ 非phi 謂vị 一nhất 切thiết 悉tất 無vô 。 疑nghi 也dã 抑ức 所sở 以dĩ 疑nghi 者giả 政chánh 由do 所sở 疑nghi 者giả 三tam 皆giai 乖quai 本bổn 所sở 知tri 故cố 疑nghi 或hoặc 猶do 豫dự 不bất 決quyết 故cố 疑nghi 若nhược 苟cẩu 知tri 之chi 則tắc 直trực 謂vị 是thị 實thật 復phục 何hà 疑nghi 哉tai 。 由do 是thị 論luận 之chi 皆giai 無vô 足túc 致trí 難nạn/nan 者giả 及cập 一nhất 唱xướng 我ngã 聞văn 之chi 言ngôn 眾chúng 疑nghi 釋thích 然nhiên 尚thượng 何hà 論luận 權quyền 實thật 於ư 其kỳ 間gian 邪tà 大đại 略lược 如như 是thị 爾nhĩ 。

余dư 嘗thường 疑nghi 天Thiên 竺Trúc 論luận 時thời 有hữu 二nhị 種chủng 謂vị 迦ca 羅la 是thị 實thật 時thời 以dĩ 淺thiển 易dị 故cố 三tam 摩ma 耶da 是thị 假giả 時thời 以dĩ 重trọng/trùng 難nạn/nan 故cố 又hựu 曰viết 以dĩ 實thật 時thời 示thị 內nội 教giáo 弟đệ 子tử 假giả 時thời 破phá 外ngoại 道đạo 是thị 者giả 然nhiên 時thời 一nhất 爾nhĩ 而nhi 言ngôn 有hữu 難nan 易dị 用dụng 有hữu 假giả 實thật 何hà 也dã 是thị 皆giai 未vị 易dị 曉hiểu 今kim 竊thiết 有hữu 意ý 云vân 云vân 論luận 何hà 則tắc 夫phu 時thời 有hữu 二nhị 別biệt 者giả 意ý 謂vị 實thật 者giả 示thị 內nội 教giáo 弟đệ 子tử 時thời 會hội 之chi 時thời 及cập 護hộ 明minh 相tướng 時thời 晷# 刻khắc 無vô 差sai 其kỳ 相tương/tướng 易dị 是thị 假giả 者giả 剎sát 那na 無vô 常thường 初sơ 無vô 定định 相tương/tướng 以dĩ 破phá 外ngoại 道đạo 執chấp 常thường 計kế 故cố 理lý 不bất 易dị 見kiến 豈khởi 非phi 難nạn/nan 乎hồ 由do 是thị 言ngôn 之chi 雖tuy 則tắc 一nhất 時thời 而nhi 用dụng 有hữu 假giả 實thật 非phi 直trực 言ngôn 之chi 難nan 易dị 也dã 。

據cứ 論luận 釋thích 時thời 又hựu 有hữu 長trường 短đoản 之chi 義nghĩa 而nhi 言ngôn 有hữu 進tiến 否phủ/bĩ 者giả 或hoặc 以dĩ 長trường 短đoản 皆giai 假giả 時thời 如như 論luận 文văn 云vân 者giả 謂vị 長trường 短đoản 則tắc 皆giai 假giả 名danh 出xuất 於ư 凡phàm 心tâm 所sở 計kế 例lệ 此thử 亦diệc 可khả 長trường 短đoản 皆giai 實thật 即tức 內nội 教giáo 弟đệ 子tử 時thời 食thực 等đẳng 是thị 也dã 或hoặc 以dĩ 長trường 短đoản 分phần/phân 對đối 二nhị 名danh 者giả 則tắc 四tứ 明minh 所sở 謂vị 依y 佛Phật 制chế 時thời 則tắc 生sanh 死tử 時thời 短đoản 等đẳng 其kỳ 實thật 三tam 說thuyết 並tịnh 通thông 不bất 當đương 局cục 論luận 或hoặc 問vấn 長trường 短đoản 皆giai 假giả 皆giai 實thật 之chi 說thuyết 曰viết 以dĩ 長trường 短đoản 互hỗ 刑hình 則tắc 不bất 定định 豈khởi 非phi 假giả 乎hồ 以dĩ 日nhật 月nguyệt 相tương 望vọng 則tắc 有hữu 常thường 豈khởi 非phi 實thật 乎hồ 或hoặc 問vấn 時thời 長trường 時thời 短đoản 之chi 說thuyết 如như 何hà 曰viết 佛Phật 弟đệ 子tử 因nhân 時thời 悟ngộ 道đạo 則tắc 出xuất 生sanh 死tử 豈khởi 非phi 短đoản 乎hồ 外ngoại 道đạo 執chấp 常thường 溺nịch 愛ái 久cửu 淪luân 苦khổ 海hải 豈khởi 非phi 長trường/trưởng 乎hồ 約ước 一nhất 時thời 以dĩ 明minh 觀quán 心tâm 則tắc 觀quán 與dữ 境cảnh 合hợp 其kỳ 理lý 尤vưu 親thân 故cố 曰viết 時thời 與dữ 道đạo 合hợp 亦diệc 深thâm 有hữu 其kỳ 旨chỉ 所sở 謂vị 時thời 節tiết 若nhược 至chí 其kỳ 理lý 自tự 彰chương 古cổ 人nhân 悟ngộ 道đạo 明minh 心tâm 莫mạc 不bất 有hữu 時thời 猶do 啐# 啄trác 然nhiên 亦diệc 難nạn/nan 言ngôn 耳nhĩ 然nhiên 猶do 通thông 途đồ 之chi 論luận 未vị 足túc 以dĩ 別biệt 其kỳ 淺thiển 深thâm 應ưng 云vân 觀quán 心tâm 先tiên 空không 次thứ 假giả 後hậu 中trung 此thử 次thứ 第đệ 之chi 一nhất 時thời 則tắc 各các 當đương 其kỳ 時thời 也dã 若nhược 觀quán 心tâm 即tức 空không 假giả 中trung 此thử 圓viên 妙diệu 一nhất 時thời 其kỳ 旨chỉ 方phương 的đích 故cố 曰viết 觀quán 與dữ 境cảnh 合hợp 名danh 為vi 一nhất 時thời 。

夫phu 佛Phật 一nhất 而nhi 已dĩ 豈khởi 有hữu 四tứ 乎hồ 惟duy 其kỳ 說thuyết 四tứ 教giáo 法pháp 故cố 從tùng 法pháp 辨biện 應ưng 此thử 四tứ 佛Phật 應ưng 相tương/tướng 所sở 以dĩ 明minh 也dã 今kim 雖tuy 不bất 言ngôn 何hà 教giáo 佛Phật 相tương/tướng 然nhiên 以dĩ 說thuyết 驗nghiệm 身thân 則tắc 知tri 是thị 圓viên 佛Phật 應ưng 相tương/tướng 也dã 況huống 教giáo 論luận 開khai 顯hiển 又hựu 不bất 止chỉ 唯duy 圓viên 佛Phật 相tương/tướng 而nhi 已dĩ 必tất 也dã 開khai 小tiểu 即tức 大đại 即tức 偏thiên 而nhi 圓viên 彰chương 絕tuyệt 待đãi 至chí 妙diệu 之chi 圓viên 佛Phật 相tương/tướng 也dã 故cố 曰viết 隱ẩn 前tiền 三tam 相tương 從tùng 勝thắng 而nhi 說thuyết 非phi 謂vị 太thái 虗hư 名danh 為vi 圓viên 佛Phật 則tắc 知tri 今kim 經kinh 教giáo 主chủ 非phi 隔cách 彼bỉ 三tam 佛Phật 而nhi 為vi 圓viên 佛Phật 亦diệc 非phi 離ly 報báo 應ứng 而nhi 有hữu 法Pháp 身thân 則tắc 又hựu 曰viết 法pháp 華hoa 已dĩ 前tiền 三tam 佛Phật 離ly 明minh 隔cách 偏thiên 小tiểu 故cố 來lai 至chí 今kim 經kinh 即tức 劣liệt 辨biện 勝thắng 即tức 三tam 而nhi 一nhất 不bất 離ly 丈trượng 六lục 垢cấu 衣y 無vô 非phi 瓔anh 珞lạc 報báo 體thể 方phương 是thị 今kim 經kinh 之chi 教giáo 主chủ 也dã 既ký 知tri 此thử 已dĩ 亦diệc 知tri 前tiền 諸chư 應ưng 相tương/tướng 無vô 非phi 一nhất 佛Phật 所sở 為vi 故cố 又hựu 曰viết 若nhược 得đắc 實thật 意ý 方phương 知tri 四tứ 佛Phật 體thể 同đồng 用dụng 殊thù 開khai 權quyền 之chi 妙diệu 有hữu 如như 此thử 者giả 奈nại 何hà 不bất 以dĩ 機cơ 教giáo 大đại 體thể 論luận 之chi 而nhi 區khu 區khu 以dĩ 良lương 相tương 勝thắng 劣liệt 為vi 說thuyết 豈khởi 不bất 謬mậu 邪tà 由do 是thị 辨biện 之chi 其kỳ 不bất 足túc 與dữ 語ngữ 也dã 明minh 矣hĩ 。

凡phàm 約ước 教giáo 釋thích 但đãn 判phán 四tứ 教giáo 不bất 明minh 開khai 顯hiển 未vị 足túc 以dĩ 顯hiển 今kim 部bộ 旨chỉ 故cố 曰viết 今kim 經kinh 是thị 圓viên 復phục 須tu 開khai 顯hiển 方phương 見kiến 此thử 經Kinh 部bộ 旨chỉ 之chi 妙diệu 此thử 應ưng 知tri 部bộ 教giáo 二nhị 意ý 但đãn 其kỳ 文văn 隱ẩn 略lược 今kim 得đắc 以dĩ 節tiết 釋thích 之chi 應ưng 曰viết 今kim 經kinh 是thị 圓viên 者giả 約ước 教giáo 義nghĩa 也dã 復phục 須tu 開khai 顯hiển 者giả 約ước 部bộ 義nghĩa 也dã 發phát 例lệ 在tại 此thử 實thật 通thông 初sơ 後hậu 人nhân 不bất 見kiến 之chi 。 乃nãi 疑nghi 今kim 圓viên 猶do 須tu 開khai 顯hiển 豈khởi 不bất 誤ngộ 邪tà 如như 下hạ 文văn 曰viết 於ư 前tiền 四tứ 教giáo 即tức 圓viên 教giáo 也dã 復phục 應ưng 知tri 是thị 開khai 顯hiển 之chi 圓viên 與dữ 今kim 詳tường 略lược 異dị 耳nhĩ 不bất 約ước 部bộ 教giáo 孰thục 能năng 明minh 之chi 。

觀quán 王vương 舍xá 城thành 下hạ 一nhất 段đoạn 之chi 文văn 頗phả 似tự 簡giản 嚴nghiêm 有hữu 體thể 使sử 文văn 皆giai 如như 此thử 盡tận 可khả 為vi 法pháp 土thổ/độ 體thể 之chi 實thật 本bổn 無vô 有hữu 四tứ 而nhi 四tứ 見kiến 不bất 同đồng 則tắc 法pháp 無vô 自tự 相tương/tướng 明minh 矣hĩ 又hựu 曰viết 諸chư 佛Phật 寂tịch 理lý 神thần 無vô 方phương 所sở 砂sa 石thạch 七thất 珍trân 隨tùy 生sanh 所sở 惑hoặc 則tắc 感cảm 召triệu 在tại 心tâm 又hựu 可khả 知tri 也dã 惟duy 其kỳ 本bổn 無vô 自tự 相tương/tướng 則tắc 法pháp 未vị 始thỉ 不bất 妙diệu 惟duy 其kỳ 感cảm 召triệu 在tại 心tâm 則tắc 麤thô 妙diệu 自tự 人nhân 非phi 由do 法pháp 也dã 然nhiên 必tất 由do 法pháp 得đắc 以dĩ 隨tùy 感cảm 則tắc 又hựu 未vị 始thỉ 偏thiên 也dã 故cố 前tiền 二nhị 見kiến 隨tùy 事sự 而nhi 觀quán 則tắc 見kiến 有hữu 勝thắng 劣liệt 也dã 又hựu 曰viết 佛Phật 之chi 境cảnh 界giới 。 則tắc 後hậu 二nhị 觀quán 從tùng 理lý 而nhi 觀quán 有hữu 於ư 即tức 離ly 爾nhĩ 然nhiên 則tắc 既ký 曰viết 本bổn 妙diệu 而nhi 又hựu 曰viết 在tại 心tâm 或hoặc 云vân 從tùng 事sự 從tùng 理lý 其kỳ 孰thục 當đương 於ư 理lý 邪tà 曰viết 通thông 言ngôn 無vô 不bất 當đương 也dã 從tùng 本bổn 以dĩ 說thuyết 一nhất 言ngôn 蔽tế 之chi 妙diệu 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。

義nghĩa 例lệ 明minh 觀quán 法pháp 有hữu 三tam 託thác 事sự 觀quán 者giả 即tức 如như 今kim 文văn 云vân 云vân 而nhi 特đặc 舉cử 此thử 為vi 例lệ 者giả 有hữu 多đa 義nghĩa 故cố 一nhất 者giả 境cảnh 觀quán 足túc 故cố 二nhị 者giả 境cảnh 近cận 要yếu 故cố 三tam 者giả 觀quán 明minh 白bạch 故cố 四tứ 者giả 託thác 事sự 見kiến 理lý 兼kiêm 所sở 顯hiển 故cố 云vân 云vân 記ký 曰viết 識thức 陰ấm 為vi 王vương 造tạo 業nghiệp 諸chư 心tâm 必tất 有hữu 心tâm 所sở 者giả 此thử 文văn 法pháp 相tướng 雖tuy 近cận 人nhân 多đa 昧muội 之chi 是thị 亦diệc 學học 者giả 不bất 自tự 見kiến 之chi 蔽tế 也dã 夫phu 言ngôn 識thức 陰ấm 直trực 心tâm 王vương 爾nhĩ 心tâm 王vương 未vị 必tất 造tạo 業nghiệp 造tạo 業nghiệp 必tất 由do 心tâm 所sở 謂vị 受thọ 想tưởng 行hành 隨tùy 起khởi 善thiện 惡ác 即tức 造tạo 舍xá 義nghĩa 也dã 輔phụ 行hành 亦diệc 謂vị 之chi 能năng 招chiêu 報báo 心tâm 而nhi 言ngôn 心tâm 王vương 造tạo 舍xá 者giả 蓋cái 帖# 釋thích 王vương 舍xá 文văn 便tiện 以dĩ 王vương 言ngôn 之chi 其kỳ 實thật 造tạo 者giả 必tất 心tâm 所sở 也dã 故cố 曰viết 今kim 欲dục 消tiêu 王vương 等đẳng 若nhược 論luận 心tâm 王vương 本bổn 是thị 無vô 記ký 今kim 為vi 消tiêu 名danh 便tiện 故cố 合hợp 善thiện 惡ác 於ư 心tâm 王vương 故cố 曰viết 善thiện 惡ác 王vương 其kỳ 實thật 善thiện 惡ác 本bổn 心tâm 所sở 也dã 據cứ 論luận 五ngũ 陰ấm 通thông 於ư 三tam 性tánh 若nhược 以dĩ 所sở 造tạo 言ngôn 之chi 則tắc 無vô 記ký 而nhi 已dĩ 未vị 分phần/phân 善thiện 惡ác 也dã 嘗thường 見kiến 學học 者giả 鹵lỗ 莾mãng 其kỳ 說thuyết 荊kinh 溪khê 奧áo 旨chỉ 晦hối 而nhi 不bất 明minh 此thử 唯duy 四tứ 明minh 深thâm 知tri 之chi 耳nhĩ 又hựu 曰viết 異dị 於ư 他tha 經kinh 應ưng 如như 止Chỉ 觀Quán 者giả 蓋cái 止Chỉ 觀Quán 乘thừa 境cảnh 全toàn 撮toát 十thập 妙diệu 為vi 觀quán 法pháp 大đại 體thể 故cố 也dã 苟cẩu 不bất 如như 是thị 何hà 足túc 以dĩ 異dị 他tha 經kinh 乎hồ 後hậu 諸chư 觀quán 解giải 皆giai 備bị 此thử 旨chỉ 故cố 云vân 下hạ 去khứ 皆giai 爾nhĩ 。

凡phàm 諸chư 事sự 法pháp 觀quán 相tương/tướng 皆giai 隨tùy 文văn 作tác 義nghĩa 故cố 名danh 相tướng 開khai 合hợp 義nghĩa 有hữu 詳tường 略lược 同đồng 異dị 之chi 別biệt 其kỳ 為vi 觀quán 行hành 一nhất 也dã 故cố 今kim 明minh 山sơn 城thành 雖tuy 同đồng 約ước 陰ấm 而nhi 開khai 合hợp 有hữu 異dị 上thượng 以dĩ 對đối 合hợp 故cố 合hợp 明minh 今kim 約ước 靈linh 鷲thứu 故cố 開khai 說thuyết 又hựu 云vân 今kim 此thử 山sơn 城thành 約ước 陰ấm 便tiện 故cố 故cố 以dĩ 陰ấm 言ngôn 之chi 指chỉ 如như 止Chỉ 觀Quán 與dữ 彼bỉ 同đồng 也dã 在tại 諸chư 文văn 則tắc 或hoặc 云vân 境cảnh 智trí 等đẳng 皆giai 同đồng 出xuất 異dị 名danh 或hoặc 以dĩ 圓viên 頓đốn 教giáo 直trực 達đạt 理lý 性tánh 不bất 許hứa 立lập 陰ấm 者giả 如như 今kim 文văn 何hà 如như 止Chỉ 觀Quán 何hà 又hựu 事sự 法pháp 觀quán 門môn 雖tuy 是thị 略lược 觀quán 亦diệc 可khả 修tu 入nhập 所sở 謂vị 不bất 待đãi 觀quán 境cảnh 是thị 也dã 今kim 此thử 指chỉ 廣quảng 意ý 令linh 如như 彼bỉ 文văn 者giả 為vi 修tu 而nhi 有hữu 壅ủng 者giả 云vân 以dĩ 廣quảng 決quyết 略lược 爾nhĩ 非phi 專chuyên 待đãi 彼bỉ 也dã 由do 是thị 言ngôn 之chi 其kỳ 理lý 本bổn 通thông 人nhân 何hà 固cố 執chấp 吾ngô 弗phất 知tri 也dã 。

大đại 哉tai 中trung 乎hồ 凡phàm 聖thánh 之chi 所sở 共cộng 由do 也dã 故cố 佛Phật 常thường 居cư 中trung 道đạo 未vị 始thỉ 而nhi 不bất 中trung 若nhược 論luận 此thử 理lý 何hà 適thích 非phi 中trung 統thống 一nhất 法Pháp 界Giới 唯duy 中trung 而nhi 已dĩ 矣hĩ 何hà 必tất 升thăng 中trung 天thiên 降giáng 中trung 國quốc 中trung 日nhật 生sanh 中trung 夜dạ 滅diệt 然nhiên 後hậu 以dĩ 為vi 中trung 乎hồ 然nhiên 則tắc 今kim 此thử 云vân 者giả 特đặc 以dĩ 事sự 中trung 表biểu 夫phu 理lý 中trung 苟cẩu 得đắc 理lý 中trung 何hà 事sự 非phi 中trung 亦diệc 無vô 失thất 也dã 所sở 謂vị 皆giai 表biểu 中trung 道đạo 是thị 也dã 若nhược 夫phu 聖thánh 人nhân 任nhậm 運vận 常thường 然nhiên 非phi 擇trạch 而nhi 處xứ 之chi 也dã 亦diệc 一nhất 往vãng 軌quỹ 物vật 云vân 爾nhĩ 至chí 於ư 凡phàm 夫phu 雖tuy 終chung 日nhật 由do 之chi 而nhi 弗phất 知tri 覺giác 所sở 謂vị 日nhật 用dụng 不bất 知tri 而nhi 反phản 中trung 庸dong 者giả 也dã 又hựu 曰viết 中trung 道đạo 有hữu 體thể 無vô 體thể 者giả 其kỳ 義nghĩa 出xuất 此thử 謂vị 大đại 教giáo 言ngôn 中trung 有hữu 體thể 中trung 也dã 阿a 含hàm 離ly 斷đoạn 常thường 中trung 無vô 體thể 中trung 也dã 抑ức 有hữu 體thể 中trung 分phần/phân 但đãn 不bất 但đãn 離ly 邊biên 之chi 中trung 但đãn 中trung 也dã 即tức 邊biên 而nhi 中trung 不bất 但đãn 中trung 也dã 其kỳ 絕tuyệt 待đãi 妙diệu 中trung 之chi 謂vị 也dã 或hoặc 者giả 於ư 法pháp 法pháp 必tất 取thủ 中trung 者giả 此thử 知tri 但đãn 中trung 而nhi 已dĩ 夫phu 豈khởi 識thức 所sở 謂vị 絕tuyệt 待đãi 者giả 乎hồ 又hựu 曰viết 即tức 空không 即tức 中trung 具cụ 二nhị 中trung 者giả 即tức 前tiền 有hữu 體thể 無vô 體thể 之chi 二nhị 中trung 也dã 。

舊cựu 論luận 聲Thanh 聞Văn 元nguyên 小tiểu 攝nhiếp 屬thuộc 謂vị 以dĩ 元nguyên 小tiểu 屬thuộc 不bất 定định 性tánh 攝nhiếp 從tùng 定định 性tánh 中trung 出xuất 故cố 記ký 有hữu 第đệ 二nhị 一nhất 半bán 獨độc 屬thuộc 今kim 經kinh 者giả 今kim 謂vị 非phi 也dã 據cứ 論luận 明minh 列liệt 眾chúng 所sở 以dĩ 先tiên 聲Thanh 聞Văn 者giả 八bát 義nghĩa 其kỳ 第đệ 二nhị 義nghĩa 云vân 攝nhiếp 不bất 定định 性tánh 回hồi 心tâm 入nhập 大đại 夫phu 言ngôn 攝nhiếp 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 今kim 謂vị 引dẫn 攝nhiếp 之chi 攝nhiếp 所sở 以dĩ 列liệt 眾chúng 先tiên 於ư 聲Thanh 聞Văn 者giả 即tức 攝nhiếp 引dẫn 彼bỉ 不bất 定định 回hồi 心tâm 入nhập 大đại 歸quy 於ư 法pháp 華hoa 何hà 嘗thường 謂vị 攝nhiếp 不bất 定định 反phản 歸quy 定định 性tánh 邪tà 然nhiên 則tắc 文văn 曰viết 仍nhưng 少thiểu 一nhất 半bán 彼bỉ 土độ 得đắc 故cố 者giả 豈khởi 非phi 政chánh 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 有hữu 定định 不bất 定định 今kim 攝nhiếp 不bất 定định 之chi 半bán 非phi 定định 性tánh 也dã 故cố 對đối 揀giản 云vân 爾nhĩ 大đại 卛# 曲khúc 說thuyết 例lệ 皆giai 如như 此thử 良lương 可khả 憫mẫn 笑tiếu 。

約ước 教giáo 釋thích 聲Thanh 聞Văn 引dẫn 論luận 列liệt 釋thích 文văn 似tự 不bất 貫quán 既ký 引dẫn 論luận 文văn 合hợp 先tiên 釋thích 論luận 今kim 乃nãi 便tiện 云vân 開khai 住trụ 果quả 者giả 為vi 兩lưỡng 列liệt 似tự 前tiền 缺khuyết 列liệt 釋thích 後hậu 無vô 生sanh 起khởi 致trí 使sử 說thuyết 者giả 亦diệc 難nạn/nan 措thố 辭từ 應ưng 照chiếu 後hậu 文văn 合hợp 先tiên 引dẫn 論luận 列liệt 四tứ 種chủng 者giả 謂vị 決quyết 定định 上thượng 慢mạn 退thoái 大đại 應ứng 化hóa 今kim 合hợp 決quyết 定định 退thoái 大đại 以dĩ 為vi 住trụ 果quả 上thượng 慢mạn 既ký 未vị 入nhập 位vị 置trí 而nhi 不bất 論luận 更cánh 加gia 佛Phật 道Đạo 及cập 彼bỉ 應ứng 化hóa 則tắc 三tam 種chủng 爾nhĩ 若nhược 對đối 教giáo 引dẫn 釋thích 復phục 各các 開khai 二nhị 則tắc 曰viết 令linh 開khai 住trụ 果quả 為vi 兩lưỡng 謂vị 折chiết 法pháp 即tức 決quyết 定định 體thể 法pháp 即tức 退thoái 大đại 記ký 文văn 所sở 謂vị 回hồi 與dữ 未vị 回hồi 以dĩ 分phần/phân 二nhị 意ý 其kỳ 回hồi 者giả 至chí 方Phương 等Đẳng 受thọ 彈đàn 轉chuyển 藏tạng 成thành 通thông 乃nãi 所sở 謂vị 變biến 異dị 體thể 法pháp 住trụ 果quả 是thị 也dã 餘dư 二nhị 開khai 二nhị 了liễu 無vô 異dị 途đồ 如như 此thử 合hợp 釋thích 不bất 唯duy 疏sớ/sơ 文văn 宛uyển 然nhiên 可khả 見kiến 亦diệc 使sử 記ký 文văn 怡di 然nhiên 理lý 順thuận 隨tùy 文văn 對đối 釋thích 若nhược 迎nghênh 刃nhận 然nhiên 而nhi 曰viết 聲Thanh 聞Văn 義nghĩa 浩hạo 然nhiên 者giả 結kết 上thượng 名danh 數số 名danh 開khai 種chủng 種chủng 如như 記ký 所sở 謂vị 藏tạng 通thông 八bát 門môn 門môn 門môn 四tứ 種chủng 從tùng 通thông 為vi 言ngôn 亦diệc 論luận 之chi 四tứ 種chủng 又hựu 曰viết 門môn 門môn 各các 有hữu 佛Phật 道Đạo 應ứng 化hóa 迹tích 在tại 前tiền 教giáo 等đẳng 則tắc 約ước 迹tích 言ngôn 也dã 據cứ 本bổn 復phục 應ưng 地địa 住trụ 等đẳng 則tắc 從tùng 本bổn 說thuyết 也dã 既ký 曰viết 上thượng 慢mạn 所sở 濫lạm 謂vị 濫lạm 彼bỉ 實thật 行hạnh 數số 亦diệc 如như 前tiền 歷lịch 而nhi 數số 之chi 不bất 勝thắng 其kỳ 數số 故cố 曰viết 浩hạo 然nhiên 彼bỉ 無vô 約ước 教giáo 本bổn 迹tích 開khai 合hợp 等đẳng 釋thích 但đãn 知tri 住trụ 果quả 而nhi 已dĩ 故cố 曰viết 云vân 何hà 以dĩ 住trụ 涅Niết 槃Bàn 者giả 言ngôn 之chi 縱túng/tung 用dụng 教giáo 者giả 云vân 大Đại 乘Thừa 聲Thanh 聞Văn 亦diệc 未vị 為vi 通thông 曉hiểu 故cố 責trách 爾nhĩ 云vân 。

至chí 大đại 莫mạc 若nhược 空không 至chí 多đa 莫mạc 若nhược 假giả 至chí 勝thắng 莫mạc 若nhược 中trung 故cố 曰viết 大đại 多đa 勝thắng 者giả 其kỳ 惟duy 空không 假giả 中trung 乎hồ 亦diệc 應ưng 云vân 三tam 皆giai 名danh 空không 等đẳng 又hựu 三tam 觀quán 俱câu 大đại 等đẳng 故cố 言ngôn 一nhất 心tâm 一nhất 切thiết 心tâm 者giả 皆giai 假giả 之chi 謂vị 也dã 一nhất 切thiết 心tâm 一nhất 心tâm 者giả 空không 也dã 非phi 一nhất 非phi 一nhất 切thiết 者giả 中trung 也dã 是thị 三tam 觀quán 三tam 義nghĩa 宛uyển 轉chuyển 叵phả 明minh 如như 珠châu 走tẩu 盤bàn 無vô 不bất 可khả 者giả 然nhiên 則tắc 今kim 曰viết 一nhất 心tâm 一nhất 切thiết 心tâm 者giả 趣thú 舉cử 一nhất 心tâm 則tắc 心tâm 境cảnh 俱câu 心tâm 故cố 三tam 千thiên 法pháp 莫mạc 非phi 心tâm 也dã 輔phụ 行hành 所sở 謂vị 若nhược 知tri 我ngã 心tâm 徧biến 彼bỉ 三tam 千thiên 彼bỉ 彼bỉ 三tam 千thiên 互hỗ 徧biến 亦diệc 爾nhĩ 此thử 則tắc 止Chỉ 觀Quán 圓viên 具cụ 之chi 旨chỉ 也dã 究cứu 而nhi 言ngôn 之chi 其kỳ 皆giai 出xuất 於ư 圓viên 心tâm 乎hồ 然nhiên 則tắc 圓viên 心tâm 者giả 何hà 心tâm 也dã 舉cử 然nhiên 好hảo/hiếu 箇cá 真chân 消tiêu 息tức 問vấn 著trước 何hà 心tâm 即tức 不bất 圓viên 。

觀quán 心tâm 釋thích 僧Tăng 者giả 其kỳ 文văn 云vân 云vân 夫phu 名danh 實thật 之chi 賓tân 又hựu 曰viết 必tất 也dã 正chánh 名danh 信tín 如như 其kỳ 言ngôn 。 則tắc 出xuất 家gia 非phi 難nạn/nan 非phi 易dị 苟cẩu 如như 所sở 云vân 為vi 之chi 則tắc 是thị 不bất 亦diệc 易dị 乎hồ 若nhược 異dị 此thử 者giả 如như 後hậu 所sở 云vân 不bất 亦diệc 難nạn 乎hồ 。 要yếu 當đương 書thư 紳# 以dĩ 為vi 銘minh 誡giới 非phi 知tri 之chi 艱gian 行hành 之chi 為vi 艱gian 敢cảm 言ngôn 勸khuyến 學học 亦diệc 自tự 警cảnh 耳nhĩ 。

凡phàm 明minh 觀quán 心tâm 必tất 該cai 三tam 法pháp 然nhiên 後hậu 為vi 備bị 謂vị 能năng 觀quán 觀quán 所sở 觀quán 境cảnh 及cập 所sở 顯hiển 法pháp 夫phu 境cảnh 無vô 則tắc 已dĩ 境cảnh 必tất 有hữu 觀quán 觀quán 無vô 則tắc 已dĩ 必tất 所sở 顯hiển 法pháp 故cố 文văn 雖tuy 或hoặc 略lược 理lý 必tất 具cụ 足túc 故cố 記ký 云vân 云vân 觀quán 今kim 此thử 文văn 雖tuy 正chánh 從tùng 所sở 顯hiển 結kết 成thành 妙diệu 境cảnh 義nghĩa 實thật 具cụ 三tam 又hựu 曰viết 將tương 數số 入nhập 理lý 等đẳng 則tắc 觀quán 門môn 義nghĩa 足túc 領lãnh 略lược 可khả 知tri 又hựu 曰viết 境cảnh 據cứ 假giả 邊biên 等đẳng 此thử 心tâm 有hữu 意ý 讀đọc 者giả 多đa 不bất 盡tận 心tâm 然nhiên 既ký 曰viết 不bất 思tư 議nghị 喚hoán 作tác 空không 中trung 尚thượng 已dĩ 不bất 當đương 況huống 以dĩ 數số 言ngôn 安an 得đắc 為vi 妙diệu 境cảnh 乎hồ 故cố 示thị 之chi 曰viết 境cảnh 據cứ 假giả 邊biên 且thả 存tồn 其kỳ 數số 非phi 必tất 以dĩ 數số 而nhi 為vi 境cảnh 要yếu 當đương 達đạt 數số 非phi 數số 非phi 數số 非phi 非phi 數số 了liễu 一nhất 異dị 非phi 一nhất 異dị 相tướng 庶thứ 幾kỷ 其kỳ 為vi 罔võng 象tượng 也dã 了liễu 翁ông 所sở 作tác 三tam 千thiên 有hữu 門môn 頌tụng 益ích 知tri 之chi 矣hĩ 極cực 論luận 空không 中trung 尚thượng 無vô 空không 中trung 名danh 相tướng 可khả 得đắc 何hà 數số 之chi 有hữu 即tức 然nhiên 非phi 數số 無vô 以dĩ 見kiến 空không 中trung 非phi 空không 中trung 無vô 以dĩ 亡vong 其kỳ 數số 則tắc 又hựu 曰viết 然nhiên 必tất 約ước 假giả 以dĩ 立lập 空không 中trung 等đẳng 豈khởi 特đặc 境cảnh 然nhiên 觀quán 亦diệc 如như 是thị 輔phụ 行hành 所sở 謂vị 假giả 立lập 中trung 名danh 等đẳng 是thị 也dã 夫phu 三tam 諦đế 皆giai 假giả 者giả 照chiếu 也dã 三tam 諦đế 皆giai 遣khiển 者giả 亡vong 也dã 即tức 亡vong 而nhi 照chiếu 即tức 照chiếu 而nhi 亡vong 非phi 亡vong 非phi 照chiếu 妙diệu 會hội 可khả 知tri 論luận 夫phu 無vô 生sanh 以dĩ 鏡kính 為vi 譬thí 正chánh 當đương 行hành 門môn 今kim 釋thích 阿a 若nhược 初sơ 約ước 三tam 藏tạng 亦diệc 通thông 言ngôn 之chi 舊cựu 或hoặc 以dĩ 為vi 難nạn/nan 云vân 云vân 今kim 直trực 據cứ 文văn 以dĩ 申thân 厥quyết 理lý 則tắc 不bất 見kiến 所sở 難nạn/nan 也dã 文văn 云vân 三tam 藏tạng 觀quán 陰ấm 界giới 入nhập 若nhược 計kế 為vi 淨tịnh 等đẳng 是thị 即tức 為vi 生sanh 非phi 不bất 生sanh 也dã 不bất 生sanh 者giả 了liễu 苦khổ 空không 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 是thị 也dã 故cố 譬thí 之chi 如như 盲manh 者giả 執chấp 鏡kính 不bất 見kiến 形hình 像tượng 。 則tắc 因nhân 與dữ 果quả 皆giai 不bất 生sanh 盲manh 譬thí 無vô 生sanh 智trí 等đẳng 由do 是thị 言ngôn 此thử 則tắc 此thử 教giáo 言ngôn 不bất 生sanh 者giả 但đãn 不bất 取thủ 著trước 於ư 境cảnh 是thị 即tức 陰ấm 入nhập 等đẳng 為vi 無vô 生sanh 境cảnh 體thể 非phi 別biệt 有hữu 所sở 謂vị 境cảnh 體thể 也dã 而nhi 言ngôn 曰viết 陰ấm 不bất 即tức 因nhân 要yếu 由do 執chấp 心tâm 緣duyên 陰ấm 界giới 入nhập 爾nhĩ 乃nãi 成thành 因nhân 方phương 得đắc 於ư 界giới 故cố 曰viết 方phương 助trợ 於ư 因nhân 等đẳng 又hựu 曰viết 頭đầu 等đẳng 六lục 分phần 等đẳng 並tịnh 為vi 因nhân 果quả 作tác 譬thí 也dã 即tức 陰ấm 入nhập 體thể 上thượng 和hòa 合hợp 成thành 業nghiệp 業nghiệp 託thác 父phụ 母mẫu 未vị 來lai 報báo 起khởi 猶do 有hữu 因nhân 必tất 有hữu 果quả 故cố 譬thí 之chi 如như 形hình 對đối 象tượng 生sanh 等đẳng 既ký 其kỳ 不bất 取thủ 則tắc 因nhân 果quả 皆giai 不bất 生sanh 文văn 旨chỉ 如như 是thị 而nhi 已dĩ 然nhiên 則tắc 記ký 曰viết 業nghiệp 託thác 父phụ 母mẫu 如như 形hình 對đối 等đẳng 又hựu 曰viết 鏡kính 如như 助trợ 因nhân 者giả 是thị 皆giai 帖# 釋thích 因nhân 果quả 之chi 文văn 若nhược 正chánh 從tùng 法pháp 說thuyết 乃nãi 陰ấm 入nhập 因nhân 果quả 爾nhĩ 何hà 關quan 鏡kính 體thể 者giả 邪tà 或hoặc 者giả 不bất 達đạt 遂toại 多đa 鑿tạc 說thuyết 今kim 直trực 申thân 之chi 其kỳ 理lý 明minh 矣hĩ 若nhược 從tùng 圓viên 極cực 說thuyết 鏡kính 體thể 者giả 只chỉ 向hướng 他tha 道đạo 但đãn 觀quán 團đoàn 圓viên 不bất 觀quán 背bội 面diện 斯tư 言ngôn 得đắc 之chi 矣hĩ 。

無vô 生sanh 鏡kính 體thể 藏tạng 教giáo 本bổn 無vô 難nạn/nan 唯duy 別biệt 圓viên 為vi 難nạn/nan 爾nhĩ 自tự 非phi 記ký 主chủ 教giáo 眼nhãn 高cao 明minh 孰thục 能năng 點điểm 示thị 文văn 曰viết 鏡kính 譬thí 法Pháp 界Giới 眼nhãn 譬thí 觀quán 智trí 者giả 謂vị 由do 別biệt 人nhân 以dĩ 觀quán 智trí 眼nhãn 依y 於ư 法Pháp 界Giới 圓viên 鏡kính 分phân 別biệt 十thập 界giới 色sắc 像tượng 一nhất 一nhất 無vô 謬mậu 是thị 則tắc 別biệt 人nhân 雖tuy 知tri 十thập 界giới 依y 真Chân 如Như 起khởi 而nhi 不bất 能năng 了liễu 真chân 。 即tức 十thập 界giới 乃nãi 謂vị 真Chân 如Như 由do 無vô 明minh 覆phú 故cố 起khởi 九cửu 界giới 則tắc 九cửu 界giới 因nhân 者giả 全toàn 指chỉ 無vô 明minh 所sở 以dĩ 九cửu 界giới 為vi 非phi 佛Phật 界giới 為vi 正chánh 正chánh 故cố 須tu 顯hiển 顯hiển 即tức 生sanh 義nghĩa 非phi 故cố 須tu 破phá 破phá 即tức 不bất 生sanh 義nghĩa 故cố 曰viết 若nhược 欲dục 自tự 正chánh 等đẳng 記ký 文văn 所sở 謂vị 自tự 行hành 化hóa 他tha 皆giai 須tu 斷đoạn 九cửu 等đẳng 正chánh 指chỉ 此thử 文văn 即tức 九cửu 界giới 因nhân 果quả 不bất 生sanh 佛Phật 界giới 因nhân 果quả 生sanh 者giả 是thị 也dã 所sở 以dĩ 專chuyên 緣duyên 理lý 性tánh 本bổn 淨tịnh 破phá 於ư 無vô 明minh 。 九cửu 界giới 因nhân 者giả 正chánh 由do 不bất 能năng 同đồng 於ư 圓viên 人nhân 全toàn 性tánh 而nhi 起khởi 故cố 須tu 別biệt 修tu 不bất 同đồng 圓viên 人nhân 即tức 性tánh 而nhi 顯hiển 故cố 成thành 別biệt 顯hiển 次thứ 第đệ 破phá 於ư 九cửu 界giới 方phương 顯hiển 佛Phật 界giới 反phản 顯hiển 未vị 足túc 盡tận 時thời 終chung 為vi 所sở 覆phú 皆giai 由do 不bất 了liễu 。 即tức 性tánh 迷mê 悟ngộ 故cố 若nhược 修tu 若nhược 顯hiển 無vô 非phi 別biệt 義nghĩa 故cố 曰viết 以dĩ 別biệt 教giáo 中trung 無vô 性tánh 德đức 九cửu 等đẳng 又hựu 曰viết 依y 境cảnh 起khởi 行hành 亦diệc 指chỉ 但đãn 理lý 等đẳng 皆giai 其kỳ 旨chỉ 也dã 不bất 得đắc 向hướng 說thuyết 此thử 等đẳng 文văn 義nghĩa 皆giai 成thành 浪lãng 語ngữ 知tri 者giả 益ích 寡quả 耳nhĩ 。

若nhược 不bất 知tri 別biệt 何hà 以dĩ 明minh 圓viên 若nhược 不bất 知tri 圓viên 何hà 以dĩ 格cách 別biệt 故cố 知tri 二nhị 教giáo 若nhược 相tương/tướng 表biểu 發phát 則tắc 淺thiển 深thâm 於ư 是thị 見kiến 矣hĩ 今kim 此thử 文văn 曰viết 觀quán 團đoàn 圓viên 等đẳng 又hựu 一nhất 一nhất 皆giai 曰viết 不bất 觀quán 不bất 取thủ 等đẳng 然nhiên 則tắc 言ngôn 觀quán 者giả 謂vị 以dĩ 無vô 緣duyên 智trí 觀quán 於ư 理lý 境cảnh 唯duy 一nhất 法Pháp 界Giới 本bổn 如như 如như 體thể 言ngôn 不bất 觀quán 者giả 即tức 不bất 取thủ 於ư 十thập 界giới 形hình 像tượng 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 非phi 曰viết 不bất 觀quán 謂vị 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 於ư 其kỳ 境cảnh 智trí 無vô 所sở 取thủ 著trước 。 爾nhĩ 記ký 家gia 所sở 謂vị 離ly 於ư 三tam 教giáo 分phân 別biệt 情tình 想tưởng 依y 理lý 通thông 泯mẫn 心tâm 境cảnh 明minh 暗ám 等đẳng 是thị 也dã 是thị 則tắc 觀quán 乃nãi 無vô 觀quán 也dã 無vô 觀quán 乃nãi 觀quán 也dã 觀quán 與dữ 無vô 觀quán 一nhất 而nhi 已dĩ 矣hĩ 未vị 始thỉ 而nhi 不bất 相tương 符phù 也dã 故cố 曰viết 鏡kính 十thập 界giới 因nhân 等đẳng 合hợp 釋thích 也dã 又hựu 曰viết 鏡kính 明minh 性tánh 十thập 界giới 等đẳng 約ước 修tu 性tánh 帖# 釋thích 顯hiển 其kỳ 不bất 二nhị 也dã 或hoặc 者giả 不bất 達đạt 以dĩ 謂vị 鏡kính 明minh 性tánh 十thập 界giới 但đãn 可khả 言ngôn 性tánh 不bất 可khả 言ngôn 相tương/tướng 者giả 曾tằng 不bất 知tri 結kết 文văn 曰viết 見kiến 明minh 形hình 象tượng 修tu 性tánh 本bổn 如như 鏡kính 內nội 外ngoại 一nhất 故cố 顯hiển 不bất 二nhị 劫kiếp 作tác 二nhị 解giải 是thị 何hà 異dị 於ư 三tam 教giáo 情tình 想tưởng 本bổn 令linh 離ly 相tương/tướng 人nhân 何hà 固cố 著trước 應ưng 知tri 凡phàm 論luận 圓viên 理lý 但đãn 可khả 背bối/bội 情tình 而nhi 從tùng 理lý 豈khởi 可khả 違vi 理lý 而nhi 順thuận 情tình 祖tổ 有hữu 格cách 言ngôn 而nhi 不bất 能năng 用dụng 。 嗟ta 哉tai 抑ức 記ký 有hữu 曰viết 若nhược 泯mẫn 若nhược 照chiếu 無vô 非phi 法pháp 性tánh 則tắc 泯mẫn 照chiếu 者giả 修tu 也dã 修tu 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 。 性tánh 故cố 性tánh 離ly 泯mẫn 照chiếu 而nhi 修tu 德đức 之chi 極cực 體thể 即tức 是thị 性tánh 故cố 全toàn 泯mẫn 照chiếu 是thị 凡phàm 諸chư 修tu 性tánh 莫mạc 不bất 皆giai 然nhiên 。 又hựu 曰viết 本bổn 觀quán 理lý 是thị 不bất 觀quán 染nhiễm 除trừ 等đẳng 者giả 此thử 以dĩ 性tánh 奪đoạt 修tu 也dã 謂vị 唯duy 一nhất 理lý 是thị 而nhi 達đạt 無vô 染nhiễm 除trừ 若nhược 全toàn 不bất 觀quán 何hà 為vi 知tri 其kỳ 染nhiễm 體thể 本bổn 虗hư 本bổn 虗hư 名danh 滅diệt 邪tà 或hoặc 又hựu 據cứ 此thử 但đãn 觀quán 團đoàn 圓viên 等đẳng 文văn 以dĩ 謂vị 圓viên 不bất 立lập 陰ấm 但đãn 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 者giả 苟cẩu 得đắc 今kim 意ý 皆giai 不bất 足túc 論luận 要yếu 之chi 圓viên 宗tông 竟cánh 觀quán 之chi 說thuyết 若nhược 不bất 親thân 體thể 會hội 一nhất 番phiên 終chung 難nan 以dĩ 口khẩu 舌thiệt 論luận 也dã 。

前tiền 以dĩ 陳trần 如như 居cư 萬vạn 二nhị 千thiên 之chi 首thủ 無vô 生sanh 乃nãi 諸chư 觀quán 之chi 宗tông 又hựu 此thử 示thị 其kỳ 廣quảng 解giải 所sở 以dĩ 總tổng 彰chương 無vô 生sanh 關quan 諸chư 教giáo 觀quán 大đại 體thể 言ngôn 之chi 不bất 易dị 觀quán 今kim 所sở 示thị 凡phàm 略lược 五ngũ 意ý 一nhất 居cư 初sơ 通thông 淺thiển 深thâm 故cố 即tức 陳trần 如như 於ư 諸chư 弟đệ 子tử 中trung 初sơ 證chứng 無vô 生sanh 淺thiển 也dã 乃nãi 至chí 聞văn 阿a 字tự 門môn 即tức 登đăng 圓viên 住trụ 了liễu 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 無vô 生sanh 者giả 深thâm 也dã 二nhị 攝nhiếp 諸chư 事sự 行hành 故cố 即tức 下hạ 諸chư 聖thánh 等đẳng 文văn 是thị 也dã 三tam 為vi 觀quán 行hành 宗tông 要yếu 故cố 即tức 云vân 云vân 已dĩ 下hạ 文văn 是thị 四tứ 欲dục 通thông 示thị 一nhất 部bộ 觀quán 體thể 故cố 即tức 若nhược 於ư 阿a 若nhược 已dĩ 下hạ 文văn 是thị 五ngũ 為vi 表biểu 諸chư 聖thánh 者giả 內nội 心tâm 所sở 得đắc 理lý 不bất 徒đồ 然nhiên 故cố 即tức 秪# 如như 世thế 人nhân 下hạ 文văn 是thị 亦diệc 如như 前tiền 云vân 聞văn 名danh 識thức 行hành 知tri 人nhân 例lệ 心tâm 即tức 其kỳ 旨chỉ 也dã 。

有hữu 待đãi 之chi 形hình 必tất 假giả 衣y 食thực 正chánh 必tất 託thác 依y 須tu 論luận 住trú 處xứ 是thị 三tam 者giả 人nhân 所sở 不bất 免miễn 而nhi 聖thánh 以dĩ 之chi 抖đẩu 擻tẩu 諸chư 過quá 行hành 十thập 二nhị 頭đầu 陀đà 。 行hành 為vi 其kỳ 多đa 事sự 生sanh 惱não 勞lao 慮lự 費phí 心tâm 妨phương 道đạo 喪táng 時thời 起khởi 諸chư 貪tham 著trước 言ngôn 其kỳ 過quá 患hoạn 固cố 非phi 一nhất 端đoan 故cố 開khai 抖đẩu 擻tẩu 之chi 風phong 者giả 使sử 人nhân 與dữ 起khởi 羨tiện 慕mộ 有hữu 不bất 可khả 及cập 之chi 歎thán 縱túng/tung 未vị 能năng 仰ngưỡng 晞# 一nhất 二nhị 道Đạo 果Quả 克khắc 成thành 苟cẩu 知tri 而nhi 思tư 省tỉnh 然nhiên 亦diệc 足túc 以dĩ 清thanh 心tâm 省tỉnh 事sự 為vi 全toàn 身thân 遠viễn 害hại 之chi 地địa 也dã 歟# 記ký 主chủ 尚thượng 曰viết 忝thiểm 預dự 道đạo 流lưu 聞văn 此thử 勝thắng 法Pháp 而nhi 不bất 自tự 省tỉnh 心tâm 行hành 邪tà 況huống 後hậu 世thế 乎hồ 況huống 吾ngô 儕# 乎hồ 今kim 又hựu 因nhân 其kỳ 乞khất 食thực 結kết 成thành 四Tứ 諦Đế 有hữu 過quá 有hữu 德đức 有hữu 世thế 出xuất 世thế 則tắc 其kỳ 為vi 利lợi 又hựu 不bất 止chỉ 於ư 小Tiểu 乘Thừa 抖đẩu 擻tẩu 而nhi 已dĩ 況huống 大đại 教giáo 乎hồ 況huống 圓viên 乎hồ 豈khởi 不bất 益ích 勝thắng 邪tà 。

或hoặc 問vấn 那na 律luật 發phát 半bán 頭đầu 天thiên 眼nhãn 約ước 何hà 而nhi 分phần/phân 全toàn 半bán 耶da 或hoặc 據cứ 文văn 有hữu 所sở 謂vị 從tùng 頭đầu 上thượng 半bán 如như 琉lưu 璃ly 筒đồng 約ước 橫hoạnh/hoành 言ngôn 半bán 者giả 此thử 恐khủng 未vị 必tất 然nhiên 今kim 謂vị 既ký 因nhân 定định 而nhi 發phát 還hoàn 只chỉ 是thị 於ư 所sở 壞hoại 眼nhãn 根căn 發phát 得đắc 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 造tạo 色sắc 徹triệt 見kiến 無vô 礙ngại 爾nhĩ 而nhi 全toàn 半bán 云vân 者giả 當đương 是thị 以dĩ 因nhân 果quả 相tương 望vọng 得đắc 全toàn 半bán 之chi 名danh 未vị 必tất 約ước 橫hoạnh/hoành 竪thụ 以dĩ 言ngôn 半bán 也dã 設thiết 有hữu 其kỳ 文văn 置trí 之chi 可khả 也dã 然nhiên 則tắc 楞lăng 嚴nghiêm 揀giản 辨biện 那na 律luật 圓viên 通thông 何hà 以dĩ 云vân 明minh 前tiền 不bất 明minh 後hậu 。 邪tà 曰viết 彼bỉ 自tự 寄ký 聖thánh 揀giản 凡phàm 非phi 必tất 定định 就tựu 那na 律luật 揀giản 也dã 或hoặc 問vấn 那na 律luật 所sở 得đắc 天thiên 眼nhãn 修tu 發phát 耶da 報báo 得đắc 邪tà 曰viết 因nhân 修tu 而nhi 發phát 故cố 亦diệc 修tu 亦diệc 發phát 或hoặc 由do 慧tuệ 而nhi 發phát 者giả 亦diệc 發phát 也dã 若nhược 據cứ 箭tiễn 排bài 燈đăng 緣duyên 是thị 亦diệc 報báo 也dã 豈khởi 可khả 專chuyên 局cục 乎hồ 。

比tỉ 有hữu 執chấp 專chuyên 坐tọa 者giả 曰viết 未vị 契khế 大Đại 道Đạo 等đẳng 夫phu 行hành 坐tọa 外ngoại 儀nghi 固cố 未vị 足túc 以dĩ 定định 是thị 非phi 顧cố 其kỳ 內nội 心tâm 如như 何hà 耳nhĩ 第đệ 以dĩ 斥xích 辭từ 觀quán 之chi 既ký 曰viết 豈khởi 有hữu 居cư 暗ám 室thất 乃nãi 四tứ 儀nghi 同đồng 凡phàm 者giả 知tri 其kỳ 為vi 偽ngụy 者giả 也dã 楊dương 子tử 所sở 謂vị 有hữu 人nhân 。 則tắc 作tác 之chi 無vô 人nhân 則tắc 輟chuyết 之chi 之chi 謂vị 偽ngụy 是thị 也dã 豈khởi 真chân 所sở 謂vị 果quả 能năng 宴yến 坐tọa 乎hồ 苟cẩu 於ư 坐tọa 無vô 他tha 豈khởi 不bất 猶do 賢hiền 於ư 浪lãng 行hành 者giả 乎hồ 若nhược 乃nãi 經kinh 曰viết 常thường 在tại 於ư 其kỳ 中trung 。 經kinh 行hành 及cập 坐tọa 臥ngọa 。 又hựu 今kim 文văn 所sở 謂vị 佛Phật 猶do 四tứ 儀nghi 動động 止chỉ 示thị 同đồng 人nhân 法pháp 等đẳng 則tắc 固cố 無vô 可khả 論luận 者giả 又hựu 何hà 譏cơ 斥xích 於ư 其kỳ 間gian 邪tà 而nhi 說thuyết 曰viết 道đạo 在tại 心tâm 不bất 在tại 事sự 法pháp 由do 己kỷ 非phi 由do 人nhân 此thử 亦diệc 一nhất 時thời 有hữu 為vi 言ngôn 爾nhĩ 誠thành 如như 其kỳ 說thuyết 將tương 恐khủng 有hữu 自tự 任nhậm 而nhi 流lưu 敝tệ 者giả 信tín 乎hồ 立lập 論luận 之chi 難nạn/nan 也dã 又hựu 曰viết 縱túng/tung 不bất 能năng 縮súc 德đức 露lộ 玭# 且thả 須tu 顯hiển 晦hối 均quân 等đẳng 益ích 知tri 其kỳ 斥xích 妄vọng 者giả 矣hĩ 。

斷đoạn 常thường 之chi 論luận 經kinh 教giáo 所sở 出xuất 多đa 矣hĩ 而nhi 有hữu 通thông 有hữu 局cục 如như 外ngoại 道đạo 所sở 計kế 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 以dĩ 斷đoạn 常thường 為vi 本bổn 者giả 局cục 也dã 此thử 見kiến 正chánh 為vi 三tam 藏tạng 所sở 破phá 若nhược 後hậu 三tam 教giáo 迭điệt 論luận 所sở 破phá 淺thiển 深thâm 者giả 通thông 也dã 如như 文văn 云vân 云vân 此thử 則tắc 不bất 專chuyên 一nhất 途đồ 而nhi 已dĩ 亦diệc 猶do 教giáo 門môn 有hữu 言ngôn 所sở 破phá 雖tuy 近cận 能năng 破phá 實thật 遠viễn 是thị 也dã 然nhiên 則tắc 若nhược 何hà 說thuyết 行hành 而nhi 得đắc 不bất 墮đọa 斷đoạn 常thường 乎hồ 當đương 如như 淨tịnh 名danh 曰viết 無Vô 我Ngã 。 無vô 造tạo 無vô 受thọ 者giả 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 亦diệc 不bất 亡vong 。 可khả 也dã 文văn 又hựu 以dĩ 謂vị 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 研nghiên 為vi 往vãng 復phục 斯tư 可khả 矣hĩ 以dĩ 觀quán 智trí 為vi 數số 往vãng 數số 復phục 恐khủng 或hoặc 不bất 免miễn 數số 則tắc 致trí 散tán 非phi 所sở 以dĩ 示thị 觀quán 也dã 宜nghi 善thiện 用dụng 之chi 。

文văn 曰viết 分phân 別biệt 十thập 法Pháp 。 界giới 根căn 塵trần 房phòng 舍xá 悉tất 得đắc 見kiến 佛Phật 是thị 別biệt 教giáo 意ý 或hoặc 者giả 問vấn 曰viết 別biệt 教giáo 破phá 九cửu 顯hiển 一nhất 何hà 謂vị 悉tất 得đắc 見kiến 佛Phật 曰viết 是thị 無vô 足túc 疑nghi 者giả 既ký 曰viết 分phân 別biệt 根căn 塵trần 正chánh 當đương 能năng 造tạo 心tâm 是thị 所sở 造tạo 法pháp 非phi 是thị 為vi 分phân 別biệt 。 亦diệc 何hà 間gian 於ư 九cửu 界giới 乎hồ 至chí 於ư 曰viết 分phân 別biệt 十thập 法Pháp 。 界giới 皆giai 非phi 已dĩ 有hữu 是thị 別biệt 意ý 此thử 卻khước 可khả 疑nghi 既ký 謂vị 皆giai 非phi 已dĩ 有hữu 畢tất 竟cánh 誰thùy 當đương 有hữu 者giả 九cửu 界giới 可khả 爾nhĩ 佛Phật 何hà 以dĩ 云vân 亦diệc 非phi 已dĩ 有hữu 記ký 者giả 之chi 釋thích 自tự 是thị 一nhất 意ý 今kim 謂vị 不bất 分phân 圓viên 別biệt 不bất 妨phương 皆giai 非phi 已dĩ 有hữu 亦diệc 是thị 一nhất 說thuyết 學học 者giả 知tri 之chi 。

文văn 句cú 第đệ 二nhị 帙#

觀quán 憍Kiều 梵Phạm 波Ba 提Đề 。 一nhất 緣duyên 因nhân 為vi 之chi 言ngôn 曰viết 觀quán 形hình 不bất 觀quán 德đức 其kỳ 蔽tế 也dã 外ngoại 知tri 德đức 不bất 笑tiếu 形hình 其kỳ 智trí 也dã 內nội 此thử 天thiên 人nhân 之chi 所sở 以dĩ 異dị 歟# 又hựu 憍Kiều 梵Phạm 波Ba 提Đề 。 聞văn 佛Phật 滅diệt 度độ 。 隨tùy 亦diệc 入nhập 滅diệt 說thuyết 偈kệ 云vân 佛Phật 出xuất 我ngã 出xuất 佛Phật 住trụ 我ngã 住trụ 佛Phật 滅diệt 我ngã 滅diệt 四tứ 道đạo 流lưu 注chú 好hảo/hiếu 箇cá 話thoại 頭đầu 但đãn 恐khủng 人nhân 不bất 會hội 今kim 為vi 下hạ 注chú 脚cước 云vân 只chỉ 是thị 起khởi 信tín 所sở 謂vị 四tứ 相tương/tướng 俱câu 時thời 而nhi 有hữu 皆giai 無vô 自tự 立lập 本bổn 來lai 平bình 等đẳng 同đồng 一nhất 覺giác 故cố 之chi 意ý 四tứ 道đạo 恐khủng 只chỉ 是thị 四tứ 相tương/tướng 爾nhĩ 亦diệc 應ưng 云vân 好hảo/hiếu 箇cá 話thoại 頭đầu 不bất 合hợp 注chú 破phá 不bất 然nhiên 今kim 應ưng 更cánh 各các 添# 一nhất 不bất 字tự 不bất 妨phương 盡tận 理lý 。

二nhị 鬼quỷ 爭tranh 屍thi 頗phả 關quan 教giáo 意ý 第đệ 小tiểu 人nhân 拈niêm 掇xuyết 耳nhĩ 今kim 因nhân 為vi 之chi 頌tụng 曰viết 投đầu 宿túc 空không 亭đình 事sự 可khả 悲bi 遇ngộ 逢phùng 二nhị 鬼quỷ 共cộng 爭tranh 屍thi 可khả 憐lân 隨tùy 拔bạt 還hoàn 隨tùy 補bổ 卻khước 問vấn 他tha 人nhân 是thị 阿a 誰thùy 。

此thử 於ư 別biệt 教giáo 立lập 三tam 佛Phật 界giới 者giả 其kỳ 與dữ 圓viên 教giáo 六lục 即tức 異dị 矣hĩ 然nhiên 亦diệc 是thị 教giáo 門môn 一nhất 節tiết 目mục 之chi 論luận 固cố 無vô 害hại 也dã 而nhi 言ngôn 若nhược 指chỉ 果quả 頭đầu 應ưng 云vân 九cửu 界giới 非phi 己kỷ 有hữu 者giả 意ý 以dĩ 佛Phật 界giới 為vi 已dĩ 故cố 也dã 在tại 別biệt 可khả 爾nhĩ 若nhược 約ước 圓viên 論luận 應ưng 云vân 十thập 界giới 皆giai 已dĩ 有hữu 是thị 圓viên 意ý 然nhiên 則tắc 文văn 本bổn 明minh 非phi 已dĩ 有hữu 何hà 得đắc 對đối 別biệt 卻khước 作tác 皆giai 已dĩ 有hữu 示thị 耶da 若nhược 如như 所sở 云vân 卻khước 成thành 定định 說thuyết 於ư 理lý 未vị 圓viên 常thường 患hoạn 教giáo 門môn 多đa 有hữu 此thử 見kiến 今kim 謂vị 亡vong 之chi 則tắc 無vô 生sanh 無vô 佛Phật 謂vị 之chi 皆giai 非phi 已dĩ 有hữu 可khả 也dã 一nhất 佛Phật 成thành 道Đạo 法Pháp 界Giới 無vô 非phi 佛Phật 之chi 依y 正chánh 謂vị 之chi 皆giai 已dĩ 有hữu 可khả 也dã 又hựu 何hà 嘗thường 定định 論luận 乎hồ 此thử 理lý 可khả 與dữ 知tri 者giả 道đạo 難nạn/nan 與dữ 俗tục 人nhân 言ngôn 姑cô 置trí 之chi 。

阿a 育dục 王vương 禮lễ 諸chư 羅La 漢Hán 塔tháp 至chí 簿bộ 拘câu 羅la 塔tháp 供cung 二nhị 十thập 貝bối 子tử 而nhi 貝bối 子tử 從tùng 塔tháp 飛phi 出xuất 等đẳng 非phi 少thiểu 欲dục 之chi 力lực 熏huân 習tập 所sở 成thành 其kỳ 能năng 至chí 是thị 哉tai 所sở 謂vị 死tử 而nhi 不bất 亡vong 者giả 見kiến 於ư 是thị 矣hĩ 與dữ 夫phu 至chí 死tử 猶do 貪tham 者giả 亦diệc 異dị 矣hĩ 然nhiên 貪tham 與dữ 少thiểu 欲dục 其kỳ 機cơ 一nhất 也dã 奈nại 何hà 世thế 人nhân 不bất 知tri 務vụ 哉tai 。

佛Phật 之chi 說thuyết 與dữ 外ngoại 道đạo 之chi 說thuyết 果quả 有hữu 以dĩ 異dị 乎hồ 果quả 無vô 以dĩ 異dị 乎hồ 如như 不bất 得đắc 一nhất 法pháp 。 入nhập 心tâm 與dữ 佛Phật 說thuyết 我ngã 坐tọa 道Đạo 場Tràng 時thời 。 不bất 得đắc 一nhất 法pháp 。 實thật 以dĩ 何hà 異dị 又hựu 曰viết 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 忍nhẫn 與dữ 佛Phật 說thuyết 不bất 受thọ 亦diệc 不bất 受thọ 亦diệc 何hà 以dĩ 異dị 故cố 知tri 異dị 處xứ 不bất 在tại 語ngữ 言ngôn 畢tất 竟cánh 在tại 甚thậm 麼ma 處xứ 學học 者giả 試thí 定định 當đương 者giả 滿mãn 慈từ 子tử 欲dục 還hoàn 本bổn 國quốc 。 利lợi 人nhân 至chí 是thị 為vi 行hành 忍nhẫn 滿mãn 觀quán 此thử 言ngôn 忍nhẫn 可khả 謂vị 忍nhẫn 之chi 至chí 者giả 然nhiên 則tắc 何hà 以dĩ 致trí 其kỳ 忍nhẫn 不bất 過quá 曰viết 忍nhẫn 者giả 安an 義nghĩa 又hựu 從tùng 其kỳ 極cực 處xứ 能năng 譬thí 之chi 故cố 或hoặc 遭tao 毀hủy 辱nhục 則tắc 安an 於ư 毀hủy 辱nhục 於ư 舉cử 毆# 於ư 本bổn 杖trượng 於ư 刀đao 刃nhận 等đẳng 能năng 皆giai 安an 之chi 然nhiên 則tắc 何hà 以dĩ 能năng 安an 曰viết 無vô 我ngã 而nhi 已dĩ 又hựu 何hà 以dĩ 無vô 我ngã 曰viết 相tương 應ứng 而nhi 已dĩ 若nhược 夫phu 相tương 應ứng 非phi 久cửu 習tập 積tích 行hành 則tắc 不bất 能năng 也dã 故cố 曰viết 能năng 行hành 忍nhẫn 者giả 。 乃nãi 可khả 名danh 為vi 。 有Hữu 力Lực 大Đại 人Nhân 。 凡phàm 諸chư 聖thánh 賢hiền 無vô 有hữu 不bất 自tự 忍nhẫn 辱nhục 中trung 來lai 奈nại 何hà 今kim 人nhân 而nhi 小tiểu 不bất 忍nhẫn 乎hồ 佛Phật 法Pháp 身thân 不bất 動động 而nhi 迹tích 示thị 人nhân 間gian 懸huyền 知tri 世thế 人nhân 著trước 相tương/tướng 者giả 多đa 故cố 託thác 空không 生sanh 石thạch 室thất 觀quán 空không 悟ngộ 道đạo 一nhất 事sự 以dĩ 發phát 赴phó 之chi 所sở 以dĩ 引dẫn 進tiến 世thế 人nhân 即tức 色sắc 觀quán 空không 深thâm 達đạt 法Pháp 身thân 之chi 妙diệu 爾nhĩ 若nhược 要yếu 見kiến 佛Phật 當đương 如như 是thị 見kiến 。 是thị 真chân 見kiến 佛Phật 之chi 如như 是thị 見kiến 徒đồ 以dĩ 色sắc 聲thanh 求cầu 佛Phật 是thị 行hành 邪tà 道đạo 。 豈khởi 見kiến 佛Phật 之chi 謂vị 哉tai 雖tuy 然nhiên 在tại 佛Phật 言ngôn 之chi 則tắc 可khả 若nhược 在tại 機cơ 緣duyên 於ư 泥nê 龕khám 塑tố 像tượng 尚thượng 當đương 致trí 敬kính 況huống 真chân 見kiến 佛Phật 色sắc 聲thanh 又hựu 焉yên 得đắc 不bất 致trí 敬kính 乎hồ 故cố 知tri 理lý 無vô 一nhất 向hướng 不bất 可khả 槩# 論luận 。

為vi 學học 日nhật 益ích 學học 也dã 為vi 道đạo 日nhật 損tổn 無Vô 學Học 也dã 此thử 持trì 世thế 間gian 之chi 學học 無Vô 學Học 爾nhĩ 以dĩ 出xuất 世thế 學học 無Vô 學Học 者giả 則tắc 又hựu 有hữu 淺thiển 深thâm 焉yên 故cố 小tiểu 教giáo 之chi 言ngôn 學học 無Vô 學Học 謂vị 學học 未vị 必tất 盡tận 理lý 無Vô 學Học 未vị 必tất 臻trăn 極cực 姑cô 一nhất 往vãng 耳nhĩ 大đại 教giáo 言ngôn 者giả 理lý 則tắc 反phản 是thị 不bất 唯duy 無Vô 學Học 之chi 極cực 而nhi 學học 亦diệc 盡tận 理lý 故cố 令linh 以dĩ 五ngũ 句cú 區khu 別biệt 之chi 謂vị 其kỳ 大đại 小tiểu 相tương 望vọng 淺thiển 深thâm 對đối 明minh 抑ức 凡phàm 聖thánh 之chi 異dị 故cố 也dã 然nhiên 則tắc 學học 無Vô 學Học 者giả 位vị 之chi 定định 者giả 也dã 與dữ 其kỳ 學học 而nhi 無Vô 學Học 不bất 若nhược 無Vô 學Học 而nhi 學học 故cố 無Vô 學Học 學học 者giả 上thượng 也dã 學học 無Vô 學Học 者giả 次thứ 也dã 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 者giả 。 又hựu 其kỳ 次thứ 也dã 若nhược 都đô 不bất 攝nhiếp 則tắc 凡phàm 下hạ 而nhi 已dĩ 矣hĩ 揆quỹ 斯tư 五ngũ 句cú 得đắc 不bất 警cảnh 省tỉnh 哉tai 。

圓viên 論luận 界giới 如như 一nhất 心tâm 具cụ 十thập 十thập 界giới 具cụ 百bách 界giới 各các 十thập 如như 以dĩ 成thành 一nhất 千thiên 約ước 色sắc 心tâm 言ngôn 之chi 則tắc 二nhị 千thiên 備bị 矣hĩ 而nhi 今kim 文văn 又hựu 曰viết 約ước 界giới 論luận 如như 約ước 如như 論luận 界giới 以dĩ 成thành 二nhị 千thiên 者giả 則tắc 又hựu 一nhất 例lệ 也dã 然nhiên 此thử 猶do 單đơn 數số 而nhi 已dĩ 若nhược 縱túng/tung 言ngôn 之chi 亦diệc 應ưng 云vân 百bách 界giới 中trung 之chi 千thiên 如như 如như 如như 十thập 如như 等đẳng 何hà 但đãn 界giới 如như 各các 一nhất 千thiên 邪tà 則tắc 成thành 萬vạn 二nhị 千thiên 等đẳng 兼kiêm 前tiền 則tắc 三tam 例lệ 也dã 若nhược 論luận 三tam 千thiên 止chỉ 應ưng 單đơn 數số 今kim 何hà 異dị 常thường 途đồ 邪tà 抑ức 別biệt 有hữu 謂vị 乎hồ 曰viết 非phi 無vô 所sở 以dĩ 益ích 各các 隨tùy 其kỳ 文văn 旨chỉ 數số 有hữu 開khai 合hợp 多đa 少thiểu 故cố 也dã 如như 四tứ 明minh 亦diệc 嘗thường 用dụng 之chi 云vân 百bách 界giới 千thiên 如như 百bách 如như 千thiên 界giới 即tức 其kỳ 例lệ 也dã 故cố 知tri 法Pháp 門môn 圓viên 融dung 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 既ký 曰viết 不bất 思tư 議nghị 無vô 不bất 可khả 者giả 則tắc 變biến 例lệ 之chi 數số 也dã 若nhược 所sở 謂vị 三tam 千thiên 則tắc 常thường 數số 之chi 不bất 可khả 增tăng 減giảm 也dã 揀giản 如như 類loại 論luận 。

前tiền 雖tuy 已dĩ 明minh 師sư 徒đồ 攝nhiếp 化hóa 主chủ 伴bạn 擊kích 揚dương 其kỳ 聞văn 有hữu 權quyền 有hữu 實thật 有hữu 生sanh 有hữu 熟thục 或hoặc 內nội 或hoặc 外ngoại 若nhược 親thân 若nhược 疎sơ 雖tuy 示thị 迹tích 萬vạn 殊thù 施thi 設thiết 不bất 一nhất 然nhiên 皆giai 散tán 而nhi 無vô 統thống 未vị 明minh 所sở 以dĩ 本bổn 一nhất 理lý 而nhi 歸quy 一nhất 道Đạo 者giả 。 故cố 於ư 是thị 示thị 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 大đại 定định 以dĩ 本bổn 之chi 約ước 法pháp 華hoa 五ngũ 時thời 以dĩ 申thân 之chi 述thuật 大đại 經kinh 半bán 滿mãn 以dĩ 攝nhiếp 之chi 依y 本bổn 門môn 實thật 道đạo 以dĩ 發phát 之chi 夫phu 然nhiên 後hậu 知tri 向hướng 所sở 設thiết 化hóa 若nhược 師sư 弟đệ 子tử 方phương 便tiện 善thiện 權quyền 皆giai 依y 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 之chi 所sở 建kiến 立lập 。 無vô 他tha 法pháp 也dã 無vô 異dị 道đạo 也dã 如như 是thị 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。

釋thích 諸chư 大đại 弟đệ 子tử 。 雖tuy 各các 依y 當đương 文văn 名danh 義nghĩa 以dĩ 示thị 觀quán 解giải 然nhiên 猶do 未vị 盡tận 觀quán 行hành 精tinh 微vi 故cố 於ư 諸chư 心tâm 數số 中trung 通thông 取thủ 善thiện 十thập 心tâm 數số 以dĩ 表biểu 十thập 大đại 弟đệ 子tử 所sở 住trụ 法Pháp 門môn 各các 據cứ 一nhất 德đức 共cộng 輔phụ 心tâm 王vương 之chi 意ý 以dĩ 示thị 初sơ 心tâm 則tắc 觀quán 慧tuệ 易dị 發phát 有hữu 能năng 改cải 惡ác 從tùng 善thiện 革cách 凡phàm 成thành 聖thánh 於ư 一nhất 念niệm 心tâm 。 深thâm 入nhập 實thật 際tế 者giả 即tức 今kim 王vương 數số 之chi 力lực 也dã 又hựu 以dĩ 通thông 十thập 心tâm 數số 表biểu 對đối 行hành 相tương/tướng 以dĩ 示thị 觀quán 心tâm 王vương 數số 相tương 扶phù 共cộng 攻công 惡ác 數số 化hóa 諸chư 塵trần 勞lao 同đồng 入nhập 實thật 境cảnh 非phi 王vương 非phi 數số 者giả 即tức 總tổng 明minh 觀quán 心tâm 之chi 旨chỉ 也dã 以dĩ 此thử 作tác 觀quán 觀quán 有hữu 成thành 否phủ/bĩ 淺thiển 深thâm 之chi 異dị 如như 歷lịch 五ngũ 味vị 至chí 於ư 醍đề 醐hồ 王vương 數số 皆giai 畢tất 心tâm 想tưởng 不bất 行hành 是thị 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 則tắc 觀quán 成thành 之chi 極cực 至chí 也dã 。

心tâm 數số 可khả 以dĩ 因nhân 之chi 成thành 觀quán 而nhi 不bất 可khả 以dĩ 入nhập 道đạo 若nhược 欲dục 入nhập 道đạo 必tất 須tu 化hóa 轉chuyển 至chí 於ư 畢tất 盡tận 而nhi 後hậu 道đạo 可khả 入nhập 也dã 故cố 引dẫn 普phổ 賢hiền 觀quán 文văn 為vi 證chứng 有hữu 曰viết 心tâm 數số 塵trần 勞lao 若nhược 不bất 盡tận 者giả 觀quán 則tắc 不bất 等đẳng 故cố 知tri 若nhược 要yếu 入nhập 道đạo 證chứng 理lý 必tất 須tu 能năng 所sở 心tâm 盡tận 益ích 能năng 所sở 者giả 起khởi 妄vọng 之chi 始thỉ 此thử 心tâm 未vị 亡vong 則tắc 妄vọng 源nguyên 未vị 盡tận 雖tuy 欲dục 入nhập 理lý 得đắc 乎hồ 故cố 四tứ 明minh 曰viết 於ư 境cảnh 觀quán 雙song 絕tuyệt 之chi 處xứ 融dung 妙diệu 三tam 千thiên 一nhất 時thời 顯hiển 現hiện 者giả 即tức 其kỳ 理lý 也dã 凡phàm 今kim 舉cử 心tâm 動động 念niệm 。 趣thú 便tiện 落lạc 在tại 能năng 所sở 情tình 想tưởng 中trung 縱túng/tung 曰viết 唯duy 心tâm 絕tuyệt 待đãi 觀quán 境cảnh 亦diệc 只chỉ 言ngôn 之chi 而nhi 已dĩ 求cầu 相tương 應ứng 者giả 未vị 見kiến 其kỳ 人nhân 況huống 發phát 悟ngộ 乎hồ 又hựu 曰viết 所sở 言ngôn 盡tận 者giả 因nhân 心tâm 所sở 盡tận 果quả 心tâm 亦diệc 盡tận 等đẳng 則tắc 因nhân 果quả 皆giai 不bất 住trụ 尚thượng 何hà 心tâm 所sở 而nhi 不bất 盡tận 也dã 又hựu 若nhược 以dĩ 盡tận 不bất 盡tận 相tướng 。 對đối 而nhi 起khởi 定định 見kiến 者giả 則tắc 亦diệc 能năng 所sở 而nhi 已dĩ 又hựu 安an 得đắc 而nhi 亡vong 乎hồ 所sở 謂vị 才tài 有hữu 一nhất 絲ti 頭đầu 便tiện 有hữu 一nhất 絲ti 頭đầu 是thị 也dã 。

論luận 釋thích 歎thán 菩Bồ 薩Tát 德đức 文văn 列liệt 上thượng 支chi 下hạ 支chi 門môn 有hữu 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 之chi 釋thích 如như 文văn 云vân 云vân 言ngôn 有hữu 上thượng 下hạ 支chi 者giả 即tức 初sơ 總tổng 句cú 能năng 總tổng 於ư 下hạ 謂vị 之chi 上thượng 支chi 下hạ 句cú 仍nhưng 派phái 於ư 上thượng 謂vị 之chi 下hạ 支chi 又hựu 有hữu 攝nhiếp 取thủ 事sự 門môn 義nghĩa 云vân 云vân 天thiên 台thai 依y 之chi 作tác 橫hoạnh/hoành 竪thụ 二nhị 釋thích 非phi 臆ức 說thuyết 也dã 其kỳ 理lý 自tự 長trường/trưởng 但đãn 約ước 位vị 橫hoạnh/hoành 竪thụ 之chi 釋thích 頗phả 似tự 難nan 曉hiểu 謂vị 竪thụ 約ước 十Thập 地Địa 義nghĩa 釋thích 橫hoạnh/hoành 約ước 初sơ 住trụ 義nghĩa 釋thích 既ký 位vị 次thứ 前tiền 後hậu 一nhất 貫quán 而nhi 橫hoạnh/hoành 竪thụ 異dị 義nghĩa 者giả 今kim 謂vị 此thử 亦diệc 未vị 失thất 輙triếp 稱xưng 意ý 出xuất 之chi 所sở 以dĩ 十Thập 地Địa 竪thụ 釋thích 則tắc 分phần/phân 證chứng 之chi 終chung 也dã 初sơ 住trụ 橫hoạnh/hoành 釋thích 則tắc 分phần/phân 證chứng 之chi 始thỉ 也dã 若nhược 初sơ 後hậu 相tương/tướng 成thành 上thượng 下hạ 互hỗ 顯hiển 不bất 過quá 以dĩ 初sơ 之chi 橫hoạnh/hoành 冠quan 下hạ 皆giai 橫hoạnh/hoành 以dĩ 下hạ 之chi 竪thụ 成thành 上thượng 皆giai 竪thụ 其kỳ 義nghĩa 善thiện 成thành 亦diệc 不bất 違vi 大đại 體thể 也dã 但đãn 謂vị 人nhân 情tình 好hảo/hiếu 異dị 作tác 是thị 釋thích 者giả 恐khủng 非phi 正chánh 論luận 使sử 天thiên 台thai 之chi 後hậu 復phục 有hữu 好hảo/hiếu 異dị 者giả 為vi 之chi 奈nại 何hà 。 適thích 所sở 以dĩ 啟khải 異dị 說thuyết 之chi 端đoan 也dã 有hữu 如như 舊cựu 說thuyết 既ký 以dĩ 眉mi 目mục 與dữ 之chi 又hựu 以dĩ 宗tông 體thể 奪đoạt 之chi 與dữ 奪đoạt 不bất 定định 不bất 若nhược 勿vật 與dữ 為vi 善thiện 也dã 書thư 曰viết 公công 生sanh 明minh 不bất 公công 則tắc 闇ám 矣hĩ 又hựu 曰viết 當đương 仁nhân 不bất 讓nhượng 讓nhượng 則tắc 公công 理lý 何hà 由do 出xuất 哉tai 余dư 為vi 是thị 直trực 之chi 云vân 爾nhĩ 陰âm 陽dương 災tai 變biến 之chi 數số 頗phả 不bất 易dị 明minh 況huống 世thế 典điển 經kinh 教giáo 議nghị 論luận 不bất 一nhất 交giao 亂loạn 於ư 其kỳ 間gian 宜nghi 其kỳ 說thuyết 之chi 不bất 齊tề 也dã 今kim 疏sớ/sơ 釋thích 羅la 睺hầu 一nhất 緣duyên 有hữu 障chướng 持trì 日nhật 月nguyệt 之chi 事sự 記ký 文văn 因nhân 斥xích 世thế 言ngôn 日nhật 月nguyệt 薄bạc 蝕thực 。 以dĩ 為vi 險hiểm 怪quái 邪tà 說thuyết 又hựu 從tùng 而nhi 折chiết 衷# 之chi 云vân 云vân 然nhiên 以dĩ 曆lịch 數số 可khả 預dự 知tri 謂vị 全toàn 無vô 是thị 理lý 則tắc 不bất 可khả 故cố 曰viết 以dĩ 器khí 世thế 間gian 法pháp 爾nhĩ 與dữ 陰âm 陽dương 合hợp 等đẳng 是thị 也dã 而nhi 天thiên 台thai 之chi 斥xích 姑cô 以dĩ 大đại 體thể 正chánh 之chi 非phi 謂vị 全toàn 棄khí 若nhược 曰viết 如như 日nhật 月nguyệt 所sở 照chiếu 。 等đẳng 應ưng 知tri 此thử 說thuyết 全toàn 同đồng 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 如như 一nhất 國quốc 人nhân 同đồng 感cảm 惡ác 緣duyên 。 覩đổ 諸chư 一nhất 切thiết 不bất 祥tường 。 境cảnh 界giới 而nhi 彼bỉ 此thử 國quốc 土độ 見kiến 不bất 見kiến 者giả 其kỳ 義nghĩa 頗phả 懸huyền 符phù 所sở 謂vị 一nhất 分phần/phân 與dữ 陰âm 陽dương 合hợp 則tắc 不bất 違vi 世thế 諦đế 也dã 一nhất 分phần/phân 依y 眾chúng 生sanh 業nghiệp 力lực 則tắc 不bất 失thất 正chánh 理lý 也dã 雖tuy 然nhiên 如như 必tất 一nhất 一nhất 遍biến 為vi 之chi 說thuyết 則tắc 或hoặc 有hữu 時thời 而nhi 窮cùng 姑cô 存tồn 而nhi 勿vật 論luận 可khả 也dã 。

人nhân 理lý 教giáo 行hành 四tứ 法pháp 皆giai 一nhất 乃nãi 一nhất 經kinh 之chi 大đại 旨chỉ 序tự 中trung 表biểu 此thử 正chánh 宗tông 示thị 此thử 流lưu 通thông 弘hoằng 此thử 無vô 非phi 此thử 者giả 又hựu 圓viên 論luận 三tam 觀quán 所sở 觀quán 三tam 德đức 德đức 必tất 兼kiêm 人nhân 亦diệc 四tứ 一nhất 也dã 以dĩ 是thị 歷lịch 位vị 六lục 即tức 始thỉ 終chung 位vị 位vị 皆giai 四tứ 至chí 於ư 念niệm 念niệm 之chi 心tâm 色sắc 香hương 之chi 塵trần 何hà 法pháp 而nhi 非phi 四tứ 一nhất 即tức 法Pháp 華Hoa 三Tam 昧Muội 。 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 究cứu 竟cánh 言ngôn 之chi 一nhất 而nhi 已dĩ 矣hĩ 一nhất 不bất 徒đồ 一nhất 一nhất 必tất 有hữu 四tứ 四tứ 不bất 定định 四tứ 只chỉ 是thị 一nhất 理lý 識thức 此thử 一nhất 理lý 妙diệu 在tại 其kỳ 中trung 苟cẩu 為vi 不bất 然nhiên 法pháp 居cư 心tâm 外ngoại 觀quán 心tâm 之chi 要yếu 政chánh 在tại 於ư 斯tư 照chiếu 者giả 方phương 知tri 非phi 說thuyết 可khả 了liễu 文văn 出xuất 為vi 義nghĩa 則tắc 文văn 光quang 而nhi 義nghĩa 後hậu 義nghĩa 出xuất 為vi 文văn 則tắc 義nghĩa 先tiên 而nhi 文văn 後hậu 既ký 互hỗ 為vi 先tiên 後hậu 而nhi 二nhị 者giả 何hà 先tiên 必tất 曰viết 義nghĩa 先tiên 益ích 義nghĩa 者giả 實thật 也dã 文văn 者giả 虗hư 也dã 若nhược 本bổn 無vô 實thật 文văn 何hà 所sở 施thí 苟cẩu 知tri 此thử 意ý 則tắc 今kim 四tứ 句cú 思tư 過quá 半bán 矣hĩ 彼bỉ 以dĩ 有hữu 義nghĩa 無vô 文văn 為vi 不bất 可khả 依y 者giả 使sử 無vô 義nghĩa 則tắc 已dĩ 苟cẩu 為vi 有hữu 義nghĩa 雖tuy 無vô 文văn 可khả 也dã 又hựu 安an 知tri 有hữu 義nghĩa 而nhi 無vô 文văn 乎hồ 宜nghi 為vì 記ký 者giả 所sở 難nạn/nan 然nhiên 以dĩ 四tứ 句cú 為vi 四tứ 人nhân 用dụng 之chi 可khả 謂vị 妙diệu 盡tận 其kỳ 理lý 又hựu 引dẫn 經kinh 四tứ 依y 以dĩ 證chứng 之chi 亦diệc 當đương 矣hĩ 但đãn 無vô 文văn 義nghĩa 一nhất 句cú 不bất 可khả 全toàn 謂vị 迷mê 者giả 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 亦diệc 是thị 文văn 義nghĩa 所sở 不bất 到đáo 處xứ 不bất 妨phương 好hảo/hiếu 箇cá 消tiêu 息tức 亦diệc 可khả 云vân 迷mê 者giả 悟ngộ 之chi 津tân 非phi 迷mê 何hà 以dĩ 得đắc 悟ngộ 亦diệc 相tương 去khứ 不bất 遠viễn 也dã 思tư 之chi 。

凡phàm 言ngôn 序tự 者giả 必tất 與dữ 正chánh 宗tông 義nghĩa 有hữu 同đồng 異dị 或hoặc 非phi 同đồng 異dị 何hà 者giả 若nhược 一nhất 向hướng 同đồng 序tự 正chánh 何hà 別biệt 若nhược 一nhất 向hướng 異dị 序tự 義nghĩa 不bất 成thành 要yếu 必tất 處xứ 乎hồ 兩lưỡng 者giả 之chi 間gian 始thỉ 得đắc 為vi 序tự 如như 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 經Kinh 。 所sở 以dĩ 為vi 法pháp 華hoa 序tự 者giả 一nhất 者giả 體thể 同đồng 名danh 異dị 故cố 得đắc 為vi 序tự 以dĩ 體thể 同đồng 故cố 本bổn 一nhất 實thật 相tướng 以dĩ 名danh 異dị 故cố 或hoặc 名danh 妙diệu 蓮liên 華hoa 或hoặc 名danh 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 。 名danh 蓮liên 華hoa 者giả 正chánh 從tùng 能năng 出xuất 亦diệc 兼kiêm 所sở 出xuất 故cố 為vi 正chánh 宗tông 名danh 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 。 者giả 正chánh 從tùng 所sở 生sanh 義nghĩa 兼kiêm 能năng 生sanh 故cố 成thành 序tự 分phần/phân 故cố 曰viết 佛Phật 直trực 說thuyết 此thử 名danh 等đẳng 是thị 也dã 二nhị 者giả 從tùng 一nhất 出xuất 多đa 故cố 得đắc 為vi 序tự 此thử 經Kinh 云vân 從tùng 一nhất 清thanh 淨tịnh 道đạo 施thí 出xuất 二nhị 三tam 四tứ 但đãn 言ngôn 從tùng 一nhất 出xuất 多đa 而nhi 不bất 言ngôn 收thu 多đa 歸quy 一nhất 所sở 以dĩ 為vi 序tự 更cánh 言ngôn 收thu 多đa 歸quy 一nhất 則tắc 正chánh 宗tông 矣hĩ 故cố 曰viết 從tùng 一nhất 義nghĩa 處xứ 出xuất 無vô 量lượng 法pháp 等đẳng 是thị 也dã 於ư 其kỳ 二nhị 義nghĩa 後hậu 義nghĩa 最tối 親thân 得đắc 此thử 則tắc 為vi 序tự 之chi 旨chỉ 顯hiển 然nhiên 可khả 觀quán 往vãng 驗nghiệm 諸chư 文văn 無vô 不bất 合hợp 者giả 若nhược 論luận 所sở 施thí 之chi 權quyền 為vi 同đồng 異dị 體thể 者giả 備bị 諸chư 別biệt 章chương (# 云vân 云vân )# 。

光quang 宅trạch 以dĩ 無vô 量lượng 義nghĩa 。 然nhiên 萬vạn 善thiện 同đồng 歸quy 有hữu 成thành 佛Phật 義nghĩa 異dị 於ư 正chánh 宗tông 無vô 二nhị 無vô 三tam 。 故cố 為vi 序tự 者giả 據cứ 此thử 則tắc 無vô 量lượng 不bất 及cập 法pháp 華hoa 明minh 矣hĩ 至chí 於ư 判phán 教giáo 卻khước 以dĩ 正chánh 宗tông 為vi 不bất 明minh 常thường 住trụ 何hà 顛điên 倒đảo 邪tà 今kim 故cố 以dĩ 無vô 量lượng 義nghĩa 。 明minh 法Pháp 身thân 百bách 非phi 洞đỗng 遣khiển 及cập 普phổ 賢hiền 觀quán 四tứ 德đức 皆giai 常thường 例lệ 而nhi 斥xích 之chi 則tắc 初sơ 後hậu 常thường 住trụ 何hà 謂vị 中trung 間gian 而nhi 不bất 明minh 邪tà 故cố 知tri 光quang 宅trạch 不bất 善thiện 圓viên 詮thuyên 同đồng 出xuất 異dị 名danh 於ư 一nhất 極cực 理lý 翻phiên 成thành 異dị 見kiến 一nhất 何hà 悖bội 哉tai 餘dư 如như 疏sớ/sơ 斥xích (# 云vân 云vân )# 。

以dĩ 一nhất 法pháp 異dị 名danh 言ngôn 之chi 則tắc 法pháp 華hoa 無vô 量lượng 義nghĩa 互hỗ 得đắc 為vi 名danh 無vô 不bất 可khả 者giả 然nhiên 以dĩ 能năng 所sở 定định 之chi 謂vị 所sở 生sanh 為vi 無vô 量lượng 則tắc 可khả 以dĩ 能năng 生sanh 為vi 無vô 量lượng 則tắc 不bất 可khả 而nhi 嘉gia 祥tường 以dĩ 能năng 生sanh 所sở 生sanh 俱câu 名danh 無vô 量lượng 故cố 記ký 有hữu 可khả 否phủ/bĩ 之chi 論luận 故cố 曰viết 云vân 云vân 以dĩ 其kỳ 能năng 所sở 義nghĩa 定định 也dã 然nhiên 則tắc 以dĩ 已dĩ 定định 之chi 義nghĩa 正chánh 異dị 名danh 之chi 釋thích 則tắc 法pháp 華hoa 不bất 得đắc 名danh 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 。 以dĩ 異dị 名danh 之chi 稱xưng 召triệu 未vị 定định 之chi 義nghĩa 則tắc 無vô 量lượng 義nghĩa 可khả 得đắc 名danh 法pháp 華hoa 如như 實thật 相tướng 具cụ 橫hoạnh/hoành 廣quảng 之chi 義nghĩa 是thị 即tức 無vô 量lượng 也dã 名danh 義nghĩa 雖tuy 爾nhĩ 序tự 意ý 不bất 然nhiên 以dĩ 所sở 生sanh 非phi 能năng 生sanh 故cố 也dã 。

定định 慧tuệ 之chi 法pháp 有hữu 體thể 有hữu 用dụng 用dụng 則tắc 相tương/tướng 成thành 體thể 則tắc 相tương/tướng 即tức 相tương/tướng 成thành 故cố 非phi 禪thiền 不bất 智trí 必tất 先tiên 定định 動động 而nhi 後hậu 智trí 拔bạt 故cố 先tiên 於ư 入nhập 定định 非phi 智trí 不bất 禪thiền 必tất 先tiên 智trí 導đạo 而nhi 後hậu 行hành 禪thiền 故cố 或hoặc 先tiên 於ư 說thuyết 法Pháp 若nhược 以dĩ 體thể 即tức 言ngôn 之chi 則tắc 智trí 不bất 可khả 無vô 定định 定định 不bất 可khả 無vô 智trí 定định 為vi 即tức 智trí 之chi 定định 智trí 為vi 即tức 定định 之chi 智trí 以dĩ 其kỳ 體thể 用dụng 不bất 二nhị 故cố 雖tuy 有hữu 出xuất 入nhập 而nhi 無vô 出xuất 入nhập 雖tuy 無vô 前tiền 後hậu 而nhi 不bất 妨phương 前tiền 後hậu 故cố 曰viết 無vô 有hữu 隔cách 礙ngại 即tức 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 之chi 大đại 定định 般Bát 若Nhã 之chi 大đại 智trí 是thị 也dã 其kỳ 在tại 此thử 經Kinh 則tắc 曰viết 入nhập 於ư 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 處Xứ 三Tam 昧Muội 。 其kỳ 先tiên 定định 後hậu 慧tuệ 之chi 旨chỉ 也dã 。

旨chỉ 哉tai 言ngôn 乎hồ 其kỳ 身thân 之chi 本bổn 源nguyên 湛trạm 若nhược 虗hư 空không 心tâm 之chi 理lý 性tánh 畢tất 竟cánh 常thường 寂tịch 等đẳng 可khả 謂vị 觀quán 道đạo 明minh 白bạch 之chi 文văn 也dã 而nhi 自tự 來lai 講giảng 學học 曾tằng 不bất 知tri 初sơ 心tâm 行hành 者giả 無vô 有hữu 是thị 理lý 今kim 故cố 得đắc 以dĩ 示thị 之chi 只chỉ 如như 今kim 日nhật 學học 者giả 有hữu 能năng 入nhập 是thị 之chi 定định 所sở 謂vị 身thân 之chi 本bổn 源nguyên 心tâm 之chi 理lý 性tánh 一nhất 一nhất 具cụ 足túc 。 一nhất 一nhất 見kiến 成thành 何hà 嘗thường 欠khiếm 少thiểu 一nhất 法pháp 即tức 此thử 便tiện 是thị 初sơ 心tâm 境cảnh 觀quán 無vô 別biệt 竟cánh 觀quán 也dã 若nhược 果quả 相tương 應ứng 亦diệc 應ưng 可khả 使sử 身thân 若nhược 金kim 剛cang 不bất 可khả 動động 轉chuyển 。 心tâm 若nhược 虗hư 空không 無vô 有hữu 分phân 別biệt 。 是thị 亦diệc 得đắc 為vi 無vô 量lượng 義nghĩa 三tam 昧muội 所sở 時thời 亦diệc 得đắc 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 能năng 知tri 世thế 出xuất 世thế 聞văn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 從tùng 此thử 一nhất 法pháp 出xuất 無vô 量lượng 法pháp 也dã 何hà 必tất 大đại 通thông 智trí 勝thắng 身thân 心tâm 寂tịch 然nhiên 然nhiên 後hậu 以dĩ 為vi 證chứng 乎hồ 好hảo/hiếu 箇cá 道Đạo 理lý 用dụng 心tâm 示thị 處xứ 奈nại 何hà 不bất 作tác 此thử 示thị 致trí 使sử 學học 者giả 推thôi 功công 上thượng 人nhân 遇ngộ 此thử 妙diệu 定định 卻khước 與dữ 自tự 己kỷ 了liễu 無vô 交giao 涉thiệp 可khả 不bất 惜tích 哉tai 斯tư 言ngôn 也dã 使sử 諸chư 祖tổ 復phục 起khởi 亦diệc 將tương 不bất 易dị 矣hĩ 。

舊cựu 傳truyền 光quang 宅trạch 講giảng 法Pháp 華hoa 感cảm 天thiên 華hoa 紛phân 然nhiên 而nhi 雨vũ 又hựu 此thử 言ngôn 狀trạng 如như 雲vân 母mẫu 一nhất 時thời 徵trưng 應ưng 而nhi 已dĩ 者giả 其kỳ 言ngôn 有hữu 與dữ 奪đoạt 云vân 云vân 今kim 謂vị 此thử 亦diệc 難nạn/nan 言ngôn 謂vị 之chi 徵trưng 應ưng 可khả 也dã 必tất 其kỳ 然nhiên 否phủ/bĩ 則tắc 未vị 可khả 也dã 是thị 豈khởi 無vô 自tự 而nhi 然nhiên 哉tai 要yếu 當đương 求cầu 其kỳ 主chủ 之chi 者giả 果quả 誰thùy 乎hồ 但đãn 作tác 此thử 問vấn 便tiện 可khả 釋thích 然nhiên 只chỉ 如như 牛ngưu 頭đầu 知tri 尚thượng 百bách 鳥điểu 銜hàm 華hoa 事sự 亦diệc 可khả 謂vị 奇kỳ 矣hĩ 因nhân 甚thậm 見kiến 四tứ 祖tổ 卻khước 不bất 然nhiên 推thôi 此thử 而nhi 言ngôn 如như 慈từ 恩ân 擲trịch 筆bút 之chi 事sự 例lệ 皆giai 可khả 知tri 苟cẩu 未vị 可khả 為vi 定định 說thuyết 亦diệc 存tồn 而nhi 不bất 論luận 可khả 也dã 。

凡phàm 諸chư 佛Phật 會hội 一nhất 問vấn 一nhất 答đáp 為vi 眾chúng 發phát 起khởi 擊kích 揚dương 道đạo 妙diệu 固cố 已dĩ 難nạn/nan 矣hĩ 況huống 於ư 法pháp 華hoa 開khai 顯hiển 座tòa 席tịch 大đại 事sự 因nhân 緣duyên 。 尤vưu 為vi 不bất 易dị 故cố 曰viết 具cụ 二nhị 莊trang 嚴nghiêm 。 故cố 能năng 問vấn 具cụ 二nhị 莊trang 嚴nghiêm 。 故cố 能năng 答đáp 非phi 德đức 位vị 相tương/tướng 亞# 莫mạc 當đương 其kỳ 任nhậm 即tức 文Văn 殊Thù 彌Di 勒Lặc 其kỳ 人nhân 也dã 但đãn 機cơ 有hữu 在tại 無vô 故cố 宜nghi 問vấn 則tắc 問vấn 宜nghi 答đáp 則tắc 答đáp 於ư 聖thánh 人nhân 分phần/phân 上thượng 初sơ 無vô 彼bỉ 此thử 苟cẩu 知tri 此thử 理lý 則tắc 不bất 復phục 起khởi 淺thiển 深thâm 優ưu 劣liệt 之chi 見kiến 然nhiên 有hữu 所sở 謂vị 權quyền 實thật 久cửu 近cận 隨tùy 名danh 便tiện 易dị 者giả 亦diệc 一nhất 往vãng 言ngôn 爾nhĩ 遂toại 謂vị 實thật 然nhiên 之chi 論luận 則tắc 不bất 可khả 言ngôn 機cơ 有hữu 在tại 無vô 者giả 謂vị 機cơ 緣duyên 於ư 其kỳ 人nhân 有hữu 在tại 不bất 在tại 爾nhĩ 故cố 引dẫn 文Văn 殊Thù 推thôi 堪kham 問vấn 疾tật 於ư 無vô 垢cấu 施thí 則tắc 為vi 所sở 呵ha 是thị 殆đãi 不bất 可khả 為vi 定định 論luận 也dã 要yếu 之chi 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 示thị 化hóa 但đãn 在tại 共cộng 熟thục 機cơ 緣duyên 初sơ 不bất 問vấn 迹tích 之chi 高cao 下hạ 亦diệc 是thị 諸chư 佛Phật 。 鏡kính 界giới 豈khởi 凡phàm 情tình 下hạ 地địa 所sở 測trắc 量lượng 哉tai 。

經kinh 有hữu 偈kệ 頌tụng 譬thí 之chi 有hữu 散tán 華hoa 貫quán 華hoa 也dã 勝thắng 論luận 凡phàm 約ước 十thập 義nghĩa 申thân 之chi 令linh 見kiến 其kỳ 五ngũ 從tùng 要yếu 引dẫn 也dã 西tây 竺trúc 龍long 樹thụ 以dĩ 下hạ 諸chư 聖thánh 師sư 深thâm 達đạt 法pháp 相tướng 知tri 辨biện 無vô 窮cùng 故cố 凡phàm 釋thích 經kinh 論luận 動động 輙triếp 數sổ 十thập 義nghĩa 非phi 徒đồ 誇khoa 名danh 相tướng 而nhi 已dĩ 益ích 法pháp 爾nhĩ 而nhi 然nhiên 殆đãi 不bất 可khả 加gia 抬# 其kỳ 不bất 可khả 及cập 也dã 如như 此thử 爰viên 至chí 此thử 土thổ/độ 通thông 經kinh 莫mạc 若nhược 天thiên 台thai 其kỳ 凡phàm 所sở 申thân 義nghĩa 卛# 多đa 承thừa 用dụng 以dĩ 其kỳ 宗tông 途đồ 有hữu 在tại 故cố 也dã 。

文văn 句cú 第đệ 三tam 帙#

夫phu 法Pháp 施thí 有hữu 三tam 有hữu 法Pháp 施thí 而nhi 非phi 財tài 者giả 有hữu 即tức 財tài 而nhi 言ngôn 法pháp 者giả 有hữu 攝nhiếp 三tam 以dĩ 為vi 施thí 者giả 初sơ 例lệ 如như 淨tịnh 名danh 呵ha 善thiện 德đức 云vân 云vân 後hậu 如như 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 明minh 無vô 相tướng 施thí 云vân 云vân 今kim 則tắc 即tức 身thân 命mạng 財tài 而nhi 為vi 法Pháp 施thí 亦diệc 如như 無vô 盡tận 意ý 之chi 施thí 瓔anh 珞lạc 也dã 而nhi 言ngôn 與dữ 生sanh 死tử 後hậu 際tế 等đẳng 。 者giả 惟duy 其kỳ 即tức 財tài 之chi 法pháp 故cố 其kỳ 施thí 與dữ 法pháp 等đẳng 何hà 則tắc 失thất 身thân 命mạng 財tài 者giả 。 施thí 之chi 末mạt 者giả 也dã 生sanh 死tử 後hậu 際tế 者giả 捨xả 之chi 極cực 者giả 也dã 苟cẩu 能năng 觀quán 身thân 命mạng 財tài 如như 生sanh 死tử 後hậu 際tế 則tắc 一nhất 捨xả 一nhất 切thiết 捨xả 無vô 一nhất 法pháp 而nhi 不bất 捨xả 是thị 亦diệc 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 捨xả 一nhất 捨xả 之chi 外ngoại 更cánh 無vô 餘dư 法Pháp 。 捨xả 之chi 極cực 施thí 之chi 本bổn 也dã 觀quán 身thân 命mạng 財tài 直trực 一nhất 芥giới 耳nhĩ 又hựu 何hà 足túc 以dĩ 累lũy/lụy/luy 吾ngô 情tình 哉tai 以dĩ 不bất 堅kiên 法pháp 而nhi 得đắc 究cứu 竟cánh 。 堅kiên 固cố 法Pháp 身thân 所sở 以dĩ 即tức 真chân 法Pháp 施thí 更cánh 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 記ký 特đặc 不bất 釋thích 者giả 意ý 如như 向hướng 說thuyết 。

般Bát 若Nhã 之chi 道đạo 政chánh 自tự 難nạn/nan 言ngôn 寄ký 說thuyết 與dữ 觀quán 言ngôn 之chi 可khả 也dã 而nhi 所sở 以dĩ 說thuyết 觀quán 者giả 則tắc 說thuyết 所sở 不bất 到đáo 故cố 經kinh 曰viết 說thuyết 寂tịch 滅diệt 法Pháp 。 等đẳng 夫phu 寂tịch 滅diệt 無vô 二nhị 。 猶do 如như 虗hư 空không 尚thượng 何hà 以dĩ 觀quán 說thuyết 云vân 乎hồ 雖tuy 然nhiên 不bất 可khả 說thuyết 而nhi 說thuyết 。 是thị 說thuyết 般Bát 若Nhã 不bất 可khả 觀quán 而nhi 觀quán 是thị 觀quán 般Bát 若Nhã 則tắc 真chân 般Bát 若Nhã 有hữu 在tại 於ư 此thử 惟duy 其kỳ 不bất 可khả 說thuyết 而nhi 說thuyết 。 則tắc 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 不bất 可khả 觀quán 而nhi 觀quán 則tắc 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 則tắc 泯mẫn 前tiền 說thuyết 觀quán 心tâm 無vô 所sở 著trước 。 卒thốt 歸quy 於ư 無vô 說thuyết 無vô 觀quán 而nhi 已dĩ 無vô 說thuyết 無vô 觀quán 者giả 豈khởi 妙diệu 慧tuệ 之chi 謂vị 哉tai 則tắc 又hựu 曰viết 說thuyết 其kỳ 所sở 不bất 可khả 說thuyết 。 觀quán 其kỳ 所sở 不bất 可khả 觀quán 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 求cầu 無vô 上thượng 道Đạo 。 則tắc 般Bát 若Nhã 大đại 智trí 之chi 果quả 也dã 故cố 今kim 以dĩ 此thử 三tam 行hành 為vi 般Bát 若Nhã 之chi 問vấn 者giả 盡tận 之chi 矣hĩ 般Bát 若Nhã 既ký 通thông 三tam 教giáo 則tắc 此thử 三tam 義nghĩa 亦diệc 該cai 諸chư 教giáo 所sở 以dĩ 疏sớ/sơ 文văn 凡phàm 約ước 五ngũ 義nghĩa 從tùng 容dung 釋thích 之chi 政chánh 由do 通thông 於ư 諸chư 教giáo 釋thích 義nghĩa 故cố 也dã 雖tuy 通thông 諸chư 教giáo 極cực 則tắc 唯duy 圓viên 總tổng 不bất 出xuất 乎hồ 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 是thị 為vi 一nhất 家gia 之chi 極cực 致trí 亦diệc 為vi 諸chư 宗tông 之chi 極cực 政chánh 至chí 哉tai 斯tư 言ngôn 人nhân 所sở 不bất 到đáo 。 夫phu 豈khởi 遠viễn 乎hồ 人nhân 自tự 不bất 到đáo 耳nhĩ 其kỳ 第đệ 四tứ 釋thích 云vân 見kiến 人nhân 不bất 見kiến 座tòa 席tịch 者giả 既ký 見kiến 人nhân 矣hĩ 何hà 為vi 不bất 見kiến 座tòa 席tịch 只chỉ 如như 天thiên 台thai 見kiến 靈linh 山sơn 座tòa 席tịch 豈khởi 不bất 見kiến 人nhân 邪tà 曰viết 不bất 類loại 彼bỉ 為vi 成thành 疑nghi 念niệm 止chỉ 曰viết 或hoặc 見kiến 而nhi 已dĩ 未vị 必tất 純thuần 皆giai 是thị 圓viên 故cố 猶do 有hữu 人nhân 座tòa 之chi 間gian 天thiên 台thai 頓đốn 悟ngộ 以dĩ 虗hư 顯hiển 法pháp 以dĩ 法pháp 例lệ 人nhân 見kiến 則tắc 俱câu 見kiến 是thị 故cố 不bất 類loại 然nhiên 亦diệc 有hữu 見kiến 座tòa 席tịch 而nhi 不bất 見kiến 人nhân 者giả 如như 普phổ 賢hiền 云vân 云vân 此thử 後hậu 別biệt 有hữu 意ý (# 云vân 云vân )# 。

古cổ 師sư 以dĩ 起khởi 塔tháp 為vi 佛Phật 事sự 不bất 言ngôn 佛Phật 般bát 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 畏úy 妨phương 壽thọ 量lượng 故cố 也dã 今kim 家gia 則tắc 不bất 然nhiên 政chánh 以dĩ 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 為vi 歸quy 源nguyên 復phục 性tánh 之chi 地địa 用dụng 表biểu 真chân 常thường 不bất 滅diệt 之chi 理lý 奈nại 何hà 畏úy 妨phương 而nhi 不bất 言ngôn 邪tà 有hữu 以dĩ 見kiến 其kỳ 雖tuy 曰viết 釋thích 經kinh 全toàn 同đồng 情tình 見kiến 曾tằng 不bất 知tri 大đại 教giáo 所sở 明minh 則tắc 化hóa 化hóa 無vô 窮cùng 相tương/tướng 相tương/tướng 八bát 相tương/tướng 常thường 無vô 常thường 用dụng 未vị 始thỉ 不bất 俱câu 故cố 有hữu 所sở 謂vị 法pháp 華hoa 壽thọ 量lượng 不bất 久cửu 滅diệt 度độ 大đại 經kinh 垂thùy 終chung 而nhi 言ngôn 常thường 住trụ 是thị 豈khởi 可khả 以dĩ 人nhân 情tình 度độ 量lương 也dã 哉tai 況huống 今kim 以dĩ 所sở 表biểu 義nghĩa 釋thích 妙diệu 極cực 其kỳ 致trí 較giảo 彼bỉ 天thiên 懸huyền 痛thống 哉tai 之chi 歎thán 宜nghi 矢thỉ 伏phục 疑nghi 伏phục 難nạn/nan 之chi 釋thích 經kinh 論luận 固cố 常thường 有hữu 之chi 但đãn 有hữu 難nạn/nan 意ý 而nhi 不bất 發phát 於ư 言ngôn 者giả 皆giai 是thị 雖tuy 不bất 發phát 於ư 言ngôn 而nhi 意ý 常thường 見kiến 於ư 拒cự 之chi 之chi 言ngôn 非phi 當đương 機cơ 問vấn 答đáp 雨vũ 鏡kính 相tương 照chiếu 察sát 於ư 言ngôn 意ý 之chi 外ngoại 者giả 終chung 莫mạc 能năng 知tri 後hậu 世thế 披phi 文văn 之chi 流lưu 不bất 有hữu 知tri 微vi 違vi 識thức 文văn 外ngoại 巧xảo 思tư 者giả 亦diệc 孰thục 能năng 明minh 之chi 所sở 以dĩ 為vi 難nạn/nan 也dã 伏phục 或hoặc 云vân 潛tiềm 難nạn/nan 亦diệc 曰viết 疑nghi 雖tuy 亦diệc 互hỗ 出xuất 其kỳ 實thật 一nhất 也dã 今kim 此thử 文văn 者giả 若nhược 各các 據cứ 當đương 文văn 直trực 釋thích 而nhi 已dĩ 本bổn 亦diệc 無vô 他tha 但đãn 釋thích 籤# 總tổng 上thượng 下hạ 兩lưỡng 文văn 合hợp 而nhi 斷đoạn 之chi 頗phả 似tự 交giao 加gia 自tự 昔tích 所sở 以dĩ 論luận 也dã 彼bỉ 既ký 合hợp 釋thích 今kim 各các 析tích 之chi 則tắc 不bất 見kiến 所sở 難nạn/nan 也dã 文văn 曰viết 彌Di 勒Lặc 初sơ 以dĩ 伏phục 疑nghi 潛tiềm 難nạn/nan 難nạn/nan 曰viết 云vân 云vân 謂vị 彌Di 勒Lặc 以dĩ 文Văn 殊Thù 伏phục 疑nghi 今kim 文văn 所sở 謂vị 伏phục 難nạn/nan 是thị 也dã 而nhi 顯hiển 釋thích 之chi 今kim 文văn 所sở 謂vị 彰chương 灼chước 釋thích 難nạn/nan 是thị 也dã 而nhi 潛tiềm 必tất 對đối 顯hiển 難nạn/nan 必tất 對đối 釋thích 互hỗ 形hình 彰chương 略lược 爾nhĩ 然nhiên 則tắc 今kim 文văn 云vân 釋thích 而nhi 彼bỉ 云vân 難nạn/nan 者giả 既ký 云vân 顯hiển 釋thích 則tắc 知tri 其kỳ 為vi 潛tiềm 難nạn/nan 意ý 請thỉnh 決quyết 答đáp 是thị 也dã 亦diệc 一nhất 舉cử 兩lưỡng 得đắc 之chi 義nghĩa 但đãn 如như 此thử 釋thích 又hựu 何hà 難nạn/nan 哉tai 待đãi 至chí 後hậu 文văn 當đương 復phục 取thủ 次thứ 句cú 帖# 釋thích 之chi (# 云vân 云vân )# 。

以dĩ 六lục 十thập 小tiểu 劫kiếp 。 為vi 長trường/trưởng 以dĩ 如như 一nhất 食thực 頃khoảnh 。 為vi 短đoản 斯tư 皆giai 情tình 謂vị 之chi 見kiến 故cố 於ư 此thử 事sự 不bất 能năng 無vô 疑nghi 曾tằng 不bất 知tri 今kim 法pháp 華hoa 時thời 會hội 既ký 曰viết 開khai 顯hiển 諸chư 法pháp 皆giai 妙diệu 夫phu 妙diệu 者giả 即tức 不bất 思tư 議nghị 。 亦diệc 不bất 決quyết 定định 之chi 義nghĩa 。 豈khởi 有hữu 時thời 節tiết 而nhi 不bất 妙diệu 耶da 只chỉ 如như 經kinh 曰viết 一nhất 念niệm 普phổ 觀quán 無vô 量lượng 劫kiếp 等đẳng 即tức 一nhất 念niệm 為vi 無vô 量lượng 劫kiếp 則tắc 非phi 長trưởng 非phi 短đoản 。 故cố 知tri 時thời 無vô 長trường 短đoản 長trường 短đoản 自tự 情tình 奈nại 何hà 以dĩ 情tình 而nhi 疑nghi 時thời 乎hồ 抑ức 又hựu 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 證chứng 得đắc 不bất 思tư 議nghị 。 解giải 脫thoát 故cố 有hữu 所sở 謂vị 延diên 促xúc 劫kiếp 智trí 豈khởi 徒đồ 然nhiên 哉tai 。 必tất 也dã 諸chư 佛Phật 境cảnh 界giới 。 若nhược 時thời 若nhược 法pháp 皆giai 不bất 思tư 議nghị 。 奈nại 何hà 以dĩ 凡phàm 情tình 而nhi 疑nghi 聖thánh 境cảnh 乎hồ 又hựu 置trí 是thị 事sự 只chỉ 如như 黃hoàng 粮# 之chi 夢mộng 爛lạn 柯kha 之chi 局cục 桃đào 源nguyên 之chi 迹tích 彼bỉ 皆giai 神thần 仙tiên 幻huyễn 事sự 尚thượng 猶do 若nhược 爾nhĩ 況huống 真chân 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 界giới 乎hồ 由do 是thị 論luận 之chi 凡phàm 今kim 所sở 謂vị 與dữ 奪đoạt 之chi 論luận 要yếu 皆giai 以dĩ 分phân 別biệt 情tình 想tưởng 未vị 為vi 稱xưng 理lý 之chi 談đàm 縱túng/tung 未vị 能năng 親thân 切thiết 體thể 會hội 亦diệc 當đương 信tín 教giáo 仰ngưỡng 理lý 毋vô 滯trệ 情tình 見kiến 可khả 也dã 。

古cổ 師sư 以dĩ 妙diệu 光quang 為vi 所sở 因nhân 付phó 託thác 之chi 人nhân 非phi 對đối 告cáo 之chi 人nhân 意ý 顯hiển 身thân 子tử 為vi 對đối 告cáo 而nhi 非phi 付phó 託thác 者giả 天thiên 台thai 以dĩ 謂vị 不bất 然nhiên 云vân 云vân 今kim 謂vị 古cổ 師sư 以dĩ 妙diệu 光quang 例lệ 今kim 文Văn 殊Thù 為vi 所sở 付phó 託thác 則tắc 可khả 以dĩ 身thân 子tử 但đãn 是thị 對đối 告cáo 而nhi 非phi 付phó 託thác 則tắc 不bất 可khả 況huống 經kinh 言ngôn 因nhân 者giả 直trực 所sở 因nhân 之chi 因nhân 謂vị 因nhân 妙diệu 光quang 而nhi 為vi 正chánh 說thuyết 。 豈khởi 便tiện 作tác 因nhân 託thác 傳truyền 通thông 而nhi 解giải 近cận 於ư 太thái 鑿tạc 此thử 古cổ 之chi 失thất 也dã 。

法pháp 華hoa 所sở 以dĩ 異dị 於ư 餘dư 教giáo 者giả 謂vị 其kỳ 記ký 二Nhị 乘Thừa 談đàm 遠viễn 壽thọ 也dã 故cố 明minh 授thọ 記ký 二Nhị 乘Thừa 獨độc 出xuất 今kim 經kinh 雖tuy 楞lăng 伽già 方Phương 等Đẳng 有hữu 授thọ 記ký 之chi 說thuyết 而nhi 別biệt 有hữu 所sở 以dĩ 此thử 外ngoại 無vô 有hữu 也dã 雖tuy 然nhiên 其kỳ 如như 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 於ư 法pháp 華hoa 得đắc 記ký 之chi 時thời 純thuần 成thành 圓viên 機cơ 已dĩ 非phi 二Nhị 乘Thừa 矣hĩ 至chí 於ư 調điều 熟thục 功công 由do 昔tích 教giáo 安an 得đắc 獨độc 彰chương 法pháp 華hoa 邪tà 曰viết 今kim 未vị 必tất 以dĩ 專chuyên 記ký 二Nhị 乘Thừa 為vi 功công 而nhi 以dĩ 獨độc 顯hiển 一Nhất 乘Thừa 為vi 妙diệu 惟duy 其kỳ 一Nhất 乘Thừa 極cực 唱xướng 故cố 無vô 間gian 於ư 大đại 小tiểu 凡phàm 外ngoại 皆giai 悉tất 會hội 歸quy 佛Phật 道Đạo 所sở 以dĩ 稱xưng 妙diệu 也dã 而nhi 特đặc 言ngôn 二Nhị 乘Thừa 者giả 取thủ 其kỳ 難nạn 爾nhĩ 亦diệc 是thị 以dĩ 昔tích 之chi 無vô 顯hiển 今kim 之chi 有hữu 則tắc 知tri 昔tích 所sở 無vô 者giả 機cơ 教giáo 未vị 純thuần 也dã 今kim 所sở 獨độc 者giả 機cơ 教giáo 歸quy 一nhất 也dã 較giảo 其kỳ 優ưu 降giáng/hàng 孰thục 與dữ 為vi 至chí 哉tai 雖tuy 調điều 熟thục 之chi 事sự 出xuất 於ư 在tại 昔tích 而nhi 功công 歸quy 法pháp 華hoa 益ích 昔tích 之chi 所sở 用dụng 全toàn 由do 法pháp 華hoa 同đồng 體thể 權quyền 實thật 施thí 開khai 之chi 妙diệu 故cố 推thôi 功công 有hữu 在tại 也dã 世thế 徒đồ 知tri 記ký 二Nhị 乘Thừa 之chi 末mạt 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 本bổn 故cố 於ư 是thị 表biểu 發phát 之chi 若nhược 二nhị 經kinh 所sở 記ký 文văn 固cố 言ngôn 之chi 但đãn 要yếu 知tri 所sở 以dĩ 密mật 對đối 斥xích 奪đoạt 果quả 何hà 如như 其kỳ 義nghĩa 如như 別biệt 釋thích 。

經kinh 頌tụng 此thử 土thổ/độ 六lục 瑞thụy 於ư 中trung 獨độc 長trường/trưởng 出xuất 天thiên 皷cổ 自tự 鳴minh 表biểu 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 者giả 記ký 者giả 申thân 之chi 云vân 云vân 謂vị 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 者giả 言ngôn 其kỳ 事sự 大đại 理lý 妙diệu 無vô 能năng 問vấn 者giả 即tức 方phương 便tiện 品phẩm 初sơ 從tùng 定định 而nhi 起khởi 。 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 等đẳng 即tức 其kỳ 文văn 也dã 所sở 以dĩ 於ư 六lục 瑞thụy 中trung 長trường/trưởng 出xuất 而nhi 獨độc 表biểu 何hà 也dã 以dĩ 是thị 一nhất 經kinh 之chi 要yếu 本bổn 故cố 也dã 若nhược 言ngôn 其kỳ 要yếu 亦diệc 有hữu 方Phương 廣Quảng 及cập 未vị 曾tằng 有hữu 等đẳng 則tắc 六lục 瑞thụy 既ký 表biểu 之chi 矣hĩ 何hà 獨độc 表biểu 此thử 乎hồ 曰viết 此thử 固cố 有hữu 由do 也dã 以dĩ 其kỳ 此thử 當đương 廣quảng 歎thán 略lược 歎thán 之chi 始thỉ 略lược 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 之chi 初sơ 該cai 於ư 一nhất 化hóa 有hữu 權quyền 有hữu 實thật 等đẳng 一nhất 一nhất 妙diệu 法Pháp 而nhi 無vô 能năng 發phát 問vấn 者giả 。 故cố 佛Phật 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 表biểu 之chi 以dĩ 天thiên 皷cổ 自tự 鳴minh 即tức 一nhất 經kinh 之chi 根căn 本bổn 有hữu 在tại 故cố 也dã 所sở 謂vị 方Phương 廣Quảng 及cập 未vị 曾tằng 有hữu 等đẳng 總tổng 在tại 其kỳ 中trung 無vô 勞lao 別biệt 表biểu 也dã 。

夫phu 如Như 來Lai 成thành 道Đạo 。 有hữu 修tu 有hữu 性tánh 以dĩ 修tu 則tắc 積tích 功công 累lũy 德đức 。 以dĩ 性tánh 則tắc 稱xưng 本bổn 自tự 然nhiên 然nhiên 非phi 修tu 無vô 以dĩ 證chứng 其kỳ 本bổn 性tánh 非phi 性tánh 無vô 以dĩ 合hợp 乎hồ 自tự 然nhiên 此thử 成thành 道Đạo 之chi 大đại 體thể 也dã 故cố 今kim 言ngôn 方phương 便tiện 道đạo 則tắc 積tích 功công 之chi 謂vị 也dã 言ngôn 發phát 真chân 道đạo 則tắc 自tự 然nhiên 之chi 謂vị 也dã 合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 則tắc 理lý 一nhất 而nhi 已dĩ 以dĩ 一nhất 家gia 教giáo 門môn 則tắc 通thông 乎hồ 四tứ 教giáo 若nhược 三Tam 身Thân 之chi 釋thích 則tắc 約ước 別biệt 圓viên 料liệu 揀giản 例lệ 顯hiển 可khả 知tri 此thử 大đại 有hữu 說thuyết 在tại 姑cô 略lược 釋thích 耳nhĩ 。

前tiền 既ký 已dĩ 釋thích 彌Di 勒Lặc 伏phục 疑nghi 之chi 文văn 此thử 當đương 更cánh 釋thích 文Văn 殊Thù 斷đoạn 疑nghi 之chi 句cú 謂vị 文Văn 殊Thù 因nhân 以dĩ 彌Di 勒Lặc 伏phục 疑nghi 潛tiềm 而nhi 釋thích 之chi 若nhược 論luận 發phát 之chi 於ư 言ngôn 正chánh 當đương 顯hiển 釋thích 何hà 云vân 潛tiềm 耶da 謂vị 以dĩ 今kim 文văn 正chánh 當đương 顯hiển 答đáp 上thượng 問vấn 而nhi 潛tiềm 釋thích 當đương 文văn 伏phục 疑nghi 爾nhĩ 故cố 復phục 曰viết 釋thích 云vân 等đẳng 正chánh 謂vị 顯hiển 釋thích 非phi 潛tiềm 釋thích 也dã 但đãn 如như 此thử 分phần/phân 而nhi 析tích 之chi 其kỳ 難nạn 釋thích 然nhiên 奈nại 何hà 昔tích 人nhân 自tự 生sanh 曲khúc 見kiến 非phi 盡tận 心tâm 探thám [泳-永+賾]# 亦diệc 不bất 能năng 至chí 。 也dã 學học 者giả 其kỳ 詳tường 之chi 。

方phương 便tiện 之chi 名danh 名danh 通thông 今kim 昔tích 品phẩm 題đề 之chi 旨chỉ 唯duy 在tại 於ư 今kim 惟duy 其kỳ 名danh 通thông 今kim 昔tích 故cố 以dĩ 三tam 種chủng 方phương 便tiện 釋thích 其kỳ 名danh 前tiền 二nhị 屬thuộc 昔tích 非phi 今kim 品phẩm 意ý 後hậu 一nhất 唯duy 今kim 乃nãi 當đương 題đề 旨chỉ 抑ức 為vi 彰chương 開khai 顯hiển 故cố 兼kiêm 出xuất 前tiền 二nhị 以dĩ 為vi 所sở 開khai 若nhược 至chí 今kim 經kinh 無vô 非phi 秘bí 妙diệu 也dã 又hựu 方phương 便tiện 之chi 義nghĩa 雖tuy 有hữu 三tam 種chủng 並tịnh 約ước 三tam 教giáo 雖tuy 俱câu 三tam 教giáo 今kim 明minh 開khai 顯hiển 故cố 秘bí 妙diệu 方phương 便tiện 非phi 體thể 外ngoại 權quyền 既ký 非phi 體thể 外ngoại 權quyền 即tức 是thị 實thật 但đãn 如như 是thị 釋thích 了liễu 然nhiên 可khả 知tri 云vân 何hà 昔tích 人nhân 乃nãi 以dĩ 昔tích 方phương 便tiện 之chi 名danh 難nạn/nan 今kim 經kinh 之chi 實thật 以dĩ 為vi 名danh 實thật 相tướng 乖quai 題đề 文văn 不bất 稱xưng 耶da 論luận 者giả 於ư 是thị 云vân 云vân 曾tằng 不bất 知tri 既ký 以dĩ 方phương 便tiện 在tại 今kim 旨chỉ 歸quy 秘bí 妙diệu 何hà 得đắc 卻khước 以dĩ 昔tích 權quyền 為vi 難nạn/nan 一nhất 不bất 可khả 也dã 又hựu 政chánh 使sử 義nghĩa 兼kiêm 前tiền 二nhị 今kim 經kinh 開khai 之chi 無vô 非phi 秘bí 妙diệu 奈nại 何hà 以dĩ 異dị 體thể 之chi 權quyền 對đối 同đồng 體thể 之chi 實thật 為vi 相tương/tướng 乖quai 異dị 二nhị 不bất 可khả 也dã 又hựu 方phương 便tiện 名danh 權quyền 權quyền 義nghĩa 名danh 含hàm 真chân 實thật 一nhất 義nghĩa 未vị 稱xưng 斯tư 題đề 安an 得đắc 以dĩ 彼bỉ 易dị 此thử 三tam 不bất 可khả 也dã 且thả 以dĩ 三tam 義nghĩa 格cách 彼bỉ 舊cựu 非phi 如như 其kỳ 題đề 旨chỉ 具cụ 諸chư 義nghĩa 章chương (# 云vân 云vân )# 。

由do 開khai 顯hiển 而nhi 知tri 秘bí 妙diệu 可khả 也dã 如như 在tại 昔tích 圓viên 人nhân 既ký 不bất 由do 開khai 顯hiển 而nhi 曰viết 亦diệc 見kiến 四tứ 種chủng 無vô 秘bí 妙diệu 者giả 其kỳ 何hà 自tự 而nhi 知tri 之chi 邪tà 抑ức 所sở 謂vị 四tứ 俱câu 秘bí 妙diệu 者giả 其kỳ 相tương/tướng 若nhược 何hà 今kim 謂vị 四tứ 教giáo 所sở 詮thuyên 不bất 出xuất 十thập 界giới 圓viên 人nhân 既ký 了liễu 十thập 界giới 百bách 界giới 三tam 諦đế 圓viên 融dung 雖tuy 未vị 開khai 顯hiển 則tắc 四tứ 俱câu 秘bí 妙diệu 可khả 以dĩ 類loại 推thôi 知tri 之chi 但đãn 於ư 昔tích 教giáo 未vị 開khai 顯hiển 故cố 不bất 得đắc 顯hiển 說thuyết 相tương/tướng 即tức 之chi 言ngôn 此thử 初sơ 心tâm 之chi 人nhân 所sở 以dĩ 未vị 免miễn 有hữu 謂vị 圓viên 隔cách 偏thiên 之chi 情tình 者giả 良lương 在tại 此thử 也dã 然nhiên 則tắc 既ký 曰viết 四tứ 俱câu 秘bí 妙diệu 而nhi 又hựu 曰viết 謂vị 圓viên 隔cách 偏thiên 何hà 也dã 此thử 但đãn 通thông 言ngôn 耳nhĩ 亦diệc 未vị 定định 其kỳ 位vị 也dã 要yếu 以dĩ 初sơ 心tâm 文văn 驗nghiệm 之chi 則tắc 其kỳ 淺thiển 深thâm 有hữu 歸quy 矣hĩ 若nhược 在tại 昔tích 密mật 聞văn 開khai 顯hiển 與dữ 夫phu 得đắc 意ý 圓viên 人nhân 則tắc 又hựu 不bất 在tại 兩lưỡng 者giả 之chi 限hạn 故cố 知tri 根căn 性tánh 不bất 可khả 一nhất 途đồ 。

一nhất 切thiết 法pháp 一nhất 也dã 而nhi 並tịnh 得đắc 作tác 四tứ 句cú 言ngôn 之chi 則tắc 其kỳ 理lý 本bổn 自tự 圓viên 融dung 開khai 顯hiển 之chi 旨chỉ 正chánh 本bổn 於ư 斯tư 奈nại 何hà 古cổ 今kim 諸chư 師sư 於ư 法Pháp 界Giới 體thể 上thượng 開khai 顯hiển 之chi 後hậu 而nhi 竊thiết 竊thiết 然nhiên 守thủ 一nhất 偏thiên 之chi 見kiến 各các 以dĩ 為vi 實thật 互hỗ 相tương 是thị 非phi 。 曾tằng 不bất 知tri 法pháp 體thể 圓viên 妙diệu 未vị 始thỉ 膠giao 於ư 一nhất 端đoan 豈khởi 其kỳ 理lý 哉tai 正chánh 如như 摩ma 尼ni 映ánh 於ư 五ngũ 色sắc 。 雖tuy 隨tùy 變biến 現hiện 而nhi 實thật 珠châu 體thể 不bất 當đương 五ngũ 色sắc 今kim 此thử 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 諸chư 師sư 偏thiên 取thủ 亦diệc 何hà 嘗thường 當đương 道Đạo 理lý 邪tà 然nhiên 則tắc 天thiên 台thai 達đạt 此thử 理lý 故cố 常thường 得đắc 其kỳ 全toàn 諸chư 師sư 失thất 此thử 故cố 各các 守thủ 其kỳ 偏thiên 是thị 否phủ/bĩ 於ư 是thị 別biệt 矣hĩ 舊cựu 以dĩ 如Như 來Lai 嘗thường 依y 二nhị 諦đế 說thuyết 法Pháp 約ước 此thử 二nhị 諦đế 以dĩ 為vi 三tam 門môn (# 云vân 云vân )# 其kỳ 說thuyết 雖tuy 不bất 足túc 以dĩ 釋thích 今kim 方phương 便tiện 然nhiên 以dĩ 通thông 途đồ 大đại 體thể 示thị 漸tiệm 入nhập 之chi 義nghĩa 亦diệc 不bất 無vô 是thị 理lý 苟cẩu 能năng 依y 之chi 修tu 入nhập 是thị 亦diệc 一nhất 轍triệt 也dã 何hà 往vãng 而nhi 不bất 可khả 哉tai 故cố 今kim 存tồn 之chi 以dĩ 見kiến 通thông 論luận 但đãn 不bất 可khả 以dĩ 入nhập 天thiên 台thai 規quy 矩củ 門môn 戶hộ 耳nhĩ 。

嘉gia 祥tường 以dĩ 身thân 與dữ 乘thừa 各các 作tác 四tứ 句cú 云vân 云vân 記ký 者giả 以dĩ 一nhất 家gia 規quy 矩củ 准chuẩn 繩thằng 評bình 而nhi 斥xích 之chi 故cố 一nhất 無vô 所sở 當đương 又hựu 立lập 三tam 種chủng 法Pháp 輪luân 以dĩ 華hoa 嚴nghiêm 為vi 根căn 本bổn 乃nãi 至chí 法pháp 華hoa 為vi 會hội 末mạt 歸quy 本bổn 亦diệc 大đại 有hữu 所sở 妨phương 評bình 之chi 亦diệc 略lược 如như 今kim 文văn (# 云vân 云vân )# 若nhược 論luận 嘉gia 祥tường 雖tuy 別biệt 有hữu 建kiến 立lập 必tất 是thị 未vị 歸quy 心tâm 之chi 前tiền 故cố 有hữu 今kim 所sở 評bình 後hậu 既ký 歸quy 心tâm 天thiên 台thai 故cố 有hữu 頂đảnh 戴đái 法pháp 橋kiều 伏phục 膺ưng 甘cam 露lộ 之chi 語ngữ 往vãng 往vãng 章chương 疏sớ/sơ 已dĩ 行hành 不bất 復phục 改cải 轉chuyển 爾nhĩ 今kim 所sở 斥xích 者giả 令linh 知tri 同đồng 異dị 得đắc 失thất 而nhi 已dĩ 非phi 實thật 斥xích 其kỳ 違vi 背bội 也dã 亦diệc 既ký 歸quy 心tâm 正chánh 不bất 必tất 須tu 改cải 舊cựu 章chương 正chánh 其kỳ 名danh 分phần/phân 殆đãi 似tự 區khu 區khu 然nhiên 如như 此thử 等đẳng 文văn 宜nghi 置trí 是thị 可khả 也dã 而nhi 必tất 云vân 本bổn 師sư 所sở 師sư 者giả 恐khủng 誤ngộ 正chánh 使sử 欲dục 正chánh 其kỳ 稟bẩm 承thừa 亦diệc 何hà 必tất 乃nãi 爾nhĩ 況huống 此thử 前tiền 後hậu 言ngôn 大đại 師sư 處xứ 不bất 一nhất 豈khởi 必tất 一nhất 一nhất 改cải 邪tà 文văn 以dĩ 四tứ 句cú 偏thiên 於ư 諸chư 法pháp 則tắc 諸chư 法pháp 未vị 始thỉ 異dị 復phục 以dĩ 諸chư 法pháp 。 通thông 於ư 四tứ 句cú 則tắc 四tứ 句cú 未vị 始thỉ 同đồng 未vị 始thỉ 同đồng 故cố 非phi 一nhất 未vị 始thỉ 異dị 故cố 非phi 異dị 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 義nghĩa 頗phả 難nạn/nan 明minh 故cố 以dĩ 三tam 智trí 照chiếu 三tam 諦đế 境cảnh 等đẳng 攝nhiếp 令linh 可khả 攝nhiếp 識thức 故cố 曰viết 一nhất 空không 一nhất 切thiết 空không 故cố 一nhất 切thiết 皆giai 實thật 等đẳng 非phi 遙diêu 觀quán 玄huyền 覽lãm 曠khoáng 蕩đãng 高cao 明minh 者giả 其kỳ 孰thục 能năng 與dữ 於ư 此thử 又hựu 曰viết 須tu 曉hiểu 四tứ 句cú 只chỉ 一nhất 法pháp 性tánh 者giả 謂vị 一nhất 法pháp 性tánh 者giả 理lý 也dã 四tứ 句cú 者giả 體thể 上thượng 之chi 義nghĩa 也dã 以dĩ 法pháp 性tánh 之chi 體thể 不bất 違vi 諸chư 法pháp 不bất 受thọ 不bất 住trụ 不bất 入nhập 則tắc 其kỳ 體thể 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 權quyền 則tắc 皆giai 權quyền 實thật 則tắc 皆giai 實thật 以dĩ 四tứ 句cú 觀quán 法pháp 性tánh 則tắc 法pháp 性tánh 未vị 始thỉ 一nhất 以dĩ 法pháp 性tánh 統thống 四tứ 句cú 則tắc 四tứ 句cú 未vị 始thỉ 異dị 既ký 不bất 可khả 以dĩ 一nhất 異dị 求cầu 之chi 則tắc 不bất 合hợp 不bất 散tán 。 不bất 合hợp 散tán 故cố 徧biến 於ư 諸chư 法pháp 所sở 謂vị 一nhất 一nhất 名danh 字tự 一nhất 一nhất 句cú 偈kệ 等đẳng 皆giai 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 法Pháp 界Giới 故cố 一nhất 如như 一nhất 如như 故cố 無vô 礙ngại 此thử 所sở 以dĩ 如như 十thập 不bất 二nhị 門môn 說thuyết 故cố 以dĩ 十thập 門môn 言ngôn 之chi 則tắc 皆giai 可khả 說thuyết 以dĩ 不bất 二nhị 言ngôn 之chi 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。 說thuyết 而nhi 不bất 說thuyết 亡vong 照chiếu 一nhất 時thời 妙diệu 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。

以dĩ 一nhất 經kinh 皆giai 方phương 便tiện 其kỳ 為vi 方phương 便tiện 也dã 大đại 矣hĩ 良lương 以dĩ 方phương 便tiện 者giả 果quả 上thượng 之chi 化hóa 用dụng 化hóa 用dụng 莫mạc 大đại 乎hồ 同đồng 體thể 權quyền 實thật 施thí 開khai 廢phế 三tam 是thị 為vi 今kim 經kinh 之chi 方phương 便tiện 也dã 故cố 曰viết 序tự 中trung 證chứng 信tín 發phát 起khởi 方phương 便tiện 等đẳng 云vân 云vân 然nhiên 則tắc 方phương 便tiện 之chi 名danh 雖tuy 題đề 於ư 一nhất 品phẩm 方phương 便tiện 之chi 旨chỉ 實thật 通thông 乎hồ 一nhất 部bộ 而nhi 特đặc 不bất 言ngôn 今kim 品phẩm 者giả 方phương 便tiện 之chi 首thủ 故cố 不bất 待đãi 言ngôn 之chi 也dã 其kỳ 體thể 既ký 即tức 真chân 實thật 則tắc 非phi 體thể 外ngoại 之chi 權quyền 又hựu 安an 得đắc 以dĩ 方phương 便tiện 對đối 難nạn/nan 哉tai 而nhi 曰viết 法pháp 華hoa 一nhất 部bộ 方phương 寸thốn 可khả 知tri 者giả 如như 向hướng 旨chỉ 趣thú 莫mạc 越việt 乎hồ 一nhất 心tâm 若nhược 了liễu 一nhất 念niệm 則tắc 一nhất 部bộ 經kinh 旨chỉ 皆giai 須tu 於ư 自tự 心tâm 識thức 得đắc 也dã 所sở 謂vị 誰thùy 肯khẳng 以dĩ 三tam 界giới 有hữu 漏lậu 。 識thức 心tâm 為vi 今kim 經kinh 所sở 歎thán 方phương 便tiện 者giả 正chánh 由do 不bất 離ly 剎sát 那na 陰ấm 心tâm 而nhi 能năng 顯hiển 於ư 實thật 相tướng 妙diệu 理lý 故cố 也dã 然nhiên 則tắc 十thập 方phương 三tam 世thế 。 無vô 懷hoài 異dị 求cầu 求cầu 乎hồ 此thử 者giả 也dã 至chí 於ư 十thập 乘thừa 觀quán 法pháp 法Pháp 華Hoa 三Tam 昧Muội 。 無vô 上thượng 佛Phật 果Quả 皆giai 一nhất 於ư 此thử 理lý 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。

萬vạn 法pháp 起khởi 於ư 理lý 本bổn 十thập 雙song 始thỉ 於ư 無vô 住trụ 故cố 曰viết 從tùng 無vô 住trụ 本bổn 。 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 夫phu 理lý 本bổn 者giả 真Chân 如Như 也dã 真Chân 如Như 不bất 守thủ 自tự 性tánh 故cố 心tâm 意ý 識thức 等đẳng 。 由do 之chi 而nhi 起khởi 此thử 淨tịnh 不bất 淨tịnh 業nghiệp 。 所sở 以dĩ 轉chuyển 變biến 無vô 窮cùng 能năng 成thành 事sự 中trung 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 故cố 名danh 事sự 為vi 權quyền 要yếu 其kỳ 所sở 以dĩ 非phi 理lý 無vô 以dĩ 立lập 事sự 非phi 事sự 無vô 以dĩ 顯hiển 理lý 但đãn 一nhất 言ngôn 於ư 事sự 有hữu 二nhị 一nhất 者giả 迷mê 染nhiễm 之chi 事sự 事sự 猶do 理lý 出xuất 出xuất 則tắc 非phi 理lý 雖tuy 非phi 是thị 理lý 亦diệc 依y 事sự 以dĩ 見kiến 理lý 二nhị 者giả 修tu 顯hiển 之chi 事sự 如như 後hậu 教giáo 行hành 等đẳng 此thử 正chánh 能năng 顯hiển 理lý 故cố 曰viết 事sự 有hữu 顯hiển 理lý 之chi 功công 所sở 以dĩ 稱xưng 歎thán 方phương 便tiện 。 者giả 是thị 也dã 又hựu 曰viết 理lý 實thật 何hà 在tại 心tâm 意ý 識thức 三tam 無vô 非phi 理lý 所sở 徧biến 處xứ 今kim 法pháp 華hoa 稱xưng 性tánh 開khai 顯hiển 即tức 世thế 間gian 相tương/tướng 無vô 非phi 常thường 住trụ 故cố 有hữu 漏lậu 等đẳng 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 起khởi 同đồng 屬thuộc 於ư 事sự 罔võng 不bất 即tức 理lý 具cụ 如như 事sự 理lý 不bất 二nhị 門môn 明minh 者giả 言ngôn 事sự 理lý 則tắc 總tổng 彼bỉ 十thập 門môn 無vô 非phi 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 之chi 事sự 理lý 也dã 亦diệc 猶do 今kim 事sự 理lý 一nhất 雙song 通thông 為vi 十thập 雙song 之chi 本bổn 是thị 也dã 誰thùy 肯khẳng 云vân 者giả 謂vị 捨xả 是thị 法pháp 華hoa 開khai 顯hiển 談đàm 妙diệu 其kỳ 孰thục 詮thuyên 此thử 迷mê 染nhiễm 識thức 心tâm 為vi 今kim 即tức 性tánh 顯hiển 理lý 之chi 教giáo 肯khẳng 猶do 肯khẳng 可khả 之chi 義nghĩa 謂vị 於ư 他tha 教giáo 則tắc 莫mạc 可khả 也dã 。

行hành 有hữu 進tiến 趣thú 故cố 淺thiển 深thâm 所sở 以dĩ 隨tùy 位vị 位vị 雖tuy 淺thiển 深thâm 而nhi 其kỳ 法pháp 始thỉ 終chung 常thường 定định 故cố 問vấn 云vân 云vân 答đáp 意ý 有hữu 二nhị 者giả 謂vị 詮thuyên 理lý 之chi 教giáo 則tắc 無vô 二nhị 詮thuyên 行hành 之chi 教giáo 則tắc 有hữu 殊thù 亦diệc 一nhất 往vãng 爾nhĩ 如như 教giáo 詮thuyên 真chân 中trung 豈khởi 應ưng 無vô 二nhị 若nhược 詮thuyên 圓viên 行hành 豈khởi 應ưng 有hữu 殊thù 又hựu 曰viết 能năng 詮thuyên 之chi 教giáo 亦diệc 無vô 進tiến 趣thú 者giả 謂vị 凡phàm 進tiến 趣thú 皆giai 自tự 行hành 言ngôn 非phi 必tất 由do 教giáo 也dã 若nhược 教giáo 詮thuyên 之chi 行hành 則tắc 淺thiển 深thâm 常thường 定định 豈khởi 得đắc 無vô 殊thù 乎hồ 故cố 普phổ 門môn 子tử 亦diệc 云vân 行hành 有hữu 岐kỳ 路lộ 則tắc 始thỉ 終chung 天thiên 隔cách 解giải 無vô 方phương 隅ngung 亦diệc 淺thiển 深thâm 隨tùy 類loại 斯tư 言ngôn 殆đãi 見kiến 不bất 特đặc 行hành 之chi 有hữu 異dị 抑ức 亦diệc 解giải 通thông 淺thiển 深thâm 故cố 知tri 同đồng 異dị 之chi 說thuyết 不bất 可khả 槩# 論luận 惟duy 義nghĩa 所sở 適thích 彌di 爾nhĩ 者giả 不bất 達đạt 多đa 滯trệ 名danh 相tướng 。

行hành 固cố 有hữu 善thiện 惡ác 而nhi 理lý 無vô 達đạt 順thuận 然nhiên 則tắc 順thuận 於ư 理lý 者giả 智trí 也dã 違vi 於ư 理lý 者giả 情tình 也dã 苟cẩu 順thuận 於ư 理lý 雖tuy 惡ác 而nhi 非phi 惡ác 苟cẩu 違vi 於ư 理lý 雖tuy 善thiện 而nhi 不bất 善thiện 即tức 今kim 所sở 謂vị 行hành 有hữu 違vi 順thuận 是thị 也dã 故cố 不bất 二nhị 門môn 曰viết 逆nghịch 謂vị 背bối/bội 性tánh 成thành 迷mê 順thuận 謂vị 了liễu 性tánh 為vi 行hành 令linh 記ký 則tắc 曰viết 諸chư 經kinh 地địa 前tiền 尚thượng 自tự 違vi 理lý 未vị 開khai 權quyền 故cố 等đẳng 所sở 以dĩ 必tất 待đãi 開khai 權quyền 者giả 亦diệc 以dĩ 其kỳ 稱xưng 理lý 爾nhĩ 故cố 知tri 稱xưng 理lý 以dĩ 開khai 不bất 稱xưng 理lý 則tắc 非phi 實thật 要yếu 之chi 開khai 顯hiển 之chi 說thuyết 如như 是thị 而nhi 已dĩ 又hựu 亦diệc 可khả 謂vị 約ước 法pháp 通thông 收thu 雖tuy 人nhân 天thiên 小tiểu 善thiện 無vô 非phi 圓viên 因nhân 據cứ 情tình 的đích 揀giản 自tự 別biệt 地địa 前tiền 猶do 為vi 逆nghịch 修tu 故cố 知tri 迷mê 悟ngộ 縛phược 脫thoát 初sơ 無vô 定định 法pháp 惟duy 其kỳ 情tình 智trí 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。

體thể 用dụng 之chi 說thuyết 有hữu 即tức 有hữu 離ly 離ly 言ngôn 其kỳ 義nghĩa 即tức 言ngôn 其kỳ 實thật 若nhược 約ước 離ly 明minh 義nghĩa 則tắc 體thể 不bất 可khả 以dĩ 為vi 用dụng 用dụng 不bất 可khả 以dĩ 為vi 體thể 用dụng 有hữu 差sai 別biệt 體thể 無vô 差sai 別biệt 此thử 猶do 常thường 情tình 之chi 論luận 偏thiên 教giáo 所sở 詮thuyên 者giả 也dã 若nhược 約ước 即tức 明minh 實thật 則tắc 體thể 外ngoại 無vô 用dụng 用dụng 外ngoại 無vô 體thể 體thể 不bất 唯duy 無vô 差sai 亦diệc 具cụ 差sai 別biệt 用dụng 乃nãi 反phản 是thị 則tắc 圓viên 詮thuyên 妙diệu 解giải 之chi 謂vị 也dã 故cố 有hữu 所sở 謂vị 體thể 用dụng 俱câu 軆# 體thể 用dụng 俱câu 用dụng 差sai 即tức 無vô 差sai 無vô 差sai 而nhi 差sai 但đãn 相tương 對đối 為vi 言ngôn 則tắc 有hữu 同đồng 有hữu 異dị 若nhược 融dung 即tức 而nhi 說thuyết 則tắc 無vô 可khả 不bất 可khả 只chỉ 如như 文văn 云vân 譬thí 如như 大đại 地địa 。 一nhất 能năng 生sanh 種chủng 種chủng 芽nha 是thị 芽nha 有hữu 種chủng 種chủng 地địa 唯duy 一nhất 生sanh 性tánh 本bổn 無vô 異dị 也dã 雖tuy 然nhiên 而nhi 芽nha 本bổn 是thị 地địa 故cố 地địa 亦diệc 種chủng 種chủng 全toàn 地địa 為vi 芽nha 則tắc 芽nha 亦diệc 無vô 異dị 故cố 曰viết 非phi 地địa 無vô 以dĩ 生sanh 等đẳng 是thị 能năng 譬thí 一nhất 異dị 亦diệc 未vị 始thỉ 有hữu 定định 也dã 奈nại 何hà 自tự 昔tích 宗tông 途đồ 各các 自tự 為vi 說thuyết 是thị 非phi 淺thiển 深thâm 紛phân 然nhiên 殽# 亂loạn 若nhược 夫phu 四tứ 明minh 則tắc 統thống 一nhất 而nhi 兼kiêm 得đắc 者giả 也dã 故cố 不bất 與dữ 諸chư 說thuyết 類loại 。

前tiền 立lập 四tứ 句cú 各các 通thông 一nhất 切thiết 則tắc 句cú 句cú 遍biến 攝nhiếp 一nhất 一nhất 徧biến 破phá 今kim 之chi 品phẩm 題đề 正chánh 屬thuộc 第đệ 三tam 一nhất 句cú 若nhược 今kim 各các 對đối 以dĩ 分phần/phân 權quyền 實thật 則tắc 向hướng 遍biến 攝nhiếp 一nhất 切thiết 之chi 言ngôn 皆giai 不bất 成thành 也dã 故cố 問vấn 云vân 云vân 答đáp 中trung 初sơ 意ý 者giả 謂vị 對đối 論luận 則tắc 第đệ 三tam 句cú 但đãn 是thị 隨tùy 自tự 他tha 意ý 未vị 即tức 為vi 今kim 品phẩm 題đề 其kỳ 第đệ 二nhị 三tam 意ý 則tắc 若nhược 取thủ 開khai 竟cánh 亦diệc 不bất 妨phương 圓viên 融dung 徧biến 攝nhiếp 之chi 旨chỉ 但đãn 一nhất 往vãng 借tá 彼bỉ 結kết 成thành 爾nhĩ 既ký 得đắc 四tứ 句cú 各các 通thông 諸chư 教giáo 何hà 妨phương 別biệt 束thúc 三tam 語ngữ 以dĩ 對đối 四tứ 句cú 無vô 不bất 可khả 者giả 云vân 云vân 。

法pháp 用dụng 者giả 謂vị 凡phàm 所sở 用dụng 之chi 法pháp 必tất 有hữu 能năng 用dụng 之chi 智trí 也dã 能năng 通thông 者giả 即tức 教giáo 為vi 能năng 通thông 之chi 門môn 通thông 於ư 所sở 通thông 之chi 理lý 也dã 秘bí 妙diệu 無vô 別biệt 法pháp 即tức 所sở 通thông 之chi 理lý 妙diệu 極cực 諸chư 法pháp 所sở 以dĩ 為vi 秘bí 也dã 是thị 三tam 者giả 不bất 特đặc 施thí 於ư 方phương 便tiện 品phẩm 目mục 而nhi 已dĩ 凡phàm 是thị 一nhất 化hóa 設thiết 教giáo 大đại 體thể 莫mạc 不bất 該cai 通thông 偏thiên 圓viên 能năng 所sở 理lý 教giáo 等đẳng 相tương/tướng 皆giai 可khả 以dĩ 令linh 二nhị 義nghĩa 蔽tế 之chi 略lược 無vô 不bất 在tại 也dã 故cố 其kỳ 旨chỉ 不bất 可khả 不bất 明minh 又hựu 昔tích 部bộ 中trung 凡phàm 明minh 圓viên 教giáo 必tất 曰viết 部bộ 主chủ 在tại 圓viên 又hựu 曰viết 部bộ 中trung 論luận 主chủ 雖tuy 是thị 圓viên 教giáo 等đẳng 然nhiên 必tất 推thôi 主chủ 於ư 圓viên 者giả 以dĩ 其kỳ 佛Phật 化hóa 元nguyên 意ý 本bổn 在tại 於ư 圓viên 故cố 也dã 其kỳ 偏thiên 前tiền 三tam 教giáo 皆giai 不bất 得đắc 已dĩ 方phương 便tiện 之chi 說thuyết 但đãn 為vi 助trợ 顯hiển 而nhi 已dĩ 故cố 曰viết 更canh 以dĩ 異dị 方phương 便tiện 。 助trợ 顯hiển 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 是thị 也dã 。

名danh 必tất 有hữu 體thể 法pháp 之chi 常thường 也dã 況huống 今kim 方phương 便tiện 為vi 用dụng 之chi 大đại 者giả 豈khởi 得đắc 無vô 體thể 哉tai 於ư 是thị 引dẫn 或hoặc 人nhân 之chi 問vấn 曰viết 設thiết 方phương 便tiện 以dĩ 何hà 為vi 體thể 答đáp 曰viết 以dĩ 後hậu 得đắc 智trí 為vi 體thể 夫phu 言ngôn 後hậu 得đắc 對đối 根căn 本bổn 智trí 言ngôn 也dã 其kỳ 法pháp 相tướng 本bổn 出xuất 唯duy 識thức 彼bỉ 約ước 十thập 度độ 言ngôn 之chi 則tắc 般Bát 若Nhã 一nhất 度độ 是thị 為vi 本bổn 智trí 餘dư 四tứ 法pháp 世thế 俗tục 說thuyết 故cố 屬thuộc 後hậu 得đắc 智trí 攝nhiếp 若nhược 唯duy 六Lục 度Độ 則tắc 不bất 開khai 二nhị 也dã 據cứ 補bổ 注chú 引dẫn 慈từ 恩ân 玄huyền 贊tán 有hữu 此thử 之chi 說thuyết 彼bỉ 以dĩ 果quả 後hậu 利lợi 他tha 說thuyết 法Pháp 能năng 起khởi 方phương 便tiện 。 妙diệu 用dụng 故cố 以dĩ 後hậu 得đắc 智trí 為vi 體thể 信tín 如như 其kỳ 說thuyết 則tắc 一nhất 切thiết 教giáo 皆giai 爾nhĩ 何hà 獨độc 令linh 方phương 便tiện 為vi 體thể 之chi 義nghĩa 是thị 未vị 可khả 為vi 定định 論luận 也dã 以dĩ 今kim 記ký 言ngôn 之chi 即tức 體thể 有hữu 二nhị 義nghĩa 謂vị 當đương 體thể 所sở 依y 即tức 實thật 而nhi 權quyền 為vi 當đương 體thể 即tức 權quyền 而nhi 實thật 為vi 所sở 依y 體thể 謂vị 即tức 實thật 而nhi 權quyền 則tắc 方phương 便tiện 為vi 當đương 體thể 指chỉ 言ngôn 教giáo 也dã 即tức 權quyền 而nhi 實thật 則tắc 實thật 理lý 為vi 所sở 依y 權quyền 必tất 依y 實thật 也dã 而nhi 此thử 二nhị 義nghĩa 奚hề 嘗thường 暫tạm 分phần/phân 一nhất 往vãng 約ước 親thân 依y 反phản 覆phúc 以dĩ 分phần/phân 二nhị 體thể 斯tư 得đắc 其kỳ 當đương 也dã 若nhược 借tá 彼bỉ 以dĩ 為vi 說thuyết 則tắc 合hợp 云vân 唯duy 一nhất 久cửu 成thành 為vi 根căn 本bổn 餘dư 皆giai 後hậu 得đắc 其kỳ 為vi 二nhị 智trí 莫mạc 大đại 乎hồ 是thị 彼bỉ 又hựu 惡ác 知tri 之chi 哉tai 。

一nhất 經kinh 所sở 說thuyết 雖tuy 多đa 不bất 同đồng 一nhất 言ngôn 蔽tế 之chi 二nhị 智trí 而nhi 已dĩ 今kim 正chánh 宗tông 之chi 初sơ 將tương 欲dục 開khai 顯hiển 說thuyết 是thị 二nhị 智trí 必tất 先tiên 殷ân 勤cần 稱xưng 歎thán 。 所sở 以dĩ 發phát 起khởi 眾chúng 會hội 欽khâm 渴khát 之chi 意ý 即tức 實thật 相tướng 妙diệu 體thể 混hỗn 然nhiên 天thiên 然nhiên 有hữu 在tại 乎hồ 是thị 稱xưng 歎thán 之chi 後hậu 早tảo 已dĩ 泄tiết 機cơ 也dã 文văn 先tiên 寄ký 歎thán 而nhi 後hậu 絕tuyệt 歎thán 者giả 疏sớ/sơ 言ngôn 之chi 矣hĩ 若nhược 不bất 措thố 言ngôn 無vô 能năng 知tri 者giả 。 雖tuy 復phục 稱xưng 揚dương 言ngôn 不bất 能năng 盡tận 取thủ 意ý 言ngôn 之chi 亦diệc 應ưng 先tiên 絕tuyệt 而nhi 後hậu 寄ký 言ngôn 各các 有hữu 在tại 理lý 無vô 二nhị 也dã 所sở 以dĩ 寄ký 絕tuyệt 者giả 謂vị 寄ký 則tắc 寄ký 佛Phật 以dĩ 言ngôn 絕tuyệt 則tắc 非phi 言ngôn 所sở 譏cơ 雖tuy 二nhị 歎thán 不bất 同đồng 皆giai 所sở 以dĩ 彰chương 不bất 思tư 議nghị 極cực 致trí 之chi 妙diệu 出xuất 乎hồ 言ngôn 意ý 之chi 表biểu 寒hàn 山sơn 子tử 所sở 謂vị 吾ngô 心tâm 似tự 秋thu 月nguyệt 無vô 物vật 堪kham 比tỉ 倫luân 者giả 二nhị 言ngôn 近cận 之chi 矣hĩ 。

如Như 來Lai 內nội 證chứng 常thường 住trụ 大đại 寂tịch 定định 中trung 未vị 始thỉ 出xuất 入nhập 政chánh 使sử 有hữu 為vi 有hữu 說thuyết 亦diệc 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 世thế 教giáo 尚thượng 云vân 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 況huống 吾ngô 佛Phật 出xuất 世thế 大đại 覺giác 詎cự 有hữu 出xuất 入nhập 之chi 迹tích 也dã 哉tai 然nhiên 則tắc 云vân 入nhập 無vô 量lượng 義nghĩa 處xứ 三tam 昧muội 今kim 又hựu 云vân 從tùng 三tam 昧muội 而nhi 起khởi 者giả 得đắc 非phi 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 軌quỹ 佛Phật 常thường 儀nghi 寄ký 迹tích 表biểu 示thị 言ngôn 入nhập 言ngôn 起khởi 爾nhĩ 所sở 謂vị 即tức 入nhập 出xuất 而nhi 未vị 始thỉ 入nhập 出xuất 無vô 礙ngại 。 自tự 在tại 彰chương 解giải 脫thoát 無vô 方phương 大đại 用dụng 故cố 曰viết 此thử 有hữu 所sở 示thị 等đẳng 是thị 也dã 若nhược 也dã 兀ngột 然nhiên 頑ngoan 如như 木mộc 石thạch 而nhi 不bất 能năng 應ưng 者giả 又hựu 惡ác 得đắc 為vi 寂tịch 用dụng 無vô 礙ngại 之chi 大đại 定định 乎hồ 苟cẩu 知tri 此thử 理lý 亦diệc 不bất 必tất 論luận 夫phu 事sự 定định 理lý 定định 有hữu 入nhập 有hữu 出xuất 有hữu 入nhập 。 出xuất 而nhi 未vị 始thỉ 入nhập 出xuất 者giả 縱túng/tung 如như 光quang 明minh 入nhập 游du 法pháp 性tánh 定định 中trung 不bất 妨phương 無vô 說thuyết 而nhi 說thuyết 說thuyết 已dĩ 方phương 出xuất 者giả 又hựu 如như 三tam 藏tạng 如Như 來Lai 一nhất 日nhật 三tam 時thời 。 入nhập 定định 求cầu 可khả 度độ 機cơ 者giả 是thị 皆giai 大đại 小tiểu 教giáo 迹tích 各các 有hữu 所sở 表biểu 豈khởi 可khả 以dĩ 定định 迹tích 見kiến 如Như 來Lai 乎hồ 。 今kim 故cố 知tri 其kỳ 不bất 必tất 論luận 也dã 文văn 約ước 四tứ 悉tất 皆giai 言ngôn 哀ai 從tùng 定định 起khởi 者giả 記ký 作tác 哀ai 愍mẫn 義nghĩa 釋thích 曾tằng 不bất 若nhược 作tác 表biểu 字tự 釋thích 之chi 為vi 近cận 又hựu 曰viết 安an 詳tường 者giả 謂vị 安an 心tâm 實thật 相tướng 而nhi 詳tường 審thẩm 不bất 謬mậu 云vân 也dã 文văn 釋thích 對đối 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 而nhi 便tiện 言ngôn 因nhân 其kỳ 破phá 小tiểu 智trí 顯hiển 大đại 智trí 廢phế 會hội 開khai 覆phú 凡phàm 十thập 義nghĩa 指chỉ 如như 玄huyền 文văn 中trung 說thuyết 者giả 何hà 也dã 曰viết 是thị 固cố 有hữu 由do 也dã 蓋cái 舍Xá 利Lợi 弗Phất 於ư 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 弟đệ 子tử 智trí 慧tuệ 第đệ 一nhất 。 就tựu 其kỳ 開khai 顯hiển 則tắc 從tùng 智trí 開khai 智trí 為vi 易dị 方phương 其kỳ 未vị 開khai 則tắc 小tiểu 智trí 而nhi 已dĩ 因nhân 其kỳ 小tiểu 而nhi 惑hoặc 其kỳ 大đại 則tắc 又hựu 從tùng 根căn 為vi 便tiện 故cố 不bất 告cáo 其kỳ 他tha 特đặc 告cáo 夫phu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 者giả 。 良lương 有hữu 在tại 也dã 故cố 曰viết 因nhân 其kỳ 小tiểu 智trí 開khai 成thành 大đại 智trí 等đẳng 然nhiên 則tắc 不bất 言ngôn 開khai 則tắc 已dĩ 開khai 必tất 始thỉ 於ư 對đối 告cáo 中trung 於ư 授thọ 記ký 等đẳng 原nguyên 始thỉ 要yếu 終chung 理lý 無vô 異dị 轍triệt 故cố 大đại 師sư 酌chước 其kỳ 意ý 以dĩ 開khai 顯hiển 大đại 體thể 言ngôn 之chi 於ư 一nhất 開khai 言ngôn 下hạ 遍biến 具cụ 眾chúng 議nghị 故cố 曰viết 云vân 云vân 所sở 以dĩ 只chỉ 一nhất 開khai 權quyền 而nhi 預dự 指chỉ 開khai 破phá 廢phế 會hội 等đẳng 十thập 義nghĩa 為vi 下hạ 正chánh 開khai 張trương 本bổn 故cố 知tri 凡phàm 明minh 開khai 顯hiển 大đại 體thể 必tất 該cai 人nhân 理lý 教giáo 行hành 開khai 破phá 廢phế 會hội 之chi 旨chỉ 雖tuy 則tắc 身thân 子tử 一nhất 人nhân 亦diệc 必tất 兼kiêm 乎hồ 眾chúng 義nghĩa 也dã 舉cử 一nhất 例lệ 諸chư 則tắc 三tam 周chu 開khai 顯hiển 莫mạc 不bất 只chỉ 一nhất 開khai 權quyền 之chi 妙diệu 而nhi 教giáo 廢phế 行hành 會hội 情tình 破phá 理lý 顯hiển 有hữu 同đồng 有hữu 異dị 總tổng 在tại 其kỳ 中trung 自tự 非phi 天thiên 台thai 深thâm 窮cùng 佛Phật 意ý 善thiện 達đạt 化hóa 源nguyên 安an 知tri 對đối 告cáo 之chi 時thời 便tiện 有hữu 如như 是thị 。 大đại 旨chỉ 哉tai 宜nghi 深thâm 究cứu 之chi 宜nghi 善thiện 會hội 之chi 。

經kinh 無vô 結kết 跏già 等đẳng 文văn 前tiền 文văn 雖tuy 有hữu 而nhi 非phi 次thứ 第đệ 今kim 此thử 牒điệp 云vân 者giả 當đương 是thị 引dẫn 論luận 因nhân 言ngôn 之chi 爾nhĩ 如như 繫hệ 念niệm 在tại 前tiền 。 等đẳng 亦diệc 是thị 論luận 有hữu 其kỳ 文văn 以dĩ 見kiến 文văn 言ngôn 之chi 殆đãi 無vô 來lai 自tự 而nhi 記ký 家gia 失thất 點điểm 致trí 讀đọc 者giả 遲trì 迴hồi 故cố 因nhân 示thị 之chi 。

方phương 便tiện 為vi 迹tích 門môn 之chi 首thủ 法pháp 說thuyết 乃nãi 三tam 周chu 之chi 初sơ 末mạt 上thượng 便tiện 歎thán 佛Phật 之chi 二nhị 智trí 者giả 夫phu 極cực 理lý 之chi 境cảnh 不bất 可khả 知tri 故cố 。 寄ký 極cực 智trí 言ngôn 之chi 極cực 智trí 若nhược 明minh 則tắc 其kỳ 理lý 得đắc 矣hĩ 所sở 謂vị 極cực 智trí 者giả 佛Phật 智trí 也dã 佛Phật 智trí 無vô 相tướng 有hữu 權quyền 有hữu 實thật 實thật 則tắc 自tự 行hành 照chiếu 理lý 之chi 智trí 此thử 智trí 極cực 實thật 際tế 之chi 底để 窮cùng 法Pháp 界Giới 之chi 邊biên 橫hoạnh/hoành 廣quảng 竪thụ 深thâm 故cố 曰viết 甚thậm 深thâm 無vô 量lượng 。 權quyền 智trí 即tức 自tự 行hành 道Đạo 前tiền 方phương 便tiện 有hữu 趣thú 入nhập 道đạo 中trung 實thật 智trí 之chi 能năng 故cố 名danh 為vi 門môn 此thử 唯duy 四tứ 十thập 位vị 真chân 因nhân 之chi 智trí 所sở 能năng 悟ngộ 入nhập 自tự 餘dư 七thất 方phương 便tiện 人nhân 不bất 能năng 測trắc 度độ 故cố 曰viết 難nan 解giải 難nan 入nhập 。 而nhi 特đặc 舉cử 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 不bất 能năng 知tri 者giả 從tùng 執chấp 重trọng/trùng 者giả 言ngôn 也dã 故cố 以dĩ 時thời 言ngôn 之chi 歷lịch 前tiền 四tứ 時thời 皆giai 所sở 不bất 知tri 法pháp 。 華hoa 開khai 顯hiển 方phương 乃nãi 知tri 之chi 自tự 餘dư 釋thích 結kết 之chi 文văn 如như 文văn 可khả 知tri 不bất 復phục 煩phiền 引dẫn 。

經Kinh 云vân 吾ngô 從tùng 成thành 佛Phật 已dĩ 來lai 。 此thử 成thành 佛Phật 語ngữ 一nhất 往vãng 與dữ 本bổn 門môn 同đồng 而nhi 近cận 遠viễn 則tắc 異dị 故cố 知tri 是thị 釋Thích 迦Ca 自tự 歎thán 文văn 也dã 後hậu 文văn 又hựu 以dĩ 成thành 佛Phật 歎thán 實thật 智trí 者giả 若nhược 實thật 顯hiển 本bổn 應ưng 指chỉ 塵trần 點điểm 劫kiếp 前tiền 則tắc 曰viết 甚thậm 大đại 久cửu 遠viễn 。 今kim 歎thán 成thành 佛Phật 實thật 智trí 故cố 自tự 寂tịch 場tràng 以dĩ 來lai 即tức 便tiện 言ngôn 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 等đẳng 則tắc 敘tự 四tứ 時thời 施thí 化hóa 也dã 故cố 今kim 從tùng 隱ẩn 本bổn 亦diệc 且thả 言ngôn 迹tích 而nhi 已dĩ 若nhược 下hạ 文văn 曰viết 從tùng 真Chân 如Như 實thật 際tế 。 中trung 來lai 而nhi 成thành 佛Phật 道Đạo 。 者giả 則tắc 通thông 於ư 本bổn 迹tích 以dĩ 若nhược 本bổn 若nhược 迹tích 莫mạc 非phi 此thử 道đạo 故cố 也dã 又hựu 曰viết 如Như 來Lai 知tri 見kiến 。 謂vị 能năng 知tri 見kiến 也dã 廣quảng 大đại 深thâm 遠viễn 言ngôn 所sở 知tri 見kiến 也dã 若nhược 論luận 實thật 智trí 本bổn 非phi 橫hoạnh/hoành 竪thụ 照chiếu 無vô 限hạn 極cực 義nghĩa 言ngôn 橫hoạnh/hoành 竪thụ 如như 函hàm 大đại 葢# 大đại 也dã 今kim 論luận 迹tích 門môn 正chánh 約ước 能năng 知tri 見kiến 佛Phật 眼nhãn 種chủng 智trí 言ngôn 之chi 故cố 曰viết 所sở 謂vị 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 。 佛Phật 之chi 知tri 見kiến 。 等đẳng 是thị 也dã 若nhược 兼kiêm 所sở 知tri 見kiến 則tắc 言ngôn 有hữu 詳tường 略lược 意ý 有hữu 傍bàng 正chánh 爾nhĩ 非phi 謂vị 能năng 所sở 全toàn 不bất 相tương 關quan 若nhược 不bất 然nhiên 者giả 。 豈khởi 有hữu 佛Phật 之chi 知tri 見kiến 。 全toàn 不bất 即tức 三tam 諦đế 理lý 耶da 又hựu 曰viết 若nhược 論luận 實thật 智trí 本bổn 非phi 橫hoạnh/hoành 竪thụ 者giả 此thử 對đối 揀giản 思tư 議nghị 之chi 橫hoạnh/hoành 竪thụ 故cố 云vân 本bổn 非phi 今kim 約ước 三tam 諦đế 圓viên 融dung 而nhi 言ngôn 橫hoạnh/hoành 竪thụ 故cố 曰viết 照chiếu 無vô 限hạn 極cực 義nghĩa 若nhược 橫hoạnh/hoành 竪thụ 如như 函hàm 大đại 葢# 大đại 等đẳng 又hựu 復phục 舊cựu 以dĩ 此thử 文văn 對đối 上thượng 料liệu 揀giản 前tiền 後hậu 凡phàm 有hữu 三tam 意ý 一nhất 諸chư 佛Phật 二nhị 智trí 合hợp 歎thán 者giả 明minh 體thể 同đồng 故cố 釋Thích 迦Ca 開khai 歎thán 者giả 明minh 用dụng 異dị 故cố 二nhị 明minh 垂thùy 迹tích 之chi 本bổn 故cố 諸chư 佛Phật 先tiên 歎thán 實thật 今kim 明minh 顯hiển 本bổn 之chi 能năng 故cố 先tiên 歎thán 權quyền 三tam 諸chư 佛Phật 顯hiển 自tự 行hành 先tiên 須tu 得đắc 實thật 釋Thích 迦Ca 明minh 化hóa 他tha 宜nghi 先tiên 權quyền 引dẫn 而nhi 互hỗ 現hiện 出xuất 沒một 者giả 將tương 明minh 體thể 圓viên 不bất 偏thiên 存tồn 也dã 然nhiên 觀quán 其kỳ 所sở 簡giản 似tự 亦diệc 巧xảo 而nhi 有hữu 理lý 但đãn 釋thích 佛Phật 經Kinh 有hữu 恐khủng 過quá 於ư 巧xảo 見kiến 故cố 不bất 取thủ 爾nhĩ 又hựu 此thử 及cập 上thượng 文văn 雖tuy 極cực 歎thán 二nhị 智trí 有hữu 釋thích 有hữu 結kết 然nhiên 未vị 見kiến 所sở 以dĩ 妙diệu 也dã 至chí 絕tuyệt 言ngôn 歎thán 中trung 方phương 見kiến 所sở 以dĩ 指chỉ 的đích 妙diệu 境cảnh 結kết 成thành 觀quán 體thể 等đẳng 意ý 委ủy 如như 後hậu 文văn 云vân 云vân 。

引dẫn 攝nhiếp 論luận 言ngôn 了liễu 義nghĩa 經kinh 依y 文văn 判phán 義nghĩa 不bất 了liễu 義nghĩa 經Kinh 。 依y 義nghĩa 判phán 文văn 如như 今kim 說thuyết 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 是thị 了liễu 義nghĩa 教giáo 故cố 但đãn 依y 文văn 判phán 其kỳ 義nghĩa 自tự 了liễu 若nhược 其kỳ 餘dư 文văn 雖tuy 記ký 二Nhị 乘Thừa 猶do 未vị 決quyết 了liễu 。 當đương 以dĩ 義nghĩa 判phán 然nhiên 而nhi 經kinh 又hựu 有hữu 曰viết 依y 義nghĩa 不bất 依y 文văn 依y 了liễu 義nghĩa 不bất 依y 不bất 了liễu 義nghĩa 是thị 文văn 為vi 不bất 足túc 依y 而nhi 又hựu 何hà 耶da 抑ức 教giáo 有hữu 言ngôn 以dĩ 文văn 定định 義nghĩa 萬vạn 無vô 一nhất 得đắc 等đẳng 則tắc 與dữ 論luận 全toàn 違vi 今kim 謂vị 後hậu 之chi 二nhị 文văn 無vô 非phi 是thị 者giả 論luận 自tự 一nhất 說thuyết 不bất 須tu 和hòa 會hội 又hựu 古cổ 師sư 以dĩ 平bình 等đẳng 意ý 趣thú 釋thích 諸chư 佛Phật 成thành 道Đạo 。 以dĩ 別biệt 時thời 意ý 趣thú 釋thích 記ký 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 則tắc 顯hiển 此thử 經Kinh 成thành 不bất 了liễu 義nghĩa 猶do 須tu 以dĩ 義nghĩa 判phán 定định 故cố 知tri 其kỳ 說thuyết 尤vưu 非phi 盡tận 理lý 。

將tương 欲dục 絕tuyệt 言ngôn 以dĩ 歎thán 道đạo 妙diệu 不bất 先tiên 由do 漸tiệm 殆đãi 於ư 嶄# 絕tuyệt 故cố 先tiên 述thuật 其kỳ 由do 由do 前tiền 歎thán 權quyền 實thật 二nhị 智trí 而nhi 來lai 故cố 或hoặc 作tác 寄ký 言ngôn 說thuyết 令linh 知tri 此thử 法pháp 極cực 證chứng 在tại 佛Phật 或hoặc 作tác 絕tuyệt 言ngôn 說thuyết 令linh 知tri 此thử 法pháp 終chung 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 。 盡tận 故cố 寄ký 言ngôn 絕tuyệt 言ngôn 或hoặc 可khả 或hoặc 否phủ/bĩ 皆giai 不bất 失thất 其kỳ 宜nghi 故cố 曰viết 云vân 云vân 又hựu 須tu 知tri 絕tuyệt 歎thán 之chi 本bổn 本bổn 於ư 何hà 法pháp 故cố 須tu 明minh 其kỳ 境cảnh 則tắc 知tri 所sở 以dĩ 絕tuyệt 歎thán 者giả 不bất 出xuất 上thượng 權quyền 實thật 之chi 法pháp 而nhi 已dĩ 則tắc 又hựu 曰viết 取thủ 要yếu 言ngôn 之chi 。 者giả 實thật 也dã 餘dư 句cú 權quyền 也dã 又hựu 舉cử 要yếu 者giả 結kết 指chỉ 之chi 辭từ 也dã 餘dư 句cú 亦diệc 權quyền 實thật 也dã 佛Phật 悉tất 成thành 就tựu 。 則tắc 修tu 道Đạo 之chi 極cực 亦diệc 不bất 容dung 言ngôn 矣hĩ 各các 隨tùy 義nghĩa 便tiện 如như 是thị 而nhi 已dĩ 所sở 以dĩ 歎thán 中trung 前tiền 實thật 後hậu 權quyền 謂vị 從tùng 實thật 而nhi 舒thư 權quyền 也dã 今kim 欲dục 絕tuyệt 言ngôn 必tất 卷quyển 權quyền 歸quy 實thật 故cố 先tiên 權quyền 後hậu 實thật 止chỉ 止chỉ 者giả 正chánh 絕tuyệt 言ngôn 也dã 謂vị 此thử 法pháp 深thâm 寂tịch 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 體thể 不bất 可khả 說thuyết 故cố 止chỉ 止chỉ 以dĩ 歎thán 之chi 縱túng/tung 慈từ 悲bi 為vi 說thuyết 聞văn 亦diệc 不bất 解giải 所sở 以dĩ 止chỉ 之chi 也dã 然nhiên 皆giai 以dĩ 極cực 故cố 不bất 可khả 說thuyết 也dã 。

絕tuyệt 言ngôn 之chi 妙diệu 便tiện 合hợp 直trực 下hạ 休hưu 去khứ 只chỉ 如như 淨tịnh 名danh 居cư 士sĩ 最tối 後hậu 一nhất 點điểm 猶do 有hữu 示thị 在tại 及cập 為vi 文Văn 殊Thù 所sở 稱xưng 歎thán 則tắc 已dĩ 周chu 遮già 不bất 少thiểu 況huống 更cánh 於ư 此thử 廣quảng 陳trần 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 十thập 如như 是thị 法pháp 示thị 其kỳ 所sở 以dĩ 甚thậm 深thâm 境cảnh 界giới 。 言ngôn 其kỳ 所sở 以dĩ 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 豈khởi 不bất 言ngôn 愈dũ 多đa 而nhi 去khứ 道đạo 愈dũ 遠viễn 安an 在tại 其kỳ 為vi 絕tuyệt 言ngôn 邪tà 此thử 唯duy 懸huyền 解giải 者giả 可khả 以dĩ 默mặc 契khế 非phi 滯trệ 迹tích 者giả 所sở 得đắc 泯mẫn 絕tuyệt 雖tuy 然nhiên 經kinh 既ký 有hữu 言ngôn 祖tổ 復phục 有hữu 釋thích 誰thùy 道đạo 不bất 言ngôn 絕tuyệt 言ngôn 之chi 妙diệu 。

諸chư 法pháp 事sự 也dã 實thật 相tướng 理lý 也dã 合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 者giả 妙diệu 境cảnh 也dã 證chứng 而nhi 極cực 之chi 亦diệc 曰viết 甚thậm 深thâm 境cảnh 界giới 。 是thị 道đạo 也dã 凡phàm 諸chư 圓viên 旨chỉ 莫mạc 不bất 推thôi 本bổn 於ư 是thị 故cố 記ký 家gia 以dĩ 十thập 義nghĩa 總tổng 括quát 其kỳ 旨chỉ 謂vị 法pháp 華hoa 之chi 理lý 本bổn 者giả 一Nhất 乘Thừa 之chi 妙diệu 也dã 諸chư 教giáo 之chi 端đoan 首thủ 者giả 圓viên 詮thuyên 之chi 旨chỉ 也dã 釋thích 義nghĩa 之chi 開khai 鍵kiện 者giả 四tứ 釋thích 之chi 要yếu 也dã 眾chúng 生sanh 之chi 依y 止chỉ 者giả 法pháp 性tánh 之chi 異dị 名danh 也dã 發phát 心tâm 之chi 凭bằng 杖trượng 者giả 無vô 作tác 四Tứ 諦Đế 之chi 境cảnh 也dã 迷mê 悟ngộ 之chi 根căn 源nguyên 者giả 一nhất 真Chân 如Như 性tánh 也dã 亦diệc 無vô 住trụ 本bổn 也dã 權quyền 謀mưu 之chi 用dụng 體thể 者giả 同đồng 體thể 權quyền 實thật 也dã 果quả 德đức 之chi 理lý 本bổn 者giả 法Pháp 界Giới 之chi 性tánh 也dã 一nhất 化hóa 之chi 周chu 窮cùng 者giả 種chủng 熟thục 脫thoát 之chi 始thỉ 終chung 也dã 五ngũ 時thời 之chi 終chung 卒thốt 者giả 三tam 德đức 之chi 旨chỉ 歸quy 也dã 是thị 皆giai 與dữ 今kim 實thật 相tướng 同đồng 出xuất 而nhi 異dị 名danh 但đãn 得đắc 一nhất 意ý 則tắc 十thập 義nghĩa 皆giai 明minh 故cố 曰viết 以dĩ 消tiêu 諸chư 異dị 坦thản 然nhiên 明minh 白bạch 是thị 也dã 心tâm 具cụ 諸chư 法pháp 一nhất 中trung 無vô 量lượng 無vô 量lượng 。 中trung 一nhất 有hữu 情tình 有hữu 理lý 以dĩ 理lý 則tắc 一nhất 往vãng 平bình 等đẳng 無vô 心tâm 則tắc 已dĩ 本bổn 無vô 增tăng 減giảm 以dĩ 情tình 則tắc 取thủ 著trước 之chi 心tâm 不bất 具cụ 三tam 千thiên 是thị 情tình 與dữ 理lý 義nghĩa 不bất 並tịnh 立lập 雖tuy 各các 言ngôn 之chi 可khả 也dã 今kim 何hà 不bất 然nhiên 而nhi 曰viết 凡phàm 夫phu 雖tuy 具cụ 絕tuyệt 理lý 成thành 迷mê 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 具cụ 舍xá 離ly 求cầu 脫thoát 等đẳng 則tắc 又hựu 情tình 理lý 並tịnh 陳trần 何hà 耶da 曰viết 一nhất 往vãng 似tự 異dị 理lý 實thật 無vô 違vi 常thường 言ngôn 情tình 理lý 雖tuy 復phục 各các 陳trần 言ngôn 其kỳ 理lý 性tánh 體thể 不bất 可khả 異dị 惟duy 其kỳ 不bất 異dị 故cố 須tu 並tịnh 明minh 所sở 以dĩ 今kim 明minh 十thập 界giới 一nhất 一nhất 皆giai 言ngôn 。 具cụ 者giả 情tình 不bất 異dị 理lý 也dã 惟duy 其kỳ 並tịnh 明minh 故cố 義nghĩa 有hữu 相tương/tướng 奪đoạt 若nhược 情tình 奪đoạt 於ư 理lý 則tắc 唯duy 圓viên 能năng 具cụ 凡phàm 九cửu 界giới 心tâm 則tắc 不bất 具cụ 也dã 若nhược 理lý 奪đoạt 於ư 情tình 則tắc 無vô 間gian 高cao 下hạ 莫mạc 不bất 咸hàm 具cụ 而nhi 有hữu 情tình 迷mê 等đẳng 言ngôn 者giả 理lý 不bất 妨phương 情tình 也dã 各các 當đương 其kỳ 義nghĩa 無vô 往vãng 不bất 可khả 奈nại 何hà 。 後hậu 人nhân 強cường/cưỡng 生sanh 穿xuyên 鑿tạc 豈khởi 其kỳ 理lý 哉tai 。

法pháp 莫mạc 尚thượng 乎hồ 理lý 理lý 莫mạc 近cận 乎hồ 心tâm 苟cẩu 得đắc 其kỳ 理lý 則tắc 凡phàm 諸chư 佛Phật 法Pháp 皆giai 可khả 會hội 通thông 苟cẩu 達đạt 乎hồ 心tâm 則tắc 一nhất 切thiết 理lý 性tánh 皆giai 可khả 照chiếu 了liễu 故cố 曰viết 云vân 云vân 謂vị 今kim 所sở 明minh 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 乃nãi 一nhất 經kinh 之chi 理lý 本bổn 故cố 法pháp 說thuyết 所sở 顯hiển 譬thí 說thuyết 所sở 譬thí 宿túc 世thế 所sở 到đáo 久cửu 成thành 所sở 成thành 至chí 於ư 流lưu 通thông 弘hoằng 之chi 諸chư 教giáo 會hội 之chi 莫mạc 不bất 旨chỉ 歸quy 此thử 理lý 覺giác 而nhi 可khả 識thức 則tắc 實thật 相tướng 而nhi 已dĩ 矣hĩ 實thật 相tướng 無vô 相tướng 近cận 莫mạc 若nhược 心tâm 苟cẩu 達đạt 諸chư 心tâm 實thật 相tướng 不bất 遠viễn 則tắc 心tâm 外ngoại 無vô 別biệt 法pháp 法pháp 外ngoại 無vô 別biệt 心tâm 所sở 謂vị 廣quảng 演diễn 於ư 八bát 年niên 等đẳng 舉cử 不bất 外ngoại 是thị 亦diệc 達đạt 十thập 方phương 佛Phật 事sự 不bất 離ly 目mục 前tiền 法Pháp 界Giới 根căn 機cơ 如như 指chỉ 諸chư 掌chưởng 若nhược 心tâm 若nhược 法pháp 無vô 非phi 理lý 藏tạng 所sở 謂vị 恆Hằng 沙sa 佛Phật 法Pháp 便tiện 須tu 向hướng 一nhất 毫hào 端đoan 上thượng 識thức 得đắc 也dã 可khả 不bất 快khoái 哉tai 。

諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 餘dư 經kinh 固cố 嘗thường 言ngôn 之chi 十thập 如như 是thị 法pháp 直trực 因nhân 果quả 法pháp 耳nhĩ 奈nại 何hà 今kim 獨độc 指chỉ 之chi 為vi 甚thậm 深thâm 境cảnh 界giới 。 又hựu 為vi 絕tuyệt 歎thán 之chi 境cảnh 其kỳ 旨chỉ 何hà 在tại 邪tà 曰viết 法pháp 無vô 定định 法pháp 顧cố 其kỳ 證chứng 得đắc 者giả 何hà 如như 耳nhĩ 言ngôn 無vô 定định 言ngôn 觀quán 其kỳ 言ngôn 之chi 者giả 何hà 如như 乎hồ 此thử 經Kinh 既ký 曰viết 佛Phật 所sở 成thành 就tựu 。 又hựu 曰viết 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。 又hựu 曰viết 我ngã 法Pháp 妙diệu 難nan 思tư 。 等đẳng 是thị 焉yên 得đắc 不bất 為vi 甚thậm 深thâm 境cảnh 界giới 。 絕tuyệt 歎thán 之chi 境cảnh 乎hồ 自tự 非phi 天thiên 台thai 深thâm 契Khế 經Kinh 旨chỉ 亦diệc 莫mạc 能năng 用dụng 也dã 若nhược 餘dư 經kinh 所sở 言ngôn 通thông 途đồ 之chi 理lý 耳nhĩ 故cố 不bất 可khả 並tịnh 今kim 經kinh 為vi 難nạn/nan 所sở 以dĩ 具cụ 約ước 四tứ 釋thích 申thân 之chi 以dĩ 引dẫn 證chứng 文văn 則tắc 可khả 知tri 也dã 故cố 約ước 十thập 界giới 釋thích 者giả 明minh 此thử 法pháp 之chi 體thể 徧biến 也dã 約ước 佛Phật 界giới 釋thích 者giả 示thị 此thử 法pháp 之chi 證chứng 極cực 也dã 約ước 離ly 合hợp 釋thích 者giả 彰chương 法pháp 體thể 之chi 難nan 思tư 也dã 約ước 位vị 釋thích 者giả 顯hiển 唯duy 佛Phật 之chi 究cứu 盡tận 也dã 抑ức 又hựu 指chỉ 的đích 妙diệu 境cảnh 莫mạc 不bất 本bổn 諸chư 此thử 者giả 則tắc 又hựu 得đắc 乎hồ 本bổn 末mạt 究cứu 竟cánh 等đẳng 之chi 旨chỉ 也dã 故cố 知tri 今kim 附phụ 經kinh 文văn 特đặc 約ước 經kinh 旨chỉ 推thôi 而nhi 明minh 之chi 若nhược 失thất 玄huyền 及cập 止Chỉ 觀Quán 各các 自tự 為vi 說thuyết 則tắc 又hựu 從tùng 彼bỉ 部bộ 旨chỉ 言ngôn 也dã 如như 今kim 記ký 文văn 望vọng 彼bỉ 止Chỉ 觀Quán 明minh 玄huyền 有hữu 寬khoan 狹hiệp 之chi 義nghĩa (# 云vân 云vân )# 委ủy 如như 文văn 釋thích 此thử 不bất 暇hạ 詳tường 也dã 。

十thập 如như 是thị 一nhất 也dã 而nhi 前tiền 約ước 十thập 界giới 釋thích 則tắc 十thập 如như 是thị 通thông 於ư 十thập 界giới 次thứ 約ước 佛Phật 界giới 釋thích 則tắc 十thập 皆giai 佛Phật 界giới 謂vị 非phi 相tướng 不bất 相tương 等đẳng 意ý 顯hiển 中trung 道đạo 唯duy 佛Phật 法Pháp 界giới 故cố 也dã 又hựu 次thứ 約ước 離ly 合hợp 釋thích 而nhi 有hữu 自tự 行hành 墮đọa 他tha 等đẳng 異dị 故cố 約ước 自tự 行hành 則tắc 十thập 如như 唯duy 佛Phật 皆giai 名danh 無vô 上thượng 相tương/tướng 等đẳng 若nhược 對đối 隨tùy 他tha 等đẳng 則tắc 通thông 於ư 九cửu 界giới 以dĩ 隨tùy 自tự 故cố 合hợp 隨tùy 他tha 故cố 開khai 合hợp 則tắc 為vi 一nhất 開khai 則tắc 無vô 量lượng 約ước 此thử 論luận 三tam 諦đế 者giả 則tắc 不bất 合hợp 不bất 散tán 。 正chánh 顯hiển 不bất 思tư 議nghị 。 意ý 妙diệu 在tại 於ư 此thử 而nhi 次thứ 約ước 位vị 釋thích 則tắc 以dĩ 相tương/tướng 性tánh 體thể 三tam 當đương 於ư 理lý 性tánh 雖tuy 屬thuộc 理lý 性tánh 而nhi 實thật 通thông 十thập 界giới 故cố 曰viết 若nhược 研nghiên 此thử 三tam 德đức 等đẳng 以dĩ 後hậu 七thất 知tri 次thứ 第đệ 對đối 於ư 十thập 信tín 等đẳng 是thị 則tắc 十thập 界giới 為vi 橫hoạnh/hoành 十thập 如như 成thành 竪thụ 若nhược 約ước 理lý 性tánh 則tắc 義nghĩa 復phục 成thành 橫hoạnh/hoành 所sở 以dĩ 理lý 性tánh 言ngôn 之chi 既ký 通thông 十thập 界giới 始thỉ 終chung 不bất 二nhị 故cố 有hữu 雖tuy 在tại 惡ác 而nhi 不bất 沉trầm 等đẳng 言ngôn 亦diệc 所sở 以dĩ 彰chương 不bất 思tư 議nghị 絕tuyệt 歎thán 之chi 旨chỉ 也dã 故cố 知tri 只chỉ 一nhất 十thập 如như 兼kiêm 於ư 諸chư 釋thích 一nhất 一nhất 契Khế 經Kinh 合hợp 旨chỉ 可khả 謂vị 曲khúc 盡tận 其kỳ 妙diệu 。 也dã 較giảo 彼bỉ 諸chư 說thuyết 固cố 不bất 可khả 同đồng 日nhật 矣hĩ 。

至chí 哉tai 究cứu 竟cánh 等đẳng 之chi 言ngôn 所sở 謂vị 了liễu 義nghĩa 之chi 極cực 說thuyết 也dã 奈nại 何hà 舊cựu 不bất 知tri 此thử 但đãn 於ư 十thập 如như 本bổn 末mạt 處xứ 求cầu 故cố 終chung 不bất 近cận 致trí 於ư 指chỉ 的đích 妙diệu 境cảnh 之chi 說thuyết 皆giai 言ngôn 之chi 不bất 通thông 可khả 不bất 惜tích 哉tai 今kim 謂vị 只chỉ 此thử 三tam 字tự 正chánh 是thị 究cứu 竟cánh 開khai 顯hiển 之chi 妙diệu 所sở 以dĩ 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 者giả 莫mạc 不bất 由do 此thử 理lý 也dã 故cố 令linh 約ước 解giải 惑hoặc 人nhân 教giáo 等đẳng 釋thích 無vô 不bất 皆giai 事sự 者giả 正chánh 以dĩ 此thử 也dã 若nhược 極cực 論luận 此thử 旨chỉ 又hựu 豈khởi 直trực 三tam 一nhất 而nhi 已dĩ 又hựu 何hà 一nhất 法pháp 而nhi 不bất 等đẳng 何hà 一nhất 理lý 而nhi 不bất 然nhiên 但đãn 使sử 有hữu 說thuyết 無vô 不bất 皆giai 等đẳng 又hựu 何hà 直trực 有hữu 說thuyết 至chí 於ư 說thuyết 與dữ 不bất 說thuyết 亦diệc 悉tất 歸quy 於ư 究cứu 竟cánh 等đẳng 也dã 然nhiên 則tắc 還hoàn 有hữu 出xuất 得đắc 是thị 究cứu 竟cánh 等đẳng 者giả 麼ma 有hữu 則tắc 試thí 為vi 道đạo 看khán 。

大đại 凡phàm 論luận 疏sớ/sơ 之chi 作tác 雖tuy 各các 法pháp 相tướng 規quy 矩củ 體thể 製chế 不bất 同đồng 然nhiên 以dĩ 所sở 造tạo 深thâm 微vi 不bất 容dung 異dị 趣thú 故cố 會hội 釋thích 之chi 宜nghi 也dã 亦diệc 不bất 必tất 一nhất 一nhất 泯mẫn 齊tề 使sử 牽khiên 強cường/cưỡng 遷thiên 就tựu 則tắc 又hựu 不bất 可khả 姑cô 亦diệc 會hội 其kỳ 大đại 體thể 爾nhĩ 如như 彼bỉ 論luận 五ngũ 句cú 意ý 皆giai 一nhất 一nhất 問vấn 起khởi 之chi 辭từ 謂vị 何hà 等đẳng 法pháp 者giả 直trực 問vấn 十thập 如như 是thị 何hà 等đẳng 法pháp 也dã 云vân 何hà 法pháp 者giả 問vấn 其kỳ 所sở 以dĩ 。 也dã 何hà 似tự 法pháp 者giả 詰cật 其kỳ 比tỉ 類loại 也dã 何hà 相tương/tướng 何hà 體thể 法pháp 者giả 徵trưng 其kỳ 體thể 相tướng 也dã 但đãn 如như 是thị 徵trưng 釋thích 則tắc 今kim 十thập 如như 可khả 得đắc 而nhi 明minh 矣hĩ 復phục 各các 一nhất 一nhất 約ước 四tứ 重trọng/trùng 明minh 之chi 有hữu 以dĩ 見kiến 其kỳ 法pháp 義nghĩa 大đại 括quát 包bao 富phú 也dã 如như 記ký 家gia 一nhất 一nhất 會hội 釋thích 可khả 謂vị 明minh 矣hĩ 。 如như 必tất 一nhất 一nhất 求cầu 其kỳ 所sở 以dĩ 條điều 理lý 宗tông 有hữu 歸quy 源nguyên 之chi 說thuyết 終chung 恐khủng 泯mẫn 而nhi 不bất 通thông 謂vị 各các 當đương 其kỳ 理lý 各các 自tự 一nhất 說thuyết 可khả 也dã 。

不bất 思tư 議nghị 未vị 必tất 絕tuyệt 言ngôn 絕tuyệt 言ngôn 未vị 必tất 不bất 思tư 議nghị 惟duy 兩lưỡng 者giả 併tinh 明minh 如như 今kim 所sở 謂vị 者giả 始thỉ 可khả 謂vị 至chí 矣hĩ 然nhiên 亦diệc 何hà 間gian 於ư 言ngôn 說thuyết 文văn 字tự 。 哉tai 據cứ 論luận 以dĩ 不bất 決quyết 定định 為vi 不bất 思tư 議nghị 是thị 亦diệc 不bất 往vãng 示thị 相tương/tướng 爾nhĩ 若nhược 論luận 不bất 思tư 議nghị 又hựu 豈khởi 直trực 不bất 決quyết 定định 而nhi 已dĩ 哉tai 要yếu 之chi 決quyết 定định 不bất 決quyết 定định 是thị 猶do 思tư 議nghị 非phi 不bất 思tư 議nghị 。 也dã 又hựu 以dĩ 出xuất 過quá 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 一nhất 切thiết 語ngữ 言ngôn 。 所sở 不bất 能năng 到đáo 者giả 是thị 亦diệc 思tư 議nghị 非phi 不bất 思tư 議nghị 。 若nhược 論luận 遮già 箇cá 道Đạo 理lý 直trực 須tu 到đáo 與dữ 不bất 到đáo 行hành 與dữ 不bất 行hành 。 一nhất 切thiết 坐tọa 斷đoạn 心tâm 領lãnh 默mặc 契khế 或hoặc 恐khủng 相tương 應ứng 有hữu 分phần/phân 不bất 然nhiên 亦diệc 難nạn/nan 矣hĩ 。

論luận 以dĩ 譬thí 喻dụ 示thị 不bất 思tư 議nghị 。 者giả 其kỳ 文văn 頗phả 難nan 曉hiểu 今kim 為vi 疏sớ/sơ 之chi 初sơ 以dĩ 色sắc 空không 示thị 平bình 等đẳng 相tương/tướng 則tắc 曰viết 云vân 云vân 謂vị 不bất 以dĩ 壞hoại 色sắc 趣thú 空không 為vi 平bình 等đẳng 道đạo 唯duy 觀quán 色sắc 即tức 空không 乃nãi 為vi 平bình 等đẳng 文văn 言ngôn 不bất 異dị 者giả 亦diệc 應ưng 云vân 不bất 一nhất 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 即tức 平bình 等đẳng 大Đại 乘Thừa 。 也dã 故cố 譬thí 之chi 如như 明minh 與dữ 暗ám 共cộng 猶do 色sắc 空không 體thể 即tức 也dã 彼bỉ 不bất 知tri 者giả 謂vị 明minh 暗ám 異dị 曾tằng 不bất 知tri 猶do 如như 月nguyệt 光quang 與dữ 暗ám 共cộng 合hợp 亦diệc 何hà 嘗thường 異dị 乎hồ 而nhi 月nguyệt 光quang 非phi 暗ám 又hựu 何hà 嘗thường 一nhất 乎hồ 如như 是thị 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 而nhi 言ngôn 共cộng 合hợp 又hựu 如như 日nhật 出xuất 明minh 生sanh 不bất 與dữ 暗ám 共cộng 而nhi 暗ám 未vị 嘗thường 去khứ 明minh 未vị 嘗thường 來lai 暗ám 時thời 全toàn 明minh 而nhi 為vi 暗ám 明minh 時thời 即tức 暗ám 而nhi 為vi 明minh 如như 是thị 亦diệc 不bất 來lai 不bất 去khứ 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 而nhi 言ngôn 不bất 與dữ 暗ám 共cộng 合hợp 也dã 亦diệc 猶do 生sanh 死tử 與dữ 道đạo 合hợp 而nhi 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 道đạo 即tức 生sanh 死tử 亦diệc 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 如Như 來Lai 以dĩ 是thị 。 斷đoạn 煩phiền 惱não 出xuất 生sanh 死tử 亦diệc 不bất 一nhất 不bất 異dị 故cố 。 曰viết 佛Phật 之chi 所sở 盡tận 已dĩ 盡tận 所sở 度độ 已dĩ 度độ 所sở 謂vị 明minh 暗ám 不bất 相tương 除trừ 顯hiển 出xuất 佛Phật 菩Bồ 提Đề 亦diệc 其kỳ 理lý 也dã 如như 是thị 明minh 之chi 非phi 不bất 思tư 議nghị 。 乎hồ 記ký 釋thích 全toàn 與dữ 今kim 異dị 得đắc 失thất 未vị 詳tường 。

不bất 思tư 議nghị 者giả 。 理lý 之chi 極cực 致trí 也dã 理lý 之chi 極cực 致trí 者giả 無vô 問vấn 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 皆giai 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 。 意ý 到đáo 試thí 以dĩ 世thế 間gian 果quả 報báo 。 事sự 法pháp 以dĩ 明minh 之chi 如như 阿a 含hàm 明minh 四tứ 不bất 思tư 議nghị 。 云vân 云vân 又hựu 經kinh 明minh 五ngũ 道đạo 各các 一nhất 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 雖tuy 非phi 理lý 之chi 極cực 法pháp 之chi 深thâm 者giả 求cầu 其kỳ 極cực 致trí 又hựu 豈khởi 得đắc 而nhi 思tư 議nghị 耶da 只chỉ 如như 世thế 間gian 根căn 塵trần 日nhật 用dụng 極cực 其kỳ 理lý 本bổn 亦diệc 有hữu 聖thánh 智trí 所sở 不bất 能năng 知tri 。 者giả 如như 眼nhãn 何hà 為vi 而nhi 見kiến 耳nhĩ 何hà 為vi 而nhi 聞văn 等đẳng 如như 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 如như 是thị 推thôi 求cầu 。 其kỳ 皆giai 出xuất 於ư 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 不bất 思tư 議nghị 一nhất 中trung 無vô 量lượng 無vô 量lượng 。 中trung 一nhất 是thị 固cố 圓viên 詮thuyên 法pháp 果quả 融dung 通thông 之chi 。

果quả 上thượng 勝thắng 妙diệu 之chi 用dụng 豈khởi 無vô 自tự 而nhi 然nhiên 哉tai 要yếu 必tất 有hữu 理lý 本bổn 於ư 性tánh 具cụ 性tánh 具cụ 之chi 妙diệu 不bất 離ly 因nhân 心tâm 謂vị 之chi 性tánh 德đức 謂vị 之chi 理lý 本bổn 謂vị 之chi 因nhân 理lý 等đẳng 皆giai 其kỳ 旨chỉ 也dã 但đãn 由do 凡phàm 迷mê 不bất 能năng 顯hiển 發phát 。 雖tuy 即tức 未vị 顯hiển 不bất 可khả 去khứ 無vô 若nhược 也dã 本bổn 無vô 顯hiển 何hà 所sở 顯hiển 此thử 則tắc 一nhất 家gia 談đàm 性tánh 具cụ 之chi 宗tông 旨chỉ 也dã 彼bỉ 不bất 達đạt 者giả 徒đồ 張trương 果quả 用dụng 之chi 圓viên 融dung 法Pháp 界Giới 之chi 無vô 礙ngại 賸# 談đàm 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 一nhất 一nhất 融dung 攝nhiếp 究cứu 其kỳ 理lý 趣thú 曾tằng 無vô 旨chỉ 歸quy 與dữ 而nhi 言ngôn 之chi 只chỉ 如như 性tánh 起khởi 不bất 說thuyết 性tánh 具cụ 逐trục 為vi 今kim 宗tông 所sở 指chỉ 斥xích 也dã 故cố 曰viết 云vân 云vân 又hựu 曰viết 諸chư 佛Phật 果Quả 上thượng 依y 正chánh 融dung 通thông 並tịnh 由do 眾chúng 生sanh 理lý 本bổn 益ích 彼bỉ 此thử 得đắc 失thất 互hỗ 見kiến 其kỳ 意ý 耳nhĩ 。

文Văn 句Cú 格Cách 言Ngôn 卷quyển 上thượng