成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 疏Sớ/sơ 義Nghĩa 演Diễn 卷quyển 第đệ 八bát 本bổn (# 上thượng )#

西tây 京kinh 福phước 壽thọ 寺tự 沙Sa 門Môn 。 如như 理lý 。 撰soạn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 俱câu 依y 止chỉ 第đệ 八bát 識thức 故cố 者giả 即tức 是thị 五ngũ 識thức 及cập 意ý 識thức 名danh 二nhị 俱câu 依y 止chỉ 第đệ 八bát 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 句cú 總tổng 通thông 六lục 識thức 至chí 釋thích 俱câu 轉chuyển 者giả 意ý 說thuyết 此thử 依y 止chỉ 根căn 本bổn 識thức 一nhất 句cú 通thông 下hạ 三tam 句cú 明minh 六lục 識thức 俱câu 轉chuyển 義nghĩa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 云vân 二nhị 句cú 者giả 即tức 取thủ 或hoặc 俱câu 或hoặc 不bất 俱câu 如như 濤đào 波ba 依y 等đẳng 二nhị 句cú 今kim 唯duy 論luận 頌tụng 合hợp 有hữu 三tam 句cú 加gia 五ngũ 識thức 隨tùy 緣duyên 現hiện 一nhất 句cú 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 及cập 無vô 心tâm 之chi 言ngôn 乃nãi 至chí 意ý 得đắc 起khởi 失thất 者giả 頌tụng 中trung 無vô 心tâm 二nhị 字tự 通thông 下hạ 四tứ 位vị 應ưng 言ngôn 無vô 心tâm 滅diệt 定định 無vô 心tâm 無vô 想tưởng 定định 無vô 心tâm 睡thụy 眠miên 。 無vô 心tâm 悶muộn 絕tuyệt 若nhược 餘dư 四tứ 位vị 不bất 言ngôn 無vô 心tâm 者giả 即tức 恐khủng 同đồng 有hữu 心tâm 眠miên 等đẳng 意ý 亦diệc 得đắc 起khởi 為vi 簡giản 此thử 失thất 故cố 置trí 無vô 心tâm 之chi 言ngôn 亂loạn 猶do 恐khủng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 通thông 故cố 者giả 意ý 說thuyết 阿a 陀đà 那na 通thông 凡phàm 聖thánh 染nhiễm 淨tịnh 位vị 有hữu 然nhiên 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 局cục 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 全toàn 無vô 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 根căn 本bổn 者giả 生sanh 之chi 由do 始thỉ 者giả 解giải 云vân 始thỉ 者giả 初sơ 也dã 即tức 是thị 根căn 本bổn 義nghĩa 即tức 第đệ 八bát 識thức 生sanh 諸chư 識thức 之chi 因nhân 由do 也dã 又hựu 約ước 生sanh 此thử 一nhất 身thân 之chi 中trung 。 第đệ 八bát 只chỉ 得đắc 為vi 生sanh 之chi 初sơ 始thỉ 不bất 得đắc 將tương 無vô 始thỉ 以dĩ 解giải 此thử 始thỉ 也dã 即tức 八bát 識thức 是thị 無vô 始thỉ 也dã 但đãn 約ước 生sanh 現hiện 身thân 一nhất 期kỳ 分phần/phân 限hạn 之chi 中trung 以dĩ 立lập 終chung 始thỉ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 除trừ 第đệ 七thất 至chí 緣duyên 恆hằng 無vô 礙ngại 者giả 何hà 故cố 但đãn 說thuyết 前tiền 六lục 轉chuyển 識thức 親thân 依y 第đệ 八bát 不bất 說thuyết 第đệ 七thất 耶da 今kim 親thân 依y 意ý 以dĩ 第đệ 七thất 與dữ 第đệ 八bát 為vi 俱câu 有hữu 依y 故cố 不bất 說thuyết 親thân 依y 也dã 以dĩ 第đệ 七thất 緣duyên 恆hằng 無vô 礙ngại 者giả 意ý 說thuyết 八bát 七thất 二nhị 識thức 相tương 依y 而nhi 住trụ 緣duyên 恆hằng 有hữu 無vô 障chướng 礙ngại 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 於ư 至chí 除trừ 第đệ 七thất 者giả 意ý 云vân 依y 彼bỉ 前tiền 第đệ 二nhị 能năng 變biến 已dĩ 明minh 依y 彼bỉ 轉chuyển 緣duyên 彼bỉ 意ý 所sở 以dĩ 此thử 中trung 文văn 除trừ 第đệ 七thất 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 第đệ 八bát 識thức 至chí 斷đoạn 有hữu 漏lậu 分phần/phân 位vị 乃nãi 至chí 影ảnh 顯hiển 文văn 也dã 者giả 第đệ 七thất 八bát 識thức 並tịnh 明minh 斷đoạn 有hữu 漏lậu 分phần/phân 位vị 者giả 即tức 如như 前tiền 辨biện 初sơ 能năng 變biến 頌tụng 云vân 阿A 羅La 漢Hán 位vị 捨xả 即tức 明minh 第đệ 八bát 斷đoạn 有hữu 漏lậu 分phần/phân 位vị 又hựu 如như 前tiền 明minh 第đệ 七thất 識thức 第đệ 二nhị 能năng 變biến 頌tụng 云vân 阿A 羅La 漢Hán 滅diệt 定định 出xuất 世thế 道đạo 無vô 有hữu 等đẳng 是thị 明minh 第đệ 七thất 斷đoạn 有hữu 漏lậu 分phần/phân 位vị 不bất 明minh 起khởi 滅diệt 分phần/phân 位vị 今kim 六lục 轉chuyển 識thức 明minh 起khởi 滅diệt 分phần/phân 位vị 故cố 頌tụng 云vân 五ngũ 識thức 隨tùy 緣duyên 現hiện 乃nãi 至chí 睡thụy 眠miên 與dữ 悶muộn 絕tuyệt 等đẳng 故cố 知tri 六lục 轉chuyển 識thức 唯duy 明minh 起khởi 滅diệt 不bất 明minh 斷đoạn 有hữu 漏lậu 分phần/phân 位vị 也dã 今kim 解giải 云vân 第đệ 七thất 八bát 識thức 一nhất 切thiết 時thời 常thường 行hành 即tức 無vô 間gián 斷đoạn 所sở 以dĩ 第đệ 七thất 八bát 識thức 但đãn 明minh 斷đoạn 有hữu 漏lậu 分phần/phân 位vị 不bất 明minh 起khởi 滅diệt 分phần/phân 位vị 亦diệc 影ảnh 顯hiển 六lục 轉chuyển 識thức 亦diệc 有hữu 斷đoạn 時thời 故cố 六lục 識thức 但đãn 明minh 起khởi 滅diệt 分phần/phân 位vị 亦diệc 影ảnh 取thủ 第đệ 七thất 八bát 識thức 亦diệc 有hữu 起khởi 滅diệt 分phần/phân 位vị 此thử 前tiền 後hậu 論luận 文văn 影ảnh 顯hiển 也dã 今kim 言ngôn 起khởi 滅diệt 者giả 滅diệt 即tức 是thị 五ngũ 位vị 無vô 心tâm 起khởi 即tức 是thị 有hữu 識thức 常thường 現hiện 起khởi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 識thức 皆giai 共cộng 故cố 者giả 轉chuyển 識thức 皆giai 共cộng 依y 第đệ 八bát 現hiện 識thức 也dã 問vấn 如như 何hà 七thất 八bát 二nhị 識thức 有hữu 起khởi 滅diệt 耶da 答đáp 但đãn 據cứ 二nhị 識thức 名danh 名danh 有hữu 起khởi 滅diệt 非phi 據cứ 體thể 說thuyết 以dĩ 滅diệt 定định 中trung 有hữu 淨tịnh 第đệ 七thất 故cố 故cố 七thất 八bát 二nhị 識thức 十Thập 地Địa 之chi 中trung 在tại 觀quán 出xuất 觀quán 皆giai 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 等đẳng 分phần/phân 位vị 轉chuyển 變biến 故cố 約ước 此thử 名danh 起khởi 滅diệt 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 此thử 一nhất 句cú 通thông 二nhị 頌tụng 訖ngật 者giả 即tức 此thử 依y 止chỉ 根căn 本bổn 識thức 一nhất 句cú 通thông 此thử 二nhị 頌tụng 此thử 二nhị 頌tụng 中trung 明minh 六lục 轉chuyển 識thức 六lục 轉chuyển 識thức 皆giai 依y 根căn 本bổn 識thức 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 同đồng 緣duyên 色sắc 境cảnh 者giả 即tức 五ngũ 塵trần 俱câu 名danh 色sắc 非phi 是thị 同đồng 緣duyên 之chi 色sắc 境cảnh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 五ngũ 識thức 有hữu 三tam 類loại 即tức 以dĩ 五ngũ 四tứ 三tam 緣duyên 而nhi 生sanh 者giả 三tam 類loại 者giả 一nhất 者giả 眼nhãn 識thức 。 為vi 一nhất 類loại 具cụ 五ngũ 緣duyên 生sanh 謂vị 空không 明minh 根căn 境cảnh 作tác 意ý 二nhị 者giả 耳nhĩ 識thức 為vi 一nhất 類loại 具cụ 四tứ 緣duyên 生sanh 謂vị 五ngũ 緣duyên 中trung 除trừ 明minh 暗ám 亦diệc 聞văn 聲thanh 故cố 三tam 者giả 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 識thức 為vi 一nhất 類loại 具cụ 三tam 緣duyên 生sanh 謂vị 根căn 境cảnh 作tác 意ý 。

【# 疏sớ/sơ 】# 並tịnh 無vô 根căn 本bổn 依y 者giả 若nhược 前tiền 六lục 以dĩ 疎sơ 依y 以dĩ 第đệ 八bát 為vi 根căn 本bổn 依y 若nhược 七thất 八bát 更cánh 互hỗ 相tương 依y 即tức 唯duy 名danh 俱câu 有hữu 依y 以dĩ 第đệ 八bát 為vi 根căn 本bổn 依y 若nhược 七thất 八bát 者giả 第đệ 七thất 具cụ 三tam 緣duyên 生sanh 者giả 是thị 正chánh 義nghĩa 。

【# 論luận 】# 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 內nội 依y 本bổn 識thức 二nhị 處xứ 問vấn 今kim 言ngôn 內nội 外ngoại 依y 何hà 義nghĩa 明minh 答đáp 有hữu 義nghĩa 二nhị 釋thích 一nhất 云vân 約ước 十thập 二nhị 本bổn 識thức 意ý 處xứ 之chi 所sở 攝nhiếp 故cố 。 名danh 之chi 為vi 內nội 作tác 意ý 法pháp 處xứ 故cố 名danh 外ngoại 也dã 云vân 唯duy 第đệ 八bát 識thức 若nhược 種chủng 若nhược 現hiện 生sanh 根căn 本bổn 故cố 獨độc 名danh 為vi 內nội 所sở 餘dư 緣duyên 非phi 根căn 本bổn 故cố 皆giai 名danh 為vi 外ngoại 論luận 依y 後hậu 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 經kinh 唯duy 有hữu 五ngũ 識thức 至chí 例lệ 同đồng 彼bỉ 說thuyết 者giả 意ý 云vân 深thâm 密mật 經kinh 中trung 唯duy 說thuyết 五ngũ 識thức 如như 水thủy 濤đào 波ba 隨tùy 緣duyên 多đa 小tiểu 或hoặc 俱câu 不bất 俱câu 此thử 論luận 云vân 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 乃nãi 至chí 如như 水thủy 濤đào 波ba 隨tùy 緣duyên 多đa 小tiểu 即tức 例lệ 同đồng 彼bỉ 經kinh 說thuyết 唯duy 於ư 喻dụ 等đẳng 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 若nhược 爾nhĩ 如như 喻dụ 中trung 更cánh 有hữu 鏡kính 面diện 喻dụ 可khả 須tu 喻dụ 下hạ 致trí 其kỳ 等đẳng 字tự 即tức 舉cử 水thủy 波ba 更cánh 等đẳng 鏡kính 面diện 只chỉ 如như 法Pháp 中trung 但đãn 有hữu 五ngũ 識thức 既ký 舉cử 五ngũ 識thức 更cánh 無vô 法pháp 可khả 等đẳng 何hà 須tu 法pháp 喻dụ 致trí 下hạ 等đẳng 字tự 由do 此thử 通thông 說thuyết 致trí 總tổng 等đẳng 言ngôn 故cố 云vân 此thử 等đẳng 法pháp 喻dụ 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 七thất 識thức 至chí 獨độc 說thuyết 五ngũ 者giả 此thử 是thị 難nạn/nan 詞từ 五ngũ 俱câu 定định 有hữu 第đệ 六lục 第đệ 七thất 恆hằng 生sanh 故cố 者giả 是thị 答đáp 詞từ 五ngũ 俱câu 定định 有hữu 意ý 識thức 意ý 識thức 必tất 依y 七thất 生sanh 故cố 說thuyết 識thức 如như 浪lãng 波ba 七thất 識thức 逢phùng 緣duyên 即tức 起khởi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 乃nãi 至chí 佛Phật 果Quả 五ngũ 識thức 勢thế 與dữ 因nhân 同đồng 者giả 解giải 言ngôn 若nhược 佛Phật 果Quả 五ngũ 識thức 具cụ 緣duyên 多đa 小tiểu 與dữ 因nhân 中trung 凡phàm 夫phu 相tương 似tự 又hựu 佛Phật 果Quả 五ngũ 識thức 多đa 間gian 斷đoạn 小tiểu 分phần/phân 相tương 續tục 以dĩ 所sở 藉tạ 眾chúng 緣duyên 時thời 多đa 不bất 具cụ 佛Phật 果Quả 位vị 中trung 肉nhục 眼nhãn 亦diệc 具cụ 九cửu 緣duyên 生sanh 既ký 名danh 肉nhục 眼nhãn 云vân 具cụ 九cửu 緣duyên 故cố 若nhược 佛Phật 天thiên 眼nhãn 即tức 具cụ 七thất 緣duyên 除trừ 空không 明minh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 微vi 細tế 沉trầm 審thẩm 者giả 彼bỉ 行hành 相tương/tướng 微vi 細tế 名danh 沉trầm 審thẩm 非phi 謂vị 審thẩm 察sát 子tử 細tế 名danh 沉trầm 審thẩm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 猒# 於ư 心tâm 者giả 即tức 是thị 二nhị 無vô 心tâm 位vị 也dã 或hoặc 異dị 緣duyên 礙ngại 者giả 謂vị 餘dư 無vô 想tưởng 天thiên 等đẳng 三tam 位vị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 與dữ 前tiền 別biệt 者giả 意ý 云vân 前tiền 解giải 染nhiễm 一nhất 分phần/phân 不bất 行hành 不bất 妨phương 有hữu 一nhất 分phần/phân 無vô 漏lậu 第đệ 七thất 今kim 解giải 但đãn 令linh 識thức 體thể 轉chuyển 反phản 成thành 染nhiễm 淨tịnh 非phi 總tổng 不bất 行hành 故cố 不bất 同đồng 前tiền 染nhiễm 一nhất 分phần/phân 滅diệt 淨tịnh 一nhất 分phần/phân 在tại 與dữ 前tiền 別biệt 也dã 有hữu 云vân 故cố 與dữ 前tiền 別biệt 者giả 不bất 同đồng 前tiền 第đệ 六lục 識thức 也dã 以dĩ 第đệ 六lục 緣duyên 礙ngại 總tổng 不bất 行hành 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 名danh 常thường 現hiện 起khởi 者giả 意ý 云vân 八bát 識thức 相tương 望vọng 第đệ 六lục 識thức 不bất 同đồng 前tiền 五ngũ 者giả 以dĩ 第đệ 六lục 識thức 雖tuy 間gian 麤thô 動động 而nhi 所sở 藉tạ 緣duyên 無vô 時thời 不bất 具cụ 所sở 以dĩ 不bất 同đồng 前tiền 五ngũ 識thức 異dị 後hậu 二nhị 者giả 謂vị 第đệ 七thất 八bát 二nhị 識thức 行hành 相tương/tướng 微vi 細tế 多đa 恆hằng 相tương 續tục 第đệ 六lục 多đa 間gian 斷đoạn 故cố 不bất 同đồng 後hậu 二nhị 除trừ 五ngũ 位vị 外ngoại 餘dư 一nhất 切thiết 時thời 有hữu 。 以dĩ 名danh 常thường 現hiện 起khởi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 取thủ 次thứ 第đệ 二nhị 翻phiên 下hạ 文văn 云vân 由do 斯tư 頌tụng 中trung 不bất 說thuyết 第đệ 六lục 乃nãi 至chí 雙song 結kết 故cố 者giả 即tức 論luận 中trung 第đệ 二nhị 翻phiên 解giải 末mạt 云vân 由do 斯tư 不bất 說thuyết 第đệ 六lục 識thức 此thử 隨tùy 緣duyên 現hiện 文văn 亦diệc 應ưng 在tại 論luận 中trung 第đệ 一nhất 翻phiên 解giải 末mạt 亦diệc 應ưng 結kết 云vân 由do 斷đoạn 不bất 說thuyết 此thử 隨tùy 緣duyên 現hiện 也dã 今kim 論luận 中trung 第đệ 一nhất 翻phiên 解giải 不bất 著trước 由do 斯tư 等đẳng 言ngôn 於ư 第đệ 二nhị 翻phiên 解giải 下hạ 方phương 著trước 由do 斯tư 等đẳng 言ngôn 者giả 為vi 欲dục 雙song 結kết 上thượng 二nhị 解giải 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 內nội 緣duyên 種chủng 根căn 理lý 等đẳng 故cố 者giả 種chủng 子tử 根căn 謂vị 六lục 根căn 理lý 謂vị 四Tứ 諦Đế 理lý 五ngũ 識thức 並tịnh 不bất 緣duyên 有hữu 云vân 五ngũ 識thức 唯duy 緣duyên 外ngoại 不bất 緣duyên 內nội 種chủng 者giả 以dĩ 五ngũ 根căn 發phát 識thức 道Đạo 理lý 齋trai 等đẳng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 闕khuyết 等đẳng 時thời 者giả 意ý 云vân 根căn 有hữu 闕khuyết 時thời 五ngũ 識thức 亦diệc 不bất 起khởi 如như 在tại 母mẫu 胎thai 羯yết 邏la 藍lam 位vị 五ngũ 根căn 未vị 具cụ 識thức 亦diệc 不bất 生sanh 或hoặc 有hữu 生sanh 盲manh 或hoặc 耳nhĩ 聾lung 鼻tị 甕úng 身thân 風phong 煩phiền 痺# 口khẩu 爽sảng 等đẳng 五ngũ 識thức 皆giai 不bất 起khởi 縱túng/tung 有hữu 色sắc 根căn 或hoặc 以dĩ 緣duyên 闕khuyết 所sở 以dĩ 不bất 起khởi 時thời 多đa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 根căn 境cảnh 等đẳng 法pháp 者giả 意ý 說thuyết 總tổng 緣duyên 理lý 事sự 意ý 云vân 前tiền 師sư 將tương 六lục 識thức 對đối 八bát 七thất 說thuyết 解giải 內nội 外ngoại 門môn 者giả 不bất 得đắc 約ước 理lý 說thuyết 於ư 內nội 門môn 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 五ngũ 七thất 八bát 識thức 同đồng 故cố 者giả 同đồng 緣duyên 事sự 境cảnh 生sanh 不bất 緣duyên 內nội 理lý 生sanh 故cố 若nhược 如như 後hậu 師sư 并tinh 六lục 識thức 自tự 相tương/tướng 說thuyết 即tức 得đắc 有hữu 內nội 外ngoại 門môn 前tiền 五ngũ 識thức 緣duyên 外ngoại 門môn 生sanh 第đệ 六lục 識thức 通thông 緣duyên 內nội 外ngoại 門môn 也dã 方phương 第đệ 六lục 故cố 者giả 意ý 說thuyết 緣duyên 內nội 外ngoại 門môn 方phương 是thị 第đệ 六lục 識thức 也dã 問vấn 前tiền 師sư 許hứa 有hữu 內nội 外ngoại 門môn 否phủ/bĩ 答đáp 若nhược 約ước 緣duyên 理lý 事sự 內nội 外ngoại 門môn 前tiền 師sư 即tức 不bất 得đắc 有hữu 內nội 外ngoại 若nhược 但đãn 約ước 八bát 識thức 分phân 別biệt 亦diệc 得đắc 有hữu 內nội 外ngoại 門môn 即tức 如như 五ngũ 識thức 緣duyên 外ngoại 七thất 八bát 識thức 緣duyên 內nội 第đệ 六Lục 通Thông 內nội 外ngoại 極cực 成thành 第đệ 一nhất 翻phiên 解giải 是thị 前tiền 師sư 第đệ 二nhị 翻phiên 解giải 是thị 後hậu 師sư 故cố 論luận 文văn 五ngũ 識thức 已dĩ 下hạ 是thị 後hậu 師sư 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 等đẳng 言ngôn 攝nhiếp 故cố 者giả 論luận 中trung 生sanh 無vô 想tưởng 等đẳng 等đẳng 言ngôn 攝nhiếp 頌tụng 下hạ 二nhị 句cú 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 想tưởng 為vi 生sanh 死tử 之chi 因nhân 者giả 謂vị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 亦diệc 不bất 立lập 受thọ 思tư 等đẳng 心tâm 所sở 唯duy 有hữu 想tưởng 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 境cảnh 而nhi 取thủ 男nam 想tưởng 女nữ 想tưởng 。 等đẳng 故cố 因nhân 想tưởng 而nhi 造tạo 生sanh 死tử 業nghiệp 受thọ 生sanh 死tử 身thân 由do 此thử 想tưởng 是thị 生sanh 死tử 因nhân 。 所sở 以dĩ 外ngoại 道đạo 偏thiên 猒# 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 總tổng 言ngôn 六lục 遠viễn 三tam 近cận 一nhất 者giả 即tức 眼nhãn 耳nhĩ 身thân 三tam 識thức 二nhị 禪thiền 上thượng 無vô 故cố 名danh 遠viễn 三tam 一nhất 者giả 第đệ 六lục 意ý 識thức 此thử 地địa 方phương 滅diệt 名danh 近cận 一nhất 問vấn 初sơ 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 亦diệc 有hữu 許hứa 此thử 三tam 起khởi 何hà 不bất 名danh 近cận 答đáp 約ước 地địa 遠viễn 無vô 故cố 名danh 遠viễn 不bất 據cứ 初sơ 生sanh 許hứa 起khởi 名danh 近cận 遠viễn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 問vấn 於ư 一nhất 切thiết 生sanh 處xứ 。 至chí 一nhất 切thiết 支chi 現hiện 行hành 可khả 得đắc 所sở 者giả 此thử 中trung 問vấn 意ý 於ư 一nhất 切thiết 生sanh 處xứ 。 等đẳng 皆giai 具cụ 十thập 二nhị 支chi 以dĩ 不bất 言ngôn 此thử 下hạ 脫thoát 文văn 三tam 摩ma 躰# 底để 者giả 此thử 云vân 等đẳng 至chí 等đẳng 至chí 如như 前tiền 疏sớ/sơ 中trung 已dĩ 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 師sư 解giải 五ngũ 十thập 九cửu 云vân 至chí 不bất 應ưng 徵trưng 詰cật 者giả 即tức 此thử 師sư 會hội 後hậu 師sư 所sở 引dẫn 瑜du 伽già 五ngũ 十thập 九cửu 文văn 此thử 師sư 云vân 五ngũ 十thập 九cửu 說thuyết 異dị 生sanh 以dĩ 現hiện 行hành 煩phiền 惱não 。 潤nhuận 生sanh 者giả 據cứ 多đa 分phần 說thuyết 非phi 謂vị 一nhất 切thiết 即tức 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 唯duy 種chủng 子tử 潤nhuận 生sanh 如như 說thuyết 入nhập 見kiến 道đạo 已dĩ 即tức 用dụng 種chủng 子tử 潤nhuận 生sanh 隨tùy 眠miên 種chủng 子tử 也dã 然nhiên 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 亦diệc 以dĩ 種chủng 子tử 及cập 現hiện 行hành 潤nhuận 唯duy 第đệ 三tam 果quả 人nhân 自tự 地địa 滿mãn 心tâm 用dụng 隨tùy 眠miên 潤nhuận 生sanh 以dĩ 斷đoạn 欲dục 界giới 九cửu 品phẩm 煩phiền 惱não 盡tận 又hựu 未vị 得đắc 起khởi 初sơ 禪thiền 現hiện 行hành 煩phiền 惱não 。 故cố 唯duy 種chủng 潤nhuận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 五ngũ 十thập 六lục 云vân 至chí 言ngôn 為vi 便tiện 故cố 者giả 意ý 云vân 此thử 解giải 後hậu 師sư 所sở 引dẫn 瑜du 伽già 文văn 也dã 彼bỉ 文văn 說thuyết 後hậu 想tưởng 等đẳng 生sanh 便tiện 從tùng 彼bỉ 沒một 者giả 意ý 說thuyết 死tử 已dĩ 中trung 有hữu 心tâm 生sanh 名danh 想tưởng 生sanh 等đẳng 是thị 故cố 後hậu 想tưởng 生sanh 時thời 是thị 死tử 已dĩ 後hậu 便tiện 從tùng 彼bỉ 天thiên 沒một 。 非phi 未vị 死tử 時thời 即tức 言ngôn 為vi 便tiện 從tùng 彼bỉ 沒một 故cố 知tri 死tử 後hậu 中trung 有hữu 想tưởng 生sanh 便tiện 從tùng 彼bỉ 沒một 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 異dị 生sanh 潤nhuận 生sanh 至chí 如như 此thử 外ngoại 道đạo 命mạng 終chung 時thời 等đẳng 者giả 凡phàm 論luận 異dị 生sanh 皆giai 唯duy 種chủng 現hiện 潤nhuận 今kim 此thử 。

一nhất 師sư 從tùng 在tại 無vô 想tưởng 天thiên 既ký 初sơ 後hậu 無vô 心tâm 明minh 知tri 此thử 外ngoại 道đạo 等đẳng 從tùng 彼bỉ 天thiên 命mạng 終chung 唯duy 舉cử 前tiền 種chủng 子tử 勢thế 分phần/phân 力lực 故cố 即tức 生sanh 欲dục 界giới 異dị 生sanh 名danh 唯duy 種chủng 潤nhuận 更cánh 不bất 起khởi 轉chuyển 識thức 等đẳng 即tức 除trừ 此thử 一nhất 類loại 異dị 生sanh 外ngoại 道đạo 餘dư 者giả 通thông 二nhị 潤nhuận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 九cửu 種chủng 潤nhuận 生sanh 心tâm 者giả 意ý 說thuyết 三tam 界giới 九cửu 地địa 異dị 生sanh 命mạng 終chung 皆giai 起khởi 現hiện 愛ái 潤nhuận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 生sanh 已dĩ 之chi 時thời 便tiện 從tùng 彼bỉ 沒một 者giả 意ý 說thuyết 本bổn 有hữu 末mạt 後hậu 起khởi 心tâm 名danh 想tưởng 正chánh 生sanh 及cập 至chí 中trung 有hữu 位vị 其kỳ 想tưởng 起khởi 名danh 生sanh 已dĩ 想tưởng 既ký 生sanh 已dĩ 便tiện 從tùng 彼bỉ 沒một 也dã 故cố 疏sớ/sơ 云vân 其kỳ 想tưởng 生sanh 已dĩ 方phương 從tùng 彼bỉ 沒một 是thị 此thử 中trung 意ý 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 與dữ 無vô 心tâm 定định 為vi 瑜du 至chí 故cố 得đắc 為ví 喻dụ 者giả 觀quán 此thử 文văn 意ý 外ngoại 有hữu 伏phục 難nạn/nan 難nạn/nan 若nhược 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 末mạt 後hậu 有hữu 想tưởng 者giả 云vân 何hà 得đắc 與dữ 。 無vô 心tâm 定định 為ví 喻dụ 耶da 故cố 有hữu 此thử 文văn 然nhiên 與dữ 無vô 心tâm 定định 為ví 喻dụ 者giả 中trung 間gian 長trường 時thời 無vô 心tâm 定định 與dữ 無vô 想tưởng 定định 相tương 似tự 故cố 得đắc 為ví 喻dụ 以dĩ 無vô 心tâm 定định 中trung 間gian 無vô 心tâm 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 諍tranh 生sanh 有hữu 有hữu 心tâm 者giả 此thử 言ngôn 生sanh 有hữu 謂vị 本bổn 有hữu 名danh 生sanh 非phi 是thị 結kết 生sanh 名danh 為vi 生sanh 有hữu 以dĩ 大Đại 乘Thừa 宗tông 第đệ 八bát 結kết 生sanh 無vô 意ý 識thức 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 法pháp 爾nhĩ 受thọ 生sanh 至chí 本bổn 有hữu 初sơ 位vị 者giả 意ý 云vân 夫phu 論luận 受thọ 生sanh 初sơ 必tất 有hữu 轉chuyển 識thức 也dã 此thử 非phi 生sanh 有hữu 且thả 一nhất 身thân 中trung 總tổng 分phần/phân 三tam 有hữu 所sở 謂vị 生sanh 有hữu 本bổn 有hữu 死tử 有hữu 生sanh 。 有hữu 者giả 即tức 初sơ 一nhất 念niệm 託thác 胎thai 時thời 名danh 生sanh 有hữu 本bổn 有hữu 者giả 即tức 從tùng 第đệ 二nhị 念niệm 已dĩ 去khứ 終chung 至chí 百bách 年niên 總tổng 名danh 本bổn 有hữu 死tử 有hữu 者giả 謂vị 正chánh 死tử 也dã 今kim 言ngôn 此thử 非phi 生sanh 有hữu 者giả 意ý 說thuyết 此thử 轉chuyển 識thức 初sơ 生sanh 有hữu 時thời 一nhất 念niệm 未vị 起khởi 至chí 本bổn 有hữu 初sơ 念niệm 時thời 方phương 起khởi 故cố 此thử 者giả 此thử 轉chuyển 識thức 即tức 於ư 生sanh 有hữu 一nhất 念niệm 此thử 轉chuyển 識thức 未vị 有hữu 名danh 此thử 非phi 生sanh 有hữu 也dã 故cố 本bổn 有hữu 初sơ 必tất 有hữu 轉chuyển 識thức 起khởi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 非phi 即tức 轉chuyển 識thức 文văn 也dã 意ý 說thuyết 云vân 法pháp 爾nhĩ 受thọ 生sanh 初sơ 有hữu 六lục 識thức 者giả 不bất 通thông 初sơ 生sanh 有hữu 即tức 起khởi 識thức 意ý 通thông 生sanh 有hữu 已dĩ 去khứ 本bổn 有hữu 初sơ 位vị 也dã 非phi 即tức 次thứ 生sanh 有hữu 後hậu 第đệ 二nhị 念niệm 時thời 者giả 雖tuy 言ngôn 六lục 識thức 本bổn 有hữu 初sơ 位vị 亦diệc 有hữu 不bất 言ngôn 次thứ 生sanh 有hữu 後hậu 第đệ 二nhị 念niệm 有hữu 也dã 言ngôn 第đệ 二nhị 念niệm 者giả 即tức 是thị 本bổn 有hữu 之chi 第đệ 一nhất 念niệm 心tâm 也dã 為vi 對đối 生sanh 有hữu 故cố 所sở 以dĩ 言ngôn 生sanh 有hữu 後hậu 第đệ 二nhị 念niệm 若nhược 但đãn 約ước 本bổn 有hữu 位vị 即tức 是thị 第đệ 一nhất 念niệm 故cố 意ý 說thuyết 六lục 識thức 此thử 本bổn 有hữu 初sơ 念niệm 亦diệc 未vị 起khởi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 一nhất 期kỳ 本bổn 有hữu 至chí 名danh 初sơ 位vị 者giả 意ý 云vân 於ư 一nhất 期kỳ 本bổn 有hữu 位vị 中trung 分phần/phân 三tam 位vị 也dã 即tức 從tùng 託thác 胎thai 已dĩ 後hậu 經kinh 五ngũ 七thất 日nhật 有hữu 六lục 識thức 具cụ 足túc 乃nãi 至chí 十thập 年niên 以dĩ 前tiền 總tổng 名danh 生sanh 有hữu 即tức 二nhị 十thập 年niên 以dĩ 去khứ 名danh 本bổn 有hữu 死tử 有hữu 可khả 知tri 今kim 言ngôn 法pháp 爾nhĩ 受thọ 生sanh 必tất 初sơ 有hữu 六lục 識thức 者giả 意ý 在tại 於ư 此thử 不bất 言ngôn 前tiền 生sanh 有hữu 及cập 本bổn 有hữu 第đệ 一nhất 念niệm 即tức 有hữu 六lục 識thức 在tại 也dã 謂vị 生sanh 彼bỉ 天thiên 一nhất 期kỳ 五ngũ 百bách 劫kiếp 分phân 為vi 三tam 分phần 。 謂vị 初sơ 分phần/phân 合hợp 一nhất 百bách 六lục 十thập 劫kiếp 以dĩ 來lai 皆giai 有hữu 心tâm 起khởi 又hựu 哲triết 法Pháp 師sư 云vân 設thiết 一nhất 期kỳ 中trung 十thập 分phần 分phần 之chi 初sơ 五ngũ 十thập 大đại 劫kiếp 以dĩ 來lai 皆giai 有hữu 心tâm 起khởi 也dã 設thiết 極cực 促xúc 仍nhưng 二nhị 百bách 年niên 或hoặc 五ngũ 百bách 年niên 以dĩ 來lai 有hữu 心tâm 若nhược 據cứ 生sanh 有hữu 本bổn 有hữu 初sơ 第đệ 一nhất 二nhị 念niệm 則tắc 說thuyết 有hữu 轉chuyển 識thức 者giả 即tức 卵noãn 生sanh 等đẳng 初sơ 受thọ 生sanh 時thời 在tại 母mẫu 胎thai 中trung 。 第đệ 一nhất 念niệm 第đệ 二nhị 念niệm 及cập 多đa 念niệm 以dĩ 來lai 皆giai 無vô 意ý 識thức 以dĩ 是thị 悶muộn 絕tuyệt 位vị 攝nhiếp 故cố 意ý 說thuyết 不bất 如như 我ngã 約ước 一nhất 期kỳ 分phân 為vi 三tam 分phần 。 說thuyết 唯duy 據cứ 一nhất 二nhị 念niệm 即tức 許hứa 識thức 起khởi 故cố 有hữu 此thử 失thất 也dã 言ngôn 先tiên 已dĩ 入nhập 訖ngật 者giả 意ý 說thuyết 若nhược 先tiên 無vô 心tâm 即tức 合hợp 入nhập 訖ngật 何hà 假giả 生sanh 彼bỉ 天thiên 中trung 方phương 名danh 入nhập 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 非phi 有hữu 未vị 可khả 起khởi 報báo 心tâm 者giả 意ý 云vân 報báo 心tâm 者giả 即tức 彼bỉ 天thiên 中trung 業nghiệp 所sở 感cảm 別biệt 報báo 心tâm 心tâm 所sở 等đẳng 意ý 說thuyết 此thử 報báo 心tâm 於ư 中trung 有hữu 末mạt 位vị 未vị 起khởi 至chí 彼bỉ 天thiên 本bổn 有hữu 位vị 暫tạm 起khởi 即tức 滅diệt 依y 此thử 滅diệt 位vị 立lập 無vô 想tưởng 天thiên 故cố 知tri 中trung 有hữu 但đãn 起khởi 潤nhuận 生sanh 愛ái 等đẳng 而nhi 不bất 起khởi 於ư 報báo 心tâm 心tâm 所sở 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 此thử 得đắc 第đệ 六lục 至chí 名danh 彼bỉ 無vô 心tâm 報báo 者giả 意ý 云vân 由do 生sanh 得đắc 異dị 熟thục 無vô 記ký 第đệ 六lục 報báo 心tâm 滅diệt 故cố 引dẫn 得đắc 後hậu 念niệm 第đệ 六lục 異dị 熟thục 無vô 記ký 心tâm 分phần/phân 位vị 即tức 於ư 此thử 無vô 心tâm 分phần/phân 位vị 之chi 上thượng 立lập 彼bỉ 無vô 心tâm 報báo 名danh 無vô 心tâm 報báo 者giả 即tức 業nghiệp 所sở 感cảm 報báo 心tâm 滅diệt 名danh 無vô 心tâm 報báo 從tùng 前tiền 定định 因nhân 之chi 所sở 感cảm 故cố 如như 前tiền 第đệ 一nhất 卷quyển 云vân 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 者giả 即tức 從tùng 此thử 者giả 名danh 異dị 熟thục 報báo 義nghĩa 所sở 感cảm 故cố 名danh 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 故cố 是thị 假giả 者giả 不bất 是thị 第đệ 八bát 異dị 熟thục 以dĩ 不bất 滅diệt 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 處xứ 轉chuyển 至chí 已dĩ 不bất 行hành 者giả 意ý 云vân 此thử 止chỉ 前tiền 師sư 宗tông 計kế 汝nhữ 若nhược 言ngôn 彼bỉ 天thiên 三tam 性tánh 轉chuyển 識thức 不bất 行hành 若nhược 初sơ 生sanh 時thời 。 彼bỉ 異dị 熟thục 生sanh 無vô 記ký 心tâm 等đẳng 亦diệc 已dĩ 不bất 行hành 即tức 彼bỉ 天thiên 初sơ 位vị 名danh 無vô 心tâm 者giả 此thử 牒điệp 他tha 宗tông 如như 何hà 下hạ 正chánh 難nạn/nan 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 何hà 可khả 言ngôn 唯duy 生sanh 得đắc 滅diệt 者giả 此thử 正chánh 申thân 難nạn/nan 也dã 汝nhữ 若nhược 言ngôn 彼bỉ 天thiên 初sơ 位vị 三tam 性tánh 心tâm 不bất 行hành 者giả 如như 何hà 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 於ư 彼bỉ 天thiên 中trung 。 唯duy 生sanh 得đắc 報báo 心tâm 滅diệt 明minh 知tri 彼bỉ 天thiên 初sơ 位vị 轉chuyển 識thức 暫tạm 起khởi 然nhiên 後hậu 滅diệt 也dã 意ý 難nạn/nan 云vân 若nhược 彼bỉ 天thiên 初sơ 位vị 轉chuyển 識thức 等đẳng 總tổng 不bất 行hành 名danh 無vô 心tâm 者giả 即tức 瑜du 伽già 不bất 可khả 說thuyết 唯duy 生sanh 得đắc 報báo 心tâm 滅diệt 名danh 無vô 心tâm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 設thiết 非phi 唯duy 至chí 有hữu 心tâm 故cố 意ý 云vân 此thử 第đệ 二nhị 返phản 解giải 云vân 設thiết 使sử 彼bỉ 天thiên 非phi 無vô 記ký 心tâm 但đãn 有hữu 三tam 性tánh 心tâm 名danh 生sanh 得đắc 者giả 仍nhưng 初sơ 生sanh 位vị 有hữu 心tâm 故cố 成thành 我ngã 義nghĩa 問vấn 前tiền 師sư 計kế 不bất 言ngôn 彼bỉ 生sanh 得đắc 生sanh 性tánh 心tâm 如như 何hà 將tương 生sanh 得đắc 三tam 性tánh 心tâm 難nạn/nan 耶da 答đáp 前tiền 師sư 云vân 若nhược 初sơ 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 時thời 轉chuyển 識thức 不bất 行hành 者giả 明minh 知tri 至chí 彼bỉ 天thiên 轉chuyển 識thức 方phương 始thỉ 不bất 行hành 故cố 知tri 初sơ 生sanh 時thời 亦diệc 得đắc 有hữu 心tâm 也dã 若nhược 爾nhĩ 如như 何hà 名danh 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 耶da 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 是thị 業nghiệp 所sở 感cảm 必tất 無vô 記ký 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 知tri 爾nhĩ 起khởi 將tương 為vi 勝thắng 者giả 意ý 云vân 雖tuy 有hữu 如như 上thượng 所sở 難nạn/nan 之chi 道Đạo 理lý 仍nhưng 得đắc 起khởi 又hựu 如như 薩tát 婆bà 多đa 亦diệc 許hứa 多đa 時thời 故cố 者giả 此thử 引dẫn 例lệ 有hữu 宗tông 許hứa 彼bỉ 處xứ 所sở 生sanh 。 多đa 時thời 有hữu 想tưởng 不bất 滅diệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 雖tuy 許hứa 有hữu 心tâm 至chí 無vô 記ký 性tánh 者giả 此thử 明minh 報báo 體thể 名danh 異dị 熟thục 即tức 是thị 無vô 記ký 性tánh 故cố 也dã 非phi 是thị 現hiện 起khởi 心tâm 皆giai 無vô 記ký 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 彼bỉ 凡phàm 夫phu 第đệ 三tam 天thiên 處xứ 者giả 指chỉ 廣quảng 果quả 天thiên 是thị 受thọ 果quả 處xứ 也dã 下hạ 諸chư 夫phu 處xứ 其kỳ 想tưởng 麤thô 動động 至chí 下hạ 二nhị 天thiên 亦diệc 然nhiên 者giả 意ý 云vân 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 次thứ 下hạ 三tam 禪thiền 天thiên 喜hỷ 樂lạc 受thọ 想tưởng 等đẳng 行hành 相tương/tướng 麤thô 動động 有hữu 變biến 異dị 故cố 不bất 可khả 於ư 中trung 受thọ 無vô 想tưởng 果quả 其kỳ 第đệ 四tứ 禪thiền 下hạ 二nhị 天thiên 想tưởng 亦diệc 麤thô 動động 難nan 可khả 伏phục 滅diệt 不bất 可khả 於ư 中trung 受thọ 無vô 想tưởng 報báo 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 下hạ 二nhị 天thiên 中trung 想tưởng 勝thắng 難nan 伏phục 故cố 非phi 於ư 無vô 雲vân 福phước 生sanh 而nhi 受thọ 報báo 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 是thị 凡phàm 夫phu 。 至chí 無vô 心tâm 果quả 者giả 意ý 說thuyết 無vô 雲vân 天thiên 名danh 下hạ 品phẩm 熏huân 習tập 福phước 生sanh 天thiên 名danh 中trung 品phẩm 熏huân 習tập 廣quảng 果quả 天thiên 名danh 上thượng 品phẩm 熏huân 習tập 意ý 說thuyết 非phi 是thị 凡phàm 夫phu 。 下hạ 中trung 品phẩm 熏huân 習tập 而nhi 於ư 二nhị 天thiên 受thọ 色sắc 身thân 無vô 想tưởng 果quả 何hà 以dĩ 故cố 下hạ 二nhị 天thiên 非phi 殊thù 勝thắng 故cố 明minh 知tri 返phản 顯hiển 廣quảng 果quả 天thiên 受thọ 殊thù 勝thắng 無vô 心tâm 果quả 者giả 必tất 是thị 上thượng 品phẩm 熏huân 習tập 若nhược 也dã 下hạ 三tam 禪thiền 中trung 各các 有hữu 三tam 天thiên 皆giai 有hữu 下hạ 中trung 上thượng 。 熏huân 習tập 如như 初sơ 禪thiền 中trung 梵Phạm 眾chúng 天thiên 名danh 下hạ 品phẩm 梵Phạm 輔phụ 天thiên 名danh 中trung 品phẩm 大Đại 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 名danh 上thượng 品phẩm 餘dư 第đệ 二nhị 三tam 禪thiền 中trung 三tam 天thiên 皆giai 然nhiên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 於ư 五ngũ 淨tịnh 居cư 至chí 唯duy 聖thánh 者giả 者giả 五ngũ 淨tịnh 居cư 是thị 聖thánh 人nhân 居cư 處xứ 非phi 凡phàm 夫phu 所sở 生sanh 也dã 無vô 色sắc 生sanh 者giả 意ý 說thuyết 無vô 有hữu 於ư 無vô 。 色sắc 界giới 生sanh 者giả 以dĩ 彼bỉ 處xứ 無vô 有hữu 。 此thử 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 果quả 處xứ 謂vị 無vô 想tưởng 果quả 是thị 色sắc 彼bỉ 處xứ 無vô 色sắc 身thân 故cố 故cố 疏sớ/sơ 云vân 已dĩ 上thượng 無vô 受thọ 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 果quả 處xứ 故cố 或hoặc 可khả 無vô 受thọ 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 處xứ 者giả 簡giản 五ngũ 淨tịnh 居cư 不bất 簡giản 無vô 色sắc 界giới 以dĩ 五ngũ 淨tịnh 居cư 是thị 聖thánh 者giả 所sở 居cư 非phi 異dị 生sanh 外ngoại 道đạo 安an 置trí 處xứ 問vấn 無vô 色sắc 無vô 受thọ 。 想tưởng 無vô 色sắc 即tức 不bất 受thọ 無vô 想tưởng 報báo 無vô 色sắc 既ký 許hứa 有hữu 受thọ 想tưởng 應ưng 猒# 受thọ 想tưởng 受thọ 無vô 想tưởng 故cố 答đáp 下hạ 地địa 受thọ 想tưởng 障chướng 定định 強cường/cưỡng 猒# 下hạ 受thọ 想tưởng 求cầu 無vô 想tưởng 無vô 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 相tương/tướng 極cực 微vi 不bất 可khả 更cánh 猒# 求cầu 無vô 想tưởng 又hựu 無vô 想tưởng 天thiên 果quả 界giới 繫hệ 別biệt 故cố 不bất 可khả 於ư 無vô 色sắc 界giới 。 中trung 受thọ 無vô 想tưởng 果quả 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 外ngoại 道đạo 所sở 生sanh 彼bỉ 不bất 知tri 故cố 者giả 意ý 云vân 准chuẩn 彼bỉ 文văn 異dị 生sanh 外ngoại 道đạo 身thân 在tại 廣quảng 果quả 天thiên 中trung 縱túng/tung 得đắc 他Tha 心Tâm 智Trí 。 天thiên 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 亦diệc 不bất 知tri 。 五ngũ 淨tịnh 居cư 天thiên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 今kim 即tức 是thị 定định 前tiền 至chí 五ngũ 十thập 六lục 說thuyết 者giả 此thử 疏sớ/sơ 有hữu 三tam 解giải 此thử 即tức 第đệ 一nhất 解giải 意ý 說thuyết 若nhược 定định 前tiền 微vi 微vi 心tâm 時thời 所sở 熏huân 得đắc 種chủng 子tử 此thử 種chủng 子tử 既ký 是thị 有hữu 心tâm 位vị 能năng 有hữu 勢thế 力lực 即tức 感cảm 彼bỉ 天thiên 總tổng 報báo 第đệ 八bát 又hựu 即tức 此thử 種chủng 子tử 至chí 無vô 心tâm 位vị 已dĩ 者giả 復phục 能năng 感cảm 彼bỉ 天thiên 中trung 別biệt 報báo 第đệ 六lục 識thức 即tức 一nhất 思tư 能năng 招chiêu 總tổng 別biệt 二nhị 果quả 此thử 解giải 未vị 正chánh 取thủ 下hạ 第đệ 二nhị 解giải 以dĩ 為vi 正chánh 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 即tức 是thị 能năng 引dẫn 定định 思tư 乃nãi 至chí 二nhị 因nhân 果quả 別biệt 故cố 者giả 意ý 說thuyết 此thử 思tư 明minh 利lợi 時thời 微vi 微vi 心tâm 薰huân 所sở 得đắc 種chủng 子tử 此thử 既ký 強cường/cưỡng 感cảm 有hữu 力lực 能năng 感cảm 彼bỉ 天thiên 第đệ 八bát 識thức 總tổng 報báo 有hữu 心tâm 果quả 也dã 又hựu 微vi 微vi 心tâm 滅diệt 位vị 時thời 所sở 薰huân 成thành 種chủng 此thử 種chủng 子tử 在tại 有hữu 心tâm 位vị 及cập 以dĩ 後hậu 至chí 無vô 心tâm 位vị 時thời 皆giai 能năng 招chiêu 別biệt 報báo 第đệ 六lục 識thức 果quả 以dĩ 劣liệt 弱nhược 故cố 若nhược 在tại 有hữu 心tâm 位vị 時thời 能năng 招chiêu 彼bỉ 天thiên 之chi 乎hồ 報báo 第đệ 六lục 識thức 初sơ 起khởi 也dã 至chí 無vô 心tâm 位vị 時thời 能năng 招chiêu 以dĩ 後hậu 別biệt 報báo 第đệ 六lục 識thức 無vô 心tâm 異dị 熟thục 果quả 即tức 有hữu 心tâm 能năng 招chiêu 有hữu 心tâm 果quả 至chí 無vô 心tâm 時thời 能năng 招chiêu 無vô 心tâm 果quả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 說thuyết 即tức 許hứa 一nhất 思tư 招chiêu 二nhị 報báo 乃nãi 至chí 理lý 不bất 遮già 故cố 者giả 即tức 說thuyết 一nhất 思tư 能năng 感cảm 總tổng 別biệt 報báo 是thị 前tiền 第đệ 一nhất 解giải 也dã 亦diệc 得đắc 有hữu 心tâm 無vô 心tâm 。 報báo 者giả 此thử 釋thích 一nhất 思tư 感cảm 總tổng 別biệt 報báo 所sở 由do 也dã 有hữu 心tâm 即tức 是thị 總tổng 報báo 第đệ 八bát 識thức 無vô 記ký 無vô 心tâm 即tức 第đệ 六lục 別biệt 報báo 異dị 熟thục 心tâm 心tâm 所sở 不bất 行hành 者giả 是thị 一nhất 業nghiệp 尚thượng 得đắc 色sắc 非phi 色sắc 報báo 者giả 觀quán 此thử 疏sớ/sơ 意ý 文văn 外ngoại 有hữu 問vấn 云vân 何hà 一nhất 思tư 能năng 感cảm 總tổng 別biệt 二nhị 報báo 耶da 答đáp 既ký 言ngôn 一nhất 業nghiệp 招chiêu 色sắc 非phi 色sắc 果quả 此thử 一nhất 思tư 感cảm 總tổng 別biệt 二nhị 報báo 於ư 理lý 何hà 違vi 色sắc 者giả 五ngũ 色sắc 根căn 身thân 非phi 色sắc 者giả 謂vị 第đệ 八bát 識thức 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 後hậu 解giải 二nhị 業nghiệp 至chí 感cảm 於ư 總tổng 報báo 者giả 意ý 云vân 此thử 顯hiển 第đệ 三tam 解giải 與dữ 前tiền 第đệ 一nhất 解giải 別biệt 前tiền 第đệ 一nhất 解giải 但đãn 一nhất 思tư 通thông 招chiêu 總tổng 別biệt 二nhị 報báo 此thử 第đệ 三tam 解giải 即tức 二nhị 因nhân 招chiêu 二nhị 果quả 如như 別biệt 報báo 之chi 因nhân 即tức 微vi 微vi 心tâm 也dã 感cảm 別biệt 報báo 第đệ 六lục 異dị 熟thục 等đẳng 如như 前tiền 說thuyết 總tổng 報báo 極cực 成thành 故cố 此thử 不bất 說thuyết 欲dục 顯hiển 定định 因nhân 者giả 即tức 臨lâm 入nhập 定định 微vi 微vi 心tâm 有hữu 云vân 後hậu 解giải 二nhị 業nghiệp 等đẳng 者giả 通thông 取thủ 第đệ 二nhị 解giải 即tức 三tam 解giải 中trung 明minh 後hậu 二nhị 解giải 與dữ 第đệ 一nhất 解giải 別biệt 所sở 以dĩ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 會hội 前tiền 唯duy 有hữu 有hữu 色sắc 支chi 言ngôn 者giả 此thử 會hội 瑜du 伽già 十thập 文văn 彼bỉ 文văn 約ước 長trường 時thời 總tổng 報báo 身thân 說thuyết 言ngôn 唯duy 有hữu 色sắc 支chi 不bất 說thuyết 以dĩ 前tiền 今kim 此thử 中trung 說thuyết 一nhất 思tư 能năng 招chiêu 總tổng 別biệt 二nhị 報báo 所sở 以dĩ 初sơ 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 亦diệc 有hữu 別biệt 異dị 熟thục 無vô 記ký 第đệ 六lục 識thức 等đẳng 蹔tạm 起khởi 起khởi 已dĩ 即tức 滅diệt 唯duy 有hữu 色sắc 支chi 此thử 謂vị 據cứ 一nhất 業nghiệp 能năng 招chiêu 總tổng 別biệt 故cố 兼kiêm 說thuyết 有hữu 心tâm 瑜du 伽già 約ước 彼bỉ 果quả 長trường 時thời 故cố 故cố 唯duy 有hữu 色sắc 支chi 。 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 設thiết 云vân 一nhất 期kỳ 此thử 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 者giả 設thiết 說thuyết 無vô 想tưởng 天thiên 一nhất 期kỳ 總tổng 無vô 心tâm 唯duy 有hữu 色sắc 支chi 者giả 且thả 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 六lục 無vô 非phi 謂vị 總tổng 無vô 本bổn 識thức 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 生sanh 北bắc 洲châu 者giả 至chí 後hậu 業nghiệp 者giả 意ý 云vân 如như 此thử 間gian 人nhân 先tiên 於ư 此thử 造tạo 天thiên 業nghiệp 後hậu 造tạo 鬱uất 單đơn 越việt 業nghiệp 緣duyên 此thử 業nghiệp 強cường/cưỡng 且thả 次thứ 生sanh 報báo 即tức 受thọ 受thọ 彼bỉ 果quả 已dĩ 命mạng 終chung 然nhiên 後hậu 方phương 生sanh 。 於ư 天thiên 中trung 受thọ 彼bỉ 先tiên 造tạo 得đắc 天thiên 業nghiệp 報báo 意ý 說thuyết 此thử 人nhân 先tiên 受thọ 北bắc 洲châu 業nghiệp 果quả 後hậu 報báo 方phương 受thọ 天thiên 果quả 今kim 此thử 無vô 想tưởng 天thiên 有hữu 情tình 亦diệc 爾nhĩ 此thử 設thiết 己kỷ 先tiên 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 死tử 已dĩ 後hậu 報báo 生sanh 於ư 欲dục 界giới 。 以dĩ 於ư 先tiên 時thời 有hữu 欲dục 界giới 業nghiệp 故cố 其kỳ 後hậu 報báo 業nghiệp 等đẳng 如như 下hạ 四tứ 業nghiệp 可khả 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 義nghĩa 意ý 云vân 至chí 必tất 生sanh 欲dục 界giới 者giả 意ý 云vân 如như 俱câu 舍xá 說thuyết 云vân 謂vị 此thử 外ngoại 道đạo 從tùng 無vô 想tưởng 天thiên 沒một 必tất 生sanh 欲dục 界giới 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 前tiền 修tu 定định 之chi 時thời 必tất 造tạo 欲dục 界giới 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 問vấn 善thiện 業nghiệp 可khả 爾nhĩ 云vân 何hà 定định 前tiền 造tạo 不bất 善thiện 耶da 答đáp 謂vị 此thử 外ngoại 道đạo 邪tà 見kiến 。 深thâm 故cố 當đương 修tu 定định 時thời 便tiện 謗báng 釋Thích 種chủng 無vô 涅Niết 槃Bàn 執chấp 己kỷ 所sở 學học 以dĩ 為vi 常thường 勝thắng 由do 有hữu 此thử 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 彼bỉ 天thiên 沒một 已dĩ 即tức 定định 生sanh 欲dục 界giới 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 或hoặc 生sanh 六lục 欲dục 天thiên 。 中trung 或hoặc 生sanh 人nhân 中trung 。 或hoặc 當đương 生sanh 地địa 獄ngục 等đẳng 中trung 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 此thử 不bất 同đồng 彼bỉ 唯duy 生sanh 報báo 可khả 作tác 者giả 意ý 云vân 今kim 此thử 不bất 同đồng 者giả 即tức 顯hiển 大Đại 乘Thừa 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 也dã 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 計kế 無vô 相tướng 心tâm 必tất 次thứ 生sanh 報báo 即tức 受thọ 何hà 以dĩ 故cố 彼bỉ 計kế 云vân 修tu 定định 時thời 必tất 更cánh 不bất 退thoái 所sở 以dĩ 死tử 後hậu 即tức 生sanh 。 彼bỉ 天thiên 故cố 云vân 唯duy 生sanh 報báo 後hậu 報báo 。 必tất 生sanh 欲dục 界giới 可khả 得đắc 如như 是thị 說thuyết 今kim 大Đại 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 以dĩ 修tu 定định 時thời 有hữu 退thoái 不bất 退thoái 不bất 者giả 可khả 同đồng 前tiền 說thuyết 退thoái 者giả 生sanh 不bất 定định 其kỳ 義nghĩa 如như 何hà 謂vị 修tu 定định 時thời 若nhược 有hữu 退thoái 者giả 死tử 後hậu 或hoặc 生sanh 欲dục 界giới 。 重trọng/trùng 引dẫn 現hiện 前tiền 既ký 得đắc 定định 已dĩ 。 後hậu 方phương 生sanh 彼bỉ 天thiên 受thọ 生sanh 想tưởng 果quả 故cố 疏sớ/sơ 言ngôn 此thử 通thông 後hậu 報báo 即tức 隔cách 生sanh 名danh 後hậu 報báo 也dã 既ký 言ngôn 通thông 後hậu 報báo 受thọ 果quả 不bất 可khả 說thuyết 於ư 無vô 想tưởng 天thiên 沒một 定định 生sanh 欲dục 界giới 欲dục 界giới 或hoặc 可khả 無vô 後hậu 報báo 業nghiệp 故cố 知tri 生sanh 彼bỉ 天thiên 既ký 通thông 生sanh 後hậu 不bất 定định 明minh 知tri 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 別biệt 也dã 生sanh 者giả 即tức 報báo 也dã 即tức 次thứ 生sanh 是thị 也dã 後hậu 者giả 即tức 後hậu 報báo 也dã 即tức 從tùng 此thử 生sanh 更cánh 隔cách 一nhất 生sanh 後hậu 生sanh 方phương 受thọ 名danh 後hậu 報báo 也dã 不bất 定định 者giả 即tức 不bất 定định 報báo 也dã 云vân 何hà 名danh 不bất 定định 答đáp 謂vị 此thử 人nhân 雖tuy 先tiên 得đắc 定định 後hậu 時thời 退thoái 先tiên 修tu 定định 定định 雖tuy 是thị 無vô 想tưởng 天thiên 因nhân 以dĩ 退thoái 失thất 故cố 一nhất 向hướng 而nhi 不bất 受thọ 果quả 。 故cố 名danh 不bất 定định 以dĩ 次thứ 生sanh 中trung 定định 不bất 受thọ 無vô 想tưởng 果quả 故cố 故cố 名danh 不bất 定định 業nghiệp 如như 下hạ 解giải 不bất 定định 業nghiệp 亦diệc 同đồng 此thử 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 生sanh 彼bỉ 定định 中trung 下hạ 三tam 天thiên 亦diệc 無vô 失thất 也dã 者giả 意ý 說thuyết 若nhược 從tùng 彼bỉ 無vô 想tưởng 天thiên 死tử 已dĩ 後hậu 生sanh 下hạ 無vô 雲vân 福phước 生sanh 廣quảng 果quả 三tam 天thiên 皆giai 得đắc 唯duy 不bất 得đắc 重trọng/trùng 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 故cố 上thượng 亦diệc 不bất 生sanh 未vị 曾tằng 修tu 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 牒điệp 一nhất 句cú 至chí 逐trục 文văn 便tiện 故cố 者giả 意ý 云vân 釋thích 伏phục 難nạn/nan 云vân 無vô 心tâm 既ký 通thông 四tứ 位vị 何hà 故cố 先tiên 解giải 二nhị 定định 答đáp 逐trục 文văn 便tiện 故cố 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 言ngôn 於ư 無vô 想tưởng 天thiên 無vô 心tâm 至chí 故cố 須tu 簡giản 者giả 意ý 云vân 若nhược 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 唯duy 在tại 廣quảng 果quả 一nhất 處xứ 有hữu 無vô 想tưởng 天thiên 不bất 通thông 餘dư 處xứ 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。 無vô 心tâm 言ngôn 簡giản 若nhược 餘dư 四tứ 位vị 無vô 心tâm 濫lạm 有hữu 心tâm 謂vị 有hữu 心tâm 二nhị 定định 及cập 有hữu 心tâm 睡thụy 眠miên 悶muộn 絕tuyệt 也dã 今kim 言ngôn 無vô 心tâm 簡giản 去khứ 有hữu 心tâm 故cố 言ngôn 及cập 無vô 心tâm 二nhị 定định 無vô 心tâm 睡thụy 眠miên 。 無vô 心tâm 悶muộn 絕tuyệt 等đẳng 也dã 然nhiên 欲dục 界giới 人nhân 中trung 多đa 分phần 由do 喫khiết 粘niêm 食thực 故cố 有hữu 無vô 心tâm 睡thụy 眠miên 。 然nhiên 亦diệc 欲dục 天thiên 中trung 亦diệc 有hữu 少thiểu 分phần 無vô 心tâm 睡thụy 眠miên 。 若nhược 等Đẳng 活Hoạt 地Địa 獄Ngục 。 亦diệc 有hữu 小tiểu 分phần/phân 無vô 心tâm 睡thụy 眠miên 。 若nhược 餘dư 地địa 獄ngục 中trung 即tức 無vô 無vô 心tâm 睡thụy 眠miên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 想tưởng 類loại 法pháp 者giả 意ý 云vân 餘dư 四tứ 位vị 通thông 有hữu 無vô 心tâm 緣duyên 有hữu 心tâm 濫lạm 故cố 所sở 以dĩ 致trí 無vô 心tâm 言ngôn 簡giản 無vô 想tưởng 天thiên 唯duy 一nhất 處xứ 有hữu 又hựu 無vô 法pháp 相tướng 類loại 故cố 於ư 彼bỉ 天thiên 不bất 說thuyết 無vô 心tâm 言ngôn 也dã 類loại 相tương/tướng 類loại 義nghĩa 也dã 又hựu 類loại 者giả 濫lạm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 伏phục 遍biến 淨tịnh 貪tham 未vị 染nhiễm 者giả 若nhược 得đắc 初sơ 禪thiền 有hữu 漏lậu 定định 即tức 伏phục 欲dục 界giới 貪tham 若nhược 得đắc 二nhị 禪thiền 未vị 至chí 定định 能năng 伏phục 初sơ 禪thiền 貪tham 亦diệc 不bất 能năng 伏phục 自tự 地địa 二nhị 禪thiền 貪tham 若nhược 得đắc 第đệ 二nhị 第đệ 四tứ 禪thiền 有hữu 漏lậu 定định 即tức 能năng 伏phục 第đệ 三tam 禪thiền 貪tham 不bất 能năng 伏phục 自tự 地địa 貪tham 也dã 若nhược 得đắc 空không 處xứ 有hữu 漏lậu 定định 伏phục 第đệ 四tứ 禪thiền 貪tham 不bất 能năng 伏phục 自tự 地địa 也dã 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 亦diệc 然nhiên 今kim 偏thiên 言ngôn 伏phục 遍biến 淨tịnh 貪tham 者giả 約ước 地địa 滿mãn 心tâm 為vi 論luận 又hựu 又hựu 下hạ 地địa 貪tham 等đẳng 麤thô 惡ác 法pháp 必tất 鄣# 上thượng 細tế 妙diệu 定định 法pháp 所sở 收thu 總tổng 伏phục 下hạ 法pháp 得đắc 上thượng 定định 今kim 但đãn 舉cử 遍biến 淨tịnh 一nhất 處xứ 即tức 得đắc 何hà 須tu 具cụ 陳trần 。

【# 疏sớ/sơ 】# 依y 二nhị 十thập 法pháp 滅diệt 上thượng 假giả 立lập 者giả 解giải 云vân 此thử 無vô 想tưởng 定định 能năng 令linh 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 二nhị 十thập 二nhị 法pháp 滅diệt 假giả 立lập 無vô 想tưởng 定định 二nhị 十thập 二nhị 法pháp 者giả 。 謂vị 五ngũ 遍biến 行hành 五ngũ 別biệt 境cảnh 善thiện 十thập 一nhất 及cập 心tâm 然nhiên 此thử 定định 雖tuy 非phi 心tâm 取thủ 專chuyên 注chú 一nhất 境cảnh 。 然nhiên 令linh 身thân 安an 和hòa 故cố 且thả 名danh 定định 問vấn 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 依y 幾kỷ 法pháp 上thượng 立lập 答đáp 唯duy 依y 意ý 識thức 中trung 十thập 一nhất 法pháp 種chủng 子tử 上thượng 立lập 謂vị 遍biến 行hành 別biệt 境cảnh 并tinh 第đệ 六lục 心tâm 王vương 唯duy 亦diệc 有hữu 眼nhãn 耳nhĩ 身thân 三tam 識thức 中trung 各các 有hữu 一nhất 法pháp 滅diệt 然nhiên 此thử 三tam 法pháp 非phi 是thị 四tứ 禪thiền 中trung 法pháp 是thị 他tha 初sơ 禪thiền 下hạ 地địa 法pháp 故cố 故cố 不bất 取thủ 之chi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 修tu 猒# 背bối/bội 想tưởng 作tác 意ý 於ư 所sở 生sanh 起khởi 種chủng 種chủng 想tưởng 中trung 乃nãi 至chí 於ư 無vô 想tưởng 。 中trung 持trì 心tâm 而nhi 住trụ 者giả 即tức 修tu 此thử 無vô 想tưởng 定định 時thời 於ư 色sắc 界giới 種chủng 種chủng 想tưởng 中trung 作tác 猒# 背bối/bội 想tưởng 猒# 下hạ 為vi 苦khổ 麤thô 障chướng 猒# 背bối/bội 而nhi 住trụ 謂vị 無vô 想tưởng 定định 寂tịch 靜tĩnh 之chi 處xứ 。 作tác 欣hân 想tưởng 持trì 心tâm 而nhi 住trụ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 顯hiển 揚dương 第đệ 一nhất 亦diệc 作tác 此thử 說thuyết 則tắc 以dĩ 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 之chi 法pháp 者giả 雖tuy 外ngoại 道đạo 伏phục 惑hoặc 三tam 界giới 九cửu 地địa 皆giai 有hữu 然nhiên 初sơ 修tu 無vô 想tưởng 定định 遠viễn 加gia 行hành 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 若nhược 近cận 加gia 行hành 即tức 非phi 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 既ký 欣hân 得đắc 第đệ 四tứ 禪thiền 。 上thượng 品phẩm 定định 即tức 唯duy 猒# 不bất 欣hân 意ý 說thuyết 遠viễn 加gia 行hành 伏phục 惑hoặc 具cụ 猒# 欣hân 二nhị 法pháp 若nhược 加gia 行hành 但đãn 猒# 無vô 欣hân 必tất 不bất 言ngôn 此thử 由do 猒# 想tưởng 欣hân 彼bỉ 果quả 入nhập 者giả 並tịnh 約ước 遠viễn 加gia 行hành 為vi 語ngữ 問vấn 所sở 言ngôn 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 行hành 想tưởng 如như 何hà 答đáp 如như 猒# 下hạ 地địa 為vi 苦khổ 麤thô 障chướng 初sơ 禪thiền 為vi 靜tĩnh 妙diệu 離ly 乃nãi 至chí 起khởi 四tứ 禪thiền 未vị 至chí 定định 即tức 猒# 三tam 禪thiền 為vi 苦khổ 麤thô 障chướng 欣hân 四tứ 禪thiền 為vi 靜tĩnh 妙diệu 離ly 已dĩ 上thượng 皆giai 作tác 欣hân 猒# 行hành 相tương/tướng 以dĩ 求cầu 勝thắng 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 俱câu 舍xá 云vân 或hoặc 無vô 想tưởng 者giả 定định 至chí 名danh 無vô 想tưởng 定định 者giả 。 者giả 即tức 是thị 人nhân 定định 名danh 此thử 人nhân 故cố 依y 主chủ 釋thích 或hoặc 定định 無vô 想tưởng 名danh 無vô 想tưởng 定định 者giả 。 顯hiển 是thị 持trì 業nghiệp 釋thích 無vô 想tưởng 即tức 定định 名danh 無vô 想tưởng 定định 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 命mạng 者giả 以dĩ 論luận 下hạ 云vân 通thông 後hậu 報báo 故cố 者giả 意ý 云vân 有hữu 諸chư 外ngoại 道đạo 。 於ư 第đệ 一nhất 生sanh 中trung 修tu 得đắc 無vô 想tưởng 定định 。 後hậu 還hoàn 退thoái 失thất 即tức 於ư 現hiện 身thân 。 中trung 更cánh 不bất 再tái 得đắc 即tức 便tiện 命mạng 終chung 。 至chí 第đệ 二nhị 生sanh 方phương 始thỉ 修tu 得đắc 先tiên 第đệ 一nhất 生sanh 中trung 無vô 想tưởng 定định 至chí 第đệ 三tam 生sanh 方phương 始thỉ 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 受thọ 果quả 此thử 即tức 是thị 後hậu 報báo 也dã 問vấn 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 答đáp 論luận 云vân 通thông 後hậu 報báo 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 多đa 分phần 者giả 是thị 中trung 品phẩm 攝nhiếp 少thiểu 分phần 卻khước 者giả 是thị 此thử 品phẩm 攝nhiếp 者giả 然nhiên 彼bỉ 天thiên 五ngũ 百bách 歲tuế 三tam 分phần 分phần 之chi 一nhất 分phần/phân 合hợp 有hữu 一nhất 百bách 六lục 十thập 七thất 歲tuế 若nhược 受thọ 一nhất 分phần/phân 歲tuế 是thị 下hạ 品phẩm 若nhược 受thọ 兩lưỡng 分phân 是thị 中trung 品phẩm 攝nhiếp 具cụ 受thọ 三tam 分phân 是thị 上thượng 品phẩm 攝nhiếp 或hoặc 受thọ 四tứ 百bách 五ngũ 歲tuế 是thị 中trung 品phẩm 攝nhiếp 或hoặc 受thọ 四tứ 百bách 歲tuế 已dĩ 來lai 是thị 此thử 下hạ 品phẩm 攝nhiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 據cứ 形hình 色sắc 量lượng 與dữ 前tiền 別biệt 至chí 仍nhưng 此thử 品phẩm 攝nhiếp 者giả 此thử 據cứ 形hình 色sắc 以dĩ 分phần/phân 三tam 品phẩm 不bất 約ước 壽thọ 量lượng 以dĩ 分phần/phân 三tam 品phẩm 形hình 色sắc 量lượng 與dữ 前tiền 別biệt 者giả 即tức 雖tuy 甚thậm 光quang 淨tịnh 而nhi 不bất 最tối 極cực 雖tuy 有hữu 中trung 夭yểu 而nhi 不bất 決quyết 定định 不bất 同đồng 前tiền 定định 當đương 中trung 夭yểu 定định 不bất 甚thậm 光quang 淨tịnh 等đẳng 故cố 與dữ 前tiền 別biệt 形hình 者giả 長trường 短đoản 色sắc 者giả 顏nhan 色sắc 量lượng 者giả 壽thọ 量lượng 據cứ 形hình 色sắc 分phần/phân 三tam 品phẩm 者giả 有hữu 雖tuy 壽thọ 多đa 而nhi 形hình 色sắc 卑ty 劣liệt 如như 不bất 甚thậm 光quang 淨tịnh 等đẳng 即tức 下hạ 品phẩm 攝nhiếp 有hữu 雖tuy 壽thọ 量lượng 小tiểu 而nhi 形hình 色sắc 勝thắng 前tiền 下hạ 下hạ 品phẩm 故cố 中trung 品phẩm 攝nhiếp 或hoặc 有hữu 形hình 色sắc 極cực 殊thù 勝thắng 即tức 上thượng 品phẩm 攝nhiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 云vân 或hoặc 多đa 分phần 壽thọ 者giả 是thị 此thử 品phẩm 攝nhiếp 者giả 意ý 解giải 云vân 此thử 約ước 壽thọ 量lượng 多đa 少thiểu 即tức 名danh 分phần/phân 三tam 品phẩm 不bất 約ước 形hình 色sắc 也dã 有hữu 雖tuy 形hình 色sắc 好hảo/hiếu 而nhi 壽thọ 量lượng 少thiểu 即tức 名danh 下hạ 品phẩm 有hữu 雖tuy 形hình 色sắc 劣liệt 而nhi 壽thọ 量lượng 多đa 即tức 名danh 中trung 品phẩm 有hữu 壽thọ 量lượng 極cực 長trưởng 者giả 名danh 為vi 上thượng 品phẩm 哲triết 法Pháp 師sư 又hựu 解giải 云vân 即tức 雙song 取thủ 之chi 有hữu 形hình 色sắc 劣liệt 壽thọ 量lượng 又hựu 少thiểu 名danh 下hạ 品phẩm 有hữu 形hình 色sắc 福phước 勝thắng 壽thọ 量lượng 又hựu 多đa 名danh 中trung 品phẩm 有hữu 形hình 色sắc 極cực 好hảo 壽thọ 量lượng 極cực 多đa 此thử 名danh 上thượng 品phẩm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 約ước 修tu 至chí 無vô 失thất 者giả 意ý 云vân 修tu 因nhân 既ký 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 品phẩm 不bất 同đồng 所sở 感cảm 當đương 果quả 亦diệc 三tam 品phẩm 有hữu 異dị 如như 論luận 自tự 明minh 此thử 即tức 因nhân 果quả 相tương 稱xứng 以dĩ 辨biện 三tam 品phẩm 此thử 約ước 多đa 人nhân 說thuyết 有hữu 三tam 根căn 不bất 唯duy 約ước 一nhất 人nhân 說thuyết 也dã 或hoặc 根căn 不bất 定định 但đãn 修tu 有hữu 三tam 者giả 又hựu 不bất 約ước 根căn 以dĩ 分phần/phân 三tam 品phẩm 約ước 修tu 行hành 分phần/phân 三tam 品phẩm 也dã 或hoặc 有hữu 上thượng 根căn 修tu 下hạ 品phẩm 定định 即tức 名danh 下hạ 品phẩm 也dã 或hoặc 有hữu 上thượng 根căn 修tu 中trung 品phẩm 或hoặc 有hữu 下hạ 根căn 修tu 上thượng 品phẩm 名danh 上thượng 品phẩm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 此thử 受thọ 果quả 至chí 因nhân 修tu 爾nhĩ 故cố 者giả 此thử 義nghĩa 即tức 是thị 百bách 五ngũ 十thập 二nhị 十thập 四tứ 說thuyết 三tam 品phẩm 因nhân 又hựu 百bách 五ngũ 四tứ 有hữu 三tam 說thuyết 毗tỳ 婆bà 沙sa 中trung 釋thích 也dã 由do 因nhân 中trung 修tu 定định 之chi 時thời 立lập 誓thệ 願nguyện 云vân 願nguyện 我ngã 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 中trung 常thường 立lập 坐tọa 臥ngọa 亦diệc 如như 是thị 發phát 願nguyện 後hậu 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 中trung 隨tùy 因nhân 受thọ 果quả 果quả 有hữu 立lập 何hà 故cố 不bất 舉cử 耶da 坐tọa 臥ngọa 者giả 也dã 哲triết 法Pháp 師sư 取thủ 坐tọa 者giả 為vi 勝thắng 有hữu 云vân 由do 因nhân 中trung 臥ngọa 修tu 定định 受thọ 果quả 亦diệc 臥ngọa 坐tọa 立lập 亦diệc 然nhiên 有hữu 難nạn/nan 此thử 云vân 因nhân 中trung 立lập 修tu 因nhân 生sanh 彼bỉ 天thiên 中trung 即tức 常thường 立lập 亦diệc 應ưng 因nhân 中trung 立lập 修tu 道Đạo 後hậu 生sanh 人nhân 中trung 。 應ưng 常thường 立lập 坐tọa 臥ngọa 亦diệc 准chuẩn 難nạn/nan 故cố 知tri 但đãn 由do 因nhân 中trung 期kỳ 願nguyện 不bất 同đồng 受thọ 果quả 立lập 坐tọa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 第đệ 四tứ 定định 方phương 便tiện 引dẫn 者giả 意ý 說thuyết 無vô 想tưởng 定định 屬thuộc 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 所sở 由do 此thử 定định 是thị 第đệ 四tứ 定định 加gia 行hành 所sở 引dẫn 故cố 第đệ 四tứ 收thu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 說thuyết 此thử 果quả 所sở 以dĩ 即tức 說thuyết 所sở 由do 者giả 意ý 云vân 如như 前tiền 說thuyết 果quả 唯duy 屬thuộc 第đệ 四tứ 禪thiền 即tức 是thị 說thuyết 無vô 想tưởng 定định 唯duy 屬thuộc 第đệ 四tứ 定định 之chi 所sở 由do 也dã 謂vị 無vô 想tưởng 果quả 在tại 第đệ 四tứ 禪thiền 不bất 在tại 餘dư 處xứ 者giả 下hạ 想tưởng 麤thô 動động 難nan 可khả 斷đoạn 故cố 上thượng 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 處xứ 故cố 此thử 無vô 想tưởng 定định 應ưng 云vân 下hạ 想tưởng 麤thô 動động 難nan 可khả 斷đoạn 故cố 上thượng 無vô 想tưởng 定định 處xứ 故cố 故cố 前tiền 說thuyết 果quả 即tức 是thị 說thuyết 定định 所sở 由do 言ngôn 依y 地địa 之chi 義nghĩa 者giả 明minh 二nhị 定định 所sở 依y 處xứ 也dã 稍sảo 廣quảng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 善thiện 定định 引dẫn 微vi 微vi 微vi 等đẳng 心tâm 皆giai 是thị 有hữu 心tâm 定định 不bất 名danh 散tán 心tâm 此thử 有hữu 心tâm 善thiện 定định 能năng 引dẫn 無vô 心tâm 定định 無vô 心tâm 定định 亦diệc 是thị 善thiện 即tức 此thử 能năng 引dẫn 有hữu 心tâm 善thiện 定định 既ký 是thị 第đệ 四tứ 禪thiền 繫hệ 明minh 知tri 所sở 引dẫn 無vô 想tưởng 定định 亦diệc 在tại 第đệ 四tứ 禪thiền 非phi 在tại 上thượng 下hạ 地địa 何hà 以dĩ 故cố 下hạ 想tưởng 麤thô 動động 難nan 可khả 斷đoạn 上thượng 無vô 無vô 想tưởng 定định 故cố 此thử 釋thích 屬thuộc 第đệ 四tứ 定định 所sở 由do 也dã 與dữ 前tiền 報báo 義nghĩa 同đồng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 顯hiển 揚dương 等đẳng 第đệ 五ngũ 業nghiệp 乃nãi 至chí 報báo 時thời 定định 不bất 定định 別biệt 出xuất 故cố 者giả 意ý 云vân 第đệ 十thập 九cửu 九cửu 顯hiển 揚dương 論luận 於ư 第đệ 四tứ 報báo 定định 業nghiệp 中trung 權quyền 出xuất 二nhị 業nghiệp 一nhất 者giả 報báo 定định 時thời 不bất 定định 如như 人nhân 合hợp 受thọ 善thiện 報báo 時thời 即tức 不bất 定định 或hoặc 今kim 生sanh 受thọ 或hoặc 來lai 生sanh 受thọ 等đẳng 二nhị 者giả 時thời 定định 報báo 不bất 定định 如như 人nhân 重trọng 報báo 定định 於ư 今kim 現hiện 世thế 。 受thọ 若nhược 遇ngộ 緣duyên 即tức 受thọ 輕khinh 般Bát 若Nhã 經kinh 即tức 轉chuyển 重trọng 報báo 人nhân 間gian 輕khinh 受thọ 若nhược 不bất 遇ngộ 緣duyên 即tức 不bất 受thọ 也dã 五ngũ 業nghiệp 者giả 一nhất 現hiện 業nghiệp 二nhị 生sanh 報báo 業nghiệp 三tam 後hậu 報báo 等đẳng 四tứ 報báo 定định 時thời 不bất 定định 五ngũ 時thời 定định 報báo 不bất 定định 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 通thông 後hậu 報báo 者giả 色sắc 界giới 後hậu 起khởi 方phương 受thọ 此thử 報báo 乃nãi 至chí 處xứ 則tắc 不bất 然nhiên 者giả 如như 人nhân 先tiên 生sanh 欲dục 界giới 中trung 得đắc 無vô 想tưởng 定định 。 於ư 現hiện 身thân 中trung 。 即tức 便tiện 退thoái 定định 更cánh 不bất 得đắc 定định 即tức 命mạng 終chung 生sanh 於ư 。 色sắc 界giới 四tứ 禪thiền 十thập 二nhị 天thiên 處xứ 中trung 隨tùy 何hà 天thiên 處xứ 更cánh 受thọ 一nhất 身thân 一nhất 身thân 中trung 又hựu 能năng 引dẫn 起khởi 無vô 想tưởng 定định 死tử 已dĩ 即tức 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 即tức 名danh 後hậu 報báo 且thả 不bất 要yếu 於ư 色sắc 界giới 十thập 二nhị 天thiên 中trung 須tu 迴hồi 生sanh 但đãn 隨tùy 何hà 天thiên 更cánh 只chỉ 受thọ 一nhất 生sanh 即tức 卻khước 得đắc 前tiền 定định 死tử 已dĩ 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 處xử 即tức 不bất 然nhiên 者giả 意ý 說thuyết 但đãn 生sanh 在tại 無vô 想tưởng 天thiên 無vô 想tưởng 天thiên 更cánh 不bất 修tu 想tưởng 定định 故cố 云vân 處xứ 即tức 不bất 然nhiên 不bất 同đồng 餘dư 天thiên 許hứa 更cánh 修tu 故cố 得đắc 十thập 二nhị 天thiên 者giả 謂vị 三tam 禪thiền 共cộng 有hữu 九cửu 天thiên 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 三tam 天thiên 謂vị 無vô 雲vân 福phước 生sanh 廣quảng 果quả 故cố 都đô 有hữu 十thập 二nhị 天thiên 然nhiên 上thượng 五ngũ 淨tịnh 居cư 非phi 凡phàm 所sở 生sanh 故cố 不bất 說thuyết 也dã 問vấn 從tùng 無vô 想tưởng 天thiên 沒một 生sanh 於ư 何hà 處xứ 。 答đáp 先tiên 於ư 餘dư 天thiên 中trung 且thả 別biệt 修tu 殊thù 勝thắng 業nghiệp 所sở 以dĩ 從tùng 無vô 想tưởng 天thiên 沒một 得đắc 生sanh 餘dư 天thiên 中trung 死tử 已dĩ 還hoàn 生sanh 餘dư 天thiên 天thiên 未vị 盡tận 許hứa 生sanh 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 欲dục 界giới 定định 是thị 何hà 報báo 耶da 者giả 問vấn 意ý 云vân 若nhược 前tiền 欲dục 界giới 中trung 退thoái 失thất 無vô 想tưởng 定định 及cập 餘dư 定định 等đẳng 死tử 即tức 未vị 審thẩm 此thử 定định 四tứ 業nghiệp 中trung 是thị 何hà 業nghiệp 為vi 是thị 生sanh 報báo 業nghiệp 為vi 是thị 後hậu 報báo 業nghiệp 不bất 定định 報báo 業nghiệp 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 既ký 言ngôn 通thông 退thoái 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 別biệt 者giả 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 從tùng 若nhược 人nhân 中trung 修tu 得đắc 無vô 想tưởng 定định 。 必tất 不bất 退thoái 大Đại 乘Thừa 許hứa 退thoái 小Tiểu 乘Thừa 無vô 想tưởng 定định 業nghiệp 是thị 生sanh 報báo 次thứ 生sanh 即tức 受thọ 故cố 若nhược 大Đại 乘Thừa 即tức 通thông 生sanh 報báo 後hậu 報báo 。 不bất 定định 報báo 等đẳng 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 別biệt 故cố 論luận 云vân 四tứ 業nghiệp 通thông 三tam 除trừ 順thuận 現hiện 受thọ 業nghiệp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 義nghĩa 雖tuy 通thông 後hậu 報báo 至chí 不bất 如như 人nhân 故cố 者giả 此thử 師sư 說thuyết 無vô 想tưởng 定định 通thông 後hậu 報báo 者giả 如như 人nhân 先tiên 於ư 欲dục 界giới 生sanh 得đắc 定định 後hậu 退thoái 失thất 更cánh 不bất 還hoàn 修tu 即tức 命mạng 終chung 還hoàn 生sanh 欲dục 界giới 卻khước 坐tọa 得đắc 前tiền 生sanh 無vô 想tưởng 定định 從tùng 此thử 已dĩ 後hậu 。 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 名danh 為vi 後hậu 報báo 言ngôn 明minh 六lục 天thiên 不bất 起khởi 者giả 意ý 說thuyết 六Lục 欲Dục 天Thiên 慧tuệ 解giải 不bất 如như 人nhân 故cố 所sở 以dĩ 不bất 起khởi 無vô 外ngoại 緣duyên 故cố 者giả 意ý 云vân 欲dục 界giới 退thoái 定định 生sanh 下hạ 三tam 定định 亦diệc 不bất 起khởi 無vô 想tưởng 定định 以dĩ 無vô 外ngoại 道đạo 緣duyên 故cố 慧tuệ 內nội 解giải 不bất 如như 人nhân 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 餘dư 下hạ 一nhất 切thiết 地địa 者giả 即tức 是thị 四tứ 禪thiền 謂vị 四tứ 禪thiền 是thị 四tứ 地địa 也dã 或hoặc 一nhất 切thiết 處xứ 者giả 謂vị 初sơ 梵Phạm 眾chúng 梵Phạm 眾chúng 天thiên 梵Phạm 補bổ 天thiên 乃nãi 至chí 廣Quảng 果Quả 天Thiên 處xứ 。 地địa 即tức 總tổng 名danh 處xứ 乃nãi 別biệt 號hiệu 故cố 雙song 舉cử 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 先tiên 於ư 此thử 起khởi 者giả 意ý 說thuyết 先tiên 於ư 此thử 欲dục 界giới 起khởi 無vô 想tưởng 定định 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 二nhị 力lực 齊tề 者giả 意ý 云vân 若nhược 據cứ 後hậu 師sư 云vân 先tiên 欲dục 界giới 生sanh 定định 退thoái 失thất 已dĩ 便tiện 命mạng 終chung 即tức 生sanh 。 色sắc 界giới 重trọng/trùng 引dẫn 現hiện 前tiền 後hậu 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 受thọ 果quả 故cố 名danh 後hậu 報báo 前tiền 師sư 云vân 先tiên 欲dục 界giới 退thoái 失thất 定định 還hoàn 生sanh 欲dục 界giới 重trọng/trùng 引dẫn 現hiện 前tiền 後hậu 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 受thọ 果quả 故cố 名danh 後hậu 報báo 與dữ 後hậu 師sư 力lực 齊tề 何hà 勞lao 生sanh 彼bỉ 色sắc 界giới 重trọng/trùng 引dẫn 現hiện 前tiền 耶da 故cố 云vân 二nhị 力lực 齊tề 即tức 二nhị 師sư 道Đạo 理lý 齊tề 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 知tri 離ly 染nhiễm 諸chư 地địa 皆giai 然nhiên 至chí 亦diệc 得đắc 此thử 定định 者giả 此thử 又hựu 意ý 說thuyết 地địa 者giả 四tứ 禪thiền 地địa 雖tuy 知tri 四tứ 禪thiền 各các 能năng 離ly 六lục 地địa 染nhiễm 如như 初sơ 禪thiền 離ly 欲dục 界giới 染nhiễm 乃nãi 至chí 第đệ 四tứ 離ly 第đệ 三tam 禪thiền 染nhiễm 即tức 合hợp 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 但đãn 由do 熏huân 習tập 修tu 時thời 有hữu 下hạ 中trung 上thượng 。 不bất 同đồng 若nhược 生sanh 下hạ 三tam 天thiên 且thả 修tu 得đắc 無vô 想tưởng 天thiên 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 下hạ 處xứ 不bất 得đắc 離ly 染nhiễm 齊tề 故cố 者giả 此thử 意ý 說thuyết 者giả 無vô 想tưởng 天thiên 離ly 下hạ 三tam 禪thiền 染nhiễm 即tức 不bất 得đắc 起khởi 此thử 無vô 想tưởng 定định 下hạ 三tam 天thiên 且thả 離ly 遍biến 淨tịnh 等đẳng 染nhiễm 如như 何hà 生sanh 中trung 起khởi 無vô 想tưởng 定định 耶da 以dĩ 一nhất 種chủng 離ly 染nhiễm 故cố 若nhược 退thoái 起khởi 遍biến 淨tịnh 等đẳng 染nhiễm 必tất 不bất 得đắc 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 若nhược 離ly 下hạ 染nhiễm 即tức 得đắc 無vô 想tưởng 定định 。 後hậu 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 如như 何hà 更cánh 生sanh 下hạ 三tam 天thiên 處xứ 耶da 故cố 下hạ 天thiên 處xứ 無vô 得đắc 定định 義nghĩa 故cố 退thoái 定định 者giả 必tất 染nhiễm 起khởi 也dã 不bất 爾nhĩ 如như 何hà 說thuyết 名danh 為vi 退thoái 。 雖tuy 有hữu 二nhị 說thuyết 前tiền 說thuyết 為vi 勝thắng 許hứa 下hạ 三tam 更cánh 得đắc 此thử 定định 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 五ngũ 十thập 三tam 說thuyết 至chí 非phi 聖thánh 所sở 入nhập 者giả 瑜du 伽già 意ý 說thuyết 前tiền 無vô 想tưởng 定định 非phi 學học 所sở 入nhập 非phi 無Vô 學Học 所sở 入nhập 何hà 以dĩ 故cố 此thử 中trung 無vô 有hữu 。 慧tuệ 現hiện 行hành 故cố 此thử 上thượng 有hữu 勝thắng 寂tịch 靜tĩnh 住trụ 及cập 生sanh 故cố 者giả 已dĩ 下hạ 與dữ 祕bí 全toàn 同đồng 如như 求cầu 滅diệt 定định 起khởi 無vô 漏lậu 慧tuệ 無vô 想tưởng 不bất 爾nhĩ 故cố 云vân 無vô 慧tuệ 現hiện 行hành 以dĩ 滅diệt 定định 在tại 無vô 想tưởng 上thượng 名danh 此thử 上thượng 有hữu 勝thắng 寂tịch 靜tĩnh 住trụ 上thượng 有hữu 無vô 色sắc 四tứ 處xứ 可khả 生sanh 名danh 為vi 生sanh 也dã 或hoặc 五ngũ 淨tịnh 居cư 是thị 聖thánh 者giả 生sanh 處xứ 且thả 名danh 為vi 生sanh 不bất 能năng 證chứng 得đắc 。 所sở 未vị 證chứng 得đắc 諸chư 勝thắng 善thiện 法Pháp 者giả 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 必tất 依y 滅diệt 定định 證chứng 無vô 餘dư 依y 無vô 想tưởng 不bất 然nhiên 故cố 云vân 未vị 證chứng 得đắc 諸chư 勝thắng 善thiện 法Pháp 或hoặc 入nhập 滅diệt 定định 前tiền 方phương 便tiện 中trung 先tiên 入nhập 色sắc 無vô 色sắc 諸chư 有hữu 漏lậu 定định 名danh 證chứng 善thiện 法Pháp 無vô 想tưởng 不bất 爾nhĩ 由do 此thử 多đa 因nhân 故cố 聖thánh 不bất 入nhập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 稽khể 留lưu 誑cuống 幼ấu 處xứ 故cố 者giả 稽khể 謂vị 稽khể 遲trì 留lưu 謂vị 留lưu 難nạn 誑cuống 幼ấu 處xứ 者giả 妄vọng 誑cuống 他tha 無vô 真chân 聞văn 佛Phật 法Pháp 名danh 為vi 難nạn 處xứ 故cố 無vô 想tưởng 定định 是thị 狂cuồng 奇kỳ 切thiết 夫phu 夫phu 更cánh 更cánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 曾tằng 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 加gia 行hành 得đắc 離ly 染nhiễm 得đắc 者giả 意ý 云vân 無vô 想tưởng 定định 是thị 曾tằng 得đắc 唯duy 加gia 行hành 得đắc 滅diệt 定định 未vị 曾tằng 得đắc 通thông 加gia 行hành 離ly 染nhiễm 得đắc 如như 餘dư 處xứ 說thuyết 有hữu 云vân 曾tằng 得đắc 無vô 想tưởng 定định 。 未vị 曾tằng 得đắc 無vô 想tưởng 定định 。 皆giai 是thị 加gia 行hành 得đắc 非phi 是thị 離ly 染nhiễm 得đắc 雖tuy 離ly 下hạ 三tam 禪thiền 染nhiễm 若nhược 欲dục 入nhập 世thế 想tưởng 定định 必tất 須tu 殊thù 勝thắng 加gia 行hành 方phương 得đắc 無vô 想tưởng 又hựu 伏phục 下hạ 染nhiễm 非phi 即tức 離ly 染nhiễm 得đắc 不bất 同đồng 滅diệt 定định 即tức 離ly 染nhiễm 而nhi 得đắc 云vân 非phi 離ly 染nhiễm 得đắc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 六lục 十thập 六lục 云vân 至chí 不bất 得đắc 入nhập 者giả 意ý 說thuyết 俱câu 解giải 脫thoát 阿A 羅La 漢Hán 方phương 得đắc 滅diệt 定định 唯duy 慧tuệ 解giải 脫thoát 者giả 不bất 得đắc 滅diệt 定định 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 唯duy 斷đoạn 煩phiền 惱não 障chướng 不bất 斷đoạn 定định 障chướng 故cố 所sở 以dĩ 不bất 得đắc 。 俱câu 解giải 脫thoát 者giả 兼kiêm 斷đoạn 定định 障chướng 故cố 得đắc 滅diệt 定định 問vấn 定định 障chướng 是thị 何hà 障chướng 所sở 攝nhiếp 答đáp 障chướng 即tức 受thọ 想tưởng 受thọ 想tưởng 能năng 障chướng 定định 故cố 。 二nhị 障chướng 之chi 中trung 所sở 知tri 障chướng 攝nhiếp 即tức 定định 慧tuệ 俱câu 解giải 脫thoát 名danh 俱câu 解giải 脫thoát 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 以dĩ 義nghĩa 者giả 解giải 云vân 此thử 意ý 說thuyết 不bất 唯duy 阿A 羅La 漢Hán 中trung 有hữu 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 不bất 得đắc 滅diệt 定định 者giả 即tức 獨Độc 覺Giác 中trung 且thả 有hữu 不bất 得đắc 滅diệt 定định 者giả 如như 部bộ 行hành 獨Độc 覺Giác 等đẳng 即tức 此thử 類loại 許hứa 多đa 出xuất 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 准chuẩn 此thử 文văn 至chí 滅diệt 定định 者giả 意ý 云vân 今kim 准chuẩn 此thử 中trung 謂vị 有hữu 之chi 文văn 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 中trung 有hữu 得đắc 不bất 得đắc 者giả 故cố 論luận 置trí 謂vị 有hữu 之chi 文văn 也dã 謂vị 有hữu 者giả 不bất 定định 之chi 詞từ 若nhược 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 總tổng 得đắc 滅diệt 定định 何hà 得đắc 致trí 謂vị 有hữu 之chi 文văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 部bộ 行hành 中trung 乃nãi 至chí 亦diệc 有hữu 。 不bất 得đắc 通thông 者giả 即tức 部bộ 行hành 中trung 有hữu 根căn 鈍độn 者giả 則tắc 不bất 得đắc 滅diệt 定định 雖tuy 修tu 五ngũ 通thông 得đắc 已dĩ 遇ngộ 緣duyên 還hoàn 退thoái 失thất 故cố 或hoặc 出xuất 無vô 佛Phật 世thế 界giới 。 無vô 佛Phật 為vi 綩uyển 沒một 修tu 五ngũ 通thông 所sở 以dĩ 不bất 得đắc 。 若nhược 得đắc 漏lậu 盡tận 通thông 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 得đắc 。 若nhược 麟lân 角giác 獨Độc 覺Giác 若nhược 三Tam 明Minh 不bất 還hoàn 四tứ 句cú 分phân 別biệt 六Lục 通Thông 有hữu 次thứ 第đệ 定định 一nhất 切thiết 皆giai 得đắc 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 一nhất 人nhân 者giả 意ý 云vân 有hữu 學học 中trung 得đắc 滅diệt 定định 者giả 唯duy 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 者giả 得đắc 然nhiên 不bất 還hoàn 有hữu 四tứ 句cú 分phân 別biệt 一nhất 身thân 證chứng 慧tuệ 非phi 證chứng 二nhị 慧tuệ 身thân 非phi 證chứng 三Tam 身Thân 慧tuệ 俱câu 證chứng 四tứ 身thân 慧tuệ 俱câu 非phi 證chứng 於ư 四tứ 句cú 中trung 唯duy 第đệ 三tam 句cú 得đắc 滅diệt 定định 問vấn 何hà 故cố 名danh 身thân 證chứng 耶da 答đáp 身thân 證chứng 者giả 從tùng 喻dụ 為vi 名danh 譬thí 如như 諸chư 根căn 取thủ 境cảnh 時thời 身thân 根căn 得đắc 境cảnh 最tối 極cực 明minh 利lợi 如như 摩ma 縛phược 等đẳng 親thân 受thọ 得đắc 塵trần 能năng 領lãnh 受thọ 苦khổ 樂lạc 事sự 今kim 此thử 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 由do 斷đoạn 定định 障chướng 親thân 證chứng 之chi 故cố 名danh 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 慧tuệ 俱câu 證chứng 得đắc 定định 可khả 知tri 問vấn 何hà 故cố 慧tuệ 證chứng 之chi 人nhân 不bất 得đắc 滅diệt 定định 答đáp 慧tuệ 證chứng 之chi 人nhân 雖tuy 斷đoạn 煩phiền 惱não 障chướng 而nhi 且thả 明minh 利lợi 謂vị 由do 不bất 斷đoạn 受thọ 想tưởng 等đẳng 定định 障chướng 所sở 以dĩ 不bất 得đắc 。 滅diệt 定định 以dĩ 慧tuệ 證chứng 疎sơ 遠viễn 不bất 及cập 證chứng 身thân 故cố 者giả 慧tuệ 俱câu 非phi 證chứng 即tức 是thị 有hữu 學học 中trung 異dị 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 已dĩ 伏phục 或hoặc 離ly 無vô 所sở 有hữu 貪tham 上thượng 貪tham 不bất 定định 者giả 云vân 若nhược 欲dục 證chứng 滅diệt 定định 必tất 須tu 伏phục 即tức 無vô 所sở 有hữu 。 貪tham 猶do 離ly 也dã 然nhiên 後hậu 方phương 得đắc 。 此thử 定định 其kỳ 上thượng 非phi 想tưởng 一nhất 地địa 貪tham 斷đoạn 不bất 斷đoạn 皆giai 得đắc 定định 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 彼bỉ 地địa 中trung 想tưởng 極cực 闇ám 劣liệt 行hành 相tương/tướng 微vi 細tế 無vô 勝thắng 作tác 用dụng 能năng 為vi 障chướng 所sở 以dĩ 斷đoạn 與dữ 不bất 斷đoạn 皆giai 得đắc 滅diệt 定định 不bất 同đồng 下hạ 地địa 惑hoặc 以dĩ 麤thô 動động 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 又hựu 當đương 地địa 惑hoặc 不bất 障chướng 當đương 地địa 法pháp 故cố 不bất 斷đoạn 也dã 問vấn 何hà 故cố 不bất 言ngôn 下hạ 地địa 惑hoặc 偏thiên 說thuyết 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 惑hoặc 耶da 答đáp 且thả 據cứ 極cực 處xứ 而nhi 言ngôn 無vô 有hữu 下hạ 地địa 惑hoặc 在tại 而nhi 能năng 證chứng 得đắc 。 滅diệt 定định 者giả 也dã 若nhược 要yếu 須tu 斷đoạn 下hạ 諸chư 地địa 惑hoặc 方phương 得đắc 滅diệt 定định 者giả 未vị 審thẩm 諸chư 地địa 為vi 總tổng 斷đoạn 為vi 不bất 斷đoạn 亦diệc 有hữu 伏phục 耶da 答đáp 如như 論luận 自tự 說thuyết 有hữu 二nhị 師sư 解giải 問vấn 設thiết 不bất 斷đoạn 下hạ 惑hoặc 於ư 理lý 何hà 妨phương 答đáp 不bất 然nhiên 以dĩ 下hạ 地địa 法pháp 必tất 障chướng 上thượng 地địa 法pháp 故cố 下hạ 麤thô 上thượng 細tế 所sở 以dĩ 斷đoạn 下hạ 地địa 惑hoặc 不bất 斷đoạn 當đương 地địa 惑hoặc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 上thượng 若nhược 下hạ 皆giai 能năng 伏phục 斷đoạn 者giả 意ý 云vân 上thượng 者giả 悲bi 想tưởng 地địa 下hạ 者giả 自tự 餘dư 八bát 地địa 世thế 道đạo 能năng 伏phục 其kỳ 非phi 想tưởng 一nhất 地địa 且thả 用dụng 聖thánh 道Đạo 斷đoạn 之chi 然nhiên 世thế 道đạo 不bất 能năng 伏phục 悲bi 想tưởng 一nhất 地địa 惑hoặc 若nhược 聖thánh 道Đạo 亦diệc 能năng 伏phục 斷đoạn 非phi 想tưởng 地địa 染nhiễm 入nhập 滅diệt 定định 也dã 若nhược 爾nhĩ 何hà 故cố 論luận 云vân 上thượng 貪tham 不bất 定định 耶da 知tri 不bất 伏phục 非phi 想tưởng 染nhiễm 亦diệc 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。 答đáp 若nhược 下hạ 八bát 地địa 則tắc 定định 須tu 伏phục 斷đoạn 若nhược 退thoái 起khởi 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 染nhiễm 退thoái 滅diệt 定định 唯duy 欲dục 入nhập 滅diệt 定định 時thời 亦diệc 伏phục 非phi 想tưởng 貪tham 等đẳng 入nhập 定định 也dã 非phi 但đãn 伏phục 染nhiễm 亦diệc 伏phục 餘dư 善thiện 心tâm 心tâm 所sở 後hậu 若nhược 出xuất 滅diệt 定định 雖tuy 起khởi 非phi 想tưởng 地địa 染nhiễm 亦diệc 不bất 退thoái 滅diệt 定định 故cố 云vân 上thượng 貪tham 不bất 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 滅diệt 定định 唯duy 依y 非phi 想tưởng 定định 起khởi 故cố 者giả 意ý 云vân 如như 要yếu 斷đoạn 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 貪tham 者giả 意ý 顯hiển 滅diệt 定định 必tất 依y 非phi 想tưởng 地địa 若nhược 所sở 在tại 非phi 想tưởng 染nhiễm 不bất 定định 必tất 須tu 斷đoạn 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 貪tham 問vấn 要yếu 須tu 斷đoạn 惑hoặc 得đắc 亦diệc 有hữu 不bất 斷đoạn 惑hoặc 否phủ/bĩ 答đáp 言ngôn 要yếu 須tu 斷đoạn 惑hoặc 得đắc 者giả 約ước 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 初sơ 修tu 定định 說thuyết 若nhược 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 得đắc 定định 者giả 亦diệc 不bất 斷đoạn 伏phục 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 但đãn 作tác 止chỉ 息tức 想tưởng 須tu 入nhập 斷đoạn 人nhân 不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 斷đoạn 。 三tam 界giới 分phân 別biệt 煩phiền 惱não 所sở 知tri 障chướng 盡tận 已dĩ 得đắc 我ngã 法pháp 二nhị 空không 智trí 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 觀quán 無vô 漏lậu 心tâm 麤thô 動động 者giả 若nhược 二Nhị 乘Thừa 人nhân 欲dục 起khởi 無vô 漏lậu 心tâm 。 時thời 必tất 生sanh 勞lao 慮lự 聖thánh 者giả 患hoạn 而nhi 生sanh 猒# 故cố 觀quán 無vô 漏lậu 心tâm 且thả 是thị 麤thô 動động 故cố 今kim 猒# 之chi 同đồng 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二Nhị 乘Thừa 即tức 除trừ 人nhân 空không 之chi 染nhiễm 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 除trừ 法pháp 空không 之chi 染nhiễm 者giả 意ý 云vân 問vấn 既ký 言ngôn 依y 有hữu 頂đảnh 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 加gia 行hành 心tâm 入nhập 此thử 定định 者giả 。 如như 何hà 乃nãi 言ngôn 除trừ 人nhân 空không 之chi 染nhiễm 且thả 不bất 得đắc 除trừ 法pháp 空không 之chi 染nhiễm 耶da 又hựu 人nhân 執chấp 等đẳng 先tiên 猒# 於ư 無vô 漏lậu 前tiền 早tảo 已dĩ 不bất 行hành 何hà 須tu 重trùng 說thuyết 言ngôn 除trừ 人nhân 空không 耶da 應ưng 但đãn 今kim 說thuyết 除trừ 生sanh 空không 無vô 漏lậu 後hậu 智trí 等đẳng 謂vị 猒# 無vô 漏lậu 心tâm 麤thô 動động 入nhập 此thử 定định 故cố 答đáp 不bất 然nhiên 由do 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 於ư 有hữu 漏lậu 我ngã 執chấp 等đẳng 先tiên 猒# 作tác 勞lao 慮lự 想tưởng 所sở 以dĩ 入nhập 生sanh 觀quán 謂vị 生sanh 空không 後hậu 得đắc 智trí 現hiện 前tiền 時thời 又hựu 於ư 此thử 智trí 生sanh 麤thô 動động 想tưởng 欣hân 求cầu 入nhập 定định 也dã 今kim 言ngôn 入nhập 空không 之chi 染nhiễm 斷đoạn 是thị 雙song 結kết 所sở 猒# 之chi 言ngôn 也dã 然nhiên 菩Bồ 薩Tát 除trừ 法pháp 空không 之chi 染nhiễm 准chuẩn 二Nhị 乘Thừa 說thuyết 若nhược 猒# 加gia 行hành 無vô 漏lậu 心tâm 即tức 別biệt 作tác 功công 德đức 想tưởng 止chỉ 息tức 想tưởng 入nhập 此thử 定định 故cố 問vấn 所sở 伏phục 染nhiễm 者giả 是thị 何hà 識thức 中trung 染nhiễm 答đáp 六lục 七thất 識thức 皆giai 通thông 二Nhị 乘Thừa 第đệ 六lục 識thức 菩Bồ 薩Tát 通thông 六lục 七thất 識thức 皆giai 得đắc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 對đối 法pháp 第đệ 二nhị 乃nãi 至chí 。 即tức 以dĩ 文văn 為vi 證chứng 唯duy 有hữu 漏lậu 者giả 若nhược 說thuyết 已dĩ 下hạ 即tức 是thị 安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 解giải 其kỳ 等đẳng 七thất 識thức 唯duy 有hữu 人nhân 執chấp 無vô 有hữu 法pháp 執chấp 唯duy 是thị 有hữu 漏lậu 不bất 通thông 無vô 漏lậu 恆hằng 行hành 一nhất 分phần/phân 者giả 即tức 二Nhị 乘Thừa 人nhân 無Vô 學Học 入nhập 滅diệt 定định 即tức 無vô 人nhân 執chấp 第đệ 七thất 識thức 全toàn 不bất 行hành 以dĩ 七thất 八bát 二nhị 識thức 一nhất 處xứ 俱câu 故cố 雖tuy 全toàn 無vô 第đệ 七thất 為vi 對đối 第đệ 八bát 故cố 故cố 言ngôn 恆hằng 行hành 一nhất 分phần/phân 即tức 以dĩ 此thử 文văn 證chứng 第đệ 七thất 唯duy 有hữu 漏lậu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 說thuyết 至chí 非phi 全toàn 無vô 第đệ 七thất 者giả 此thử 文văn 即tức 是thị 護hộ 法Pháp 菩Bồ 薩Tát 釋thích 也dã 即tức 許hứa 第đệ 七thất 識thức 中trung 有hữu 法pháp 執chấp 及cập 通thông 無vô 漏lậu 也dã 恆hằng 行hành 一nhất 分phần/phân 若nhược 二Nhị 乘Thừa 入nhập 滅diệt 定định 即tức 第đệ 七thất 識thức 中trung 人nhân 執chấp 不bất 行hành 若nhược 一nhất 分phần/phân 法pháp 執chấp 在tại 故cố 名danh 恆hằng 行hành 一nhất 分phần/phân 若nhược 菩Bồ 薩Tát 入nhập 滅diệt 定định 即tức 第đệ 七thất 識thức 中trung 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 雙song 不bất 行hành 即tức 有hữu 一nhất 分phần/phân 淨tịnh 無vô 漏lậu 第đệ 七thất 在tại 非phi 第đệ 七thất 體thể 亦diệc 無vô 也dã 此thử 解giải 不bất 對đối 第đệ 八bát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 恆hằng 行hành 染nhiễm 汙ô 心tâm 等đẳng 滅diệt 故cố 者giả 此thử 文văn 總tổng 標tiêu 也dã 意ý 說thuyết 但đãn 此thử 滅diệt 盡tận 定định 無vô 心tâm 定định 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 中trung 皆giai 滅diệt 一nhất 分phần/phân 恆hằng 行hành 心tâm 心tâm 所sở 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 義nghĩa 以dĩ 此thử 定định 者giả 意ý 云vân 今kim 以dĩ 義nghĩa 說thuyết 此thử 定định 有hữu 多đa 名danh 如như 文văn 自tự 說thuyết 若nhược 約ước 主chủ 為vi 名danh 名danh 無vô 心tâm 定định 若nhược 約ước 心tâm 行hành 為vi 名danh 名danh 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 若nhược 約ước 心tâm 心tâm 所sở 總tổng 滅diệt 即tức 名danh 滅diệt 盡tận 定định 皆giai 以dĩ 義nghĩa 說thuyết 名danh 無vô 心tâm 定định 准chuẩn 之chi 前tiền 即tức 通thông 約ước 心tâm 心tâm 所sở 名danh 至chí 如như 此thử 中trung 說thuyết 者giả 。 即tức 前tiền 通thông 約ước 心tâm 心tâm 所sở 名danh 者giả 即tức 前tiền 論luận 云vân 令linh 不bất 恆hằng 行hành 恆hằng 行hành 染nhiễm 汙ô 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 立lập 滅diệt 盡tận 名danh 者giả 是thị 也dã 若nhược 約ước 增tăng 強cường/cưỡng 如như 此thử 中trung 說thuyết 者giả 。 即tức 是thị 此thử 論luận 云vân 由do 偏thiên 猒# 受thọ 想tưởng 亦diệc 名danh 滅diệt 彼bỉ 定định 是thị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 修tu 禪thiền 無vô 色sắc 各các 義nghĩa 勝thắng 故cố 如như 別biệt 立lập 蘊uẩn 故cố 偏thiên 猒# 之chi 者giả 問vấn 何hà 故cố 偏thiên 猒# 受thọ 想tưởng 耶da 答đáp 以dĩ 修tu 禪thiền 時thời 受thọ 想tưởng 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 故cố 云vân 義nghĩa 各các 勝thắng 故cố 也dã 捨xả 色sắc 界giới 中trung 下hạ 受thọ 障chướng 定định 強cường/cưỡng 如như 初sơ 禪thiền 出xuất 憂ưu 二nhị 禪thiền 出xuất 苦khổ 三tam 禪thiền 出xuất 喜hỷ 四tứ 禪thiền 出xuất 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 知tri 受thọ 能năng 為vi 障chướng 修tu 禪thiền 偏thiên 猒# 下hạ 麤thô 想tưởng 亦diệc 爾nhĩ 捨xả 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 想tưởng 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 修tu 無vô 色sắc 定định 時thời 偏thiên 猒# 於ư 想tưởng 故cố 云vân 修tu 禪thiền 無vô 色sắc 義nghĩa 各các 勝thắng 故cố 又hựu 如như 立lập 五ngũ 蘊uẩn 即tức 受thọ 想tưởng 二nhị 種chủng 別biệt 立lập 蘊uẩn 名danh 謂vị 受thọ 想tưởng 增tăng 強cường/cưỡng 故cố 偏thiên 猒# 也dã 且thả 有hữu 勝thắng 本bổn 立lập 名danh 義nghĩa 勝thắng 故cố 且thả 有hữu 云vân 各các 別biệt 勝thắng 故cố 義nghĩa 雖tuy 總tổng 通thông 從tùng 多đa 本bổn 為vi 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 以dĩ 受thọ 是thị 根căn 為vi 首thủ 至chí 餘dư 非phi 根căn 者giả 亦diệc 滅diệt 者giả 又hựu 約ước 根căn 非phi 根căn 說thuyết 受thọ 是thị 根căn 者giả 即tức 約ước 所sở 滅diệt 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 中trung 受thọ 即tức 是thị 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 中trung 五ngũ 受thọ 根căn 數số 為vi 首thủ 者giả 受thọ 後hậu 為vi 根căn 首thủ 也dã 意ý 說thuyết 受thọ 根căn 滅diệt 時thời 即tức 善thiện 十thập 一nhất 中trung 信tín 根căn 無vô 貪tham 等đẳng 之chi 根căn 勤cần 根căn 亦diệc 滅diệt 別biệt 境cảnh 中trung 念niệm 定định 慧tuệ 根căn 同đồng 時thời 心tâm 即tức 意ý 根căn 亦diệc 滅diệt 問vấn 受thọ 是thị 何hà 法pháp 中trung 收thu 答đáp 受thọ 是thị 遍biến 行hành 中trung 受thọ 根căn 故cố 汎# 受thọ 根căn 滅diệt 餘dư 根căn 亦diệc 滅diệt 或hoặc 可khả 說thuyết 有hữu 已dĩ 知tri 根căn 具cụ 知tri 根căn 以dĩ 此thử 二nhị 根căn 依y 信tín 進tiến 念niệm 定định 慧tuệ 等đẳng 諸chư 根căn 立lập 故cố 言ngôn 以dĩ 想tưởng 非phi 根căn 法pháp 中trung 為vi 首thủ 若nhược 想tưởng 滅diệt 時thời 餘dư 所sở 滅diệt 二nhị 十thập 二nhị 法pháp 中trung 非phi 根căn 法pháp 亦diệc 滅diệt 謂vị 觸xúc 作tác 意ý 想tưởng 善thiện 中trung 謂vị 慚tàm 愧quý 輕khinh 安an 。 等đẳng 別biệt 境cảnh 中trung 勝thắng 解giải 欲dục 等đẳng 故cố 說thuyết 遍biến 行hành 中trung 想tưởng 與dữ 非phi 根căn 本bổn 之chi 首thủ 也dã 更cánh 滅diệt 餘dư 者giả 自tự 殊thù 想tưởng 雖tuy 不bất 是thị 根căn 於ư 上thượng 地địa 中trung 想tưởng 為vi 首thủ 等đẳng 由do 此thử 義nghĩa 故cố 。 二nhị 滅diệt 之chi 時thời 餘dư 者giả 並tịnh 滅diệt 所sở 以dĩ 得đắc 名danh 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 有hữu 無vô 量lượng 門môn 。 者giả 據cứ 其kỳ 前tiền 義nghĩa 以dĩ 立lập 多đa 故cố 云vân 。 有hữu 無vô 量lượng 門môn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 二Nhị 乘Thừa 七thất 地địa 以dĩ 地địa 前tiền 至chí 何hà 勞lao 偏thiên 猒# 者giả 此thử 即tức 問vấn 也dã 問vấn 意ý 若nhược 二Nhị 乘Thừa 人nhân 及cập 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 菩Bồ 薩Tát 由do 有hữu 有hữu 漏lậu 第đệ 六lục 識thức 修tu 禪thiền 之chi 時thời 由do 受thọ 障chướng 色sắc 界giới 禪thiền 勝thắng 由do 想tưởng 障chướng 無vô 色sắc 界giới 定định 勝thắng 故cố 所sở 以dĩ 別biệt 觀quán 猒# 受thọ 別biệt 觀quán 猒# 想tưởng 以dĩ 受thọ 及cập 想tưởng 障chướng 修tu 禪thiền 無vô 色sắc 各các 有hữu 偏thiên 勝thắng 須tu 別biệt 猒# 之chi 名danh 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 如như 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 及cập 如Như 來Lai 即tức 第đệ 六lục 識thức 常thường 無vô 漏lậu 相tương 續tục 更cánh 無vô 別biệt 觀quán 修tu 禪thiền 無vô 色sắc 偏thiên 猒# 受thọ 想tưởng 以dĩ 為vi 勞lao 慮lự 何hà 須tu 偏thiên 猒# 受thọ 想tưởng 名danh 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 耶da 答đáp 有hữu 二nhị 義nghĩa 如như 疏sớ/sơ 自tự 說thuyết 云vân 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 及cập 如Như 來Lai 恆hằng 無vô 偏thiên 猒# 受thọ 想tưởng 二nhị 法pháp 但đãn 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 亦diệc 名danh 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 一nhất 由do 心tâm 行hành 故cố 云vân 即tức 滅diệt 之chi 名danh 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 二nhị 由do 如Như 來Lai 等đẳng 內nội 止chỉ 息tức 故cố 故cố 入nhập 此thử 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 即tức 總tổng 名danh 無vô 心tâm 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 有hữu 現hiện 不bất 成thành 等đẳng 者giả 意ý 云vân 修tu 習tập 此thử 定định 既ký 許hứa 有hữu 退thoái 即tức 退thoái 現hiện 法pháp 現hiện 法pháp 者giả 即tức 現hiện 修tu 定định 法pháp 雖tuy 先tiên 時thời 已dĩ 得đắc 合hợp 復phục 卻khước 退thoái 名danh 現hiện 法pháp 准chuẩn 無vô 想tưởng 定định 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 答đáp 以dĩ 修tu 習tập 時thời 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 者giả 即tức 第đệ 一nhất 解giải 即tức 約ước 修tu 習tập 以dĩ 分phần/phân 三tam 品phẩm 若nhược 修tu 上thượng 品phẩm 定định 即tức 名danh 上thượng 品phẩm 若nhược 修tu 中trung 品phẩm 定định 即tức 名danh 中trung 品phẩm 若nhược 修tu 下hạ 品phẩm 定định 即tức 名danh 下hạ 品phẩm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 其kỳ 此thử 性tánh 類loại 有hữu 可khả 退thoái 不bất 可khả 退thoái 至chí 有hữu 別biệt 者giả 此thử 第đệ 二nhị 解giải 即tức 約ước 種chủng 類loại 以dĩ 分phần/phân 三tam 品phẩm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 即tức 以dĩ 三tam 品phẩm 根căn 為vi 三tam 品phẩm 至chí 修tu 品phẩm 亦diệc 別biệt 者giả 此thử 第đệ 三tam 解giải 若nhược 上thượng 根căn 修tu 上thượng 品phẩm 定định 不bất 修tu 中trung 下hạ 品phẩm 定định 若nhược 中trung 品phẩm 修tu 中trung 不bất 修tu 上thượng 下hạ 若nhược 下hạ 根căn 性tánh 唯duy 修tu 下hạ 品phẩm 定định 不bất 肯khẳng 修tu 上thượng 中trung 下hạ 上thượng 中trung 品phẩm 定định 疏sớ/sơ 有hữu 三tam 解giải 第đệ 三tam 解giải 為vi 勝thắng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 練luyện 根căn 已dĩ 而nhi 修tu 習tập 者giả 即tức 轉chuyển 成thành 勝thắng 品phẩm 等đẳng 者giả 大Đại 乘Thừa 中trung 練luyện 根căn 通thông 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 或hoặc 有hữu 漏lậu 練luyện 根căn 中trung 若nhược 先tiên 是thị 鈍độn 根căn 即tức 具cụ 修tu 法pháp 義nghĩa 而nhi 今kim 根căn 純thuần 熟thục 名danh 練luyện 根căn 也dã 或hoặc 有hữu 言ngôn 語ngữ 遲trì 鈍độn 類loại 即tức 學học 論luận 義nghĩa 決quyết 擇trạch 。 而nhi 練luyện 於ư 根căn 或hoặc 聽thính 聞văn 法Pháp 義nghĩa 披phi 尋tầm 經kinh 論luận 或hoặc 通thông 無vô 漏lậu 練luyện 根căn 類loại 遊du 諸chư 等đẳng 至chí 等đẳng 成thành 勝thắng 品phẩm 即tức 念niệm 下hạ 中trung 根căn 轉chuyển 成thành 上thượng 品phẩm 等đẳng 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 練luyện 根căn 有hữu 學học 者giả 倣# 前tiền 見kiến 道đạo 所sở 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 重trọng/trùng 引dẫn 一nhất 無vô 間gian 一nhất 解giải 脫thoát 道đạo 現hiện 前tiền 若nhược 無Vô 學Học 根căn 練luyện 時thời 即tức 倣# 學học 前tiền 斷đoạn 煩phiền 惱não 九cửu 無vô 間gian 九cửu 解giải 脫thoát 重trọng/trùng 引dẫn 現hiện 前tiền 名danh 練luyện 根căn 也dã 云vân 第đệ 二nhị 僧Tăng 祗chi 者giả 梵Phạm 云vân 阿a 僧tăng 祇kỳ 阿a 之chi 言ngôn 無vô 僧Tăng 祇kỳ 言ngôn 數số 故cố 秦tần 言ngôn 無vô 數số 劫kiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 知tri 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 至chí 無vô 漏lậu 入nhập 故cố 者giả 意ý 云vân 謂vị 未vị 自tự 在tại 位vị 得đắc 無vô 所sở 有hữu 。 處xử 心tâm 後hậu 起khởi 一nhất 地địa 入nhập 故cố 故cố 二Nhị 乘Thừa 人nhân 等đẳng 唯duy 得đắc 一nhất 處xứ 得đắc 一nhất 處xứ 能năng 超siêu 一nhất 處xứ 即tức 得đắc 無vô 處xứ 有hữu 慮lự 超siêu 有hữu 頂đảnh 地địa 心tâm 入nhập 滅diệt 定định 也dã 然nhiên 未vị 自tự 在tại 者giả 。 依y 瑜du 伽già 論luận 唯duy 超siêu 一nhất 地địa 故cố 將tương 入nhập 滅diệt 定định 而nhi 從tùng 初sơ 禪thiền 漸tiệm 次thứ 超siêu 一nhất 地địa 至chí 無vô 所sở 有hữu 。 處xử 心tâm 而nhi 超siêu 非phi 想tưởng 入nhập 於ư 滅diệt 定định 名danh 超siêu 一nhất 地địa 若nhược 爾nhĩ 如như 何hà 言ngôn 依y 非phi 想tưởng 而nhi 入nhập 滅diệt 定định 耶da 答đáp 依y 非phi 想tưởng 者giả 說thuyết 依y 非phi 想tưởng 心tâm 為vi 加gia 行hành 入nhập 其kỳ 超siêu 者giả 不bất 爾nhĩ 疏sớ/sơ 有hữu 兩lưỡng 釋thích 一nhất 云vân 謂vị 前tiền 超siêu 初sơ 禪thiền 等đẳng 心tâm 已dĩ 後hậu 一nhất 二nhị 念niệm 即tức 超siêu 悲bi 想tưởng 而nhi 入nhập 此thử 定định 非phi 從tùng 初sơ 定định 即tức 入nhập 無vô 心tâm 以dĩ 此thử 定định 隨tùy 非phi 想tưởng 地địa 加gia 行hành 心tâm 建kiến 立lập 故cố 此thử 說thuyết 次thứ 第đệ 入nhập 者giả 二nhị 云vân 雖tuy 超siêu 餘dư 地địa 心tâm 隣lân 以dĩ 即tức 此thử 定định 仍nhưng 定định 仍nhưng 許hứa 依y 非phi 想tưởng 地địa 想tưởng 微vi 細tế 故cố 問vấn 何hà 故cố 爾nhĩ 耶da 。 答đáp 由do 先tiên 貫quán 習tập 故cố 今kim 直trực 至chí 無vô 心tâm 雖tuy 以dĩ 非phi 想tưởng 地địa 為vi 依y 然nhiên 更cánh 不bất 須tu 起khởi 非phi 想tưởng 心tâm 為vi 加gia 行hành 此thử 據cứ 起khởi 一nhất 地địa 說thuyết 也dã 若nhược 據cứ 此thử 解giải 如như 論luận 言ngôn 以dĩ 有hữu 頂đảnh 地địa 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 為vi 加gia 行hành 入nhập 者giả 依y 次thứ 第đệ 入nhập 者giả 說thuyết 。 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 瑜du 伽già 第đệ 十thập 三tam 不bất 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 言ngôn 簡giản 者giả 意ý 云vân 瑜du 伽già 有hữu 二nhị 緣duyên 入nhập 此thử 定định 一nhất 謂vị 依y 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 相tương/tướng 而nhi 入nhập 此thử 定định 即tức 是thị 依y 有hữu 頂đảnh 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 為vi 加gia 行hành 入nhập 此thử 定định 也dã 即tức 猒# 麤thô 相tương/tướng 作tác 細tế 相tương/tướng 二nhị 云vân 依y 滅diệt 盡tận 相tương/tướng 而nhi 入nhập 此thử 定định 者giả 。 即tức 依y 真Chân 如Như 相tương/tướng 入nhập 此thử 定định 也dã 即tức 猒# 前tiền 細tế 相tương/tướng 成thành 業nghiệp 論luận 又hựu 摩ma 訶ha 俱câu 瑟sắt 耻sỉ 羅la 經kinh 亦diệc 有hữu 二nhị 緣duyên 能năng 入nhập 此thử 定định 略lược 纂toản 十thập 六lục 右hữu 釋thích 此thử 文văn 一nhất 云vân 謂vị 不bất 思tư 惟duy 一nhất 切thiết 。 相tương/tướng 者giả 即tức 是thị 止chỉ 息tức 無vô 漏lậu 故cố 入nhập 此thử 定định 也dã 二nhị 云vân 及cập 正chánh 思tư 惟duy 。 無vô 想tưởng 界giới 入nhập 此thử 定định 者giả 。 即tức 作tác 真Chân 如Như 相tương/tướng 入nhập 此thử 定định 也dã 與dữ 瑜du 伽già 同đồng 既ký 云vân 正chánh 思tư 惟duy 無vô 想tưởng 界giới 故cố 入nhập 此thử 定định 者giả 。 與dữ 正chánh 體thể 智trí 何hà 別biệt 答đáp 此thử 是thị 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 心tâm 不bất 同đồng 正chánh 體thể 智trí 恐khủng 有hữu 此thử 濫lạm 故cố 以dĩ 遊du 觀quan 言ngôn 簡giản 如như 何hà 須tu 依y 無vô 相tướng 界giới 相tương/tướng 入nhập 此thử 定định 耶da 答đáp 為vi 欲dục 發phát 生sanh 無vô 漏lậu 功công 德đức 而nhi 此thử 定định 摩ma 訶ha 瑟sắt 耻sỉ 羅la 者giả 此thử 云vân 大đại 滕# 蓋cái 舊cựu 云vân 摩ma 訶ha 俱câu 癡si 羅la 訛ngoa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 此thử 無vô 心tâm 勝thắng 定định 以dĩ 下hạ 品phẩm 有hữu 心tâm 勝thắng 定định 為vi 先tiên 等đẳng 者giả 意ý 取thủ 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 定Định 。 心tâm 引dẫn 起khởi 無vô 心tâm 勝thắng 滅diệt 盡tận 定định 問vấn 如như 何hà 非phi 想tưởng 地địa 心tâm 名danh 為vi 下hạ 品phẩm 勝thắng 定định 耶da 答đáp 以dĩ 下hạ 對đối 上thượng 滅diệt 定định 名danh 之chi 為vi 下hạ 品phẩm 即tức 如như 有hữu 頂đảnh 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 為vi 加gia 行hành 入nhập 是thị 也dã 望vọng 前tiền 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 心tâm 得đắc 勝thắng 定định 名danh 非phi 無vô 心tâm 勝thắng 定định 引dẫn 起khởi 有hữu 心tâm 定định 者giả 此thử 依y 次thứ 第đệ 入nhập 者giả 說thuyết 若nhược 得đắc 自tự 在tại 起khởi 諸chư 等đẳng 至chí 無vô 間gian 勝thắng 劣liệt 皆giai 能năng 相tương/tướng 引dẫn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 中trung 間gian 間gian 起khởi 以dĩ 下hạ 定định 行hành 相tương/tướng 不bất 至chí 微vi 微vi 心tâm 故cố 者giả 意ý 云vân 亦diệc 非phi 起khởi 悲bi 想tưởng 悲bi 悲bi 想tưởng 定định 已dĩ 即tức 中trung 間gian 間gian 起khởi 下hạ 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 心tâm 方phương 始thỉ 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 也dã 以dĩ 下hạ 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 心tâm 不bất 能năng 至chí 微vi 微vi 心tâm 故cố 唯duy 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 心tâm 能năng 至chí 微vi 微vi 心tâm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 相tướng 應ưng 者giả 意ý 說thuyết 滅diệt 定định 不bất 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 名danh 非phi 相tướng 應ưng 也dã 是thị 不bất 相tương 應ứng 中trung 收thu 以dĩ 不bất 與dữ 心tâm 心tâm 所sở 相tương 應ứng 故cố 名danh 無vô 所sở 緣duyên 有hữu 云vân 由do 與dữ 煩phiền 惱não 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 者giả 此thử 上thượng 二nhị 句cú 是thị 總tổng 標tiêu 滅diệt 盡tận 定định 與dữ 煩phiền 惱não 不bất 相tương 應ứng 也dã 非phi 相tướng 應ưng 故cố 者giả 即tức 別biệt 顯hiển 滅diệt 定định 難nạn/nan 相tương 應ứng 縛phược 不bất 同đồng 餘dư 心tâm 心tâm 所sở 等đẳng 無vô 所sở 緣duyên 故cố 。 者giả 顯hiển 滅diệt 盡tận 難nạn/nan 所sở 緣duyên 縛phược 不bất 同đồng 善thiện 心tâm 等đẳng 被bị 貪tham 等đẳng 緣duyên 滅diệt 定định 不bất 爾nhĩ 故cố 無vô 所sở 緣duyên 縛phược 又hựu 顯hiển 滅diệt 定định 非phi 從tùng 煩phiền 惱não 生sanh 。 故cố 不bất 同đồng 世thế 間gian 法pháp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 餘dư 下hạ 七thất 地địa 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 者giả 意ý 說thuyết 己kỷ 自tự 在tại 者giả 於ư 四tứ 禪thiền 三tam 世thế 色sắc 此thử 七thất 地địa 中trung 亦diệc 得đắc 起khởi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 次thứ 第đệ 入nhập 出xuất 諸chư 定định 名danh 師sư 子tử 嚬tần 呻thân 定định 者giả 即tức 是thị 是thị 欠khiếm 去khứ 時thời 先tiên 兩lưỡng 脚cước 向hướng 前tiền 以dĩ 後hậu 兩lưỡng 脚cước 向hướng 後hậu 蹴xúc 亦diệc 如như 人nhân 睡thụy 覺giác 已dĩ 先tiên 欠khiếm 去khứ 也dã 愽# 兩lưỡng 脚cước 向hướng 前tiền 者giả 學học 菩Bồ 薩Tát 順thuận 次thứ 入nhập 定định 如như 入nhập 初sơ 禪thiền 定định 不bất 出xuất 初sơ 禪thiền 定định 即tức 入nhập 二nhị 禪thiền 不bất 出xuất 二nhị 禪thiền 便tiện 入nhập 禪thiền 乃nãi 至chí 從tùng 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 便tiện 入nhập 滅diệt 定định 由do 如như 師sư 子tử 以dĩ 兩lưỡng 脚cước 向hướng 上thượng 復phục 將tương 後hậu 兩lưỡng 脚cước 向hướng 後hậu 蹴xúc 者giả 由do 如như 菩Bồ 薩Tát 。 迷mê 次thứ 向hướng 下hạ 入nhập 諸chư 定định 故cố 如như 從tùng 滅diệt 定định 不bất 出xuất 即tức 入nhập 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 從tùng 非phi 想tưởng 不bất 出xuất 即tức 入nhập 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 乃nãi 至chí 從tùng 二nhị 禪thiền 定định 不bất 出xuất 即tức 入nhập 初sơ 禪thiền 。 定định 由do 如như 舒thư 脚cước 向hướng 下hạ 相tương 似tự 故cố 次thứ 第đệ 入nhập 出xuất 名danh 師sư 子tử 嚬tần 呻thân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 菩Bồ 薩Tát 起khởi 禪thiền 至chí 集tập 散tán 三tam 摩ma 地địa 者giả 意ý 云vân 一nhất 切thiết 地địa 入nhập 一nhất 切thiết 地địa 出xuất 者giả 亦diệc 爾nhĩ 是thị 總tổng 語ngữ 於ư 中trung 有hữu 別biệt 意ý 說thuyết 從tùng 初sơ 禪thiền 一nhất 入nhập 心tâm 於ư 一nhất 切thiết 。 地địa 心tâm 後hậu 出xuất 又hựu 於ư 一nhất 地địa 心tâm 入nhập 於ư 一nhất 地địa 心tâm 後hậu 出xuất 如như 依y 諸chư 禪thiền 心tâm 入nhập 於ư 初sơ 禪thiền 。 心tâm 出xuất 等đẳng 故cố 名danh 集tập 散tán 三tam 摩ma 地địa 云vân 何hà 名danh 集tập 散tán 若nhược 依y 一nhất 地địa 一nhất 心tâm 入nhập 名danh 集tập 於ư 一nhất 切thiết 地địa 心tâm 出xuất 名danh 散tán 如như 以dĩ 滅diệt 定định 為vi 頭đầu 入nhập 滅diệt 定định 不bất 出xuất 入nhập 即tức 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 從tùng 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 不bất 出xuất 還hoàn 卻khước 入nhập 滅diệt 定định 又hựu 從tùng 滅diệt 定định 不bất 出xuất 即tức 入nhập 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 從tùng 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 不bất 出xuất 還hoàn 卻khước 入nhập 滅diệt 定định 如như 是thị 從tùng 初sơ 禪thiền 不bất 出xuất 還hoàn 卻khước 入nhập 滅diệt 定định 即tức 滅diệt 定định 為vi 集tập 餘dư 定định 名danh 散tán 又hựu 非phi 想tưởng 定định 為vi 集tập 餘dư 名danh 散tán 亦diệc 爾nhĩ 又hựu 從tùng 初sơ 禪thiền 不bất 出xuất 還hoàn 卻khước 入nhập 初sơ 禪thiền 又hựu 從tùng 初sơ 禪thiền 不bất 出xuất 即tức 入nhập 滅diệt 定định 從tùng 滅diệt 定định 不bất 出xuất 還hoàn 卻khước 入nhập 初sơ 禪thiền 亦diệc 爾nhĩ 即tức 初sơ 禪thiền 名danh 集tập 餘dư 定định 名danh 散tán 乃nãi 至chí 二nhị 禪thiền 等đẳng 為vi 顯hiển 亦diệc 爾nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 對đối 法pháp 第đệ 五ngũ 至chí 起khởi 一nhất 切thiết 地địa 者giả 對đối 法Pháp 會hội 違vi 也dã 顯hiển 一nhất 間gian 者giả 即tức 起khởi 非phi 想tưởng 一nhất 地địa 而nhi 入nhập 此thử 定định 故cố 。

【# 論luận 】# 云vân 已dĩ 伏phục 或hoặc 離ly 無vô 所sở 有hữu 貪tham 上thượng 貪tham 不bất 定định 等đẳng 也dã 此thử 約ước 未vị 自tự 在tại 者giả 。 說thuyết 若nhược 起khởi 一nhất 切thiết 等đẳng 至chí 者giả 約ước 己kỷ 自tự 在tại 者giả 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 顯hiển 揚dương 十thập 八bát 至chí 九cửu 等đẳng 至chí 者giả 意ý 云vân 此thử 引dẫn 證chứng 證chứng 有hữu 自tự 在tại 者giả 起khởi 一nhất 切thiết 等đẳng 至chí 皆giai 能năng 出xuất 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 也dã 九cửu 等đẳng 至chí 者giả 所sở 謂vị 八bát 定định 並tịnh 滅diệt 盡tận 定định 謂vị 如Như 來Lai 大đại 菩Bồ 薩Tát 至chí 不bất 爾nhĩ 便tiện 違vi 者giả 意ý 云vân 此thử 會hội 違vi 有hữu 二nhị 意ý 第đệ 一nhất 會hội 欲dục 界giới 心tâm 得đắc 入nhập 滅diệt 定định 第đệ 二nhị 會hội 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 得đắc 定định 超siêu 諸chư 等đẳng 至chí 如như 顯hiển 揚dương 云vân 曾tằng 貫quán 習tập 者giả 從tùng 欲dục 界giới 心tâm 後hậu 入nhập 滅diệt 定định 者giả 。 不bất 然nhiên 但đãn 為vi 如Như 來Lai 。 及cập 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 。 似tự 欲dục 界giới 故cố 名danh 有hữu 欲dục 界giới 心tâm 不bất 是thị 如Như 來Lai 大đại 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 實thật 起khởi 欲dục 界giới 心tâm 以dĩ 欲dục 界giới 唯duy 是thị 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 心tâm 若nhược 許hứa 起khởi 者giả 豈khởi 如Như 來Lai 大đại 菩Bồ 薩Tát 有hữu 有hữu 漏lậu 心tâm 耶da 問vấn 所sở 言ngôn 似tự 者giả 云vân 何hà 名danh 似tự 答đáp 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 同đồng 世thế 間gian 或hoặc 可khả 示thị 現hiện 有hữu 貪tham 嗔sân 等đẳng 心tâm 如như 愛ái 語ngữ 便tiện 呵ha 罵mạ 調Điều 達Đạt 等đẳng 其kỳ 實thật 除trừ 欲dục 界giới 已dĩ 外ngoại 餘dư 雖tuy 在tại 何hà 地địa 心tâm 皆giai 能năng 為vi 加gia 行hành 入nhập 定định 問vấn 如Như 來Lai 大đại 菩Bồ 薩Tát 既ký 無vô 功công 用dụng 如như 何hà 有hữu 加gia 行hành 心tâm 而nhi 入nhập 定định 耶da 答đáp 加gia 行hành 有hữu 二nhị 第đệ 一nhất 任nhậm 運vận 加gia 行hành 二nhị 不bất 任nhậm 運vận 加gia 行hành 如Như 來Lai 等đẳng 等đẳng 雖tuy 無vô 不bất 任nhậm 運vận 加gia 行hành 而nhi 有hữu 任nhậm 運vận 加gia 行hành 故cố 云vân 雖tuy 在tại 何hà 地địa 為vi 加gia 行hành 入nhập 定định 言ngôn 且thả 從tùng 極cực 自tự 在tại 純thuần 無vô 漏lậu 為vi 語ngữ 等đẳng 者giả 此thử 意ý 會hội 瑜du 伽già 文văn 今kim 言ngôn 超siêu 一nhất 地địa 皆giai 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。 者giả 且thả 約ước 極cực 自tự 在tại 佛Phật 及cập 菩Bồ 薩Tát 。 純thuần 無vô 漏lậu 為vi 語ngữ 據cứ 實thật 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 及cập 廣quảng 慧tuệ 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 皆giai 能năng 超siêu 定định 如như 大Đại 目Mục 連Liên 。 定định 中trung 聞văn 聲thanh 即tức 從tùng 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 心tâm 超siêu 入nhập 欲dục 界giới 心tâm 等đẳng 若nhược 不bất 許hứa 者giả 。 即tức 須tu 違vi 定định 中trung 聞văn 聲thanh 之chi 文văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 問vấn 既ký 爾nhĩ 此thử 為vi 即tức 是thị 加gia 行hành 心tâm 地địa 法pháp 為vi 但đãn 依y 非phi 想tưởng 心tâm 地địa 法pháp 者giả 此thử 中trung 問vấn 意ý 既ký 言ngôn 從tùng 初sơ 禪thiền 心tâm 等đẳng 加gia 行hành 能năng 超siêu 入nhập 滅diệt 定định 未vị 知tri 滅diệt 定định 為vi 依y 初sơ 禪thiền 地địa 等đẳng 立lập 滅diệt 定định 為vi 依y 非phi 想tưởng 地địa 立lập 滅diệt 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 依y 一nhất 切thiết 地địa 心tâm 而nhi 入nhập 滅diệt 定định 隨tùy 用dụng 何hà 地địa 心tâm 為vi 加gia 行hành 即tức 於ư 加gia 行hành 心tâm 種chủng 子tử 上thượng 立lập 滅diệt 定định 不bất 要yếu 別biệt 依y 非phi 想tưởng 地địa 心tâm 立lập 滅diệt 定định 也dã 准chuẩn 此thử 義nghĩa 即tức 今kim 初sơ 禪thiền 等đẳng 地địa 並tịnh 有hữu 滅diệt 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 釋thích 不bất 爾nhĩ 對đối 法pháp 第đệ 十thập 三tam 等đẳng 說thuyết 乃nãi 至chí 解giải 脫thoát 等đẳng 者giả 若nhược 說thuyết 滅diệt 定định 依y 餘dư 初sơ 禪thiền 等đẳng 加gia 行hành 心tâm 種chủng 上thượng 立lập 者giả 不bất 然nhiên 對đối 法pháp 論luận 中trung 明minh 八Bát 解Giải 脫Thoát 處xứ 。 說thuyết 滅diệt 受thọ 想tưởng 解giải 脫thoát 。 依y 非phi 想tưởng 處xứ 解giải 脫thoát 故cố 知tri 滅diệt 定định 依y 非phi 想tưởng 地địa 立lập 又hựu 此thử 論luận 亦diệc 云vân 屬thuộc 有hữu 頂đảnh 地địa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 極cực 微vi 細tế 故cố 者giả 意ý 說thuyết 此thử 定định 極cực 微vi 細tế 故cố 不bất 可khả 細tế 定định 依y 麤thô 地địa 故cố 所sở 以dĩ 但đãn 依y 非phi 想tưởng 地địa 立lập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 論luận 云vân 微vi 微vi 心tâm 種chủng 上thượng 立lập 是thị 乃nãi 至chí 入nhập 此thử 定định 故cố 者giả 論luận 中trung 言ngôn 微vi 微vi 心tâm 心tâm 種chủng 子tử 上thượng 立lập 滅diệt 定định 者giả 且thả 約ước 初sơ 修tu 滅diệt 定định 者giả 及cập 次thứ 第đệ 從tùng 初sơ 禪thiền 等đẳng 乃nãi 至chí 次thứ 第đệ 。 入nhập 滅diệt 定định 多đa 分phần 為vi 言ngôn 若nhược 久cửu 修tu 得đắc 自tự 在tại 者giả 。 即tức 從tùng 何hà 地địa 心tâm 皆giai 能năng 超siêu 入nhập 滅diệt 定định 又hựu 諸chư 論luận 但đãn 言ngôn 超siêu 入nhập 滅diệt 定định 不bất 言ngôn 超siêu 入nhập 非phi 想tưởng 定định 心tâm 方phương 入nhập 滅diệt 定định 耶da 知tri 從tùng 諸chư 地địa 心tâm 後hậu 真chân 超siêu 入nhập 滅diệt 定định 有hữu 云vân 諸chư 超siêu 禪thiền 者giả 如như 從tùng 初sơ 禪thiền 心tâm 直trực 超siêu 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 雖tuy 不bất 別biệt 起khởi 非phi 想tưởng 地địa 心tâm 入nhập 滅diệt 定định 然nhiên 滅diệt 定định 仍nhưng 依y 非phi 相tướng 地địa 者giả 即tức 依y 昔tích 時thời 先tiên 舊cựu 有hữu 猒# 心tâm 種chủng 子tử 上thượng 立lập 也dã 以dĩ 初sơ 修tu 時thời 皆giai 有hữu 猒# 心tâm 勞lao 慮lự 種chủng 子tử 故cố 此thử 中trung 不bất 依y 餘dư 地địa 唯duy 有hữu 依y 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 地địa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 言ngôn 依y 加gia 行hành 心tâm 上thượng 建kiến 立lập 者giả 乃nãi 至chí 種chủng 子tử 上thượng 立lập 者giả 解giải 云vân 若nhược 初sơ 修tu 滅diệt 定định 者giả 即tức 依y 未vị 入nhập 定định 前tiền 加gia 行hành 微vi 微vi 心tâm 所sở 熏huân 得đắc 種chủng 子tử 上thượng 而nhi 立lập 滅diệt 定định 若nhược 得đắc 自tự 在tại 者giả 。 欲dục 入nhập 滅diệt 定định 時thời 即tức 不bất 作tác 前tiền 微vi 微vi 加gia 行hành 心tâm 但đãn 作tác 緣duyên 無vô 相tướng 界giới 心tâm 而nhi 入nhập 滅diệt 定định 大đại 菩Bồ 薩Tát 不bất 假giả 熏huân 習tập 故cố 又hựu 佛Phật 無vô 熏huân 習tập 故cố 言ngôn 無vô 漏lậu 主chủ 彼bỉ 心tâm 細tế 故cố 者giả 意ý 說thuyết 依y 彼bỉ 地địa 超siêu 心tâm 即tức 彼bỉ 地địa 繫hệ 彼bỉ 心tâm 細tế 者giả 臨lâm 入nhập 滅diệt 定định 心tâm 也dã 問vấn 佛Phật 大đại 菩Bồ 薩Tát 既ký 不bất 熏huân 習tập 入nhập 此thử 定định 者giả 。 未vị 審thẩm 滅diệt 定định 依y 何hà 而nhi 立lập 答đáp 若nhược 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 言ngôn 入nhập 定định 時thời 即tức 作tác 無vô 相tướng 界giới 想tưởng 由do 此thử 心tâm 故cố 即tức 遠viễn 引dẫn 起khởi 昔tích 時thời 未vị 自tự 在tại 時thời 滅diệt 定định 前tiền 微vi 微vi 心tâm 種chủng 令linh 此thử 種chủng 子tử 還hoàn 有hữu 勢thế 力lực 卻khước 有hữu 猒# 心tâm 防phòng 心tâm 功công 能năng 令linh 心tâm 不bất 起khởi 而nhi 立lập 滅diệt 定định 亦diệc 如như 延diên 命mạng 之chi 法pháp 舊cựu 業nghiệp 名danh 盡tận 更cánh 捨xả 衣y 鉢bát 滋tư 益ích 故cố 業nghiệp 還hoàn 得đắc 引dẫn 年niên 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 定định 前tiền 無vô 漏lậu 心tâm 遠viễn 引dẫn 昔tích 時thời 猒# 心tâm 舊cựu 種chủng 令linh 有hữu 功công 能năng 防phòng 心tâm 不bất 起khởi 建kiến 立lập 滅diệt 定định 意ý 說thuyết 初sơ 修tu 者giả 依y 定định 前tiền 微vi 微vi 心tâm 新tân 熏huân 種chủng 子tử 上thượng 立lập 滅diệt 定định 若nhược 得đắc 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 以dĩ 定định 前tiền 無vô 漏lậu 心tâm 牽khiên 起khởi 未vị 自tự 在tại 已dĩ 前tiền 入nhập 時thời 猒# 心tâm 舊cựu 種chủng 令linh 有hữu 勢thế 力lực 防phòng 心tâm 功công 能năng 即tức 於ư 此thử 上thượng 立lập 滅diệt 定định 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 佛Phật 不bất 起khởi 滅diệt 定định 。 現hiện 諸chư 威uy 儀nghi 。 者giả 若nhược 佛Phật 大đại 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 許hứa 明minh 日nhật 後hậu 日nhật 有hữu 人nhân 來lai 擬nghĩ 言ngôn 說thuyết 法Pháp 現hiện 威uy 儀nghi 等đẳng 即tức 便tiện 先tiên 入nhập 神thần 境cảnh 智trí 通thông 作tác 期kỳ 願nguyện 言ngôn 我ngã 言ngôn 已dĩ 後hậu 七thất 日nhật 或hoặc 一nhất 年niên 入nhập 滅diệt 定định 若nhược 以dĩ 後hậu 有hữu 有hữu 情tình 來lai 時thời 我ngã 雖tuy 在tại 無vô 心tâm 定định 亦diệc 能năng 現hiện 威uy 儀nghi 說thuyết 法Pháp 化hóa 諸chư 有hữu 情tình 。 既ký 發phát 願nguyện 邊biên 期kỳ 已dĩ 即tức 入nhập 滅diệt 定định 乃nãi 至chí 明minh 日nhật 有hữu 人nhân 。 來lai 此thử 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 雖tuy 在tại 滅diệt 定định 中trung 亦diệc 似tự 有hữu 心tâm 定định 遂toại 能năng 說thuyết 法Pháp 現hiện 威uy 儀nghi 等đẳng 故cố 云vân 不bất 起khởi 滅diệt 定định 。 而nhi 現hiện 諸chư 疏sớ/sơ 無vô 威uy 儀nghi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 滅diệt 定định 實thật 從tùng 現hiện 行hành 至chí 而nhi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 攝nhiếp 意ý 云vân 滅diệt 定định 猒# 心tâm 種chủng 子tử 從tùng 前tiền 無vô 漏lậu 現hiện 行hành 令linh 是thị 前tiền 現hiện 行hành 無vô 澤trạch 隨tùy 熏huân 種chủng 隨tùy 能năng 得đắc 入nhập 定định 有hữu 學học 無vô 攝nhiếp 但đãn 為vi 此thử 滅diệt 定định 極cực 寂tịch 靜tĩnh 無vô 有hữu 進tiến 趣thú 又hựu 上thượng 息tức 行hành 相tương/tướng 乎hồ 似tự 於ư 涅Niết 槃Bàn 故cố 不bất 是thị 學học 亦diệc 非phi 無Vô 學Học 。 攝nhiếp 但đãn 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 攝nhiếp 以dĩ 此thử 滅diệt 定định 是thị 不bất 相tương 應ứng 中trung 收thu 故cố 不bất 同đồng 善thiện 色sắc 心tâm 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 屬thuộc 道Đạo 諦Đế 至chí 故cố 是thị 非phi 二nhị 者giả 釋thích 外ngoại 難nạn/nan 難nạn/nan 云vân 猒# 心tâm 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 既ký 是thị 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 如như 何hà 滅diệt 定định 非phi 是thị 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 攝nhiếp 耶da 答đáp 已dĩ 下hạ 不bất 通thông 恐khủng 脫thoát 字tự 有hữu 以dĩ 此thử 無Vô 學Học 攝nhiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 同đồng 餘dư 種chủng 子tử 彼bỉ 非phi 止chỉ 息tức 故cố 者giả 若nhược 學học 人nhân 身thân 中trung 種chủng 子tử 有hữu 增tăng 進tiến 趣thú 向hướng 故cố 有hữu 學học 攝nhiếp 若nhược 無Vô 學Học 身thân 中trung 種chủng 子tử 先tiên 以dĩ 進tiến 趣thú 今kim 至chí 極cực 果quả 更cánh 無vô 法pháp 可khả 進tiến 所sở 以dĩ 喚hoán 無Vô 學Học 亦diệc 名danh 息tức 求cầu 故cố 無Vô 學Học 身thân 中trung 種chủng 子tử 據cứ 先tiên 進tiến 趣thú 是thị 無Vô 學Học 攝nhiếp 未vị 同đồng 滅diệt 定định 而nhi 無vô 進tiến 趣thú 故cố 非phi 二nhị 攝nhiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 通thông 有hữu 為vi 無vô 至chí 非phi 二nhị 攝nhiếp 故cố 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 其kỳ 非phi 二nhị 法pháp 即tức 通thông 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 就tựu 有hữu 為vi 中trung 亦diệc 通thông 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 然nhiên 有hữu 為vi 無vô 漏lậu 通thông 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 者giả 。 謂vị 滅diệt 定định 是thị 也dã 意ý 無vô 為vi 無vô 漏lậu 亦diệc 通thông 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 者giả 。 即tức 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 身thân 中trung 本bổn 來lai 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 涅Niết 槃Bàn 是thị 也dã 此thử 亦diệc 無vô 進tiến 趣thú 故cố 以dĩ 有hữu 情tình 非phi 是thị 學học 無Vô 學Học 故cố 猶do 如như 學Học 無Vô 學Học 人nhân 。 身thân 中trung 煩phiền 惱não 無vô 記ký 法pháp 等đẳng 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 攝nhiếp 故cố 學học 無Vô 學Học 身thân 中trung 所sở 有hữu 。 所sở 有hữu 漏lậu 善thiện 法Pháp 及cập 無vô 漏lậu 法Pháp 。 等đẳng 皆giai 是thị 學học 無Vô 學Học 攝nhiếp 然nhiên 憂ưu 苦khổ 根căn 通thông 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 能năng 引dẫn 無vô 漏lậu 故cố 故cố 通thông 學học 無Vô 學Học 學học 人nhân 身thân 中trung 有hữu 即tức 是thị 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 人nhân 身thân 中trung 有hữu 即tức 是thị 無vô 學học 。

【# 疏sớ/sơ 】# 俗tục 弟đệ 子tử 亦diệc 色sắc 界giới 亦diệc 有hữu 者giả 謂vị 上thượng 界giới 那na 含hàm 得đắc 羅La 漢Hán 者giả 。 皆giai 作tác 俗tục 人nhân 形hình 相tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 六lục 欲dục 天thiên 中trung 。 文văn 亦diệc 不bất 說thuyết 義nghĩa 即tức 無vô 違vi 者giả 意ý 說thuyết 天thiên 中trung 有hữu 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 亦diệc 令linh 初sơ 修tu 得đắc 滅diệt 定định 將tương 為vi 盡tận 理lý 且thả 說thuyết 人nhân 中trung 者giả 為vi 近cận 故cố 勝thắng 故cố 文văn 由do 未vị 盡tận 者giả 論luận 中trung 偏thiên 說thuyết 人nhân 中trung 得đắc 者giả 文văn 未vị 盡tận 也dã 若nhược 兼kiêm 說thuyết 人nhân 天thiên 得đắc 者giả 將tương 為vi 盡tận 理lý 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 無vô 欲dục 界giới 後hậu 起khởi 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 如như 今kim 生sanh 中trung 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 欲dục 界giới 。 中trung 初sơ 修tu 得đắc 滅diệt 定định 若nhược 後hậu 生sanh 中trung 更cánh 得đắc 即tức 於ư 色sắc 界giới 中trung 。 重trọng/trùng 引dẫn 現hiện 前tiền 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 不bất 還hoàn 人nhân 生sanh 在tại 色sắc 界giới 更cánh 不bất 還hoàn 於ư 欲dục 界giới 生sanh 故cố 故cố 從tùng 欲dục 界giới 終chung 生sanh 上thượng 界giới 得đắc 起khởi 滅diệt 定định 故cố 云vân 後hậu 上thượng 二nhị 界giới 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 據cứ 未vị 有hữu 第đệ 八bát 識thức 義nghĩa 至chí 建kiến 立lập 故cố 者giả 此thử 疏sớ/sơ 文văn 會hội 瑜du 伽già 五ngũ 十thập 六lục 彼bỉ 論luận 云vân 後hậu 於ư 色sắc 界giới 重trọng/trùng 得đắc 現hiện 在tại 前tiền 者giả 據cứ 未vị 有hữu 第đệ 八bát 識thức 義nghĩa 且thả 言ngôn 色sắc 界giới 後hậu 起khởi 滅diệt 定định 不bất 言ngôn 無vô 色sắc 界giới 得đắc 起khởi 滅diệt 定định 今kim 於ư 此thử 會hội 論luận 說thuyết 後hậu 上thượng 二nhị 界giới 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 者giả 即tức 據cứ 已dĩ 建kiến 立lập 第đệ 八bát 識thức 真chân 實thật 義nghĩa 說thuyết 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 鄔ổ 陀đà 夷di 經kinh 是thị 此thử 成thành 證chứng 乃nãi 至chí 非phi 遮già 無vô 色sắc 得đắc 入nhập 此thử 定định 者giả 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 說thuyết 滅diệt 盡tận 定định 云vân 如như 有hữu 不bất 還hoàn 先tiên 欲dục 界giới 得đắc 滅diệt 定định 已dĩ 後hậu 超siêu 段đoạn 食thực 天thiên 生sanh 摩ma 如như 摩ma 天thiên 隨tùy 受thọ 一nhất 天thiên 處xứ 則tắc 能năng 入nhập 滅diệt 盡tận 後hậu 起khởi 段đoạn 食thực 天thiên 生sanh 摩ma 奴nô 摩ma 天thiên 隨tùy 受thọ 一nhất 天thiên 處xứ 則tắc 能năng 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 是thị 時thời 現hiện 沙Sa 彌Di 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 聞văn 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 說thuyết 意ý 成thành 天thiên 得đắc 滅diệt 定định 沙Sa 彌Di 謂vị 言ngôn 舍Xá 利Lợi 弗Phất 說thuyết 。 意ý 成thành 天thiên 即tức 是thị 非phi 想tưởng 。 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 得đắc 入nhập 滅diệt 定định 時thời 沙Sa 彌Di 便tiện 對đối 眾chúng 中trung 訶ha 舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。 上thượng 座tòa 不bất 然nhiên 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 又hựu 重trùng 說thuyết 起khởi 段đoạn 食thực 天thiên 生sanh 意ý 成thành 天thiên 隨tùy 受thọ 一nhất 處xứ 得đắc 起khởi 滅diệt 定định 時thời 沙Sa 彌Di 又hựu 准chuẩn 前tiền 如như 是thị 再tái 三tam 。 皆giai 言ngôn 上thượng 座tòa 不bất 然nhiên 舊cựu 經kinh 論luận 中trung 云vân 摩ma 奴nô 摩ma 天thiên 摩ma 奴nô 天thiên 者giả 此thử 言ngôn 意ý 成thành 天thiên 若nhược 新tân 經kinh 論luận 云vân 末mạt 那na 摩ma 末mạt 那na 者giả 意ý 也dã 摩ma 者giả 成thành 也dã 即tức 是thị 意ý 成thành 天thiên 意ý 成thành 天thiên 者giả 即tức 是thị 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 隨tùy 意ý 而nhi 成thành 故cố 即tức 欲dục 界giới 六lục 天thiên 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 諸chư 天thiên 皆giai 是thị 化hóa 生sanh 。 皆giai 名danh 意ý 成thành 天thiên 若nhược 胎thai 卵noãn 濕thấp 生sanh 皆giai 不bất 隨tùy 意ý 成thành 故cố 然nhiên 欲dục 界giới 雖tuy 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 亦diệc 名danh 意ý 成thành 今kim 不bất 取thủ 之chi 但đãn 取thủ 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 諸chư 天thiên 以dĩ 欲dục 界giới 人nhân 天thiên 皆giai 段đoạn 食thực 今kim 既ký 云vân 超siêu 段đoạn 食thực 天thiên 明minh 知tri 超siêu 欲dục 界giới 生sanh 色sắc 界giới 意ý 成thành 天thiên 中trung 言ngôn 隨tùy 一nhất 故cố 者giả 意ý 說thuyết 鄔ổ 陀đà 夷di 經kinh 既ký 云vân 隨tùy 受thọ 一nhất 處xứ 明minh 知tri 即tức 是thị 隨tùy 其kỳ 何hà 地địa 所sở 受thọ 一nhất 身thân 即tức 起khởi 滅diệt 定định 故cố 知tri 兼kiêm 取thủ 無vô 色sắc 界giới 也dã 。 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 不bất 解giải 此thử 經Kinh 即tức 道đạo 沙Sa 彌Di 是thị 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 不bất 不bất 是thị 以dĩ 沙Sa 彌Di 意ý 說thuyết 不bất 還hoàn 異dị 先tiên 於ư 欲dục 中trung 已dĩ 伏phục 上thượng 界giới 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 貪tham 而nhi 得đắc 滅diệt 定định 不bất 退thoái 定định 從tùng 欲dục 界giới 命mạng 經kinh 即tức 超siêu 欲dục 界giới 段đoạn 食thực 天thiên 生sanh 悲bi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 意ý 成thành 天thiên 中trung 雖tuy 生sanh 彼bỉ 天thiên 不bất 得đắc 滅diệt 定định 以dĩ 無vô 色sắc 身thân 恐khủng 成thành 斷đoạn 滅diệt 以dĩ 鄔ổ 陀đà 夷di 不bất 立lập 第đệ 八bát 識thức 故cố 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 不bất 立lập 第đệ 所sở 以dĩ 鄔ổ 陀đà 夷di 云vân 是thị 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 非phi 非phi 者giả 如như 何hà 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 等đẳng 謂vị 將tương 舍Xá 利Lợi 弗Phất 說thuyết 。 不bất 還hoàn 果quả 先tiên 於ư 欲dục 界giới 得đắc 滅diệt 定định 不bất 退thoái 命mạng 終chung 已dĩ 超siêu 欲dục 界giới 段đoạn 食thực 天thiên 生sanh 意ý 成thành 天thiên 即tức 是thị 非phi 想tưởng 。 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 中trung 得đắc 入nhập 滅diệt 定định 若nhược 先tiên 退thoái 滅diệt 定định 者giả 後hậu 生sanh 色sắc 界giới 中trung 隨tùy 生sanh 一nhất 天thiên 處xứ 亦diệc 得đắc 起khởi 滅diệt 定định 者giả 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 既ký 不bất 立lập 第đệ 八bát 故cố 無vô 無vô 色sắc 非phi 想tưởng 天thiên 中trung 恐khủng 斷đoạn 滅diệt 不bất 得đắc 滅diệt 定định 由do 此thử 故cố 道đạo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 非phi 若nhược 大Đại 乘Thừa 中trung 說thuyết 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 道Đạo 理lý 是thị 也dã 沙Sa 彌Di 理lý 非phi 且thả 舍Xá 利Lợi 弗Phất 意ý 如như 有hữu 不bất 還hoàn 果quả 先tiên 於ư 欲dục 界giới 已dĩ 伏phục 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 煩phiền 惱não 而nhi 得đắc 滅diệt 定định 後hậu 退thoái 起khởi 色sắc 界giới 染nhiễm 即tức 退thoái 天thiên 滅diệt 定định 即tức 便tiện 命mạng 終chung 。 生sanh 色sắc 界giới 中trung 除trừ 大đại 梵Phạm 天Thiên 及cập 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 以dĩ 聖thánh 人nhân 不bất 生sanh 故cố 於ư 餘dư 天thiên 中trung 隨tùy 生sanh 一nhất 處xứ 還hoàn 得đắc 重trọng/trùng 引dẫn 現hiện 前tiền 又hựu 若nhược 不bất 還hoàn 果quả 不bất 退thoái 滅diệt 定định 從tùng 此thử 命mạng 終chung 。 後hậu 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 非phi 想tưởng 天thiên 中trung 得đắc 滅diệt 定định 謂vị 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 解giải 大Đại 乘Thừa 知tri 有hữu 第đệ 八bát 識thức 故cố 非phi 想tưởng 天thiên 中trung 亦diệc 得đắc 滅diệt 定định 小Tiểu 乘Thừa 不bất 許hứa 故cố 道đạo 非phi 也dã 大Đại 乘Thừa 謂vị 有hữu 第đệ 八bát 故cố 云vân 舍Xá 利Lợi 弗Phất 是thị 。 沙Sa 彌Di 非phi 問vấn 豈khởi 舍Xá 利Lợi 弗Phất 說thuyết 。 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 名danh 意ý 成thành 天thiên 耶da 答đáp 但đãn 總tổng 說thuyết 亦diệc 不bất 別biệt 攝nhiếp 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 為vi 意ý 成thành 天thiên 然nhiên 佛Phật 亦diệc 不bất 遮già 非phi 想tưởng 天thiên 不bất 是thị 意ý 成thành 天thiên 由do 此thử 大đại 小tiểu 二Nhị 乘Thừa 。 遂toại 致trí 紛phân 紜vân 。 于vu 今kim 不bất 息tức 。

【# 論luận 】# 於ư 藏tạng 識thức 乃nãi 至chí 不bất 斷đoạn 滅diệt 故cố 者giả 論luận 文văn 斷đoạn 說thuyết 定định 性tánh 二Nhị 乘Thừa 無vô 色sắc 界giới 信tín 有hữu 第đệ 八bát 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 亦diệc 起khởi 此thử 定định 不bất 信tín 第đệ 八bát 識thức 即tức 。 不bất 起khởi 滅diệt 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 舊cựu 諸chư 法Pháp 師sư 至chí 此thử 與dữ 彼bỉ 同đồng 者giả 意ý 云vân 舊cựu 師sư 約ước 建kiến 立lập 名danh 大đại 不bất 建kiến 立lập 名danh 大đại 小tiểu 建kiến 立lập 名danh 小tiểu 今kim 即tức 不bất 然nhiên 云vân 建kiến 立lập 者giả 是thị 信tín 有hữu 義nghĩa 如như 前tiền 何hà 得đắc 知tri 答đáp 且thả 如như 大Đại 乘Thừa 亦diệc 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 中trung 建kiến 立lập 第đệ 八bát 謂vị 受thọ 樂lạc 欣hân 喜hỷ 阿a 賴lại 耶da 等đẳng 雖tuy 知tri 如như 是thị 仍nhưng 有hữu 不bất 言ngôn 有hữu 第đệ 八bát 者giả 生sanh 欲dục 色sắc 界giới 且thả 處xứ 阿a 那na 故cố 約ước 二Nhị 乘Thừa 說thuyết 信tín 有hữu 者giả 名danh 為vi 建kiến 立lập 若nhược 不bất 信tín 者giả 。 雖tuy 已dĩ 建kiến 立lập 以dĩ 不bất 信tín 有hữu 故cố 不bất 名danh 建kiến 立lập 且thả 如như 大Đại 乘Thừa 雖tuy 信tín 有hữu 小Tiểu 乘Thừa 而nhi 不bất 將tương 為vi 究cứu 竟cánh 故cố 知tri 但đãn 約ước 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 信tín 不bất 信tín 不bất 約ước 大Đại 乘Thừa 說thuyết 以dĩ 極cực 成thành 故cố 故cố 此thử 論luận 與dữ 彼bỉ 瑜du 伽già 同đồng 准chuẩn 舊cựu 師sư 不bất 許hứa 無vô 色sắc 界giới 得đắc 滅diệt 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 問vấn 若nhược 爾nhĩ 諸chư 得đắc 此thử 定định 至chí 如như 何hà 信tín 有hữu 等đẳng 者giả 聖thánh 者giả 問vấn 意ý 云vân 得đắc 滅diệt 定định 者giả 必tất 是thị 不bất 還hoàn 果quả 已dĩ 去khứ 又hựu 生sanh 無vô 起khởi 聖thánh 者giả 即tức 是thị 定định 姓tánh 之chi 人nhân 必tất 非phi 不bất 定định 姓tánh 聖thánh 者giả 以dĩ 不bất 定định 姓tánh 聖thánh 人nhân 必tất 不bất 生sanh 無vô 色sắc 。 界giới 故cố 故cố 定định 性tánh 不bất 還hoàn 隨tùy 一nhất 天thiên 已dĩ 生sanh 之chi 處xứ 尚thượng 不bất 重trọng/trùng 生sanh 何hà 況huống 生sanh 下hạ 故cố 定định 性tánh 不bất 生sanh 下hạ 也dã 非phi 不bất 定định 性tánh 人nhân 先tiên 根căn 熟thục 佛Phật 不bất 救cứu 故cố 者giả 此thử 者giả 文văn 意ý 說thuyết 若nhược 不bất 定định 性tánh 人nhân 大Đại 乘Thừa 根căn 熟thục 時thời 佛Phật 必tất 救cứu 之chi 若nhược 定định 性tánh 人nhân 大Đại 乘Thừa 根căn 不bất 熟thục 佛Phật 且thả 亦diệc 不bất 救cứu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 亦diệc 非phi 不bất 定định 性tánh 人nhân 大đại 根căn 必tất 不bất 熟thục 入nhập 無vô 餘dư 至chí 依y 地địa 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 無vô 不bất 定định 性tánh 人nhân 大đại 根căn 不bất 熟thục 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 意ý 說thuyết 不bất 定định 性tánh 人nhân 縱túng/tung 根căn 不bất 熟thục 亦diệc 不bất 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 言ngôn 與dữ 定định 性tánh 人nhân 有hữu 何hà 別biệt 者giả 意ý 云vân 若nhược 不bất 定định 性tánh 人nhân 根căn 必tất 不bất 熟thục 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 者giả 未vị 審thẩm 與dữ 定định 性tánh 人nhân 何hà 別biệt 耶da 如như 瑜du 伽già 說thuyết 又hựu 此thử 彼bỉ 定định 性tánh 人nhân 如như 何hà 信tín 有hữu 第đệ 八bát 識thức 耶da 又hựu 菩Bồ 薩Tát 必tất 不bất 生sanh 無vô 色sắc 。 界giới 若nhược 定định 性tánh 人nhân 信tín 大Đại 乘Thừa 者giả 。 應ưng 非phi 是thị 定định 性tánh 人nhân 若nhược 是thị 定định 性tánh 人nhân 者giả 如như 何hà 信tín 有hữu 大Đại 乘Thừa 第đệ 八bát 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 答đáp 即tức 定định 性tánh 中trung 有hữu 愚ngu 法pháp 者giả 至chí 信tín 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 者giả 如như 法Pháp 華hoa 經Kinh 云vân 若nhược 有hữu 比Bỉ 丘Khâu 。 實thật 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 若nhược 不bất 信tín 此thử 法Pháp 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 即tức 法pháp 華hoa 論luận 中trung 解giải 云vân 聲Thanh 聞Văn 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 者giả 定định 性tánh 雖tuy 信tín 法pháp 華hoa 經kinh 即tức 不bất 肯khẳng 修tu 行hành 。 二nhị 者giả 不bất 定định 姓tánh 聞văn 法Pháp 華Hoa 經Kinh 。 即tức 深thâm 信tín 決quyết 定định 修tu 行hành 。 若nhược 佛Phật 在tại 世thế 。 設thiết 有hữu 定định 性tánh 中trung 愚ngu 法pháp 者giả 親thân 聞văn 如Như 來Lai 說thuyết 大Đại 乘Thừa 教giáo 悉tất 皆giai 生sanh 信tín 亦diệc 不bất 修tu 行hành 。 大Đại 乘Thừa 也dã 亦diệc 如như 大Đại 乘Thừa 雖tuy 信tín 小Tiểu 乘Thừa 不bất 將tương 為vi 究cứu 竟cánh 故cố 不bất 愚ngu 法pháp 中trung 亦diệc 有hữu 於ư 無vô 色sắc 界giới 。 得đắc 起khởi 滅diệt 定định 若nhược 佛Phật 滅diệt 後hậu 。 不bất 愚ngu 法pháp 者giả 生sanh 信tín 愚ngu 法pháp 者giả 不bất 生sanh 信tín 此thử 第đệ 一nhất 解giải 中trung 即tức 半bán 生sanh 信tín 半bán 不bất 生sanh 信tín 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 此thử 大đại 意ý 與dữ 五ngũ 十thập 六lục 別biệt 等đẳng 者giả 五ngũ 十thập 六lục 意ý 據cứ 建kiến 立lập 第đệ 八bát 教giáo 故cố 一nhất 切thiết 皆giai 起khởi 。 此thử 定định 此thử 據cứ 未vị 建kiến 立lập 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 教giáo 故cố 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 不bất 起khởi 此thử 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 對đối 法pháp 第đệ 十thập 云vân 至chí 不bất 入nhập 此thử 定định 者giả 。 准chuẩn 對đối 法pháp 第đệ 十thập 文văn 但đãn 云vân 多đa 安an 住trụ 寂tịch 靜tĩnh 。 異dị 熟thục 不bất 入nhập 此thử 定định 而nhi 無vô 不bất 字tự 故cố 疏sớ/sơ 主chủ 引dẫn 文văn 錯thác 對đối 法pháp 文văn 意ý 說thuyết 諸chư 弟đệ 子tử 不bất 還hoàn 果quả 等đẳng 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 中trung 由do 住trụ 無vô 色sắc 界giới 第đệ 一nhất 寂tịch 靜tĩnh 。 解giải 脫thoát 殊thù 勝thắng 異dị 熟thục 則tắc 多đa 分phần 不bất 肯khẳng 起khởi 功công 用dụng 而nhi 入nhập 滅diệt 定định 欲dục 得đắc 安an 住trụ 寂tịch 靜tĩnh 。 異dị 熟thục 故cố 故cố 下hạ 界giới 等đẳng 皆giai 有hữu 反phản 異dị 受thọ 相tương 應ứng 不bất 名danh 寂tịch 靜tĩnh 無vô 色sắc 不bất 爾nhĩ 得đắc 寂tịch 靜tĩnh 名danh 此thử 則tắc 引dẫn 對đối 法pháp 文văn 成thành 此thử 第đệ 二nhị 解giải 故cố 云vân 更cánh 為vi 此thử 第đệ 二nhị 解giải 或hoặc 可khả 不bất 字tự 又hựu 分phần/phân 字tự 即tức 多đa 分phần 安an 等đẳng 故cố 誤ngộ 為vi 不bất 字tự 有hữu 云vân 疏sớ/sơ 主chủ 無vô 錯thác 對đối 法pháp 云vân 謂vị 無vô 色sắc 界giới 不bất 安an 住trụ 至chí 不bất 入nhập 此thử 定định 者giả 。 謂vị 滅diệt 定định 位vị 中trung 轉chuyển 識thức 麤thô 動động 想tưởng 等đẳng 不bất 行hành 是thị 故cố 異dị 熟thục 得đắc 寂tịch 靜tĩnh 名danh 彼bỉ 論luận 說thuyết 不bất 信tín 第đệ 八bát 教giáo 故cố 言ngôn 多đa 不bất 安an 住trụ 也dã 故cố 無vô 色sắc 界giới 聖thánh 者giả 不bất 入nhập 此thử 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 瑜du 伽già 為vi 勝thắng 者giả 約ước 定định 性tánh 中trung 不bất 愚ngu 法pháp 者giả 緣duyên 信tín 有hữu 第đệ 八bát 縱túng/tung 生sanh 無vô 色sắc 互hỗ 得đắc 此thử 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 隨tùy 此thử 定định 所sở 依y 斷đoạn 道đạo 究cứu 竟cánh 處xứ 說thuyết 故cố 者giả 意ý 說thuyết 一nhất 切thiết 非phi 想tưởng 地địa 是thị 滅diệt 定định 之chi 所sở 依y 處xứ 。 又hựu 若nhược 斷đoạn 有hữu 頂đảnh 感cảm 而nhi 成thành 無Vô 學Học 故cố 云vân 斷đoạn 道đạo 究cứu 竟cánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 言ngôn 法pháp 空không 至chí 然nhiên 等đẳng 者giả 古cổ 師sư 雖tuy 作tác 此thử 說thuyết 不bất 然nhiên 違vi 唯duy 識thức 論luận 故cố 即tức 以dĩ 此thử 唯duy 識thức 論luận 文văn 為vi 正chánh 。

【# 論luận 】# 疏sớ/sơ 有hữu 義nghĩa 下hạ 八bát 地địa 修tu 所sở 斷đoạn 惑hoặc 中trung 等đẳng 者giả 論luận 中trung 有hữu 二nhị 師sư 解giải 初sơ 師sư 據cứ 攝nhiếp 論luận 第đệ 三tam 說thuyết 五ngũ 人nhân 得đắc 滅diệt 定định 論luận 云vân 要yếu 全toàn 斷đoạn 欲dục 餘dư 伏phục 或hoặc 斷đoạn 者giả 以dĩ 有hữu 不bất 還hoàn 果quả 故cố 全toàn 斷đoạn 欲dục 界giới 第đệ 二nhị 師sư 即tức 約ước 對đối 法pháp 第đệ 九cửu 四tứ 句cú 中trung 等đẳng 者giả 此thử 師sư 即tức 約ước 此thử 義nghĩa 准chuẩn 說thuyết 要yếu 斷đoạn 下hạ 四tứ 地địa 煩phiền 惱não 變biến 等đẳng 然nhiên 後hậu 得đắc 起khởi 滅diệt 定định 問vấn 准chuẩn 論luận 文văn 云vân 下hạ 八bát 地địa 修tu 惑hoặc 中trung 要yếu 全toàn 斷đoạn 欲dục 餘dư 惑hoặc 伏phục 斷đoạn 等đẳng 者giả 既ký 言ngôn 下hạ 八bát 地địa 中trung 全toàn 斷đoạn 欲dục 餘dư 惑hoặc 伏phục 斷đoạn 等đẳng 者giả 既ký 言ngôn 下hạ 八bát 地địa 中trung 全toàn 斷đoạn 欲dục 餘dư 上thượng 斷đoạn 有hữu 七thất 地địa 已dĩ 除trừ 有hữu 頂đảnh 地địa 故cố 今kim 何hà 乃nãi 說thuyết 云vân 有hữu 八bát 地địa 耶da 應ưng 言ngôn 上thượng 地địa 惑hoặc 或hoặc 斷đoạn 若nhược 上thượng 七thất 地địa 惑hoặc 即tức 伏phục 其kỳ 有hữu 頂đảnh 煩phiền 惱não 世thế 道đạo 不bất 能năng 伏phục 故cố 若nhược 無vô 漏lậu 聖thánh 道Đạo 。 亦diệc 能năng 伏phục 有hữu 頂đảnh 地địa 煩phiền 惱não 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 俱câu 障chướng 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 者giả 意ý 說thuyết 定định 障chướng 是thị 欲dục 界giới 下hạ 劣liệt 喜hỷ 樂lạc 異dị 熟thục 生sanh 受thọ 為vi 體thể 即tức 此thử 受thọ 與dữ 此thử 二nhị 性tánh 煩phiền 惱não 俱câu 起khởi 由do 此thử 障chướng 定định 力lực 強cường/cưỡng 故cố 下hạ 劣liệt 受thọ 為vi 正chánh 障chướng 煩phiền 惱não 等đẳng 為vi 助trợ 障chướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 何hà 不bất 斷đoạn 六lục 品phẩm 等đẳng 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 得đắc 者giả 意ý 云vân 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 既ký 斷đoạn 六lục 品phẩm 及cập 見kiến 道đạo 煩phiền 惱não 皆giai 盡tận 何hà 故cố 不bất 許hứa 得đắc 滅diệt 定định 耶da 即tức 從tùng 初sơ 果quả 至chí 第đệ 二nhị 果quả 故cố 名danh 初sơ 二nhị 果quả 非phi 是thị 初sơ 果quả 人nhân 能năng 斷đoạn 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 六lục 品phẩm 也dã 或hoặc 可khả 文văn 雖tuy 是thị 總tổng 意ý 問vấn 第đệ 二nhị 果quả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 說thuyết 不bất 還hoàn 等đẳng 五ngũ 人nhân 得đắc 故cố 者giả 謂vị 不bất 還hoàn 無Vô 學Học 獨Độc 覺Giác 菩Bồ 薩Tát 。 如Như 來Lai 其kỳ 不bất 還hoàn 中trung 取thủ 定định 分phân 解giải 脫thoát 身thân 證chứng 者giả 無Vô 學Học 中trung 取thủ 俱câu 分phân 解giải 脫thoát 。 者giả 不bất 取thủ 唯duy 慧tuệ 分phân 解giải 脫thoát 者giả 欲dục 界giới 初sơ 修tu 故cố 者giả 意ý 說thuyết 初sơ 修tu 唯duy 在tại 欲dục 界giới 人nhân 中trung 後hậu 上thượng 二nhị 界giới 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。

若nhược 爾nhĩ 對đối 法pháp 第đệ 九cửu 四tứ 句cú 中trung 第đệ 二nhị 句cú 乃nãi 至chí 不bất 言ngôn 已dĩ 得đắc 初sơ 定định 等đẳng 如như 何hà 通thông 者giả 此thử 中trung 問vấn 意ý 即tức 是thị 第đệ 二nhị 師sư 難nạn/nan 初sơ 師sư 云vân 不bất 斷đoạn 下hạ 三tam 禪thiền 煩phiền 惱não 得đắc 滅diệt 定định 者giả 何hà 故cố 對đối 法pháp 第đệ 九cửu 四tứ 句cú 中trung 云vân 得đắc 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 方phương 得đắc 滅diệt 定định 不bất 言ngôn 得đắc 下hạ 三tam 禪thiền 定định 而nhi 得đắc 滅diệt 定định 耶da 其kỳ 四tứ 句cú 文văn 廣quảng 如như 對đối 法pháp 及cập 別biệt 秘bí 具cụ 出xuất 抄sao 敘tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 答đáp 彼bỉ 不bất 言ngôn 唯duy 依y 得đắc 第đệ 四tứ 定định 至chí 故cố 有hữu 何hà 妨phương 者giả 初sơ 師sư 解giải 云vân 彼bỉ 對đối 法pháp 不bất 言ngôn 唯duy 依y 第đệ 四tứ 禪thiền 得đắc 滅diệt 定định 亦diệc 不bất 遮già 下hạ 三tam 禪thiền 於ư 不bất 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 不bất 得đắc 滅diệt 定định 故cố 知tri 雖tuy 不bất 斷đoạn 下hạ 三tam 禪thiền 染nhiễm 種chủng 俱câu 伏phục 下hạ 三tam 禪thiền 染nhiễm 現hiện 亦diệc 得đắc 滅diệt 定định 故cố 有hữu 何hà 妨phương 。

【# 疏sớ/sơ 】# 餘dư 上thượng 五ngũ 地địa 或hoặc 伏phục 斷đoạn 者giả 謂vị 上thượng 四tứ 地địa 即tức 用dụng 世thế 道đạo 伏phục 若nhược 上thượng 第đệ 五ngũ 地địa 用dụng 聖thánh 道Đạo 斷đoạn 也dã 世thế 道đạo 不bất 能năng 伏phục 有hữu 頂đảnh 惑hoặc 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 下hạ 三tam 定định 等đẳng 中trung 定định 障chướng 苦khổ 樂lạc 等đẳng 變biến 異dị 受thọ 俱câu 者giả 欲dục 界giới 中trung 有hữu 憂ưu 苦khổ 變biến 異dị 受thọ 下hạ 三tam 禪thiền 中trung 有hữu 苦khổ 樂lạc 變biến 異dị 受thọ 俱câu 惑hoặc 種chủng 能năng 障chướng 定định 也dã 意ý 說thuyết 受thọ 俱câu 煩phiền 惱não 及cập 種chủng 皆giai 能năng 障chướng 定định 如như 不bất 動động 無vô 為vi 不bất 依y 下hạ 地địa 立lập 者giả 意ý 說thuyết 不bất 動động 無vô 為vi 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 得đắc 下hạ 地địa 不bất 然nhiên 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 多đa 動động 勇dũng 身thân 心tâm 所sở 以dĩ 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 及cập 想tưởng 法pháp 應ưng 立lập 不bất 動động 無vô 為vi 故cố 不bất 動động 無vô 為vi 不bất 依y 下hạ 三tam 禪thiền 立lập 依y 上thượng 地địa 立lập 今kim 滅diệt 盡tận 定định 亦diệc 爾nhĩ 下hạ 四tứ 地địa 煩phiền 惱não 繁phồn 雜tạp 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 要yếu 須tu 斷đoạn 方phương 得đắc 此thử 定định 後hậu 起khởi 通thông 上thượng 五ngũ 地địa 初sơ 起khởi 唯duy 在tại 於ư 欲dục 人nhân 中trung 慧tuệ 解giải 極cực 猛mãnh 利lợi 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 以dĩ 第đệ 十thập 對đối 法pháp 四tứ 句cú 為vi 證chứng 者giả 即tức 此thử 前tiền 引dẫn 對đối 法pháp 第đệ 九cửu 四tứ 句cú 中trung 云vân 謂vị 諸chư 聖Thánh 者giả 。 以dĩ 得đắc 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 不bất 求cầu 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 等đẳng 得đắc 入nhập 滅diệt 定định 既ký 言ngôn 得đắc 第đệ 四tứ 禪thiền 。 即tức 斷đoạn 下hạ 三tam 禪thiền 中trung 煩phiền 惱não 種chủng 盡tận 也dã 據cứ 此thử 文văn 證chứng 即tức 第đệ 二nhị 師sư 勝thắng 亦diệc 有hữu 理lý 者giả 如như 不bất 動động 無vô 為vi 不bất 依y 下hạ 地địa 立lập 者giả 斷đoạn 其kỳ 理lý 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 人nhân 欲dục 明minh 初sơ 二nhị 果quả 至chí 證chứng 九cửu 定định 故cố 者giả 意ý 云vân 如như 有hữu 人nhân 欲dục 明minh 初sơ 二nhị 果quả 伏phục 得đắc 滅diệt 定định 者giả 有hữu 其kỳ 三tam 失thất 且thả 汝nhữ 計kế 初sơ 果quả 斷đoạn 三tam 界giới 分phân 別biệt 惑hoặc 盡tận 用dụng 世thế 道đạo 伏phục 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 九cửu 品phẩm 或hoặc 初sơ 禪thiền 九cửu 品phẩm 乃nãi 至chí 或hoặc 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 九cửu 品phẩm 伏phục 盡tận 得đắc 滅diệt 定định 者giả 不bất 然nhiên 又hựu 第đệ 二nhị 果quả 人nhân 斷đoạn 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 六lục 品phẩm 盡tận 又hựu 伏phục 欲dục 界giới 下hạ 三tam 品phẩm 惑hoặc 乃nãi 至chí 伏phục 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 惑hoặc 盡tận 得đắc 滅diệt 定định 者giả 然nhiên 今kim 難nạn/nan 且thả 申thân 三tam 失thất 且thả 如như 初sơ 二nhị 果quả 有hữu 欲dục 界giới 中trung 不bất 善thiện 及cập 無vô 記ký 二nhị 性tánh 能năng 障chướng 定định 者giả 尚thượng 未vị 斷đoạn 盡tận 如như 何hà 能năng 入nhập 。 滅diệt 定định 耶da 又hựu 下hạ 三tam 禪thiền 中trung 喜hỷ 樂lạc 變biến 異dị 受thọ 等đẳng 亦diệc 能năng 障chướng 定định 亦diệc 未vị 能năng 斷đoạn 云vân 何hà 初sơ 二nhị 果quả 得đắc 滅diệt 定định 耶da 是thị 為vi 一nhất 失thất 又hựu 難nạn/nan 云vân 既ký 言ngôn 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 得đắc 滅diệt 定định 者giả 亦diệc 應ưng 於ư 二nhị 果quả 上thượng 建kiến 立lập 身thân 證chứng 那na 含hàm 二nhị 失thất 又hựu 難nạn/nan 云vân 既ký 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 得đắc 滅diệt 定định 者giả 亦diệc 應ưng 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 得đắc 證chứng 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 三tam 失thất 既ký 有hữu 三tam 失thất 道Đạo 理lý 難nạn/nan 成thành 故cố 初sơ 二nhị 果quả 不bất 得đắc 滅diệt 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 意ý 即tức 是thị 所sở 已dĩ 伏phục 種chủng 雖tuy 退thoái 不bất 退thoái 乃nãi 至chí 未vị 無vô 漏lậu 道Đạo 斷đoạn 處xứ 受thọ 生sanh 者giả 意ý 云vân 如như 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 欲dục 界giới 惑hoặc 全toàn 斷đoạn 就tựu 上thượng 八bát 地địa 中trung 除trừ 非phi 想tưởng 一nhất 地địa 斷đoạn 與dữ 不bất 斷đoạn 皆giai 得đắc 此thử 定định 。 餘dư 七thất 地địa 煩phiền 惱não 要yếu 須tu 伏phục 或hoặc 斷đoạn 方phương 得đắc 滅diệt 定định 意ý 說thuyết 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 伏phục 初sơ 禪thiền 等đẳng 煩phiền 惱não 唯duy 有hữu 種chủng 子tử 在tại 若nhược 退thoái 起khởi 初sơ 禪thiền 現hiện 行hành 煩phiền 惱não 。 命mạng 終chung 生sanh 初sơ 禪thiền 者giả 即tức 以dĩ 種chủng 子tử 潤nhuận 生sanh 上thượng 地địa 准chuẩn 義nghĩa 若nhược 退thoái 起khởi 煩phiền 惱não 應ứng 用dụng 現hiện 行hành 種chủng 子tử 合hợp 潤nhuận 唯duy 諸chư 家gia 解giải 亦diệc 有hữu 此thử 理lý 既ký 退thoái 滅diệt 定định 起khởi 煩phiền 惱não 何hà 得đắc 不bất 用dụng 現hiện 潤nhuận 耶da 若nhược 不bất 退thoái 起khởi 現hiện 行hành 煩phiền 惱não 。 者giả 即tức 初sơ 禪thiền 有hữu 惑hoặc 種chủng 在tại 未vị 被bị 無vô 漏lậu 道Đạo 斷đoạn 即tức 於ư 一nhất 已dĩ 伏phục 種chủng 之chi 處xứ 即tức 亦diệc 唯duy 用dụng 種chủng 子tử 生sanh 於ư 初sơ 禪thiền 就tựu 初sơ 禪thiền 中trung 有hữu 三tam 天thiên 若nhược 當đương 於ư 三tam 天thiên 中trung 生sanh 不bất 妨phương 用dụng 現hiện 行hành 潤nhuận 以dĩ 自tự 地địa 死tử 生sanh 自tự 地địa 故cố 若nhược 生sanh 第đệ 二nhị 禪thiền 必tất 須tu 起khởi 無vô 漏lậu 道Đạo 即tức 斷đoạn 此thử 初sơ 禪thiền 種chủng 子tử 用dụng 當đương 生sanh 地địa 種chủng 子tử 潤nhuận 生sanh 第đệ 二nhị 禪thiền 餘dư 地địa 皆giai 爾nhĩ 故cố 無vô 生sanh 上thượng 卻khước 斷đoạn 下hạ 失thất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 爾nhĩ 異dị 生sanh 應ưng 唯duy 種chủng 子tử 潤nhuận 者giả 此thử 中trung 難nạn/nan 云vân 聖thánh 教giáo 說thuyết 入nhập 見kiến 諦Đế 者giả 用dụng 隨tùy 眠miên 潤nhuận 生sanh 即tức 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 亦diệc 以dĩ 現hiện 行hành 潤nhuận 者giả 聖thánh 教giáo 說thuyết 異dị 生sanh 用dụng 種chủng 潤nhuận 亦diệc 可khả 異dị 生sanh 應ưng 唯duy 種chủng 潤nhuận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 異dị 生sanh 現hiện 行hành 潤nhuận 六lục 行hành 不bất 伏phục 愛ái 等đẳng 現hiện 有hữu 既ký 得đắc 生sanh 者giả 難nạn/nan 云vân 聖thánh 人nhân 言ngôn 種chủng 潤nhuận 雖tuy 有hữu 其kỳ 種chủng 應ưng 生sanh 上thượng 界giới 意ý 云vân 如như 異dị 生sanh 身thân 在tại 下hạ 地địa 起khởi 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 道đạo 唯duy 能năng 伏phục 下hạ 地địa 修tu 道Đạo 中trung 迷mê 事sự 煩phiền 惱não 痴si 慢mạn 等đẳng 然nhiên 不bất 能năng 伏phục 分phân 別biệt 貪tham 愛ái 及cập 細tế 俱câu 生sanh 身thân 邊biên 見kiến 等đẳng 雖tuy 不bất 能năng 伏phục 然nhiên 為vi 伏phục 餘dư 迷mê 事sự 惑hoặc 故cố 故cố 起khởi 上thượng 地địa 煩phiền 惱não 向hướng 上thượng 地địa 生sanh 故cố 例lệ 云vân 聖thánh 人nhân 不bất 斷đoạn 下hạ 種chủng 應ưng 得đắc 生sanh 上thượng 界giới 以dĩ 異dị 生sanh 潤nhuận 藉tạ 伴bạn 乃nãi 至chí 得đắc 上thượng 生sanh 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 如như 正chánh 潤nhuận 生sanh 煩phiền 惱não 即tức 是thị 修tu 道Đạo 中trung 俱câu 生sanh 迷mê 事sự 貪tham 痴si 慢mạn 等đẳng 異dị 生sanh 身thân 在tại 下hạ 地địa 以dĩ 六lục 行hành 道Đạo 能năng 伏phục 雖tuy 有hữu 下hạ 地địa 餘dư 見kiến 道đạo 貪tham 愛ái 及cập 俱câu 生sanh 身thân 邊biên 等đẳng 不bất 能năng 潤nhuận 生sanh 故cố 得đắc 生sanh 上thượng 地địa 無vô 餘dư 惑hoặc 伴bạn 者giả 無vô 俱câu 生sanh 迷mê 事sự 惑hoặc 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 聖thánh 潤nhuận 生sanh 不bất 藉tạ 伴bạn 有hữu 種chủng 不bất 上thượng 生sanh 者giả 解giải 云vân 其kỳ 人nhân 唯duy 種chủng 子tử 潤nhuận 不bất 藉tạ 現hiện 行hành 為vi 伴bạn 方phương 始thỉ 潤nhuận 生sanh 故cố 唯duy 種chủng 潤nhuận 即tức 生sanh 已dĩ 伏phục 煩phiền 惱não 地địa 即tức 便tiện 受thọ 生sanh 若nhược 初sơ 師sư 即tức 初sơ 禪thiền 已dĩ 伏phục 有hữu 種chủng 之chi 處xứ 受thọ 生sanh 不bất 生sanh 上thượng 非phi 想tưởng 地địa 若nhược 准chuẩn 第đệ 二nhị 師sư 斷đoạn 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 已dĩ 伏phục 之chi 地địa 有hữu 種chủng 之chi 處xứ 受thọ 生sanh 不bất 生sanh 上thượng 非phi 想tưởng 地địa 故cố 無vô 生sanh 上thượng 卻khước 斷đoạn 下hạ 失thất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 聖thánh 者giả 善thiện 業nghiệp 勝thắng 必tất 決quyết 定định 乃nãi 至chí 應ưng 強cường/cưỡng 異dị 生sanh 者giả 若nhược 在tại 凡phàm 夫phu 位vị 。 所sở 造tạo 善thiện 業nghiệp 後hậu 時thời 所sở 受thọ 得đắc 果quả 一nhất 倍bội 劣liệt 也dã 又hựu 從tùng 凡phàm 入nhập 聖thánh 即tức 此thử 業nghiệp 受thọ 果quả 比tỉ 前tiền 凡phàm 位vị 一nhất 兩lưỡng 倍bội 勝thắng 也dã 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 然nhiên 聖thánh 者giả 用dụng 種chủng 子tử 潤nhuận 者giả 以dĩ 善thiện 業nghiệp 強cường/cưỡng 又hựu 用dụng 無vô 漏lậu 滋tư 潤nhuận 有hữu 漏lậu 種chủng 子tử 故cố 唯duy 種chủng 潤nhuận 若nhược 異dị 生sanh 善thiện 業nghiệp 劣liệt 又hựu 無vô 無vô 漏lậu 資tư 故cố 通thông 現hiện 潤nhuận 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 聖thánh 者giả 種chủng 子tử 應ưng 強cường/cưỡng 異dị 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 不bất 還hoàn 者giả 如như 處xứ 不bất 還hoàn 一nhất 地địa 之chi 中trung 乃nãi 至chí 必tất 唯duy 種chủng 潤nhuận 者giả 此thử 中trung 意ý 說thuyết 如như 不bất 還hoàn 果quả 先tiên 修tu 得đắc 滅diệt 定định 後hậu 時thời 退thoái 滅diệt 定định 起khởi 初sơ 禪thiền 等đẳng 染nhiễm 命mạng 終chung 從tùng 欲dục 界giới 死tử 生sanh 他tha 初sơ 禪thiền 地địa 梵Phạm 眾chúng 天thiên 唯duy 必tất 種chủng 潤nhuận 以dĩ 斷đoạn 欲dục 界giới 惑hoặc 盡tận 起khởi 滿mãn 心tâm 故cố 故cố 唯duy 種chủng 潤nhuận 雖tuy 生sanh 梵Phạm 眾Chúng 天Thiên 中trung 。 且thả 不bất 斷đoạn 梵Phạm 眾chúng 天thiên 等đẳng 煩phiền 惱não 從tùng 梵Phạm 眾chúng 天thiên 沒một 生sanh 梵Phạm 輔phụ 天thiên 即tức 唯duy 現hiện 行hành 潤nhuận 謂vị 此thử 治trị 道đạo 未vị 滿mãn 故cố 即tức 從tùng 梵Phạm 輔Phụ 天Thiên 中trung 。 而nhi 斷đoạn 初sơ 禪thiền 惑hoặc 盡tận 用dụng 二nhị 禪thiền 種chủng 子tử 潤nhuận 生sanh 他tha 二nhị 禪thiền 小tiểu 光quang 天thiên 中trung 既ký 是thị 初sơ 禪thiền 地địa 漏lậu 心tâm 唯duy 用dụng 種chủng 潤nhuận 生sanh 雖tuy 在tại 小tiểu 光quang 天thiên 中trung 亦diệc 不bất 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 要yếu 生sanh 極Cực 光Quang 淨Tịnh 天Thiên 。 中trung 方phương 斷đoạn 二nhị 禪thiền 惑hoặc 盡tận 生sanh 第đệ 三tam 禪thiền 小tiểu 淨tịnh 天thiên 乃nãi 至chí 三tam 禪thiền 四tứ 禪thiền 等đẳng 亦diệc 然nhiên 意ý 說thuyết 自tự 地địa 諸chư 天thiên 即tức 唯duy 現hiện 潤nhuận 若nhược 生sanh 他tha 即tức 唯duy 種chủng 潤nhuận 若nhược 從tùng 第đệ 四tứ 禪thiền 生sanh 他tha 空không 處xứ 亦diệc 現hiện 行hành 潤nhuận 以dĩ 退thoái 起khởi 煩phiền 惱não 故cố 。 已dĩ 上thượng 皆giai 現hiện 行hành 潤nhuận 瑜du 伽già 但đãn 約ước 斷đoạn 欲dục 界giới 惑hoặc 得đắc 對đối 治trị 道đạo 圓viên 滿mãn 生sanh 色sắc 界giới 唯duy 種chủng 潤nhuận 為vi 語ngữ 今kim 此thử 論luận 亦diệc 爾nhĩ 若nhược 不bất 還hoàn 果quả 若nhược 生sanh 自tự 地địa 三tam 天thiên 及cập 他tha 地địa 等đẳng 得đắc 起khởi 滅diệt 定định 更cánh 不bất 退thoái 不bất 起khởi 煩phiền 惱não 。 者giả 皆giai 唯duy 種chủng 潤nhuận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 餘dư 二nhị 句cú 可khả 知tri 者giả 有hữu 在tại 下hạ 地địa 斷đoạn 下hạ 煩phiền 惱não 如như 第đệ 二nhị 果quả 及cập 第đệ 二nhị 向hướng 并tinh 第đệ 三tam 果quả 人nhân 身thân 在tại 下hạ 地địa 斷đoạn 下hạ 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 。 證chứng 不Bất 還Hoàn 果Quả 。 也dã 有hữu 在tại 上thượng 地địa 斷đoạn 上thượng 煩phiền 惱não 如như 上thượng 流lưu 般bát 中trung 般bát 生sanh 般bát 有hữu 行hành 般bát 無vô 行hành 般bát 等đẳng 皆giai 自tự 在tại 上thượng 地địa 斷đoạn 上thượng 煩phiền 惱não 。 證chứng 無Vô 學Học 果Quả 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 不bất 動động 無vô 為vi 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 。 依y 斷đoạn 受thọ 建kiến 立lập 擇trạch 滅diệt 一nhất 分phần/phân 者giả 意ý 說thuyết 若nhược 伏phục 染nhiễm 受thọ 等đẳng 所sở 得đắc 無vô 為vi 但đãn 是thị 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 不bất 斷đoạn 種chủng 故cố 若nhược 斷đoạn 受thọ 種chủng 等đẳng 所sở 得đắc 無vô 為vi 即tức 名danh 不bất 動động 無vô 為vi 及cập 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 。 亦diệc 此thử 無vô 為vi 是thị 擇trạch 滅diệt 一nhất 分phần/phân 以dĩ 斷đoạn 種chủng 故cố 不bất 可khả 全toàn 是thị 擇trạch 滅diệt 所sở 攝nhiếp 以dĩ 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 通thông 斷đoạn 多đa 或hoặc 立lập 多đa 品phẩm 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 今kim 既ký 約ước 斷đoạn 受thọ 種chủng 等đẳng 立lập 無vô 為vi 顯hiển 知tri 不bất 動động 等đẳng 是thị 擇trạch 滅diệt 一nhất 分phần/phân 此thử 中trung 意ý 云vân 若nhược 伏phục 下hạ 二nhị 禪thiền 染nhiễm 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 若nhược 伏phục 第đệ 三tam 禪thiền 受thọ 等đẳng 染nhiễm 法pháp 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 不bất 動động 無vô 為vi 意ý 說thuyết 此thử 不bất 動động 無vô 為vi 是thị 非phi 擇trạch 滅diệt 一nhất 分phần/phân 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 緣duyên 闕khuyết 不bất 生sanh 立lập 非phi 擇trạch 滅diệt 攝nhiếp 今kim 受thọ 等đẳng 一nhất 分phần/phân 不bất 生sanh 故cố 不bất 動động 無vô 為vi 是thị 非phi 擇trạch 滅diệt 一nhất 分phần/phân 若nhược 斷đoạn 第đệ 三tam 禪thiền 受thọ 等đẳng 種chủng 子tử 即tức 得đắc 不bất 動động 無vô 為vi 此thử 無vô 為vi 是thị 擇trạch 滅diệt 一nhất 分phần/phân 故cố 不bất 動động 無vô 為vi 擇trạch 滅diệt 攝nhiếp 有hữu 之chi 斷đoạn 第đệ 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 變biến 種chủng 等đẳng 建kiến 立lập 不bất 動động 無vô 為vi 及cập 得đắc 一nhất 分phần/phân 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 以dĩ 斷đoạn 一nhất 分phần/phân 受thọ 等đẳng 得đắc 故cố 若nhược 斷đoạn 第đệ 四tứ 禪thiền 染nhiễm 等đẳng 唯duy 得đắc 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 不bất 得đắc 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 。 若nhược 斷đoạn 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 等đẳng 唯duy 得đắc 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 不bất 得đắc 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 。 若nhược 斷đoạn 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 以dĩ 來lai 煩phiền 惱não 盡tận 得đắc 二nhị 無vô 為vi 謂vị 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 。 及cập 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 一nhất 分phần/phân 或hoặc 可khả 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 。 即tức 擇trạch 滅diệt 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 如như 前tiền 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 伏phục 下hạ 八bát 地địa 或hoặc 五ngũ 地địa 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 即tức 前tiền 二nhị 師sư 伏phục 八bát 地địa 五ngũ 地địa 惑hoặc 也dã 謂vị 形hình 於ư 滅diệt 定định 並tịnh 名danh 為vi 下hạ 若nhược 伏phục 八bát 地địa 二nhị 種chủng 無vô 為vi 皆giai 非phi 擇trạch 滅diệt 攝nhiếp 以dĩ 不bất 斷đoạn 種chủng 故cố 若nhược 伏phục 五ngũ 地địa 唯duy 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 。 不bất 得đắc 擇trạch 滅diệt 然nhiên 不bất 動động 無vô 為vi 擇trạch 滅diệt 所sở 攝nhiếp 以dĩ 下hạ 四tứ 地địa 惑hoặc 並tịnh 皆giai 斷đoạn 故cố 然nhiên 疏sớ/sơ 文văn 總tổng 語ngữ 應ưng 如như 是thị 說thuyết 。 撿kiểm 論luận 文văn 等đẳng 二nhị 師sư 義nghĩa 有hữu 疏sớ/sơ 本bổn 云vân 一nhất 字tự 者giả 錯thác 也dã 合hợp 為vi 八bát 字tự 正chánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 非phi 身thân 證chứng 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 等đẳng 者giả 意ý 云vân 先tiên 得đắc 此thử 定định 後hậu 迴hồi 心tâm 即tức 得đắc 者giả 但đãn 是thị 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 及cập 俱câu 解giải 脫thoát 等đẳng 不bất 是thị 非phi 身thân 證chứng 人nhân 及cập 唯duy 慧tuệ 解giải 脫thoát 者giả 何hà 以dĩ 故cố 先tiên 未vị 得đắc 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 有hữu 一nhất 類loại 。 七thất 地địa 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 非phi 增tăng 上thượng 菩Bồ 薩Tát 不bất 怖bố 煩phiền 惱não 。 起khởi 惑hoặc 利lợi 生sanh 至chí 七thất 地địa 滿mãn 心tâm 方phương 能năng 永vĩnh 伏phục 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 而nhi 得đắc 此thử 定định 故cố 言ngôn 一nhất 類loại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 攝nhiếp 論luận 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 後hậu 得đắc 智trí 中trung 起khởi 煩phiền 惱não 者giả 問vấn 後hậu 得đắc 智trí 既ký 是thị 無vô 漏lậu 如như 何hà 起khởi 煩phiền 惱não 智trí 並tịnh 俱câu 時thời 也dã 有hữu 云vân 或hoặc 是thị 後hậu 得đắc 智trí 俱câu 時thời 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 煩phiền 惱não 若nhược 爾nhĩ 云vân 何hà 。 無vô 漏lậu 引dẫn 起khởi 不bất 善thiện 煩phiền 惱não 耶da 答đáp 以dĩ 故cố 意ý 趣thú 而nhi 無vô 染nhiễm 想tưởng 亦diệc 得đắc 俱câu 名danh 以dĩ 不bất 增tăng 漏lậu 故cố 名danh 無vô 染nhiễm 想tưởng 。

【# 論luận 】# 疏sớ/sơ 有hữu 從tùng 初Sơ 地Địa 即tức 能năng 永vĩnh 伏phục 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 如như 前tiền 第đệ 三tam 卷quyển 引dẫn 者giả 如như 前tiền 第đệ 三tam 卷quyển 云vân 有hữu 義nghĩa 初Sơ 地Địa 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 證chứng 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 理lý 故cố 已dĩ 得đắc 二nhị 種chủng 殊thù 勝thắng 智trí 故cố 乃nãi 至chí 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 已dĩ 斷đoạn 煩phiền 惱não 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 或hoặc 雖tuy 悲bi 智trí 等đẳng 者giả 即tức 一nhất 人nhân 身thân 中trung 悲bi 智trí 齊tề 等đẳng 意ý 說thuyết 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 雖tuy 有hữu 悲bi 智trí 齊tề 等đẳng 由do 怖bố 不bất 怖bố 種chủng 性tánh 別biệt 故cố 所sở 以dĩ 煩phiền 惱não 有hữu 起khởi 不bất 起khởi 若nhược 怖bố 煩phiền 惱não 者giả 伏phục 不bất 令linh 起khởi 恐khủng 為vi 過quá 失thất 故cố 若nhược 不bất 怖bố 者giả 故cố 令linh 起khởi 為vi 利lợi 生sanh 故cố 故cố 伏phục 不bất 伏phục 有hữu 此thử 差sai 別biệt 故cố 伏phục 者giả 初Sơ 地Địa 即tức 得đắc 此thử 滅diệt 定định 若nhược 不bất 伏phục 者giả 至chí 七thất 地địa 方phương 伏phục 而nhi 得đắc 滅diệt 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 聖thánh 者giả 者giả 有hữu 凡phàm 夫phu 者giả 故cố 意ý 說thuyết 二Nhị 乘Thừa 迴hồi 心tâm 有hữu 是thị 聖thánh 者giả 即tức 從tùng 初sơ 果quả 至chí 無Vô 學Học 以dĩ 來lai 是thị 聖thánh 者giả 迴hồi 心tâm 有hữu 凡phàm 夫phu 先tiên 是thị 二Nhị 乘Thừa 種chủng 姓tánh 修tu 小Tiểu 乘Thừa 行hành 至chí 小Tiểu 乘Thừa 中trung 善thiện 根căn 位vị 未vị 證chứng 初sơ 果quả 即tức 便tiện 迴hồi 心tâm 此thử 是thị 凡phàm 夫phu 迴hồi 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 成thành 佛Phật 者giả 先tiên 已dĩ 成thành 就tựu 乃nãi 至chí 圓viên 滿mãn 。 成thành 者giả 若nhược 佛Phật 先tiên 於ư 十Thập 地Địa 因nhân 中trung 已dĩ 得đắc 滅diệt 定định 今kim 初sơ 成thành 佛Phật 時thời 。 即tức 名danh 成thành 就tựu 於ư 成thành 佛Phật 時thời 即tức 捨xả 卻khước 二Nhị 乘Thừa 位vị 及cập 十Thập 地Địa 中trung 所sở 有hữu 劣liệt 無vô 漏lậu 及cập 劣liệt 滅diệt 定định 已dĩ 即tức 初sơ 成thành 佛Phật 時thời 。 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 最tối 上thượng 殊thù 勝thắng 滅diệt 定định 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 隨tùy 二nhị 師sư 三tam 乘thừa 至chí 皆giai 如như 理lý 思tư 者giả 此thử 明minh 定định 人nhân 數số 不bất 同đồng 若nhược 大Đại 乘Thừa 有hữu 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 在tại 欲dục 界giới 得đắc 通thông 十Thập 地Địa 皆giai 得đắc 若nhược 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 通thông 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 得đắc 及cập 通thông 地địa 前tiền 地địa 上thượng 皆giai 得đắc 先tiên 已dĩ 得đắc 故cố 中trung 間gian 有hữu 未vị 得đắc 者giả 先tiên 未vị 得đắc 故cố 若nhược 獨Độc 覺Giác 中trung 即tức 麟lân 角giác 獨Độc 覺Giác 唯duy 於ư 南Nam 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 出xuất 現hiện 出xuất 世thế 中trung 得đắc 滅diệt 定định 亦diệc 不bất 向hướng 餘dư 三tam 洲châu 及cập 上thượng 界giới 得đắc 定định 也dã 以dĩ 不bất 向hướng 彼bỉ 出xuất 世thế 故cố 即tức 唯duy 一nhất 人nhân 得đắc 若nhược 部bộ 行hành 獨Độc 覺Giác 亦diệc 不bất 至chí 於ư 天thiên 上thượng 唯duy 除trừ 北bắc 洲châu 於ư 餘dư 三tam 洲châu 出xuất 現hiện 得đắc 滅diệt 定định 若nhược 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 約ước 處xứ 分phân 別biệt 即tức 人nhân 中trung 除trừ 北bắc 洲châu 餘dư 三tam 洲châu 得đắc 并tinh 六Lục 欲Dục 天Thiên 得đắc 全toàn 九cửu 處xứ 得đắc 於ư 色sắc 界giới 除trừ 初sơ 禪thiền 大đại 梵Phạm 王Vương 天thiên 及cập 除trừ 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 餘dư 合hợp 有hữu 十thập 六lục 天thiên 得đắc 若nhược 在tại 彼bỉ 得đắc 果quả 者giả 皆giai 得đắc 即tức 是thị 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 及cập 俱câu 解giải 脫thoát 者giả 及cập 無vô 色sắc 界giới 。 四tứ 天thiên 亦diệc 得đắc 都đô 計kế 三tam 界giới 合hợp 有hữu 二nhị 十thập 九cửu 處xứ 得đắc 滅diệt 定định 也dã 以dĩ 此thử 二nhị 十thập 九cửu 處xứ 皆giai 有hữu 不bất 還hoàn 羅La 漢Hán 果quả 等đẳng 約ước 地địa 者giả 即tức 約ước 九cửu 地địa 分phân 身thân 即tức 二nhị 十thập 九cửu 處xứ 是thị 也dã 根căn 性tánh 者giả 即tức 聖thánh 者giả 皆giai 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 也dã 九cửu 品phẩm 者giả 約ước 斷đoạn 初sơ 禪thiền 一nhất 品phẩm 染nhiễm 伏phục 餘dư 八bát 品phẩm 染nhiễm 及cập 上thượng 餘dư 地địa 染nhiễm 而nhi 得đắc 滅diệt 定định 為vi 一nhất 人nhân 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 展triển 轉chuyển 斷đoạn 初sơ 禪thiền 九cửu 品phẩm 染nhiễm 伏phục 上thượng 地địa 染nhiễm 得đắc 滅diệt 定định 者giả 為vi 第đệ 九cửu 人nhân 如như 是thị 斷đoạn 二nhị 禪thiền 中trung 九cửu 品phẩm 染nhiễm 亦diệc 有hữu 九cửu 人nhân 乃nãi 至chí 斷đoạn 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 九cửu 品phẩm 染nhiễm 皆giai 然nhiên 乃nãi 至chí 斷đoạn 有hữu 頂đảnh 地địa 九cửu 品phẩm 有hữu 九cửu 人nhân 得đắc 定định 亦diệc 然nhiên 故cố 云vân 九cửu 品phẩm 此thử 依y 初sơ 師sư 說thuyết 若nhược 依y 第đệ 二nhị 師sư 說thuyết 如như 不bất 還hoàn 人nhân 斷đoạn 下hạ 三tam 禪thiền 染nhiễm 盡tận 未vị 斷đoạn 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 一nhất 品phẩm 染nhiễm 此thử 人nhân 即tức 名danh 第đệ 四tứ 禪thiền 具cụ 縛phược 人nhân 乃nãi 至chí 斷đoạn 第đệ 四tứ 禪thiền 九cửu 品phẩm 染nhiễm 得đắc 滅diệt 定định 為vi 九cửu 人nhân 乃nãi 至chí 非phi 想tưởng 。 地địa 亦diệc 然nhiên 故cố 第đệ 一nhất 師sư 約ước 八bát 地địa 之chi 中trung 九cửu 品phẩm 地địa 地địa 皆giai 有hữu 九cửu 人nhân 若nhược 第đệ 二nhị 師sư 約ước 五ngũ 地địa 之chi 中trung 九cửu 品phẩm 地địa 地địa 皆giai 有hữu 九cửu 人nhân 得đắc 滅diệt 定định 若nhược 約ước 上thượng 中trung 下hạ 根căn 。 性tánh 乃nãi 有hữu 多đa 種chủng 也dã 言ngôn 定định 不bất 定định 者giả 即tức 顯hiển 定định 得đắc 滅diệt 定định 也dã 即tức 身thân 證chứng 不bất 還hoàn 俱câu 解giải 脫thoát 麟lân 角giác 獨Độc 覺Giác 及cập 部bộ 行hành 獨Độc 覺Giác 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 得đắc 滅diệt 定định 不bất 定định 者giả 得đắc 如như 二Nhị 乘Thừa 慧tuệ 解giải 脫thoát 及cập 非phi 身thân 證chứng 者giả 或hoặc 不bất 定định 者giả 意ý 說thuyết 不bất 定định 性tánh 人nhân 得đắc 滅diệt 定định 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 前tiền 六lục 地địa 中trung 共cộng 聲Thanh 聞Văn 乃nãi 至chí 能năng 入nhập 此thử 定định 者giả 。 若nhược 前tiền 六Lục 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 依y 悲bi 想tưởng 地địa 緣duyên 悲bi 想tưởng 四tứ 蘊uẩn 有hữu 為vi 行hành 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。 即tức 前tiền 六lục 地địa 中trung 菩Bồ 薩Tát 共cộng 聲Thanh 聞Văn 同đồng 作tác 有hữu 為vi 行hành 。 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 於ư 七Thất 地Địa 中trung 。 能năng 念niệm 念niệm 入nhập 此thử 定định 乃nãi 至chí 離ly 諸chư 法pháp 有hữu 無vô 。 想tưởng 故cố 者giả 此thử 第đệ 七Thất 地Địa 。 菩bồ 欲dục 入nhập 滅diệt 定định 時thời 緣duyên 無vô 相tướng 界giới 無vô 為vi 真Chân 如Như 。 相tương 離ly 有hữu 無vô 相tướng 方phương 入nhập 滅diệt 定định 不bất 同đồng 聲Thanh 聞Văn 也dã 聲Thanh 聞Văn 不bất 能năng 作tác 無vô 相tướng 界giới 故cố 但đãn 作tác 緣duyên 有hữu 為vi 依y 悲bi 想tưởng 處xứ 相tương/tướng 入nhập 滅diệt 定định 也dã 故cố 菩Bồ 薩Tát 依y 後hậu 得đắc 智trí 中trung 帶đái 相tương/tướng 緣duyên 真Chân 如Như 入nhập 此thử 定định 也dã 云vân 何hà 得đắc 智trí 帶đái 相tương/tướng 緣duyên 如như 答đáp 以dĩ 後hậu 得đắc 智trí 中trung 入nhập 滅diệt 定định 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 決quyết 定định 性tánh 至chí 十Thập 地Địa 皆giai 得đắc 者giả 即tức 總tổng 是thị 一nhất 段đoạn 義nghĩa 意ý 說thuyết 決quyết 定định 得đắc 定định 人nhân 名danh 決quyết 定định 性tánh 非phi 是thị 二Nhị 乘Thừa 。 定định 性tánh 名danh 決quyết 定định 性tánh 也dã 即tức 通thông 頓đốn 漸tiệm 決quyết 定định 故cố 或hoặc 唯duy 說thuyết 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 楞lăng 伽già 說thuyết 初Sơ 地Địa 等đẳng 乃nãi 至chí 名danh 緣duyên 有hữu 為vi 行hành 者giả 此thử 文văn 意ý 云vân 彼bỉ 經kinh 中trung 說thuyết 初Sơ 地Địa 等đẳng 而nhi 得đắc 滅diệt 定định 亦diệc 會hội 此thử 論luận 中trung 有hữu 從tùng 初Sơ 地Địa 而nhi 得đắc 滅diệt 定định 文văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 大đại 論luận 六lục 十thập 二nhị 據cứ 念niệm 念niệm 能năng 入nhập 至chí 無vô 相tướng 違vi 者giả 此thử 會hội 經kinh 論luận 不bất 同đồng 所sở 由do 瑜du 伽già 約ước 念niệm 念niệm 能năng 入nhập 故cố 說thuyết 遠viễn 行hành 地địa 菩Bồ 薩Tát 方phương 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。 楞lăng 伽già 據cứ 定định 得đắc 而nhi 論luận 故cố 通thông 十Thập 地Địa 。 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 瑜du 伽già 八bát 十thập 說thuyết 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 緣duyên 無vô 相tướng 界giới 入nhập 此thử 滅diệt 定định 至chí 無vô 違vi 者giả 此thử 會hội 意ý 云vân 取thủ 彼bỉ 菩Bồ 薩Tát 真chân 緣duyên 無vô 相tướng 界giới 入nhập 滅diệt 定định 者giả 。 不bất 取thủ 其kỳ 似tự 故cố 除trừ 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 以dĩ 變biến 相tương/tướng 故cố 者giả 八bát 十thập 義nghĩa 不bất 相tương 違vi 也dã 菩Bồ 薩Tát 二Nhị 乘Thừa 。 雖tuy 後hậu 得đắc 智trí 變biến 變biến 有hữu 親thân 疎sơ 故cố 分phần/phân 真chân 似tự 今kim 更cánh 一nhất 釋thích 七thất 地địa 已dĩ 上thượng 緣duyên 無vô 相tướng 界giới 反phản 相tương 緣duyên 不bất 爾nhĩ 便tiện 非phi 依y 後hậu 得đắc 智trí 而nhi 入nhập 滅diệt 定định 然nhiên 二Nhị 乘Thừa 者giả 不bất 能năng 念niệm 念niệm 入nhập 定định 故cố 不bất 取thủ 之chi 不bất 同đồng 菩Bồ 薩Tát 能năng 念niệm 念niệm 入nhập 是thị 故cố 偏thiên 說thuyết 。 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 大đại 論luận 第đệ 十thập 二nhị 說thuyết 至chí 何hà 心tâm 皆giai 出xuất 者giả 此thử 問vấn 意ý 云vân 入nhập 滅diệt 定định 時thời 無vô 有hữu 分phân 別biệt 。 既ký 不bất 云vân 我ngã 當đương 入nhập 定định 我ngã 當đương 出xuất 定định 正chánh 在tại 定định 時thời 心tâm 寂tịch 靜tĩnh 故cố 遠viễn 離ly 加gia 行hành 將tương 出xuất 定định 時thời 心tâm 先tiên 滅diệt 故cố 亦diệc 無vô 作tác 意ý 云vân 何hà 能năng 出xuất 答đáp 先tiên 於ư 期kỳ 心tâm 善thiện 修tu 治trị 故cố 若nhược 有hữu 諸chư 行hành 諸chư 狀trạng 諸chư 相tướng 能năng 入nhập 於ư 定định 能năng 出xuất 於ư 定định 於ư 彼bỉ 修tu 習tập 極cực 多đa 修tu 習tập 由do 修tu 習tập 故cố 任nhậm 運vận 能năng 入nhập 任nhậm 運vận 能năng 出xuất 釋thích 曰viết 由do 修tu 習tập 力lực 雖tuy 無vô 分phân 別biệt 而nhi 能năng 任nhậm 運vận 出xuất 入nhập 此thử 定định 先tiên 由do 修tu 習tập 有hữu 心tâm 定định 故cố 有hữu 諸chư 行hành 相tướng 狀trạng 入nhập 出xuất 於ư 定định 諸chư 行hành 相tướng 狀trạng 者giả 解giải 云vân 如như 欲dục 入nhập 定định 加gia 行hành 心tâm 時thời 於ư 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 諸chư 行hành 相tướng 狀trạng 而nhi 生sanh 猒# 離ly 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。 若nhược 出xuất 定định 時thời 由do 有hữu 三tam 種chủng 觸xúc 三tam 種chủng 境cảnh 為vi 緣duyên 能năng 出xuất 於ư 定định 故cố 云vân 皆giai 同đồng 諸chư 行hành 相tướng 狀trạng 能năng 出xuất 入nhập 滅diệt 念niệm 意ý 說thuyết 由do 多đa 修tu 習tập 離ly 心tâm 等đẳng 加gia 行hành 力lực 故cố 。 能năng 任nhậm 運vận 入nhập 出xuất 或hoặc 可khả 此thử 據cứ 自tự 在tại 者giả 說thuyết 若nhược 未vị 自tự 在tại 亦diệc 由do 期kỳ 願nguyện 而nhi 方phương 出xuất 定định 今kim 觀quán 此thử 文văn 通thông 諸chư 久cửu 習tập 大đại 論luận 言ngôn 先tiên 期kỳ 心tâm 是thị 初sơ 業nghiệp 者giả 善thiện 修tu 治trị 故cố 是thị 久cửu 業nghiệp 者giả 據cứ 勝thắng 但đãn 說thuyết 久cửu 修tu 習tập 者giả 。 初sơ 修tu 者giả 略lược 而nhi 不bất 論luận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 說thuyết 出xuất 定định 時thời 觸xúc 三tam 種chủng 觸xúc 謂vị 不bất 動động 觸xúc 乃nãi 至chí 三tam 滅diệt 境cảnh 等đẳng 者giả 此thử 中trung 即tức 約ước 出xuất 滅diệt 定định 已dĩ 緣duyên 三tam 種chủng 境cảnh 觸xúc 三tam 種chủng 觸xúc 觸xúc 者giả 即tức 是thị 第đệ 六lục 識thức 相tương 應ứng 觸xúc 觸xúc 對đối 前tiền 境cảnh 故cố 名danh 為vi 觸xúc 。 非phi 是thị 身thân 識thức 觸xúc 觸xúc 塵trần 境cảnh 名danh 觸xúc 身thân 識thức 不bất 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。 故cố 唯duy 是thị 第đệ 六lục 識thức 能năng 入nhập 滅diệt 定định 。 故cố 順thuận 配phối 云vân 不bất 動động 觸xúc 即tức 配phối 有hữu 境cảnh 有hữu 境cảnh 者giả 即tức 五ngũ 根căn 能năng 有hữu 色sắc 境cảnh 根căn 得đắc 有hữu 境cảnh 之chi 名danh 意ý 說thuyết 昔tích 我ngã 見kiến 依y 此thử 根căn 境cảnh 起khởi 執chấp 今kim 滅diệt 定định 既ký 斷đoạn 我ngã 見kiến 依y 此thử 根căn 不bất 為vi 見kiến 之chi 所sở 動động 名danh 不bất 動động 出xuất 定định 心tâm 緣duyên 此thử 而nhi 出xuất 名danh 不bất 動động 觸xúc 觸xúc 不bất 動động 境cảnh 故cố 無vô 所sở 有hữu 觸xúc 即tức 配phối 境cảnh 境cảnh 境cảnh 境cảnh 者giả 是thị 根căn 境cảnh 出xuất 定định 心tâm 緣duyên 此thử 而nhi 出xuất 此thử 境cảnh 是thị 出xuất 定định 根căn 境cảnh 之chi 境cảnh 意ý 說thuyết 此thử 說thuyết 無vô 有hữu 法pháp 執chấp 出xuất 定định 心tâm 觸xúc 彼bỉ 當đương 出xuất 名danh 無vô 所sở 有hữu 。 觸xúc 無vô 相tướng 觸xúc 配phối 滅diệt 境cảnh 無vô 相tướng 者giả 即tức 是thị 真Chân 如Như 滅diệt 境cảnh 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 也dã 出xuất 定định 心tâm 之chi 所sở 緣duyên 對đối 此thử 境cảnh 名danh 無vô 相tướng 觸xúc 或hoặc 逆nghịch 配phối 云vân 不bất 動động 觸xúc 即tức 配phối 滅diệt 境cảnh 無vô 所sở 有hữu 觸xúc 即tức 配phối 境cảnh 境cảnh 無vô 相tướng 觸xúc 即tức 配phối 有hữu 境cảnh 也dã 又hựu 依y 娑sa 沙sa 一nhất 百bách 五ngũ 十thập 三tam 問vấn 如như 是thị 三tam 觸xúc 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 彼bỉ 有hữu 四tứ 說thuyết 第đệ 二nhị 說thuyết 云vân 空không 是thị 不bất 動động 觸xúc 無vô 願nguyện 是thị 無vô 所sở 有hữu 。 觸xúc 無vô 相tướng 是thị 無vô 觸xúc 依y 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 以dĩ 配phối 三tam 觸xúc 餘dư 煩phiền 不bất 錄lục 更cánh 有hữu 分phân 別biệt 如như 樞xu 要yếu 說thuyết 有hữu 云vân 有hữu 境cảnh 者giả 即tức 五ngũ 蘊uẩn 名danh 有hữu 境cảnh 此thử 出xuất 定định 心tâm 緣duyên 有hữu 境cảnh 立lập 不bất 動động 觸xúc 不bất 為vi 我ngã 慢mạn 之chi 取thủ 動động 故cố 境cảnh 境cảnh 者giả 謂vị 五ngũ 塵trần 五ngũ 塵trần 體thể 總tổng 是thị 一nhất 境cảnh 又hựu 五ngũ 識thức 各các 各các 別biệt 取thủ 亦diệc 名danh 境cảnh 故cố 重trọng/trùng 名danh 境cảnh 境cảnh 出xuất 定định 心tâm 緣duyên 立lập 無vô 所sở 有hữu 觸xúc 初sơ 入nhập 定định 已dĩ 斷đoạn 貪tham 等đẳng 後hậu 出xuất 定định 無vô 有hữu 貪tham 等đẳng 無vô 所sở 有hữu 但đãn 有hữu 心tâm 心tâm 所sở 想tưởng 應ưng 觸xúc 餘dư 者giả 同đồng 前tiền 如như 未vị 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 依y 前tiền 二nhị 境cảnh 出xuất 定định 若nhược 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 依y 後hậu 境cảnh 出xuất 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 問vấn 非phi 有hữu 漏lậu 心tâm 別biệt 境cảnh 五ngũ 皆giai 起khởi 如như 何hà 唯duy 二nhị 十thập 二nhị 者giả 。 此thử 中trung 問vấn 意ý 云vân 如như 有hữu 漏lậu 五ngũ 別biệt 境cảnh 或hoặc 於ư 所sở 樂lạc 境cảnh 唯duy 起khởi 欲dục 或hoặc 於ư 所sở 執chấp 境cảnh 有hữu 定định 無vô 慧tuệ 或hoặc 有hữu 慧tuệ 無vô 定định 即tức 五ngũ 別biệt 境cảnh 不bất 並tịnh 起khởi 如như 何hà 滅diệt 定định 滅diệt 二nhị 十thập 二nhị 法pháp 為vi 體thể 耶da 答đáp 有hữu 漏lậu 不bất 俱câu 行hành 相tương/tướng 別biệt 故cố 無vô 漏lậu 可khả 然nhiên 於ư 無vô 漏lậu 位vị 緣duyên 境cảnh 五ngũ 常thường 具cụ 足túc 於ư 一nhất 行hành 中trung 修tu 一nhất 切thiết 行hành 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 曾tằng 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 佛Phật 於ư 何hà 時thời 得đắc 者giả 意ý 云vân 佛Phật 得đắc 滅diệt 定định 亦diệc 名danh 未vị 曾tằng 得đắc 如như 佛Phật 餘dư 善thiện 法Pháp 及cập 染nhiễm 法pháp 曠khoáng 劫kiếp 已dĩ 來lai 百bách 迴hồi 千thiên 迴hồi 得đắc 故cố 則tắc 名danh 曾tằng 得đắc 善thiện 惡ác 等đẳng 法pháp 自tự 未vị 來lai 出xuất 生sanh 相tương/tướng 時thời 即tức 起khởi 法pháp 前tiền 得đắc 及cập 依y 至chí 現hiện 在tại 即tức 有hữu 法pháp 俱câu 得đắc 此thử 善thiện 等đẳng 法pháp 即tức 名danh 曾tằng 得đắc 以dĩ 先tiên 法pháp 前tiền 得đắc 起khởi 時thời 前tiền 已dĩ 得đắc 故cố 今kim 又hựu 重trọng/trùng 起khởi 法pháp 俱câu 得đắc 故cố 名danh 曾tằng 得đắc 若nhược 滅diệt 定định 曠khoáng 劫kiếp 已dĩ 來lai 未vị 得đắc 故cố 名danh 未vị 曾tằng 得đắc 以dĩ 於ư 未vị 來lai 無vô 法pháp 前tiền 得đắc 故cố 若nhược 滅diệt 定định 依y 至chí 現hiện 在tại 唯duy 起khởi 法pháp 俱câu 得đắc 只chỉ 是thị 一nhất 重trọng/trùng 得đắc 但đãn 名danh 未vị 曾tằng 得đắc 新tân 新tân 得đắc 故cố 為vi 無vô 法pháp 前tiền 得đắc 故cố 名danh 未vị 曾tằng 得đắc 若nhược 依y 至chí 過quá 去khứ 唯duy 有hữu 法pháp 後hậu 得đắc 故cố 佛Phật 滅diệt 定định 名danh 未vị 曾tằng 得đắc 也dã 今kim 此thử 文văn 中trung 剩thặng 一nhất 字tự 已dĩ 下hạ 既ký 無vô 二nhị 字tự 故cố 知tri 上thượng 文văn 不bất 合hợp 置trí 一nhất 字tự 又hựu 此thử 一nhất 字tự 應ưng 是thị 以dĩ 字tự 以dĩ 曾tằng 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 等đẳng 又hựu 此thử 曾tằng 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 義nghĩa 前tiền 說thuyết 第đệ 七thất 識thức 二nhị 定định 證chứng 中trung 解giải 撿kiểm 敘tự 又hựu 佛Phật 滅diệt 定định 有hữu 離ly 染nhiễm 得đắc 不bất 同đồng 餘dư 聖thánh 唯duy 加gia 行hành 得đắc 所sở 以dĩ 偏thiên 問vấn 答đáp 佛Phật 者giả 據cứ 圓viên 滿mãn 更cánh 為vi 論luận 雖tuy 在tại 因nhân 位vị 時thời 已dĩ 得đắc 然nhiên 未vị 圓viên 滿mãn 至chí 解giải 脫thoát 方phương 始thỉ 覺giác 圓viên 滿mãn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 出xuất 定định 由do 先tiên 期kỳ 願nguyện 者giả 若nhược 欲dục 入nhập 定định 時thời 要yếu 先tiên 邀yêu 期kỳ 或hoặc 經kinh 七thất 日nhật 。 十thập 日nhật 乃nãi 至chí 一nhất 日nhật 。 一nhất 劫kiếp 等đẳng 方phương 出xuất 定định 謂vị 由do 先tiên 邀yêu 期kỳ 日nhật 滿mãn 即tức 便tiện 出xuất 定định 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 有hữu 極cực 重trọng 睡thụy 眠miên 等đẳng 者giả 自tự 有hữu 二nhị 種chủng 謂vị 輕khinh 及cập 重trọng/trùng 若nhược 輕khinh 睡thụy 眠miên 是thị 不bất 定định 數số 如như 諸chư 論luận 說thuyết 悶muộn 絕tuyệt 即tức 是thị 第đệ 六lục 意ý 識thức 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 故cố 大đại 論luận 云vân 悶muộn 絕tuyệt 是thị 意ý 後hậu 不bất 共cộng 業nghiệp 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 大đại 論luận 第đệ 一nhất 說thuyết 悶muộn 絕tuyệt 是thị 意ý 不bất 共cộng 業nghiệp 即tức 由do 悶muộn 時thời 唯duy 有hữu 意ý 識thức 者giả 若nhược 約ước 起khởi 悶muộn 絕tuyệt 之chi 時thời 即tức 唯duy 有hữu 意ý 識thức 已dĩ 後hậu 極cực 重trọng 悶muộn 絕tuyệt 時thời 即tức 無vô 意ý 識thức 大đại 論luận 約ước 初sơ 起khởi 悶muộn 絕tuyệt 時thời 有hữu 意ý 識thức 即tức 說thuyết 悶muộn 是thị 意ý 之chi 不bất 共cộng 業nghiệp 有hữu 十thập 五ngũ 種chủng 分phân 別biệt 所sở 緣duyên 審thẩm 慮lự 所sở 緣duyên 醉túy 狂cuồng 悶muộn 覺giác 夢mộng 醒tỉnh 發phát 業nghiệp 能năng 離ly 欲dục 能năng 離ly 退thoái 斷đoạn 善thiện 續tục 善thiện 死tử 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 觸xúc 末mạt 摩ma 者giả 末mạt 業nghiệp 者giả 此thử 云vân 死tử 穴huyệt 亦diệc 云vân 死tử 節tiết 故cố 順thuận 正chánh 論luận 三tam 十thập 云vân 末mạt 摩ma 無vô 別biệt 物vật 身thân 異dị 支chi 節tiết 觸xúc 便tiện 致trí 死tử 故cố 人nhân 身thân 上thượng 有hữu 一nhất 百bách 二nhị 十thập 八bát 死tử 節tiết 若nhược 觸xúc 此thử 死tử 節tiết 即tức 悶muộn 絕tuyệt 生sanh 也dã 如như 聖thánh 者giả 善thiện 解giải 脫thoát 死tử 節tiết 但đãn 觸xúc 著trước 死tử 節tiết 悶muộn 絕tuyệt 也dã 不bất 假giả 絕tuyệt 及cập 扶phù 而nhi 得đắc 物vật 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 悶muộn 即tức 觸xúc 處xứ 悶muộn 也dã 者giả 此thử 悶muộn 即tức 是thị 二nhị 十thập 種chủng 觸xúc 之chi 中trung 之chi 悶muộn 也dã 二nhị 十thập 種chủng 觸xúc 如như 下hạ 廣quảng 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 唯duy 有hữu 意ý 識thức 名danh 意ý 不bất 共cộng 業nghiệp 者giả 此thử 解giải 有hữu 心tâm 悶muộn 也dã 先tiên 有hữu 五ngũ 識thức 當đương 悶muộn 之chi 時thời 唯duy 有hữu 意ý 識thức 名danh 意ý 不bất 共cộng 業nghiệp 也dã 亦diệc 不bất 是thị 心tâm 所sở 雖tuy 有hữu 心tâm 悶muộn 悶muộn 仍nhưng 不bất 是thị 心tâm 所sở 法pháp 也dã 若nhược 至chí 無vô 心tâm 悶muộn 位vị 即tức 名danh 極cực 重trọng 悶muộn 絕tuyệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 如như 睡thụy 心tâm 所sở 能năng 引dẫn 分phần/phân 位vị 生sanh 者giả 意ý 云vân 且thả 如như 悶muộn 絕tuyệt 之chi 法Pháp 要yếu 藉tạ 風phong 熱nhiệt 等đẳng 故cố 方phương 有hữu 悶muộn 起khởi 無vô 緣duyên 不bất 起khởi 其kỳ 睡thụy 眠miên 設thiết 無vô 風phong 熱nhiệt 等đẳng 故cố 緣duyên 睡thụy 亦diệc 得đắc 生sanh 如như 因nhân 段đoạn 食thực 疲bì 極cực 惛hôn 沉trầm 等đẳng 為vi 能năng 引dẫn 於ư 所sở 引dẫn 身thân 心tâm 分phần/phân 位vị 亦diệc 得đắc 有hữu 眠miên 眠miên 是thị 心tâm 所sở 法pháp 不bất 同đồng 於ư 悶muộn 者giả 云vân 不bất 如như 睡thụy 心tâm 所sở 能năng 引dẫn 分phần/phân 位vị 生sanh 者giả 意ý 說thuyết 此thử 睡thụy 心tâm 所sở 能năng 引dẫn 即tức 於ư 此thử 能năng 引dẫn 為vi 分phần/phân 位vị 至chí 極cực 重trọng 睡thụy 眠miên 無vô 心tâm 位vị 故cố 假giả 說thuyết 為vi 眠miên 眠miên 其kỳ 實thật 無vô 心tâm 不bất 名danh 睡thụy 眠miên 也dã 故cố 說thuyết 能năng 引dẫn 睡thụy 眠miên 為vi 心tâm 所sở 。

【# 疏sớ/sơ 】# 捨xả 諸chư 所sở 作tác 者giả 如như 人nhân 正chánh 營doanh 作tác 時thời 無vô 眠miên 而nhi 以dĩ 事sự 畢tất 方phương 起khởi 睡thụy 故cố 意ý 說thuyết 此thử 等đẳng 十thập 種chủng 皆giai 能năng 引dẫn 眠miên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 實thật 非phi 眠miên 者giả 若nhược 有hữu 心tâm 眠miên 可khả 得đắc 名danh 眠miên 若nhược 無vô 心tâm 時thời 不bất 名danh 為vi 眠miên 即tức 假giả 名danh 眠miên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 談đàm 者giả 如như 人nhân 心tâm 穴huyệt 門môn 積tích 淡đạm 飲ẩm 非phi 吐thổ 痢lỵ 氣khí 擁ủng 致trí 悶muộn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 神thần 力lực 所sở 引dẫn 者giả 如như 被bị 鬼quỷ 神thần 力lực 所sở 加gia 。 亦diệc 令linh 心tâm 悶muộn 絕tuyệt 如như 方Phương 等Đẳng 經Kinh 云vân 諸chư 大đại 力lực 神thần 等đẳng 白bạch 佛Phật 言ngôn 若nhược 有hữu 惱não 亂loạn 讀đọc 經kinh 者giả 我ngã 當đương 以dĩ 打đả 此thử 人nhân 令linh 死tử 或hoặc 至chí 無vô 心tâm 即tức 是thị 神thần 力lực 念niệm 其kỳ 悶muộn 絕tuyệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 此thử 俱câu 是thị 觸xúc 處xứ 少thiểu 分phần 者giả 是thị 第đệ 二nhị 復phục 次thứ 解giải 已dĩ 前tiền 是thị 第đệ 一nhất 解giải 或hoặc 二nhị 俱câu 是thị 十thập 二nhị 處xứ 中trung 觸xúc 處xứ 少thiểu 分phần 睡thụy 為vi 疲bì 觸xúc 悶muộn 即tức 悶muộn 絕tuyệt 即tức 是thị 二nhị 十thập 種chủng 觸xúc 中trung 觸xúc 處xứ 上thượng 觸xúc 觸xúc 塵trần 上thượng 觸xúc 者giả 皆giai 依y 四tứ 大đại 上thượng 假giả 立lập 然nhiên 此thử 論luận 中trung 說thuyết 是thị 觸xúc 塵trần 少thiểu 分phần 且thả 約ước 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 中trung 悶muộn 絕tuyệt 說thuyết 不bất 約ước 無vô 色sắc 界giới 說thuyết 以dĩ 無vô 色sắc 界giới 。 無vô 四tứ 大đại 上thượng 觸xúc 故cố 問vấn 無vô 色sắc 中trung 有hữu 悶muộn 不bất 答đáp 無vô 色sắc 亦diệc 有hữu 死tử 生sanh 等đẳng 悶muộn 故cố 意ý 不bất 共cộng 十thập 五ngũ 種chủng 業nghiệp 中trung 亦diệc 有hữu 悶muộn 也dã 故cố 知tri 悶muộn 有hữu 是thị 觸xúc 塵trần 者giả 不bất 是thị 觸xúc 塵trần 也dã 問vấn 唯duy 識thức 後hậu 解giải 睡thụy 悶muộn 皆giai 用dụng 觸xúc 處xứ 為vi 體thể 未vị 審thẩm 論luận 中trung 初sơ 解giải 睡thụy 悶muộn 以dĩ 何hà 為vi 體thể 耶da 答đáp 如như 下hạ 自tự 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 若nhược 有hữu 心tâm 之chi 時thời 至chí 是thị 觸xúc 處xứ 少thiểu 分phần 者giả 此thử 明minh 悶muộn 以dĩ 觸xúc 為vi 體thể 所sở 由do 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 有hữu 心tâm 之chi 時thời 至chí 故cố 名danh 眠miên 者giả 解giải 無vô 心tâm 眠miên 以dĩ 觸xúc 為vi 體thể 所sở 由do 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 至chí 至chí 處xứ 少thiểu 分phần 者giả 意ý 說thuyết 此thử 疲bì 悶muộn 二nhị 觸xúc 唯duy 是thị 第đệ 八bát 境cảnh 何hà 以dĩ 故cố 微vi 細tế 不bất 覺giác 故cố 意ý 說thuyết 極cực 重trọng 睡thụy 悶muộn 既ký 無vô 心tâm 時thời 即tức 名danh 微vi 細tế 不bất 覺giác 即tức 用dụng 疲bì 為vi 體thể 故cố 第đệ 八bát 緣duyên 又hựu 測trắc 云vân 然nhiên 此thử 觸xúc 處xứ 是thị 第đệ 八bát 相tương/tướng 分phần/phân 七thất 不bất 緣duyên 彼bỉ 六lục 不bất 行hành 故cố 有hữu 云vân 第đệ 八bát 不bất 緣duyên 此thử 疲bì 悶muộn 二nhị 觸xúc 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 二nhị 十thập 種chủng 觸xúc 皆giai 是thị 假giả 法pháp 但đãn 依y 四tứ 大đại 上thượng 假giả 立lập 今kim 第đệ 八bát 但đãn 緣duyên 觸xúc 等đẳng 所sở 依y 四tứ 大đại 種chủng 不bất 緣duyên 於ư 觸xúc 勝thắng 解giải 引dẫn 即tức 總tổng 二nhị 言ngôn 觸xúc 處xứ 少thiểu 分phần 者giả 指chỉ 此thử 論luận 中trung 或hoặc 此thử 俱câu 是thị 觸xúc 處xứ 之chi 文văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 別biệt 解giải 二nhị 即tức 取thủ 無vô 心tâm 至chí 為vi 此thử 二nhị 體thể 者giả 論luận 中trung 前tiền 解giải 無vô 心tâm 睡thụy 悶muộn 即tức 依y 色sắc 身thân 根căn 塵trần 分phần/phân 位vị 上thượng 立lập 此thử 無vô 心tâm 心tâm 既ký 不bất 行hành 即tức 取thủ 色sắc 蘊uẩn 為vi 此thử 無vô 心tâm 睡thụy 悶muộn 體thể 也dã 不bất 同đồng 後hậu 解giải 以dĩ 後hậu 解giải 唯duy 取thủ 觸xúc 塵trần 為vi 體thể 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 何hà 以dĩ 不bất 爾nhĩ 者giả 此thử 問vấn 意ý 者giả 何hà 以dĩ 不bất 說thuyết 死tử 生sanh 二nhị 位vị 耶da 既ký 說thuyết 無vô 餘dư 依y 亦diệc 合hợp 說thuyết 死tử 生sanh 二nhị 位vị 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 應ưng 說thuyết 八bát 位vị 名danh 無vô 心tâm 故cố 者giả 此thử 答đáp 前tiền 問vấn 若nhược 如như 前tiền 師sư 說thuyết 死tử 生sanh 二nhị 位vị 者giả 瑜du 伽già 應ưng 說thuyết 八bát 位vị 無vô 心tâm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 一nhất 相tương 違vi 釋thích 者giả 撿kiểm 餘dư 本bổn 無vô 一nhất 字tự 或hoặc 論luận 文văn 意ý 有hữu 二nhị 第đệ 一nhất 顯hiển 相tương 違vi 釋thích 第đệ 二nhị 明minh 不bất 說thuyết 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 所sở 由do 今kim 且thả 釋thích 顯hiển 相tương 違vi 釋thích 故cố 云vân 一nhất 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 麤thô 淺thiển 法pháp 者giả 意ý 說thuyết 睡thụy 眠miên 悶muộn 二nhị 法pháp 是thị 麤thô 淺thiển 法pháp 故cố 佛Phật 八bát 地địa 皆giai 無vô 有hữu 也dã 說thuyết 有hữu 皆giai 示thị 現hiện 非phi 實thật 為vi 方phương 便tiện 教giáo 化hóa 。 示thị 同đồng 眾chúng 生sanh 疏sớ/sơ 作tác 財tài 字tự 者giả 錯thác 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 三tam 乘thừa 學học 無Vô 學Học 三tam 界giới 等đẳng 分phân 別biệt 皆giai 如như 理lý 思tư 者giả 餘dư 聖thánh 有hữu 後hậu 三tam 佛Phật 八bát 地địa 唯duy 有hữu 一nhất 滅diệt 定định 三tam 界giới 者giả 睡thụy 眠miên 在tại 欲dục 滅diệt 定định 在tại 非phi 想tưởng 無vô 想tưởng 天thiên 。 及cập 定định 在tại 色sắc 悶muộn 絕tuyệt 遍biến 三tam 界giới 三tam 界giới 有hữu 死tử 生sanh 故cố 故cố 死tử 生sanh 皆giai 無vô 心tâm 無vô 心tâm 即tức 悶muộn 絕tuyệt 攝nhiếp 不bất 爾nhĩ 五ngũ 位vị 無vô 心tâm 攝nhiếp 法pháp 不bất 盡tận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 因nhân 辨biện 六lục 俱câu 說thuyết 八bát 俱câu 轉chuyển 者giả 然nhiên 頌tụng 文văn 中trung 本bổn 據cứ 明minh 六lục 俱câu 謂vị 五ngũ 識thức 隨tùy 緣duyên 現hiện 意ý 識thức 常thường 現hiện 起khởi 等đẳng 是thị 今kim 乘thừa 文văn 勢thế 便tiện 故cố 亦diệc 說thuyết 八bát 識thức 俱câu 便tiện 此thử 是thị 故cố 八bát 識thức 等đẳng 文văn 即tức 是thị 明minh 八bát 俱câu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 薩tát 婆bà 多đa 等đẳng 發phát 智trí 本bổn 師sư 難nạn/nan 者giả 然nhiên 本bổn 師sư 者giả 即tức 是thị 迦ca 旃chiên 延diên 也dã 難nạn/nan 者giả 即tức 發phát 智trí 論luận 中trung 而nhi 有hữu 問vấn 答đáp 云vân 何hà 不bất 現hiện 在tại 多đa 識thức 等đẳng 皆giai 是thị 發phát 智trí 論luận 中trung 問vấn 答đáp 疎sơ 淺thiển 也dã 乃nãi 至chí 此thử 論luận 文văn 等đẳng 以dĩ 來lai 並tịnh 是thị 發phát 智trí 論luận 文văn 故cố 薩tát 婆bà 多đa 等đẳng 立lập 一nhất 有hữu 情tình 唯duy 一nhất 識thức 起khởi 不bất 俱câu 起khởi 故cố 今kim 迦ca 旃chiên 延diên 時thời 自tự 宗tông 義nghĩa 以dĩ 難nạn/nan 大Đại 乘Thừa 小Tiểu 乘Thừa 云vân 若nhược 多đa 識thức 轉chuyển 如như 何hà 得đắc 說thuyết 唯duy 一nhất 有hữu 情tình 故cố 此thử 論luận 文văn 即tức 根căn 本bổn 薩tát 婆bà 多đa 義nghĩa 問vấn 發phát 智trí 論luận 是thị 誰thùy 造tạo 有hữu 說thuyết 是thị 佛Phật 在tại 世thế 之chi 日nhật 迦ca 旃chiên 延diên 造tạo 有hữu 說thuyết 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 有hữu 迦ca 旃chiên 延diên 造tạo 是thị 薩tát 婆bà 多đa 本bổn 宗tông 之chi 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 上thượng 他tha 界giới 分phần/phân 乃nãi 至chí 無vô 色sắc 界giới 。 亦diệc 爾nhĩ 者giả 如như 身thân 在tại 欲dục 界giới 聖thánh 得đắc 上thượng 色sắc 界giới 定định 若nhược 入nhập 他tha 分phần/phân 上thượng 界giới 定định 時thời 如như 何hà 說thuyết 此thử 人nhân 為vi 自tự 分phần/phân 欲dục 界giới 有hữu 情tình 乃nãi 至chí 無vô 色sắc 界giới 。 准chuẩn 此thử 難nạn/nan 又hựu 如như 身thân 在tại 欲dục 界giới 入nhập 無vô 漏lậu 觀quán 無vô 漏lậu 觀quán 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 如như 何hà 說thuyết 此thử 人nhân 為vi 有hữu 漏lậu 有hữu 情tình 應ưng 是thị 無vô 漏lậu 有hữu 情tình 。

【# 疏sớ/sơ 】# 順thuận 正chánh 理lý 師sư 義nghĩa 情tình 者giả 是thị 識thức 乃nãi 至chí 有hữu 前tiền 後hậu 識thức 故cố 者giả 順thuận 正chánh 理lý 師sư 解giải 有hữu 情tình 謂vị 命mạng 根căn 情tình 謂vị 情tình 識thức 即tức 命mạng 根căn 能năng 有hữu 此thử 情tình 識thức 故cố 名danh 為vi 有hữu 。 情tình 設thiết 無vô 心tâm 時thời 雖tuy 無vô 現hiện 在tại 識thức 應ưng 命mạng 根căn 尚thượng 在tại 能năng 有hữu 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 識thức 也dã 前tiền 即tức 過quá 去khứ 後hậu 即tức 未vị 來lai 故cố 云vân 命mạng 根căn 能năng 有hữu 前tiền 後hậu 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 共cộng 小Tiểu 乘Thừa 所sở 許hứa 為vi 論luận 者giả 今kim 此thử 論luận 云vân 依y 命mạng 根căn 數số 立lập 有hữu 情tình 者giả 此thử 共cộng 小Tiểu 乘Thừa 所sở 許hứa 依y 命mạng 根căn 立lập 有hữu 情tình 為vi 言ngôn 也dã 種chủng 子tử 能năng 有hữu 第đệ 八bát 識thức 故cố 是thị 種chủng 子tử 假giả 立lập 即tức 是thị 論luận 文văn 中trung 云vân 依y 命mạng 根căn 故cố 命mạng 根căn 是thị 假giả 依y 種chủng 子tử 立lập 也dã 後hậu 是thị 現hiện 行hành 實thật 法pháp 者giả 即tức 是thị 論luận 中trung 立lập 有hữu 情tình 或hoặc 依y 異dị 熟thục 識thức 異dị 熟thục 識thức 是thị 現hiện 行hành 識thức 即tức 是thị 實thật 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 依y 多đa 少thiểu 立lập 為vi 有hữu 情tình 者giả 意ý 云vân 依y 此thử 種chủng 子tử 現hiện 行hành 二nhị 法pháp 壽thọ 命mạng 多đa 少thiểu 。 而nhi 立lập 有hữu 情tình 也dã 問vấn 何hà 故cố 不bất 依y 餘dư 識thức 立lập 為vi 有hữu 情tình 而nhi 但đãn 依y 第đệ 八bát 者giả 答đáp 彼bỉ 以dĩ 但đãn 恆hằng 時thời 唯duy 有hữu 一nhất 第đệ 八bát 故cố 餘dư 識thức 並tịnh 有hữu 轉chuyển 變biến 間gian 斷đoạn 故cố 。

【# 論luận 】# 一nhất 身thân 唯duy 一nhất 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 何hà 俱câu 時thời 有hữu 多đa 識thức 轉chuyển 者giả 意ý 云vân 小Tiểu 乘Thừa 依y 自tự 宗tông 難nạn/nan 大Đại 乘Thừa 自tự 一nhất 身thân 之chi 中trung 。 諸chư 識thức 不bất 並tịnh 生sanh 隨tùy 六lục 識thức 中trung 起khởi 一nhất 識thức 時thời 即tức 唯duy 一nhất 个# 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 何hà 大Đại 乘Thừa 許hứa 有hữu 多đa 識thức 俱câu 轉chuyển 耶da 答đáp 如như 疏sớ/sơ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 爾nhĩ 一nhất 念niệm 多đa 無vô 間gian 緣duyên 者giả 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 云vân 我ngã 宗tông 唯duy 有hữu 一nhất 識thức 起khởi 即tức 一nhất 念niệm 中trung 。 唯duy 有hữu 一nhất 無vô 間gian 緣duyên 汝nhữ 大Đại 乘Thừa 既ký 許hứa 一nhất 念niệm 有hữu 多đa 識thức 俱câu 起khởi 者giả 即tức 應ưng 一nhất 念niệm 有hữu 多đa 無vô 間gian 緣duyên 小Tiểu 乘Thừa 雖tuy 作tác 此thử 難nạn/nan 據cứ 大Đại 乘Thừa 一nhất 念niệm 亦diệc 許hứa 有hữu 多đa 無vô 間gian 緣duyên 以dĩ 一nhất 念niệm 有hữu 多đa 識thức 俱câu 起khởi 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 大Đại 乘Thừa 中trung 一nhất 引dẫn 多đa 識thức 為vi 無vô 間gian 緣duyên 者giả 若nhược 大Đại 乘Thừa 中trung 正chánh 義nghĩa 八bát 識thức 各các 各các 自tự 相tương 望vọng 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 即tức 是thị 前tiền 念niệm 一nhất 識thức 取thủ 後hậu 念niệm 一nhất 識thức 為vi 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 此thử 是thị 前tiền 六lục 識thức 相tương 望vọng 為vi 緣duyên 師sư 義nghĩa 者giả 即tức 如như 前tiền 師sư 云vân 六lục 識thức 相tương 望vọng 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 故cố 前tiền 文văn 云vân 若nhược 此thử 一nhất 識thức 為vi 彼bỉ 六lục 識thức 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 或hoặc 彼bỉ 六lục 識thức 亦diệc 為vi 且thả 此thử 等đẳng 識thức 無vô 間gian 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 自tự 各các 相tương 望vọng 多đa 緣duyên 能năng 引dẫn 多đa 識thức 果quả 起khởi 義nghĩa 者giả 即tức 八bát 識thức 自tự 各các 各các 相tương 望vọng 有hữu 多đa 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 前tiền 念niệm 一nhất 眼nhãn 識thức 為vi 緣duyên 能năng 引dẫn 生sanh 後hậu 念niệm 眼nhãn 識thức 果quả 餘dư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 所sở 言ngôn 多đa 無vô 間gian 緣duyên 者giả 剎sát 那na 生sanh 滅diệt 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 是thị 五ngũ 十thập 一nhất 等đẳng 至chí 生sanh 起khởi 證chứng 者giả 此thử 文văn 是thị 瑜du 伽già 五ngũ 十thập 一nhất 等đẳng 文văn 如như 前tiền 賴lại 耶da 八bát 證chứng 中trung 最tối 初sơ 生sanh 起khởi 證chứng 也dã 今kim 引dẫn 此thử 文văn 以dĩ 理lý 難nan 有hữu 宗tông 且thả 如như 有hữu 情tình 一nhất 時thời 欲dục 取thủ 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 其kỳ 諸chư 根căn 境cảnh 等đẳng 緣duyên 皆giai 已dĩ 和hòa 合hợp 勢thế 力lực 齊tề 等đẳng 如như 何hà 於ư 中trung 有hữu 滅diệt 定định 有hữu 識thức 不bất 生sanh 無vô 別biệt 所sở 由do 有hữu 生sanh 不bất [病-丙+心]# 理lý 由do 此thử 故cố 知tri 諸chư 識thức 俱câu 轉chuyển 。

【# 疏sớ/sơ 】# 大đại 勢thế 六lục 識thức 緣duyên 合hợp 相tương 似tự 者giả 若nhược 根căn 不bất 壞hoại 境cảnh 界giới 。 現hiện 前tiền 作tác 意ý 正chánh 起khởi 生sanh 滅diệt 此thử 之chi 三tam 緣duyên 六lục 識thức 皆giai 具cụ 故cố 云vân 相tương 似tự 。 餘dư 空không 明minh 等đẳng 緣duyên 即tức 多đa 少thiểu 有hữu 別biệt 。

【# 論luận 】# 又hựu 心tâm 所sở 性tánh 雖tuy 無vô 差sai 別biệt 至chí 異dị 類loại 俱câu 起khởi 者giả 此thử 舉cử 取thủ 所sở 例lệ 王vương 答đáp 意ý 云vân 諸chư 心tâm 所sở 義nghĩa 同đồng 而nhi 受thọ 想tưởng 等đẳng 種chủng 類loại 別biệt 者giả 許hứa 多đa 俱câu 生sanh 寧ninh 不bất 許hứa 心tâm 王vương 義nghĩa 同đồng 故cố 而nhi 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 異dị 類loại 識thức 俱câu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 念niệm 之chi 中trung 有hữu 四tứ 業nghiệp 故cố 者giả 按án 瑜du 伽già 五ngũ 十thập 一nhất 云vân 諸chư 識thức 俱câu 轉chuyển 於ư 一nhất 剎sát 那na 。 有hữu 四tứ 種chủng 業nghiệp 一nhất 者giả 了liễu 別biệt 器khí 業nghiệp 二nhị 者giả 了liễu 別biệt 依y 業nghiệp 三tam 者giả 了liễu 別biệt 我ngã 業nghiệp 四tứ 者giả 了liễu 別biệt 境cảnh 業nghiệp 解giải 云vân 器khí 業nghiệp 者giả 謂vị 第đệ 八bát 識thức 緣duyên 器khí 世thế 間gian 依y 業nghiệp 者giả 謂vị 第đệ 八bát 了liễu 別biệt 五ngũ 根căn 扶phù 塵trần 及cập 種chủng 子tử 以dĩ 五ngũ 根căn 及cập 種chủng 子tử 各các 自tự 與dữ 識thức 為vi 同đồng 緣duyên 依y 及cập 增tăng 上thượng 緣duyên 依y 故cố 根căn 種chủng 子tử 名danh 依y 第đệ 八bát 了liễu 此thử 得đắc 依y 業nghiệp 名danh 我ngã 業nghiệp 者giả 末mạt 那na 恆hằng 計kế 第đệ 八bát 為vi 我ngã 名danh 了liễu 別biệt 我ngã 業nghiệp 餘dư 之chi 六lục 識thức 各các 了liễu 自tự 境cảnh 名danh 了liễu 別biệt 境cảnh 業nghiệp 意ý 云vân 若nhược 諸chư 識thức 俱câu 轉chuyển 即tức 有hữu 四tứ 業nghiệp 諸chư 識thức 不bất 俱câu 四tứ 業nghiệp 不bất 立lập 若nhược 不bất 計kế 有hữu 四tứ 業nghiệp 者giả 違vi 聖thánh 言ngôn 故cố 若nhược 有hữu 第đệ 四tứ 業nghiệp 必tất 有hữu 前tiền 三tam 業nghiệp 若nhược 有hữu 前tiền 三tam 業nghiệp 未vị 必tất 有hữu 第đệ 四tứ 業nghiệp 以dĩ 無vô 心tâm 位vị 無vô 六lục 識thức 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 而nhi 今kim 有hữu 人nhân 云vân 八bát 識thức 不bất 異dị 至chí 非phi 盡tận 理lý 者giả 如như 學học 楞lăng 伽già 者giả 云vân 八bát 識thức 無vô 別biệt 如như 依y 海hải 水thủy 起khởi 浪lãng 與dữ 水thủy 即tức 無vô 別biệt 又hựu 如như 依y 鏡kính 見kiến 面diện 像tượng 離ly 鏡kính 無vô 別biệt 像tượng 也dã 今kim 雖tuy 不bất 然nhiên 經kinh 論luận 之chi 中trung 說thuyết 七thất 識thức 依y 第đệ 八bát 識thức 所sở 以dĩ 舉cử 喻dụ 如như 海hải 起khởi 浪lãng 等đẳng 海hải 浪lãng 起khởi 故cố 彼bỉ 論luận 依y 少thiểu 分phần 相tương 似tự 道Đạo 理lý 而nhi 說thuyết 其kỳ 實thật 八bát 識thức 各các 別biệt 又hựu 哲triết 法Pháp 師sư 云vân 汝nhữ 難nạn/nan 云vân 如như 浪lãng 依y 於ư 水thủy 水thủy 與dữ 浪lãng 無vô 別biệt 即tức 言ngôn 八bát 識thức 無vô 異dị 者giả 亦diệc 如như 有hữu 為vi 依y 無vô 為vi 無vô 為vi 依y 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 有hữu 為vi 應ưng 無vô 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 云vân 緣duyên 過quá 去khứ 者giả 意ý 云vân 如như 散tán 意ý 識thức 緣duyên 過quá 去khứ 久cửu 滅diệt 事sự 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 簡giản 宿túc 命mạng 智trí 至chí 為vi 不bất 定định 過quá 者giả 量lượng 云vân 第đệ 六lục 意ý 識thức 是thị 有hữu 法pháp 取thủ 彼bỉ 五ngũ 識thức 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 應ưng 不bất 明minh 了liễu 是thị 宗tông 法pháp 不bất 許hứa 意ý 與dữ 五ngũ 識thức 俱câu 故cố 因nhân 也dã 如như 散tán 意ý 識thức 緣duyên 過quá 去khứ 久cửu 滅diệt 事sự 故cố 喻dụ 也dã 若nhược 喻dụ 中trung 不bất 置trí 散tán 意ý 言ngôn 因nhân 中trung 便tiện 有hữu 不bất 定định 之chi 過quá 故cố 外ngoại 人nhân 將tương 宿túc 命mạng 智trí 為vi 不bất 定định 過quá 過quá 云vân 為vi 如như 宿túc 命mạng 智trí 緣duyên 過quá 去khứ 久cửu 滅diệt 事sự 是thị 明minh 了liễu 故cố 此thử 不bất 與dữ 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 緣duyên 五ngũ 境cảnh 得đắc 明minh 了liễu 耶da 為vi 如như 散tán 意ý 識thức 緣duyên 過quá 去khứ 久cửu 滅diệt 事sự 不bất 得đắc 明minh 了liễu 故cố 即tức 此thử 有hữu 與dữ 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 緣duyên 五ngũ 境cảnh 不bất 明minh 了liễu 耶da 故cố 置trí 散tán 意ý 言ngôn 簡giản 宿túc 命mạng 智trí 也dã 以dĩ 宿Túc 命Mạng 智Trí 。 是thị 定định 心tâm 故cố 比tỉ 量lượng 無vô 過quá 又hựu 如như 西tây 明minh 量lượng 云vân 汝nhữ 宗tông 五ngũ 識thức 所sở 引dẫn 意ý 識thức 應ưng 非phi 明minh 了liễu 以dĩ 非phi 定định 心tâm 緣duyên 過quá 去khứ 故cố 如như 散tán 意ý 識thức 緣duyên 久cửu 滅diệt 故cố 宿túc 住trụ 通thông 雖tuy 緣duyên 過quá 去khứ 而nhi 是thị 明minh 了liễu 故cố 說thuyết 散tán 心tâm 之chi 言ngôn 非phi 散tán 意ý 識thức 緣duyên 久cửu 滅diệt 故cố 彼bỉ 是thị 明minh 了liễu 者giả 及cập 顯hiển 散tán 意ý 緣duyên 境cảnh 不bất 明minh 了liễu 故cố 得đắc 將tương 宿túc 住trụ 智trí 為vi 不bất 定định 過quá 若nhược 散tán 意ý 散tán 故cố 久cửu 滅diệt 事sự 明minh 了liễu 即tức 為vi 不bất 定định 過quá 不bất 成thành 此thử 文văn 即tức 八bát 證chứng 中trung 第đệ 三Tam 明Minh 了liễu 證chứng 也dã 。

【# 論luận 】# 如như 何hà 五ngũ 俱câu 唯duy 一nhất 意ý 識thức 至chí 取thủ 一nhất 或hoặc 多đa 者giả 此thử 外ngoại 人nhân 難nạn/nan 意ý 者giả 論luận 主chủ 宗tông 六lục 識thức 許hứa 俱câu 生sanh 者giả 如như 何hà 五ngũ 俱câu 唯duy 一nhất 意ý 識thức 於ư 色sắc 等đẳng 中trung 隨tùy 五ngũ 識thức 數số 取thủ 一nhất 或hoặc 多đa 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 許hứa 一nhất 念niệm 意ý 識thức 五ngũ 識thức 俱câu 生sanh 乃nãi 至chí 一nhất 心tâm 取thủ 多đa 境cảnh 者giả 意ý 說thuyết 薩tát 婆bà 多đa 意ý 不bất 許hứa 六lục 識thức 並tịnh 生sanh 何hà 論luận 不bất 許hứa 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 不bất 得đắc 分phân 明minh 取thủ 五ngũ 境cảnh 也dã 然nhiên 亦diệc 許hứa 一nhất 念niệm 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 亦diệc 緣duyên 十thập 八bát 界giới 等đẳng 。 多đa 境cảnh 生sanh 故cố 意ý 云vân 彼bỉ 宗tông 不bất 許hứa 有hữu 一nhất 念niệm 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 了liễu 多đa 境cảnh 不bất 妨phương 一nhất 念niệm 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 了liễu 十thập 八bát 界giới 如như 彼bỉ 宗tông 說thuyết 無vô 處xứ 無vô 容dung 一nhất 念niệm 有hữu 二nhị 識thức 得đắc 並tịnh 生sanh 無vô 處xứ 無vô 容dung 同đồng 時thời 同đồng 處xứ 有hữu 二nhị 輪Luân 王Vương 出xuất 。 現hiện 無vô 處xứ 無vô 容dung 同đồng 時thời 同đồng 處xứ 有hữu 二nhị 麟lân 角giác 獨Độc 覺Giác 出xuất 世thế 無vô 處xứ 無vô 容dung 同đồng 時thời 同đồng 處xứ 有hữu 二nhị 如Như 來Lai 出xuất 世thế 。 故cố 不bất 許hứa 一nhất 念niệm 有hữu 二nhị 識thức 並tịnh 生sanh 今kim 大đại 眾chúng 解giải 云vân 無vô 處xứ 無vô 容dung 不bất 得đắc 同đồng 一nhất 同đồng 界giới 有hữu 二nhị 輪Luân 王Vương 出xuất 。 現hiện 亦diệc 許hứa 餘dư 別biệt 世thế 界giới 有hữu 多đa 輪Luân 王Vương 一nhất 時thời 出xuất 現hiện 。 又hựu 無vô 處xứ 無vô 容dung 不bất 得đắc 同đồng 一nhất 眼nhãn 根căn 有hữu 二nhị 眼nhãn 識thức 一nhất 念niệm 得đắc 並tịnh 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 除trừ 大đại 眾chúng 部bộ 等đẳng 乃nãi 至chí 不bất 許hứa 並tịnh 生sanh 者giả 說thuyết 者giả 意ý 說thuyết 此thử 難nạn/nan 中trung 無vô 大đại 眾chúng 部bộ 若nhược 大đại 眾chúng 一nhất 說thuyết 說thuyết 出xuất 世thế 鷄kê 胤dận 部bộ 等đẳng 許hứa 六lục 識thức 並tịnh 生sanh 若nhược 餘dư 薩tát 婆bà 多đa 部bộ 經kinh 部bộ 等đẳng 即tức 不bất 許hứa 六lục 識thức 並tịnh 生sanh 論luận 主chủ 今kim 對đối 經kinh 部bộ 有hữu 宗tông 說thuyết 取thủ 五ngũ 境cảnh 故cố 有hữu 宗tông 經kinh 部bộ 難nạn/nan 論luận 主chủ 取thủ 一nhất 或hoặc 多đa 等đẳng 之chi 義nghĩa 五ngũ 識thức 後hậu 一nhất 念niệm 意ý 識thức 至chí 獨độc 頭đầu 者giả 得đắc 者giả 意ý 說thuyết 有hữu 宗tông 等đẳng 不bất 許hứa 五ngũ 識thức 次thứ 後hậu 一nhất 念niệm 意ý 識thức 而nhi 得đắc 明minh 了liễu 緣duyên 五ngũ 種chủng 境cảnh 可khả 然nhiên 彼bỉ 宗tông 中trung 許hứa 隨tùy 五ngũ 識thức 後hậu 生sanh 別biệt 獨độc 頭đầu 起khởi 意ý 識thức 而nhi 得đắc 五ngũ 種chủng 境cảnh 有hữu 明minh 了liễu 用dụng 問vấn 有hữu 宗tông 何hà 故cố 不bất 許hứa 五ngũ 識thức 後hậu 意ý 識thức 緣duyên 五ngũ 種chủng 境cảnh 得đắc 明minh 了liễu 耶da 答đáp 有hữu 宗tông 等đẳng 說thuyết 五ngũ 識thức 後hậu 一nhất 念niệm 意ý 識thức 不bất 同đồng 一nhất 時thời 緣duyên 五ngũ 種chủng 明minh 了liễu 境cảnh 也dã 第đệ 一nhất 念niệm 眼nhãn 識thức 緣duyên 色sắc 境cảnh 已dĩ 至chí 第đệ 二nhị 念niệm 眼nhãn 識thức 滅diệt 已dĩ 即tức 意ý 識thức 起khởi 緣duyên 前tiền 色sắc 境cảnh 亦diệc 得đắc 明minh 了liễu 意ý 識thức 滅diệt 已dĩ 至chí 第đệ 三tam 念niệm 又hựu 耳nhĩ 識thức 生sanh 緣duyên 聲thanh 境cảnh 已dĩ 耳nhĩ 識thức 即tức 滅diệt 至chí 第đệ 四tứ 念niệm 又hựu 意ý 識thức 生sanh 緣duyên 於ư 聲thanh 境cảnh 即tức 得đắc 明minh 了liễu 意ý 識thức 若nhược 緣duyên 前tiền 眼nhãn 識thức 不bất 緣duyên 之chi 境cảnh 即tức 不bất 明minh 了liễu 以dĩ 隔cách 念niệm 故cố 意ý 識thức 滅diệt 已dĩ 至chí 第đệ 五ngũ 念niệm 即tức 鼻tị 識thức 生sanh 緣duyên 香hương 境cảnh 已dĩ 鼻tị 識thức 即tức 滅diệt 又hựu 意ý 識thức 生sanh 緣duyên 前tiền 香hương 境cảnh 即tức 得đắc 明minh 了liễu 意ý 識thức 若nhược 緣duyên 前tiền 眼nhãn 耳nhĩ 二nhị 識thức 不bất 緣duyên 色sắc 聲thanh 等đẳng 境cảnh 即tức 不bất 明minh 了liễu 以dĩ 隔cách 多đa 念niệm 故cố 舌thiệt 身thân 識thức 等đẳng 皆giai 准chuẩn 此thử 知tri 只chỉ 得đắc 一nhất 境cảnh 明minh 了liễu 不bất 得đắc 五ngũ 境cảnh 一nhất 時thời 明minh 了liễu 若nhược 餘dư 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 緣duyên 五ngũ 境cảnh 即tức 得đắc 明minh 了liễu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 為vi 此thử 難nạn/nan 令linh 大Đại 乘Thừa 至chí 亦diệc 不bất 明minh 了liễu 者giả 若nhược 大Đại 乘Thừa 中trung 第đệ 六lục 識thức 與dữ 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 起khởi 者giả 意ý 緣duyên 五ngũ 境cảnh 亦diệc 不bất 得đắc 一nhất 時thời 明minh 了liễu 如như 意ý 識thức 雖tuy 與dữ 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 起khởi 若nhược 意ý 識thức 與dữ 眼nhãn 識thức 專chuyên 注chú 同đồng 觀quán 色sắc 境cảnh 即tức 得đắc 明minh 了liễu 意ý 識thức 不bất 共cộng 耳nhĩ 等đẳng 同đồng 緣duyên 聲thanh 等đẳng 境cảnh 意ý 識thức 於ư 聲thanh 等đẳng 境cảnh 即tức 得đắc 明minh 了liễu 餘dư 者giả 亦diệc 然nhiên 雖tuy 為vi 此thử 難nạn/nan 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 論luận 主chủ 雖tuy 難nạn/nan 他tha 云vân 取thủ 彼bỉ 五ngũ 識thức 境cảnh 應ưng 不bất 明minh 了liễu 等đẳng 今kim 大Đại 乘Thừa 中trung 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 緣duyên 五ngũ 境cảnh 亦diệc 有hữu 不bất 明minh 了liễu 以dĩ 五ngũ 識thức 俱câu 意ý 但đãn 任nhậm 運vận 緣duyên 無vô 深thâm 取thủ 分phân 別biệt 故cố 然nhiên 詳tường 俱câu 生sanh 與dữ 小tiểu 宗tông 別biệt 問vấn 如như 何hà 前tiền 云vân 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 取thủ 五ngũ 境cảnh 明minh 了liễu 答đáp 但đãn 與dữ 五ngũ 識thức 同đồng 緣duyên 五ngũ 境cảnh 是thị 現hiện 量lượng 故cố 得đắc 明minh 了liễu 名danh 不bất 如như 他tha 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 有hữu 極cực 明minh 了liễu 用dụng 故cố 云vân 不bất 明minh 了liễu 也dã 或hoặc 雖tuy 為vi 此thử 難nạn/nan 者giả 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 大Đại 乘Thừa 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 作tác 此thử 難nạn/nan 者giả 欲dục 令linh 大Đại 乘Thừa 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 取thủ 境cảnh 亦diệc 不bất 明minh 了liễu 順thuận 疏sớ/sơ 文văn 稍sảo 親thân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 眼nhãn 等đẳng 識thức 各các 於ư 色sắc 等đẳng 取thủ 一nhất 或hoặc 二nhị 十thập 種chủng 者giả 今kim 疏sớ/sơ 中trung 言ngôn 眼nhãn 識thức 緣duyên 二nhị 十thập 種chủng 色sắc 者giả 或hoặc 隨tùy 彼bỉ 有hữu 宗tông 說thuyết 彼bỉ 部bộ 許hứa 二nhị 十thập 種chủng 色sắc 是thị 實thật 有hữu 皆giai 是thị 眼nhãn 識thức 所sở 緣duyên 也dã 又hựu 疏sớ/sơ 言ngôn 眼nhãn 識thức 緣duyên 二nhị 十thập 種chủng 色sắc 者giả 即tức 約ước 前tiền 眼nhãn 識thức 許hứa 緣duyên 長trường/trưởng 等đẳng 假giả 色sắc 師sư 義nghĩa 如như 前tiền 疏sớ/sơ 釋thích 訖ngật 又hựu 云vân 眼nhãn 識thức 緣duyên 二nhị 十thập 種chủng 者giả 約ước 數số 而nhi 言ngôn 二nhị 十thập 種chủng 色sắc 理lý 實thật 而nhi 言ngôn 眼nhãn 識thức 不bất 緣duyên 長trường 短đoản 等đẳng 假giả 色sắc 長trường 短đoản 等đẳng 色sắc 皆giai 是thị 形hình 色sắc 之chi 差sai 別biệt 也dã 若nhược 光quang 影ảnh 明minh 闇ám 等đẳng 色sắc 眼nhãn 識thức 亦diệc 以dĩ 光quang 等đẳng 皆giai 是thị 青thanh 黃hoàng 等đẳng 顯hiển 色sắc 之chi 差sai 別biệt 故cố 二nhị 十thập 種chủng 者giả 謂vị 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 高cao 下hạ 正chánh 不bất 正chánh 烟yên 雲vân 塵trần 霧vụ 光quang 影ảnh 明minh 闇ám 。

【# 疏sớ/sơ 】# 境cảnh 有hữu 為vi 多đa 識thức 所sở 取thủ 作tác 用dụng 相tương/tướng 故cố 者giả 即tức 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 彼bỉ 見kiến 分phần/phân 所sở 取thủ 能năng 緣duyên 見kiến 分phần/phân 既ký 有hữu 種chủng 種chủng 行hành 相tướng 。 故cố 知tri 所sở 緣duyên 相tương/tướng 分phần/phân 亦diệc 有hữu 種chủng 種chủng 相tương/tướng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 同đồng 緣duyên 至chí 三tam 性tánh 等đẳng 生sanh 故cố 者giả 意ý 云vân 若nhược 意ý 識thức 與dữ 眼nhãn 同đồng 緣duyên 即tức 意ý 能năng 引dẫn 五ngũ 識thức 中trung 生sanh 若nhược 爾nhĩ 三tam 性tánh 意ý 識thức 即tức 與dữ 五ngũ 識thức 同đồng 性tánh 若nhược 意ý 言ngôn 雖tuy 助trợ 五ngũ 令linh 起khởi 若nhược 不bất 同đồng 緣duyên 者giả 意ý 識thức 亦diệc 不bất 能năng 引dẫn 眼nhãn 等đẳng 識thức 中trung 三tam 性tánh 生sanh 也dã 如như 何hà 五ngũ 識thức 得đắc 有hữu 三tam 性tánh 既ký 意ý 與dữ 五ngũ 俱câu 同đồng 三tam 性tánh 者giả 明minh 知tri 同đồng 緣duyên 由do 此thử 意ý 識thức 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 助trợ 五ngũ 令linh 起khởi 二nhị 明minh 了liễu 取thủ 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 相tương/tướng 即tức 雖tuy 俱câu 現hiện 量lượng 異dị 於ư 眼nhãn 等đẳng 識thức 者giả 意ý 云vân 眼nhãn 識thức 等đẳng 雖tuy 俱câu 現hiện 量lượng 然nhiên 意ý 能năng 明minh 了liễu 分phân 別biệt 。 深thâm 取thủ 境cảnh 之chi 相tướng 其kỳ 眼nhãn 識thức 等đẳng 不bất 能năng 明minh 了liễu 。 深thâm 取thủ 所sở 緣duyên 故cố 云vân 異dị 也dã 非phi 無vô 用dụng 者giả 意ý 說thuyết 意ý 識thức 助trợ 五ngũ 令linh 起khởi 亦diệc 能năng 於ư 境cảnh 有hữu 明minh 了liễu 深thâm 取thủ 所sở 緣duyên 用dụng 故cố 故cố 云vân 非phi 無vô 用dụng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 意ý 起khởi 至chí 復phục 助trợ 五ngũ 生sanh 者giả 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 而nhi 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 明minh 了liễu 取thủ 二nhị 能năng 助trợ 五ngũ 若nhược 二nhị 眼nhãn 識thức 雖tuy 有hữu 明minh 了liễu 無vô 助trợ 五ngũ 引dẫn 生sanh 故cố 不bất 為vi 例lệ 非phi 一nhất 切thiết 明minh 了liễu 。 意ý 識thức 皆giai 能năng 引dẫn 五ngũ 如như 定định 中trung 意ý 識thức 雖tuy 復phục 明minh 了liễu 不bất 能năng 助trợ 五ngũ 故cố 問vấn 一nhất 切thiết 定định 中trung 皆giai 無vô 五ngũ 識thức 耶da 答đáp 得đắc 自tự 在tại 者giả 。 定định 中trung 亦diệc 許hứa 起khởi 五ngũ 識thức 未vị 得đắc 自tự 在tại 。 者giả 定định 中trung 意ý 識thức 不bất 能năng 引dẫn 五ngũ 識thức 生sanh 問vấn 與dữ 五ngũ 俱câu 意ý 皆giai 現hiện 量lượng 耶da 答đáp 如như 第đệ 六lục 識thức 比tỉ 量lượng 亦diệc 得đắc 與dữ 五ngũ 識thức 同đồng 緣duyên 若nhược 定định 中trung 起khởi 現hiện 量lượng 亦diệc 得đắc 意ý 與dữ 五ngũ 俱câu 起khởi 問vấn 若nhược 爾nhĩ 何hà 故cố 論luận 云vân 與dữ 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 是thị 現hiện 量lượng 耶da 答đáp 且thả 約ước 意ý 識thức 任nhậm 運vận 緣duyên 境cảnh 定định 與dữ 五ngũ 俱câu 云vân 是thị 現hiện 量lượng 若nhược 餘dư 俱câu 意ý 時thời 量lượng 則tắc 不bất 定định 論luận 非phi 同đồng 境cảnh 者giả 此thử 說thuyết 八bát 中trung 非phi 同đồng 境cảnh 者giả 自tự 有hữu 全toàn 分phần/phân 不bất 同đồng 境cảnh 者giả 亦diệc 不bất 相tương 應ứng 。 如như 五ngũ 識thức 身thân 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 不bất 相tương 應ứng 或hoặc 五ngũ 與dữ 七thất 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 自tự 有hữu 小tiểu 分phần/phân 不bất 同đồng 境cảnh 者giả 不bất 相tương 應ứng 如như 五ngũ 望vọng 六lục 八bát 六lục 望vọng 七thất 八bát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 六lục 七thất 八bát 識thức 有hữu 寬khoan 狹hiệp 境cảnh 不bất 同đồng 故cố 者giả 此thử 明minh 因nhân 中trung 八bát 識thức 緣duyên 境cảnh 有hữu 寬khoan 狹hiệp 也dã 即tức 緣duyên 多đa 法pháp 名danh 寬khoan 緣duyên 小tiểu 故cố 名danh 狹hiệp 如như 第đệ 六lục 識thức 能năng 緣duyên 十thập 八bát 界giới 最tối 寬khoan 第đệ 八bát 唯duy 能năng 緣duyên 十thập 一nhất 界giới 謂vị 五ngũ 色sắc 根căn 及cập 五ngũ 色sắc 塵trần 及cập 法pháp 處xứ 一nhất 分phần/phân 所sở 攝nhiếp 實thật 色sắc 故cố 前tiền 論luận 云vân 然nhiên 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 所sở 變biến 實thật 色sắc 若nhược 種chủng 子tử 即tức 隨tùy 現hiện 行hành 處xứ 攝nhiếp 即tức 次thứ 寬khoan 也dã 若nhược 第đệ 七thất 識thức 唯duy 緣duyên 一nhất 法pháp 名danh 為vi 狹hiệp 前tiền 之chi 五ngũ 計kế 各các 緣duyên 色sắc 等đẳng 一nhất 法pháp 亦diệc 名danh 狹hiệp 也dã 若nhược 佛Phật 果Quả 位vị 一nhất 一nhất 通thông 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 有hữu 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 智trí 故cố 若nhược 爾nhĩ 果quả 位vị 成thành 事sự 智trí 既ký 無vô 根căn 本bổn 。 智trí 云vân 何hà 得đắc 緣duyên 真Chân 如Như 答đáp 有hữu 二nhị 說thuyết 有hữu 云vân 成thành 事sự 智trí 亦diệc 有hữu 正chánh 體thể 智trí 有hữu 云vân 唯duy 有hữu 後hậu 得đắc 智trí 而nhi 無vô 正chánh 體thể 智trí 評bình 曰viết 既ký 了liễu 俗tục 證chứng 真chân 而nhi 稱xưng 後hậu 得đắc 即tức 佛Phật 果Quả 後hậu 得đắc 亦diệc 緣duyên 真Chân 如Như 縱túng/tung 無vô 正chánh 體thể 亦diệc 得đắc 緣duyên 真Chân 如Như 有hữu 云vân 佛Phật 果Quả 五ngũ 識thức 有hữu 正chánh 體thể 後hậu 得đắc 縱túng/tung 理lý 為vi 勝thắng 任nhậm 情tình 取thủ 。

【# 論luận 】# 設thiết 同đồng 境cảnh 至chí 體thể 數số 異dị 故cố 者giả 此thử 遣khiển 外ngoại 疑nghi 謂vị 外ngoại 疑nghi 云vân 若nhược 不bất 同đồng 境cảnh 可khả 如như 所sở 說thuyết 同đồng 有hữu 同đồng 境cảnh 何hà 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 作tác 此thử 通thông 設thiết 同đồng 境cảnh 者giả 亦diệc 不bất 相tương 應ứng 。 彼bỉ 此thử 所sở 依y 隨tùy 其kỳ 所sở 在tại 。 體thể 數số 異dị 故cố 此thử 說thuyết 八bát 中trung 雖tuy 少thiểu 分phần 同đồng 亦diệc 不bất 相tương 應ứng 。 如như 五ngũ 與dữ 六lục 八bát 第đệ 六lục 於ư 七thất 八bát 彼bỉ 此thử 所sở 依y 體thể 數số 異dị 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 設thiết 少thiểu 分phần 同đồng 者giả 者giả 眼nhãn 識thức 等đẳng 彼bỉ 此thử 所sở 依y 根căn 體thể 數số 異dị 故cố 謂vị 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 具cụ 四tứ 所sở 依y 根căn 所sở 謂vị 同đồng 境cảnh 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 根căn 本bổn 若nhược 第đệ 六lục 識thức 但đãn 依y 二nhị 根căn 謂vị 染nhiễm 淨tịnh 根căn 根căn 本bổn 根căn 如như 疏sớ/sơ 中trung 云vân 意ý 識thức 依y 三tam 根căn 者giả 錯thác 不bất 可khả 言ngôn 六lục 依y 前tiền 念niệm 等đẳng 無vô 間gian 滅diệt 意ý 根căn 以dĩ 八bát 識thức 皆giai 有hữu 等đẳng 無vô 間gian 滅diệt 意ý 根căn 故cố 言ngôn 相tương 應ứng 者giả 盡tận 必tất 具cụ 四tứ 義nghĩa 謂vị 時thời 依y 所sở 緣duyên 同đồng 體thể 事sự 等đẳng 今kim 以dĩ 一nhất 義nghĩa 簡giản 之chi 盡tận 者giả 一nhất 義nghĩa 者giả 謂vị 所sở 依y 根căn 一nhất 義nghĩa 也dã 於ư 相tương/tướng 在tại 四tứ 義nghĩa 中trung 以dĩ 所sở 依y 根căn 一nhất 義nghĩa 簡giản 也dã 故cố 所sở 依y 根căn 體thể 數số 各các 有hữu 多đa 少thiểu 異dị 故cố 故cố 不bất 相tương 應ứng 也dã 言ngôn 二nhị 數số 異dị 四tứ 三tam 依y 別biệt 故cố 者giả 應ưng 云vân 四tứ 二nhị 依y 別biệt 五ngũ 依y 四tứ 根căn 第đệ 六lục 依y 二nhị 根căn 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 相tương 應ứng 異dị 故cố 者giả 即tức 各các 有hữu 別biệt 也dã 然nhiên 前tiền 說thuyết 相tương 應ứng 者giả 即tức 時thời 同đồng 所sở 緣duyên 同đồng 事sự 數số 等đẳng 名danh 為vi 相tương 應ứng 。 今kim 八bát 識thức 相tương 望vọng 不bất 得đắc 相tương 應ứng 。 一nhất 行hành 相tương/tướng 別biệt 謂vị 見kiến 分phần/phân 也dã 二nhị 所sở 依y 別biệt 謂vị 眼nhãn 識thức 依y 眼nhãn 根căn 乃nãi 至chí 身thân 識thức 依y 身thân 根căn 第đệ 六lục 依y 第đệ 七thất 七thất 依y 第đệ 八bát 各các 別biệt 故cố 三tam 所sở 緣duyên 別biệt 謂vị 眼nhãn 識thức 緣duyên 色sắc 乃nãi 至chí 身thân 識thức 緣duyên 觸xúc 第đệ 六lục 緣duyên 一nhất 切thiết 第đệ 七thất 緣duyên 第đệ 八bát 八bát 緣duyên 三tam 種chủng 境cảnh 四tứ 相tương 應ứng 異dị 者giả 謂vị 八bát 識thức 或hoặc 俱câu 起khởi 或hoặc 不bất 俱câu 起khởi 多đa 少thiểu 不bất 同đồng 不bất 得đắc 相tương 應ứng 。 故cố 不bất 可khả 言ngôn 定định 一nhất 又hựu 若nhược 一nhất 箇cá 心tâm 王vương 餘dư 者giả 是thị 心tâm 所sở 即tức 得đắc 相tương 應ứng 以dĩ 是thị 與dữ 他tha 性tánh 相tướng 應ưng 非phi 自tự 性tánh 故cố 既ký 八bát 箇cá 俱câu 是thị 識thức 不bất 可khả 王vương 與dữ 王vương 相tương 應ứng 也dã 又hựu 相tương 應ứng 異dị 者giả 即tức 八bát 識thức 與dữ 八bát 識thức 心tâm 所sở 相tương 應ứng 多đa 少thiểu 各các 別biệt 故cố 如như 前tiền 已dĩ 辨biện 西tây 明minh 有hữu 此thử 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 七thất 能năng 熏huân 至chí 八bát 是thị 果quả 者giả 然nhiên 彼bỉ 經kinh 中trung 亦diệc 明minh 能năng 熏huân 所sở 熏huân 義nghĩa 七thất 是thị 因nhân 者giả 即tức 是thị 此thử 中trung 能năng 熏huân 八bát 是thị 果quả 者giả 即tức 是thị 此thử 間gian 所sở 熏huân 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 非phi 一nhất 異dị 依y 四tứ 勝thắng 義nghĩa 對đối 四tứ 世thế 俗tục 皆giai 得đắc 如như 理lý 應ưng 思tư 者giả 如như 初sơ 勝thắng 義nghĩa 對đối 二nhị 世thế 俗tục 且thả 初sơ 世thế 俗tục 之chi 中trung 執chấp 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 別biệt 及cập 第đệ 二nhị 世thế 俗tục 中trung 有hữu 實thật 有hữu 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 實thật 有hữu 八bát 識thức 各các 別biệt 若nhược 初sơ 勝thắng 義nghĩa 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 。 不bất 實thật 假giả 有hữu 八bát 識thức 無vô 俗tục 如như 前tiền 若nhược 第đệ 三tam 世thế 俗tục 即tức 實thật 有hữu 世thế 間gian 因nhân 果quả 謂vị 苦khổ 集Tập 諦Đế 即tức 實thật 有hữu 出xuất 世thế 因nhân 果quả 謂vị 滅diệt 道Đạo 諦Đế 即tức 八bát 識thức 中trung 種chủng 子tử 為vi 因nhân 生sanh 七thất 現hiện 行hành 等đẳng 為vi 果quả 即tức 七thất 識thức 為vi 能năng 熏huân 因nhân 第đệ 八bát 識thức 中trung 種chủng 子tử 為vi 果quả 即tức 因nhân 果quả 各các 別biệt 若nhược 入nhập 第đệ 二nhị 勝thắng 義nghĩa 八bát 識thức 因nhân 果quả 皆giai 假giả 有hữu 即tức 前tiền 論luận 云vân 假giả 立lập 當đương 果quả 對đối 說thuyết 現hiện 因nhân 假giả 立lập 曾tằng 因nhân 對đối 說thuyết 現hiện 果quả 也dã 即tức 第đệ 八bát 識thức 中trung 種chủng 子tử 為vi 因nhân 前tiền 七thất 識thức 為vi 果quả 即tức 因nhân 望vọng 果quả 亦diệc 不bất 異dị 或hoặc 七thất 為vi 能năng 熏huân 因nhân 第đệ 八bát 識thức 中trung 種chủng 子tử 為vi 果quả 故cố 因nhân 望vọng 果quả 亦diệc 不bất 異dị 定định 異dị 應ưng 非phi 因nhân 果quả 性tánh 故cố 若nhược 八bát 識thức 行hành 相tương/tướng 相tương 望vọng 不bất 可khả 言ngôn 不bất 異dị 現hiện 行hành 各các 別biệt 故cố 也dã 若nhược 第đệ 三tam 勝thắng 義nghĩa 對đối 四tứ 世thế 俗tục 前tiền 三tam 世thế 俗tục 如như 前tiền 第đệ 四tứ 俗tục 即tức 有hữu 實thật 證chứng 二nhị 空không 之chi 理lý 若nhược 攝nhiếp 入nhập 第đệ 三tam 勝thắng 義nghĩa 但đãn 依y 假giả 詮thuyên 云vân 二nhị 空không 一nhất 實thật 真chân 理lý 若nhược 第đệ 三tam 勝thắng 義nghĩa 第đệ 四tứ 俗tục 即tức 有hữu 依y 詮thuyên 云vân 二nhị 空không 證chứng 理lý 今kim 第đệ 四tứ 勝thắng 義nghĩa 癈phế 詮thuyên 談đàm 旨chỉ 絕tuyệt 言ngôn 慮lự 也dã 亦diệc 無vô 八bát 識thức 定định 實thật 異dị 也dã 四tứ 世thế 俗tục 對đối 四tứ 勝thắng 義nghĩa 皆giai 非phi 一nhất 異dị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 第đệ 四tứ 真chân 勝thắng 義nghĩa 諦đế 勝thắng 義nghĩa 者giả 答đáp 第đệ 四tứ 謂vị 唯duy 真chân 非phi 俗tục 所sở 以dĩ 第đệ 四tứ 名danh 勝thắng 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 若nhược 初sơ 世thế 俗tục 唯duy 俗tục 非phi 真chân 故cố 初sơ 俗tục 名danh 為vi 世thế 俗tục 世thế 俗tục 亦diệc 名danh 世thế 間gian 世thế 俗tục 也dã 世thế 間gian 者giả 即tức 是thị 世thế 俗tục 窮cùng 八bát 識thức 理lý 理lý 者giả 即tức 真Chân 如Như 謂vị 八bát 識thức 體thể 即tức 是thị 真Chân 如Như 故cố 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 亦diệc 如như 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 離ly 四tứ 句cú 等đẳng 者giả 四tứ 句cú 者giả 一nhất 句cú 異dị 句cú 亦diệc 一nhất 亦diệc 異dị 。 句cú 非phi 一nhất 非phi 異dị 句cú 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 之chi 心tâm 所sở 望vọng 心tâm 至chí 相tương 對đối 者giả 意ý 前tiền 引dẫn 莊trang 嚴nghiêm 論luận 頌tụng 許hứa 心tâm 似tự 二nhị 現hiện 中trung 明minh 心tâm 所sở 望vọng 心tâm 辨biện 亦diệc 一nhất 異dị 以dĩ 第đệ 二nhị 俗tục 諦đế 對đối 餘dư 真chân 辨biện 之chi 云vân 第đệ 二nhị 俗tục 諦đế 是thị 亦diệc 一nhất 異dị 攝nhiếp 末mạt 歸quy 本bổn 不bất 離ly 本bổn 識thức 故cố 名danh 亦diệc 一nhất 以dĩ 心tâm 所sở 攝nhiếp 其kỳ 王vương 故cố 作tác 用dụng 差sai 別biệt 故cố 故cố 云vân 亦diệc 異dị 王vương 所sở 作tác 用dụng 不bất 同đồng 故cố 若nhược 對đối 第đệ 二nhị 真Chân 諦Đế 即tức 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 以dĩ 諸chư 法pháp 相tướng 如như 幻huyễn 事sự 故cố 不bất 可khả 論luận 其kỳ 一nhất 異dị 乃nãi 至chí 將tương 第đệ 二nhị 俗tục 諦đế 對đối 第đệ 三tam 真chân 第đệ 四tứ 真chân 作tác 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 問vấn 何hà 故cố 不bất 將tương 第đệ 二nhị 俗tục 諦đế 對đối 一nhất 真chân 耶da 答đáp 第đệ 一nhất 真chân 即tức 第đệ 二nhị 俗tục 也dã 同đồng 將tương 。 十thập 八bát 界giới 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 以dĩ 第đệ 二nhị 俗tục 諦đế 對đối 第đệ 四tứ 真Chân 諦Đế 為vi 論luận 者giả 意ý 云vân 今kim 此thử 間gian 論luận 文văn 將tương 八bát 識thức 自tự 相tương 望vọng 辨biện 不bất 對đối 心tâm 所sở 也dã 八bát 識thức 相tương 望vọng 辨biện 者giả 將tương 第đệ 二nhị 俗tục 諦đế 對đối 第đệ 四tứ 真Chân 諦Đế 辨biện 者giả 第đệ 二nhị 俗tục 是thị 亦diệc 一nhất 亦diệc 異dị 。 對đối 第đệ 四tứ 真Chân 諦Đế 即tức 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 以dĩ 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 如như 幻huyễn 化hóa 故cố 真Chân 諦Đế 之chi 中trung 心tâm 言ngôn 絕tuyệt 故cố 不bất 可khả 論luận 其kỳ 一nhất 異dị 故cố 與dữ 前tiền 別biệt 云vân 然nhiên 前tiền 言ngôn 不bất 可khả 言ngôn 一nhất 異dị 至chí 理lý 訖ngật 者giả 意ý 云vân 次thứ 前tiền 論luận 一nhất 文văn 八bát 識thức 自tự 性tánh 不bất 可khả 言ngôn 定định 一nhất 乃nãi 至chí 無vô 定định 性tánh 故cố 訖ngật 者giả 畢tất 也dã 於ư 第đệ 二nhị 真Chân 諦Đế 中trung 明minh 因nhân 果quả 訖ngật 今kim 者giả 但đãn 將tương 八bát 識thức 約ước 真chân 俗tục 相tương 對đối 明minh 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 更cánh 不bất 約ước 因nhân 果quả 說thuyết 所sở 以dĩ 但đãn 將tương 第đệ 二nhị 俗tục 唯duy 對đối 第đệ 四tứ 真chân 更cánh 不bất 對đối 第đệ 二nhị 真chân 等đẳng 明minh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 義nghĩa 顯hiển 至chí 對đối 第đệ 二nhị 真chân 者giả 意ý 云vân 望vọng 論luận 本bổn 雖tuy 以dĩ 八bát 識thức 相tương 望vọng 辨biện 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 若nhược 以dĩ 義nghĩa 准chuẩn 亦diệc 得đắc 此thử 八bát 識thức 同đồng 前tiền 許hứa 心tâm 似tự 二nhị 現hiện 心tâm 心tâm 所sở 等đẳng 對đối 第đệ 二nhị 真Chân 諦Đế 辨biện 其kỳ 因nhân 果quả 亦diệc 無vô 違vi 也dã 如như 前tiền 心tâm 心tâm 所sở 相tương 似tự 故cố 云vân 亦diệc 得đắc 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 心tâm 所sở 與dữ 心tâm 至chí 第đệ 四tứ 真chân 說thuyết 者giả 意ý 說thuyết 亦diệc 得đắc 將tương 前tiền 心tâm 與dữ 心tâm 所sở 同đồng 此thử 八bát 識thức 以dĩ 第đệ 二nhị 俗tục 對đối 第đệ 四tứ 真chân 辨biện 亦diệc 得đắc 但đãn 是thị 互hỗ 顯hiển 理lý 無vô 違vi 也dã 問vấn 疏sớ/sơ 中trung 既ký 言ngôn 第đệ 三tam 真chân 何hà 故cố 不bất 說thuyết 耶da 答đáp 疏sớ/sơ 言ngôn 對đối 第đệ 三tam 真chân 者giả 衍diễn 文văn 也dã 今kim 若nhược 兼kiêm 說thuyết 第đệ 三tam 真chân 者giả 即tức 與dữ 前tiền 許hứa 心tâm 似tự 二nhị 現hiện 等đẳng 文văn 不bất 別biệt 又hựu 准chuẩn 論luận 文văn 但đãn 言ngôn 第đệ 二nhị 第đệ 四tứ 不bất 言ngôn 第đệ 三tam 或hoặc 更cánh 解giải 云vân 此thử 間gian 亦diệc 得đắc 將tương 心tâm 王vương 心tâm 所sở 同đồng 前tiền 心tâm 所sở 等đẳng 以dĩ 第đệ 二nhị 俗tục 對đối 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 。 第đệ 四tứ 真chân 等đẳng 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 理lý 實thật 俗tục 真chân 者giả 生sanh 起khởi 於ư 下hạ 第đệ 二nhị 俗tục 等đẳng 而nhi 對đối 真chân 等đẳng 有hữu 四tứ 三tam 二nhị 重trọng/trùng 數số 差sai 別biệt 如như 下hạ 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 第đệ 二nhị 俗tục 窮cùng 其kỳ 至chí 實thật 乃nãi 至chí 皆giai 有hữu 至chí 絕tuyệt 言ngôn 故cố 者giả 今kim 以dĩ 歒địch 體thể 相tướng 對đối 故cố 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 如như 第đệ 二nhị 世thế 俗tục 蘊uẩn 處xứ 界giới 則tắc 有hữu 八bát 識thức 乃nãi 至chí 對đối 第đệ 二nhị 世thế 俗tục 敵địch 體thể 相tướng 對đối 對đối 初sơ 勝thắng 義nghĩa 則tắc 有hữu 八bát 識thức 等đẳng 如như 也dã 幻huyễn 事sự 故cố 不bất 可khả 論luận 其kỳ 一nhất 異dị 若nhược 對đối 第đệ 二nhị 勝thắng 義nghĩa 因nhân 果quả 性tánh 故cố 如như 云vân 假giả 立lập 當đương 果quả 對đối 說thuyết 現hiện 因nhân 或hoặc 假giả 立lập 曾tằng 因nhân 對đối 說thuyết 現hiện 果quả 故cố 非phi 一nhất 異dị 對đối 第đệ 三tam 勝thắng 義nghĩa 並tịnh 無vô 我ngã 故cố 對đối 第đệ 四tứ 勝thắng 義nghĩa 廢phế 詮thuyên 談đàm 旨chỉ 即tức 絕tuyệt 言ngôn 故cố 以dĩ 第đệ 三tam 俗tục 對đối 第đệ 二nhị 真chân 因nhân 果quả 不bất 異dị 若nhược 對đối 第đệ 三tam 真chân 並tịnh 無vô 我ngã 故cố 對đối 第đệ 四tứ 真chân 心tâm 言ngôn 絕tuyệt 故cố 第đệ 四tứ 俗tục 諦đế 有hữu 二nhị 重trọng/trùng 第đệ 四tứ 俗tục 實thật 有hữu 空không 門môn 詮thuyên 理lý 故cố 即tức 麤thô 也dã 若nhược 歒địch 體thể 第đệ 三tam 真chân 二nhị 空không 門môn 證chứng 理lý 即tức 細tế 故cố 若nhược 對đối 第đệ 四tứ 真chân 心tâm 言ngôn 俱câu 絕tuyệt 若nhược 歒địch 體thể 前tiền 三tam 真chân 即tức 無vô 心tâm 言ngôn 絕tuyệt 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 用dụng 為vi 能năng 相tương/tướng 體thể 為vi 所sở 相tương/tướng 者giả 如như 識thức 上thượng 有hữu 了liễu 別biệt 用dụng 為vi 能năng 相tương/tướng 如như 受thọ 等đẳng 如như 領lãnh 納nạp 等đẳng 用dụng 為vi 能năng 相tương/tướng 如như 識thức 自tự 體thể 相tướng 性tánh 為vi 所sở 相tương/tướng 如như 非phi 情tình 法pháp 等đẳng 以dĩ 生sanh 住trụ 等đẳng 為vi 能năng 相tương/tướng 色sắc 等đẳng 法pháp 體thể 為vi 所sở 相tương/tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 四tứ 真chân 中trung 計kế 所sở 執chấp 執chấp 有hữu 實thật 能năng 所sở 相tương/tướng 無vô 故cố 意ý 云vân 將tương 第đệ 一nhất 俗tục 對đối 於ư 四tứ 真chân 且thả 如như 第đệ 一nhất 俗tục 如như 執chấp 有hữu 實thật 我ngã 用dụng 即tức 為vi 能năng 相tương/tướng 執chấp 有hữu 實thật 我ngã 體thể 為vi 所sở 相tương/tướng 也dã 乃nãi 至chí 執chấp 法pháp 有hữu 實thật 體thể 用dụng 亦diệc 然nhiên 一nhất 皆giai 是thị 妄vọng 執chấp 故cố 是thị 無vô 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 以dĩ 第đệ 二nhị 俗tục 事sự 至chí 所sở 相tương/tướng 無vô 故cố 者giả 如như 第đệ 一nhất 俗tục 諦đế 妄vọng 執chấp 體thể 無vô 若nhược 對đối 四tứ 真chân 皆giai 無vô 別biệt 也dã 以dĩ 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 無vô 體thể 無vô 別biệt 故cố 若nhược 第đệ 二nhị 俗tục 當đương 體thể 有hữu 八bát 識thức 等đẳng 差sai 別biệt 若nhược 對đối 三tam 真chân 亦diệc 無vô 別biệt 也dã 以dĩ 三tam 真chân 中trung 無vô 實thật 依y 他tha 等đẳng 能năng 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 之chi 作tác 用dụng 故cố 故cố 無vô 亦diệc 別biệt 意ý 說thuyết 非phi 初sơ 俗tục 對đối 四tứ 真chân 是thị 無vô 即tức 第đệ 二nhị 俗tục 對đối 後hậu 三tam 真chân 亦diệc 爾nhĩ 以dĩ 真chân 中trung 見kiến 分phân 為vi 能năng 相tương/tướng 相tương/tướng 分phân 為vi 所sở 相tương/tướng 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 。 應ưng 思tư 者giả 約ước 當đương 識thức 體thể 見kiến 相tương/tướng 辨biện 也dã 見kiến 為vi 能năng 相tương/tướng 者giả 為vi 見kiến 分phần/phân 能năng 取thủ 相tương/tướng 故cố 相tương/tướng 為vi 所sở 相tương/tướng 者giả 相tương/tướng 彼bỉ 見kiến 所sở 取thủ 故cố 問vấn 與dữ 前tiền 作tác 用dụng 為vi 能năng 相tương/tướng 何hà 別biệt 答đáp 前tiền 據cứ 卻khước 設thiết 後hậu 約ước 別biệt 辨biện 故cố 一nhất 境cảnh 上thượng 有hữu 能năng 所sở 相tương/tướng 以dĩ 七thất 識thức 為vi 能năng 相tương/tướng 者giả 為vi 能năng 熏huân 故cố 第đệ 八bát 為vi 所sở 相tương/tướng 者giả 是thị 所sở 熏huân 故cố 又hựu 約ước 本bổn 末mạt 辨biện 能năng 所sở 相tương/tướng 者giả 第đệ 八bát 為vi 所sở 相tương/tướng 者giả 為vi 所sở 依y 故cố 。 七thất 識thức 是thị 能năng 相tương/tướng 者giả 為vi 能năng 依y 故cố 亦diệc 如như 水thủy 與dữ 波ba 波ba 依y 水thủy 起khởi 即tức 波ba 為vi 能năng 相tương/tướng 水thủy 為vi 所sở 相tương/tướng 此thử 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 或hoặc 第đệ 八bát 為vi 能năng 相tương/tướng 餘dư 七thất 為vi 所sở 相tương/tướng 由do 第đệ 八bát 能năng 變biến 種chủng 子tử 種chủng 子tử 方phương 生sanh 七thất 識thức 現hiện 行hành 故cố 約ước 此thử 理lý 辨biện 能năng 所sở 相tương/tướng 或hoặc 見kiến 相tương/tướng 分phân 為vi 能năng 相tương/tướng 自tự 證chứng 為vi 所sở 相tương/tướng 以dĩ 見kiến 相tương 依y 自tự 證chứng 分phần/phân 故cố 故cố 前tiền 論luận 云vân 相tương 見kiến 俱câu 依y 自tự 證chứng 起khởi 故cố 如như 牛ngưu 頭đầu 角giác 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。 或hoặc 色sắc 法pháp 有hữu 質chất 與dữ 用dụng 用dụng 為vi 能năng 相tương/tướng 色sắc 體thể 為vi 所sở 相tương/tướng 或hoặc 生sanh 等đẳng 四tứ 相tương/tướng 為vi 能năng 相tương/tướng 法pháp 體thể 為vi 所sở 相tương/tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 對đối 二nhị 真chân 亦diệc 無vô 者giả 第đệ 三tam 俗tục 唯duy 因nhân 果quả 有hữu 別biệt 望vọng 二nhị 真chân 中trung 而nhi 亦diệc 無vô 別biệt 第đệ 三tam 真chân 並tịnh 無vô 我ngã 故cố 第đệ 四tứ 真chân 廢phế 詮thuyên 談đàm 旨chỉ 故cố 所sở 以dĩ 真chân 中trung 亦diệc 無vô 因nhân 果quả 別biệt 第đệ 四tứ 俗tục 對đối 第đệ 四tứ 真chân 亦diệc 爾nhĩ 第đệ 四tứ 俗tục 有hữu 二nhị 空không 門môn 於ư 第đệ 四tứ 真chân 空không 門môn 不bất 立lập 旨chỉ 詮thuyên 俱câu 廢phế 故cố 無vô 別biệt 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 長trường/trưởng 行hành 中trung 但đãn 對đối 第đệ 四tứ 勝thắng 義nghĩa 至chí 頌tụng 中trung 理lý 通thông 者giả 若nhược 長trường/trưởng 行hành 論luận 文văn 真chân 勝thắng 義nghĩa 中trung 心tâm 言ngôn 絕tuyệt 故cố 但đãn 對đối 第đệ 四tứ 勝thắng 義nghĩa 為vi 言ngôn 若nhược 頌tụng 文văn 云vân 真chân 故cố 相tương/tướng 無vô 別biệt 相tướng 所sở 相tương/tướng 無vô 故cố 若nhược 約ước 頌tụng 中trung 道Đạo 理lý 皆giai 通thông 對đối 四tứ 勝thắng 義nghĩa 作tác 法pháp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 心tâm 意ý 及cập 意ý 識thức 者giả 即tức 八bát 七thất 六lục 三tam 識thức 也dã 分phân 別biệt 外ngoại 相tướng 義nghĩa 者giả 即tức 五ngũ 識thức 也dã 八bát 無vô 分phân 別biệt 相tướng 者giả 。 無vô 實thật 分phân 別biệt 之chi 相tướng 假giả 者giả 不bất 障chướng 亦diệc 無vô 實thật 能năng 見kiến 所sở 見kiến 也dã 又hựu 舊cựu 頌tụng 曰viết 八bát 無vô 分phân 別biệt 相tướng 者giả 。 即tức 當đương 新tân 頌tụng 真chân 故cố 相tương/tướng 無vô 別biệt 舊cựu 頌tụng 云vân 非phi 能năng 見kiến 可khả 見kiến 者giả 即tức 當đương 新tân 頌tụng 中trung 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 無vô 故cố 如như 舊cựu 頌tụng 中trung 但đãn 明minh 八bát 識thức 有hữu 無vô 之chi 相tướng 。 不bất 明minh 八bát 識thức 真chân 俗tục 之chi 相tướng 云vân 俗tục 故cố 相tương/tướng 有hữu 別biệt 真chân 故cố 相tương/tướng 無vô 別biệt 等đẳng 舊cựu 頌tụng 無vô 此thử 文văn 哲triết 法Pháp 師sư 云vân 此thử 舊cựu 頌tụng 翻phiên 義nghĩa 不bất 同đồng 故cố 新tân 經kinh 文văn 翻phiên 之chi 將tương 舊cựu 四tứ 句cú 一nhất 一nhất 皆giai 不bất 盡tận 理lý 如như 第đệ 一nhất 句cú 中trung 心tâm 意ý 二nhị 字tự 新tân 舊cựu 同đồng 及cập 意ý 識thức 不bất 盡tận 理lý 一nhất 濫lạm 第đệ 七thất 二nhị 不bất 通thông 五ngũ 識thức 故cố 新tân 經kinh 頌tụng 心tâm 意ý 識thức 八bát 種chủng 勝thắng 也dã 第đệ 一nhất 句cú 云vân 分phân 別biệt 相tương/tướng 義nghĩa 據cứ 八bát 六Lục 通Thông 緣duyên 內nội 外ngoại 七thất 唯duy 內nội 五ngũ 唯duy 外ngoại 故cố 新tân 頌tụng 云vân 俗tục 故cố 相tương/tướng 有hữu 別biệt 勝thắng 也dã 第đệ 三tam 句cú 八bát 無vô 分phân 別biệt 相tướng 。 即tức 言ngôn 真chân 中trung 八bát 識thức 無vô 有hữu 分phân 別biệt 相tướng 。 此thử 語ngữ 義nghĩa 雖tuy 不bất 違vi 然nhiên 不bất 如như 新tân 經kinh 緣duyên 見kiến 分phần/phân 能năng 相tương/tướng 不bất 論luận 無vô 所sở 緣duyên 相tương/tướng 分phần/phân 所sở 相tương/tướng 等đẳng 不bất 如như 新tân 頌tụng 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 無vô 故cố 勝thắng 故cố 疏sớ/sơ 主chủ 言ngôn 此thử 頌tụng 無vô 有hữu 別biệt 俗tục 之chi 所sở 相tương/tướng 唯duy 說thuyết 有hữu 無vô 差sai 別biệt 。 之chi 相tướng 也dã 此thử 言ngôn 極cực 妙diệu 無vô 有hữu 別biệt 俗tục 之chi 相tướng 者giả 意ý 云vân 無vô 有hữu 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 之chi 別biệt 相tướng 唯duy 說thuyết 有hữu 無vô 差sai 別biệt 。 相tương/tướng 者giả 意ý 說thuyết 八bát 識thức 識thức 無vô 差sai 別biệt 。 之chi 相tướng 依y 他tha 據cứ 俗tục 即tức 有hữu 勝thắng 義nghĩa 真Chân 諦Đế 故cố 無vô 也dã 又hựu 總tổng 解giải 舊cựu 頌tụng 云vân 上thượng 二nhị 句cú 是thị 俗tục 有hữu 差sai 別biệt 下hạ 二nhị 句cú 是thị 真chân 無vô 差sai 別biệt 不bất 說thuyết 真chân 俗tục 相tương 對đối 亦diệc 不bất 說thuyết 別biệt 俗tục 之chi 相tướng 但đãn 說thuyết 有hữu 無vô 差sai 別biệt 。 能năng 相tương/tướng 亦diệc 得đắc 以dĩ 下hạ 說thuyết 唯duy 識thức 義nghĩa 疏sớ/sơ 有hữu 九cửu 門môn 此thử 卷quyển 內nội 盡tận 也dã 。

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 疏Sớ/sơ 義Nghĩa 演Diễn 卷quyển 第đệ 八bát 本bổn (# 上thượng )#

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 疏Sớ/sơ 義Nghĩa 演Diễn 卷quyển 第đệ 八bát 本bổn (# 下hạ )#

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 言ngôn 依y 何hà 轉chuyển 變biến 者giả 意ý 言ngôn 彼bỉ 者giả 即tức 彼bỉ 頌tụng 也dã 意ý 說thuyết 彼bỉ 次thứ 言ngôn 有hữu 種chủng 種chủng 相tướng 。 轉chuyển 者giả 未vị 審thẩm 依y 何hà 轉chuyển 變biến 耶da 謂vị 依y 內nội 識thức 所sở 變biến 生sanh 即tức 答đáp 詞từ 即tức 依y 所sở 變biến 見kiến 相tương/tướng 上thượng 假giả 立lập 我ngã 法pháp 也dã 故cố 言ngôn 彼bỉ 依y 識thức 所sở 變biến 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 解giải 依y 識thức 所sở 變biến 至chí 為vi 此thử 問vấn 也dã 問vấn 此thử 是thị 諸chư 識thức 轉chuyển 變biến 一nhất 行hành 頌tụng 為vi 重trọng/trùng 分phân 別biệt 世thế 間gian 。 我ngã 法pháp 為vi 重trọng/trùng 分phân 別biệt 聖thánh 教giáo 我ngã 法pháp 答đáp 二nhị 俱câu 分phân 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 轉chuyển 變biến 者giả 是thị 變biến 異dị 義nghĩa 者giả 問vấn 與dữ 初sơ 解giải 何hà 別biệt 答đáp 所sở 變biến 之chi 用dụng 是thị 依y 他tha 起khởi 故cố 與dữ 前tiền 別biệt 此thử 用dụng 實thật 非phi 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 依y 此thử 二nhị 用dụng 計kế 能năng 所sở 取thủ 方phương 名danh 二nhị 分phần 用dụng 是thị 二nhị 分phần 執chấp 所sở 起khởi 處xứ 二nhị 分phần 用dụng 用dụng 名danh 二nhị 分phần 故cố 此thử 二nhị 解giải 安an 慧tuệ 所sở 計kế 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 變biến 是thị 現hiện 義nghĩa 如như 初sơ 卷quyển 解giải 者giả 即tức 第đệ 一nhất 卷quyển 變biến 謂vị 識thức 體thể 轉chuyển 似tự 二nhị 分phần 相tương 見kiến 俱câu 依y 自tự 證chứng 起khởi 故cố 問vấn 安an 慧tuệ 護hộ 法Pháp 皆giai 言ngôn 變biến 現hiện 此thử 二nhị 別biệt 耶da 答đáp 若nhược 安an 慧tuệ 言ngôn 變biến 現hiện 者giả 即tức 自tự 體thể 分phần/phân 變biến 現hiện 起khởi 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 即tức 有hữu 體thể 法pháp 變biến 似tự 無vô 也dã 若nhược 護hộ 法Pháp 言ngôn 變biến 現hiện 者giả 即tức 自tự 體thể 分phần/phân 變biến 現hiện 起khởi 依y 他tha 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 即tức 有hữu 體thể 法pháp 變biến 似tự 有hữu 也dã 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 分phân 別biệt 此thử 是thị 識thức 體thể 所sở 變biến 用dụng 能năng 分phân 別biệt 故cố 名danh 分phân 別biệt 者giả 此thử 解giải 分phân 別biệt 也dã 然nhiên 分phân 別biệt 即tức 是thị 自tự 體thể 上thượng 所sở 變biến 見kiến 分phân 作tác 用dụng 也dã 意ý 說thuyết 自tự 體thể 分phần/phân 變biến 起khởi 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 是thị 依y 他tha 起khởi 於ư 中trung 妄vọng 計kế 分phân 別biệt 為vi 實thật 有hữu 者giả 。 方phương 是thị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 謂vị 我ngã 識thức 自tự 體thể 能năng 緣duyên 名danh 為vi 分phân 別biệt 。 者giả 即tức 是thị 依y 他tha 起khởi 緣duyên 見kiến 分phần/phân 等đẳng 名danh 相tướng 分phần/phân 非phi 謂vị 別biệt 有hữu 實thật 識thức 體thể 能năng 起khởi 分phân 別biệt 也dã 有hữu 言ngôn 我ngã 者giả 護hộ 法Pháp 自tự 指chỉ 為vi 我ngã 謂vị 對đối 安an 慧tuệ 故cố 自tự 稱xưng 我ngã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 言ngôn 見kiến 似tự 能năng 取thủ 至chí 無vô 二nhị 分phần 者giả 意ý 言ngôn 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 但đãn 似tự 依y 他tha 起khởi 能năng 所sở 取thủ 之chi 相tướng 而nhi 實thật 無vô 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 是thị 安an 慧tuệ 師sư 意ý 即tức 以dĩ 無vô 似tự 有hữu 護hộ 法Pháp 不bất 爾nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 依y 總tổng 無vô 立lập 別biệt 無vô 也dã 者giả 安an 慧tuệ 唯duy 立lập 自tự 體thể 分phần/phân 無vô 相tướng 見kiến 二nhị 分phần 也dã 總tổng 無vô 者giả 即tức 是thị 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 實thật 無vô 體thể 也dã 名danh 為vi 總tổng 無vô 別biệt 無vô 者giả 即tức 實thật 我ngã 法pháp 也dã 以dĩ 此thử 二nhị 法Pháp 。 共cộng 依y 見kiến 相tương/tướng 所sở 次thứ 見kiến 相tương/tướng 得đắc 立lập 總tổng 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 一nhất 切thiết 體thể 即tức 是thị 一nhất 識thức 名danh 為vi 唯duy 識thức 者giả 非phi 唯duy 識thức 言ngôn 唯duy 顯hiển 有hữu 一nhất 分phần/phân 識thức 識thức 言ngôn 總tổng 顯hiển 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 各các 有hữu 八bát 識thức 六lục 位vị 心tâm 所sở 自tự 體thể 性tánh 故cố 得đắc 唯duy 識thức 名danh 總tổng 有hữu 五ngũ 種chủng 一nhất 者giả 識thức 自tự 體thể 故cố 二nhị 者giả 識thức 實thật 性tánh 故cố 三tam 者giả 識thức 相tương 應ứng 故cố 四tứ 者giả 識thức 所sở 變biến 故cố 五ngũ 者giả 識thức 分phần/phân 位vị 故cố 具cụ 此thử 五ngũ 義nghĩa 得đắc 唯duy 識thức 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 不bất 離ly 識thức 至chí 名danh 唯duy 識thức 也dã 者giả 長trường/trưởng 連liên 讀đọc 義nghĩa 自tự 顯hiển 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 護hộ 法Pháp 解giải 第đệ 四tứ 句cú 兼kiêm 釋thích 外ngoại 難nạn/nan 訖ngật 者giả 如như 論luận 中trung 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 至chí 皆giai 不bất 離ly 識thức 是thị 釋thích 第đệ 四tứ 句cú 如như 唯duy 言ngôn 為vi 遮già 至chí 心tâm 所sở 法pháp 等đẳng 。 此thử 是thị 釋thích 外ngoại 難nạn/nan 外ngoại 難nạn/nan 言ngôn 心tâm 是thị 識thức 體thể 可khả 名danh 唯duy 識thức 真Chân 如Như 色sắc 等đẳng 不bất 相tương 應ứng 既ký 非phi 是thị 識thức 自tự 證chứng 分phân 是thị 唯duy 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 安an 慧tuệ 隨tùy 應ứng 解giải 假giả 實thật 等đẳng 者giả 安an 慧tuệ 計kế 識thức 自tự 證chứng 分phân 是thị 實thật 有hữu 也dã 餘dư 見kiến 分phần/phân 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 等đẳng 皆giai 是thị 假giả 有hữu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 變biến 謂vị 轉chuyển 至chí 第đệ 一nhất 卷quyển 解giải 者giả 即tức 安an 慧tuệ 護hộ 法Pháp 二nhị 師sư 同đồng 解giải 變biến 字tự 變biến 謂vị 識thức 體thể 轉chuyển 似tự 二nhị 分phần 見kiến 相tương/tướng 俱câu 依y 自tự 證chứng 起khởi 故cố 雖tuy 同đồng 解giải 此thử 論luận 文văn 義nghĩa 各các 有hữu 別biệt 護hộ 法Pháp 言ngôn 變biến 通thông 見kiến 相tương 見kiến 相tương/tướng 俱câu 是thị 有hữu 體thể 若nhược 安an 慧tuệ 變biến 通thông 見kiến 相tương 見kiến 相tương/tướng 俱câu 是thị 遍biến 計kế 。

【# 疏sớ/sơ 】# 及cập 安an 慧tuệ 二nhị 師sư 者giả 即tức 安an 慧tuệ 護hộ 法Pháp 二nhị 師sư 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 依y 所sở 變biến 見kiến 分phần/phân 除trừ 實thật 能năng 取thủ 至chí 二nhị 取thủ 無vô 也dã 者giả 若nhược 護hộ 法Pháp 依y 所sở 變biến 二nhị 分phần 上thượng 有hữu 實thật 能năng 所sở 取thủ 兩lưỡng 是thị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 故cố 是thị 無vô 也dã 見kiến 相tương/tướng 即tức 實thật 二nhị 取thủ 故cố 二nhị 師sư 義nghĩa 不bất 同đồng 故cố 置trí 隨tùy 應ứng 言ngôn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 上thượng 文văn 安an 慧tuệ 說thuyết 餘dư 非phi 佛Phật 者giả 上thượng 言ngôn 二nhị 分phần 是thị 安an 慧tuệ 明minh 餘dư 異dị 生sanh 有hữu 見kiến 等đẳng 不bất 據cứ 佛Phật 說thuyết 文văn 佛Phật 無vô 二nhị 分phần 故cố 下hạ 文văn 明minh 佛Phật 有hữu 二nhị 分phần 者giả 護hộ 法Pháp 通thông 餘dư 非phi 安an 慧tuệ 本bổn 意ý 。

【# 疏sớ/sơ 】# 護hộ 法Pháp 皆giai 通thông 者giả 護hộ 法Pháp 師sư 說thuyết 佛Phật 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 二Nhị 乘Thừa 異dị 生sanh 等đẳng 皆giai 通thông 有hữu 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 及cập 自tự 證chứng 分phần/phân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 並tịnh 有hữu 漏lậu 說thuyết 分phân 別biệt 故cố 者giả 今kim 此thử 論luận 文văn 唯duy 說thuyết 有hữu 漏lậu 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 以dĩ 說thuyết 有hữu 分phân 別biệt 故cố 故cố 頌tụng 言ngôn 分phân 別biệt 所sở 分phân 別biệt 等đẳng 是thị 約ước 有hữu 漏lậu 位vị 說thuyết 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 以dĩ 無vô 漏lậu 根căn 本bổn 智trí 等đẳng 無vô 分phân 別biệt 。 故cố 即tức 約ước 安an 慧tuệ 護hộ 法Pháp 二nhị 師sư 謂vị 並tịnh 也dã 。

【# 論luận 】# 或hoặc 轉chuyển 變biến 者giả 謂vị 諸chư 內nội 識thức 至chí 外ngoại 境cảnh 相tướng 現hiện 者giả 如như 頌tụng 中trung 是thị 諸chư 識thức 言ngôn 不bất 異dị 前tiền 解giải 故cố 不bất 重trùng 說thuyết 言ngôn 謂vị 諸chư 內nội 識thức 者giả 是thị 能năng 變biến 體thể 即tức 是thị 見kiến 分phần/phân 也dã 轉chuyển 似tự 我ngã 法pháp 外ngoại 境cảnh 相tướng 分phần/phân 而nhi 得đắc 現hiện 前tiền 。 許hứa 即tức 是thị 依y 他tha 起khởi 性tánh 而nhi 似tự 所sở 執chấp 實thật 我ngã 法pháp 性tánh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 外ngoại 境cảnh 通thông 有hữu 能năng 取thủ 所sở 取thủ 者giả 即tức 能năng 執chấp 心tâm 於ư 相tương/tướng 分phần/phân 上thượng 執chấp 有hữu 能năng 取thủ 相tương/tướng 所sở 取thủ 相tương/tướng 也dã 又hựu 如như 後hậu 念niệm 心tâm 變biến 前tiền 念niệm 即tức 前tiền 念niệm 相tương/tướng 分phần/phân 心tâm 亦diệc 是thị 外ngoại 境cảnh 故cố 說thuyết 外ngoại 境cảnh 通thông 能năng 取thủ 亦diệc 如như 緣duyên 他tha 心tâm 時thời 即tức 變biến 他tha 心tâm 為vi 相tương/tướng 分phần/phân 於ư 其kỳ 相tương/tướng 分phần/phân 上thượng 即tức 變biến 似tự 能năng 取thủ 故cố 相tương/tướng 分phần/phân 上thượng 有hữu 能năng 取thủ 也dã 故cố 能năng 取thủ 所sở 取thủ 即tức 是thị 能năng 遍biến 計kế 所sở 遍biến 計kế 皆giai 於ư 心tâm 所sở 變biến 相tương/tướng 分phân 之chi 上thượng 建kiến 立lập 然nhiên 不bất 出xuất 能năng 解giải 見kiến 分phần/phân 上thượng 建kiến 立lập 能năng 所sở 取thủ 也dã 以dĩ 實thật 能năng 所sở 取thủ 皆giai 是thị 計kế 無vô 法pháp 故cố 也dã 難Nan 陀Đà 二nhị 分phần 皆giai 是thị 依y 他tha 有hữu 體thể 性tánh 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 設thiết 執chấp 見kiến 分phân 為vi 我ngã 為vi 法pháp 亦diệc 於ư 心tâm 所sở 變biến 上thượng 執chấp 故cố 無vô 非phi 所sở 緣duyên 故cố 。 者giả 設thiết 執chấp 見kiến 分phân 為vi 我ngã 為vi 法pháp 如như 犢độc 子tử 部bộ 執chấp 我ngã 為vi 能năng 知tri 者giả 又hựu 如như 數số 論luận 我ngã 是thị 思tư 等đẳng 亦diệc 於ư 心tâm 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 上thượng 執chấp 也dã 如như 執chấp 見kiến 分phân 為vi 我ngã 法pháp 時thời 亦diệc 是thị 有hữu 所sở 緣duyên 法pháp 故cố 無vô 非phi 所sở 緣duyên 之chi 過quá 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 是thị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 性tánh 成thành 者giả 且thả 如như 緣duyên 境cảnh 之chi 時thời 若nhược 能năng 遍biến 計kế 心tâm 亦diệc 是thị 依y 他tha 所sở 遍biến 計kế 境cảnh 亦diệc 是thị 依y 他tha 若nhược 於ư 境cảnh 上thượng 執chấp 實thật 我ngã 實thật 法pháp 實thật 我ngã 實thật 法pháp 體thể 是thị 無vô 故cố 即tức 無vô 中trung 執chấp 有hữu 方phương 是thị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 性tánh 成thành 實thật 我ngã 法pháp 既ký 妄vọng 執chấp 為vi 有hữu 故cố 名danh 無vô 中trung 執chấp 有hữu 也dã 。

【# 論luận 】# 由do 此thử 分phân 別biệt 變biến 似tự 外ngoại 境cảnh 假giả 我ngã 法pháp 相tướng 者giả 顯hiển 是thị 無vô 如như 疏sớ/sơ 具cụ 辨biện 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 能năng 分phân 別biệt 。 變biến 似tự 心tâm 外ngoại 實thật 我ngã 法pháp 境cảnh 現hiện 起khởi 是thị 有hữu 彼bỉ 所sở 分phân 別biệt 實thật 我ngã 法pháp 相tướng 顯hiển 遍biến 計kế 執chấp 是thị 無vô 如như 疏sớ/sơ 具cụ 辨biện 者giả 意ý 說thuyết 能năng 分phân 別biệt 心tâm 變biến 似tự 假giả 立lập 我ngã 法pháp 也dã 此thử 假giả 我ngã 法pháp 似tự 實thật 我ngã 法pháp 境cảnh 然nhiên 不bất 是thị 實thật 我ngã 法pháp 假giả 是thị 依y 他tha 實thật 我ngã 法pháp 即tức 是thị 遍biến 計kế 所sở 以dĩ 有hữu 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 由do 分phân 別biệt 之chi 心tâm 。 以dĩ 下hạ 又hựu 正chánh 解giải 疏sớ/sơ 中trung 有hữu 二nhị 得đắc 文văn 初sơ 即tức 由do 文văn 但đãn 解giải 有hữu 無vô 未vị 論luận 依y 他tha 第đệ 二nhị 即tức 由do 解giải 依y 他tha 相tương/tướng 分phần/phân 上thượng 計kế 我ngã 法pháp 我ngã 法pháp 無vô 也dã 故cố 二nhị 即tức 由do 別biệt 有hữu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 能năng 變biến 心tâm 變biến 似tự 相tương/tướng 現hiện 者giả 意ý 說thuyết 能năng 變biến 心tâm 上thượng 假giả 我ngã 法pháp 相tướng 似tự 實thật 我ngã 法pháp 外ngoại 境cảnh 相tướng 現hiện 。

【# 疏sớ/sơ 】# 實thật 境cảnh 無vô 義nghĩa 者giả 是thị 理lý 也dã 即tức 是thị 實thật 境cảnh 無vô 之chi 道Đạo 理lý 非phi 境cảnh 是thị 義nghĩa 上thượng 已dĩ 言ngôn 境cảnh 實thật 無vô 何hà 須tu 言ngôn 境cảnh 故cố 知tri 義nghĩa 是thị 道Đạo 理lý 之chi 義nghĩa 問vấn 所sở 言ngôn 計kế 實thật 我ngã 法pháp 未vị 審thẩm 相tương 見kiến 分phần/phân 中trung 依y 何hà 分phần/phân 計kế 答đáp 護hộ 法Pháp 依y 二nhị 分phần 計kế 我ngã 法pháp 若nhược 難Nan 陀Đà 依y 相tương/tướng 分phần/phân 上thượng 假giả 我ngã 法pháp 安an 慧tuệ 二nhị 分phần 既ký 是thị 遍biến 計kế 如như 何hà 依y 無vô 計kế 無vô 耶da 今kim 解giải 如như 眼nhãn 翳ế 於ư 雲vân 中trung 翳ế 有hữu 別biệt 自tự 證chứng 分phần/phân 雲vân 無vô 體thể 喻dụ 相tương 見kiến 二nhị 分phần 亦diệc 計kế 有hữu 花hoa 花hoa 以dĩ 前tiền 見kiến 相tương/tướng 上thượng 我ngã 法pháp 我ngã 法pháp 是thị 無vô 也dã 即tức 虗hư 空không 疊điệp 假giả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 十thập 部bộ 等đẳng 說thuyết 體thể 非phi 無vô 有hữu 極cực 成thành 故cố 者giả 意ý 言ngôn 二nhị 十thập 部bộ 等đẳng 皆giai 有hữu 能năng 變biến 虗hư 妄vọng 心tâm 故cố 問vấn 說thuyết 出xuất 世thế 部bộ 等đẳng 既ký 說thuyết 世thế 間gian 法pháp 。 假giả 還hoàn 亦diệc 有hữu 體thể 但đãn 非phi 實thật 有hữu 不bất 妨phương 假giả 有hữu 由do 如như 大đại 我ngã 說thuyết 諸chư 法pháp 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 豈khởi 即tức 無vô 體thể 耶da 彼bỉ 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 解giải 真chân 空không 等đẳng 者giả 即tức 由do 以dĩ 空không 依y 門môn 顯hiển 真Chân 如Như 也dã 得đắc 真chân 空không 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 文văn 但đãn 說thuyết 有hữu 漏lậu 位vị 故cố 立lập 分phân 別biệt 名danh 者giả 如như 論luận 中trung 說thuyết 分phân 別biệt 言ngôn 據cứ 有hữu 漏lậu 位vị 說thuyết 若nhược 無vô 漏lậu 根căn 本bổn 智trí 。 即tức 無vô 分phân 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 文văn 三tam 師sư 者giả 二nhị 文văn 者giả 即tức 指chỉ 論luận 中trung 有hữu 兩lưỡng 復phục 次thứ 釋thích 一nhất 頌tụng 文văn 三tam 師sư 者giả 即tức 指chỉ 護hộ 法Pháp 安an 慧tuệ 難Nan 陀Đà 等đẳng 三tam 師sư 三tam 師sư 皆giai 有hữu 依y 他tha 而nhi 無vô 遍biến 計kế 故cố 皆giai 遆# 離ly 增tăng 減giảm 二nhị 過quá 契khế 中trung 道đạo 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 中trung 道đạo 者giả 正chánh 智trí 也dã 理lý 順thuận 正chánh 智trí 名danh 契khế 中trung 道đạo 者giả 正chánh 智trí 即tức 是thị 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 智trí 也dã 若nhược 順thuận 正chánh 智trí 者giả 即tức 通thông 取thủ 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 中trung 有hữu 漏lậu 聞văn 思tư 慧tuệ 等đẳng 皆giai 能năng 順thuận 生sanh 無vô 漏lậu 正chánh 智trí 也dã 亦diệc 解giải 者giả 起khởi 但đãn 無vô 錯thác 解giải 說thuyết 當đương 道Đạo 理lý 即tức 名danh 正chánh 智trí 非phi 要yếu 唯duy 無vô 漏lậu 方phương 名danh 正chánh 智trí 又hựu 契khế 會hội 中trung 道đạo 者giả 中trung 道Đạo 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 約ước 詮thuyên 即tức 以dĩ 不bất 空không 不bất 有hữu 名danh 中trung 道đạo 二nhị 約ước 癈phế 詮thuyên 談đàm 旨chỉ 名danh 中trung 道đạo 則tắc 以dĩ 理lý 順thuận 智trí 名danh 契khế 以dĩ 智trí 證chứng 理lý 名danh 曹tào 故cố 通thông 二nhị 義nghĩa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 自tự 下hạ 第đệ 二nhị 有hữu 九cửu 問vấn 答đáp 並tịnh 結kết 有hữu 十thập 第đệ 一nhất 唯duy 識thức 所sở 因nhân 難nạn/nan 第đệ 二nhị 世thế 事sự 乖quai 宗tông 難nạn/nan 第đệ 三tam 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 難nạn/nan 第đệ 四tứ 唯duy 識thức 成thành 空không 難nạn/nan 第đệ 五ngũ 色sắc 相tướng 非phi 心tâm 難nạn/nan 第đệ 六lục 現hiện 量lượng 為vi 宗tông 難nạn/nan 第đệ 七thất 夢mộng 覺giác 相tương 違vi 難nạn/nan 第đệ 八bát 外ngoại 取thủ 他tha 心tâm 難nạn/nan 第đệ 九cửu 異dị 境cảnh 非phi 唯duy 難nạn/nan 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 於ư 第đệ 一nhất 卷quyển 至chí 第đệ 二nhị 卷quyển 乃nãi 至chí 故cố 言ngôn 已dĩ 說thuyết 者giả 意ý 言ngôn 從tùng 前tiền 第đệ 一nhất 卷quyển 至chí 第đệ 二nhị 卷quyển 即tức 破phá 小Tiểu 乘Thừa 外ngoại 道đạo 皆giai 無vô 量lượng 道Đạo 理lý 破phá 小Tiểu 乘Thừa 外ngoại 道Đạo 心tâm 外ngoại 實thật 有hữu 法pháp 成thành 立lập 唯duy 識thức 道Đạo 理lý 訖ngật 原nguyên 嚴nghiêm 經kinh 二nhị 頌tụng 初sơ 言ngôn 如như 愚ngu 不bất 分phân 別biệt 等đẳng 彼bỉ 頌tụng 次thứ 言ngôn 為vi 對đối 遣khiển 愚ngu 夫phu 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 至chí 華hoa 嚴nghiêm 所sở 說thuyết 者giả 意ý 說thuyết 十Thập 地Địa 經kinh 第đệ 八bát 卷quyển 有hữu 此thử 文văn 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 十Thập 地Địa 品phẩm 明minh 第đệ 六Lục 地Địa 中trung 。 亦diệc 有hữu 此thử 文văn 言ngôn 佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 三tam 界giới 所sở 有hữu 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 十Thập 地Địa 經kinh 名danh 體thể 者giả 意ý 說thuyết 十Thập 地Địa 中trung 若nhược 經kinh 名danh 別biệt 經kinh 體thể 皆giai 如như 無vô 性tánh 第đệ 四tứ 卷quyển 廣quảng 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 心tâm 識thức 是thị 一nhất 者giả 此thử 一nhất 句cú 釋thích 妨phương 難nạn/nan 也dã 外ngoại 人nhân 問vấn 言ngôn 何hà 故cố 論luận 中trung 則tắc 言ngôn 唯duy 識thức 經kinh 中trung 乃nãi 言ngôn 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 教giáo 名danh 字tự 有hữu 差sai 別biệt 耶da 答đáp 文văn 雖tuy 有hữu 別biệt 心tâm 識thức 一nhất 若nhược 在tại 五ngũ 蘊uẩn 門môn 即tức 名danh 為vi 識thức 若nhược 在tại 十thập 二nhị 處xứ 門môn 即tức 名danh 為vi 意ý 若nhược 在tại 十thập 八bát 界giới 門môn 即tức 名danh 為vi 心tâm 謂vị 七thất 心tâm 界giới 等đẳng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 彼bỉ 無vô 故cố 能năng 取thủ 亦diệc 無vô 者giả 意ý 言ngôn 但đãn 遣khiển 實thật 所sở 取thủ 無vô 不bất 遮già 依y 他tha 亦diệc 無vô 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 說thuyết 若nhược 無vô 心tâm 所sở 心tâm 未vị 曾tằng 轉chuyển 者giả 即tức 無vô 性tánh 論luận 中trung 指chỉ 餘dư 處xứ 說thuyết 若nhược 無vô 心tâm 所sở 心tâm 王vương 即tức 不bất 得đắc 起khởi 意ý 言ngôn 心tâm 王vương 要yếu 與dữ 心tâm 所sở 相tương 應ứng 方phương 得đắc 轉chuyển 也dã 即tức 如như 作tác 意ý 警cảnh 覺giác 應ưng 起khởi 心tâm 種chủng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 心tâm 之chi 言ngôn 即tức 顯hiển 三tam 界giới 唯duy 識thức 者giả 問vấn 何hà 故cố 經kinh 中trung 唯duy 說thuyết 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 不bất 言ngôn 無vô 漏lậu 法pháp 唯duy 心tâm 不bất 言ngôn 圓viên 成thành 實thật 唯duy 心tâm 耶da 答đáp 三tam 界giới 是thị 有hữu 情tình 愛ái 著trước 處xứ 同đồng 起khởi 執chấp 我ngã 法pháp 等đẳng 所sở 以dĩ 但đãn 言ngôn 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 以dĩ 無vô 漏lậu 不bất 執chấp 所sở 以dĩ 不bất 言ngôn 唯duy 心tâm 故cố 無vô 性tánh 釋thích (# 云vân 云vân )# 為vi 遮già 三tam 界giới 橫hoạnh/hoành 計kế 所sở 緣duyên 實thật 我ngã 法pháp 等đẳng 說thuyết 唯duy 識thức 言ngôn 無vô 漏lậu 不bất 爾nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 與dữ 欲dục 等đẳng 愛ái 結kết 至chí 貪tham 等đẳng 結kết 者giả 意ý 說thuyết 三tam 界giới 皆giai 有hữu 愛ái 結kết 舉cử 欲dục 界giới 愛ái 等đẳng 色sắc 無vô 色sắc 二nhị 界giới 愛ái 結kết 故cố 即tức 與dữ 欲dục 等đẳng 愛ái 結kết 相tương 應ứng 所sở 言ngôn 墮đọa 者giả 對đối 無vô 漏lậu 說thuyết 無vô 漏lậu 清thanh 昇thăng 不bất 名danh 為vi 墮đọa 有hữu 漏lậu 不bất 爾nhĩ 相tương/tướng 濁trược 為vi 墮đọa 意ý 說thuyết 有hữu 情tình 起khởi 欲dục 界giới 愛ái 結kết 即tức 墮đọa 在tại 欲dục 界giới 中trung 也dã 餘dư 二nhị 界giới 准chuẩn 知tri 謂vị 身thân 所sở 起khởi 三tam 界giới 煩phiền 惱não 。 即tức 攝nhiếp 屬thuộc 在tại 於ư 三tam 界giới 中trung 。 也dã 意ý 言ngôn 有hữu 情tình 起khởi 欲dục 界giới 愛ái 結kết 即tức 屬thuộc 欲dục 界giới 貪tham 等đẳng 被bị 他tha 貪tham 等đẳng 所sở 攝nhiếp 屬thuộc 故cố 餘dư 界giới 准chuẩn 說thuyết 此thử 即tức 諸chư 有hữu 情tình 屬thuộc 能năng 繫hệ 煩phiền 惱não 如như 牛ngưu 屬thuộc 繩thằng 故cố 論luận 曰viết 或hoặc 為vi 後hậu 地địa 諸chư 煩phiền 惱não 等đẳng 。 之chi 所sở 繫hệ 縛phược 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 遣khiển 直trực 如như 依y 他tha 所sở 緣duyên 者giả 意ý 言ngôn 但đãn 遮già 妄vọng 情tình 執chấp 有hữu 實thật 所sở 緣duyên 說thuyết 唯duy 心tâm 而nhi 不bất 遣khiển 真Chân 如Như 依y 他tha 所sở 緣duyên 說thuyết 唯duy 識thức 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 者giả 意ý 說thuyết 真Chân 如Như 是thị 滅Diệt 諦Đế 攝nhiếp 是thị 正chánh 智trí 所sở 緣duyên 能năng 證chứng 根căn 本bổn 智trí 是thị 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 亦diệc 後hậu 得đắc 智trí 亦diệc 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 所sở 緣duyên 亦diệc 依y 他tha 攝nhiếp 或hoặc 亦diệc 緣duyên 如như 言ngôn 故cố 不bất 待đãi 說thuyết 者giả 以dĩ 真Chân 如Như 及cập 無vô 漏lậu 依y 他tha 皆giai 不bất 離ly 心tâm 。 故cố 其kỳ 義nghĩa 自tự 成thành 故cố 不bất 待đãi 說thuyết 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 無vô 漏lậu 及cập 無vô 為vi 法pháp 。 者giả 意ý 言ngôn 不bất 以dĩ 說thuyết 唯duy 心tâm 之chi 言ngôn 即tức 無vô 無vô 漏lậu 及cập 無vô 為vi 法pháp 。 也dã 故cố 知tri 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 亦diệc 有hữu 不bất 說thuyết 何hà 以dĩ 故cố 由do 彼bỉ 不bất 為vi 愛ái 所sở 執chấp 故cố 乃nãi 至chí 非phi 迷mê 亂loạn 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 爾nhĩ 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 至chí 有hữu 立lập 已dĩ 成thành 者giả 觀quán 此thử 疏sớ/sơ 文văn 中trung 有hữu 二nhị 難nạn/nan 一nhất 言ngôn 汝nhữ 奈nại 說thuyết 唯duy 心tâm 者giả 謂vị 欲dục 色sắc 界giới 中trung 。 而nhi 有hữu 色sắc 法pháp 即tức 心tâm 能năng 變biến 色sắc 色sắc 不bất 離ly 心tâm 可khả 言ngôn 二nhị 界giới 唯duy 心tâm 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 既ký 無vô 色sắc 法pháp 何hà 故cố 復phục 言ngôn 。 無vô 色sắc 唯duy 心tâm 耶da 二nhị 言ngôn 亦diệc 小Tiểu 乘Thừa 多đa 計kế 無vô 色sắc 唯duy 心tâm 由do 無vô 色sắc 中trung 無vô 色sắc 法pháp 今kim 大Đại 乘Thừa 亦diệc 立lập 有hữu 立lập 已dĩ 成thành 過quá 無vô 性tánh 釋thích 論luận 具cụ 有hữu 難nạn/nan 意ý 如như 演diễn 秘bí 六lục 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 不bất 然nhiên 也dã 者giả 意ý 言ngôn 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 也dã 言ngôn 非phi 但đãn 色sắc 無vô 亦diệc 無vô 貪tham 等đẳng 能năng 取thủ 之chi 心tâm 者giả 意ý 言ngôn 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 雖tuy 無vô 色sắc 法pháp 有hữu 貪tham 信tín 等đẳng 非phi 心tâm 外ngoại 人nhân 執chấp 離ly 心tâm 外ngoại 別biệt 有hữu 貪tham 信tín 等đẳng 為vi 能năng 取thủ 之chi 心tâm 今kim 為vi 遣khiển 彼bỉ 故cố 說thuyết 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 故cố 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 離ly 心tâm 王vương 外ngoại 無vô 別biệt 貪tham 信tín 等đẳng 以dĩ 為vi 能năng 取thủ 心tâm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 言ngôn 識thức 所sở 取thủ 義nghĩa 者giả 。 意ý 說thuyết 無vô 色sắc 界giới 雖tuy 有hữu 虗hư 空không 無vô 為vi 等đẳng 此thử 等đẳng 無vô 為vi 亦diệc 不bất 離ly 心tâm 外ngoại 別biệt 有hữu 是thị 識thức 之chi 所sở 取thủ 恐khủng 計kế 離ly 心tâm 別biệt 有hữu 故cố 說thuyết 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 又hựu 彼bỉ 經kinh 部bộ 許hứa 虗hư 空không 是thị 無vô 色sắc 相tướng 無vô 體thể 無vô 實thật 然nhiên 此thử 空không 者giả 由do 心tâm 破phá 色sắc 觀quán 空không 虗hư 空không 方phương 顯hiển 故cố 心tâm 心tâm 所sở 是thị 空không 所sở 依y 恐khủng 彼bỉ 執chấp 虗hư 空không 離ly 心tâm 心tâm 所sở 別biệt 有hữu 名danh 非phi 心tâm 法pháp 為vi 遣khiển 彼bỉ 故cố 說thuyết 。 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 經kinh 部bộ 執chấp 色sắc 心tâm 等đẳng 至chí 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 者giả 意ý 言ngôn 經kinh 部bộ 師sư 計kế 無vô 色sắc 界giới 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 是thị 無vô 色sắc 相tướng 無vô 體thể 無vô 實thật 所sở 取thủ 境cảnh 義nghĩa 顯hiển 現hiện 所sở 依y 可khả 得đắc 故cố 恐khủng 彼bỉ 無vô 色sắc 心tâm 王vương 為vi 非phi 心tâm 今kim 復phục 遮già 彼bỉ 故cố 言ngôn 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 此thử 與dữ 前tiền 別biệt 前tiền 言ngôn 唯duy 心tâm 者giả 遮già 無vô 心tâm 外ngoại 計kế 今kim 言ngôn 唯duy 心tâm 者giả 遮già 彼bỉ 執chấp 心tâm 為vi 非phi 心tâm 故cố 說thuyết 。 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 前tiền 二nhị 師sư 至chí 應ưng 非phi 唯duy 識thức 者giả 第đệ 一nhất 師sư 安an 慧tuệ 護hộ 法Pháp 二nhị 師sư 即tức 是thị 難Nan 陀Đà 此thử 二nhị 師sư 但đãn 約ước 妄vọng 心tâm 以dĩ 辨biện 唯duy 識thức 且thả 說thuyết 三tam 界giới 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 無vô 漏lậu 非phi 三tam 界giới 攝nhiếp 應ưng 非phi 唯duy 識thức 所sở 緣duyên 唯duy 識thức 所sở 現hiện 者giả 諸chư 識thức 所sở 緣duyên 即tức 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 即tức 內nội 識thức 自tự 證chứng 分phần/phân 上thượng 所sở 現hiện 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 復phục 舉cử 識thức 者giả 即tức 指chỉ 識thức 所sở 現hiện 文văn 意ý 說thuyết 顯hiển 識thức 所sở 現hiện 言ngôn 是thị 識thức 所sở 行hành 所sở 行hành 者giả 即tức 是thị 所sở 緣duyên 義nghĩa 觀quán 疏sớ/sơ 文văn 意ý 解giải 深thâm 密mật 上thượng 言ngôn 諸chư 識thức 所sở 緣duyên 即tức 義nghĩa 須tu 同đồng 何hà 重trọng/trùng 舉cử 唯duy 識thức 所sở 現hiện 之chi 言ngôn 答đáp 復phục 舉cử 唯duy 識thức 所sở 現hiện 者giả 意ý 顯hiển 所sở 緣duyên 相tương/tướng 分phần/phân 依y 他tha 內nội 識thức 上thượng 現hiện 此thử 相tương/tướng 分phân 是thị 內nội 識thức 之chi 境cảnh 界giới 定định 者giả 是thị 決quyết 定định 義nghĩa 言ngôn 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 能năng 取thủ 少thiểu 法pháp 者giả 意ý 說thuyết 無vô 有hữu 少thiểu 許hứa 。 實thật 能năng 取thủ 心tâm 緣duyên 少thiểu 許hứa 實thật 所sở 取thủ 境cảnh 何hà 以dĩ 故cố 無vô 作tác 用dụng 故cố 有hữu 二nhị 影ảnh 生sanh 者giả 相tương 見kiến 二nhị 分phần 依y 自tự 證chứng 故cố 如như 影ảnh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 質chất 為vi 緣duyên 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 如như 頭đầu 實thật 為vi 緣duyên 還hoàn 見kiến 自tự 質chất 猶do 如như 鏡kính 頭đầu 面diện 質chất 為vi 緣duyên 還hoàn 見kiến 自tự 面diện 影ảnh 也dã 問vấn 今kim 引dẫn 此thử 文văn 有hữu 何hà 意ý 答đáp 據cứ 其kỳ 次thứ 第đệ 今kim 此thử 舉cử 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 能năng 入nhập 唯duy 識thức 現hiện 在tại 十Thập 地Địa 者giả 此thử 明minh 正chánh 能năng 入nhập 也dã 十Thập 地Địa 是thị 所sở 入nhập 之chi 處xứ 。 若nhược 隨tùy 性tánh 入nhập 者giả 此thử 解giải 論luận 中trung 隨tùy 字tự 即tức 地địa 前tiền 非phi 正chánh 入nhập 也dã 亦diệc 言ngôn 或hoặc 隨tùy 經kinh 義nghĩa 入nhập 十Thập 地Địa 而nhi 第đệ 二nhị 解giải 隨tùy 字tự 意ý 說thuyết 或hoặc 隨tùy 經kinh 義nghĩa 修tu 習tập 而nhi 能năng 得đắc 入nhập 十Thập 地Địa 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 相tương 違vi 即tức 者giả 此thử 明minh 人nhân 亦diệc 相tương 違vi 言ngôn 人nhân 境cảnh 俱câu 別biệt 者giả 意ý 言ngôn 釋thích 持trì 業nghiệp 所sở 以dĩ 相tương 違vi 既ký 是thị 持trì 業nghiệp 釋thích 故cố 知tri 人nhân 鬼quỷ 等đẳng 相tương 違vi 亦diệc 得đắc 是thị 持trì 業nghiệp 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 魚ngư 等đẳng 宅trạch 路lộ 者giả 約ước 水thủy 是thị 魚ngư 等đẳng 處xứ 之chi 所sở 。

【# 疏sớ/sơ 】# 空không 定định 唯duy 空không 者giả 約ước 觀quán 作tác 業nghiệp 者giả 而nhi 依y 空không 定định 觀quán 境cảnh 空không 若nhược 餘dư 人nhân 等đẳng 非phi 觀quán 行hành 者giả 即tức 於ư 其kỳ 境cảnh 而nhi 計kế 為vi 實thật 定định 故cố 既ký 互hỗ 相tương 違vi 明minh 境cảnh 隨tùy 心tâm 種chủng 種chủng 見kiến 別biệt 非phi 一nhất 實thật 物vật 互hỗ 相tương 違vi 返phản 者giả 觀quán 行hành 者giả 不bất 見kiến 一nhất 實thật 物vật 與dữ 虗hư 相tương 違vi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 雖tuy 非phi 有hữu 至chí 各các 反phản 不bất 同đồng 者giả 觀quán 此thử 文văn 意ý 釋thích 通thông 外ngoại 難nạn/nan 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 境cảnh 既ký 實thật 無vô 是thị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 如như 何hà 鬼quỷ 等đẳng 見kiến 不bất 同đồng 耶da 應ưng 舉cử 此thử 疏sớ/sơ 文văn 答đáp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 應ưng 言ngôn 一nhất 處xứ 解giải 成thành 差sai 者giả 意ý 言ngôn 心tâm 外ngoại 既ký 無vô 實thật 境cảnh 何hà 得đắc 一nhất 境cảnh 應ưng 四tứ 心tâm 耶da 但đãn 一nhất 意ý 所sở 中trung 有hữu 四tứ 相tương 違vi 境cảnh 應ưng 四tứ 心tâm 也dã 處xứ 義nghĩa 寬khoan 故cố 心tâm 外ngoại 釋thích 境cảnh 故cố 不bất 可khả 言ngôn 一nhất 境cảnh 也dã 但đãn 可khả 言ngôn 一nhất 處xứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 唯duy 有hữu 心tâm 者giả 意ý 說thuyết 過quá 未vị 境cảnh 等đẳng 雖tuy 無vô 能năng 緣duyên 識thức 皆giai 得đắc 起khởi 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 緣duyên 此thử 識thức 無vô 境cảnh 得đắc 生sanh 者giả 意ý 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 緣duyên 餘dư 人nhân 無vô 境cảnh 得đắc 識thức 生sanh 過quá 未vị 境cảnh 雖tuy 無vô 不bất 妨phương 識thức 得đắc 生sanh 故cố 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 智trí 力lực 。 如như 是thị 觀quán 察sát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 境cảnh 非phi 真chân 慮lự 起khởi 者giả 意ý 言ngôn 過quá 未vị 境cảnh 雖tuy 非phi 真chân 緣duyên 時thời 亦diệc 得đắc 心tâm 慮lự 起khởi 。

【# 論luận 】# 彼bỉ 境cảnh 既ký 無vô 餘dư 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 者giả 意ý 說thuyết 既ký 緣duyên 夢mộng 等đẳng 假giả 境cảnh 唯duy 識thức 義nghĩa 成thành 緣duyên 餘dư 五ngũ 塵trần 等đẳng 境cảnh 亦diệc 名danh 唯duy 識thức 又hựu 例lệ 言ngôn 但đãn 過quá 未vị 夢mộng 等đẳng 境cảnh 無vô 如như 眼nhãn 等đẳng 識thức 緣duyên 現hiện 境cảnh 時thời 無vô 實thật 境cảnh 者giả 此thử 約ước 識thức 雖tuy 無vô 實thật 色sắc 等đẳng 境cảnh 說thuyết 有hữu 故cố 不bất 相tương 違vi 。

【# 論luận 】# 自tự 應ưng 無vô 倒đảo 智trí 者giả 即tức 是thị 能năng 觀quán 菩Bồ 薩Tát 智trí 自tự 應ưng 無vô 倒đảo 即tức 是thị 凡phàm 夫phu 等đẳng 緣duyên 境cảnh 之chi 時thời 菩Bồ 薩Tát 觀quán 此thử 。 境cảnh 若nhược 實thật 有hữu 凡phàm 夫phu 緣duyên 時thời 應ưng 得đắc 解giải 脫thoát 證chứng 境cảnh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 難nạn/nan 塵trần 是thị 實thật 有hữu 者giả 。 即tức 是thị 問vấn 難nạn/nan 也dã 今kim 難nạn/nan 言ngôn 若nhược 凡phàm 夫phu 得đắc 五ngũ 塵trần 實thật 境cảnh 何hà 故cố 智trí 不bất 成thành 故cố 知tri 凡phàm 夫phu 不bất 得đắc 實thật 境cảnh 也dã 言ngôn 證chứng 實thật 智trí 不bất 成thành 者giả 意ý 言ngôn 若nhược 凡phàm 夫phu 緣duyên 得đắc 真chân 境cảnh 應ưng 智trí 得đắc 成thành 既ký 凡phàm 夫phu 不bất 緣duyên 得đắc 實thật 境cảnh 而nhi 智trí 不bất 成thành 返phản 成thành 言ngôn 凡phàm 夫phu 若nhược 得đắc 實thật 境cảnh 而nhi 智trí 既ký 不bất 成thành 故cố 無vô 觀quán 境cảnh 是thị 假giả 而nhi 智trí 得đắc 成thành 。

【# 論luận 】# 隨tùy 三tam 智trí 轉chuyển 智trí 者giả 意ý 言ngôn 隨tùy 三tam 智trí 者giả 境cảnh 隨tùy 三tam 智trí 轉chuyển 下hạ 言ngôn 智trí 者giả 即tức 菩Bồ 薩Tát 能năng 觀quán 智trí 也dã 境cảnh 若nhược 實thật 有hữu 如như 何hà 隨tùy 三tam 智trí 轉chuyển 。

【# 疏sớ/sơ 】# 得đắc 心tâm 自tự 在tại 。 者giả 若nhược 十Thập 地Địa 辨biện 位vị 次thứ 雖tuy 人nhân 人nhân 實thật 十Thập 地Địa 王vương 位vị 未vị 必tất 即tức 實thật 亦diệc 如như 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 閻Diêm 浮Phù 提đề 王vương 第đệ 二Nhị 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 金Kim 輪Luân 王Vương 。 大đại 臣thần 藏tạng 經kinh 言ngôn 亦diệc 諸chư 萬vạn 億ức 國quốc 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 至chí 。 等đẳng 若nhược 如như 有hữu 宗tông 一nhất 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 有hữu 萬vạn 億ức 世thế 界giới 而nhi 成thành 至chí 此thử 明minh 智trí 即tức 是thị 初Sơ 地Địa 二nhị 二Nhị 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 此thử 輪Luân 王Vương 能năng 往vãng 餘dư 他tha 方phương 世thế 界giới 。 若nhược 異dị 生sanh 作tác 輪Luân 王Vương 者giả 唯duy 得đắc 自tự 處xứ 所sở 王vương 四tứ 天thiên 下hạ 。 而nhi 不bất 能năng 往vãng 。 四tứ 天thiên 下hạ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 意ý 解giải 思tư 惟duy 觀quán 雖tuy 境cảnh 亦diệc 成thành 乃nãi 至chí 前tiền 解giải 為vi 是thị 者giả 此thử 即tức 或hoặc 有hữu 觀quán 行hành 者giả 以dĩ 假giả 相tương/tướng 意ý 解giải 思tư 惟duy 多đa 時thời 觀quán 大đại 地địa 等đẳng 作tác 金kim 銀ngân 想tưởng 等đẳng 以dĩ 多đa 時thời 作tác 此thử 想tưởng 等đẳng 此thử 觀quán 便tiện 成thành 唯duy 自tự 見kiến 大đại 地địa 為vi 金kim 銀ngân 等đẳng 謂vị 餘dư 人nhân 皆giai 不bất 見kiến 地địa 等đẳng 為vi 金kim 銀ngân 故cố 不bất 得đắc 受thọ 用dụng 也dã 今kim 不bất 取thủ 此thử 解giải 以dĩ 假giả 想tưởng 觀quán 大đại 地địa 為vi 金kim 無vô 實thật 用dụng 故cố 此thử 通thông 即tức 小tiểu 聖thánh 凡phàm 夫phu 作tác 也dã 取thủ 前tiền 轉chuyển 換hoán 本bổn 質chất 變biến 大đại 地địa 等đẳng 為vi 實thật 金kim 銀ngân 餘dư 人nhân 皆giai 得đắc 受thọ 用dụng 之chi 故cố 前tiền 解giải 為vi 勝thắng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 得đắc 十thập 自tự 在tại 者giả 一nhất 壽thọ 二nhị 心tâm 三tam 眾chúng 具cụ 四tứ 業nghiệp 五ngũ 生sanh 六lục 願nguyện 七thất 勝thắng 解giải 脫thoát 八bát 神thần 通thông 九cửu 智trí 十thập 法pháp 自tự 在tại 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 亦diệc 言ngôn 各các 據cứ 勝thắng 說thuyết 者giả 餘dư 聖thánh 教giáo 中trung 說thuyết 第đệ 三Tam 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 得đắc 定định 自tự 在tại 者giả 據cứ 勝thắng 而nhi 說thuyết 如như 初Sơ 地Địa 行hành 檀đàn 二nhị 地địa 持trì 戒giới 三tam 地địa 忍nhẫn 辱nhục 等đẳng 皆giai 據cứ 勝thắng 說thuyết 理lý 實thật 初Sơ 地Địa 中trung 亦diệc 得đắc 定định 自tự 在tại 故cố 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 地địa 地địa 中trung 皆giai 能năng 具cụ 行hành 十Thập 波Ba 羅La 蜜Mật 。 也dã 問vấn 菩Bồ 薩Tát 所sở 變biến 大đại 地địa 為vi 金kim 等đẳng 時thời 未vị 審thẩm 大đại 地địa 在tại 不bất 答đáp 然nhiên 變biến 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 實thật 變biến 地địa 為vi 金kim 等đẳng 時thời 體thể 業nghiệp 餘dư 人nhân 得đắc 此thử 實thật 金kim 等đẳng 用dụng 二nhị 覆phú 相tương/tướng 又hựu 如như 天thiên 仙tiên 女nữ 變biến 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 身thân 為vi 女nữ 時thời 但đãn 男nam 相tương/tướng 不bất 現hiện 其kỳ 實thật 本bổn 男nam 身thân 還hoàn 在tại 然nhiên 餘dư 二Nhị 乘Thừa 變biến 等đẳng 雖tuy 現hiện 其kỳ 相tương/tướng 多đa 無vô 實thật 用dụng 然nhiên 即tức 質chất 變biến 者giả 如như 變biến 出xuất 柱trụ 為vi 金kim 等đẳng 皆giai 即tức 質chất 變biến 也dã 若nhược 離ly 質chất 變biến 者giả 不bất 化hóa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 一nhất 切thiết 異dị 生sanh 。 能năng 作tác 此thử 者giả 至chí 境cảnh 隨tùy 事sự 慧tuệ 轉chuyển 者giả 意ý 說thuyết 異dị 生sanh 若nhược 以dĩ 假giả 想tưởng 觀quán 地địa 等đẳng 為vi 金kim 等đẳng 相tương/tướng 是thị 境cảnh 隨tùy 事sự 慧tuệ 轉chuyển 事sự 慧tuệ 者giả 緣duyên 事sự 之chi 慧tuệ 名danh 為vi 事sự 慧tuệ 事sự 慧tuệ 即tức 緣duyên 五ngũ 塵trần 境cảnh 等đẳng 意ý 說thuyết 異dị 生sanh 作tác 此thử 觀quán 時thời 故cố 境cảnh 隨tùy 事sự 慧tuệ 轉chuyển 也dã 此thử 後hậu 解giải 意ý 也dã 以dĩ 後hậu 解giải 通thông 凡phàm 夫phu 故cố 如như 無Vô 量Lượng 壽Thọ 。 經kinh 佛Phật 教giáo 作tác 十thập 六lục 觀quán 者giả 乃nãi 至chí 變biến 嚴nghiêm 地địa 等đẳng 閉bế 目mục 開khai 目mục 。 皆giai 令linh 明minh 了liễu 。 凡phàm 夫phu 作tác 亦diệc 如như 異dị 生sanh 習tập 觀quán 者giả 亦diệc 能năng 變biến 境cảnh 隨tùy 心tâm 而nhi 轉chuyển 如như 作tác 空không 觀quán 及cập 折chiết 色sắc 作tác 極cực 微vi 等đẳng 觀quán 心tâm 如như 是thị 變biến 時thời 境cảnh 如như 是thị 生sanh 亦diệc 與dữ 境cảnh 隨tùy 事sự 慧tuệ 轉chuyển 相tương 似tự 故cố 此thử 明minh 言ngôn 如như 觀quán 經kinh 說thuyết 亦diệc 如như 九cửu 想tưởng 觀quán 等đẳng 。

【# 論luận 】# 言ngôn 謂vị 得đắc 勝thắng 定định 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 若nhược 得đắc 初sơ 果quả 以dĩ 去khứ 所sở 有hữu 聖thánh 人nhân 若nhược 在tại 定định 中trung 多đa 不bất 緣duyên 事sự 若nhược 定định 中trung 多đa 作tác 四Tứ 諦Đế 觀quán 等đẳng 謂vị 觀quán 苦khổ 無vô 常thường 等đẳng 名danh 九cửu 勝thắng 定định 若nhược 餘dư 異dị 生sanh 雖tuy 在tại 定định 中trung 但đãn 作tác 欣hân 猒# 等đẳng 觀quán 亦diệc 不bất 能năng 在tại 定định 中trung 而nhi 作tác 諦đế 觀quán 故cố 異dị 生sanh 得đắc 定định 不bất 名danh 為vi 勝thắng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 修tu 者giả 謂vị 修tu 觀quán 人nhân 即tức 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 疏sớ/sơ 取thủ 菩Bồ 薩Tát 謂vị 空không 境cảnh 相tướng 應ưng 者giả 謂vị 二Nhị 乘Thừa 修tu 人nhân 空không 觀quán 觀quán 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。 皆giai 悉tất 是thị 空không 。 漸tiệm 漸tiệm 修tu 習tập 除trừ 我ngã 我ngã 所sở 斷đoạn 惑hoặc 由do 境cảnh 無vô 實thật 此thử 空không 是thị 實thật 若nhược 不bất 是thị 實thật 者giả 此thử 空không 觀quán 應ưng 成thành 虗hư 妄vọng 不bất 能năng 斷đoạn 惑hoặc 故cố 知tri 外ngoại 境cảnh 無vô 空không 觀quán 是thị 實thật 也dã 此thử 空không 即tức 是thị 苦Khổ 諦Đế 下hạ 空không 或hoặc 四tứ 聖Thánh 諦Đế 所sở 緣duyên 相tương 應ứng 者giả 空không 我ngã 境cảnh 是thị 無vô 空không 相tướng 現hiện 故cố 謂vị 觀quán 四Tứ 諦Đế 下hạ 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 等đẳng 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 亦diệc 能năng 斷đoạn 煩phiền 惱não 故cố 。 知tri 外ngoại 境cảnh 無vô 實thật 此thử 空không 苦khổ 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 等đẳng 觀quán 是thị 實thật 能năng 斷đoạn 惑hoặc 也dã 若nhược 許hứa 境cảnh 是thị 實thật 者giả 此thử 苦khổ 無vô 常thường 等đẳng 觀quán 應ưng 成thành 顛điên 倒đảo 意ý 說thuyết 作tác 四Tứ 諦Đế 觀quán 觀quán 苦khổ 下hạ 一nhất 色sắc 四tứ 心tâm 境cảnh 作tác 空không 等đẳng 時thời 是thị 雖tuy 無vô 而nhi 有hữu 。 無vô 常thường 等đẳng 眾chúng 相tướng 現hiện 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 法pháp 觀quán 者giả 謂vị 此thử 後hậu 得đắc 乃nãi 至chí 相tương/tướng 皆giai 顯hiển 故cố 者giả 法pháp 者giả 謂vị 契Khế 經Kinh 正Chánh 法Pháp 觀quán 者giả 謂vị 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 薩Tát 。 後hậu 得đắc 妙diệu 慧tuệ 以dĩ 此thử 妙diệu 慧tuệ 。 觀quán 契Khế 經Kinh 中trung 無vô 常thường 等đẳng 正Chánh 法Pháp 道Đạo 理lý 即tức 依y 此thử 經Kinh 中trung 道Đạo 理lý 隨tùy 觀quán 一nhất 境cảnh 境cảnh 上thượng 苦khổ 無vô 常thường 等đẳng 雖tuy 無vô 實thật 境cảnh 而nhi 有hữu 苦khổ 無vô 常thường 等đẳng 眾chúng 相tướng 顯hiển 現hiện 乃nãi 至chí 觀quán 空không 無vô 我ngã 。 等đẳng 亦diệc 然nhiên 如như 疏sớ/sơ 中trung 言ngôn 謂vị 一nhất 極cực 微vi 觀quán 為vi 無vô 常thường 等đẳng 者giả 釋thích 前tiền 一nhất 境cảnh 上thượng 有hữu 多đa 相tương/tướng 現hiện 所sở 由do 然nhiên 二Nhị 乘Thừa 人nhân 後hậu 得đắc 智trí 中trung 不bất 能năng 緣duyên 契Khế 經Kinh 等đẳng 但đãn 由do 前tiền 加gia 行hành 智trí 中trung 緣duyên 契Khế 經Kinh 無vô 常thường 等đẳng 今kim 有hữu 後hậu 得đắc 智trí 中trung 但đãn 依y 前tiền 加gia 行hành 緣duyên 契Khế 經Kinh 無vô 常thường 道Đạo 理lý 而nhi 觀quán 苦khổ 無vô 常thường 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 一nhất 體thể 上thượng 有hữu 眾chúng 多đa 義nghĩa 乃nãi 至chí 體thể 應ưng 非phi 無vô 常thường 者giả 明minh 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 也dã 皆giai 是thị 觀quán 行hành 者giả 第đệ 六lục 識thức 上thượng 作tác 苦khổ 無vô 常thường 等đẳng 義nghĩa 若nhược 空không 無vô 常thường 等đẳng 義nghĩa 即tức 是thị 極cực 微vi 者giả 一nhất 極cực 微vi 體thể 應ưng 有hữu 眾chúng 多đa 以dĩ 無vô 常thường 等đẳng 義nghĩa 有hữu 眾chúng 多đa 故cố 若nhược 無vô 常thường 等đẳng 異dị 於ư 極cực 微vi 體thể 極cực 微vi 體thể 不bất 應ưng 即tức 是thị 常thường 等đẳng 眾chúng 境cảnh 隨tùy 理lý 慧tuệ 轉chuyển 者giả 謂vị 慧tuệ 能năng 觀quán 四Tứ 諦Đế 理lý 即tức 緣duyên 理lý 之chi 慧tuệ 名danh 為vi 理lý 慧tuệ 也dã 境cảnh 者giả 即tức 所sở 緣duyên 境cảnh 即tức 境cảnh 隨tùy 他tha 緣duyên 理lý 之chi 慧tuệ 而nhi 轉chuyển 變biến 也dã 。

【# 論luận 】# 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 轉chuyển 智trí 者giả 問vấn 此thử 中trung 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 能năng 觀quán 見kiến 他tha 餘dư 聖thánh 者giả 證chứng 真chân 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 其kỳ 能năng 觀quán 他tha 者giả 為vi 用dụng 後hậu 得đắc 智trí 能năng 見kiến 他tha 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 為vi 用dụng 他tha 心tâm 智trí 及cập 有hữu 漏lậu 世thế 俗tục 智trí 能năng 見kiến 答đáp 用dụng 無vô 漏lậu 後hậu 得đắc 智trí 能năng 見kiến 或hoặc 通thông 他tha 心tâm 理lý 皆giai 無vô 失thất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 境cảnh 隨tùy 真chân 慧tuệ 轉chuyển 者giả 慧tuệ 能năng 緣duyên 真chân 緣duyên 真chân 之chi 慧tuệ 名danh 為vi 真chân 慧tuệ 即tức 餘dư 五ngũ 境cảnh 應ưng 隨tùy 他tha 真chân 慧tuệ 而nhi 不bất 現hiện 也dã 有hữu 謂vị 境cảnh 隨tùy 真chân 慧tuệ 轉chuyển 者giả 境cảnh 謂vị 真Chân 如Như 也dã 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 不bất 取thủ 於ư 相tướng 。 而nhi 真Chân 如Như 亦diệc 無vô 出xuất 相tương/tướng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 心tâm 意ý 識thức 所sở 緣duyên 皆giai 非phi 離ly 自tự 性tánh 者giả 疏sớ/sơ 中trung 解giải 上thượng 二nhị 句cú 有hữu 二nhị 解giải 一nhất 言ngôn 心tâm 意ý 識thức 所sở 緣duyên 所sở 緣duyên 者giả 即tức 是thị 八bát 識thức 上thượng 見kiến 相tương/tướng 分phần/phân 皆giai 非phi 離ly 自tự 性tánh 自tự 性tánh 者giả 即tức 是thị 八bát 識thức 自tự 體thể 分phần/phân 意ý 說thuyết 所sở 緣duyên 見kiến 相tương/tướng 皆giai 不bất 離ly 識thức 自tự 性tánh 分phân 之chi 自tự 性tánh 也dã 故cố 疏sớ/sơ 文văn 言ngôn 即tức 緣duyên 識thức 之chi 體thể 者giả 意ý 言ngôn 緣duyên 識thức 即tức 見kiến 分phần/phân 體thể 者giả 即tức 自tự 證chứng 分phần/phân 緣duyên 見kiến 分phần/phân 故cố 見kiến 分phân 是thị 識thức 體thể 上thượng 用dụng 是thị 自tự 證chứng 分phần/phân 緣duyên 見kiến 分phần/phân 見kiến 分phần/phân 不bất 離ly 自tự 體thể 分phần/phân 也dã 言ngôn 或hoặc 事sự 性tánh 者giả 事sự 之chi 言ngôn 境cảnh 事sự 即tức 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 離ly 識thức 自tự 體thể 性tánh 故cố 言ngôn 性tánh 也dã 二nhị 言ngôn 其kỳ 真Chân 如Như 理lý 體thể 即tức 是thị 義nghĩa 之chi 所sở 依y 本bổn 事sự 即tức 是thị 體thể 事sự 也dã 義nghĩa 者giả 即tức 是thị 有hữu 為vi 。 法pháp 也dã 故cố 真Chân 如Như 真chân 實thật 心tâm 也dã 故cố 真Chân 如Như 與dữ 識thức 為vi 體thể 不bất 離ly 識thức 自tự 體thể 若nhược 八bát 識thức 等đẳng 總tổng 名danh 意ý 或hoặc 總tổng 名danh 識thức 即tức 八bát 識thức 上thượng 見kiến 相tương/tướng 分phân 是thị 所sở 緣duyên 不bất 離ly 識thức 之chi 自tự 體thể 也dã 意ý 說thuyết 真Chân 如Như 及cập 所sở 緣duyên 皆giai 不bất 離ly 識thức 自tự 體thể 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 大Đại 乘Thừa 他tha 方phương 佛Phật 眼nhãn 乃nãi 至chí 自tự 他tha 。 不bất 極cực 成thành 者giả 薩tát 婆bà 多đa 唯duy 許hứa 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 有hữu 佛Phật 。 出xuất 世thế 不bất 許hứa 有hữu 他tha 方phương 佛Phật 也dã 又hựu 唯duy 許hứa 有hữu 八bát 方phương 上thượng 下hạ 。 二nhị 方phương 皆giai 無vô 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 最tối 後hậu 身thân 菩Bồ 薩Tát 。 者giả 即tức 是thị 王vương 宮cung 所sở 生sanh 身thân 於ư 此thử 身thân 上thượng 即tức 得đắc 成thành 佛Phật 。 名danh 最tối 後hậu 身thân 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 起khởi 煩phiền 惱não 悉tất 是thị 實thật 訶ha 罵mạ 調Điều 達Đạt 愛ái 怡di 羅la 睺hầu 皆giai 是thị 實thật 煩phiền 惱não 此thử 菩Bồ 薩Tát 三tam 大đại 劫kiếp 中trung 但đãn 是thị 凡phàm 夫phu 亦diệc 入nhập 地địa 獄ngục 三tam 大đại 阿a 僧Tăng 企xí 劫kiếp 已dĩ 滿mãn 不bất 生sanh 惡ác 趣thú 定định 善thiện 定định 趣thú 不bất 生sanh 貧bần 賤tiện 家gia 。 定định 即tức 豪hào 家gia 得đắc 男nam 子tử 身thân 定định 不bất 受thọ 女nữ 身thân 。 等đẳng 雖tuy 三tam 劫kiếp 滿mãn 已dĩ 又hựu 一nhất 百bách 大đại 成thành 壞hoại 劫kiếp 修tu 相tướng 好hảo 若nhược 大Đại 乘Thừa 中trung 三tam 大đại 阿a 僧Tăng 企xí 劫kiếp 滿mãn 已dĩ 即tức 百bách 劫kiếp 修tu 相tướng 好hảo 千thiên 劫kiếp 修tu 威uy 儀nghi 萬vạn 劫kiếp 學học 神thần 通thông 亦diệc 學học 牛ngưu 行hành 象tượng 王vương 等đẳng 此thử 等đẳng 皆giai 有hữu 。 自tự 他tha 不bất 成thành 並tịnh 極cực 成thành 言ngôn 簡giản 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 親thân 緣duyên 言ngôn 簡giản 他tha 身thân 中trung 自tự 心tâm 外ngoại 色sắc 及cập 第đệ 八bát 等đẳng 所sở 變biến 者giả 然nhiên 他tha 身thân 所sở 變biến 色sắc 等đẳng 及cập 自tự 第đệ 八bát 識thức 所sở 變biến 色sắc 等đẳng 皆giai 五ngũ 識thức 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 不bất 是thị 親thân 緣duyên 也dã 故cố 須tu 簡giản 也dã 若nhược 不bất 簡giản 者giả 有hữu 立lập 已dĩ 成thành 過quá 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 先tiên 許hứa 有hữu 故cố 准chuẩn 論luận 疏sớ/sơ 合hợp 有hữu 不bất 字tự 不bất 親thân 緣duyên 言ngôn 簡giản 踈sơ 所sở 遠viễn 也dã 疏sớ/sơ 略lược 無vô 不bất 字tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 是thị 餘dư 四tứ 識thức 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 四tứ 量lượng 亦diệc 爾nhĩ 者giả 量lượng 一nhất 言ngôn 極cực 成thành 耳nhĩ 識thức 定định 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 聲thanh 等đẳng 因nhân 言ngôn 五ngũ 識thức 中trung 隨tùy 一nhất 攝nhiếp 故cố 如như 餘dư 眼nhãn 識thức 等đẳng 餘dư 鼻tị 舌thiệt 身thân 識thức 等đẳng 准chuẩn 此thử 應ưng 知tri 故cố 極cực 成thành 言ngôn 亦diệc 流lưu 至chí 此thử 亦diệc 應ưng 簡giản 不bất 極cực 成thành 不bất 鼻tị 舌thiệt 身thân 識thức 等đẳng 即tức 大Đại 乘Thừa 中trung 他tha 方phương 佛Phật 不bất 鼻tị 舌thiệt 身thân 識thức 小Tiểu 乘Thừa 佛Phật 非phi 無vô 漏lậu 不bất 鼻tị 舌thiệt 身thân 識thức 最tối 後hậu 身thân 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 善thiện 不bất 鼻tị 舌thiệt 身thân 識thức 等đẳng 此thử 等đẳng 皆giai 有hữu 。 自tự 他tha 不bất 極cực 成thành 為vi 簡giản 於ư 此thử 極cực 成thành 言ngôn 至chí 於ư 此thử 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 總tổng 為vi 言ngôn 至chí 不bất 別biệt 指chỉ 者giả 此thử 說thuyết 論luận 中trung 比tỉ 量lượng 宗tông 同đồng 喻dụ 略lược 所sở 由do 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 極cực 成thành 言ngôn 亦diệc 流lưu 至chí 此thử 者giả 亦diệc 應ưng 簡giản 大Đại 乘Thừa 他tha 方phương 佛Phật 意ý 識thức 及cập 小Tiểu 乘Thừa 最tối 後hậu 身thân 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 善thiện 意ý 識thức 佛Phật 意ý 識thức 界giới 法Pháp 界Giới 意ý 界giới 是thị 無vô 漏lậu 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 許hứa 故cố 不bất 簡giản 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 別biệt 言ngôn 第đệ 六lục 至chí 為vi 不bất 定định 過quá 者giả 若nhược 有hữu 餘dư 字tự 中trung 不bất 攝nhiếp 七thất 八bát 識thức 即tức 外ngoại 人nhân 將tương 七thất 八bát 二nhị 識thức 為vi 過quá 言ngôn 汝nhữ 第đệ 六lục 識thức 為vi 如như 五ngũ 識thức 是thị 即tức 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 諸chư 法pháp 為vi 如như 第đệ 七thất 八bát 識thức 故cố 亦diệc 得đắc 親thân 緣duyên 離ly 自tự 諸chư 法pháp 彼bỉ 小Tiểu 乘Thừa 雖tuy 不bất 信tín 有hữu 第đệ 八bát 識thức 然nhiên 將tương 此thử 識thức 親thân 緣duyên 心tâm 外ngoại 法pháp 故cố 為vi 不bất 定định 過quá 據cứ 現hiện 實thật 非phi 不bất 定định 既ký 不bất 信tín 有hữu 七thất 八bát 識thức 何hà 得đắc 更cánh 緣duyên 心tâm 外ngoại 法pháp 耶da 又hựu 例lệ 七thất 八bát 識thức 亦diệc 是thị 極cực 成thành 前tiền 引dẫn 理lý 教giáo 已dĩ 成thành 立lập 故cố 亦diệc 成thành 有hữu 法pháp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 別biệt 有hữu 六lục 量lượng 者giả 即tức 六lục 識thức 各các 別biệt 作tác 比tỉ 量lượng 即tức 為vi 六lục 量lượng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 第đệ 二nhị 唯duy 識thức 量lượng 者giả 取thủ 前tiền 親thân 所sở 緣duyên 量lượng 為vi 第đệ 一nhất 此thử 量lượng 為vi 第đệ 二nhị 若nhược 約ước 大đại 段đoạn 次thứ 第đệ 合hợp 是thị 第đệ 四tứ 量lượng 更cánh 勘khám 餘dư 本bổn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 相tương 應ứng 法Pháp 體thể 。 所sở 緣duyên 性tánh 故cố 者giả 即tức 此thử 相tương 應ứng 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 即tức 彼bỉ 他tha 心tâm 智trí 緣duyên 故cố 相tương 應ứng 心tâm 心tâm 所sở 亦diệc 是thị 所sở 緣duyên 性tánh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 言ngôn 即tức 識thức 者giả 宗tông 中trung 不bất 可khả 言ngôn 即tức 識thức 但đãn 可khả 言ngôn 決quyết 定định 不bất 離ly 。 心tâm 及cập 心tâm 所sở 若nhược 言ngôn 即tức 識thức 為vi 宗tông 者giả 即tức 宗tông 有hữu 一nhất 分phần/phân 相tương/tướng 符phù 過quá 以dĩ 他tha 心tâm 境cảnh 即tức 是thị 心tâm 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 有hữu 無vô 為vi 別biệt 故cố 者giả 若nhược 以dĩ 所sở 緣duyên 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 即tức 是thị 識thức 者giả 且thả 如như 所sở 緣duyên 中trung 有hữu 是thị 無vô 為vi 法Pháp 。 者giả 此thử 無vô 為vi 復phục 與dữ 識thức 別biệt 如như 何hà 言ngôn 所sở 緣duyên 法pháp 即tức 識thức 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 是thị 法Pháp 故cố 。 即tức 有hữu 體thể 法pháp 者giả 意ý 說thuyết 論luận 中trung 所sở 緣duyên 法pháp 者giả 即tức 是thị 因nhân 法pháp 故cố 言ngôn 以dĩ 是thị 法Pháp 故cố 。 既ký 言ngôn 所sở 緣duyên 必tất 以dĩ 有hữu 體thể 故cố 所sở 緣duyên 有hữu 體thể 法pháp 因nhân 意ý 除trừ 彼bỉ 空không 華hoa 不bất 可khả 為vi 因nhân 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 言ngôn 以dĩ 是thị 法pháp 者giả 即tức 顯hiển 他tha 心tâm 是thị 所sở 緣duyên 明minh 不bất 離ly 識thức 非phi 即tức 我ngã 心tâm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 除trừ 彼bỉ 亦diệc 得đắc 者giả 即tức 立lập 量lượng 言ngôn 除trừ 他tha 心tâm 智trí 所sở 緣duyên 他tha 心tâm 心tâm 所sở 境cảnh 已dĩ 外ngoại 餘dư 所sở 緣duyên 諸chư 法pháp 決quyết 定định 不bất 離ly 。 能năng 緣duyên 心tâm 等đẳng 因nhân 言ngôn 是thị 所sở 緣duyên 故cố 如như 相tương 應ứng 法pháp 又hựu 立lập 量lượng 言ngôn 除trừ 彼bỉ 無vô 體thể 已dĩ 外ngoại 餘dư 所sở 緣duyên 有hữu 體thể 法pháp 決quyết 定định 不bất 離ly 。 我ngã 能năng 緣duyên 心tâm 是thị 所sở 緣duyên 法pháp 故cố 如như 相tương 應ứng 法pháp 或hoặc 因nhân 除trừ 亦diệc 得đắc 因nhân 中trung 應ưng 言ngôn 除trừ 彼bỉ 空không 華hoa 所sở 緣duyên 法pháp 故cố 以dĩ 言ngôn 簡giản 之chi 故cố 亦diệc 無vô 有hữu 過quá 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 言ngôn 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 至chí 故cố 通thông 心tâm 者giả 若nhược 非phi 言ngôn 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 即tức 唯duy 心tâm 所sở 蘊uẩn 故cố 故cố 但đãn 總tổng 言ngôn 相tương 應ứng 通thông 心tâm 王vương 也dã 故cố 不bất 言ngôn 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 問vấn 此thử 文văn 與dữ 前tiền 此thử 親thân 所sở 緣duyên 定định 非phi 離ly 此thử 此thử 等đẳng 論luận 文văn 何hà 別biệt 皆giai 成thành 立lập 所sở 緣duyên 不bất 離ly 識thức 故cố 答đáp 有hữu 二nhị 解giải 一nhất 言ngôn 無vô □# □# 別biệt 但đãn 重trọng/trùng 成thành 前tiền 量lượng 也dã 有hữu 法pháp 用dụng 前tiền 二nhị 言ngôn 有hữu 別biệt 前tiền 量lượng 偏thiên 約ước 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 說thuyết 不bất 離ly 心tâm 而nhi 有hữu 外ngoại 救cứu 言ngôn 如như 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 及cập 親thân 所sở 緣duyên 不bất 離ly 心tâm 故cố 可khả 成thành 唯duy 識thức 若nhược 疎sơ 所sở 緣duyên 質chất 色sắc 並tịnh 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 及cập 與dữ 無vô 為vi 。 等đẳng 既ký 非phi 親thân 緣duyên 應ưng 離ly 識thức 有hữu 故cố 說thuyết 此thử 量lượng 然nhiên 此thử 量lượng 意ý 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 以dĩ 是thị 法Pháp 故cố 。 皆giai 非phi 離ly 心tâm 如như 心tâm 心tâm 所sở 非phi 謂vị 此thử 法pháp 是thị 親thân 所sở 緣duyên 說thuyết 不bất 離ly 言ngôn 故cố 與dữ 前tiền 論luận 文văn 有hữu 別biệt 明minh 知tri 此thử 量lượng 有hữu 法pháp 但đãn 言ngôn 所sở 緣duyên 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 為vi 有hữu 法pháp 與dữ 前tiền 論luận 文văn 有hữu 法pháp 不bất 同đồng 故cố 說thuyết 與dữ 前tiền 論luận 文văn 別biệt 或hoặc 可khả 前tiền 後hậu 二nhị 量lượng 因nhân 有hữu 別biệt 故cố 前tiền 後hậu 論luận 別biệt 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 初sơ 離ly 有hữu 者giả 意ý 言ngôn 實thật 我ngã 法pháp 等đẳng 體thể 非phi 有hữu 故cố 不bất 同đồng 彼bỉ 真chân 理lý 及cập 俗tục 八bát 識thức 事sự 於ư 是thị 有hữu 故cố 故cố 言ngôn 離ly 有hữu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 後hậu 離ly 無vô 者giả 意ý 言ngôn 後hậu 者giả 即tức 空không 理lý 及cập 識thức 名danh 後hậu 也dã 空không 即tức 是thị 如như 依y 空không 顯hiển 故cố 名danh 空không 體thể 性tánh 是thị 有hữu 不bất 同đồng 遍biến 計kế 體thể 是thị 無vô 法pháp 故cố 言ngôn 離ly 無vô 問vấn 此thử 疏sớ/sơ 文văn 緣duyên 空không 識thức 者giả 即tức 取thủ 能năng 緣duyên 真Chân 如Như 之chi 識thức 何hà 故cố 此thử 次thứ 論luận 文văn 言ngôn 慈từ 尊tôn 依y 此thử 說thuyết 二nhị 頌tụng 言ngôn 下hạ 文văn 引dẫn 中trung 邊biên 論luận 虗hư 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 不bất 取thủ 能năng 緣duyên 真Chân 如Như 之chi 識thức 答đáp 意ý 顯hiển 真Chân 如Như 妄vọng 不bất 相tương 離ly 真chân 俗tục 相tương 依y 故cố 言ngôn 說thuyết 虗hư 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 結kết 前tiền 所sở 言ngôn 契khế 會hội 中trung 道đạo 者giả 結kết 向hướng 向hướng 前tiền 一nhất 紙chỉ 計kế 文văn 彼bỉ 論luận 文văn 言ngôn 唯duy 識thức 義nghĩa 成thành 契khế 會hội 中trung 道đạo 故cố 立lập 理lý 證chứng 以dĩ 上thượng 所sở 明minh 法pháp 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 辨biện 中trung 邊biên 論luận 卷quyển 所sở 說thuyết 彌Di 勒Lặc 本bổn 頌tụng 者giả 意ý 說thuyết 彌Di 勒Lặc 初sơ 造tạo 辨biện 中trung 邊biên 論luận 說thuyết 此thử 二nhị 頌tụng 本bổn 是thị 彌Di 勒Lặc 作tác 釋thích 是thị 世thế 親thân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 處xứ 言ngôn 與dữ 於ư 大đại 義nghĩa 相tương 似tự 者giả 意ý 說thuyết 處xứ 字tự 與dữ 於ư 字tự 大đại 義nghĩa 相tương 似tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 處xứ 於ư 中trung 字tự 皆giai 第đệ 七thất 轉chuyển 有hữu 所sở 依y 故cố 者giả 舊cựu 頌tụng 言ngôn 彼bỉ 處xứ 無vô 有hữu 。 二nhị 處xứ 者giả 皆giai 即tức 第đệ 七thất 轉chuyển 中trung 境cảnh 第đệ 七thất 轉chuyển 然nhiên 第đệ 七thất 轉chuyển 聲thanh 中trung 有hữu 所sở 依y 有hữu 所sở 於ư 境cảnh 今kim 即tức 是thị 處xứ 於ư 境cảnh 聲thanh 攝nhiếp 處xứ 與dữ 於ư 相tương 似tự 故cố 論luận 第đệ 一nhất 言ngôn 謂vị 二nhị 空không 於ư 者giả 是thị 境cảnh 第đệ 七thất 攝nhiếp 然nhiên 豈khởi 列liệt 中trung 字tự 為vi 第đệ 七thất 轉chuyển 應ưng 言ngôn 處xứ 者giả 於ư 中trung 是thị 第đệ 七thất 轉chuyển 攝nhiếp 或hoặc 可khả 頌tụng 中trung 中trung 字tự 是thị 第đệ 七thất 轉chuyển 攝nhiếp 以dĩ 第đệ 七thất 轉chuyển 中trung 有hữu 所sở 依y 聲thanh 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 言ngôn 於ư 此thử 舊cựu 言ngôn 彼bỉ 處xứ 乃nãi 至chí 但đãn 可khả 言ngôn 此thử 者giả 今kim 新tân 頌tụng 言ngôn 於ư 此thử 二nhị 都đô 無vô 但đãn 言ngôn 於ư 此thử 若nhược 如như 舊cựu 頌tụng 言ngôn 彼bỉ 處xứ 無vô 有hữu 。 二nhị 但đãn 言ngôn 於ư 彼bỉ 凡phàm 言ngôn 此thử 言ngôn 即tức 是thị 近cận 也dã 謂vị 此thử 近cận 法pháp 彼bỉ 者giả 即tức 是thị 遠viễn 也dã 即tức 彼bỉ 處xứ 遠viễn 法pháp 即tức 此thử 二nhị 句cú 始thỉ 明minh 虗hư 妄vọng 心tâm 有hữu 即tức 明minh 於ư 此thử 妄vọng 心tâm 上thượng 無vô 我ngã 法pháp 二nhị 種chủng 故cố 疏sớ/sơ 主chủ 斥xích 舊cựu 頌tụng 言ngôn 頌tụng 中trung 彼bỉ 字tự 者giả 若nhược 舊cựu 頌tụng 言ngôn 彼bỉ 者giả 對đối 誰thùy 此thử 言ngôn 彼bỉ 耶da 如như 先tiên 有hữu 此thử 後hậu 方phương 有hữu 彼bỉ 未vị 有hữu 此thử 如như 何hà 言ngôn 彼bỉ 故cố 著trước 此thử 字tự 為vi 勝thắng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 順thuận 此thử 方phương 言ngôn 者giả 意ý 說thuyết 此thử 中trung 唯duy 有hữu 空không 五ngũ 字tự 成thành 句cú 者giả 順thuận 此thử 方phương 言ngôn 也dã 故cố 不bất 著trước 性tánh 字tự 為vi 言ngôn 此thử 中trung 唯duy 有hữu 空không 性tánh 非phi 但đãn 不bất 順thuận 方phương 言ngôn 亦diệc 乃nãi 文văn 詞từ 不bất 便tiện 據cứ 理lý 合hợp 性tánh 字tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 與dữ 定định 有hữu 別biệt 者giả 梵Phạm 音âm 言ngôn 都đô 乃nãi 至chí 於ư 理lý 為vi 勝thắng 者giả 答đáp 唯duy 與dữ 定định 差sai 別biệt 所sở 望vọng 也dã 若nhược 新tân 頌tụng 言ngôn 此thử 中trung 唯duy 有hữu 空không 但đãn 言ngôn 唯duy 字tự 若nhược 舊cựu 頌tụng 言ngôn 此thử 中trung 定định 有hữu 空không 是thị 定định 義nghĩa 若nhược 於ư 都đô 字tự 上thượng 更cánh 加gia 阿a 縛phược 駄đà 剌lạt 那na 是thị 揩khai 定định 義nghĩa 也dã 故cố 應ưng 言ngôn 阿a 縛phược 駄đà 剌lạt 那na 都đô 故cố 唯duy 即tức 是thị 定định 義nghĩa 以dĩ 依y 他tha 中trung 決quyết 定định 唯duy 有hữu 空không 故cố 疏sớ/sơ 主chủ 斥xích 新tân 頌tụng 中trung 唯duy 字tự 今kim 解giải 言ngôn 唯duy 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 決quyết 定định 義nghĩa 依y 他tha 決quyết 定định 有hữu 空không 故cố 二nhị 者giả 簡giản 持trì 義nghĩa 簡giản 持trì 義nghĩa 者giả 此thử 中trung 即tức 無vô 前tiền 句cú 以dĩ 言ngôn 於ư 此thử 二nhị 都đô 無vô 即tức 已dĩ 簡giản 去khứ 我ngã 法pháp 二nhị 種chủng 今kim 此thử 下hạ 句cú 又hựu 言ngôn 唯duy 字tự 更cánh 何hà 所sở 簡giản 不bất 可khả 以dĩ 無vô 法pháp 更cánh 須tu 簡giản 也dã 故cố 舊cựu 頌tụng 中trung 定định 字tự 於ư 理lý 為vi 勝thắng 如như 前tiền 已dĩ 言ngôn 無vô 有hữu 二nhị 。 者giả 即tức 指chỉ 頌tụng 也dã 無vô 有hữu 二nhị 者giả 。 即tức 指chỉ 頌tụng 中trung 於ư 此thử 二nhị 都đô 無vô 一nhất 句cú 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 空không 者giả 即tức 俗tục 諦đế 中trung 有hữu 真Chân 諦Đế 者giả 此thử 文văn 即tức 有hữu 釋thích 前tiền 此thử 中trung 唯duy 有hữu 空không 下hạ 兩lưỡng 字tự 問vấn 何hà 故cố 則tắc 釋thích 前tiền 句cú 下hạ 兩lưỡng 字tự 耶da 答đáp 意ý 一nhất 顯hiển 真chân 俗tục 相tương 依y 有hữu 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 無vô 時thời 亦diệc 與dữ 二nhị 故cố 者giả 意ý 言ngôn 有hữu 一nhất 時thời 必tất 有hữu 二nhị 別biệt 無vô 一nhất 時thời 二nhị 亦diệc 無vô 故cố 即tức 亦diệc 出xuất 一nhất 也dã 意ý 說thuyết 非phi 但đãn 一nhất 無vô 二nhị 亦diệc 無vô 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 下hạ 成thành 前tiền 義nghĩa 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 者giả 頌tụng 言ngôn 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 者giả 即tức 是thị 彌Di 勒Lặc 引dẫn 證chứng 成thành 前tiền 一nhất 行hành 頌tụng 義nghĩa 。

【# 論luận 】# 虗hư 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 至chí 於ư 彼bỉ 亦diệc 有hữu 此thử 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 我ngã 此thử 一nhất 行hành 頌tụng 中trung 明minh 虗hư 妄vọng 心tâm 及cập 真Chân 如Như 空không 性tánh 。 是thị 有hữu 我ngã 法pháp 二nhị 種chủng 空không 無vô 體thể 是thị 故cố 此thử 道Đạo 理lý 不bất 違vi 經kinh 說thuyết 大Đại 般Bát 若Nhã 。 中trung 世Thế 尊Tôn 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 空không 者giả 即tức 是thị 虗hư 妄vọng 心tâm 及cập 真Chân 如Như 空không 性tánh 。 是thị 有hữu 也dã 非phi 不bất 虗hư 者giả 即tức 是thị 我ngã 法pháp 體thể 無vô 。 是thị 故cố 我ngã 說thuyết 。 不bất 違vi 經kinh 義nghĩa 非phi 無vô 不bất 妄vọng 心tâm 者giả 意ý 說thuyết 有hữu 真chân 空không 心tâm 即tức 妄vọng 中trung 有hữu 真chân 也dã 亦diệc 有hữu 無vô 漏lậu 智trí 謂vị 有hữu 為vi 無vô 漏lậu 也dã 依y 此thử 二nhị 無vô 名danh 之chi 為vi 空không 。 即tức 依y 此thử 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 二nhị 法pháp 上thượng 無vô 能năng 所sở 取thủ 我ngã 法pháp 故cố 名danh 之chi 為vi 虗hư 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 頌tụng 上thượng 三tam 句cú 同đồng 此thử 者giả 意ý 說thuyết 此thử 第đệ 二nhị 行hành 頌tụng 上thượng 三tam 句cú 與dữ 舊cựu 頌tụng 上thượng 三tam 句cú 同đồng 意ý 言ngôn 若nhược 新tân 舊cựu 二nhị 頌tụng 同đồng 者giả 不bất 對đối 明minh 若nhược 新tân 舊cựu 二nhị 頌tụng 不bất 同đồng 者giả 即tức 相tương 對đối 明minh 故cố 一nhất 頌tụng 相tương 對đối 明minh 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 故cố 者giả 約ước 妄vọng 分phân 別biệt 無vô 故cố 者giả 謂vị 能năng 取thủ 所sở 取thủ 問vấn 能năng 取thủ 所sở 取thủ 與dữ 妄vọng 分phân 別biệt 何hà 別biệt 答đáp 能năng 所sở 取thủ 是thị 遍biến 計kế 妄vọng 分phân 別biệt 依y 他tha 言ngôn 俗tục 空không 互hỗ 有hữu 者giả 真chân 中trung 有hữu 俗tục 俗tục 中trung 有hữu 真chân 真chân 俗tục 相tương 依y 而nhi 建kiến 立lập 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạm 言ngôn 薩tát 埵đóa 至chí 或hoặc 言ngôn 無vô 者giả 。 此thử 文văn 意ý 證chứng 合hợp 有hữu 三tam 故cố 字tự 論luận 文văn 中trung 略lược 但đãn 有hữu 一nhất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 會hội 於ư 中trung 道đạo 非phi 謂vị 詮thuyên 於ư 彼bỉ 義nghĩa 者giả 如như 頌tụng 中trung 言ngôn 是thị 則tắc 契khế 中trung 道đạo 即tức 是thị 契khế 會hội 於ư 中trung 道đạo 道Đạo 理lý 名danh 會hội 但đãn 取thủ 智trí 證chứng 於ư 理lý 邊biên 名danh 會hội 不bất 取thủ 詮thuyên 於ư 境cảnh 義nghĩa 名danh 契khế 會hội 中trung 道đạo 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 此thử 依y 三tam 界giới 虗hư 妄vọng 生sanh 死tử 乃nãi 至chí 不bất 說thuyết 清thanh 淨tịnh 者giả 意ý 明minh 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 前tiền 。 二nhị 行hành 頌tụng 明minh 斷đoạn 三tam 界giới 虗hư 妄vọng 生sanh 死tử 而nhi 證chứng 於ư 真chân 空không 理lý 故cố 頌tụng 不bất 說thuyết 無vô 漏lậu 依y 他tha 但đãn 說thuyết 有hữu 漏lậu 妄vọng 心tâm 及cập 於ư 空không 理lý 若nhược 通thông 明minh 無vô 漏lậu 者giả 頌tụng 應ưng 言ngôn 斷đoạn 有hữu 漏lậu 虗hư 妄vọng 生sanh 死tử 法pháp 得đắc 無vô 漏lậu 依y 他tha 法pháp 。 而nhi 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 唯duy 識thức 二nhị 十thập 外ngoại 引dẫn 為vi 難nạn/nan 者giả 意ý 言ngôn 二nhị 十thập 唯duy 識thức 中trung 外ngoại 人nhân 亦diệc 引dẫn 此thử 為vi 難nạn/nan 意ý 與dữ 此thử 同đồng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 據cứ 理lý 而nhi 言ngôn 四tứ 事sự 皆giai 通thông 者giả 意ý 言ngôn 四tứ 事sự 中trung 處xứ 時thời 二nhị 即tức 是thị 定định 身thân 及cập 作tác 用dụng 二nhị 即tức 是thị 不bất 決quyết 定định 。 今kim 言ngôn 四tứ 事sự 皆giai 通thông 者giả 處xứ 時thời 二nhị 亦diệc 通thông 不bất 定định 身thân 作tác 用dụng 亦diệc 通thông 既ký 定định 言ngôn 處xứ 時thời 通thông 不bất 定định 者giả 謂vị 於ư 是thị 處xứ 同đồng 一nhất 時thời 間gian 有hữu 情tình 心tâm 既ký 有hữu 多đa 所sở 變biến 亦diệc 應ưng 有hữu 別biệt 故cố 於ư 一nhất 境cảnh 變biến 各các 不bất 同đồng 即tức 隨tùy 自tự 心tâm 名danh 定định 不bất 定định 故cố 鬼quỷ 人nhân 天thiên 等đẳng 同đồng 居cư 異dị 居cư 相tương 望vọng 有hữu 定định 不bất 定định 言ngôn 身thân 作tác 用dụng 亦diệc 通thông 定định 者giả 謂vị 多đa 有hữu 情tình 同đồng 一nhất 事sự 業nghiệp 多đa 時thời 共cộng 集tập 事sự 同đồng 得đắc 了liễu 故cố 亦diệc 定định 成thành 或hoặc 言ngôn 處xứ 時thời 是thị 定định 作tác 用dụng 不bất 定định 者giả 亦diệc 就tựu 勝thắng 說thuyết 理lý 實thật 皆giai 有hữu 定định 不bất 定định 也dã 又hựu 四tứ 事sự 皆giai 通thông 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 四tứ 事sự 皆giai 通thông 有hữu 情tình 如như 疏sớ/sơ 云vân 謂vị 終chung 南nam 山sơn 處xứ 謂vị 緣duyên 山sơn 時thời 及cập 作tác 用dụng 等đẳng 亦diệc 是thị 無vô 情tình 水thủy 土thổ/độ 有hữu 生sanh 長trưởng 用dụng 等đẳng 等đẳng 者giả 四tứ 乃nãi 皆giai 通thông 有hữu 情tình 亦diệc 如như 南nam 山sơn 村thôn 人nhân 人nhân 經kinh 爾nhĩ 所sở 常thường 住trụ 南nam 住trụ 南nam 村thôn 定định 即tức 有hữu 情tình 處xứ 定định 有hữu 情tình 即tức 名danh 有hữu 情tình 所sở 定định 故cố 說thuyết 處xứ 通thông 有hữu 情tình 時thời 通thông 有hữu 情tình 者giả 或hoặc 有hữu 緣duyên 此thử 人nhân 或hoặc 時thời 不bất 緣duyên 人nhân 等đẳng 故cố 說thuyết 時thời 通thông 有hữu 情tình 疏sớ/sơ 中trung 即tức 約ước 有hữu 時thời 緣duyên 山sơn 等đẳng 據cứ 非phi 情tình 說thuyết 與dữ 身thân 作tác 用dụng 通thông 有hữu 情tình 者giả 作tác 用dụng 屬thuộc 身thân 故cố 亦diệc 緣duyên 。

疏sớ/sơ 中trung 銷tiêu 作tác 通thông 宗tông 應ưng 是thị 通thông 宗tông 應ưng 云vân 據cứ 理lý 而nhi 言ngôn 四tứ 事sự 皆giai 有hữu 過quá 外ngoại 人nhân 雖tuy 曰viết 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 無vô 心tâm 外ngoại 實thật 境cảnh 者giả 即tức 處xứ 時thời 身thân 用dụng 四tứ 皆giai 有hữu 過quá 者giả 據cứ 此thử 有hữu 理lý 也dã 亦diệc 如như 真Chân 諦Đế 舊cựu 頌tụng 云vân 若nhược 唯duy 識thức 先tiên 玄huyền 此thử 一nhất 句cú 通thông 紀kỷ 於ư 處xứ 時thời 身thân 用dụng 約ước 事sự 應ưng 難nạn/nan 云vân 若nhược 唯duy 識thức 無vô 云vân 即tức 處xứ 定định 不bất 定định 亦diệc 若nhược 唯duy 識thức 無vô 玄huyền 者giả 即tức 時thời 定định 亦diệc 不bất 成thành 所sở 成thành 既ký 定định 成thành 故cố 知tri 識thức 外ngoại 有hữu 情tình 境cảnh 身thân 用dụng 亦diệc 准chuẩn 此thử 難nạn/nan 云vân 若nhược 唯duy 識thức 無vô 光quang 身thân 不bất 定định 亦diệc 不bất 成thành 作tác 用dụng 亦diệc 不bất 成thành 等đẳng 又hựu 新tân 頌tụng 云vân 若nhược 識thức 無vô 實thật 境cảnh 此thử 了liễu 一nhất 句cú 亦diệc 通thông 於ư 四tứ 處xứ 外ngoại 人nhân 難nạn/nan 曰viết 若nhược 唯duy 識thức 無vô 心tâm 外ngoại 境cảnh 者giả 即tức 四tứ 事sự 皆giai 不bất 成thành 意ý 說thuyết 若nhược 唯duy 有hữu 識thức 無vô 外ngoại 境cảnh 者giả 處xứ 亦diệc 不bất 成thành 身thân 。 不bất 成thành 亦diệc 不bất 成thành 作tác 用dụng 亦diệc 不bất 成thành 既ký 許hứa 成thành 者giả 通thông 顯hiển 識thức 外ngoại 境cảnh 不bất 無vô 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 舊cựu 真Chân 諦Đế 論luận 云vân 至chí 若nhược 唯duy 識thức 無vô 實thật 者giả 意ý 冬đông 此thử 頌tụng 是thị 也dã 別biệt 為vi 難nạn/nan 難nạn/nan 云vân 若nhược 唯duy 識thức 無vô 直trực 玄huyền 境cảnh 等đẳng 與dữ 許hứa 處xứ 時thời 定định 者giả 此thử 應ưng 不bất 定định 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 唯duy 有hữu 識thức 無vô 外ngoại 境cảnh 故cố 故cố 故cố 處xứ 時thời 悉tất 無vô 定định 無vô 相tướng 續tục 不bất 定định 者giả 大Đại 乘Thừa 計kế 相tương 續tục 不bất 定định 今kim 難nạn/nan 言ngôn 相tương 續tục 應ưng 定định 故cố 言ngôn 無vô 相tướng 續tục 不bất 定định 無vô 不bất 定định 言ngôn 意ý 顯hiển 於ư 定định 作tác 用dụng 若nhược 成thành 者giả 今kim 難nạn/nan 言ngôn 應ưng 不bất 成thành 以dĩ 唯duy 有hữu 識thức 無vô 外ngoại 境cảnh 故cố 今kim 一nhất 行hành 頌tụng 下hạ 一nhất 句cú 結kết 上thượng 三tam 句cú 意ý 言ngôn 既ký 唯duy 有hữu 識thức 無vô 心tâm 外ngoại 境cảnh 所sở 作tác 事sự 等đẳng 如như 何hà 得đắc 成thành 耶da 又hựu 泰thái 法Pháp 師sư 解giải 此thử 頌tụng 言ngôn 此thử 則tắc 應ưng 言ngôn 處xứ 時thời 決quyết 定định 取thủ 第đệ 二nhị 句cú 中trung 上thượng 一nhất 無vô 字tự 相tương/tướng 屬thuộc 上thượng 處xứ 時thời 也dã 此thử 文văn 意ý 說thuyết 處xứ 時thời 悉tất 無vô 定định 無vô 也dã 意ý 顯hiển 有hữu 處xứ 時thời 決quyết 定định 也dã 即tức 第đệ 二nhị 句cú 中trung 相tương 續tục 不bất 定định 者giả 相tương 續tục 是thị 身thân 即tức 身thân 不bất 定định 也dã 作tác 事sự 即tức 作tác 用dụng 也dã 即tức 第đệ 二nhị 句cú 中trung 下hạ 不bất 定định 二nhị 字tự 流lưu 至chí 於ư 此thử 應ưng 言ngôn 作tác 用dụng 不bất 定định 悉tất 不bất 成thành 悉tất 不bất 成thành 者giả 難nạn/nan 上thượng 處xứ 時thời 身thân 用dụng 定định 不bất 定định 事sự 無vô 等đẳng 悉tất 不bất 成thành 也dã 然nhiên 第đệ 四tứ 句cú 合hợp 是thị 第đệ 一nhất 句cú 應ưng 言ngôn 若nhược 唯duy 識thức 無vô 塵trần 者giả 處xứ 時thời 身thân 用dụng 定định 不bất 成thành 者giả 悉tất 不bất 成thành 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 菩Bồ 提Đề 流lưu 支chi 論luận 言ngôn 若nhược 但đãn 心tâm 無vô 塵trần 至chí 人nhân 及cập 所sở 作tác 事sự 者giả 此thử 頌tụng 意ý 說thuyết 但đãn 有hữu 內nội 心tâm 無vô 心tâm 外ngoại 六lục 塵trần 也dã 實thật 無vô 外ngoại 境cảnh 妄vọng 見kiến 離ly 心tâm 外ngoại 有hữu 境cảnh 故cố 言ngôn 若nhược 但đãn 心tâm 無vô 塵trần 離ly 外ngoại 境cảnh 妄vọng 見kiến 處xứ 時thời 定định 不bất 定định 者giả 准chuẩn 上thượng 處xứ 時thời 令linh 定định 難nạn/nan 難nạn/nan 不bất 定định 故cố 言ngôn 處xứ 時thời 定định 不bất 定định 人nhân 所sở 作tác 事sự 者giả 人nhân 者giả 即tức 身thân 也dã 作tác 事sự 者giả 作tác 用dụng 也dã 大Đại 乘Thừa 言ngôn 此thử 二nhị 法pháp 不bất 定định 今kim 難nạn/nan 人nhân 言ngôn 即tức 上thượng 定định 字tự 流lưu 至chí 於ư 此thử 應ưng 言ngôn 人nhân 所sở 作tác 事sự 應ưng 定định 文văn 中trung 雖tuy 復phục 不bất 別biệt 配phối 准chuẩn 上thượng 相tương/tướng 返phản 理lý 合hợp 如như 是thị 難nạn/nan 也dã 以dĩ 唯duy 有hữu 識thức 無vô 外ngoại 境cảnh 故cố 又hựu 泰thái 法Pháp 師sư 言ngôn 若nhược 言ngôn 處xứ 時thời 定định 人nhân 所sở 作tác 事sự 不bất 定định 者giả 此thử 四tứ 皆giai 不bất 成thành 也dã 今kim 此thử 一nhất 行hành 頌tụng 將tương 第đệ 一nhất 句cú 難nạn/nan 下hạ 三tam 句cú 。

【# 疏sớ/sơ 】# 新tân 翻phiên 論luận 言ngôn 至chí 作tác 用dụng 不bất 應ưng 成thành 者giả 意ý 言ngôn 將tương 下hạ 一nhất 句cú 結kết 上thượng 三tam 句cú 總tổng 不bất 成thành 以dĩ 唯duy 有hữu 識thức 無vô 心tâm 外ngoại 境cảnh 故cố 准chuẩn 前tiền 近cận 難nạn/nan 故cố 彼bỉ 二nhị 十thập 唯duy 識thức 長trường/trưởng 行hành 言ngôn 若nhược 離ly 實thật 有hữu 色sắc 等đẳng 外ngoại 法pháp 色sắc 等đẳng 識thức 生sanh 乃nãi 至chí 非phi 一nhất 切thiết 處xứ 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 外ngoại 人nhân 難nạn/nan 言ngôn 若nhược 有hữu 心tâm 外ngoại 實thật 有hữu 色sắc 法pháp 等đẳng 即tức 終chung 南nam 山sơn 處xứ 常thường 定định 即tức 能năng 緣duyên 此thử 識thức 亦diệc 定định 若nhược 離ly 心tâm 外ngoại 無vô 有hữu 色sắc 等đẳng 法pháp 一nhất 切thiết 皆giai 唯duy 者giả 即tức 此thử 山sơn 處xứ 亦diệc 不bất 定định 能năng 緣duyên 此thử 識thức 亦diệc 不bất 定định 故cố 測trắc 言ngôn 此thử 釋thích 處xứ 時thời 決quyết 定định 不bất 成thành 難nạn/nan 若nhược 無vô 實thật 境cảnh 而nhi 能năng 見kiến 者giả 。 應ưng 一nhất 切thiết 處xứ 皆giai 見kiến 村thôn 園viên 男nam 女nữ 等đẳng 物vật 既ký 有hữu 所sở 得đắc 見kiến 。 無vô 所sở 不bất 見kiến 。 故cố 知tri 心tâm 外ngoại 有hữu 實thật 境cảnh 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 即tức 第đệ 一nhất 經kinh 部bộ 師sư 等đẳng 難nạn 處xứ 定định 也dã 者giả 即tức 經kinh 部bộ 為vi 首thủ 等đẳng 餘dư 十thập 九cửu 部bộ 二nhị 十thập 部bộ 小Tiểu 乘Thừa 皆giai 為vi 此thử 難nạn/nan 言ngôn 四tứ 若nhược 有hữu 心tâm 外ngoại 境cảnh 即tức 處xứ 時thời 決quyết 定định 身thân 作tác 用dụng 不bất 定định 既ký 大Đại 乘Thừa 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 無vô 心tâm 外ngoại 境cảnh 者giả 今kim 難nạn/nan 言ngôn 即tức 應ưng 處xứ 時thời 不bất 定định 即tức 身thân 及cập 作tác 用dụng 亦diệc 應ưng 定định 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 緣duyên 此thử 識thức 應ưng 生sanh 者giả 意ý 言ngôn 非phi 此thử 終chung 南nam 山sơn 處xứ 亦diệc 應ưng 緣duyên 此thử 山sơn 識thức 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 言ngôn 現hiện 識thức 非phi 謂vị 比tỉ 識thức 者giả 此thử 難nạn/nan 意ý 言ngôn 不bất 緣duyên 終chung 南nam 山sơn 處xứ 亦diệc 緣duyên 此thử 終chung 南nam 山sơn 現hiện 量lượng 識thức 識thức 生sanh 不bất 謂vị 比tỉ 量lượng 識thức 生sanh 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 比tỉ 量lượng 識thức 不bất 緣duyên 南nam 山sơn 處xứ 緣duyên 此thử 終chung 南nam 山sơn 此thử 識thức 亦diệc 得đắc 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 何hà 故cố 此thử 處xứ 有hữu 時thời 識thức 起khởi 非phi 一nhất 切thiết 時thời 者giả 意ý 難nạn/nan 言ngôn 何hà 故cố 此thử 終chung 南nam 處xứ 有hữu 時thời 識thức 起khởi 有hữu 時thời 不bất 起khởi 若nhược 舉cử 心tâm 正chánh 緣duyên 時thời 即tức 緣duyên 若nhược 欲dục 不bất 緣duyên 時thời 即tức 不bất 緣duyên 或hoặc 可khả 開khai 目mục 即tức 緣duyên 閉bế 目mục 即tức 不bất 緣duyên 既ký 唯duy 有hữu 識thức 無vô 境cảnh 何hà 故cố 不bất 一nhất 切thiết 時thời 常thường 緣duyên 外ngoại 立lập 量lượng 可khả 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 論luận 第đệ 三tam 難nạn/nan 言ngôn 乃nãi 至chí 非phi 無vô 眩huyễn 翳ế 有hữu 此thử 識thức 生sanh 者giả 明minh 解giải 言ngôn 此thử 釋thích 身thân 不bất 成thành 不bất 成thành 難nạn/nan 身thân 與dữ 相tương 續tục 名danh 之chi 差sai 別biệt 五ngũ 蘊uẩn 相tương 續tục 說thuyết 為vi 身thân 故cố 此thử 難nạn/nan 意ý 言ngôn 如như 堂đường 內nội 同đồng 處xứ 同đồng 時thời 有hữu 人nhân 住trụ 皆giai 見kiến 一nhất 柱trụ 若nhược 唯duy 有hữu 識thức 而nhi 無vô 實thật 境cảnh 者giả 應ưng 定định 一nhất 見kiến 餘dư 不bất 能năng 見kiến 亦diệc 如như 多đa 相tương 續tục 同đồng 時thời 間gian 於ư 一nhất 空không 華hoa 等đẳng 有hữu 見kiến 不bất 見kiến 既ký 若nhược 唯duy 有hữu 識thức 何hà 故cố 見kiến 柱trụ 則tắc 同đồng 見kiến 見kiến 空không 華hoa 則tắc 有hữu 見kiến 不bất 見kiến 耶da 疏sớ/sơ 如như 眩huyễn 翳ế 者giả 解giải 言ngôn 有hữu 著trước 物vật 不bất 正chánh 名danh 眩huyễn 眼nhãn 睛tình 上thượng 有hữu 病bệnh 名danh 翳ế 若nhược 眼nhãn 中trung 翳ế 長trường/trưởng 即tức 目mục 前tiền 見kiến 長trường/trưởng 毛mao 髮phát 若nhược 目mục 翳ế 圓viên 即tức 眼nhãn 見kiến 片phiến 輪luân 若nhược 目mục 中trung 翳ế 如như 一nhất 行hành 即tức 目mục 前tiền 見kiến 繩thằng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 外ngoại 量lượng 言ngôn 乃nãi 至chí 於ư 一nhất 空không 華hoa 有hữu 見kiến 不bất 見kiến 者giả 此thử 難nạn/nan 相tương 續tục 不bất 決quyết 定định 謂vị 大Đại 乘Thừa 言ngôn 相tương 續tục 不bất 定định 如như 多đa 人nhân 一nhất 處xứ 眩huyễn 翳ế 者giả 見kiến 髮phát 不bất 眩huyễn 者giả 不bất 見kiến 故cố 知tri 不bất 決quyết 定định 今kim 解giải 難nạn/nan 言ngôn 乃nãi 至chí 餘dư 不bất 能năng 見kiến 等đẳng 豈khởi 相tương/tướng 符phù 耶da 答đáp 不bất 爾nhĩ 乍sạ 觀quán 此thử 文văn 似tự 相tương/tướng 符phù 據cứ 理lý 不bất 違vi 外ngoại 人nhân 言ngôn 汝nhữ 大Đại 乘Thừa 為vi 言ngôn 一nhất 見kiến 一nhất 不bất 見kiến 如như 眩huyễn 翳ế 等đẳng 即tức 此thử 相tương 續tục 不bất 決quyết 定định 者giả 即tức 應ưng 多đa 人nhân 一nhất 處xứ 共cộng 觀quán 一nhất 樹thụ 亦diệc 應ưng 一nhất 見kiến 餘dư 不bất 見kiến 如như 眩huyễn 翳ế 等đẳng 樹thụ 既ký 一nhất 見kiến 亦diệc 二nhị 見kiến 明minh 知tri 相tương 續tục 不bất 決quyết 定định 者giả 不bất 成thành 即tức 將tương 共cộng 見kiến 色sắc 難nạn/nan 相tương 續tục 不bất 定định 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 尋tầm 香hương 城thành 者giả 梵Phạm 音âm 言ngôn 健kiện 達đạt 縛phược 舊cựu 言ngôn 乾càn 闥thát 婆bà 此thử 言ngôn 尋tầm 香hương 西tây 方phương 戲hí 兒nhi 但đãn 作tác 音âm 樂nhạc 造tạo 幻huyễn 城thành 等đẳng 尋tầm 飯phạn 貪tham 食thực 彼bỉ 所sở 造tạo 城thành 名danh 尋tầm 香hương 城thành 由do 此thử 海hải 中trung 日nhật 輪luân 雲vân 氣khí 相tương 擊kích 勢thế 力lực 似tự 城thành 相tương/tướng 現hiện 從tùng 喻dụ 為vi 名danh 亦diệc 辨biện 徤# 達đạt 縛phược 城thành 如như 泰thái 法Pháp 師sư 抄sao 更cánh 有hữu 廣quảng 釋thích 恐khủng 繁phồn 不bất 錄lục 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 上thượng 皆giai 有hữu 返phản 覆phú 比tỉ 量lượng 者giả 返phản 前tiền 處xứ 決quyết 定định 比tỉ 量lượng 言ngôn 汝nhữ 正chánh 緣duyên 於ư 終chung 南nam 山sơn 緣duyên 此thử 終chung 南nam 山sơn 識thức 應ưng 不bất 生sanh 執chấp 實thật 山sơn 無vô 此thử 心tâm 生sanh 故cố 如như 餘dư 不bất 緣duyên 終chung 南nam 山sơn 處xứ 時thời 定định 量lượng 言ngôn 汝nhữ 緣duyên 終chung 南nam 山sơn 識thức 應ưng 不bất 起khởi 執chấp 實thật 山sơn 無vô 此thử 心tâm 生sanh 故cố 如như 不bất 緣duyên 時thời 次thứ 相tương 續tục 不bất 定định 量lượng 言ngôn 如như 多đa 人nhân 於ư 一nhất 所sở 處xử 同đồng 一nhất 時thời 間gian 一nhất 人nhân 眩huyễn 翳ế 見kiến 髮phát 繩thằng 等đẳng 時thời 餘dư 人nhân 無vô 眩huyễn 翳ế 者giả 亦diệc 應ưng 見kiến 髮phát 蠅dăng 等đẳng 物vật 執chấp 唯duy 識thức 故cố 如như 眾chúng 多đa 人nhân 同đồng 一nhất 處xứ 時thời 見kiến 實thật 山sơn 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 真Chân 諦Đế 論luận 言ngôn 定định 處xứ 等đẳng 義nghĩa 成thành 如như 夢mộng 如như 餓ngạ 鬼quỷ 乃nãi 至chí 及cập 共cộng 受thọ 逼bức 害hại 者giả 新tân 頌tụng 釋thích 處xứ 等đẳng 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 時thời 也dã 即tức 取thủ 第đệ 二nhị 句cú 中trung 上thượng 如như 夢mộng 二nhị 字tự 配phối 第đệ 一nhất 句cú 應ưng 言ngôn 處xứ 時thời 定định 如như 夢mộng 義nghĩa 得đắc 成thành 第đệ 三tam 句cú 中trung 續tục 者giả 即tức 身thân 也dã 即tức 是thị 不bất 定định 即tức 取thủ 第đệ 二nhị 句cú 中trung 下hạ 三tam 字tự 如như 餓ngạ 鬼quỷ 配phối 第đệ 三tam 句cú 應ưng 言ngôn 身thân 不bất 定định 如như 餓ngạ 鬼quỷ 一nhất 切thiết 同đồng 見kiến 膿nùng 河hà 等đẳng 即tức 第đệ 四tứ 句cú 簡giản 害hại 作tác 事sự 作tác 事sự 者giả 即tức 是thị 作tác 用dụng 應ưng 言ngôn 如như 夢mộng 中trung 損tổn 害hại 有hữu 作tác 用dụng 此thử 以dĩ 上thượng 五ngũ 句cú 以dĩ 三tam 種chủng 喻dụ 釋thích 四tứ 種chủng 。

復phục 次thứ 如như 地địa 獄ngục 一nhất 切thiết 見kiến 獄ngục 卒tốt 及cập 共cộng 受thọ 逼bức 害hại 此thử 以dĩ 上thượng 三tam 句cú 以dĩ 一nhất 種chủng 地địa 獄ngục 喻dụ 合hợp 釋thích 前tiền 四tứ 種chủng 故cố 四tứ 事sự 得đắc 成thành 也dã 舊cựu 頌tụng 與dữ 新tân 頌tụng 意ý 相tương 似tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 菩Bồ 提Đề 流lưu 支chi 論luận 曰viết 處xứ 時thời 等đẳng 諸chư 事sự 乃nãi 至chí 為vi 彼bỉ 。 所sở 逼bức 惱não 者giả 即tức 第đệ 一nhất 句cú 處xứ 時thời 等đẳng 諸chư 事sự 即tức 取thủ 第đệ 三tam 句cú 中trung 夢mộng 字tự 配phối 上thượng 第đệ 一nhất 句cú 應ưng 言ngôn 處xứ 時thời 定định 如như 夢mộng 無vô 色sắc 等đẳng 外ngoại 法pháp 者giả 即tức 無vô 心tâm 外ngoại 色sắc 等đẳng 實thật 法pháp 也dã 人nhân 者giả 身thân 也dã 遂toại 虗hư 妄vọng 見kiến 種chủng 種chủng 膿nùng 河hà 等đẳng 事sự 故cố 此thử 依y 業nghiệp 虗hư 妄vọng 見kiến 一nhất 句cú 皆giai 釋thích 身thân 不bất 定định 中trung 如như 餓ngạ 鬼quỷ 也dã 如như 夢mộng 中trung 無vô 女nữ 動động 身thân 失thất 不bất 淨tịnh 者giả 此thử 已dĩ 上thượng 二nhị 句cú 即tức 是thị 如như 夢mộng 須tu 有hữu 用dụng 此thử 上thượng 六lục 句cú 以dĩ 三tam 種chủng 喻dụ 釋thích 盡tận 前tiền 四tứ 種chủng 獄ngục 中trung 種chủng 種chủng 主chủ 為vì 彼bỉ 所sở 逼bức 。 惱não 此thử 以dĩ 上thượng 二nhị 句cú 以dĩ 一nhất 種chủng 喻dụ 合hợp 釋thích 四tứ 難nạn/nan 事sự 得đắc 成thành 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 餘dư 不bất 見kiến 處xứ 例lệ 所sở 見kiến 處xứ 比tỉ 量lượng 亦diệc 爾nhĩ 者giả 量lượng 言ngôn 餘dư 夢mộng 中trung 不bất 見kiến 村thôn 園viên 等đẳng 處xứ 應ưng 亦diệc 見kiến 是thị 處xứ 定định 汝nhữ 許hứa 夢mộng 境cảnh 非phi 實thật 有hữu 故cố 如như 餘dư 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 村thôn 園viên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 有hữu 世thế 間gian 。 至chí 置trí 汝nhữ 言ngôn 故cố 以dĩ 簡giản 之chi 者giả 此thử 釋thích 伏phục 難nạn/nan 難nạn/nan 言ngôn 應ưng 非phi 處xứ 定định 宗tông 豈khởi 無vô 世thế 間gian 自tự 宗tông 二nhị 相tương 違vi 過quá 耶da 答đáp 以dĩ 法pháp 有hữu 因nhân 中trung 置trí 汝nhữ 言ngôn 簡giản 之chi 故cố 無vô 過quá 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 因nhân 言ngôn 許hứa 無vô 隨tùy 一nhất 失thất 者giả 若nhược 因nhân 中trung 不bất 言ngôn 許hứa 者giả 因nhân 中trung 即tức 他tha 隨tùy 一nhất 不bất 成thành 過quá 彼bỉ 小Tiểu 乘Thừa 等đẳng 不bất 許hứa 境cảnh 無vô 實thật 故cố 是thị 置trí 許hứa 言ngôn 為vi 簡giản 過quá 也dã 即tức 大Đại 乘Thừa 因nhân 中trung 自tự 置trí 許hứa 言ngôn 故cố 無vô 他tha 隨tùy 一nhất 失thất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 言ngôn 如như 是thị 故cố 無vô 以dĩ 真Chân 如Như 亦diệc 不bất 定định 過quá 者giả 意ý 言ngôn 言ngôn 如như 是thị 者giả 即tức 指chỉ □# 許hứa 之chi 境cảnh 內nội 處xứ 時thời 等đẳng 故cố 簡giản 真Chân 如Như 也dã 若nhược 不bất 言ngôn 如như 是thị 但đãn 以dĩ 是thị 境cảnh 故cố 者giả 即tức 有hữu 以dĩ 真Chân 如Như 為vi 不bất 定định 之chi 過quá 以dĩ 真Chân 如Như 亦diệc 是thị 境cảnh 故cố 問vấn 夢mộng 境cảnh 是thị 非phi 覺giác 豈khởi 可khả 將tương 前tiền 境cảnh 耶da 答đáp 今kim 所sở 成thành 意ý 彼bỉ 執chấp 處xứ 時thời 定định 實thật 即tức 通thông 遍biến 計kế 也dã 故cố 為vi 以dĩ 前tiền 後hậu 是thị 現hiện 境cảnh 此thử 違vi 他tha 准chuẩn 己kỷ 亦diệc 得đắc 為vi 對đối 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 論luận 言ngôn 即tức 於ư 是thị 處xứ 。 乃nãi 至chí 此thử 答đáp 時thời 定định 難nạn/nan 立lập 量lượng 准chuẩn 前tiền 者giả 量lượng 言ngôn 汝nhữ 於ư 夢mộng 中trung 見kiến 有hữu 村thôn 園viên 等đẳng 時thời 亦diệc 應ưng 不bất 見kiến 汝nhữ 許hứa 夢mộng 境cảnh 非phi 實thật 有hữu 故cố 如như 餘dư 夢mộng 中trung 不bất 見kiến 村thôn 等đẳng 時thời 或hoặc 返phản 之chi 或hoặc 於ư 夢mộng 不bất 見kiến 村thôn 園viên 等đẳng 時thời 亦diệc 應ưng 見kiến 有hữu 村thôn 等đẳng 許hứa 夢mộng 境cảnh 非phi 實thật 境cảnh 故cố 如như 汝nhữ 餘dư 夢mộng 中trung 見kiến 村thôn 等đẳng 時thời 正chánh 量lượng 言ngôn 其kỳ 非phi 夢mộng 中trung 境cảnh 雖tuy 無vô 實thật 所sở 見kiến 村thôn 園viên 等đẳng 更cánh 其kỳ 時thời 亦diệc 定định 許hứa 如như 是thị 境cảnh 皆giai 無vô 實thật 故cố 如như 夢mộng 所sở 見kiến 。 此thử 因nhân 對đối 經kinh 部bộ 經kinh 部bộ 許hứa 夢mộng 境cảnh 非phi 實thật 故cố 疏sớ/sơ 中trung 言ngôn 以dĩ 經kinh 部bộ 為vi 首thủ 若nhược 薩tát 婆bà 多đa 夢mộng 境cảnh 許hứa 實thật 故cố 今kim 不bất 對đối 問vấn 豈khởi 園viên 皆giai 有hữu 有hữu 情tình 非phi 答đáp 縱túng/tung 無vô 有hữu 情tình 村thôn 中trung 定định 有hữu 時thời 故cố 知tri 亦diệc 通thông 有hữu 情tình 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 論luận 謂vị 如như 餓ngạ 鬼quỷ 乃nãi 至chí 不bất 令linh 得đắc 食thực 者giả 謂vị 諸chư 餓ngạ 鬼quỷ 同đồng 業nghiệp 者giả 即tức 所sở 見kiến 境cảnh 同đồng 前tiền 別biệt 業nghiệp 者giả 即tức 所sở 見kiến 境cảnh 異dị 或hoặc 有hữu 一nhất 處xứ 眾chúng 多đa 餓ngạ 鬼quỷ 同đồng 業nghiệp 者giả 皆giai 共cộng 見kiến 餘dư 糞phẩn 等đẳng 望vọng 此thử 餓ngạ 鬼quỷ 有hữu 損tổn 害hại 用dụng 望vọng 有hữu 膿nùng 河hà 鬼quỷ 即tức 無vô 損tổn 害hại 用dụng 或hoặc 一nhất 處xứ 餓ngạ 鬼quỷ 同đồng 業nghiệp 者giả 見kiến 有hữu 膿nùng 河hà 膿nùng 河hà 望vọng 此thử 鬼quỷ 有hữu 損tổn 害hại 用dụng 望vọng 彼bỉ 見kiến 糞phẩn 等đẳng 鬼quỷ 無vô 損tổn 害hại 用dụng 或hoặc 有hữu 一nhất 處xứ 眾chúng 多đa 餓ngạ 鬼quỷ 同đồng 業nghiệp 者giả 皆giai 共cộng 見kiến 眾chúng 多đa 獄ngục 卒tốt 。 有hữu 情tình 執chấp 持trì 刀đao 杖trượng 。 遮già 桿# 守thủ 護hộ 河hà 水thủy 等đẳng 不bất 令linh 得đắc 食thực 即tức 此thử 獄ngục 卒tốt 等đẳng 於ư 此thử 處xứ 餓ngạ 鬼quỷ 有hữu 損tổn 害hại 用dụng 即tức 不bất 見kiến 膿nùng 河hà 膿nùng 河hà 於ư 此thử 處xứ 鬼quỷ 無vô 損tổn 害hại 用dụng 故cố 知tri 相tương 續tục 不bất 決quyết 定định 也dã 問vấn 此thử 所sở 見kiến 獄ngục 卒tốt 為vi 是thị 有hữu 情tình 為vi 是thị 無vô 情tình 答đáp 無vô 情tình 但đãn 餓ngạ 鬼quỷ 業nghiệp 力lực 所sở 感cảm 實thật 非phi 情tình 也dã 然nhiên 聖thánh 教giáo 中trung 唯duy 說thuyết 地địa 獄ngục 中trung 獄ngục 卒tốt 與dữ 鳥điểu 等đẳng 是thị 有hữu 情tình 故cố 餓ngạ 鬼quỷ 見kiến 者giả 是thị 無vô 情tình 也dã 若nhược 閻diêm 羅la 王vương 宜nghi 以dĩ 文văn 案án 獄ngục 卒tốt 伺tứ 命mạng 等đẳng 即tức 是thị 有hữu 情tình 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 若nhược 人nhân 心tâm 常thường 懷hoài 惡ác 毒độc 又hựu 見kiến 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 厄ách 難nạn 凶hung 惡ác 之chi 事sự 心tâm 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 由do 造tạo 此thử 業nghiệp 死tử 後hậu 作tác 閻diêm 羅la 王vương 皇hoàng 司ty 命mạng 獄ngục 卒tốt 等đẳng 非phi 於ư 此thử 中trung 定định 唯duy 一nhất 見kiến 者giả 意ý 說thuyết 非phi 眾chúng 多đa 餓ngạ 鬼quỷ 同đồng 見kiến 一nhất 境cảnh 然nhiên 各các 隨tùy 自tự 乘thừa 所sở 見kiến 差sai 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 立lập 量lượng 解giải 言ngôn 同đồng 於ư 一nhất 時thời 同đồng 於ư 一nhất 處xứ 。 乃nãi 至chí 猶do 如như 餓ngạ 鬼quỷ 。 見kiến 膿nùng 河hà 等đẳng 者giả 同đồng 於ư 一nhất 時thời 同đồng 於ư 一nhất 處xứ 。 有hữu 多đa 人nhân 若nhược 同đồng 有hữu 翳ế 者giả 即tức 見kiến 髮phát 繩thằng 等đẳng 若nhược 無vô 翳ế 者giả 唯duy 見kiến 好hảo/hiếu 髮phát 即tức 不bất 見kiến 髮phát 毛mao 輪luân 繩thằng 空không 華hoa 等đẳng 以dĩ 前tiền 如như 餓ngạ 鬼quỷ 同đồng 業nghiệp 者giả 唯duy 見kiến 膿nùng 河hà 不bất 同đồng 業nghiệp 者giả 即tức 不bất 見kiến 膿nùng 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 立lập 量lượng 解giải 乃nãi 至chí 失thất 精tinh 血huyết 等đẳng 者giả 有hữu 翳ế 無vô 翳ế 等đẳng 量lượng 如như 疏sớ/sơ 自tự 解giải 又hựu 量lượng 言ngôn 如như 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 飯phạn 食thực 乃nãi 伏phục 等đẳng 即tức 無vô 用dụng 餘dư 非phi 夢mộng 時thời 所sở 有hữu 飲ẩm 食thực 。 刀đao 杖trượng 等đẳng 即tức 有hữu 實thật 用dụng 又hựu 尋tầm 香hương 城thành 無vô 實thật 用dụng 餘dư 城thành 等đẳng 有hữu 實thật 用dụng 其kỳ 理lý 亦diệc 成thành 因nhân 言ngôn 許hứa 無vô 實thật 境cảnh 故cố 如như 夢mộng 中trung 有hữu 攝nhiếp 失thất 精tinh 血huyết 等đẳng 即tức 有hữu 用dụng 餘dư 不bất 失thất 精tinh 等đẳng 即tức 無vô 用dụng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 立lập 量lượng 解giải 言ngôn 餘dư 位vị 處xứ 定định 等đẳng 乃nãi 至chí 如như 地địa 獄ngục 人nhân 等đẳng 者giả 今kim 此thử 一nhất 切thiết 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 雖tuy 無vô 心tâm 外ngoại 境cảnh 而nhi 處xứ 時thời 亦diệc 定định 身thân 即tức 不bất 定định 有hữu 用dụng 無vô 用dụng 皆giai 得đắc 成thành 立lập 因nhân 言ngôn 許hứa 無vô 實thật 境cảnh 此thử 識thức 生sanh 故cố 如như 地địa 獄ngục 中trung 。 雖tuy 無vô 實thật 有hữu 情tình 獄ngục 卒tốt 狗cẩu 鳥điểu 等đẳng 而nhi 罪tội 人nhân 或hoặc 見kiến 城thành 東đông 處xứ 有hữu 鐵thiết 山sơn 來lai 或hoặc 見kiến 城thành 南nam 處xứ 有hữu 獄ngục 卒tốt 來lai 或hoặc 見kiến 有hữu 時thời 逼bức 害hại 或hoặc 有hữu 時thời 不bất 逼bức 害hại 或hoặc 業nghiệp 同đồng 者giả 見kiến 獄ngục 卒tốt 自tự 來lai 逼bức 害hại 即tức 有hữu 用dụng 於ư 見kiến 鐵thiết 山sơn 等đẳng 即tức 無vô 逼bức 害hại 用dụng 外ngoại 許hứa 非phi 有hữu 情tình 故cố 得đắc 以dĩ 為ví 喻dụ 者giả 意ý 言ngôn 外ngoại 人nhân 許hứa 獄ngục 卒tốt 等đẳng 非phi 有hữu 情tình 攝nhiếp 但đãn 是thị 罪tội 人nhân 隨tùy 業nghiệp 所sở 惑hoặc 能năng 為vi 逼bức 害hại 事sự 等đẳng 皆giai 成thành 今kim 者giả 雖tuy 無vô 心tâm 外ngoại 實thật 境cảnh 而nhi 識thức 生sanh 時thời 亦diệc 得đắc 有hữu 處xứ 時thời 定định 身thân 及cập 作tác 用dụng 有hữu 不bất 定định 等đẳng 皆giai 成thành 謂vị 地địa 獄ngục 非phi 是thị 實thật 獄ngục 卒tốt 非phi 有hữu 情tình 故cố 得đắc 為ví 喻dụ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 舉cử 一nhất 夢mộng 境cảnh 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 論luận 中trung 舉cử 一nhất 夢mộng 境cảnh 喻dụ 等đẳng 餘dư 二nhị 喻dụ 論luận 如như 餓ngạ 鬼quỷ 喻dụ 及cập 如như 夢mộng 中trung 失thất 精tinh 血huyết 喻dụ 反phản 得đắc 一nhất 切thiết 如như 地địa 獄ngục 一nhất 種chủng 喻dụ 更cánh 有hữu 傍bàng 義nghĩa 此thử 泰thái 法Pháp 師sư 廣quảng 抄sao 敘tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 舊cựu 唯duy 識thức 言ngôn 有hữu 阿a 含hàm 為vi 至chí 教giáo 故cố 引dẫn 經kinh 為vi 難nạn/nan 者giả 即tức 舊cựu 二nhị 十thập 唯duy 識thức 中trung 引dẫn 四tứ 阿a 含hàm 經kinh 中trung 十thập 二nhị 處xứ 為vi 至chí 教giáo 為vi 難nạn/nan 既ký 無vô 心tâm 外ngoại 法pháp 者giả 何hà 緣duyên 世Thế 尊Tôn 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 耶da 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 言ngôn 於ư 契Khế 經Kinh 中trung 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 以dĩ 未vị 建kiến 立lập 第đệ 八bát 識thức 故cố 隱ẩn 五ngũ 色sắc 根căn 乃nãi 至chí 並tịnh 識thức 反phản 故cố 者giả 然nhiên 彼bỉ 二nhị 十thập 唯duy 識thức 中trung 言ngôn 種chủng 子tử 為vi 五ngũ 色sắc 根căn 相tướng 分phần/phân 現hiện 行hành 為vi 塵trần 者giả 即tức 約ước 未vị 建kiến 立lập 第đệ 八bát 識thức 以dĩ 前tiền 即tức 隱ẩn 五ngũ 色sắc 根căn 但đãn 說thuyết 種chủng 子tử 為vi 根căn 恐khủng 小Tiểu 乘Thừa 執chấp 離ly 識thức 外ngoại 別biệt 有hữu 五ngũ 色sắc 根căn 故cố 說thuyết 種chủng 為vi 根căn 也dã 今kim 此thử 唯duy 識thức 論luận 中trung 意ý 依y 識thức 所sở 變biến 非phi 別biệt 實thật 有hữu 者giả 即tức 申thân 正chánh 義nghĩa 依y 建kiến 立lập 本bổn 識thức 變biến 起khởi 先tiên 行hành 五ngũ 色sắc 根căn 為vi 所sở 依y 現hiện 行hành 五ngũ 塵trần 相tương/tướng 分phân 為vi 所sở 緣duyên 故cố 不bất 同đồng 二nhị 十thập 唯duy 識thức 論luận 說thuyết 根căn 塵trần 並tịnh 識thức 變biến 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 釋thích 密mật 意ý 說thuyết 色sắc 等đẳng 十thập 處xứ 所sở 有hữu 勝thắng 利lợi 者giả 此thử 釋thích 二nhị 十thập 唯duy 識thức 密mật 意ý 說thuyết 色sắc 等đẳng 十thập 處xứ 所sở 由do 故cố 彼bỉ 論luận 曰viết 此thử 密mật 意ý 說thuyết 有hữu 何hà 勝thắng 利lợi 遂toại 舉cử 頌tụng 答đáp 依y 此thử 教giáo 能năng 入nhập 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 若nhược 了liễu 知tri 從tùng 六lục 二nhị 法pháp 乃nãi 至chí 智trí 者giả 者giả 意ý 說thuyết 若nhược 有hữu 情tình 能năng 知tri 從tùng 六lục 根căn 境cảnh 而nhi 生sanh 六lục 識thức □# □# □# 假giả 合hợp 名danh 身thân 無vô 有hữu 實thật 我ngã 見kiến 者giả 無vô 有hữu 實thật 我ngã 知tri 者giả 如như 是thị 有hữu 情tình 。 能năng 人nhân 我ngã 空không 故cố 論luận 曰viết 人nhân 我ngã 空không 說thuyết 六lục 二nhị 法pháp 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 破phá 一nhất 合hợp 實thật 我ngã 想tưởng 故cố 令linh 入nhập 我ngã 空không 說thuyết 色sắc 等đẳng 十thập 者giả 意ý 說thuyết 此thử 身thân 十thập 處xứ 假giả 合hợp 所sở 成thành 非phi 是thị 實thật 有hữu 即tức 破phá 執chấp 身thân 為vi 實thật 我ngã 一nhất 合hợp 想tưởng 執chấp 故cố 知tri 身thân 有hữu 十thập 二nhị 處xứ 各các 別biệt 故cố 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 依y 彼bỉ 所sở 化hóa 乃nãi 至chí 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 者giả 然nhiên 二nhị 十thập 唯duy 識thức 論luận 說thuyết 世Thế 尊Tôn 即tức 依y 所sở 教giáo 化hóa 二Nhị 乘Thừa 眾chúng 是thị 令linh 二Nhị 乘Thừa 人nhân 入nhập 生sanh 空không 觀quán 故cố 言ngôn 世Thế 尊Tôn 密mật 意ý 趣thú 為vi 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 由do 如như 世Thế 尊Tôn 遮già 斷đoạn 見kiến 外ngoại 道đạo 故cố 密mật 意ý 說thuyết 有hữu 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 。 中trung 有hữu 轉chuyển 識thức 也dã 此thử 即tức 故cố 知tri 遮già 斷đoạn 見kiến 說thuyết 續tục 有hữu 情tình 等đẳng 為vi 以dĩ 前tiền 成thành 前tiền 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 但đãn 依y 心tâm 相tương 續tục 至chí 說thuyết 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 者giả 意ý 言ngôn 謂vị 但đãn 依y 心tâm 前tiền 後hậu 相tương 續tục 。 能năng 往vãng 後hậu 世thế 即tức 名danh 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 非phi 是thị 離ly 心tâm 外ngoại 實thật 。 有hữu 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 。

【# 疏sớ/sơ 】# 說thuyết 無vô 有hữu 情tình 我ngã 但đãn 有hữu 法pháp 因nhân 故cố 者giả 此thử 二nhị 句cú 即tức 是thị 俱câu 舍xá 論luận 中trung 別biệt 頌tụng 此thử 頌tụng 意ý 說thuyết 無vô 有hữu 實thật 有hữu 情tình 亦diệc 無vô 實thật 我ngã 但đãn 有hữu 諸chư 法pháp 因nhân 緣duyên 。 也dã 因nhân 謂vị 五ngũ 因nhân 緣duyên 謂vị 四tứ 緣duyên 意ý 言ngôn 謂vị 有hữu 情tình 執chấp 有hữu 實thật 我ngã 所sở 以dĩ 世Thế 尊Tôn 言ngôn 但đãn 有hữu 諸chư 法pháp 因nhân 緣duyên 。 何hà 處xứ 有hữu 情tình 有hữu 實thật 我ngã 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 說thuyết 色sắc 等đẳng 處xứ 契Khế 經Kinh 亦diệc 爾nhĩ 者giả 此thử 法pháp 合hợp 也dã 合hợp 言ngôn 謂vị 有hữu 實thật 我ngã 者giả 所sở 以dĩ 破phá 無vô 實thật 我ngã 有hữu 色sắc 等đẳng 十thập 二nhị 處xứ 也dã 意ý 說thuyết 即tức 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 堪kham 受thọ 無vô 我ngã 境cảnh 者giả 便tiện 為vi 說thuyết 無vô 實thật 我ngã 但đãn 密mật 意ý 說thuyết 有hữu 色sắc 等đẳng 十thập 二nhị 處xứ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 說thuyết 諸chư 處xứ 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 爾nhĩ 者giả 謂vị 破phá 我ngã 故cố 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 也dã 問vấn 既ký 言ngôn 十thập 二nhị 處xứ 豈khởi 實thật 有hữu 耶da 答đáp 亦diệc 非phi 實thật 有hữu 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 法pháp 體thể 離ly 言ngôn 如như 幻huyễn 化hóa 故cố 非phi 十thập 二nhị 處xứ 言ngôn 十thập 二nhị 處xứ 者giả 。 但đãn 假giả 說thuyết 也dã 所sở 以dĩ 引dẫn 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 為ví 喻dụ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 問vấn 眾chúng 生sanh 執chấp 有hữu 我ngã 為vi 破phá 實thật 我ngã 說thuyết 法Pháp 處xứ 者giả 法pháp 處xứ 者giả 即tức 是thị 十thập 處xứ 法pháp 。

【# 論luận 】# 為vi 入nhập 法pháp 空không 復phục 說thuyết 唯duy 識thức 令linh 知tri 外ngoại 法pháp 亦diệc 非phi 有hữu 故cố 者giả 解giải 言ngôn 為vi 遮già 我ngã 故cố 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 彼bỉ 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 執chấp 有hữu 實thật 法pháp 為vì 破phá 彼bỉ 故cố 。 復phục 說thuyết 唯duy 識thức 令linh 知tri 心tâm 外ngoại 實thật 法pháp 亦diệc 非phi 有hữu 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 釋thích 外ngoại 疑nghi 者giả 疑nghi 言ngôn 既ký 無vô 實thật 我ngã 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 者giả 。 何hà 故cố 更cánh 說thuyết 唯duy 有hữu 漏lậu 識thức 耶da 答đáp 為vi 入nhập 法pháp 空không 復phục 說thuyết 唯duy 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 復phục 依y 此thử 餘dư 說thuyết 唯duy 識thức 教giáo 者giả 意ý 說thuyết 唯duy 識thức 法pháp 空không 教giáo 名danh 餘dư 教giáo 謂vị 觀quán 三tam 性tánh 等đẳng 即tức 十thập 二nhị 處xứ 教giáo 之chi 餘dư 也dã 言ngôn 能năng 入nhập 所sở 執chấp 法pháp 無vô 我ngã 者giả 意ý 說thuyết 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 無vô 於ư 四Tứ 諦Đế 法pháp 執chấp 為vi 實thật 有hữu 不phủ 。 了liễu 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp □# □# 我ngã 故cố 有hữu 情tình 法pháp 我ngã 執chấp 在tại 謂vị 令linh 悟ngộ 入nhập 所sở 執chấp 諸chư 法pháp 是thị 無vô 我ngã 故cố 。 故cố 說thuyết 唯duy 識thức 法pháp 空không 教giáo 問vấn 何hà 故cố 諸chư 法pháp 名danh 為vi 我ngã 耶da 答đáp 我ngã 者giả 自tự 在tại 義nghĩa 即tức 諸chư 法pháp 有hữu 自tự 在tại 義nghĩa 故cố 得đắc 我ngã 名danh 不bất 得đắc 將tương 割cát 斷đoạn 義nghĩa 以dĩ 解giải 於ư 我ngã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 說thuyết 唯duy 識thức 除trừ 其kỳ 法pháp 見kiến 者giả 法pháp 見kiến 者giả 即tức 法pháp 執chấp 也dã 亦diệc 有hữu 本bổn 諸chư 見kiến 諸chư 見kiến 法pháp 見kiến 意ý 亦diệc 相tương 似tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。 名danh 為vi 無vô 者giả 意ý 說thuyết 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。 是thị 此thử 所sở 執chấp 所sở 以dĩ 是thị 無vô 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 非phi 所sở 執chấp 故cố 是thị 有hữu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 無vô 離ly 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 實thật 乃nãi 至chí 說thuyết 為vi 法pháp 空không 者giả 意ý 說thuyết 非phi 離ly 此thử 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 實thật 言ngôn 以dĩ 外ngoại 更cánh 無vô 餘dư 無vô 漏lậu 正chánh 體thể 後hậu 得đắc 智trí 所sở 證chứng 唯duy 識thức 性tánh 故cố 說thuyết 為vi 法pháp 空không 但đãn 空không 法pháp 執chấp 名danh 為vi 法pháp 空không 故cố 問vấn 此thử 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 智trí 證chứng 唯duy 識thức 為vi 約ước 依y 他tha 答đáp 從tùng 前tiền 問vấn 且thả 約ước 依y 他tha 名danh 唯duy 識thức 性tánh 兼kiêm 取thủ 真chân 理lý 亦diệc 無vô 妨phương 。

【# 論luận 】# 非phi 無vô 離ly 言ngôn 正chánh 智trí 所sở 證chứng 唯duy 識thức 性tánh 故cố 說thuyết 為vi 法pháp 空không 者giả 意ý 說thuyết 但đãn 說thuyết 所sở 執chấp 我ngã 法pháp 無vô 故cố 名danh 為vi 法pháp 空không 不bất 說thuyết 依y 他tha 圓viên 成thành 無vô 故cố 名danh 法pháp 空không 也dã 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 依y 他tha 圓viên 成thành 法pháp 體thể 不bất 無vô 又hựu 是thị 離ly 言ngôn 正chánh 智trí 所sở 證chứng 也dã 不bất 得đắc 名danh 空không 長trường/trưởng 讀đọc 論luận 文văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 設thiết 依y 他tha 言ngôn 法pháp 體thể 亦diệc 離ly 至chí 故cố 今kim 總tổng 言ngôn 者giả 此thử 說thuyết 依y 他tha 離ly 言ngôn 所sở 由do 意ý 說thuyết 依y 他tha 唯duy 識thức 性tánh 雖tuy 有hữu 依y 他tha 能năng 詮thuyên 言ngôn 其kỳ 法pháp 體thể 者giả 亦diệc 離ly 言ngôn 也dã 問vấn 何hà 以dĩ 知tri 耶da 答đáp 謂vị 後hậu 得đắc 智trí 所sở 緣duyên 故cố 唯duy 有hữu 識thức 無vô 心tâm 外ngoại 境cảnh 不bất 帶đái 言ngôn 故cố 此thử 證chứng 其kỳ 離ly 言ngôn 故cố 依y 他tha 圓viên 成thành 俱câu 離ly 言ngôn 也dã 其kỳ 正chánh 體thể 智trí 自tự 體thể 分phần/phân 證chứng 自tự 依y 他tha 見kiến 分phần/phân 時thời 亦diệc 是thị 正chánh 智trí 證chứng 離ly 言ngôn 依y 他tha 唯duy 識thức 性tánh 故cố 非phi 無vô 離ly 言ngôn 正chánh 智trí 所sở 證chứng 等đẳng 也dã 今kim 疏sớ/sơ 家gia 據cứ 據cứ 正chánh 體thể 後hậu 得đắc 分phân 別biệt 其kỳ 真Chân 如Như 離ly 言ngôn 不bất 說thuyết 自tự 成thành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 依y 識thức 俗tục 事sự 有hữu 真chân 識thức 理lý 者giả 意ý 言ngôn 依y 識thức 俗tục 事sự 者giả 即tức 說thuyết 最tối 初sơ 俗tục 諦đế 謂vị 瓶bình 盆bồn 等đẳng 但đãn 有hữu 名danh 無vô 實thật 。 但đãn 可khả 依y 識thức 立lập 故cố 唯duy 名danh 俗tục 也dã 有hữu 真chân 識thức 理lý 者giả 即tức 識thức 真chân 理lý 也dã 即tức 最tối 後hậu 真Chân 諦Đế 唯duy 真Chân 如Như 理lý 故cố 此thử 真chân 俗tục 相tương 待đãi 得đắc 名danh 若nhược 據cứ 此thử 唯duy 說thuyết 初sơ 俗tục 後hậu 真chân 不bất 通thông 中trung 間gian 又hựu 解giải 依y 識thức 俗tục 事sự 者giả 即tức 俗tục 中trung 前tiền 三tam 有hữu 真chân 識thức 理lý 即tức 真chân 中trung 後hậu 三tam 故cố 俗tục 真chân 相tương 待đãi 而nhi 立lập 又hựu 解giải 依y 識thức 俗tục 事sự 者giả 則tắc 四tứ 重trọng/trùng 俗tục 諦đế 有hữu 真chân 識thức 理lý 者giả 即tức 四tứ 重trọng/trùng 真Chân 諦Đế 有hữu 識thức 者giả 識thức 體thể 不bất 無vô 名danh 為vi 有hữu 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 四tứ 重trọng/trùng 俗tục 諦đế 至chí 亦diệc 是thị 相tương 依y 者giả 意ý 說thuyết 前tiền 三tam 俗tục 而nhi 依y 俗tục 中trung 第đệ 四tứ 真chân 即tức 四tứ 俗tục 諦đế 中trung 亦diệc 有hữu 俗tục 諦đế 而nhi 依y 真chân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 四tứ 重trọng/trùng 真Chân 諦Đế 中trung 至chí 亦diệc 是thị 相tương 依y 者giả 意ý 說thuyết 真chân 中trung 前tiền 三tam 即tức 真chân 中trung 俗tục 諦đế 若nhược 第đệ 四tứ 真Chân 諦Đế 即tức 名danh 真Chân 諦Đế 即tức 第đệ 四tứ 真Chân 諦Đế 亦diệc 依y 三tam 俗tục 即tức 說thuyết 四tứ 真chân 中trung 真Chân 諦Đế 亦diệc 依y 俗tục 諦đế 故cố 真Chân 諦Đế 真chân 俗tục 相tương 依y 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 總tổng 四tứ 俗tục 真chân 至chí 亦diệc 是thị 相tương 依y 者giả 解giải 言ngôn 若nhược 四tứ 俗tục 諦đế 中trung 初sơ 俗tục 諦đế 唯duy 是thị 俗tục 不bất 通thông 真chân 若nhược 四tứ 真chân 中trung 第đệ 四tứ 真chân 唯duy 是thị 真chân 不bất 通thông 俗tục 俗tục 中trung 後hậu 三tam 真chân 中trung 前tiền 三tam 亦diệc 真chân 亦diệc 俗tục 故cố 說thuyết 真chân 俗tục 相tương 依y 此thử 文văn 即tức 明minh 四tứ 重trọng/trùng 俗tục 四tứ 重trọng/trùng 真chân 上thượng 有hữu 真chân 俗tục 相tương 依y 也dã 文văn 有hữu 廣quảng 分phân 別biệt 如như 泰thái 法Pháp 師sư 抄sao 或hoặc 可khả 將tương 俗tục 對đối 第đệ 四tứ 真chân 將tương 真chân 對đối 初sơ 俗tục 亦diệc 得đắc 相tương 依y 相tương 對đối 立lập 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 十thập 唯duy 識thức 義nghĩa 與dữ 此thử 同đồng 者giả 二nhị 十thập 唯duy 識thức 中trung 亦diệc 說thuyết 真chân 俗tục 相tương 依y 問vấn 建kiến 立lập 故cố 乃nãi 至chí 諸chư 佛Phật 。 說thuyết 為vi 不bất 可khả 治trị 者giả 與dữ 此thử 文văn 同đồng 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 問vấn 色sắc 識thức 堅kiên 住trụ 相tương 續tục 轉chuyển □# 所sở 以dĩ 者giả 外ngoại 人nhân 問vấn 曰viết 別biệt 一nhất 切thiết 色sắc 法pháp 。 皆giai 從tùng 識thức 變biến 以dĩ 識thức 為vi 體thể 即tức 色sắc 等đẳng 名danh 為vi 色sắc 識thức 者giả 何hà 故cố 心tâm 心tâm 所sở 即tức 間gian 斷đoạn 所sở 緣duyên 色sắc 即tức 得đắc 百bách 年niên 五ngũ 十thập 年niên 相tương 續tục 住trụ 也dã 此thử 文văn 問vấn 色sắc 境cảnh 何hà 故cố 不bất 如như 心tâm 心tâm 所sở 亦diệc 間gian 斷đoạn 也dã 言ngôn 一nhất 類loại 者giả 外ngoại 人nhân 之chi 問vấn 若nhược 一nhất 切thiết 色sắc 皆giai 從tùng 心tâm 變biến 言ngôn 何hà 故cố 能năng 變biến 心tâm 心tâm 所sở 即tức 通thông 三tam 性tánh 而nhi 非phi 一nhất 類loại 其kỳ 所sở 變biến 色sắc 即tức 唯duy 一nhất 類loại 無vô 記ký 不bất 通thông 三tam 性tánh 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 親thân 言ngôn 至chí 而nhi 轉chuyển 者giả 意ý 言ngôn 天thiên 親thân 論luận 說thuyết 多đa 時thời 住trụ 故cố 此thử 論luận 言ngôn 相tương 續tục 而nhi 轉chuyển 。 以dĩ 一nhất 類loại 堅kiên 住trụ 即tức 是thị 相tương 續tục 轉chuyển 故cố 也dã 又hựu 解giải 言ngôn 即tức 此thử 一nhất 類loại 堅kiên 住trụ 說thuyết 名danh 相tướng 續tục 也dã 。

【# 論luận 】# 名danh 言ngôn 熏huân 習tập 勢thế 力lực 起khởi 故cố 者giả 即tức 如như 有hữu 情tình 識thức 心tâm 之chi 上thượng 緣duyên 此thử 五ngũ 根căn 時thời 識thức 心tâm 作tác 百bách 年niên 五ngũ 十thập 年niên 行hành 解giải 由do 此thử 行hành 解giải 即tức 熏huân 成thành 種chủng 子tử 後hậu 時thời 從tùng 此thử 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 時thời 所sở 生sanh 五ngũ 根căn 五ngũ 塵trần 等đẳng 亦diệc 百bách 年niên 五ngũ 十thập 年niên 相tương 續tục 而nhi 轉chuyển 。 也dã 問vấn 別biệt 第đệ 六lục 識thức 緣duyên 根căn 塵trần 等đẳng 時thời 即tức 作tác 百bách 年niên 五ngũ 十thập 年niên 行hành 解giải 熏huân 種chủng 種chủng 生sanh 現hiện 行hành 即tức 得đắc 住trụ 如như 五ngũ 識thức 緣duyên 五ngũ 塵trần 時thời 不bất 能năng 作tác 百bách 年niên 等đẳng 行hành 解giải 所sở 熏huân 五ngũ 塵trần 種chủng 子tử 後hậu 時thời 生sanh 現hiện 行hành 色sắc 等đẳng 五ngũ 塵trần 。 應ưng 不bất 相tương 續tục 又hựu 第đệ 七thất 識thức 緣duyên 第đệ 八bát 見kiến 分phần/phân 熏huân 種chủng 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 亦diệc 應ưng 不bất 續tục 答đáp 唯duy 就tựu 第đệ 六lục 說thuyết 名danh 熏huân 習tập 五ngũ 識thức 用dụng 劣liệt 第đệ 七thất 非phi 量lượng 故cố 不bất 相tương 例lệ 而nhi 何hà 故cố 三tam 熏huân 習tập 中trung 不bất 說thuyết 有hữu 支chi 我ngã 執chấp 二nhị 熏huân 習tập 乃nãi 偏thiên 說thuyết 名danh 言ngôn 熏huân 習tập 耶da 又hựu 名danh 言ngôn 中trung 為vi 是thị 表biểu 義nghĩa 為vi 是thị 顯hiển 義nghĩa 名danh 言ngôn 正chánh 可khả 知tri 。

【# 論luận 】# 與dữ 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 為vi 依y 處xứ 故cố 乃nãi 至chí 便tiện 無vô 雜tạp 染nhiễm 亦diệc 無vô 淨tịnh 法pháp 者giả 此thử 論luận 文văn 意ý 稍sảo 深thâm 遠viễn 也dã 此thử 說thuyết 五ngũ 根căn 五ngũ 境cảnh 與dữ 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 依y 處xứ 者giả 即tức 正chánh 約ước 欲dục 界giới 中trung 說thuyết 少thiểu 分phần 亦diệc 約ước 色sắc 界giới 不bất 據cứ 無vô 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 無vô 五ngũ 根căn 塵trần 故cố 如như 何hà 約ước 欲dục 界giới 由do 欲dục 界giới 中trung 具cụ 有hữu 根căn 塵trần 由do 境cảnh 故cố 牽khiên 生sanh 能năng 緣duyên 心tâm 由do 根căn 故cố 發phát 生sanh 五ngũ 識thức 緣duyên 五ngũ 塵trần 五ngũ 塵trần 若nhược 順thuận 情tình 即tức 起khởi 貪tham 色sắc 乃nãi 至chí 貪tham 觸xúc 等đẳng 好hảo/hiếu 觸xúc 等đẳng 遂toại 起khởi 煩phiền 惱não 造tạo 十thập 惡ác 業nghiệp 。 等đẳng 若nhược 遇ngộ 違vi 境cảnh 即tức 根căn 發phát 識thức 起khởi 嗔sân 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。 故cố 若nhược 唯duy 有hữu 五ngũ 塵trần 而nhi 無vô 五ngũ 根căn 者giả 不bất 能năng 起khởi 煩phiền 惱não 造tạo 顛điên 倒đảo 惡ác 慧tuệ 以dĩ 無vô 能năng 緣duyên 識thức 是thị 故cố 即tức 根căn 塵trần 為vi 染nhiễm 法pháp 為vi 依y 也dã 又hựu 由do 人nhân 身thân 在tại 欲dục 界giới 即tức 少thiểu 分phần 厭yếm 五ngũ 塵trần 持trì 五Ngũ 戒Giới 即tức 生sanh 人nhân 中trung 又hựu 能năng 少thiểu 分phần 持trì 十Thập 善Thiện 即tức 生sanh 天thiên 中trung 又hựu 上thượng 品phẩm 厭yếm 離ly 欲dục 界giới 五ngũ 塵trần 等đẳng 不bất 起khởi 貪tham 心tâm 故cố 即tức 作tác 欣hân 猒# 及cập 作tác 諦đế 觀quán 而nhi 得đắc 上thượng 色sắc 界giới 定định 若nhược 厭yếm 色sắc 界giới 色sắc 即tức 得đắc 無vô 色sắc 定định 如như 是thị 知tri 三tam 界giới 。 皆giai 不bất 實thật 便tiện 作tác 諸chư 觀quán 漸tiệm 次thứ 修tu 行hành 。 得đắc 入nhập 聖thánh 位vị 故cố 說thuyết 根căn 塵trần 為vi 淨tịnh 法pháp 為vi 依y 又hựu 若nhược 無vô 五ngũ 塵trần 即tức 不bất 能năng 發phát 染nhiễm 淨tịnh 淨tịnh 心tâm 故cố 此thử 無vô 色sắc 塵trần 等đẳng 法pháp 即tức 無vô 染nhiễm 法pháp 若nhược 無vô 染nhiễm 法pháp 亦diệc 無vô 生sanh 人nhân 天thiên 出xuất 世thế 之chi 法Pháp 。 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 有hữu 所sở 治trị 染nhiễm 法pháp 體thể 有hữu 能năng 治trị 法pháp 所sở 治trị 染nhiễm 既ký 無vô 能năng 治trị 淨tịnh 不bất 有hữu 又hựu 若nhược 色sắc 界giới 中trung 亦diệc 愛ái 自tự 色sắc 身thân 亦diệc 依y 色sắc 故cố 而nhi 起khởi 貪tham 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。 故cố 又hựu 色sắc 界giới 中trung 由do 起khởi 厭yếm 色sắc 故cố 即tức 起khởi 聖thánh 道Đạo 故cố 色sắc 界giới 等đẳng 亦diệc 與dữ 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 為vi 依y 故cố 約ước 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 說thuyết 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 顛điên 倒đảo 即tức 諸chư 識thức 等đẳng 乃nãi 至chí 是thị 業nghiệp 生sanh 者giả 緣duyên 色sắc 境cảnh 而nhi 起khởi 煩phiền 惱não 色sắc 界giới 少thiểu 分phần 上thượng 緣duyên 色sắc 境cảnh 而nhi 起khởi 煩phiền 惱não 五ngũ 塵trần 不bất 具cụ 故cố 名danh 少thiểu 分phần 無vô 色sắc 界giới 全toàn 無vô 緣duyên 色sắc 境cảnh 而nhi 起khởi 煩phiền 惱não 以dĩ 無vô 色sắc 法pháp 故cố 疏sớ/sơ 中trung 有hữu 二nhị 解giải 初sơ 解giải 言ngôn 即tức 有hữu 漏lậu 心tâm 心tâm 所sở 緣duyên 色sắc 境cảnh 等đẳng 不bất 證chứng 實thật 故cố 即tức 三tam 界giới 有hữu 漏lậu 。 虗hư 妄vọng 心tâm 心tâm 所sở 皆giai 名danh 顛điên 倒đảo 從tùng 此thử 已dĩ 後hậu 。 方phương 生sanh 煩phiền 惱não 雜tạp 染nhiễm 。 業nghiệp 則tắc 先tiên 起khởi 顛điên 倒đảo 後hậu 起khởi 雜tạp 染nhiễm 業nghiệp 若nhược 於ư 色sắc 境cảnh 而nhi 起khởi 四tứ 顛điên 倒đảo 貪tham 等đẳng 煩phiền 惱não 名danh 顛điên 倒đảo 者giả 即tức 是thị 先tiên 起khởi 煩phiền 惱não 雜tạp 染nhiễm 。 四tứ 顛điên 倒đảo 迷mê 執chấp 即tức 煩phiền 惱não 故cố 如như 何hà 以dĩ 論luận 言ngôn 應ưng 無vô 顛điên 倒đảo 便tiện 無vô 雜tạp 染nhiễm 據cứ 此thử 論luận 文văn 即tức 合hợp 先tiên 起khởi 顛điên 倒đảo 後hậu 起khởi 煩phiền 惱não 明minh 知tri 顛điên 倒đảo 不bất 是thị 煩phiền 惱não 中trung 四tứ 顛điên 倒đảo 即tức 是thị 有hữu 漏lậu 虗hư 妄vọng 心tâm 心tâm 所sở 名danh 顛điên 倒đảo 二nhị 解giải 言ngôn 體thể 即tức 是thị 煩phiền 惱não 業nghiệp 生sanh 。 顛điên 倒đảo 即tức 是thị 煩phiền 惱não 中trung 四tứ 顛điên 也dã 如như 緣duyên 色sắc 法pháp 而nhi 執chấp 為vi 常thường 即tức 此thử 無vô 常thường 計kế 常thường 。 是thị 邊biên 見kiến 攝nhiếp 若nhược 緣duyên 色sắc 法pháp 而nhi 執chấp 為vi 我ngã 即tức 無vô 我ngã 。 計kế 我ngã 即tức 是thị 我ngã 見kiến 攝nhiếp 或hoặc 緣duyên 色sắc 法pháp 而nhi 執chấp 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 此thử 計kế 苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 即tức 是thị 戒giới 禁cấm 取thủ 攝nhiếp 或hoặc 緣duyên 色sắc 法pháp 而nhi 執chấp 為vi 淨tịnh 此thử 即tức 不bất 淨tịnh 計kế 淨tịnh 。 即tức 見kiến 取thủ 中trung 攝nhiếp 。

【# 論luận 】# 是thị 故cố 識thức 似tự 色sắc 現hiện 者giả 結kết 成thành 根căn 塵trần 與dữ 染nhiễm 淨tịnh 法Pháp 為vi 依y 止chỉ 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 亂loạn 相tương/tướng 者giả 相tương/tướng 者giả 因nhân 也dã 者giả 亂loạn 相tương/tướng 者giả 即tức 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 即tức 此thử 相tương/tướng 分phân 作tác 所sở 緣duyên 緣duyên 因nhân 能năng 引dẫn 起khởi 能năng 緣duyên 心tâm 故cố 故cố 境cảnh 即tức 是thị 心tâm 因nhân 也dã 此thử 亂loạn 相tương/tướng 亂loạn 體thể 皆giai 約ước 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 中trung 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 色sắc 識thức 為vi 因nhân 者giả 色sắc 從tùng 識thức 變biến 故cố 說thuyết 色sắc 名danh 色sắc 也dã 由do 此thử 色sắc 境cảnh 妄vọng 心tâm 得đắc 起khởi 故cố 名danh 為vi 因nhân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 順thuận 結kết 頌tụng 法pháp 故cố 文văn 隔cách 越việt 者giả 意ý 言ngôn 無vô 著trước 本bổn 頌tụng 越việt 不bất 次thứ 據cứ 無vô 性tánh 釋thích 即tức 不bất 順thuận 結kết 頌tụng 文văn 而nhi 釋thích 外ngoại 難nạn/nan 即tức 疏sớ/sơ 言ngôn 以dĩ 色sắc 識thức 為vi 因nhân 起khởi 妄vọng 心tâm 故cố 乃nãi 至chí 亂loạn 體thể 即tức 是thị 諸chư 識thức 此thử 是thị 順thuận 結kết 頌tụng 法pháp 釋thích 外ngoại 難nạn/nan 也dã 遂toại 有hữu 難nạn/nan 曰viết 何hà 故cố 准chuẩn 長trường/trưởng 行hành 釋thích 與dữ 彼bỉ 頌tụng 文văn 何hà 故cố 不bất 次thứ 答đáp 彼bỉ 言ngôn 約ước 順thuận 結kết 頌tụng 取thủ 義nghĩa 相tương/tướng 屬thuộc 故cố 文văn 隔cách 越việt 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。 頌tụng 文văn 隔cách 越việt 者giả 應ưng 許hứa 為vi 色sắc 識thức 示thị 於ư 亂loạn 相tương/tướng 隔cách 越việt 亂loạn 體thể 及cập 與dữ 非phi 色sắc 識thức 示thị 於ư 亂loạn 體thể 隔cách 越việt 色sắc 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 境cảnh 因nhân 能năng 生sanh 心tâm 果quả 故cố 者giả 即tức 境cảnh 所sở 緣duyên 緣duyên 因nhân 能năng 引dẫn 生sanh 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 果quả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 諸chư 法pháp 由do 量lượng 刊# 定định 有hữu 定định 者giả 即tức 是thị 聖thánh 言ngôn 量lượng 現hiện 量lượng 能năng 刊# 定định 諸chư 法pháp 有hữu 無vô 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 論luận 主chủ 依y 自tự 宗tông 答đáp 五ngũ 識thức 及cập 同đồng 時thời 意ý 識thức 現hiện 量lượng 得đắc 時thời 者giả 然nhiên 大Đại 乘Thừa 自tự 宗tông 六lục 識thức 俱câu 起khởi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 順thuận 他tha 宗tông 解giải 乃nãi 至chí 妄vọng 生sanh 。 心tâm 外ngoại 境cảnh 想tưởng 者giả 順thuận 他tha 宗tông 解giải 者giả 以dĩ 彼bỉ 經kinh 部bộ 薩tát 婆bà 多đa 六lục 識thức 不bất 許hứa 並tịnh 生sanh 故cố 今kim 論luận 順thuận 宗tông 解giải 言ngôn 前tiền 五ngũ 識thức 緣duyên 境cảnh 現hiện 量lượng 得đắc 時thời 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 五ngũ 識thức 滅diệt 已dĩ 後hậu 意ý 識thức 起khởi 時thời 緣duyên 境cảnh 妄vọng 生sanh 分phân 別biệt 。 作tác 外ngoại 境cảnh 解giải 又hựu 大Đại 乘Thừa 宗tông 五ngũ 識thức 緣duyên 色sắc 等đẳng 境cảnh 時thời 不bất 作tác 青thanh 黃hoàng 色sắc 等đẳng 解giải 亦diệc 不bất 作tác 外ngoại 解giải 但đãn 任nhậm 運vận 緣duyên 之chi 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 五ngũ 識thức 緣duyên 色sắc 等đẳng 時thời 作tác 外ngoại 境cảnh 解giải 又hựu 大Đại 乘Thừa 自tự 宗tông 中trung 亦diệc 許hứa 五ngũ 識thức 滅diệt 已dĩ 後hậu 意ý 識thức 起khởi 此thử 即tức 順thuận 自tự 他tha 宗tông 說thuyết 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 四tứ 分phân 之chi 中trung 自tự 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 者giả 意ý 說thuyết 但đãn 取thủ 各các 各các 自tự 識thức 四tứ 分phần/phân 中trung 自tự 相tương/tướng 分phần/phân 四tứ 分phần/phân 者giả 相tương 見kiến 自tự 證chứng 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 五ngũ 識thức 中trung 嗔sân 等đẳng 至chí 故cố 非phi 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 者giả 觀quán 其kỳ 疏sớ/sơ 意ý 但đãn 似tự 通thông 外ngoại 難nạn/nan 外ngoại 難nạn/nan 言ngôn 五ngũ 識thức 中trung 既ký 有hữu 貪tham 嗔sân 等đẳng 何hà 非phi 遍biến 計kế 答đáp 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 貪tham 等đẳng 雖tuy 不bất 親thân 稱xưng 本bổn 質chất 而nhi 能năng 親thân 稱xưng 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 非phi 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 問vấn 如như 何hà 親thân 重trọng/trùng 境cảnh 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 耶da 且thả 如như 於ư 非phi 情tình 上thượng 起khởi 嗔sân 等đẳng 豈khởi 稱xưng 本bổn 質chất 耶da 又hựu 非phi 情tình 於ư 己kỷ 既ký 無vô 怨oán 惡ác 又hựu 非phi 於ư 己kỷ 不bất 饒nhiêu 益ích 何hà 得đắc 起khởi 嗔sân 故cố 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 也dã 若nhược 自tự 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 必tất 相tương 似tự 也dã 故cố 名danh 現hiện 量lượng 不bất 得đắc 名danh 遍biến 計kế 問vấn 五ngũ 識thức 俱câu 貪tham 於ư 相tương/tướng 分phần/phân 亦diệc 有hữu 可khả 愛ái 非phi 愛ái 亦diệc 是thị 不bất 稱xưng 相tương/tướng 分phần/phân 何hà 名danh 現hiện 量lượng 答đáp 設thiết 使sử 不bất 稱xưng 以dĩ 不bất 堅kiên 執chấp 不bất 作tác 別biệt 解giải 故cố 不bất 起khởi 計kế 度độ 分phân 別biệt 故cố 言ngôn 現hiện 量lượng 也dã 又hựu 泰thái 法Pháp 師sư 判phán 言ngôn 疏sớ/sơ 主chủ 說thuyết 五ngũ 識thức 中trung 貪tham 嗔sân 等đẳng 緣duyên 境cảnh 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 但đãn 稱xưng 相tương/tướng 分phần/phân 非phi 所sở 執chấp 者giả 且thả 隨tùy 麤thô 相tương/tướng 說thuyết 然nhiên 未vị 盡tận 理lý 解giải 如như 五ngũ 識thức 中trung 患hoạn 迦ca 末mạt 羅la 病bệnh 攝nhiếp 壞hoại 根căn 根căn 今kim 眼nhãn 識thức 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 而nhi 是thị 不bất 稱xưng 青thanh 色sắc 本bổn 質chất 但đãn 稱xưng 黃hoàng 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 約ước 麤thô 相tương/tướng 說thuyết 可khả 有hữu 斯tư 理lý 若nhược 據cứ 盡tận 理lý 說thuyết 者giả 五ngũ 識thức 既ký 現hiện 量lượng 緣duyên 境cảnh 則tắc 俱câu 時thời 稱xưng 舉cử 質chất 及cập 相tương/tướng 分phần/phân 如như 以dĩ 手thủ 案án 眼nhãn 見kiến 第đệ 二nhị 月nguyệt 即tức 是thị 第đệ 六lục 意ý 識thức 於ư 眼nhãn 根căn 問vấn 中trung 見kiến 第đệ 二nhị 月nguyệt 眼nhãn 識thức 實thật 不bất 見kiến 也dã 但đãn 見kiến 本bổn 月nguyệt 圓viên 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 由do 患hoạn 迦ca 末mạt 羅la 病bệnh 故cố 即tức 意ý 識thức 於ư 眼nhãn 根căn 門môn 中trung 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 眼nhãn 識thức 但đãn 見kiến 青thanh 不bất 見kiến 黃hoàng 也dã 此thử 緣duyên 稱xưng 當đương 又hựu 如như 菩Bồ 薩Tát 。 後hậu 得đắc 智trí 緣duyên 他tha 心tâm 及cập 緣duyên 無vô 俗tục 境cảnh 時thời 既ký 是thị 現hiện 量lượng 則tắc 俱câu 稱xưng 本bổn 質chất 及cập 相tương/tướng 分phần/phân 五ngũ 識thức 既ký 唯duy 現hiện 量lượng 緣duyên 境cảnh 俱câu 稱xưng 本bổn 質chất 相tương/tướng 分phần/phân 也dã 又hựu 現hiện 量lượng 心tâm 緣duyên 既ký 離ly 名danh 言ngôn 故cố 。 稱xưng 本bổn 質chất 及cập 相tương/tướng 分phần/phân 也dã 五ngũ 識thức 亦diệc 爾nhĩ 若nhược 比tỉ 量lượng 心tâm 緣duyên 境cảnh 唯duy 稱xưng 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 如như 前tiền 論luận 言ngôn 假giả 智trí 及cập 詮thuyên 等đẳng 假giả 智trí 即tức 是thị 比tỉ 量lượng 智trí 也dã 若nhược 比tỉ 量lượng 心tâm 緣duyên 境cảnh 即tức 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 相tương/tướng 分phần/phân 然nhiên 三tam 性tánh 心tâm 皆giai 通thông 許hứa 有hữu 比tỉ 量lượng 故cố 也dã 如như 緣duyên 瓶bình 衣y 等đẳng 者giả 皆giai 是thị 非phi 量lượng 故cố 若nhược 疏sớ/sơ 主chủ 言ngôn 五ngũ 識thức 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 但đãn 稱xưng 相tương/tướng 分phần/phân 者giả 五ngũ 識thức 中trung 亦diệc 應ưng 有hữu 比tỉ 量lượng 何hà 以dĩ 故cố 得đắc 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 執chấp 既ký 知tri 五ngũ 識thức 緣duyên 境cảnh 俱câu 稱xưng 本bổn 質chất 相tương/tướng 分phần/phân 問vấn 若nhược 言ngôn 由do 患hoạn 伽già 末mạt 羅la 病bệnh 損tổn 眼nhãn 根căn 故cố 即tức 第đệ 六lục 識thức 依y 眼nhãn 根căn 門môn 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 者giả 不bất 然nhiên 若nhược 損tổn 第đệ 六lục 意ý 根căn 許hứa 第đệ 六lục 識thức 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 既ký 損tổn 眼nhãn 根căn 不bất 損tổn 意ý 根căn 故cố 知tri 眼nhãn 識thức 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 意ý 識thức 應ưng 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 又hựu 難nạn/nan 假giả 既ký 說thuyết 患hoạn 病bệnh 損tổn 眼nhãn 根căn 意ý 識thức 依y 眼nhãn 根căn 門môn 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 者giả 亦diệc 恐khủng 患hoạn 病bệnh 損tổn 耳nhĩ 根căn 亦diệc 應ưng 意ý 識thức 依y 耳nhĩ 根căn 門môn 緣duyên 好hảo/hiếu 聲thanh 以dĩ 為vi 惡ác 聲thanh 乃nãi 至chí 損tổn 身thân 根căn 亦diệc 准chuẩn 此thử 難nạn/nan 此thử 假giả 疏sớ/sơ 主chủ 難nạn/nan 泰thái 公công 也dã 觀quán 其kỳ 難nạn 意ý 但đãn 成thành 損tổn 眼nhãn 等đẳng 根căn 發phát 眼nhãn 識thức 時thời 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 等đẳng 乃nãi 至chí 身thân 根căn 發phát 識thức 亦diệc 然nhiên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 現hiện 覺giác 如như 夢mộng 等đẳng 者giả 解giải 言ngôn 覺giác 者giả 即tức 心tâm 心tâm 所sở 總tổng 名danh 如như 夢mộng 中trung 緣duyên 境cảnh 時thời 則tắc 不bất 言ngôn 我ngã 在tại 夢mộng 中trung 所sở 緣duyên 如như 現hiện 覺giác 心tâm 緣duyên 境cảnh 時thời 亦diệc 不bất 我ngã 顯hiển 解giải 境cảnh 等đẳng 解giải 彼bỉ 彼bỉ 現hiện 覺giác 如như 夢mộng 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 已dĩ 起khởi 現hiện 覺giác 時thời 見kiến 及cập 境cảnh 已dĩ 無vô 寧ninh 許hứa 有hữu 現hiện 量lượng 者giả 正chánh 量lượng 部bộ 師sư 及cập 薩tát 婆bà 多đa 同đồng 許hứa 諸chư 識thức 不bất 並tịnh 生sanh 先tiên 眼nhãn 識thức 起khởi 緣duyên 現hiện 量lượng 境cảnh 時thời 不bất 作tác 外ngoại 緣duyên 後hậu 意ý 識thức 起khởi 現hiện 覺giác 色sắc 境cảnh 時thời 雖tuy 作tác 外ngoại 解giải 言ngôn 我ngã 今kim 現hiện 證chứng 如như 是thị 色sắc 等đẳng 然nhiên 亦diệc 是thị 現hiện 量lượng 故cố 今kim 破phá 言ngôn 若nhược 後hậu 第đệ 六lục 意ý 識thức 起khởi 現hiện 覺giác 時thời 前tiền 念niệm 現hiện 識thức 見kiến 分phần/phân 及cập 境cảnh 既ký 落lạc 謝tạ 過quá 去khứ 寧ninh 許hứa 第đệ 六lục 識thức 有hữu 現hiện 量lượng 正chánh 量lượng 部bộ 師sư 許hứa 境cảnh 相tướng 續tục 諸chư 識thức 剎sát 那na 者giả 即tức 正chánh 量lượng 部bộ 許hứa 有hữu 長trường 時thời 四tứ 相tương/tướng 如như 世thế 界giới 成thành 卻khước 住trụ 等đẳng 即tức 許hứa 能năng 緣duyên 心tâm 剎sát 那na 剎sát 那na 。 滅diệt 也dã 新tân 生sanh 心tâm 亦diệc 緣duyên 舊cựu 境cảnh 也dã 故cố 正chánh 量lượng 許hứa 五ngũ 識thức 滅diệt 已dĩ 後hậu 意ý 識thức 亦diệc 起khởi 現hiện 覺giác 分phân 別biệt 境cảnh 時thời 亦diệc 得đắc 是thị 現hiện 量lượng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 五ngũ 識thức 現hiện 量lượng 能năng 見kiến 者giả 已dĩ 滅diệt 非phi 有hữu 者giả 今kim 破phá 正chánh 量lượng 部bộ 言ngôn 設thiết 論luận 所sở 緣duyên 境cảnh 不bất 滅diệt 則tắc 五ngũ 識thức 現hiện 量lượng 能năng 見kiến 之chi 心tâm 已dĩ 無vô 後hậu 意ý 識thức 生sanh 如như 何hà 有hữu 現hiện 量lượng 唯duy 約ước 見kiến 分phần/phân 破phá 然nhiên 薩tát 婆bà 多đa 計kế 五ngũ 識thức 已dĩ 後hậu 意ý 識thức 生sanh 亦diệc 得đắc 現hiện 量lượng 故cố 破phá 言ngôn 五ngũ 識thức 見kiến 及cập 境cảnh 已dĩ 後hậu 意ý 識thức 生sanh 寧ninh 許hứa 有hữu 現hiện 量lượng 即tức 約ước 見kiến 及cập 境cảnh 無vô 破phá 疏sớ/sơ 中trung 文văn 總tổng 意ý 含hàm 二nhị 種chủng 者giả 此thử 中trung 論luận 文văn 總tổng 相tương/tướng 意ý 合hợp 破phá 正chánh 量lượng 薩tát 婆bà 多đa 二nhị 部bộ 如như 頌tụng 言ngôn 現hiện 覺giác 如như 夢mộng 等đẳng 已dĩ 起khởi 現hiện 覺giác 時thời 見kiến 及cập 境cảnh 已dĩ 無vô 正chánh 破phá 薩tát 婆bà 多đa 破phá 正chánh 量lượng 部bộ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 二nhị 現hiện 量lượng 不bất 分phân 明minh 執chấp 者giả 二nhị 現hiện 量lượng 者giả 即tức 是thị 五ngũ 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 現hiện 量lượng 名danh 言ngôn 二nhị 現hiện 量lượng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 今kim 此thử 中trung 據cứ 有hữu 多đa 分phần 及cập 就tựu 他tha 宗tông 者giả 大đại 眾chúng 部bộ 及cập 大Đại 乘Thừa 俱câu 許hứa 五ngũ 識thức 及cập 俱câu 時thời 意ý 識thức 是thị 現hiện 量lượng 故cố 言ngôn 據cứ 自tự 就tựu 他tha 宗tông 說thuyết 現hiện 量lượng 時thời 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 問vấn 何hà 名danh 多đa 分phần 現hiện 量lượng 故cố 故cố 據cứ 自tự 及cập 就tựu 他tha 宗tông 說thuyết 現hiện 量lượng 時thời 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 答đáp 自tự 宗tông 中trung 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 有hữu 是thị 執chấp 者giả 有hữu 無vô 執chấp 者giả 今kim 且thả 說thuyết 執chấp 者giả 故cố 言ngôn 多đa 分phần 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 實thật 五ngũ 俱câu 亦diệc 有hữu 意ý 識thức 妄vọng 執chấp 者giả 乃nãi 至chí 後hậu 五ngũ 識thức 生sanh 何hà 故cố 執chấp 斷đoạn 者giả 意ý 說thuyết 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 亦diệc 有hữu 執chấp 起khởi 也dã 如như 何hà 且thả 如như 五ngũ 識thức 相tương 續tục 正chánh 緣duyên 色sắc 等đẳng 境cảnh 時thời 意ý 識thức 與dữ 五ngũ 識thức 亦diệc 同đồng 緣duyên 一nhất 色sắc 等đẳng 忽hốt 傍bàng 邊biên 有hữu 怨oán 家gia 語ngữ 聲thanh 即tức 聞văn 此thử 語ngữ 聲thanh 相tương 續tục 兩lưỡng 種chủng 意ý 識thức 於ư 中trung 執chấp 為vi 實thật 有hữu 故cố 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 意ý 識thức 亦diệc 有hữu 執chấp 也dã 若nhược 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 無vô 執chấp 者giả 聞văn 怨oán 聲thanh 時thời 應ưng 不bất 知tri 是thị 怨oán 不bất 執chấp 為vi 實thật 有hữu 等đẳng 既ký 聞văn 聲thanh 知tri 是thị 實thật 怨oán 明minh 知tri 耳nhĩ 識thức 俱câu 意ý 識thức 得đắc 有hữu 執chấp 也dã 若nhược 彼bỉ 救cứu 言ngôn 五ngũ 識thức 滅diệt 已dĩ 後hậu 時thời 意ý 識thức 起khởi 執chấp 者giả 難nạn/nan 言ngôn 意ý 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 有hữu 執chấp 者giả 未vị 審thẩm 與dữ 俱câu 時thời 五ngũ 識thức 行hành 相tương/tướng 何hà 異dị 答đáp 然nhiên 但đãn 堅kiên 深thâm 可khả 說thuyết 有hữu 異dị 意ý 說thuyết 五ngũ 識thức 俱câu 意ý 識thức 不bất 堅kiên 深thâm 執chấp 者giả 即tức 與dữ 五ngũ 識thức 自tự 是thị 現hiện 量lượng 若nhược 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 有hữu 執chấp 著trước 者giả 即tức 與dữ 五ngũ 識thức 有hữu 異dị 以dĩ 五ngũ 識thức 是thị 現hiện 量lượng 俱câu 時thời 意ý 識thức 不bất 是thị 現hiện 量lượng 故cố 堅kiên 深thâm 是thị 執chấp 不bất 堅kiên 深thâm 者giả 無vô 執chấp 又hựu 解giải 外ngoại 問vấn 言ngôn 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 若nhược 有hữu 執chấp 者giả 未vị 審thẩm 與dữ 獨độc 頭đầu 第đệ 六lục 識thức 執chấp 何hà 別biệt 答đáp 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 執chấp 堅kiên 深thâm 故cố 是thị 遍biến 計kế 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 雖tuy 有hữu 執chấp 而nhi 不bất 堅kiên 深thâm 故cố 非phi 是thị 遍biến 計kế 亦diệc 是thị 現hiện 量lượng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 諸chư 處xứ 但đãn 說thuyết 五ngũ 識thức 俱câu 意ý 識thức 是thị 現hiện 量lượng 不bất 言ngôn 定định 爾nhĩ 故cố 不bất 相tương 違vi 者giả 會hội 諸chư 教giáo 不bất 同đồng 所sở 以dĩ 論luận 之chi 中trung 但đãn 說thuyết 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 意ý 識thức 是thị 現hiện 量lượng 則tắc 不bất 定định 說thuyết 但đãn 與dữ 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 意ý 識thức 皆giai 是thị 現hiện 量lượng 故cố 知tri 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 意ý 有hữu 執chấp 非phi 現hiện 量lượng 。 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 疏sớ/sơ 由do 此thử 亦diệc 無vô 有hữu 多đa 。 過quá 失thất 者giả 由do 此thử 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 俱câu 時thời 意ý 識thức 有hữu 執chấp 亦diệc 無vô 多đa 過quá 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 等đẳng 難nạn/nan 至chí 不bất 是thị 破phá 他tha 者giả 本bổn 雖tuy 破phá 他tha 有hữu 難nạn/nan 此thử 答đáp 文văn 即tức 成thành 顯hiển 正chánh 義nghĩa 也dã 問vấn 設thiết 他tha 有hữu 難nạn/nan 依y 五ngũ 識thức 說thuyết 何hà 了liễu 不bất 破phá 五ngũ 識thức 耶da 答đáp 前tiền 既ký 顯hiển 執chấp 為vi 外ngoại 故cố 不bất 破phá 之chi 意ý 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 依y 五ngũ 識thức 是thị 為vi 外ngoại 難nạn/nan 今kim 由do 正chánh 義nghĩa 言ngôn 彼bỉ 見kiến 外ngoại 者giả 是thị 意ý 識thức 然nhiên 五ngũ 識thức 緣duyên 時thời 不bất 作tác 內nội 緣duyên 故cố 但đãn 顯hiển 正chánh 義nghĩa 不bất 破phá 他tha 以dĩ 前tiền 破phá 五ngũ 識thức 是thị 緣duyên 外ngoại 證chứng 故cố 更cánh 不bất 破phá 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 外ngoại 人nhân 問vấn 曰viết 乃nãi 至chí 不bất 離ly 。 於ư 識thức 者giả 此thử 即tức 牒điệp 定định 他tha 宗tông 者giả 解giải 言ngôn 此thử 即tức 大Đại 乘Thừa 假giả 設thiết 牒điệp 定định 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 即tức 是thị 大Đại 乘Thừa 。 牒điệp 他tha 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 等đẳng 皆giai 許hứa 心tâm 外ngoại 有hữu 色sắc 等đẳng 故cố 此thử 亦diệc 唯duy 有hữu 喻dụ 而nhi 無vô 法pháp 合hợp 意ý 同đồng 從tùng 夢mộng 覺giác 時thời 即tức 夢mộng 境cảnh 無vô 者giả 何hà 故cố 得đắc 夢mộng 覺giác 時thời 前tiền 邊biên 境cảnh 不bất 無vô 乃nãi 常thường 有hữu 耶da 或hoặc 可khả 大Đại 乘Thừa 對đối 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 得đắc 名danh 他tha 據cứ 後hậu 解giải 即tức 小Tiểu 乘Thừa 牒điệp 他tha 大Đại 乘Thừa 宗tông 義nghĩa 次thứ 下hạ 方phương 起khởi 難nạn/nan 。

【# 疏sớ/sơ 】# 後hậu 釋thích 先tiên 難nạn/nan 者giả 如như 先tiên 難nạn/nan 言ngôn 何hà 故cố 覺giác 時thời 於ư 自tự 色sắc 境cảnh 不bất 知tri 唯duy 識thức 今kim 此thử 論luận 文văn 釋thích 先tiên 難nan 有hữu 二nhị 初sơ 舉cử 喻dụ 如như 言ngôn 如như 夢mộng 未vị 覺giác 至chí 方phương 能năng 追truy 憶ức 等đẳng 是thị 後hậu 釋thích 難nan 了liễu 如như 言ngôn 覺giác 時thời 境cảnh 色sắc 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 等đẳng 文văn 即tức 是thị 釋thích 先tiên 難nạn/nan 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 依y 教giáo 設thiết 難nạn/nan 者giả 疏sớ/sơ 文văn 錯thác 是thị 釋thích 難nạn/nan 字tự 勘khám 餘dư 本bổn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 實thật 作tác 用dụng 諸chư 法pháp 皆giai 爾nhĩ 無vô 有hữu 作tác 用dụng 及cập 作tác 用dụng 故cố 者giả 解giải 言ngôn 若nhược 總tổng 聚tụ 假giả 者giả 即tức 名danh 作tác 用dụng 者giả 若nhược 別biệt 手thủ 等đẳng 即tức 名danh 作tác 用dụng 若nhược 故cố 無vô 實thật 人nhân 作tác 者giả 用dụng 及cập 無vô 實thật 手thủ 等đẳng 作tác 用dụng 也dã 故cố 心tâm 等đẳng 無vô 能năng 取thủ 外ngoại 實thật 境cảnh 作tác 用dụng 也dã 然nhiên 作tác 用dụng 作tác 者giả 皆giai 是thị 我ngã 之chi 異dị 名danh 。

【# 論luận 】# 七thất 非phi 如như 手thủ 等đẳng 至chí 外ngoại 境cảnh 者giả 非phi 如như 手thủ 等đẳng 親thân 執chấp 外ngoại 物vật 此thử 二nhị 句cú 即tức 破phá 正chánh 量lượng 部bộ 正chánh 量lượng 部bộ 師sư 言ngôn 不bất 立lập 相tương/tướng 分phần/phân 彼bỉ 部bộ 說thuyết 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 親thân 取thủ 前tiền 境cảnh 如như 鉗kiềm 物vật 今kim 破phá 之chi 言ngôn 非phi 如như 手thủ 等đẳng 親thân 執chấp 外ngoại 物vật 日nhật 等đẳng 舒thư 光quang 親thân 照chiếu 外ngoại 境cảnh 此thử 二nhị 句cú 即tức 是thị 破phá 勝thắng 論luận 師sư 勝thắng 論luận 師sư 說thuyết 眼nhãn 識thức 起khởi 時thời 舒thư 光quang 直trực 照chiếu 前tiền 境cảnh 如như 日nhật 舒thư 光quang 親thân 照chiếu 境cảnh 也dã 今kim 破phá 之chi 言ngôn 其kỳ 心tâm 等đẳng 緣duyên 境cảnh 之chi 時thời 非phi 如như 日nhật 等đẳng 舒thư 光quang 親thân 照chiếu 外ngoại 境cảnh 體thể 外ngoại 之chi 物vật 者giả 即tức 日nhật 月nguyệt 火hỏa 等đẳng 名danh 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 但đãn 如như 汝nhữ 宗tông 鏡kính 等đẳng 照chiếu 物vật 似tự 外ngoại 境cảnh 現hiện 者giả 然nhiên 大Đại 乘Thừa 及cập 經kinh 部bộ 師sư 不bất 立lập 有hữu 鏡kính 中trung 像tượng 水thủy 中trung 月nguyệt 故cố 鏡kính 中trung 實thật 無vô 像tượng 水thủy 中trung 實thật 無vô 月nguyệt 亦diệc 如như 人nhân 面diện 南nam 照chiếu 鏡kính 時thời 由do 鏡kính 面diện 明minh 淨tịnh 故cố 令linh 其kỳ 眼nhãn 識thức 返phản 引dẫn 見kiến 自tự 面diện 向hướng 北bắc 又hựu 看khán 水thủy 時thời 水thủy 明minh 淨tịnh 故cố 令linh 其kỳ 眼nhãn 識thức 返phản 引dẫn 見kiến 天thiên 上thượng 月nguyệt 由do 如như 日nhật 中trung 者giả 一nhất 盆bồn 水thủy 及cập 鏡kính 水thủy 及cập 鏡kính 面diện 明minh 淨tịnh 故cố 令linh 其kỳ 日nhật 光quang 引dẫn 向hướng 屋ốc 裡# 間gian 現hiện 故cố 大Đại 乘Thừa 鏡kính 中trung 無vô 實thật 影ảnh 像tượng 若nhược 薩tát 婆bà 多đa 立lập 有hữu 鏡kính 中trung 實thật 像tượng 及cập 水thủy 中trung 月nguyệt 等đẳng 今kim 大Đại 乘Thừa 言ngôn 但đãn 由do 汝nhữ 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 實thật 有hữu 鏡kính 中trung 像tượng 向hướng 鏡kính 中trung 像tượng 向hướng 鏡kính 中trung 現hiện 今kim 此thử 他tha 心tâm 智trí 亦diệc 爾nhĩ 即tức 他tha 心tâm 心tâm 影ảnh 於ư 我ngã 自tự 心tâm 上thượng 現hiện 名danh 了liễu 他tha 心tâm 此thử 約ước 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 親thân 所sở 緣duyên 說thuyết 非phi 心tâm 親thân 能năng 了liễu 他tha 心tâm 者giả 約ước 本bổn 質chất 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 作tác 用dụng 至chí 不bất 能năng 取thủ 外ngoại 境cảnh 故cố 者giả 意ý 說thuyết 能năng 緣duyên 識thức 等đẳng 猶do 約ước 無vô 作tác 無vô 能năng 取thủ 外ngoại 實thật 境cảnh 作tác 用dụng 故cố 不bất 能năng 親thân 取thủ 得đắc 心tâm 外ngoại 境cảnh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 緣duyên 他tha 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 自tự 身thân 別biệt 識thức 所sở 變biến 色sắc 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 者giả 自tự 識thức 別biệt 緣duyên 他tha 人nhân 餘dư 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 以dĩ 為vi 本bổn 質chất 亦diệc 自tự 變biến 相tương/tướng 分phân 為vi 親thân 新tân 緣duyên 自tự 身thân 前tiền 六lục 識thức 等đẳng 緣duyên 第đệ 八bát 識thức 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 以dĩ 為vi 本bổn 質chất 即tức 六lục 識thức 等đẳng 自tự 變biến 起khởi 相tương/tướng 分phân 為vi 親thân 所sở 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 作tác 用dụng 故cố 至chí 法pháp 不bất 滅diệt 力lực 故cố 者giả 此thử 明minh 緣duyên 起khởi 法pháp 法pháp 爾nhĩ 從tùng 自tự 生sanh 起khởi 未vị 滅diệt 間gian 勢thế 力lực 勢thế 力lực 者giả 相tương 續tục 義nghĩa 故cố 言ngôn 無vô 實thật 作tác 用dụng 能năng 取thủ 於ư 境cảnh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 體thể 之chi 上thượng 有hữu 影ảnh 生sanh 者giả 此thử 說thuyết 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 名danh 為vi 二nhị 影ảnh 問vấn 相tương/tướng 分phần/phân 可khả 名danh 為vi 影ảnh 其kỳ 見kiến 分phần/phân 如như 何hà 名danh 影ảnh 耶da 答đáp 皆giai 從tùng 自tự 體thể 起khởi 故cố 猶do 如như 月nguyệt 影ảnh 從tùng 月nguyệt 起khởi 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 質chất 為vi 緣duyên 還hoàn 見kiến 本bổn 質chất 。 以dĩ 心tâm 為vi 緣duyên 還hoàn 見kiến 自tự 心tâm 者giả 如như 人nhân 照chiếu 鏡kính 。 時thời 以dĩ 自tự 本bổn 質chất 面diện 為vi 緣duyên 還hoàn 見kiến 自tự 面diện 本bổn 質chất 由do 鏡kính 面diện 明minh 淨tịnh 故cố 即tức 令linh 眼nhãn 識thức 還hoàn 見kiến 自tự 本bổn 質chất 面diện 也dã 如như 緣duyên 外ngoại 色sắc 等đẳng 時thời 還hoàn 以dĩ 自tự 心tâm 為vi 緣duyên 還hoàn 見kiến 自tự 心tâm 見kiến 自tự 心tâm 者giả 即tức 自tự 心tâm 上thượng 見kiến 分phần/phân 能năng 見kiến 自tự 心tâm 上thượng 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 離ly 心tâm 故cố 名danh 為vi 自tự 心tâm 非phi 是thị 自tự 見kiến 分phần/phân 還hoàn 見kiến 自tự 見kiến 分phần/phân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 他tha 心tâm 智trí 云vân 何hà 知tri 。 境cảnh 不bất 如như 實thật 乃nãi 至chí 不bất 知tri 如như 佛Phật 境cảnh 等đẳng 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 如như 二Nhị 乘Thừa 十Thập 地Địa 等đẳng 他tha 心tâm 智trí 緣duyên 心tâm 時thời 不bất 能năng 一nhất 一nhất 如như 實thật 。 稱xưng 可khả 知tri 他tha 人nhân 本bổn 質chất 心tâm 不bất 分phân 別biệt 。 故cố 故cố 他tha 心tâm 智trí 云vân 何hà 者giả 問vấn 也dã 意ý 問vấn 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 他tha 心tâm 智trí 為vi 稱xưng 實thật 知tri 為vi 不bất 稱xưng 實thật 知tri 耶da 或hoặc 可khả 問vấn 曰viết 他tha 心tâm 智trí 云vân 何hà 於ư 境cảnh 不bất 如như 實thật 知tri 。 准chuẩn 此thử 下hạ 二nhị 句cú 答đáp 也dã 若nhược 據cứ 前tiền 問vấn 下hạ 三tam 句cú 答đáp 也dã 如như 知tri 自tự 心tâm 智trí 。 者giả 意ý 答đáp 言ngôn 如như 緣duyên 自tự 心tâm 智trí 即tức 後hậu 念niệm 心tâm 緣duyên 前tiền 念niệm 時thời 亦diệc 不bất 能năng 如như 實thật 知tri 。 及cập 如như 緣duyên 自tự 內nội 心tâm 心tâm 所sở 時thời 亦diệc 不bất 能năng 如như 實thật 知tri 。 也dã 如như 心tâm 王vương 等đẳng 緣duyên 受thọ 之chi 時thời 亦diệc 變biến 相tương/tướng 緣duyên 不bất 親thân 得đắc 故cố 不bất 知tri 如như 佛Phật 境cảnh 者giả 意ý 言ngôn 佛Phật 緣duyên 他tha 心tâm 極cực 明minh 了liễu 故cố 。 一nhất 一nhất 稱xưng 可khả 親thân 似tự 他tha 心tâm 名danh 親thân 能năng 了liễu 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 緣duyên 他tha 心tâm 不bất 如như 他tha 佛Phật 親thân 了liễu 他tha 心tâm 名danh 不bất 知tri 如như 佛Phật 教giáo 即tức 不bất 如như 他tha 親thân 似tự 故cố 不bất 知tri 又hựu 解giải 言ngôn 不bất 知tri 者giả 即tức 無vô 知tri 也dã 由do 煩phiền 惱não 覆phú 弊tệ 所sở 以dĩ 緣duyên 他tha 心tâm 時thời 不bất 能năng 親thân 了liễu 知tri 無vô 無vô 知tri 煩phiền 惱não 故cố 。 緣duyên 他tha 心tâm 極cực 似tự 本bổn 質chất 名danh 親thân 能năng 了liễu 非phi 謂vị 親thân 得đắc 他tha 心tâm 本bổn 質chất 也dã 問vấn 他tha 心tâm 智trí 通thông 凡phàm 聖thánh 者giả 未vị 審thẩm 勝thắng 劣liệt 云vân 何hà 答đáp 如như 異dị 生sanh 得đắc 他Tha 心Tâm 智Trí 。 不bất 及cập 聲Thanh 聞Văn 聲Thanh 聞Văn 不bất 及cập 緣Duyên 覺Giác 緣Duyên 覺Giác 不bất 及cập 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 及cập 佛Phật 然nhiên 餘dư 人nhân 他tha 心tâm 智trí 即tức 總tổng 相tương 知tri 委ủy 細tế 不bất 知tri 若nhược 佛Phật 他tha 心tâm 智trí 緣duyên 他tha 心tâm 時thời 一nhất 一nhất 委ủy 細tế 知tri 問vấn 他tha 心tâm 智trí 為vi 唯duy 緣duyên 他tha 心tâm 亦diệc 為vi 緣duyên 他tha 心tâm 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 耶da 答đáp 如như 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 但đãn 緣duyên 他tha 心tâm 不bất 緣duyên 心tâm 之chi 境cảnh 問vấn 緣duyên 境cảnh 有hữu 何hà 過quá 答đáp 亦diệc 有hữu 過quá 也dã 且thả 如như 前tiền 人nhân 他tha 心tâm 智trí 緣duyên 菩Bồ 薩Tát 心tâm 時thời 即tức 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 心tâm 。 為vi 所sở 緣duyên 境cảnh 。 若nhược 許hứa 他tha 心tâm 智trí 亦diệc 緣duyên 境cảnh 者giả 即tức 菩Bồ 薩Tát 他tha 心tâm 智trí 緣duyên 他tha 心tâm 時thời 亦diệc 應ưng 緣duyên 自tự 心tâm 即tức 應ưng 名danh 緣duyên 自tự 心tâm 智trí 不bất 名danh 緣duyên 他tha 心tâm 智trí 若nhược 前tiền 人nhân 心tâm 緣duyên 色sắc 時thời 菩Bồ 薩Tát 他tha 心tâm 智trí 能năng 緣duyên 他tha 心tâm 及cập 境cảnh 者giả 應ưng 名danh 緣duyên 色sắc 智trí 不bất 名danh 他tha 心tâm 智trí 餘dư 一nhất 切thiết 皆giai 准chuẩn 此thử 難nạn/nan 若nhược 大Đại 乘Thừa 中trung 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 他tha 心tâm 智trí 亦diệc 緣duyên 他tha 心tâm 亦diệc 緣duyên 佗tha 心tâm 所sở 緣duyên 境cảnh 。 假giả 前tiền 人nhân 心tâm 緣duyên 菩Bồ 薩Tát 心tâm 為vi 境cảnh 時thời 菩Bồ 薩Tát 他tha 心tâm 智trí 緣duyên 前tiền 人nhân 心tâm 亦diệc 得đắc 緣duyên 自tự 心tâm 是thị 前tiền 人nhân 之chi 境cảnh 故cố 何hà 以dĩ 故cố 大Đại 乘Thừa 中trung 同đồng 聚tụ 心tâm 心tâm 所sở 受thọ 想tưởng 等đẳng 變biến 起khởi 相tương/tướng 分phần/phân 更cánh 互hỗ 尚thượng 得đắc 相tương/tướng 緣duyên 故cố 無vô 過quá 也dã 又hựu 前tiền 人nhân 心tâm 設thiết 緣duyên 色sắc 等đẳng 不bất 相tương 應ứng 無vô 為vi 時thời 其kỳ 能năng 緣duyên 他tha 心tâm 智trí 亦diệc 緣duyên 他tha 心tâm 及cập 不bất 緣duyên 境cảnh 等đẳng 以dĩ 他Tha 心Tâm 智Trí 。 本bổn 知tri 前tiền 人nhân 心tâm 及cập 不bất 緣duyên 境cảnh 故cố 亦diệc 無vô 過quá 問vấn 若nhược 許hứa 緣duyên 他tha 心tâm 境cảnh 者giả 何hà 故cố 但đãn 名danh 他tha 心tâm 智trí 答đáp 以dĩ 從tùng 本bổn 為vi 名danh 名danh 他tha 心tâm 智trí 不bất 名danh 緣duyên 色sắc 智trí 也dã 問vấn 未vị 審thẩm 有hữu 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 得đắc 緣duyên 無vô 漏lậu 心tâm 不bất 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 得đắc 緣duyên 有hữu 漏lậu 心tâm 不bất 答đáp 據cứ 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 說thuyết 有hữu 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 遠viễn 緣duyên 有hữu 漏lậu 心tâm 不bất 相tương 稱xưng 故cố 若nhược 大Đại 乘Thừa 中trung 說thuyết 若nhược 有hữu 漏lậu 還hoàn 唯duy 緣duyên 有hữu 漏lậu 心tâm 不bất 能năng 緣duyên 無vô 漏lậu 心tâm 復phục 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 菩Bồ 薩Tát 有hữu 漏lậu 心tâm 亦diệc 不bất 能năng 知tri 。 因nhân 果quả 無vô 漏lậu 心tâm 何hà 以dĩ 故cố 有hữu 漏lậu 是thị 麤thô 劣liệt 無vô 漏lậu 是thị 細tế 勝thắng 不bất 相tương 稱xưng 故cố 若nhược 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 方phương 能năng 知tri 因nhân 果quả 無vô 漏lậu 心tâm 異dị 生sanh 有hữu 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 不bất 能năng 知tri 因nhân 果quả 無vô 漏lậu 心tâm 又hựu 若nhược 異dị 生sanh 有hữu 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 亦diệc 能năng 知tri 因nhân 果quả 生sanh 得đắc 善thiện 心tâm 無vô 記ký 心tâm 也dã 即tức 不bất 知tri 加gia 行hành 善thiện 心tâm 以dĩ 是thị 勝thắng 故cố 。 若nhược 約ước 他tha 心tâm 有hữu 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 亦diệc 能năng 知tri 無vô 漏lậu 心tâm 故cố 二Nhị 乘Thừa 亦diệc 能năng 知tri 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 心tâm 其kỳ 方phương 云vân 何hà 如như 獼mi 猴hầu 得đắc 蜜mật 獻hiến 佛Phật 佛Phật 不bất 肯khẳng 受thọ 獼mi 猴hầu 即tức 知tri 佛Phật 心tâm 為vi 未vị 作tác 淨tịnh 故cố 是thị 以dĩ 不bất 受thọ 即tức 取thủ 水thủy 灑sái 蜜mật 上thượng 佛Phật 即tức 受thọ 之chi 。 即tức 是thị 異dị 生sanh 有hữu 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 知tri 佛Phật 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 也dã 又hựu 如như 優ưu 婆bà 毱cúc 多đa 觀quán 化hóa 有hữu 情tình 後hậu 魔ma 王vương 惱não 亂loạn 尊tôn 者giả 心tâm 尊tôn 者giả 心tâm 念niệm 。 言ngôn 何hà 故cố 佛Phật 在tại 世thế 時thời 。 不bất 降giáng/hàng 此thử 魔ma 今kim 令linh 惱não 我ngã 即tức 入nhập 定định 即tức 觀quán 佛Phật 心tâm 知tri 死tử 肉nhục 著trước 此thử 魔ma 我ngã 除trừ 也dã 將tương 三tam 屍thi 繫hệ 頭đầu 等đẳng 又hựu 如như 佛Phật 須tu 侍thị 者giả 其kỳ 聲Thanh 聞Văn 入nhập 定định 觀quán 見kiến 佛Phật 心tâm 觀quán 令linh 阿A 難Nan 為vi 侍thị 者giả 等đẳng 是thị 等đẳng 皆giai 名danh 二Nhị 乘Thừa 心tâm 知tri 佛Phật 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 若nhược 佛Phật 實thật 心tâm 等đẳng 覺giác 等đẳng 菩Bồ 薩Tát 尚thượng 不bất 能năng 知tri 。 問vấn 所sở 化hóa 心tâm 智trí 未vị 審thẩm 緣duyên 得đắc 幾kỷ 程# 心tâm 名danh 他tha 心tâm 智trí 耶da 答đáp 唯duy 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 他tha 心tâm 智trí 得đắc 緣duyên 十thập 二nhị 種chủng 心tâm 必tất 為vi 他tha 心tâm 智trí 之chi 所sở 緣duyên 境cảnh 十thập 二nhị 智trí 何hà 一nhất 者giả 痴si 心tâm 二nhị 者giả 離ly 痴si 心tâm 三tam 者giả 貪tham 心tâm 四tứ 者giả 離ly 貪tham 心tâm 五ngũ 者giả 嗔sân 心tâm 六lục 者giả 離ly 貪tham 心tâm 七thất 者giả 心tâm 與dữ 惛hôn 沈trầm 相tương 應ứng 心tâm 八bát 者giả 前tiền 心tâm 謂vị 與dữ 掉trạo 舉cử 相tương 應ứng 心tâm 九cửu 者giả 邪tà 心tâm 謂vị 在tại 定định 中trung 心tâm 十thập 者giả 散tán 心tâm 謂vị 在tại 亂loạn 中trung 心tâm 十thập 一nhất 者giả 小tiểu 心tâm 謂vị 狹hiệp 劣liệt 心tâm 十thập 二nhị 者giả 大đại 心tâm 謂vị 乘thừa 樂nhạo/nhạc/lạc 大đại 法pháp 多đa 生sanh 成thành 佛Phật 度độ 有hữu 情tình 心tâm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 既ký 有hữu 他tha 心tâm 異dị 自tự 心tâm 之chi 境cảnh 何hà 名danh 唯duy 識thức 許hứa 有hữu 色sắc 故cố 者giả 此thử 外ngoại 人nhân 之chi 問vấn 意ý 既ký 實thật 唯duy 識thức 即tức 自tự 心tâm 中trung 。 唯duy 有hữu 一nhất 識thức 及cập 自tự 一nhất 識thức 不bất 變biến 色sắc 可khả 名danh 唯duy 識thức 既ký 一nhất 身thân 之chi 中trung 。 許hứa 有hữu 八bát 識thức 各các 各các 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 等đẳng 又hựu 許hứa 他tha 人nhân 八bát 識thức 及cập 所sở 變biến 色sắc 等đẳng 如như 何hà 名danh 唯duy 識thức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 且thả 初sơ 返phản 難nạn/nan 等đẳng 者giả 如như 疏sớ/sơ 又hựu 責trách 言ngôn 迷mê 情tình 不bất 息tức 獨độc 更cánh 生sanh 疑nghi 豈khởi 唯duy 識thức 教giáo 隨tùy 依y 何hà 人nhân 攝nhiếp 說thuyết 有hữu 情tình 總tổng 為vi 一nhất 人nhân 識thức 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 此thử 理lý 故cố 便tiện 顯hiển 直trực 如như 者giả 由do 此thử 理lý 故cố 道Đạo 理lý 非phi 是thị 真Chân 如Như 名danh 為vi 理lý 也dã 意ý 說thuyết 由do 二nhị 空không 無vô 我ngã 之chi 道Đạo 理lý 能năng 顯hiển 得đắc 真Chân 如Như 理lý 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 識thức 自tự 體thể 等đẳng 者giả 問vấn 何hà 故cố 百bách 法pháp 論luận 中trung 說thuyết 二nhị 所sở 變biến 者giả 謂vị 十thập 一nhất 色sắc 何hà 故cố 疏sớ/sơ 中trung 言ngôn 二nhị 所sở 變biến 者giả 謂vị 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 二nhị 論luận 相tương 違vi 若nhược 為vi 會hội 釋thích 答đáp 此thử 文văn 明minh 唯duy 識thức 義nghĩa 即tức 說thuyết 二nhị 所sở 變biến 是thị 見kiến 相tương/tướng 分phần/phân 彼bỉ 論luận 出xuất 法pháp 體thể 即tức 說thuyết 二nhị 所sở 變biến 謂vị 十thập 一nhất 識thức 彼bỉ 論luận 如như 言ngôn 二nhị 所sở 變biến 者giả 即tức 第đệ 八bát 識thức 心tâm 王vương 能năng 變biến 起khởi 五ngũ 根căn 五ngũ 塵trần 同đồng 時thời 心tâm 所sở 唯duy 變biến 起khởi 似tự 根căn 塵trần 然nhiên 第đệ 七thất 識thức 不bất 緣duyên 色sắc 此thử 中trung 除trừ 之chi 若nhược 五ngũ 識thức 亦diệc 能năng 變biến 起khởi 實thật 五ngũ 塵trần 若nhược 第đệ 六lục 識thức 能năng 緣duyên 變biến 十thập 八bát 界giới 似tự 根căn 塵trần 等đẳng 故cố 彼bỉ 論luận 言ngôn 二nhị 所sở 變biến 也dã 此thử 中trung 即tức 約ước 唯duy 識thức 道Đạo 理lý 說thuyết 五ngũ 聚tụ 法pháp 皆giai 不bất 離ly 識thức 總tổng 名danh 唯duy 識thức 即tức 自tự 識thức 相tương/tướng 故cố 名danh 唯duy 識thức 乃nãi 至chí 識thức 實thật 性tánh 故cố 名danh 唯duy 識thức 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 但đãn 遮già 一nhất 切thiết 愚ngu 夫phu 通thông 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 乃nãi 至chí 顛điên 倒đảo 故cố 者giả 為vi 不bất 實thật 故cố 者giả 色sắc 等đẳng 離ly 識thức 不bất 是thị 實thật 故cố 由do 顛điên 倒đảo 故cố 。 妄vọng 執chấp 為vi 實thật 二Nhị 乘Thừa 阿A 羅La 漢Hán 人nhân 。 有hữu 顛điên 倒đảo 執chấp 者giả 非phi 是thị 煩phiền 惱não 障chướng 中trung 我ngã 執chấp 及cập 煩phiền 惱não 障chướng 。 四tứ 倒đảo 也dã 謂vị 無vô 常thường 計kế 常thường 。 等đẳng 即tức 是thị 所sở 知tri 障chướng 中trung 法pháp 執chấp 四tứ 倒đảo 也dã 離ly 識thức 五ngũ 法pháp 者giả 即tức 是thị 示thị 五ngũ 聚tụ 法pháp 論luận 中trung 舉cử 色sắc 等đẳng 取thủ 餘dư 四tứ 聚tụ 法pháp 言ngôn 答đáp 理lý 難nạn/nan 訖ngật 者giả 上thượng 來lai 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 九cửu 重trùng 問vấn 答đáp 皆giai 是thị 外ngoại 人nhân 約ước 理lý 申thân 難nạn/nan 論luận 主chủ 答đáp 訖ngật 故cố 言ngôn 答đáp 理lý 難nạn/nan 訖ngật 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 清thanh 辨biện 至chí 得đắc 菩Bồ 提Đề 者giả 。 意ý 訖ngật 非phi 清thanh 辨biện 惡ác 取thủ 空không 者giả 能năng 成thành 就tựu 資tư 粮# 得đắc 菩Bồ 提Đề 也dã 。 然nhiên 清thanh 辨biện 者giả 是thị 地địa 前tiền 小tiểu 菩Bồ 薩Tát 極cực 有hữu 我ngã 執chấp 有hữu 中trung 疑nghi 不bất 肯khẳng 向hướng 上thượng 上thượng 問vấn 彌Di 勒Lặc 。 決quyết 故cố 遂toại 言ngôn 彌Di 勒Lặc 未vị 成thành 佛Phật 有hữu 妻thê 子tử 與dữ 我ngã 相tương 似tự 。 不bất 能năng 決quyết 我ngã 所sở 疑nghi 待đãi 當đương 來lai 下hạ 生sanh 成thành 佛Phật 方phương 就tựu 決quyết 疑nghi 也dã 遂toại 欲dục 留lưu 身thân 久cửu 住trụ 於ư 石thạch 觀Quán 世Thế 音Âm 菩Bồ 薩Tát 。 像tượng 前tiền 七thất 日nhật 七thất 夜dạ 。 不bất 食thực 至chí 心tâm 求cầu 見kiến 觀quán 音âm 滿mãn 七thất 日nhật 已dĩ 。 即tức 觀quán 音âm 菩Bồ 薩Tát 於ư 石thạch 中trung 忽hốt 然nhiên 現hiện 身thân 。 語ngữ 清thanh 辨biện 言ngôn 仁nhân 者giả 作tác 此thử 慇ân 懃cần 至chí 心tâm 。 求cầu 見kiến 我ngã 者giả 欲dục 何hà 所sở 求cầu 。 清thanh 辨biện 言ngôn 人nhân 命mạng 危nguy 脆thúy 。 不bất 得đắc 久cửu 住trụ 。 今kim 欲dục 得đắc 留lưu 身thân 久cửu 住trụ 見kiến 彌Di 勒Lặc 當đương 來lai 成thành 佛Phật 。 決quyết 所sở 疑nghi 今kim 觀quán 音âm 菩Bồ 薩Tát 有hữu 何hà 方phương 法pháp 令linh 我ngã 身thân 久cửu 住trụ 觀quán 音âm 言ngôn 汝nhữ 若nhược 欲dục 得đắc 見kiến 彌Di 勒Lặc 。 當đương 廣quảng 發phát 願nguyện 生sanh 彌Di 勒Lặc 天thiên 宮cung 親thân 見kiến 彌Di 勒Lặc 請thỉnh 決quyết 疑nghi 可khả 不bất 善thiện 也dã 清thanh 辨biện 白bạch 願nguyện 不bất 可khả 改cải 志chí 不bất 可khả 移di 願nguyện 留lưu 此thử 身thân 待đãi 見kiến 彌Di 勒Lặc 佛Phật 。 觀quán 音âm 言ngôn 向hướng 阿a 修tu 羅la 。 處xử 中trung 即tức 窟quật 令linh 開khai 開khai 已dĩ 遂toại 告cáo 諸chư 人nhân 曰viết 若nhược 欲dục 得đắc 留lưu 此thử 身thân 者giả 可khả 入nhập 此thử 窟quật 當đương 時thời 唯duy 有hữu 六lục 人nhân 同đồng 入nhập 已dĩ 窟quật 門môn 還hoàn 閉bế 清thanh 辨biện 既ký 是thị 惡ác 趣thú 空không 故cố 不bất 能năng 善thiện 修tu 。 有hữu 說thuyết 清thanh 辨biện 當đương 時thời 歲tuế 二nhị 十thập 八bát 也dã 。

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 疏Sớ/sơ 義Nghĩa 演Diễn 卷quyển 第đệ 八bát 本bổn (# 下hạ )#

成thành 唯duy 識thức 論luận 述thuật 記ký 義nghĩa 演diễn 卷quyển 之chi 八bát 末mạt (# 上thượng )#

西tây 京kinh 福phước 壽thọ 寺tự 沙Sa 門Môn 。 如như 理lý 。 集tập 。

【# 疏sớ/sơ 】# 宜nghi 由do 字tự 釋thích 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 識thức 者giả 意ý 云vân 此thử 釋thích 頌tụng 中trung 初sơ 句cú 合hợp 置trí 由do 字tự 應ưng 云vân 由do 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 識thức 謂vị 本bổn 識thức 中trung 能năng 生sanh 自tự 果quả 功công 能năng 差sai 別biệt 。

【# 論luận 】# 此thử 生sanh 等đẳng 流lưu 至chí 名danh 一nhất 切thiết 種chủng 者giả 此thử 別biệt 釋thích 一nhất 切thiết 字tự 謂vị 所sở 生sanh 果quả 名danh 為vi 一nhất 切thiết 。 即tức 種chủng 子tử 從tùng 所sở 生sanh 果quả 名danh 一nhất 切thiết 種chủng 是thị 依y 主chủ 釋thích 即tức 一nhất 切thiết 之chi 種chủng 名danh 一nhất 切thiết 種chủng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 於ư 因nhân 緣duyên 中trung 。 唯duy 除trừ 現hiện 親thân 能năng 薰huân 之chi 因nhân 緣duyên 此thử 明minh 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 故cố 者giả 意ý 云vân 現hiện 行hành 親thân 能năng 薰huân 種chủng 雖tuy 亦diệc 是thị 因nhân 緣duyên 今kim 不bất 取thủ 頌tụng 意ý 本bổn 明minh 一nhất 切thiết 種chủng 故cố 所sở 以dĩ 不bất 取thủ 。 現hiện 能năng 薰huân 種chủng 以dĩ 現hiện 行hành 非phi 是thị 種chủng 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 餘dư 因nhân 緣duyên 種chủng 體thể 皆giai 生sanh 等đẳng 流lưu 者giả 意ý 說thuyết 唯duy 除trừ 現hiện 行hành 薰huân 種chủng 若nhược 現hiện 行hành 外ngoại 餘dư 因nhân 緣duyên 種chủng 子tử 。 望vọng 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 。 現hiện 行hành 皆giai 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 故cố 種chủng 子tử 與dữ 同đồng 類loại 現hiện 行hành 為vi 等đẳng 流lưu 果quả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 問vấn 前tiền 第đệ 二nhị 卷quyển 未vị 種chủng 生sanh 現hiện 起khởi 如như 俱câu 有hữu 因nhân 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 何hà 故cố 此thử 中trung 。 但đãn 言ngôn 得đắc 等đẳng 流lưu 果quả 耶da 者giả 此thử 中trung 問vấn 意ý 云vân 何hà 故cố 前tiền 第đệ 二nhị 卷quyển 中trung 明minh 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 如như 俱câu 有hữu 因nhân 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 今kim 此thử 處xứ 明minh 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 即tức 言ngôn 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 答đáp 如như 前tiền 第đệ 二nhị 乃nãi 至chí 。 非phi 士sĩ 用dụng 果quả 者giả 如như 前tiền 第đệ 二nhị 卷quyển 明minh 因nhân 能năng 變biến 果quả 能năng 變biến 唯duy 等đẳng 流lưu 異dị 熟thục 二nhị 因nhân 習tập 氣khí 攝nhiếp 一nhất 切thiết 種chủng 盡tận 故cố 彼bỉ 云vân 等đẳng 流lưu 習tập 氣khí 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 八bát 識thức 體thể 相tướng 差sai 別biệt 而nhi 生sanh 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 果quả 似tự 因nhân 故cố 第đệ 八bát 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 唯duy 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 不bất 是thị 士sĩ 用dụng 果quả 故cố 彼bỉ 等đẳng 流lưu 果quả 即tức 是thị 此thử 間gian 等đẳng 流lưu 果quả 非phi 是thị 士sĩ 用dụng 果quả 也dã 問vấn 若nhược 不bất 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 者giả 如như 何hà 彼bỉ 論luận 下hạ 云vân 如như 小Tiểu 乘Thừa 俱câu 有hữu 因nhân 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 耶da 答đáp 不bất 然nhiên 但đãn 言ngôn 如như 小Tiểu 乘Thừa 俱câu 有hữu 因nhân 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 不bất 言ngôn 等đẳng 流lưu 種chủng 即tức 是thị 俱câu 有hữu 因nhân 意ý 云vân 縱túng/tung 許hứa 是thị 俱câu 有hữu 因nhân 者giả 擬nghĩ 舊cựu 因nhân 緣duyên 故cố 謂vị 薩tát 婆bà 多đa 所sở 說thuyết 六lục 因nhân 中trung 除trừ 能năng 作tác 因nhân 外ngoại 餘dư 異dị 熟thục 俱câu 有hữu 等đẳng 五ngũ 因nhân 皆giai 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 頌tụng 言ngôn 因nhân 緣duyên 五ngũ 因nhân 性tánh 顯hiển 揚dương 十thập 八bát 破phá 薩tát 婆bà 多đa 俱câu 有hữu 因nhân 不bất 定định 是thị 因nhân 緣duyên 性tánh 又hựu 解giải 此thử 間gian 名danh 為vi 因nhân 緣duyên 。 據cứ 當đương 法pháp 體thể 說thuyết 如như 第đệ 二nhị 卷quyển 云vân 如như 俱câu 有hữu 因nhân 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 者giả 就tựu 譬thí 喻dụ 說thuyết 不bất 相tương 違vi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 但đãn 是thị 因nhân 緣duyên 至chí 流lưu 果quả 者giả 意ý 說thuyết 此thử 因nhân 緣duyên 是thị 十thập 因nhân 中trung 生sanh 起khởi 因nhân 等đẳng 攝nhiếp 得đắc 等đẳng 流lưu 果quả 問vấn 十thập 因nhân 中trung 幾kỷ 因nhân 是thị 因nhân 緣duyên 答đáp 若nhược 六lục 因nhân 是thị 因nhân 緣duyên 所sở 謂vị 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 引dẫn 發phát 定định 異dị 同đồng 事sự 不bất 相tương 違vi 因nhân 是thị 因nhân 緣duyên 性tánh 若nhược 爾nhĩ 何hà 故cố 偏thiên 舉cử 生sanh 起khởi 答đáp 雖tuy 六lục 因nhân 是thị 因nhân 緣duyên 然nhiên 生sanh 起khởi 因nhân 之chi 果quả 近cận 故cố 疏sớ/sơ 中trung 偏thiên 舉cử 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 違vi 為vi 果quả 名danh 俱câu 有hữu 因nhân 種chủng 現hiện 即tức 非phi 者giả 若nhược 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 更cánh 互hỗ 為vi 俱câu 有hữu 因nhân 更cánh 互hỗ 為vi 士sĩ 用dụng 果quả 或hoặc 心tâm 主chủ 為vi 因nhân 心tâm 所sở 是thị 果quả 或hoặc 心tâm 所sở 為vi 因nhân 心tâm 王vương 是thị 果quả 即tức 心tâm 王vương 心tâm 所sở 更cánh 互hỗ 為vi 因nhân 果quả 若nhược 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 即tức 不bất 俱câu 有hữu 因nhân 何hà 以dĩ 故cố 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 非phi 更cánh 互hỗ 為vi 因nhân 故cố 如như 第đệ 八bát 識thức 中trung 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 即tức 種chủng 子tử 望vọng 現hiện 行hành 即tức 舊cựu 種chủng 子tử 名danh 因nhân 緣duyên 現hiện 行hành 為vi 果quả 若nhược 現hiện 生sanh 種chủng 子tử 即tức 現hiện 行hành 為vi 因nhân 新tân 薰huân 種chủng 子tử 名danh 果quả 故cố 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 現hiện 行hành 生sanh 種chủng 子tử 唯duy 望vọng 所sở 生sanh 為vi 因nhân 即tức 不bất 得đắc 更cánh 互hỗ 為vi 俱câu 有hữu 因nhân 不bất 同đồng 心tâm 心tâm 所sở 得đắc 更cánh 互hỗ 為vi 因nhân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 與dữ 俱câu 有hữu 法pháp 為vi 因nhân 亦diệc 通thông 無vô 妨phương 者giả 若nhược 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 時thời 既ký 是thị 同đồng 念niệm 生sanh 即tức 種chủng 子tử 與dữ 俱câu 時thời 現hiện 行hành 法pháp 為vi 因nhân 或hoặc 現hiện 行hành 生sanh 種chủng 子tử 即tức 現hiện 行hành 與dữ 俱câu 時thời 種chủng 子tử 為vi 因nhân 但đãn 與dữ 俱câu 有hữu 法pháp 為vi 因nhân 非phi 與dữ 俱câu 有hữu 法pháp 更cánh 互hỗ 為vi 因nhân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 攝nhiếp 論luận 說thuyết 即tức 義nghĩa 說thuyết 為vi 二nhị 因nhân 者giả 即tức 攝nhiếp 論luận 中trung 唯duy 說thuyết 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 亦diệc 名danh 同đồng 類loại 因nhân 亦diệc 名danh 俱câu 有hữu 因nhân 即tức 於ư 一nhất 切thiết 。 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 義nghĩa 說thuyết 為vi 二nhị 因nhân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 前tiền 解giải 至chí 果quả 中trung 攝nhiếp 者giả 意ý 云vân 前tiền 等đẳng 流lưu 果quả 中trung 有hữu 二nhị 解giải 初sơ 解giải 即tức 種chủng 子tử 生sanh 種chủng 後hậu 解giải 即tức 種chủng 生sanh 現hiện 行hành 今kim 准chuẩn 前tiền 解giải 種chủng 生sanh 種chủng 唯duy 是thị 等đẳng 流lưu 若nhược 准chuẩn 後hậu 解giải 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 現hiện 行hành 亦diệc 名danh 士sĩ 用dụng 果quả 或hoặc 增tăng 上thượng 果quả 攝nhiếp 者giả 意ý 說thuyết 增tăng 上thượng 果quả 寬khoan 亦diệc 攝nhiếp 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 也dã 亦diệc 有hữu 疏sớ/sơ 本bổn 作tác 別biệt 字tự 解giải 亦diệc 得đắc 意ý 說thuyết 前tiền 總tổng 相tương/tướng 解giải 等đẳng 流lưu 果quả 即tức 取thủ 種chủng 子tử 生sanh 種chủng 種chủng 生sanh 現hiện 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 今kim 別biệt 解giải 者giả 唯duy 取thủ 種chủng 生sanh 種chủng 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 若nhược 種chủng 生sanh 現hiện 即tức 名danh 士sĩ 用dụng 果quả 或hoặc 是thị 增tăng 上thượng 果quả 攝nhiếp 增tăng 上thượng 寬khoan 故cố 通thông 取thủ 士sĩ 用dụng 無vô 妨phương 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 善thiện 惡ác 種chủng 望vọng 諸chư 現hiện 種chủng 異dị 熟thục 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 善thiện 惡ác 種chủng 子tử 望vọng 諸chư 果quả 熟thục 無vô 記ký 現hiện 行hành 種chủng 子tử 皆giai 名danh 異dị 熟thục 性tánh 不bất 同đồng 故cố 異dị 熟thục 生sanh 無vô 記ký 法pháp 者giả 。 即tức 業nghiệp 所sở 招chiêu 總tổng 別biệt 報báo 異dị 熟thục 生sanh 無vô 記ký 心tâm 心tâm 所sở 並tịnh 名danh 異dị 熟thục 望vọng 善thiện 惡ác 並tịnh 不bất 同đồng 性tánh 故cố 意ý 說thuyết 善thiện 惡ác 種chủng 子tử 與dữ 異dị 熟thục 果quả 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 種chủng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 生sanh 等đẳng 流lưu 果quả 至chí 增tăng 上thượng 緣duyên 種chủng 者giả 此thử 辨biện 因nhân 緣duyên 增tăng 上thượng 緣duyên 別biệt 也dã 前tiền 生sanh 者giả 即tức 前tiền 等đẳng 流lưu 中trung 種chủng 生sanh 種chủng 種chủng 生sanh 現hiện 等đẳng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 約ước 第đệ 一nhất 解giải 等đẳng 流lưu 即tức 此thử 二nhị 種chủng 乃nãi 至chí 以dĩ 俱câu 有hữu 為vi 果quả 故cố 者giả 若nhược 准chuẩn 前tiền 解giải 等đẳng 流lưu 果quả 中trung 即tức 取thủ 種chủng 子tử 生sanh 種chủng 子tử 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 此thử 種chủng 子tử 生sanh 種chủng 子tử 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 此thử 二nhị 種chủng 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 盡tận 下hạ 士sĩ 用dụng 果quả 但đãn 於ư 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 上thượng 義nghĩa 說thuyết 士sĩ 用dụng 果quả 然nhiên 士sĩ 用dụng 總tổng 有hữu 四tứ 種chủng 一nhất 者giả 俱câu 生sanh 士sĩ 用dụng 果quả 謂vị 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 現hiện 行hành 薰huân 種chủng 子tử 果quả 二nhị 者giả 無vô 間gian 士sĩ 用dụng 謂vị 種chủng 生sanh 種chủng 子tử 果quả 三tam 隔cách 越việt 士sĩ 用dụng 果quả 謂vị 善thiện 惡ác 業nghiệp 能năng 惑hoặc 後hậu 報báo 異dị 熟thục 識thức 現hiện 行hành 果quả 四tứ 者giả 不bất 生sanh 士sĩ 用dụng 果quả 謂vị 無vô 漏lậu 聖thánh 道Đạo 。 斷đoạn 煩phiền 惱não 證chứng 得đắc 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 離ly 繫hệ 果quả 也dã 今kim 疏sớ/sơ 中trung 但đãn 說thuyết 俱câu 生sanh 士sĩ 用dụng 故cố 云vân 以dĩ 俱câu 有hữu 為vi 果quả 故cố 也dã 即tức 種chủng 子tử 為vi 俱câu 有hữu 因nhân 現hiện 行hành 取thủ 第đệ 二nhị 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 增tăng 上thượng 果quả 亦diệc 有hữu 二nhị 乃nãi 至chí 不bất 能năng 。 繁phồn 述thuật 者giả 然nhiên 此thử 文văn 中trung 有hữu 二nhị 種chủng 增tăng 上thượng 果quả 一nhất 者giả 不bất 雜tạp 增tăng 上thượng 果quả 二nhị 者giả 雜tạp 增tăng 上thượng 果quả 且thả 不bất 雜tạp 增tăng 上thượng 果quả 此thử 第đệ 八bát 識thức 現hiện 行hành 若nhược 望vọng 他tha 善thiện 惡ác 業nghiệp 所sở 惑hoặc 其kỳ 識thức 現hiện 行hành 是thị 名danh 異dị 熟thục 果quả 望vọng 作tác 意ý 種chủng 子tử 作tác 動động 心tâm 心tâm 所sở 種chủng 生sanh 現hiện 行hành 即tức 名danh 士sĩ 用dụng 果quả 若nhược 從tùng 因nhân 名danh 言ngôn 種chủng 子tử 而nhi 生sanh 識thức 現hiện 行hành 現hiện 行hành 即tức 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 除trừ 此thử 三tam 果quả 已dĩ 外ngoại 餘dư 所sở 依y 根căn 等đẳng 及cập 外ngoại 山sơn 河hà 等đẳng 皆giai 名danh 增tăng 上thượng 果quả 此thử 約ước 前tiền 解giải 此thử 文văn 約ước 不bất 雜tạp 增tăng 上thượng 界giới 說thuyết 二nhị 者giả 雜tạp 增tăng 上thượng 果quả 者giả 即tức 五ngũ 果quả 中trung 除trừ 增tăng 上thượng 果quả 以dĩ 外ngoại 餘dư 四Tứ 果Quả 總tổng 名danh 增tăng 上thượng 果quả 以dĩ 增tăng 上thượng 果quả 最tối 寬khoan 故cố 餘dư 四Tứ 果Quả 皆giai 增tăng 上thượng 果quả 也dã 此thử 據cứ 後hậu 解giải 等đẳng 流lưu 種chủng 子tử 現hiện 行hành 等đẳng 且thả 名danh 增tăng 上thượng 即tức 除trừ 增tăng 上thượng 外ngoại 餘dư 四Tứ 果Quả 皆giai 名danh 增tăng 上thượng 果quả 即tức 約ước 雜tạp 增tăng 上thượng 果quả 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 第đệ 七thất 識thức 種chủng 子tử 至chí 是thị 親thân 增tăng 上thượng 因nhân 者giả 意ý 云vân 第đệ 七thất 識thức 種chủng 子tử 與dữ 第đệ 八bát 識thức 現hiện 種chủng 為vi 俱câu 有hữu 依y 由do 第đệ 七thất 識thức 種chủng 子tử 勢thế 能năng 引dẫn 起khởi 第đệ 八bát 識thức 或hoặc 第đệ 七thất 識thức 種chủng 子tử 亦diệc 依y 第đệ 八bát 識thức 種chủng 子tử 如như 眼nhãn 根căn 種chủng 子tử 與dữ 眼nhãn 識thức 種chủng 子tử 為vi 俱câu 有hữu 依y 要yếu 由do 眼nhãn 根căn 能năng 引dẫn 起khởi 眼nhãn 識thức 種chủng 子tử 亦diệc 爾nhĩ 又hựu 如như 第đệ 六lục 識thức 種chủng 子tử 依y 第đệ 七thất 識thức 種chủng 子tử 相tương 助trợ 與dữ 力lực 而nhi 能năng 生sanh 現hiện 等đẳng 即tức 第đệ 七thất 識thức 種chủng 子tử 望vọng 第đệ 八bát 識thức 現hiện 行hành 種chủng 子tử 故cố 第đệ 七thất 識thức 名danh 親thân 增tăng 上thượng 因nhân 雖tuy 六lục 因nhân 中trung 無vô 增tăng 上thượng 因nhân 由do 五ngũ 果quả 中trung 有hữu 增tăng 上thượng 果quả 今kim 對đối 彼bỉ 果quả 說thuyết 有hữu 增tăng 上thượng 因nhân 也dã 故cố 第đệ 八bát 識thức 亦diệc 得đắc 名danh 異dị 熟thục 果quả 亦diệc 得đắc 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 亦diệc 得đắc 名danh 士sĩ 用dụng 果quả 第đệ 八bát 識thức 現hiện 種chủng 望vọng 第đệ 七thất 亦diệc 得đắc 名danh 增tăng 上thượng 果quả 故cố 第đệ 八bát 識thức 得đắc 具cụ 四Tứ 果Quả 故cố 第đệ 二nhị 卷quyển 論luận 云vân 此thử 識thức 果quả 相tương/tướng 雖tuy 多đa 位vị 多đa 種chủng 果quả 熟thục 寬khoan 不bất 共cộng 故cố 偏thiên 說thuyết 果quả 有hữu 多đa 種chủng 者giả 具cụ 四Tứ 果Quả 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 餘dư 一nhất 切thiết 法pháp 准chuẩn 此thử 應ưng 知tri 者giả 若nhược 第đệ 六lục 識thức 中trung 異dị 熟thục 無vô 記ký 業nghiệp 所sở 惑hoặc 者giả 即tức 此thử 異dị 熟thục 生sanh 無vô 記ký 名danh 言ngôn 種chủng 望vọng 同đồng 類loại 種chủng 及cập 現hiện 行hành 名danh 同đồng 類loại 因nhân 善thiện 惡ác 業nghiệp 望vọng 異dị 熟thục 生sanh 無vô 記ký 心tâm 現hiện 種chủng 名danh 異dị 熟thục 因nhân 作tác 意ý 種chủng 子tử 位vị 能năng 驚kinh 覺giác 異dị 熟thục 生sanh 無vô 記ký 令linh 現hiện 起khởi 即tức 名danh 士sĩ 用dụng 因nhân 若nhược 第đệ 七thất 識thức 種chủng 子tử 為vi 俱câu 有hữu 依y 由do 第đệ 七thất 識thức 勢thế 力lực 能năng 引dẫn 第đệ 六lục 識thức 中trung 異dị 熟thục 無vô 記ký 令linh 起khởi 即tức 第đệ 七thất 名danh 親thân 增tăng 上thượng 因nhân 若nhược 第đệ 八bát 識thức 名danh 疎sơ 增tăng 上thượng 因nhân 即tức 第đệ 六lục 識thức 中trung 異dị 熟thục 生sanh 無vô 記ký 心tâm 望vọng 此thử 能năng 生sanh 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 異dị 熟thục 果quả 士sĩ 用dụng 果quả 增tăng 上thượng 果quả 也dã 若nhược 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 之chi 中trung 異dị 熟thục 生sanh 心tâm 亦diệc 准chuẩn 此thử 知tri 唯duy 用dụng 五ngũ 色sắc 根căn 為vi 親thân 增tăng 上thượng 因nhân 第đệ 六lục 識thức 名danh 疎sơ 增tăng 上thượng 因nhân 其kỳ 第đệ 七thất 識thức 唯duy 有hữu 三tam 果quả 謂vị 等đẳng 流lưu 士sĩ 用dụng 增tăng 上thượng 無vô 異dị 熟thục 果quả 故cố 。

【# 論luận 】# 云vân 此thử 生sanh 等đẳng 流lưu 異dị 熟thục 士sĩ 用dụng 增tăng 上thượng 果quả 故cố 名danh 一nhất 切thiết 種chủng 者giả 此thử 論luận 文văn 意ý 以dĩ 其kỳ 所sở 生sanh 四Tứ 果Quả 顯hiển 能năng 生sanh 種chủng 子tử 因nhân 名danh 一nhất 切thiết 種chủng 也dã 。

【# 論luận 】# 除trừ 離ly 繫hệ 者giả 非phi 種chủng 生sanh 故cố 者giả 離ly 繫hệ 果quả 唯duy 是thị 無vô 為vi 唯duy 是thị 滅Diệt 諦Đế 即tức 斷đoạn 煩phiền 惱não 所sở 縛phược 得đắc 無vô 為vi 離ly 繫hệ 果quả 離ly 繫hệ 果quả 不bất 通thông 有hữu 為vi 無vô 漏lậu 道Đạo 諦đế 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 爾nhĩ 增tăng 上thượng 果quả 亦diệc 爾nhĩ 至chí 亦diệc 應ưng 不bất 明minh 者giả 意ý 云vân 據cứ 此thử 問vấn 意ý 雙song 亦diệc 問vấn 二nhị 種chủng 云vân 若nhược 離ly 繫hệ 果quả 非phi 種chủng 生sanh 故cố 即tức 不bất 明minh 者giả 增tăng 上thượng 果quả 有hữu 疎sơ 遠viễn 非phi 種chủng 生sanh 故cố 亦diệc 應ưng 不bất 明minh 今kim 見kiến 論luận 文văn 意ý 但đãn 答đáp 不bất 明minh 誰thùy 繫hệ 果quả 所sở 由do 不bất 言ngôn 增tăng 上thượng 增tăng 上thượng 何hà 不bất 說thuyết 耶da 答đáp 增tăng 上thượng 果quả 如như 下hạ 廣quảng 明minh 所sở 以dĩ 此thử 文văn 唯duy 說thuyết 離ly 繫hệ 果quả 是thị 不bất 說thuyết 增tăng 上thượng 也dã 問vấn 何hà 增tăng 上thượng 果quả 非phi 種chủng 所sở 生sanh 答đáp 增tăng 上thượng 果quả 寬khoan 一nhất 切thiết 皆giai 增tăng 上thượng 。

【# 論luận 】# 有hữu 展triển 轉chuyển 義nghĩa 非phi 此thử 所sở 說thuyết 等đẳng 者giả 若nhược 從tùng 種chủng 生sanh 智trí 智trí 能năng 斷đoạn 惑hoặc 方phương 證chứng 離ly 繫hệ 據cứ 此thử 展triển 轉chuyển 說thuyết 亦diệc 合hợp 說thuyết 離ly 繫hệ 果quả 然nhiên 今kim 但đãn 說thuyết 分phân 別biệt 種chủng 染nhiễm 分phần/phân 依y 他tha 故cố 不bất 說thuyết 離ly 繫hệ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 但đãn 染nhiễm 依y 他tha 對đối 心tâm 外ngoại 法pháp 故cố 者giả 意ý 云vân 有hữu 情tình 轉chuyển 倒đảo 堅kiên 執chấp 境cảnh 為vi 實thật 破phá 此thử 執chấp 故cố 說thuyết 唯duy 有hữu 妄vọng 識thức 更cánh 無vô 心tâm 外ngoại 境cảnh 所sở 以dĩ 但đãn 說thuyết 染nhiễm 識thức 不bất 說thuyết 無vô 漏lậu 依y 他tha 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 至chí 此thử 中trung 說thuyết 也dã 者giả 視thị 此thử 疏sớ/sơ 文văn 二nhị 師sư 解giải 別biệt 且thả 撲phác 揚dương 解giải 云vân 此thử 由do 說thuyết 染nhiễm 依y 他tha 道Đạo 理lý 所sở 以dĩ 復phục 不bất 取thủ 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 果quả 也dã 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 有hữu 漏lậu 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 於ư 彼bỉ 四Tứ 果Quả 隔cách 果quả 不bất 盡tận 以dĩ 不bất 攝nhiếp 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 果quả 故cố 雖tuy 不bất 隔cách 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 果quả 然nhiên 亦diệc 有hữu 能năng 生sanh 彼bỉ 有hữu 漏lậu 四Tứ 果Quả 義nghĩa 故cố 云vân 此thử 頌tụng 中trung 說thuyết 之chi 又hựu 泰thái 法Pháp 師sư 解giải 云vân 由do 此thử 說thuyết 染nhiễm 依y 他tha 道Đạo 理lý 設thiết 且thả 不bất 取thủ 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 無vô 漏lậu 時thời 但đãn 攝nhiếp 得đắc 三tam 果quả 如như 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 何hà 以dĩ 故cố 種chủng 子tử 生sanh 自tự 無vô 漏lậu 現hiện 行hành 種chủng 子tử 為vi 同đồng 類loại 因nhân 現hiện 行hành 為vi 等đẳng 流lưu 果quả 如như 無vô 漏lậu 作tác 意ý 種chủng 子tử 位vị 驚kinh 動động 無vô 漏lậu 識thức 種chủng 子tử 令linh 生sanh 無vô 漏lậu 現hiện 行hành 識thức 即tức 作tác 意ý 種chủng 子tử 名danh 士sĩ 用dụng 因nhân 無vô 漏lậu 識thức 名danh 士sĩ 用dụng 果quả 又hựu 第đệ 七thất 識thức 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 為vi 俱câu 有hữu 依y 望vọng 第đệ 六lục 無vô 漏lậu 識thức 為vi 親thân 增tăng 上thượng 因nhân 無vô 漏lậu 識thức 為vi 增tăng 上thượng 果quả 但đãn 有hữu 三tam 果quả 而nhi 無vô 異dị 熟thục 果quả 故cố 云vân 攝nhiếp 果quả 不bất 盡tận 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。 無vô 漏lậu 種chủng 等đẳng 有hữu 疏sớ/sơ 本bổn 云vân 後hậu 亦diệc 不bất 取thủ 無vô 。 漏lậu 等đẳng 者giả 意ý 云vân 此thử 頌tụng 中trung 不bất 說thuyết 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 及cập 下hạ 長trường/trưởng 行hành 例lệ 中trung 方phương 說thuyết 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 例lệ 中trung 亦diệc 不bất 說thuyết 無vô 為vi 故cố 云vân 後hậu 亦diệc 不bất 取thủ 無vô 。 漏lậu 等đẳng 者giả 意ý 意ý 此thử 頌tụng 中trung 不bất 說thuyết 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 及cập 為vi 下hạ 長trường/trưởng 行hành 例lệ 中trung 方phương 說thuyết 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 例lệ 中trung 思tư 不bất 說thuyết 無vô 漏lậu 故cố 並tịnh 有hữu 能năng 生sanh 彼bỉ 果quả 義nghĩa 故cố 此thử 中trung 說thuyết 也dã 者giả 此thử 說thuyết 有hữu 漏lậu 種chủng 子tử 此thử 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 亦diệc 有hữu 展triển 轉chuyển 相tương 生sanh 。 之chi 義nghĩa 者giả 意ý 云vân 有hữu 漏lậu 分phân 別biệt 心tâm 生sanh 。 種chủng 子tử 時thời 亦diệc 有hữu 展triển 轉chuyển 相tương 生sanh 。 之chi 義nghĩa 即tức 從tùng 種chủng 子tử 生sanh 現hiện 行hành 之chi 後hậu 薰huân 成thành 種chủng 故cố 有hữu 展triển 轉chuyển 相tương 生sanh 。 義nghĩa 也dã 准chuẩn 疏sớ/sơ 此thử 論luận 文văn 有hữu 兩lưỡng 種chủng 展triển 轉chuyển 也dã 一nhất 謂vị 展triển 轉chuyển 證chứng 得đắc 無vô 為vi 離ly 繫hệ 二nhị 謂vị 展triển 轉chuyển 相tương 生sanh 。 之chi 義nghĩa 即tức 種chủng 生sanh 現hiện 現hiện 生sanh 種chủng 者giả 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 為vi 相tương/tướng 分phần/phân 亦diệc 識thức 所sở 變biến 者giả 意ý 云vân 內nội 種chủng 子tử 具cụ 二nhị 義nghĩa 故cố 得đắc 名danh 種chủng 子tử 一nhất 云vân 謂vị 第đệ 八bát 識thức 自tự 證chứng 分phần/phân 持trì 二nhị 亦diệc 是thị 第đệ 八bát 識thức 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 若nhược 外ngoại 糓cốc 麥mạch 等đẳng 種chủng 雖tuy 是thị 識thức 取thủ 變biến 不bất 是thị 內nội 識thức 所sở 持trì 故cố 不bất 名danh 種chủng 子tử 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 所sở 顯hiển 本bổn 識thức 中trung 種chủng 非phi 謂vị 持trì 種chủng 名danh 為vi 識thức 種chủng 者giả 今kim 識thức 中trung 雖tuy 取thủ 第đệ 八bát 識thức 中trung 種chủng 子tử 名danh 為vi 種chủng 識thức 而nhi 不bất 取thủ 能năng 持trì 種chủng 現hiện 行hành 第đệ 八bát 識thức 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 第đệ 八bát 識thức 後hậu 展triển 轉chuyển 力lực 乃nãi 至chí 攝nhiếp 非phi 因nhân 緣duyên 故cố 者giả 若nhược 第đệ 八bát 識thức 現hiện 行hành 約ước 能năng 生sanh 他tha 邊biên 即tức 當đương 第đệ 三tam 句cú 以dĩ 展triển 轉chuyển 力lực 故cố 處xứ 明minh 之chi 且thả 如như 第đệ 八bát 現hiện 行hành 識thức 以dĩ 展triển 轉chuyển 力lực 現hiện 助trợ 緣duyên 攝nhiếp 者giả 由do 第đệ 八bát 識thức 為vi 緣duyên 變biến 起khởi 五ngũ 色sắc 根căn 即tức 五ngũ 識thức 依y 五ngũ 根căn 而nhi 得đắc 起khởi 變biến 第đệ 八bát 識thức 為vi 緣duyên 變biến 為vi 五ngũ 塵trần 即tức 令linh 六lục 識thức 緣duyên 此thử 五ngũ 塵trần 為vi 本bổn 質chất 變biến 起khởi 相tương/tướng 分phần/phân 緣duyên 六lục 識thức 得đắc 起khởi 變biến 為vi 俱câu 有hữu 依y 令linh 前tiền 七thất 識thức 得đắc 起khởi 由do 第đệ 八bát 識thức 現hiện 助trợ 緣duyên 力lực 前tiền 七thất 識thức 得đắc 生sanh 然nhiên 第đệ 八bát 識thức 不bất 是thị 能năng 薰huân 故cố 非phi 因nhân 緣duyên 緣duyên 上thượng 約ước 第đệ 八bát 識thức 現hiện 行hành 能năng 生sanh 他tha 餘dư 七thất 識thức 故cố 第đệ 八bát 識thức 向hướng 第đệ 三tam 句cú 中trung 攝nhiếp 若nhược 約ước 第đệ 八bát 現hiện 識thức 從tùng 他tha 生sanh 邊biên 其kỳ 第đệ 八bát 識thức 即tức 是thị 第đệ 四tứ 句cú 彼bỉ 彼bỉ 分phân 別biệt 生sanh 處xứ 攝nhiếp 故cố 第đệ 八bát 識thức 現hiện 通thông 二nhị 處xứ 攝nhiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 所sở 明minh 本bổn 識thức 中trung 種chủng 由do 餘dư 三tam 緣duyên 助trợ 故cố 者giả 前tiền 明minh 種chủng 子tử 即tức 是thị 因nhân 緣duyên 證chứng 餘dư 三tam 緣duyên 者giả 謂vị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 所sở 緣duyên 緣duyên 增tăng 上thượng 緣duyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 為vi 愛ái 水thủy 潤nhuận 等đẳng 者giả 說thuyết 現hiện 愛ái 如như 水thủy 能năng 潤nhuận 因nhân 故cố 舉cử 喻dụ 以dĩ 明minh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 共cộng 不bất 共cộng 等đẳng 者giả 即tức 共cộng 中trung 不bất 共cộng 不bất 共cộng 中trung 不bất 共cộng 等đẳng 如như 第đệ 二nhị 卷quyển 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 皆giai 互hỗ 有hữu 相tương 助trợ 力lực 故cố 者giả 意ý 說thuyết 八bát 現hiện 識thức 皆giai 有hữu 互hỗ 相tương 助trợ 力lực 令linh 起khởi 轉chuyển 識thức 薰huân 種chủng 令linh 第đệ 八bát 見kiến 分phần/phân 起khởi 由do 第đệ 八bát 識thức 變biến 現hiện 境cảnh 等đẳng 令linh 前tiền 轉chuyển 識thức 起khởi 又hựu 八bát 識thức 各các 各các 自tự 證chứng 分phần/phân 及cập 自tự 相tương 見kiến 分phần/phân 相tương 助trợ 令linh 起khởi 心tâm 所sở 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 問vấn 相tương/tướng 分phần/phân 於ư 自tự 證chứng 有hữu 何hà 力lực 答đáp 若nhược 無vô 相tướng 分phần/phân 見kiến 分phần/phân 不bất 起khởi 若nhược 見kiến 分phần/phân 不bất 起khởi 即tức 自tự 證chứng 不bất 既ký 許hứa 得đắc 生sanh 故cố 亦diệc 有hữu 力lực 故cố 八bát 識thức 心tâm 所sở 相tương 見kiến 各các 相tương 依y 令linh 起khởi 名danh 展triển 轉chuyển 有hữu 力lực 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 即tức 命mạng 根căn 眾chúng 同đồng 分phần/phân 得đắc 非phi 得đắc 四tứ 相tương/tướng 等đẳng 又hựu 由do 無vô 想tưởng 定định 亦diệc 能năng 助trợ 識thức 令linh 起khởi 謂vị 由do 無vô 相tướng 定định 惑hoặc 得đắc 無vô 想tưởng 天thiên 報báo 初sơ 生sanh 時thời 異dị 熟thục 心tâm 心tâm 所sở 也dã 故cố 不bất 想tưởng 應ưng 亦diệc 能năng 助trợ 識thức 令linh 起khởi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 由do 真Chân 如Như 等đẳng 故cố 乃nãi 至chí 分phân 別biệt 。 等đẳng 也dã 者giả 由do 真Chân 如Như 為vi 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 即tức 生sanh 邪tà 見kiến 心tâm 。 等đẳng 或hoặc 由do 真Chân 如Như 故cố 即tức 起khởi 能năng 詮thuyên 真Chân 如Như 之chi 名danh 言ngôn 詮thuyên 真Chân 如Như 故cố 即tức 心tâm 上thượng 變biến 作tác 真Chân 如Như 行hành 解giải 也dã 由do 有hữu 行hành 解giải 故cố 遂toại 起khởi 隨tùy 須tu 言ngôn 論luận 分phân 別biệt 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 相tương 應ứng 不bất 相tương 應ứng 皆giai 名danh 分phân 別biệt 者giả 即tức 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 即tức 依y 分phân 別biệt 上thượng 分phần/phân 位vị 假giả 立lập 不bất 離ly 識thức 故cố 以dĩ 識thức 為vi 性tánh 故cố 總tổng 得đắc 分phân 別biệt 名danh 相tướng 應ưng 心tâm 所sở 等đẳng 皆giai 名danh 分phân 別biệt 理lý 極cực 成thành 故cố 問vấn 何hà 故cố 前tiền 展triển 轉chuyển 力lực 中trung 即tức 取thủ 五ngũ 聚tụ 法pháp 何hà 故cố 彼bỉ 彼bỉ 分phân 別biệt 中trung 不bất 取thủ 無vô 為vi 唯duy 取thủ 不bất 相tương 應ứng 等đẳng 答đáp 此thử 解giải 有hữu 為vi 分phân 別biệt 故cố 不bất 取thủ 無vô 為vi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 釋thích 本bổn 文văn 意ý 至chí 兼kiêm 此thử 者giả 明minh 論luận 釋thích 本bổn 頌tụng 文văn 意ý 亦diệc 兼kiêm 釋thích 淨tịnh 分phần/phân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 下hạ 後hậu 解giải 訖ngật 略lược 作tác 數số 料liệu 與dữ 此thử 不bất 同đồng 者giả 即tức 下hạ 文văn 中trung 言ngôn 本bổn 識thức 中trung 種chủng 容dung 作tác 三tam 緣duyên 生sanh 現hiện 分phân 別biệt 除trừ 等đẳng 無vô 間gian 已dĩ 下hạ 文văn 是thị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 且thả 隨tùy 文văn 乃nãi 至chí 尋tầm 之chi 者giả 如như 下hạ 解giải 四tứ 緣duyên 中trung 因nhân 緣duyên 即tức 解giải 頌tụng 中trung 一nhất 切thiết 種chủng 識thức 餘dư 三tam 緣duyên 即tức 解giải 頌tụng 中trung 現hiện 行hành 分phân 別biệt 心tâm 心tâm 所sở 如như 下hạ 解giải 十thập 因nhân 即tức 解giải 頌tụng 中trung 一nhất 切thiết 種chủng 識thức 解giải 五ngũ 果quả 等đẳng 即tức 解giải 頌tụng 中trung 分phân 別biệt 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 但đãn 隨tùy 便tiện 宜nghi 作tác 數số 段đoạn 科khoa 讀đọc 者giả 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 總tổng 問vấn 緣duyên 乃nãi 緣duyên 生sanh 相tương/tướng 者giả 言ngôn 總tổng 問vấn 緣duyên 者giả 即tức 上thượng 三tam 句cú 四tứ 緣duyên 即tức 第đệ 一nhất 二nhị 句cú 由do 一nhất 切thiết 種chủng 識thức 等đẳng 二nhị 句cú 是thị 即tức 因nhân 緣duyên 以dĩ 展triển 轉chuyển 力lực 等đẳng 句cú 即tức 明minh 餘dư 三tam 緣duyên 若nhược 緣duyên 生sanh 相tương/tướng 者giả 即tức 是thị 第đệ 四tứ 句cú 彼bỉ 彼bỉ 分phân 別biệt 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 緣duyên 中trung 有hữu 總tổng 別biệt 者giả 總tổng 即tức 四tứ 緣duyên 別biệt 即tức 實thật 分phân 別biệt 多đa 種chủng 如như 因nhân 緣duyên 所sở 緣duyên 緣duyên 中trung 各các 分phần/phân 二nhị 種chủng 或hoặc 增tăng 上thượng 緣duyên 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 有hữu 力lực 增tăng 上thượng 無vô 力lực 增tăng 上thượng 等đẳng 今kim 答đáp 云vân 緣duyên 且thả 有hữu 四tứ 雖tuy 者giả 勢thế 力lực 望vọng 異dị 熟thục 識thức 名danh 色sắc 等đẳng 五ngũ 果quả 種chủng 子tử 稍sảo 親thân 明minh 不bất 是thị 隔cách 越việt 亦diệc 非phi 因nhân 終chung 若nhược 隔cách 越việt 非phi 因nhân 緣duyên 者giả 如như 何hà 牽khiên 引dẫn 種chủng 子tử 說thuyết 為vi 因nhân 緣duyên 解giải 云vân 據cứ 實thật 非phi 正chánh 因nhân 緣duyên 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 牽khiên 引dẫn 為vi 因nhân 緣duyên 者giả 因nhân 緣duyên 類loại 故cố 假giả 說thuyết 因nhân 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 及cập 起khởi 同đồng 時thời 自tự 類loại 現hiện 果quả 乃nãi 至chí 彼bỉ 非phi 自tự 類loại 故cố 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 善thiện 種chủng 生sanh 善thiện 現hiện 行hành 即tức 是thị 同đồng 時thời 自tự 類loại 果quả 若nhược 現hiện 行hành 異dị 熟thục 果quả 能năng 惑hoặc 業nghiệp 種chủng 是thị 異dị 熟thục 因nhân 緣duyên 即tức 非phi 自tự 類loại 但đãn 以dĩ 異dị 性tánh 相tướng 惑hoặc 故cố 現hiện 行hành 受thọ 及cập 現hiện 行hành 報báo 即tức 是thị 現hiện 行hành 異dị 熟thục 果quả 也dã 異dị 熟thục 之chi 因nhân 種chủng 者giả 即tức 是thị 能năng 惑hoặc 業nghiệp 種chủng 也dã 彼bỉ 非phi 自tự 類loại 故cố 皆giai 非phi 因nhân 緣duyên 也dã 意ý 說thuyết 能năng 惑hoặc 業nghiệp 種chủng 望vọng 異dị 熟thục 心tâm 心tâm 法pháp 並tịnh 非phi 因nhân 緣duyên 以dĩ 現hiện 行hành 受thọ 等đẳng 亦diệc 無vô 記ký 故cố 性tánh 不bất 同đồng 故cố 或hoặc 可khả 受thọ 心tâm 所sở 望vọng 異dị 熟thục 識thức 及cập 識thức 種chủng 子tử 亦diệc 非phi 因nhân 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 報báo 非phi 報báo 乃nãi 至chí 為vi 能năng 薰huân 者giả 此thử 文văn 意ý 總tổng 說thuyết 有hữu 強cường/cưỡng 惑hoặc 等đẳng 即tức 為vi 能năng 薰huân 如như 第đệ 八bát 心tâm 品phẩm 及cập 六lục 識thức 中trung 業nghiệp 所sở 惑hoặc 者giả 即tức 不bất 能năng 薰huân 言ngôn 報báo 者giả 是thị 業nghiệp 所sở 惑hoặc 心tâm 心tâm 所sở 非phi 報báo 者giả 非phi 業nghiệp 惑hoặc 心tâm 心tâm 所sở 自tự 下hạ 引dẫn 解giải 言ngôn 有hữu 餘dư 三tam 不bất 攝nhiếp 無vô 記ký 者giả 有hữu 字tự 錯thác 今kim 是thị 即tức 字tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 名danh 除trừ 一nhất 者giả 有hữu 漏lậu 位vị 中trung 除trừ 極cực 劣liệt 無vô 記ký 無vô 漏lậu 位vị 中trung 除trừ 佛Phật 果Quả 善thiện 並tịnh 不bất 薰huân 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 心tâm 品phẩm 之chi 言ngôn 至chí 供cung 有hữu 法pháp 者giả 即tức 舊cựu 經kinh 論luận 中trung 名danh 共cộng 有hữu 法pháp 若nhược 新tân 經kinh 論luận 中trung 名danh 俱câu 有hữu 法pháp 然nhiên 共cộng 有hữu 俱câu 有hữu 一nhất 體thể 異dị 名danh 問vấn 所sở 言ngôn 共cộng 有hữu 法pháp 未vị 審thẩm 共cộng 有hữu 何hà 法pháp 答đáp 即tức 共cộng 有hữu 得đắc 及cập 生sanh 等đẳng 四tứ 相tương/tướng 亦diệc 如như 定định 共cộng 戒giới 道đạo 共cộng 戒giới 等đẳng 意ý 說thuyết 由do 如như 定định 道đạo 二nhị 戒giới 亦diệc 名danh 定định 共cộng 戒giới 亦diệc 名danh 定định 俱câu 戒giới 亦diệc 名danh 道đạo 共cộng 戒giới 亦diệc 名danh 道đạo 俱câu 戒giới 故cố 說thuyết 心tâm 所sở 名danh 共cộng 有hữu 法pháp 亦diệc 名danh 俱câu 有hữu 法pháp 故cố 宜nghi 品phẩm 言ngôn 兼kiêm 攝nhiếp 心tâm 所sở 故cố 得đắc 等đẳng 四tứ 相tương/tướng 皆giai 名danh 品phẩm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 第đệ 八bát 心tâm 品phẩm 者giả 意ý 說thuyết 心tâm 王vương 心tâm 所sở 並tịnh 非phi 能năng 薰huân 問vấn 何hà 故cố 所sở 薰huân 中trung 但đãn 言ngôn 心tâm 王vương 今kim 能năng 薰huân 中trung 即tức 言ngôn 心tâm 所sở 耶da 答đáp 耶da 薰huân 須tu 主chủ 但đãn 言ngôn 心tâm 王vương 非phi 能năng 薰huân 力lực 微vi 故cố 能năng 薰huân 之chi 中trung 亦diệc 兼kiêm 心tâm 所sở 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 性tánh 之chi 人nhân 第đệ 七thất 末mạt 那na 亦diệc 有hữu 勢thế 力lực 者giả 。 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。 者giả 前tiền 說thuyết 無vô 性tánh 有hữu 情tình 第đệ 七thất 識thức 亦diệc 能năng 薰huân 種chủng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 現hiện 望vọng 後hậu 非phi 是thị 因nhân 緣duyên 者giả 意ý 云vân 親thân 因nhân 緣duyên 者giả 從tùng 自tự 本bổn 識thức 中trung 種chủng 子tử 辨biện 體thể 而nhi 生sanh 故cố 前tiền 現hiện 望vọng 後hậu 現hiện 非phi 是thị 因nhân 緣duyên 也dã 顯hiển 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 小Tiểu 乘Thừa 許hứa 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 故cố 知tri 外ngoại 麥mạch 種chủng 等đẳng 皆giai 生sanh 現hiện 行hành 亦diệc 非phi 是thị 因nhân 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 何hà 故cố 至chí 皆giai 非phi 因nhân 緣duyên 者giả 意ý 云vân 總tổng 問vấn 異dị 類loại 而nhi 問vấn 同đồng 時thời 異dị 時thời 皆giai 不bất 得đắc 名danh 因nhân 緣duyên 也dã 應ưng 作tác 四tứ 句cú 問vấn 云vân 何hà 故cố 同đồng 時thời 異dị 時thời 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 望vọng 現hiện 行hành 異dị 類loại 非phi 因nhân 緣duyên 耶da 何hà 故cố 現hiện 行hành 望vọng 彼bỉ 種chủng 子tử 異dị 類loại 非phi 因nhân 緣duyên 耶da 何hà 故cố 種chủng 子tử 自tự 望vọng 種chủng 子tử 異dị 類loại 非phi 因nhân 緣duyên 耶da 何hà 故cố 現hiện 行hành 望vọng 彼bỉ 現hiện 行hành 異dị 類loại 非phi 因nhân 緣duyên 耶da 疏sớ/sơ 文văn 意ý 總tổng 隔cách 越việt 不bất 次thứ 合hợp 。 作tác 如như 是thị 問vấn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 既ký 言ngôn 異dị 類loại 至chí 果quả 故cố 者giả 意ý 云vân 種chủng 子tử 異dị 類loại 相tương 望vọng 不bất 能năng 親thân 生sanh 俱câu 異dị 時thời 果quả 及cập 類loại 果quả 故cố 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 作tác 法pháp 云vân 如như 種chủng 子tử 望vọng 俱câu 時thời 異dị 類loại 種chủng 子tử 非phi 因nhân 緣duyên 如như 眼nhãn 識thức 種chủng 望vọng 耳nhĩ 識thức 種chủng 子tử 等đẳng 或hoặc 種chủng 子tử 望vọng 俱câu 時thời 異dị 類loại 現hiện 行hành 如như 眼nhãn 識thức 種chủng 子tử 望vọng 眼nhãn 識thức 現hiện 行hành 或hoặc 現hiện 望vọng 俱câu 時thời 異dị 類loại 現hiện 如như 眼nhãn 識thức 現hiện 行hành 望vọng 俱câu 時thời 異dị 類loại 耳nhĩ 識thức 現hiện 行hành 或hoặc 種chủng 子tử 望vọng 異dị 時thời 異dị 類loại 種chủng 子tử 如như 前tiền 念niệm 眼nhãn 識thức 種chủng 子tử 望vọng 後hậu 念niệm 耳nhĩ 識thức 種chủng 子tử 或hoặc 種chủng 望vọng 異dị 時thời 異dị 類loại 現hiện 行hành 等đẳng 皆giai 非phi 因nhân 緣duyên 性tánh 也dã 或hoặc 現hiện 望vọng 異dị 時thời 異dị 類loại 現hiện 如như 前tiền 念niệm 眼nhãn 識thức 望vọng 後hậu 念niệm 耳nhĩ 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 對đối 法pháp 論luận 因nhân 緣duyên 中trung 說thuyết 六lục 因nhân 是thị 因nhân 緣duyên 者giả 即tức 現hiện 望vọng 現hiện 等đẳng 皆giai 是thị 因nhân 緣duyên 也dã 彼bỉ 對đối 法pháp 云vân 當đương 知tri 此thử 中trung 。 以dĩ 自tự 性tánh 等đẳng 六lục 種chủng 因nhân 相tương/tướng 顯hiển 因nhân 緣duyên 義nghĩa 具cụ 如như 彼bỉ 辨biện 故cố 對đối 法pháp 中trung 即tức 約ước 六lục 因nhân 以dĩ 明minh 諸chư 因nhân 緣duyên 故cố 。 說thuyết 六lục 因nhân 是thị 因nhân 緣duyên 等đẳng 若nhược 唯duy 識thức 論luận 中trung 即tức 約ước 十thập 因nhân 二nhị 因nhân 作tác 法pháp 以dĩ 明minh 因nhân 緣duyên 等đẳng 何hà 名danh 六lục 因nhân 答đáp 謂vị 能năng 作tác 因nhân 異dị 熟thục 因nhân 相tương 應ứng 因nhân 遍biến 行hành 因nhân 同đồng 類loại 同đồng 俱câu 有hữu 因nhân 是thị 六lục 因nhân 問vấn 若nhược 唯duy 小Tiểu 乘Thừa 五ngũ 因nhân 是thị 因nhân 緣duyên 能năng 作tác 一nhất 因nhân 非phi 因nhân 緣duyên 如như 何hà 今kim 言ngôn 六lục 因nhân 總tổng 名danh 因nhân 緣duyên 耶da 答đáp 能năng 作tác 因nhân 名danh 因nhân 緣duyên 者giả 應ưng 知tri 假giả 說thuyết 即tức 隨tùy 他tha 五ngũ 因nhân 假giả 說thuyết 能năng 作tác 為vi 因nhân 緣duyên 也dã 若nhược 五ngũ 因nhân 名danh 因nhân 緣duyên 者giả 即tức 是thị 隨tùy 轉chuyển 門môn 隨tùy 薩tát 婆bà 多đa 說thuyết 也dã 若nhược 據cứ 大Đại 乘Thừa 五ngũ 因nhân 亦diệc 非phi 因nhân 緣duyên 故cố 顯hiển 揚dương 論luận 第đệ 十thập 八bát 中trung 廣quảng 非phi 破phá 有hữu 宗tông 五ngũ 因nhân 不bất 得đắc 為vi 因nhân 緣duyên 云vân 且thả 同đồng 類loại 因nhân 為vi 因nhân 緣duyên 者giả 有hữu 三tam 過quá 失thất 若nhược 言ngôn 同đồng 類loại 之chi 因nhân 名danh 同đồng 類loại 因nhân 依y 主chủ 釋thích 有hữu 立lập 已dĩ 成thành 過quá 成thành 過quá 言ngôn 同đồng 類loại 者giả 是thị 善thiện 等đẳng 果quả 體thể 因nhân 者giả 即tức 先tiên 法pháp 等đẳng 有hữu 宗tông 許hứa 三tam 性tánh 互hỗ 得đắc 為vi 同đồng 類loại 因nhân 善thiện 等đẳng 果quả 先tiên 無vô 果quả 可khả 須tu 因nhân 成thành 立lập 善thiện 等đẳng 果quả 先tiên 有hữu 何hà 假giả 更cánh 須tu 因nhân 成thành 耶da 故cố 有hữu 立lập 已dĩ 成thành 過quá 若nhược 同đồng 類loại 因nhân 持trì 業nghiệp 釋thích 者giả 有hữu 二nhị 過quá 一nhất 者giả 無vô 果quả 過quá 二nhị 者giả 不bất 決quyết 定định 失thất 若nhược 言ngôn 同đồng 類loại 即tức 因nhân 者giả 更cánh 何hà 有hữu 果quả 耶da 以dĩ 同đồng 類loại 等đẳng 體thể 即tức 因nhân 故cố 既ký 若nhược 無vô 果quả 對đối 誰thùy 說thuyết 因nhân 耶da 故cố 有hữu 無vô 果quả 失thất 不bất 決quyết 定định 失thất 若nhược 言ngôn 同đồng 類loại 法pháp 即tức 是thị 因nhân 者giả 即tức 有hữu 同đồng 類loại 因nhân 體thể 不bất 相tương 似tự 失thất 何hà 者giả 夫phu 論luận 同đồng 類loại 者giả 是thị 相tương 似tự 義nghĩa 且thả 如như 亦diệc 有hữu 不bất 相tương 似tự 法pháp 亦diệc 得đắc 為vi 因nhân 何hà 者giả 如như 種chủng 牛ngưu 糞phẩn 生sanh 青thanh 蓮liên 華hoa 。 豈khởi 是thị 同đồng 類loại 因nhân 耶da 以dĩ 不bất 相tương 似tự 故cố 知tri 因nhân 不bất 決quyết 定định 也dã 若nhược 言ngôn 非phi 同đồng 類loại 即tức 因nhân 亦diệc 非phi 同đồng 類loại 之chi 因nhân 者giả 是thị 即tức 同đồng 類loại 因nhân 名danh 有hữu 虗hư 設thiết 過quá 何hà 以dĩ 故cố 謂vị 同đồng 類loại 因nhân 言ngôn 無vô 有hữu 取thủ 立lập 浪lãng 施thi 設thiết 故cố 故cố 知tri 以dĩ 同đồng 類loại 因nhân 為vi 因nhân 緣duyên 者giả 有hữu 此thử 三tam 失thất 餘dư 之chi 四tứ 因nhân 一nhất 一nhất 皆giai 有hữu 。 三tam 過quá 准chuẩn 此thử 微vi 詰cật 問vấn 與dữ 攝nhiếp 論luận 豈khởi 不bất 相tương 違vi 彼bỉ 許hứa 俱câu 有hữu 因nhân 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 答đáp 顯hiển 揚dương 破phá 彼bỉ 現hiện 行hành 相tương 望vọng 俱câu 有hữu 因nhân 有hữu 因nhân 緣duyên 義nghĩa 不bất 同đồng 攝nhiếp 論luận 攝nhiếp 論luận 云vân 將tương 種chủng 子tử 望vọng 現hiện 行hành 為vi 俱câu 有hữu 因nhân 者giả 因nhân 緣duyên 義nghĩa 如như 前tiền 已dĩ 會hội 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 皆giai 假giả 說thuyết 為vi 因nhân 緣duyên 等đẳng 者giả 意ý 云vân 說thuyết 六lục 因nhân 等đẳng 名danh 實thật 因nhân 緣duyên 者giả 皆giai 假giả 說thuyết 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 常thường 相tương 續tục 故cố 者giả 種chủng 子tử 常thường 相tương 續tục 現hiện 行hành 有hữu 間gian 斷đoạn 故cố 勝thắng 於ư 現hiện 行hành 。

【# 論luận 】# 聖thánh 說thuyết 轉chuyển 識thức 至chí 為vì 因nhân 緣duyên 故cố 。 者giả 引dẫn 論luận 證chứng 成thành 以dĩ 現hiện 對đối 種chủng 亦diệc 成thành 因nhân 緣duyên 非phi 唯duy 種chủng 子tử 意ý 云vân 有hữu 處xứ 唯duy 說thuyết 種chủng 子tử 望vọng 現hiện 行hành 是thị 因nhân 緣duyên 者giả 且thả 據cứ 相tương/tướng 顯hiển 不bất 是thị 盡tận 理lý 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 非phi 盡tận 理lý 耶da 答đáp 以dĩ 瑜du 伽già 中trung 說thuyết 現hiện 轉chuyển 識thức 與dữ 阿a 賴lại 耶da 互hỗ 為vi 緣duyên 故cố 。 即tức 現hiện 行hành 薰huân 種chủng 亦diệc 成thành 因nhân 緣duyên 明minh 知tri 唯duy 種chủng 名danh 因nhân 緣duyên 者giả 非phi 盡tận 理lý 也dã 非phi 彼bỉ 自tự 種chủng 子tử 至chí 為vi 因nhân 緣duyên 者giả 意ý 說thuyết 非phi 彼bỉ 七thất 識thức 自tự 種chủng 子tử 生sanh 彼bỉ 第đệ 八bát 現hiện 行hành 識thức 可khả 言ngôn 轉chuyển 識thức 與dữ 本bổn 識thức 互hỗ 為vi 因nhân 緣duyên 。 此thử 中trung 說thuyết 六lục 七thất 識thức 與dữ 第đệ 八bát 為vi 因nhân 緣duyên 者giả 以dĩ 六lục 七thất 識thức 為vi 能năng 薰huân 薰huân 生sanh 第đệ 八bát 見kiến 分phần/phân 自tự 證chứng 分phần/phân 種chủng 此thử 種chủng 後hậu 時thời 能năng 生sanh 第đệ 八bát 識thức 故cố 證chứng 現hiện 行hành 七thất 識thức 望vọng 第đệ 八bát 識thức 互hỗ 為vi 因nhân 緣duyên 。 不bất 說thuyết 五ngũ 識thức 者giả 五ngũ 識thức 薰huân 種chủng 不bất 能năng 生sanh 第đệ 八bát 識thức 等đẳng 見kiến 分phần/phân 故cố 亦diệc 不bất 取thủ 本bổn 識thức 名danh 言ngôn 種chủng 業nghiệp 業nghiệp 雖tuy 生sanh 本bổn 識thức 本bổn 識thức 更cánh 不bất 薰huân 種chủng 即tức 更cánh 互hỗ 為vi 因nhân 緣duyên 。 義nghĩa 不bất 成thành 言ngôn 以dĩ 略lược 顯hiển 廣quảng 者giả 論luận 說thuyết 因nhân 緣duyên 之chi 言ngôn 顯hiển 通thông 種chủng 生sanh 現hiện 現hiện 生sanh 種chủng 二nhị 種chủng 皆giai 是thị 因nhân 緣duyên 也dã 。

【# 論luận 】# 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 者giả 緣duyên 即tức 有hữu 緣duyên 慮lự 用dụng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 即tức 初sơ 也dã 者giả 曲khúc 分phân 為vi 二nhị 初sơ 約ước 五ngũ 法pháp 中trung 唯duy 取thủ 心tâm 所sở 二nhị 法pháp 餘dư 色sắc 不bất 相tương 應ứng 無vô 為vi 三tam 法pháp 非phi 此thử 緣duyên 性tánh 故cố 瑜du 伽già 菩Bồ 薩Tát 地địa 三tam 十thập 八bát 云vân 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 唯duy 心tâm 心tâm 所sở 具cụ 辨biện 如như 彼bỉ 二nhị 約ước 四tứ 義nghĩa 重trọng/trùng 辨biện 緣duyên 體thể 四tứ 義nghĩa 者giả 一nhất 前tiền 聚tụ 於ư 後hậu 二nhị 者giả 自tự 類loại 無vô 間gian 三tam 等đẳng 而nhi 開khai 通thông 四tứ 者giả 令linh 彼bỉ 定định 生sanh 具cụ 辨biện 如như 疏sớ/sơ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 多đa 同đồng 類loại 色sắc 者giả 即tức 如như 身thân 中trung 長trưởng 養dưỡng 色sắc 等đẳng 許hứa 有hữu 多đa 種chủng 俱câu 起khởi 或hoặc 如như 土thổ/độ 艸thảo 等đẳng 有hữu 多đa 同đồng 類loại 色sắc 俱câu 轉chuyển 故cố 非phi 此thử 緣duyên 性tánh 然nhiên 不bất 相tương 應ứng 是thị 假giả 法pháp 無vô 緣duyên 慮lự 用dụng 故cố 及cập 無vô 為vi 並tịnh 非phi 此thử 緣duyên 性tánh 前tiền 念niệm 心tâm 心tâm 所sở 為vi 開khai 導đạo 能năng 引dẫn 招chiêu 後hậu 念niệm 心tâm 心tâm 所sở 故cố 方phương 具cụ 此thử 二nhị 者giả 謂vị 開khai 導đạo 二nhị 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 非phi 唯duy 假giả 義nghĩa 便tiện 簡giản 命mạng 根căn 等đẳng 乃nãi 至chí 亦diệc 是thị 。 此thử 緣duyên 故cố 者giả 外ngoại 人nhân 問vấn 曰viết 命mạng 根căn 等đẳng 是thị 假giả 即tức 非phi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 者giả 不bất 放phóng 逸dật 等đẳng 體thể 亦diệc 是thị 假giả 應ưng 非phi 無vô 間gian 緣duyên 答đáp 然nhiên 非phi 唯duy 是thị 假giả 便tiện 簡giản 命mạng 根căn 等đẳng 非phi 是thị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 以dĩ 無vô 緣duyên 慮lự 用dụng 簡giản 命mạng 根căn 等đẳng 非phi 是thị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 即tức 無vô 過quá 不bất 放phóng 逸dật 等đẳng 雖tuy 假giả 亦diệc 是thị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 故cố 故cố 命mạng 根căn 等đẳng 非phi 但đãn 是thị 假giả 亦diệc 無vô 緣duyên 慮lự 故cố 不bất 成thành 緣duyên 然nhiên 不bất 放phóng 逸dật 等đẳng 雖tuy 是thị 假giả 然nhiên 有hữu 緣duyên 慮lự 故cố 得đắc 成thành 緣duyên 何hà 得đắc 輒triếp 以dĩ 不bất 放phóng 逸dật 例lệ 命mạng 根căn 等đẳng 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 命mạng 根căn 有hữu 等đẳng 無vô 間gian 義nghĩa 無vô 有hữu 緣duyên 義nghĩa 者giả 若nhược 前tiền 念niệm 命mạng 根căn 體thể 是thị 一nhất 後hậu 念niệm 命mạng 根căn 體thể 亦diệc 是thị 一nhất 但đãn 有hữu 前tiền 引dẫn 於ư 後hậu 是thị 無vô 間gian 義nghĩa 而nhi 無vô 緣duyên 義nghĩa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 間gian 者giả 顯hiển 雖tuy 前tiền 無vô 間gian 為vi 後hậu 緣duyên 乃nãi 至chí 應ưng 非phi 此thử 緣duyên 者giả 等đẳng 無vô 間gian 者giả 不bất 必tất 剎sát 那na 中trung 等đẳng 無vô 間gián 斷đoạn 等đẳng 無vô 間gian 縱túng/tung 斷đoạn 經kinh 百bách 年niên 十thập 年niên 但đãn 於ư 中trung 間gian 無vô 異dị 類loại 隔cách 斷đoạn 亦diệc 是thị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 若nhược 唯duy 約ước 剎sát 那na 中trung 無vô 間gian 隔cách 名danh 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 爾nhĩ 者giả 即tức 入nhập 無vô 心tâm 定định 心tâm 望vọng 出xuất 定định 心tâm 應ưng 非phi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 故cố 知tri 雖tuy 經kinh 百bách 年niên 等đẳng 斷đoạn 亦diệc 是thị 名danh 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 意ý 說thuyết 但đãn 前tiền 心tâm 望vọng 後hậu 心tâm 中trung 間gian 無vô 異dị 心tâm 間gian 隔cách 故cố 名danh 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 也dã 無vô 論luận 剎sát 那na 年niên 月nguyệt 多đa 少thiểu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 知tri 唯duy 望vọng 自tự 類loại 識thức 為vi 緣duyên 義nghĩa 乃nãi 至chí 有hữu 七thất 八bát 識thức 引dẫn 寧ninh 非phi 此thử 緣duyên 者giả 若nhược 正chánh 義nghĩa 說thuyết 唯duy 望vọng 自tự 類loại 識thức 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 雖tuy 入nhập 無vô 心tâm 定định 有hữu 七thất 八bát 識thức 非phi 與dữ 後hậu 出xuất 定định 六lục 識thức 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 若nhược 不bất 如như 前tiền 不bất 正chánh 師sư 義nghĩa 即tức 七thất 八bát 異dị 類loại 互hỗ 作tác 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 顯hiển 前tiền 滅diệt 一nhất 心tâm 等đẳng 者giả 顯hiển 前tiền 引dẫn 後hậu 也dã 問vấn 豈khởi 無vô 心tâm 所sở 唯duy 有hữu 心tâm 耶da 答đáp 無vô 有hữu 心tâm 之chi 時thời 而nhi 無vô 心tâm 所sở 但đãn 以dĩ 心tâm 勝thắng 故cố 偏thiên 說thuyết 於ư 心tâm 不bất 言ngôn 心tâm 所sở 故cố 心tâm 王vương 開khai 導đạo 心tâm 所sở 亦diệc 開khai 導đạo 故cố 名danh 等đẳng 故cố 一nhất 一nhất 心tâm 心tâm 所sở 望vọng 後hậu 念niệm 眾chúng 多đa 心tâm 心tâm 所sở 皆giai 得đắc 為vi 緣duyên 又hựu 或hoặc 前tiền 一nhất 聚tụ 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 引dẫn 後hậu 一nhất 心tâm 生sanh 其kỳ 實thật 非phi 無vô 心tâm 所sở 以dĩ 心tâm 是thị 主chủ 故cố 但đãn 說thuyết 引dẫn 一nhất 心tâm 不bất 言ngôn 心tâm 所sở 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 乃nãi 等đẳng 屬thuộc 前tiền 後hậu 通thông 因nhân 果quả 者giả 此thử 釋thích 等đẳng 字tự 等đẳng 者giả 即tức 齋trai 等đẳng 義nghĩa 前tiền 一nhất 心tâm 亦diệc 能năng 開khai 導đạo 後hậu 一nhất 心tâm 前tiền 即tức 為vi 因nhân 後hậu 即tức 為vi 果quả 故cố 一nhất 等đẳng 言ngôn 通thông 前tiền 及cập 後hậu 貫quán 通thông 因nhân 果quả 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 簡giản 相tương 似tự 法pháp 沙Sa 門Môn 義nghĩa 至chí 非phi 望vọng 餘dư 故cố 者giả 彼bỉ 計kế 心tâm 與dữ 心tâm 所sở 各các 自tự 相tương/tướng 引dẫn 不bất 許hứa 互hỗ 相tương 引dẫn 如như 心tâm 引dẫn 心tâm 受thọ 引dẫn 受thọ 想tưởng 引dẫn 想tưởng 等đẳng 餘dư 一nhất 切thiết 准chuẩn 知tri 今kim 解giải 不bất 然nhiên 一nhất 且thả 如như 前tiền 一nhất 心tâm 望vọng 後hậu 心tâm 心tâm 所sở 能năng 等đẳng 而nhi 開khai 導đạo 前tiền 一nhất 心tâm 所sở 望vọng 後hậu 念niệm 一nhất 聚tụ 眾chúng 多đa 心tâm 心tâm 所sở 亦diệc 能năng 等đẳng 而nhi 開khai 導đạo 望vọng 後hậu 等đẳng 有hữu 力lực 故cố 而nhi 能năng 開khai 導đạo 故cố 云vân 等đẳng 而nhi 開khai 導đạo 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 等đẳng 者giả 至chí 故cố 成thành 等đẳng 者giả 意ý 云vân 等đẳng 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 體thể 等đẳng 二nhị 者giả 用dụng 等đẳng 體thể 等đẳng 者giả 前tiền 念niệm 唯duy 一nhất 心tâm 王vương 五ngũ 遍biến 行hành 後hậu 念niệm 亦diệc 唯duy 有hữu 一nhất 心tâm 王vương 五ngũ 遍biến 行hành 等đẳng 即tức 前tiền 後hậu 念niệm 心tâm 王vương 心tâm 所sở 頭đầu 數số 相tương 似tự 名danh 為vi 體thể 等đẳng 故cố 疏sớ/sơ 云vân 一nhất 心tâm 一nhất 所sở 者giả 解giải 體thể 等đẳng 也dã 用dụng 等đẳng 者giả 若nhược 前tiền 念niệm 一nhất 个# 心tâm 王vương 有hữu 勢thế 用dụng 力lực 故cố 能năng 等đẳng 與dữ 後hậu 念niệm 心tâm 心tâm 所sở 開khai 導đạo 等đẳng 能năng 引dẫn 後hậu 念niệm 心tâm 心tâm 所sở 令linh 起khởi 故cố 又hựu 即tức 前tiền 念niệm 一nhất 个# 心tâm 所sở 有hữu 勢thế 用dụng 力lực 即tức 能năng 齊tề 引dẫn 後hậu 念niệm 眾chúng 多đa 心tâm 心tâm 所sở 令linh 起khởi 即tức 是thị 等đẳng 能năng 開khai 導đạo 也dã 故cố 疏sớ/sơ 云vân 等đẳng 而nhi 開khai 導đạo 乃nãi 至chí 名danh 等đẳng 開khai 導đạo 文văn 解giải 用dụng 等đẳng 也dã 故cố 疏sớ/sơ 先tiên 明minh 用dụng 等đẳng 後hậu 明minh 體thể 等đẳng 故cố 前tiền 念niệm 心tâm 是thị 無vô 記ký 法pháp 。 唯duy 有hữu 遍biến 行hành 別biệt 境cảnh 及cập 心tâm 王vương 能năng 有hữu 勢thế 用dụng 引dẫn 五ngũ 遍biến 行hành 至chí 成thành 佛Phật 時thời 能năng 引dẫn 別biệt 境cảnh 善thiện 等đẳng 多đa 心tâm 所sở 令linh 起khởi 皆giai 是thị 用dụng 等đẳng 也dã 若nhược 如như 相tương 似tự 沙Sa 門Môn 。 義nghĩa 即tức 唯duy 有hữu 體thể 等đẳng 而nhi 無vô 用dụng 等đẳng 至chí 成thành 佛Phật 時thời 第đệ 八bát 識thức 五ngũ 遍biến 行hành 引dẫn 善thiện 十thập 一nhất 此thử 緣duyên 便tiện 闕khuyết 也dã 又hựu 相tương 似tự 沙Sa 門Môn 。 亦diệc 名danh 著trước 名danh 沙Sa 門Môn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 色sắc 不bất 相tương 應ứng 有hữu 多đa 類loại 起khởi 者giả 且thả 如như 色sắc 有hữu 多đa 類loại 起khởi 者giả 如như 身thân 中trung 長trưởng 養dưỡng 色sắc 扶phù 塵trần 等đẳng 多đa 同đồng 類loại 色sắc 俱câu 轉chuyển 如như 不bất 相tương 應ứng 中trung 有hữu 多đa 類loại 起khởi 者giả 且thả 如như 眾chúng 同đồng 分phần 中trung 。 多đa 同đồng 類loại 起khởi 即tức 如như 身thân 中trung 有hữu 界giới 同đồng 分phần/phân 地địa 同đồng 分phần/phân 眼nhãn 同đồng 分phần/phân 耳nhĩ 同đồng 分phần/phân 乃nãi 至chí 沙Sa 彌Di 同đồng 分phần/phân 等đẳng 皆giai 同đồng 時thời 起khởi 又hựu 如như 身thân 中trung 百bách 千thiên 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 四tứ 相tương/tướng 俱câu 時thời 起khởi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 且thả 一nhất 身thân 八bát 識thức 雖tuy 名danh 多đa 類loại 乃nãi 至chí 如như 草thảo 火hỏa 等đẳng 者giả 視thị 此thử 文văn 意ý 釋thích 文văn 外ngoại 伏phục 難nạn/nan 難nạn/nan 云vân 一nhất 身thân 有hữu 八bát 識thức 應ưng 非phi 是thị 等đẳng 答đáp 不bất 然nhiên 如như 一nhất 身thân 中trung 唯duy 有hữu 八bát 識thức 體thể 用dụng 各các 各các 有hữu 別biệt 名danh 為vi 等đẳng 其kỳ 色sắc 等đẳng 即tức 有hữu 百bách 千thiên 同đồng 類loại 俱câu 起khởi 如như 一nhất 身thân 中trung 長trưởng 養dưỡng 色sắc 等đẳng 即tức 有hữu 多đa 類loại 同đồng 時thời 俱câu 起khởi 。 又hựu 如như 多đa 草thảo 被bị 燒thiêu 已dĩ 即tức 成thành 少thiểu 灰hôi 即tức 多đa 色sắc 引dẫn 少thiểu 色sắc 又hựu 如như 燒thiêu 草thảo 得đắc 而nhi 生sanh 無vô 量lượng 烟yên 即tức 少thiểu 色sắc 引dẫn 多đa 色sắc 故cố 皆giai 不bất 等đẳng 故cố 疏sớ/sơ 云vân 如như 草thảo 火hỏa 等đẳng 喻dụ 應ưng 知tri 意ý 云vân 同đồng 類loại 色sắc 既ký 不bất 等đẳng 明minh 知tri 草thảo 火hỏa 喻dụ 亦diệc 多đa 少thiểu 不bất 等đẳng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 令linh 彼bỉ 定định 生sanh 者giả 即tức 顯hiển 後hậu 果quả 雖tuy 經kinh 久cửu 遠viễn 乃nãi 至chí 當đương 定định 生sanh 故cố 者giả 如như 生sanh 悲bi 想tưởng 經kinh 八bát 萬vạn 劫kiếp 全toàn 無vô 眼nhãn 識thức 後hậu 從tùng 非phi 想tưởng 地địa 命mạng 終chung 已dĩ 生sanh 中trung 有hữu 中trung 經kinh 一nhất 二nhị 念niệm 已dĩ 即tức 起khởi 眼nhãn 識thức 此thử 眼nhãn 識thức 即tức 是thị 八bát 萬vạn 劫kiếp 已dĩ 前tiền 欲dục 界giới 命mạng 終chung 時thời 眼nhãn 識thức 為vi 開khai 導đạo 依y 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 引dẫn 此thử 中trung 有hữu 中trung 眼nhãn 識thức 令linh 起khởi 若nhược 言ngôn 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 所sở 依y 即tức 唯duy 是thị 前tiền 念niệm 心tâm 王vương 若nhược 言ngôn 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 即tức 通thông 前tiền 念niệm 心tâm 王vương 心tâm 所sở 故cố 前tiền 念niệm 心tâm 心tâm 所sở 望vọng 後hậu 念niệm 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 不bất 可khả 將tương 後hậu 念niệm 心tâm 心tâm 所sở 與dữ 前tiền 念niệm 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 也dã 為vi 因nhân 之chi 法pháp 若nhược 俱câu 或hoặc 在tại 前tiền 為vi 果quả 之chi 法pháp 若nhược 俱câu 或hoặc 在tại 後hậu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 相tương 應ứng 假giả 是thị 我ngã 宗tông 義nghĩa 者giả 若nhược 我ngã 大Đại 乘Thừa 及cập 經kinh 部bộ 明minh 皆giai 許hứa 不bất 相tương 應ứng 是thị 假giả 若nhược 薩tát 婆bà 多đa 即tức 許hứa 不bất 相tương 應ứng 是thị 實thật 。

【# 疏sớ/sơ 】# 種chủng 子tử 非phi 此thử 緣duyên 相tương/tướng 者giả 無vô 緣duyên 義nghĩa 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 唯duy 一nhất 識thức 至chí 自tự 唯duy 一nhất 故cố 者giả 此thử 自tự 問vấn 自tự 答đáp 既ký 言ngôn 一nhất 識thức 自tự 作tác 緣duyên 者giả 明minh 知tri 不bất 取thủ 多đa 同đồng 類loại 法pháp 等đẳng 以dĩ 自tự 識thức 唯duy 一nhất 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 許hứa 八bát 識thức 俱câu 互hỗ 為vi 緣duyên 乃nãi 至chí 種chủng 子tử 類loại 應ưng 爾nhĩ 者giả 若nhược 前tiền 不bất 正chánh 義nghĩa 許hứa 八bát 識thức 更cánh 互hỗ 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 者giả 如như 第đệ 八bát 識thức 為vi 緣duyên 引dẫn 生sanh 餘dư 七thất 識thức 者giả 即tức 許hứa 多đa 識thức 並tịnh 生sanh 今kim 難nạn/nan 云vân 種chủng 子tử 亦diệc 應ưng 名danh 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 以dĩ 許hứa 多đa 類loại 種chủng 子tử 俱câu 時thời 並tịnh 生sanh 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 八bát 現hiện 識thức 體thể 至chí 乃nãi 有hữu 百bách 千thiên 者giả 此thử 不bất 正chánh 師sư 故cố 意ý 說thuyết 現hiện 有hữu 差sai 別biệt 得đắc 互hỗ 為vi 緣duyên 種chủng 無vô 差sai 別biệt 不bất 得đắc 互hỗ 為vi 緣duyên 不bất 可khả 相tương/tướng 例lệ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 間gian 別biệt 如như 前tiền 第đệ 五ngũ 卷quyển 開khai 導đạo 依y 中trung 解giải 者giả 彼bỉ 處xứ 解giải 云vân 五ngũ 識thức 有hữu 四tứ 依y 謂vị 同đồng 境cảnh 根căn 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 根căn 本bổn 等đẳng 第đệ 六lục 有hữu 二nhị 依y 謂vị 染nhiễm 淨tịnh 根căn 本bổn 第đệ 七thất 第đệ 八bát 各các 一nhất 互hỗ 相tương 依y 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 第đệ 八bát 十thập 說thuyết 入nhập 無vô 心tâm 乃nãi 至chí 更cánh 有hữu 別biệt 解giải 者giả 且thả 如như 俱câu 解giải 脫thoát 阿A 羅La 漢Hán 得đắc 滅diệt 定định 已dĩ 後hậu 欲dục 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 涅Niết 槃Bàn 時thời 即tức 先tiên 以dĩ 願nguyện 力lực 入nhập 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 謂vị 須tu 逆nghịch 隔cách 間gian 超siêu 越việt 等đẳng 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 先tiên 入nhập 有hữu 心tâm 定định 已dĩ 次thứ 入nhập 滅diệt 定định 後hậu 始thỉ 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 說thuyết 滅diệt 盡tận 定định 名danh 為vi 定định 中trung 間gian 謂vị 此thử 滅diệt 定định 即tức 在tại 有hữu 心tâm 定định 後hậu 無vô 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 前tiền 即tức 有hữu 心tâm 定định 無vô 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 中trung 間gian 滅diệt 定định 名danh 定định 中trung 間gian 也dã 若nhược 餘dư 不bất 得đắc 滅diệt 定định 阿A 羅La 漢Hán 。 入nhập 無vô 餘dư 時thời 即tức 不bất 入nhập 滅diệt 定định 如như 前tiền 第đệ 三tam 卷quyển 說thuyết 受thọ 生sanh 命mạng 終chung 必tất 住trụ 散tán 心tâm 非phi 無vô 心tâm 定định 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 若nhược 在tại 定định 心tâm 時thời 不bất 得đắc 命mạng 終chung 要yếu 住trụ 散tán 心tâm 方phương 得đắc 命mạng 終chung 即tức 約ước 第đệ 六lục 識thức 說thuyết 今kim 此thử 論luận 文văn 應ưng 云vân 除trừ 有hữu 願nguyện 力lực 阿A 羅La 漢Hán 入nhập 滅diệt 定định 必tất 得đắc 命mạng 終chung 由do 願nguyện 力lực 故cố 。 也dã 若nhược 爾nhĩ 阿A 羅La 漢Hán 無vô 願nguyện 力lực 者giả 必tất 住trụ 散tán 心tâm 非phi 無vô 心tâm 定định 方phương 得đắc 餘dư 終chung 又hựu 云vân 縱túng/tung 阿A 羅La 漢Hán 無vô 願nguyện 力lực 亦diệc 得đắc 命mạng 終chung 如như 即tức 先tiên 入nhập 滅diệt 定định 方phương 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 涅Niết 槃Bàn 若nhược 阿A 羅La 漢Hán 。 住trụ 有hữu 心tâm 亦diệc 不bất 得đắc 命mạng 終chung 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 又hựu 云vân 縱túng/tung 阿A 羅La 漢Hán 無vô 願nguyện 力lực 亦diệc 得đắc 命mạng 終chung 即tức 如như 先tiên 入nhập 滅diệt 定định 方phương 入nhập 入nhập 有hữu 心tâm 定định 當đương 他tha 鬼quỷ 道đạo 坐tọa 禪thiền 即tức 彼bỉ 他tha 藍lam 婆bà 大đại 力lực 鬼quỷ 打đả 舍Xá 利Lợi 弗Phất 為vi 入nhập 有hữu 心tâm 定định 不bất 得đắc 命mạng 終chung 也dã 故cố 知tri 於ư 滅diệt 定định 命mạng 終chung 者giả 要yếu 由do 願nguyện 力lực 無vô 願nguyện 力lực 者giả 不bất 得đắc 滅diệt 定định 中trung 命mạng 終chung 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 果quả 法pháp 既ký 許hứa 通thông 一nhất 聚tụ 法pháp 緣duyên 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 者giả 既ký 後hậu 念niệm 果quả 中trung 既ký 有hữu 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 故cố 知tri 前tiền 念niệm 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 中trung 亦diệc 有hữu 一nhất 聚tụ 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 於ư 中trung 有hữu 四tứ 者giả 謂vị 八bát 七thất 六lục 五ngũ 。 此thử 初sơ 釋thích 第đệ 八bát 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 阿a 陀đà 那na 言ngôn 顯hiển 位vị 通thông 故cố 者giả 比tỉ 顯hiển 通thông 局cục 故cố 阿a 陀đà 那na 三tam 界giới 九cửu 地địa 皆giai 通thông 為vi 緣duyên 死tử 生sanh 位vị 中trung 有hữu 開khai 導đạo 故cố 此thử 中trung 唯duy 說thuyết 阿a 陀đà 那na 名danh 言ngôn 顯hiển 此thử 緣duyên 通thông 諸chư 位vị 故cố 諸chư 位vị 者giả 謂vị 五ngũ 位vị 也dã 然nhiên 賴lại 耶da 名danh 局cục 不bất 通thông 諸chư 位vị 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。 問vấn 異dị 熟thục 名danh 既ký 通thông 諸chư 位vị 何hà 故cố 不bất 說thuyết 偏thiên 舉cử 阿a 陀đà 那na 答đáp 異dị 熟thục 無vô 記ký 識thức 於ư 三tam 界giới 九cửu 地địa 死tử 生sanh 位vị 中trung 開khai 導đạo 即tức 得đắc 若nhược 五ngũ 位vị 中trung 通thông 前tiền 四tứ 位vị 不bất 通thông 究cứu 竟cánh 位vị 故cố 不bất 說thuyết 若nhược 阿a 陀đà 那na 識thức 。 通thông 究cứu 竟cánh 位vị 最tối 寬khoan 偏thiên 舉cử 。

【# 疏sớ/sơ 】# 總tổng 舉cử 二nhị 人nhân 者giả 解giải 曰viết 即tức 是thị 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 二nhị 人nhân 若nhược 頓đốn 悟ngộ 色sắc 界giới 後hậu 生sanh 無vô 漏lậu 若nhược 漸tiệm 悟ngộ 即tức 唯duy 欲dục 界giới 後hậu 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 第đệ 八bát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 切thiết 異dị 生sanh 。 即tức 頓đốn 悟ngộ 人nhân 者giả 意ý 說thuyết 若nhược 頓đốn 悟ngộ 人nhân 直trực 入nhập 菩Bồ 薩Tát 初Sơ 地Địa 等đẳng 即tức 名danh 異dị 生sanh 菩Bồ 薩Tát 若nhược 不bất 定định 性tánh 先tiên 得đắc 二Nhị 乘Thừa 有hữu 學học 聖thánh 果Quả 或hoặc 得đắc 無Vô 學Học 聖thánh 果Quả 後hậu 迴hồi 心tâm 入nhập 初Sơ 地Địa 者giả 即tức 名danh 聖thánh 者giả 菩Bồ 薩Tát 。

【# 疏sớ/sơ 】# 得đắc 成thành 佛Phật 者giả 至chí 智trí 處xứ 生sanh 故cố 者giả 此thử 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 也dã 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 方phương 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 身thân 之chi 上thượng 而nhi 得đắc 成thành 佛Phật 。 名danh 現hiện 報báo 利lợi 益ích 。 後hậu 報báo 利lợi 益ích 。 者giả 此thử 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 作tác 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 王vương 此thử 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 王vương 業nghiệp 即tức 已dĩ 先tiên 地địa 前tiền 四tứ 善thiện 根căn 位vị 作tác 此thử 十thập 王vương 業nghiệp 入nhập 初Sơ 地Địa 已dĩ 去khứ 更cánh 不bất 造tạo 業nghiệp 即tức 從tùng 地địa 前tiền 造tạo 得đắc 十thập 王vương 業nghiệp 已dĩ 遂toại 經kinh 百bách 生sanh 千thiên 生sanh 。 至chí 第đệ 十Thập 地Địa 。 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 方phương 受thọ 地địa 前tiền 所sở 造tạo 王vương 業nghiệp 果quả 名danh 為vi 後hậu 報báo 即tức 依y 此thử 後hậu 報báo 身thân 上thượng 得đắc 成thành 佛Phật 名danh 後hậu 報báo 利lợi 益ích 。 智trí 所sở 生sanh 故cố 者giả 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 菩Bồ 薩Tát 一nhất 切thiết 。 智trí 及cập 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 之chi 處xứ 名danh 處xứ 菩Bồ 薩Tát 往vãng 彼bỉ 成thành 佛Phật 名danh 智trí 處xứ 生sanh 故cố 也dã 摩ma 醯hê 者giả 大đại 也dã 首thủ 羅la 者giả 是thị 自tự 在tại 也dã 或hoặc 是thị 智trí 人nhân 所sở 生sanh 之chi 處xứ 。 名danh 智trí 處xứ 也dã 即tức 彼bỉ 宮cung 名danh 處xứ 即tức 智trí 之chi 處xứ 十thập 王vương 位vị 者giả 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 閻Diêm 浮Phù 提đề 王vương 位vị 當đương 鐵thiết 輪Luân 王Vương 也dã 二Nhị 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 四Tứ 天Thiên 王Vương 亦diệc 作tác 金Kim 輪Luân 王Vương 。 問vấn 何hà 故cố 不bất 作tác 銀ngân 輪Luân 王Vương 銅đồng 輪Luân 王Vương 耶da 答đáp 今kim 約ước 大đại 倍bội 增tăng 勝thắng 前tiền 者giả 說thuyết 故cố 鐵thiết 輪Luân 王Vương 直trực 越việt 入nhập 金kim 輪Luân 王Vương 位vị 而nhi 不bất 得đắc 銀ngân 銅đồng 輪luân 等đẳng 問vấn 若nhược 菩Bồ 薩Tát 生sanh 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 者giả 既ký 有hữu 四tứ 未vị 作tác 何hà 天thiên 王vương 耶da 答đáp 故cố 知tri 菩Bồ 薩Tát 不bất 作tác 四Tứ 天Thiên 王Vương 者giả 審thẩm 既ký 依y 每mỗi 一nhất 日nhật 是thị 一nhất 迴hồi 朝triêu 天thiên 帝Đế 釋Thích 也dã 問vấn 二Nhị 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 作tác 四Tứ 天Thiên 王Vương 者giả 未vị 審thẩm 作tác 何hà 王vương 耶da 答đáp 作tác 金Kim 輪Luân 王Vương 。 又hựu 縱túng/tung 作tác 四Tứ 天Thiên 王Vương 朝triêu 天thiên 帝Đế 釋Thích 有hữu 何hà 過quá 以dĩ 天thiên 帝Đế 釋Thích 大đại 無vô 邊biên 福phước 法pháp 故cố 問vấn 有hữu 學học 聖thánh 者giả 身thân 在tại 四Tứ 天Thiên 王Vương 及cập 身thân 在tại 第đệ 三tam 禪thiền 中trung 得đắc 無Vô 學Học 果quả 者giả 即tức 後hậu 迴hồi 心tâm 受thọ 變biến 易dị 後hậu 得đắc 入nhập 初Sơ 地Địa 。 已dĩ 去khứ 此thử 人nhân 亦diệc 得đắc 名danh 四Tứ 天Thiên 王Vương 及cập 第đệ 三tam 禪thiền 王vương 不bất 答đáp 准chuẩn 仁nhân 王vương 經Kinh 云vân 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 四Tứ 天Thiên 王Vương 亦diệc 作tác 第đệ 三tam 禪thiền 王vương 言ngôn 不bất 作tác 四Tứ 天Thiên 王Vương 及cập 第đệ 三tam 禪thiền 王vương 者giả 據cứ 別biệt 義nghĩa 作tác 非phi 盡tận 理lý 說thuyết 第đệ 三Tam 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 忉Đao 利Lợi 天Thiên 王Vương 。 即tức 天thiên 中trung 王vương 也dã 第đệ 四Tứ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 夜Dạ 摩Ma 天Thiên 王Vương 。 第đệ 五Ngũ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 都đô 史sử 多đa 天thiên 王vương 第đệ 六Lục 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 化Hóa 樂Lạc 天Thiên 王Vương 。 第đệ 七Thất 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 第đệ 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 初sơ 禪thiền 梵Phạm 王Vương 。 故cố 大đại 菩Bồ 薩Tát 皆giai 作tác 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 及cập 二Nhị 乘Thừa 。 人nhân 等đẳng 皆giai 生sanh 大đại 梵Phạm 王Vương 等đẳng 天thiên 以dĩ 是thị 破phá 執chấp 處xứ 故cố 第đệ 九Cửu 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 第đệ 二nhị 禪thiền 王vương 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 第đệ 四tứ 禪thiền 王vương 問vấn 何hà 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 作tác 第đệ 三tam 禪thiền 王vương 答đáp 第đệ 三tam 禪thiền 以dĩ 是thị 極cực 樂lạc 之chi 處xứ 所sở 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 作tác 也dã 又hựu 或hoặc 有hữu 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 鐵thiết 輪Luân 王Vương 或hoặc 有hữu 異dị 生sanh 作tác 第đệ 四tứ 禪thiền 王vương 此thử 異dị 生sanh 雖tuy 作tác 第đệ 四tứ 禪thiền 王vương 所sở 有hữu 功công 德đức 。 亦diệc 不bất 及cập 地địa 前tiền 四tứ 善thiện 根căn 位vị 菩Bồ 薩Tát 何hà 況huống 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 鐵thiết 輪Luân 王Vương 道đạo 功công 德đức 也dã 又hựu 雖tuy 說thuyết 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 功công 德đức 位vị 次thứ 合hợp 當đương 作tác 十thập 王vương 未vị 必tất 要yếu 受thọ 十thập 王vương 位vị 即tức 一nhất 類loại 初Sơ 地Địa 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 智trí 增tăng 者giả 不bất 作tác 鐵thiết 輪Luân 王Vương 即tức 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 下hạ 無vô 雲vân 福phước 生sanh 廣quảng 果quả 三tam 天thiên 詑# 宮cung 為vi 依y 而nhi 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 乃nãi 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 至chí 第đệ 八bát 地địa 不bất 作tác 初sơ 禪thiền 王vương 直trực 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 無vô 雲vân 福phước 生sanh 廣quảng 果quả 三tam 天thiên 而nhi 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 也dã 故cố 知tri 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 必tất 受thọ 十thập 王vương 位vị 也dã 若nhược 二Nhị 乘Thừa 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 迴hồi 心tâm 向hướng 大đại 至chí 地địa 前tiền 不bất 能năng 造tạo 新tân 十thập 王vương 業nghiệp 故cố 論luận 說thuyết 云vân 諸chư 聖thánh 有hữu 學học 不bất 共cộng 無vô 明minh 以dĩ 永vĩnh 斷đoạn 故cố 不bất 造tạo 新tân 業nghiệp 亦diệc 不bất 受thọ 十thập 王vương 位vị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 八bát 十thập 云vân 變biến 易dị 生sanh 死tử 至chí 即tức 於ư 此thử 洲châu 故cố 也dã 者giả 解giải 云vân 即tức 於ư 瞻chiêm 部bộ 洲châu 而nhi 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 必tất 生sanh 自tự 在tại 宮cung 唯duy 異dị 生sanh 色sắc 界giới 後hậu 也dã 者giả 若nhược 生sanh 自tự 在tại 宮cung 即tức 是thị 第đệ 十Thập 地Địa 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 即tức 於ư 色sắc 界giới 後hậu 第đệ 八bát 識thức 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 即tức 喚hoán 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 名danh 異dị 生sanh 問vấn 論luận 答đáp 謂vị 諸chư 異dị 生sanh 求cầu 佛Phật 道Đạo 者giả 。 何hà 故cố 喚hoán 菩Bồ 薩Tát 為vi 異dị 生sanh 且thả 如như 初sơ 果quả 少thiểu 斷đoạn 煩phiền 惱não 尚thượng 得đắc 名danh 聖thánh 者giả 豈khởi 菩Bồ 薩Tát 不bất 及cập 初sơ 果quả 耶da 答đáp 從tùng 因nhân 為vi 名danh 謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 是thị 迂# 迴hồi 直trực 從tùng 異dị 生sanh 發phát 大Đại 乘Thừa 心tâm 。 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 求cầu 大đại 菩Bồ 提Đề 。 喚hoán 頓đốn 悟ngộ 名danh 異dị 生sanh 菩Bồ 薩Tát 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 學học 等đẳng 迴hồi 心tâm 至chí 不bất 往vãng 彼bỉ 生sanh 故cố 者giả 意ý 云vân 若nhược 預Dự 流Lưu 果Quả 人nhân 。 迴hồi 心tâm 已dĩ 更cánh 經kinh 七thất 生sanh 業nghiệp 盡tận 遂toại 於ư 第đệ 七thất 生sanh 中trung 向hướng 欲dục 界giới 留lưu 身thân 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 若nhược 家gia 家gia 等đẳng 隨tùy 受thọ 二nhị 性tánh 定định 業nghiệp 盡tận 已dĩ 即tức 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 受thọ 變biến 易dị 身thân 若nhược 一nhất 來lai 果quả 從tùng 人nhân 中trung 天thiên 上thượng 。 受thọ 一nhất 往vãng 來lai 定định 業nghiệp 盡tận 已dĩ 即tức 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 受thọ 變biến 易dị 若nhược 不bất 還hoàn 果quả 者giả 欲dục 界giới 中trung 生sanh 。 死tử 盡tận 即tức 於ư 欲dục 界giới 身thân 受thọ 變biến 易dị 身thân 故cố 於ư 欲dục 界giới 至chí 第đệ 十Thập 地Địa 。 即tức 往vãng 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 上thượng 自tự 在tại 宮cung 成thành 佛Phật 有hữu 學học 人nhân 必tất 於ư 欲dục 界giới 迴hồi 心tâm 受thọ 變biến 易dị 身thân 必tất 不bất 生sanh 色sắc 界giới 中trung 迴hồi 心tâm 受thọ 變biến 易dị 身thân 也dã 若nhược 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 延diên 壽thọ 即tức 要yếu 得đắc 第đệ 四tứ 禪thiền 。 邊biên 際tế 定định 方phương 始thỉ 延diên 得đắc 命mạng 長trường/trưởng 若nhược 受thọ 變biến 易dị 身thân 或hoặc 初sơ 果quả 一nhất 來lai 不bất 還hoàn 雖tuy 未vị 得đắc 根căn 本bổn 得đắc 未vị 至chí 定định 亦diệc 能năng 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 若nhược 得đắc 根căn 本bổn 定định 亦diệc 得đắc 變biến 易dị 生sanh 死tử 也dã 問vấn 後hậu 二nhị 果quả 不bất 別biệt 受thọ 生sanh 其kỳ 義nghĩa 可khả 知tri 已dĩ 斷đoạn 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 。 故cố 不bất 許hứa 上thượng 界giới 受thọ 變biến 易dị 初sơ 之chi 二nhị 果quả 發phát 心tâm 已dĩ 後hậu 更cánh 受thọ 生sanh 不bất 此thử 答đáp 有hữu 兩lưỡng 釋thích 一nhất 云vân 不bất 受thọ 由do 發phát 心tâm 力lực 依y 邊biên 際tế 定định 助trợ 感cảm 身thân 業nghiệp 轉chuyển 受thọ 變biến 易dị 經kinh 三tam 大đại 劫kiếp 。 一nhất 云vân 不bất 定định 謂vị 發phát 心tâm 即tức 受thọ 變biến 易dị 或hoặc 有hữu 經kinh 七thất 生sanh 方phương 受thọ 變biến 易dị 如như 親thân 光quang 說thuyết 故cố 佛Phật 地địa 論luận 第đệ 二nhị 云vân 若nhược 有hữu 學học 位vị 迴hồi 心tâm 菩Bồ 薩Tát 或hoặc 隨tùy 煩phiền 惱não 感cảm 生sanh 勢thế 力lực 感cảm 彼bỉ 生sanh 已dĩ 於ư 最tối 後hậu 生sanh 。 伏phục 諸chư 煩phiền 惱não 起khởi 定định 願nguyện 力lực 資tư 現hiện 身thân 因nhân 乃nãi 至chí 成thành 佛Phật 。 或hoặc 迴hồi 心tâm 已dĩ 即tức 伏phục 煩phiền 惱não 起khởi 定định 願nguyện 力lực 資tư 現hiện 身thân 因nhân 乃nãi 至chí 成thành 佛Phật 。 問vấn 受thọ 七thất 生sanh 已dĩ 取thủ 三tam 果quả 不bất 解giải 云vân 佛Phật 地địa 但đãn 說thuyết 伏phục 感cảm 而nhi 不bất 說thuyết 斷đoạn 故cố 不bất 取thủ 果quả 義nghĩa 亦diệc 無vô 失thất 發phát 心tâm 已dĩ 後hậu 不bất 求cầu 二Nhị 乘Thừa 後hậu 勝thắng 果quả 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 其kỳ 諸chư 異dị 生sanh 至chí 方phương 受thọ 殊thù 勝thắng 變biến 易dị 身thân 故cố 者giả 意ý 說thuyết 悲bi 增tăng 菩Bồ 薩Tát 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 即tức 生sanh 欲dục 界giới 受thọ 分phân 段đoạn 身thân 至chí 第đệ 八bát 地địa 必tất 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 下hạ 三tam 天thiên 中trung 於ư 三tam 天thiên 中trung 隨tùy 受thọ 一nhất 身thân 詑# 勝thắng 身thân 故cố 方phương 受thọ 殊thù 勝thắng 變biến 易dị 故cố 也dã 或hoặc 有hữu 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 智trí 增tăng 者giả 初Sơ 地Địa 即tức 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 下hạ 三tam 天thiên 中trung 得đắc 勝thắng 身thân 已dĩ 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 然nhiên 今kim 說thuyết 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 至chí 第đệ 八bát 地địa 色sắc 界giới 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 下hạ 三tam 天thiên 受thọ 變biến 易dị 身thân 者giả 約ước 決quyết 定định 說thuyết 以dĩ 一nhất 切thiết 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 至chí 第đệ 八bát 地địa 決quyết 定định 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 故cố 不bất 妨phương 亦diệc 有hữu 初Sơ 地Địa 智trí 增tăng 者giả 初Sơ 地Địa 即tức 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 受thọ 變biến 易dị 身thân 且thả 如như 第đệ 八bát 論luận 說thuyết 阿A 羅La 漢Hán 。 獨Độc 覺Giác 已dĩ 得đắc 自tự 在tại 。 菩Bồ 薩Tát 得đắc 受thọ 變biến 易dị 身thân 者giả 亦diệc 據cứ 決quyết 定định 說thuyết 不bất 妨phương 於ư 中trung 必tất 有hữu 預dự 流lưu 等đẳng 前tiền 三tam 果quả 有hữu 學học 人nhân 亦diệc 得đắc 受thọ 變biến 易dị 以dĩ 有hữu 學học 中trung 不bất 決quyết 定định 故cố 。 謂vị 有hữu 學học 中trung 不bất 迴hồi 心tâm 者giả 。 即tức 不bất 受thọ 變biến 易dị 身thân 故cố 第đệ 八bát 論luận 說thuyết 無Vô 學Học 人nhân 得đắc 受thọ 變biến 易dị 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 若nhược 言ngôn 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 至chí 第đệ 八bát 地địa 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 據cứ 決quyết 定định 說thuyết 於ư 中trung 亦diệc 有hữu 。 初Sơ 地Địa 智trí 增tăng 即tức 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 也dã 若nhược 爾nhĩ 悲bi 增tăng 者giả 初Sơ 地Địa 必tất 不bất 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 也dã 要yếu 至chí 第đệ 八bát 地địa 或hoặc 有hữu 初Sơ 地Địa 二nhị 三tam 四tứ 五ngũ 六lục 七thất 。 八bát 地địa 等đẳng 已dĩ 來lai 生sanh 第đệ 四tứ 禪thiền 。 下hạ 三tam 天thiên 受thọ 變biến 易dị 身thân 者giả 皆giai 依y 智trí 增tăng 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 此thử 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 受thọ 變biến 易dị 已dĩ 更cánh 不bất 向hướng 餘dư 處xứ 實thật 受thọ 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 大đại 自tự 在tại 宮cung 者giả 乃nãi 至chí 初sơ 於ư 彼bỉ 起khởi 證chứng 者giả 此thử 大đại 自tự 在tại 宮cung 即tức 在tại 五ngũ 淨tịnh 居cư 天thiên 。 上thượng 故cố 六lục 門môn 陀đà 羅la 尼ni 經kinh 說thuyết 薄bạc 伽già 梵Phạm 在tại 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 上thượng 。 依y 宮cung 而nhi 住trụ 眾chúng 妙diệu 七thất 寶bảo 。 莊trang 嚴nghiêm 此thử 淨tịnh 土độ 即tức 名danh 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 然nhiên 彼bỉ 天thiên 處xứ 三tam 藏tạng 兩lưỡng 解giải 一nhất 云vân 正chánh 在tại 淨tịnh 居cư 上thượng 亦diệc 屬thuộc 色sắc 界giới 有hữu 別biệt 所sở 處xử 如như 大đại 品phẩm 經kinh 說thuyết 一nhất 云vân 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 淨tịnh 土độ 住trú 處xứ 不bất 定định 或hoặc 在tại 色sắc 界giới 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 上thượng 。 或hoặc 東đông 西tây 方Phương 等Đẳng 如như 說thuyết 西tây 方phương 極Cực 樂Lạc 世Thế 界Giới 。 等đẳng 此thử 即tức 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 也dã 以dĩ 自tự 受thọ 用dụng 土thổ/độ 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 見kiến 故cố 若nhược 菩Bồ 薩Tát 於ư 中trung 。 作tác 佛Phật 而nhi 即tức 成thành 自tự 受thọ 用dụng 佛Phật 土độ 也dã 即tức 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 中trung 即tức 菩Bồ 薩Tát 自tự 身thân 而nhi 成thành 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 佛Phật 若nhược 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 見kiến 諸chư 佛Phật 。 自tự 受thọ 用dụng 土thổ/độ 唯duy 有hữu 諸chư 佛Phật 。 乃nãi 能năng 知tri 之chi 。 即tức 此thử 大đại 自tự 在tại 宮cung 若nhược 論luận 於ư 繫hệ 此thử 大đại 自tự 在tại 宮cung 即tức 是thị 不bất 繫hệ 法pháp 若nhược 論luận 處xứ 所sở 即tức 在tại 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 上thượng 別biệt 有hữu 處xứ 所sở 若nhược 論luận 攝nhiếp 在tại 者giả 此thử 大đại 自tự 在tại 宮cung 即tức 是thị 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 攝nhiếp 若nhược 論luận 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 身thân 即tức 是thị 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 攝nhiếp 若nhược 論luận 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 是thị 無vô 雲vân 等đẳng 三tam 天thiên 中trung 身thân 攝nhiếp 也dã 若nhược 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 未vị 成thành 佛Phật 即tức 在tại 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 中trung 若nhược 已dĩ 成thành 佛Phật 即tức 諸chư 根căn 遍biến 於ư 法Pháp 界Giới 是thị 自tự 受thọ 用dụng 身thân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 唯duy 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 至chí 同đồng 一nhất 地địa 故cố 者giả 此thử 大đại 自tự 在tại 在tại 宮cung 即tức 是thị 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 報báo 身thân 往vãng 彼bỉ 大đại 自tự 在tại 宮cung 非phi 是thị 生sanh 彼bỉ 也dã 即tức 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 受thọ 用dụng 土thổ/độ 中trung 成thành 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 佛Phật 此thử 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 先tiên 是thị 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 下hạ 三tam 天thiên 中trung 身thân 後hậu 往vãng 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 。 雖tuy 天thiên 有hữu 別biệt 同đồng 是thị 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 一nhất 地địa 身thân 故cố 言ngôn 報báo 者giả 即tức 是thị 異dị 熟thục 果quả 名danh 報báo 身thân 非phi 是thị 三Tam 身Thân 中trung 報báo 身thân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 據cứ 實thật 受thọ 變biến 易dị 在tại 下hạ 三tam 天thiên 處xứ 未vị 得đắc 生sanh 淨tịnh 土độ 。 者giả 若nhược 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 於ư 第đệ 四tứ 禪thiền 。 中trung 下hạ 三tam 天thiên 中trung 受thọ 變biến 易dị 身thân 未vị 得đắc 生sanh 大đại 自tự 在tại 宮cung 至chí 第đệ 十Thập 地Địa 。 滿mãn 方phương 得đắc 生sanh 大đại 自tự 在tại 宮cung 今kim 言ngôn 生sanh 者giả 但đãn 往vãng 故cố 名danh 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 第đệ 十Thập 地Địa 極cực 薰huân 修tu 故cố 得đắc 生sanh 其kỳ 中trung 者giả 。 若nhược 不bất 還hoàn 果quả 即tức 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 雜tạp 修tu 靜tĩnh 慮lự 生sanh 五ngũ 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 。 今kim 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 不bất 作tác 雜tạp 修tu 但đãn 由do 願nguyện 力lực 定định 力lực 智trí 力lực 等đẳng 極cực 薰huân 修tu 往vãng 大Đại 自Tự 在Tại 宮Cung 。 也dã 若nhược 前tiền 九Cửu 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 但đãn 名danh 薰huân 脩tu 不bất 名danh 為vi 極cực 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 成thành 佛Phật 時thời 必tất 要yếu 往vãng 自tự 在tại 宮cung 成thành 佛Phật 就tựu 勝thắng 處xứ 故cố 者giả 然nhiên 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 於ư 欲dục 界giới 。 身thân 第đệ 十Thập 地Địa 滿mãn 即tức 往vãng 色sắc 界giới 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 大đại 自tự 在tại 宮cung 而nhi 成thành 佛Phật 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 後hậu 往vãng 色sắc 界giới 及cập 諸chư 淨tịnh 土độ 者giả 即tức 初Sơ 地Địa 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 即tức 於ư 他tha 受thọ 用dụng 淨tịnh 土độ 中trung 受thọ 生sanh 即tức 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 住trụ 十thập 重trọng/trùng 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 今kim 者giả 二Nhị 乘Thừa 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 迴hồi 心tâm 已dĩ 去khứ 既ký 受thọ 變biến 易dị 身thân 後hậu 時thời 入nhập 初Sơ 地Địa 已dĩ 即tức 自tự 身thân 作tác 神thần 通thông 往vãng 初Sơ 地Địa 中trung 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 既ký 初Sơ 地Địa 滿mãn 即tức 作tác 神thần 通thông 。 往vãng 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 中trung 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 乃nãi 至chí 第đệ 十thập 。 重trọng/trùng 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 中trung 乃nãi 至chí 第đệ 十thập 。 重trọng/trùng 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 亦diệc 然nhiên 蓮liên 華hoa 化hóa 生sanh 。 其kỳ 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 中trung 無vô 女nữ 人nhân 即tức 云vân 無vô 胎thai 生sanh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 說thuyết 勝thắng 鬘man 經kinh 即tức 許hứa 有hữu 多đa 變biến 易dị 生sanh 者giả 即tức 古cổ 時thời 大đại 功công 德đức 說thuyết 受thọ 變biến 易dị 身thân 死tử 已dĩ 更cánh 受thọ 變biến 易dị 生sanh 如như 是thị 展triển 轉chuyển 。 許hứa 有hữu 眾chúng 多đa 變biến 易dị 生sanh 死tử 者giả 至chí 第đệ 八bát 卷quyển 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 中trung 會hội 。

【# 論luận 】# 有hữu 義nghĩa 色sắc 界giới 至chí 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 者giả 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 護hộ 法Pháp 正chánh 義nghĩa 宗tông 中trung 有hữu 二nhị 初sơ 總tổng 釋thích 色sắc 界giới 有hữu 迴hồi 心tâm 者giả 後hậu 別biệt 簡giản 色sắc 界giới 有hữu 不bất 發phát 心tâm 者giả 此thử 初sơ 文văn 也dã 謂vị 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 欲dục 界giới 頓đốn 悟ngộ 不bất 異dị 前tiền 師sư 故cố 不bất 重trùng 說thuyết 而nhi 漸tiệm 悟ngộ 中trung 或hoặc 有hữu 色sắc 界giới 初sơ 發phát 心tâm 留lưu 彼bỉ 界giới 身thân 者giả 今kim 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 許hứa 佛Phật 亦diệc 往vãng 菩Bồ 薩Tát 生sanh 彼bỉ 者giả 許hứa 佛Phật 亦diệc 往vãng 色sắc 界giới 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 生sanh 彼bỉ 色sắc 界giới 教giáo 化hóa 有hữu 情tình 又hựu 云vân 許hứa 佛Phật 亦diệc 往vãng 者giả 然nhiên 尋tầm 經kinh 文văn 唯duy 見kiến 色sắc 界giới 諸chư 天thiên 。 下hạ 向hướng 佛Phật 邊biên 聽thính 法Pháp 發phát 心tâm 得đắc 果quả 亦diệc 不bất 見kiến 經kinh 文văn 佛Phật 往vãng 色sắc 界giới 化hóa 有hữu 情tình 然nhiên 色sắc 界giới 聲Thanh 聞Văn 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 亦diệc 向hướng 欲dục 界giới 佛Phật 邊biên 發phát 心tâm 而nhi 迴hồi 心tâm 向hướng 大đại 受thọ 變biến 易dị 身thân 亦diệc 許hứa 生sanh 彼bỉ 無vô 過quá 然nhiên 作tác 佛Phật 總tổng 有hữu 三tam 種chủng 一nhất 者giả 隨tùy 類loại 六lục 趣thú 謂vị 作tác 鹿lộc 王vương 身thân 等đẳng 二nhị 者giả 即tức 有hữu 小Tiểu 乘Thừa 作tác 佛Phật 即tức 一nhất 四tứ 天thiên 下hạ 。 唯duy 有hữu 一nhất 个# 丈trượng 六lục 化hóa 佛Phật 謂vị 化hóa 二Nhị 乘Thừa 異dị 生sanh 及cập 資tư 粮# 位vị 中trung 菩Bồ 薩Tát 稱xưng 彼bỉ 根căn 宜nghi 。 現hiện 通thông 說thuyết 法Pháp 令linh 各các 護hộ 得đắc 諸chư 利lợi 樂lạc 事sự 。 三tam 者giả 大đại 化hóa 佛Phật 即tức 是thị 一nhất 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 唯duy 有hữu 一nhất 个# 化hóa 佛Phật 此thử 大đại 化hóa 佛Phật 唯duy 化hóa 地địa 前tiền 加gia 行hành 位vị 中trung 菩Bồ 薩Tát 乃nãi 至chí 欲dục 入nhập 見kiến 道đạo 亦diệc 見kiến 此thử 化hóa 佛Phật 化hóa 入nhập 見kiến 道đạo 後hậu 出xuất 見kiến 道đạo 時thời 不bất 見kiến 大đại 化hóa 佛Phật 但đãn 見kiến 他tha 受thọ 用dụng 佛Phật 化hóa 之chi 此thử 他tha 受thọ 用dụng 報báo 佛Phật 為vi 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 唯duy 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 此thử 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 雖tuy 見kiến 化hóa 佛Phật 為vi 地địa 前tiền 二Nhị 乘Thừa 異dị 生sanh 說thuyết 法Pháp 而nhi 不bất 領lãnh 受thọ 先tiên 以dĩ 知tri 故cố 若nhược 第đệ 二Nhị 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 唯duy 領lãnh 受thọ 第đệ 二nhị 地địa 法pháp 於ư 初Sơ 地Địa 法pháp 亦diệc 不bất 領lãnh 受thọ 初Sơ 地Địa 法pháp 即tức 先tiên 以dĩ 知tri 不bất 稱xưng 機cơ 宜nghi 故cố 不bất 領lãnh 受thọ 乃nãi 至chí 第đệ 十Thập 地Địa 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 佛Phật 。 說thuyết 法Pháp 即tức 領lãnh 受thọ 若nhược 見kiến 佛Phật 為vi 九cửu 地địa 說thuyết 法Pháp 亦diệc 不bất 領lãnh 受thọ 以dĩ 根căn 法pháp 不bất 相tương 稱xưng 故cố 又hựu 若nhược 預dự 流lưu 果quả 受thọ 變biến 易dị 身thân 有hữu 阿A 羅La 漢Hán 。 是thị 分phân 段đoạn 身thân 以dĩ 天thiên 眼nhãn 力lực 亦diệc 不bất 能năng 見kiến 。 以dĩ 變biến 易dị 身thân 是thị 微vi 細tế 故cố 又hựu 若nhược 初sơ 果quả 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 。 皆giai 受thọ 變biến 易dị 身thân 雖tuy 彼bỉ 此thử 俱câu 是thị 肉nhục 眼nhãn 以dĩ 同đồng 類loại 故cố 亦diệc 得đắc 相tương 見kiến 雖tuy 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 不bất 同đồng 皆giai 受thọ 變biến 易dị 身thân 故cố 也dã 菩Bồ 薩Tát 不bất 然nhiên 。 若nhược 有hữu 同đồng 是thị 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 同đồng 受thọ 變biến 易dị 身thân 雖tuy 有hữu 肉nhục 眼nhãn 亦diệc 得đắc 相tương 見kiến 若nhược 初Sơ 地Địa 變biến 易dị 身thân 菩Bồ 薩Tát 即tức 不bất 能năng 見kiến 第đệ 二nhị 地địa 變biến 易dị 身thân 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 第đệ 二nhị 地địa 是thị 殊thù 勝thắng 故cố 若nhược 第đệ 二Nhị 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 神thần 通thông 力lực 。 現hiện 身thân 令linh 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 得đắc 見kiến 之chi 。 乃nãi 至chí 入nhập 心tâm 不bất 知tri 住trụ 位vị 菩Bồ 薩Tát 住trụ 位vị 菩Bồ 薩Tát 不bất 知tri 滿mãn 地địa 心tâm 菩Bồ 薩Tát 即tức 十Thập 地Địa 之chi 中trung 變biến 易dị 身thân 菩Bồ 薩Tát 前tiền 不bất 能năng 見kiến 後hậu 後hậu 能năng 見kiến 前tiền 地địa 前tiền 又hựu 預dự 流lưu 果quả 受thọ 變biến 易dị 身thân 已dĩ 即tức 無vô 妻thê 子tử 等đẳng 又hựu 如như 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 中trung 或hoặc 有hữu 受thọ 變biến 易dị 身thân 者giả 或hoặc 有hữu 受thọ 分phân 段đoạn 身thân 者giả 或hoặc 有hữu 頓đốn 悟ngộ 者giả 或hoặc 有hữu 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 迴hồi 心tâm 者giả 此thử 等đẳng 諸chư 類loại 菩Bồ 薩Tát 若nhược 受thọ 變biến 易dị 身thân 或hoặc 受thọ 分phân 段đoạn 身thân 雖tuy 即tức 不bất 同đồng 所sở 有hữu 功công 德đức 。 智trí 慧tuệ 皆giai 悉tất 相tương 似tự 皆giai 得đắc 見kiến 百bách 佛Phật 。 世thế 界giới 能năng 化hóa 百bách 類loại 有hữu 情tình 等đẳng 亦diệc 同đồng 在tại 他tha 受thọ 用dụng 佛Phật 土độ 不bất 可khả 同đồng 是thị 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 受thọ 變biến 易dị 者giả 能năng 見kiến 多đa 佛Phật 受thọ 分phân 段đoạn 者giả 便tiện 見kiến 小tiểu 佛Phật 必tất 無vô 是thị 事sự 故cố 皆giai 同đồng 見kiến 百bách 佛Phật 世thế 界giới 。 所sở 化hóa 菩Bồ 薩Tát 欲dục 界giới 分phân 段đoạn 身thân 亦diệc 有hữu 父phụ 母mẫu 妻thê 子tử 。 故cố 若nhược 佛Phật 化hóa 受thọ 變biến 易dị 身thân 菩Bồ 薩Tát 於ư 淨tịnh 土độ 中trung 乃nãi 至chí 女nữ 人nhân 。 名danh 字tự 尚thượng 不bất 聞văn 豈khởi 更cánh 有hữu 父phụ 母mẫu 。 妻thê 子tử 等đẳng 耶da 以dĩ 所sở 化hóa 變biến 易dị 身thân 菩Bồ 薩Tát 無vô 實thật 父phụ 母mẫu 妻thê 子tử 等đẳng 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 除trừ 初sơ 二nhị 果quả 及cập 獨Độc 覺Giác 至chí 無vô 故cố 者giả 若nhược 色sắc 界giới 中trung 無vô 初sơ 二nhị 果quả 及cập 獨Độc 覺Giác 發phát 心tâm 則tắc 初sơ 二nhị 果quả 唯duy 欲dục 界giới 有hữu 若nhược 部bộ 行hành 獨Độc 覺Giác 唯duy 在tại 人nhân 中trung 有hữu 唯duy 除trừ 北Bắc 俱Câu 盧Lô 洲Châu 。 通thông 餘dư 三tam 洲châu 有hữu 也dã 若nhược 麟lân 角giác 獨Độc 覺Giác 唯duy 於ư 南Nam 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 有hữu 故cố 色sắc 界giới 中trung 唯duy 有hữu 不bất 還hoàn 阿A 羅La 漢Hán 發phát 心tâm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 言ngôn 唯duy 欲dục 界giới 遮già 餘dư 界giới 無vô 故cố 者giả 此thử 護hộ 法Pháp 會hội 瑜du 伽già 文văn 即tức 餘dư 色sắc 界giới 亦diệc 有hữu 聲Thanh 聞Văn 迴hồi 心tâm 而nhi 受thọ 變biến 易dị 身thân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 言ngôn 餘dư 洲châu 餘dư 洲châu 豈khởi 無vô 至chí 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 者giả 意ý 云vân 除trừ 北Bắc 俱Câu 盧Lô 洲Châu 。 餘dư 洲châu 皆giai 許hứa 有hữu 變biến 易dị 身thân 也dã 故cố 知tri 亦diệc 有hữu 聲Thanh 聞Văn 於ư 色sắc 界giới 中trung 。 迴hồi 心tâm 然nhiên 後hậu 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 切thiết 下hạ 色sắc 身thân 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 者giả 若nhược 生sanh 色sắc 界giới 。 中trung 受thọ 身thân 即tức 於ư 欲dục 界giới 身thân 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 若nhược 無vô 色sắc 界giới 即tức 於ư 欲dục 色sắc 界giới 身thân 皆giai 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 以dĩ 此thử 聖thánh 者giả 斷đoạn 下hạ 煩phiền 惱não 得đắc 生sanh 上thượng 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 定định 所sở 生sanh 色sắc 可khả 成thành 身thân 留lưu 故cố 者giả 若nhược 無vô 色sắc 界giới 變biến 起khởi 定định 果quả 色sắc 雖tuy 有hữu 色sắc 塵trần 等đẳng 亦diệc 無vô 實thật 五ngũ 色sắc 根căn 亦diệc 無vô 實thật 扶phù 根căn 塵trần 故cố 不bất 可khả 以dĩ 定định 果quả 色sắc 而nhi 留lưu 身thân 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 中trung 陰ấm 經kinh 中trung 至chí 非phi 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 者giả 然nhiên 大đại 眾chúng 部bộ 師sư 說thuyết 色sắc 界giới 無vô 界giới 中trung 有hữu 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 及cập 色sắc 界giới 亦diệc 有hữu 六lục 塵trần 也dã 即tức 彼bỉ 從tùng 知tri 足túc 天thiên 沒một 而nhi 受thọ 人nhân 中trung 中trung 有hữu 於ư 中trung 有hữu 中trung 廿# 年niên 化hóa 無vô 色sắc 界giới 有hữu 情tình 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 約ước 處xứ 為vi 言ngôn 唯duy 立lập 淨tịnh 居cư 全toàn 無vô 發phát 者giả 問vấn 聲Thanh 聞Văn 亦diệc 不bất 生sanh 大đại 梵Phạm 王Vương 天thiên 彼bỉ 天thiên 即tức 無vô 迴hồi 心tâm 所sở 事sự 何hà 故cố 經kinh 文văn 唯duy 除trừ 五ngũ 淨tịnh 居cư 不bất 除trừ 大đại 梵Phạm 王Vương 天thiên 耶da 答đáp 其kỳ 大Đại 梵Phạm 天Thiên 中trung 。 亦diệc 有hữu 餘dư 異dị 生sanh 而nhi 未vị 發phát 心tâm 彼bỉ 天thiên 處xứ 無vô 聲Thanh 聞Văn 也dã 或hoặc 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 化hóa 大đại 梵Phạm 天Thiên 等đẳng 也dã 是thị 故cố 不bất 除trừ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 第đệ 二nhị 會hội 者giả 意ý 云vân 若nhược 第đệ 二nhị 會hội 即tức 當đương 舊cựu 大đại 品phẩm 經kinh 第đệ 十thập 五ngũ 卷quyển 說thuyết 若nhược 依y 今kim 大đại 唐đường 三tam 藏tạng 所sở 譯dịch 大đại 般Bát 若Nhã 六lục 百bách 卷quyển 第đệ 一nhất 百bách 二nhị 十thập 九cửu 說thuyết 十thập 六lục 會hội 中trung 當đương 第đệ 一nhất 會hội 也dã 或hoặc 可khả 今kim 字tự 未vị 詳tường 未vị 宜nghi 更cánh 勘khám 餘dư 本bổn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 前tiền 師sư 解giải 此thử 文văn 者giả 至chí 有hữu 何hà 別biệt 因nhân 獨độc 無vô 迴hồi 心tâm 者giả 意ý 云vân 若nhược 前tiền 師sư 釋thích 此thử 文văn 大đại 般Bát 若Nhã 經kinh 言ngôn 色sắc 界giới 初sơ 禪thiền 三tam 天thiên 二nhị 禪thiền 三tam 天thiên 三tam 禪thiền 三tam 天thiên 乃nãi 至chí 四tứ 禪thiền 下hạ 三tam 天thiên 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 即tức 據cứ 地địa 前tiền 異dị 生sanh 凡phàm 夫phu 者giả 說thuyết 非phi 是thị 二Nhị 乘Thừa 。 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 等đẳng 於ư 色sắc 界giới 中trung 。 能năng 發phát 心tâm 也dã 若nhược 約ước 二Nhị 乘Thừa 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 發phát 心tâm 不bất 約ước 異dị 生sanh 等đẳng 發phát 心tâm 爾nhĩ 者giả 何hà 故cố 經kinh 中trung 偏thiên 說thuyết 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 發phát 心tâm 不bất 說thuyết 五ngũ 淨tịnh 居cư 天thiên 。 不bất 還hoàn 果quả 發phát 心tâm 耶da 有hữu 何hà 所sở 以dĩ 淨tịnh 居cư 獨độc 無vô 迴hồi 心tâm 者giả 故cố 知tri 唯duy 約ước 地địa 前tiền 異dị 生sanh 發phát 心tâm 者giả 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 第đệ 二nhị 師sư 云vân 一nhất 以dĩ 經kinh 證chứng 等đẳng 者giả 即tức 大đại 般Bát 若Nhã 經kinh 說thuyết 色sắc 界giới 中trung 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 也dã 二nhị 亦diệc 由do 理lý 即tức 不bất 還hoàn 果quả 生sanh 五ngũ 淨Tịnh 居Cư 。 更cánh 不bất 生sanh 無vô 色sắc 。 果quả 既ký 生sanh 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 。 趣thú 涅Niết 槃Bàn 近cận 躭đam 寂tịch 心tâm 堅kiên 化hóa 必tất 難nan 得đắc 故cố 無vô 迴hồi 心tâm 者giả 然nhiên 樂nhạo/nhạc/lạc 慧tuệ 上thượng 流lưu 即tức 生sanh 五ngũ 淨Tịnh 居Cư 。 受thọ 不bất 生sanh 無vô 色sắc 。 界giới 言ngôn 樂nhạo/nhạc/lạc 慧tuệ 者giả 以dĩ 色sắc 界giới 中trung 定định 慧tuệ 均quân 滿mãn 故cố 若nhược 樂nhạo/nhạc/lạc 定định 上thượng 流lưu 即tức 避tị 五ngũ 淨tịnh 居cư 直trực 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 此thử 即tức 理lý 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 理lý 既ký 齊tề 其kỳ 文văn 共cộng 會hội 者giả 即tức 前tiền 後hậu 二nhị 師sư 道Đạo 理lý 皆giai 齊tề 又hựu 二nhị 師sư 解giải 共cộng 會hội 經kinh 文văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 初sơ 則tắc 發phát 心tâm 要yếu 經kinh 多đa 生sanh 乃nãi 至chí 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 者giả 不bất 者giả 解giải 云vân 此thử 中trung 問vấn 意ý 佛Phật 地địa 經kinh 及cập 此thử 論luận 既ký 許hứa 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 受thọ 變biến 易dị 身thân 然nhiên 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 雖tuy 初sơ 即tức 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 已dĩ 或hoặc 經kinh 一nhất 生sanh 經kinh 或hoặc 二nhị 生sanh 乃nãi 至chí 七thất 生sanh 身thân 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 亦diệc 應ưng 許hứa 有hữu 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 先tiên 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 已dĩ 。 從tùng 欲dục 界giới 死tử 已dĩ 故cố 生sanh 色sắc 界giới 中trung 身thân 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 何hà 不bất 然nhiên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 云vân 無vô 也dã 生sanh 色sắc 界giới 者giả 指chỉ 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 今kim 生sanh 色sắc 界giới 名danh 生sanh 色sắc 界giới 者giả 非phi 是thị 已dĩ 生sanh 色sắc 界giới 也dã 必tất 非phi 經kinh 於ư 欲dục 界giới 生sanh 者giả 既ký 得đắc 不bất 還hoàn 更cánh 不bất 經kinh 於ư 欲dục 界giới 生sanh 以dĩ 欲dục 界giới 業nghiệp 盡tận 故cố 意ý 說thuyết 不bất 還hoàn 不bất 同đồng 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 經kinh 於ư 欲dục 界giới 受thọ 生sanh 此thử 亦diệc 舉cử 不bất 還hoàn 不bất 同đồng 二nhị 果quả 也dã 疏sớ/sơ 云vân 不bất 還hoàn 聖thánh 者giả 已dĩ 下hạ 方phương 說thuyết 不bất 還hoàn 不bất 生sanh 色sắc 界giới 所sở 由do 又hựu 云vân 生sanh 色sắc 界giới 生sanh 必tất 非phi 經kinh 於ư 欲dục 界giới 生sanh 者giả 解giải 云vân 生sanh 色sắc 界giới 者giả 指chỉ 不bất 還hoàn 也dã 雖tuy 合hợp 生sanh 色sắc 界giới 然nhiên 不bất 肯khẳng 向hướng 色sắc 界giới 更cánh 經kinh 一nhất 生sanh 何hà 況huống 多đa 生sanh 又hựu 亦diệc 不bất 肯khẳng 生sanh 在tại 色sắc 界giới 卻khước 向hướng 欲dục 界giới 生sanh 發phát 心tâm 以dĩ 欲dục 界giới 業nghiệp 盡tận 故cố 何hà 作tác 此thử 說thuyết 答đáp 以dĩ 第đệ 一nhất 師sư 許hứa 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 必tất 於ư 欲dục 界giới 發phát 心tâm 無vô 上thượng 界giới 發phát 心tâm 者giả 故cố 作tác 此thử 解giải 即tức 前tiền 亦diệc 應ưng 許hứa 有hữu 欲dục 界giới 發phát 心tâm 至chí 上thượng 界giới 生sanh 身thân 方phương 受thọ 變biến 易dị 者giả 不bất 難nan 也dã 故cố 疏sớ/sơ 中trung 答đáp 問vấn 有hữu 二nhị 解giải 第đệ 一nhất 解giải 是thị 前tiền 第đệ 一nhất 師sư 也dã 故cố 前tiền 師sư 說thuyết 云vân 必tất 無vô 欲dục 界giới 發phát 菩Bồ 薩Tát 心tâm 。 已dĩ 從tùng 欲dục 界giới 命mạng 終chung 生sanh 在tại 色sắc 界giới 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 也dã 如như 有hữu 人nhân 於ư 此thử 現hiện 身thân 上thượng 得đắc 初sơ 果quả 已dĩ 更cánh 不bất 經kinh 生sanh 即tức 得đắc 第đệ 三tam 果quả 更cánh 不bất 經kinh 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 生sanh 以dĩ 欲dục 界giới 業nghiệp 盡tận 故cố 又hựu 有hữu 二Nhị 乘Thừa 人nhân 或hoặc 得đắc 初Sơ 果Quả 。 二nhị 果quả 已dĩ 於ư 欲dục 界giới 或hoặc 經kinh 一nhất 生sanh 二nhị 生sanh 。 乃nãi 至chí 多đa 生sanh 已dĩ 此thử 初sơ 二nhị 果quả 更cánh 不bất 生sanh 上thượng 界giới 以dĩ 經kinh 欲dục 界giới 生sanh 故cố 即tức 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 而nhi 取thủ 阿A 羅La 漢Hán 。 果quả 也dã 故cố 俱câu 舍xá 云vân 欲dục 聖thánh 不bất 經kinh 餘dư 界giới 中trung 生sanh 也dã 或hoặc 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 有hữu 不bất 還hoàn 聖thánh 者giả 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 已dĩ 。 得đắc 根căn 本bổn 定định 得đắc 宿túc 住trụ 通thông 知tri 欲dục 界giới 業nghiệp 盡tận 而nhi 厭yếm 麤thô 身thân 即tức 便tiện 急cấp 引dẫn 變biến 易dị 也dã 或hoặc 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 有hữu 不bất 還hoàn 果quả 雖tuy 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 不bất 得đắc 上thượng 根căn 本bổn 亦diệc 不bất 得đắc 宿túc 住trụ 通thông 即tức 不bất 知tri 欲dục 界giới 業nghiệp 盡tận 但đãn 厭yếm 麤thô 身thân 即tức 便tiện 急cấp 引dẫn 變biến 易dị 身thân 也dã 故cố 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 發phát 心tâm 即tức 於ư 欲dục 界giới 身thân 而nhi 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 也dã 故cố 不bất 還hoàn 已dĩ 不bất 同đồng 初sơ 二nhị 果quả 勝thắng 人nhân 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 欲dục 界giới 業nghiệp 未vị 盡tận 故cố 望vọng 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 亦diệc 有hữu 不bất 得đắc 通thông 者giả 然nhiên 由do 有hữu 聖thánh 道Đạo 力lực 故cố 小tiểu 分phần/phân 亦diệc 有hữu 能năng 知tri 欲dục 界giới 。 業nghiệp 生sanh 多đa 少thiểu 者giả 亦diệc 有hữu 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 不bất 能năng 知tri 欲dục 界giới 。 業nghiệp 生sanh 多đa 少thiểu 也dã 此thử 初sơ 二nhị 果quả 業nghiệp 力lực 所sở 牽khiên 或hoặc 有hữu 即tức 發phát 心tâm 時thời 即tức 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 或hoặc 有hữu 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 已dĩ 或hoặc 經kinh 欲dục 界giới 一nhất 兩lưỡng 生sanh 乃nãi 至chí 第đệ 七thất 。 生sanh 身thân 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 此thử 初sơ 二nhị 果quả 於ư 未vị 至chí 定định 中trung 而nhi 得đắc 變biến 易dị 生sanh 死tử 也dã 故cố 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 時thời 。 即tức 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 謂vị 欲dục 界giới 業nghiệp 力lực 盡tận 故cố 通thông 力lực 勝thắng 故cố 厭yếm 惡ác 染nhiễm 故cố 故cố 不bất 肯khẳng 上thượng 界giới 更cánh 經kinh 一nhất 生sanh 身thân 受thọ 變biến 易dị 身thân 也dã 何hà 況huống 多đa 生sanh 總tổng 結kết 答đáp 問vấn 意ý 也dã 如như 前tiền 初sơ 二nhị 三tam 果quả 有hữu 經kinh 生sanh 不bất 經kinh 生sanh 有hữu 得đắc 根căn 本bổn 定định 通thông 有hữu 不bất 得đắc 者giả 。 皆giai 約ước 根căn 利lợi 鈍độn 以dĩ 明minh 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 云vân 既ký 無vô 文văn 遮già 如như 七thất 生sanh 者giả 發phát 心tâm 留lưu 身thân 未vị 必tất 同đồng 時thời 乃nãi 至chí 於ư 理lý 無vô 違vi 此thử 第đệ 二nhị 解giải 為vi 解giải 即tức 是thị 第đệ 二nhị 護hộ 法Pháp 師sư 也dã 此thử 師sư 意ý 說thuyết 既ký 無vô 論luận 文văn 遮già 即tức 許hứa 欲dục 界giới 中trung 發phát 菩Bồ 薩Tát 心tâm 。 已dĩ 生sanh 色sắc 界giới 中trung 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 也dã 由do 如như 初sơ 果quả 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 已dĩ 。 或hoặc 經kinh 一nhất 生sanh 即tức 受thọ 變biến 易dị 或hoặc 經kinh 二nhị 生sanh 乃nãi 至chí 七thất 生sanh 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 故cố 發phát 心tâm 留lưu 身thân 未vị 必tất 同đồng 時thời 不bất 還hoàn 亦diệc 爾nhĩ 有hữu 欲dục 界giới 發phát 心tâm 於ư 色sắc 界giới 生sanh 身thân 受thọ 變biến 易dị 生sanh 死tử 何hà 以dĩ 故cố 謂vị 不Bất 還Hoàn 。 果quả 人nhân 欲dục 界giới 業nghiệp 盡tận 故cố 又hựu 未vị 得đắc 第đệ 四tứ 禪thiền 。 邊biên 際tế 定định 資tư 故cố 業nghiệp 可khả 得đắc 留lưu 身thân 所sở 以dĩ 欲dục 得đắc 生sanh 色sắc 界giới 。 依y 殊thù 勝thắng 身thân 受thọ 變biến 易dị 身thân 也dã 由do 如như 是thị 理lý 先tiên 於ư 欲dục 界giới 發phát 心tâm 或hoặc 生sanh 梵Phạm 眾chúng 一nhất 天thiên 受thọ 一nhất 身thân 即tức 受thọ 變biến 易dị 或hoặc 有hữu 生sanh 二nhị 天thiên 謂vị 梵Phạm 眾chúng 梵Phạm 輔phụ 受thọ 二nhị 天thiên 身thân 已dĩ 即tức 受thọ 變biến 易dị 也dã 或hoặc 生sanh 三tam 天thiên 處xứ 方phương 受thọ 變biến 易dị 乃nãi 至chí 或hoặc 生sanh 一nhất 地địa 方phương 受thọ 變biến 易dị 或hoặc 生sanh 二nhị 地địa 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 。 乃nãi 至chí 廣quảng 果quả 天thiên 身thân 方phương 受thọ 變biến 易dị 身thân 皆giai 不bất 遮già 也dã 然nhiên 不bất 還hoàn 果quả 發phát 心tâm 向hướng 大đại 於ư 上thượng 界giới 受thọ 生sanh 地địa 地địa 地địa 中trung 不bất 得đắc 重trọng/trùng 生sanh 隨tùy 其kỳ 天thiên 處xứ 但đãn 受thọ 一nhất 生sanh 即tức 得đắc 然nhiên 疏sớ/sơ 中trung 說thuyết 未vị 得đắc 邊biên 際tế 定định 可khả 資tư 故cố 業nghiệp 故cố 欲dục 得đắc 依y 勝thắng 身thân 方phương 受thọ 變biến 易dị 者giả 此thử 文văn 且thả 據cứ 一nhất 生sanh 說thuyết 非phi 是thị 盡tận 理lý 疏sớ/sơ 云vân 未vị 得đắc 邊biên 際tế 定định 約ước 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 邊biên 際tế 定định 說thuyết 故cố 是thị 不bất 盡tận 理lý 也dã 今kim 難nạn/nan 曰viết 亦diệc 有hữu 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 依y 未vị 至chí 定định 中trung 而nhi 得đắc 受thọ 變biến 易dị 身thân 如như 何hà 言ngôn 不bất 還hoàn 果quả 未vị 得đắc 邊biên 際tế 定định 不bất 得đắc 受thọ 變biến 易dị 身thân 耶da 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 六lục 種chủng 法pháp 唯duy 依y 邊biên 際tế 起khởi 一nhất 者giả 宿túc 命mạng 二nhị 者giả 無vô 定định 三tam 者giả 願nguyện 智trí 四tứ 者giả 法pháp 無vô 礙ngại 解giải 。 五ngũ 義nghĩa 無vô 礙ngại 解giải 。 六lục 者giả 詞từ 無vô 礙ngại 解giải 。 然nhiên 邊biên 際tế 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 者giả 邊biên 際tế 謂vị 第đệ 四tứ 禪thiền 二nhị 者giả 果quả 邊biên 際tế 謂vị 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 上thượng 上thượng 品phẩm 定định 故cố 知tri 疏sớ/sơ 中trung 解giải 不bất 盡tận 理lý 應ưng 云vân 不bất 還hoàn 人nhân 欲dục 界giới 發phát 心tâm 向hướng 上thượng 界giới 中trung 說thuyết 勝thắng 身thân 受thọ 變biến 易dị 者giả 而nhi 將tương 為vi 勝thắng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 為vi 三tam 界giới 處xứ 為vi 不bất 爾nhĩ 者giả 問vấn 意ý 云vân 此thử 實thật 報báo 土thổ/độ 大đại 自tự 在tại 宮cung 為vi 是thị 三tam 界giới 處xứ 隔cách 為vi 不bất 是thị 三tam 界giới 處xứ 攝nhiếp 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 佛Phật 地địa 論luận 說thuyết 此thử 他tha 受thọ 用dụng 乃nãi 至chí 即tức 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 攝nhiếp 者giả 此thử 他tha 受thọ 用dụng 佛Phật 居cư 受thọ 用dụng 士sĩ 為vi 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 法Pháp 若nhược 論luận 處xứ 攝nhiếp 即tức 向hướng 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 攝nhiếp 若nhược 論luận 界giới 繫hệ 即tức 是thị 不bất 繫hệ 菩Bồ 薩Tát 欲dục 上thượng 大đại 寶bảo 華hoa 王vương 座tòa 時thời 節tiết 大đại 長trường 遠viễn 千thiên 劫kiếp 學học 佛Phật 威uy 儀nghi 等đẳng 即tức 有hữu 十thập 種chủng 相tướng 。 現hiện 即tức 大đại 寶bảo 華hoa 王vương 是thị 一nhất 切thiết 也dã 若nhược 菩Bồ 薩Tát 座tòa 華hoa 王vương 座tòa 已dĩ 即tức 十thập 方phương 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 佛Phật 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 及cập 他tha 受thọ 用dụng 佛Phật 一nhất 時thời 雲vân 集tập 。 摩ma 菩Bồ 薩Tát 頂đảnh 其kỳ 菩Bồ 薩Tát 即tức 入nhập 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 頓đốn 斷đoạn 三tam 界giới 二nhị 部bộ 種chủng 盡tận 至chí 第đệ 二nhị 念niệm 既ký 成thành 佛Phật 身thân 是thị 徧biến 法Pháp 界Giới 廣quảng 如như 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 十Thập 地Địa 品phẩm 說thuyết 此thử 諸chư 佛Phật 色sắc 身thân 。 而nhi 是thị 無vô 礙ngại 狀trạng 似tự 法pháp 處xứ 中trung 無vô 對đối 色sắc 也dã 問vấn 大đại 自tự 在tại 宮cung 唯duy 在tại 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 上thượng 。 亦diệc 為vi 在tại 諸chư 處xứ 有hữu 耶da 答đáp 今kim 且thả 答đáp 今kim 且thả 約ước 在tại 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 上thượng 。 其kỳ 實thật 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 上thượng 下hạ 十thập 方phương 皆giai 有hữu 也dã 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 說thuyết 常thường 在tại 靈Linh 鷲Thứu 山Sơn 。 等đẳng 故cố 像tượng 法pháp 決quyết 疑nghi 經kinh 普phổ 廣quảng 菩Bồ 薩Tát 問vấn 十thập 方phương 淨tịnh 土độ 。 等đẳng 故cố 知tri 不bất 唯duy 在tại 一nhất 處xứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 妙diệu 淨tịnh 土độ 出xuất 過quá 三tam 界giới 。 者giả 意ý 云vân 此thử 淨tịnh 土độ 亦diệc 繫hệ 亦diệc 不bất 繫hệ 如như 佛Phật 變biến 及cập 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 後hậu 得đắc 智trí 所sở 變biến 即tức 是thị 無vô 漏lậu 三tam 界giới 不bất 繫hệ 若nhược 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 有hữu 漏lậu 第đệ 八bát 識thức 所sở 變biến 者giả 是thị 有hữu 漏lậu 三tam 界giới 繫hệ 能năng 變biến 識thức 是thị 界giới 繫hệ 所sở 變biến 土thổ/độ 亦diệc 爾nhĩ 意ý 說thuyết 如như 佛Phật 第đệ 八bát 識thức 變biến 及cập 菩Bồ 薩Tát 第đệ 六lục 。 識thức 後hậu 得đắc 智trí 變biến 即tức 不bất 攝nhiếp 故cố 云vân 有hữu 妙diệu 淨tịnh 土độ 出xuất 過quá 三tam 界giới 。 也dã 若nhược 據cứ 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 第đệ 八bát 識thức 變biến 即tức 是thị 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 攝nhiếp 也dã 以dĩ 淨tịnh 土độ 極cực 勝thắng 故cố 然nhiên 淨tịnh 居cư 天thiên 不bất 知tri 有hữu 亦diệc 不bất 往vãng 彼bỉ 。 唯duy 是thị 他tha 受thọ 用dụng 佛Phật 為vi 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 法Pháp 之chi 處xứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 隨tùy 是thị 何hà 繫hệ 染nhiễm 不bất 染nhiễm 識thức 引dẫn 生sanh 何hà 地địa 無vô 漏lậu 識thức 起khởi 者giả 染nhiễm 者giả 即tức 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 有hữu 人nhân 法pháp 執chấp 不bất 染nhiễm 者giả 謂vị 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 唯duy 有hữu 法pháp 執chấp 謂vị 此thử 二nhị 人nhân 身thân 在tại 欲dục 界giới 發phát 其kỳ 有hữu 漏lậu 第đệ 七thất 識thức 隨tùy 第đệ 八bát 識thức 亦diệc 是thị 欲dục 界giới 繫hệ 若nhược 入nhập 初sơ 禪thiền 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 時thời 由do 第đệ 六lục 識thức 先tiên 依y 初sơ 禪thiền 入nhập 法pháp 空không 觀quán 所sở 以dĩ 第đệ 七thất 識thức 與dữ 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 相tương 應ứng 即tức 是thị 欲dục 界giới 染nhiễm 不bất 染nhiễm 第đệ 七thất 識thức 引dẫn 生sanh 初sơ 禪thiền 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 乃nãi 至chí 引dẫn 起khởi 二nhị 禪thiền 三tam 禪thiền 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 皆giai 准chuẩn 此thử 知tri 現hiện 疏sớ/sơ 無vô 此thử 文văn 疏sớ/sơ 主chủ 言ngôn 有hữu 覆phú 名danh 染nhiễm 無vô 覆phú 名danh 不bất 染nhiễm 者giả 即tức 約ước 總tổng 語ngữ 何hà 以dĩ 故cố 此thử 法pháp 執chấp 若nhược 望vọng 二Nhị 乘Thừa 名danh 為vi 無vô 覆phú 即tức 名danh 不bất 染nhiễm 若nhược 望vọng 菩Bồ 薩Tát 即tức 是thị 有hữu 覆phú 即tức 名danh 為vi 染nhiễm 今kim 言ngôn 有hữu 覆phú 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 即tức 望vọng 菩Bồ 薩Tát 不bất 約ước 二Nhị 乘Thừa 故cố 知tri 法pháp 執chấp 唯duy 名danh 為vi 染nhiễm 應ưng 言ngôn 謂vị 從tùng 何hà 界giới 染nhiễm 第đệ 七thất 識thức 引dẫn 生sanh 何hà 界giới 無vô 漏lậu 第đệ 七thất 識thức 也dã 若nhược 兼kiêm 無Vô 學Học 迴hồi 心tâm 說thuyết 者giả 即tức 法pháp 執chấp 望vọng 二Nhị 乘Thừa 迴hồi 心tâm 亦diệc 是thị 染nhiễm 有hữu 覆phú 何hà 得đắc 有hữu 不bất 染nhiễm 第đệ 七thất 亦diệc 得đắc 有hữu 無vô 漏lậu 第đệ 七thất 且thả 如như 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 第đệ 六lục 。 識thức 先tiên 入nhập 生sanh 空không 觀quán 以dĩ 伏phục 第đệ 七thất 識thức 染nhiễm 我ngã 執chấp 即tức 第đệ 七thất 識thức 唯duy 有hữu 不bất 染nhiễm 法pháp 執chấp 在tại 次thứ 彼bỉ 第đệ 六lục 識thức 即tức 起khởi 法pháp 空không 觀quán 引dẫn 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 起khởi 時thời 亦diệc 得đắc 名danh 第đệ 七thất 不bất 染nhiễm 法pháp 執chấp 引dẫn 無vô 漏lậu 第đệ 七thất 也dã 問vấn 今kim 云vân 不bất 染nhiễm 對đối 何hà 說thuyết 不bất 染nhiễm 耶da 答đáp 但đãn 對đối 我ngã 執chấp 名danh 不bất 染nhiễm 以dĩ 不bất 染nhiễm 生sanh 空không 智trí 故cố 生sanh 空không 智trí 起khởi 時thời 我ngã 執chấp 已dĩ 以dĩ 伏phục 故cố 名danh 不bất 染nhiễm 雖tuy 有hữu 法pháp 執chấp 在tại 亦diệc 名danh 不bất 染nhiễm 對đối 菩Bồ 薩Tát 名danh 不phủ 染nhiễm 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 此thử 師sư 說thuyết 有hữu 人nhân 法pháp 執chấp 故cố 乃nãi 至chí 皆giai 互hỗ 相tương 生sanh 者giả 謂vị 即tức 護hộ 法Pháp 師sư 說thuyết 第đệ 七thất 識thức 具cụ 有hữu 人nhân 法pháp 二nhị 執chấp 今kim 言ngôn 第đệ 七thất 識thức 中trung 染nhiễm 者giả 人nhân 執chấp 不bất 染nhiễm 者giả 法pháp 執chấp 者giả 通thông 望vọng 二Nhị 乘Thừa 說thuyết 也dã 如như 第đệ 七thất 識thức 先tiên 有hữu 人nhân 執chấp 後hậu 入nhập 生sanh 空không 觀quán 等đẳng 時thời 即tức 第đệ 七thất 識thức 是thị 無vô 覆phú 即tức 是thị 有hữu 覆phú 染nhiễm 引dẫn 無vô 覆phú 不bất 染nhiễm 後hậu 出xuất 生sanh 空không 觀quán 時thời 即tức 是thị 無vô 覆phú 即tức 是thị 無vô 覆phú 引dẫn 生sanh 有hữu 覆phú 也dã 又hựu 如như 預dự 流lưu 人nhân 身thân 在tại 欲dục 界giới 入nhập 生sanh 空không 觀quán 時thời 即tức 欲dục 界giới 有hữu 覆phú 第đệ 七thất 引dẫn 生sanh 欲dục 界giới 無vô 覆phú 第đệ 七thất 乃nãi 至chí 一nhất 來lai 果quả 家gia 家gia 等đẳng 皆giai 准chuẩn 此thử 知tri 又hựu 不bất 還hoàn 果quả 身thân 在tại 色sắc 初sơ 禪thiền 地địa 入nhập 生sanh 空không 觀quán 及cập 生sanh 空không 後hậu 得đắc 智trí 及cập 所sở 引dẫn 滅diệt 盡tận 定định 時thời 即tức 是thị 初sơ 禪thiền 有hữu 覆phú 第đệ 七thất 引dẫn 起khởi 初sơ 禪thiền 無vô 覆phú 無vô 記ký 第đệ 七thất 識thức 後hậu 出xuất 觀quán 時thời 即tức 初sơ 禪thiền 無vô 覆phú 第đệ 七thất 引dẫn 生sanh 初sơ 禪thiền 有hữu 覆phú 第đệ 七thất 識thức 也dã 乃nãi 至chí 身thân 在tại 非phi 非phi 想tưởng 初sơ 得đắc 無Vô 學Học 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 時thời 即tức 唯duy 是thị 非phi 想tưởng 有hữu 覆phú 第đệ 七thất 引dẫn 生sanh 非phi 想tưởng 無vô 覆phú 第đệ 七thất 識thức 言ngôn 與dữ 非phi 無vô 漏lậu 心tâm 時thời 染nhiễm 皆giai 互hỗ 相tương 生sanh 者giả 意ý 說thuyết 第đệ 六lục 識thức 起khởi 生sanh 空không 觀quán 時thời 名danh 與dữ 非phi 無vô 漏lậu 心tâm 時thời 由do 第đệ 六lục 入nhập 觀quán 第đệ 七thất 有hữu 覆phú 染nhiễm 引dẫn 無vô 覆phú 不bất 染nhiễm 故cố 云vân 染nhiễm 皆giai 互hỗ 相tương 生sanh 也dã 前tiền 雖tuy 已dĩ 說thuyết 其kỳ 義nghĩa 未vị 彰chương 今kim 更cánh 再tái 陳trần 恐khủng 無vô 惑hoặc 也dã 又hựu 云vân 與dữ 非phi 無vô 漏lậu 心tâm 時thời 者giả 意ý 說thuyết 彼bỉ 無vô 漏lậu 第đệ 七thất 與dữ 染nhiễm 第đệ 七thất 互hỗ 相tương 引dẫn 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 在tại 下hạ 二nhị 界giới 有hữu 漏lậu 第đệ 七thất 乃nãi 至chí 與dữ 第đệ 八bát 識thức 同đồng 地địa 繫hệ 故cố 者giả 前tiền 初Sơ 地Địa 以dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 不bất 生sanh 無vô 色sắc 。 界giới 唯duy 生sanh 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 若nhược 有hữu 漏lậu 第đệ 七thất 識thức 但đãn 與dữ 第đệ 八bát 識thức 同đồng 地địa 繫hệ 故cố 且thả 如như 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 或hoặc 無Vô 學Học 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 身thân 在tại 欲dục 界giới 第đệ 六lục 識thức 入nhập 初sơ 禪thiền 定định 起khởi 法pháp 空không 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 時thời 即tức 是thị 欲dục 界giới 中trung 有hữu 覆phú 第đệ 七thất 識thức 引dẫn 生sanh 初sơ 禪thiền 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 想tưởng 應ưng 無vô 漏lậu 第đệ 七thất 識thức 乃nãi 至chí 第đệ 六lục 。 識thức 起khởi 非phi 想tưởng 地địa 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 即tức 是thị 欲dục 界giới 有hữu 漏lậu 有hữu 覆phú 染nhiễm 第đệ 七thất 識thức 引dẫn 生sanh 非phi 想tưởng 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 即tức 能năng 引dẫn 第đệ 七thất 唯duy 是thị 欲dục 界giới 繫hệ 所sở 引dẫn 無vô 漏lậu 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 通thông 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 也dã 或hoặc 菩Bồ 薩Tát 身thân 在tại 欲dục 界giới 第đệ 六lục 識thức 起khởi 色sắc 界giới 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 即tức 是thị 色sắc 界giới 有hữu 覆phú 染nhiễm 第đệ 七thất 識thức 引dẫn 生sanh 色sắc 界giới 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 後hậu 出xuất 觀quán 時thời 即tức 是thị 色sắc 界giới 平bình 性tánh 色sắc 界giới 有hữu 覆phú 第đệ 七thất 乃nãi 至chí 第đệ 六lục 。 識thức 起khởi 非phi 想tưởng 地địa 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 即tức 是thị 色sắc 界giới 有hữu 覆phú 染nhiễm 第đệ 七thất 引dẫn 非phi 想tưởng 地địa 平bình 等đẳng 智trí 後hậu 出xuất 觀quán 時thời 即tức 是thị 非phi 想tưởng 。 平bình 等đẳng 智trí 生sanh 色sắc 界giới 有hữu 覆phú 染nhiễm 第đệ 七thất 也dã 非phi 無vô 色sắc 界giới 有hữu 覆phú 七thất 識thức 能năng 生sanh 以dĩ 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 不bất 生sanh 。 無vô 色sắc 故cố 疏sớ/sơ 且thả 總tổng 相tương/tướng 云vân 染nhiễm 不bất 染nhiễm 第đệ 七thất 識thức 應ưng 言ngôn 唯duy 染nhiễm 第đệ 七thất 以dĩ 法pháp 執chấp 我ngã 執chấp 望vọng 菩Bồ 薩Tát 皆giai 是thị 有hữu 覆phú 染nhiễm 故cố 雖tuy 望vọng 二Nhị 乘Thừa 法pháp 執chấp 第đệ 七thất 亦diệc 名danh 不bất 染nhiễm 無vô 覆phú 而nhi 今kim 且thả 望vọng 菩Bồ 薩Tát 非phi 餘dư 。

【# 疏sớ/sơ 】# 菩Bồ 薩Tát 滅diệt 離ly 無vô 色sắc 生sanh 故cố 者giả 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 滅diệt 無vô 色sắc 生sanh 業nghiệp 故cố 云vân 滅diệt 離ly 無vô 色sắc 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 言ngôn 染nhiễm 識thức 為vi 緣duyên 及cập 果quả 者giả 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 染nhiễm 識thức 為vi 緣duyên 者giả 謂vị 第đệ 七thất 及cập 果quả 者giả 即tức 第đệ 八bát 識thức 總tổng 報báo 果quả 故cố 與dữ 第đệ 七thất 同đồng 地địa 繫hệ 故cố 在tại 下hạ 二nhị 界giới 二nhị 果quả 者giả 即tức 是thị 無vô 覆phú 不bất 染nhiễm 第đệ 七thất 識thức 唯duy 與dữ 法pháp 執chấp 相tướng 應ưng 者giả 由do 染nhiễm 第đệ 七thất 引dẫn 起khởi 故cố 得đắc 果quả 名danh 此thử 染nhiễm 不bất 淨tịnh 第đệ 七thất 但đãn 在tại 下hạ 二nhị 界giới 繫hệ 以dĩ 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 不bất 生sanh 無vô 色sắc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 所sở 引dẫn 無vô 漏lậu 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 乃nãi 至chí 不bất 可khả 。 言ngôn 第đệ 七thất 是thị 下hạ 地địa 等đẳng 者giả 解giải 云vân 即tức 能năng 引dẫn 有hữu 覆phú 染nhiễm 第đệ 七thất 是thị 欲dục 色sắc 界giới 繫hệ 所sở 引dẫn 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 通thông 色sắc 無vô 色sắc 也dã 又hựu 如như 因nhân 位vị 十Thập 地Địa 地địa 中trung 其kỳ 第đệ 七thất 識thức 即tức 隨tùy 第đệ 六lục 識thức 也dã 且thả 如như 初Sơ 地Địa 以dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 身thân 在tại 欲dục 界giới 第đệ 六lục 識thức 起khởi 初sơ 禪thiền 法pháp 空không 觀quán 其kỳ 第đệ 七thất 識thức 起khởi 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 即tức 隨tùy 第đệ 六lục 識thức 初sơ 禪thiền 同đồng 地địa 法pháp 也dã 若nhược 第đệ 六lục 識thức 起khởi 二nhị 禪thiền 法pháp 空không 觀quán 時thời 其kỳ 第đệ 七thất 識thức 起khởi 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 即tức 隨tùy 第đệ 六lục 識thức 二nhị 禪thiền 同đồng 地địa 法pháp 也dã 乃nãi 至chí 第đệ 六lục 。 識thức 起khởi 非phi 想tưởng 地địa 滅diệt 盡tận 定định 其kỳ 第đệ 七thất 識thức 起khởi 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 平bình 等đẳng 智trí 即tức 隨tùy 第đệ 六lục 非phi 想tưởng 同đồng 地địa 法pháp 也dã 若nhược 佛Phật 果Quả 第đệ 七thất 識thức 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 與dữ 第đệ 八bát 識thức 同đồng 地địa 也dã 不bất 隨tùy 於ư 第đệ 六lục 也dã 前tiền 說thuyết 如Như 來Lai 唯duy 依y 第đệ 四tứ 禪thiền 故cố 故cố 疏sớ/sơ 云vân 如như 因nhân 位vị 者giả 意ý 顯hiển 異dị 佛Phật 果Quả 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三tam 界giới 九cửu 地địa 有hữu 漏lậu 望vọng 無vô 漏lậu 乃nãi 至chí 各các 容dung 故cố 者giả 此thử 有hữu 四tứ 門môn 一nhất 三tam 界giới 相tương 望vọng 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 二nhị 九cửu 地địa 相tương 望vọng 上thượng 下hạ 地địa 為vi 無vô 間gian 緣duyên 三tam 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 相tương 望vọng 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 四tứ 善thiện 惡ác 三tam 性tánh 為vi 無vô 間gian 緣duyên 於ư 四tứ 義nghĩa 各các 各các 互hỗ 作tác 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 故cố 論luận 云vân 各các 容dung 也dã 此thử 言ngôn 善thiện 惡ác 者giả 約ước 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 三tam 性tánh 相tướng 望vọng 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 不bất 約ước 上thượng 界giới 如như 上thượng 界giới 無vô 不bất 善thiện 法pháp 故cố 。 解giải 云vân 若nhược 欲dục 界giới 死tử 還hoàn 生sanh 欲dục 界giới 即tức 得đắc 以dĩ 三tam 性tánh 能năng 引dẫn 生sanh 欲dục 界giới 有hữu 覆phú 潤nhuận 生sanh 愛ái 又hựu 如như 初sơ 禪thiền 死tử 還hoàn 生sanh 初sơ 禪thiền 其kỳ 命mạng 終chung 心tâm 即tức 通thông 有hữu 覆phú 無vô 記ký 及cập 善thiện 性tánh 心tâm 死tử 引dẫn 起khởi 初sơ 禪thiền 有hữu 覆phú 潤nhuận 生sanh 愛ái 結kết 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 死tử 遠viễn 生sanh 有hữu 頂đảnh 亦diệc 然nhiên 若nhược 欲dục 界giới 死tử 生sanh 色sắc 無vô 色sắc 不bất 得đắc 以dĩ 不bất 善thiện 心tâm 。 及cập 有hữu 覆phú 心tâm 死tử 故cố 以dĩ 要yếu 離ly 下hạ 界giới 染nhiễm 方phương 能năng 生sanh 上thượng 有hữu 故cố 若nhược 未vị 入nhập 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 善thiện 即tức 通thông 欲dục 界giới 中trung 皆giai 思tư 慧tuệ 是thị 也dã 亦diệc 通thông 四tứ 禪thiền 中trung 皆giai 思tư 慧tuệ 若nhược 決quyết 釋thích 分phần/phân 善thiện 四tứ 善thiện 根căn 唯duy 是thị 色sắc 界giới 修tu 慧tuệ 也dã 若nhược 次thứ 第đệ 修tu 行hành 。 者giả 初sơ 二nhị 果quả 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 修tu 慧tuệ 唯duy 在tại 初sơ 禪thiền 未vị 至chí 定định 也dã 若nhược 不bất 還hoàn 果quả 利lợi 根căn 者giả 先tiên 世thế 間gian 道đạo 六lục 行hành 伏phục 斷đoạn 惑hoặc 超siêu 前tiền 二nhị 根căn 無vô 超siêu 第đệ 三tam 果quả 者giả 即tức 是thị 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 即tức 通thông 在tại 五ngũ 地địa 謂vị 四tứ 根căn 本bổn 定định 及cập 初sơ 未vị 至chí 定định 或hoặc 通thông 六lục 地địa 及cập 中trung 間gian 禪thiền 。 也dã 若nhược 菩Bồ 提Đề 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 初sơ 暖noãn 頂đảnh 下hạ 忍nhẫn 等đẳng 位vị 即tức 通thông 下hạ 三tam 禪thiền 中trung 善thiện 上thượng 忍nhẫn 位vị 即tức 唯duy 在tại 第đệ 四tứ 禪thiền 故cố 下hạ 論luận 云vân 雖tuy 方phương 便tiện 時thời 通thông 諸chư 靜tĩnh 慮lự 而nhi 依y 第đệ 四tứ 禪thiền 方phương 得đắc 成thành 滿mãn 若nhược 麟lân 角giác 獨Độc 覺Giác 四tứ 善thiện 根căn 即tức 唯duy 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 有hữu 也dã 以dĩ 為vi 互hỗ 時thời 促xúc 欲dục 不bất 容dung 起khởi 下hạ 三tam 禪thiền 中trung 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 也dã 其kỳ 無vô 色sắc 界giới 。 即tức 無vô 三tam 乘thừa 解giải 脫thoát 分phần/phân 善thiện 及cập 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 也dã 問vấn 得đắc 初sơ 果quả 已dĩ 者giả 更cánh 有hữu 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 以dĩ 不bất 答đáp 無vô 也dã 唯duy 未vị 得đắc 果quả 前tiền 有hữu 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 順thuận 凡phàm 見kiến 道đạo 真chân 實thật 決quyết 擇trạch 智trí 故cố 若nhược 初Sơ 地Địa 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 於ư 修tu 道Đạo 位vị 中trung 唯duy 有hữu 順thuận 決quyết 擇trạch 定định 無vô 前tiền 四tứ 善thiện 根căn 故cố 俱câu 舍xá 論luận 云vân 定định 有hữu 四tứ 種chủng 一nhất 順thuận 退thoái 分phần/phân 謂vị 從tùng 淨tịnh 定định 出xuất 已dĩ 即tức 起khởi 煩phiền 惱não 退thoái 故cố 名danh 順thuận 退thoái 分phần/phân 二nhị 順thuận 住trụ 分phần/phân 且thả 如như 從tùng 初sơ 禪thiền 定định 亦diệc 出xuất 亦diệc 不bất 進tiến 亦diệc 不bất 退thoái 中trung 品phẩm 而nhi 往vãng 名danh 順thuận 住trụ 分phần/phân 三tam 順thuận 勝thắng 進tiến 分phần/phân 如như 從tùng 初sơ 禪thiền 出xuất 得đắc 入nhập 第đệ 二nhị 禪thiền 。 定định 即tức 名danh 順thuận 勝thắng 進tiến 分phần/phân 二nhị 禪thiền 已dĩ 上thượng 亦diệc 然nhiên 四tứ 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 如như 從tùng 定định 出xuất 即tức 得đắc 無vô 漏lậu 名danh 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 定định 即tức 初sơ 果quả 已dĩ 去khứ 亦diệc 得đắc 順thuận 決quyết 擇trạch 定định 也dã 義nghĩa 准chuẩn 大Đại 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 合hợp 有hữu 此thử 四tứ 種chủng 定định 也dã 作tác 法pháp 如như 前tiền 問vấn 加gia 行hành 位vị 與dữ 加gia 行hành 道Đạo 何hà 別biệt 答đáp 加gia 行hành 位vị 唯duy 地địa 前tiền 菩Bồ 薩Tát 有hữu 加gia 行hành 故cố 進tiến 斷đoạn 後hậu 惑hoặc 皆giai 有hữu 加gia 行hành 無vô 間gian 道đạo 等đẳng 問vấn 三tam 乘thừa 人nhân 初sơ 起khởi 無vô 漏lậu 心tâm 。 唯duy 用dụng 色sắc 界giới 有hữu 漏lậu 善thiện 心tâm 若nhược 已dĩ 後hậu 起khởi 無vô 漏lậu 心tâm 。 亦diệc 用dụng 欲dục 界giới 無vô 色sắc 界giới 有hữu 漏lậu 善thiện 心tâm 引dẫn 以dĩ 不bất 思tư 之chi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 五ngũ 識thức 中trung 初sơ 三tam 識thức 上thượng 下hạ 言ngôn 自tự 類loại 至chí 不bất 可khả 言ngôn 互hỗ 唯duy 一nhất 界giới 故cố 者giả 若nhược 眼nhãn 耳nhĩ 身thân 三tam 識thức 即tức 欲dục 界giới 及cập 初sơ 禪thiền 即tức 上thượng 下hạ 界giới 更cánh 互hỗ 為vi 緣duyên 也dã 若nhược 鼻tị 舌thiệt 二nhị 識thức 唯duy 在tại 欲dục 界giới 有hữu 上thượng 界giới 無vô 色sắc 即tức 不bất 可khả 言ngôn 上thượng 下hạ 界giới 互hỗ 為vi 緣duyên 若nhược 鼻tị 舌thiệt 二nhị 識thức 善thiện 等đẳng 三tam 性tánh 亦diệc 更cánh 互hỗ 為vi 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 言ngôn 善thiện 等đẳng 亦diệc 隨tùy 所sở 應ưng 上thượng 下hạ 界giới 地địa 者giả 即tức 欲dục 界giới 善thiện 眼nhãn 識thức 為vi 緣duyên 引dẫn 生sanh 初sơ 禪thiền 無vô 記ký 初sơ 禪thiền 眼nhãn 識thức 初sơ 起khởi 時thời 既ký 是thị 率suất 爾nhĩ 心tâm 明minh 知tri 是thị 無vô 記ký 也dã 或hoặc 初sơ 禪thiền 善thiện 眼nhãn 識thức 引dẫn 生sanh 欲dục 界giới 眼nhãn 識thức 初sơ 起khởi 時thời 亦diệc 是thị 無vô 記ký 也dã 耳nhĩ 身thân 二nhị 識thức 准chuẩn 知tri 。

【# 論luận 】# 有hữu 義nghĩa 五ngũ 識thức 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 自tự 類loại 互hỗ 作tác 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 等đẳng 者giả 此thử 有hữu 二nhị 師sư 說thuyết 此thử 師sư 意ý 說thuyết 初Sơ 地Địa 轉chuyển 五ngũ 識thức 得đắc 成thành 事sự 智trí 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 。 中trung 皆giai 容dung 與dữ 有hữu 漏lậu 互hỗ 起khởi 後hậu 師sư 不bất 許hứa 為vi 正chánh 此thử 論luận 第đệ 十thập 及cập 佛Phật 地địa 論luận 皆giai 有hữu 此thử 兩lưỡng 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 第đệ 八bát 所sở 緣duyên 必tất 同đồng 漏lậu 無vô 漏lậu 故cố 者giả 五ngũ 同đồng 識thức 亦diệc 緣duyên 五ngũ 境cảnh 由do 與dữ 根căn 同đồng 境cảnh 故cố 所sở 以dĩ 有hữu 漏lậu 根căn 發phát 無vô 漏lậu 識thức 此thử 有hữu 阿a 妨phương 故cố 作tác 此thử 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 二nhị 於ư 境cảnh 明minh 昧muội 異dị 故cố 者giả 不bất 可khả 無vô 漏lậu 明minh 識thức 依y 有hữu 漏lậu 闇ám 根căn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 譬thí 喻dụ 如như 在tại 餘dư 位vị 極cực 成thành 眼nhãn 等đẳng 根căn 者giả 意ý 說thuyết 餘dư 因nhân 位vị 極cực 成thành 眼nhãn 等đẳng 根căn 即tức 是thị 此thử 中trung 譬thí 喻dụ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 餘dư 因nhân 位vị 者giả 意ý 說thuyết 如như 餘dư 因nhân 位vị 極cực 成thành 眼nhãn 等đẳng 根căn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 准chuẩn 前tiền 師sư 十Thập 地Địa 乃nãi 至chí 初sơ 起khởi 雖tuy 必tất 在tại 欲dục 界giới 後hậu 起khởi 亦diệc 通thông 色sắc 界giới 者giả 十Thập 地Địa 之chi 中trung 得đắc 無vô 漏lậu 五ngũ 識thức 八bát 地địa 已dĩ 去khứ 既ký 受thọ 變biến 易dị 身thân 明minh 知tri 初Sơ 地Địa 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 定định 得đắc 無vô 漏lậu 五ngũ 識thức 同đồng 佛Phật 果Quả 後hậu 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 五ngũ 識thức 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 云vân 初sơ 起khởi 雖tuy 必tất 在tại 欲dục 界giới 後hậu 起khởi 亦diệc 通thông 時thời 色sắc 界giới 者giả 初sơ 師sư 意ý 說thuyết 准chuẩn 下hạ 第đệ 九cửu 論luận 文văn 諸chư 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 初sơ 入nhập 見kiến 道đạo 得đắc 初Sơ 地Địa 時thời 唯duy 依y 欲dục 界giới 善thiện 趣thú 身thân 起khởi 即tức 初sơ 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 即tức 是thị 欲dục 界giới 中trung 五ngũ 識thức 初sơ 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 五ngũ 識thức 故cố 云vân 初sơ 起khởi 雖tuy 必tất 在tại 欲dục 界giới 若nhược 菩Bồ 薩Tát 入nhập 初Sơ 地Địa 已dĩ 或hoặc 生sanh 色sắc 界giới 受thọ 變biến 易dị 身thân 引dẫn 起khởi 無vô 漏lậu 五ngũ 識thức 故cố 云vân 後hậu 起khởi 亦diệc 通thông 色sắc 界giới 也dã 上thượng 言ngôn 於ư 理lý 無vô 違vi 者giả 此thử 師sư 許hứa 十Thập 地Địa 得đắc 起khởi 無vô 漏lậu 五ngũ 識thức 故cố 無vô 明minh 等đẳng 難nạn/nan 許hứa 明minh 識thức 依y 闇ám 根căn 起khởi 於ư 理lý 無vô 違vi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 異dị 生sanh 成thành 佛Phật 必tất 是thị 色sắc 界giới 第đệ 八bát 識thức 後hậu 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 者giả 即tức 喚hoán 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 名danh 為vi 。 異dị 生sanh 據cứ 本bổn 名danh 說thuyết 以dĩ 不bất 是thị 經Kinh 聖thánh 迴hồi 心tâm 故cố 云vân 頓đốn 悟ngộ 於ư 色sắc 界giới 後hậu 成thành 佛Phật 時thời 。 引dẫn 無vô 漏lậu 五ngũ 識thức 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 八bát 地địa 已dĩ 去khứ 菩Bồ 薩Tát 便tiện 無vô 鼻tị 舌thiệt 識thức 等đẳng 者giả 此thử 中trung 即tức 約ước 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 身thân 生sanh 色sắc 界giới 者giả 說thuyết 以dĩ 鼻tị 舌thiệt 二nhị 根căn 於ư 色sắc 界giới 第đệ 四tứ 禪thiền 繫hệ 故cố 無vô 鼻tị 舌thiệt 二nhị 識thức 以dĩ 此thử 二nhị 識thức 唯duy 欲dục 界giới 繫hệ 故cố 若nhược 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 身thân 在tại 欲dục 界giới 乃nãi 至chí 第đệ 十Thập 地Địa 。 已dĩ 來lai 皆giai 具cụ 五ngũ 識thức 以dĩ 所sở 留lưu 身thân 唯duy 欲dục 界giới 故cố 是thị 以dĩ 具cụ 五ngũ 識thức 也dã 問vấn 頓đốn 悟ngộ 身thân 生sanh 色sắc 界giới 即tức 無vô 鼻tị 舌thiệt 識thức 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 身thân 在tại 欲dục 界giới 即tức 具cụ 五ngũ 識thức 應ưng 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 不bất 及cập 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 耶da 答đáp 不bất 然nhiên 頓đốn 悟ngộ 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 身thân 生sanh 上thượng 界giới 受thọ 變biến 易dị 身thân 佛Phật 果Quả 難nan 思tư 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 。 三tam 識thức 聞văn 香hương 於ư 理lý 何hà 失thất 地địa 法pháp 無vô 故cố 不bất 應ưng 為vi 難nạn/nan 若nhược 無vô 鼻tị 舌thiệt 二nhị 識thức 即tức 不bất 及cập 者giả 亦diệc 應ưng 色sắc 界giới 天thiên 身thân 不bất 及cập 欲dục 界giới 人nhân 也dã 以dĩ 無vô 二nhị 識thức 故cố 彼bỉ 既ký 不bất 爾nhĩ 此thử 云vân 何hà 然nhiên 又hựu 如như 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 漸tiệm 次thứ 行hành 者giả 從tùng 初sơ 果quả 乃nãi 至chí 極cực 果quả 次thứ 第đệ 斷đoạn 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 煩phiền 惱não 得đắc 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 無vô 為vi 超siêu 果quả 之chi 者giả 得đắc 無vô 為vi 即tức 又hựu 三tam 十thập 四tứ 心tâm 成thành 佛Phật 見kiến 道đạo 十thập 六lục 心tâm 九cửu 無vô 間gian 九cửu 解giải 脫thoát 得đắc 無vô 為vi 小tiểu 即tức 應ưng 次thứ 第đệ 行hành 者giả 勝thắng 超siêu 果quả 佛Phật 者giả 故cố 知tri 不bất 爾nhĩ 廣quảng 如như 大đại 抄sao 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 二nhị 根căn 處xứ 身thân 根căn 聞văn 香hương 等đẳng 者giả 意ý 說thuyết 鼻tị 舌thiệt 根căn 處xứ 次thứ 有hữu 身thân 根căn 即tức 用dụng 身thân 識thức 聞văn 香hương 此thử 有hữu 何hà 意ý 答đáp 以dĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 識thức 是thị 合hợp 中trung 知tri 故cố 所sở 以dĩ 無vô 二nhị 識thức 用dụng 身thân 識thức 聞văn 香hương 嘗thường 味vị 等đẳng 又hựu 色sắc 界giới 次thứ 無vô 段đoạn 食thực 設thiết 有hữu 鼻tị 舌thiệt 於ư 彼bỉ 何hà 用dụng 何hà 況huống 第đệ 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 捨xả 虫trùng 身thân 非phi 段đoạn 食thực 身thân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 有hữu 此thử 解giải 由do 如như 是thị 義nghĩa 前tiền 師sư 解giải 好hảo/hiếu 者giả 雖tuy 有hữu 此thử 後hậu 解giải 者giả 欲dục 界giới 鼻tị 舌thiệt 識thức 依y 色sắc 界giới 中trung 鼻tị 舌thiệt 根căn 今kim 不bất 取thủ 此thử 後hậu 解giải 即tức 取thủ 前tiền 解giải 眼nhãn 耳nhĩ 身thân 三tam 識thức 亦diệc 用dụng 聞văn 香hương 等đẳng 於ư 理lý 為vi 勝thắng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 善thiện 無vô 記ký 性tánh 多đa 唯duy 善thiện 性tánh 有hữu 通thông 無vô 記ký 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 若nhược 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 臨lâm 欲dục 成thành 佛Phật 。 時thời 用dụng 何hà 性tánh 五ngũ 識thức 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 五ngũ 識thức 耶da 故cố 今kim 疏sớ/sơ 中trung 云vân 通thông 善thiện 性tánh 無vô 記ký 性tánh 其kỳ 五ngũ 識thức 於ư 中trung 即tức 多đa 唯duy 是thị 善thiện 性tánh 少thiểu 分phần 亦diệc 通thông 無vô 記ký 謂vị 非phi 臨lâm 欲dục 成thành 佛Phật 。 時thời 五ngũ 識thức 一nhất 切thiết 時thời 通thông 善thiện 無vô 記ký 性tánh 今kim 言ngôn 善thiện 性tánh 者giả 即tức 是thị 修tu 所sở 成thành 攝nhiếp 由do 八bát 地địa 已dĩ 去khứ 菩Bồ 薩Tát 第đệ 六lục 。 識thức 中trung 修tu 慧tuệ 引dẫn 起khởi 五ngũ 識thức 中trung 或hoặc 二nhị 識thức 或hoặc 三tam 識thức 是thị 善thiện 性tánh 或hoặc 一nhất 識thức 或hoặc 二nhị 識thức 既ký 是thị 率suất 爾nhĩ 心tâm 即tức 是thị 無vô 記ký 性tánh 故cố 五ngũ 識thức 中trung 或hoặc 是thị 無vô 記ký 或hoặc 是thị 善thiện 性tánh 從tùng 此thử 已dĩ 後hậu 。 即tức 引dẫn 生sanh 五ngũ 識thức 亦diệc 由do 善thiện 性tánh 如như 目Mục 連Liên 第đệ 六lục 識thức 入nhập 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 中trung 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 定định 耳nhĩ 識thức 聞văn 欲dục 界giới 聲thanh 率suất 爾nhĩ 聞văn 聲thanh 是thị 無vô 記ký 性tánh 非phi 是thị 修tu 慧tuệ 所sở 成thành 已dĩ 後hậu 是thị 善thiện 性tánh 即tức 是thị 修tu 慧tuệ 所sở 成thành 故cố 三tam 慧tuệ 所sở 成thành 者giả 唯duy 是thị 善thiện 性tánh 今kim 此thử 亦diệc 爾nhĩ 第đệ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 第đệ 六lục 識thức 中trung 常thường 無vô 漏lậu 善thiện 其kỳ 五ngũ 識thức 若nhược 起khởi 卒tuất 爾nhĩ 心tâm 率suất 爾nhĩ 心tâm 是thị 無vô 記ký 故cố 非phi 是thị 善thiện 性tánh 修tu 慧tuệ 所sở 有hữu 五ngũ 識thức 無vô 不bất 善thiện 性tánh 起khởi 善thiện 性tánh 多đa 無vô 記ký 性tánh 少thiểu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 合hợp 八bát 識thức 入nhập 十thập 二nhị 心tâm 為vi 無vô 間gian 緣duyên 者giả 十thập 二nhị 心tâm 者giả 欲dục 界giới 有hữu 四tứ 心tâm 謂vị 善thiện 不bất 善thiện 。 有hữu 覆phú 無vô 記ký 無vô 覆phú 無vô 記ký 色sắc 界giới 有hữu 三tam 心tâm 但đãn 除trừ 不bất 善thiện 有hữu 餘dư 三tam 心tâm 無vô 色sắc 界giới 有hữu 三tam 心tâm 准chuẩn 色sắc 界giới 合hợp 三tam 界giới 有hữu 十thập 心tâm 於ư 無vô 漏lậu 中trung 有hữu 二nhị 心tâm 謂vị 有hữu 學học 無vô 漏lậu 心tâm 無Vô 學Học 無vô 漏lậu 心tâm 都đô 計kế 有hữu 十thập 二nhị 心tâm 也dã 為vi 無vô 間gian 緣duyên 者giả 大Đại 乘Thừa 中trung 欲dục 界giới 無vô 覆phú 無vô 記ký 心tâm 能năng 引dẫn 生sanh 上thượng 二nhị 界giới 無vô 覆phú 無vô 記ký 心tâm 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 即tức 是thị 欲dục 界giới 第đệ 八bát 識thức 命mạng 終chung 生sanh 上thượng 二nhị 界giới 從tùng 上thượng 生sanh 下hạ 亦diệc 爾nhĩ 又hựu 下hạ 界giới 有hữu 覆phú 無vô 記ký 能năng 引dẫn 生sanh 上thượng 二nhị 界giới 有hữu 覆phú 無vô 記ký 心tâm 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 即tức 是thị 第đệ 七thất 識thức 欲dục 界giới 命mạng 終chung 生sanh 上thượng 二nhị 界giới 從tùng 上thượng 生sanh 下hạ 亦diệc 爾nhĩ 識thức 准chuẩn 知tri 若nhược 論luận 引dẫn 無vô 漏lậu 即tức 此thử 七thất 八bát 二nhị 識thức 普phổ 能năng 引dẫn 無vô 漏lậu 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 小Tiểu 乘Thừa 中trung 唯duy 說thuyết 善thiện 心tâm 能năng 引dẫn 無vô 漏lậu 必tất 無vô 有hữu 覆phú 無vô 覆phú 心tâm 能năng 引dẫn 無vô 漏lậu 也dã 。

【# 論luận 】# 心tâm 或hoặc 相tương 應ứng 者giả 所sở 言ngôn 或hoặc 者giả 是thị 三tam 性tánh 不bất 定định 義nghĩa 意ý 說thuyết 心tâm 王vương 與dữ 三tam 性tánh 心tâm 所sở 相tương 應ứng 者giả 多đa 不bất 定định 或hoặc 時thời 與dữ 信tín 等đẳng 善thiện 心tâm 所sở 相tương 應ứng 而nhi 緣duyên 於ư 境cảnh 或hoặc 時thời 與dữ 不bất 善thiện 貪tham 等đẳng 相tương 應ứng 而nhi 緣duyên 於ư 境cảnh 或hoặc 與dữ 有hữu 覆phú 心tâm 所sở 相tương 應ứng 或hoặc 時thời 與dữ 無vô 覆phú 無vô 記ký 等đẳng 心tâm 所sở 相tương 應ứng 故cố 云vân 或hoặc 也dã 。

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 疏Sớ/sơ 義Nghĩa 演Diễn 卷quyển 第đệ 八bát 末mạt (# 上thượng )#

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 疏Sớ/sơ 義Nghĩa 演Diễn 卷quyển 第đệ 八bát 末mạt (# 下hạ )#

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 有hữu 二nhị 師sư 乃nãi 至chí 或hoặc 唯duy 緣duyên 實thật 者giả 即tức 是thị 西tây 方phương 諸chư 師sư 中trung 有hữu 二nhị 解giải 也dã 如như 疏sớ/sơ 云vân 前tiền 師sư 後hậu 師sư 者giả 即tức 指chỉ 西tây 方phương 師sư 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 則tắc 明minh 非phi 所sở 執chấp 者giả 意ý 說thuyết 眼nhãn 識thức 等đẳng 不bất 緣duyên 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 以dĩ 所sở 執chấp 無vô 體thể 故cố 不bất 能năng 生sanh 識thức 或hoặc 恐khủng 眼nhãn 字tự 錯thác 應ưng 是thị 曾tằng 字tự 將tương 順thuận 文văn 義nghĩa 更cánh 撿kiểm 餘dư 本bổn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 依y 他tha 無vô 為vi 可khả 有hữu 力lực 用dụng 至chí 名danh 為vi 緣duyên 者giả 意ý 云vân 如như 依y 他tha 有hữu 為vi 法pháp 及cập 無vô 為vi 法pháp 。 並tịnh 是thị 有hữu 而nhi 有hữu 力lực 用dụng 能năng 發phát 於ư 識thức 及cập 正chánh 智trí 等đẳng 故cố 名danh 為vi 緣duyên 者giả 是thị 緣duyên 相tương/tướng 假giả 籍tịch 義nghĩa 非phi 能năng 緣duyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 簡giản 經kinh 部bộ 眼nhãn 識thức 緣duyên 和hòa 合hợp 色sắc 體thể 是thị 假giả 法pháp 乃nãi 至chí 而nhi 非phi 是thị 緣duyên 以dĩ 無vô 體thể 故cố 。 者giả 意ý 云vân 經kinh 部bộ 境cảnh 等đẳng 色sắc 是thị 和hòa 合hợp 假giả 攬lãm 多đa 極cực 微vi 成thành 故cố 所sở 以dĩ 自tự 計kế 細tế 實thật 麤thô 假giả 然nhiên 許hứa 五ngũ 識thức 所sở 緣duyên 今kim 須tu 簡giản 也dã 大Đại 乘Thừa 麤thô 實thật 細tế 假giả 許hứa 五ngũ 識thức 緣duyên 有hữu 宗tông 麤thô 細tế 俱câu 實thật 問vấn 且thả 大Đại 乘Thừa 中trung 如như 前tiền 西tây 方phương 古cổ 一nhất 師sư 許hứa 眼nhãn 識thức 緣duyên 長trường/trưởng 等đẳng 假giả 法pháp 與dữ 經kinh 部bộ 眼nhãn 識thức 緣duyên 和hòa 合hợp 假giả 有hữu 何hà 別biệt 也dã 思tư 之chi 可khả 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 帶đái 者giả 是thị 心tâm 似tự 彼bỉ 境cảnh 相tướng 義nghĩa 乃nãi 至chí 如như 前tiền 。 第đệ 二nhị 卷quyển 解giải 者giả 帶đái 者giả 憑bằng 杖trượng 義nghĩa 由do 如như 病bệnh 人nhân 託thác 杖trượng 方phương 起khởi 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 託thác 境cảnh 而nhi 生sanh 即tức 心tâm 心tâm 所sở 憑bằng 杖trượng 境cảnh 方phương 生sanh 心tâm 名danh 帶đái 帶đái 者giả 是thị 心tâm 似tự 彼bỉ 境cảnh 相tướng 義nghĩa 即tức 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 有hữu 似tự 所sở 緣duyên 之chi 相tướng 者giả 即tức 是thị 親thân 相tương/tướng 分phần/phân 也dã 然nhiên 此thử 相tương/tướng 分phần/phân 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 為vi 行hành 相tương/tướng 即tức 能năng 緣duyên 心tâm 攝nhiếp 即tức 心tâm 外ngoại 法pháp 是thị 所sở 緣duyên 也dã 若nhược 大Đại 乘Thừa 有hữu 二nhị 重trọng/trùng 相tương/tướng 若nhược 約ước 親thân 所sở 緣duyên 者giả 即tức 說thuyết 相tương/tướng 分phân 是thị 所sở 緣duyên 見kiến 分phần/phân 名danh 行hành 相tương/tướng 即tức 縮súc 頭đầu 相tương/tướng 也dã 若nhược 說thuyết 依y 本bổn 質chất 名danh 所sở 緣duyên 即tức 出xuất 頭đầu 相tương/tướng 也dã 帶đái 有hữu 二nhị 義nghĩa 者giả 即tức 是thị 西tây 方phương 古cổ 師sư 釋thích 及cập 唐đường 三tam 藏tạng 釋thích 名danh 二nhị 義nghĩa 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 此thử 理lý 故cố 意ý 云vân 以dĩ 能năng 緣duyên 帶đái 境cảnh 之chi 相tướng 狀trạng 生sanh 故cố 般Bát 若Nhã 毱cúc 多đa 先tiên 於ư 正chánh 量lượng 部bộ 中trung 出xuất 家gia 建kiến 此thử 道Đạo 理lý 遂toại 計kế 出xuất 正chánh 智trí 緣duyên 真Chân 如Như 應ưng 無vô 相tướng 分phần/phân 以dĩ 無vô 相tướng 狀trạng 故cố 遂toại 造tạo 謗báng 大Đại 乘Thừa 論luận 云vân 正chánh 智trí 緣duyên 如như 應ưng 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 以dĩ 不bất 帶đái 真Chân 如Như 境cảnh 相tướng 狀trạng 故cố 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 正chánh 智trí 等đẳng 生sanh 時thời 狹hiệp 帶đái 真Chân 如Như 之chi 體thể 相tướng 起khởi 者giả 是thị 即tức 正chánh 智trí 託thác 真Chân 如Như 而nhi 為vi 境cảnh 而nhi 方phương 起khởi 故cố 唯duy 識thức 第đệ 九cửu 云vân 緣duyên 真Chân 如Như 智trí 雖tuy 無vô 相tướng 分phần/phân 而nhi 可khả 說thuyết 此thử 帶đái 如như 相tương/tướng 起khởi 不bất 離ly 如như 故cố 如như 自tự 證chứng 分phần/phân 緣duyên 見kiến 分phần/phân 時thời 不bất 變biến 而nhi 緣duyên 此thử 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 者giả 若nhược 約ước 法pháp 相tướng 門môn 中trung 解giải 即tức 真Chân 如Như 是thị 所sở 證chứng 以dĩ 正chánh 智trí 為vi 能năng 證chứng 故cố 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 二nhị 種chủng 別biệt 也dã 今kim 者giả 約ước 根căn 本bổn 智trí 上thượng 行hành 解giải 說thuyết 者giả 說thuyết 正chánh 智trí 證chứng 如như 時thời 即tức 約ước 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 上thượng 作tác 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 行hành 解giải 也dã 又hựu 作tác 有hữu 相tương/tướng 等đẳng 行hành 相tương/tướng 等đẳng 行hành 相tương/tướng 行hành 解giải 也dã 故cố 云vân 非phi 非phi 相tướng 也dã 非phi 相tướng 者giả 無vô 有hữu 有hữu 相tương/tướng 也dã 非phi 非phi 相tướng 者giả 亦diệc 不bất 不bất 無vô 相tướng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 相tương/tướng 言ngôn 體thể 即tức 有hữu 同đồng 時thời 心tâm 心tâm 所sở 乃nãi 至chí 雖tuy 有hữu 所sở 託thác 然nhiên 非phi 所sở 慮lự 者giả 此thử 文văn 難nạn/nan 意ý 若nhược 有hữu 體thể 法pháp 即tức 名danh 所sở 緣duyên 緣duyên 者giả 其kỳ 心tâm 心tâm 所sở 同đồng 時thời 起khởi 時thời 即tức 心tâm 所sở 亦diệc 有hữu 體thể 其kỳ 心tâm 王vương 亦diệc 杖trượng 託thác 心tâm 所sở 方phương 生sanh 其kỳ 心tâm 所sở 應ưng 是thị 心tâm 王vương 家gia 所sở 緣duyên 緣duyên 答đáp 心tâm 所sở 望vọng 心tâm 王vương 雖tuy 有hữu 所sở 託thác 而nhi 無vô 所sở 慮lự 即tức 心tâm 心tâm 所sở 同đồng 緣duyên 前tiền 境cảnh 不bất 能năng 親thân 緣duyên 心tâm 所sở 故cố 不bất 同đồng 緣duyên 如như 智trí 親thân 狹hiệp 帶đái 如như 體thể 起khởi 故cố 心tâm 所sở 非phi 是thị 心tâm 王vương 家gia 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 問vấn 何hà 故cố 有hữu 此thử 。 文văn 來lai 答đáp 意ý 說thuyết 云vân 具cụ 所sở 慮lự 所sở 託thác 方phương 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 句cú 是thị 緣duyên 者giả 即tức 論luận 中trung 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 是thị 緣duyên 也dã 此thử 句cú 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 者giả 即tức 論luận 中trung 是thị 帶đái 己kỷ 相tương/tướng 是thị 也dã 故cố 云vân 心tâm 或hoặc 相tương 應ứng 所sở 慮lự 所sở 託thác 是thị 所sở 緣duyên 也dã 又hựu 前tiền 句cú 是thị 緣duyên 此thử 句cú 是thị 所sở 緣duyên 者giả 即tức 真Chân 如Như 法pháp 即tức 是thị 前tiền 有hữu 體thể 法pháp 是thị 緣duyên 義nghĩa 所sở 託thác 即tức 是thị 後hậu 句cú 是thị 所sở 緣duyên 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 此thử 相tương 應ứng 法pháp 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 果quả 者giả 由do 有hữu 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 故cố 即tức 能năng 緣duyên 心tâm 心tâm 所sở 得đắc 生sanh 即tức 所sở 緣duyên 境cảnh 為vi 因nhân 能năng 緣duyên 心tâm 心tâm 所sở 是thị 果quả 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 能năng 為vi 緣duyên 生sanh 能năng 照chiếu 法pháp 者giả 若nhược 五ngũ 色sắc 根căn 及cập 識thức 等đẳng 皆giai 名danh 能năng 照chiếu 法pháp 若nhược 言ngôn 能năng 緣duyên 法pháp 唯duy 是thị 說thuyết 等đẳng 其kỳ 根căn 等đẳng 不bất 能năng 緣duyên 故cố 何hà 故cố 有hữu 此thử 。 文văn 來lai 耶da 答đáp 將tương 欲dục 解giải 其kỳ 所sở 慮lự 所sở 託thác 故cố 先tiên 起khởi 難nạn/nan 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 設thiết 為vi 彼bỉ 所sở 託thác 彼bỉ 得đắc 生sanh 者giả 如như 五ngũ 色sắc 根căn 但đãn 與dữ 五ngũ 識thức 為vi 所sở 依y 。 所sở 託thác 然nhiên 非phi 是thị 五ngũ 識thức 所sở 緣duyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 無vô 分phân 別biệt 亦diệc 能năng 慮lự 故cố 者giả 意ý 說thuyết 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 離ly 妄vọng 分phân 別biệt 亦diệc 能năng 緣duyên 慮lự 也dã 故cố 得đắc 成thành 所sở 緣duyên 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 安an 慧tuệ 等đẳng 師sư 既ký 無vô 見kiến 分phần/phân 如như 何hà 解giải 所sở 緣duyên 者giả 若nhược 安an 慧tuệ 等đẳng 師sư 既ký 無vô 見kiến 分phần/phân 即tức 無vô 能năng 緣duyên 慮lự 能năng 託thác 無vô 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 即tức 無vô 所sở 慮lự 所sở 託thác 也dã 汝nhữ 云vân 何hà 解giải 此thử 所sở 緣duyên 緣duyên 義nghĩa 耶da 。

【# 論luận 】# 此thử 體thể 有hữu 二nhị 一nhất 親thân 二nhị 疎sơ 者giả 此thử 辨biện 差sai 別biệt 也dã 親thân 者giả 謂vị 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phân 是thị 己kỷ 體thể 分phần/phân 非phi 相tướng 所sở 攝nhiếp 名danh 之chi 為vi 親thân 與dữ 能năng 緣duyên 心tâm 不bất 相tương 離ly 名danh 己kỷ 體thể 分phần/phân 故cố 論luận 云vân 若nhược 與dữ 能năng 緣duyên 體thể 不bất 相tương 離ly 是thị 見kiến 分phần/phân 等đẳng 內nội 所sở 慮lự 託thác 是thị 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 本bổn 質chất 青thanh 等đẳng 非phi 己kỷ 體thể 分phần/phân 相tương/tướng 分phần/phân 所sở 攝nhiếp 名danh 之chi 為vi 疎sơ 故cố 論luận 云vân 若nhược 與dữ 能năng 緣duyên 體thể 雖tuy 相tương 離ly 為vi 質chất 能năng 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 是thị 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 解giải 云vân 為vi 質chất 能năng 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 者giả 謂vị 本bổn 質chất 境cảnh 為vi 質chất 能năng 起khởi 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 是thị 有hữu 為vi 即tức 識thức 所sở 變biến 名danh 內nội 所sở 慮lự 者giả 即tức 是thị 親thân 相tương/tướng 分phân 是thị 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 疏sớ/sơ 中trung 雖tuy 無vô 託thác 字tự 准chuẩn 理lý 合hợp 有hữu 略lược 故cố 無vô 也dã 或hoặc 疏sớ/sơ 文văn 脫thoát 准chuẩn 下hạ 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 中trung 有hữu 託thác 字tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 如như 自tự 證chứng 緣duyên 見kiến 分phần/phân 等đẳng 者giả 即tức 如như 自tự 證chứng 分phần/phân 緣duyên 見kiến 分phần/phân 及cập 自tự 證chứng 分phần/phân 緣duyên 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 自tự 性tánh 分phần/phân 緣duyên 自tự 證chứng 分phần/phân 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 緣duyên 真Chân 如Như 等đẳng 並tịnh 是thị 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 空không 等đẳng 雖tuy 是thị 無vô 為vi 所sở 攝nhiếp 乃nãi 至chí 若nhược 依y 本bổn 體thể 即tức 是thị 真Chân 如Như 者giả 虗hư 空không 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 擇trạch 滅diệt 非phi 擇trạch 滅diệt 不bất 動động 想tưởng 受thọ 滅diệt 此thử 五ngũ 無vô 為vi 依y 真Chân 如Như 上thượng 假giả 立lập 若nhược 正chánh 智trí 緣duyên 真Chân 如Như 時thời 亦diệc 緣duyên 五ngũ 無vô 為vi 體thể 即tức 是thị 真Chân 如Như 也dã 即tức 依y 真Chân 如Như 無vô 為vi 。 上thượng 假giả 立lập 如như 第đệ 二nhị 卷quyển 論luận 云vân 離ly 諸chư 障chướng 碍# 故cố 名danh 虗hư 空không 若nhược 依y 識thức 變biến 即tức 有hữu 為vi 攝nhiếp 即tức 不bất 實thật 名danh 假giả 即tức 前tiền 第đệ 二nhị 卷quyển 中trung 識thức 變biến 虗hư 空không 識thức 變biến 虗hư 空không 既ký 有hữu 生sanh 滅diệt 即tức 是thị 有hữu 為vi 。 攝nhiếp 若nhược 從tùng 本bổn 質chất 判phán 性tánh 即tức 是thị 無vô 為vi 。 故cố 識thức 變biến 無vô 為vi 唯duy 是thị 獨độc 影ảnh 唯duy 從tùng 見kiến 若nhược 論luận 性tánh 即tức 從tùng 能năng 緣duyên 見kiến 以dĩ 判phán 三tam 性tánh 若nhược 從tùng 法pháp 攝nhiếp 以dĩ 有hữu 生sanh 滅diệt 唯duy 是thị 法pháp 同đồng 分phần/phân 收thu 若nhược 緣duyên 執chấp 離ly 蘊uẩn 法pháp 亦diệc 是thị 從tùng 能năng 緣duyên 心tâm 判phán 性tánh 亦diệc 是thị 獨độc 影ảnh 唯duy 從tùng 見kiến 即tức 人nhân 同đồng 分phần/phân 攝nhiếp 若nhược 心tâm 緣duyên 過quá 去khứ 想tưởng 亦diệc 爾nhĩ 若nhược 緣duyên 色sắc 相tướng 分phần/phân 即tức 是thị 色sắc 攝nhiếp 若nhược 緣duyên 心tâm 相tương/tướng 分phần/phân 即tức 是thị 心tâm 攝nhiếp 言ngôn 故cố 無vô 別biệt 說thuyết 者giả 意ý 云vân 故cố 唯duy 說thuyết 真Chân 如Như 不bất 別biệt 說thuyết 虗hư 空không 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 雖tuy 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 至chí 不bất 杖trượng 為vi 質chất 故cố 者giả 意ý 云vân 此thử 釋thích 通thông 外ngoại 難nạn/nan 外ngoại 難nạn/nan 云vân 若nhược 託thác 他tha 所sở 變biến 或hoặc 自tự 八bát 識thức 中trung 別biệt 識thức 所sở 變biến 為vi 自tự 質chất 境cảnh 方phương 是thị 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 者giả 且thả 如như 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 根căn 望vọng 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 識thức 為vi 是thị 親thân 緣duyên 為vi 是thị 疎sơ 緣duyên 耶da 故cố 舉cử 疏sớ/sơ 答đáp 云vân 然nhiên 雖tuy 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 根căn 亦diệc 第đệ 八bát 識thức 變biến 望vọng 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 識thức 非phi 是thị 二nhị 緣duyên 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 非phi 二nhị 緣duyên 耶da 答đáp 不bất 親thân 取thủ 故cố 不bất 是thị 親thân 緣duyên 不bất 杖trượng 為vi 質chất 故cố 不bất 是thị 疎sơ 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 要yếu 為vi 本bổn 質chất 至chí 之chi 相tướng 分phần/phân 似tự 本bổn 質chất 相tương/tướng 也dã 由do 質chất 為vi 緣duyên 而nhi 得đắc 起khởi 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 杖trượng 為vi 質chất 至chí 故cố 名danh 所sở 緣duyên 者giả 此thử 釋thích 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 言ngôn 杖trượng 為vi 質chất 起khởi 故cố 名danh 緣duyên 者giả 意ý 說thuyết 本bổn 質chất 為vi 緣duyên 起khởi 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 此thử 相tương/tướng 分phân 是thị 內nội 所sở 慮lự 託thác 故cố 論luận 云vân 為vi 質chất 能năng 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 也dã 即tức 見kiến 分phần/phân 變biến 此thử 內nội 相tương/tướng 分phần/phân 似tự 本bổn 質chất 法pháp 故cố 名danh 所sở 緣duyên 即tức 是thị 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 意ý 說thuyết 本bổn 質chất 起khởi 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 名danh 緣duyên 緣duyên 由do 也dã 見kiến 分phần/phân 變biến 此thử 內nội 相tương/tướng 分phần/phân 似tự 外ngoại 本bổn 質chất 法pháp 名danh 所sở 緣duyên 或hoặc 可khả 本bổn 質chất 望vọng 見kiến 分phần/phân 即tức 為vi 所sở 緣duyên 意ý 云vân 本bổn 質chất 能năng 起khởi 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 名danh 緣duyên 即tức 此thử 本bổn 質chất 望vọng 見kiến 分phân 是thị 所sở 緣duyên 由do 如như 面diện 質chất 非phi 但đãn 能năng 起khởi 鏡kính 中trung 面diện 像tượng 即tức 本bổn 面diện 亦diệc 是thị 鏡kính 所sở 照chiếu 也dã 此thử 亦diệc 爾nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 親thân 所sở 緣duyên 者giả 是thị 帶đái 己kỷ 相tương/tướng 以dĩ 來lai 釋thích 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 可khả 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 即tức 疎sơ 中trung 即tức 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 至chí 名danh 能năng 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 者giả 先tiên 問vấn 云vân 未vị 審thẩm 疎sơ 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phân 為vi 是thị 親thân 緣duyên 為vi 是thị 疎sơ 緣duyên 若nhược 是thị 親thân 緣duyên 者giả 即tức 不bất 合hợp 約ước 本bổn 質chất 而nhi 說thuyết 若nhược 是thị 疎sơ 緣duyên 者giả 即tức 不bất 合hợp 起khởi 於ư 內nội 心tâm 未vị 知tri 此thử 相tương/tướng 是thị 何hà 緣duyên 攝nhiếp 即tức 有hữu 此thử 問vấn 應ưng 解giải 云vân 且thả 如như 疎sơ 中trung 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phân 是thị 帶đái 本bổn 質chất 之chi 相tướng 帶đái 由do 似tự 也dã 如như 云vân 面diện 熱nhiệt 似tự 火hỏa 此thử 相tương/tướng 亦diệc 爾nhĩ 似tự 本bổn 質chất 故cố 不bất 同đồng 親thân 中trung 見kiến 分phần/phân 上thượng 相tương/tướng 也dã 見kiến 分phần/phân 上thượng 相tương/tướng 與dữ 見kiến 分phần/phân 不bất 相tương 離ly 故cố 。 此thử 相tương/tướng 攝nhiếp 屬thuộc 本bổn 質chất 以dĩ 離ly 見kiến 分phần/phân 故cố 疎sơ 緣duyên 故cố 緣duyên 此thử 相tương/tướng 時thời 即tức 緣duyên 本bổn 質chất 故cố 本bổn 質chất 望vọng 見kiến 分phần/phân 名danh 疎sơ 所sở 緣duyên 故cố 知tri 不bất 是thị 親thân 緣duyên 中trung 攝nhiếp 故cố 此thử 影ảnh 像tượng 相tương 似tự 本bổn 質chất 之chi 相tướng 名danh 為vi 所sở 緣duyên 由do 此thử 故cố 說thuyết 本bổn 質chất 能năng 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 名danh 所sở 緣duyên 義nghĩa 不bất 言ngôn 本bổn 質chất 起khởi 內nội 心tâm 也dã 若nhược 言ngôn 能năng 起khởi 內nội 心tâm 者giả 即tức 是thị 緣duyên 義nghĩa 即tức 親thân 緣duyên 中trung 相tương/tướng 分phân 是thị 有hữu 體thể 法pháp 為vi 緣duyên 能năng 起khởi 內nội 心tâm 故cố 是thị 緣duyên 義nghĩa 本bổn 質chất 不bất 能năng 親thân 起khởi 心tâm 故cố 今kim 者giả 意ý 成thành 此thử 緣duyên 義nghĩa 所sở 以dĩ 本bổn 質chất 能năng 起khởi 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 名danh 緣duyên 即tức 見kiến 分phần/phân 變biến 此thử 相tương/tướng 分phần/phân 似tự 本bổn 質chất 法pháp 名danh 所sở 緣duyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 起khởi 相tương/tướng 分phân 是thị 所sở 緣duyên 義nghĩa 者giả 意ý 說thuyết 本bổn 質chất 能năng 起khởi 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 相tương/tướng 分phần/phân 似tự 質chất 是thị 所sở 緣duyên 義nghĩa 也dã 意ý 說thuyết 本bổn 質chất 為vi 緣duyên 能năng 起khởi 相tương/tướng 分phần/phân 此thử 相tương/tướng 分phần/phân 極cực 似tự 本bổn 質chất 若nhược 緣duyên 相tương/tướng 時thời 即tức 本bổn 質chất 望vọng 見kiến 分phần/phân 亦diệc 是thị 所sở 緣duyên 也dã 又hựu 解giải 起khởi 是thị 緣duyên 義nghĩa 起khởi 相tương/tướng 分phân 是thị 所sở 緣duyên 義nghĩa 者giả 周chu 云vân 此thử 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 起khởi 是thị 緣duyên 義nghĩa 者giả 相tương/tướng 分phần/phân 有hữu 體thể 為vi 緣duyên 能năng 發phát 生sanh 心tâm 故cố 是thị 緣duyên 義nghĩa 起khởi 相tương/tướng 分phân 是thị 所sở 緣duyên 義nghĩa 者giả 意ý 說thuyết 心tâm 上thượng 變biến 起khởi 相tương/tướng 分phần/phân 緣duyên 者giả 是thị 所sở 緣duyên 義nghĩa 故cố 疎sơ 中trung 本bổn 質chất 但đãn 能năng 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 能năng 親thân 起khởi 內nội 心tâm 故cố 云vân 不bất 起khởi 內nội 心tâm 問vấn 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 與dữ 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 二nhị 緣duyên 行hành 相tướng 云vân 何hà 。 差sai 別biệt 答đáp 相tương/tướng 分phần/phân 與dữ 見kiến 體thể 不bất 相tương 離ly 名danh 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 即tức 如như 眼nhãn 識thức 上thượng 有hữu 青thanh 相tương/tướng 相tương 從tùng 緣duyên 生sanh 是thị 有hữu 體thể 法pháp 為vi 緣duyên 能năng 起khởi 內nội 心tâm 名danh 緣duyên 緣duyên 者giả 緣duyên 由do 假giả 藉tạ 之chi 義nghĩa 即tức 此thử 相tương/tướng 分phần/phân 於ư 識thức 上thượng 現hiện 是thị 識thức 所sở 慮lự 法pháp 故cố 名danh 所sở 緣duyên 此thử 即tức 名danh 為vi 。 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 唯duy 約ước 自tự 親thân 所sở 變biến 相tương/tướng 分phân 作tác 法pháp 不bất 約ước 本bổn 質chất 也dã 若nhược 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 不bất 約ước 自tự 所sở 變biến 為vi 論luận 唯duy 藉tạ 他tha 所sở 變biến 本bổn 質chất 為vi 緣duyên 自tự 識thức 於ư 中trung 變biến 起khởi 本bổn 質chất 之chi 相tướng 名danh 所sở 緣duyên 此thử 即tức 名danh 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 問vấn 如như 何hà 得đắc 知tri 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 杖trượng 他tha 變biến 本bổn 質chất 為vi 境cảnh 耶da 答đáp 如như 論luận 中trung 言ngôn 若nhược 與dữ 能năng 緣duyên 體thể 雖tuy 相tương 離ly 為vi 質chất 能năng 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 故cố 下hạ 論luận 云vân 能năng 緣duyên 或hoặc 有hữu 者giả 意ý 說thuyết 能năng 緣duyên 心tâm 或hoặc 有hữu 外ngoại 本bổn 質chất 能năng 為vi 緣duyên 發phát 起khởi 內nội 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 是thị 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 或hoặc 取thủ 自tự 一nhất 身thân 中trung 別biệt 識thức 所sở 變biến 為vi 質chất 自tự 託thác 彼bỉ 變biến 如như 眼nhãn 識thức 要yếu 杖trượng 他tha 第đệ 八bát 識thức 所sở 變biến 色sắc 境cảnh 眼nhãn 識thức 亦diệc 變biến 相tương/tướng 緣duyên 問vấn 若nhược 無vô 外ngoại 質chất 得đắc 成thành 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 不bất 答đáp 無vô 本bổn 質chất 法pháp 不bất 成thành 疎sơ 疏sớ/sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 但đãn 是thị 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 皆giai 有hữu 者giả 意ý 說thuyết 但đãn 是thị 能năng 緣duyên 心tâm 皆giai 有hữu 親thân 所sở 緣duyên 相tương/tướng 故cố 離ly 內nội 所sở 慮lự 託thác 相tương/tướng 分phần/phân 心tâm 不bất 生sanh 故cố 所sở 以dĩ 大Đại 乘Thừa 緣duyên 無vô 不bất 生sanh  心tâm 心tâm 起khởi 必tất 須tu 有hữu 相tương/tướng 分phần/phân 故cố 心tâm 起khởi 時thời 定định 有hữu 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 疎sơ 所sở 緣duyên 至chí 心tâm 亦diệc 生sanh 故cố 者giả 意ý 云vân 能năng 緣duyên 之chi 法pháp 者giả 是thị 能năng 緣duyên 心tâm 望vọng 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 有hữu 無vô 不bất 定định 以dĩ 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 望vọng 心tâm 外ngoại 本bổn 質chất 本bổn 質chất 若nhược 有hữu 心tâm 起khởi 時thời 定định 有hữu 疎sơ 為vi 緣duyên 緣duyên 若nhược 無vô 本bổn 質chất 心tâm 起khởi 即tức 無vô 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 有hữu 無vô 不bất 定định 也dã 。 如như 緣duyên 實thật 我ngã 法pháp 及cập 緣duyên 通thông 未vị 等đẳng 雖tuy 無vô 本bổn 質chất 心tâm 亦diệc 得đắc 生sanh 故cố 論luận 云vân 離ly 外ngoại 所sở 慮lự 託thác 亦diệc 得đắc 生sanh 故cố 無vô 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 但đãn 無vô 本bổn 質chất 而nhi 心tâm 生sanh 時thời 皆giai 無vô 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 亦diệc 能năng 變biến 他tha 依y 處xứ 者giả 相tương 似tự 名danh 變biến 不bất 杖trượng 他tha 生sanh 者giả 此thử 第đệ 一nhất 師sư 云vân 如như 張trương 人nhân 身thân 上thượng 扶phù 塵trần 餘dư 他tha 百bách 千thiên 有hữu 情tình 。 皆giai 於ư 張trương 人nhân 身thân 上thượng 同đồng 處xứ 變biến 作tác 扶phù 塵trần 時thời 餘dư 人nhân 等đẳng 各các 自tự 於ư 張trương 人nhân 身thân 上thượng 變biến 起khởi 扶phù 塵trần 餘dư 人nhân 亦diệc 不bất 杖trượng 張trương 人nhân 身thân 似tự 為vi 本bổn 質chất 方phương 變biến 起khởi 也dã 若nhược 張trương 人nhân 自tự 於ư 身thân 上thượng 所sở 變biến 起khởi 扶phù 根căn 塵trần 即tức 有hữu 受thọ 執chấp 用dụng 若nhược 餘dư 人nhân 於ư 張trương 人nhân 身thân 所sở 得đắc 扶phù 塵trần 即tức 無vô 執chấp 受thọ 用dụng 故cố 云vân 相tương 似tự 。 餘dư 人nhân 更cánh 互hỗ 相tương 望vọng 亦diệc 爾nhĩ 自tự 他tha 宗tông 皆giai 不bất 相tương 杖trượng 質chất 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 種chủng 子tử 等đẳng 亦diệc 扶phù 他tha 變biến 乃nãi 至chí 他tha 即tức 為vi 影ảnh 像tượng 者giả 此thử 第đệ 二nhị 師sư 意ý 說thuyết 自tự 身thân 第đệ 八bát 識thức 要yếu 杖trượng 他tha 人nhân 身thân 中trung 五ngũ 根căn 種chủng 子tử 器khí 世thế 間gian 等đẳng 以dĩ 為vi 本bổn 質chất 自tự 身thân 方phương 變biến 影ảnh 像tượng 五ngũ 根căn 種chủng 子tử 扶phù 塵trần 也dã 故cố 他tha 身thân 中trung 五ngũ 根căn 種chủng 等đẳng 望vọng 他tha 即tức 為vi 影ảnh 像tượng 也dã 其kỳ 餘dư 人nhân 第đệ 八bát 識thức 亦diệc 杖trượng 我ngã 自tự 身thân 中trung 種chủng 子tử 等đẳng 為vi 本bổn 質chất 他tha 人nhân 方phương 變biến 起khởi 影ảnh 像tượng 根căn 身thân 種chủng 子tử 扶phù 塵trần 等đẳng 故cố 故cố 他tha 望vọng 自tự 身thân 種chủng 等đẳng 亦diệc 為vi 本bổn 質chất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 前tiền 第đệ 二nhị 卷quyển 說thuyết 若nhược 不bất 變biến 他tha 應ưng 無vô 死tử 後hậu 尸thi 骸hài 等đẳng 事sự 者giả 若nhược 不bất 杖trượng 託thác 他tha 身thân 為vi 質chất 自tự 變biến 扶phù 塵trần 者giả 前tiền 人nhân 死tử 後hậu 或hoặc 生sanh 上thượng 界giới 或hoặc 般bát 涅Niết 槃Bàn 即tức 無vô 屍thi 骸hài 等đẳng 事sự 要yếu 須tu 杖trượng 他tha 為vi 質chất 而nhi 變biến 起khởi 扶phù 塵trần 前tiền 人nhân 雖tuy 死tử 後hậu 還hoàn 有hữu 死tử 人nhân 被bị 他tha 喫khiết 血huyết 肉nhục 等đẳng 今kim 現hiện 在tại 屍thi 骸hài 皆giai 是thị 現hiện 在tại 有hữu 情tình 所sở 變biến 扶phù 塵trần 若nhược 自tự 前tiền 人nhân 所sở 變biến 者giả 雖tuy 死tử 後hậu 即tức 滅diệt 故cố 知tri 杖trượng 他tha 為vi 質chất 變biến 他tha 扶phù 塵trần 等đẳng 得đắc 受thọ 用dụng 食thực 等đẳng 故cố 前tiền 第đệ 二nhị 卷quyển 云vân 或hoặc 生sanh 他tha 地địa 或hoặc 般bát 涅Niết 槃Bàn 彼bỉ 餘dư 屍thi 骸hài 由do 見kiến 相tương 續tục 等đẳng 受thọ 用dụng 故cố 故cố 疏sớ/sơ 云vân 即tức 以dĩ 他tha 所sở 變biến 為vì 己kỷ 第đệ 八bát 之chi 質chất 乃nãi 至chí 以dĩ 中trung 邊biên 文văn 變biến 他tha 為vi 定định 者giả 即tức 以dĩ 辨biện 中trung 邊biên 云vân 變biến 他tha 身thân 扶phù 根căn 塵trần 文văn 為vi 證chứng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 非phi 諸chư 有hữu 情tình 種chủng 皆giai 等đẳng 故cố 乃nãi 至chí 彼bỉ 人nhân 少thiểu 者giả 如như 何hà 相tương/tướng 杖trượng 者giả 解giải 云vân 疏sớ/sơ 主chủ 意ý 說thuyết 三tam 乘thừa 定định 性tánh 人nhân 種chủng 子tử 名danh 少thiểu 謂vị 三tam 乘thừa 定định 性tánh 人nhân 各các 各các 自tự 有hữu 。 一nhất 人nhân 自tự 乘thừa 種chủng 子tử 無vô 餘dư 乘thừa 種chủng 子tử 且thả 如như 聲Thanh 聞Văn 定định 性tánh 唯duy 有hữu 一nhất 人nhân 。 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 種chủng 子tử 無vô 餘dư 乘thừa 種chủng 子tử 餘dư 二nhị 人nhân 亦diệc 爾nhĩ 故cố 名danh 少thiểu 也dã 若nhược 三tam 乘thừa 下hạ 定định 性tánh 人nhân 種chủng 子tử 最tối 多đa 或hoặc 有hữu 一nhất 不bất 定định 性tánh 人nhân 有hữu 二Nhị 乘Thừa 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 無vô 菩Bồ 薩Tát 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 或hoặc 有hữu 一nhất 不bất 定định 性tánh 人nhân 有hữu 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 薩Tát 。 無vô 漏lậu 種chủng 無vô 獨Độc 覺Giác 種chủng 或hoặc 一nhất 不bất 定định 性tánh 人nhân 有hữu 獨Độc 覺Giác 乘thừa 種chủng 子tử 無vô 餘dư 乘thừa 無vô 漏lậu 種chủng 或hoặc 有hữu 一nhất 不bất 定định 性tánh 人nhân 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 皆giai 有hữu 故cố 此thử 等đẳng 人nhân 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 最tối 多đa 也dã 若nhược 疏sớ/sơ 主chủ 作tác 此thử 乘thừa 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 多đa 少thiểu 說thuyết 者giả 不bất 然nhiên 以dĩ 有hữu 漏lậu 第đệ 八bát 不bất 緣duyên 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 如như 何hà 可khả 言ngôn 第đệ 八bát 緣duyên 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 也dã 今kim 哲triết 法Pháp 師sư 解giải 云vân 應ưng 言ngôn 順thuận 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 多đa 少thiểu 謂vị 三tam 乘thừa 定định 性tánh 人nhân 順thuận 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 最tối 少thiểu 且thả 如như 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 人nhân 唯duy 有hữu 一nhất 具cụ 順thuận 聲Thanh 聞Văn 人nhân 解giải 脫thoát 分phần/phân 有hữu 漏lậu 種chủng 子tử 一nhất 具cụ 順thuận 决# 擇trạch 分phần/phân 種chủng 子tử 無vô 餘dư 種chủng 子tử 然nhiên 定định 性tánh 獨Độc 覺Giác 及cập 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 準chuẩn 此thử 知tri 若nhược 不bất 定định 性tánh 人nhân 順thuận 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 最tối 多đa 或hoặc 有hữu 一nhất 類loại 。 不bất 定định 性tánh 人nhân 有hữu 聲Thanh 聞Văn 種chủng 性tánh 。 獨Độc 覺Giác 種chủng 性tánh 即tức 有hữu 兩lưỡng 具cụ 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 有hữu 漏lậu 種chủng 子tử 兩lưỡng 具cụ 順thuận 决# 擇trạch 分phần/phân 有hữu 漏lậu 善thiện 種chủng 子tử 餘dư 者giả 亦diệc 然nhiên 或hoặc 有hữu 一nhất 人nhân 。 具cụ 三tam 乘thừa 種chủng 性tánh 即tức 有hữu 三tam 具cụ 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 有hữu 漏lậu 種chủng 子tử 三tam 具cụ 順thuận 决# 擇trạch 分phần/phân 有hữu 漏lậu 善thiện 種chủng 子tử 二Nhị 乘Thừa 不bất 定định 性tánh 人nhân 展triển 轉chuyển 作tác 一nhất 一nhất 皆giai 有hữu 。 二nhị 具cụ 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 種chủng 子tử 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 准chuẩn 知tri 故cố 此thử 等đẳng 人nhân 種chủng 子tử 冣# 多đa 若nhược 種chủng 子tử 少thiểu 者giả 如như 何hà 託thác 種chủng 多đa 者giả 得đắc 為vi 本bổn 質chất 耶da 又hựu 如như 預dự 流lưu 人nhân 一nhất 來lai 不bất 還hoàn 煩phiền 惱não 種chủng 子tử 漸tiệm 少thiểu 異dị 生sanh 煩phiền 惱não 種chủng 子tử 既ký 多đa 如như 何hà 託thác 此thử 預dự 流lưu 果quả 少thiểu 種chủng 子tử 為vi 質chất 耶da 五ngũ 乘thừa 種chủng 子tử 亦diệc 准chuẩn 此thử 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 彼bỉ 救cứu 言ngôn 至chí 不bất 等đẳng 者giả 不bất 緣duyên 者giả 第đệ 二nhị 師sư 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 何hà 故cố 以dĩ 下hạ 至chí 不bất 可khả 用dụng 者giả 不bất 緣duyên 者giả 論luận 主chủ 難nạn/nan 第đệ 二nhị 師sư 也dã 汝nhữ 言ngôn 種chủng 子tử 齊tề 等đẳng 緣duyên 不bất 等đẳng 不bất 緣duyên 者giả 今kim 難nạn/nan 云vân 亦diệc 應ưng 第đệ 八bát 識thức 他tha 土thổ/độ 及cập 他tha 扶phù 根căn 塵trần 可khả 受thọ 用dụng 故cố 自tự 第đệ 八bát 識thức 緣duyên 若nhược 種chủng 子tử 及cập 他tha 五ngũ 根căn 不bất 可khả 受thọ 用dụng 故cố 自tự 第đệ 八bát 識thức 不bất 緣duyên 之chi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 且thả 以dĩ 種chủng 子tử 為vi 難nạn/nan 五ngũ 根căn 亦diệc 無vô 受thọ 用dụng 。 之chi 義nghĩa 如như 何hà 變biến 他tha 者giả 然nhiên 此thử 論luận 中trung 且thả 以dĩ 種chủng 子tử 為vi 難nạn/nan 應ưng 將tương 五ngũ 根căn 為vi 難nạn/nan 難nạn/nan 云vân 他tha 人nhân 五ngũ 根căn 既ký 自tự 身thân 不bất 能năng 受thọ 用dụng 亦diệc 不bất 託thác 他tha 五ngũ 根căn 為vi 本bổn 質chất 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 因nhân 若nhược 果quả 。 位vị 至chí 即tức 因nhân 中trung 不bất 定định 者giả 意ý 云vân 第đệ 八bát 在tại 因nhân 中trung 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 有hữu 無vô 不bất 定định 若nhược 變biến 他tha 依y 處xứ 得đắc 有hữu 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 若nhược 望vọng 他tha 根căn 種chủng 子tử 於ư 自tự 無vô 受thọ 用dụng 義nghĩa 所sở 以dĩ 不bất 變biến 及cập 死tử 後hậu 根căn 種chủng 子tử 無vô 所sở 以dĩ 不bất 變biến 即tức 無vô 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 因nhân 中trung 不bất 定định 也dã 在tại 佛Phật 果Quả 中trung 有hữu 無vô 亦diệc 不bất 定định 者giả 意ý 云vân 佛Phật 果Quả 第đệ 八bát 緣duyên 無vô 為vi 三tam 世thế 等đẳng 法pháp 無vô 本bổn 質chất 故cố 無vô 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 若nhược 緣duyên 餘dư 有hữu 為vi 法pháp 即tức 有hữu 本bổn 質chất 有hữu 疎sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 因nhân 中trung 五ngũ 數số 唯duy 託thác 心tâm 王vương 所sở 變biến 為vi 質chất 者giả 不bất 然nhiên 哲triết 法Pháp 師sư 解giải 云vân 因nhân 中trung 五ngũ 數số 亦diệc 託thác 自tự 第đệ 八bát 識thức 心tâm 所sở 變biến 為vi 質chất 亦diệc 能năng 託thác 餘dư 人nhân 所sở 變biến 色sắc 等đẳng 法pháp 為vi 本bổn 質chất 也dã 若nhược 五ngũ 數số 變biến 種chủng 子tử 及cập 五ngũ 根căn 即tức 分phân 別biệt 變biến 以dĩ 無vô 實thật 用dụng 故cố 若nhược 變biến 色sắc 等đẳng 即tức 有hữu 質chất 礙ngại 等đẳng 用dụng 即tức 是thị 因nhân 緣duyên 變biến 其kỳ 觸xúc 等đẳng 五ngũ 數số 亦diệc 能năng 託thác 餘dư 人nhân 所sở 變biến 色sắc 等đẳng 法pháp 自tự 能năng 變biến 之chi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 言ngôn 品phẩm 文văn 雖tuy 總tổng 說thuyết 心tâm 所sở 不bất 爾nhĩ 者giả 論luận 文văn 總tổng 言ngôn 心tâm 品phẩm 即tức 心tâm 所sở 總tổng 在tại 其kỳ 中trung 若nhược 論luận 杖trượng 質chất 唯duy 第đệ 八bát 識thức 心tâm 王vương 能năng 託thác 他tha 為vi 本bổn 質chất 方phương 自tự 變biến 也dã 若nhược 觸xúc 等đẳng 五ngũ 數số 即tức 不bất 能năng 託thác 他tha 質chất 變biến 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 既ký 非phi 業nghiệp 果quả 體thể 力lực 須tu 藉tạ 本bổn 質chất 起khởi 者giả 疏sớ/sơ 主chủ 即tức 取thủ 前tiền 論luận 文văn 中trung 解giải 第đệ 八bát 識thức 中trung 前tiền 第đệ 一nhất 師sư 云vân 隨tùy 業nghiệp 因nhân 力lực 任nhậm 運vận 變biến 故cố 既ký 第đệ 七thất 識thức 體thể 非phi 是thị 業nghiệp 果quả 故cố 須tu 杖trượng 質chất 起khởi 若nhược 是thị 業nghiệp 果quả 體thể 者giả 即tức 不bất 須tu 杖trượng 質chất 也dã 若nhược 疏sớ/sơ 主chủ 作tác 此thử 解giải 者giả 。 非phi 也dã 今kim 難nạn/nan 云vân 且thả 第đệ 六lục 識thức 執chấp 緣duyên 離ly 蘊uẩn 計kế 我ngã 雖tuy 不bất 是thị 業nghiệp 果quả 體thể 亦diệc 不bất 杖trượng 託thác 質chất 變biến 應ưng 云vân 第đệ 七thất 是thị 俱câu 生sanh 故cố 須tu 杖trượng 質chất 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 緣duyên 真Chân 如Như 虗hư 空không 去khứ 來lai 無vô 別biệt 質chất 故cố 乃nãi 至chí 有hữu 外ngoại 質chất 故cố 者giả 問vấn 若nhược 根căn 本bổn 智trí 緣duyên 真Chân 如Như 虗hư 空không 可khả 無vô 外ngoại 質chất 以dĩ 親thân 緣duyên 故cố 若nhược 後hậu 得đắc 智trí 緣duyên 真Chân 如Như 虗hư 空không 等đẳng 如như 何hà 無vô 外ngoại 質chất 以dĩ 變biến 相tương/tướng 而nhi 緣duyên 故cố 答đáp 若nhược 言ngôn 緣duyên 現hiện 在tại 法pháp 而nhi 有hữu 外ngoại 質chất 者giả 如như 現hiện 在tại 世thế 中trung 。 自tự 證chứng 分phần/phân 緣duyên 見kiến 分phần/phân 如như 何hà 得đắc 有hữu 外ngoại 質chất 耶da 思tư 之chi 可khả 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 一nhất 切thiết 種chủng 所sở 杖trượng 本bổn 質chất 有hữu 無vô 不bất 定định 者giả 一nhất 切thiết 種chủng 者giả 非phi 是thị 種chủng 子tử 也dã 但đãn 是thị 一nhất 切thiết 境cảnh 種chủng 類loại 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 第đệ 六lục 識thức 所sở 變biến 外ngoại 質chất 方phương 起khởi 者giả 即tức 是thị 第đệ 六lục 識thức 中trung 所sở 變biến 定định 果quả 實thật 色sắc 五ngũ 識thức 亦diệc 緣duyên 之chi 法pháp 處xứ 攝nhiếp 實thật 色sắc 故cố 前tiền 第đệ 二nhị 論luận 云vân 及cập 隨tùy 法pháp 處xứ 所sở 現hiện 實thật 色sắc 此thử 文văn 意ý 說thuyết 即tức 取thủ 十Thập 地Địa 位vị 中trung 。 無vô 漏lậu 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 所sở 變biến 起khởi 實thật 色sắc 定định 果quả 色sắc 等đẳng 為vi 五ngũ 識thức 本bổn 質chất 故cố 前tiền 四Tứ 智Trí 疏sớ/sơ 中trung 云vân 言ngôn 十Thập 地Địa 中trung 所sở 變biến 金kim 銀ngân 等đẳng 有hữu 實thật 用dụng 故cố 前tiền 論luận 云vân 墮đọa 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 實thật 色sắc 等đẳng 皆giai 約ước 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 中trung 所sở 變biến 定định 果quả 色sắc 又hựu 下hạ 第đệ 十thập 論luận 中trung 說thuyết 蘊uẩn 等đẳng 識thức 相tương/tướng 不bất 必tất 皆giai 同đồng 等đẳng 云vân 菩Bồ 薩Tát 後hậu 得đắc 智trí 所sở 變biến 起khởi 淨tịnh 土độ 皆giai 有hữu 實thật 用dụng 故cố 今kim 有hữu 不bất 取thủ 地địa 前tiền 菩Bồ 薩Tát 及cập 二Nhị 乘Thừa 。 等đẳng 第đệ 六lục 識thức 中trung 所sở 變biến 定định 果quả 色sắc 此thử 定định 果quả 色sắc 雖tuy 似tự 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 變biến 定định 果quả 色sắc 然nhiên 體thể 非phi 實thật 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 說thuyết 不bất 得đắc 者giả 。 即tức 是thị 唯duy 識thức 第đệ 十thập 卷quyển 說thuyết 佛Phật 五ngũ 識thức 無vô 根căn 本bổn 智trí 不bất 能năng 緣duyên 真Chân 如Như 唯duy 有hữu 後hậu 得đắc 智trí 緣duyên 餘dư 俗tục 諦đế 等đẳng 事sự 乃nãi 至chí 宮cung 王vương 生sanh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 今kim 大Đại 乘Thừa 至chí 佛Phật 位vị 已dĩ 一nhất 切thiết 皆giai 所sở 緣duyên 乃nãi 至chí 唯duy 除trừ 相tương 應ứng 自tự 體thể 亦diệc 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 若nhược 至chí 佛Phật 位vị 即tức 同đồng 聚tụ 心tâm 心tâm 所sở 亦diệc 能năng 相tương/tướng 緣duyên 且thả 今kim 與dữ 眼nhãn 識thức 同đồng 聚tụ 有hữu 二nhị 十thập 二nhị 。 法pháp 二nhị 十thập 二nhị 法pháp 皆giai 得đắc 更cánh 互hỗ 相tương 緣duyên 心tâm 王vương 緣duyên 受thọ 等đẳng 受thọ 等đẳng 亦diệc 緣duyên 心tâm 王vương 餘dư 心tâm 所sở 亦diệc 然nhiên 乃nãi 至chí 八bát 識thức 同đồng 聚tụ 心tâm 心tâm 所sở 亦diệc 然nhiên 若nhược 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 。 有hữu 二nhị 說thuyết 有hữu 說thuyết 初Sơ 地Địa 即tức 得đắc 有hữu 說thuyết 八bát 地địa 方phương 得đắc 二nhị 說thuyết 共cộng 正chánh 若nhược 菩Bồ 薩Tát 得đắc 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 。 即tức 五ngũ 識thức 一nhất 一nhất 皆giai 能năng 。 緣duyên 十thập 八bát 界giới 且thả 如như 眼nhãn 識thức 亦diệc 緣duyên 耳nhĩ 識thức 乃nãi 至chí 亦diệc 能năng 緣duyên 第đệ 八bát 識thức 亦diệc 能năng 返phản 緣duyên 五ngũ 根căn 及cập 緣duyên 五ngũ 塵trần 等đẳng 其kỳ 與dữ 眼nhãn 識thức 同đồng 聚tụ 心tâm 心tâm 所sở 不bất 能năng 自tự 相tương/tướng 緣duyên 且thả 眼nhãn 識thức 心tâm 王vương 不bất 緣duyên 同đồng 聚tụ 心tâm 所sở 亦diệc 同đồng 聚tụ 心tâm 所sở 不bất 能năng 緣duyên 同đồng 聚tụ 心tâm 王vương 乃nãi 至chí 耳nhĩ 等đẳng 四tứ 識thức 亦diệc 然nhiên 故cố 除trừ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 心tâm 所sở 自tự 體thể 等đẳng 不bất 能năng 相tương/tướng 緣duyên 自tự 外ngoại 餘dư 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 是thị 此thử 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 若nhược 有hữu 法pháp 亦diệc 是thị 有hữu 體thể 等đẳng 者giả 謂vị 諸chư 有hữu 為vi 及cập 無vô 為vi 。 法pháp 以dĩ 有hữu 體thể 故cố 名danh 為vi 有hữu 。 法pháp 即tức 簡giản 遍biến 計kế 執chấp 是thị 無vô 體thể 故cố 非phi 增tăng 上thượng 緣duyên 問vấn 依y 假giả 法pháp 得đắc 成thành 緣duyên 不bất 答đáp 成thành 緣duyên 者giả 有hữu 比tỉ 量lượng 相tương 違vi 量lượng 云vân 增tăng 上thượng 緣duyên 體thể 應ưng 非phi 是thị 假giả 緣duyên 所sở 攝nhiếp 故cố 如như 餘dư 三tam 緣duyên 若nhược 不bất 成thành 緣duyên 雜tạp 集tập 所sở 說thuyết 如như 何hà 會hội 釋thích 彼bỉ 云vân 住trụ 持trì 增tăng 上thượng 者giả 說thuyết 命mạng 根căn 為vi 眾chúng 同đồng 分phần/phân 得đắc 住trụ 故cố 解giải 云vân 此thử 有hữu 兩lưỡng 釋thích 一nhất 云vân 假giả 亦diệc 成thành 緣duyên 如như 雜tạp 集tập 說thuyết 如như 前tiền 以dĩ 增tăng 上thượng 緣duyên 寬khoan 故cố 通thông 假giả 實thật 一nhất 云vân 要yếu 唯duy 實thật 法pháp 方phương 得đắc 成thành 緣duyên 如như 因nhân 緣duyên 等đẳng 而nhi 說thuyết 命mạng 根căn 眾chúng 同đồng 分phân 為vi 增tăng 上thượng 者giả 隨tùy 他tha 說thuyết 謂vị 命mạng 根căn 所sở 依y 種chủng 子tử 眾chúng 同đồng 分phần/phân 所sở 依y 諸chư 法pháp 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 亦diệc 如như 名danh 相tướng 分phân 別biệt 所sở 有hữu 習tập 氣khí 隨tùy 所sở 依y 說thuyết 以dĩ 是thị 假giả 法pháp 不bất 薰huân 種chủng 故cố 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 能năng 於ư 餘dư 法pháp 至chí 不bất 同đồng 前tiền 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 者giả 意ý 云vân 此thử 增tăng 上thượng 緣duyên 但đãn 望vọng 餘dư 法pháp 為vi 增tăng 上thượng 不bất 望vọng 自tự 體thể 故cố 不bất 不bất 同đồng 前tiền 所sở 緣duyên 緣duyên 所sở 緣duyên 緣duyên 望vọng 自tự 體thể 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 如như 自tự 證chứng 分phần/phân 緣duyên 見kiến 分phần/phân 時thời 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 緣duyên 自tự 證chứng 分phần/phân 亦diệc 爾nhĩ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 與dữ 後hậu 生sanh 異dị 法pháp 為vi 緣duyên 非phi 前tiền 滅diệt 法pháp 者giả 霜sương 雪tuyết 能năng 損tổn 害hại 第đệ 稼giá 等đẳng 今kim 其kỳ 已dĩ 前tiền 青thanh 色sắc 等đẳng 皆giai 滅diệt 以dĩ 後hậu 有hữu 其kỳ 枯khô 喪táng 黃hoàng 色sắc 等đẳng 即tức 此thử 霜sương 雹bạc 等đẳng 但đãn 與dữ 後hậu 枯khô 喪táng 黃hoàng 色sắc 等đẳng 為vi 順thuận 緣duyên 即tức 霜sương 雹bạc 與dữ 前tiền 青thanh 色sắc 等đẳng 作tác 違vi 緣duyên 也dã 問vấn 既ký 與dữ 前tiền 青thanh 色sắc 等đẳng 作tác 違vi 緣duyên 明minh 知tri 亦diệc 與dữ 前tiền 作tác 緣duyên 何hà 故cố 疏sớ/sơ 云vân 與dữ 後hậu 生sanh 異dị 法pháp 為vi 緣duyên 非phi 前tiền 滅diệt 法pháp 耶da 答đáp 所sở 言ngôn 與dữ 順thuận 違vi 作tác 緣duyên 者giả 但đãn 望vọng 與dữ 後hậu 順thuận 違vi 作tác 緣duyên 不bất 望vọng 前tiền 已dĩ 滅diệt 法pháp 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 所sở 緣duyên 緣duyên 外ngoại 更cánh 無vô 增tăng 上thượng 乃nãi 至chí 以dĩ 此thử 別biệt 體thể 明minh 四tứ 緣duyên 故cố 者giả 雖tuy 但đãn 是thị 增tăng 上thượng 。 緣duyên 即tức 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 然nhiên 正chánh 緣duyên 時thời 即tức 所sở 緣duyên 緣duyên 攝nhiếp 若nhược 不bất 緣duyên 處xứ 即tức 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 攝nhiếp 故cố 有hữu 外ngoại 也dã 如như 眼nhãn 識thức 正chánh 緣duyên 西tây 山sơn 色sắc 時thời 餘dư 東đông 南nam 山sơn 不bất 緣duyên 之chi 處xứ 即tức 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 攝nhiếp 言ngôn 以dĩ 此thử 別biệt 體thể 明minh 四tứ 緣duyên 者giả 即tức 據cứ 緣duyên 不bất 緣duyên 別biệt 體thể 以dĩ 別biệt 四tứ 緣duyên 也dã 故cố 增tăng 上thượng 緣duyên 寬khoan 所sở 緣duyên 緣duyên 狹hiệp 以dĩ 緣duyên 不bất 緣duyên 時thời 皆giai 增tăng 上thượng 緣duyên 所sở 生sanh 住trụ 成thành 辨biện 得đắc 法Pháp 名danh 為vi 增tăng 上thượng 果quả 謂vị 據cứ 四tứ 處xứ 轉chuyển 。

【# 疏sớ/sơ 】# 自tự 種chủng 為vi 先tiên 餘dư 法pháp 色sắc 無vô 色sắc 為vi 建kiến 立lập 助trợ 伴bạn 所sở 緣duyên 為vi 和hòa 合hợp 三tam 界giới 法pháp 生sanh 者giả 且thả 如như 眼nhãn 識thức 種chủng 子tử 為vi 先tiên 即tức 是thị 因nhân 也dã 色sắc 非phi 色sắc 為vi 建kiến 立lập 者giả 色sắc 謂vị 五ngũ 根căn 扶phù 塵trần 非phi 色sắc 謂vị 意ý 根căn 也dã 助trợ 伴bạn 所sở 緣duyên 為vi 和hòa 合hợp 者giả 助trợ 伴bạn 者giả 即tức 是thị 作tác 意ý 想tưởng 思tư 及cập 得đắc 等đẳng 四tứ 相tương/tướng 所sở 緣duyên 者giả 心tâm 心tâm 所sở 生sanh 時thời 必tất 須tu 有hữu 所sở 緣duyên 境cảnh 心tâm 。 法pháp 得đắc 生sanh 由do 所sở 緣duyên 境cảnh 為vi 因nhân 心tâm 得đắc 生sanh 故cố 亦diệc 有hữu 解giải 云vân 建kiến 立lập 即tức 是thị 種chủng 子tử 果quả 若nhược 爾nhĩ 與dữ 生sanh 何hà 別biệt 既ký 言ngôn 合hợp 三tam 界giới 法pháp 生sanh 生sanh 豈khởi 非phi 果quả 耶da 故cố 云vân 有hữu 重trọng 言ngôn 之chi 失thất 今kim 不bất 依y 人nhân 以dĩ 准chuẩn 後hậu 成thành 得đắc 中trung 現hiện 有hữu 因nhân 建kiến 立lập 和hòa 合hợp 得đắc 果quả 別biệt 何hà 故cố 生sanh 中trung 至chí 建kiến 立lập 即tức 是thị 果quả 後hậu 更cánh 云vân 一nhất 果quả 故cố 不bất 取thủ 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 住trụ 者giả 如như 對đối 法pháp 第đệ 五ngũ 謂vị 風phong 輪luân 於ư 水thủy 輪luân 等đẳng 者giả 謂vị 風phong 輪luân 依y 虗hư 空không 得đắc 住trụ 水thủy 輪luân 依y 風phong 輪luân 而nhi 住trụ 金kim 輪luân 依y 水thủy 輪luân 得đắc 住trụ 地địa 輪luân 依y 金kim 輪luân 而nhi 住trụ 餘dư 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 草thảo 木mộc 萬vạn 物vật 皆giai 依y 地địa 而nhi 住trụ 。 也dã 或hoặc 由do 大đại 種chủng 為vi 依y 色sắc 法pháp 住trụ 即tức 諸chư 根căn 為vi 依y 諸chư 識thức 得đắc 住trụ 等đẳng 具cụ 如như 彼bỉ 論luận 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 所sở 知tri 勝thắng 解giải 愛ái 樂nhạo 為vi 先tiên 宗tông 因nhân 譬thí 喻dụ 為vi 建kiến 立lập 者giả 所sở 知tri 勝thắng 解giải 即tức 立lập 論luận 者giả 如như 立lập 聲thanh 無vô 常thường 等đẳng 由do 先tiên 解giải 故cố 所sở 以dĩ 决# 定định 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 成thành 立lập 聲thanh 無vô 常thường 等đẳng 宗tông 因nhân 喻dụ 三tam 為vi 建kiến 立lập 者giả 即tức 古cổ 師sư 義nghĩa 即tức 宗tông 因nhân 喻dụ 三tam 為vi 能năng 立lập 義nghĩa 為vi 所sở 立lập 勝thắng 立lập 義nghĩa 成thành 者giả 即tức 是thị 古cổ 師sư 義nghĩa 為vi 所sở 立lập 得đắc 成thành 也dã 成thành 辨biện 者giả 謂vị 工công 巧xảo 智trí 為vi 先tiên 至chí 成thành 辨biện 等đẳng 者giả 此thử 是thị 大đại 論luận 第đệ 五ngũ 文văn 如như 疏sớ/sơ 廣quảng 明minh 彼bỉ 說thuyết 成thành 立lập 成thành 辨biện 即tức 此thử 論luận 中trung 成thành 者giả 即tức 攝nhiếp 得đắc 彼bỉ 論luận 中trung 成thành 立lập 成thành 辨biện 二nhị 種chủng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 內nội 分phần/phân 力lực 為vi 建kiến 立lập 者giả 內nội 分phần/phân 力lực 者giả 謂vị 如như 如như 理lý 作tác 意ý 。 少thiểu 欲dục 知tri 足túc 。 等đẳng 內nội 分phần/phân 善thiện 法Pháp 也dã 又hựu 得đắc 入nhập 身thân 生sanh 在tại 勝thắng 處xứ 諸chư 根căn 無vô 缺khuyết 。 諸chư 業nghiệp 障chướng 除trừ 於ư 如Như 來Lai 所sở 。 具cụ 淨tịnh 信tín 心tâm 如như 是thị 等đẳng 法Pháp 。 是thị 名danh 為vi 內nội 因nhân 力lực 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 言ngôn 如như 理lý 作tác 意ý 。 等đẳng 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 法Pháp 隨tùy 法Pháp 行hành 。 也dã 若nhược 舊cựu 經kinh 論luận 名danh 如như 理lý 作tác 意ý 。 即tức 如như 其kỳ 道Đạo 理lý 而nhi 作tác 意ý 故cố 若nhược 新tân 經kinh 論luận 中trung 即tức 名danh 正chánh 念niệm 思tư 惟duy 。 正chánh 念niệm 者giả 即tức 是thị 如như 理lý 也dã 思tư 惟duy 即tức 是thị 。 如như 理lý 也dã 思tư 惟duy 即tức 是thị 。 作tác 意ý 也dã 雖tuy 新tân 舊cựu 名danh 有hữu 別biệt 意ý 義nghĩa 相tương 似tự 法Pháp 隨tùy 法Pháp 行hành 。 者giả 舊cựu 經kinh 論luận 中trung 名danh 如như 法Pháp 修tu 行hành 。 即tức 如như 理lý 教giáo 法pháp 而nhi 修tu 行hành 者giả 。 若nhược 新tân 經kinh 論luận 中trung 即tức 名danh 之chi 為vi 法Pháp 。 隨tùy 法pháp 行hành 言ngôn 法Pháp 隨tùy 法Pháp 行hành 。 者giả 准chuẩn 餘dư 經kinh 論luận 中trung 有hữu 二nhị 解giải 一nhất 云vân 法pháp 者giả 所sở 謂vị 所sở 證chứng 涅Niết 槃Bàn 隨tùy 法pháp 者giả 謂vị 能năng 證chứng 聖thánh 道Đạo 行hành 謂vị 行hàng 行hàng 由do 行hành 聖thánh 道Đạo 行hành 故cố 方phương 證chứng 涅Niết 槃Bàn 是thị 故cố 名danh 為vi 。 法Pháp 隨tùy 法Pháp 行hành 。 二nhị 云vân 法pháp 者giả 謂vị 聖thánh 道Đạo 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 也dã 隨tùy 法pháp 者giả 謂vị 有hữu 漏lậu 世thế 間gian 修tu 慧tuệ 也dã 由do 行hành 世thế 間gian 法pháp 。 故cố 方phương 得đắc 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 名danh 法Pháp 隨tùy 法Pháp 行hành 。 又hựu 解giải 法pháp 者giả 謂vị 涅Niết 槃Bàn 隨tùy 法pháp 者giả 謂vị 教giáo 法pháp 由do 隨tùy 順thuận 教giáo 法pháp 修tu 行hành 能năng 證chứng 涅Niết 槃Bàn 法Pháp 。 也dã 又hựu 云vân 法pháp 者giả 無vô 漏lậu 聖thánh 道Đạo 。 隨tùy 法pháp 者giả 謂vị 教giáo 法pháp 由do 隨tùy 順thuận 行hành 教giáo 法pháp 能năng 得đắc 無vô 漏lậu 聖thánh 道Đạo 。 也dã 由do 如như 論luận 中trung 解giải 見kiến 道đạo 亦diệc 名danh 正chánh 性tánh 者giả 謂vị 涅Niết 槃Bàn 或hoặc 是thị 無vô 漏lậu 。 見kiến 道đạo 名danh 正chánh 性tánh 由do 證chứng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 及cập 證chứng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 及cập 證chứng 得đắc 聖thánh 道Đạo 即tức 能năng 離ly 生sanh 死tử 。 惡ác 法pháp 也dã 或hoặc 欲dục 界giới 一nhất 切thiết 。 惡ác 法pháp 不bất 善thiện 法Pháp 皆giai 名danh 為vi 性tánh 能năng 伏phục 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 惡ác 不bất 善thiện 等đẳng 得đắc 生sanh 初sơ 禪thiền 即tức 能năng 離ly 欲dục 界giới 惡ác 法pháp 生sanh 故cố 名danh 離ly 性tánh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 外ngoại 分phần/phân 力lực 為vi 和hòa 合hợp 至chí 佛Phật 與dữ 出xuất 世thế 等đẳng 者giả 謂vị 諸chư 佛Phật 出xuất 世thế 。 宣tuyên 說thuyết 妙diệu 法Pháp 。 住trụ 正Chánh 法Pháp 者giả 共cộng 為vi 伴bạn 侶lữ 。 具cụ 悲bi 信tín 者giả 為vi 施thí 主chủ 如như 是thị 等đẳng 法Pháp 。 名danh 外ngoại 分phần/phân 力lực 故cố 外ngoại 分phần/phân 力lực 和hòa 合hợp 證chứng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 且thả 約ước 無vô 為vi 說thuyết 實thật 亦diệc 通thông 有hữu 為vi 二nhị 十thập 七thất 賢hiền 皆giai 名danh 得đắc 故cố 者giả 意ý 云vân 彼bỉ 瑜du 伽già 論luận 等đẳng 且thả 約ước 無vô 為vi 即tức 名danh 證chứng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 據cứ 實thật 亦diệc 通thông 有hữu 為vi 得đắc 今kim 應ưng 言ngôn 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 性tánh 為vi 先tiên 內nội 分phần/phân 力lực 為vi 建kiến 立lập 外ngoại 分phần/phân 力lực 為vi 和hòa 合hợp 證chứng 得đắc 預Dự 流Lưu 果Quả 。 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 二nhị 十thập 七thất 賢hiền 聖thánh 果Quả 等đẳng 果quả 是thị 無vô 漏lậu 聖thánh 智trí 故cố 名danh 有hữu 為vi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 論luận 說thuyết 得đắc 法Pháp 通thông 三tam 性tánh 故cố 者giả 得đắc 通thông 不bất 善thiện 性tánh 者giả 如như 過quá 去khứ 惡ác 業nghiệp 種chủng 子tử 。 為vi 先tiên 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 。 為vi 建kiến 立lập 外ngoại 分phần/phân 惡ác 知tri 識thức 等đẳng 為vi 和hòa 合hợp 令linh 惡ác 等đẳng 得đắc 成thành 也dã 然nhiên 善thiện 法Pháp 無vô 記ký 法pháp 准chuẩn 前tiền 說thuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 論luận 又hựu 說thuyết 何hà 法pháp 作tác 用dụng 者giả 乃nãi 至chí 彼bỉ 但đãn 影ảnh 略lược 者giả 此thử 先tiên 引dẫn 文văn 後hậu 解giải 也dã 後hậu 論luận 云vân 問vấn 詞từ 同đồng 前tiền 答đáp 自tự 證chứng 為vi 先tiên 即tức 彼bỉ 前tiền 生sanh 為vi 建kiến 立lập 彼bỉ 生sanh 緣duyên 為vi 和hòa 合hợp 故cố 自tự 作tác 業nghiệp 成thành 辨biện 自tự 作tác 業nghiệp 者giả 如như 眼nhãn 之chi 見kiến 色sắc 等đẳng 即tức 是thị 作tác 用dụng 如như 是thị 所sở 餘dư 諸chư 根căn 亦diệc 爾nhĩ 此thử 即tức 瑜du 伽già 顯hiển 揚dương 之chi 論luận 文văn 也dã 解giải 云vân 此thử 有hữu 二nhị 說thuyết 一nhất 云vân 此thử 作tác 用dụng 即tức 是thị 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 四tứ 法pháp 上thượng 用dụng 離ly 此thử 更cánh 無vô 別biệt 用dụng 故cố 疏sớ/sơ 云vân 今kim 此thử 中trung 意ý 即tức 此thử 是thị 四tứ 法Pháp 。 乃nãi 至chí 四tứ 體thể 上thượng 用dụng 也dã 即tức 疏sớ/sơ 中trung 第đệ 一nhất 解giải 言ngôn 作tác 用dụng 者giả 唯duy 是thị 第đệ 三tam 成thành 上thượng 有hữu 作tác 用dụng 第đệ 四tứ 得đắc 中trung 無vô 為vi 無vô 作tác 。 用dụng 此thử 唯duy 識thức 論luận 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 攝nhiếp 法pháp 得đắc 盡tận 若nhược 對đối 法pháp 中trung 不bất 說thuyết 作tác 用dụng 瑜du 伽già 中trung 不bất 說thuyết 住trụ 者giả 二nhị 論luận 中trung 或hoặc 是thị 影ảnh 略lược 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 此thử 所sở 說thuyết 是thị 順thuận 所sở 生sanh 此thử 緣duyên 之chi 果quả 若nhược 違vi 之chi 果quả 一nhất 切thiết 皆giai 通thông 者giả 如như 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 雜tạp 染nhiễm 隨tùy 順thuận 因nhân 即tức 與dữ 清thanh 淨tịnh 法pháp 作tác 違vi 因nhân 雖tuy 言ngôn 隨tùy 順thuận 乃nãi 至chí 一nhất 順thuận 一nhất 違vi 也dã 若nhược 清thanh 淨tịnh 法pháp 。 隨tùy 順thuận 因nhân 亦diệc 順thuận 一nhất 違vi 一nhất 也dã 問vấn 如như 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 隨tùy 順thuận 因nhân 起khởi 時thời 即tức 皆giai 有hữu 違vi 順thuận 未vị 審thẩm 無vô 記ký 因nhân 起khởi 時thời 有hữu 違vi 順thuận 不bất 答đáp 亦diệc 有hữu 也dã 如như 霜sương 雹bạc 起khởi 時thời 與dữ 青thanh 苗miêu 稼giá 作tác 相tương 違vi 因nhân 亦diệc 與dữ 後hậu 時thời 黃hoàng 枯khô 喪táng 等đẳng 作tác 隨tùy 順thuận 因nhân 由do 前tiền 霜sương 雹bạc 等đẳng 為vi 因nhân 方phương 引dẫn 起khởi 後hậu 時thời 枯khô 喪táng 等đẳng 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 偈kệ 云vân 取thủ 境cảnh 續tục 家gia 族tộc 乃nãi 至chí 依y 此thử 量lượng 立lập 根căn 者giả 解giải 云vân 取thủ 境cảnh 者giả 即tức 五ngũ 色sắc 根căn 乃nãi 至chí 意ý 根căn 也dã 又hựu 准chuẩn 對đối 法pháp 第đệ 五ngũ 釋thích 增tăng 上thượng 緣duyên 有hữu 九cửu 種chủng 增tăng 上thượng 緣duyên 約ước 風phong 輪luân 有hữu 情tình 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 說thuyết 即tức 是thị 任nhậm 持trì 增tăng 上thượng 引dẫn 發phát 增tăng 上thượng 俱câu 有hữu 增tăng 上thượng 。 此thử 之chi 三tam 種chủng 。 約ước 義nghĩa 別biệt 明minh 如như 次thứ 配phối 前tiền 風phong 輪luân 等đẳng 三tam 如như 西tây 明minh 疏sớ/sơ 餘dư 六lục 增tăng 上thượng 約ước 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 配phối 釋thích 今kim 當đương 引dẫn 文văn 取thủ 境cảnh 增tăng 上thượng 者giả 謂vị 眼nhãn 等đẳng 六lục 根căn 。 由do 此thử 增tăng 上thượng 力lực 於ư 色sắc 等đẳng 境cảnh 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 轉chuyển 故cố 亦diệc 名danh 境cảnh 界giới 增tăng 上thượng 即tức 六lục 根căn 於ư 境cảnh 有hữu 照chiếu 取thủ 用dụng 故cố 續tục 家gia 者giả 即tức 是thị 男nam 女nữ 二nhị 根căn 。 也dã 故cố 對đối 法pháp 名danh 種chủng 族tộc 不bất 斷đoạn 增tăng 上thượng 謂vị 男nam 女nữ 根căn 由do 此thử 增tăng 上thượng 力lực 子tử 孫tôn 等đẳng 胤dận 流lưu 倫luân 不bất 絕tuyệt 故cố 如như 前tiền 說thuyết 為vi 捨xả 執chấp 着trước 增tăng 上thượng 我ngã 故cố 觀quán 察sát 根căn 亦diệc 名danh 產sản 生sanh 增tăng 上thượng 謂vị 男nam 女nữ 根căn 由do 此thử 增tăng 上thượng 力lực 得đắc 入nhập 胎thai 故cố 活hoạt 命mạng 者giả 即tức 是thị 命mạng 根căn 對đối 法pháp 名danh 任nhậm 持trì 增tăng 上thượng 謂vị 命mạng 根căn 由do 此thử 增tăng 上thượng 力lực 眾chúng 同đồng 分phần/phân 得đắc 住trụ 故cố 受thọ 業nghiệp 果quả 者giả 謂vị 五ngũ 受thọ 根căn 若nhược 在tại 地địa 獄ngục 。 中trung 憂ưu 苦khổ 根căn 受thọ 用dụng 惡ác 業nghiệp 果quả 而nhi 起khởi 憂ưu 苦khổ 受thọ 若nhược 在tại 人nhân 天thiên 之chi 中trung 。 樂nhạo/nhạc/lạc 喜hỷ 受thọ 即tức 受thọ 用dụng 過quá 去khứ 善thiện 等đẳng 果quả 也dã 捨xả 受thọ 遍biến 五ngũ 趣thú 故cố 對đối 法pháp 名danh 受thọ 用dụng 果quả 增tăng 上thượng 謂vị 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 捨xả 根căn 依y 此thử 受thọ 愛ái 非phi 愛ái 之chi 異dị 熟thục 故cố 世thế 間gian 者giả 即tức 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 對đối 法pháp 名danh 世thế 間gian 清thanh 淨tịnh 離ly 欲dục 增tăng 上thượng 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 由do 此thử 制chế 伏phục 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 出xuất 世thế 淨tịnh 者giả 即tức 是thị 三tam 無vô 漏lậu 根căn 對đối 法pháp 名danh 出xuất 世thế 間gian 。 清thanh 淨tịnh 離ly 欲dục 增tăng 上thượng 謂vị 三tam 無vô 漏lậu 根căn 由do 此thử 永vĩnh 害hại 諸chư 煩phiền 惱não 隨tùy 眠miên 。 故cố 量lượng 者giả 分phần/phân 量lượng 依y 此thử 分phần/phân 量lượng 即tức 立lập 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。

【# 論luận 】# 即tức 以dĩ 彼bỉ 少thiểu 分phần 為vi 性tánh 者giả 即tức 用dụng 身thân 根căn 少thiểu 分phần 以dĩ 為vi 男nam 女nữ 二nhị 根căn 體thể 性tánh 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 通thông 八bát 識thức 或hoặc 不bất 爾nhĩ 故cố 言ngôn 隨tùy 應ứng 者giả 解giải 云vân 今kim 解giải 論luận 中trung 隨tùy 應ứng 二nhị 字tự 也dã 或hoặc 通thông 八bát 識thức 者giả 即tức 捨xả 受thọ 通thông 八bát 識thức 中trung 皆giai 有hữu 也dã 或hoặc 不bất 爾nhĩ 者giả 若nhược 憂ưu 受thọ 喜hỷ 受thọ 唯duy 在tại 意ý 識thức 中trung 有hữu 若nhược 苦khổ 樂lạc 二nhị 受thọ 即tức 在tại 前tiền 五ngũ 識thức 中trung 故cố 論luận 言ngôn 隨tùy 應ứng 也dã 然nhiên 護hộ 法Pháp 師sư 即tức 許hứa 第đệ 六lục 識thức 有hữu 五ngũ 受thọ 許hứa 有hữu 苦khổ 樂lạc 受thọ 故cố 若nhược 餘dư 師sư 許hứa 第đệ 六lục 識thức 中trung 有hữu 四tứ 受thọ 除trừ 苦khổ 受thọ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 以dĩ 信tín 等đẳng 及cập 善thiện 念niệm 等đẳng 為vi 體thể 者giả 問vấn 何hà 故cố 偏thiên 舉cử 信tín 等đẳng 念niệm 等đẳng 耶da 答đáp 謂vị 信tín 對đối 三tam 種chủng 唯duy 善thiện 不bất 通thông 餘dư 二nhị 性tánh 所sở 以dĩ 舉cử 信tín 等đẳng 取thủ 精tinh 進tấn 謂vị 念niệm 定định 慧tuệ 等đẳng 通thông 三tam 性tánh 故cố 所sở 以dĩ 別biệt 舉cử 善thiện 念niệm 等đẳng 取thủ 定định 慧tuệ 不bất 取thủ 通thông 餘dư 性tánh 者giả 略lược 示thị 方phương 隅ngung 更cánh 相tương 影ảnh 顯hiển 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 體thể 各các 各các 隨tùy 其kỳ 五ngũ 別biệt 者giả 意ý 說thuyết 苦khổ 者giả 即tức 遍biến 行hành 中trung 苦khổ 受thọ 餘dư 者giả 皆giai 然nhiên 故cố 名danh 各các 各các 問vấn 與dữ 前tiền 何hà 別biệt 答đáp 前tiền 即tức 遍biến 行hành 中trung 受thọ 數số 別biệt 配phối 五ngũ 受thọ 此thử 即tức 遍biến 行hành 中trung 受thọ 體thể 即tức 是thị 五ngũ 受thọ 也dã 故cố 不bất 同đồng 前tiền 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 乃nãi 至chí 資tư 生sanh 根căn 本bổn 位vị 故cố 者giả 此thử 論luận 文văn 中trung 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 乃nãi 至chí 有hữu 三tam 種chủng 者giả 即tức 約ước 二Nhị 乘Thừa 人nhân 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 說thuyết 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 答đáp 後hậu 三tam 九cửu 少thiểu 分phần 者giả 後hậu 三tam 者giả 在tại 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 中trung 最tối 居cư 後hậu 故cố 九cửu 少thiểu 分phần 者giả 即tức 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 喜hỷ 樂lạc 捨xả 根căn 也dã 但đãn 據cứ 無vô 漏lậu 說thuyết 故cố 名danh 少thiểu 分phần 。

【# 疏sớ/sơ 】# 不bất 取thủ 前tiền 位vị 故cố 者giả 不bất 取thủ 前tiền 資tư 糧lương 加gia 行hành 位vị 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 見kiến 道đạo 中trung 如như 對đối 法pháp 第đệ 九cửu 有hữu 十thập 六lục 心tâm 此thử 除trừ 末mạt 後hậu 心tâm 者giả 即tức 見kiến 道đạo 除trừ 第đệ 十thập 六lục 心tâm 道đạo 類loại 智trí 惟duy 取thủ 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 也dã 以dĩ 有hữu 所sở 未vị 知tri 可khả 當đương 知tri 故cố 。

【# 疏sớ/sơ 】# 問vấn 何hà 故cố 見kiến 道đạo 中trung 通thông 十thập 六lục 心tâm 此thử 根căn 唯duy 在tại 十thập 五ngũ 心tâm 時thời 者giả 此thử 中trung 間gian 意ý 即tức 約ước 三tam 乘thừa 人nhân 見kiến 道đạo 十thập 六lục 心tâm 問vấn 答đáp 也dã 且thả 問vấn 菩Bồ 薩Tát 曰viết 何hà 故cố 見kiến 道đạo 通thông 兩lưỡng 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 兩lưỡng 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 者giả 皆giai 名danh 見kiến 道đạo 何hà 故cố 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 中trung 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 時thời 仍nhưng 未vị 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 然nhiên 至chí 第đệ 二nhị 重trùng 。 十thập 六lục 心tâm 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 名danh 未vị 知tri 根căn 第đệ 十thập 六lục 心tâm 方phương 名danh 已dĩ 知tri 根căn 又hựu 問vấn 二Nhị 乘Thừa 人nhân 一nhất 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 何hà 故cố 見kiến 道đạo 有hữu 十thập 六lục 心tâm 十thập 六lục 皆giai 名danh 見kiến 道đạo 其kỳ 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 即tức 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 其kỳ 第đệ 十thập 六lục 心tâm 不bất 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 見kiến 道đạo 據cứ 現hiện 觀quán 諦đế 行hành 故cố 即tức 十thập 六lục 心tâm 皆giai 是thị 者giả 此thử 問vấn 意ý 云vân 既ký 一nhất 重trọng/trùng 此thử 十thập 六lục 心tâm 見kiến 道đạo 何hà 故cố 通thông 十thập 六lục 心tâm 說thuyết 即tức 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 是thị 未vị 知tri 根căn 乃nãi 至chí 據cứ 見kiến 觀quán 諦đế 行hành 論luận 即tức 十thập 六lục 種chủng 心tâm 皆giai 名danh 未vị 知tri 根căn 耶da 通thông 前tiền 文văn 總tổng 是thị 一nhất 問vấn 謂vị 對đối 兩lưỡng 重trọng/trùng 十thập 六lục 說thuyết 所sở 以dĩ 初sơ 十thập 六lục 心tâm 且thả 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 也dã 即tức 通thông 前tiền 文văn 所sở 言ngôn 見kiến 道đạo 者giả 謂vị 無vô 漏lậu 聖thánh 慧tuệ 能năng 見kiến 四Tứ 諦Đế 理lý 故cố 即tức 十thập 六lục 心tâm 皆giai 名danh 見kiến 道đạo 也dã 諦đế 行hành 者giả 即tức 四Tứ 諦Đế 下hạ 苦khổ 空không 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 等đẳng 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 有hữu 所sở 未vị 知tri 而nhi 當đương 知tri 根căn 乃nãi 至chí 可khả 當đương 知tri 故cố 者giả 此thử 未vị 知tri 當đương 知tri 有hữu 未vị 知tri 可khả 當đương 知tri 故cố 故cố 唯duy 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 其kỳ 第đệ 十thập 六lục 心tâm 一nhất 切thiết 聖thánh 道Đạo 皆giai 已dĩ 當đương 知tri 訖ngật 故cố 第đệ 十thập 六lục 心tâm 即tức 名danh 無vô 所sở 未vị 知tri 可khả 當đương 知tri 故cố 所sở 以dĩ 第đệ 十thập 六lục 心tâm 即tức 名danh 已dĩ 知tri 根căn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 類loại 忍nhẫn 皆giai 緣duyên 前tiền 心tâm 其kỳ 第đệ 十thập 五ngũ 心tâm 至chí 唯duy 取thủ 十thập 五ngũ 心tâm 為vi 此thử 根căn 也dã 者giả 意ý 說thuyết 至chí 第đệ 十thập 五ngũ 心tâm 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 時thời 此thử 智trí 忍nhẫn 則tắc 能năng 遍biến 緣duyên 一nhất 切thiết 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 訖ngật 雖tuy 前tiền 苦khổ 集tập 滅diệt 三tam 諦đế 忍nhẫn 等đẳng 智trí 等đẳng 皆giai 兩lưỡng 重trọng/trùng 緣duyên 訖ngật 其kỳ 第đệ 十thập 五ngũ 心tâm 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 亦diệc 緣duyên 一nhất 切thiết 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 即tức 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 唯duy 是thị 一nhất 重trọng/trùng 緣duyên 一nhất 切thiết 聖thánh 道Đạo 非phi 是thị 兩lưỡng 重trọng/trùng 緣duyên 也dã 此thử 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 雖tuy 能năng 遍biến 緣duyên 他tha 餘dư 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 然nhiên 不bất 能năng 自tự 緣duyên 亦diệc 不bất 能năng 緣duyên 。 相tương 應ứng 法pháp 故cố 知tri 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 名danh 為vi 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 至chí 第đệ 十thập 六lục 道đạo 類loại 智trí 時thời 又hựu 更cánh 緣duyên 一nhất 切thiết 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 即tức 前tiền 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 以dĩ 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 遍biến 緣duyên 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 說thuyết 其kỳ 第đệ 十thập 六lục 心tâm 道đạo 類loại 智trí 又hựu 更cánh 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 遍biến 緣duyên 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 亦diệc 兼kiêm 緣duyên 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 即tức 兩lưỡng 重trọng/trùng 緣duyên 一nhất 切thiết 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 也dã 所sở 以dĩ 第đệ 十thập 六lục 心tâm 道đạo 類loại 智trí 則tắc 名danh 為vi 已dĩ 知tri 根căn 雖tuy 第đệ 十thập 六lục 心tâm 遍biến 緣duyên 他tha 三tam 乘thừa 聖thánh 道Đạo 皆giai 是thị 兩lưỡng 重trọng/trùng 緣duyên 聖thánh 道Đạo 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 但đãn 是thị 一nhất 重trọng/trùng 緣duyên 以dĩ 第đệ 十thập 五ngũ 心tâm 遍biến 能năng 緣duyên 前tiền 聖thánh 道Đạo 不bất 自tự 緣duyên 故cố 今kim 時thời 道đạo 類loại 智trí 望vọng 第đệ 十thập 五ngũ 心tâm 故cố 是thị 一nhất 重trọng/trùng 緣duyên 也dã 今kim 此thử 中trung 約ước 諦đế 說thuyết 兩lưỡng 重trọng/trùng 緣duyên 不bất 約ước 剎sát 那na 說thuyết 也dã 故cố 道đạo 類loại 智trí 望vọng 第đệ 十thập 五ngũ 心tâm 雖tuy 是thị 一nhất 重trọng/trùng 緣duyên 若nhược 望vọng 以dĩ 前tiền 皆giai 是thị 兩lưỡng 重trọng/trùng 緣duyên 所sở 以dĩ 第đệ 十thập 六lục 心tâm 名danh 已dĩ 知tri 根căn 也dã 亦diệc 真chân 見kiến 道đạo 中trung 以dĩ 斷đoạn 二nhị 障chướng 說thuyết 此thử 中trung 類loại 忍nhẫn 皆giai 名danh 緣duyên 前tiền 心tâm 即tức 如như 第đệ 九cửu 卷quyển 論luận 云vân 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 若nhược 前tiền 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 八bát 觀quán 真Chân 如Như 八bát 觀quán 正chánh 智trí 八bát 觀quán 正chánh 智trí 即tức 是thị 緣duyên 前tiền 心tâm 乃nãi 至chí 法pháp 真chân 見kiến 道đạo 無vô 間gian 解giải 脫thoát 道đạo 自tự 證chứng 分phần/phân 乃nãi 至chí 第đệ 二nhị 重trùng 。 十thập 六lục 心tâm 觀quán 現hiện 前tiền 界giới 不bất 現hiện 前tiền 界giới 苦khổ 等đẳng 四Tứ 諦Đế 。 法pháp 真chân 見kiến 道đạo 無vô 間gian 解giải 脫thoát 見kiến 分phần/phân 觀quán 諦đế 也dã 不bất 用dụng 小tiểu 宗tông 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 不bất 立lập 真chân 見kiến 道đạo 斷đoạn 煩phiền 惱não 唯duy 有hữu 此thử 十thập 六lục 心tâm 見kiến 道đạo 斷đoạn 煩phiền 惱não 也dã 小Tiểu 乘Thừa 中trung 苦khổ 法pháp 智trí 忍nhẫn 是thị 無vô 間gian 道đạo 斷đoạn 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 。 苦khổ 法pháp 智trí 是thị 解giải 脫thoát 道Đạo 。 證chứng 無vô 為vi 謂vị 乃nãi 至chí 道đạo 類loại 准chuẩn 知tri 故cố 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 淨tịnh 道đạo 沙Sa 門Môn 性tánh 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 果quả 此thử 有hữu 八bát 十thập 九cửu 解giải 脫thoát 道đạo 及cập 滅diệt 五ngũ 因nhân 立lập 四Tứ 果Quả 捨xả 曾tằng 得đắc 勝thắng 道đạo 集tập 斷đoạn 得đắc 八bát 智trí 頓đốn 修tu 十thập 六lục 行hành 即tức 取thủ 兩lưỡng 行hành 頌tụng 擬nghĩ 彼bỉ 亦diệc 釋thích 之chi 與dữ 此thử 問vấn 義nghĩa 相tương 當đương 。

【# 疏sớ/sơ 】# 問vấn 此thử 相tương 見kiến 道đạo 在tại 真chân 見kiến 道đạo 後hậu 真chân 見kiến 道đạo 中trung 已dĩ 有hữu 無vô 間gian 乃nãi 至chí 豈khởi 預dự 流lưu 果quả 亦diệc 此thử 根căn 耶da 者giả 解giải 云vân 今kim 約ước 大Đại 乘Thừa 宗tông 問vấn 不bất 據cứ 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 也dã 若nhược 據cứ 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 名danh 見kiến 道đạo 第đệ 十thập 六lục 心tâm 則tắc 名danh 修tu 道Đạo 若nhược 依y 大Đại 乘Thừa 宗tông 預dự 流lưu 果quả 亦diệc 以dĩ 前tiền 真chân 見kiến 道đạo 已dĩ 斷đoạn 煩phiền 惱não 後hậu 苦khổ 法pháp 智trí 等đẳng 十thập 六lục 心tâm 皆giai 是thị 相tương 見kiến 道đạo 也dã 此thử 問vấn 意ý 者giả 其kỳ 相tương 見kiến 道đạo 在tại 真chân 見kiến 道đạo 後hậu 前tiền 真chân 見kiến 道đạo 中trung 已dĩ 有hữu 無vô 間gian 解giải 脫thoát 道đạo 斷đoạn 。 煩phiền 惱não 訖ngật 即tức 解giải 脫thoát 道đạo 已dĩ 得đắc 初sơ 果quả 何hà 故cố 於ư 後hậu 相tương 見kiến 道đạo 中trung 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 仍nhưng 是thị 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 攝nhiếp 預dự 流lưu 果quả 乃nãi 至chí 得đắc 有hữu 初sơ 根căn 義nghĩa 耶da 答đáp 云vân 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 其kỳ 預dự 流lưu 果quả 乃nãi 至chí 相tương 見kiến 道đạo 第đệ 十thập 六lục 心tâm 見kiến 相tương/tướng 諦đế 圓viên 方phương 始thỉ 建kiến 立lập 預dự 流lưu 果quả 也dã 且thả 如như 九cửu 真chân 無vô 間gian 道đạo 中trung 亦diệc 有hữu 解giải 脫thoát 。 既ký 名danh 初sơ 果quả 耶da 故cố 知tri 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 由do 是thị 未vị 知tri 根căn 攝nhiếp 而nhi 非phi 初sơ 果quả 得đắc 有hữu 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 也dã 問vấn 如như 上thượng 疏sớ/sơ 中trung 為vi 問vấn 答đáp 二Nhị 乘Thừa 為vi 問vấn 答đáp 菩Bồ 薩Tát 答đáp 但đãn 問vấn 答đáp 二Nhị 乘Thừa 不bất 問vấn 答đáp 菩Bồ 薩Tát 何hà 故cố 。 知tri 耶da 答đáp 既ký 下hạ 文văn 言ngôn 義nghĩa 准chuẩn 菩Bồ 薩Tát 從tùng 真chân 見kiến 後hậu 故cố 知tri 上thượng 來lai 依y 大Đại 乘Thừa 宗tông 准chuẩn 問vấn 答đáp 二Nhị 乘Thừa 初sơ 根căn 也dã 言ngôn 見kiến 諦Đế 相tương/tướng 圓viên 者giả 謂vị 是thị 相tương 見kiến 道đạo 中trung 觀quán 四Tứ 諦Đế 十thập 六lục 行hành 圓viên 滿mãn 方phương 立lập 初sơ 果quả 第đệ 二nhị 根căn 攝nhiếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 義nghĩa 准chuẩn 菩Bồ 薩Tát 從tùng 真chân 見kiến 後hậu 亦diệc 不bất 出xuất 。 觀quán 乃nãi 至chí 第đệ 二nhị 根căn 攝nhiếp 者giả 菩Bồ 薩Tát 三tam 心tâm 者giả 有hữu 三tam 解giải 一nhất 云vân 若nhược 真chân 見kiến 道đạo 名danh 第đệ 一nhất 心tâm 若nhược 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 依y 觀quán 所sở 取thủ 別biệt 立lập 法pháp 類loại 十thập 六lục 種chủng 心tâm 即tức 名danh 為vi 第đệ 二nhị 。 心tâm 也dã 若nhược 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 謂vị 依y 觀quán 十thập 五ngũ 諦đế 境cảnh 別biệt 立lập 法pháp 類loại 十thập 六lục 種chủng 心tâm 則tắc 名danh 第đệ 三tam 心tâm 也dã 此thử 相tương 見kiến 道đạo 中trung 兩lưỡng 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 皆giai 名danh 後hậu 得đắc 智trí 也dã 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 真chân 見kiến 道đạo 從tùng 真chân 見kiến 道đạo 後hậu 亦diệc 不bất 出xuất 。 觀quán 則tắc 入nhập 相tương 見kiến 道đạo 其kỳ 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 若nhược 至chí 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 時thời 仍nhưng 是thị 未vị 知tri 根căn 攝nhiếp 乃nãi 至chí 十thập 六lục 心tâm 道đạo 類loại 智trí 時thời 由do 是thị 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 攝nhiếp 相tương 見kiến 道đạo 未vị 滿mãn 故cố 此thử 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 對đối 真chân 見kiến 道đạo 名danh 第đệ 二nhị 心tâm 也dã 若nhược 菩Bồ 薩Tát 入nhập 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 位vị 依y 觀quán 上thượng 下hạ 諦đế 境cảnh 境cảnh 別biệt 立lập 法pháp 類loại 十thập 六lục 種chủng 心tâm 此thử 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 若nhược 至chí 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 亦diệc 是thị 未vị 知tri 根căn 攝nhiếp 相tương 見kiến 未vị 圓viên 故cố 若nhược 至chí 第đệ 十thập 六lục 心tâm 時thời 相tương 見kiến 既ký 圓viên 方phương 極cực 見kiến 滿mãn 即tức 非phi 是thị 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 攝nhiếp 即tức 是thị 第đệ 二nhị 已dĩ 知tri 根căn 攝nhiếp 此thử 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 若nhược 對đối 已dĩ 前tiền 名danh 第đệ 三tam 心tâm 也dã 其kỳ 九cửu 心tâm 見kiến 道đạo 者giả 但đãn 聖thánh 教giáo 中trung 依y 前tiền 十thập 六lục 心tâm 上thượng 廣quảng 流lưu 布bố 即tức 依y 法pháp 中trung 但đãn 義nghĩa 說thuyết 耳nhĩ 其kỳ 實thật 無vô 別biệt 九cửu 心tâm 見kiến 道đạo 其kỳ 觀quán 行hành 心tâm 中trung 亦diệc 不bất 依y 九cửu 心tâm 行hành 解giải 所sở 以dĩ 不bất 立lập 。 為vi 第đệ 四tứ 心tâm 第đệ 二nhị 解giải 云vân 言ngôn 三tam 心tâm 者giả 第đệ 一nhất 心tâm 謂vị 真chân 見kiến 道đạo 也dã 第đệ 二nhị 心tâm 者giả 謂vị 三tam 心tâm 見kiến 道đạo 謂vị 內nội 遣khiển 有hữu 情tình 假giả 緣duyên 智trí 此thử 師sư 即tức 說thuyết 三tam 心tâm 相tương 見kiến 道đạo 前tiền 一nhất 心tâm 為vi 真chân 見kiến 道đạo 若nhược 餘dư 法Pháp 師sư 說thuyết 此thử 三tam 心tâm 為vi 真chân 見kiến 道đạo 者giả 即tức 不bất 立lập 前tiền 一nhất 心tâm 見kiến 道đạo 也dã 即tức 將tương 此thử 三tam 心tâm 見kiến 道đạo 以dĩ 替thế 一nhất 心tâm 見kiến 道đạo 之chi 處xứ 第đệ 三tam 心tâm 者giả 謂vị 後hậu 兩lưỡng 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 也dã 即tức 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 中trung 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 仍nhưng 是thị 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 攝nhiếp 至chí 第đệ 十thập 六lục 心tâm 方phương 是thị 已dĩ 知tri 根căn 攝nhiếp 第đệ 三tam 解giải 云vân 言ngôn 三tam 心tâm 者giả 謂vị 除trừ 真chân 見kiến 道đạo 唯duy 取thủ 相tương 見kiến 道đạo 中trung 三tam 心tâm 見kiến 道đạo 為vi 第đệ 一nhất 心tâm 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 為vi 第đệ 二nhị 心tâm 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 十thập 六lục 心tâm 為vi 第đệ 三tam 心tâm 准chuẩn 前tiền 作tác 法pháp 此thử 三tam 解giải 皆giai 好hảo/hiếu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 加gia 行hành 資tư 粮# 之chi 言ngôn 至chí 亦diệc 攝nhiếp 根căn 本bổn 者giả 此thử 中trung 加gia 行hành 資tư 粮# 之chi 言ngôn 不bất 唯duy 取thủ 資tư 粮# 加gia 行hành 二nhị 位vị 故cố 資tư 粮# 加gia 行hành 之chi 言ngôn 亦diệc 攝nhiếp 得đắc 根căn 本bổn 見kiến 道đạo 問vấn 若nhược 亦diệc 攝nhiếp 根căn 本bổn 位vị 者giả 何hà 故cố 今kim 偏thiên 舉cử 加gia 行hành 耶da 答đáp 今kim 顯hiển 此thử 未vị 知tri 根căn 雖tuy 是thị 見kiến 道đạo 亦diệc 兼kiêm 取thủ 加gia 行hành 之chi 位vị 故cố 此thử 文văn 中trung 但đãn 舉cử 加gia 行hành 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 五ngũ 十thập 七thất 云vân 一nhất 色sắc 界giới 繫hệ 及cập 不bất 繫hệ 一nhất 切thiết 繫hệ 不bất 繫hệ 為vi 義nghĩa 者giả 色sắc 界giới 繫hệ 者giả 即tức 是thị 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 此thử 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 唯duy 是thị 有hữu 漏lậu 修tu 慧tuệ 唯duy 是thị 色sắc 界giới 繫hệ 不bất 繫hệ 者giả 即tức 無vô 漏lậu 法pháp 也dã 一nhất 切thiết 繫hệ 不bất 繫hệ 為vi 義nghĩa 者giả 義nghĩa 之chi 言ngôn 境cảnh 即tức 是thị 此thử 位vị 菩Bồ 薩Tát 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 繫hệ 者giả 苦khổ 集Tập 諦Đế 不bất 繫hệ 者giả 即tức 是thị 滅diệt 道Đạo 諦Đế 故cố 知tri 加gia 行hành 位vị 菩Bồ 薩Tát 緣duyên 一nhất 切thiết 繫hệ 不bất 繫hệ 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 等đẳng 為vi 境cảnh 也dã 然nhiên 五ngũ 十thập 七thất 文văn 略lược 具cụ 足túc 應ưng 言ngôn 一nhất 欲dục 界giới 繫hệ 及cập 不bất 繫hệ 一nhất 切thiết 繫hệ 不bất 繫hệ 為vi 義nghĩa 若nhược 欲dục 界giới 繫hệ 者giả 即tức 是thị 順thuận 解giải 脫thoát 分phân 是thị 也dã 即tức 是thị 欲dục 界giới 中trung 皆giai 思tư 慧tuệ 是thị 順thuận 解giải 脫thoát 善thiện 攝nhiếp 也dã 及cập 色sắc 界giới 中trung 。 修tu 慧tuệ 皆giai 亦diệc 是thị 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 即tức 此thử 欲dục 界giới 中trung 。 及cập 色sắc 界giới 中trung 。 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 善thiện 亦diệc 緣duyên 苦khổ 集Tập 諦Đế 為vi 境cảnh 亦diệc 緣duyên 滅diệt 道Đạo 諦Đế 為vi 境cảnh 故cố 五ngũ 十thập 七thất 云vân 色sắc 界giới 繫hệ 乃nãi 至chí 不bất 繫hệ 等đẳng 論luận 近cận 能năng 發phát 起khởi 根căn 本bổn 位vị 故cố 等đẳng 者giả 此thử 顯hiển 得đắc 無vô 漏lậu 根căn 名danh 所sở 以dĩ 或hoặc 釋thích 外ngoại 難nạn/nan 云vân 三tam 根căn 無vô 漏lậu 資tư 粮# 加gia 行hành 何hà 得đắc 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 故cố 引dẫn 生sanh 遠viễn 資tư 等đẳng 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 謂vị 大Đại 乘Thừa 者giả 入nhập 劫kiếp 已dĩ 去khứ 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 爾nhĩ 於ư 諦đế 現hiện 觀quán 發phát 起khởi 決quyết 定định 勝thắng 善thiện 法Pháp 欲dục 者giả 若nhược 大Đại 乘Thừa 中trung 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 初sơ 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 已dĩ 。 去khứ 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 等đẳng 法pháp 發phát 起khởi 決quyết 定định 勝thắng 善thiện 法Pháp 欲dục 心tâm 即tức 不bất 收thu 已dĩ 前tiền 劣liệt 善thiện 法Pháp 欲dục 遊du 之chi 心tâm 也dã 故cố 第đệ 九cửu 云vân 從tùng 發phát 深thâm 固cố 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 等đẳng 是thị 也dã 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 即tức 是thị 入nhập 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 資tư 粮# 位vị 已dĩ 去khứ 亦diệc 發phát 勝thắng 善thiện 法Pháp 欲dục 也dã 或hoặc 可khả 初sơ 入nhập 劫kiếp 已dĩ 去khứ 配phối 菩Bồ 薩Tát 於ư 諦đế 現hiện 觀quán 發phát 起khởi 決quyết 定định 勝thắng 善thiện 法Pháp 欲dục 即tức 配phối 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 得đắc 然nhiên 信tín 等đẳng 六lục 現hiện 觀quán 義nghĩa 如như 下hạ 自tự 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 五ngũ 十thập 七thất 說thuyết 問vấn 未vị 知tri 根căn 何hà 義nghĩa 者giả 此thử 中trung 問vấn 意ý 此thử 未vị 知tri 根căn 未vị 審thẩm 何hà 意ý 義nghĩa 耶da 。

【# 疏sớ/sơ 】# 答đáp 修tu 諦đế 現hiện 觀quán 者giả 從tùng 是thị 修tu 善thiện 法Pháp 欲dục 已dĩ 去khứ 乃nãi 至chí 解giải 脫thoát 分phần/phân 位vị 者giả 謂vị 修tu 諦đế 現hiện 觀quán 人nhân 從tùng 善thiện 法Pháp 欲dục 已dĩ 去khứ 於ư 一nhất 切thiết 方phương 。 便tiện 道đạo 中trung 所sở 起khởi 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 即tức 是thị 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 義nghĩa 故cố 知tri 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 亦diệc 通thông 得đắc 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 位vị 有hữu 也dã 若nhược 自tự 餘dư 異dị 生sanh 凡phàm 夫phu 等đẳng 未vị 入nhập 善thiện 法Pháp 欲dục 已dĩ 前tiền 及cập 未vị 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 雖tuy 起khởi 信tín 進tiến 念niệm 定định 慧tuệ 五ngũ 根căn 然nhiên 不bất 得đắc 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 也dã 方phương 便tiện 道Đạo 者giả 。 然nhiên 所sở 修tu 行hàng 行hàng 即tức 是thị 趣thú 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 之chi 方phương 便tiện 也dã 資tư 粮# 加gia 行hành 二nhị 位vị 皆giai 得đắc 名danh 方phương 便tiện 道đạo 也dã 問vấn 加gia 行hành 位vị 加gia 行hành 道Đạo 加gia 行hành 智trí 此thử 三tam 寬khoan 狹hiệp 云vân 何hà 答đáp 加gia 行hành 位vị 唯duy 在tại 見kiến 道đạo 前tiền 也dã 加gia 行hành 智trí 通thông 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 無vô 加gia 行hành 故cố 加gia 行hành 道Đạo 亦diệc 爾nhĩ 或hoặc 加gia 行hành 道Đạo 通thông 十Thập 地Địa 有hữu 加gia 行hành 無vô 間gian 解giải 脫thoát 勝thắng 進tiến 前tiền 後hậu 相tương/tướng 資tư 皆giai 容dung 具cụ 有hữu 也dã 如như 下hạ 作tác 法pháp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 不bất 望vọng 涅Niết 槃Bàn 為vi 名danh 至chí 下hạ 當đương 知tri 者giả 此thử 未vị 知tri 根căn 唯duy 望vọng 修tu 道Đạo 之chi 中trung 已dĩ 知tri 根căn 名danh 未vị 知tri 根căn 然nhiên 此thử 根căn 未vị 得đắc 真chân 解giải 脫thoát 是thị 故cố 不bất 望vọng 涅Niết 槃Bàn 為vi 名danh 涅Niết 槃Bàn 者giả 是thị 真chân 解giải 脫thoát 若nhược 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 即tức 遠viễn 望vọng 涅Niết 槃Bàn 為vi 名danh 即tức 遠viễn 順thuận 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 名danh 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 若nhược 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 唯duy 望vọng 見kiến 道đạo 中trung 擇Trạch 法Pháp 覺Giác 支Chi 。 等đẳng 為vi 名danh 也dã 故cố 論luận 云vân 於ư 此thử 三tam 位vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 乃nãi 至chí 為vi 此thử 根căn 性tánh 也dã 問vấn 上thượng 來lai 論luận 文văn 中trung 唯duy 明minh 二Nhị 乘Thừa 人nhân 初sơ 無vô 漏lậu 根căn 其kỳ 二Nhị 乘Thừa 人nhân 依y 初sơ 未vị 至chí 定định 入nhập 見kiến 道đạo 應ưng 有hữu 七thất 根căn 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 喜hỷ 根căn 若nhược 爾nhĩ 如như 何hà 此thử 文văn 說thuyết 有hữu 九cửu 根căn 答đáp 九cửu 根căn 者giả 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 喜hỷ 樂lạc 捨xả 然nhiên 菩Bồ 薩Tát 若nhược 在tại 。 加gia 行hành 位vị 中trung 前tiền 後hậu 皆giai 得đắc 起khởi 四tứ 禪thiền 定định 即tức 得đắc 起khởi 九cửu 根căn 即tức 色sắc 界giới 六lục 處xứ 有hữu 初sơ 無vô 漏lậu 根căn 六lục 處xứ 者giả 謂vị 四tứ 禪thiền 未vị 至chí 中trung 間gian 。 禪thiền 也dã 若nhược 菩Bồ 薩Tát 唯duy 依y 第đệ 四tứ 禪thiền 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 唯duy 得đắc 起khởi 七thất 根căn 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 捨xả 意ý 也dã 若nhược 二Nhị 乘Thừa 人nhân 在tại 加gia 行hành 位vị 亦diệc 容dung 起khởi 九cửu 根căn 此thử 意ý 說thuyết 約ước 別biệt 別biệt 人nhân 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 相tương 通thông 而nhi 說thuyết 得đắc 有hữu 九cửu 根căn 非phi 獨độc 一nhất 人nhân 。 有hữu 九cửu 根căn 也dã 若nhược 約ước 一nhất 人nhân 即tức 唯duy 得đắc 起khởi 七thất 根căn 其kỳ 事sự 云vân 何hà 。 如như 有hữu 一nhất 人nhân 。 依y 初sơ 未vị 至chí 定định 中trung 入nhập 見kiến 道đạo 得đắc 有hữu 七thất 根căn 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 喜hỷ 也dã 若nhược 有hữu 一nhất 人nhân 。 依y 初sơ 二nhị 禪thiền 根căn 本bổn 定định 中trung 入nhập 見kiến 道đạo 亦diệc 起khởi 七thất 根căn 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 喜hỷ 若nhược 有hữu 一nhất 人nhân 。 依y 第đệ 三tam 禪thiền 入nhập 見kiến 道đạo 亦diệc 得đắc 起khởi 七thất 根căn 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 若nhược 有hữu 一nhất 人nhân 。 依y 第đệ 四tứ 禪thiền 入nhập 見kiến 道đạo 亦diệc 得đắc 有hữu 七thất 根căn 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 捨xả 根căn 也dã 故cố 通thông 有hữu 非phi 一nhất 人nhân 獨độc 具cụ 九cửu 也dã 何hà 故cố 入nhập 見kiến 道đạo 有hữu 此thử 不bất 同đồng 答đáp 皆giai 約ước 根căn 性tánh 有hữu 利lợi 鈍độn 故cố 須tu 爾nhĩ 也dã 問vấn 捨xả 受thọ 通thông 四tứ 禪thiền 及cập 未vị 至chí 定định 如như 初sơ 果quả 人nhân 依y 初sơ 未vị 定định 入nhập 見kiến 道đạo 合hợp 有hữu 八bát 根căn 信tín 等đẳng 五ngũ 意ý 喜hỷ 捨xả 乃nãi 至chí 有hữu 依y 第đệ 三tam 禪thiền 入nhập 見kiến 道đạo 亦diệc 合hợp 有hữu 八bát 根căn 信tín 等đẳng 五ngũ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 捨xả 何hà 故cố 說thuyết 依y 初sơ 未vị 至chí 定định 及cập 依y 第đệ 三tam 禪thiền 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 唯duy 說thuyết 有hữu 七thất 根căn 耶da 思tư 之chi 可khả 解giải 以dĩ 捨xả 根căn 通thông 故cố 。 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。

【# 論luận 】# 於ư 此thử 三tam 位vị 至chí 為vi 此thử 根căn 性tánh 者giả 問vấn 菩Bồ 薩Tát 要yếu 託thác 第đệ 四tứ 靜tĩnh 處xứ 若nhược 據cứ 二Nhị 乘Thừa 三tam 受thọ 不bất 俱câu 如như 何hà 此thử 位vị 得đắc 有hữu 九cửu 根căn 答đáp 通thông 三tam 乘thừa 得đắc 有hữu 九cửu 根căn 不bất 言ngôn 九cửu 根căn 而nhi 俱câu 起khởi 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 以dĩ 十thập 根căn 為vi 性tánh 乃nãi 至chí 多đa 順thuận 同đồng 彼bỉ 者giả 若nhược 加gia 憂ưu 根căn 即tức 以dĩ 十thập 根căn 為vi 性tánh 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 意ý 喜hỷ 樂lạc 捨xả 及cập 以dĩ 憂ưu 根căn 若nhược 安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 集tập 糅nhữu 對đối 法pháp 論luận 中trung 亦diệc 說thuyết 有hữu 憂ưu 根căn 十thập 根căn 為vi 性tánh 以dĩ 安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 多đa 順thuận 同đồng 彼bỉ 集tập 論luận 無vô 着trước 菩Bồ 薩Tát 造tạo 集tập 論luận 之chi 中trung 亦diệc 說thuyết 有hữu 憂ưu 根căn 為vi 性tánh 也dã 又hựu 云vân 安an 慧tuệ 順thuận 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 有hữu 憂ưu 根căn 今kim 亦diệc 順thuận 異dị 說thuyết 同đồng 彼bỉ 安an 慧tuệ 問vấn 加gia 行hành 善thiện 根căn 是thị 色sắc 界giới 法pháp 離ly 欲dục 方phương 得đắc 云vân 何hà 此thử 位vị 猶do 有hữu 憂ưu 根căn 答đáp 決quyết 擇trạch 分phần/phân 善thiện 通thông 依y 色sắc 界giới 本bổn 地địa 近cận 分phần/phân 然nhiên 近cận 分phần/phân 起khởi 者giả 既ký 未vị 離ly 欲dục 得đắc 有hữu 憂ưu 根căn 故cố 無vô 有hữu 失thất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 瑜du 伽già 等đẳng 中trung 故cố 多đa 不bất 說thuyết 者giả 以dĩ 根căn 本bổn 位vị 見kiến 道đạo 之chi 中trung 無vô 有hữu 憂ưu 故cố 故cố 瑜du 伽già 論luận 中trung 多đa 不bất 說thuyết 憂ưu 根căn 但đãn 說thuyết 信tín 等đẳng 五ngũ 意ý 喜hỷ 樂lạc 捨xả 九cửu 根căn 也dã 疏sớ/sơ 然nhiên 此thử 無vô 漏lậu 根căn 已dĩ 下hạ 生sanh 下hạ 論luận 文văn 五ngũ 十thập 七thất 說thuyết 七thất 根căn 入nhập 無vô 色sắc 者giả 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 捨xả 二nhị 根căn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 後hậu 三tam 有hữu 一nhất 能năng 入nhập 有hữu 一nhất 不bất 能năng 入nhập 者giả 意ý 云vân 後hậu 三tam 無vô 漏lậu 根căn 有hữu 二nhị 解giải 一nhất 云vân 有hữu 一nhất 能năng 入nhập 者giả 謂vị 已dĩ 知tri 根căn 有hữu 一nhất 不bất 能năng 入nhập 者giả 謂vị 未vị 知tri 根căn 。 若nhược 具cụ 知tri 根căn 一nhất 切thiết 能năng 入nhập 也dã 二nhị 云vân 有hữu 一nhất 能năng 入nhập 者giả 有hữu 一nhất 人nhân 能năng 入nhập 彼bỉ 彼bỉ 界giới 有hữu 三tam 根căn 有hữu 一nhất 不bất 能năng 入nhập 者giả 有hữu 一nhất 人nhân 不bất 能năng 入nhập 彼bỉ 界giới 彼bỉ 界giới 無vô 三tam 根căn 但đãn 約ước 人nhân 說thuyết 一nhất 人nhân 能năng 入nhập 一nhất 人nhân 不bất 能năng 入nhập 不bất 據cứ 三tam 根căn 說thuyết 一nhất 能năng 入nhập 一nhất 不bất 能năng 入nhập 也dã 有hữu 云vân 一nhất 能năng 入nhập 者giả 謂vị 菩Bồ 薩Tát 一nhất 不bất 能năng 入nhập 者giả 謂vị 二Nhị 乘Thừa 問vấn 所sở 言ngôn 能năng 入nhập 人nhân 能năng 入nhập 何hà 法pháp 答đáp 能năng 入nhập 者giả 謂vị 能năng 入nhập 無vô 色sắc 界giới 定định 總tổng 解giải 意ý 云vân 謂vị 未vị 知tri 根căn 。 在tại 見kiến 道đạo 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 且thả 如như 二Nhị 乘Thừa 人nhân 能năng 入nhập 未vị 至chí 定định 斷đoạn 惑hoặc 故cố 未vị 知tri 根căn 無vô 色sắc 界giới 無vô 已dĩ 知tri 根căn 彼bỉ 界giới 有hữu 者giả 謂vị 初sơ 果quả 已dĩ 後hậu 有hữu 得đắc 入nhập 無vô 色sắc 界giới 定định 許hứa 起khởi 也dã 具cụ 知tri 根căn 阿A 羅La 漢Hán 得đắc 於ư 無vô 色sắc 界giới 。 得đắc 起khởi 故cố 約ước 人nhân 准chuẩn 知tri 。

【# 疏sớ/sơ 】# 空không 處xứ 等đẳng 十thập 一nhất 根căn 可khả 得đắc 者giả 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 捨xả 命mạng 三tam 及cập 三tam 無vô 漏lậu 根căn 總tổng 成thành 十thập 一nhất 根căn 若nhược 非phi 想tưởng 地địa 除trừ 三tam 無vô 漏lậu 前tiền 三tam 無vô 色sắc 有hữu 也dã 餘dư 二nhị 根căn 可khả 知tri 者giả 亦diệc 前tiền 三tam 無vô 色sắc 有hữu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 相tương/tướng 難nạn/nan 故cố 所sở 以dĩ 別biệt 說thuyết 者giả 然nhiên 瑜du 伽già 論luận 下hạ 三tam 無vô 色sắc 有hữu 未vị 知tri 根căn 故cố 所sở 以dĩ 論luận 中trung 兩lưỡng 重trọng/trùng 會hội 即tức 約ước 下hạ 三tam 無vô 色sắc 有hữu 世thế 俗tục 種chủng 子tử 今kim 入nhập 見kiến 道đạo 以dĩ 傍bàng 修tu 彼bỉ 種chủng 子tử 今kim 漸tiệm 長trường/trưởng 第đệ 二nhị 論luận 文văn 會hội 云vân 或hoặc 二Nhị 乘Thừa 位vị 迴hồi 趣thú 大đại 者giả 為vi 證chứng 法pháp 空không 乃nãi 至chí 此thử 根căn 所sở 攝nhiếp 者giả 此thử 文văn 意ý 說thuyết 或hoặc 是thị 無Vô 學Học 先tiên 得đắc 生sanh 空không 無vô 漏lậu 具cụ 知tri 根căn 今kim 迴hồi 心tâm 向hướng 大đại 為vi 證chứng 菩Bồ 薩Tát 法pháp 空không 於ư 地địa 前tiền 起khởi 九cửu 地địa 生sanh 空không 無vô 漏lậu 具cụ 知tri 根căn 望vọng 菩Bồ 薩Tát 是thị 未vị 知tri 根căn 故cố 下hạ 三tam 無vô 色sắc 有hữu 未vị 知tri 根căn 也dã 又hựu 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 先tiên 得đắc 無vô 漏lậu 。 生sanh 空không 已dĩ 知tri 根căn 後hậu 迴hồi 心tâm 向hướng 大đại 得đắc 證chứng 菩Bồ 薩Tát 法pháp 空không 其kỳ 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 至chí 地địa 前tiền 已dĩ 起khởi 九cửu 地địa 生sanh 空không 無vô 漏lậu 已dĩ 知tri 根căn 彼bỉ 不bất 還hoàn 人nhân 所sở 起khởi 下hạ 三tam 無vô 色sắc 生sanh 空không 無vô 漏lậu 已dĩ 知tri 根căn 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 攝nhiếp 故cố 故cố 下hạ 三tam 無vô 色sắc 有hữu 初sơ 無vô 漏lậu 根căn 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 謂vị 有hữu 菩Bồ 薩Tát 見kiến 道đạo 時thời 曾tằng 異dị 生sanh 位vị 乃nãi 至chí 既ký 非phi 見kiến 道đạo 起khởi 亦diệc 無vô 失thất 者giả 謂vị 菩Bồ 薩Tát 先tiên 曾tằng 於ư 異dị 生sanh 位vị 修tu 習tập 得đắc 四tứ 禪thiền 八bát 定định 今kim 有hữu 二nhị 解giải 一nhất 云vân 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 數sác 數sác 修tu 習tập 。 彼bỉ 四tứ 禪thiền 八bát 定định 也dã 即tức 得đắc 彼bỉ 下hạ 三tam 無vô 色sắc 定định 也dã 今kim 不bất 取thủ 此thử 解giải 二nhị 云vân 即tức 在tại 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 亦diệc 數sác 數sác 修tu 習tập 。 得đắc 四tứ 禪thiền 八bát 定định 也dã 即tức 是thị 資tư 粮# 加gia 行hành 雖tuy 起khởi 四tứ 禪thiền 八bát 定định 即tức 得đắc 彼bỉ 下hạ 三tam 無vô 色sắc 定định 然nhiên 此thử 定định 順thuận 無vô 漏lậu 故cố 准chuẩn 俱câu 舍xá 說thuyết 定định 有hữu 四tứ 種chủng 一nhất 順thuận 退thoái 分phần/phân 定định 謂vị 如như 定định 已dĩ 節tiết 從tùng 初sơ 禪thiền 定định 出xuất 入nhập 第đệ 二nhị 禪thiền 。 定định 等đẳng 四tứ 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 即tức 出xuất 定định 已dĩ 此thử 定định 能năng 順thuận 無vô 漏lậu 定định 今kim 取thủ 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 定định 也dã 即tức 是thị 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 間gian 雜tạp 所sở 起khởi 八bát 定định 能năng 順thuận 無vô 漏lậu 定định 故cố 取thủ 第đệ 二nhị 解giải 勝thắng 此thử 菩Bồ 薩Tát 後hậu 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 傍bàng 修tu 彼bỉ 已dĩ 前tiền 所sở 起khởi 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 然nhiên 此thử 種chủng 子tử 被bị 他tha 無vô 漏lậu 傍bàng 資tư 間gian 起khởi 起khởi 有hữu 漏lậu 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 得đắc 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 即tức 說thuyết 彼bỉ 下hạ 三tam 無vô 色sắc 定định 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 得đắc 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 也dã 後hậu 於ư 修tu 道Đạo 位vị 亦diệc 得đắc 世thế 俗tục 智trí 此thử 智trí 種chủng 子tử 今kim 生sanh 現hiện 行hành 即tức 於ư 修tu 道Đạo 位vị 中trung 入nhập 出xuất 諸chư 定định 遊du 諸chư 等đẳng 至chí 故cố 於ư 修tu 道Đạo 位vị 起khởi 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 令linh 生sanh 現hiện 行hành 非phi 見kiến 道đạo 中trung 得đắc 起khởi 世thế 俗tục 智trí 現hiện 行hành 也dã 意ý 云vân 修tu 道Đạo 但đãn 起khởi 八bát 定định 智trí 不bất 起khởi 二nhị 位vị 中trung 善thiện 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 對đối 法pháp 第đệ 十thập 三tam 解giải 真chân 現hiện 觀quán 乃nãi 至chí 此thử 世thế 俗tục 智trí 方phương 起khởi 現hiện 在tại 前tiền 者giả 然nhiên 對đối 法pháp 論luận 中trung 解giải 亦diệc 與dữ 此thử 疏sớ/sơ 文văn 中trung 解giải 相tương 似tự 也dã 若nhược 言ngôn 現hiện 觀quán 諦đế 現hiện 觀quán 即tức 是thị 真chân 見kiến 道đạo 非phi 安an 立lập 諦đế 既ký 言ngôn 現hiện 觀quán 邊biên 智trí 現hiện 觀quán 即tức 是thị 相tương 見kiến 道đạo 十thập 六lục 心tâm 時thời 緣duyên 安an 立lập 諦đế 方phương 資tư 世thế 俗tục 智trí 種chủng 增tăng 上thượng 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 由do 出xuất 世thế 智trí 增tăng 上thượng 緣duyên 力lực 長trưởng 養dưỡng 彼bỉ 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 故cố 故cố 名danh 即tức 得đắc 此thử 世thế 俗tục 智trí 此thử 世thế 俗tục 智trí 於ư 見kiến 道đạo 位vị 中trung 不bất 生sanh 現hiện 行hành 以dĩ 見kiến 道đạo 十thập 六lục 心tâm 剎sát 那na 無vô 有hữu 間gián 斷đoạn 。 不bất 容dung 現hiện 起khởi 世thế 俗tục 智trí 故cố 若nhược 於ư 修tu 道Đạo 位vị 中trung 即tức 得đắc 現hiện 起khởi 此thử 世thế 俗tục 智trí 現hiện 行hành 也dã 以dĩ 於ư 修tu 道Đạo 位vị 中trung 入nhập 出xuất 諸chư 定định 遊du 諸chư 等đẳng 至chí 也dã 問vấn 今kim 用dụng 何hà 法pháp 以dĩ 為vi 世thế 俗tục 智trí 答đáp 即tức 取thủ 欲dục 界giới 中trung 聞văn 慧tuệ 思tư 慧tuệ 作tác 欣hân 厭yếm 觀quán 相tương/tướng 故cố 欲dục 界giới 聞văn 思tư 慧tuệ 即tức 名danh 世thế 俗tục 智trí 即tức 由do 此thử 聞văn 慧tuệ 思tư 慧tuệ 作tác 欣hân 猒# 觀quán 故cố 即tức 能năng 別biệt 起khởi 色sắc 界giới 中trung 修tu 慧tuệ 也dã 又hựu 取thủ 色sắc 界giới 之chi 中trung 聞văn 慧tuệ 修tu 慧tuệ 慧tuệ 亦diệc 能năng 作tác 欣hân 猒# 觀quán 故cố 即tức 色sắc 界giới 中trung 聞văn 慧tuệ 修tu 慧tuệ 亦diệc 名danh 世thế 俗tục 智trí 色sắc 界giới 無vô 思tư 慧tuệ 故cố 也dã 又hựu 取thủ 無vô 色sắc 界giới 修tu 慧tuệ 亦diệc 能năng 作tác 欣hân 猒# 觀quán 也dã 故cố 無vô 色sắc 界giới 修tu 慧tuệ 亦diệc 名danh 世thế 俗tục 智trí 也dã 然nhiên 諸chư 聖thánh 者giả 等đẳng 入nhập 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 依y 欲dục 界giới 中trung 聞văn 思tư 慧tuệ 及cập 色sắc 界giới 聞văn 慧tuệ 修tu 慧tuệ 及cập 無vô 色sắc 界giới 。 修tu 慧tuệ 此thử 等đẳng 類loại 有hữu 三tam 種chủng 作tác 意ý 一nhất 自tự 相tương/tướng 作tác 意ý 如như 觀quán 色sắc 觀quán 受thọ 觀quán 想tưởng 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 即tức 觀quán 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 三tam 科khoa 法Pháp 門môn 各các 別biệt 觀quán 也dã 二nhị 共cộng 相tương 作tác 意ý 謂vị 觀quán 一nhất 切thiết 。 法pháp 為vi 苦khổ 空không 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 等đẳng 四Tứ 諦Đế 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 三tam 勝thắng 解giải 作tác 意ý 謂vị 作tác 不bất 淨tịnh 觀quán 骨cốt 髁# 觀quán 觀quán 等đẳng 此thử 三tam 種chủng 作tác 意ý 即tức 諸chư 聖thánh 者giả 入nhập 資tư 糧lương 加gia 行hành 位vị 作tác 此thử 三tam 種chủng 作tác 意ý 觀quán 察sát 也dã 此thử 作tác 意ý 等đẳng 雖tuy 是thị 有hữu 漏lậu 皆giai 能năng 順thuận 無vô 漏lậu 聖thánh 道Đạo 。 也dã 此thử 三tam 作tác 意ý 雖tuy 各các 觀quán 察sát 然nhiên 即tức 觀quán 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 三tam 科khoa 法Pháp 門môn 各các 別biệt 觀quán 也dã 二nhị 共cộng 相tương 作tác 意ý 謂vị 不bất 同đồng 外ngoại 道đạo 作tác 欣hân 猒# 等đẳng 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 唯duy 是thị 世thế 間gian 道đạo 不bất 順thuận 無vô 漏lậu 故cố 即tức 欲dục 界giới 聞văn 思tư 慧tuệ 色sắc 界giới 聞văn 修tu 慧tuệ 及cập 無vô 色sắc 界giới 。 修tu 慧tuệ 此thử 等đẳng 皆giai 能năng 。 發phát 此thử 三tam 種chủng 作tác 意ý 與dữ 作tác 意ý 相tương 應ứng 觀quán 察sát 諸chư 法pháp 。 但đãn 觀quán 法pháp 自tự 相tương/tướng 假giả 不bất 可khả 得đắc 不bất 同đồng 外ngoại 道đạo 六lục 行hành 欣hân 猒# 等đẳng 觀quán 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 根căn 非phi 加gia 行hành 及cập 無vô 漏lậu 根căn 現hiện 行hành 於ư 彼bỉ 有hữu 以dĩ 彼bỉ 地địa 無vô 四tứ 善thiện 根căn 故cố 者giả 意ý 說thuyết 下hạ 三tam 無vô 色sắc 傍bàng 修tu 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 名danh 未vị 知tri 根căn 然nhiên 此thử 種chủng 子tử 非phi 是thị 加gia 行hành 善thiện 攝nhiếp 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 下hạ 三tam 無vô 色sắc 無vô 加gia 行hành 四tứ 善thiện 根căn 故cố 謂vị 加gia 行hành 四tứ 善thiện 根căn 唯duy 在tại 色sắc 界giới 中trung 故cố 此thử 下hạ 三tam 無vô 色sắc 種chủng 子tử 既ký 是thị 有hữu 漏lậu 不bất 能năng 於ư 彼bỉ 地địa 起khởi 無vô 漏lậu 現hiện 行hành 意ý 及cập 非phi 無vô 漏lậu 根căn 現hiện 行hành 於ư 彼bỉ 地địa 得đắc 有hữu 也dã 非phi 字tự 流lưu 至chí 於ư 此thử 問vấn 在tại 見kiến 道đạo 中trung 既ký 許hứa 傍bàng 修tu 無vô 色sắc 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 令linh 增tăng 長trưởng 者giả 未vị 知tri 見kiến 道đạo 亦diệc 傍bàng 修tu 已dĩ 前tiền 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 善thiện 種chủng 子tử 令linh 增tăng 長trưởng 以dĩ 不bất 入nhập 見kiến 道đạo 已dĩ 後hậu 資tư 粮# 加gia 行hành 善thiện 種chủng 更cánh 生sanh 現hiện 行hành 以dĩ 不bất 答đáp 見kiến 道đạo 中trung 唯duy 傍bàng 修tu 此thử 資tư 粮# 加gia 行hành 中trung 間gian 雜tạp 所sở 起khởi 四tứ 禪thiền 八bát 定định 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 令linh 增tăng 長trưởng 其kỳ 見kiến 道đạo 位vị 中trung 亦diệc 不bất 傍bàng 修tu 四tứ 粮# 加gia 行hành 位vị 善thiện 種chủng 子tử 令linh 增tăng 長trưởng 何hà 以dĩ 故cố 得đắc 果quả 不bất 修tu 向hướng 道đạo 故cố 更cánh 捨xả 曾tằng 得đắc 勝thắng 道đạo 故cố 故cố 資tư 粮# 加gia 行hành 有hữu 漏lậu 善thiện 種chủng 皆giai 向hướng 道đạo 所sở 以dĩ 不bất 修tu 又hựu 見kiến 道đạo 已dĩ 去khứ 所sở 有hữu 資tư 粮# 加gia 行hành 善thiện 種chủng 不bất 生sanh 現hiện 行hành 當đương 修tu 時thời 俱câu 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 中trung 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 令linh 增tăng 長trưởng 既ký 發phát 菩Bồ 薩Tát 心tâm 。 入nhập 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 中trung 所sở 行hành 布bố 施thí 。 持trì 戒giới 等đẳng 功công 德đức 皆giai 能năng 傍bàng 資tư 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 令linh 增tăng 長trưởng 生sanh 見kiến 道đạo 現hiện 行hành 若nhược 有hữu 人nhân 未vị 發phát 菩Bồ 薩Tát 心tâm 。 未vị 入nhập 資tư 粮# 加gia 行hành 等đẳng 位vị 雖tuy 亦diệc 行hành 布bố 施thí 。 持trì 戒giới 功công 德đức 。 不bất 能năng 資tư 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 令linh 其kỳ 增tăng 長trưởng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 二Nhị 乘Thừa 人nhân 亦diệc 有hữu 先tiên 修tu 習tập 者giả 乃nãi 至chí 以dĩ 功công 德đức 法pháp 故cố 。 須tu 修tu 者giả 即tức 前tiền 解giải 約ước 菩Bồ 薩Tát 今kim 解giải 約ước 二Nhị 乘Thừa 也dã 或hoặc 有hữu 二Nhị 乘Thừa 人nhân 在tại 資tư 粮# 加gia 行hành 等đẳng 亦diệc 間gian 雜tạp 兼kiêm 修tu 得đắc 四tứ 禪thiền 八bát 定định 世thế 俗tục 智trí 後hậu 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 亦diệc 傍bàng 修tu 彼bỉ 下hạ 三tam 無vô 色sắc 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 令linh 其kỳ 增tăng 長trưởng 若nhược 修tu 道Đạo 位vị 此thử 所sở 傍bàng 修tu 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 亦diệc 生sanh 現hiện 行hành 也dã 以dĩ 世thế 俗tục 智trí 是thị 功công 德đức 法pháp 故cố 。 須tu 傍bàng 修tu 也dã 非phi 如như 小Tiểu 乘Thừa 所sở 說thuyết 。 三tam 類loại 智trí 邊biên 所sở 修tu 等đẳng 智trí 畢tất 竟cánh 不bất 起khởi 。 者giả 此thử 以dĩ 有hữu 宗tông 等đẳng 智trí 為vi 譬thí 三tam 類loại 智trí 謂vị 苦khổ 集tập 滅diệt 三tam 諦đế 類loại 智trí 起khởi 此thử 類loại 智trí 現hiện 觀quán 已dĩ 後hậu 而nhi 能năng 兼kiêm 修tu 有hữu 漏lậu 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 證chứng 滅diệt 所sở 有hữu 俗tục 智trí 即tức 此thử 俗tục 智trí 因nhân 三tam 類loại 智trí 現hiện 觀quán 後hậu 邊biên 而nhi 修tu 習tập 故cố 亦diệc 名danh 現hiện 觀quán 故cố 俱câu 舍xá 二nhị 十thập 六lục 云vân 唯duy 苦khổ 集tập 滅diệt 三tam 類loại 智trí 時thời 能năng 兼kiêm 修tu 未vị 來lai 現hiện 觀quán 邊biên 之chi 俗tục 智trí 於ư 一nhất 一nhất 諦đế 現hiện 觀quán 後hậu 邊biên 方phương 能năng 兼kiêm 修tu 故cố 立lập 斯tư 號hiệu 問vấn 道đạo 類loại 智trí 時thời 何hà 不bất 兼kiêm 修tu 智trí 答đáp 以dĩ 世thế 俗tục 智trí 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 數số 曾tằng 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 證chứng 滅diệt 三tam 類loại 亦diệc 爾nhĩ 事sự 同đồng 故cố 所sở 以dĩ 兼kiêm 修tu 又hựu 苦khổ 等đẳng 三tam 徧biến 知tri 斷đoạn 證chứng 故cố 得đắc 兼kiêm 修tu 道Đạo 知tri 不bất 爾nhĩ 道đạo 類loại 現hiện 觀quán 而nhi 唯duy 無vô 漏lậu 無vô 始thỉ 未vị 起khởi 亦diệc 未vị 徧biến 修tu 故cố 除trừ 道đạo 智trí 故cố 俱câu 舍xá 云vân 曾tằng 於ư 道đạo 無vô 事sự 現hiện 觀quán 故cố 又hựu 必tất 無vô 於ư 道đạo 徧biến 智trí 事sự 現hiện 觀quán 故cố 謂vị 於ư 苦khổ 集tập 滅diệt 可khả 徧biến 知tri 遍biến 斷đoạn 證chứng 問vấn 修tu 道Đạo 煩phiền 惱não 及cập 所sở 顯hiển 滅diệt 猶do 未vị 斷đoạn 證chứng 云vân 何hà 得đắc 言ngôn 徧biến 知tri 斷đoạn 證chứng 答đáp 當đương 自tự 諦đế 下hạ 照chiếu 智trí 等đẳng 徧biến 故cố 俱câu 舍xá 云vân 雖tuy 苦khổ 集tập 滅diệt 邊biên 未vị 徧biến 斷đoạn 證chứng 而nhi 於ư 當đương 位vị 斷đoạn 證chứng 已dĩ 周chu 問vấn 道đạo 何hà 不bất 爾nhĩ 答đáp 以dĩ 道đạo 無vô 此thử 徧biến 事sự 觀quán 故cố 又hựu 修tu 不bất 徧biến 如như 六lục 種chủng 性tánh 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 修tu 當đương 自tự 性tánh 不bất 能năng 修tu 餘dư 故cố 俱câu 舍xá 云vân 道đạo 則tắc 不bất 然nhiên 種chủng 性tánh 多đa 故cố 問vấn 所sở 修tu 俗tục 智trí 後hậu 起khởi 不phủ 耶da 答đáp 准chuẩn 有hữu 宗tông 義nghĩa 畢tất 竟cánh 不bất 起khởi 。 正chánh 起khởi 見kiến 道đạo 無vô 容dung 而nhi 起khởi 得đắc 勝thắng 捨xả 劣liệt 後hậu 亦diệc 不bất 起khởi 故cố 俱câu 舍xá 云vân 此thử 世thế 俗tục 智trí 是thị 不bất 生sanh 法pháp 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 無vô 容dung 起khởi 故cố 問vấn 此thử 所sở 修tu 智trí 已dĩ 前tiền 起khởi 不bất 若nhược 言ngôn 起khởi 者giả 云vân 何hà 論luận 云vân 兼kiêm 修tu 未vị 來lai 現hiện 觀quán 邊biên 俗tục 智trí 若nhược 未vị 曾tằng 起khởi 彼bỉ 如như 何hà 云vân 與dữ 三tam 類loại 智trí 斷đoạn 證chứng 周chu 故cố 兼kiêm 修tu 耶da 答đáp 未vị 曾tằng 起khởi 據cứ 彼bỉ 同đồng 類loại 已dĩ 起khởi 者giả 名danh 為vi 周chu 也dã 問vấn 彼bỉ 曾tằng 起khởi 者giả 此thử 時thời 修tu 不bất 答đáp 據cứ 實thật 亦diệc 修tu 以dĩ 非phi 稀# 奇kỳ 故cố 論luận 不bất 說thuyết 問vấn 三tam 類loại 知tri 邊biên 等đẳng 智trí 與dữ 世thế 俗tục 智trí 何hà 別biệt 答đáp 准chuẩn 舊cựu 經kinh 論luận 此thử 名danh 三tam 類loại 智trí 邊biên 等đẳng 智trí 等đẳng 智trí 者giả 即tức 世thế 俗tục 智trí 即tức 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 異dị 生sanh 平bình 等đẳng 有hữu 此thử 智trí 也dã 故cố 新tân 經kinh 論luận 中trung 名danh 世thế 智trí 小Tiểu 乘Thừa 見kiến 道đạo 前tiền 許hứa 有hữu 緣duyên 苦khổ 集tập 滅diệt 三tam 諦đế 後hậu 許hứa 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 得đắc 擇trạch 滅diệt 仍nhưng 是thị 有hữu 漏lậu 位vị 三tam 有hữu 漏lậu 智trí 未vị 得đắc 無vô 漏lậu 。 故cố 即tức 三tam 智trí 在tại 見kiến 道đạo 邊biên 修tu 後hậu 入nhập 見kiến 道đạo 更cánh 不bất 起khởi 故cố 故cố 非phi 如như 小Tiểu 乘Thừa 三tam 類loại 智trí 邊biên 等đẳng 智trí 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 以dĩ 助trợ 與dữ 力lực 乃nãi 至chí 法pháp 爾nhĩ 有hữu 故cố 者giả 此thử 世thế 俗tục 智trí 至chí 修tu 道Đạo 中trung 還hoàn 得đắc 起khởi 非phi 如như 小Tiểu 乘Thừa 所sở 修tu 世thế 俗tục 智trí 永vĩnh 不bất 得đắc 起khởi 助trợ 彼bỉ 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 體thể 漸tiệm 殊thù 勝thắng 也dã 問vấn 何hà 故cố 見kiến 道đạo 傍bàng 修tu 彼bỉ 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 與dữ 力lực 令linh 其kỳ 殊thù 勝thắng 耶da 答đáp 謂vị 真chân 見kiến 道đạo 正chánh 能năng 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 若nhược 相tương 見kiến 道đạo 十thập 六lục 心tâm 亦diệc 能năng 損tổn 害hại 煩phiền 惱não 如như 欲dục 界giới 聞văn 思tư 慧tuệ 世thế 俗tục 智trí 能năng 作tác 欣hân 猒# 觀quán 亦diệc 能năng 損tổn 伏phục 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 。 由do 此thử 觀quán 故cố 引dẫn 生sanh 色sắc 界giới 初sơ 禪thiền 聞văn 修tu 慧tuệ 世thế 俗tục 智trí 亦diệc 能năng 猒# 下hạ 欣hân 上thượng 亦diệc 能năng 損tổn 害hại 折chiết 伏phục 煩phiền 惱não 。 漸tiệm 引dẫn 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 修tu 慧tuệ 世thế 俗tục 智trí 亦diệc 能năng 欣hân 上thượng 猒# 下hạ 亦diệc 能năng 損tổn 伏phục 煩phiền 惱não 此thử 三tam 界giới 三tam 慧tuệ 世thế 俗tục 智trí 既ký 能năng 損tổn 伏phục 煩phiền 惱não 即tức 是thị 真chân 見kiến 道đạo 之chi 流lưu 類loại 所sở 以dĩ 見kiến 道đạo 傍bàng 修tu 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 令linh 其kỳ 殊thù 勝thắng 也dã 意ý 說thuyết 傍bàng 修tu 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 令linh 其kỳ 殊thù 勝thắng 發phát 生sanh 現hiện 行hành 能năng 作tác 欣hân 猒# 觀quán 損tổn 伏phục 煩phiền 惱não 故cố 須tu 傍bàng 修tu 也dã 然nhiên 見kiến 道đạo 不bất 能năng 傍bàng 修tu 欲dục 界giới 生sanh 得đắc 慧tuệ 也dã 何hà 以dĩ 故cố 生sanh 得đắc 慧tuệ 闇ám 昧muội 不bất 能năng 作tác 欣hân 猒# 觀quán 故cố 所sở 以dĩ 不bất 傍bàng 修tu 也dã 言ngôn 彼bỉ 地địa 此thử 種chủng 法pháp 爾nhĩ 故cố 者giả 即tức 明minh 下hạ 三tam 無vô 色sắc 地địa 法pháp 爾nhĩ 有hữu 此thử 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 法pháp 爾nhĩ 者giả 即tức 是thị 本bổn 有hữu 種chủng 子tử 也dã 故cố 下hạ 三tam 無vô 色sắc 地địa 有hữu 世thế 俗tục 智trí 本bổn 有hữu 種chủng 子tử 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 說thuyết 修tu 唯duy 得đắc 修tu 修tu 非phi 行hành 修tu 修tu 必tất 不bất 起khởi 故cố 者giả 此thử 中trung 說thuyết 見kiến 道đạo 修tu 世thế 俗tục 智trí 修tu 者giả 唯duy 是thị 得đắc 修tu 修tu 者giả 謂vị 所sở 得đắc 修tu 謂vị 重trọng/trùng 修tu 由do 現hiện 無vô 漏lậu 道Đạo 力lực 令linh 所sở 得đắc 法Pháp 種chủng 子tử 增tăng 明minh 故cố 所sở 得đắc 法Pháp 名danh 之chi 為vi 修tu 行hành 謂vị 現hiện 行hành 修tu 謂vị 習tập 學học 亦diệc 名danh 習tập 學học 亦diệc 名danh 習tập 修tu 故cố 無vô 漏lậu 見kiến 道đạo 中trung 有hữu 漏lậu 世thế 俗tục 智trí 必tất 不bất 得đắc 起khởi 故cố 故cố 非phi 行hành 修tu 修tu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唯duy 相tương 見kiến 道đạo 修tu 以dĩ 差sai 別biệt 諦đế 觀quán 乃nãi 至chí 不bất 相tương 順thuận 故cố 者giả 即tức 唯duy 是thị 相tương 見kiến 道đạo 十thập 六lục 心tâm 中trung 傍bàng 修tu 彼bỉ 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 以dĩ 相tương 見kiến 道đạo 有hữu 差sai 別biệt 相tướng 。 順thuận 世thế 俗tục 智trí 故cố 非phi 是thị 真chân 見kiến 道đạo 中trung 能năng 順thuận 世thế 俗tục 智trí 以dĩ 真chân 見kiến 道đạo 是thị 無vô 相tướng 故cố 。 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 不bất 相tương 順thuận 故cố 所sở 以dĩ 不bất 修tu 此thử 第đệ 一nhất 解giải 勝thắng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 真chân 見kiến 道đạo 亦diệc 修tu 以dĩ 時thời 促xúc 等đẳng 者giả 其kỳ 實thật 真chân 見kiến 道đạo 中trung 亦diệc 能năng 傍bàng 修tu 世thế 俗tục 智trí 種chủng 謂vị 真chân 見kiến 無vô 差sai 別biệt 。 及cập 時thời 促xúc 故cố 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。 真chân 見kiến 道đạo 修tu 但đãn 言ngôn 相tương 見kiến 道đạo 中trung 傍bàng 修tu 也dã 此thử 第đệ 二nhị 解giải 不bất 及cập 前tiền 解giải 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 中trung 說thuyết 下hạ 亦diệc 得đắc 修tu 上thượng 先tiên 離ly 色sắc 界giới 欲dục 乃nãi 至chí 漸tiệm 離ly 欲dục 說thuyết 非phi 實thật 道Đạo 理lý 者giả 然nhiên 此thử 唯duy 識thức 論luận 中trung 說thuyết 依y 第đệ 四tứ 禪thiền 入nhập 見kiến 道đạo 傍bàng 修tu 下hạ 三tam 無vô 色sắc 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 即tức 是thị 下hạ 地địa 能năng 修tu 上thượng 地địa 者giả 此thử 皆giai 是thị 上thượng 品phẩm 也dã 何hà 者giả 即tức 如như 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 中trung 間gian 雜tạp 起khởi 八bát 地địa 定định 先tiên 離ly 色sắc 界giới 中trung 欲dục 得đắc 彼bỉ 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 故cố 能năng 修tu 下hạ 三tam 無vô 色sắc 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 也dã 有hữu 勝thắng 見kiến 道đạo 非phi 一nhất 切thiết 見kiến 。 道đạo 皆giai 爾nhĩ 者giả 若nhược 曾tằng 得đắc 彼bỉ 下hạ 三tam 無vô 色sắc 定định 及cập 得đắc 定định 自tự 在tại 者giả 後hậu 入nhập 見kiến 通thông 即tức 能năng 傍bàng 修tu 彼bỉ 下hạ 三tam 無vô 色sắc 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 若nhược 二Nhị 乘Thừa 人nhân 或hoặc 有hữu 先tiên 不bất 得đắc 下hạ 三tam 無vô 色sắc 定định 者giả 則tắc 見kiến 道đạo 中trung 不bất 能năng 傍bàng 修tu 下hạ 三tam 無vô 色sắc 世thế 俗tục 智trí 種chủng 也dã 故cố 云vân 非phi 一nhất 切thiết 見kiến 。 道đạo 皆giai 爾nhĩ 也dã 故cố 唯duy 識thức 說thuyết 依y 下hạ 地địa 能năng 修tu 上thượng 地địa 者giả 皆giai 是thị 上thượng 品phẩm 得đắc 自tự 在tại 者giả 。 說thuyết 也dã 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 依y 第đệ 四tứ 禪thiền 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 亦diệc 能năng 傍bàng 修tu 下hạ 三tam 無vô 色sắc 修tu 慧tuệ 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 增tăng 長trưởng 。 亦diệc 傍bàng 修tu 下hạ 欲dục 界giới 中trung 聞văn 思tư 慧tuệ 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 亦diệc 能năng 傍bàng 修tu 下hạ 三tam 禪thiền 中trung 聞văn 修tu 慧tuệ 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 增tăng 長trưởng 。 也dã 此thử 即tức 是thị 下hạ 修tu 上thượng 也dã 若nhược 對đối 法pháp 論luận 中trung 說thuyết 上thượng 修tu 下hạ 即tức 約ước 今kim 時thời 漸tiệm 離ly 下hạ 界giới 欲dục 說thuyết 而nhi 得đắc 上thượng 地địa 定định 能năng 修tu 下hạ 地địa 世thế 俗tục 智trí 善thiện 法Pháp 種chủng 子tử 。 增tăng 上thượng 即tức 依y 中trung 品phẩm 者giả 未vị 自tự 在tại 說thuyết 上thượng 修tu 下hạ 也dã 若nhược 上thượng 地địa 修tu 下hạ 地địa 善thiện 法Pháp 種chủng 子tử 。 者giả 凡phàm 聖thánh 一nhất 切thiết 皆giai 能năng 。 也dã 如như 諸chư 異dị 生sanh 凡phàm 夫phu 及cập 聖thánh 者giả 等đẳng 若nhược 入nhập 未vị 至chí 定định 時thời 則tắc 能năng 傍bàng 修tu 自tự 地địa 中trung 一nhất 切thiết 善thiện 種chủng 子tử 及cập 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 皆giai 令linh 增tăng 也dã 亦diệc 傍bàng 修tu 下hạ 欲dục 界giới 聞văn 思tư 慧tuệ 善thiện 法Pháp 種chủng 子tử 。 能năng 作tác 欣hân 猒# 觀quán 者giả 皆giai 令linh 增tăng 長trưởng 如như 入nhập 初sơ 禪thiền 根căn 本bổn 定định 亦diệc 能năng 修tu 自tự 地địa 善thiện 法Pháp 聞văn 思tư 慧tuệ 種chủng 子tử 及cập 傍bàng 修tu 下hạ 初sơ 未vị 至chí 定định 中trung 善thiện 法Pháp 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 乃nãi 至chí 欲dục 界giới 善thiện 法Pháp 聞văn 思tư 慧tuệ 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 皆giai 得đắc 增tăng 上thượng 餘dư 上thượng 地địa 皆giai 然nhiên 也dã 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 。 聖thánh 者giả 及cập 一nhất 切thiết 異dị 生sanh 。 凡phàm 夫phu 等đẳng 俱câu 有hữu 得đắc 入nhập 非phi 想tưởng 地địa 定định 時thời 皆giai 能năng 傍bàng 修tu 非phi 想tưởng 地địa 善thiện 法Pháp 種chủng 子tử 。 增tăng 長trưởng 亦diệc 能năng 傍bàng 修tu 下hạ 三tam 無vô 色sắc 及cập 四tứ 禪thiền 乃nãi 至chí 欲dục 界giới 聞văn 思tư 善thiện 法Pháp 種chủng 子tử 。 亦diệc 能năng 增tăng 長trưởng 。 若nhược 上thượng 修tu 下hạ 即tức 約ước 中trung 下hạ 品phẩm 者giả 說thuyết 此thử 通thông 凡phàm 聖thánh 不bất 唯duy 見kiến 道đạo 但đãn 入nhập 定định 傍bàng 也dã 若nhược 能năng 修tu 上thượng 亦diệc 能năng 修tu 下hạ 此thử 是thị 上thượng 品phẩm 人nhân 也dã 或hoặc 有hữu 異dị 生sanh 凡phàm 夫phu 已dĩ 得đắc 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 後hậu 入nhập 第đệ 四tứ 禪thiền 。 定định 時thời 亦diệc 能năng 傍bàng 修tu 四tứ 無vô 色sắc 中trung 善thiện 法Pháp 種chủng 子tử 。 皆giai 令linh 增tăng 長trưởng 亦diệc 能năng 傍bàng 修tu 下hạ 三tam 禪thiền 乃nãi 至chí 欲dục 界giới 聞văn 思tư 慧tuệ 種chủng 子tử 皆giai 令linh 增tăng 長trưởng 皆giai 約ước 漸tiệm 次thứ 說thuyết 也dã 如như 疏sớ/sơ 中trung 云vân 先tiên 離ly 色sắc 界giới 欲dục 者giả 即tức 是thị 疏sớ/sơ 中trung 第đệ 二nhị 解giải 說thuyết 二Nhị 乘Thừa 傍bàng 修tu 也dã 及cập 菩Bồ 薩Tát 得đắc 故cố 者giả 即tức 是thị 疏sớ/sơ 中trung 前tiền 第đệ 一nhất 解giải 傍bàng 修tu 謂vị 有hữu 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 文văn 是thị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 解giải 菩Bồ 薩Tát 三tam 無vô 色sắc 地địa 亦diệc 有hữu 無vô 漏lậu 見kiến 道đạo 乃nãi 至chí 依y 唯duy 於ư 定định 非phi 慧tuệ 地địa 故cố 者giả 此thử 中trung 意ý 說thuyết 下hạ 三tam 無vô 色sắc 地địa 亦diệc 有hữu 菩Bồ 薩Tát 無vô 漏lậu 見kiến 道đạo 種chủng 子tử 今kim 依y 第đệ 四tứ 禪thiền 入nhập 見kiến 道đạo 亦diệc 傍bàng 修tu 下hạ 三tam 無vô 色sắc 見kiến 道đạo 種chủng 子tử 令linh 增tăng 長trưởng 然nhiên 畢tất 竟cánh 不bất 起khởi 。 如như 下hạ 三tam 禪thiền 中trung 亦diệc 有hữu 無vô 漏lậu 見kiến 道đạo 種chủng 子tử 入nhập 見kiến 道đạo 時thời 但đãn 修tu 令linh 增tăng 亦diệc 畢tất 竟cánh 不bất 起khởi 。 雖tuy 作tác 此thử 解giải 自tự 於ư 疏sớ/sơ 中trung 彈đàn 斥xích 云vân 既ký 言ngôn 見kiến 道đạo 即tức 是thị 慧tuệ 增tăng 若nhược 無vô 色sắc 即tức 是thị 定định 增tăng 慧tuệ 劣liệt 故cố 下hạ 三tam 無vô 色sắc 不bất 得đắc 有hữu 是thị 。 道đạo 也dã 以dĩ 無vô 漏lậu 不bất 依y 定định 增tăng 慧tuệ 劣liệt 地địa 有hữu 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 或hoặc 說thuyết 既ký 許hứa 善thiện 法Pháp 欲dục 已dĩ 去khứ 名danh 此thử 根căn 者giả 乃nãi 至chí 亦diệc 生sanh 於ư 彼bỉ 。 故cố 作tác 此thử 說thuyết 者giả 。 此thử 根căn 者giả 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 也dã 即tức 菩Bồ 薩Tát 在tại 資tư 粮# 位vị 以dĩ 解giải 脫thoát 分phần/phân 中trung 時thời 既ký 長trường 遠viễn 亦diệc 得đắc 生sanh 下hạ 三tam 無vô 色sắc 地địa 菩Bồ 薩Tát 在tại 資tư 粮# 位vị 經kinh 一nhất 大đại 僧Tăng 祇kỳ 故cố 既ký 生sanh 無vô 色sắc 即tức 新tân 薰huân 成thành 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 故cố 下hạ 三tam 無vô 色sắc 有hữu 此thử 根căn 也dã 即tức 如như 瑜du 伽già 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 若nhược 定định 若nhược 生sanh 者giả 依y 彼bỉ 地địa 能năng 了liễu 一nhất 切thiết 法pháp 。 若nhược 定định 者giả 即tức 身thân 在tại 下hạ 界giới 修tu 得đắc 彼bỉ 定định 若nhược 生sanh 者giả 即tức 菩Bồ 薩Tát 而nhi 生sanh 。 無vô 色sắc 界giới 也dã 。 故cố 下hạ 三tam 無vô 色sắc 亦diệc 許hứa 有hữu 菩Bồ 薩Tát 解giải 脫thoát 。 分phần/phân 善thiện 若nhược 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 善thiện 名danh 助trợ 解giải 脫thoát 分phần/phân 非phi 是thị 正chánh 也dã 前tiền 疏sớ/sơ 中trung 彼bỉ 地địa 此thử 種chủng 法pháp 爾nhĩ 有hữu 故cố 者giả 約ước 下hạ 三tam 無vô 色sắc 有hữu 世thế 俗tục 智trí 本bổn 有hữu 種chủng 子tử 今kim 此thử 疏sớ/sơ 中trung 解giải 先tiên 許hứa 在tại 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 新tân 薰huân 成thành 世thế 俗tục 智trí 種chủng 子tử 即tức 約ước 薰huân 種chủng 子tử 故cố 說thuyết 彼bỉ 菩Bồ 薩Tát 下hạ 三tam 無vô 色sắc 有hữu 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 後hậu 入nhập 見kiến 道đạo 傍bàng 修tu 令linh 增tăng 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二Nhị 乘Thừa 人nhân 劫kiếp 數số 近cận 故cố 不bất 可khả 說thuyết 有hữu 彼bỉ 解giải 脫thoát 分phần/phân 者giả 若nhược 二Nhị 乘Thừa 人nhân 在tại 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 位vị 或hoặc 經kinh 三tam 生sanh 極cực 遲trì 六lục 十thập 劫kiếp 等đẳng 即tức 得đắc 聖thánh 道Đạo 時thời 即tức 既ký 促xúc 即tức 二Nhị 乘Thừa 人nhân 在tại 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 位vị 無vô 容dung 得đắc 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 也dã 先tiên 二Nhị 乘Thừa 人nhân 在tại 資tư 粮# 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 時thời 極cực 不bất 生sanh 無vô 色sắc 。 故cố 於ư 無vô 色sắc 二Nhị 乘Thừa 人nhân 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 未vị 知tri 根căn 也dã 但đãn 有hữu 欲dục 界giới 聞văn 思tư 及cập 色sắc 界giới 聞văn 修tu 慧tuệ 是thị 二Nhị 乘Thừa 人nhân 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 也dã 二Nhị 乘Thừa 人nhân 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 善thiện 唯duy 在tại 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 二Nhị 乘Thừa 人nhân 至chí 此thử 中trung 不bất 說thuyết 者giả 意ý 云vân 此thử 說thuyết 二Nhị 乘Thừa 人nhân 不bất 迴hồi 心tâm 者giả 。 雖tuy 起khởi 無vô 漏lậu 不bất 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 不bất 求cầu 法Pháp 空không 觀quán 故cố 又hựu 解giải 雖tuy 為vi 法pháp 空không 觀quán 地địa 前tiền 引dẫn 起khởi 無vô 漏lậu 猶do 未vị 證chứng 法pháp 空không 此thử 中trung 不bất 說thuyết 為vi 未vị 知tri 根căn 以dĩ 未vị 知tri 根căn 於ư 見kiến 道đạo 證chứng 法pháp 空không 觀quán 時thời 立lập 故cố 如như 十thập 六lục 心tâm 在tại 見kiến 道đạo 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 為vi 未vị 知tri 根căn 也dã 此thử 亦diệc 爾nhĩ 約ước 證chứng 時thời 立lập 未vị 證chứng 時thời 不bất 立lập 根căn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 前tiền 言ngôn 位vị 皆giai 二Nhị 乘Thừa 根căn 者giả 前tiền 此thử 論luận 文văn 說thuyết 資tư 粮# 位vị 加gia 行hành 位vị 見kiến 道đạo 位vị 此thử 之chi 三tam 位vị 皆giai 有hữu 未vị 知tri 根căn 者giả 約ước 二Nhị 乘Thừa 人nhân 未vị 知tri 根căn 說thuyết 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 雖tuy 二Nhị 乘Thừa 亦diệc 爾nhĩ 以dĩ 見kiến 道đạo 前tiền 促xúc 於ư 菩Bồ 薩Tát 至chí 不bất 可khả 為vi 倒đảo 者giả 意ý 云vân 雖tuy 二Nhị 乘Thừa 人nhân 亦diệc 見kiến 道đạo 中trung 時thời 節tiết 促xúc 然nhiên 二Nhị 乘Thừa 人nhân 見kiến 道đạo 已dĩ 前tiền 資tư 粮# 加gia 行hành 位vị 時thời 節tiết 皆giai 促xúc 所sở 以dĩ 瑜du 伽già 說thuyết 二Nhị 乘Thừa 人nhân 資tư 粮# 加gia 行hành 見kiến 道đạo 三tam 位vị 中trung 皆giai 有hữu 未vị 知tri 根căn 若nhược 菩Bồ 薩Tát 地địa 前tiền 資tư 粮# 加gia 行hành 二nhị 位vị 劫kiếp 數số 長trường 遠viễn 。 故cố 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 勝thắng 解giải 行hành 地địa 。 有hữu 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 不bất 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 見kiến 道đạo 中trung 有hữu 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 也dã 不bất 相tương 例lệ 又hựu 迴hồi 心tâm 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 即tức 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 人nhân 。 經kinh 八bát 萬vạn 劫kiếp 始thỉ 至chí 菩Bồ 薩Tát 十thập 信tín 初sơ 心tâm 乃nãi 至chí 經kinh 六lục 萬vạn 劫kiếp 四tứ 萬vạn 二nhị 萬vạn 十thập 千thiên 劫kiếp 方phương 至chí 菩Bồ 薩Tát 十thập 信tín 初sơ 心tâm 此thử 等đẳng 二Nhị 乘Thừa 先tiên 得đắc 二Nhị 乘Thừa 果quả 已dĩ 不bất 怖bố 畏úy 惡ác 道đạo 遊du 遊du 不bất 決quyết 意ý 修tu 道Đạo 所sở 以dĩ 經kinh 時thời 節tiết 長trường 久cửu 若nhược 菩Bồ 薩Tát 或hoặc 三tam 生sanh 六lục 十thập 劫kiếp 修tu 道Đạo 即tức 至chí 十thập 信tín 初sơ 心tâm 此thử 等đẳng 已dĩ 上thượng 劫kiếp 皆giai 約ước 成thành 壞hoại 劫kiếp 為vi 數số 雖tuy 七thất 火hỏa 災tai 劫kiếp 方phương 有hữu 一nhất 水thủy 災tai 劫kiếp 七thất 水thủy 災tai 劫kiếp 方phương 有hữu 一nhất 風phong 災tai 劫kiếp 差sai 別biệt 然nhiên 火hỏa 水thủy 風phong 三tam 劫kiếp 皆giai 是thị 約ước 八bát 十thập 增tăng 減giảm 劫kiếp 一nhất 箇cá 成thành 壞hoại 劫kiếp 火hỏa 水thủy 風phong 三tam 劫kiếp 皆giai 相tương 似tự 也dã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 九cửu 根căn 十thập 根căn 皆giai 如như 前tiền 解giải 者giả 九cửu 根căn 者giả 即tức 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 意ý 喜hỷ 樂lạc 捨xả 十thập 根căn 者giả 即tức 九cửu 根căn 亦diệc 加gia 憂ưu 根căn 也dã 解giải 云vân 若nhược 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 未vị 離ly 欲dục 而nhi 亦diệc 有hữu 憂ưu 根căn 十thập 根căn 為vi 性tánh 若nhược 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 即tức 無vô 憂ưu 根căn 九cửu 根căn 為vi 性tánh 若nhược 約ước 二nhị 果quả 人nhân 未vị 離ly 欲dục 者giả 亦diệc 有hữu 憂ưu 根căn 即tức 修tu 道Đạo 中trung 十thập 根căn 為vi 已dĩ 知tri 根căn 性tánh 若nhược 第đệ 三tam 果quả 已dĩ 上thượng 離ly 欲dục 界giới 故cố 即tức 唯duy 有hữu 九cửu 根căn 言ngôn 初sơ 二nhị 根căn 亦diệc 通thông 有hữu 漏lậu 者giả 即tức 憂ưu 根căn 等đẳng 亦diệc 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 若nhược 初sơ 二nhị 果quả 身thân 中trung 憂ưu 根căn 及cập 有hữu 根căn 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 皆giai 名danh 已dĩ 知tri 根căn 若nhược 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 身thân 中trung 苦khổ 根căn 及cập 有hữu 漏lậu 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 皆giai 是thị 具cụ 知tri 根căn 故cố 三tam 無vô 漏lậu 根căn 亦diệc 通thông 有hữu 漏lậu 也dã 。

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 疏Sớ/sơ 義Nghĩa 演Diễn 卷quyển 第đệ 八bát 末mạt (# 下hạ )#