成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 卷quyển 第đệ 五ngũ

護hộ 法Pháp 等đẳng 菩Bồ 薩Tát 造tạo

唐đường 三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。

金kim 庭đình 長trường 壽thọ 寺tự 沙Sa 門Môn 通thông 潤nhuận 集tập 解giải

此thử 染nhiễm 汙ô 意ý 何hà 受thọ 相tương 應ứng (# 至chí )# 恆hằng 於ư 所sở 緣duyên 平bình 等đẳng 轉chuyển 故cố 。

此thử 釋thích 受thọ 俱câu 門môn 也dã 。 先tiên 徵trưng 。 次thứ 答đáp 。 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 此thử 識thức 唯duy 與dữ 喜hỷ 受thọ 相tương 應ứng 。 恆hằng 內nội 執chấp 第đệ 八bát 。 生sanh 喜hỷ 愛ái 故cố 。 謂vị 喜hỷ 阿a 賴lại 耶da 。 愛ái 阿a 賴lại 耶da 等đẳng 故cố 。 第đệ 二nhị 師sư 言ngôn 。 若nhược 第đệ 七thất 唯duy 與dữ 喜hỷ 受thọ 相tương 應ứng 者giả 。 應ưng 許hứa 喜hỷ 受thọ 遍biến 至chí 有hữu 頂đảnh 。 便tiện 違vi 聖thánh 言ngôn 喜hỷ 唯duy 二nhị 禪thiền 。 此thử 識thức 應ưng 與dữ 四tứ 受thọ 相tương 應ứng 。 若nhược 生sanh 三tam 惡ác 趣thú 中trung 。 應ưng 與dữ 憂ưu 受thọ 相tương 應ứng 。 以dĩ 受thọ 三tam 途đồ 苦khổ 報báo 故cố 。 若nhược 生sanh 人nhân 中trung 。 及cập 欲dục 界giới 六lục 天thiên 。 初sơ 禪thiền 二nhị 禪thiền 者giả 。 此thử 識thức 皆giai 與dữ 喜hỷ 受thọ 相tương 應ứng 。 以dĩ 初sơ 靜tĩnh 慮lự 是thị 。 離ly 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 第đệ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 是thị 定định 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 故cố 。 若nhược 生sanh 第đệ 三tam 禪thiền 唯duy 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 相tương 應ứng 。 以dĩ 此thử 地địa 是thị 離ly 喜hỷ 妙diệu 樂lạc 故cố 若nhược 生sanh 四tứ 禪thiền 。 乃nãi 至chí 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 皆giai 與dữ 捨xả 受thọ 相tương 應ứng 。 以dĩ 是thị 捨xả 念niệm 清thanh 淨tịnh 地địa 故cố 。 第đệ 三tam 師sư 言ngôn 。 此thử 亦diệc 非phi 理lý 。 此thử 識thức 任nhậm 運vận 一nhất 類loại 唯duy 執chấp 內nội 我ngã 。 無vô 有hữu 轉chuyển 變biến 。 不bất 與dữ 憂ưu 喜hỷ 樂lạc 諸chư 變biến 異dị 受thọ 相tương 應ứng 故cố 。 又hựu 此thử 識thức 與dữ 前tiền 藏tạng 識thức 義nghĩa 各các 別biệt 者giả 。 則tắc 本bổn 論luận 主chủ 皆giai 別biệt 開khai 明minh 。 如như 七thất 八bát 二nhị 識thức 俱câu 是thị 無vô 記ký 。 而nhi 分phần/phân 有hữu 覆phú 無vô 覆phú 。 若nhược 此thử 識thức 與dữ 四tứ 受thọ 俱câu 。 則tắc 本bổn 頌tụng 中trung 亦diệc 應ưng 別biệt 說thuyết 。 既ký 不bất 別biệt 說thuyết 。 定định 與dữ 藏tạng 識thức 同đồng 是thị 捨xả 受thọ 。 此thử 識thức 未vị 轉chuyển 依y 位vị 。 與dữ 前tiền 十thập 八bát 心tâm 所sở 相tương 應ứng 已dĩ 轉chuyển 依y 位vị 。 與dữ 二nhị 十thập 一nhất 心tâm 所sở 相tương 應ứng 。 轉chuyển 依y 心tâm 所sở 既ký 與dữ 第đệ 八bát 相tương/tướng 同đồng 。 亦diệc 應ưng 與dữ 彼bỉ 轉chuyển 依y 第đệ 八bát 同đồng 是thị 捨xả 受thọ 。 任nhậm 運vận 而nhi 轉chuyển 。 以dĩ 彼bỉ 證chứng 得đắc 十thập 種chủng 平bình 等đẳng 性tánh 故cố 。 恆hằng 以dĩ 十thập 種chủng 為vi 所sở 緣duyên 境cảnh 。 平bình 等đẳng 轉chuyển 故cố 。 前tiền 二nhị 說thuyết 偏thiên 。 後hậu 說thuyết 為vi 正chánh 。

末mạt 那na 心tâm 所sở 何hà 性tánh 所sở 攝nhiếp (# 至chí )# 若nhược 已dĩ 轉chuyển 依y 唯duy 是thị 善thiện 性tánh 。

此thử 釋thích 三tam 性tánh 門môn 也dã 。 先tiên 問vấn 。 次thứ 舉cử 頌tụng 答đáp 。 是thị 有hữu 覆phú 無vô 記ký 。 非phi 餘dư 三tam 性tánh 。 次thứ 釋thích 。 以dĩ 此thử 末mạt 那na 恆hằng 與dữ 四tứ 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 。 及cập 大đại 八bát 隨tùy 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 。 既ký 能năng 障chướng 礙ngại 出xuất 世thế 聖thánh 道Đạo 。 復phục 能năng 隱ẩn 蔽tế 妙diệu 明minh 真chân 心tâm 。 故cố 名danh 有hữu 覆phú 。 此thử 識thức 既ký 非phi 善thiện 性tánh 。 又hựu 非phi 不bất 善thiện 無vô 可khả 記ký 錄lục 。 故cố 名danh 無vô 記ký 。 問vấn 。 根căn 隨tùy 皆giai 是thị 通thông 染nhiễm 二nhị 性tánh 。 第đệ 七thất 唯duy 無vô 記ký 性tánh 。 安an 得đắc 相tương 應ứng 。 答đáp 。 例lệ 如như 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 雖tuy 有hữu 根căn 隨tùy 煩phiền 惱não 。 而nhi 由do 定định 力lực 攝nhiếp 持trì 藏tạng 護hộ 。 雖tuy 是thị 不bất 善thiện 。 亦diệc 無vô 記ký 攝nhiếp 。 此thử 意ý 根căn 隨tùy 亦diệc 爾nhĩ 。 雖tuy 是thị 不bất 善thiện 。 由do 所sở 依y 識thức 極cực 微vi 細tế 故cố 。 無vô 強cường/cưỡng 計kế 度độ 。 任nhậm 運vận 而nhi 轉chuyển 。 亦diệc 是thị 無vô 記ký 。 若nhược 已dĩ 轉chuyển 依y 。 唯duy 善thiện 性tánh 攝nhiếp 。

末mạt 那na 心tâm 所sở 何hà 地địa 繫hệ 耶da (# 至chí )# 若nhược 已dĩ 轉chuyển 依y 即tức 非phi 所sở 繫hệ 。

此thử 釋thích 界giới 繫hệ 門môn 也dã 。 先tiên 問vấn 。 次thứ 舉cử 頌tụng 答đáp 。 謂vị 生sanh 下hạ 。 釋thích 。 謂vị 藏tạng 識thức 若nhược 生sanh 欲dục 界giới 。 則tắc 現hiện 行hành 末mạt 那na 及cập 諸chư 心tâm 所sở 。 即tức 繫hệ 屬thuộc 欲dục 界giới 第đệ 八bát 。 乃nãi 至chí 藏tạng 識thức 若nhược 生sanh 有hữu 頂đảnh 。 現hiện 行hành 末mạt 那na 及cập 諸chư 心tâm 所sở 。 即tức 繫hệ 屬thuộc 有hữu 頂đảnh 第đệ 八bát 。 以dĩ 此thử 末mạt 那na 任nhậm 運vận 恆hằng 緣duyên 自tự 地địa 藏tạng 識thức 執chấp 為vi 內nội 我ngã 。 不bất 緣duyên 他tha 地địa 藏tạng 識thức 。 執chấp 為vi 我ngã 故cố 。 若nhược 欲dục 界giới 藏tạng 識thức 復phục 起khởi 上thượng 界giới 詶thù 先tiên 引dẫn 業nghiệp 異dị 熟thục 藏tạng 識thức 現hiện 在tại 前tiền 者giả 。 此thử 之chi 藏tạng 識thức 雖tuy 在tại 欲dục 界giới 。 名danh 生sanh 彼bỉ 地địa 。 則tắc 此thử 末mạt 那na 亦diệc 緣duyên 彼bỉ 地địa 藏tạng 識thức 執chấp 為vi 內nội 我ngã 。 此thử 染nhiễm 汙ô 意ý 即tức 是thị 繫hệ 屬thuộc 彼bỉ 地địa 藏tạng 識thức 。 亦diệc 名danh 彼bỉ 地địa 所sở 繫hệ 。 故cố 曰viết 隨tùy 所sở 生sanh 所sở 繫hệ 。 或hoặc 是thị 雖tuy 生sanh 此thử 地địa 。 或hoặc 為vi 彼bỉ 地địa 根căn 隨tùy 繫hệ 縛phược 。 亦diệc 名danh 為vi 彼bỉ 所sở 繫hệ 。 若nhược 已dĩ 轉chuyển 依y 。 即tức 非phi 煩phiền 惱não 。 之chi 所sở 繫hệ 縛phược 。 故cố 非phi 所sở 繫hệ 。

此thử 染nhiễm 汙ô 意ý 無vô 始thỉ 相tương 續tục (# 至chí )# 因nhân 義nghĩa 等đẳng 故cố 不bất 別biệt 說thuyết 之chi 。

此thử 釋thích 伏phục 斷đoạn 門môn 也dã 。 先tiên 問vấn 。 次thứ 舉cử 頌tụng 答đáp 。 先tiên 總tổng 釋thích 永vĩnh 斷đoạn 暫tạm 伏phục 位vị 。 阿A 羅La 漢Hán 者giả 。 此thử 云vân 無vô 生sanh 。 以dĩ 彼bỉ 煩phiền 惱não 永vĩnh 不bất 生sanh 故cố 。 三tam 乘thừa 者giả 。 一nhất 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 。 二nhị 獨Độc 覺Giác 乘thừa 。 三tam 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 。 雖tuy 三tam 乘thừa 根căn 有hữu 大đại 小tiểu 利lợi 鈍độn 。 斷đoạn 惑hoặc 則tắc 同đồng 。 故cố 總tổng 名danh 無Vô 學Học 。 此thử 無Vô 學Học 位vị 。 末mạt 那na 種chủng 現hiện 俱câu 永vĩnh 斷đoạn 滅diệt 。 故cố 名danh 無vô 有hữu 。 次thứ 釋thích 暫tạm 斷đoạn 位vị 。 若nhược 有hữu 學học 滅diệt 定định 。 及cập 在tại 修tu 道Đạo 見kiến 道đạo 位vị 者giả 。 雖tuy 亦diệc 研nghiên 真chân 斷đoạn 惑hoặc 。 俱câu 是thị 暫tạm 伏phục 。 故cố 亦diệc 說thuyết 無vô 有hữu 。 非phi 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 之chi 永vĩnh 斷đoạn 而nhi 不bất 生sanh 也dã 。 次thứ 別biệt 釋thích 出xuất 世thế 道đạo 暫tạm 伏phục 滅diệt 義nghĩa 。 問vấn 。 無Vô 學Học 位vị 中trung 此thử 識thức 永vĩnh 斷đoạn 。 可khả 名danh 無vô 有hữu 。 有hữu 學học 位vị 中trung 俱câu 暫tạm 伏phục 滅diệt 。 如như 何hà 亦diệc 名danh 無vô 有hữu 。 答đáp 。 謂vị 染nhiễm 汙ô 意ý 識thức 。 一nhất 向hướng 流lưu 轉chuyển 。 界giới 地địa 所sở 修tu 。 皆giai 屬thuộc 有hữu 漏lậu 。 不bất 能năng 伏phục 滅diệt 。 至chí 二Nhị 乘Thừa 見kiến 道đạo 位vị 中trung 。 有hữu 伏phục 滅diệt 義nghĩa 。 故cố 亦diệc 名danh 無vô 有hữu 。 謂vị 從tùng 初sơ 見kiến 道đạo 位vị 前tiền 。 發phát 真chân 無vô 我ngã 勝thắng 解giải 。 脩tu 習tập 勝thắng 生sanh 空không 觀quán 。 至chí 初Sơ 地Địa 初sơ 心tâm 。 違vi 分phân 別biệt 我ngã 執chấp 。 轉chuyển 得đắc 根căn 本bổn 智trí 。 得đắc 根căn 本bổn 已dĩ 。 後hậu 得đắc 無vô 漏lậu 觀quán 心tâm 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 此thử 後hậu 得đắc 智trí 。 是thị 彼bỉ 根căn 本bổn 等đẳng 流lưu 。 亦diệc 違vi 此thử 意ý 。 以dĩ 真chân 無vô 我ngã 解giải 。 及cập 後hậu 所sở 得đắc 智trí 。 俱câu 成thành 無vô 漏lậu 。 名danh 出xuất 世thế 道đạo 。 次thứ 別biệt 釋thích 滅diệt 定định 暫tạm 伏phục 滅diệt 義nghĩa 。 滅diệt 定định 既ký 是thị 聖thánh 道Đạo 等đẳng 流lưu 。 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 已dĩ 不bất 現hiện 行hành 。 極cực 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 此thử 亦diệc 非phi 有hữu 。 由do 未vị 永vĩnh 斷đoạn 此thử 識thức 種chủng 子tử 。 故cố 從tùng 滅diệt 盡tận 定định 起khởi 。 現hiện 行hành 復phục 生sanh 。 乃nãi 至chí 此thử 識thức 未vị 永vĩnh 滅diệt 位vị 。 恆hằng 相tương 續tục 轉chuyển 。 故cố 知tri 見kiến 道đạo 脩tu 道Đạo 位vị 中trung 。 皆giai 名danh 暫tạm 滅diệt 下hạ 別biệt 釋thích 無Vô 學Học 名danh 真chân 滅diệt 義nghĩa 。 然nhiên 此thử 末mạt 那na 及cập 相tương 應ứng 煩phiền 惱não 。 是thị 俱câu 生sanh 惑hoặc 。 非phi 是thị 見kiến 道đạo 所sở 斷đoạn 。 是thị 染nhiễm 汙ô 性tánh 。 又hựu 非phi 是thị 非phi 所sở 斷đoạn 。 是thị 修tu 所sở 斷đoạn 故cố 。 問vấn 。 何hà 故cố 必tất 在tại 修tu 道Đạo 斷đoạn 耶da 。 答đáp 。 由do 此thử 染nhiễm 汙ô 王vương 所sở 。 極cực 微vi 細tế 故cố 。 所sở 有hữu 種chủng 子tử 。 與dữ 有hữu 頂đảnh 地địa 九cửu 品phẩm 惑hoặc 中trung 下hạ 下hạ 思tư 惑hoặc 一nhất 時thời 頓đốn 斷đoạn 。 問vấn 。 何hà 故cố 七thất 十thập 二nhị 品phẩm 一nhất 時thời 能năng 斷đoạn 。 答đáp 。 以dĩ 此thử 染nhiễm 汙ô 相tương 應ứng 煩phiền 惱não 。 雖tuy 極cực 微vi 細tế 。 勢thế 力lực 等đẳng 故cố 。 故cố 大đại 小Tiểu 乘Thừa 觀quán 察sát 斷đoạn 惑hoặc 。 皆giai 至chí 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 一nhất 現hiện 在tại 前tiền 。 頓đốn 斷đoạn 此thử 種chủng 。 方phương 成thành 羅La 漢Hán 。 名danh 無Vô 學Học 位vị 。 永vĩnh 不bất 現hiện 起khởi 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 第đệ 七thất 我ngã 執chấp 。 三tam 乘thừa 見kiến 道đạo 後hậu 或hoặc 行hành 不bất 行hành 。 若nhược 我ngã 執chấp 種chủng 。 二Nhị 乘Thừa 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 一nhất 時thời 頓đốn 斷đoạn 。 若nhược 是thị 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 面diện 趣thú 大Đại 乘Thừa 者giả 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 以dĩ 至chí 等đẳng 覺giác 。 雖tuy 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 還hoàn 名danh 羅La 漢Hán 因nhân 斷đoạn 煩phiền 惱não 與dữ 羅La 漢Hán 等đẳng 。 故cố 不bất 別biệt 說thuyết 。

此thử 中trung 有hữu 義nghĩa 末mạt 那na 唯duy 有hữu 煩phiền 惱não 障chướng (# 至chí )# 又hựu 說thuyết 為vi 識thức 雜tạp 染nhiễm 依y 故cố 。

此thử 安an 慧tuệ 師sư 言ngôn 第đệ 七thất 染nhiễm 淨tịnh 俱câu 無vô 名danh 滅diệt 盡tận 定định 以dĩ 滅diệt 六lục 盡tận 七thất 故cố 問vấn 此thử 何hà 所sở 據cứ 答đáp 由do 說thuyết 七thất 唯duy 煩phiền 惱não 障chướng 故cố 對đối 法pháp 中trung 說thuyết 三tam 位vị 皆giai 無vô 煩phiền 惱não 故cố 。 顯hiển 揚dương 論luận 說thuyết 四tứ 惑hoặc 相tương 應ứng 不bất 說thuyết 淨tịnh 位vị 有hữu 故cố 攝nhiếp 論luận 復phục 說thuyết 為vi 雜tạp 染nhiễm 依y 不bất 說thuyết 為vi 淨tịnh 依y 故cố 憑bằng 此thử 教giáo 理lý 故cố 說thuyết 出xuất 世thế 滅diệt 盡tận 無Vô 學Học 三tam 位vị 皆giai 無vô 。

有hữu 義nghĩa 彼bỉ 說thuyết 教giáo 理lý 相tương 違vi (# 至chí )# 非phi 無vô 第đệ 八bát 此thử 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。

此thử 護hộ 法Pháp 正chánh 義nghĩa 。 唯duy 無vô 染nhiễm 七thất 。 名danh 滅diệt 盡tận 定định 。 滅diệt 六lục 淨tịnh 七thất 故cố 。 先tiên 立lập 量lượng 以dĩ 證chứng 有hữu 淨tịnh 七thất 。 量lượng 云vân 。 出xuất 世thế 末mạt 那na 。 經kinh 定định 說thuyết 有hữu 。 定định 有hữu 俱câu 生sanh 不bất 共cộng 依y 故cố 。 如như 有hữu 染nhiễm 時thời 。 染nhiễm 時thời 六lục 八bát 皆giai 以dĩ 七thất 為vi 俱câu 生sanh 不bất 共cộng 依y 。 淨tịnh 時thời 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 攝nhiếp 論luận 云vân 。 此thử 識thức 是thị 餘dư 煩phiền 惱não 識thức 依y 止chỉ 。 此thử 煩phiền 惱não 識thức 。 由do 第đệ 一nhất 依y 止chỉ 生sanh 。 由do 第đệ 二nhị 染nhiễm 汙ô 釋thích 云vân 。 第đệ 二nhị 識thức 名danh 染nhiễm 汙ô 者giả 。 煩phiền 惱não 依y 止chỉ 故cố 。 若nhược 人nhân 正chánh 起khởi 善thiện 心tâm 。 亦diệc 有hữu 此thử 識thức 。 次thứ 引dẫn 瑜du 伽già 證chứng 成thành 七thất 八bát 俱câu 生sanh 。 若nhược 住trụ 滅diệt 定định 下hạ 。 顯hiển 滅diệt 定định 有hữu 淨tịnh 七thất 。 住trụ 聖thánh 道Đạo 下hạ 。 顯hiển 出xuất 世thế 道đạo 亦diệc 有hữu 淨tịnh 七thất 。 問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 顯hiển 揚dương 論luận 中trung 但đãn 說thuyết 四tứ 惑hoặc 相tương 應ứng 。 不bất 說thuyết 淨tịnh 位vị 。 答đáp 。 言ngôn 彼bỉ 雖tuy 說thuyết 恆hằng 與dữ 四tứ 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 。 然nhiên 有hữu 論luận 師sư 翻phiên 彼bỉ 相tương 應ứng 恃thị 舉cử 之chi 行hành 為vi 平bình 等đẳng 行hành 者giả 。 恃thị 舉cử 為vi 行hành 。 則tắc 是thị 染nhiễm 相tướng 應ưng 。 平bình 等đẳng 為vi 行hành 。 則tắc 是thị 淨tịnh 相tương 應ứng 。 故cố 知tri 此thử 意ý 通thông 染nhiễm 淨tịnh 位vị 。 不bất 特đặc 染nhiễm 也dã 。 若nhược 由do 下hạ 。 顯hiển 阿A 羅La 漢Hán 位vị 亦diệc 有hữu 淨tịnh 七thất 。 又hựu 諸chư 論luận 下hạ 。 顯hiển 佛Phật 果Quả 位vị 中trung 亦diệc 有hữu 淨tịnh 七thất 。 以dĩ 轉chuyển 第đệ 七thất 成thành 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 故cố 。 彼bỉ 平bình 等đẳng 智trí 。 亦diệc 如như 成thành 所sở 作tác 妙diệu 觀quán 察sát 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 定định 有hữu 相tương 應ứng 淨tịnh 識thức 。 若nhược 無vô 淨tịnh 識thức 。 彼bỉ 平bình 等đẳng 智trí 亦diệc 應ưng 無vô 有hữu 。 以dĩ 智trí 是thị 能năng 依y 。 淨tịnh 識thức 是thị 所sở 依y 。 非phi 離ly 所sở 依y 。 有hữu 能năng 依y 故cố 。 既ký 無vô 相tướng 應ưng 淨tịnh 識thức 為vi 彼bỉ 智trí 所sở 依y 。 不bất 可khả 說thuyết 彼bỉ 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 依y 六lục 轉chuyển 識thức 。 彼bỉ 智trí 各các 依y 自tự 分phần/phân 識thức 故cố 。 立lập 量lượng 云vân 。 此thử 平bình 等đẳng 智trí 定định 有hữu 所sở 依y 相tương 應ứng 淨tịnh 識thức 。 非phi 離ly 所sở 依y 有hữu 能năng 依y 故cố 。 如như 餘dư 三tam 智trí 。 又hựu 無Vô 學Học 位vị 若nhược 無vô 淨tịnh 七thất 。 彼bỉ 第đệ 八bát 識thức 應ưng 無vô 俱câu 有hữu 依y 。 第đệ 八bát 以dĩ 七thất 為vi 俱câu 有hữu 依y 故cố 。 如như 餘dư 識thức 有hữu 俱câu 有hữu 依y 。 第đệ 八bát 亦diệc 應ưng 有hữu 故cố 。 又hựu 以dĩ 二nhị 執chấp 例lệ 三tam 位vị 皆giai 有hữu 淨tịnh 七thất 。 又hựu 如như 異dị 生sanh 有hữu 學học 未vị 證chứng 人nhân 無vô 我ngã 。 必tất 有hữu 我ngã 執chấp 。 則tắc 應ưng 無Vô 學Học 位vị 未vị 證chứng 法pháp 無vô 我ngã 。 應ưng 有hữu 法pháp 執chấp 。 此thử 識thức 若nhược 無vô 。 則tắc 此thử 法pháp 執chấp 依y 何hà 識thức 起khởi 。 不bất 應ưng 法pháp 執chấp 依y 第đệ 八bát 識thức 。 彼bỉ 第đệ 八bát 識thức 是thị 無vô 記ký 性tánh 。 又hựu 無vô 計kế 度độ 分phân 別biệt 慧tuệ 數số 。 不bất 起khởi 法pháp 執chấp 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 三tam 位vị 皆giai 有hữu 淨tịnh 七thất 。 以dĩ 未vị 證chứng 法pháp 無vô 我ngã 故cố 。 又hựu 諸chư 論luận 中trung 以dĩ 五ngũ 同đồng 法pháp 證chứng 有hữu 第đệ 七thất 為vi 第đệ 六lục 依y 。 五ngũ 同đồng 法pháp 者giả 。 如như 眼nhãn 識thức 依y 眼nhãn 根căn 。 乃nãi 至chí 身thân 識thức 依y 身thân 根căn 。 申thân 量lượng 云vân 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 定định 有hữu 俱câu 生sanh 不bất 共cộng 依y 。 極cực 成thành 六lục 識thức 隨tùy 一nhất 攝nhiếp 故cố 。 喻dụ 如như 五ngũ 同đồng 法pháp 。 今kim 三tam 位vị 若nhược 無vô 第đệ 七thất 。 第đệ 六lục 便tiện 無vô 所sở 依y 。 則tắc 宗tông 犯phạm 能năng 別biệt 不bất 極cực 成thành 過quá 。 因nhân 犯phạm 共cộng 不bất 定định 過quá 。 若nhược 第đệ 六lục 無vô 所sở 依y 。 則tắc 前tiền 五ngũ 亦diệc 無vô 。 彼bỉ 既ký 有hữu 依y 。 此thử 何hà 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 定định 有hữu 淨tịnh 七thất 恆hằng 行hành 不bất 斷đoạn 。 問vấn 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 。 對đối 法pháp 論luận 中trung 何hà 故cố 說thuyết 三tam 位vị 皆giai 無vô 第đệ 七thất 。 答đáp 。 說thuyết 無vô 染nhiễm 七thất 。 非phi 無vô 淨tịnh 七thất 。 如như 說thuyết 四tứ 位vị 無vô 阿a 賴lại 耶da 。 非phi 無vô 淨tịnh 八bát 。 八bát 既ký 如như 此thử 。 七thất 亦diệc 應ưng 然nhiên 。

此thử 意ý 差sai 別biệt 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 (# 至chí )# 餘dư 不bất 攝nhiếp 者giả 皆giai 入nhập 此thử 攝nhiếp 。

此thử 下hạ 通thông 明minh 染nhiễm 淨tịnh 。 先tiên 總tổng 標tiêu 三tam 種chủng 。 次thứ 別biệt 釋thích 。 初sơ 通thông 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 心tâm 位vị 。 意ý 緣duyên 賴lại 耶da 而nhi 起khởi 我ngã 見kiến 。 未vị 捨xả 賴lại 耶da 故cố 。 次thứ 通thông 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 智trí 果quả 不bất 現hiện 前tiền 位vị 。 意ý 緣duyên 異dị 熟thục 起khởi 法pháp 我ngã 見kiến 。 異dị 熟thục 未vị 空không 故cố 。 三tam 通thông 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 智trí 果quả 現hiện 在tại 前tiền 位vị 。 意ý 緣duyên 無vô 垢cấu 異dị 熟thục 識thức 等đẳng 。 起khởi 平bình 等đẳng 智trí 故cố 。 問vấn 。 何hà 故cố 我ngã 執chấp 雖tuy 除trừ 。 法pháp 見kiến 猶do 在tại 。 法pháp 見kiến 若nhược 除trừ 。 我ngã 見kiến 不bất 起khởi 答đáp 。 我ngã 見kiến 必tất 依y 法pháp 見kiến 而nhi 起khởi 。 要yếu 先tiên 迷mê 法pháp 。 方phương 起khởi 我ngã 見kiến 故cố 。 如như 夜dạ 迷mê 杌ngột 等đẳng 。 方phương 謂vị 人nhân 等đẳng 故cố 。 故cố 雖tuy 除trừ 我ngã 見kiến 。 法pháp 見kiến 猶do 存tồn 。 以dĩ 迷mê 人nhân 者giả 必tất 迷mê 法pháp 故cố 。 問vấn 。 我ngã 法pháp 二nhị 見kiến 既ký 不bất 相tương 同đồng 。 用dụng 亦diệc 差sai 別biệt 。 豈khởi 不bất 相tương 違vi 。 答đáp 。 我ngã 法pháp 二nhị 見kiến 用dụng 雖tuy 不bất 同đồng 。 而nhi 體thể 是thị 一nhất 。 故cố 不bất 相tương 違vi 。 以dĩ 我ngã 法pháp 二nhị 見kiến 同đồng 以dĩ 一nhất 慧tuệ 為vi 體thể 。 由do 慧tuệ 而nhi 後hậu 起khởi 見kiến 生sanh 執chấp 故cố 。 譬thí 如như 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 。 體thể 雖tuy 是thị 一nhất 。 而nhi 了liễu 別biệt 色sắc 聲thanh 等đẳng 用dụng 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。 立lập 量lượng 云vân 。 我ngã 法pháp 二nhị 見kiến 是thị 有hữu 法pháp 。 同đồng 依y 一nhất 慧tuệ 是thị 宗tông 。 因nhân 云vân 。 用dụng 雖tuy 有hữu 別biệt 。 而nhi 不bất 相tương 違vi 。 喻dụ 如như 眼nhãn 識thức 等đẳng 。 下hạ 明minh 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 伏phục 斷đoạn 不bất 同đồng 。 二Nhị 乘Thừa 有hữu 學học 聖thánh 道Đạo 滅diệt 定định 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 法pháp 起khởi 我ngã 伏phục 。 有hữu 學học 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 在tại 脩tu 道Đạo 中trung 。 及cập 有hữu 學học 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 在tại 見kiến 道đạo 中trung 。 生sanh 空không 智trí 果quả 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 皆giai 法pháp 起khởi 我ngã 伏phục 。 若nhược 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 阿A 羅La 漢Hán 及cập 鈍độn 根căn 漸tiệm 悟ngộ 二Nhị 乘Thừa 。 法pháp 空không 智trí 果quả 不bất 現hiện 前tiền 時thời 。 皆giai 法pháp 起khởi 我ngã 斷đoạn 。 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 唯duy 起khởi 法pháp 執chấp 。 我ngã 執chấp 皆giai 永vĩnh 不bất 行hành 。 或hoặc 永vĩnh 斷đoạn 。 或hoặc 永vĩnh 伏phục 故cố 。 下hạ 引dẫn 經kinh 證chứng 。 此thử 所sở 知tri 障chướng 。 是thị 指chỉ 現hiện 行hành 。 非phi 指chỉ 種chủng 子tử 。 若nhược 言ngôn 種chủng 子tử 。 豈khởi 唯duy 所sở 知tri 。 即tức 煩phiền 惱não 種chủng 子tử 亦diệc 應ưng 在tại 故cố 。 以dĩ 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 雖tuy 不bất 執chấp 賴lại 耶da 為vi 我ngã 。 猶do 有hữu 異dị 熟thục 微vi 細tế 我ngã 執chấp 。 非phi 斷đoạn 一nhất 切thiết 我ngã 執chấp 故cố 。 問vấn 。 大đại 小tiểu 兩lưỡng 乘thừa 法pháp 執chấp 俱câu 在tại 。 誰thùy 名danh 染nhiễm 意ý 。 誰thùy 名danh 淨tịnh 識thức 。 答đáp 。 法pháp 執chấp 俱câu 意ý 。 大đại 小tiểu 具cụ 有hữu 。 但đãn 小Tiểu 乘Thừa 器khí 劣liệt 。 志chí 在tại 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 證chứng 人nhân 空không 而nhi 已dĩ 。 故cố 於ư 法pháp 執chấp 不bất 名danh 為vi 染nhiễm 。 不bất 名danh 有hữu 覆phú 。 非phi 彼bỉ 智trí 分phần/phân 。 不bất 障chướng 彼bỉ 智trí 故cố 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 志chí 在tại 斷đoạn 二nhị 障chướng 。 證chứng 二nhị 空không 。 故cố 於ư 二Nhị 乘Thừa 所sở 謂vị 不bất 染nhiễm 無vô 覆phú 者giả 。 在tại 菩Bồ 薩Tát 名danh 染nhiễm 名danh 有hữu 覆phú 。 正chánh 障chướng 彼bỉ 智trí 故cố 。 是thị 故cố 此thử 法pháp 執chấp 俱câu 意ý 。 在tại 菩Bồ 薩Tát 名danh 染nhiễm 。 在tại 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 名danh 淨tịnh 也dã 。 問vấn 。 此thử 識thức 既ký 隨tùy 異dị 熟thục 所sở 生sanh 所sở 繫hệ 。 依y 彼bỉ 緣duyên 彼bỉ 。 亦diệc 應ưng 是thị 異dị 熟thục 果quả 攝nhiếp 。 答đáp 。 是thị 異dị 熟thục 生sanh 攝nhiếp 。 以dĩ 從tùng 異dị 熟thục 恆hằng 時thời 生sanh 故cố 。 名danh 異dị 熟thục 生sanh 。 非phi 異dị 熟thục 果quả 。 問vấn 。 何hà 故cố 六lục 七thất 皆giai 名danh 異dị 熟thục 生sanh 。 答đáp 。 以dĩ 異dị 熟thục 生sanh 名danh 通thông 一nhất 切thiết 故cố 。 此thử 異dị 熟thục 生sanh 。 如như 四tứ 緣duyên 中trung 增tăng 上thượng 緣duyên 。 所sở 攝nhiếp 者giả 廣quảng 。 三tam 緣duyên 所sở 不bất 攝nhiếp 者giả 。 皆giai 此thử 緣duyên 攝nhiếp 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 餘dư 處xứ 所sở 不bất 攝nhiếp 者giả 。 皆giai 異dị 熟thục 生sanh 攝nhiếp 。

云vân 何hà 應ưng 知tri 。 此thử 第đệ 七thất 識thức (# 至chí )# 恐khủng 厭yếm 廣quảng 文văn 故cố 不bất 繁phồn 述thuật 。

小Tiểu 乘Thừa 不bất 信tín 有hữu 此thử 第đệ 七thất 。 謂vị 未vị 來lai 名danh 心tâm 。 過quá 去khứ 名danh 意ý 。 現hiện 在tại 名danh 識thức 。 義nghĩa 別biệt 有hữu 三tam 。 實thật 無vô 別biệt 體thể 。 問vấn 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 此thử 第đệ 七thất 識thức 離ly 眼nhãn 識thức 等đẳng 有hữu 別biệt 自tự 體thể 。 答đáp 。 聖thánh 教giáo 正chánh 理lý 為vi 定định 量lượng 故cố 。 先tiên 引dẫn 教giáo 證chứng 。 謂vị 薄bạc 伽già 梵Phạm 處xứ 處xứ 經kinh 中trung 。 說thuyết 心tâm 意ý 識thức 。 三tam 種chủng 別biệt 義nghĩa 。 如như 是thị 三tam 義nghĩa 。 雖tuy 通thông 八bát 識thức 。 而nhi 隨tùy 勝thắng 顯hiển 。 若nhược 以dĩ 積tích 集tập 解giải 心tâm 。 八bát 識thức 皆giai 名danh 心tâm 。 若nhược 以dĩ 集tập 起khởi 解giải 心tâm 。 唯duy 屬thuộc 第đệ 八bát 。 集tập 諸chư 法pháp 種chủng 起khởi 諸chư 法pháp 故cố 。 謂vị 為vì 一nhất 切thiết 。 現hiện 行hành 所sở 熏huân 。 是thị 集tập 諸chư 法pháp 種chủng 。 種chủng 子tử 復phục 能năng 起khởi 諸chư 現hiện 行hành 。 是thị 起khởi 諸chư 法pháp 故cố 。 若nhược 以dĩ 等đẳng 無vô 間gian 解giải 意ý 。 八bát 識thức 皆giai 名danh 意ý 。 若nhược 以dĩ 思tư 量lượng 解giải 意ý 。 唯duy 屬thuộc 第đệ 七thất 。 緣duyên 藏tạng 識thức 等đẳng 。 恆hằng 審thẩm 思tư 量lượng 。 為vì 我ngã 等đẳng 故cố 。 謂vị 因nhân 中trung 有hữu 漏lậu 。 唯duy 緣duyên 藏tạng 識thức 為vi 我ngã 境cảnh 。 無vô 漏lậu 位vị 中trung 。 恆hằng 思tư 無vô 我ngã 及cập 緣duyên 真Chân 如Như 。 果quả 上thượng 許hứa 緣duyên 。 一nhất 切thiết 法Pháp 故cố 。 若nhược 以dĩ 了liễu 別biệt 解giải 識thức 。 八bát 識thức 皆giai 名danh 識thức 。 若nhược 以dĩ 了liễu 別biệt 別biệt 境cảnh 以dĩ 解giải 識thức 。 唯duy 屬thuộc 前tiền 六lục 。 麤thô 動động 間gian 斷đoạn 了liễu 別biệt 轉chuyển 故cố 。 易dị 了liễu 名danh 麤thô 。 轉chuyển 易dị 名danh 動động 。 不bất 續tục 名danh 間gian 斷đoạn 。 謂vị 能năng 了liễu 六lục 塵trần 差sai 別biệt 之chi 境cảnh 。 故cố 得đắc 別biệt 名danh 。 如như 入nhập 下hạ 。 引dẫn 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 解giải 脫thoát 下hạ 。 引dẫn 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 頌tụng 證chứng 。 前tiền 二nhị 句cú 頌tụng 有hữu 漏lậu 。 後hậu 二nhị 句cú 頌tụng 無vô 漏lậu 。 彼bỉ 經kinh 下hạ 。 釋thích 頌tụng 前tiền 二nhị 句cú 。 對đối 治trị 下hạ 。 釋thích 頌tụng 後hậu 二nhị 句cú 。

已dĩ 引dẫn 聖thánh 教giáo 當đương 顯hiển 正chánh 理lý (# 至chí )# 許hứa 有hữu 末mạt 那na 便tiện 無vô 此thử 失thất 。

次thứ 以dĩ 理lý 推thôi 。 謂vị 契khế 下hạ 。 先tiên 引dẫn 證chứng 。 若nhược 無vô 下hạ 。 理lý 推thôi 第đệ 七thất 為vi 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 若nhược 無vô 染nhiễm 汙ô 意ý 識thức 。 緣duyên 起khởi 經kinh 中trung 不bất 應ưng 言ngôn 有hữu 不bất 共cộng 無vô 明minh 微vi 細tế 恆hằng 行hành 故cố 。 謂vị 諸chư 下hạ 。 釋thích 。 分phần/phân 者giả 。

時thời 分phần/phân 義nghĩa 。 分phần/phân 位vị 義nghĩa 。 謂vị 諸chư 異dị 生sanh 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 一nhất 切thiết 位vị 恆hằng 起khởi 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 念niệm 念niệm 執chấp 我ngã 。 迷mê 無vô 我ngã 理lý 。 遂toại 令linh 真Chân 如Như 覆phú 而nhi 不bất 顯hiển 。 慧tuệ 眼nhãn 障chướng 而nhi 不bất 開khai 。 下hạ 引dẫn 伽già 陀đà 證chứng 前tiền 覆phú 真chân 義nghĩa 。 言ngôn 真chân 實thật 義nghĩa 正chánh 當đương 生sanh 起khởi 之chi 時thời 。 常thường 為vi 障chướng 礙ngại 不bất 得đắc 起khởi 者giả 。 皆giai 由do 不bất 共cộng 無vô 明minh 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 念niệm 念niệm 俱câu 行hành 。 無vô 間gián 斷đoạn 故cố 。 是thị 故cố 契Khế 經Kinh 說thuyết 異dị 生sanh 類loại 皆giai 為vi 無vô 明minh 盲manh 其kỳ 慧tuệ 眼nhãn 。 惛hôn 醉túy 纏triền 其kỳ 實thật 心tâm 。 所sở 以dĩ 恆hằng 處xứ 長trường 夜dạ 。 曾tằng 無vô 一nhất 念niệm 醒tỉnh 覺giác 。 若nhược 異dị 生sanh 位vị 有hữu 暫tạm 時thời 一nhất 念niệm 不bất 起khởi 此thử 無vô 明minh 時thời 。 便tiện 與dữ 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 。 以dĩ 此thử 迷mê 理lý 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 念niệm 念niệm 執chấp 第đệ 八bát 為vi 自tự 內nội 我ngã 。 無vô 有hữu 一nhất 息tức 間gian 斷đoạn 。 故cố 名danh 微vi 細tế 恆hằng 行hành 。 汝nhữ 等đẳng 小Tiểu 乘Thừa 不bất 信tín 有hữu 此thử 染nhiễm 汙ô 七thất 識thức 。 依y 何hà 識thức 說thuyết 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 若nhược 謂vị 此thử 不bất 共cộng 無vô 明minh 依y 六lục 識thức 者giả 。 恆hằng 行hành 之chi 義nghĩa 決quyết 不bất 得đắc 成thành 。 以dĩ 第đệ 六lục 識thức 有hữu 間gian 斷đoạn 故cố 。 彼bỉ 無vô 明minh 者giả 恆hằng 染nhiễm 汙ô 故cố 。 許hứa 有hữu 末mạt 那na 。 便tiện 無vô 間gián 斷đoạn 之chi 失thất 。

染nhiễm 意ý 恆hằng 與dữ 四tứ 惑hoặc 相tương 應ứng (# 至chí )# 如như 無vô 明minh 故cố 許hứa 亦diệc 無vô 失thất 。

問vấn 云vân 。 染nhiễm 意ý 恆hằng 與dữ 四tứ 惑hoặc 相tương 應ứng 。 此thử 意ý 俱câu 無vô 明minh 。 何hà 以dĩ 獨độc 名danh 不bất 共cộng 。 第đệ 一nhất 師sư 答đáp 。 此thử 俱câu 我ngã 見kiến 俱câu 慢mạn 俱câu 愛ái 。 非phi 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 所sở 攝nhiếp 。 此thử 俱câu 無vô 明minh 。 是thị 煩phiền 惱não 攝nhiếp 。 名danh 為vi 不bất 共cộng 。 有hữu 何hà 過quá 失thất 。 第đệ 二nhị 師sư 斥xích 云vân 。 若nhược 如như 彼bỉ 說thuyết 。 則tắc 違vi 理lý 教giáo 。 若nhược 此thử 三tam 者giả 既ký 非phi 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 所sở 攝nhiếp 。 純thuần 隨tùy 煩phiền 惱não 何hà 不bất 說thuyết 之chi 。 況huống 此thử 三tam 者giả 。 是thị 十thập 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 中trung 攝nhiếp 。 染nhiễm 汙ô 必tất 與dữ 四tứ 煩phiền 惱não 俱câu 。 如như 何hà 此thử 三tam 而nhi 非phi 根căn 本bổn 。 應ưng 說thuyết 此thử 四tứ 俱câu 是thị 。 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 。 而nhi 此thử 四tứ 中trung 無vô 明minh 是thị 主chủ 。 故cố 獨độc 得đắc 不bất 共cộng 名danh 也dã 。 問vấn 。 我ngã 見kiến 慢mạn 愛ái 既ký 與dữ 染nhiễm 汙ô 相tương 應ứng 俱câu 起khởi 。 亦diệc 名danh 不bất 共cộng 。 何hà 故cố 獨độc 主chủ 無vô 明minh 。 答đáp 。 雖tuy 此thử 三tam 亦diệc 與dữ 染nhiễm 汙ô 俱câu 起khởi 。 應ưng 名danh 不bất 共cộng 。 然nhiên 而nhi 無vô 明minh 獨độc 稱xưng 不bất 共cộng 。 不bất 及cập 餘dư 三tam 者giả 。 以dĩ 從tùng 無vô 始thỉ 恆hằng 內nội 惛hôn 迷mê 癡si 執chấp 第đệ 八bát 為vi 自tự 內nội 我ngã 。 曾tằng 不bất 加gia 一nhất 念niệm 省tỉnh 察sát 無vô 我ngã 之chi 理lý 。 唯duy 其kỳ 癡si 極cực 。 獨độc 得đắc 此thử 名danh 。 此thử 俱câu 我ngã 見kiến 及cập 愛ái 慢mạn 三tam 。 雖tuy 亦diệc 是thị 無vô 明minh 。 而nhi 非phi 癡si 極cực 。 故cố 無vô 主chủ 義nghĩa 。 應ưng 名danh 相tướng 應ưng 。 若nhược 約ước 生sanh 死tử 流lưu 轉chuyển 。 貪tham 愛ái 為vi 主chủ 。 若nhược 依y 障chướng 初sơ 聖thánh 道Đạo 。 不bất 受thọ 聖thánh 教giáo 。 見kiến 慢mạn 為vi 主chủ 。 見kiến 則tắc 偏thiên 執chấp 一nhất 理lý 。 安an 肯khẳng 受thọ 教giáo 。 慢mạn 既ký 恃thị 己kỷ 。 豈khởi 復phục 他tha 求cầu 。 故cố 此thử 三tam 者giả 若nhược 為vi 主chủ 時thời 。 亦diệc 名danh 不bất 共cộng 。 如như 彼bỉ 無vô 明minh 。 許hứa 亦diệc 無vô 失thất 。

有hữu 義nghĩa 此thử 癡si 名danh 不bất 共cộng 者giả (# 至chí )# 獨độc 行hành 不bất 共cộng 此thử 彼bỉ 俱câu 有hữu 。

一nhất 師sư 言ngôn 。 此thử 癡si 名danh 不bất 共cộng 無vô 明minh 者giả 。 如như 不Bất 共Cộng 佛Phật 法Pháp 。 唯duy 如Như 來Lai 有hữu 。 餘dư 人nhân 所sở 無vô 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 唯duy 此thử 識thức 有hữu 。 他tha 識thức 所sở 無vô 。 第đệ 二nhị 師sư 斥xích 云vân 。 若nhược 謂vị 唯duy 此thử 識thức 有hữu 他tha 識thức 所sở 無vô 名danh 不bất 共cộng 者giả 。 則tắc 應ưng 他tha 識thức 所sở 有hữu 。 此thử 識thức 所sở 無vô 者giả 。 亦diệc 名danh 不bất 共cộng 。 然nhiên 此thử 不bất 共cộng 。 依y 殊thù 勝thắng 立lập 。 非phi 謂vị 此thử 有hữu 彼bỉ 無vô 名danh 不bất 共cộng 也dã 。 殊thù 勝thắng 義nghĩa 者giả 。 謂vị 此thử 無vô 明minh 。 念niệm 念niệm 障chướng 彼bỉ 當đương 生sanh 無vô 漏lậu 智trí 令linh 不bất 起khởi 。 有hữu 此thử 勝thắng 用dụng 。 餘dư 識thức 所sở 無vô 。 唯duy 此thử 識thức 有hữu 。 故cố 名danh 不bất 共cộng 。 問vấn 。 既ký 依y 第đệ 七thất 有hữu 殊thù 勝thắng 義nghĩa 立lập 不bất 共cộng 者giả 。 則tắc 此thử 餘dư 三tam 。 亦diệc 依y 第đệ 七thất 有hữu 障chướng 智trí 用dụng 。 應ưng 名danh 不bất 共cộng 。 何hà 得đắc 無vô 明minh 徧biến 名danh 不bất 共cộng 。 答đáp 。 謂vị 此thử 第đệ 七thất 相tương 應ứng 無vô 明minh 。 是thị 障chướng 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 之chi 主chủ 。 故cố 獨độc 得đắc 此thử 名danh 。 若nhược 餘dư 三tam 躭đam 著trước 高cao 舉cử 執chấp 我ngã 為vi 主chủ 時thời 。 彼bỉ 亦diệc 得đắc 名danh 不bất 共cộng 。 今kim 但đãn 對đối 彼bỉ 餘dư 識thức 相tương 應ứng 無vô 明minh 立lập 不bất 共cộng 名danh 。 下hạ 明minh 不bất 共cộng 差sai 別biệt 。 一nhất 恆hằng 行hành 不bất 共cộng 。 謂vị 與dữ 第đệ 七thất 俱câu 者giả 。 名danh 為vi 恆hằng 行hành 。 不bất 與dữ 第đệ 六lục 間gian 斷đoạn 者giả 共cộng 。 名danh 為vi 不bất 共cộng 。 故cố 攝nhiếp 論luận 云vân 謂vị 能năng 障chướng 礙ngại 真chân 智trí 生sanh 愚ngu 。 此thử 於ư 五ngũ 識thức 無vô 容dung 說thuyết 有hữu 。 是thị 處xứ 無vô 有hữu 能năng 對đối 治trị 故cố 。 若nhược 處xứ 有hữu 能năng 治trị 。 此thử 處xứ 有hữu 所sở 治trị 。 非phi 五ngũ 識thức 中trung 有hữu 彼bỉ 能năng 治trị 。 於ư 此thử 見kiến 道đạo 不bất 生sanh 起khởi 故cố 。 非phi 於ư 不bất 染nhiễm 意ý 識thức 中trung 有hữu 。 由do 彼bỉ 此thử 應ưng 成thành 染nhiễm 性tánh 故cố 。 亦diệc 非phi 染nhiễm 汙ô 意ý 識thức 中trung 有hữu 與dữ 餘dư 煩phiền 惱não 共cộng 相tương 應ứng 時thời 。 不bất 共cộng 無vô 明minh 名danh 不bất 成thành 故cố 。 若nhược 立lập 意ý 識thức 由do 彼bỉ 煩phiền 惱não 成thành 染nhiễm 汙ô 者giả 。 即tức 應ưng 畢tất 竟cánh 成thành 染nhiễm 汙ô 性tánh 。 諸chư 施thí 等đẳng 心tâm 應ưng 不bất 成thành 善thiện 。 彼bỉ 煩phiền 惱não 相tương/tướng 恆hằng 相tương 應ứng 故cố 。 若nhược 說thuyết 善thiện 心tâm 俱câu 轉chuyển 有hữu 彼bỉ 煩phiền 惱não 。 是thị 即tức 一nhất 向hướng 。 與dữ 彼bỉ 相tương 應ứng 。 餘dư 不bất 得đắc 有hữu 。 此thử 染nhiễm 汙ô 意ý 識thức 引dẫn 生sanh 對đối 治trị 。 不bất 應ưng 道Đạo 理lý 。 若nhược 說thuyết 染nhiễm 汙ô 意ý 俱câu 。 有hữu 別biệt 善thiện 心tâm 能năng 引dẫn 對đối 治trị 。 能năng 治trị 生sanh 故cố 。 所sở 治trị 即tức 滅diệt 。 應ưng 正Chánh 道Đạo 理lý 。 故cố 曰viết 餘dư 識thức 所sở 無vô 。 宗tông 鏡kính 又hựu 云vân 。 唯duy 此thử 無vô 明minh 為vi 長trường 夜dạ 體thể 。 餘dư 識thức 皆giai 無vô 長trường 夜dạ 之chi 義nghĩa 。 唯duy 此thử 獨độc 有hữu 。 故cố 名danh 不bất 共cộng 。 此thử 有hữu 四tứ 句cú 分phân 別biệt 。 一nhất 有hữu 是thị 長trường/trưởng 而nhi 無vô 是thị 夜dạ 。 如như 七thất 俱câu 貪tham 等đẳng 三tam 。 及cập 妙diệu 平bình 二nhị 智trí 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 等đẳng 。 二nhị 有hữu 是thị 夜dạ 而nhi 無vô 是thị 長trường/trưởng 。 如như 前tiền 六lục 識thức 相tương 應ứng 無vô 明minh 。 三tam 亦diệc 長trường/trưởng 亦diệc 夜dạ 。 即tức 七thất 俱câu 無vô 明minh 。 四tứ 非phi 長trường/trưởng 非phi 夜dạ 。 即tức 前tiền 六lục 識thức 餘dư 貪tham 等đẳng 。 今kim 此thử 七thất 俱câu 無vô 明minh 。 不bất 但đãn 不bất 與dữ 餘dư 識thức 共cộng 。 兼kiêm 亦diệc 不bất 與dữ 自tự 聚tụ 貪tham 等đẳng 三tam 共cộng 。 雖tuy 與dữ 同đồng 聚tụ 貪tham 等đẳng 共cộng 起khởi 。 而nhi 貪tham 等đẳng 三tam 。 無vô 長trường 夜dạ 義nghĩa 。 以dĩ 貪tham 等đẳng 以dĩ 染nhiễm 著trước 等đẳng 為vi 義nghĩa 故cố 。 此thử 以dĩ 長trường 夜dạ 為vi 義nghĩa 。 與dữ 彼bỉ 不bất 同đồng 。 故cố 名danh 不bất 共cộng 。 二nhị 獨độc 行hành 不bất 共cộng 。 此thử 識thức 非phi 有hữu 者giả 。 宗tông 鏡kính 云vân 。 六lục 識thức 中trung 者giả 。 無vô 恆hằng 時thời 義nghĩa 。 有hữu 獨độc 起khởi 義nghĩa 。 亦diệc 名danh 不bất 共cộng 又hựu 云vân 。 不bất 與dữ 貪tham 等đẳng 俱câu 者giả 。 名danh 為vi 不bất 共cộng 。 下hạ 引dẫn 證chứng 瑜du 伽già 云vân 。 無vô 明minh 有hữu 二nhị 。 一nhất 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 無vô 明minh 。 二nhị 獨độc 行hành 無vô 明minh 。 非phi 無vô 愚ngu 癡si 而nhi 起khởi 諸chư 惑hoặc 。 是thị 故cố 貪tham 等đẳng 餘dư 惑hoặc 相tương 應ứng 所sở 有hữu 無vô 明minh 。 名danh 相tướng 應ưng 無vô 明minh 。 若nhược 無vô 貪tham 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 纏triền 。 但đãn 於ư 苦khổ 等đẳng 諸chư 諦đế 境cảnh 中trung 。 由do 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 力lực 故cố 。 鈍độn 慧tuệ 士sĩ 夫phu 補bổ 特đặc 迦ca 羅la 諸chư 不bất 如như 實thật 揀giản 擇trạch 覆phú 障chướng 纏triền 褁# 暗ám 昧muội 等đẳng 心tâm 所sở 性tánh 。 名danh 獨độc 行hành 無vô 明minh 。 此thử 又hựu 有hữu 二nhị 一nhất 是thị 主chủ 獨độc 行hành 。 不bất 與dữ 忿phẫn 等đẳng 小tiểu 十thập 俱câu 者giả 。 名danh 為vi 是thị 主chủ 何hà 以dĩ 故cố 。 忿phẫn 等đẳng 十thập 法pháp 自tự 類loại 不bất 俱câu 。 各các 自tự 為vi 主chủ 。 此thử 之chi 無vô 明minh 。 既ký 不bất 與dữ 各các 自tự 為vi 主chủ 者giả 俱câu 。 獨độc 自tự 行hành 時thời 。 自tự 便tiện 為vi 主chủ 。 故cố 曰viết 是thị 主chủ 。 此thử 屬thuộc 分phân 別biệt 。 故cố 在tại 見kiến 道đạo 一nhất 時thời 頓đốn 斷đoạn 。 如như 契khế 下hạ 。 引dẫn 證chứng 非phi 主chủ 獨độc 行hành 者giả 。 與dữ 忿phẫn 等đẳng 俱câu 。 名danh 為vi 非phi 主chủ 。 由do 忿phẫn 等đẳng 各các 自tự 為vi 主chủ 。 自tự 無vô 主chủ 故cố 。 此thử 通thông 見kiến 修tu 二nhị 斷đoạn 。 以dĩ 隨tùy 忿phẫn 等đẳng 通thông 見kiến 所sở 斷đoạn 故cố 。 故cố 結kết 云vân 。 恆hằng 行hành 不bất 共cộng 。 餘dư 部bộ 所sở 無vô 。 獨độc 行hành 不bất 共cộng 。 彼bỉ 此thử 皆giai 有hữu 也dã 。 俱câu 舍xá 云vân 。 部bộ 有hữu 五ngũ 部bộ 。 謂vị 見kiến 苦Khổ 諦Đế 所sở 斷đoạn 。 具cụ 十thập 隨tùy 眠miên 。 見kiến 集tập 滅Diệt 諦Đế 所sở 斷đoạn 各các 七thất 。 離ly 有hữu 身thân 見kiến 邊biên 見kiến 戒giới 取thủ 。 見kiến 道Đạo 諦Đế 所sở 斷đoạn 八bát 。 離ly 有hữu 身thân 見kiến 。 及cập 邊biên 執chấp 見kiến 。 修tu 所sở 斷đoạn 四tứ 。 離ly 見kiến 及cập 疑nghi 。 如như 是thị 合hợp 成thành 。 三tam 十thập 六lục 種chủng 。 前tiền 三tam 十thập 二nhị 。 名danh 見kiến 所sở 斷đoạn 。 纔tài 見kiến 諦Đế 時thời 彼bỉ 則tắc 斷đoạn 故cố 。 最tối 後hậu 有hữu 四tứ 。 名danh 修tu 所sở 斷đoạn 。 見kiến 四Tứ 諦Đế 已dĩ 。 後hậu 後hậu 時thời 中trung 數sác 數sác 習tập 道đạo 。 彼bỉ 方phương 斷đoạn 故cố 。 如như 是thị 已dĩ 顯hiển 十thập 隨tùy 眠miên 中trung 。 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 唯duy 在tại 一nhất 部bộ 。 謂vị 見kiến 苦khổ 所sở 斷đoạn 。 邊biên 執chấp 見kiến 亦diệc 爾nhĩ 。 戒giới 禁cấm 取thủ 通thông 在tại 二nhị 部bộ 。 謂vị 見kiến 苦khổ 見kiến 道đạo 所sở 斷đoạn 。 邪tà 見kiến 通thông 四tứ 部bộ 。 謂vị 見kiến 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 所sở 斷đoạn 。 見kiến 取thủ 疑nghi 亦diệc 爾nhĩ 。 餘dư 貪tham 等đẳng 四tứ 各các 通thông 五ngũ 部bộ 。 謂vị 見kiến 四Tứ 諦Đế 及cập 修tu 所sở 斷đoạn 。 今kim 言ngôn 恆hằng 行hành 不bất 共cộng 唯duy 脩tu 所sở 斷đoạn 。 不bất 通thông 餘dư 四tứ 部bộ 。 獨độc 行hành 不bất 共cộng 。 五ngũ 部bộ 皆giai 通thông 。 故cố 云vân 彼bỉ 此thử 皆giai 有hữu 也dã 。

又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 (# 至chí )# 極cực 成thành 六lục 識thức 隨tùy 一nhất 攝nhiếp 故cố 。

先tiên 引dẫn 經kinh 證chứng 。 若nhược 無vô 下hạ 。 理lý 推thôi 第đệ 七thất 意ý 根căn 為vi 意ý 識thức 俱câu 有hữu 依y 。 謂vị 如như 下hạ 例lệ 釋thích 。 謂vị 前tiền 五ngũ 識thức 既ký 有hữu 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 為vi 俱câu 有hữu 依y 。 意ý 識thức 亦diệc 應ưng 有hữu 俱câu 有hữu 依y 。 若nhược 無vô 此thử 識thức 。 彼bỉ 第đệ 六lục 識thức 便tiện 闕khuyết 此thử 依y 。 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 云vân 。 我ngã 宗tông 以dĩ 肉nhục 團đoàn 心tâm 與dữ 第đệ 六lục 為vi 依y 。 何hà 要yếu 別biệt 執chấp 有hữu 第đệ 七thất 識thức 。 大Đại 乘Thừa 破phá 云vân 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 依y 於ư 色sắc 故cố 。 肉nhục 團đoàn 是thị 色sắc 法pháp 。 末mạt 那na 是thị 心tâm 法pháp 豈khởi 有hữu 意ý 識thức 不bất 依y 心tâm 法pháp 而nhi 依y 色sắc 法pháp 耶da 。 必tất 若nhược 意ý 識thức 以dĩ 色sắc 為vi 依y 。 則tắc 此thử 意ý 識thức 同đồng 乎hồ 色sắc 法pháp 。 應ưng 無vô 隨tùy 念niệm 計kế 度độ 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 遂toại 成thành 頑ngoan 蠢xuẩn 無vô 知tri 之chi 物vật 。 有hữu 是thị 理lý 否phủ/bĩ 。 救cứu 云vân 。 我ngã 宗tông 五ngũ 識thức 根căn 先tiên 識thức 後hậu 。 故cố 即tức 前tiền 滅diệt 意ý 識thức 發phát 後hậu 念niệm 意ý 識thức 。 無vô 別biệt 第đệ 七thất 為vi 俱câu 有hữu 依y 。 破phá 云vân 。 若nhược 此thử 意ý 識thức 無vô 俱câu 有hữu 依y 。 則tắc 彼bỉ 五ngũ 識thức 亦diệc 無vô 俱câu 有hữu 。 以dĩ 彼bỉ 五ngũ 根căn 與dữ 識thức 俱câu 時thời 而nhi 轉chuyển 。 如như 芽nha 依y 種chủng 起khởi 。 芽nha 種chủng 俱câu 時thời 。 影ảnh 藉tạ 身thân 生sanh 。 身thân 影ảnh 同đồng 有hữu 。 今kim 六lục 識thức 無vô 根căn 從tùng 何hà 生sanh 識thức 。 遂toại 申thân 量lượng 云vân 。 五ngũ 識thức 與dữ 根căn 。 決quyết 定định 俱câu 時thời 。 必tất 同đồng 境cảnh 故cố 。 如như 心tâm 心tâm 所sở 。 由do 此thử 理lý 趣thú 。 意ý 識thức 決quyết 定định 必tất 有hữu 不bất 共cộng 俱câu 有hữu 所sở 依y 。 立lập 量lượng 云vân 。 極cực 成thành 意ý 識thức 是thị 有hữu 法pháp 。 必tất 有hữu 不bất 共cộng 顯hiển 自tự 名danh 處xứ 是thị 宗tông 。 因nhân 云vân 。 等đẳng 無vô 間gian 不bất 攝nhiếp 。 增tăng 上thượng 生sanh 所sở 依y 。 極cực 成thành 六lục 識thức 隨tùy 一nhất 攝nhiếp 故cố 。 喻dụ 如như 眼nhãn 等đẳng 識thức 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 既ký 依y 五ngũ 根căn 各các 自tự 有hữu 名danh 有hữu 處xứ 。 則tắc 第đệ 六lục 意ý 識thức 必tất 有hữu 不bất 共cộng 意ý 根căn 顯hiển 自tự 名danh 處xứ 故cố 。 等đẳng 無vô 間gian 不bất 攝nhiếp 者giả 。 是thị 揀giản 小Tiểu 乘Thừa 不bất 許hứa 第đệ 七thất 為vi 依y 而nhi 生sanh 第đệ 六lục 。 以dĩ 第đệ 六lục 前tiền 滅diệt 意ý 為vi 根căn 生sanh 後hậu 念niệm 意ý 識thức 故cố 。 增tăng 上thượng 生sanh 所sở 依y 者giả 。 以dĩ 前tiền 滅diệt 意ý 是thị 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 根căn 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 故cố 。 極cực 成thành 六lục 種chủng 識thức 各các 隨tùy 增tăng 上thượng 五ngũ 根căn 所sở 攝nhiếp 。 決quyết 非phi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 所sở 攝nhiếp 故cố 。

又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 思tư 量lượng 名danh 意ý (# 至chí )# 已dĩ 滅diệt 依y 此thử 假giả 立lập 意ý 名danh 。

先tiên 引dẫn 經kinh 證chứng 。 若nhược 無vô 下hạ 。 理lý 推thôi 思tư 量lượng 意ý 是thị 第đệ 七thất 識thức 。 小Tiểu 乘Thừa 云vân 思tư 量lượng 名danh 意ý 。 即tức 是thị 第đệ 六lục 等đẳng 無vô 間gian 意ý 。 此thử 前tiền 滅diệt 意ý 。 即tức 能năng 引dẫn 生sanh 後hậu 念niệm 意ý 識thức 。 名danh 思tư 量lượng 意ý 。 何hà 要yếu 別biệt 執chấp 第đệ 七thất 為vi 思tư 量lượng 意ý 耶da 。 謂vị 若nhược 下hạ 。 破phá 云vân 。 且thả 如như 第đệ 六lục 意ý 識thức 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 等đẳng 無vô 間gian 意ý 已dĩ 屬thuộc 過quá 去khứ 。 彼bỉ 思tư 量lượng 意ý 定định 不bất 得đắc 成thành 。 既ký 爾nhĩ 。 如như 何hà 經kinh 說thuyết 思tư 量lượng 名danh 意ý 。 若nhược 謂vị 此thử 思tư 量lượng 意ý 。 雖tuy 則tắc 已dĩ 滅diệt 是thị 假giả 說thuyết 者giả 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 無vô 正chánh 思tư 量lượng 。 依y 何hà 立lập 假giả 。 若nhược 謂vị 雖tuy 屬thuộc 過quá 去khứ 。 現hiện 在tại 曾tằng 有hữu 思tư 量lượng 。 故cố 名danh 意ý 者giả 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 以dĩ 現hiện 在tại 時thời 。 若nhược 有hữu 思tư 量lượng 。 即tức 應ưng 名danh 識thức 。 寧ninh 說thuyết 為vi 意ý 。 要yếu 待đãi 過quá 去khứ 方phương 名danh 意ý 故cố 。 此thử 皆giai 借tá 口khẩu 出xuất 氣khí 。 以dĩ 彼bỉ 執chấp 未vị 來lai 名danh 心tâm 。 過quá 去khứ 名danh 意ý 。 現hiện 在tại 名danh 識thức 故cố 。 是thị 知tri 第đệ 六lục 之chi 外ngoại 。 別biệt 有hữu 末mạt 那na 恆hằng 審thẩm 思tư 量lượng 名danh 為vi 意ý 者giả 。 由do 彼bỉ 恆hằng 審thẩm 。 無vô 有hữu 間gián 斷đoạn 。 諸chư 識thức 前tiền 已dĩ 滅diệt 念niệm 依y 此thử 而nhi 生sanh 。 假giả 立lập 等đẳng 無vô 間gian 意ý 。 汝nhữ 等đẳng 云vân 何hà 。 棄khí 本bổn 而nhi 逐trục 末mạt 耶da 。

又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 無vô 想tưởng 滅diệt 定định (# 至chí )# 是thị 故cố 定định 應ưng 別biệt 有hữu 此thử 意ý 。

先tiên 引dẫn 經kinh 證chứng 。 謂vị 彼bỉ 下hạ 。 破phá 。 若nhược 謂vị 但đãn 有hữu 六lục 識thức 無vô 第đệ 七thất 者giả 。 則tắc 彼bỉ 二nhị 定định 。 六lục 識thức 體thể 數số 俱câu 滅diệt 。 無vô 有hữu 別biệt 異dị 。 體thể 數số 者giả 。 即tức 王vương 所sở 也dã 。 若nhược 無vô 染nhiễm 汙ô 意ý 識thức 於ư 彼bỉ 二nhị 定định 一nhất 有hữu 一nhất 無vô 。 則tắc 彼bỉ 二nhị 定định 聖thánh 凡phàm 何hà 別biệt 。 殊thù 不bất 知tri 一nhất 有hữu 染nhiễm 汙ô 。 名danh 凡phàm 定định 。 一nhất 無vô 染nhiễm 汙ô 。 名danh 聖thánh 定định 也dã 。 若nhược 謂vị 無vô 想tưởng 界giới 地địa 依y 四tứ 禪thiền 故cố 凡phàm 。 滅diệt 盡tận 界giới 地địa 依y 淨tịnh 居cư 故cố 聖thánh 。 中trung 間gian 加gia 功công 用dụng 行hành 不bất 同đồng 。 故cố 二nhị 定định 各các 有hữu 差sai 別biệt 。 無vô 關quan 第đệ 七thất 者giả 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 以dĩ 彼bỉ 界giới 地địa 所sở 依y 差sai 別biệt 之chi 因nhân 。 正chánh 由do 染nhiễm 汙ô 有hữu 無vô 而nhi 立lập 。 若nhược 無vô 染nhiễm 汙ô 。 界giới 地địa 差sai 別biệt 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 是thị 故cố 定định 有hữu 染nhiễm 汙ô 末mạt 那na 名danh 為vi 意ý 識thức 。

又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 無vô 想tưởng 有hữu 情tình (# 至chí )# 由do 斯tư 賢hiền 聖thánh 同đồng 訶ha 厭yếm 彼bỉ 。

先tiên 引dẫn 經kinh 證chứng 。 若nhược 無vô 下hạ 。 理lý 推thôi 第đệ 七thất 是thị 染nhiễm 汙ô 。 謂vị 彼bỉ 下hạ 。 破phá 。 若nhược 謂vị 止chỉ 許hứa 第đệ 六lục 不bất 許hứa 立lập 第đệ 七thất 者giả 。 即tức 如như 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 中trung 入nhập 無vô 想tưởng 定định 。 彼bỉ 天thiên 長trường 時thời 無vô 六lục 轉chuyển 識thức 。 若nhược 無vô 第đệ 七thất 。 誰thùy 起khởi 我ngã 執chấp 。 何hà 處xứ 見kiến 有hữu 具cụ 煩phiền 惱não 者giả 。 一nhất 期kỳ 生sanh 中trung 即tức 無vô 我ngã 執chấp 。 若nhược 無vô 我ngã 執chấp 。 便tiện 同đồng 諸chư 聖thánh 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 應ưng 賢hiền 聖thánh 訶ha 斥xích 厭yếm 惡ác 。 遂toại 申thân 量lượng 云vân 。 無vô 想tưởng 有hữu 情tình 若nhược 無vô 我ngã 執chấp 。 便tiện 非phi 聖thánh 賢hiền 同đồng 所sở 訶ha 厭yếm 。 應ưng 如như 涅Niết 槃Bàn 。 小Tiểu 乘Thừa 救cứu 云vân 。 無vô 想tưởng 天thiên 人nhân 。 初sơ 半bán 劫kiếp 滅diệt 。 後hậu 半bán 劫kiếp 生sanh 。 初sơ 後hậu 皆giai 有hữu 第đệ 六lục 。 故cố 有hữu 我ngã 執chấp 。 應ưng 無vô 過quá 失thất 。 何hà 要yếu 別biệt 有hữu 第đệ 七thất 執chấp 我ngã 耶da 。 下hạ 大Đại 乘Thừa 縱túng/tung 奪đoạt 破phá 云vân 。 若nhược 謂vị 初sơ 後hậu 皆giai 有hữu 六lục 識thức 而nhi 起khởi 我ngã 執chấp 無vô 如như 是thị 過quá 者giả 。 中trung 間gian 長trường 時thời 四tứ 百bách 九cửu 十thập 九cửu 劫kiếp 中trung 。 彼bỉ 六lục 識thức 心tâm 心tâm 所sở 已dĩ 滅diệt 。 是thị 誰thùy 執chấp 我ngã 。 豈khởi 非phi 有hữu 過quá 。 若nhược 謂vị 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 有hữu 六lục 識thức 執chấp 我ngã 故cố 無vô 如như 是thị 失thất 者giả 。 彼bỉ 六lục 識thức 既ký 非phi 現hiện 在tại 。 定định 非phi 常thường 法pháp 。 已dĩ 屬thuộc 無vô 體thể 。 安an 能năng 執chấp 我ngã 。 豈khởi 非phi 有hữu 過quá 。 下hạ 申thân 正chánh 義nghĩa 。 然nhiên 此thử 無vô 想tưởng 一nhất 期kỳ 因nhân 果quả 。 皆giai 由do 染nhiễm 汙ô 第đệ 七thất 得đắc 名danh 。 若nhược 無vô 第đệ 七thất 。 則tắc 彼bỉ 所sở 得đắc 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 。 與dữ 彼bỉ 能năng 得đắc 無vô 想tưởng 定định 。 悉tất 成thành 烏ô 有hữu 。 以dĩ 此thử 無vô 想tưởng 因nhân 果quả 。 皆giai 屬thuộc 不bất 相tương 應ứng 。 行hành 攝nhiếp 。 前tiền 已dĩ 遮già 破phá 。 若nhược 無vô 染nhiễm 汙ô 第đệ 七thất 。 不bất 但đãn 無vô 想tưởng 因nhân 果quả 皆giai 無vô 。 亦diệc 無vô 藏tạng 識thức 。 藏tạng 識thức 既ký 無vô 。 誰thùy 為vi 受thọ 熏huân 。 既ký 無vô 受thọ 熏huân 。 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 皆giai 不bất 得đắc 成thành 。 豈khởi 止chỉ 無vô 想tưởng 。 故cố 應ưng 別biệt 有hữu 染nhiễm 汙ô 末mạt 那na 於ư 無vô 想tưởng 天thiên 恆hằng 起khởi 我ngã 執chấp 。 聖thánh 賢hiền 訶ha 厭yếm 。

又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 異dị 生sanh 善thiện 染nhiễm (# 至chí )# 而nhi 識thức 類loại 別biệt 實thật 有hữu 八bát 種chủng 。

先tiên 引dẫn 經kinh 證chứng 。 若nhược 無vô 下hạ 。 次thứ 理lý 推thôi 第đệ 七thất 名danh 我ngã 執chấp 。 謂vị 異dị 下hạ 次thứ 破phá 。 謂vị 異dị 生sanh 類loại 善thiện 惡ác 無vô 記ký 。 三tam 性tánh 生sanh 時thời 。 雖tuy 前tiền 六lục 轉chuyển 識thức 在tại 外ngoại 門môn 轉chuyển 作tác 善thiện 染nhiễm 業nghiệp 。 而nhi 由do 內nội 七thất 念niệm 念niệm 執chấp 著trước 我ngã 能năng 作tác 善thiện 我ngã 能năng 作tác 惡ác 。 遂toại 令linh 六lục 識thức 外ngoại 門môn 所sở 起khởi 施thí 等đẳng 六Lục 度Độ 。 貪tham 等đẳng 六lục 染nhiễm 。 不bất 能năng 亡vong 相tương/tướng 。 下hạ 引dẫn 瑜du 伽già 以dĩ 證chứng 染nhiễm 汙ô 末mạt 那na 為vi 第đệ 六lục 識thức 染nhiễm 淨tịnh 依y 止chỉ 。 由do 彼bỉ 染nhiễm 汙ô 未vị 滅diệt 。 念niệm 念niệm 執chấp 我ngã 。 致trí 令linh 前tiền 六lục 轉chuyển 識thức 見kiến 分phân 為vi 相tương/tướng 所sở 縛phược 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 末mạt 那na 滅diệt 已dĩ 。 第đệ 六lục 相tương/tướng 縛phược 便tiện 即tức 解giải 脫thoát 。 何hà 謂vị 相tương/tướng 縛phược 。 謂vị 於ư 目mục 前tiền 所sở 作tác 種chủng 種chủng 。 善thiện 染nhiễm 諸chư 業nghiệp 。 不bất 能năng 了liễu 達đạt 。 如như 夢mộng 幻huyễn 等đẳng 。 認nhận 以dĩ 為vi 實thật 。 由do 斯tư 第đệ 六lục 見kiến 分phân 為vi 彼bỉ 相tương/tướng 分phần/phân 所sở 拘câu 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 故cố 名danh 相tướng 縛phược 。 依y 如như 是thị 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 大Đại 乘Thừa 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 汝nhữ 等đẳng 執chấp 有hữu 第đệ 六lục 而nhi 無vô 第đệ 七thất 者giả 。 則tắc 第đệ 六lục 第đệ 八bát 善thiện 與dữ 無vô 覆phú 二nhị 心tâm 生sanh 時thời 。 若nhược 無vô 第đệ 七thất 我ngã 執chấp 。 彼bỉ 二nhị 種chủng 心tâm 應ưng 成thành 無vô 漏lậu 。

何hà 以dĩ 故cố 。 六lục 識thức 俱câu 生sanh 。 現hiện 行hành 煩phiền 惱não 。 自tự 相tương 續tục 中trung 。 與dữ 彼bỉ 善thiện 無vô 記ký 心tâm 不bất 俱câu 起khởi 故cố 。 不bất 熏huân 有hữu 漏lậu 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 煩phiền 惱não 緣duyên 縛phược 理lý 非phi 有hữu 故cố 。 不bất 熏huân 有hữu 漏lậu 。 非phi 由do 他tha 識thức 迷mê 無vô 我ngã 理lý 。 而nhi 令linh 善thiện 等đẳng 成thành 有hữu 漏lậu 故cố 。 非phi 由do 他tha 識thức 解giải 無vô 我ngã 理lý 。 而nhi 令linh 善thiện 等đẳng 成thành 無vô 漏lậu 故cố 。 以dĩ 顯hiển 成thành 染nhiễm 成thành 淨tịnh 。 皆giai 由do 第đệ 七thất 執chấp 我ngã 不bất 執chấp 我ngã 。 更cánh 不bất 由do 他tha 。 若nhược 謂vị 別biệt 有hữu 隨tùy 眠miên 是thị 不bất 相tương 應ứng 行hành 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 現hiện 相tướng 續tục 起khởi 。 由do 此thử 隨tùy 眠miên 熏huân 彼bỉ 善thiện 等đẳng 成thành 有hữu 漏lậu 法pháp 。 非phi 第đệ 七thất 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 以dĩ 彼bỉ 隨tùy 眠miên 。 非phi 實thật 有hữu 體thể 。 已dĩ 極cực 成thành 故cố 。 非phi 能năng 熏huân 法pháp 不bất 熏huân 有hữu 漏lậu 故cố 。 若nhược 謂vị 從tùng 有hữu 漏lậu 種chủng 生sanh 彼bỉ 善thiện 無vô 記ký 心tâm 。 故cố 善thiện 無vô 記ký 成thành 有hữu 漏lậu 者giả 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 若nhược 有hữu 漏lậu 種chủng 自tự 先tiên 有hữu 因nhân 。 可khả 熏huân 善thiện 等đẳng 成thành 有hữu 漏lậu 法pháp 。 彼bỉ 有hữu 漏lậu 種chủng 自tự 先tiên 無vô 因nhân 。 何hà 能năng 令linh 彼bỉ 熏huân 成thành 有hữu 漏lậu 。 以dĩ 有hữu 漏lậu 因nhân 必tất 是thị 我ngã 執chấp 。 我ngã 執chấp 必tất 是thị 第đệ 七thất 。 既ký 無vô 第đệ 七thất 。 我ngã 執chấp 何hà 因nhân 。 若nhược 謂vị 不bất 由do 漏lậu 種chủng 而nhi 彼bỉ 善thiện 無vô 記ký 心tâm 自tự 然nhiên 成thành 無vô 漏lậu 者giả 。 若nhược 爾nhĩ 亦diệc 應ưng 學học 無vô 漏lậu 者giả 自tự 然nhiên 亦diệc 成thành 有hữu 漏lậu 。 彼bỉ 既ký 不bất 然nhiên 。 此thử 云vân 何hà 爾nhĩ 。 若nhược 謂vị 善thiện 無vô 記ký 心tâm 雖tuy 非phi 染nhiễm 俱câu 。 而nhi 由do 前tiền 六lục 煩phiền 惱não 所sở 引dẫn 。 故cố 令linh 施thí 等đẳng 不bất 能năng 亡vong 相tương/tướng 。 成thành 有hữu 漏lậu 者giả 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 雖tuy 由do 六lục 識thức 煩phiền 惱não 引dẫn 起khởi 施thí 等đẳng 善thiện 業nghiệp 。 然nhiên 善thiện 業nghiệp 起khởi 時thời 。 煩phiền 惱não 已dĩ 滅diệt 。 而nhi 不bất 俱câu 起khởi 故cố 非phi 有hữu 漏lậu 正chánh 因nhân 。 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 故cố 。 以dĩ 有hữu 漏lậu 言ngôn 。 表biểu 與dữ 有hữu 漏lậu 種chủng 子tử 俱câu 生sanh 。 方phương 是thị 正chánh 因nhân 故cố 。 若nhược 謂vị 有hữu 漏lậu 善thiện 心tâm 。 是thị 彼bỉ 六lục 識thức 煩phiền 惱não 所sở 引dẫn 成thành 有hữu 漏lậu 者giả 。 則tắc 無vô 記ký 業nghiệp 。 不bất 同đồng 有hữu 漏lậu 善thiện 心tâm 由do 煩phiền 惱não 引dẫn 。 彼bỉ 復phục 如như 何hà 得đắc 成thành 有hữu 漏lậu 。 下hạ 立lập 正chánh 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 諸chư 有hữu 漏lậu 。 不bất 由do 他tha 惑hoặc 。 不bất 由do 隨tùy 眠miên 。 不bất 由do 業nghiệp 引dẫn 。 由do 與dữ 自tự 身thân 相tướng 應ưng 現hiện 行hành 四tứ 種chủng 煩phiền 惱não 俱câu 生sanh 俱câu 滅diệt 為vi 正chánh 因nhân 緣duyên 。 互hỗ 相tương 增tăng 益ích 。 方phương 成thành 有hữu 漏lậu 。 由do 此thử 現hiện 行hành 煩phiền 惱não 。 熏huân 成thành 有hữu 漏lậu 種chủng 子tử 。 後hậu 時thời 種chủng 子tử 復phục 生sanh 現hiện 行hành 有hữu 漏lậu 義nghĩa 成thành 。 異dị 生sanh 既ký 爾nhĩ 。 有hữu 學học 俱câu 生sanh 有hữu 漏lậu 亦diệc 然nhiên 。 問vấn 。 異dị 生sanh 有hữu 學học 有hữu 漏lậu 因nhân 爾nhĩ 若nhược 無Vô 學Học 位vị 。 又hựu 且thả 如như 何hà 。 答đáp 。 無Vô 學Học 有hữu 漏lậu 。 已dĩ 捨xả 賴lại 耶da 。 雖tuy 無vô 有hữu 漏lậu 俱câu 生sanh 四tứ 惑hoặc 。 法pháp 執chấp 未vị 忘vong 。 而nhi 從tùng 先tiên 時thời 異dị 熟thục 。 識thức 中trung 猶do 執chấp 法pháp 我ngã 。 有hữu 漏lậu 種chủng 起khởi 。 雖tuy 是thị 無vô 漏lậu 。 還hoàn 成thành 有hữu 漏lậu 。 於ư 理lý 無vô 違vi 。 由do 有hữu 末mạt 那na 恆hằng 起khởi 我ngã 執chấp 。 故cố 令linh 善thiện 無vô 記ký 二nhị 心tâm 有hữu 漏lậu 義nghĩa 成thành 。 若nhược 無vô 此thử 意ý 。 有hữu 漏lậu 不bất 成thành 。 故cố 知tri 別biệt 有hữu 第đệ 七thất 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 與dữ 善thiện 無vô 覆phú 為vi 有hữu 漏lậu 因nhân 也dã 。 證chứng 有hữu 下hạ 。 勸khuyến 信tín 。 問vấn 云vân 。 既ký 有hữu 末mạt 那na 恆hằng 起khởi 我ngã 執chấp 。 何hà 故cố 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 中trung 止chỉ 說thuyết 六lục 識thức 為vi 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 不bất 言ngôn 七thất 識thức 。 答đáp 。 應ưng 知tri 皆giai 是thị 。 隨tùy 俗tục 施thi 設thiết 。 故cố 作tác 是thị 語ngữ 。 或hoặc 是thị 隨tùy 六lục 根căn 而nhi 說thuyết 六lục 識thức 。 究cứu 理lý 而nhi 論luận 。 識thức 類loại 各các 別biệt 。 實thật 有hữu 八bát 種chủng 非phi 謂vị 識thức 類loại 止chỉ 有hữu 六lục 也dã 。 已dĩ 上thượng 略lược 錄lục 第đệ 七thất 末mạt 那na 。 諸chư 教giáo 同đồng 詮thuyên 。 羣quần 賢hiền 共cộng 釋thích 。 剏# 入nhập 道đạo 者giả 。 此thử 意ý 須tu 明minh 。 是thị 起khởi 凡phàm 聖thánh 之chi 因nhân 。 宜nghi 窮cùng 性tánh 理lý 。 乃nãi 立lập 解giải 惑hoặc 之chi 本bổn 。 可khả 究cứu 根căn 源nguyên 。 迷mê 之chi 則tắc 為vi 人nhân 法pháp 執chấp 之chi 愚ngu 。 悟ngộ 之chi 則tắc 成thành 平bình 等đẳng 性tánh 之chi 智trí 。 於ư 諸chư 識thức 內nội 。 獨độc 得đắc 意ý 名danh 。 向hướng 有hữu 漏lậu 中trung 。 作tác 無vô 明minh 主chủ 。 不bất 間gian 不bất 斷đoạn 。 無vô 想tưởng 定định 治trị 而nhi 不bất 消tiêu 。 常thường 審thẩm 常thường 恆hằng 。 四tứ 空không 天thiên 避tị 而nhi 還hoàn 起khởi 。 雖tuy 有hữu 覆phú 而nhi 無vô 記ký 。 不bất 外ngoại 執chấp 而nhi 內nội 緣duyên 。 常thường 起khởi 現hiện 行hành 。 能năng 蔽tế 真chân 而nhi 障chướng 道đạo 。 雖tuy 稱xưng 不bất 共cộng 。 但đãn 成thành 染nhiễm 而nhi 潤nhuận 生sanh 。 是thị 以dĩ 欲dục 透thấu 塵trần 勞lao 。 須tu 知tri 要yếu 徑kính 。 將tương 施thí 妙diệu 藥dược 。 先tiên 候hậu 病bệnh 源nguyên 。 若nhược 細tế 意ý 推thôi 尋tầm 。 冥minh 心tâm 體thể 察sát 。 則tắc 何hà 塵trần 不bất 出xuất 。 何hà 病bệnh 不bất 消tiêu 。 斷đoạn 惑hoặc 之chi 門môn 。 斯tư 為vi 要yếu 矣hĩ 。 立lập 真chân 之chi 地địa 。 其kỳ 可khả 忽hốt 哉tai 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết 第đệ 二nhị 能năng 變biến (# 至chí )# 此thử 所sở 緣duyên 境cảnh 義nghĩa 便tiện 當đương 說thuyết 。

此thử 下hạ 釋thích 前tiền 頌tụng 中trung 及cập 了liễu 別biệt 境cảnh 識thức 也dã 。 先tiên 問vấn 。 次thứ 舉cử 頌tụng 答đáp 。 論luận 曰viết 下hạ 。 先tiên 釋thích 釋thích 名danh 門môn 。 先tiên 總tổng 釋thích 。 此thử 識thức 差sai 別biệt 總tổng 有hữu 六lục 種chủng 。 隨tùy 六lục 根căn 境cảnh 種chủng 類loại 異dị 故cố 。 言ngôn 雖tuy 識thức 體thể 是thị 一nhất 。 而nhi 隨tùy 根căn 境cảnh 。 種chủng 類loại 差sai 別biệt 。 立lập 六lục 種chủng 名danh 。 謂vị 名danh 眼nhãn 識thức 耳nhĩ 識thức 。 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 問vấn 。 隨tùy 根căn 立lập 名danh 。 具cụ 幾kỷ 種chủng 義nghĩa 。 答đáp 。 具cụ 有hữu 五ngũ 義nghĩa 。 謂vị 依y 根căn 。 根căn 發phát 。 屬thuộc 根căn 。 助trợ 根căn 。 如như 根căn 也dã 。 言ngôn 依y 根căn 者giả 。 依y 眼nhãn 處xứ 所sở 。 識thức 得đắc 生sanh 故cố 。 若nhược 有hữu 眼nhãn 根căn 。 識thức 定định 得đắc 生sanh 。 不bất 盲manh 瞑minh 者giả 。 乃nãi 至chí 暗ám 中trung 亦diệc 能năng 見kiến 故cố 。 屬thuộc 根căn 者giả 。 由do 識thức 種chủng 子tử 隨tùy 屬thuộc 於ư 眼nhãn 。 而nhi 得đắc 生sanh 故cố 。 助trợ 根căn 者giả 。 由do 識thức 有hữu 無vô 。 根căn 有hữu 損tổn 益ích 故cố 。 如như 根căn 者giả 。 俱câu 有hữu 情tình 類loại 。 之chi 所sở 攝nhiếp 故cố 。 眼nhãn 所sở 發phát 識thức 。 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 由do 眼nhãn 變biến 異dị 。 識thức 亦diệc 變biến 異dị 。 如như 迦ca 末mạt 羅la 病bệnh 。 損tổn 壞hoại 眼nhãn 根căn 。 於ư 青thanh 色sắc 等đẳng 皆giai 見kiến 為vi 黃hoàng 等đẳng 。 前tiền 四tứ 皆giai 依y 主chủ 釋thích 。 唯duy 根căn 所sở 發phát 識thức 。 名danh 依y 士sĩ 釋thích 。 以dĩ 根căn 雖tuy 劣liệt 能năng 發phát 勝thắng 故cố 。 問vấn 云vân 。 前tiền 六lục 轉chuyển 。 識thức 皆giai 隨tùy 意ý 轉chuyển 。 何hà 故cố 第đệ 六lục 亦diệc 名danh 意ý 識thức 豈khởi 不bất 相tương 濫lạm 五ngũ 識thức 耶da 。 答đáp 。 雖tuy 六lục 識thức 身thân 皆giai 依y 意ý 轉chuyển 。 而nhi 此thử 意ý 識thức 。 是thị 隨tùy 不bất 共cộng 意ý 根căn 而nhi 為vi 所sở 依y 。 立lập 意ý 識thức 名danh 。 如như 五ngũ 識thức 身thân 。 依y 五ngũ 色sắc 根căn 。 無vô 有hữu 相tương/tướng 濫lạm 之chi 失thất 。 或hoặc 第đệ 六lục 唯duy 以dĩ 意ý 為vi 染nhiễm 淨tịnh 依y 。 故cố 名danh 意ý 識thức 。 此thử 但đãn 辯biện 第đệ 六lục 得đắc 名danh 之chi 所sở 以dĩ 。 非phi 辯biện 心tâm 意ý 。 不bất 應ưng 為vi 例lệ 。 問vấn 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 六lục 。 既ký 依y 根căn 發phát 識thức 。 以dĩ 何hà 為vi 根căn 。 答đáp 。 瑜du 伽già 云vân 。 皆giai 以dĩ 現hiện 行hành 種chủng 子tử 二nhị 法pháp 為vi 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 由do 本bổn 熏huân 時thời 。 心tâm 變biến 似tự 色sắc 。 從tùng 熏huân 得đắc 名danh 。 即tức 四tứ 大đại 所sở 造tạo 清thanh 淨tịnh 色sắc 。 故cố 對đối 所sở 生sanh 之chi 果quả 識thức 。 假giả 說thuyết 現hiện 行hành 為vi 功công 能năng 。 實thật 唯duy 現hiện 色sắc 功công 能năng 生sanh 識thức 。 大đại 小tiểu 共cộng 成thành 。 問vấn 。 根căn 以dĩ 何hà 為vi 義nghĩa 。 答đáp 。 根căn 者giả 。 最tối 勝thắng 義nghĩa 。 自tự 在tại 義nghĩa 。 主chủ 義nghĩa 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 出xuất 生sanh 義nghĩa 。 是thị 為vi 根căn 義nghĩa 。 於ư 中trung 有hữu 清thanh 淨tịnh 五ngũ 色sắc 根căn 。 有hữu 浮phù 塵trần 五ngũ 色sắc 根căn 。 若nhược 清thanh 淨tịnh 五ngũ 色sắc 根căn 。 即tức 是thị 不bất 可khả 見kiến 。 有hữu 對đối 淨tịnh 色sắc 以dĩ 為vi 體thể 性tánh 。 能năng 發phát 生sanh 五ngũ 識thức 。 有hữu 照chiếu 境cảnh 用dụng 。 五ngũ 蘊uẩn 論luận 云vân 。 謂vị 於ư 眼nhãn 中trung 一nhất 分phần/phân 淨tịnh 色sắc 。 如như 淨tịnh 醍đề 醐hồ 。 此thử 性tánh 有hữu 故cố 。 眼nhãn 識thức 得đắc 生sanh 。 無vô 即tức 不bất 生sanh 。 乃nãi 至chí 身thân 根căn 並tịnh 淨tịnh 色sắc 為vi 性tánh 。 無vô 即tức 不bất 生sanh 。 俱câu 舍xá 云vân 。 眼nhãn 根căn 極cực 微vi 。 在tại 眼nhãn 星tinh 上thượng 傍bàng 布bố 而nhi 住trụ 。 清thanh 徹triệt 膜mô 覆phú 。 如như 頗phả 迦ca 胝chi 。 不bất 相tương 障chướng 覆phú 。 耳nhĩ 根căn 極cực 微vi 。 在tại 耳nhĩ 穴huyệt 內nội 旋toàn 環hoàn 而nhi 住trụ 。 如như 卷quyển 樺hoa 皮bì 。 鼻tị 根căn 極cực 微vi 。 居cư 鼻tị 頞át 內nội 。 背bội 上thượng 面diện 下hạ 。 如như 雙song 爪trảo 甲giáp 。 舌thiệt 根căn 極cực 微vi 。 布bố 在tại 舌thiệt 上thượng 。 形hình 如như 半bán 月nguyệt 。 身thân 根căn 極cực 微vi 。 遍biến 住trụ 身thân 分phần/phân 。 如như 身thân 形hình 量lượng 。 若nhược 浮phù 塵trần 五ngũ 色sắc 根căn 者giả 。 即tức 扶phù 清thanh 淨tịnh 根căn 能năng 照chiếu 其kỳ 境cảnh 。 自tự 體thể 即tức 不bất 能năng 照chiếu 境cảnh 。 為vi 浮phù 塵trần 根căn 是thị 麤thô 顯hiển 色sắc 。 不bất 妨phương 與dữ 清thanh 淨tịnh 根căn 為vi 所sở 依y 。 問vấn 。 六lục 根căn 所sở 成thành 各các 有hữu 幾kỷ 義nghĩa 。 答đáp 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 是thị 異dị 熟thục 。 二nhị 是thị 長trưởng 養dưỡng 。 且thả 如như 眼nhãn 根căn 。 以dĩ 過quá 去khứ 業nghiệp 。 招chiêu 今kim 世thế 眼nhãn 。 名danh 異dị 熟thục 眼nhãn 。 於ư 今kim 世thế 時thời 。 因nhân 飲ẩm 食thực 等đẳng 。 長trường/trưởng 小tiểu 令linh 大đại 。 養dưỡng 瘦sấu 令linh 肥phì 。 名danh 長trưởng 養dưỡng 眼nhãn 。 餘dư 根căn 亦diệc 然nhiên 。 或hoặc 名danh 下hạ 。 次thứ 釋thích 隨tùy 境cảnh 立lập 名danh 。 謂vị 能năng 了liễu 別biệt 差sai 別biệt 六lục 境cảnh 得đắc 名danh 。 順thuận 識thức 所sở 了liễu 六lục 境cảnh 義nghĩa 故cố 。 如như 色sắc 識thức 了liễu 色sắc 。 故cố 名danh 色sắc 識thức 。 乃nãi 至chí 意ý 識thức 了liễu 法pháp 。 故cố 名danh 法pháp 識thức 。 故cố 六lục 識thức 名danh 。 各các 不bất 相tương 濫lạm 。 問vấn 。 未vị 轉chuyển 依y 位vị 。 前tiền 五ngũ 轉chuyển 識thức 。 於ư 三tam 量lượng 中trung 定định 是thị 何hà 量lượng 。 於ư 三tam 境cảnh 中trung 定định 屬thuộc 何hà 境cảnh 。 答đáp 。 前tiền 五ngũ 轉chuyển 識thức 。 量lượng 屬thuộc 現hiện 量lượng 。 境cảnh 屬thuộc 性tánh 境cảnh 。 護hộ 法Pháp 云vân 。 五ngũ 識thức 唯duy 緣duyên 實thật 五ngũ 塵trần 境cảnh 。 即tức 不bất 緣duyên 假giả 。 故cố 名danh 性tánh 境cảnh 。 但đãn 任nhậm 運vận 緣duyên 。 不bất 作tác 行hành 解giải 。 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 。 得đắc 法Pháp 自tự 相tương/tướng 。 故cố 名danh 現hiện 量lượng 。 且thả 如như 眼nhãn 識thức 緣duyên 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 四tứ 般bát 實thật 色sắc 時thời 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 假giả 色sắc 。 雖tuy 不bất 離ly 實thật 色sắc 上thượng 有hữu 。 眼nhãn 識thức 但đãn 緣duyên 青thanh 等đẳng 實thật 色sắc 。 不bất 緣duyên 長trường 短đoản 假giả 色sắc 。 長trường 短đoản 假giả 色sắc 。 唯duy 意ý 識thức 作tác 長trường 短đoản 心tâm 緣duyên 。 俱câu 舍xá 云vân 。 眼nhãn 識thức 但đãn 能năng 了liễu 青thanh 。 不bất 了liễu 是thị 青thanh 。 意ý 識thức 了liễu 青thanh 。 亦diệc 了liễu 是thị 青thanh 故cố 。 又hựu 眼nhãn 識thức 緣duyên 青thanh 境cảnh 自tự 相tương/tướng 時thời 。 得đắc 青thanh 色sắc 之chi 自tự 相tương/tướng 。 若nhược 後hậu 念niệm 分phân 別biệt 意ý 識thức 。 纔tài 作tác 解giải 心tâm 。 即tức 帶đái 名danh 言ngôn 。 便tiện 是thị 共cộng 相tương 比tỉ 量lượng 也dã 。 故cố 前tiền 云vân 謂vị 假giả 智trí 詮thuyên 不bất 得đắc 自tự 相tương/tướng 。 唯duy 於ư 諸chư 法pháp 共cộng 相tương 而nhi 轉chuyển 。 唯duy 五ngũ 識thức 緣duyên 五ngũ 境cảnh 時thời 。 具cụ 四tứ 義nghĩa 故cố 。 得đắc 法Pháp 自tự 相tương/tướng 。 一nhất 任nhậm 運vận 。 二nhị 現hiện 量lượng 。 三tam 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 。 四tứ 唯duy 緣duyên 現hiện 在tại 境cảnh 。 故cố 名danh 得đắc 自tự 相tương/tướng 也dã 。 問vấn 。 五ngũ 根căn 依y 何hà 教giáo 理lý 。 證chứng 是thị 現hiện 量lượng 。 答đáp 。 圓viên 覺giác 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 眼nhãn 光quang 。 曉hiểu 了liễu 前tiền 境cảnh 。 其kỳ 光quang 圓viên 滿mãn 。 得đắc 無vô 憎tăng 愛ái 。 可khả 證chứng 五ngũ 根căn 現hiện 量lượng 。 不bất 生sanh 分phân 別biệt 。 其kỳ 眼nhãn 光quang 到đáo 處xứ 。 無vô 有hữu 前tiền 後hậu 。 終chung 不bất 捨xả 怨oán 取thủ 親thân 。 愛ái 妍nghiên 憎tăng 醜xú 。 例lệ 如như 耳nhĩ 識thức 不bất 分phân 毀hủy 讚tán 之chi 聲thanh 。 鼻tị 根căn 不bất 避tị 香hương 臭xú 之chi 氣khí 。 舌thiệt 根căn 不bất 揀giản 甜điềm 苦khổ 之chi 味vị 。 身thân 根căn 不bất 隔cách 澀sáp 滑hoạt 之chi 觸xúc 。 以dĩ 率suất 爾nhĩ 心tâm 時thời 。 不bất 分phân 別biệt 故cố 。 剎sát 那na 流lưu 入nhập 意ý 地địa 。 纔tài 起khởi 尋tầm 求cầu 。 便tiện 落lạc 比tỉ 量lượng 。 則tắc 染nhiễm 淨tịnh 心tâm 生sanh 。 取thủ 捨xả 情tình 起khởi 。 問vấn 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 三tam 境cảnh 三tam 量lượng 。 如như 何hà 分phân 別biệt 。 答đáp 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 。 即tức 比tỉ 量lượng 意ý 識thức 。 能năng 緣duyên 三tam 世thế 法pháp 。 三tam 性tánh 法pháp 。 三tam 界giới 法pháp 。 一nhất 百bách 法pháp 等đẳng 。 法pháp 爾nhĩ 皆giai 是thị 意ý 識thức 緣duyên 也dã 。 此thử 意ý 識thức 有hữu 二nhị 。 一nhất 明minh 了liễu 意ý 識thức 。 通thông 三tam 境cảnh 三tam 量lượng 。 謂vị 初sơ 念niệm 與dữ 前tiền 五ngũ 識thức 同đồng 緣duyên 境cảnh 時thời 。 率suất 爾nhĩ 心tâm 中trung 。 唯duy 是thị 現hiện 量lượng 緣duyên 實thật 五ngũ 塵trần 性tánh 境cảnh 。 若nhược 後hậu 念niệm 已dĩ 去khứ 作tác 解giải 行hành 緣duyên 。 其kỳ 長trường 短đoản 假giả 色sắc 。 即tức 是thị 比tỉ 量lượng 。 或hoặc 於ư 五ngũ 塵trần 上thượng 起khởi 執chấp 時thời 。 即tức 是thị 非phi 量lượng 。 即tức 明minh 了liễu 許hứa 通thông 三tam 量lượng 。 若nhược 緣duyên 五ngũ 塵trần 實thật 法pháp 。 名danh 性tánh 境cảnh 。 若nhược 後hậu 念niệm 緣duyên 五ngũ 塵trần 上thượng 長trường 短đoản 等đẳng 假giả 色sắc 。 即tức 有hữu 質chất 獨độc 影ảnh 。 併tinh 似tự 帶đái 質chất 。 二nhị 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 有hữu 三tam 。 一nhất 夢mộng 中trung 獨độc 頭đầu 。 亦diệc 緣duyên 十thập 八bát 界giới 。 唯duy 是thị 獨độc 影ảnh 。 此thử 夢mộng 中trung 境cảnh 。 唯duy 是thị 法pháp 處xứ 收thu 而nhi 無vô 本bổn 質chất 。 二nhị 覺giác 窹# 獨độc 頭đầu 。 通thông 三tam 境cảnh 。 通thông 緣duyên 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 有hữu 體thể 無vô 體thể 空không 華hoa 兔thố 角giác 。 三tam 世thế 法pháp 故cố 。 唯duy 是thị 獨độc 影ảnh 。 若nhược 緣duyên 自tự 身thân 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 。 是thị 帶đái 質chất 境cảnh 。 若nhược 緣duyên 自tự 身thân 五ngũ 根căn 。 及cập 緣duyên 他tha 人nhân 心tâm 心tâm 所sở 。 是thị 獨độc 影ảnh 。 亦diệc 是thị 似tự 帶đái 質chất 。 初sơ 剎sát 那na 緣duyên 五ngũ 塵trần 少thiểu 分phần 實thật 色sắc 。 是thị 性tánh 境cảnh 。 三tam 定định 中trung 獨độc 頭đầu 。 亦diệc 通thông 三tam 境cảnh 。 通thông 緣duyên 十thập 八bát 界giới 一nhất 百bách 法pháp 三tam 世thế 境cảnh 。 及cập 真Chân 如Như 等đẳng 。 若nhược 假giả 若nhược 實thật 皆giai 能năng 緣duyên 故cố 。 是thị 獨độc 影ảnh 境cảnh 。 又hựu 能năng 緣duyên 自tự 身thân 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 故cố 。 是thị 帶đái 質chất 境cảnh 。 又hựu 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 有hữu 漏lậu 定định 位vị 。 亦diệc 能năng 引dẫn 起khởi 五ngũ 識thức 緣duyên 五ngũ 塵trần 。 即tức 是thị 性tánh 境cảnh 。 若nhược 明minh 了liễu 意ý 識thức 前tiền 後hậu 念niệm 通thông 三tam 量lượng 。 夢mộng 中trung 獨độc 頭đầu 唯duy 非phi 量lượng 。 以dĩ 不bất 稱xưng 境cảnh 故cố 。 覺giác 窹# 獨độc 頭đầu 通thông 三tam 量lượng 。 若nhược 緣duyên 有hữu 體thể 法pháp 通thông 現hiện 量lượng 。 若nhược 緣duyên 五ngũ 根căn 界giới 七thất 心tâm 界giới 等đẳng 。 是thị 比tỉ 量lượng 。 若nhược 緣duyên 空không 華hoa 過quá 未vị 等đẳng 境cảnh 。 通thông 比tỉ 非phi 二nhị 量lượng 。 定định 中trung 獨độc 頭đầu 唯duy 是thị 現hiện 量lượng 。 雖tuy 緣duyên 假giả 法pháp 。 以dĩ 不bất 妄vọng 執chấp 。 無vô 計kế 度độ 故cố 。 問vấn 。 三tam 境cảnh 以dĩ 何hà 為vi 體thể 。 答đáp 。 性tánh 境cảnh 用dụng 實thật 五ngũ 塵trần 為vi 體thể 。 具cụ 八bát 法pháp 成thành 故cố 。 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 也dã 。 若nhược 能năng 緣duyên 有hữu 漏lậu 位vị 中trung 。 除trừ 第đệ 七thất 識thức 。 餘dư 七thất 皆giai 用dụng 自tự 心tâm 心tâm 所sở 為vi 體thể 。 獨độc 影ảnh 是thị 第đệ 六lục 識thức 見kiến 分phần/phân 所sở 變biến 假giả 相tương/tướng 分phân 為vi 體thể 。 能năng 緣duyên 。 即tức 自tự 心tâm 心tâm 所sở 為vi 體thể 。 帶đái 質chất 即tức 變biến 起khởi 中trung 間gian 假giả 相tương/tướng 分phân 為vi 體thể 。 若nhược 能năng 緣duyên 。 有hữu 漏lậu 位vị 中trung 唯duy 六lục 七thất 二nhị 識thức 心tâm 心tâm 所sở 為vi 體thể 。 故cố 頌tụng 云vân 。 性tánh 境cảnh 不bất 隨tùy 心tâm 。 獨độc 影ảnh 唯duy 從tùng 見kiến 。 帶đái 質chất 通thông 情tình 本bổn 。 性tánh 種chủng 等đẳng 隨tùy 應ứng 。 言ngôn 性tánh 境cảnh 不bất 隨tùy 心tâm 者giả 。 性tánh 境cảnh 有hữu 五ngũ 種chủng 不bất 隨tùy 。 一nhất 性tánh 不bất 隨tùy 。 謂vị 能năng 緣duyên 見kiến 分phần/phân 通thông 三tam 性tánh 。 所sở 緣duyên 相tương/tướng 分phần/phân 唯duy 無vô 記ký 。 即tức 不bất 隨tùy 能năng 緣duyên 見kiến 分phần/phân 通thông 三tam 性tánh 故cố 。 名danh 性tánh 不bất 隨tùy 。 二nhị 種chủng 不bất 隨tùy 。 謂vị 見kiến 分phần/phân 從tùng 自tự 見kiến 分phần/phân 種chủng 生sanh 。 相tương/tướng 分phần/phân 從tùng 自tự 相tương/tướng 分phần/phân 種chủng 生sanh 。 不bất 隨tùy 能năng 緣duyên 見kiến 分phần/phân 種chủng 生sanh 。 名danh 種chủng 不bất 隨tùy 。 三tam 界giới 繫hệ 不bất 隨tùy 。 如như 明minh 了liễu 意ý 識thức 緣duyên 香hương 味vị 境cảnh 時thời 。 其kỳ 香hương 味vị 二nhị 境cảnh 唯duy 欲dục 界giới 繫hệ 。 明minh 了liễu 意ý 識thức 通thông 上thượng 界giới 繫hệ 。 以dĩ 不bất 隨tùy 能năng 緣duyên 通thông 上thượng 界giới 繫hệ 。 名danh 界giới 繫hệ 不bất 隨tùy 。 四tứ 三tam 科khoa 不bất 隨tùy 。 且thả 五ngũ 蘊uẩn 不bất 隨tùy 者giả 。 即tức 如như 五ngũ 識thức 見kiến 分phân 是thị 識thức 蘊uẩn 收thu 。 五ngũ 塵trần 相tương/tướng 分phân 是thị 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 是thị 蘊uẩn 科khoa 不bất 隨tùy 。 十thập 二nhị 處xứ 不bất 隨tùy 者giả 。 五ngũ 識thức 見kiến 分phân 是thị 意ý 處xứ 收thu 。 五ngũ 塵trần 相tương/tướng 分phân 是thị 五ngũ 境cảnh 處xứ 攝nhiếp 。 是thị 處xứ 科khoa 不bất 隨tùy 。 十thập 八bát 界giới 不phủ 隨tùy 者giả 。 五ngũ 識thức 見kiến 分phân 是thị 五ngũ 識thức 界giới 收thu 。 五ngũ 塵trần 相tương/tướng 分phân 是thị 五ngũ 境cảnh 界giới 攝nhiếp 。 是thị 界giới 科khoa 不bất 隨tùy 。 五ngũ 異dị 熟thục 不bất 隨tùy 。 第đệ 八bát 見kiến 分phân 是thị 異dị 熟thục 性tánh 。 五ngũ 塵trần 相tương/tướng 分phần/phân 非phi 異dị 熟thục 性tánh 。 名danh 異dị 熟thục 不bất 隨tùy 。 獨độc 影ảnh 唯duy 從tùng 見kiến 者giả 。 謂vị 。 相tương/tướng 分phần/phân 與dữ 見kiến 分phần/phân 同đồng 種chủng 生sanh 。 獨độc 影ảnh 有hữu 二nhị 。 一nhất 有hữu 質chất 獨độc 影ảnh 。 即tức 第đệ 六lục 緣duyên 五ngũ 根căn 種chủng 現hiện 。 是thị 皆giai 託thác 質chất 而nhi 生sanh 。 其kỳ 相tương/tướng 分phần/phân 與dữ 見kiến 分phần/phân 同đồng 種chủng 生sanh 。 二nhị 無vô 質chất 獨độc 影ảnh 。 即tức 第đệ 六lục 緣duyên 空không 華hoa 兔thố 角giác 。 及cập 過quá 未vị 等đẳng 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 。 亦diệc 與dữ 見kiến 分phần/phân 同đồng 種chủng 生sanh 。 自tự 無vô 其kỳ 種chủng 名danh 。 為vi 從tùng 見kiến 。 帶đái 質chất 通thông 情tình 本bổn 者giả 。 以dĩ 心tâm 緣duyên 心tâm 。 如như 第đệ 七thất 緣duyên 第đệ 八bát 見kiến 分phân 為vi 境cảnh 時thời 。 其kỳ 相tương/tướng 分phần/phân 無vô 別biệt 種chủng 生sanh 。 一nhất 半bán 與dữ 本bổn 質chất 同đồng 種chủng 生sanh 。 一nhất 半bán 與dữ 見kiến 分phần/phân 同đồng 種chủng 生sanh 。 以dĩ 兩lưỡng 頭đầu 攝nhiếp 故cố 。 名danh 通thông 情tình 本bổn 。 情tình 即tức 第đệ 七thất 能năng 緣duyên 見kiến 分phần/phân 。 本bổn 即tức 第đệ 八bát 所sở 緣duyên 見kiến 分phần/phân 也dã 次thứ 結kết 示thị 云vân 。 已dĩ 上thượng 隨tùy 境cảnh 立lập 六lục 識thức 名danh 。 唯duy 依y 有hữu 漏lậu 色sắc 根căn 。 未vị 轉chuyển 依y 位vị 各các 別biệt 說thuyết 故cố 。 若nhược 自tự 在tại 位vị 。 六lục 根căn 互hỗ 用dụng 。 一nhất 根căn 發phát 識thức 緣duyên 一nhất 切thiết 境cảnh 。 問vấn 。 若nhược 一nhất 根căn 發phát 識thức 緣duyên 一nhất 切thiết 境cảnh 。 則tắc 一nhất 識thức 應ưng 名danh 一nhất 切thiết 識thức 。 豈khởi 不bất 相tương 濫lạm 成thành 大đại 過quá 耶da 。 答đáp 。 但đãn 可khả 隨tùy 根căn 。 無vô 相tướng 濫lạm 失thất 。 莊trang 嚴nghiêm 下hạ 。 引dẫn 論luận 難nạn/nan 云vân 。 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết 如Như 來Lai 五ngũ 根căn 一nhất 一nhất 皆giai 依y 五ngũ 境cảnh 而nhi 轉chuyển 。 何hà 故cố 此thử 中trung 。 說thuyết 一nhất 切thiết 境cảnh 耶da 。 答đáp 。 五ngũ 根căn 之chi 境cảnh 粗thô 顯hiển 。 意ý 識thức 之chi 境cảnh 微vi 細tế 。 然nhiên 前tiền 五ngũ 境cảnh 與dữ 意ý 識thức 境cảnh 。 皆giai 屬thuộc 同đồng 類loại 。 今kim 依y 麤thô 顯hiển 同đồng 類loại 境cảnh 故cố 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 其kỳ 實thật 一nhất 識thức 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 也dã 。 佛Phật 地địa 下hạ 引dẫn 經kinh 證chứng 。 佛Phật 地địa 經kinh 說thuyết 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 決quyết 擇trạch 有hữu 情tình 。 心tâm 行hành 差sai 別biệt 。 現hiện 起khởi 三tam 業nghiệp 不bất 思tư 議nghị 化hóa 。 為vi 謂vị 菩Bồ 薩Tát 授thọ 四tứ 記ký 等đẳng 。 豈khởi 非phi 五ngũ 識thức 徧biến 緣duyên 一nhất 切thiết 乎hồ 。 若nhược 不bất 徧biến 緣duyên 。 無vô 此thử 大đại 用dụng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 轉chuyển 前tiền 五ngũ 識thức 而nhi 成thành 者giả 。 三tam 業nghiệp 化hóa 。 合hợp 有hữu 十thập 種chủng 。 一nhất 身thân 化hóa 有hữu 三tam 。 一nhất 現hiện 神thần 通thông 化hóa 。 二nhị 現hiện 受thọ 生sanh 化hóa 。 三tam 現hiện 業nghiệp 果quả 化hóa 。 二nhị 語ngữ 化hóa 有hữu 三tam 。 一nhất 慶khánh 慰úy 語ngữ 化hóa 。 二nhị 方phương 便tiện 語ngữ 化hóa 。 三tam 辯biện 物vật 語ngữ 化hóa 。 三tam 意ý 化hóa 有hữu 四tứ 。 一nhất 決quyết 擇trạch 意ý 化hóa 。 二nhị 造tạo 作tác 意ý 化hóa 。 三tam 發phát 起khởi 意ý 化hóa 。 四tứ 領lãnh 受thọ 意ý 化hóa 。 領lãnh 受thọ 化hóa 中trung 復phục 有hữu 四tứ 記ký 。 一nhất 一nhất 向hướng 記ký 。 如như 人nhân 問vấn 天thiên 。 亦diệc 答đáp 天thiên 等đẳng 。 二nhị 分phần 別biệt 記ký 。 如như 人nhân 問vấn 天thiên 。 答đáp 清thanh 氣khí 為vi 天thiên 等đẳng 。 三tam 反phản 詰cật 記ký 。 如như 人nhân 問vấn 天thiên 。 反phản 詰cật 何hà 者giả 為vi 天thiên 等đẳng 。 四tứ 默mặc 置trí 記ký 。 如như 人nhân 有hữu 問vấn 。 默mặc 然nhiên 不bất 答đáp 。 此thử 皆giai 如Như 來Lai 度độ 生sanh 說thuyết 法Pháp 等đẳng 事sự 。 問vấn 云vân 。 前tiền 第đệ 一nhất 能năng 變biến 中trung 云vân 。 不bất 可khả 知tri 執chấp 受thọ 處xứ 了liễu 。 第đệ 二nhị 能năng 變biến 云vân 。 依y 彼bỉ 轉chuyển 緣duyên 彼bỉ 。 今kim 此thử 頌tụng 中trung 。 何hà 故cố 不bất 說thuyết 六lục 識thức 依y 緣duyên 。 答đáp 。 然nhiên 六lục 轉chuyển 變biến 所sở 依y 所sở 緣duyên 。 麤thô 顯hiển 極cực 成thành 。 故cố 頌tụng 不bất 說thuyết 。 前tiền 隨tùy 義nghĩa 便tiện 。 已dĩ 說thuyết 所sở 依y 。 此thử 六lục 所sở 緣duyên 。 義nghĩa 便tiện 當đương 說thuyết 。

次thứ 言ngôn 了liễu 境cảnh 為vi 性tánh 相tướng 者giả (# 至chí )# 餘dư 所sở 依y 了liễu 。 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。

此thử 釋thích 體thể 性tánh 門môn 行hành 。 相tương/tướng 門môn 也dã 。 以dĩ 一nhất 了liễu 別biệt 雙song 釋thích 性tánh 相tướng 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 了liễu 色sắc 名danh 眼nhãn 識thức 。 了liễu 聲thanh 名danh 耳nhĩ 識thức 等đẳng 。 此thử 亦diệc 約ước 未vị 自tự 在tại 位vị 。 依y 根căn 所sở 發phát 識thức 。 見kiến 分phần/phân 所sở 了liễu 之chi 境cảnh 有hữu 差sai 別biệt 耳nhĩ 。 若nhược 約ước 已dĩ 轉chuyển 依y 位vị 。 一nhất 根căn 能năng 作tác 諸chư 根căn 用dụng 。 一nhất 識thức 能năng 了liễu 一nhất 切thiết 境cảnh 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。

此thử 六lục 轉chuyển 識thức 何hà 性tánh 攝nhiếp 耶da (# 至chí )# 俱câu 不bất 相tương 應ứng 無vô 記ký 性tánh 攝nhiếp 。

此thử 釋thích 三tam 性tánh 門môn 也dã 。 先tiên 問vấn 。 次thứ 舉cử 頌tụng 答đáp 。 次thứ 釋thích 。 謂vị 前tiền 世thế 益ích 今kim 世thế 。 今kim 世thế 益ích 後hậu 世thế 。 自tự 體thể 與dữ 果quả 。 俱câu 可khả 愛ái 樂nhạo 。 名danh 之chi 為vi 善thiện 。 問vấn 。 若nhược 謂vị 此thử 世thế 他tha 世thế 。 順thuận 益ích 名danh 為vi 善thiện 者giả 。 無vô 為vi 無vô 漏lậu 。 無vô 前tiền 後hậu 際tế 。 何hà 故cố 名danh 善thiện 。 答đáp 。 此thử 世thế 後hậu 世thế 。 違vi 越việt 生sanh 死tử 。 是thị 以dĩ 名danh 善thiện 。 問vấn 。 人nhân 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 亦diệc 是thị 順thuận 益ích 。 何hà 故cố 非phi 善thiện 。 答đáp 。 人nhân 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 。 雖tuy 於ư 此thử 世thế 能năng 為vi 順thuận 益ích 。 不bất 能năng 順thuận 益ích 他tha 世thế 。 以dĩ 果quả 隨tùy 業nghiệp 轉chuyển 。 業nghiệp 有hữu 盡tận 故cố 。 是thị 無vô 記ký 攝nhiếp 。 故cố 不bất 名danh 善thiện 。 不bất 善thiện 反phản 此thử 。 無vô 善thiện 不bất 善thiện 。 無vô 損tổn 無vô 益ích 。 兩lưỡng 岐kỳ 之chi 間gian 。 無vô 可khả 記ký 錄lục 分phân 別biệt 。 故cố 名danh 無vô 記ký 瑜du 伽già 云vân 。 善thiện 有hữu 十thập 三tam 種chủng 。 一nhất 自tự 性tánh 善thiện 。 謂vị 信tín 等đẳng 十thập 一nhất 。 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 。 二nhị 相tương 應ứng 善thiện 。 謂vị 彼bỉ 相tương 應ứng 法pháp 。 三tam 隨tùy 逐trục 善thiện 。 謂vị 即tức 彼bỉ 諸chư 法pháp 習tập 氣khí 。 四tứ 發phát 起khởi 善thiện 。 謂vị 彼bỉ 所sở 發phát 。 身thân 業nghiệp 語ngữ 業nghiệp 。 五ngũ 勝thắng 義nghĩa 善thiện 。 謂vị 真Chân 如Như 。 六lục 生sanh 得đắc 善thiện 。 謂vị 即tức 彼bỉ 諸chư 善thiện 法Pháp 。 由do 先tiên 串xuyến 習tập 故cố 感cảm 得đắc 如như 是thị 報báo 。 由do 此thử 自tự 性tánh 。 即tức 於ư 是thị 處xứ 。 不bất 由do 思tư 惟duy 任nhậm 運vận 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 。 七thất 加gia 行hành 善thiện 。 謂vị 依y 止chỉ 親thân 近cận 善thiện 丈trượng 夫phu 故cố 。 聽thính 聞văn 正Chánh 法Pháp 。 如như 理lý 作tác 意ý 。 修tu 習tập 淨tịnh 善thiện 法Pháp 隨tùy 法pháp 行hành 。 八bát 現hiện 前tiền 供cúng 養dường 善thiện 。 謂vị 想tưởng 對đối 如Như 來Lai 。 建kiến 立lập 靈linh 廟miếu 圖đồ 寫tả 尊tôn 容dung 。 或hoặc 想tưởng 對đối 正Chánh 法Pháp 。 書thư 治trị 法Pháp 藏tạng 。 興hưng 供cúng 養dường 業nghiệp 。 九cửu 饒nhiêu 益ích 善thiện 。 謂vị 以dĩ 四tứ 攝nhiếp 饒nhiêu 益ích 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 十thập 引dẫn 攝nhiếp 善thiện 。 謂vị 施thí 性tánh 福phước 業nghiệp 事sự 。 及cập 戒giới 性tánh 福phước 業nghiệp 事sự 故cố 。 引dẫn 攝nhiếp 生sanh 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 異dị 熟thục 。 引dẫn 攝nhiếp 生sanh 富phú 貴quý 家gia 。 引dẫn 攝nhiếp 隨tùy 順thuận 清thanh 淨tịnh 法pháp 。 十thập 一nhất 對đối 法pháp 善thiện 。 謂vị 厭yếm 患hoạn 對đối 治trị 。 斷đoạn 對đối 治trị 。 持trì 對đối 治trị 。 遠viễn 分phần/phân 對đối 治trị 。 伏phục 對đối 治trị 。 離ly 繫hệ 對đối 治trị 。 煩phiền 惱não 障chướng 對đối 治trị 。 所sở 知tri 障chướng 對đối 治trị 。 十thập 二nhị 寂tịch 靜tĩnh 善thiện 。 謂vị 永vĩnh 斷đoạn 貪tham 欲dục 。 瞋sân 恚khuể 愚ngu 癡si 。 永vĩnh 斷đoạn 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 若nhược 想tưởng 受thọ 滅diệt 。 若nhược 有hữu 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 界giới 。 若nhược 無vô 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 無vô 所sở 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 十thập 三tam 等đẳng 流lưu 善thiện 。 謂vị 已dĩ 得đắc 寂tịch 靜tĩnh 者giả 。 由do 此thử 增tăng 上thượng 力lực 故cố 。 發phát 起khởi 勝thắng 品phẩm 神thần 通thông 等đẳng 。 世thế 出xuất 世thế 共cộng 。 不bất 共cộng 功công 德đức 。 自tự 性tánh 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 除trừ 染nhiễm 汙ô 意ý 相tương 應ứng 。 及cập 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 煩phiền 惱não 等đẳng 所sở 餘dư 能năng 發phát 惡ác 行hành 煩phiền 惱não 。 隨tùy 煩phiền 惱não 。 相tương/tướng 屬thuộc 不bất 善thiện 者giả 。 即tức 此thử 煩phiền 惱não 隨tùy 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 法pháp 。 隨tùy 逐trục 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 即tức 彼bỉ 習tập 氣khí 。 發phát 起khởi 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 彼bỉ 所sở 起khởi 。 身thân 業nghiệp 語ngữ 業nghiệp 。 勝thắng 義nghĩa 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 流lưu 轉chuyển 。 生sanh 得đắc 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 由do 串xuyến 習tập 不bất 善thiện 故cố 。 感cảm 得đắc 如như 是thị 異dị 熟thục 。 由do 此thử 自tự 性tánh 。 即tức 於ư 不bất 善thiện 任nhậm 運vận 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 。 加gia 行hành 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 依y 止chỉ 親thân 近cận 不bất 善thiện 丈trượng 夫phu 。 聽thính 聞văn 不bất 正Chánh 法Pháp 。 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 行hành 。 身thân 語ngữ 意ý 惡ác 行hành 現hiện 前tiền 。 供cúng 養dường 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 想tưởng 對đối 歸quy 依y 隨tùy 天thiên 眾chúng 已dĩ 。 殺sát 害hại 意ý 為vi 先tiên 。 或hoặc 邪tà 惡ác 意ý 為vi 先tiên 。 建kiến 立lập 祠từ 廟miếu 廣quảng 興hưng 供cúng 養dường 業nghiệp 。 令linh 無vô 量lượng 眾chúng 。 廣quảng 樹thụ 非phi 福phước 。 損tổn 害hại 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 起khởi 身thân 語ngữ 意ý 種chủng 種chủng 邪tà 行hành 。 引dẫn 攝nhiếp 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 行hành 身thân 語ngữ 意ý 諸chư 惡ác 行hành 已dĩ 。 於ư 惡ác 趣thú 善thiện 趣thú 。 引dẫn 攝nhiếp 不bất 愛ái 果quả 異dị 熟thục 。 或hoặc 引dẫn 或hoặc 滿mãn 。 所sở 治trị 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 諸chư 對đối 治trị 所sở 對đối 治trị 法pháp 。 障chướng 礙ngại 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 能năng 障chướng 礙ngại 諸chư 善thiện 品phẩm 法pháp 。 自tự 性tánh 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 八bát 色sắc 界giới 處xứ 意ý 相tương 應ứng 品phẩm 命mạng 根căn 眾chúng 同đồng 分phần/phân 名danh 句cú 文văn 身thân 等đẳng 。 相tương/tướng 屬thuộc 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 懷hoài 非phi 穢uế 非phi 淨tịnh 心tâm 者giả 所sở 有hữu 。 由do 名danh 句cú 文văn 身thân 。 所sở 攝nhiếp 受thọ 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 隨tùy 逐trục 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 即tức 彼bỉ 戲hí 論luận 習tập 氣khí 。 發phát 起khởi 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 彼bỉ 所sở 攝nhiếp 受thọ 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 所sở 發phát 身thân 業nghiệp 語ngữ 業nghiệp 。 勝thắng 義nghĩa 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 虗hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 。 生sanh 得đắc 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 諸chư 不bất 善thiện 有hữu 漏lậu 善thiện 法Pháp 異dị 熟thục 。 加gia 行hành 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 非phi 染nhiễm 非phi 善thiện 心tâm 者giả 。 所sở 有hữu 威uy 儀nghi 路lộ 工công 巧xảo 處xứ 法pháp 現hiện 前tiền 。 供cúng 養dường 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 如như 有hữu 一nhất 想tưởng 對đối 歸quy 依y 隨tùy 一nhất 天thiên 眾chúng 。 遠viễn 離ly 殺sát 害hại 。 意ý 邪tà 惡ác 見kiến 。 建kiến 立lập 祠từ 廟miếu 。 興hưng 供cúng 養dường 業nghiệp 。 令linh 無vô 量lượng 眾chúng 。 於ư 如như 是thị 處xứ 。 不bất 生sanh 長trưởng 福phước 非phi 福phước 。 饒nhiêu 益ích 無vô 記ký 者giả 謂vị 如như 有hữu 一nhất 於ư 自tự 僕bộc 使sử 妻thê 子tử 等đẳng 所sở 。 以dĩ 非phi 穢uế 非phi 淨tịnh 心tâm 而nhi 行hành 慧tuệ 施thí 。 受thọ 用dụng 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 如như 有hữu 一nhất 以dĩ 無vô 簡giản 擇trạch 無vô 染nhiễm 汙ô 心tâm 受thọ 用dụng 資tư 具cụ 。 引dẫn 攝nhiếp 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 如như 有hữu 一nhất 工công 巧xảo 處xứ 串xuyến 習tập 故cố 。 於ư 當đương 來lai 世thế 。 復phục 引dẫn 攝nhiếp 如như 是thị 相tương/tướng 身thân 。 由do 此thử 身thân 故cố 。 習tập 工công 巧xảo 處xứ 速tốc 疾tật 究cứu 竟cánh 。 對đối 治trị 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 如như 有hữu 一nhất 為vi 治trị 疾tật 病bệnh 。 得đắc 安an 樂lạc 故cố 。 心tâm 簡giản 擇trạch 心tâm 。 好hảo/hiếu 服phục 醫y 藥dược 。 寂tịch 靜tĩnh 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 諸chư 煩phiền 惱não 等đẳng 。 由do 奢xa 摩ma 他tha 所sở 藏tạng 伏phục 故cố 。 等đẳng 流lưu 無vô 記ký 者giả 。 謂vị 變biến 化hóa 心tâm 俱câu 生sanh 品phẩm 。 此thử 六lục 轉chuyển 識thức 。 與dữ 善thiện 十thập 一nhất 心tâm 所sở 相tương 應ứng 。 即tức 善thiện 性tánh 攝nhiếp 。 與dữ 中trung 隨tùy 二nhị 。 小tiểu 隨tùy 十thập 相tương 應ứng 。 不bất 善thiện 性tánh 攝nhiếp 。 俱câu 不bất 相tương 應ứng 。 無vô 記ký 性tánh 攝nhiếp 。

有hữu 義nghĩa 六lục 識thức 三tam 性tánh 不bất 俱câu (# 至chí )# 已dĩ 永vĩnh 滅diệt 除trừ 戲hí 論luận 種chủng 故cố 。

次thứ 揀giản 異dị 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 六lục 識thức 三tam 性tánh 不bất 俱câu 。 以dĩ 六lục 識thức 身thân 同đồng 前tiền 五ngũ 識thức 外ngoại 門môn 轉chuyển 故cố 。 既ký 五ngũ 識thức 起khởi 善thiện 起khởi 惡ác 。 差sai 別biệt 不bất 同đồng 。 則tắc 同đồng 時thời 意ý 識thức 亦diệc 互hỗ 相tương 違vi 。 豈khởi 能năng 一nhất 念niệm 隨tùy 五ngũ 識thức 而nhi 具cụ 通thông 三tam 性tánh 。

何hà 以dĩ 故cố 。 五ngũ 識thức 生sanh 起khởi 。 必tất 由do 意ý 識thức 而nhi 為vi 引dẫn 導đạo 。 與dữ 彼bỉ 五ngũ 識thức 俱câu 生sanh 。 成thành 善thiện 成thành 染nhiễm 。 若nhược 許hứa 五ngũ 識thức 既ký 與dữ 三tam 性tánh 齊tề 起khởi 。 意ý 識thức 爾nhĩ 時thời 亦diệc 通thông 三tam 性tánh 。 豈khởi 有hữu 六lục 識thức 一nhất 念niệm 齊tề 通thông 三tam 性tánh 之chi 理lý 。 故cố 知tri 六lục 識thức 三tam 性tánh 。 定định 不bất 俱câu 起khởi 。 問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 。 藏tạng 識thức 一nhất 時thời 與dữ 轉chuyển 識thức 相tương 應ứng 。 三tam 性tánh 俱câu 起khởi 。 答đáp 。 彼bỉ 說thuyết 一nhất 時thời 俱câu 起khởi 。 是thị 依y 前tiền 後hậu 多đa 念niệm 。 故cố 說thuyết 一nhất 時thời 。 非phi 謂vị 一nhất 念niệm 三tam 性tánh 俱câu 起khởi 。 如như 說thuyết 一nhất 心tâm 。 是thị 約ước 多đa 生sanh 滅diệt 說thuyết 。 非phi 一nhất 生sanh 滅diệt 名danh 為vi 一nhất 心tâm 也dã 。 今kim 依y 一nhất 念niệm 不bất 容dung 俱câu 起khởi 。 故cố 與dữ 論luận 文văn 無vô 相tướng 違vi 過quá 。 一nhất 師sư 云vân 。 六lục 識thức 一nhất 念niệm 三tam 性tánh 容dung 俱câu 時thời 起khởi 。 以dĩ 彼bỉ 同đồng 時thời 意ý 識thức 率suất 爾nhĩ 等đẳng 流lưu 。 與dữ 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 容dung 俱câu 起khởi 故cố 。 由do 率suất 爾nhĩ 起khởi 。 故cố 與dữ 無vô 記ký 相tương 應ứng 。 由do 等đẳng 流lưu 起khởi 。 故cố 與dữ 善thiện 染nhiễm 相tướng 應ưng 。 率suất 爾nhĩ 等đẳng 流lưu 既ký 容dung 俱câu 起khởi 。 三tam 性tánh 必tất 俱câu 。 然nhiên 言ngôn 容dung 者giả 。 姑cô 且thả 之chi 辭từ 。 故cố 又hựu 曰viết 。 五ngũ 識thức 與dữ 意ý 識thức 決quyết 定định 俱câu 生sanh 。 而nhi 善thiện 性tánh 等đẳng 不bất 必tất 皆giai 同đồng 。 則tắc 汝nhữ 前tiền 所sở 設thiết 意ý 識thức 應ưng 通thông 三tam 性tánh 之chi 難nạn/nan 。 竟cánh 成thành 虗hư 棄khí 。 下hạ 引dẫn 瑜du 伽già 以dĩ 證chứng 意ý 識thức 雖tuy 與dữ 五ngũ 識thức 俱câu 起khởi 而nhi 不bất 同đồng 性tánh 。 即tức 如như 諸chư 瑜du 伽già 師sư 。 入nhập 禪thiền 正chánh 受thọ 。 若nhược 遇ngộ 聲thanh 緣duyên 從tùng 定định 起khởi 者giả 。 此thử 定định 要yếu 與dữ 定định 中trung 相tương 應ứng 善thiện 意ý 識thức 。 及cập 餘dư 耳nhĩ 識thức 一nhất 時thời 俱câu 轉chuyển 。 方phương 能năng 領lãnh 受thọ 此thử 聲thanh 。 後hậu 方phương 出xuất 定định 。 不bất 是thị 彼bỉ 定định 相tương 應ứng 善thiện 意ý 識thức 獨độc 取thủ 此thử 聲thanh 。 而nhi 無vô 耳nhĩ 識thức 。 若nhược 無vô 耳nhĩ 識thức 。 於ư 此thử 音âm 聲thanh 。 不bất 能năng 領lãnh 受thọ 。 不bất 應ưng 出xuất 定định 故cố 。 問vấn 。 若nhược 是thị 耳nhĩ 識thức 能năng 領lãnh 受thọ 已dĩ 。 應ưng 便tiện 出xuất 定định 。 何hà 必tất 要yếu 與dữ 定định 中trung 相tương 應ứng 意ý 識thức 俱câu 轉chuyển 而nhi 後hậu 出xuất 定định 耶da 。 答đáp 。 非phi 謂vị 耳nhĩ 識thức 領lãnh 受thọ 此thử 聲thanh 。 即tức 便tiện 出xuất 定định 。 必tất 是thị 耳nhĩ 識thức 領lãnh 受thọ 聲thanh 已dĩ 。 定định 中trung 相tương 應ứng 意ý 識thức 。 有hữu 所sở 希hy 望vọng 。 然nhiên 後hậu 出xuất 定định 。 故cố 耳nhĩ 識thức 聞văn 聲thanh 時thời 。 意ý 猶do 在tại 定định 。 定định 應ưng 二nhị 識thức 共cộng 取thủ 此thử 聲thanh 。 是thị 知tri 意ý 識thức 必tất 與dữ 耳nhĩ 識thức 俱câu 起khởi 也dã 。 然nhiên 在tại 定định 意ý 識thức 是thị 相tương 應ứng 善thiện 。 在tại 定định 耳nhĩ 識thức 率suất 爾nhĩ 聞văn 聲thanh 。 理lý 定định 非phi 善thiện 。 以dĩ 未vị 轉chuyển 依y 時thời 。 率suất 爾nhĩ 墮đọa 心tâm 定định 是thị 無vô 記ký 故cố 。 由do 此thử 誠thành 證chứng 。 則tắc 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 。 斷đoạn 不bất 與dữ 五ngũ 識thức 同đồng 性tánh 明minh 矣hĩ 。 諸chư 處xứ 下hạ 。 引dẫn 證chứng 同đồng 起khởi 不bất 同đồng 性tánh 。 問vấn 云vân 。 雜tạp 集tập 論luận 說thuyết 等đẳng 引dẫn 位vị 中trung 無vô 有hữu 五ngũ 識thức 。 何hà 故cố 此thử 中trung 。 說thuyết 定định 相tương 應ứng 意ý 識thức 與dữ 耳nhĩ 識thức 俱câu 轉chuyển 。 梵Phạn 語ngữ 三tam 摩ma 呬hê 多đa 。 此thử 云vân 等đẳng 引dẫn 。 梵Phạn 語ngữ 三tam 摩ma 地địa 。 此thử 云vân 等đẳng 持trì 。 定định 有hữu 三tam 位vị 。 謂vị 出xuất 住trụ 入nhập 。 住trụ 名danh 等đẳng 持trì 。 出xuất 入nhập 名danh 等đẳng 引dẫn 。 今kim 言ngôn 等đẳng 引dẫn 。 正chánh 出xuất 定định 入nhập 定định 時thời 也dã 。 答đáp 。 彼bỉ 論luận 依y 多đa 分phần 說thuyết 無vô 五ngũ 識thức 。 此thử 顯hiển 少thiểu 分phần 定định 有hữu 五ngũ 識thức 。 故cố 前tiền 云vân 。 在tại 定định 五ngũ 識thức 率suất 爾nhĩ 聞văn 聲thanh 也dã 。 問vấn 云vân 。 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 既ký 不bất 能năng 與dữ 前tiền 五ngũ 同đồng 性tánh 。 何hà 故cố 前tiền 文văn 說thuyết 六lục 識thức 三tam 性tánh 亦diệc 容dung 俱câu 起khởi 。 答đáp 。 若nhược 五ngũ 識thức 中trung 三tam 性tánh 俱câu 轉chuyển 。 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 。 隨tùy 彼bỉ 五ngũ 識thức 偏thiên 注chú 一nhất 境cảnh 。

爾nhĩ 時thời 意ý 識thức 與dữ 彼bỉ 五ngũ 識thức 或hoặc 善thiện 或hoặc 惡ác 必tất 是thị 同đồng 性tánh 。 若nhược 不bất 偏thiên 注chú 。 是thị 無vô 記ký 性tánh 。 故cố 六lục 轉chuyển 識thức 與dữ 前tiền 五ngũ 識thức 三tam 性tánh 容dung 俱câu 。 此thử 依y 未vị 自tự 在tại 位vị 說thuyết 。 若nhược 至chí 自tự 在tại 位vị 中trung 。 不bất 通thông 三tam 性tánh 。 唯duy 善thiện 性tánh 攝nhiếp 。 問vấn 云vân 。 自tự 在tại 位vị 中trung 。 亦diệc 有hữu 色sắc 心tâm 。 宜nghi 通thông 三tam 性tánh 。 何hà 故cố 唯duy 善thiện 性tánh 攝nhiếp 。 答đáp 。 如Như 來Lai 色sắc 心tâm 。 是thị 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 。 非phi 是thị 苦khổ 集tập 故cố 無vô 不bất 善thiện 。 已dĩ 永vĩnh 滅diệt 除trừ 戲hí 論luận 種chủng 故cố 。 故cố 非phi 無vô 記ký 。

六lục 識thức 與dữ 幾kỷ 心tâm 所sở 相tương 應ứng (# 至chí )# 由do 此thử 五ngũ 位vị 。 種chủng 類loại 差sai 別biệt 。

先tiên 問vấn 。 次thứ 舉cử 頌tụng 答đáp 。 論luận 曰viết 下hạ 。 總tổng 釋thích 六lục 位vị 相tương 應ứng 門môn 也dã 。 言ngôn 此thử 第đệ 六lục 轉chuyển 識thức 與dữ 六lục 位vị 五ngũ 十thập 一nhất 心tâm 所sở 皆giai 得đắc 相tương 應ứng 。 以dĩ 彼bỉ 通thông 緣duyên 。 一nhất 切thiết 法Pháp 故cố 。 問vấn 。 何hà 義nghĩa 得đắc 名danh 心tâm 所sở 。 答đáp 。 言ngôn 心tâm 所sở 者giả 。 以dĩ 心tâm 為vi 依y 。 方phương 現hiện 起khởi 故cố 。 與dữ 心tâm 和hòa 合hợp 。 不bất 捨xả 離ly 故cố 。 繫hệ 屬thuộc 於ư 心tâm 。 隨tùy 心tâm 轉chuyển 故cố 。 具cụ 此thử 三tam 義nghĩa 。 名danh 為vi 心tâm 所sở 。 如như 屬thuộc 我ngã 之chi 物vật 。 立lập 名danh 我ngã 所sở 。 問vấn 。 心tâm 與dữ 心tâm 所sở 。 義nghĩa 用dụng 何hà 別biệt 。 答đáp 。 心tâm 於ư 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 唯duy 取thủ 大đại 略lược 。 不bất 別biệt 分phân 別biệt 如như 緣duyên 青thanh 。 但đãn 總tổng 取thủ 青thanh 。 不bất 更cánh 分phân 別biệt 青thanh 之chi 別biệt 相tướng 。 心tâm 所sở 於ư 彼bỉ 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 不bất 唯duy 大đại 略lược 。 亦diệc 取thủ 微vi 細tế 。 以dĩ 能năng 助trợ 成thành 心tâm 王vương 未vị 了liễu 之chi 事sự 。 故cố 得đắc 此thử 名danh 。 心tâm 王vương 如như 畫họa 師sư 作tác 模mô 。 心tâm 所sở 如như 弟đệ 子tử 填điền 彩thải 。 令linh 出xuất 媚mị 好hảo/hiếu 。 瑜du 伽già 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 識thức 能năng 了liễu 別biệt 總tổng 相tương/tướng 。 不bất 取thủ 別biệt 相tướng 。 以dĩ 是thị 主chủ 故cố 。 作tác 意ý 一nhất 法pháp 。 獨độc 能năng 了liễu 此thử 眾chúng 多đa 未vị 了liễu 之chi 相tướng 。 問vấn 。 何hà 故cố 瑜du 伽già 以dĩ 作tác 意ý 為vi 先tiên 。 此thử 論luận 以dĩ 觸xúc 為vi 初sơ 。 答đáp 。 由do 作tác 意ý 故cố 。 令linh 心tâm 心tâm 所sở 取thủ 境cảnh 功công 能năng 。 最tối 為vi 殊thù 勝thắng 。 故cố 瑜du 伽già 以dĩ 作tác 意ý 為vi 初sơ 。 由do 觸xúc 能năng 令linh 根căn 境cảnh 識thức 三tam 和hòa 合hợp 一nhất 處xứ 。 引dẫn 生sanh 心tâm 所sở 。 最tối 為vi 殊thù 勝thắng 。 故cố 此thử 論luận 以dĩ 觸xúc 為vi 先tiên 也dã 。 即tức 以dĩ 五ngũ 徧biến 行hành 論luận 了liễu 別biệt 相tướng 。 觸xúc 能năng 了liễu 心tâm 王vương 可khả 意ý 不bất 可khả 意ý 。 俱câu 相tương 違vi 相tương/tướng 。 受thọ 能năng 了liễu 心tâm 王vương 攝nhiếp 受thọ 不bất 攝nhiếp 受thọ 俱câu 相tương 違vi 相tương/tướng 。 想tưởng 能năng 了liễu 心tâm 王vương 言ngôn 說thuyết 因nhân 相tương/tướng 。 以dĩ 能năng 取thủ 境cảnh 分phân 齊tề 相tương/tướng 故cố 。 謂vị 此thử 是thị 青thanh 非phi 青thanh 等đẳng 。 便tiện 起khởi 言ngôn 說thuyết 。 故cố 想tưởng 之chi 相tướng 為vi 言ngôn 說thuyết 因nhân 。 思tư 能năng 了liễu 心tâm 王vương 邪tà 因nhân 正chánh 因nhân 相tương 違vi 因nhân 相tương/tướng 。 即tức 是thị 境cảnh 上thượng 正chánh 邪tà 等đẳng 相tương/tướng 。 是thị 思tư 之chi 因nhân 故cố 。 作tác 意ý 等đẳng 名danh 心tâm 所sở 法pháp 。 皆giai 言ngôn 此thử 者giả 。 正chánh 顯hiển 心tâm 所sở 亦diệc 緣duyên 總tổng 相tương/tướng 也dã 。 餘dư 論luận 亦diệc 說thuyết 別biệt 境cảnh 五ngũ 所sở 亦diệc 了liễu 別biệt 相tướng 。 欲dục 亦diệc 能năng 了liễu 心tâm 王vương 可khả 樂lạc 事sự 相tướng 。 勝thắng 解giải 亦diệc 能năng 了liễu 心tâm 王vương 決quyết 定định 事sự 相tướng 念niệm 亦diệc 能năng 了liễu 心tâm 王vương 串xuyến 習tập 事sự 相tướng 。 定định 慧tuệ 能năng 了liễu 心tâm 王vương 得đắc 失thất 是thị 非phi 事sự 相tướng 。 由do 此thử 十thập 法pháp 。 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 起khởi 善thiện 起khởi 染nhiễm 。 及cập 起khởi 不bất 定định 諸chư 心tâm 所sở 法pháp 。 此thử 十thập 又hựu 能năng 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 。 能năng 取thủ 心tâm 王vương 總tổng 相tương/tướng 。 而nhi 又hựu 兼kiêm 取thủ 別biệt 相tướng 雖tuy 諸chư 下hạ 。 釋thích 心tâm 所sở 差sai 別biệt 。 謂vị 遍biến 下hạ 。 標tiêu 差sai 別biệt 名danh 數số 。 一nhất 切thiết 下hạ 。 釋thích 差sai 別biệt 義nghĩa 。 問vấn 何hà 故cố 瑜du 伽già 唯duy 有hữu 五ngũ 位vị 。 此thử 處xứ 有hữu 六lục 答đáp 。 瑜du 伽già 合hợp 根căn 隨tùy 為vi 一nhất 染nhiễm 。 故cố 位vị 唯duy 五ngũ 。 瑜du 伽già 復phục 以dĩ 四tứ 一nhất 切thiết 辯biện 五ngũ 位vị 差sai 別biệt 。 四tứ 一nhất 切thiết 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 性tánh 。 即tức 善thiện 染nhiễm 無vô 記ký 也dã 。 一nhất 切thiết 地địa 。 三tam 界giới 中trung 九cửu 地địa 。 謂vị 欲dục 界giới 五ngũ 趣thú 雜tạp 居cư 地địa 。 色sắc 界giới 初sơ 禪thiền 離ly 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 。 二nhị 禪thiền 定định 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 。 三tam 禪thiền 離ly 喜hỷ 妙diệu 樂lạc 地địa 。 四tứ 禪thiền 捨xả 念niệm 清thanh 淨tịnh 地địa 。 無vô 色sắc 界giới 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 地địa 。 識Thức 無Vô 邊Biên 處Xứ 地địa 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 地địa 。 非phi 非phi 想tưởng 處xứ 地địa 也dã 。 一nhất 切thiết 時thời 。 過quá 去khứ 現hiện 在tại 未vị 來lai 也dã 。 一nhất 切thiết 俱câu 者giả 。 八bát 識thức 俱câu 通thông 也dã 。 此thử 五ngũ 位vị 中trung 。 徧biến 行hành 一nhất 位vị 。 具cụ 四tứ 一nhất 切thiết 。 三tam 性tánh 皆giai 具cụ 。 九cửu 地địa 皆giai 有hữu 。 通thông 一nhất 切thiết 時thời 。 徧biến 一nhất 切thiết 識thức 故cố 。 別biệt 境cảnh 一nhất 位vị 。 唯duy 有hữu 初sơ 二nhị 。 謂vị 三tam 性tánh 九cửu 地địa 。 善thiện 唯duy 有hữu 一nhất 。 謂vị 一nhất 切thiết 地địa 。 以dĩ 一nhất 切thiết 地địa 皆giai 善thiện 性tánh 故cố 。 染nhiễm 四tứ 皆giai 無vô 。 於ư 三tam 性tánh 中trung 唯duy 不bất 善thiện 故cố 。 不bất 通thông 一nhất 切thiết 性tánh 。 於ư 上thượng 八bát 地địa 伏phục 不bất 起khởi 故cố 。 不bất 通thông 一nhất 切thiết 地địa 有hữu 間gian 斷đoạn 故cố 。 不bất 通thông 一nhất 切thiết 時thời 。 於ư 八bát 識thức 中trung 不bất 俱câu 有hữu 故cố 。 不bất 通thông 一nhất 切thiết 識thức 。 不bất 定định 唯duy 一nhất 。 謂vị 一nhất 切thiết 性tánh 。 由do 此thử 四tứ 一nhất 切thiết 故cố 。 有hữu 五ngũ 位vị 差sai 別biệt 。 問vấn 。 前tiền 五ngũ 識thức 亦diệc 與dữ 六lục 位vị 心tâm 所sở 相tương 應ứng 耶da 。 答đáp 。 不bất 爾nhĩ 。 五ngũ 識thức 止chỉ 有hữu 三tam 十thập 四tứ 心tâm 所sở 相tương 應ứng 。 謂vị 徧biến 行hành 別biệt 境cảnh 善thiện 十thập 一nhất 。 中trung 二nhị 大đại 八bát 貪tham 嗔sân 癡si 。 餘dư 互hỗ 相tương 違vi 故cố 。

此thử 六lục 轉chuyển 識thức 易dị 脫thoát 不bất 定định (# 至chí )# 故cố 知tri 三tam 受thọ 各các 容dung 有hữu 四tứ 。

此thử 釋thích 受thọ 俱câu 門môn 也dã 。 先tiên 總tổng 標tiêu 。 領lãnh 順thuận 下hạ 。 釋thích 名danh 義nghĩa 。 如như 是thị 下hạ 。 釋thích 三tam 受thọ 差sai 別biệt 。 先tiên 分phần/phân 二nhị 。 言ngôn 三tam 受thọ 與dữ 。 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 名danh 身thân 受thọ 。 三tam 受thọ 與dữ 意ý 識thức 相tương 應ứng 。 名danh 心tâm 受thọ 。 如như 苦khổ 受thọ 。 有hữu 身thân 苦khổ 受thọ 心tâm 苦khổ 受thọ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 捨xả 亦diệc 然nhiên 。 三tam 受thọ 皆giai 通thông 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 問vấn 。 何hà 故cố 苦khổ 受thọ 亦diệc 通thông 無vô 漏lậu 。 答đáp 。 苦khổ 受thọ 亦diệc 由do 無vô 漏lậu 而nhi 起khởi 。 如như 行hành 苦khổ 行hạnh 。 皆giai 為vi 求cầu 證chứng 無vô 漏lậu 故cố 。 次thứ 分phần/phân 三tam 。 謂vị 見kiến 所sở 斷đoạn 。 修tu 所sở 斷đoạn 。 非phi 所sở 斷đoạn 謂vị 此thử 三tam 受thọ 皆giai 通thông 三tam 斷đoạn 也dã 。 云vân 何hà 見kiến 道đạo 所sở 斷đoạn 法pháp 。 謂vị 薩tát 迦ca 耶da 等đẳng 五ngũ 見kiến 。 及cập 依y 諸chư 見kiến 起khởi 貪tham 瞋sân 慢mạn 。 若nhược 相tương 應ứng 無vô 明minh 。 若nhược 於ư 諸chư 諦đế 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 於ư 諦đế 疑nghi 等đẳng 。 及cập 住trụ 一nhất 切thiết 惡ác 趣thú 業nghiệp 等đẳng 。 是thị 名danh 見kiến 道đạo 所sở 斷đoạn 法pháp 。 云vân 何hà 修tu 道Đạo 所sở 斷đoạn 法pháp 。 謂vị 一nhất 切thiết 善thiện 有hữu 漏lậu 法pháp 。 一nhất 切thiết 無vô 覆phú 無vô 記ký 法pháp 。 除trừ 先tiên 所sở 說thuyết 諸chư 染nhiễm 汙ô 法pháp 。 餘dư 染nhiễm 汙ô 法pháp 。 是thị 名danh 修tu 道Đạo 所sở 斷đoạn 法pháp 。 云vân 何hà 非phi 所sở 斷đoạn 法pháp 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 學học 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 一nhất 切thiết 無Vô 學Học 相tương 續tục 法pháp 中trung 。 所sở 有hữu 諸chư 法pháp 。 若nhược 出xuất 世thế 法pháp 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 自tự 性tánh 淨tịnh 故cố 。 名danh 非phi 所sở 斷đoạn 。 餘dư 世thế 間gian 法pháp 由do 已dĩ 斷đoạn 故cố 。 名danh 非phi 所sở 斷đoạn 。 學học 無Vô 學Học 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 位vị 亦diệc 皆giai 有hữu 三tam 受thọ 。 云vân 何hà 學học 法pháp 。 謂vị 或hoặc 預dự 流lưu 一nhất 來lai 不bất 還hoàn 有hữu 學học 補bổ 特đặc 迦ca 羅la 。 若nhược 出xuất 世thế 有hữu 為vi 法pháp 。 若nhược 世thế 間gian 善thiện 法Pháp 。 是thị 名danh 學học 法pháp 。

何hà 以dĩ 故cố 。 依y 止chỉ 此thử 法pháp 。 於ư 時thời 時thời 中trung 精tinh 進tấn 修tu 學học 。 增tăng 上thượng 戒giới 學học 。 心tâm 學học 慧tuệ 學học 故cố 。 云vân 何hà 無Vô 學Học 法pháp 。 謂vị 阿A 羅La 漢Hán 。 諸chư 漏lậu 已dĩ 盡tận 。 若nhược 出xuất 世thế 有hữu 為vi 法pháp 。 若nhược 世thế 間gian 善thiện 法Pháp 。 是thị 名danh 無Vô 學Học 法pháp 。 云vân 何hà 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 法Pháp 。 謂vị 除trừ 先tiên 所sở 說thuyết 。 學Học 無Vô 學Học 法Pháp 。 所sở 餘dư 預dự 流lưu 。 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 。 若nhược 墮đọa 一nhất 切thiết 異dị 生sanh 相tương 續tục 。 若nhược 彼bỉ 增tăng 上thượng 。 所sở 有hữu 諸chư 法pháp 。 當đương 知tri 是thị 名danh 。 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 法Pháp 。 次thứ 分phần/phân 四tứ 。 先tiên 總tổng 分phần/phân 。 謂vị 善thiện 受thọ 。 不bất 善thiện 受thọ 。 有hữu 覆phú 無vô 記ký 受thọ 。 無vô 覆phú 無vô 記ký 受thọ 。 此thử 將tương 捨xả 受thọ 分phần/phân 二nhị 。 故cố 總tổng 成thành 四tứ 受thọ 。 次thứ 各các 分phần/phân 四tứ 。 言ngôn 六lục 識thức 皆giai 有hữu 四tứ 受thọ 。 故cố 曰viết 各các 。 先tiên 明minh 五ngũ 識thức 有hữu 四tứ 受thọ 。 謂vị 彼bỉ 任nhậm 運vận 煩phiền 惱não 發phát 惡ác 業nghiệp 者giả 。 是thị 不bất 善thiện 受thọ 。 不bất 發phát 惡ác 業nghiệp 者giả 。 是thị 有hữu 覆phú 無vô 記ký 受thọ 。 彼bỉ 皆giai 容dung 與dữ 苦khổ 根căn 相tướng 應ưng 。 若nhược 俱câu 生sanh 善thiện 等đẳng 發phát 善thiện 業nghiệp 者giả 。 亦diệc 是thị 善thiện 受thọ 。 與dữ 善thiện 根căn 相tướng 應ưng 。 不bất 發phát 善thiện 業nghiệp 者giả 。 是thị 無vô 覆phú 無vô 記ký 受thọ 。 與dữ 捨xả 根căn 相tướng 應ưng 。 是thị 故cố 三tam 受thọ 容dung 各các 分phần/phân 四tứ 。 瑜du 伽già 下hạ 。 引dẫn 證chứng 三tam 受thọ 與dữ 一nhất 切thiết 識thức 相tương 應ứng 。 若nhược 此thử 任nhậm 運vận 煩phiền 惱não 遍biến 一nhất 切thiết 識thức 者giả 。 則tắc 此thử 煩phiền 惱não 遍biến 與dữ 一nhất 切thiết 識thức 苦khổ 樂lạc 捨xả 根căn 相tướng 應ưng 。 若nhược 此thử 任nhậm 運vận 煩phiền 惱não 不bất 遍biến 一nhất 切thiết 識thức 。 而nhi 與dữ 第đệ 六lục 意ý 地địa 相tương 應ứng 者giả 。 則tắc 此thử 煩phiền 惱não 即tức 與dữ 第đệ 六lục 苦khổ 樂lạc 捨xả 根căn 相tướng 應ưng 。 言ngôn 遍biến 不bất 遍biến 者giả 。 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 七thất 識thức 皆giai 徧biến 。 俱câu 生sanh 法pháp 執chấp 。 前tiền 五ngũ 不bất 遍biến 故cố 。 雜tạp 集tập 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。

或hoặc 總tổng 分phần/phân 五ngũ 謂vị 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 捨xả (# 至chí )# 尚thượng 名danh 為vi 憂ưu 況huống 餘dư 輕khinh 者giả 。

次thứ 分phần/phân 五ngũ 受thọ 。 苦khổ 樂lạc 為vi 四tứ 。 合hợp 無vô 記ký 為vi 一nhất 故cố 。 問vấn 。 前tiền 以dĩ 捨xả 受thọ 分phần/phân 二nhị 。 苦khổ 樂lạc 不bất 分phân 。 何hà 故cố 此thử 中trung 。 苦khổ 樂lạc 各các 分phân 為vi 二nhị 。 合hợp 捨xả 受thọ 為vi 一nhất 。 答đáp 。 苦khổ 樂lạc 分phần/phân 二nhị 者giả 。 逼bức 悅duyệt 身thân 心tâm 相tương/tướng 各các 異dị 故cố 。 逼bức 悅duyệt 身thân 者giả 名danh 苦khổ 樂lạc 。 逼bức 悅duyệt 心tâm 者giả 名danh 憂ưu 喜hỷ 。 無vô 分phân 別biệt 者giả 名danh 苦khổ 樂lạc 。 有hữu 分phân 別biệt 者giả 名danh 憂ưu 喜hỷ 。 尤vưu 重trọng/trùng 者giả 名danh 苦khổ 樂lạc 。 輕khinh 微vi 者giả 名danh 憂ưu 喜hỷ 故cố 。 捨xả 受thọ 不bất 分phân 者giả 。 反phản 上thượng 三tam 義nghĩa 故cố 。 下hạ 詳tường 解giải 適thích 悅duyệt 受thọ 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 喜hỷ 二nhị 義nghĩa 。 諸chư 適thích 悅duyệt 受thọ 與dữ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 者giả 。 恆hằng 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 與dữ 意ý 識thức 相tương 應ứng 者giả 。 若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 及cập 色sắc 界giới 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 。 但đãn 名danh 為vi 喜hỷ 。 不bất 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 但đãn 悅duyệt 心tâm 。 不bất 悅duyệt 身thân 故cố 。 若nhược 在tại 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 。 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 名danh 喜hỷ 。 身thân 心tâm 皆giai 悅duyệt 故cố 。 言ngôn 近cận 分phần/phân 根căn 本bổn 者giả 。 如như 色sắc 界giới 初sơ 禪thiền 有hữu 三tam 。 謂vị 梵Phạm 眾chúng 。 梵Phạm 輔phụ 。 大đại 梵Phạm 。 前tiền 二nhị 為vi 近cận 分phần/phân 。 大đại 梵Phạm 名danh 根căn 本bổn 。 二nhị 禪thiền 有hữu 三tam 位vị 。 謂vị 少thiểu 光quang 。 無vô 量lượng 光quang 。 光quang 音âm 天thiên 。 前tiền 二nhị 為vi 近cận 分phần/phân 。 光quang 音âm 為vi 根căn 本bổn 。 三tam 禪thiền 有hữu 三tam 天thiên 。 謂vị 少thiểu 淨tịnh 。 徧biến 淨tịnh 。 無vô 量lượng 淨tịnh 。 前tiền 二nhị 名danh 近cận 分phần/phân 。 第đệ 三tam 名danh 根căn 本bổn 。 言ngôn 根căn 本bổn 者giả 。 得đắc 此thử 天thiên 根căn 本bổn 定định 故cố 。 言ngôn 近cận 分phần/phân 者giả 。 於ư 彼bỉ 根căn 本bổn 隣lân 近cận 將tương 得đắc 未vị 得đắc 故cố 。 今kim 言ngôn 欲dục 界giới 諸chư 天thiên 。 與dữ 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 中trung 梵Phạm 眾chúng 梵Phạm 輔phụ 少thiểu 光quang 無vô 量lượng 光quang 所sở 得đắc 者giả 。 但đãn 可khả 悅duyệt 心tâm 。 未vị 至chí 身thân 心tâm 徧biến 悅duyệt 。 故cố 但đãn 名danh 喜hỷ 而nhi 不bất 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 在tại 梵Phạm 天Thiên 光quang 音âm 。 已dĩ 得đắc 根căn 本bổn 靜tĩnh 慮lự 。 身thân 心tâm 徧biến 悅duyệt 。 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 名danh 喜hỷ 。 故cố 初sơ 禪thiền 名danh 離ly 生sanh 。 喜hỷ 樂lạc 地địa 。 二nhị 禪thiền 名danh 定định 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 也dã 。 若nhược 在tại 第đệ 三tam 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 無vô 論luận 近cận 分phần/phân 根căn 本bổn 。 皆giai 得đắc 妙diệu 樂lạc 。 故cố 名danh 離ly 喜hỷ 妙diệu 樂lạc 地địa 。 由do 其kỳ 靜tĩnh 慮lự 益ích 深thâm 。 觸xúc 處xứ 無vô 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 境cảnh 。 故cố 無vô 分phân 別biệt 。 反phản 顯hiển 前tiền 二nhị 靜tĩnh 慮lự 。 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 輕khinh 微vi 。 故cố 有hữu 分phân 別biệt 。 顯hiển 揚dương 論luận 云vân 。 建kiến 立lập 近cận 分phần/phân 及cập 根căn 本bổn 者giả 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 所sở 謂vị 此thử 身thân 離ly 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 之chi 所sở 滋tư 潤nhuận 。 徧biến 滋tư 潤nhuận 。 徧biến 適thích 悅duyệt 。 徧biến 流lưu 布bố 者giả 。 是thị 謂vị 初sơ 靜tĩnh 慮lự 。 近cận 分phần/phân 如như 經kinh 又hựu 說thuyết 。 即tức 此thử 身thân 中trung 。 一nhất 切thiết 處xứ 無vô 有hữu 少thiểu 分phần 。 離ly 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 所sở 不bất 徧biến 滿mãn 者giả 。 是thị 謂vị 初sơ 靜tĩnh 慮lự 。 根căn 本bổn 即tức 於ư 此thử 身thân 。 等đẳng 持trì 所sở 生sanh 喜hỷ 樂lạc 之chi 所sở 滋tư 潤nhuận 。 徧biến 滋tư 潤nhuận 徧biến 適thích 悅duyệt 徧biến 流lưu 布bố 者giả 。 是thị 謂vị 第đệ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 。 即tức 此thử 身thân 中trung 。 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 無vô 有hữu 少thiểu 分phần 。 等đẳng 持trì 所sở 生sanh 喜hỷ 樂lạc 所sở 不bất 徧biến 滿mãn 者giả 。 是thị 謂vị 第đệ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 根căn 本bổn 。 即tức 於ư 此thử 身thân 。 離ly 喜hỷ 之chi 樂lạc 之chi 所sở 滋tư 潤nhuận 。 徧biến 滋tư 潤nhuận 。 徧biến 適thích 悅duyệt 。 徧biến 流lưu 布bố 者giả 。 是thị 謂vị 第đệ 三tam 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 。 即tức 此thử 身thân 中trung 。 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 無vô 有hữu 少thiểu 分phần 。 離ly 喜hỷ 之chi 樂lạc 所sở 不bất 徧biến 滿mãn 者giả 。 是thị 謂vị 第đệ 三tam 靜tĩnh 慮lự 根căn 本bổn 。 言ngôn 近cận 分phần/phân 者giả 靜tĩnh 慮lự 未vị 滿mãn 故cố 。 言ngôn 根căn 本bổn 者giả 。 靜tĩnh 慮lự 具cụ 足túc 故cố 。 下hạ 詳tường 解giải 逼bức 迫bách 受thọ 中trung 苦khổ 憂ưu 二nhị 義nghĩa 。 諸chư 逼bức 迫bách 受thọ 與dữ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 者giả 。 恆hằng 名danh 為vi 苦khổ 。 與dữ 意ý 識thức 相tương 應ứng 者giả 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 唯duy 與dữ 憂ưu 受thọ 相tương 應ứng 而nhi 無vô 苦khổ 受thọ 。 以dĩ 逼bức 迫bách 心tâm 。 故cố 有hữu 憂ưu 而nhi 無vô 苦khổ 。 下hạ 引dẫn 證chứng 。 諸chư 聖thánh 教giáo 說thuyết 意ý 地địa 慼thích 受thọ 即tức 名danh 憂ưu 根căn 。 瑜du 伽già 又hựu 說thuyết 。 生sanh 地địa 獄ngục 中trung 。 第đệ 八bát 異dị 熟thục 無vô 間gian 有hữu 第đệ 六lục 異dị 熟thục 生sanh 。 有hữu 苦khổ 憂ưu 相tương 續tục 。 故cố 知tri 苦khổ 屬thuộc 前tiền 五ngũ 。 憂ưu 屬thuộc 第đệ 六lục 。 又hựu 說thuyết 地địa 獄ngục 尋tầm 伺tứ 憂ưu 俱câu 一nhất 分phần/phân 。 鬼quỷ 趣thú 旁bàng 生sanh 亦diệc 爾nhĩ 。 言ngôn 地địa 獄ngục 尋tầm 伺tứ 一nhất 分phần/phân 與dữ 苦khổ 根căn 俱câu 。 一nhất 分phần/phân 與dữ 憂ưu 根căn 俱câu 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 謂vị 捺nại 洛lạc 迦ca 尋tầm 伺tứ 唯duy 是thị 慼thích 行hành 觸xúc 非phi 愛ái 境cảnh 引dẫn 發phát 。 與dữ 憂ưu 苦khổ 相tương 應ứng 。 如như 捺nại 洛lạc 迦ca 尋tầm 伺tứ 受thọ 苦khổ 。 餓ngạ 鬼quỷ 及cập 旁bàng 生sanh 趣thú 所sở 有hữu 尋tầm 伺tứ 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 知tri 意ý 地địa 中trung 極cực 重trọng 慼thích 受thọ 。 不bất 名danh 為vi 苦khổ 。 尚thượng 名danh 為vi 憂ưu 。 況huống 餘dư 輕khinh 者giả 而nhi 非phi 憂ưu 耶da 。

有hữu 義nghĩa 通thông 二nhị 人nhân 天thiên 中trung 者giả 。 (# 至chí )# 恐khủng 文văn 增tăng 廣quảng 故cố 不bất 繁phồn 述thuật 。

此thử 第đệ 二nhị 師sư 立lập 意ý 地địa 有hữu 苦khổ 憂ưu 二nhị 受thọ 。 謂vị 生sanh 人nhân 天thiên 二nhị 處xứ 者giả 。 恆hằng 名danh 為vi 憂ưu 。 不bất 名danh 為vi 苦khổ 。 非phi 尤vưu 重trọng/trùng 故cố 。 若nhược 生sanh 傍bàng 生sanh 鬼quỷ 趣thú 二nhị 處xứ 。 名danh 憂ưu 名danh 苦khổ 。 傍bàng 生sanh 雜tạp 受thọ 者giả 輕khinh 微vi 。 故cố 名danh 憂ưu 。 餓ngạ 鬼quỷ 純thuần 受thọ 者giả 尤vưu 重trọng/trùng 。 故cố 名danh 苦khổ 。 若nhược 在tại 地địa 獄ngục 。 唯duy 名danh 為vi 苦khổ 。 純thuần 受thọ 尤vưu 重trọng/trùng 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 樂nhạo/nhạc/lạc 至chí 三tam 禪thiền 為vi 極cực 。 苦khổ 至chí 地địa 獄ngục 為vi 極cực 。 故cố 皆giai 無vô 分phân 別biệt 也dã 。 瑜du 伽già 下hạ 。 引dẫn 證chứng 第đệ 六lục 有hữu 苦khổ 受thọ 。 瑜du 伽già 又hựu 說thuyết 第đệ 六lục 一nhất 類loại 俱câu 生sanh 我ngã 見kiến 與dữ 邊biên 執chấp 見kiến 。 唯duy 無vô 記ký 性tánh 。 復phục 自tự 釋thích 云vân 。 據cứ 論luận 所sở 說thuyết 。 此thử 意ý 地địa 俱câu 生sanh 苦khổ 受thọ 是thị 無vô 記ký 攝nhiếp 。 決quyết 非phi 憂ưu 根căn 。 論luận 說thuyết 憂ưu 根căn 是thị 染nhiễm 性tánh 故cố 。 非phi 無vô 記ký 故cố 。 又hựu 說thuyết 地địa 獄ngục 諸chư 根căn 。 餘dư 三tam 現hiện 行hành 定định 不bất 成thành 就tựu 。 復phục 自tự 釋thích 云vân 。 餘dư 三tam 定định 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 喜hỷ 憂ưu 三tam 根căn 。 以dĩ 彼bỉ 地địa 獄ngục 受thọ 苦khổ 報báo 時thời 。 但đãn 有hữu 無vô 記ký 苦khổ 根căn 。 必tất 無vô 現hiện 行hành 樂nhạo/nhạc/lạc 喜hỷ 憂ưu 根căn 。 以dĩ 彼bỉ 無vô 記ký 苦khổ 根căn 。 定định 與dữ 現hiện 行hành 捨xả 根căn 相tướng 應ưng 故cố 。 然nhiên 豈khởi 不bất 知tri 現hiện 行hành 捨xả 哉tai 。 但đãn 彼bỉ 論luận 中trung 定định 不bất 成thành 第đệ 六lục 為vi 捨xả 根căn 耳nhĩ 。 難nạn/nan 云vân 。 汝nhữ 寧ninh 知tri 彼bỉ 論luận 文văn 唯duy 說thuyết 容dung 受thọ 。 未vị 必tất 容dung 受thọ 不bất 成thành 第đệ 六lục 。 決quyết 定định 成thành 立lập 意ý 根căn 。 答đáp 。 彼bỉ 六lục 容dung 識thức 有hữu 時thời 間gian 斷đoạn 。 定định 不bất 與dữ 容dung 受thọ 相tương 應ứng 。 容dung 受thọ 既ký 不bất 與dữ 第đệ 六lục 相tương 應ứng 。 是thị 決quyết 定định 成thành 立lập 意ý 根căn 矣hĩ 。 不bất 應ưng 彼bỉ 論luận 唯duy 說thuyết 容dung 受thọ 。 不bất 立lập 意ý 根căn 。 既ký 說thuyết 容dung 受thọ 。 決quyết 定định 通thông 說thuyết 意ý 根căn 。 以dĩ 彼bỉ 容dung 受thọ 及cập 與dữ 意ý 根căn 。 皆giai 是thị 無vô 記ký 性tánh 故cố 。 若nhược 謂vị 彼bỉ 論luận 唯duy 說thuyết 容dung 受thọ 定định 不bất 成thành 立lập 意ý 根căn 者giả 。 何hà 故cố 彼bỉ 論luận 復phục 說thuyết 那na 落lạc 迦ca 現hiện 行hành 種chủng 子tử 定định 成thành 八bát 根căn 。 言ngôn 八bát 根căn 者giả 正chánh 指chỉ 第đệ 八bát 識thức 以dĩ 彼bỉ 亦diệc 與dữ 捨xả 受thọ 相tương 應ứng 故cố 。 下hạ 縱túng/tung 破phá 憂ưu 根căn 是thị 六lục 非phi 八bát 。 若nhược 謂vị 五ngũ 識thức 不bất 相tương 續tục 故cố 。 於ư 地địa 獄ngục 道đạo 定định 非phi 憂ưu 根căn 。 第đệ 八bát 是thị 一nhất 類loại 無vô 間gian 。 恆hằng 相tương 續tục 故cố 。 定định 是thị 憂ưu 根căn 者giả 。 則tắc 死tử 生sanh 極cực 悶muộn 絕tuyệt 位vị 。 六lục 識thức 現hiện 行hành 已dĩ 滅diệt 。 第đệ 八bát 憂ưu 從tùng 何hà 來lai 。 定định 知tri 憂ưu 根căn 不bất 屬thuộc 第đệ 八bát 。 苦khổ 根căn 亦diệc 然nhiên 。 若nhược 謂vị 第đệ 八bát 是thị 異dị 熟thục 總tổng 報báo 主chủ 。 地địa 獄ngục 苦khổ 根căn 定định 屬thuộc 第đệ 八bát 者giả 。 且thả 地địa 獄ngục 中trung 受thọ 苦khổ 之chi 時thời 。 定định 指chỉ 何hà 物vật 以dĩ 為vi 第đệ 八bát 。 設thiết 執chấp 地địa 獄ngục 現hiện 男nam 女nữ 形hình 。 隨tùy 以dĩ 一nhất 形hình 為vi 第đệ 八bát 者giả 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 地địa 獄ngục 之chi 身thân 。 或hoặc 大đại 或hoặc 小tiểu 。 無vô 定định 形hình 故cố 。 第đệ 八bát 異dị 熟thục 所sở 感cảm 之chi 果quả 。 有hữu 定định 形hình 故cố 。 又hựu 彼bỉ 惡ác 業nghiệp 招chiêu 感cảm 之chi 身thân 。 容dung 無vô 形hình 故cố 。 俱câu 舍xá 云vân 。 欲dục 胎thai 卵noãn 濕thấp 生sanh 初sơ 受thọ 生sanh 位vị 。 唯duy 得đắc 身thân 命mạng 二nhị 異dị 熟thục 根căn 。 化hóa 生sanh 初sơ 位vị 。 得đắc 六lục 七thất 八bát 。 謂vị 無vô 形hình 者giả 初sơ 得đắc 六lục 根căn 。 如như 劫kiếp 初sơ 時thời 。 何hà 等đẳng 為vi 六lục 。

所sở 謂vị 眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 身thân 。 命mạng 。 若nhược 一nhất 形hình 者giả 。 初sơ 得đắc 七thất 根căn 。 如như 諸chư 天thiên 等đẳng 。 若nhược 二nhị 形hình 者giả 。 初sơ 得đắc 八bát 根căn 。 豈khởi 有hữu 二nhị 形hình 。 受thọ 化hóa 生sanh 者giả 。 惡ác 趣thú 容dung 有hữu 二nhị 形hình 化hóa 生sanh 故cố 。 問vấn 。 既ký 無vô 有hữu 形hình 。 誰thùy 為vi 受thọ 苦khổ 。 答đáp 。 由do 彼bỉ 過quá 去khứ 。 惡ác 業nghiệp 之chi 力lực 。 自tự 然nhiên 於ư 五ngũ 根căn 門môn 頭đầu 恆hằng 常thường 受thọ 苦khổ 。 如như 六lục 交giao 報báo 等đẳng 。 若nhược 謂vị 地địa 獄ngục 之chi 身thân 定định 成thành 眼nhãn 等đẳng 。 必tất 有hữu 一nhất 定định 男nam 女nữ 之chi 形hình 。 非phi 變biến 化hóa 者giả 。 縱túng/tung 有hữu 定định 形hình 。 亦diệc 何hà 所sở 用dụng 。 非phi 於ư 無vô 間gian 。 大đại 地địa 獄ngục 中trung 。 可khả 有hữu 希hy 求cầu 婬dâm 欲dục 等đẳng 事sự 。 故cố 瑜du 伽già 云vân 。 諸chư 捺nại 洛lạc 迦ca 。 所sở 有hữu 有hữu 情tình 。 皆giai 無vô 婬dâm 事sự 。 由do 彼bỉ 長trường 時thời 無vô 間gian 多đa 受thọ 種chủng 種chủng 極cực 猛mãnh 利lợi 苦khổ 。 由do 此thử 因nhân 緣duyên 。 彼bỉ 諸chư 有hữu 情tình 。 若nhược 男nam 。 於ư 女nữ 不bất 起khởi 女nữ 欲dục 。 若nhược 女nữ 。 於ư 男nam 不bất 起khởi 男nam 欲dục 。 何hà 況huống 展triển 轉chuyển 交giao 合hợp 。 若nhược 鬼quỷ 旁bàng 生sanh 人nhân 等đẳng 所sở 有hữu 根căn 身thân 。 苦khổ 樂lạc 相tương/tướng 雜tạp 。 故cố 有hữu 婬dâm 欲dục 。 由do 斯tư 理lý 趣thú 。 故cố 知tri 捨xả 根căn 定định 成thành 七thất 八bát 。 地địa 獄ngục 苦khổ 根căn 定định 成thành 第đệ 六lục 。 以dĩ 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 皆giai 與dữ 捨xả 受thọ 相tương 應ứng 故cố 。 下hạ 例lệ 彼bỉ 意ý 地địa 無vô 憂ưu 根căn 。 汝nhữ 言ngôn 地địa 獄ngục 意ý 地địa 有hữu 憂ưu 根căn 者giả 亦diệc 不bất 然nhiên 。 如như 第đệ 三tam 禪thiền 。 極cực 樂lạc 地địa 無vô 有hữu 喜hỷ 根căn 。 例lệ 知tri 地địa 獄ngục 極cực 苦khổ 處xứ 定định 無vô 憂ưu 根căn 。 故cố 餘dư 三tam 言ngôn 。 定định 知tri 是thị 憂ưu 喜hỷ 樂lạc 。 問vấn 云vân 。 既ký 地địa 獄ngục 中trung 唯duy 有hữu 苦khổ 根căn 。 無vô 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 何hà 故cố 俱câu 舍xá 論luận 說thuyết 。 阿A 鼻Tỳ 獄Ngục 中trung 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 間gian 苦khổ 。 故cố 名danh 無vô 間gian 。 餘dư 地địa 獄ngục 中trung 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 間gian 起khởi 。 雖tuy 無vô 異dị 熟thục 而nhi 有hữu 等đẳng 流lưu 。 答đáp 。 如như 立lập 世thế 毗tỳ 曇đàm 云vân 。 人nhân 養dưỡng 六lục 畜súc 飲ẩm 食thực 溫ôn 冷lãnh 者giả 。 在tại 熱nhiệt 地địa 獄ngục 有hữu 冷lãnh 間gian 。 在tại 寒hàn 地địa 獄ngục 有hữu 溫ôn 間gian 。 此thử 之chi 溫ôn 冷lãnh 。 果quả 似tự 前tiền 因nhân 。 假giả 名danh 等đẳng 流lưu 。 應ưng 知tri 彼bỉ 是thị 隨tùy 轉chuyển 理lý 門môn 。 施thi 設thiết 論luận 說thuyết 等Đẳng 活Hoạt 地Địa 獄Ngục 中trung 。 有hữu 時thời 凉# 風phong 所sở 吹xuy 。 血huyết 肉nhục 還hoàn 生sanh 。 有hữu 時thời 出xuất 聲thanh 。 唱xướng 言ngôn 等đẳng 活hoạt 。 彼bỉ 諸chư 有hữu 情tình 。 歘hốt 然nhiên 還hoàn 活hoạt 。 如như 是thị 血huyết 肉nhục 生sanh 時thời 。 及cập 暫tạm 生sanh 喜hỷ 樂lạc 間gian 苦khổ 受thọ 故cố 。 不bất 名danh 無vô 間gian 者giả 。 亦diệc 是thị 隨tùy 轉chuyển 理lý 門môn 或hoặc 是thị 通thông 說thuyết 雜tạp 受thọ 處xứ 無vô 異dị 熟thục 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 假giả 說thuyết 有hữu 等đẳng 流lưu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 以dĩ 雜tạp 受thọ 處xứ 亦diệc 是thị 純thuần 苦khổ 故cố 。 言ngôn 雜tạp 受thọ 者giả 。 寒hàn 熱nhiệt 雜tạp 受thọ 也dã 。 問vấn 云vân 。 意ý 地địa 既ký 無vô 憂ưu 根căn 。 何hà 故cố 聖thánh 教giáo 說thuyết 意ý 地địa 慼thích 受thọ 名danh 為vi 憂ưu 根căn 。 答đáp 。 此thử 依y 少thiểu 分phần 說thuyết 。 多đa 分phần 苦khổ 根căn 故cố 。 瑜du 伽già 下hạ 。 通thông 論luận 意ý 可khả 知tri 。 又hựu 彼bỉ 瑜du 伽già 所sở 說thuyết 有hữu 異dị 熟thục 生sanh 苦khổ 憂ưu 相tương 續tục 。 以dĩ 此thử 苦khổ 是thị 餘dư 憂ưu 流lưu 類loại 。 依y 流lưu 類loại 故cố 。 假giả 說thuyết 為vi 憂ưu 。 其kỳ 實thật 是thị 苦khổ 。 或hoặc 彼bỉ 苦khổ 根căn 能năng 損tổn 身thân 心tâm 。 雖tuy 苦khổ 根căn 攝nhiếp 。 而nhi 亦diệc 名danh 憂ưu 。 以dĩ 損tổn 身thân 故cố 名danh 苦khổ 。 損tổn 心tâm 故cố 名danh 憂ưu 。 例lệ 如như 近cận 分phần/phân 喜hỷ 益ích 身thân 心tâm 故cố 。 雖tuy 是thị 喜hỷ 根căn 而nhi 亦diệc 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 以dĩ 益ích 心tâm 故cố 名danh 喜hỷ 。 益ích 身thân 故cố 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 然nhiên 未vị 至chí 三tam 禪thiền 。 必tất 無vô 真chân 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 故cố 說thuyết 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 唯duy 有hữu 十thập 一nhất 根căn 而nhi 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 。 十thập 一nhất 根căn 者giả 。 對đối 欲dục 界giới 初sơ 二nhị 禪thiền 說thuyết 。 前tiền 五ngũ 識thức 除trừ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 具cụ 苦khổ 等đẳng 四tứ 。 第đệ 六lục 亦diệc 然nhiên 。 七thất 八bát 二nhị 識thức 各các 唯duy 捨xả 根căn 。 地địa 獄ngục 身thân 心tâm 共cộng 是thị 苦khổ 根căn 。 故cố 有hữu 十thập 一nhất 。 既ký 知tri 極cực 樂lạc 處xứ 無vô 喜hỷ 根căn 。 則tắc 知tri 極cực 苦khổ 處xứ 無vô 憂ưu 根căn 。 由do 此thử 下hạ 。 結kết 示thị 純thuần 苦khổ 處xứ 。 唯duy 意ý 地địa 苦khổ 根căn 捨xả 根căn 攝nhiếp 非phi 憂ưu 喜hỷ 樂lạc 根căn 也dã 。

有hữu 義nghĩa 六lục 識thức 三tam 受thọ 不bất 俱câu (# 至chí )# 諸chư 佛Phật 已dĩ 斷đoạn 憂ưu 苦khổ 事sự 故cố 。

此thử 釋thích 前tiền 五ngũ 與dữ 第đệ 六lục 三tam 性tánh 俱câu 不bất 俱câu 義nghĩa 。 並tịnh 如như 前tiền 解giải 三tam 性tánh 文văn 中trung 。

前tiền 所sở 略lược 標tiêu 六lục 位vị 心tâm 所sở (# 至chí )# 餘dư 非phi 遍biến 行hành 義nghĩa 至chí 當đương 說thuyết 。

此thử 釋thích 初sơ 位vị 。 五ngũ 遍biến 行hành 也dã 。 先tiên 問vấn 。 次thứ 舉cử 頌tụng 答đáp 。 論luận 曰viết 下hạ 釋thích 。 言ngôn 此thử 五ngũ 心tâm 所sở 。 已dĩ 在tại 初sơ 能năng 變biến 中trung 廣quảng 說thuyết 。 今kim 不bất 復phục 辨biện 。 問vấn 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 有hữu 此thử 遍biến 行hành 。 答đáp 。 由do 教giáo 與dữ 理lý 為vi 定định 量lượng 故cố 。 此thử 中trung 下hạ 。 先tiên 引dẫn 教giáo 證chứng 。 根căn 境cảnh 識thức 三tam 和hòa 合hợp 。 必tất 定định 有hữu 觸xúc 。 觸xúc 起khởi 然nhiên 後hậu 有hữu 受thọ 想tưởng 思tư 。 由do 此thử 定định 有hữu 故cố 四tứ 皆giai 名danh 徧biến 行hành 。 次thứ 引dẫn 證chứng 作tác 意ý 若nhược 根căn 境cảnh 雖tuy 具cụ 必tất 得đắc 作tác 意ý 現hiện 前tiền 方phương 能năng 生sanh 識thức 若nhược 無vô 作tác 意ý 識thức 不bất 能năng 生sanh 。 故cố 識thức 起khởi 位vị 必tất 有hữu 作tác 意ý 。 於ư 作tác 意ý 處xứ 了liễu 別biệt 。 於ư 了liễu 別biệt 處xứ 作tác 意ý 故cố 。 是thị 知tri 作tác 意ý 亦diệc 是thị 遍biến 行hành 。 次thứ 以dĩ 理lý 推thôi 。 謂vị 識thức 起khởi 時thời 必tất 有hữu 三tam 和hòa 。 有hữu 三tam 和hòa 處xứ 決quyết 定định 生sanh 觸xúc 。 以dĩ 彼bỉ 三tam 和hòa 必tất 由do 觸xúc 有hữu 。 若nhược 無vô 觸xúc 者giả 不bất 能năng 和hòa 合hợp 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 令linh 觸xúc 一nhất 境cảnh 。 故cố 知tri 必tất 有hữu 。 雖tuy 有hữu 觸xúc 所sở 。 若nhược 無vô 作tác 意ý 引dẫn 心tâm 令linh 趣thú 自tự 境cảnh 。 則tắc 心tâm 王vương 亂loạn 觸xúc 。 不bất 知tri 所sở 趣thú 。 故cố 觸xúc 與dữ 作tác 意ý 交giao 互hỗ 相tương 生sanh 。 正chánh 作tác 意ý 時thời 觸xúc 在tại 作tác 意ý 。 正chánh 觸xúc 境cảnh 時thời 作tác 意ý 在tại 觸xúc 。 諸chư 識thức 緣duyên 境cảnh 。 此thử 二nhị 心tâm 所sở 恆hằng 為vi 首thủ 功công 。 由do 前tiền 二nhị 所sở 引dẫn 心tâm 趣thú 境cảnh 。 然nhiên 後hậu 領lãnh 納nạp 此thử 境cảnh 善thiện 惡ác 。 於ư 善thiện 生sanh 順thuận 。 則tắc 起khởi 愛ái 心tâm 。 於ư 惡ác 生sanh 違vi 。 則tắc 起khởi 憎tăng 心tâm 。 於ư 中trung 容dung 境cảnh 不bất 憎tăng 不bất 愛ái 直trực 平bình 平bình 爾nhĩ 。 此thử 受thọ 是thị 無vô 心tâm 位vị 中trung 隨tùy 一nhất 所sở 攝nhiếp 。 故cố 無vô 心tâm 位vị 起khởi 。 無vô 此thử 隨tùy 一nhất 。 不bất 見kiến 有hữu 心tâm 。 無vô 隨tùy 一nhất 者giả 。 受thọ 既ký 領lãnh 納nạp 好hảo 醜xú 。 生sanh 愛ái 生sanh 憎tăng 。 然nhiên 後hậu 於ư 好hảo 醜xú 境cảnh 上thượng 分phần/phân 彊cường/cưỡng/cương 分phần/phân 界giới 。 品phẩm 定định 是thị 非phi 。 彈đàn 量lượng 貴quý 賤tiện 。 此thử 想tưởng 亦diệc 是thị 無vô 心tâm 位vị 中trung 隨tùy 一nhất 所sở 攝nhiếp 。 故cố 無vô 心tâm 無vô 此thử 隨tùy 一nhất 。 不bất 見kiến 有hữu 心tâm 。 無vô 隨tùy 一nhất 者giả 。 既ký 於ư 自tự 境cảnh 安an 立lập 分phân 齊tề 。 然nhiên 後hậu 於ư 分phân 齊tề 境cảnh 中trung 。 方phương 取thủ 正chánh 因nhân 邪tà 因nhân 等đẳng 相tương/tướng 。 而nhi 作tác 善thiện 作tác 惡ác 等đẳng 。 此thử 思tư 亦diệc 是thị 無vô 心tâm 位vị 中trung 隨tùy 一nhất 所sở 攝nhiếp 。 無vô 心tâm 起khởi 時thời 無vô 此thử 隨tùy 一nhất 。 不bất 見kiến 有hữu 心tâm 。 無vô 隨tùy 一nhất 者giả 。 是thị 故cố 此thử 五ngũ 名danh 大đại 地địa 法pháp 。 凡phàm 有hữu 心tâm 時thời 。 必tất 有hữu 此thử 五ngũ 。 心tâm 王vương 如như 君quân 。 此thử 五ngũ 徧biến 行hành 如như 輔phụ 弼bật 大đại 臣thần 。 若nhược 明minh 君quân 體thể 。 乾can/kiền/càn 居cư 正chánh 。 則tắc 輔phụ 弼bật 大đại 臣thần 肅túc 然nhiên 聽thính 命mạng 。 威uy 福phước 不bất 敢cảm 自tự 專chuyên 。 若nhược 夫phu 庸dong 主chủ 。 則tắc 為vi 大đại 臣thần 弄lộng 諸chư 股cổ 掌chưởng 之chi 上thượng 矣hĩ 。 故cố 心tâm 王vương 正chánh 則tắc 作tác 意ý 正chánh 。 作tác 意ý 正chánh 。 則tắc 所sở 觸xúc 皆giai 正chánh 。 所sở 觸xúc 既ký 正chánh 。 則tắc 所sở 受thọ 于vu 中trung 者giả 亦diệc 正chánh 。 受thọ 於ư 中trung 者giả 既ký 正chánh 。 則tắc 所sở 想tưởng 所sở 思tư 無vô 不bất 皆giai 歸quy 於ư 正chánh 矣hĩ 。 故cố 心tâm 王vương 一nhất 正chánh 。 則tắc 心tâm 所sở 皆giai 聽thính 命mạng 而nhi 為vi 用dụng 。 若nhược 心tâm 王vương 不bất 正chánh 。 則tắc 心tâm 所sở 分phần/phân 權quyền 作tác 亂loạn 矣hĩ 。 故cố 修tu 行hành 者giả 。 先tiên 從tùng 作tác 意ý 處xứ 為vi 下hạ 手thủ 工công 夫phu 。 不bất 得đắc 草thảo 草thảo 。

次thứ 別biệt 境cảnh 者giả 謂vị 欲dục 至chí 慧tuệ (# 至chí )# 故cố 論luận 說thuyết 此thử 勤cần 依y 為vi 業nghiệp 。

此thử 下hạ 釋thích 第đệ 二nhị 位vị 別biệt 境cảnh 五ngũ 心tâm 所sở 也dã 。 先tiên 釋thích 總tổng 名danh 。 言ngôn 別biệt 境cảnh 者giả 。 以dĩ 五ngũ 心tâm 所sở 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 非phi 如như 遍biến 行hành 同đồng 緣duyên 一nhất 境cảnh 。 故cố 云vân 別biệt 也dã 。 言ngôn 欲dục 者giả 。 於ư 所sở 好hiếu 樂nhạo/nhạc/lạc 境cảnh 希hy 求cầu 冀ký 望vọng 是thị 其kỳ 體thể 性tánh 。 精tinh 進tấn 為vi 依y 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 無vô 不bất 皆giai 由do 好hiếu 樂nhạo 而nhi 成thành 故cố 好hiếu 樂nhạo 世thế 間gian 法pháp 。 成thành 世thế 間gian 果quả 。 好hiếu 樂nhạo 出xuất 世thế 法pháp 。 成thành 出xuất 世thế 果quả 。 甚thậm 矣hĩ 好hiếu 樂nhạo 之chi 不bất 可khả 不bất 正chánh 也dã 。 趙triệu 州châu 云vân 。 老lão 僧Tăng 除trừ 二nhị 時thời 粥chúc 飯phạn 是thị 雜tạp 用dụng 心tâm 處xứ 餘dư 處xứ 更cánh 無vô 雜tạp 用dụng 心tâm 者giả 。 古cổ 人nhân 封phong 被bị 。 尅khắc 期kỳ 求cầu 證chứng 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 者giả 。 好hiếu 樂nhạo 之chi 力lực 也dã 。 唯duy 其kỳ 好hiếu 樂nhạo 之chi 極cực 。 故cố 能năng 終chung 朝triêu 竟cánh 夜dạ 。 矻# 矻# 不bất 休hưu 。 未vị 嘗thường 少thiểu 怠đãi 。 不bất 然nhiên 。 一nhất 剎sát 那na 間gian 。 千thiên 回hồi 萬vạn 轉chuyển 矣hĩ 。 有hữu 一nhất 師sư 說thuyết 。 所sở 樂lạc 者giả 是thị 可khả 欣hân 之chi 境cảnh 。 於ư 可khả 欣hân 之chi 境cảnh 。 欲dục 見kiến 欲dục 聞văn 。 有hữu 所sở 希hy 望vọng 故cố 問vấn 。 於ư 可khả 厭yếm 事sự 。 若nhược 未vị 合hợp 時thời 。 不bất 希hy 彼bỉ 合hợp 。 若nhược 已dĩ 合hợp 時thời 。 望vọng 彼bỉ 別biệt 離ly 。 亦diệc 是thị 大đại 快khoái 樂lạc 事sự 豈khởi 非phi 是thị 欲dục 。 何hà 必tất 可khả 欣hân 。 之chi 境cảnh 方phương 謂vị 之chi 欲dục 哉tai 。 答đáp 。 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 此thử 但đãn 於ư 可khả 厭yếm 境cảnh 求cầu 彼bỉ 不bất 合hợp 。 望vọng 彼bỉ 別biệt 離ly 。 自tự 己kỷ 纔tài 有hữu 歎thán 喜hỷ 痛thống 快khoái 處xứ 。 不bất 在tại 可khả 厭yếm 境cảnh 上thượng 生sanh 好hiếu 樂nhạo 心tâm 。 安an 得đắc 名danh 欲dục 。 故cố 於ư 可khả 厭yếm 。 及cập 中trung 容dung 二nhị 境cảnh 。 決quyết 無vô 好hiếu 樂nhạo 。 即tức 緣duyên 可khả 欣hân 之chi 事sự 。 若nhược 不bất 生sanh 希hy 望vọng 心tâm 。 亦diệc 無vô 好hiếu 樂nhạo 。 第đệ 二nhị 師sư 言ngôn 。 所sở 樂lạc 者giả 。 是thị 所sở 求cầu 境cảnh 。 於ư 可khả 欣hân 境cảnh 求cầu 合hợp 。 於ư 可khả 厭yếm 境cảnh 求cầu 離ly 。 於ư 二nhị 境cảnh 中trung 俱câu 有hữu 希hy 望vọng 故cố 。 第đệ 三tam 師sư 言ngôn 。 所sở 樂lạc 。 是thị 欲dục 觀quán 境cảnh 。 於ư 一nhất 切thiết 善thiện 。 惡ác 等đẳng 境cảnh 而nhi 起khởi 好hiếu 樂nhạo 。 審thẩm 觀quán 詳tường 察sát 。 然nhiên 後hậu 有hữu 所sở 希hy 望vọng 。 故cố 謂vị 之chi 欲dục 。 若nhược 不bất 樂nhạo 欲dục 審thẩm 觀quán 諦đế 察sát 。 隨tùy 人nhân 脚cước 踉lương 任nhậm 運vận 緣duyên 者giả 。 皆giai 不bất 入nhập 心tâm 。 即tức 全toàn 無vô 欲dục 。 由do 斯tư 理lý 趣thú 。 欲dục 非phi 遍biến 行hành 。 三tam 說thuyết 皆giai 是thị 。 後hậu 說thuyết 尤vưu 是thị 。 下hạ 揀giản 異dị 。 有hữu 一nhất 師sư 言ngôn 。 欲dục 者giả 。 要yếu 由do 希hy 望vọng 外ngoại 境cảnh 之chi 力lực 。 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 方phương 取thủ 所sở 緣duyên 。 故cố 心tâm 起khởi 時thời 定định 應ưng 有hữu 此thử 。 故cố 經kinh 說thuyết 欲dục 為vi 諸chư 法pháp 本bổn 。 此thử 誤ngộ 執chấp 作tác 意ý 為vi 欲dục 。 先tiên 斥xích 後hậu 破phá 云vân 。 心tâm 心tâm 所sở 等đẳng 取thủ 外ngoại 境cảnh 時thời 。 皆giai 由do 作tác 意ý 。 何hà 關quan 樂nhạo 欲dục 。 經kinh 說thuyết 作tác 意ý 現hiện 前tiền 。 方phương 能năng 生sanh 識thức 。 不bất 說thuyết 由do 欲dục 生sanh 心tâm 心tâm 所sở 。 復phục 例lệ 破phá 云vân 。 若nhược 汝nhữ 說thuyết 言ngôn 欲dục 為vi 法pháp 本bổn 。 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 皆giai 因nhân 欲dục 生sanh 者giả 。 經kinh 說thuyết 諸chư 法pháp 。 愛ái 為vi 根căn 本bổn 。 豈khởi 心tâm 心tâm 所sở 皆giai 由do 愛ái 生sanh 耶da 。 問vấn 。 心tâm 心tâm 所sở 等đẳng 既ký 非phi 欲dục 生sanh 。 何hà 故cố 經kinh 作tác 是thị 說thuyết 。 答đáp 。 然nhiên 經kinh 說thuyết 欲dục 為vi 諸chư 法pháp 本bổn 者giả 。 是thị 說thuyết 樂nhạo 欲dục 所sở 起khởi 一nhất 切thiết 事sự 業nghiệp 。 故cố 說thuyết 以dĩ 欲dục 為vi 本bổn 。 或hoặc 此thử 欲dục 是thị 善thiện 欲dục 。 能năng 引dẫn 發phát 精tinh 進tấn 。 助trợ 成thành 一nhất 切thiết 善thiện 事sự 。 故cố 論luận 說thuyết 勤cần 依y 為vi 業nghiệp 。 經kinh 說thuyết 以dĩ 欲dục 為vi 本bổn 。 非phi 謂vị 欲dục 能năng 生sanh 心tâm 心tâm 所sở 而nhi 為vi 本bổn 也dã 。

云vân 何hà 勝thắng 解giải 於ư 決quyết 定định 境cảnh (# 至chí )# 此thử 應ưng 復phục 待đãi 餘dư 便tiện 有hữu 無vô 窮cùng 失thất 。

先tiên 出xuất 體thể 用dụng 。 謂vị 邪tà 下hạ 。 釋thích 。 言ngôn 決quyết 定định 印ấn 持trì 不bất 可khả 引dẫn 轉chuyển 者giả 。 謂vị 藉tạ 邪tà 教giáo 正chánh 教giáo 邪tà 理lý 正chánh 理lý 據cứ 證chứng 之chi 力lực 。 故cố 於ư 所sở 取thủ 之chi 境cảnh 。 詳tường 審thẩm 明minh 決quyết 。 印ấn 定định 持trì 守thủ 。 由do 此thử 異dị 緣duyên 不bất 能năng 牽khiên 奪đoạt 。 故cố 名danh 勝thắng 解giải 。 如như 說thuyết 色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 受thọ 如như 水thủy 泡bào 。 想tưởng 如như 陽dương 燄diệm 。 行hành 如như 芭ba 蕉tiêu 。 識thức 如như 幻huyễn 境cảnh 。 如như 是thị 決quyết 定định 增tăng 勝thắng 。 不bất 可khả 引dẫn 轉chuyển 。 語ngữ 云vân 。 三tam 軍quân 可khả 以dĩ 奪đoạt 帥súy 。 匹thất 夫phu 不bất 可khả 奪đoạt 志chí 。 古cổ 德đức 云vân 。 任nhậm 爾nhĩ 非phi 心tâm 非phi 佛Phật 我ngã 自tự 即tức 心tâm 即tức 佛Phật 是thị 也dã 。 若nhược 半bán 疑nghi 半bán 信tín 。 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 名danh 猶do 豫dự 境cảnh 。 決quyết 無vô 勝thắng 解giải 。 若nhược 雖tuy 印ấn 持trì 。 而nhi 無vô 一nhất 刀đao 兩lưỡng 段đoạn 番phiên 決quyết 之chi 心tâm 。 亦diệc 無vô 勝thắng 解giải 。 由do 此thử 勝thắng 解giải 非phi 徧biến 行hành 攝nhiếp 。 下hạ 揀giản 異dị 。 有hữu 一nhất 師sư 言ngôn 。 心tâm 與dữ 心tâm 所sở 取thủ 自tự 境cảnh 時thời 。 無vô 拘câu 礙ngại 處xứ 。 皆giai 有hữu 勝thắng 解giải 。 此thử 是thị 誤ngộ 認nhận 徧biến 行hành 為vi 勝thắng 解giải 故cố 。 先tiên 斥xích 。 後hậu 破phá 云vân 。 能năng 不bất 礙ngại 者giả 。 即tức 是thị 自tự 境cảnh 。 所sở 不bất 礙ngại 者giả 。 即tức 心tâm 心tâm 所sở 。 未vị 舉cử 念niệm 時thời 。 心tâm 境cảnh 元nguyên 不bất 相tương 礙ngại 。 瞥miết 爾nhĩ 勝thắng 心tâm 發phát 起khởi 之chi 時thời 。 皆giai 是thị 根căn 與dữ 作tác 意ý 之chi 力lực 。 何hà 關quan 勝thắng 解giải 。 若nhược 勝thắng 發phát 起khởi 不bất 由do 根căn 與dữ 作tác 意ý 而nhi 待đãi 勝thắng 解giải 者giả 。 則tắc 此thử 勝thắng 解giải 不bất 能năng 自tự 生sanh 。 更cánh 有hữu 所sở 待đãi 。 若nhược 勝thắng 解giải 而nhi 更cánh 有hữu 所sở 待đãi 。 彼bỉ 所sở 待đãi 者giả 又hựu 有hữu 所sở 待đãi 。 如như 是thị 便tiện 有hữu 無vô 窮cùng 之chi 失thất 矣hĩ 。

云vân 何hà 為vi 念niệm 於ư 曾tằng 習tập 境cảnh (# 至chí )# 足túc 為vi 後hậu 時thời 憶ức 念niệm 因nhân 故cố 。

先tiên 出xuất 體thể 用dụng 。 謂vị 教giáo 下hạ 。 次thứ 釋thích 。 言ngôn 曾tằng 習tập 者giả 。 即tức 串xuyến 習tập 事sự 也dã 。 明minh 記ký 不bất 忘vong 。 定định 依y 為vi 業nghiệp 者giả 。 謂vị 惺tinh 惺tinh 不bất 昧muội 。 歷lịch 歷lịch 分phân 明minh 。 念niệm 茲tư 在tại 茲tư 。 不bất 暫tạm 忘vong 失thất 。 如như 此thử 用dụng 功công 。 亂loạn 想tưởng 自tự 定định 。 名danh 為vi 正chánh 念niệm 。 古cổ 德đức 云vân 。 一nhất 念niệm 萬vạn 年niên 。 萬vạn 年niên 一nhất 念niệm 是thị 也dã 。 古cổ 人nhân 念niệm 佛Phật 參tham 禪thiền 。 未vị 有hữu 不bất 仗trượng 此thử 正chánh 念niệm 力lực 而nhi 得đắc 成thành 就tựu 者giả 。 故cố 於ư 百bách 凡phàm 事sự 體thể 。 曾tằng 未vị 受thọ 習tập 。 決quyết 不bất 起khởi 念niệm 。 即tức 曾tằng 受thọ 習tập 。 如như 風phong 過quá 耳nhĩ 。 無vô 專chuyên 注chú 心tâm 。 不bất 能năng 明minh 記ký 。 念niệm 亦diệc 不bất 生sanh 。 故cố 此thử 亦diệc 非phi 遍biến 行hành 所sở 攝nhiếp 。 下hạ 揀giản 異dị 。 一nhất 師sư 云vân 。 但đãn 心tâm 起khởi 時thời 。 必tất 有hữu 念niệm 俱câu 。 由do 念niệm 於ư 境cảnh 。 明minh 記ký 不bất 忘vong 。 能năng 為vi 後hậu 時thời 憶ức 念niệm 之chi 因nhân 。 此thử 亦diệc 誤ngộ 執chấp 徧biến 行hành 為vi 念niệm 故cố 。 先tiên 斥xích 。 後hậu 破phá 云vân 。 若nhược 謂vị 前tiền 念niệm 為vi 後hậu 念niệm 因nhân 者giả 。 勿vật 於ư 後hậu 念niệm 有hữu 癡si 有hữu 信tín 。 而nhi 前tiền 念niệm 亦diệc 有hữu 癡si 信tín 故cố 。 然nhiên 前tiền 心tâm 心tâm 所sở 之chi 因nhân 。 不bất 在tại 有hữu 念niệm 。 實thật 由do 現hiện 在tại 徧biến 行hành 想tưởng 心tâm 勢thế 力lực 強cường 盛thịnh 。 足túc 為vi 後hậu 時thời 憶ức 念niệm 之chi 因nhân 。 無vô 勞lao 別biệt 念niệm 。

云vân 何hà 為vi 定định 於ư 所sở 觀quán 境cảnh (# 至chí )# 如như 念niệm 慧tuệ 等đẳng 非phi 即tức 心tâm 故cố 。

先tiên 出xuất 體thể 用dụng 。 次thứ 釋thích 。 言ngôn 所sở 觀quán 事sự 者giả 。 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 等đẳng 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 等đẳng 。 專chuyên 注chú 不bất 散tán 定định 依y 為vi 業nghiệp 者giả 。 謂vị 日nhật 用dụng 尋tầm 常thường 境cảnh 中trung 。 用dụng 心tâm 觀quán 察sát 。 何hà 者giả 為vi 色sắc 。 何hà 者giả 為vi 受thọ 等đẳng 。 色sắc 是thị 甚thậm 麼ma 。 受thọ 是thị 甚thậm 麼ma 等đẳng 。 如như 此thử 專chuyên 注chú 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 自tự 然nhiên 有hữu 箇cá 入nhập 處xứ 。 由do 斯tư 本bổn 明minh 自tự 露lộ 。 決quyết 擇trạch 智trí 生sanh 。 更cánh 不bất 待đãi 從tùng 人nhân 口khẩu 角giác 邊biên 。 覓mịch 牙nha 後hậu 慧tuệ 。 從tùng 上thượng 諸chư 大đại 祖tổ 師sư 。 皆giai 用dụng 此thử 法pháp 。 言ngôn 心tâm 專chuyên 注chú 者giả 。 表biểu 顯hiển 此thử 心tâm 欲dục 住trụ 何hà 境cảnh 。 即tức 能năng 令linh 心tâm 住trụ 於ư 此thử 境cảnh 非phi 是thị 獨độc 指chỉ 一nhất 境cảnh 言ngôn 也dã 。 若nhược 獨độc 指chỉ 一nhất 境cảnh 。 則tắc 見kiến 道đạo 歷lịch 觀quán 上thượng 下hạ 八bát 諦đế 。 前tiền 後hậu 境cảnh 別biệt 。 既ký 無vô 專chuyên 注chú 應ưng 無vô 等đẳng 持trì 。 故cố 專chuyên 注chú 言ngôn 非phi 唯duy 一nhất 境cảnh 。 縱túng/tung 是thị 一nhất 境cảnh 。 若nhược 不bất 繫hệ 心tâm 專chuyên 注chú 。 定định 亦diệc 不bất 生sanh 。 故cố 非phi 徧biến 行hành 所sở 攝nhiếp 。 下hạ 揀giản 異dị 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 雖tuy 不bất 繫hệ 心tâm 。 專chuyên 注chú 一nhất 境cảnh 。

爾nhĩ 時thời 亦diệc 有hữu 定định 起khởi 。 但đãn 定định 相tương/tướng 隱ẩn 微vi 。 麤thô 心tâm 者giả 自tự 不bất 覺giác 耳nhĩ 。 此thử 實thật 徧biến 行hành 。 非phi 浪lãng 言ngôn 也dã 。 下hạ 破phá 云vân 。 若nhược 謂vị 此thử 定định 令linh 心tâm 心tâm 所sở 和hòa 合hợp 。 同đồng 趣thú 一nhất 境cảnh 。 故cố 是thị 徧biến 行hành 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 能năng 令linh 根căn 境cảnh 識thức 三tam 和hòa 合hợp 同đồng 趨xu 一nhất 境cảnh 。 是thị 觸xúc 業nghiệp 用dụng 。 非phi 定định 心tâm 故cố 。 若nhược 謂vị 此thử 定định 能năng 令linh 剎sát 那na 心tâm 無vô 異dị 緣duyên 。 故cố 是thị 徧biến 行hành 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 以dĩ 剎sát 那na 心tâm 。

時thời 之chi 極cực 少thiểu 。 自tự 然nhiên 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 何hà 必tất 待đãi 定định 然nhiên 後hậu 無vô 變biến 易dị 耶da 。 若nhược 謂vị 由do 定định 心tâm 取thủ 所sở 緣duyên 境cảnh 是thị 徧biến 行hành 者giả 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 能năng 令linh 心tâm 等đẳng 取thủ 所sở 緣duyên 者giả 。 是thị 作tác 意ý 故cố 。 非phi 是thị 定định 心tâm 。 若nhược 謂vị 此thử 之chi 定định 體thể 即tức 是thị 定định 心tâm 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 說thuyết 定định 為vi 心tâm 學học 。 即tức 是thị 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 故cố 定định 體thể 即tức 心tâm 者giả 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 依y 定định 而nhi 收thu 攝nhiếp 放phóng 心tâm 。 專chuyên 注chú 一nhất 境cảnh 。 故cố 經kinh 說thuyết 言ngôn 。 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 此thử 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 是thị 收thu 放phóng 心tâm 之chi 學học 問vấn 。 故cố 非phi 即tức 心tâm 。 以dĩ 三tam 十thập 七thất 聖thánh 道Đạo 品phẩm 中trung 攝nhiếp 此thử 定định 故cố 。 立lập 量lượng 云vân 。 定định 非phi 即tức 心tâm 。 根Căn 、 力Lực 、 覺Giác 支Chi 、 道Đạo 支Chi 等đẳng 攝nhiếp 故cố 。 如như 念niệm 慧tuệ 等đẳng 。 既ký 念niệm 慧tuệ 等đẳng 各các 別biệt 有hữu 性tánh 。 此thử 定định 亦diệc 然nhiên 。 云vân 何hà 即tức 心tâm 。

云vân 何hà 為vi 慧tuệ 於ư 所sở 觀quán 境cảnh (# 至chí )# 定định 非phi 遍biến 行hành 如như 信tín 貪tham 等đẳng 。

先tiên 出xuất 體thể 用dụng 。 次thứ 釋thích 。 簡giản 擇trạch 斷đoạn 疑nghi 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 得đắc 失thất 境cảnh 中trung 。 由do 以dĩ 慧tuệ 心tâm 推thôi 求cầu 簡giản 別biệt 。 後hậu 方phương 決quyết 定định 。 心tâm 無vô 疑nghi 惑hoặc 。 故cố 定định 與dữ 慧tuệ 。 如như 車xa 兩lưỡng 輪luân 。 如như 鳥điểu 兩lưỡng 翼dực 。 缺khuyết 一nhất 不bất 可khả 。 必tất 由do 定định 而nhi 發phát 慧tuệ 。 由do 慧tuệ 而nhi 得đắc 決quyết 定định 。 故cố 云vân 一nhất 心tâm 不bất 動động 。 名danh 入nhập 諸chư 禪thiền 。 了liễu 境cảnh 無vô 生sanh 。 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 若nhược 於ư 非phi 觀quán 境cảnh 愚ngu 昧muội 心tâm 中trung 。 無vô 有hữu 簡giản 擇trạch 。 便tiện 無vô 此thử 慧tuệ 。 故cố 非phi 遍biến 行hành 所sở 攝nhiếp 。 下hạ 揀giản 異dị 。 有hữu 師sư 言ngôn 。 即tức 使sử 愚ngu 昧muội 心tâm 中trung 雖tuy 無vô 簡giản 擇trạch 。 亦diệc 有hữu 慧tuệ 心tâm 。 但đãn 慧tuệ 相tương/tướng 微vi 隱ẩn 。 愚ngu 昧muội 心tâm 多đa 。 故cố 隱ẩn 而nhi 不bất 顯hiển 。 非phi 無vô 此thử 慧tuệ 。 以dĩ 此thử 慧tuệ 是thị 大đại 受thọ 法pháp 故cố 。 寧ninh 知tri 大đại 受thọ 。 對đối 法Pháp 藏tạng 中trung 說thuyết 為vi 大đại 地địa 法pháp 故cố 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 受thọ 想tưởng 思tư 觸xúc 欲dục 。 慧tuệ 念niệm 與dữ 作tác 意ý 。 勝thắng 解giải 三tam 摩ma 地địa 。 徧biến 於ư 一nhất 切thiết 心tâm 。 此thử 十thập 皆giai 名danh 大đại 地địa 法pháp 故cố 。 破phá 曰viết 。 諸chư 部bộ 對đối 法pháp 。 展triển 轉chuyển 相tương 違vi 。 而nhi 無vô 定định 準chuẩn 。 不bất 可khả 執chấp 為vi 一nhất 定định 之chi 格cách 。 如như 俱câu 舍xá 以dĩ 癡si 逸dật 怠đãi 不bất 信tín 惛hôn 掉trạo 六lục 種chủng 名danh 大đại 煩phiền 惱não 地địa 法pháp 等đẳng 。 故cố 欲dục 等đẳng 觸xúc 等đẳng 。 以dĩ 地địa 相tương/tướng 較giảo 。 俱câu 遍biến 地địa 故cố 。 欲dục 等đẳng 亦diệc 得đắc 名danh 大đại 地địa 法pháp 。 若nhược 欲dục 等đẳng 以dĩ 徧biến 行hành 與dữ 觸xúc 等đẳng 相tương/tướng 校giáo 。 便tiện 非phi 等đẳng 倫luân 。 安an 得đắc 名danh 為vi 大đại 地địa 法pháp 。 以dĩ 徧biến 行hành 通thông 四tứ 一nhất 切thiết 。 別biệt 境cảnh 止chỉ 通thông 二nhị 一nhất 切thiết 故cố 。 且thả 觸xúc 等đẳng 五ngũ 。 經kinh 說thuyết 徧biến 行hành 。 若nhược 說thuyết 十thập 遍biến 。 便tiện 違vi 契Khế 經Kinh 。 不bất 應ưng 固cố 執chấp 。 下hạ 申thân 量lượng 破phá 云vân 。 然nhiên 欲dục 等đẳng 五ngũ 。 定định 非phi 徧biến 行hành 。 非phi 觸xúc 等đẳng 故cố 。 如như 貪tham 信tín 等đẳng 。

有hữu 義nghĩa 此thử 五ngũ 定định 互hỗ 相tương 資tư (# 至chí )# 及cập 藏tạng 識thức 俱câu 此thử 類loại 非phi 一nhất 。

此thử 下hạ 總tổng 言ngôn 五ngũ 所sở 現hiện 起khởi 分phần/phân 位vị 也dã 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 此thử 五ngũ 決quyết 定định 俱câu 起khởi 。 互hỗ 相tương 資tư 助trợ 故cố 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 五ngũ 所sở 不bất 定định 俱câu 起khởi 。 以dĩ 此thử 在tại 四tứ 一nhất 切thiết 中trung 。 徧biến 一nhất 切thiết 性tánh 。 一nhất 切thiết 地địa 。 不bất 徧biến 一nhất 切thiết 時thời 。 不bất 徧biến 一nhất 切thiết 俱câu 。 既ký 不bất 同đồng 時thời 。 無vô 俱câu 起khởi 義nghĩa 。 又hựu 說thuyết 此thử 五ngũ 緣duyên 四tứ 境cảnh 生sanh 。 所sở 緣duyên 不bất 定định 。 能năng 緣duyên 亦diệc 不bất 定định 故cố 。 應ưng 說thuyết 此thử 五ngũ 或hoặc 時thời 起khởi 一nhất 。 或hoặc 時thời 起khởi 二nhị 。 起khởi 三tam 。 起khởi 四tứ 。 或hoặc 時thời 俱câu 起khởi 。 或hoặc 不bất 俱câu 起khởi 。 言ngôn 起khởi 一nhất 者giả 。 謂vị 於ư 所sở 樂lạc 境cảnh 起khởi 欲dục 。 決quyết 定định 起khởi 解giải 。 曾tằng 習tập 起khởi 念niệm 。 所sở 觀quán 起khởi 定định 。 問vấn 。 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 。 定định 慧tuệ 皆giai 起khởi 。 何hà 以dĩ 獨độc 言ngôn 起khởi 定định 。 答đáp 。 謂vị 愚ngu 昧muội 類loại 。 心tâm 多đa 雜tạp 亂loạn 。 流lưu 逸dật 奔bôn 馳trì 。 為vi 欲dục 止chỉ 此thử 散tán 心tâm 。 雖tuy 專chuyên 注chú 所sở 緣duyên 。 令linh 心tâm 不bất 散tán 。 而nhi 不bất 能năng 簡giản 擇trạch 是thị 非phi 得đắc 失thất 。 謂vị 之chi 癡si 定định 。 此thử 名danh 有hữu 定định 無vô 慧tuệ 。 問vấn 。 愚ngu 昧muội 心tâm 中trung 既ký 無vô 簡giản 擇trạch 。 何hà 得đắc 卻khước 言ngôn 緣duyên 所sở 觀quán 境cảnh 。 答đáp 。 至chí 彼bỉ 加gia 行hành 位vị 中trung 。 少thiểu 有hữu 聞văn 思tư 慧tuệ 力lực 。 便tiện 能năng 緣duyên 境cảnh 。 故cố 說thuyết 等đẳng 持trì 緣duyên 所sở 觀quán 境cảnh 。 或hoặc 依y 多đa 分phần 。 故cố 說thuyết 有hữu 定định 無vô 慧tuệ 。 如như 戲hí 下hạ 。 引dẫn 證chứng 有hữu 定định 無vô 慧tuệ 。 或hoặc 於ư 下hạ 。 釋thích 有hữu 慧tuệ 無vô 定định 。 或hoặc 時thời 起khởi 二nhị 者giả 。 謂vị 於ư 四tứ 境cảnh 一nhất 時thời 雙song 起khởi 。 合hợp 有hữu 十thập 箇cá 二nhị 。 一nhất 欲dục 解giải 。 二nhị 欲dục 念niệm 。 三tam 欲dục 定định 。 四tứ 欲dục 慧tuệ 。 五ngũ 解giải 念niệm 。 六lục 解giải 定định 。 七thất 解giải 慧tuệ 。 八bát 念niệm 定định 。 九cửu 念niệm 慧tuệ 。 十thập 定định 慧tuệ 。 或hoặc 時thời 起khởi 三tam 者giả 。 謂vị 於ư 四tứ 境cảnh 一nhất 時thời 起khởi 三tam 。 合hợp 有hữu 十thập 箇cá 三tam 。 一nhất 欲dục 解giải 念niệm 。 二nhị 欲dục 念niệm 定định 。 三tam 欲dục 定định 慧tuệ 。 四tứ 慧tuệ 欲dục 解giải 。 五ngũ 慧tuệ 解giải 念niệm 。 六lục 慧tuệ 念niệm 定định 。 七thất 解giải 念niệm 定định 。 八bát 解giải 念niệm 慧tuệ 。 九cửu 念niệm 欲dục 解giải 。 十thập 念niệm 定định 慧tuệ 。 或hoặc 時thời 起khởi 四tứ 者giả 。 謂vị 於ư 四tứ 境cảnh 一nhất 時thời 起khởi 四tứ 。 有hữu 五ngũ 箇cá 四tứ 。 一nhất 欲dục 解giải 念niệm 定định 。 二nhị 欲dục 解giải 念niệm 慧tuệ 。 三tam 慧tuệ 欲dục 解giải 念niệm 。 四tứ 慧tuệ 解giải 念niệm 定định 。 五ngũ 解giải 念niệm 定định 慧tuệ 。 或hoặc 時thời 俱câu 起khởi 。 謂vị 欲dục 解giải 念niệm 定định 慧tuệ 。 如như 是thị 四tứ 境cảnh 起khởi 欲dục 等đẳng 五ngũ 。 總tổng 別biệt 合hợp 有hữu 三tam 十thập 一nhất 句cú 。 謂vị 欲dục 等đẳng 起khởi 一nhất 有hữu 五ngũ 句cú 。 二nhị 三tam 各các 十thập 。 起khởi 四tứ 五ngũ 句cú 。 總tổng 起khởi 一nhất 句cú 也dã 。 或hoặc 有hữu 心tâm 位vị 五ngũ 皆giai 不bất 起khởi 。 如như 無vô 此thử 四tứ 境cảnh 時thời 不bất 起khởi 。 對đối 境cảnh 方phương 生sanh 故cố 。 率suất 爾nhĩ 墮đọa 心tâm 時thời 亦diệc 不bất 起khởi 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 與dữ 藏tạng 識thức 俱câu 時thời 不bất 起khởi 。 不bất 徧biến 心tâm 故cố 。

第đệ 七thất 八bát 識thức 此thử 別biệt 境cảnh 五ngũ (# 至chí )# 五ngũ 識thức 皆giai 有hữu 作tác 事sự 智trí 故cố 。

上thượng 明minh 五ngũ 所sở 不bất 徧biến 一nhất 切thiết 時thời 。 此thử 明minh 五ngũ 所sở 不bất 徧biến 一nhất 切thiết 俱câu 也dã 。 七thất 八bát 二nhị 識thức 此thử 五ngũ 隨tùy 位vị 有hữu 無vô 。 第đệ 八bát 有hữu 漏lậu 時thời 定định 無vô 。 第đệ 七thất 有hữu 漏lậu 時thời 唯duy 有hữu 一nhất 慧tuệ 。 若nhược 在tại 無vô 漏lậu 。 七thất 八bát 二nhị 識thức 五ngũ 俱câu 相tương 應ứng 。 等đẳng 六lục 意ý 識thức 。 轉chuyển 未vị 轉chuyển 位vị 。 皆giai 與dữ 五ngũ 法pháp 相tương 應ưng 。 皆giai 不bất 遮già 故cố 。 前tiền 五ngũ 轉chuyển 識thức 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 此thử 五ngũ 皆giai 無vô 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 此thử 五ngũ 容dung 有hữu 。 謂vị 此thử 五ngũ 雖tuy 無vô 增tăng 上thượng 。 而nhi 有hữu 微vi 劣liệt 。 非phi 謂vị 全toàn 無vô 。 遮già 等đẳng 下hạ 。 問vấn 云vân 。 五ngũ 識thức 散tán 動động 既ký 無vô 專chuyên 注chú 。 何hà 得đắc 有hữu 定định 。 平bình 等đẳng 引dẫn 心tâm 方phương 入nhập 定định 故cố 。 答đáp 云vân 。 若nhược 約ước 出xuất 定định 入nhập 定định 時thời 論luận 。 五ngũ 識thức 散tán 動động 固cố 不bất 容dung 有hữu 。 若nhược 在tại 定định 時thời 取thủ 現hiện 量lượng 境cảnh 。 必tất 同đồng 意ý 識thức 。 故cố 容dung 有hữu 定định 。 而nhi 言ngôn 五ngũ 識thức 無vô 定định 者giả 。 但đãn 遮già 等đẳng 引dẫn 。 不bất 遮già 等đẳng 持trì 。 等đẳng 引dẫn 者giả 。 出xuất 定định 入nhập 定định 時thời 也dã 。 等đẳng 持trì 者giả 。 住trụ 定định 時thời 也dã 。 由do 此thử 聖thánh 教giáo 說thuyết 眼nhãn 耳nhĩ 通thông 者giả 。 正chánh 顯hiển 前tiền 五ngũ 亦diệc 有hữu 慧tuệ 。 此thử 慧tuệ 是thị 眼nhãn 耳nhĩ 二nhị 識thức 相tương 應ứng 智trí 故cố 。 亦diệc 是thị 鼻tị 舌thiệt 身thân 識thức 相tương 應ứng 智trí 故cố 。 下hạ 以dĩ 二nhị 位vị 結kết 五ngũ 所sở 。 若nhược 約ước 未vị 自tự 在tại 位vị 。 此thử 五ngũ 心tâm 所sở 。 或hoặc 有hữu 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 得đắc 自tự 在tại 時thời 。 此thử 五ngũ 定định 有hữu 。 樂nhạo/nhạc/lạc 觀quán 苦khổ 集tập 道đạo 。 滅Diệt 諦Đế 。 安an 立lập 諦đế 。 非phi 安an 立lập 諦đế 等đẳng 。 故cố 欲dục 不bất 減giảm 。 一nhất 中trung 解giải 無vô 量lượng 。 無vô 量lượng 中trung 解giải 一nhất 。 故cố 勝thắng 解giải 不bất 減giảm 。 觀quán 彼bỉ 久cửu 遠viễn 。 猶do 如như 今kim 日nhật 。 故cố 念niệm 不bất 減giảm 。 經kinh 行hành 坐tọa 臥ngọa 。 無vô 不bất 是thị 定định 。 故cố 定định 不bất 減giảm 。 五ngũ 識thức 皆giai 有hữu 作tác 事sự 智trí 故cố 。 揚dương 眉mi 瞬thuấn 目mục 。 開khai 口khẩu 動động 舌thiệt 。 顧cố 盻# 嚬tần 呻thân 。 無vô 非phi 佛Phật 事sự 。 故cố 智trí 不bất 減giảm 。 由do 此thử 五ngũ 法pháp 。 自tự 在tại 位vị 中trung 。 八bát 識thức 皆giai 得đắc 相tương 應ứng 。

此thử 別biệt 境cảnh 五ngũ 何hà 受thọ 相tương 應ứng (# 至chí )# 諸chư 門môn 分phân 別biệt 如như 理lý 應ưng 思tư 。

此thử 言ngôn 五ngũ 所sở 與dữ 受thọ 相tương 應ứng 也dã 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 欲dục 與dữ 喜hỷ 樂lạc 捨xả 三tam 受thọ 相tương 應ứng 。 除trừ 憂ưu 苦khổ 二nhị 受thọ 。 以dĩ 彼bỉ 憂ưu 苦khổ 二nhị 境cảnh 。 不bất 生sanh 樂nhạo 欲dục 故cố 。 餘dư 四tứ 心tâm 所sở 。 皆giai 與dữ 四tứ 受thọ 相tương 應ứng 。 唯duy 除trừ 苦khổ 受thọ 。 以dĩ 審thẩm 決quyết 明minh 記ký 專chuyên 注chú 簡giản 擇trạch 。 五ngũ 識thức 所sở 無vô 故cố 。 以dĩ 五ngũ 識thức 是thị 苦khổ 受thọ 攝nhiếp 故cố 。 五ngũ 識thức 既ký 不bất 與dữ 四tứ 所sở 相tương 應ứng 。 苦khổ 受thọ 亦diệc 爾nhĩ 。 一nhất 師sư 言ngôn 。 欲dục 等đẳng 五ngũ 法pháp 。 皆giai 與dữ 五ngũ 受thọ 相tương 應ứng 。 欲dục 證chứng 菩Bồ 提Đề 。 而nhi 生sanh 愁sầu 慼thích 。 於ư 純thuần 苦khổ 處xứ 。 而nhi 求cầu 解giải 脫thoát 。 厭yếm 苦khổ 欣hân 樂nhạo 皆giai 是thị 欲dục 故cố 。 故cố 欲dục 亦diệc 與dữ 憂ưu 苦khổ 二nhị 受thọ 相tương 應ứng 。 此thử 通thông 前tiền 師sư 欲dục 不bất 與dữ 憂ưu 苦khổ 相tương 應ứng 。 意ý 有hữu 苦khổ 根căn 。 前tiền 已dĩ 說thuyết 故cố 。 通thông 前tiền 四tứ 法pháp 不bất 與dữ 苦khổ 受thọ 相tương 應ứng 。 論luận 說thuyết 下hạ 。 引dẫn 論luận 以dĩ 證chứng 欲dục 與dữ 憂ưu 苦khổ 二nhị 受thọ 相tương 應ứng 。 苦khổ 根căn 下hạ 。 又hựu 證chứng 四tứ 所sở 與dữ 苦khổ 根căn 相tướng 應ưng 。 以dĩ 前tiền 師sư 云vân 。 五ngũ 識thức 無vô 審thẩm 決quyết 明minh 記ký 等đẳng 。 不bất 與dữ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 故cố 通thông 云vân 。 若nhược 根căn 既ký 與dữ 同đồng 時thời 意ý 識thức 相tương 應ứng 。 四tứ 法pháp 與dữ 苦khổ 相tương 應ứng 。 亦diệc 有hữu 何hà 咎cữu 。 況huống 前tiền 五ngũ 識thức 雖tuy 無vô 增tăng 上thượng 四tứ 法pháp 。 而nhi 有hữu 微vi 細tế 。 印ấn 境cảnh 等đẳng 四tứ 。 何hà 得đắc 言ngôn 無vô 。 由do 斯tư 五ngũ 所sở 定định 與dữ 五ngũ 受thọ 相tương 應ứng 。 下hạ 明minh 餘dư 門môn 分phân 別biệt 此thử 五ngũ 復phục 通thông 三tam 性tánh 三tam 界giới 學học 無Vô 學Học 等đẳng 。 此thử 五ngũ 既ký 通thông 一nhất 切thiết 性tánh 一nhất 切thiết 地địa 。 則tắc 知tri 三tam 性tánh 三tam 界giới 皆giai 通thông 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 依y 轉chuyển 不bất 轉chuyển 既ký 皆giai 不bất 遮già 。 則tắc 知tri 學học 無Vô 學Học 等đẳng 亦diệc 應ưng 皆giai 有hữu 。 如như 是thị 等đẳng 門môn 。 例lệ 推thôi 可khả 知tri 。

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 卷quyển 第đệ 五ngũ